SQLite format 3@ ~+Cj~+- }D~~+}i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) ,lT=,regionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse!9languageSan Jerónimo Tecóatl)chapter_stringChapter:#edescription'Én-la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Jesucristo }v\> ~~~~~j~N~2~}}}}}}}}d}K}3}##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JuanSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo8~?|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~~~~~~~~~~>+=+<+;(:49@8D7C6"54y3X2=1 0 /.m-d,S+M**)(q'd&Y%R$D#%"!z U3upqjpb\TH83    Bx{bI4~~~~~v~Y~@~)~}}}}}r}R}7}}||||||n|S|6||{{{{{{W{={zzzzzzjzFz)z yyyyyynyTy:y yx&B7 #ff7c80ApApocalipsis (de Juan)A #00ff00JudJudas@ #00ff003Jn3 Juan? #00ff002Jn2 Juan> #00ff001Jn1 Juan= #00ff002P2 Pedro< #00ff001P1 Pedro; #00ff00StgSantiago: #ffff00HeHebreos9 #ffff00FlmFilemón8 #ffff00vTitTito7 #ffff00l2Ti2 Timoteo6 #ffff00b1Ti1 Timoteo"5- #ffff00X2Ts2 Tesalonicenses"4- #ffff00N1Ts1 Tesalonicenses3! #ffff00DColColosenses2! #ffff00:FilFilipenses1 #ffff000EfEfesios0 #ffff00&GaGálatas/# #ffff002Co2 Corintios.# #ffff001Co1 Corintios- #ffff00RoRomanos*,= #00ffffHchHechos de los Apóstoles+ #ff6600JnJuan* #ff6600LcLucas) #ff6600MrMarcos( #ff6600MtMateo'!#ffff99MalMalaquías&#ffff99ZacZacarías%#ffff99HagAgeo$#ffff99SofSofonías##ffff99HabHabacuc"#ffff99NahNahún!#ffff99MiMiqueas #ffff99JonJonás#ffff99|AbdAbdías#ffff99rAmAmós#ffff99hJlJoel#ffff99^OsOseas#ff9fb4TDnDaniel#ff9fb4JEzEzequiel'#ff9fb46LmLamentaciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsIsaías(9#66ff99CntCantar de los Cantares%#66ff99EcEclesiastés!#66ff99PrProverbios#66ff99SalSalmos#66ff99JobJob#ffcc99EstEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EsdEsdras##ffcc992Cr2 Crónicas ##ffcc991Cr1 Crónicas #ffcc99x2R2 Reyes #ffcc99n1R1 Reyes #ffcc99d2S2 Samuel #ffcc99Z1S1 Samuel#ffcc99PRtRut#ffcc99FJueJueces#ffcc99'Én xi tìxan‑nò tà 'a̱n‑ná xi tìtsjaà'nde‑nò; mìtsà kjo̱tíxoma tìbìnè‑nò. *MK'e̱ nga tsjáyijòko̱o xinguio̱o, kì yijo‑nò nìxkon‑là xinguio̱o. Tà k'e̱‑né tsà ngásòn chibàya‑nò kótjín na̱chrjein mìkiì tsjáyijòko̱o xinguio̱o tsà Nainá ki̱nókjoa̱t'aà‑là. Xi ko̱ma i̱skan mochjeén‑né nga si̱s'in‑là xinguio̱o nga mì jè xi̱ta̱ nei̱í skóna̱cha̱n‑nò k'e̱ nga tsà mì ti̱ kiì chíkjoa̱‑nò nga xìn tsjáyijò‑là xinguio̱o. QJè chjo̱ón, mìtsà ti̱jè otíxoma‑la̱ yijo‑la̱, jè x'i̱n‑la̱ otíxoma‑la̱. Ti̱koa̱ jè x'i̱n mìtsà ti̱jè otíxoma‑la̱ yijo‑la̱, jè chjo̱ón‑la̱ otíxoma‑la̱. L~Koni s'ín tjín kjo̱tíxoma ts'e̱ kjoa̱ bixan, jè x'i̱n, ndaà kàtasís'in‑la̱ chjo̱ón‑la̱ k'e̱ nga kójnako̱, ti̱koa̱ jè chjo̱ón, ndaà kàtasís'in‑la̱ x'i̱n‑la̱. A}{Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó tjín kjoa̱ chijngui, nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ x'i̱n kàtas'e‑la̱ chjo̱ón, ko̱ nga jngoò ìjngoò chjo̱ón kàtas'e‑la̱ x'i̱n. 9| mI̱t'aà ts'e̱ 'én xi kichjìnangui‑ná nga kinìkasén‑ná xo̱jo̱n nga bixón: “Ndaà‑la tjín, jngoò xi̱ta̱ x'i̱n ko̱ jè chjo̱ón tsà mìkiì ki̱xan.” {7Nainá jye tsakatse‑nò, tseé tsibíchjítjì‑nò. Koií kjoa̱‑la̱ jcha̱xkón Nainá, ndaà ti̱kjeén yijo‑nò nga ts'e̱é Nainá.Tz!¿A mìtsà tíjiìn‑nò nga jè yijo‑nò ni'ya‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá‑né xi jñò kitsjaà‑nò Nainá nga tíjnajiìn ini̱ma̱‑nò? Yijo‑nò, mìtsà ti̱ tsa̱jòn‑nò. `y9Ti̱nchat'aàxìn‑là kjoa̱ chijngui. Jngoò xi̱ta̱, ni̱ta̱ mé jé xi ótsji xi kj'ei̱í jé, mìtsà yijo‑la̱ tíbeètoòn. Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi kjoa̱ chijngui s'ín, yijo‑la̱á beètoòn. uxcTa̱nga jè xi Na̱'èn‑ná tíjnako̱, ya̱á majngoòko̱ ini̱ma̱‑la̱ ko̱ ts'e̱ Na̱'èn‑ná. `w9¿A mìtsà 'yaà, k'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ x'i̱n, tsà chjo̱ón ská kíjnako̱, jngoò yijoó ko̱ma? Nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: Ingajò xi̱ta̱ koi, jngoò yijoó ko̱ma. Uv#¿A mìtsà tíjiìn‑nò nga jè yijo‑ná, ya̱á tíkjoòko̱ ts'e̱ Cristo? ¿A ko̱maá si̱kjeén yijo‑la̱ Cristo nga si̱jngoòt'aà‑lá ts'e̱ chjo̱ón ská? Majìn, mìkiì ko̱ma. >uuKoni s'ín kis'iìn Nainá nga kisìkjaáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús, jñá k'oa̱á ti̱s'ín kjoa̱áya‑ná i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà nga tjín‑la̱ nga'ñó Nainá. }ts Ti̱koa̱á tjín i'nga xi tsò: “Jñà tsojmì xi ma chine, ts'e̱é i̱ndso̱'bá, koa̱ jè i̱ndso̱'bá mochjeén‑la̱ tsojmì xi ma chine.” Kixi̱í kjoa̱, ta̱nga ingajò kjoa̱ koi, Nainá si̱ìkjehet'aà. Ta̱nga jè yijo‑ná, mìtsà ko̱s'ín ko̱chjeén nga kjoa̱ chijngui s'e̱én; i̱t'aà ts'e̱ Nainá ko̱chjeén; yijo‑ná, ts'e̱é Nainá. @sy Tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi tsò: “'A̱n tjí'ndeé‑na ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi s'iaàn.” Kixi̱í kjoa̱ tjí'nde‑né, ta̱nga mìkiì ok'ìn‑la̱ tsà k'oa̱s'e̱n yijeé ngats'iì kjoa̱; k'oa̱á ma‑ne, 'a̱n, mìkiì tsjaà'nde‑la̱ yijo‑na̱ nga si̱ìkijne‑na jngoò kjoa̱. ry Jñò, k'e̱ nga sa̱ kjòtseé k'oa̱ ti̱s'ín ki'nè i'nga; ta̱nga i̱'ndei̱, jye kisaníjno kjoa̱ ts'e̱ jé‑nò, jye xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá komà, ko̱ jye xi̱ta̱ kixi̱ komà i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Kó s'ín si̱chjeén yijo‑ná mé‑ne nga jeya kíjna Nainá Uq# jñà xi̱ta̱ chijé, jñà xi̱ta̱ tse mejèn, jñà xi̱ta̱ xi xán 'biì, jñà xi xi̱ta̱ chja̱jno‑la̱, jñà xi̱ta̱ xi kona̱cha̱n‑la̱ xíkjín nga síchijé‑la̱, kì yijo‑nò chona̱cha̱n‑là nga jñà xi̱ta̱ xi koa̱tjín kjoa̱ch'o xi s'ín mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. Rp ¿A mìtsà tíjiìn‑nò nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱ kixi̱, mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn i̱'nde ñánda tíhotíxoma Nainá? Jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ chijngui s'ín, jñà xi xkósòn beèxkón, jñà xi̱ta̱ xi jye chixàn xi kjoa̱ chijngui s'ín, jñà xi̱ta̱ xi̱'ndè xi ti̱ x'i̱n xíkjín oyijòko̱‑ne, ao;Ta̱nga jñò, k'oa̱á ti̱s'ín ch'o nìko̱o xinguio̱o, ti̱jñò nìchijé‑là. sn_Kixi̱í kjoa̱, ch'oó tjín kjoa̱ k'e̱ nga ti̱jñò bixkàn‑ko̱‑nò xinguio̱o. ¿Mé‑ne mìtsà ta sa̱á nìkjeiín‑là xinguio̱o k'e̱ nga ch'o síko̱‑nò? Ta saà ti̱kjeiín‑la nga kàtasíchijé‑nò. 9mkMìtsà ta koií kjoa̱‑la̱ nga bixkàn‑ko̱o xinguio̱o, skanda ya̱á onguíko̱o xinguio̱o nguixko̱n xi̱ta̱xá xi mìkiì beèxkon Nainá nga bìndaàjiìn‑nò. SlKoií koa̱ xan‑nò mé‑ne nga kàtasobà‑nò. ¿A mìtsà tíjna jngoò xi̱ta̱ xinguio̱o xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga ko̱ma‑la̱ koi̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi 'ndsé chibá? Vk%K'oa̱á ma‑ne tsà ta kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑né xi tjín‑nò, ti̱nókjoa̱ jngoò‑là xi̱ta̱ 'ndsè xi jñò nachrjenguioò nga 'mì‑là ni̱mé chjí‑la̱, jè kàtíndaàjiìn‑nò. qj[¿A mìtsà tíjiìn‑nò nga ti̱koa̱ i̱t'aà tsa̱ján kíndaàjiìn‑lá àkja̱le̱? Tsà jñá kíndaàjiìn‑lá àkja̱le̱, ¿a mì ko̱ma‑ná kíndaàjiìn‑lá xi̱ta̱ xinguia̱á kjoa̱ xi tjín i̱ i̱sò'nde? .iU¿A mìtsà tíjiìn‑nò nga jñá xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo 'mì‑ná, jñá kíndaàjiìn‑lá xi̱ta̱ i̱sò'nde? Tsà jñò koi̱ìndaàjiìn‑là xi̱ta̱ i̱sò'nde, ¿a mì chíkjoa̱‑nò nga ta jñò kíndaàjiìn‑là xi̱ta̱ xinguio̱o kjoa̱ xi chiba tjín? h Jñò, k'e̱ nga tsà kjoa̱siì tjín‑nò ko̱ xi̱ta̱ xinguio̱o, ¿mé‑ne jñà mejèn‑nò koi̱ìndaàjiìn‑nò jñà xi̱ta̱xá xi mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Cristo? ¿A mìtsà tà jñà kàtíndaàjiìn‑nò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo? ]g3 Mìtsà jñá oko̱‑ná nga bíndaàjiìn‑lá jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. Jè Nainá ki̱ìndaàjiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi. Ta̱nga jñò oko̱‑nò nga kíndaàjiìn‑là xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi tsa̱jòn. K'oa̱á ma‑ne nga xan‑nò, chja̱àxiòn jè xi̱ta̱ xi ch'o tís'ín xi ya̱ tíjnajiìn‑nò.kfO Jñà 'én xi kixan‑nò, jè‑né nga mì ya̱ tsjahijtako̱o jñà xi tsò nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi 'ndsè chibá tsà tákó kjoa̱ chijngui nchis'ín, xi̱ta̱ xi tse mejèn‑la̱, xi xkósòn beèxkón, xi ch'o chja̱jno‑ná, xi xán 'biì, xi chijé s'ín. Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'ín, skanda mìkiì mochjeén nga ki̱chiko̱o. Fe K'e̱ nga k'oa̱ kixan‑nò, mìtsà jñà kisìkaxkia̱ jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde xi kjoa̱ chijngui s'ín, ko̱ jñà xi tse mejèn‑la̱, ko̱ jñà xi̱ta̱ chijé, ko̱ jñà xi xkósòn beèxkón. Xi̱ta̱ koi, xki̱ xi ján satíkjoò. Ta jè xi ko̱ma ki̱nchat'aàxìn‑là tsà xìn i̱sò'nde onguió. d% Jè xo̱jo̱n xi kisìkasén ítjòn‑nò, k'oa̱á kixan‑nò nga mì ya̱ koa̱hijtako̱o jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ chijngui s'ín. ?cwKoií kjoa̱‑la̱ jñá, k'oa̱á s'ín ki̱náchrjeé s'eí nga jyeé kisìkítsa̱jnandei̱í‑ná Nainá kjoa̱ ts'e̱ jé, koni s'ín xi̱ta̱ Israel k'e̱ nga Paxko̱ nga sítsjeè ni'ya‑la̱ nga faáxìn yije na̱'yo̱ san. Jñá, k'oa̱á ti̱s'ín chja̱àxián kjoa̱ ts'e̱ jé ko̱ kjoa̱ ch'o ko̱ nguì kjoa̱tsjeè ko̱ kjoa̱kixi̱ si̱kjeén k'oa̱á ngaya‑la̱ koni i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san. FbTi̱nachrjekàjioòn jè xi̱ta̱ xi ótsji jé k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà na̱'yo̱ san xi mì ti̱ ndaà‑ne nga síkits'ón‑nò, mé‑ne jñò k'oa̱s'ín kjoàn ko̱ma‑nò koni na̱'yo̱ xi̱tse̱ ts'e̱ i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san. Nga jñò, jyeé kitjaàxìn‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé koni na̱'yo̱ san jchínga nga jè Cristo k'en ngajo‑ná koni jñà orrè xi kisìk'en xi̱ta̱ Israel k'e̱ nga Paxko̱. %aCMìkiì ndaà tjín nga 'nga nìkítsa̱jna yijo‑nò. ¿A mì tíjiìn‑nò nga na̱s'ín ta̱ chiba na̱'yo̱ san sísan yije xíkjín na̱'yo̱? `5xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ nei̱í kàtanga̱tsja yijo‑la̱ nga kàtas'e‑la̱ kjo̱'in, ko̱ kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne mé‑ne nga ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in ini̱ma̱‑la̱, k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo xi otíxoma‑ná. _9Jñò, k'e̱ nga ko̱xkóya nga jeya si̱kíjna Jesucristo xi otíxoma‑ná, jè kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ ya̱á kíjnajiìn‑nò, ti̱koa̱ ya̱á kíjnajiìn‑nò jè nga'ñó‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. Ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, .^U'A̱n, kixi̱í kjoa̱, kjiìn tìjna̱‑nò, ta̱nga kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ ya̱á tíjnajiìn osen‑nò. 'A̱n, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà ya̱ tìjna̱jiìn‑nò, jyeé kiskoòsòn‑la̱ mé kjo̱'in xi si̱nè‑la̱ jè xi̱ta̱ xi k'oa̱ tjín jé tíhótsji. 8]iJñò, ¿mé‑ne 'nga nìkítsa̱jna‑nò yijo‑nò? Mochjeén‑né nga kjoa̱ba ki̱tsa̱jnajñoò, ko̱ jè xi̱ta̱ xi ko̱tjín jé tíhótsji, ti̱nachrjekàjioòn. x\ kJye na'yà‑la̱ nga kjoa̱chijngui tíma i̱jiìn tsa̱jòn. Kjoa̱ xi tíma, skanda jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón Nainá, mì k'oa̱á s'ín. Nga ya̱á tíjnajiìn jngoò‑nò xi̱ta̱ xinguio̱o xi nea̱jòn‑la̱ tsóhoko̱. U[#Jñò, ¿kós'ín mejèn‑nò nga kjián? ¿A mejèn‑nò nga kjo̱'in tsjaà‑nò k'e̱ nga kìjchokon‑nò, a xi mejèn‑nò nga ko̱ kjo̱ndaà‑na̱ ko̱ kjo̱tsja‑na̱ kìjchokon‑nò?Z%K'e̱ nga jè Nainá tíhotíxoma jngoò‑la̱ xi̱ta̱, mìtsà ta kjoa̱ ts'e̱ 'én mochjeén, ko̱ó nga'ñó‑la̱ Nainá mochjeén. TY!Ta̱nga tsà Nainá mejèn‑la̱, kjíkon ni̱to̱ón‑nò. K'e̱ nga kìjchoa, skoeè jñà xi̱ta̱ xi 'nga chja̱, a nga'ñó‑la̱ Nainá xi tjín‑la̱ a xi tà jè 'én‑la̱ xi 'nga chja̱. XwTjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi 'ñó 'nga chja̱, k'oa̱á‑là s'ín síkítsjeèn tsà mìkiì kjíkon‑nò. mWSKoií kjoa̱‑la̱ tìsìkasén‑nò Timoteo, xi ki'ndí‑na̱ xan‑la̱ nga 'ñó matsjake̱ ko̱ kixi̱ síxá‑la̱ Na̱'èn‑ná. Jè si̱ìkítsjeèn‑nò kós'ín tìjna̱koa̱ Cristo Jesús nga mokjeiín‑na̱ i̱t'aà ts'e̱, koa̱ kós'ín okoòya‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo nga kijndà na̱xa̱ndá ñánda bijchoa. ]V3K'oa̱á ma‑ne bìtsi'bà‑nò nga k'oa̱s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni 'a̱n. "U=Na̱s'ín te jmiì ma‑ne xi okóya‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ta jngoò ma‑ne xi na̱'èn‑nò. 'A̱n‑ná xi komà na̱'èn‑nò nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús nga 'a̱án tsibeno̱jmí ítjòn‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. T%Koni s'ín tìkjiì‑nò, mìtsà tìs'iìn sobà‑nò. Kjo̱hítsjeèn tìtsja jngoò‑nò koni tsà i̱xti ts'a̱n xi matsjake̱. S 'On chja̱ko̱‑naje̱n xi̱ta̱, ngaje̱n ndaà nokjoá‑la̱je̱n. K'oa̱s'ín beè takòn‑naje̱n koni tsà tjé‑la̱ i̱sò'nde. Skanda na̱chrjein i̱'ndei̱, jñà xi̱ta̱ k'oa̱á s'ín beètakòn‑naje̱n koni tsojmì xi ningui‑ne nga bíxteèn. zRm Skanda bijtaá‑naje̱n nga 'ñó nìxá‑je̱n. K'e̱ nga chja̱'on‑ko̱‑náje̱n xi̱ta̱, ngaje̱n, nìjét'aà‑la̱je̱n Nainá nga kàtasíchikon‑t'in. K'e̱ nga kondra̱ fì‑na̱je̱n xi̱ta̱, chíkjoa̱ko̱ó‑naje̱n. HQ  Skanda jè hora jè, kjinchrá‑naje̱n, xíndá‑naje̱n, tsjìn‑naje̱n nikje xi chíkjá‑je̱n, 'ñó beètoòn‑naje̱n xi̱ta̱, tà tjaàsòn‑naje̱n, tsjìn‑naje̱n ni'ya. P Ngaje̱n, xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, xi̱ta̱ ská 'yatakòn‑naje̱n; ta̱nga jñò, i̱t'aà ts'e̱ Cristo, k'oa̱á s'ín 'ya‑nò nga 'ñó tjín‑nò kjoa̱chji̱ne̱. Ngaje̱n, k'oa̱á s'ín 'yatakòn‑naje̱n nga xi̱ta̱ indaàkjoa̱‑náje̱n; ta̱nga jñò, xi̱ta̱ tájaà‑nò. Ngaje̱n, mì yá xi̱ta̱ beèxkón‑naje̱n; jñò, beèxkón‑nò xi̱ta̱. O 'A̱n, k'oa̱á s'ín sìkítsjeèn, ngaje̱n xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo kisìxáya‑naje̱n, Nainá k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ngaje̱n‑náje̱n xi fehet'aà‑ne, xi tjínè‑naje̱n nga ki̱yá‑je̱n nga nguixko̱n i̱sò'nde, nga nguixko̱n xi̱ta̱ ko̱ àkja̱le̱. Jñà xi̱ta̱, tà nchikotsejèn‑naje̱n nga tsja ma‑la̱ mé kjo̱'in xi tímat'in‑je̱n. tNaJñò, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑nò koni tsà jyeé ma yije‑nò, koni tsà 'ñó xi̱ta̱ nchi̱ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá. K'oa̱á s'ín nìkítsjeèn koni tsà xi̱ta̱xá ítjòn titsa̱jnaà ko̱ ngaje̱n mìtsà xi̱ta̱xá titsa̱jna‑je̱n. Ndaà‑la̱ tjín tsà kixi̱ kjoa̱ nga otìxoma, mé‑ne ngaje̱n ko̱ma kotìxomako̱‑nòje̱n. %MCJñò, ¿mé‑ne koa̱ bixón‑nò nga ìsa̱ 'ñó chjí‑nò koni xi̱ta̱ xi i'nga? ¿Mé kjo̱ndaà xi tjín‑nò xi mìtsà Nainá kitsjaà‑nò? Tsà jye kitjoé‑nò ngats'iì kjo̱ndaà, ¿mé‑ne nga 'nga ma‑ne takòn koni tsà ta nga'ñó tsa̱jòn kisakò‑nò? ^L5Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, koi 'én tìchjàko̱‑nò kjoa̱ xi mangásòn i̱t'aà ts'a̱n ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Apolos xi kjo̱ndaà tsa̱jòn mé‑ne nga mìkiì si̱katonè‑là koni tsò 'én‑la̱ Nainá. Kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga jngoò chi̱'nda‑la̱ Nainá ìsa̱ ndaà nachrjenguioò koni chi̱'nda xi i'nga. K3K'oa̱á ma‑ne kì tà chjà jé bìnè‑là xinguio̱o nga ti kj'eè bijchó na̱chrjein. Chíña‑kjoa̱a k'e̱ nga kjoi̱í Na̱'èn‑ná xi síhiseèn nga jcha̱‑la̱ kjoa̱ xi tjí'ma ñánda nga jñò choòn. Koa̱ si̱ìkatsejèn kó tsò kjo̱hítsjeèn xi tjíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. I̱kjoàn Nainá jeya si̱ìkíjna koni s'ín nga ok'ìn‑la̱ nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱. ETsà jè Pablo, tsà jè Apolos, tsà jè Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì], tsà jè i̱sò'nde, tsà jè kjoa̱binachon, tsà jè kjoa̱ biyaà, tsà jè na̱chrjein i̱'ndei̱, tsà jè na̱chrjein xi sa̱ nchrobá, kjo̱ndaà tsa̱jòn yije‑nò. D K'oa̱á ma‑ne, jñò, kì ni̱jngoò xi̱ta̱ xi 'nga nìkíjna. Nga̱ ngats'iì xi tjín, kjo̱ndaà tsa̱jòn yije‑nò. ECJè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, ìjngoò k'a tjít'aà ñánda tsò: “Nainá, beè‑né nga ni̱mé chjí‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ xi chji̱ne̱ tsò‑la̱ yijo‑la̱.” $BAJè kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, i̱t'aà ts'e̱ Nainá, kjoa̱ ská tsò‑la̱. Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò: “Nainá, k'oa̱á s'ín s'ín nga jñà xi̱ta̱ chji̱ne̱, ti̱jñà‑ne kjoa̱ maña̱‑la̱ ki̱xo̱jiìn‑ne.” +AOKì yijo‑nò chona̱cha̱n‑là, tsà yá xi k'oa̱s'ín síkítsjeèn nga 'ñó tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn xi ts'e̱ kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ i̱sò'nde, ta sa̱á ko̱s'ín kàtas'ín koni tsà tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn, mé‑ne nga nguì xi̱ta̱ chji̱ne̱ ko̱ma‑ne. $@ATsà yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ si̱ìkits'ón‑jiìn‑la̱ ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá, Nainá ti̱koa̱á si̱ìkits'ón‑jiìn‑la̱ jè xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'i̱in. Nga jè ni'ya‑la̱ Nainá, tsjeè‑né. Koa̱ jñò‑nò xi ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá 'mì‑nò. ?7Jñò, ¿a mìtsà tíjiìn‑nò nga ni'ya i̱ngo̱ tsjeè‑la̱ Nainá 'mì‑nò? Nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tíjnajiìn‑nò. 2>]Ta̱nga tsà jè xá xi kisindaàsòn, tsà ki̱ti̱, chijaá chjí‑la̱. Ta̱nga jè xi̱ta̱ ki̱tjokàjiín kjo̱'in koni jngoò xi̱ta̱ xi bitjokàjiìn ni'ín. =Tsà jngoò xá ki̱chìkjoa̱ko̱‑la̱ ni'ín xi skót'aà, tjoé‑la̱ chjí‑la̱ jè xi̱ta̱ xi ki̱ìndaàsòn. ~<u Ta̱nga jñà xá xi s'ín nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱, k'e̱é jcha̱‑la̱ jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱. Na̱chrjein jè, ni'ín kjoi̱íko̱, koa̱ jè ni'ín skót'aà nga jngoò ìjngoò ska̱ya xá xi komà. .;U Tàts'en chrjó ni'ya, ko̱maá sindaàsòn‑ne ki̱cha̱ oro, plata, nda̱jo̱ chjí xi 'ñó ndaà kjoàn, na̱s'ín yá, na̱s'ín xka̱ paja, o xka̱ ndi̱ji. &:E Mì ti̱ yá xi ko̱ma‑la̱ ki̱ìjna ìjngoò‑ìsa tàts'en chrjó ni'ya koni jè xi jye tíjna, nga jè Jesucristo tíjna koni tàts'en chrjó ni'ya. "9= Koni s'ín tjín kjo̱ndaà‑la̱ Nainá xi kitjoé‑na, 'a̱n‑ná xi chji̱ne̱ chrjó ítjòn, xi tsibijnà tàts'en chrjó‑la̱ ni'ya. Kj'ei̱í xi̱ta̱á bíndaàsòn ni'ya. Ta̱nga jñà xi bíndaàsòn, ndaà kàtasíkinda̱ nga jngoò ìjngoò kós'ín ki̱ìndaà. R8 Ngaje̱n, ya̱á ta̱ña nìxákjoò‑je̱n xá‑la̱ Nainá. Koa̱ jñò‑nò i̱'nde ñánda sitje̱ 'én‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱á jñò‑nò ni'ya‑la̱ Nainá xi ngaje̱n bíndaà‑je̱n. 47aJè xi bítje̱ ko̱ xi kinìndá‑la̱, ta jngoò xá tjín‑ne xi s'ín. Ta̱nga jè Nainá tsjá‑la̱ chjí‑la̱ koni tjín xá xi kis'iìn nga jngoò ìjngoò. 76gMìtsà jè xi̱ta̱ xi bítje̱ tsojmì, ni̱ mìtsà jè xi kinìndá‑la̱ xi chjí‑la̱, ta̱ jngoò jè Nainá xi síjchá tsojmì xi sitje̱ xi 'ñó chjí‑la̱. 55c'A̱án tsakoòya‑nò 'én‑la̱ Nainá, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi bítje̱ xojmá, jè Apolos kiskinìndá‑la̱, ta̱nga jè Nainá tísíjchá. 4'A̱n xi Pablo 'mì‑na, ko̱ Apolos, tà xi̱ta̱ chi̱'nda‑náje̱n xi nìxá‑la̱je̱n Nainá. I̱t'aà tsa̱je̱én kòkjeiín‑nò 'én‑la̱ Nainá, nga ìjngoò ìjngoò‑je̱n ki'nè‑je̱n xá xi Na̱'èn‑ná kisìnga̱tsja‑naje̱n. X3)K'e̱ nga bixón: “'A̱n, xi̱ta̱ ts'e̱ Pablo‑ná”, ko̱ jè xi ìjngoò tsò: “'A̱n, xi̱ta̱ ts'e̱ Apolos‑ná”, jñò, k'oa̱á s'ín nokjoà koni chja̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. \21Tákó k'oa̱á s'ín 'nè koni s'ín xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ yijo‑la̱ ótsji. Machi̱ni̱cha‑nò xinguio̱o, chitiya‑nò ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. Kjoa̱ koi, kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde‑né. K1Mìtsà 'in tjín 'én xi tsakoòya‑nò; k'oa̱s'ín ngaya‑la̱ koni ndí i̱xti xó xi sa̱ nchihoki, tà tsjín 'biì, mìtsà tsojmì tájaà kine. Jñò, kj'eè kiì ndaà fahas'en‑jiìn‑nò 'én‑la̱ Nainá, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsojmì tájaà xi kj'eè kiì ma chine skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. V0 'Jñò ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, mìkiì komà ko̱s'ín kichjàko̱‑nò koni xi̱ta̱ xi ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ta k'oa̱á s'ín kichjàko̱‑nò koni tsà ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde xi tà kjoa̱ ts'e̱ yijo‑la̱ ótsji, koni tsà tákó ndí i̱xti xó xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo. f/EK'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “¿Yá‑né xi beè kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá? ¿Yá‑né xi ko̱ma ko̱kòya‑la̱?” Ta̱nga jñá tjín‑ná kjo̱hítsjeèn xi ts'e̱ Cristo..{Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱, maá‑la̱ ótsjiya yije ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè, mì yá xi̱ta̱ xi ko̱ma‑la̱ ko̱hótsjiya kjo̱hítsjeèn‑la̱. -!Jè xi mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Cristo, mìkiì machi̱ya‑la̱ 'én xi ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Tà kjoa̱ ská ma‑la̱. Mìkiì fahas'en‑jiìn‑la̱, nga mochjeén‑né nga i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ki̱nchátsjiyaá. {,o 'Én koi, k'oa̱á s'ín nokjoà‑je̱n koni s'ín okóya‑naje̱n Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Mìtsà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. 'Én Tsjeè‑la̱ Nainá bèno̱jmí‑je̱n xi kjoa̱ ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. W+' Ngaje̱n, mìtsà jè ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde kitjoé‑naje̱n. Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitjoé‑naje̱n, mé‑ne nga jcha̱‑naje̱n kjoa̱ xi Nainá kitsjaà kjo̱tjò‑ná. t*a ¿Yá xi̱ta̱‑ne xi machi̱ya‑la̱ kó tsò kjo̱hítsjeèn xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í? Tà jè tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ kó tsò kjo̱hítsjeèn‑la̱. K'oa̱á ti̱s'ín tjín kjoa̱ ts'e̱ Nainá, ni̱jngoò xi̱ta̱ tíjiìn‑la̱ kó tsò kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá; ta̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ tíjiìn‑la̱. ])3 Nainá, i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ tsakó‑naje̱n kjoa̱ koi. Nga̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ótsjiya yije‑né skanda jñà kjoa̱ xi mìkiì ndaà fìya‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá. (! Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò:Jñà xi̱ta̱ xi matsjakeè Nainá,
jè tjíndaà‑la̱ kjoa̱ xi ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi xko̱n beè‑ne,
xi líká‑la̱ 'nchré‑ne
xi ko̱ ini̱ma̱‑la̱ machi̱ya‑la̱. v'eNi̱jngoò xi̱ta̱ ítjòn xi tjín i̱sò'nde kjòchi̱ya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ chji̱ne̱ koi. Tsà kjòchi̱ya‑la̱, mì‑là kiì k'oa̱s'ín krò kisìk'en‑t'aà Na̱'èn‑ná Jesucristo xi tjín‑la̱ kjoa̱ jeya. N&'Én xi nokjoàya‑je̱n, kjoa̱ chji̱ne̱ ts'e̱ Nainá‑né, jè kjoa̱chji̱ne̱ xi tjí'ma‑la̱ xi k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ skanda ti̱sa̱ kjòtseé nga jñá jeya ki̱tsa̱jnaá. 9%kKixi̱í kjoa̱ 'én chji̱ne̱é nokjoàya‑la̱je̱n jñà xi̱ta̱ xi jye tímajchínga nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ta̱nga mìtsà kjoa̱ chji̱ne̱ ts'e̱ i̱sò'nde nokjoàya‑je̱n, ni̱ mìtsà ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn xi tjín i̱sò'nde xi jye tíchija nga'ñó‑la̱. w$gMé‑ne jè kjoa̱ xi mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mìtsà ya̱ nchrobá‑ne kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ xi̱ta̱, ya̱á nchrobá‑ne nga'ñó‑la̱ Nainá. Xi nguì kjoa̱ chji̱ne̱, i̱t'aà ts'e̱é Nainá nchrobá‑ne W#'K'e̱ nga kichjàyajiìn‑nò mìtsà 'én‑la̱ xi̱ta̱ chji̱ne̱ kisìkjeén mé‑ne nga ko̱kjeiín‑nò. Ta sa̱á jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsakó nga'ñó‑la̱ nga kòkjeiín‑nò. "}K'e̱ nga ijchò kèno̱jmí‑nò 'én‑la̱ Nainá, indaàkjoa̱á ijchoa. Titsakjoòn‑ná skanda tíhotsé‑ná. [!/K'e̱ nga tsohóti̱jnako̱‑nò, k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱; mìtsà mé kjoa̱ xi kj'ei̱í kisìkítsjeèn; nguì tà 'én‑la̱ Jesucristo tsibeno̱jmí‑nò, nga jè‑né xi krò k'en‑t'aà. m  UNdí 'ndsè ko̱ tichjaá, k'e̱ nga kiìkon‑nò nga tsibeno̱jmí‑nò 'én‑la̱ Nainá, mìtsà koi 'én kichjà‑nò xi maxkón‑la̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga 'nchré ko̱ xi tsò‑la̱ nga 'én‑la̱ xi̱ta̱ chji̱ne̱.  !Koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi jeya síkíjna yijo‑la̱, ta sa̱á Nainá jeya kàtasíkíjna.”, STa̱nga ti̱jè‑ne Nainá kisìkítsa̱jnako̱‑ná Cristo Jesús. K'oa̱á ti̱s'ín kis'iìn nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo sakó‑ná jè kjoa̱chji̱ne̱, nga jè Cristo, xi̱ta̱ kixi̱ s'ín‑ná, xi̱ta̱ tsjeè s'ín‑ná ko̱ síkítsa̱jnandei̱í‑ná kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná. c Amé‑ne ni̱jngoò xi̱ta̱ xi 'nga si̱ìkíjna‑ne yijo‑la̱ nga nguixko̱n Nainá. R Nainá jaàjiìn xi̱ta̱ i̱ma̱ ko̱ xi̱ta̱ xi bitjongui xi tsò‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde nga nìmé chjí‑la̱, mé‑ne ki̱tjongui‑ne jñà xi̱ta̱ xi tsò nga jñà títsa̱jna ítjòn, Q Ta̱nga Nainá jaàjiìn jñà xi̱ta̱ xi tsò‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde nga chiba kjo̱hítsjeèn tjín‑la̱ mé‑ne ko̱sobà‑la̱ jñà xi̱ta̱ chji̱ne̱. Ti̱koa̱ jaàjiìn Nainá xi tsò‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde nga ni̱mé chjí‑la̱ mé‑ne ko̱sobà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xi̱ta̱ ítjòn títsa̱jna. ; qJñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, ti̱kítsjeèn k'e̱ nga sa̱ jaàjiìn‑nò Nainá, chibaá ma‑nò xi xi̱ta̱ chji̱ne̱ tsò‑nò xi̱ta̱ i̱sò'nde, ko̱ chibaá ma‑nò xi xi̱ta̱ ítjòn titsa̱jnaà, ti̱koa̱ chibaá ma‑nò xi ya̱ ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ kits'iòn. G  Kjoa̱‑la̱ Nainá xi ta kjoa̱ ská tsò‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ Nainá‑né. Ìsa̱á tse kjoa̱chji̱ne̱ tjín‑la̱ mì k'oa̱á‑ne koni kjoa̱chji̱ne̱ xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Ko̱ jè kjoa̱‑la̱ Nainá xi ta kjoa̱ indaà tsò‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, nga'ñó‑la̱ Nainá‑né. Ìsa̱á tse nga'ñó tjín‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni nga'ñó xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. j OTa̱nga jñà xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá, xi xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, k'oa̱á s'ín mokjeiín‑la̱ nga jè Cristo nga'ñó‑la̱ Nainá‑né ko̱ kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ Nainá‑né.   Ta̱nga ngaje̱n k'oa̱á s'ín nokjoàya‑je̱n nga krò k'en‑t'aà Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Jñà xi̱ta̱ judío mìkiì mokjeiín‑la̱ kjoa̱ xi komàt'in Cristo, ko̱ jñà xi mì xi̱ta̱ judío, kjoa̱ ská ma‑la̱. } uJñà xi̱ta̱ judío [mìkiì mokjeiín‑la̱] nga jé xi mejèn‑la̱ nga skoe̱ kjo̱xkón xi 'ñó jeya tjín, ko̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío [ti̱koa̱á mìkiì mokjeiín‑la̱] nga koií ótsji xi 'ñó kjoa̱ chji̱ne̱. f GNainá 'ñó xi̱ta̱ chji̱ne̱, mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ xi̱ta̱ nga i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ i̱sò'nde kijtseèxkon. Nainá k'oa̱á s'ín sasén‑la̱ nga ochrjekàjiìn kjo̱'in jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, 'én xi tsò‑la̱ xi̱ta̱ koi, kjoa̱ ská‑né. , SJñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱, ko̱ xi 'ñó chji̱ne̱ xo̱jo̱n ko̱ xi joóya‑ne kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, i̱'ndei̱, ¿ñánda títsa̱jnako̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱? Jè Nainá, kisìskáya‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. , SK'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱,'a̱án kokoò‑la̱ nga ni̱mé chjí‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱.'A̱án kochrjeènguia kjo̱hítsjeèn‑la̱
jñà xi̱ta̱ xi 'ñó machi̱ya‑la̱. ? yJñà 'én xi tínokjoáya i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga k'en‑t'aà krò, ta kjoa̱ ská ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ tjímaya ndi̱yá‑la̱ i̱'nde kjo̱'in. Ta̱nga jñá xi jye titsa̱bitjokàjñaá kjo̱'in, k'oa̱á s'ín mokjeiín‑ná nga jè 'én‑la̱ Cristo nga'ñó‑la̱ Nainá‑né. r _Jè Cristo mìtsà koi xá kisìkasén‑na nga xi̱ta̱ s'iaàn bautizar; koií xá kisìkasén‑na nga 'a̱n kichjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá. K'e̱ nga chjàya, mìtsà 'én‑la̱ xi̱ta̱ chji̱ne̱ sìkjeén; majìn‑na nga chi̱ja nga'ñó‑la̱ krò‑la̱ Cristo. Jè Cristo, nga'ñó‑la̱ Nainá‑né ko̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ Nainá‑né 8 kSa̱á tíbítsjeèn‑na nga ti̱koa̱ kis'iaàn bautizar Estéfanas ko̱ xi̱ta̱ xíkjín, ta̱nga mìkiì bítsjeèn‑na̱ tsà kis'iaàn bautizar xi kj'ei̱í xi̱ta̱. e Emé‑ne nga mì yá xi̱ta̱ ki̱tso̱‑ne: “I̱t'aà ts'e̱é Pablo komà bautizar.”   Ndaà chjí‑la̱ Nainá, 'a̱n, mìtsà yá xi̱ta̱ kis'iaàn bautizar ya̱ na̱xa̱ndá tsa̱jòn, ta jè Crispo ko̱ Gayo, $  C ¿A kjìn ya ma‑ne Cristo? ¡Majìn! ¿A jè Pablo xi kisit'aà krò i̱t'aà tsa̱jòn? ¡Majìn! ¿A i̱t'aà ts'e̱é Pablo komà bautizar? ¡Majìn! X  + Koií k'oa̱s'ín tìxan‑nò, tjín i'nga xi̱ta̱ xinguia̱á xi tsò: “'A̱n, jé Pablo fìt'aà‑la̱.” Tjín xi tsò: “'A̱n, jè Apolos fìt'aà‑la̱.” Tjín xi tsò: “'A̱n, jè Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì] fìt'aà‑la̱.” Tjín xi tsò: “'A̱n, jè Cristo fìt'aà‑la̱.” ¿Mé‑ne o̱bixón‑nò?    Koií ko̱xan‑nò ndí 'ndsè, nga jñà xi̱ta̱ ni'ya‑la̱ Cloé, tsibéno̱jmí‑na̱ nga kjoa̱siì tjín‑nò. N   Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, i̱t'aà ts'e̱ o̱kixi̱ xi kitsjaà‑na Jesucristo xi otíxoma‑ná, tìbitsi'bà‑nò ngats'ioò, ngásòn ngáya titsa̱jnako̱o xinguio̱o, mé‑ne nga mì ko̱jòya‑ne kjo̱hítsjeèn‑nò. Ta̱jngoò kjo̱hítsjeèn ti̱kjeén, ngásòn jchósòn‑là ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. %  E Nainá xi̱ta̱ kixi̱‑né, síkitasòn‑né koni s'ín tsjá 'én‑la̱. Xó k'oa̱á s'ín kiìchja̱‑nò nga ya̱ chrañà ki̱tsa̱jnakjoòko̱o Jesucristo xi ki'ndí‑la̱ tsò‑la̱ nga jè otíxoma‑ná. Mé‑ne kjòjòya‑ne na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Corinto = uNainá tsjá‑nò nga'ñó skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein, mé‑ne nga ni̱mé jé sa̱kòt'aà‑nò k'e̱ nga ki̱tjojen ìjngoò k'a Jesucristo xi otíxoma‑ná.  +Ni̱mé kjo̱tjò‑la̱ Nainá chijat'aà‑nò k'e̱ nga tákó titsa̱chiñá‑là nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo xi otíxoma‑ná.  Nga̱ k'oa̱á s'ín 'ya‑la̱, nga jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo kjòkixi̱yaá i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. 9 mNga̱ ya̱á i̱t'aà ts'e̱ Cristo, Nainá kisìchikon‑t'in yije kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nò, kós'ín nokjoà, ko̱ kós'ín machi̱ya‑nò 'én‑la̱ Nainá. Y -Kjit'aà na̱chrjein tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá xi i̱t'aà tsa̱jòn koií kjoa̱‑la̱ jñà kjo̱ndaà xi kitsjaà‑nò Nainá nga ndaà kisìchikon‑t'in‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. S !Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. 'Én xi kiìchja̱ Pablo nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá  +Tìkjiì‑nò xo̱jo̱n carta jè, jñò xi na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo maà xi titsa̱jnaà ján Corinto, xi jye kisìtsjeè‑nò Nainá nga ya̱ titsa̱kjoòko̱o Cristo Jesús nga xó k'oa̱s'ín jaàjiìn‑nò Nainá mé‑ne nga xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ ko̱maà ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi xki̱ xi ján chja̱t'aà‑la̱ nga jeya síkíjna jè Na̱'èn‑ná Jesucristo xi otíxoma‑ná, ti̱koa̱ jè otíxoma‑la̱ xi̱ta̱ koi. Xi Na̱'èn‑ná 'mì‑lá, ti̱koa̱ Na̱'èn‑ná tsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi. p ]'A̱n xi 'mì‑na Pablo, xi xó k'oa̱s'ín kinokjoà‑na nga 'a̱n tsibíxáya‑na Cristo Jesús, nga k'oa̱s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá. Titsa̱nìhixat'aà‑nòje̱n ko̱ Sóstenes xi 'ndseé chibá i̱t'aà ts'e̱ Cristo. ~}}f|r{yywutPrqqponn\mlpkkj igffeucba``2_-^B\\[ZYXHVKU=T=RQQ*PNOqN]MM9L(KJIIH GEDqCB_AK@u?f>z<:O87643211 0/..%,,K+*)) 'l&&^%@$##" bG=J%G,F K YG K'oa̱á ti̱s'ín kis'iìn k'e̱ nga jye tsakjèn, kiskoé chi̱tsín, kitsò: “Vino xi tjíya chi̱tsín jè, jè jní‑na xi síkixi̱ya kjoa̱ xi̱tse̱ xi bìndaàjiìn‑ko̱‑nò. Jñò, k'e̱ nga ìjngoò ìjngoò k'a s'io̱o, k'oa̱á s'ín t'e̱en mé‑ne nga si̱kítsjeèn‑nò i̱t'aà ts'a̱n.” !; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, i̱kjoàn kisìxkoa̱ya, kitsò: “Chjoé, jè‑né xi yijo‑na̱ nga tìtsjaà kjo̱tjò nga ki̱yá xi kjo̱ndaà tsa̱jòn. K'oa̱ ti̱ s'ín t'e̱en nga ti̱xkoa̱ya i̱nchra̱jín, mé‑ne nga si̱kítsjeèn‑nò i̱t'aà ts'a̱n.” ?w Koni s'ín tsakóya‑na Na̱'èn‑ná, ti koií‑ne xi 'a̱n tsakoòya‑nò. Jè ni̱tje̱n k'e̱ nga Na̱'èn‑ná Jesús kitsobà'ñó xi̱ta̱, kiskoé i̱nchra̱jín, `9 Jñò, ¿a tsjìn‑nò ni'ya ñánda nga bichioò ko̱ nga 'yò? ¿Mé‑ne nachrjekàngui‑nò xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo koa̱ nìsobà‑là xi̱ta̱ i̱ma̱ xi tsjìn‑la̱ tsojmì xi kine? K'e̱ nga k'oa̱s'ín 'nè, ¿kó s'ín xán‑nò? ¿A ndaà síkítsa̱jna‑nò? Majìn, mìkiì ndaà síkítsa̱jna‑nò. K'e̱ nga jè Na̱'èn‑ná tsakjèn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱ k'e̱ nga kòjñò (Mateo 26:26‑29; Marcos 14:22‑25; Lucas 22:14‑20)  K'e̱ nga bichioò, tjín i'nga xi̱ta̱ xi ítjòn kjèn tsojmì xi bijchóko̱; mìkiì koña‑la̱ xíkjín nga tsjá i̱tsé‑la̱; skanda tjín xi mach'i̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi i'nga, i̱ma̱á ijò‑la̱ nga mìkiì tsjá i̱tsé‑la̱. .U K'e̱ nga maxkóya nga bichioò, koni s'ín tsakóya Cristo, mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga jè nìkítsjeèn‑yaà koni s'ín komàt'in Na̱'èn‑ná k'e̱ nga k'en. %C Ta xó k'oa̱á‑la ko̱mat'in‑nò nga s'e̱é xi̱ta̱ xinguio̱o xi si̱ìjòya‑nò, mé‑ne nga jcha̱‑la̱ yá‑ne xi tjín‑la̱ o̱kixi̱. ~ Jè kjoa̱ xi tíjna ítjòn i̱t'aà tsa̱jòn, k'oa̱á s'ín ki'nchrè, jñò xi na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo 'mì‑nò, k'e̱ nga maxkóya, jò xó ya maà. Mejèn tsà mokjeiín‑na tsà koií na̱chrjein‑la̱ tsà k'oa̱á s'ín titsa̱'nè. &}E Nga tìkjiì ìsa̱‑nò, mìkiì ndaà síkítsa̱jna‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì ndaà titsa̱'nè k'e̱ nga maxkóya; ch'o titsa̱'nè. %|C Tsà tjín xi̱ta̱ xi mìkiì tíjngoò ikon koni bixón‑je̱n, k'oa̱á s'ín kàtasijiìn‑la̱, ngaje̱n ko̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, nguì k'oa̱á s'ín 'nè‑je̱n, tsjìn xi kj'ei̱í s'ín. Kjoa̱ xi mìkiì ndaà tjín k'e̱ nga bichiaá koni s'ín tsakóya Cristo c{? Ta̱nga ndaà tsejèn k'e̱ nga jngoò chjo̱ón xi ndojò kjoàn tsja̱ sko̱. Kjoa̱jeya ts'e̱‑né. Koií xá kits'iì‑la̱ tsja̱‑la̱ nga ndojò kjoàn, mé‑ne nga ki̱ìjtsa‑ne sko̱ koni tsà payo̱. z Ti̱jé‑ne i̱sò'nde, béno̱jmíya‑ná nga kjoa̱sobà‑né k'e̱ nga jè xi̱ta̱ x'i̱n síndojò tsja̱ sko̱. y Jñò, ndaà ti̱kítsjeèn: ¿A ndaà tjín tsà mìkiì tíjtsa sko̱ jñà íchjín k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá? Ex Koni s'ín komà nga jè chjo̱ón, i̱t'aà ts'e̱ x'i̱ín kisindaà‑ne; ti̱koa̱á jè x'i̱n, i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón ts'iìn. Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá yije‑ne. w7 Ta̱nga koni s'ín tjíndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná, tsà tsjìn chjo̱ón, mìkiì tíjna x'i̱n; ko̱ tsà tsjìn x'i̱n, mìkiì tíjna chjo̱ón. 0vY Koií kjoa̱‑la̱ jè chjo̱ón tjínè‑la̱ nga ki̱ìjtsa sko̱, seña‑né nga beèxkón x'i̱n‑la̱, mé‑ne nga ti̱koa̱ skoe̱‑ne jñà àkja̱le̱. u Jè xi̱ta̱ x'i̱n, mìtsà kjoa̱ ts'e̱ chjo̱ón kisindaà‑ne; ta̱nga jè chjo̱ón, kjoa̱ ts'e̱ x'i̱ín kisindaà‑ne. t Jè x'i̱n, mìtsà ya̱ itjokàt'aà‑ne ts'e̱ chjo̱ón; jè chjo̱ón xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ x'i̱n itjokàt'aà‑ne. s Jè xi̱ta̱ x'i̱n, mìkiì tjí'nde nga ki̱ìjtsa sko̱, nga k'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ koni Nainá, ko̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ x'i̱n, 'yaá‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Nainá; ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón 'yaá‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ x'i̱n‑la̱. .rU Tsà jngoò chjo̱ón xi majìn‑la̱ bíjtsa sko̱, ti̱koa̱á‑ne kàtasijno‑la̱ tsja̱ sko̱. Ko̱ tsà masobà‑la̱ nga sijno‑la̱, kàtíjtsa sko̱. qw Ta̱nga tsà jngoò chjo̱ón, tsà mìkiì bíjtsa sko̱ k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá, o k'e̱ nga chja̱ya 'én‑la̱ Nainá, mìkiì beèxkón x'i̱n‑la̱ nga jè tíjna sko̱‑la̱. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà kisijno‑la̱. ;po Tsà jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi tíjtsa sko̱ k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá, o k'e̱ nga chja̱ya 'én‑la̱ Nainá, mìkiì beèxkón Cristo nga jè tíjna sko̱‑la̱. eoC Ta̱nga mejèn‑na nga kàtasijiìn‑nò nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ x'i̱n, jè Cristo xi sko̱‑la̱ ma, ko̱ jè chjo̱ón, jè xi̱ta̱ x'i̱n xi sko̱‑la̱ ma, koni jè Cristo, jè Nainá xi sko̱‑la̱ ma. :nm Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, ndaà 'nè‑nò nga nìkítsjeèn i̱t'aà ts'a̱n ngats'iì kjoa̱ xi s'iaàn; ti̱koa̱ nìkitasòn kjo̱tíxoma xi 'a̱n kisìkatoya‑nò. 8m k Koni s'ín s'iaàn 'a̱n nga kjinguì‑la̱ Cristo, k'oa̱ ti̱s'ín chjínguì‑ná. Kó s'ín skoe̱xkón x'i̱n‑la̱ jñà íchjín k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá ~lu !'A̱n, k'oa̱á s'ín s'iaàn yije koni s'ín sasén‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Mìtsà jè otsjià ítjoàn xi kjo̱ndaà ts'a̱n, jè otsjià ítjoàn kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í mé‑ne nga ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in. k Kì jé binchaàtsji‑là jñà xi̱ta̱ judío, ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. j Ta̱nga jñò, k'e̱ nga bichioò ko̱ tsà 'yò, ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi 'nè, k'oa̱á s'ín t'e̱en nga jeya kàtìjna Nainá. Oi 'A̱n, tsà tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá i̱t'aà ts'e̱ tsojmì xi kíne̱e, mìkiì ndaà tjín tsà ch'o ki̱tso̱‑la̱ xi̱ta̱ jñà tsojmì xi jye kàtsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá.” Nh Mìtsà kjo̱hítsjeèn tsa̱jòn xi tìxan‑nò, ts'e̱é xi̱ta̱ xi o̱kitsò. Ta̱nga tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi sko̱nangui nga ki̱tso̱: “¿Mé‑ne mì tjí'nde‑na nga s'iaàn ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi mejèn‑na nga ta koi kjoa̱‑la̱ nga mì ch'o ko̱ma‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í? ogW Tsà jngoò xi̱ta̱ xi ki̱tso̱‑nò: “Jñà tsojmì koi, ya̱á kisinchaàt'aà‑la̱ xkósòn.” Jè kjoa̱‑la̱ xi̱ta̱ xi o̱kitsò‑nò, kì kiì chine, mé‑ne nga mì ch'o ko̱ma‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱. f Tsà jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ki̱chja̱‑nò nga ki̱chiko̱o, tsà mejèn‑nò nga onguió, chji̱ne̱e yije‑nò xi tsjá‑nò. Kì mé xi chjinanguio nga mì ch'o ko̱ma‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑nò. Ye+ Nga ts'e̱é Na̱'èn‑ná jè nangui ko̱ ngats'iì tsojmì xi tjín‑la̱. ;do Maá chi̱ne̱e ni̱ta̱ mé yijo xi satíjna ya̱ ñánda biyaà cho̱. Kì kiì chjinanguio ñánda j'iì‑ne mé‑ne nga mì ch'o ko̱ma‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑nò. c  Mìtsà tà kjo̱ndaà tsa̱jòn binchaàtsjioò ítjòn, jè ti̱nchátsjioò ítjòn kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. b Tsò jñà xi̱ta̱: “Tjí'nde‑né ni̱ta̱ mé xi s'e̱én.” Kixi̱í kjoa̱ tjí'nde‑né, ta̱nga mìtsà ngats'iì kjoa̱ nga ndaà tjín. Tjí'nde‑né ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi s'e̱én, ta̱nga mìtsà ngats'iì kjoa̱ tsjá‑ná nga'ñó. Qa ¿A xi mejèn‑nò si̱kjàn‑là Na̱'èn‑ná nga kàtachi̱ni̱? ¿A ìsa̱á tjín‑nò nga'ñó mì k'oa̱‑ne Nainá? Jè ki̱nchátsjiaá ítjoán kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í ,`Q Mìkiì ndaà tjín, k'e̱ nga jye 'yò vino xi ts'e̱ Jesús, xi otíxoma‑ná, i̱kjoàn s'io̱o xi ts'e̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. Ti̱koa̱á mìkiì ndaà tjín, k'e̱ nga jye bichioò i̱nchra̱jín xi ts'e̱ Jesús, i̱kjoàn bichioò xi ts'e̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. _  Jñà 'én xi xan‑nò, jñà kjo̱tjò xi fìko̱ jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon Nainá, jñà fìko̱‑la̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, mìtsà jè sobà Nainá. 'A̱n, majìn‑na̱ nga ya̱ sìngásòn‑ko̱o ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. ^ K'e̱ nga k'oa̱ xan‑nò, mìtsà xan‑nò nga tjín‑la̱ o̱kixi̱ jñà xkósòn ko̱ tsojmì xi sinchát'aà‑la̱. ~]u Chítsejèn‑là xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel, jñà xi kine yijo‑la̱ cho̱ xi biyaà ya̱ i̱'nde tsjeè nga tsjá‑la̱ kjo̱tjò Nainá. Xi̱ta̱ koi, ya̱á síngásòn‑ko̱ kjo̱tjò xi tsjá‑la̱ Nainá ya̱ i̱'nde tsjeè. \5 Jñá, na̱s'ín 'ñó kjìn ma‑ná, jè i̱nchra̱jín xi bichiaá, ta jngoò ma‑ne; k'oa̱á ma‑ne nga ngats'iaá, ta jngoò yijo ma‑ná. [- K'e̱ nga 'yoaá vino xi tjíya chi̱tsín nga nìjét'aà‑lá Nainá nga kàtasíchikon‑t'in, ¿a mìtsà ya̱ nìngásòn‑koa̱á ko̱ jní‑la̱ Cristo? Ko̱ k'e̱ nga nìxkoa̱yaá i̱nchra̱jín, ¿a mìtsà ya̱ nìngásòn‑koa̱á ko̱ yijo‑la̱ Cristo? Z# 'A̱n, k'oa̱á s'ín tìchjà‑nò koni xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn. Jchósòn‑là 'én xi xán‑nò, a kixi̱í kjoa̱. rY] Jñò ndí 'ndsè, ni̱ i̱tsé kjoa̱ ts'e̱ xkósòn nìkítsjeèn nga mejèn‑nò jcha̱xkón. X1 Jñò, kj'eè mé kjoa̱ xi mat'ioòn nga tíchìt'aà‑nò xi ìsa̱ 'ñó 'in tjín koni mat'in xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Nainá, xi̱ta̱ kixi̱‑né, jè kàta'ñót'aà takòn nga mìkiì tsjá'nde nga ìsa̱ tsato chít'aà‑nò koni kji chíkjoa̱ko̱‑nò. Ti̱jè‑ne Nainá ko̱kò ndi̱yá kós'ín ki̱chìkjoa̱‑nò koni s'ín tíchìt'aà‑nò skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà kjoa̱. W K'oa̱á ma‑ne jè xi ko̱s'ín síkítsjeèn nga kixi̱ tíjna, kàtasíkinda̱ yijo‑la̱ nga mì jé sakó‑la̱. IV  Ngats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín komàt'in jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná ko̱ k'oa̱á s'ín kisijna chi̱ba̱ mé‑ne si̱jiìn‑ná. Kisit'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga jcha̱á jñá mé kjo̱'in xi si̱nè‑ná tsà k'oa̱ ti̱s'ín s'e̱én jñá xi titsa̱jnakoaán na̱chrjein xi jye tífehet'aà. GU Ti̱koa̱á kì í'ñó‑ìsa tsajét'aà‑là Nainá koni s'ín kis'iìn i'nga xi̱ta̱ jchínga koi. K'oa̱á komà‑ne nga jè àkja̱le̱‑la̱ kjoa̱biyaà kisìk'en xi̱ta̱ koi. T1 Mì kì ta̱xki̱ chít'aá Na̱'èn‑ná koni s'ín kis'iìn i'nga xi̱ta̱ jchínga koi; k'oa̱á komà‑ne nga k'en nga kiskine‑la̱ ye̱. #S? Ti̱koa̱á mìkiì kjoa̱ chijngui s'e̱én koni s'ín kis'iìn i'nga xi̱ta̱ jchínga koi, nga tà jngoò na̱chrjein kaàn jàn jmiì xi̱ta̱ k'en. /RW Kì k'oa̱ s'ín sando̱ xkósòn yaxkón koni kis'iìn i'nga xi̱ta̱ jchínga koi, nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsibìtsa̱jna nga tsakjèn koa̱ kits'iì, i̱kjoàn tsasítje̱n nga kitè [nga jè kisìtsjako̱ xkósòn].” %QC Jñà kjoa̱ xi k'oa̱s'ín komà, jñà okóya‑ná nga mì jñà si̱kjaàjñaá kjoa̱ xi ch'o tjín koni kis'iìn jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná. XP) Ta̱nga jñà xi̱ta̱ jchínga koi, kjìn jchán k'en ya̱ ñánda nangui kixì choòn nga Nainá mìkiì kisaseèn‑takòn koni s'ín kis'iìn ngats'iì xi̱ta̱ jchínga koi, ta chibaá tsiningui‑ne. |Oq Ti̱koa̱á ta jngoò ska̱ya nandá kits'iì xi kjo̱xkón ndaà ts'e̱ Nainá, jè nandá xi ya̱ na̱xi̱ itjo‑ne nga jè Nainá kitsjaà‑la̱. Jè na̱xi̱, jè ngaya‑la̱ Cristo nga jè tsajmeèyako̱ ndi̱yá ñánda chinchimaya. _N7 K'oa̱á ti̱s'ín jngoò ska̱ya tsojmì kiskine xi kjo̱xkón ndaà ts'e̱ Nainá. M% K'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà komà bautizar ya̱ i̱jiìn ifi ko̱ i̱jiìn ndáchikon mé‑ne nga xi̱ta̱‑la̱ Moisés ko̱ma‑ne. L  Jñò ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, kì nìjchàajiìn‑jèn nga jñà xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑ná, [k'e̱ nga itjojiìn na̱xa̱ndá Egipto], ya̱á tsibítsa̱jnangui yije i̱jiìn ifi [nga tsakó‑la̱ ndi̱yá], ti̱koa̱á ngats'iì tsatojiìn ndáchikon. K# 'A̱n, k'oa̱á s'ín bìnè‑la̱ yijo‑na̱ nga kàtas'e‑na kjo̱'in mé‑ne k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein nga okoòya‑la̱ xi̱ta̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, Nainá mì ki̱tso̱‑na: “Nì mé chjí‑la̱ xá‑lè.”J1 'A̱n, mìtsà k'oa̱s'ín ongachikoa̱n [kjoa̱ ts'e̱ xá‑la̱ Nainá] koni jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì beè ñánda ki̱jchò. Ti̱koa̱á mìtsà k'oa̱s'ín [sìxá i̱t'aà ts'e̱ Nainá] koni s'ín xi̱ta̱ xi ta 'beéjiìn i̱sén k'e̱ nga kjaán‑ko̱ xíkjín. I# Jñà xi̱ta̱ xi sískákjoò nga mejèn‑la̱ si̱ìkijne, ítjòn bìtsa̱jnandaà nga mì ti̱jñà si̱ìkjeén‑ne tsojmì xi ch'o síko̱; koi k'oa̱s'ín‑ne nga mejèn‑la̱ tjoé jngoò‑la̱ kjo̱tjò. K'e̱ nga jye ma i̱skan, jè kjo̱tjò xi tjoé‑la̱, ta bits'on‑né. Ta̱nga jñá bitsa̱jnandaá nga tjoé jngoò‑ná kjo̱tjò xi mìkiì bits'on ni̱ta̱ kjé‑ne. jHM Jñò, jyeé tíjiìn‑nò k'e̱ nga síská xi̱ta̱ xi ongachikon, ngats'iì‑né nga ongachikon, ta̱nga ta jngoò‑né xi tjoé‑la̱ kjo̱tjò, ta jè xi síkijne. Jñò, k'oa̱á s'ín ti̱jchá yijo‑nò nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo 'mì‑nò koni jngoò xi̱ta̱ xi ongachikon mé‑ne nga tjoé‑nò kjo̱tjò xi Nainá tsjá‑nò. &GE K'oa̱á s'iaàn xi kjo̱ndaà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo mé‑ne nga s'e̱‑na kjoa̱ machikon‑t'in i̱t'aà ts'e̱ 'én. 'FG K'e̱ nga ya̱ tìjna̱jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi indaàjiìn tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱, 'a̱n, k'oa̱á s'iaàn koni tsà ti̱koa̱á indaàjiìn tjín kjo̱hítsjeèn‑na mé‑ne nga ko̱ma kichjà‑la̱ 'én‑la̱ Cristo xi̱ta̱ koi. Ya̱á sìngásòn yijekoa̱a mé kjoa̱ xi títsa̱jnajiìn ngats'iì xi̱ta̱ mé‑ne nga ko̱ma ko̱chrjekàjiìn i'nga‑na kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. KE K'e̱ nga ya̱ tìjna̱jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìtsà ya̱ títsa̱jnajiìn kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, 'a̱n, k'oa̱á ti s'iaàn koni tsà mì ya̱ tìjna̱jñaà kjo̱tíxoma mé‑ne nga ko̱ma kichjà‑la̱ 'én‑la̱ Cristo nga ko̱kjeiín‑la̱ xi̱ta̱ xi mì ya̱ títsa̱jnajiìn kjo̱tíxoma. Mìtsà tsò‑ne kjoa̱ nga tìjna̱t'aà xìn‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. Ya̱á tìjna̱jñaà kjo̱tíxoma‑la̱ Cristo. XD) K'e̱ nga ya̱ tìjna̱jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xinguia̱a judío, k'oa̱á s'ín s'iaàn koni s'ín xi̱ta̱ judío mé‑ne nga ko̱ma kichjà‑la̱ 'én‑la̱ Cristo nga ko̱kjeiín‑la̱. Kixi̱í kjoa̱ nga 'a̱n, mìkiì kjo̱'ñó tjínè‑na nga ko̱s'ín sìkitasoàn koni tsò kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés, ta̱nga k'e̱ nga ya̱ tìjna̱jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío xi kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés títsa̱jnajiìn, 'a̱n k'oa̱á ti s'iaàn, ta jè xi mejèn‑na nga ko̱ma kichjà‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga ko̱kjeiín‑la̱. hCI 'A̱n tìjna̱ndei̱í‑ná, ta̱nga i̱'ndei̱, k'oa̱á s'iaàn koni tsà chi̱'nda‑la̱ ma ngats'iì xi̱ta̱, mé‑ne nga ìsa̱ kjìn xi̱ta̱ ko̱ma kichjà‑la̱ 'én‑la̱ Cristo nga ko̱kjeiín‑la̱. B Jè chjí xi tísakó‑na̱, jè‑né nga tsja tjín‑na̱ nga chjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga mìtsà chjí‑na̱ sìjé, na̱s'ín tjí'nde‑na nga jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo kóti̱jnakon‑na. RA Tsà tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱án‑là nga ko̱s'ín tìs'iaàn, tjínè‑la nga ko̱chjí‑na, ta̱nga mìtsà tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n, jè tìsìkitasoàn xá xi kisìnga̱tsja‑na Nainá. @ Nga 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo chjàya, mìkiì tsà jeya síkíjna yijo‑na̱. 'A̱n, xó k'oa̱á s'ín tjínè‑na nga 'a̱n kichjàya; i̱ma̱ xó‑na tsà mìkiì kichjàya jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. g?G 'A̱n, mì k'oa̱á s'ín tìsìkjeén jñà kjoa̱ xi tjí'nde‑na. Ti̱koa̱á mìtsà koi xá tìkjiì‑nò nga ko̱s'ín síko̱‑ná. Ìsa̱á‑la ndaà tjín tsà kàtiyaà mì k'oa̱á‑ne tsà tjín xi̱ta̱ xi kjoa̱áxìn‑na̱ kjo̱tsja xi tjín‑na nga ta kjo̱tjò 'a̱n chjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. #>? Nainá k'oa̱á s'ín kitsjaà o̱kixi̱: jñà xi chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo ya̱á sa̱kò‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱. L= Jñò, ndaà 'yaà, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ síxá ya̱ I̱ngo̱ Ítjòn‑la̱ Nainá, koií tsojmì kine xi tjín ya̱ i̱'nde jè; ko̱ jñà xi ya̱ síxá i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá ya̱ ñánda binchásòn kjo̱tjò xi tsjá‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱, oko̱ó chiba‑la̱ yijo‑la̱ cho̱ xi ya̱ binchásòn. Y<+ Tsà jñà xi kj'ei̱í xi̱ta̱ tjoé chiba‑la̱ tsojmì xi tsa̱jòn, ngaje̱n, ¿a mìtsà ìsa̱ ndaà tjí'nde‑naje̱n nga ti̱koa̱ tjoé‑naje̱n? Ta̱nga mì k'oa̱á s'ín titsa̱'nè‑je̱n koni s'ín tjí'nde‑naje̱n mé‑ne nga mìkiì ko̱ma sichjoà ikon‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. g;G 'Én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi ji̱n tsakoòya‑nòje̱n jè ngaya‑la̱ koni tachó xi kisìtje̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. ¿A mì ndaà s'e̱ tsà tjoé chiba‑naje̱n tsojmì xi majchá‑nò? u:c jñá‑ná xi síkinda̱‑ná Nainá; nga i̱t'aà tsa̱ján tíchja̱ kjo̱tíxoma. Jè xi síkínchi nchra̱ja̱ ko̱ xi sítsjeè tsojmì xi majchá‑la̱, nchikoñaá‑la̱ nga tjoé chi̱ba̱‑la̱ tsojmì xi majchá‑la̱. e9C Kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò: “Jñà nchra̱ja̱ xi bínchi, kì na̱'ya bì'a tso'ba.” 'Én koi mìtsà tsò‑ne kjoa̱ nga Nainá 'ñó síkinda̱ nchra̱ja̱, 8 Kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n koni s'ín tìxan. Ti̱koa̱á tíchja̱á kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés. }7s ¿A tjín xi̱ta̱ xi soldado síkitasòn xi ti̱jé bíchjí‑la̱ yijo‑la̱? ¿A tjín xi̱ta̱ xi bítje̱ tsojmì tjé, koa̱ mìkiì kine toò xi ojà‑la̱? ¿A tjín xi̱ta̱ xi cho̱ síjchá, koa̱ mìkiì 'biì tsjìn xi ochrje? !6; ¿A tà 'a̱n‑ná ko̱ Bernabé xi tjínè‑naje̱n nga kj'ei̱í xá s'e̱n‑je̱n mé‑ne nga sa̱kò‑na̱je̱n tsojmì xi chi̱ne̱‑je̱n? 5 ¿A mìtsà tjí'nde‑naje̱n nga ki̱tjáko̱ jngoò‑je̱n xi chjo̱ón‑naje̱n ma xi 'én‑la̱ Nainá mokjeiín‑la̱, koni s'ín xi̱ta̱ xi i'nga xi tsibíxáya‑la̱ Cristo koni jñà 'ndse̱ Na̱'èn‑ná ko̱ Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì]? 4+ ¿A mìtsà tjí'nde‑naje̱n nga k'oi̱‑naje̱n tsojmì xi chine‑je̱n ko̱ xi s'io̱‑je̱n nga xá‑la̱ Nainá titsa̱'nè‑je̱n? 3 K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ kjònangui‑na xi kondra̱ ts'a̱n, 'a̱n, kií xan‑la̱ nga ósi̱koa̱a yijo‑na̱: 2 K'oa̱á xó tsò i'nga xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga mì xó tsà 'a̱n tsibíxáya‑na Cristo, ta̱nga jñò, ndaà tíjiìn‑nò nga 'a̱án kisìxáya‑na, nga i̱t'aà ts'a̱n‑ná nga mokjeiín‑nò 'én‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín bitjo kixi̱ kjoa̱. Y1 - 'A̱án tsibíxáya‑na Cristo. Tìjna̱ndei̱í‑ná. Xkoaàn kijtseè‑na jè Jesús xi otíxoma‑ná. Nga̱ xá‑la̱ Na̱'èn‑ná tìs'iaàn, i̱'ndei̱ jñò‑nò xi xi̱ta̱‑la̱ Cristo maà. X0) 'A̱n, tsà ta koií kjoa̱‑la̱ ts'e̱ tsojmì xi kíne̱e nga jé sa̱kò‑la̱ jè 'ndsè, ti̱koa̱á‑ne, jngoò k'a mì ti̱ kiì skíne̱‑na yijo, mé‑ne nga mì jé sakó‑la̱ 'ndsè.A/{ K'e̱ nga jé binchaàtsjioò xi kondra̱ ts'e̱ xi̱ta̱ 'ndseé nga nìkits'ón‑jñoò kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi indaàjiìn tjín, jé binchaàtsjioò xi kondra̱ ts'e̱ Cristo. e.C Kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ jè nga tsò nga maá chine yije ni̱ta̱ mé‑ne, koií kjoa̱‑la̱ nga kjo̱'in si̱ìkjeiín jè 'ndsè xi indaàjiìn tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi Cristo k'en nga̱jo̱‑la̱. a-; Tsà tjín jngoò xi̱ta̱ xinguio̱o xi tsò nga tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga ma chine ni̱ta̱ mé yijo‑ne, ko̱ ya̱á fì kakjèn ya̱ i̱'nde ñánda yaxkón xkósòn; tsà koi na̱chrjein‑la ya̱ skoe̱ jngoò 'ndsé xi indaàjiìn tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga ya̱ tíkjèn. Jè xi̱ta̱ 'ndsé, k'oa̱á ti̱s'ín s'i̱in. |,q Kixi̱í kjoa̱, tjí'nde‑ná ni̱ta̱ mé xi chji̱ne̱é. Ta̱nga jñá jchósòn‑lá yijo‑ná nga mì k'oa̱á tjín xi chji̱ne̱é mé‑ne jñà xi̱ta̱ 'ndseé xi indaàjiìn tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ mì jé sa̱kò‑la̱. + Jñò bixón‑nó nga jñà tsojmì xi ma chine, mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga ìsa̱ ndaà skoétjò‑ná Nainá. Tsà ki̱chiaá mìtsà ìsa̱ ndaà ki̱tsa̱jnaá ko̱ tsà mìkiì ki̱chiaá mìtsà ìsa̱ ch'o ki̱tsa̱jnaá nga nguixko̱n Nainá. y*kTa̱nga mìtsà ngats'iì xi̱ta̱ tíjiìn‑la̱ kjoa̱ koi. Tjín i'nga xi̱ta̱ 'ndseé xi jye k'oa̱s'ín kjò'nga‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ xkósòn k'e̱ nga ti̱kj'eè mokjeiín‑la̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, k'e̱ nga kine yijo‑la̱ cho̱ xi ya̱ biyaàt'aà‑la̱ jñà xkósòn, k'oa̱á s'ín síkítsjeèn nga jñà nchibeèxkón xkósòn xi nainá tsò‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Nga jò tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱, k'oa̱á s'ín fìya‑la̱ nga jé ótsji nguixko̱n Nainá. )Ta̱nga jñá, 'ya‑ná nga ta jngoò ma‑ne Nainá xi Na̱'èn‑ná nga i̱t'aà ts'e̱é inchrobà‑ne ni̱ta̱ mé xi tjín. Jñá, koií xá tjín‑ná nga si̱kitasoán xá‑la̱. Ti̱koa̱á ta jngoò ma‑ne xi otíxoma‑ná, jè Jesucristo; nga i̱t'aà ts'e̱é nga'ñó‑la̱ kisindaà yije ni̱ta̱ mé xi tjín ko̱ ti̱koa̱á jñá, i̱t'aà ts'e̱é titsa̱jnakoaán. \(1Jñà xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín síkítsjeèn nga kjìn ma nainá xi tjín ján ngajmiì ko̱ i̱t'aà nangui. (Kixi̱í kjoa̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi, kjìn ma xi nainá ko̱ na̱'èn‑ná tsò‑la̱.) y'kK'oa̱á xan‑nò kó s'ín tjín, tsà ma chine yijo‑la̱ cho̱ xi ya̱ biyaàt'aà‑la̱ jñà xkósòn. Tíjiìn‑ná nga jñà xkósòn xi tjín i̱ i̱sò'nde, ni̱mé nga'ñó tjín‑la̱. Nga ta jngoò ma‑ne xi Nainá. K&Jngoò xi̱ta̱ xi matsjakeè Nainá, jè Nainá ndaà beèxkon. %/Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò nga ndaà machi̱ya‑la̱, chijaá ìsa̱‑la̱; kj'eè kiì beè yije koni s'ín tjínè‑la̱ nga skoe̱. $ )Jè kjoa̱ xi ts'e̱ yijo‑la̱ cho̱ xi sík'en‑la̱ xkósòn‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde nga tsjá‑la̱ kjo̱tjò, jñò bixón‑nò nga ngats'iaá jyeé tjín‑ná kjoa̱chji̱ne̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi. Kixi̱í kjoa̱, ta̱nga k'e̱ nga tjín‑ná kjoa̱chji̱ne̱, ma'ngaá takoán. Ta̱nga k'e̱ nga tjín‑ná jè kjo̱tsjacha, ìsa̱á ndaà 'biì‑lá nga'ñó xinguia̱á. g#G('A̱n, k'oa̱á s'ín sìkítsjeèn, ndaà‑la tjín tsà mì ti̱ kiì ki̱xan‑ne jñà íchjín ka'àn. Ti̱koa̱á 'a̱n, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑na nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tísíchi̱ya‑na."{'Jngoò chjo̱ón xi x'i̱n tjín‑la̱, mìtsà tíjnandei̱í. K'e̱é‑né tsà jye k'en x'i̱n‑la̱ nga jye tíjnandei̱í. Ko̱ma ki̱xan‑ko̱ ni̱ta̱ yá x'i̱n‑ne xi matsjakeè tsà ta̱nga mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. f!E&Jñà xi̱ta̱ xi bixan, ndaà s'ín, ta̱nga jñà xi mìkiì bixan, ìsa̱á ndaà s'ín.  %Ta̱nga tsà jngoò xi k'oa̱s'ín bínè‑la̱ yijo‑la̱ ko̱ ini̱ma̱‑la̱ nga majìn‑la̱ ki̱xan, nga kjo̱hítsjeèn ts'e̱‑né, ko̱ tsà chíkjoa̱‑la̱ yijo‑la̱ nga mìkiì ki̱xan, ko̱ tsà jye ko̱s'ín kiskoòsòn‑la̱, ndaà tjín. $Tsà jngoò x'i̱n xi ko̱s'ín tísíkítsjeèn nga mì ndaà tísíko̱ chjo̱ón nga mì xátí tíbixan‑ko̱ nga jye tíhóto nó‑la̱ chjo̱ón, k'oa̱á s'ín kàtas'ín koni s'ín síkítsjeèn, kàtixan; jè kjoa̱ bixan, mìtsà jé nchihótsji. lQ#Kjoa̱ xi beno̱jmí‑nò kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò, mìtsà xan‑nò nga 'a̱n ósi̱jna ikon‑nò, jè‑né nga nguì ndaà si̱jchá yijo‑nò nga ni̱mé kjoa̱ ki̱ìchjoà ikon‑nò nga si̱xá‑là Nainá. <q"k'oa̱á ma‑ne nga jò kjoa̱ síkítsjeèn. Ti̱koa̱á jè chjo̱ón ka'àn xi jye k'en x'i̱n‑la̱ ko̱ jè chjo̱ón xi tíjna ta̱jngoò xi kj'eè x'i̱n tjín‑la̱, koií síkítsjeèn kjoa̱ ts'e̱ Nainá mé‑ne nga tsjeè síkítsa̱jna‑ne yijo‑la̱ ko̱ ini̱ma̱‑la̱. Ta̱nga jè chjo̱ón xi x'i̱n tjín‑la̱, koií síkítsjeèn kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde mé xi s'i̱in nga ko̱tsja‑la̱ x'i̱n‑la̱. +!Ta̱nga jè xi jye chjo̱ón tjín‑la̱, koií síkítsjeèn kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde mé xi s'i̱in nga ko̱tsja‑la̱ chjo̱ón‑la̱, eC 'A̱n, k'oa̱á s'ín mejèn‑na nga ni̱mé kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde si̱kítsjeèn. Jè xi̱ta̱ x'i̱n xi tíjna ta̱jngoò, koií síkítsjeèn kjoa̱ ts'e̱ Nainá, mé xi s'i̱in nga ko̱tsja‑la̱ Nainá. OKo̱ jñà xi fìtji̱ngui‑la̱ kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, k'oa̱á s'ín kàtas'ín koni tsà mì ya̱ fìtji̱ngui‑la̱; nga jè i̱sò'nde xi titsa̱jnasoán i̱jndé, kjoe̱het'aà‑né. 1[Ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ba títsa̱jnajiìn, k'oa̱á s'ín kàtìtsa̱jna koni tsà mì ba títsa̱jna. Koa̱ jñà xi s'eí tjín‑la̱, k'oa̱á s'ín kàtìtsa̱jna koni tsà mì s'eí tjín‑la̱. Koa̱ jñà xi tsojmì otse, k'oa̱á s'ín kàtas'ín koni tsà nìmé tjín‑la̱. Ndí 'ndsè, mejèn‑na̱ nga kàtasijiìn‑nò, nga chiba jchán na̱chrjein chija nga ma si̱xá‑lá Nainá. Koií kjoa̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi tjín‑la̱ chjo̱ón, k'oa̱á s'ín kàtas'ín koni tsà tsjìn‑la̱ chjo̱ón. ucTsà kixein, mìtsà jé tìbinchaàtsji. Ko̱ tsà jngoò chjo̱ón xo̱ngó xi ki̱xan, ti̱koa̱á mìtsà jé tíhótsji. Ta jè‑né, k'e̱ nga jye ki̱xan, kjoa̱á s'e̱‑nò. 'A̱n, mejèn‑na nga mì kjoa̱ kàtas'e‑nò. {oTsà tjín‑lè chjo̱ón, kì nìkíjna‑jèn chjo̱ón‑lè. Tsà tsjìn‑lè, kì chjo̱ón binchaàtsji. iKKoií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó 'in choòn na̱chrjein i̱'ndei̱, 'a̱n, k'oa̱á s'ín sìkítsjeèn, ìsa̱á‑la ndaà tjín, tà k'oa̱s'ín kàtìtsa̱jna xi̱ta̱ koni s'ín títsa̱jna skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. 6eI̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jna ta̱jngoò, tsjìn jngoò‑na kjo̱tíxoma xi ts'e̱ Na̱'èn‑ná. 'A̱n, k'oa̱á s'ín kosòn‑la̱ koni tsò kjo̱hítsjeèn‑na̱ nga Nainá kis'e‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn mé‑ne nga i̱t'aà ts'a̱n kjoa̱àt'aà takòn‑na jñà xi̱ta̱. .UJñò ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, koni s'ín titsa̱jnaà nga jngoò ìjngoò k'e̱ nga kiìchja̱‑nò Nainá, k'oa̱á s'ín ti̱tsa̱jna ya̱ nguixko̱n Nainá. lQJñò, Nainá jye tsatse‑nò, kì kiì biì'nde nga xi̱ta̱ xi kj'ei̱í chi̱'nda 'nè‑là. 9Jè xi chi̱'nda tís'ín k'e̱ nga kiìchja̱‑la̱ Nainá nga kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱, i̱'ndei̱ tíjnandei̱í‑né i̱t'aà ts'e̱ Cristo. K'oa̱á ti̱s'ín tjín, jè xi tíjnandei̱í k'e̱ nga kiìchja̱‑la̱ Nainá, i̱'ndei̱ chi̱'nda‑la̱ Cristo‑né. /WK'e̱ nga kiìchja̱‑lè Nainá, tsà chi̱'nda tijni, kì makájno‑lè. Ta̱nga i̱'ndei̱ tsà ko̱ma ki̱jnandei̱í‑ne, ndaà s'e̱, ti̱jnandei̱í‑ne. veNga jngoò ìjngoò, k'oa̱á s'ín ti̱tsa̱jna koni s'ín titsa̱jnaà k'e̱ nga kiìchja̱‑nò Nainá. 8iXi kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, tsà tjít'aà chi̱ba̱‑nò ko̱ tsà majìn, mìtsà mé‑ne. Jè xi chjí‑la̱ nga ndaà si̱kitasòn jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá.  +Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi jye tjít'aà chi̱ba̱ yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión k'e̱ nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo komà, tà k'oa̱á s'ín kàtìjna. Tsà tjín i'nga xi kj'eè kiì tjít'aà chi̱ba̱ yijo‑la̱, kì bít'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑la̱. X )Jngoò kjoa̱ mejèn‑na nga ndaà síkíjna‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, nga ìjngoò ìjngoò xi̱ta̱ x'i̱n ko̱ chjo̱ón, mochjeén‑né nga ko̱s'ín kàtasíjchá yijo‑la̱ koni s'ín kitsjaà‑la̱ Nainá koni s'ín títsa̱jna k'e̱ nga Nainá kiìchja̱‑la̱ nga xi̱ta̱‑la̱ komà. h IJi̱ chjo̱ón xi mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mìkiì tíjiìn‑lè tsà koi na̱chrjein i̱t'aà tsi̱ji ko̱ma ki̱tjokàjiìn kjo̱'in x'i̱n‑lè. Ko̱ ji̱ xi x'i̱n 'mì‑lè nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mìkiì tíjiìn‑lè tsà koi na̱chrjein i̱t'aà tsi̱ji ko̱ma ki̱tjokàjiìn kjo̱'in chjo̱ón‑lè. L Ta̱nga tsà jè chjo̱ón xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá tsà mejèn‑la̱ tsjeín x'i̱n‑la̱ xi mokjeiín‑la̱, kàtatsjeiìn. Ko̱ tsà jè xi̱ta̱ x'i̱n xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, tsà mejèn‑la̱ nga tsjeín chjo̱ón‑la̱ xi mokjeiín‑la̱, kàtatsjeiìn. Jñà xi̱ta̱ koi mìkiì tjínè‑la̱ nga kjo̱'ñó kítsa̱jnako̱ xíkjín. Nainá, jè xi mejèn‑la̱ nga 'nchán kítsa̱jna. yJè x'i̱n xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón‑la̱á matsjeè‑né; ti̱koa̱á jè chjo̱ón xi mìkiì mokjeiín‑la̱, i̱t'aà ts'e̱ x'i̱n‑la̱á matsjeè‑né. Tsà majìn, jñà i̱xti‑la̱ mìtsà xi̱ta̱ kixi̱ nga nguixko̱n Nainá, ta̱nga i̱'ndei̱ i̱xti‑la̱, ya̱á chja̱‑ne na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. a; Tsà jngoò chjo̱ón xi mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, jè x'i̱n xi tíjnako̱, tsà mìkiì mokjeiín‑la̱, tsà tsò ikon jè x'i̱n nga bìjnako̱, kàtìjnako̱, kì tsjeiìn takòn jè x'i̱n‑la̱.  Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, k'oa̱á xan‑la̱, xi tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n, mìtsà jè Na̱'èn‑ná tsibíjna kjo̱tíxoma jè. Tsà jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, tsà jè chjo̱ón‑la̱ xi tíjnako̱, tsà mìkiì mokjeiín‑la̱, tsà tsò ikon jè chjo̱ón nga bìjnako̱, kàtìjnako̱, kì tsjeiìn takòn jè chjo̱ón‑la̱. oW Jè chjo̱ón xi tsjeiìn x'i̱n‑la̱, mìkiì tjí'nde‑la̱ nga kj'ei̱í x'i̱n ki̱xan‑ko̱ ìjngoò k'a. Ti̱koa̱á‑ne kàtajoóndaà‑ne. Ti̱koa̱ jè x'i̱n, mìkiì tjí'nde‑la̱ nga tsjeín chjo̱ón‑la̱. pY 'A̱n, k'oa̱á s'ín bìnè‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jye chixàn, nga mìkiì ko̱ma tsjeín xíkjín. Jè chjo̱ón, mìkiì ko̱ma si̱ìkíjna x'i̱n‑la̱. Mìtsà kjo̱tíxoma ts'a̱n xi tsjaà‑nò; ts'e̱é Nainá. ! Ta̱nga tsà mìkiì chíkjoa̱‑la̱ nga bìtsa̱jna íjngó, ìsa̱á ndaà‑ne tsà kàtixan, mì k'oa̱‑ne tsà tsjè si̱ìk'en. 0YJñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna ta̱jngoò ko̱ jñà íchjín xi jye k'en x'i̱n‑la̱, ndaà‑la tjín tsà tà k'oa̱s'ín kítsa̱jna ta̱jngoò koni 'a̱n. J Xi i̱t'aà ts'a̱n, mejèn‑na̱ tsà ngats'iì xi̱ta̱ k'oa̱s'ín kàtìtsa̱jna ta̱jngoò, koni 'a̱n, ta̱jngoó tìjna̱a. Ta̱nga ìjngoò ìjngoò xi̱ta̱ kits'iì‑la̱ kjo̱tjò xi Nainá kitsjaà‑la̱, kós'ín kítsa̱jna. Ka̱kj'ei̱í ka̱kj'ei̱í s'ín títsa̱jna nga ìjngoò ìjngoò xi̱ta̱. R~}||{zyyix}wwuttAsrqpznmmksk jHihhAggzffedicc/b`_^]\l[-Z=YHXXJWVWUUT RQPONTM`KNIIH|GFF DCBA,??@>=xK'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi̱ta̱ x'i̱n tjòn xi ki'mì Adán, jngoò xi xi̱ta̱ komà xi tsibìjnakon.” Ta̱nga [jè Cristo], jngoò ini̱ma̱ xi síkítsa̱jnakon xi̱ta̱, nga jè j'iì ngajo‑la̱ Adán nga jyehet'aà‑ne kjoa̱. | q,Jè yijo xi sihijiìn, ta̱xki̱ yijo‑né, ts'e̱ i̱sò'nde‑né. Yijo xi kjoa̱áya‑la̱, yijo xi̱tse̱‑né, ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Tjín xi ta̱xki̱ yijo, ti̱koa̱ tjín xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. $ A+Sihijiìn‑né xi nìmé chjí‑la̱; jè xi kjoa̱áya‑la̱ jeya‑né. Xi sihijiìn, yijo indaà‑né; xi kjoa̱áya‑la̱ tjín‑la̱ nga'ñó. = s*K'oa̱á ti̱s'ín ma nga kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en. Jè yijo xi sihijiìn, bits'on‑né, ta̱nga jè yijo xi kjoa̱áya‑la̱, mì ti̱ kiì ki̱ts'ón‑ne. = s)Jè ts'oí kj'ei̱í s'ín tsejèn, jè sá kj'ei̱í s'ín tsejèn, jñà ni'ño kj'ei̱í s'ín tsejèn. K'a kj'ei̱í, k'a kj'ei̱í s'ín tsejèn nga jngoò ìjngoò sko̱ya. Z -(Koni choòn i̱ i̱sò'nde nga tjín yijo xi kj'ei̱í s'ín tsejèn, k'oa̱á ti choòn ngajmiì nga tjín xi kj'ei̱í s'ín tsejèn. Mìtsà ta ngásòn tsejèn xi tjín ngajmiì ko̱ xi tjín i̱sò'nde. G'Jñà yijo, mìtsà ngásòn kjoàn. Yijo‑la̱ xi̱ta̱, kj'ei̱í kjoàn; yijo‑la̱ cho̱, kj'ei̱í kjoàn; yijo‑la̱ ti̱n, kj'ei̱í kjoàn; yijo‑la̱ ni̱se, kj'ei̱í kjoàn. !;&Ta̱nga jè Nainá, k'oa̱á kjoàn s'ín koni s'ín mejèn‑la̱; k'oa̱á kjoàn s'ín nga jngoò ìjngoò ska̱ya xojmá koni kjoàn tje̱‑la̱. ve%K'e̱ nga 'bè tje̱, mìtsà jñà xi jye jno̱ bìtje̱e; tà jñà no̱jmé bìtje̱e, o xi trigo‑né. 3_$¡Mé tà tòndo̱‑nò! K'e̱ nga 'bè tje̱, jñà no̱jmé nga sihijiìn, biyaà‑né, mé‑ne nga ki̱so̱ xi̱tse̱‑ne jno̱, nga ìjngoò k'a kítsa̱jnakon. :m#Tsà koi na̱chrjein‑la̱ tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: “¿Kós'ín ko̱ma nga kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en? ¿Kó kjoàn yijo xi ki̱tjokàjiìn‑ko̱?” "Ndaà ti̱kítsjeèn i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi; kì tà tsjaà jé binchaàtsjioò. Nga tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi mìkiì beèxkon Nainá. K'oa̱á xan‑nò mé‑ne nga kàtasobà‑nò. Kó kjoàn ko̱ma mik'en k'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱  !Kì yá xi̱ta̱ xi kona̱cha̱n‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi. Nga tjín jngoò 'én xi tsò: “Jñà xi̱ta̱ xi tsjahijtakoa̱á xi mìkiì ndaà s'ín, jñà síkits'ón‑jiìn kjoa̱ xi ndaà tjín koni s'ín titsa̱nìjchá yijo‑ná.” ' Tsà tà jñà kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑né nga kiskaàn‑koa̱a xi̱ta̱ koni tsà xa ján Éfeso, ¿mé xi kisìkijne? Tsà jñà xi̱ta̱ xi jye k'en mì ti̱ kiì kjoa̱áya‑la̱, ti̱koa̱á‑ne: “Ki̱chiaá, s'ioa̱á nga nchijòn‑lè ki̱yá‑ná.” $ANdí 'ndsè ko̱ tichjaá, k'oa̱á xan‑nò nga nguì kixi̱í kjoa̱ nga na̱chrjein nchijòn tjín‑na kjo̱xkón tsà ya̱ ki̱yá, koni s'ín nga nguì kixi̱í kjoa̱ nga matsja‑na i̱t'aà tsa̱jòn nga ngásòn mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. /Ko̱ ngaje̱n, ¿mé kjoa̱‑ne nga na̱chrjein nchijòn binchaxkón‑la̱je̱n yijo‑naje̱n, tsà mì ti̱ kiì kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱? #~?Ta̱nga tsà jñà xi̱ta̱ xi jye k'en mì ti̱ kiì kjoa̱áya‑la̱, jñà xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'e̱ mik'en ma‑ne bautizar, ¿kó s'ín síkítsjeèn? ¿Mé‑ne i̱t'aà ts'e̱ mik'en ma‑ne bautizar, tsà kixi̱ kjoa̱ nga mì ti̱ kiì kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱? q}[K'e̱ nga jye ya̱ títsa̱jnangui yije ndso̱ko̱ Cristo ni̱ta̱ mé xi tjín, jè Cristo, nga Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, ti̱koa̱á nangui si̱ìkíjna yijo‑la̱ nga nguixko̱n Nainá nga jè sobà Nainá tsibítsa̱jnangui ndso̱ko̱ Cristo ni̱ta̱ mé xi tjín, mé‑ne nga jè Nainá jngoò k'aá jè kíjna ítjòn‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. |9Ni̱ta̱ mé xi tjín, Nainá, ya̱á kisìkítsa̱jnangui yije ndso̱ko̱ Cristo. Jè tíhotíxoma yije‑la̱. Ta̱nga mìtsà tsò‑ne kjoa̱ nga jè Nainá, ya̱á tíjnangui ndso̱ko̱ Cristo. Nga jè sobá Nainá xi kisìkítsa̱jnangui ndso̱ko̱ ni̱ta̱ mé xi tjín. U{#Ko̱ jè kondra̱‑la̱ xi fehet'aà‑ne nga chi̱ja, jé kjoa̱ biyaà. zMochjeén‑né nga jè Cristo kàtatíxoma skanda k'e̱ nga jye si̱ìkítsa̱jnangui yije ndso̱ko̱ jñà xi kondra̱‑la̱. yCristo, ítjòn si̱ìkjehesòn ngats'iì xi kondra̱ fì‑la̱, ngats'iì xi títsa̱jna ítjòn, xi tjín‑la̱ nga'ñó ko̱ xi otíxoma. I̱kjoàn jè Cristo si̱ìnga̱tsja kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi Na̱'èn‑ná ma; k'e̱é kjoe̱het'aà i̱sò'nde. jxMTa̱nga jngoò ìjngoò 'ncha ndi̱yá‑né nga kjoa̱áya‑la̱ koni s'ín oko̱‑la̱. Jè Cristo, tíjna ítjòn nga jaáya‑la̱; k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo, k'e̱é kjoa̱áya‑la̱ xi xi̱ta̱ ts'e̱. Zw-Koni s'ín ma nga biyaà ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'e̱ tje̱‑la̱ Adán kits'iìn, k'oa̱á ti̱s'ín ma nga kjoa̱áyaá‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo ts'iìn xi̱tse̱‑ne. OvKoni s'ín komà nga i̱t'aà ts'e̱ jngoò xi̱ta̱ kjòts'ia̱ nga biyaà xi̱ta̱, k'oa̱á ti̱s'ín komà nga i̱t'aà ts'e̱ jngoò xi̱ta̱ j'iì nga kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en. u+Ta̱nga nguì kixi̱í kjoa̱ nga jè Cristo jaáyaá‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsojmì xi majchá ítjòn, nga jè Cristo jaáya ítjòn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱skan kjoa̱áya‑la̱ [nga mì ti̱ kiì ki̱yá‑ne]. CtJè kjoa̱ xi chiñà‑lá i̱t'aà ts'e̱ Cristo, tsà tà i̱í i̱sò'nde kjoe̱het'aà, jñá‑la xi nguì xi̱ta̱ i̱ma̱ 'mì‑ná kó ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde. s-Ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ xi jye k'en nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, jngoò k'aá‑la kichijà, tsà mì jaáya‑la̱ Cristo. 'rGJè Cristo, tsà mìkiì jaáya‑la̱, ni̱mé‑la chjí‑la̱ koni s'ín mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱, tákó ya̱á‑la titsa̱jnajñoò jé‑nò. qTsà jñà xi̱ta̱ xi jye k'en mìkiì kjoa̱áya‑la̱, ti̱koa̱á jè Cristo mì‑la tsà kixi̱ kjoa̱ nga jaáya‑la̱. GpTi̱koa̱á ngaje̱n, xi̱ta̱ ndisoó kítjokàngui‑je̱n i̱t'aà ts'e̱ Nainá, nga̱ k'oa̱á s'ín nokjoàya‑je̱n 'én‑la̱ Nainá nga bixón‑je̱n: “Jè Nainá kisìkjaáya‑la̱ Cristo.” Nga tsà jñà mik'en mìkiì kjoa̱áya‑la̱, mì‑la tsà kixi̱ kjoa̱ nga kisìkjaáya‑la̱ Cristo. *oMTsà mìkiì jaáya‑la̱ Cristo, jñà 'én xi nokjoàya‑je̱n ni̱mé‑la chjí‑la̱, ti̱koa̱á ni̱mé‑la chjí‑la̱ koni s'ín mokjeiín‑nò. n Tsà mìkiì kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en, ti̱koa̱á jè Cristo, mì‑la tsà kixi̱ kjoa̱ nga jaáya‑la̱. hmI K'oa̱á s'ín tínokjoáya nga jè Cristo jaáyajiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en, ta̱nga, ¿mé‑ne tjín i'nga‑ne xi̱ta̱ xinguio̱o xi tsò: “Jñà xi̱ta̱ xi jye k'en mì ti̱ kiì kjoa̱áya‑la̱.”? zlm Tsà 'a̱n‑ná, ko̱ tsà jñà xi̱ta̱‑la̱ xi i'nga xi ndaà síxá, ta̱nga jè xi chjí‑la̱ nga k'oa̱ s'ín nokjoàya‑je̱n, koa̱ jñò, k'oa̱á s'ín mokjeiín‑nò. K'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jye k'en Yk+ Ta̱nga jè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá ndaà tsasìko̱‑na; k'oa̱á komà‑ne nga 'a̱n tsibíxáya‑na. Jè kjo̱ndaà‑la̱, mìtsà tà kjo̱tjò kitsjaà‑na. Ta̱nga 'a̱n, ìsa̱á 'ñó kisìxá mì k'oa̱‑ne koni ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ xi i'nga. Kixi̱í kjoa̱, mìtsà nga'ñó ts'a̱n, kjo̱ndaà ts'e̱é Nainá. j 'A̱n‑ná xi ìsa̱ 'ñó nangui tìjna̱‑la̱ kóho̱tjín jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. Skanda mìkiì ok'ìn‑na nga k'oa̱s'ín k'oín‑na; nga 'a̱án kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. QiXi jyehet'aà‑ne, i̱kjoàn 'a̱án tsakó‑na yijo‑la̱. 'A̱n, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni tsà jngoò ki'ndí xi mì jé na̱chrjein kits'iìn koni s'ín chíya na̱chrjein‑la̱. h'I̱kjoàn tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jè Jacobo. Xi komà i̱skan tsakó yije‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi tsibíxáya‑la̱. egCXi komà i̱skan, tsato 'òn sìndo̱ ma‑ne xi̱ta̱ 'ndsè xi títsa̱jnajtín nga tsakó‑la̱ yijo‑la̱. Jñà xi̱ta̱ koi, tjín i'nga xi jye k'en, ta̱nga kjìn ma xi tákó títsa̱jnakon skanda i̱'ndei̱. @fyK'e̱ nga jaáya‑la̱, tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jè Cefas [ti̱jè‑ne Pedro], i̱kjoàn tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi i'nga, ya̱ tejò ma‑ne ko̱ Pedro. {eonga kisìhijiìn, koa̱ nga ijchò jàn na̱chrjein jaáya‑la̱, koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. ldQJè kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó tjín, jè‑né nga ko̱s'ín tsakoòya‑nò koni tjín xi 'a̱n kitjoé‑na, nga jè Cristo k'en ngajo‑ná xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá; cJè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi ko̱ma ko̱chrjejiìn‑nò kjo̱'in tsà kixi̱ titsa̱jnako̱o skanda i̱'ndei̱ koni s'ín nga kichjàyajiìn‑nò nga ti̱sa̱ ítjòn; tsà majìn, ni̱mé chjí‑la̱ nga kòkjeiín‑nò. ]b 5I̱'ndei̱ ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, 'a̱n mejèn‑na nga sìkítsjeèn‑nò jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n kichjàyajiìn‑nò xi kichjoétjò ko̱ nga kixi̱ titsa̱jnako̱o. Va%(Ta̱nga ngats'iì kjoa̱ koi, nguì ndaà t'e̱en, kixi̱ tanguíko̱o.m`S'Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, k'oa̱á s'ín 'ñó ti̱nchátsjioò nga ti̱nókjoa̱ ngajo‑là Nainá; ta̱nga kì bìtsa̱jna ikòn‑là jñà xi ma‑la̱ chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱. _ &Tsà tjín xi̱ta̱ xi mìkiì sasén‑la̱ koni s'ín okoòya‑nò, ti̱koa̱á Nainá mìkiì sasén takòn xi̱ta̱ jè. 2^]%Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi k'oa̱s'ín síkítsjeèn nga ma‑la̱ chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, o xi ndaà machi̱ya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, k'oa̱s'ín kàtakixi̱ya‑la̱ nga jñà 'én xi tìkjiì‑nò, kjo̱tíxoma ts'e̱é Na̱'èn‑ná. $]A$¿A k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga ta i̱t'aà tsa̱jòn kisindaà 'én‑la̱ Nainá? ¿A k'oa̱á ma‑nò tsà ta jñò‑nó xi kitjoé‑nò? a\;#Tsà mé kjoa̱ xi mejèn‑la̱ nga skoe̱, ya̱á ni'ya‑la̱ kàtakjònangui‑la̱ x'i̱n‑la̱. Mìkiì ndaà tjín tsà jngoò chjo̱ón ki̱chja̱jiìn ñánda maxkóya xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. 9[k!Nga Nainá, jè xi mejèn‑la̱ nga s'e̱ kjoa̱'nchán, majìn‑la̱ nga kjoa̱siì s'e̱. Jñà íchjín, jyò kàtìtsa̱jna, koni ma ngats'iì na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ñánda maxkóya xi̱ta̱‑la̱; mìkiì tjí'nde nga ki̱chja̱; ndaà kàta'nchréñijon koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma. Z Jñà xi̱ta̱ xi ma‑la̱ chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, mochjeén‑né nga ti̱jñà skósòn‑la̱ kós'ín ki̱chja̱. VY%K'oa̱á ma‑ne, ngats'ioò xi ma‑nò nokjoà ngajo‑là Nainá ko̱maá ki̱nókjoa̱a nga ìjngoò ìjngoò‑nò mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱ma‑nò ko̱ ìsa̱ ndaà ko̱tsja‑nò ngats'ioò. X}Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna, tsà ki̱tjokàjiìn jngoò xi̱ta̱ xi Nainá si̱ìkíchi̱ya‑la̱ 'én xi mejèn‑la̱ nga ki̱chja̱, jè xi̱ta̱ xi tíchja̱ya ti̱koa̱á‑ne ta jyò kàtìjna, kàtatsjá'nde‑la̱ nga jè kàtìchja̱. pWYK'oa̱á ti̱s'ín tjín ts'e̱ xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, tà jò‑ne ko̱ tsà jàn xi ki̱chja̱. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, tà kji̱'nchré‑né; ta si̱ìngásòn‑kjoò‑né a ndaà tjín, o xi majìn‑né. BV}Tsà tsjìn xi̱ta̱ xi ma‑la̱ síkatoya, tà jyò kàtìtsa̱jna nga nguixko̱n na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, ti̱koa̱á‑ne tà i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ kàtìchja̱ko̱ Nainá. ]U3Tsà tjín xi̱ta̱ xi ma‑la̱ chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱, tà jò ko̱ tsà jàn ki̱chja̱; ta̱nga ta ìjngoò ìjngoò ki̱chja̱; ko̱ jngoò xi si̱ìkatoya 'én koi. gTGJñò ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, ¿kó s'ín fìya‑nò jñà 'én koi? Tsòyaá‑ne, k'e̱ nga maxkóya nga jeya nìkíjna Nainá, tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi seè‑la̱ Nainá; tjín i'nga xi ma‑la̱ okóya 'én‑la̱ Nainá; tjín xi ma‑la̱ béno̱jmí 'én xi jye tsakó‑la̱ Nainá; tjín xi chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱; ti̱koa̱á tjín xi ma‑la̱ síkatoya 'én xi kj'ei̱í tsò. Ngats'iì xá koi, k'oa̱á s'ín kàtabitasòn mé‑ne nga ìsa̱ ndaà s'e̱‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn koni i̱xti. Ta̱nga ts'e̱ kjoa̱ xi ch'o tjín, k'oa̱á s'ín t'e̱en koni i̱xti xi kj'eè ndaà machi̱ya‑la̱. Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ kjo̱hítsjeèn‑nò, k'oa̱á s'ín t'e̱en koni xi̱ta̱ xi jye ndaà machi̱ya‑la̱. ,MQTa̱nga k'e̱ nga ya̱ tìjna̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, ìsa̱á ndaà tjín tsà tà 'òn 'én kichjà xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga kokoòya‑la̱ xi̱ta̱, mì k'oa̱‑ne tsà te jmiì 'én kichjà xi kj'ei̱í tsò xi mìkiì 'nchréya‑la̱ xi̱ta̱. L!'A̱n, tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá nga ìsa̱á ndaà ma‑na chjà 'én xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni jñò. *KMO̱kixi̱‑né, kjo̱ndaà xi tì'biì‑la̱ Nainá, ndaà tjín, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi i'nga, nì mé nga'ñó tísakó‑la̱ nga mìkiì fìya‑la̱. :JmK'e̱ nga jeya nìkíjni Nainá, tsà tà jñà 'én nokjoì xi bíjiìn ini̱ma̱‑lè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, tsà kji̱'nchré‑la̱ 'én‑lè jñà xi̱ta̱ xi mìkiì fìya‑la̱, mìkiì ko̱ma ki̱tso̱: “K'oa̱á s'ín kàtama”, nga mìkiì fìya‑la̱ kó tsò 'én xi nokjoì. I+'A̱n, ¿mé xi s'iaàn? Mochjeén‑né nga kichjàt'aà‑la̱ Nainá 'én xi bíjiìn ini̱ma̱‑na̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱á mochjeén‑né nga kichjàkoa̱a Nainá 'én xi ndaà fìya‑na. K'e̱ nga seè, ti̱koa̱á mochjeén‑né nga seè sò xi bíjiìn ini̱ma̱‑na̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ta̱nga ti̱koa̱á mochjeén nga seè sò xi ndaà fìya‑na. 2H]'A̱n, k'e̱ nga chjàt'aà‑la̱ Nainá nga kj'ei̱í tsò 'én xi tìchjà xi mìkiì fìya‑na, tà jè tíchja̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjnajiìn ini̱ma̱‑na̱. Ta̱nga jè kjo̱hítsjeèn‑na̱, ni̱mé kjo̱ndaà sa̱kò‑la̱ nga mìkiì fìya‑na kó s'ín tìchjà. hGI K'oa̱á ma‑ne jè xi̱ta̱ xi kj'ei̱í tsò 'én xi chja̱ xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱, kàtasíjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtatsjá‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ mé‑ne ko̱ma si̱ìkatoya‑ne 'én xi chja̱. F/ Jñò, nga mejèn‑nò jñà kjoa̱chji̱ne̱ xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, mochjeén‑né nga ìsa̱ ndaà ti̱nchátsjioò jñà kjoa̱chji̱ne̱ xi ko̱ma ndaà si̱chját'aà‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo mé‑ne nga ìsa̱ tse nga'ñó s'e̱‑la̱. iEK 'A̱n, tsà mìkiì fìya‑na kó tsò 'én xi tíchja̱ jngoò xi̱ta̱, xi̱ta̱ xìn nanguií ko̱ma‑na. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi tíchja̱, k'oa̱á ti̱ ko̱ma‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n koni xìn nanguií i̱'nde‑na̱. #D? Kjìn jchán sko̱ya 'én tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, ta̱nga ngats'iì 'én tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn kó tsòya‑ne nga jngoò ìjngoò sko̱ya. ZC- Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín mat'ioòn tsà mìtsà 'én tsa̱jòn ki̱nókjoa̱a nga kji̱ya‑la̱ xi̱ta̱, ¿kó s'ín ki̱ná'ya‑la̱ mé 'én xi titsa̱nokjoà? Tà i̱jiìn i̱sén‑la titsa̱nokjoà. B-Tsà jè chrjo trompeta‑la̱ xi̱ta̱ kjo̱jchán, tsà mìkiì ndaà ski̱ndàya, ¿yá xi̱ta̱ xi kítsa̱jnandaà nga kjoi̱ kjo̱jchán? #A?Jñà chrjo‑la̱ música ko̱ ní'ñó xi tíhone tsà ngásòn kjo̱ne, ¿kós'ín jcha̱‑la̱ ñá‑la̱á xi tíhone nga tà ngásòn tsò? @ Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá k'oa̱á ngaya‑la̱ tsà 'a̱n mejèn‑na kjíkon‑nò, tsà kj'ei̱í tsò 'én xi kichjàko̱‑nò xi mìkiì na'yà‑là, kós'ín ko̱chjeén‑nò. Ta jé‑la tsà 'én‑la̱ Nainá sikíchi̱ya‑nò, tsà kèno̱jmí chiba‑nò kjo̱hítsjeèn xi ndaà tsò, tsà kichjàjiìn‑nò 'én kixi̱, ko̱ kokoòya‑nò 'én xi ndaà tsò. ?'A̱n, k'oa̱á s'ín mejèn‑na tsà ngats'ioò ko̱ma‑nò ki̱nókjoa̱a 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱. Ta̱nga ìsa̱á‑la ndaà tjín tsà ko̱ma‑nò ki̱nókjoa̱ ngajo‑là Nainá. Jè xi Nainá chja̱ ngajo‑la̱ ìsa̱á 'ñó chjí‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni jè xi chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò. Ta jngoó‑la tsà tjín xi̱ta̱ xi ko̱ma‑la̱ si̱ìkatoya 'én xi kj'ei̱í tsò mé‑ne ìsa̱ ndaà s'e̱‑la̱ nga'ñó xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. p>YJè xi̱ta̱ xi chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱, ti̱ yijo‑la̱á tsjá nga'ñó‑la̱. Ta̱nga jè xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo tsjá‑la̱ nga'ñó. *=MTa̱nga jè xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá chja̱jiìn‑la̱, mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱ma‑la̱, ìsa̱ ndaà ko̱'ñójiìn‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ koa̱ ìsa̱ ndaà si̱ìje takòn‑ne xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. <3Jngoò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í tsò 'én xi chja̱, mìtsà ta̱xki̱ xi̱ta̱ tíchja̱‑la̱; Nainá tíchja̱t'aà‑la̱. Nga̱ mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱ kó tsò 'én xi tíchja̱. Jñà 'én xi chja̱, ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱'ma‑né. k; QJè kjoa̱tjòcha tanguítji̱ngui‑là; ti̱koa̱ mochjeén‑né nga ti̱nchátsjioò jñà kjoa̱chji̱ne̱ xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ko̱ jè xi ìsa̱ 'ñó mochjeén nga ki̱nókjoa̱ ngajo‑là Nainá. :' Ján kjoa̱ tjín xi mìkiì kjoe̱het'aà, jngoò kjoa̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ìjngoò nga chiñà‑lá xi tjoé‑ná, ìjngoò nga s'e̱‑ná kjoa̱tjòcha. Jñà ingajàn kjoa̱ koi, jè kjoa̱tjòcha xi ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱.[9/ I̱'ndei̱, ta k'oa̱á s'ín 'yaá Nainá koni tsà chi̱tsín jmà chítsejèn‑yaá nga mìkiì ndaà tsejèn‑ná. Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ndaà ko̱tsejèn‑ná nga chí'aán Nainá. I̱'ndei̱ ta̱ chibaá machi̱ya‑na, ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein nga ndaà ko̱chi̱ya‑na koni s'ín beèxkon‑na Nainá. 8 K'e̱ nga sa̱ chítia, k'oa̱á s'ín kichjà koni chja̱ i̱xti, k'oa̱s'ín kisìkítsjeèn koni s'ín síkítsjeèn i̱xti, k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ koni i̱xti. Ta̱nga k'e̱ nga jye kòjchínga, kisìkíjna‑ná kjoa̱ ts'e̱ i̱xti. 71 Ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga kjoi̱í xi ni̱mé chijat'aà‑la̱, ya̱á kjoe̱het'aà jñà kjoa̱ xi ta chiba machi̱ya‑ná. 63 Nga kj'eè tsà nguì ndaà tíjiìn yije‑ná kjo̱hítsjeèn xi tjí'ma‑la̱ Nainá, ko̱ kj'eè tsà nguì ndaà nokjoà ngajo‑lá Nainá. 65e Jè kjoa̱tjòcha mìkiì kjoe̱het'aà. Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein nga mì ti̱ yá xi ki̱chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga mì ti̱ yá xi ki̱chja̱‑ne 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱ ko̱ nga mì ti̱ yá xi tjoé‑la̱ kjo̱hítsjeèn xi tjí'ma‑la̱ Nainá. 54c Jè xi tjín‑la̱ kjoa̱tjòcha, síkjeiín yije‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, mokjeiín yije‑la̱, koña yije‑la̱, chíkjoa̱ko̱ yije‑la̱ ngats'iì kjoa̱. o3W mìtsà matsja‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi ch'o tjín, ts'e̱é kjoa̱ kixi̱ xi matsja‑la̱. 2  mìtsà ta̱xki̱ s'ín; mìtsà tà kjo̱ndaà ts'e̱ ótsji; mìkiì ta̱xki̱ majti‑la̱; ni̱mé kjoa̱ bíngui takòn; q1[ Jè xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱tjòcha, tjín‑la̱ kjoa̱tsetakòn ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne; tjín‑la̱ kjo̱ndaà; mìkiì maxìtakòn; mìtsà 'én 'nga chja̱; ko̱ mìtsà ti̱jè ndaà síkíjna‑ne yijo‑la̱; l0Q Tsà sika'biá yije tsojmì xi tjín‑na nga ko̱kje̱n xi̱ta̱ i̱ma̱, koa̱ tsjaà kjo̱tjoà yijo‑na̱ nga ki̱ti̱ xi kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ta̱nga tsà tsjìn‑na kjoa̱tjòcha, ni̱mé sìkijne. ;/o Tsà tsjìn‑na kjoa̱tjòcha, ni̱mé chjí‑na na̱s'ín ma‑na chjà ngajo‑la̱ Nainá, na̱s'ín machi̱ya yije‑na kjoa̱ xi tjí'ma‑la̱ Nainá; na̱s'ín ma yije‑na kjoa̱ chji̱ne̱, na̱s'ín ndaà mokjeiín yije‑na i̱t'aà ts'e̱ Nainá, skanda ma‑na síkjaníyá‑la̱ nindoò. 4. c 'A̱n, tsà ma‑na chjà jñà 'én xi kj'ei̱í tsò xi chja̱ xi̱ta̱ na̱s'ín jñà 'én xi chja̱ àkja̱le̱, ta̱nga tsà tsjìn‑na kjoa̱tjòcha, nìmé chjí‑la̱; k'oa̱á ngaya‑na koni jngoò ki̱cha̱ xi 'ñó one, o koni jñà ki̱cha̱ tsji̱n xi ch'o one k'e̱ nga kaàkjoò. ^-5 Ta̱nga jñò, mochjeén‑né nga ti̱nchátsjioò jñà kjoa̱chji̱ne̱ xi ìsa̱ ndaà tjín. Ta̱nga i̱'ndei̱ 'a̱án kokoò‑nò jngoò ndi̱yá xi ìsa̱ ndaà tjín kó s'ín si̱jchá yijo‑nò. , Ko̱ mìtsà ngats'iì nga ma‑la̱ síndaà‑ne xi̱ta̱ xk'én. Mìtsà ngats'iì nga ma‑la̱ chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱. Mìtsà ngats'iì ma‑la̱ síkatoya 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱. i+K Mìtsà ngats'iì nga ma bíxáya‑la̱ Nainá. Mìtsà ngats'iì nga Nainá chja̱ ngajo‑la̱. Mìtsà ngats'iì nga ma‑la̱ okóya 'én‑la̱ Nainá. Mìtsà ngats'iì nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. * Nainá k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱ mé xá xi s'i̱in xi̱ta̱: jñà títsa̱jna ítjòn xi̱ta̱ xi bíxáya‑la̱ Nainá; xi ma‑ne jò, xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá; xi ma‑ne jàn, xi̱ta̱ xi okóya 'én‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱ tjín xi ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. Ko̱ tjín xi ma‑la̱ síndaà‑ne xi̱ta̱ xi xk'én; tjín xi ma‑la̱ síchját'aà; tjín xi otíxoma mé kjoa̱ xi ko̱ma; ko̱ tjín xi chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱. )# Jñò, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni yijo‑la̱ Cristo. Katjín, katjín xá xi kitjoé‑nò ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. F( Tsà tjín jngoò ska̱ya yijo‑ná ñánda ijò ma, ok'ín yije‑la̱ xíkjín kóho̱kji nga ma ijò. Koa̱ tsà tjín ñánda ndaà tíyaxkón, ndaá s'e yije‑la̱ kóho̱kji yijo. m'S mé‑ne nga mì ko̱jòya‑ne. Ta̱ sa̱á nga jngoò ìjngoò ska̱ya kàtasíkinda̱ xíkjín. 2&] Mìkiì mochjeén nga sijtsa'ma yijo‑ná xi tsejèn. Nainá jye k'oa̱s'ín tsibíndaà nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkón jè xi 'mì‑lá nga ìsa̱ chiba chjí‑la̱, n%U I̱t'aà ts'e̱ yijo‑ná xi 'mì‑lá nga mìkiì ndaà tsejèn, jñà‑né xi nìkakjá nikje mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱tsejèn‑ne. Bíjtsa'ma‑né jè yijo‑ná, jñà xi mìkiì tjí'nde‑la̱ nga jcha̱‑la̱. $  Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ yijo‑ná, tjín‑né xi 'mì‑lá nga chiba nga'ñó tjín‑la̱ ta̱nga ìsa̱á ndaà mochjeén. W#' Jñà xkoaán mìkiì ko̱ma ki̱tso̱‑la̱ jñà ndsa̱á: “Mìkiì mochjeén‑na̱.” Jè skoaá ti̱koa̱á mìkiì ko̱ma ki̱tso̱‑la̱ jñà ndso̱koaá: “Mìkiì mochjeén‑na̱.” e"C Kixi̱í kjoa̱ na̱s'ín kjìn ska̱ya tíkjoòya yijo‑ná, ta̱nga ta̱jngoò ma‑ne. \!1 Yijo‑ná tsà tà jngoò sko̱ya ko̱ma, mì‑la tsà yijo xi nguì tíjngoò.  % Ta̱nga Nainá nga jngoò ìjngoò ska̱ya yijo‑ná, ya̱á kisìkítsa̱jna i̱'nde‑la̱ yijo‑ná ñánda nga jè kjòmejèn‑la̱. )K Tsà kóho̱kji yijo‑ná, tsà nguì xkoaán ko̱ma, ¿kós'ín ki̱ná'ya‑ná? Tsà jè yijo‑ná, tsà nguì líká ko̱ma, ¿kós'ín ki̱jne̱‑ná? <q Tsà jñà líká ki̱tso̱: “'A̱n, mìtsà xko̱n xi̱ta̱ ma, mìtsà ya̱ chjà‑na jè yijo.” Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga o̱ki̱tso̱ nga mì ya̱ chja̱‑ne yijo. =s Tsà jè ndso̱koaá ki̱tso̱: “'A̱n, mìtsà tsja xi̱ta̱ ma, mìtsà ya̱ chjà‑na jè yijo.” Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga o̱ki̱tso̱ nga mì ya̱ chja̱‑ne yijo. gG Jè yijo‑ná, mìtsà tà jngoò ska̱ya tjín‑ne; kjìn jchán ska̱ya tíkjoòya. 'G Jñà xi xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, xi xi̱ta̱ chi̱'nda títsa̱jna ko̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnandei̱í ta jngoò ma‑ne. Ngats'iaá jñá, tà ngásòn komaá bautizar i̱t'aà ts'e̱ xi ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga jngoò na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá ko̱maá koni tsà jngoò yijo. Nga jngoò ìjngoaá, Nainá kitsjaà‑ná xi ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. B} Yijo tsa̱ján, kjìn jchán ska̱ya tjín‑la̱; ta̱nga koni s'ín tíkjoò, ta̱ jngoò ma‑ne yijo. Na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, k'oa̱á ti̱s'ín tjín, ta jngoò ma‑ne. Y+ Ti̱jè ta jngoó‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi síxá i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì kjoa̱ koi nga síka'bí‑la̱ nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ kjoa̱chji̱ne̱ xi jè mejèn‑la̱ nga tsjá‑la̱. 5c Tjín xi tjoé‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín, ko̱ xi ma‑la̱ chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ko̱ xi machi̱ya‑la̱ mé ini̱ma̱ xi tísíxájiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ xi chja̱. Ko̱ tjín xi tjoé‑la̱ nga ma‑la̱ chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱, ti̱koa̱ tjín xi ma‑la̱ síkatoya 'én xi kj'ei̱í tsò xi mì yá xi̱ta̱ fìya‑la̱. !; Tjín xi tjoé‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga ndaà mokjeiín‑la̱ nga ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsjá‑la̱, ti̱koa̱á tjín xi tjoé‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga síndaà‑ne xi̱ta̱ xi xk'én, nga ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsjá‑la̱. } Xi i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tjín xi̱ta̱ xi 'biì‑la̱ 'én xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn; koa̱ tjín i'nga xi 'biì‑la̱ 'én xi tjín‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱, nga ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsjá.  Nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱, tjoé‑la̱ jngoò kjoa̱ chji̱ne̱ xi okó nga ya̱á tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá mé‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá ko̱chjeén‑la̱ kjo̱ndaà xi tjoé‑la̱.  Kjìn ska̱ya nga'ñó tjín kós'ín maxá, ta̱nga ti̱jè‑ne nga'ñó‑la̱ Nainá xi síxájiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱.  Jñà xi̱ta̱, kjìn ska̱ya xá tjín‑la̱ nga si̱ìxá‑la̱ Na̱'èn‑ná, ta̱nga ti̱jè‑ne Na̱'èn‑ná xi maxá‑la̱. _7 Ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, kjìn ska̱ya kjoa̱ chji̱ne̱ tjín kjoa̱ ts'e̱ xá xi síkitasòn xi̱ta̱, ta̱nga jè xi tsjá kjoa̱ chji̱ne̱, ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. H  K'oa̱á xan‑nò, ni̱yá xi̱ta̱ xi ko̱ma ki̱tso̱‑la̱ Jesús: “¡Ch'o kàtamat'in!”, tsà i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tíchja̱. Ti̱koa̱á tsà mìtsà nga'ñó ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tíchja̱, mìkiì ko̱ma ki̱tso̱‑la̱: “¡Ji̱‑né Jesús xi otìxomai!” dA Jñò, ndaà tíjiìn‑nò k'e̱ nga ti̱kj'eè mokjeiín‑nò 'én‑la̱ Nainá, ya̱á tsanguìt'aà‑là xkósòn xi mìkiì ma chja̱ nga xìn ndi̱yá kiìko̱‑nò nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá.   Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, 'a̱n mejèn‑na kàtasijiìn‑nò jñà kjoa̱ chji̱ne̱ xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. hI "Tsà tjín i'nga xi 'ñó ijò‑la̱, ti̱chioò ni'ya‑nò, mé‑ne k'e̱ nga ko̱xkóya mì kjo̱'in tsjá‑nò Na̱'èn‑ná. Jñà kjoa̱ xi i'nga xi tjín ìsa̱‑nò, k'e̱ kìjchokon‑nò kíndaàjñaá.s _ !K'oa̱á ma‑ne jñò ndí 'ndsè k'e̱ nga maxkóya nga bichioò, chíñakjoa̱‑là xinguio̱o.  Ta̱nga tsà jè Na̱'èn‑ná tsjá‑ná kjo̱'in, koi‑né nga mejèn‑la̱ síkixi̱ya‑ná mé‑ne mìkiì ko̱ko̱t'aà‑ná kjo̱'in xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne xi tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde xi mìkiì beèxkón Nainá.   Tsà ndaà si̱kítsjeén kós'ín titsa̱jnakoa̱á Nainá ko̱ xi̱ta̱ xinguia̱á, Na̱'èn‑ná mìkiì kjo̱'in tsjá‑ná.  # K'oa̱á ma‑ne kjìn xi̱ta̱ xinguio̱o xi ch'in bít'aà‑la̱ koa̱ tjín xi indaàkjoa̱ títsa̱jna, skanda jye kjò kjìn biyaà. Y + Tsà yá xi̱ta̱ xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín koa̱ skoí vino xi tjíya chi̱tsín, tsà mìkiì si̱ìkítsjeèn nga jè yijo‑la̱ Na̱'èn‑ná, xi̱ta̱ jè, kjo̱'iín tíbínè‑la̱ yijo‑la̱. b= Koií kjoa̱‑la̱, ítjòn ndaà ti̱kítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑nò kós'ín titsa̱jnako̱o Nainá ko̱ xi̱ta̱ xinguio̱o. I̱skan ti̱chioò i̱nchra̱jín koa̱ t'io̱ya chi̱tsín ts'e̱ Na̱'èn‑ná.   Ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín jè, o xi skoíya chi̱tsín ts'e̱ Na̱'èn‑ná, tsà mìkiì skoe̱xkón k'e̱ nga ko̱kje̱n, jé tíhótsji i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná nga tíhochrjengui yijo‑la̱ ko̱ jní‑la̱.  K'e̱ nga ìjngoò ìjngoò k'a ki̱chioò i̱nchra̱jín jè, koa̱ s'io̱ya vino chi̱tsín jè, i̱t'aà ts'e̱é kjoa̱biyaà‑la̱ Na̱'èn‑ná ki̱nókjoa̱ya, skanda k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo. Mìkiì ma ta̱xki̱ bichikoa̱á Na̱'èn‑ná }$6~3}q|^{zjyxwwVvutss8rqppoGnmml8kkOjiFhgff6ee"dd>v<;:9765534c3280/p.-|,+*)'j&%%$2#"! PDGXb!n } # ):Y$1 [Ni̱yá xi ma síkijne‑la̱ jè kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde, ta̱jngoò‑né jè xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, nga jè‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma. Jè‑né xi chíkjoa̱‑la̱ nga si̱ìkijne. Jè xi tsjá kixi̱ 'én i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá ] 3Nga̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱xti‑la̱ Nainá ma, síkijneé‑la̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde. Koií ma nìkijne‑lá kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde nga̱ mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. ; oK'oa̱á s'ín tjín tsà kixi̱ kjoa̱ nga matsjachaá Nainá, jè‑né nga ndaà si̱kitasoán kjo̱tíxoma‑la̱. Ko̱ jè kjo̱tíxoma‑la̱, mìtsà 'ñó 'in bitasòn.  7K'e̱ nga matsjachaá Nainá, ko̱ ti̱koa̱ nìkitasoán kjo̱tíxoma‑la̱, 'ya‑ná nga ti̱koa̱ matsjachaá jñà xi i̱xti‑la̱ Nainá ma. G Jyeé i̱xti‑la̱ Nainá‑né ngats'iì xi̱ta̱ xi nguì ko̱ ini̱ma̱‑la̱ mokjeiín‑la̱ nga jè Jesús, [jè‑né xi Nainá kisìkasén], jè‑né xi Cristo. Ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tsjakeè xi na̱'èn tíjna‑la̱, tjínè‑la̱ nga ti̱koa̱ ko̱tsjakeè ngats'iì i̱xti‑la̱ na̱'èn‑la̱. \1Jè kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑ná Jesucristo, k'oa̱á tsò: Jè xi matsjakeè Nainá, mochjeén‑né nga ti̱koa̱ kàtamatsjakeè xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱.^5Tsà tjín xi̱ta̱ xi tsò: “'A̱n, matsjake̱‑ná Nainá.” Ta̱nga tsà majtikeè xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱, jè xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ ndiso‑né. Tsà mì kì matsjakeè xi̱ta̱ xíkjín xi xko̱n tíbeè‑ne, ¿kós'ín ma‑ne ko̱tsjakeè Nainá xi kj'eè tsà xko̱n beè‑ne? s_Koií k'oa̱s'ín matsjacha‑ná Nainá, koií kjoa̱‑la̱ nga̱ jè kjòtsjakeè ítjòn‑ná. yYa̱ ñánda nga tjín xi kjo̱tsjacha, mìtsà ti̱ mé kjo̱skon tjín‑ne. Nga̱ jè xi nguì kjo̱tsjacha, faáxìn‑né ngats'iì xi kjo̱skon 'mì. Jè xi̱ta̱ xi tsakjón, kjo̱'in‑né xi tsakjón‑la̱. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi tákó kjo̱skon tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, koií‑né nga kj'eè tsà ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè kjo̱tsjacha‑la̱ Nainá. V%K'e̱ nga i̱t'aà tsa̱ján k'oa̱s'ín ndaà tíbitasòn yije kjo̱tsjacha‑la̱ Nainá, 'ñó tjín takoán nga mìtsà ti̱ mé tsakjoòn‑ná jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. Nga̱ jñá, k'oa̱á s'ín ndaà titsa̱'né i̱ i̱sò'nde koni s'ín kis'iìn jè Jesucristo. \1Jyeé k'oa̱s'ín ndaà 'yaá, ko̱ ti̱koa̱ mokjeiín‑ná, nga jè Nainá tjín‑la̱ kjo̱tsjacha xi i̱t'aà tsa̱ján. Nga̱ jè Nainá kjo̱tsjacha‑né. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi kjo̱tsjacha tíjnajiìn kjit'aà ya̱ ini̱ma̱‑la̱, ya̱á tíjnako̱ Nainá ko̱ jè Nainá ya̱á tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè. X)Ngats'iì xi̱ta̱ xi nguì ko̱ ini̱ma̱‑la̱ tsjá 'én‑la̱ nga jè Jesús xi Ki'ndí‑la̱ Nainá, kjit'aà na̱chrjein ya̱ tíjnako̱ Nainá ko̱ jè Nainá ya̱á tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱. mSNgaje̱n sobá ki'ya‑je̱n ko̱ 'bí‑náje̱n 'én‑na̱je̱n nga jè Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà kisìkasén Ki'ndí‑la̱ nga jè ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde. dA Nainá jyeé kitsjaà‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga jye 'yaá nga kjit'aà na̱chrjein ya̱ titsa̱jnakoa̱á Nainá ko̱ ti̱koa̱á ya̱ tíjnako̱‑ná Nainá nga tíjnajiìn ini̱ma̱‑ná. ~ Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi xko̱n beè‑ne Nainá, ta̱nga tsà ndaà ko̱tsjachaá xinguia̱á nga ìjngoò jngoá, jè Nainá ya̱á tíjnajiìn kjit'aà ini̱ma̱‑ná ko̱ i̱t'aà tsa̱ján‑ná nga ndaà tíbitasòn yije kjo̱tsjacha‑la̱ Nainá. D} Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nó, tsà jè Nainá k'oa̱s'ín 'ñó ndaà matsjakeè‑ná, mochjeén‑né nga k'oa̱ ti̱s'ín ko̱tsjachaá xinguia̱á nga ìjngoò jngoá. '|G K'oa̱á s'ín tjín kjo̱tsjacha xi tsakó Nainá xi i̱t'aà tsa̱ján: Mìtsà koi‑ne nga jñá ndaà matsjachaá Nainá. Jè Nainá xi 'ñó ndaà matsjakeè‑ná. K'oa̱á ma‑ne nga kisìkasén ki'ndí‑la̱ nga k'en ngajo‑ná, mé‑ne si̱ìjchàat'aà‑ná jé‑ná. v{e K'oa̱á s'ín tsakó‑ná Nainá kjo̱tsjacha xi tjín‑la̱ xi i̱t'aà tsa̱ján nga kisìkasén ki'ndí‑la̱ i̱ i̱sò'nde, jè ki'ndí‑la̱ xi ta jè ta jngoò ma‑ne, mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ ndaà ki̱tsa̱jnakoaán. z Jè xi̱ta̱ xi mìkiì matsjakeè xi̱ta̱ xíkjín, kj'eè kì beè yá‑né xi Nainá, nga̱ jè Nainá kjo̱tsjacha‑né. =ysJñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, mochjeén‑né nga ngásòn ngáya tsjacha jcha̱á xinguia̱á, nga̱ jè xi kjo̱tsjacha, i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjo̱tsjacha, ki'ndí‑la̱ Nainá‑né ko̱ ti̱koa̱á beè‑né yá‑né xi Nainá. rx]Ta̱nga ngaje̱n, xi̱ta̱‑la̱ Nainá‑náje̱n. K'oa̱á ma‑ne nga jñà 'nchré‑naje̱n jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. Ta̱nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Nainá ma, mìtsà ngaje̱n sís'in‑naje̱n. K'oa̱á ma‑ne nga 'ya‑la̱ yá‑né xi nguì jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tísíkíchi̱ya‑la̱ nga nguì kjoa̱ kixi̱ ko̱ yá‑né xi ini̱ma̱ ndiso‑la̱ nei̱í tíkona̱cha̱n‑la̱. Nainá, 'ñó tjín‑la̱ kjo̱tsjacha kwOJñà xi̱ta̱ koi, tà jñá títsa̱jnakon‑ne kjo̱hítsjeèn xi tjín ya̱ i̱sò'nde; k'oa̱á ma‑ne nga k'oa̱s'ín chja̱ ko̱ jñà 'nchré‑la̱ xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ kjo̱hítsjeèn ts'e̱ i̱sò'nde síkjeén. yvkJñò xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, jyeé xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑nò; jñò, jyeé kinìkijne‑là jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín 'én ndiso chja̱ya; mì ti̱ kiì ko̱ma‑ne nga jñà skóna̱cha̱n‑nò, nga̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjnajiìn ini̱ma̱‑nò, ìsa̱á ts'e̱ nga'ñó tjín‑la̱ mì k'oa̱à‑ne koni jè kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í xi síxájiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. u Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mìkiì k'oa̱s'ín ke̱èno̱jmí nga jè Jesucristo i̱í kits'iìn i̱t'aà nangui, ko̱ xi̱ta̱á komà koni jñá, jè xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín tsò, tsjìn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Xi̱ta̱ jè, jè tísíkjeén kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ xi tíjna ítjòn nga kondra̱ fì‑la̱ Cristo. Jñò, jyeé kina'yà nga kjoi̱í‑né jè xi kondra̱ fì‑la̱ Cristo, ko̱ na̱chrjein xi titsa̱jnaá i̱'ndei̱ jyeé k'oa̱s'ín tísíxá kjo̱hítsjeèn‑la̱. [t/Jè xi̱ta̱ xi béno̱jmí nga jè Jesucristo, i̱í kits'iìn i̱t'aà nangui, ko̱ xi̱ta̱á komà koni jñá, jè xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín béno̱jmí, jè‑né xi tjín‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín 'ya‑nò yá xi̱ta̱‑ne xi jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tísíchi̱ya‑la̱ 'én xi tíchja̱ya. ~s wJñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, kì ta̱xki̱ mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tsò nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá síkíchi̱ya‑la̱ 'én xi chja̱ya. Ítjòn chít'aà, a kixi̱í kjoa̱ nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tísíchi̱ya‑la̱ 'én xi chja̱, a xi majìn‑né. Nga̱ jñà na̱chrjein xi titsa̱jnaá i̱'ndei̱, tjín jchán xi̱ta̱ ndiso xi tjímasòn ya̱ i̱sò'nde xi tsò nga jè Nainá tsjá‑la̱ 'én xi nchibéno̱jmíya. 'rGJè xi̱ta̱ xi síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ya̱á tíjnako̱ Nainá, ko̱ jè Nainá ya̱á tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè. K'oa̱á ma‑ne nga 'yaá nga Nainá ya̱ tíjnako̱‑ná, koi kjoa̱‑la̱ nga̱ jye kitsjaà‑ná jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱.^q5Jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, jé‑né nga ndaà kàtakjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ ma, ti̱koa̱ ngásòn ngáya ko̱tsjachaá xinguia̱á koni s'ín jye tsatíxoma‑ná Cristo. Ip Tsà mé xi si̱jé‑lá Nainá, maá‑la̱ tsjá yije‑ná ni̱ta̱ mé kjo̱ndaà‑ne; nga̱ nìkitasoán kjo̱tíxoma‑la̱, ko̱ k'oa̱á s'ín 'né koni s'ín sasén‑la̱ Nainá. #o?Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, tsà jè ini̱ma̱‑ná mìtsà ti̱ mé kjoa̱ ch'o tíbínè‑ná, 'ñó tjín takoán nga nguixko̱n Nainá. onWNa̱s'ín jè ini̱ma̱‑ná jé tíbínè‑ná, ta̱nga jè Nainá, ìsa̱á ndaà tíjiìn‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni jè ini̱ma̱‑ná. Nga̱ jè Nainá ìsa̱á ndaà tsejèn yije‑la̱ ngats'iì kjoa̱ xi titsa̱'né. vmeK'e̱ nga k'oa̱s'ín titsa̱'né, k'e̱é jcha̱‑ná nga kixi̱í kjoa̱ nga k'oa̱á s'ín titsa̱nìjchá yijo‑ná koni s'ín tjín kjoa̱ kixi̱‑la̱ Nainá ko̱ 'nchán nìkíjnaá ini̱ma̱‑ná nga nguixko̱n Nainá. GlJñò xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, ti̱tsjacha xinguio̱o, kì tà 'én nokjoà; nguì ndaá kàta'ya‑la̱ kós'ín matsjacha xinguio̱o nga ti̱si̱ko̱ò mé tsojmì xi mochjeén‑la̱ mé‑ne nga kàta'ya‑la̱ nga kixi̱í kjoa̱ nga ndaà matsjacha xinguio̱o. 'Ñó tjín takoán nga nguixko̱n Nainá %kCTsà tjín jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ tsojmì xi tímochjeén kjit'aà‑la̱, tsà skoe̱ jngoò xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱ nga tsjìn‑la̱ tsojmì xi mochjeén‑la̱, tsà mìkiì ma‑la̱ nga ko̱si̱ko̱ jè xi̱ta̱ xíkjín xi i̱t'aà ts'e̱ tsojmì xi tsjìn‑la̱, mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga kjo̱tsjacha‑la̱ Nainá tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱. jyJñá, k'oa̱á s'ín 'ya‑ná mé xi 'mì kjo̱tsjacha k'e̱ nga jè Jesucristo kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en ngajo‑ná. Jñá k'oa̱á ti̱s'ín mochjeén nga s'e̱én i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xinguia̱á koni kis'iìn jè Cristo. ~iuNgats'iì xi̱ta̱ xi majtikeè xi̱ta̱ xíkjín, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni tsà xi̱ta̱ sík'en. Jñò, ndaá tíjiìn‑nò, jè xi̱ta̱ xi xi̱ta̱ sík'en, mìtsà kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà tísíjchájiìn yijo‑la̱. h9Jñá jyeé tíjiìn‑ná nga jyeé itjokàjñaá ya̱ ndi̱yá kjoa̱biyaà xi ya̱ tjaáyaá kjòtseé ko̱ jyeé tjín‑ná kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. Nga̱ jyeé k'oa̱s'ín ndaà matsjachaá jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱. Jè xi̱ta̱ xi mìkiì matsjakeè xíkjín, ndi̱yá kjoa̱biyaá tsóhoya jè ini̱ma̱‑la̱. ;go K'oa̱á ma‑ne k'oa̱s'ín tìxan‑nò jñò ndí 'ndsè, kì maxkón‑nò tsà si̱ìjtikeè‑nò xi̱ta̱ i̱sò'nde xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. 8fi Mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱én koni kis'iìn jè xi̱ta̱ xi ki'mì Caín nga jè xi̱ta̱ nei̱í kiìt'aà‑la̱ nga kisìk'en 'ndse̱. ¿Mé‑ne kisìk'en‑ne 'ndse̱? Tà koií kjoa̱‑la̱ nga jè 'ndse̱, xi̱ta̱ kixi̱‑né nga nguixko̱n Nainá ko̱ jè Caín ch'oó tjín kjoa̱ xi s'ín. 4ea Nga̱ k'oa̱á s'ín tíchja̱ jè 'én xi jye kina'yà k'e̱ nga ti̱sa̱ kòkjeiín‑nò nga sa̱ ítjòn nga tsò: Ngásòn ngáya tsjacha s'e̱én xinguia̱á. d K'oa̱á s'ín ma‑ne nga yaxkon‑la̱ yá‑né xi i̱xti‑la̱ Nainá ko̱ yá‑né xi i̱xti‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í; ngats'iì xi̱ta̱ xi mìkiì síkitasòn kjoa̱ kixi̱‑la̱ Nainá, ti̱koa̱ mìkiì tsjakeè beè xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱, mìtsà ki'ndí‑la̱ Nainá ma. Ngásòn ngáya tsjacha s'e̱én xinguia̱á ;co Ngats'iì xi̱ta̱ xi jye Nainá kisìkjatjìya‑la̱ nga ki'ndí‑la̱ Nainá ma, mìtsà ti̱ya̱ títsa̱jnajiìn‑ne jé. Nga̱ jyeé ya̱ tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ko̱ mì ti̱ kiì ma ko̱hótsji‑jé‑ìsa, nga̱ jyeé ki'ndí‑la̱ Nainá‑né. Jb Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi kjit'aà na̱chrjein tíhótsji jé, ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í‑né. Nga̱ jè xi̱ta̱ nei̱í, k'oa̱á s'ín tíhótsji jé skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Ko̱ koií xá j'iì‑ne Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá nga jè sikixòña jñà kjoa̱ ch'o xi s'ín jè xi̱ta̱ nei̱í. Ya+Jñò, xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, kì kiì biì'nde tsà yá xi skóna̱cha̱n‑nò. Jè xi̱ta̱ xi kjoa̱ kixi̱ s'ín nga nguixko̱n Nainá, xi̱ta̱ kixi̱‑né, koni xi̱ta̱ kixi̱ jè Cristo. L`Ngats'iì xi̱ta̱ xi Cristo títsa̱jnako̱, mìtsà jé ótsji; ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ótsji jé, kj'eè kiì beèxkon ko̱ ti̱koa̱ mìkiì tíjiìn‑la̱ yá‑né xi 'mì Jesucristo. :_mJñò, jyeé tíjiìn‑nò nga jè Jesucristo koií xá j'iì‑ne nga jè faáxìn‑ná jñà jé xi tjín‑ná. Ko̱ 'ya‑nò nga jè Jesucristo, ni̱mé jé tsohótsji. 5^cNgats'iì xi̱ta̱ xi ótsji jé, kondra̱á fì‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. K'e̱ nga jé binchaàtsjiaá, jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá tìnáchrjenguiaá. ^]5Ngats'iì xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín nchikoña nga k'oa̱á s'ín kjoàn ko̱ma koni kji jè Jesucristo, na̱chrjein nchijòn‑né nga tsjeè nchisíjchá yijo‑la̱ koni s'ín nga xi̱ta̱ tsjeè jè Jesucristo. \Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, i̱'ndei̱ jyeé ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑ná. Ta̱nga kj'eè tsà ndaà okó‑ná Nainá kó kjoàn ko̱maá nga ko̱ma i̱skan. Ta̱nga jyeé tíjiìn‑ná nga k'oa̱ ti̱ kjoàn ko̱maá koni kji jè Jesucristo k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga jè xi kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne; nga̱ k'oa̱á s'ín jcha̱xkoaán koni kji jè. [ /Ndaà kàtasijiìn‑nò, 'ñó ndaà matsjakeè‑ná Nainá xi Na̱'èn‑ná ma, k'oa̱á ma‑ne nga i̱xti‑la̱ tsò‑ná. Ko̱ nguì kixi̱í kjoa̱ nga i̱xti‑la̱ Nainá 'mì‑ná. K'oa̱á ma‑ne nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, mìkiì mokjeiín‑la̱ tsà i̱xti‑la̱ Nainá 'mì‑ná, koií kjoa̱‑la̱ nga̱ jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. xZiKoni s'ín jye tíjiìn‑nò nga jè Cristo, xi̱ta̱ kixi̱‑né nga nguixko̱n Nainá, k'oa̱á ti̱s'ín ndaà kàtasijiìn‑nò, nga ngats'iì xi̱ta̱ xi kjoa̱ kixi̱ s'ín nga nguixko̱n Nainá, ki'ndí‑la̱ Nainá‑né.WY'Jñò xi ndí i̱xti xan‑nò, k'oa̱á s'ín ndaà titsa̱jnako̱o Cristo, mé‑ne nga 'ñó tjín‑ne takoán ko̱ mìkiì ko̱sobà‑ná k'e̱ nga jè xi ki̱tjojen ìjngoò k'a‑ne ngajmiì. hXITa̱nga jñò, jyeé tíjiìn ini̱ma̱‑nò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi kitsjaà‑nò Jesucristo. Mì ti̱ kiì mochjeén‑ne tsà yá xi ko̱kòya‑nò. Nga̱ ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ke̱èno̱jmíya‑nò kós'ín tjín ngats'iì kjoa̱ xi ndaà tjín. Koni s'ín ko̱kòya‑nò, 'én kixi̱‑né, mìtsà 'én ndiso. K'oa̱á s'ín ndaà titsa̱jnako̱o kjit'aà Jesucristo, koni s'ín síkíchi̱ya‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. W}Koií xá tìkjiì‑nò xo̱jo̱n jè mé‑ne nga ma jcha̱xkon‑nò jñà xi mejèn‑la̱ kona̱cha̱n‑nò. V{Jesucristo k'oa̱á s'ín kitsjaà 'én‑la̱ nga tsjá‑ná kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. .UUKoií k'oa̱s'ín xan‑nò, ndaá kàtasijiìn ini̱ma̱‑nò jè 'én xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi jye kina'yà nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Tsà k'oa̱s'ín ndaà si̱jiìn ini̱ma̱‑nò, ti̱koa̱á ndaá ki̱tsa̱jnako̱o Nainá xi Na̱'èn‑ná ma ko̱ Ki'ndí‑la̱. =TsNgats'iì xi̱ta̱ xi jngoò k'a mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, mìtsà Nainá xi Na̱'èn‑ná ma tíjnako̱. Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ ti̱koa̱ tsjá 'én‑la̱ nga jè Jesús, jè xi Ki'ndí‑la̱ Nainá, ya̱á tíjnako̱ Nainá xi Na̱'èn‑ná ma. SS¿Yá‑ne xi xi̱ta̱ ndiso? Jè‑né xi bí'ma nga tsò: “Jè Jesús mìtsà jè xi Cristo, [mìtsà Nainá kisìkasén].” Jè xi̱ta̱ jè xi kondra̱ fì‑la̱ Cristo nga̱ jngoò k'a mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi Na̱'èn‑ná ma ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma. R1K'oa̱á ma‑ne nga k'oa̱s'ín tìkjiì‑nò xo̱jo̱n jè, nga̱ jyeé ndaà tíjiìn‑nò xi kjoa̱ kixi̱; mìtsà koi‑ne nga kj'eè tíjiìn‑nò. Ko̱ jyeé ndaà tíjiìn‑nò nga ni̱jngoò 'én ndiso xi ya̱ nchrobát'aà‑ne i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱. HQ Jè Jesucristo, xi xi̱ta̱ tsjeè, jyeé kitsjaà‑nò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; k'oa̱á ma‑ne nga ngats'ioò jyeé ndaà tíjiìn‑nò kós'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱. PJñà xi̱ta̱ koi, ti̱ i̱í itjokàjiìn‑ná, ta̱nga xi kjoa̱ kixi̱, mìtsà nguì xi̱ta̱ tsa̱ján ma; tsà kixi̱í kjoa̱ nga xi̱ta̱ tsa̱ján, i̱í‑là títsa̱jnako̱‑ná. Ta̱nga koií k'oa̱s'ín itjokàjiìn‑ná jñà xi̱ta̱ koi mé‑ne nga ndaà kàta'ya‑la̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín kondra̱ fì‑la̱ Cristo, mìtsà nguì xi̱ta̱ tsa̱ján. WO'Jñò xi ndí i̱xti xan‑nò, jyeé tífehet'aà na̱chrjein. Jyeé tíjiìn‑nò nga kjoi̱í jngoò xi̱ta̱ xi nguì kondra̱ tíjna‑la̱ Cristo. Ko̱ na̱chrjein i̱'ndei̱ jyeé 'ñó kjìn ma‑ne xi kondra̱ nchifì‑la̱ Cristo. K'oa̱á ma‑ne nga k'oa̱s'ín machi̱ya‑ná nga jyeé tífehet'aà na̱chrjein. ~NuNgats'iì kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde, ko̱ kjoa̱ xi ya̱ fahajiìn‑ná, jyeé tífehet'aà, ta̱nga jè xi̱ta̱ xi síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, kíjnakon‑né ni̱ta̱ kjé‑ne. Jè xi kjoa̱ kixi̱ ko̱ kjoa̱ ndiso M Ngats'iì kjoa̱ ch'o xi jè i̱sò'nde bít'aà‑ná, mìtsà ya̱ nchrobá‑ne i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà. Ti̱ya̱á tísindaà‑ne i̱ i̱sò'nde. Jñà kjoa̱ ch'o koi, xi tjín i̱sò'nde: jñà‑né kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑ná, kjoa̱ xi tsejèn‑la̱ xkoaán nga mején‑ná tsa̱ján ko̱ma, ko̱ kjoa̱ 'nga takòn xi ts'e̱ kjoa̱ nchi̱ná. LLKì jñà matsjacha jñà kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde. Tsà yá xi̱ta̱ xi matsjakeè jñà kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga matsjakeè Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà. 2K]Jyeé kiskiì‑nò xo̱jo̱n, jñò xi xi̱ta̱ jchínga 'mì‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga̱ jyeé kiyaxkoòn Jesucristo xi tíjna skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Ti̱koa̱á jyeé kiskiì‑nò jñò i̱xti xi sa̱ titsa̱nìjchá yijo‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga̱ tjín‑nò nga'ñó ko̱ jyeé ya̱ tíjnajiìn ini̱ma̱‑nò jè 'én‑la̱ Nainá ko̱ jyeé kinìkijne‑là jè xi̱ta̱ nei̱í. !J; Jñò xi xi̱ta̱ jchínga 'mì‑nò, tìkjiì‑nò Xo̱jo̱n jè, nga̱ jyeé kiyaxkoòn jè Jesucristo xi tíjna skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Jñò i̱xti xi sa̱ titsa̱nìjchá yijo‑nò, tìkjiì‑nò Xo̱jo̱n jè, nga̱ jyeé kinìkijne‑là jè xi̱ta̱ nei̱í. Jñò xi ndí i̱xti 'mì‑nò, jyeé kiskiì‑nò Xo̱jo̱n jè nga̱ jye kiyaxkoòn Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà. 1I[ Jñò xi ndí i̱xti 'mì‑nò, tìkjiì‑nò Xo̱jo̱n jè, nga̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo‑né nga jye kisìjchàat'aà‑nò Nainá jñà jé xi tjín‑nò. H Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi majtikeè xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱, ya̱á tíjna, ko̱ ya̱á tsó'baya ya̱ ndi̱yá ñánda jñò choòn. Mìkiì beè ñánda tífì, nga̱ jè kjoa̱ jñò, bíchjoà xko̱n. G Jè xi̱ta̱ xi matsjakeè xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱, k'oa̱á s'ín tísíjchá yijo‑la̱ koni s'ín tjín kjoa̱ iseèn‑la̱ Nainá. Jè xi̱ta̱ jè, mìtsà ti̱ mé tjín‑ne xi ma ko̱hótsji jé‑la̱. RF Tsà jngoò xi̱ta̱ k'oa̱s'ín títsò nga k'oa̱á s'ín tísíjchá yijo‑la̱ koni s'ín tjín kjoa̱ iseèn‑la̱ Nainá, ta̱nga tsà majtikeè xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱, mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga iseèn tísíjchá yijo‑la̱, ta̱kó ya̱á tíjnajiìn ñánda jñò choòn. GETa̱nga i̱'ndei̱ k'oa̱á s'ín tìkjiì‑nò koni tsà jngoò kjo̱tíxoma xi̱tse̱. Nga̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo ki'ya‑la̱ nga xi̱tse̱‑né ko̱ ti̱koa̱á tí'yaá‑la̱ xi i̱t'aà tsa̱jòn. Nga̱ jyeé tífahato kjoa̱ xi jñò choòn, ko̱ jyeé tí'ya‑la̱ xi nguì kjoa̱ iseèn‑la̱ Nainá. -DSJñò ndí 'ndsè, jè kjo̱tíxoma xi tìkjiì‑nò, mìtsà nguì kjo̱tíxoma xi̱tse̱; ti̱jè‑ne kjo̱tíxoma xi kits'iì‑nò k'e̱ nga sa̱ ítjòn k'e̱ nga ti̱sa̱ kòkjeiín‑nò. Jè kjo̱tíxoma jchínga jè, ti̱jè‑ne 'én xi kina'yà jñò nga ti̱sa̱ ítjòn. ,CQJè xi̱ta̱ xi tsò nga ya̱ tíjnako̱ Cristo, mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín kàtasíjchá yijo‑la̱ koni s'ín kis'iìn Jesucristo. Kjo̱tíxoma xi̱tse̱ [B/Ta̱nga tsà ndaà nìkitasoán koni tsò 'én‑la̱, jyeé 'ñó ndaà tjín‑ná kjo̱tsjacha‑la̱ Nainá ko̱ k'oa̱á s'ín ma‑ne nga 'ya‑la̱ nga kixi̱í kjoa̱ nga jè Cristo titsa̱jnakoa̱á. ?AwTsà tjín xi̱ta̱ xi tsò: “'A̱n, jyeé ndaà bexkoan Nainá”, ta̱nga tsà mìkiì ndaà síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱, xi̱ta̱ ndiso‑né; tsjìn‑la̱ kjoa̱ kixi̱. u@cTsà ndaà si̱kitasoán kjo̱tíxoma‑la̱, maá kíjngoò‑lá takoán nga jyeé ndaá yaxkoaán. ?+Jesucristo kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en ngajo‑ná, mé‑ne ko̱ma si̱ìjchàat'aà‑ná jñà jé‑ná, ta̱nga mìtsà tà jñá xi si̱ìjchàat'aà‑ná; ti̱koa̱á si̱ìjchàat'aà yijeé‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde. > Jñò xi koni tsà ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, koií xá tìkjiì‑nò Xo̱jo̱n jè, mé‑ne nga mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑lá yijo‑nò. Ta̱nga tsà tjín jngoò xi̱ta̱ xi tíhótsji jé‑la̱ yijo‑la̱, jè Nainá si̱ìjchàat'aà‑la̱, nga̱ tíjna jngoò‑ná xi̱ta̱ xi chja̱tjì‑ná ya̱ nguixko̱n Nainá, jè xi 'mì Jesucristo xi nguì xi̱ta̱ kixi̱. /= Y Ta̱nga tsà kixoán: “Kj'eè tsà jé otsjià”, jè Nainá ndisoó titsa̱nachrjekànguiaá, ko̱ mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga mokjeiín‑ná jè 'én‑la̱.!< = Ta̱nga tsà kéno̱jmí yije‑lá Nainá jñà jé xi tjín‑ná, ko̱maá jè kjót'aàtakoán nga si̱ìjchàat'aà‑ná jé‑ná ti̱koa̱á si̱ìtsjeèya‑ná ngats'iì kjoa̱ xi ch'o 'né. Nga̱ jè Nainá síkitasòn 'én‑la̱, ko̱ nguì kjoa̱ kixi̱í xi s'ín. ; Tsà kixoán: “Tsjìn‑na jé”, ti̱jñá titsa̱chona̱cha̱n‑lá yijo‑ná; mìtsà kjoa̱ kixi̱ xi titsa̱nokjoá. : }Ta̱nga tsà ya̱ titsa̱jnaá ñánda iseèn choòn, koni jè Nainá ya̱á tíjna ñánda iseèn choòn, ndaá titsa̱jnakoa̱á xinguia̱á, ko̱ jè jní‑la̱ Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, sítsjeè yijeé jñà jé xi tjín‑ná. a9 =Tsà kixoán nga ndaà titsa̱jnakoa̱á Nainá, ta̱nga tsà ya̱á titsa̱nìjchá yijo‑ná ya̱ ñánda jñò choòn, ñánda tjín kjoa̱ch'o, 'én ndisoó titsa̱nokjoá; mìtsà kjoa̱ kixi̱ xi titsa̱'né. L8 K'oa̱á s'ín tjín jñà 'én xi tsakóya‑naje̱n Jesucristo, ko̱ koií‑né xi nokjoàyajiìn‑nòje̱n: Jè Nainá, kjoa̱ iseèn‑né. Xi i̱t'aà ts'e̱, tsjìn xi kjoa̱ jñò. '7 IKoií xá titsa̱chjiì‑nòje̱n Xo̱jo̱n jè mé‑ne nga nguì ko̱ kjo̱tsja kàtasakó kjit'aà‑la̱ ini̱ma̱‑ná. Jè Nainá kjoa̱ iseèn‑né s6 aBèno̱jmí‑naje̱n kjoa̱ xi ki'ya‑je̱n ko̱ xi kina'yà‑je̱n, mé‑ne jñá, k'oa̱ ti̱s'ín ngásòn ki̱tsa̱jnakoa̱á, koni s'ín ndaà titsa̱jnakoa̱á Nainá xi Na̱'én‑ná ma, ko̱ Ki'ndí‑la̱ xi Jesucristo. r5 _Jè 'Én jè, ki'ya tsejeén‑la̱. Ko̱ ki'ya‑náje̱n. Ko̱ nguì kjoa̱ kixi̱‑né xi bèno̱jmí‑je̱n xi i̱t'aà ts'e̱. Ko̱ ti̱koa̱á bèno̱jmíya‑nòje̱n jè 'Én xi síkíjnakon ini̱ma̱‑ná ni̱ta̱ kjé‑ne. Jè 'Én jè, k'e̱ nga ti̱sa̱ ítjòn, ya̱á tíjnat'aà‑la̱ Nainá. Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé tsatsejèn‑naje̱n. 4 Jè Jesús, jè 'Én xi síkíjnakon‑ná xi tíjna skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé kina'yà‑la̱je̱n, ko̱ xko̱ón ki'ya‑naje̱n, kichìtsejèn‑la̱je̱n kó kji, ti̱koa̱á ndsa̱á kinìko̱‑na̱je̱n. 3 Kjit'aà na̱chrjein kàtas'e‑nò kjoa̱tjòcha‑na̱ nga jè Cristo Jesús titsa̱jnakoa̱á. K'oa̱á s'ín kàtama.W2'Jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. 13Tsà tjín xi̱ta̱ xi mìkiì matsjakeè Jesucristo xi otíxoma‑ná, jè xi̱ta̱ nei̱í kàtjìko̱. Na̱'èn, ji̱ ni̱to̱n nchroboí. p0Y'A̱n, xi Pablo 'mì‑na̱, tisìhixat'aà‑nò nga ko̱ ndsa̱a tìkjiì‑nò xo̱jo̱n jè. /Ngats'iì xi̱ta̱ 'ndseé, síhixat'aà‑nò. Jñò ti̱ixat'aà nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ xinguio̱o nga ko̱ ini̱ma̱‑nò. x.iJñà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna nangui Asia síhixat'aà‑nò. Jè Aquila ko̱ Priscila ko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi bixoña ya̱ ni'ya‑la̱, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná ndaà síhixat'aà‑nò. >-uJñà j'iì síje ikon‑na ko̱ tsa̱jòn. K'oa̱á ma‑ne jcha̱xkón jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'ín koni jñà xi̱ta̱ koi. Pablo síhixat'aà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ;,oMatsja‑na nga j'iìkon‑na Estéfanas, Fortunato ko̱ Acaico [nga jñò kinìkasén], nga jñà j'iì síkitasòn xi jñò mìkiì komà kinìtasòn nga inchrobàchon‑ná. E+Ndí 'ndsè, bìtsi'bà‑nò nga ti̱ná'yañijon‑là xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín síxá koni jñà xi̱ta̱ koi, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi mìkiì bijta‑la̱ nga síxá‑la̱ Nainá. <*qJñò ndí 'ndseé ko̱ tichjaá, jyeé tíjiìn‑nò nga jñà xi̱ta̱ ni'ya‑la̱ Estéfanas, jñà kòkjeiín ítjòn‑la̱ 'én‑la̱ Cristo ya̱ nangui Acaya. Jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín bínè‑la̱ yijo‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo si̱ìchját'aà‑la̱. O)Ngats'iì kjoa̱ xi 'nè, ko̱ó kjoa̱tjòcha‑nò k'oa̱ t'e̱en. ( Ndaà titsa̱jnakon. 'Ñó kixi̱ titsa̱jnako̱o jè 'én xi mokjeiín‑nò. Kì yá xi tsakjoòn‑là, kàtas'e‑nò nga'ñó. V'% 'A̱n 'ñó tsibìtsi'ba‑la̱ jè 'ndsè Apolos, nga katahijtako̱ jñà xi̱ta̱ 'ndseé xi tjínè nga kji̱kon‑nò, ta̱nga majìn‑la̱ nga fì; k'e̱é‑la kjoi̱ k'e̱ nga ko̱'a‑la̱. 4&a K'oa̱á ma‑ne, kì nachrjenguioò jñò, ta̱ sa̱á ti̱chját'aà‑là nga 'nchán kàtjanchrobákon‑na; 'a̱n, tíkoñaá‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ 'ndseé xi i'nga. S% Tsà ki̱jchòkon‑nò jè Timoteo, chítsejèn‑là nga tsja kàtas'e‑la̱ nga kíjnako̱‑nò nga mì yijo‑la̱ ki̱nchaxkón‑la̱, nga ti̱koa̱ xá‑la̱ Nainá tís'ín koni 'a̱n. "$= Ndaà títjo'nde‑na nga tìs'iaàn xá‑la̱ Nainá xi 'ñó ndaà tíbitasòn, na̱s'ín 'ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi kondra̱ títsa̱jna‑na. 5#cI̱í kóti̱jna na̱xa̱ndá Éfeso skanda na̱chrjein ts'e̱ s'eí Pentecostés, [jè s'eí xi bitjo k'e̱ nga jye bijchó icháte na̱chrjein nga bitjo s'eí Paxko̱]. +"OMajìn‑na nga tà jngoò tjò skotsejèn‑nò; jè xi mejèn‑na̱ nga kjìn na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò, tsà Nainá mejèn‑la̱ nga tsjá'nde‑na. #!?Tsà ko̱ma ya̱ kóti̱jnako̱ chiba na̱chrjein‑nò, ko̱ tsà koií na̱chrjein‑la̱ nga ya̱ kóti̱jnako̱‑nò skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein‑la̱ cho̱n 'nchán, mé‑ne jñò ko̱ma si̱chját'aà‑ná k'e̱ nga tsà ñánda kjián nga ko̱ma i̱skan. A {Mejèn kjíkon‑nò k'e̱ nga jye kjoáha̱toaa̱ ján nangui Macedonia, nga k'oa̱á s'ín tjíndaà‑na nga ya̱ kjoáha̱toaa̱ mé‑ne nga i̱kjoàn kìjcho‑na Corinto. +Tsà mochjeén nga ti̱koa̱ 'a̱n kjián, ko̱maá kji̱ko̱‑na jñà xi̱ta̱ koi. K'e̱ nga kisìkítsjeèn Pablo nga kjoi̱ ján Corinto 9kK'e̱ nga kìjchokon‑nò ya̱ Corinto, sìkasén ján Jerusalén xi̱ta̱ xi jñò chjaàjñoò. Tsjaà‑la̱ xo̱jo̱n carta nga kji̱ko̱ jè to̱n xi maxkót'aà‑nò. RJñò, nga jngoò ìjngoò, nga jiìn jiìn na̱chrjein k'e̱ nga tahàngo̱, titjò chiba to̱n‑nò koni s'ín machikon‑t'ioòn, mé‑ne nga mì k'e̱ kíxkó‑nò k'e̱ nga 'a̱n xi kìjchoa. 3 aJè to̱n xi maxkót'aà‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, k'oa̱s'ín t'e̱en koni s'ín kixan‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá ján nangui Galacia. "=:Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, kixi̱ ti̱tsa̱jna. Ni̱yá xi si̱ìkjatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑nò. Kjit'aà na̱chrjein ìsa̱ 'ñó ti̱xá‑là Na̱'èn‑ná. Nga̱ tíjiìn‑nò nga jè xá xi 'nè xi ts'e̱ Na̱'èn‑ná, mìtsà tà kjo̱tjò.*M9Ndaà chjí‑la̱ Nainá nga jè tsjá‑ná nga'ñó xi i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná nga nìkijne‑lá kjoa̱ biyaà ko̱ kjoa̱ ts'e̱ jé. %8Jè na'yá xi tjín‑la̱ kjoa̱ biyaà, jé kjoa̱ ts'e̱ jé. Ko̱ jè nga'ñó xi tjín‑la̱ jè kjoa̱ ts'e̱ jé, jé kjo̱tíxoma. 7Ji̱ xi kjoa̱ biyaà 'mì‑lè, ¿ñánda‑ne nga kinìkijni? ¿Ñánda tíjna na'yá‑lè xi ma‑la̱ sík'en xi̱ta̱?” .U6K'e̱ nga k'oa̱s'ín ko̱ma nga jè yijo‑ná tjoé jngoò‑la̱ yijo xi mì ti̱ kiì ki̱yá‑ne ko̱ mì ti̱ kiì ki̱'ndo‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne, k'e̱é ki̱tasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè kjoa̱ xi síkijne jngoò k'aá síchija kjoa̱biyaà. 5c5Jè yijo‑ná nga biyaà ko̱ nga bi'ndo, mochjeén‑né nga tjoé jngoò‑la̱ yijo xi mì ti̱ kiì ki̱yá‑ne ko̱ mì ti̱ kiì ki̱'ndo‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. )K4k'oa̱á ngaya‑la̱ koni k'e̱ nga tsíx'a̱á koa̱ bíchjoà xkoaán, ti̱k'e̱é‑ne nga ski̱ndàya chrjo trompeta xi fehet'aà‑ne. K'e̱ nga kjo̱ne chrjo trompeta, jñà mik'en kjoa̱áya‑la̱, mì ti̱ kiì ki̱'ndo‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. Koa̱ jñá kjoa̱tjìya‑ná. C3Kèno̱jmí jngoò‑nò kjoa̱'ma ts'e̱ Nainá: Jñá xi xi̱ta̱‑la̱ Cristo 'mì‑ná, mìtsà ngats'iaá nga ki̱yá, ta̱nga ngats'iì‑ná ta jngoò tjò kjoa̱tjìya‑ná, 2Ndí 'ndsè, k'oa̱á xan‑nò jè yijo‑ná nga jní tjín‑la̱ mìkiì ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. Ti̱koa̱á jè yijo‑ná xi bi'ndoya mìkiì ok'ìn‑la̱ nga ya̱ kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tjín xi mìkiì bi'ndoya. >u1I̱'ndei̱, jñá, k'oa̱á kjoàn tsejèn yijo‑ná koni kji xi ni'nde kisindaà‑ne; nga komà i̱skan, k'oa̱á kjoàn ko̱tsejèn yijo‑ná koni kji xi ngajmiì j'iì‑ne. w0Ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱ i̱sò'nde ts'e̱, k'oa̱á kjoàn yijo‑la̱ koni kji ts'e̱ Adán nga ni'ndeé kisindaà‑ne. Ngats'iì xi ngajmiì kítsa̱jna, k'oa̱á kjoàn ko̱ma yijo‑la̱ koni kji ts'e̱ Cristo xi ngajmiì inchrobà‑ne. F/Jè xi̱ta̱ x'i̱n xi tjòn, i̱ i̱t'aà nangui ts'e̱; ni'ndeé kisindaà‑ne. Jè xi̱ta̱ x'i̱n xi ma‑ne jò, ngajmiì ts'e̱, ya̱á inchrobà‑ne, [nga jè xi Na̱'èn‑ná]. ~h~~W}|{nzyzxwvtsrrpQonlkJjihgf%edcav`__:^]\b[ZvYQX4VUUTgSGRQPOML^JIHqGF@EhDCBAA;@i??H>U= <.::19`8765 46211S0A// -,,!*)('_&%$#c"! y\J5Lg8vH&  5 4Zh  +NNga jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi tsibèno̱jmí‑nòje̱n, mìtsà ta 'én tsa̱je̱n xi kinokjoáko̱‑nòje̱n. Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsjaà‑naje̱n nga'ñó, ko̱ ti̱koa̱ 'ñó ndaà kjòchi̱ya‑naje̱n nga nguì kixi̱ kjoa̱. Jñò, ndaà ki'yaà k'e̱ nga ya̱ tsakítsa̱jna‑je̱n, ndaà kinìchját'aà‑nòje̱n xi kjo̱ndaà tsa̱jòn.  NNdí 'ndsè, Nainá matsjakeè‑nò. 'Ya‑náje̱n nga xó k'oa̱s'ín jaàjiìn‑nò nga xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱maà. ? yNBítsjeèn‑naje̱n nga nguixko̱n Nainá xi Na̱'èn‑ná koni s'ín nga titsa̱nìxá, koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ti̱koa̱ ndaà nìxá‑là xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga matsjacha, nga ti̱koa̱ kixi̱ titsa̱jnaà nga titsa̱chiñà‑là Jesucristo xi otíxoma‑ná.  yNK'e̱ nga nokjoàt'aà‑la̱je̱n Nainá, kjit'aà na̱chrjein 'biì‑la̱je̱n kjo̱ndaà i̱t'aà tsa̱jòn. = wNJñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá maà xi titsa̱jnaà ya̱ na̱xa̱ndá Tesalónica nga ya̱ titsa̱jnakjoòko̱o Nainá xi Na̱'èn‑ná ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná, 'a̱n xi 'mì‑na Pablo titsa̱nìhixot'aà‑nòje̱n ko̱ Silvano [ti̱jé‑ne xi 'mì Silas] ko̱ Timoteo. Nainá kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kó tsò Pablo nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá KTi̱ixot'aà xinguio̱o nga nguì ko̱ ini̱ma̱‑nò. Kàtas'e‑la̱ kjoa̱'nchán i̱jiìn ini̱ma̱‑nò ngats'ioò xi ya̱ nokjoà‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. K'oa̱s'ín kàtama.xi Nchisíhixat'aà‑nò jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi i̱ títsa̱jna Babilonia xi xó ta̱ña kitjaàjiìn‑nò. Ko̱ jè Marcos xi ki'ndí‑na̱ xan‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ti̱koa̱á tísíhixat'aà‑nò. J  Silvano, xi 'ndsè xan‑la̱, nga kixi̱ tjín xá‑la̱, jè kisìchját'aà‑na nga kiskiì‑nò xo̱jo̱n carta jè. K'oa̱á s'ín tìbìnè‑nò ko̱ tìsìkixi̱ya‑nò nga ngats'iì 'én xi tìsìkasén‑nò, nguì k'oa̱á s'ín tjín kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. Kixi̱ titsa̱jnako̱o kjo̱ndaà koi. # Ts'e̱é Nainá ngats'iì nga'ñó xi tjín skanda ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. Xi fehet'aà‑ne, Pedro síhixat'aà xi̱ta̱ dA K'e̱ nga jye ko̱to chiba na̱chrjein nga titsa̱nìkjioón kjo̱'in, jè sobà Nainá si̱ìndaàya‑nò, si̱ìkíjnandaà‑nò, tsjá‑nò nga'ñó, ko̱ kixi̱ si̱ìkítsa̱jna‑nò. Ti̱jé‑ne Nainá xi ko̱ kjoa̱tjòcha‑la̱ kiìchja̱‑ná nga s'e̱‑ná kjoa̱jeya‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne nga Jesucristo titsa̱jnakoa̱á. a; Nga ndaà mokjeiín‑nò, 'ñó ti̱ncha‑là xi̱ta̱ nei̱í. Nga jyeé tíjiìn‑nò nga jñà xi̱ta̱ xinguio̱o xi títsa̱jna nga tíjtsa i̱sò'nde, ti̱koa̱á k'oa̱á tjín kjo̱'in xi nchisíkjeiín.  Ti̱kinda̱a yijo‑nò, kjit'aà na̱chrjein titsa̱jnandaà, nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi kondra̱‑nò, k'oa̱á s'ín tsóbandiì‑nò k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xa xi tíkjindáya nga 'ñó ijò‑la̱, nga tíhótsji yá xi ski̱ne̱. h~ITsja Nainá ti̱kítsa̱jnaya ngats'iì kjoa̱ xi makájno‑nò nga jè tísíkinda̱‑nò. 3}_Nangui titsa̱jna‑là Nainá nga tse nga'ñó tjín‑la̱ koni s'ín síko̱‑nò, mé‑ne k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein jè Nainá 'nga si̱ìkítsa̱jna‑nò. u|cTi̱koa̱ jñò xi i̱xti xo̱ngó 'mì‑nò, ti̱kitasòn‑là jñà xi̱ta̱ jchínga xi otíxoma ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. Ngats'ioò, indaàkjoa̱ tanguíko̱o xinguio̱o, nga:Jè Nainá kondra̱á tíjna‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'nga ikon;
koa̱ jñà xi̱ta̱ xi indaàkjoa̱ tjín ini̱ma̱‑la̱, tsjá‑la̱ kjo̱ndaà. 1{[Mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a jè Paxtò ítjòn, tjoé‑nò kjoa̱jeya‑la̱ Nainá koni jngoò corona xi mìkiì fehejno ote‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. >zuKì yatoòn‑jèn jñà xi̱ta̱ xi jñò manga̱tsja koni tsà nei‑la̱ ma. Jñò ti̱ncha ítjòn‑là, ta̱kó‑la̱ ndi̱yá‑la̱ Nainá mé‑ne ko̱ma skíngui‑nò. +yOTi̱kinda̱a jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá xi jñò kjònga̱tsja koni tsà orrè; kì kjo̱'ñó 'nè‑là yijo‑nò; ko̱ó kjo̱ndaà‑nò nga ti̱kinda̱a koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. Mìtsà koií kjoa̱ nga tse to̱n si̱kijneè. Tà ko̱ó kjo̱tsja‑nò nga k'oa̱ t'e̱en. Zx /Sìjét'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga xi xá ítjòn tjín‑la̱ nga ya̱ síxájiìn‑nò ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱á 'a̱n, xi̱ta̱ jchínga‑ná nga xá ítjòn tjín‑na koni jñà xi̱ta̱ koi; kìjtseè‑ná kjo̱'in xi kis'e‑la̱ Cristo; ti̱koa̱á s'e̱é‑na kjoa̱jeya xi i̱skan jcha̱‑la̱. 'wGK'oa̱á ma‑ne, jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'in síkjeiín nga ko̱s'ín mejèn‑la̱ Nainá, kì bíkjoàn‑la̱ nga ndaà s'ín. Jè Nainá kàta'ñót'aà takòn nga jè kàtasíkinda̱, nga jè tsibíndaà jñà xi̱ta̱ ko̱ jè síkitasòn‑né koni s'ín tsjá tso'ba.-vSJè xi xi̱ta̱ kixi̱, chjá ko̱ma‑la̱ nga ki̱tjokàjiìn kjo̱'in.¿Kós'ín ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón Nainá ko̱ xi jé ótsji? |uqJyeé ijchò na̱chrjein nga ko̱ts'ia̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. Tsà jñá tímats'ia̱ ítjòn ko̱‑ná, ¿mé xi ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ xi mìkiì síkitasòn 'én ndaà‑la̱ Nainá? 'tGTa̱nga tsà kjo̱'in titsa̱nìkjioón nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo maá, kì masobà‑nò; ta sa̱á jeya ti̱kíjna Nainá nga xi̱ta̱‑la̱ tsò‑nò. esCTsà kjo̱'in titsa̱nìkjioón, chítsejèn‑là yijo‑nò, a koií kjoa̱‑la̱ nga ch'o 'nè, nga xi̱ta̱ nìk'eèn, nga chijé 'nè, nga chingájiìn chingá'a kjoa̱. Kì k'oa̱á tjín jé xi binchaàtsjioò. 9rkJñò, mé ta ndaà‑nò k'e̱ nga tsà xi̱ta̱ ko̱tít'aà‑nò xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga jè kjoa̱jeya‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ya̱á tíjnako̱‑nò. @qy Ta̱ sa̱á kàtas'e‑nò kjo̱tsja nga tíhoko̱ chiba‑nò kjo̱'in ts'e̱ Cristo, mé‑ne nga ti̱koa̱ s'e̱‑nò kjo̱tsja k'e̱ nga jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Cristo. p Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, kì maxkón‑nò nga 'ñó 'in tjín kjoa̱ xi nchrobánè‑nò nga tíchìt'aà‑nò. >ou Jè xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín kits'iì‑la̱ nga 'én‑la̱ Nainá ki̱chja̱ya, k'oa̱á s'ín kàtìchja̱ya koni tsò 'én‑la̱ Nainá. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín kits'iì‑la̱ nga si̱ìxá, k'oa̱á s'ín kàtasíxá koni tjín nga'ñó xi tsjá‑la̱ Nainá. Ni̱ta̱ mé xi s'e̱en, k'oa̱á s'ín t'e̱en mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo jeya kíjna‑ne Nainá. Nga ts'e̱é Cristo jè kjoa̱jeya ko̱ ngats'iì nga'ñó xi tjín skanda ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. Si̱kjiaán kjo̱'in nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo 'mì‑ná Ln Nga jngoò ìjngoò, koni s'ín tjín kjo̱ndaà xi kitsjaà‑nò Nainá, k'oa̱s'ín ti̱si̱ko̱ò xinguio̱o nga ndaà ti̱chjeén, nga kjìn sko̱ya tjín‑ne kjo̱ndaà xi kitjoé‑nò. 4ma Chjoétjò xi̱ta̱ xinguio̱o k'e̱ nga bijchókon‑nò tsà mejèn‑la̱ nga si̱ìkjáya ya̱ ni'ya‑nò. Tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò; kì ch'o chibàya‑nò. 'lGJè xi tíjna ítjòn, jè‑né nga 'ñó tjòcha t'e̱en xinguio̱o. Tsà tjín‑nò kjoa̱tjòcha, ko̱maá si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xinguio̱o. 6keJyeé tímachrañà nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde, koií kjoa̱‑la̱ jñò, ndaà titsa̱jnako̱o kjo̱hítsjeèn‑nò; kjit'aà na̱chrjein tìtsi'ba‑là Nainá. kjOKoií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱ ti̱s'ín kis'eno̱jmí‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà xi̱ta̱ xi jye k'en, mé‑ne na̱s'ín jñà yijo‑la̱ kisìkjeiín kjo̱'in koni s'ín bìndaàjiìn xi̱ta̱ i̱sò'nde, ta̱nga jñà ini̱ma̱‑la̱ títsa̱jnakon‑né ni̱ta̱ kjé‑ne koni s'ín tíjnakon kjit'aà Nainá. :imTa̱nga jñà xi̱ta̱ koi, tjínè‑la̱ nga tsjá‑la̱ kinda̱ Nainá; jè Nainá xi tíjnandaà nga koi̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnakon ko̱ xi jye k'en. 9hkI̱'ndei̱ jñà xi̱ta̱ koi, ta maxkón‑la̱ i̱t'aà tsa̱jòn nga mì ti̱ kiì ya̱ tsjahijtako̱‑nò kjoa̱ xi ch'o tjín; bijnòkeè‑nò; ch'oó chja̱jno‑nò. gyJyeé 'ñó kjìn na̱chrjein kinìkato nga ch'o ki'nè koni s'ín xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon Nainá. K'oa̱á s'ín kinìko̱ò yijo‑nò kjoa̱ xi ch'o tjín koni kjoa̱ chijngui, kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑nò, ko̱ kjoa̱ ch'i̱, kjoa̱ ts'e̱ s'eí xi ch'o tjín, ko̱ nga ta xán ki'yò kjit'aà, ko̱ nga xkósòn kiyaxkón nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá. =fsmé‑ne jñà na̱chrjein xi kíjna ìsa̱ i̱sò'nde, k'oa̱á s'ín kàtìjna koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, mìtsà k'oa̱s'ín kíjna koni s'ín mejèn‑la̱ yijo‑la̱. Xe +Cristo, koni s'ín kisìkjeiín kjo̱'in yijo‑la̱, jñò, ti̱koa̱á mochjeén‑né nga ki̱tsa̱jnandaà nga si̱kjioón kjo̱'in. Nga̱ jè xi jye kisìkjeiín kjo̱'in, ya̱á jyehet'aà jé‑la̱, Wd'ko̱ kiì mijìn ján ngajmiì nga ya̱ tíjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá. Jé tíhotíxoma‑la̱ àkja̱le̱ ko̱ ini̱ma̱ xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma ko̱ ngats'iì xi tjín‑la̱ nga'ñó.jcMKo̱ jè nandá ts'e̱ jtsí xkón, jè ngaya‑la̱ nandá xi ma‑ná bautizar na̱chrjein i̱'ndei̱ nga bitjokàjñaá kjo̱'in. Ta̱nga nga maá bautizar, mìtsà yijo‑ná matsjeè‑ne, jè‑né nga nìjét'aà‑lá Nainá nga tsjeè kàtas'e kjo̱hítsjeèn‑ná. Ko̱ bitjokàjñaá kjo̱'in, koií kjoa̱‑la̱ nga jaáya‑la̱ Cristo, )bKIni̱ma̱ koi, ts'e̱é xi̱ta̱ xi mìkiì kiì'nchréñijon‑la̱ Nainá na̱chrjein ts'e̱ Noé. Nainá tseé kiskoòñà kjoa̱ k'e̱ nga Noé tsibíndaà chitso je. Ya̱ i̱ya chitso, tà jiìn ma‑ne xi̱ta̱ xi itjokàjiìn kjo̱'in nga mìkiì k'en k'e̱ nga ts'a jtsí xkón. aKo̱ jè Ini̱ma̱‑la̱ Cristo kiì i̱'nde ñánda títsa̱jna ini̱ma̱ xi títsa̱jnaya nda̱yá nga kiìchja̱yajiìn‑la̱. `Nga skanda jè Cristo, jngoò k'aá kisìkjeiín kjo̱'in k'e̱ nga k'en xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná. Cristo, mìtsà jé tsohótsji; xi̱ta̱ kixi̱‑né; kisìkjeiín kjo̱'in i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱ mé‑ne nga ko̱ma kji̱ko̱‑ná nguixko̱n Nainá. Yijo‑la̱, jñà xi̱ta̱ kisìk'en, ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱‑la̱ jaáya ìjngoò k'a‑la̱. _1Ìsa̱á ndaà tjín tsà ko̱s'ín mejèn‑la̱ Nainá nga kjo̱'in si̱kjioón k'e̱ nga ndaà 'nè, mì k'oa̱‑ne tsà k'e̱ nga ch'o 'nè. "^=K'e̱ nga ki̱nókjoa̱a, indaàkjoa̱ t'e̱en. Cha̱xkón jñà xi kéno̱jmíya‑là, tsjeè kàtìjna kjo̱hítsjeèn‑nò, mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi ch'o chja̱jno‑nò nga ndaà 'nè nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ko̱sobà‑la̱ nga jñò chja̱jno‑nò. "]=Jè ti̱kíjna ítjòn Cristo nga jè kàtatíxoma‑nò ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Ti̱tsa̱jnandaà nga kjit'aà na̱chrjein mé‑ne nga ko̱ma kéno̱jmíya‑là jñà xi̱ta̱ xi sko̱nanguiya‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi titsa̱chiñá‑là i̱t'aà ts'e̱ Cristo. ;\oTa̱nga mé ta ndaà‑nò tsà kjo̱'in titsa̱nìkjioón ta koi kjoa̱‑la̱ nga kixi̱ 'nè. Ta̱nga ni̱ jngoò xi̱ta̱ tsakjoòn‑là, kì binchaxkón‑là yijo‑nò. r[] Jñò, tsà kjit'aà na̱chrjein nga ndaà titsa̱'nè, mì yá xi̱ta̱ xi ch'o si̱ìko̱‑nò. Z Nga jè Na̱'èn‑ná tísík'aá xko̱n nga tísíkinda̱ xi xi̱ta̱ kixi̱,
tíbinchá líká‑la̱ nga tí'nchré‑la̱ k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱,
ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín bí'maá‑la̱ i̱sén‑la̱ nga kondra̱ ts'e̱‑né. Y' Ti̱nchat'aàxìn‑là kjoa̱ xi ch'o tjín; ndaà t'e̱en.'Nchán titsa̱jnako̱o xinguio̱o ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi tjín‑nò. X{ Nga:Jè xi mejèn‑la̱ nga tsja s'e‑la̱ nga tíjnakon,
nga mejèn‑la̱ skoe̱ na̱chrjein xi ndaà,
kàtasíkinda̱ ni̱je̱n‑la̱ nga mì ch'o ki̱chja̱;
ko̱ kàtasíkinda̱ tso'ba, nga mì 'én ndiso ki̱chja̱. ?Ww Tsà yá xi ch'o síko̱‑nò, kì k'oa̱á ti̱s'ín 'nè ngajo‑nò. Tsà yá xi 'on chja̱jno‑nò, kì k'oa̱á ti̱s'ín nokjoàjno ngajo‑là. Jñò, ta̱ sa̱á ti̱jét'aà‑là Nainá nga kàtasíchikon‑t'in; nga jyeé 'yaà nga koií xá kinokjoá‑nò nga Nainá si̱ìchikon‑t'in‑nò. QVNga yije kjoa̱ koi, ngats'ioò, ta jngoò kjo̱hítsjeèn kàtas'e‑nò; ti̱jetakòn xinguio̱o; tjòcha t'e̱en xinguio̱o nga 'ndsè chiba; chahi̱ma̱a xinguio̱o; i̱ma̱ kjoa̱ t'e̱en. OUJñò xi x'i̱n 'mì‑nò, ndaà ti̱tsa̱jnako̱o jñà íchjín‑nò nga ndaà kàtachi̱ya‑nò nga ìsa̱á indaàkjoa̱. Ndaà jcha̱xkón íchjín‑nò nga ngásòn tjoé‑nò jè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá, jè kjoa̱binachon xi jè Nainá jye tjíndaà‑la̱ nga tsjá‑nò. K'oa̱á s'ín t'e̱en mé‑ne k'e̱ nga nokjoàt'aà‑là Nainá, ni̱mé si̱ìjti‑nò. Kós'ín si̱ìjchá yijo‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá fTEK'oa̱á s'ín kis'iìn Sara nga kisìkitasòn‑la̱ Abraham. K'oa̱á ma‑ne nga ndaà kijtseèxkón nga jè xi Na̱'èn tíjna. Jñò, tsà ndaà 'nè ko̱ tsà nìmé kjo̱xkón tjín‑nò, tje̱‑la̱ Saraá ma. 3S_Nga sa̱ kjòtseé, jñà íchjín xi ndaà kijtseèxkón Nainá nga kiskoòñà‑la̱, k'oa̱á s'ín ndaà tsatsejèn nga nangui tsibìtsa̱jna‑la̱ x'i̱n‑la̱. ]R3Majìn, jè xi nchrobájiìn ini̱ma̱‑nò xi ndaà síkatsejèn‑nò, jè‑né xi mìkiì bits'on, jè ini̱ma̱ xi indaàkjoa̱ ko̱ xi 'nchán tíjna. Jè xi 'ñó tse chjí‑la̱ nga nguixko̱n Nainá. MQKo̱ kì tà i̱sò'nga‑la̱ yijo‑nò 'ñó ndaà bíndaà, nga 'ñó ndaà bí'ñó tsja̱ skoò, nga ndáto̱n chjí nìkjeén xi nguì oro, nga jñà nikje x'ió‑nò 'ñó xkón kjoàn. \P1Skótsejèn‑nò nga tsjeè titsa̱nìjchá yijo‑nò nga ndaà yaxkón Nainá. O /K'oa̱á ti̱s'ín tjín i̱t'aà tsa̱jòn xi íchjín 'mì‑nò, nangui titsa̱jna‑là x'i̱n‑nò, mé‑ne jñà xi̱ta̱ x'i̱n‑nò tsà tjín i'nga xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ko̱kjeiín‑la̱, na̱s'ín mìkiì ki̱nókjoa̱ko̱o kjoa̱ ts'e̱ Nainá. K'e̱ nga skoe̱xkon‑nò nga ndaà titsa̱nìjchá yijo‑nò ti̱koa̱á si̱ìkjatjìyaá‑la̱ yijo‑la̱. XN)Jñò, nga sa̱ kjòtseé, k'oa̱á s'ín tsitjaà koni orrè xi kisìjchàaxkon ndi̱yá‑la̱, ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé inchrobàt'aà‑là Cristo koni jngoò paxtò xi síkinda̱ ini̱ma̱‑nò.GMJè sobà Cristo tsakaje̱n jé‑ná k'e̱ nga kisìtjoòt'aà yijo‑la̱ ya̱ krò, mé‑ne jñá ki̱tsa̱jnakon‑ná nga nìkitasoán xi kjoa̱ kixi̱ nga jyeé titsa̱jnat'aàxìn‑lá kjoa̱ ts'e̱ jé koni tsà jye k'eén. Jè Cristo, koni s'ín kisìkjeiín kjo̱'in nga kitsì'on, jñò kjòndaá‑nò. oLWK'e̱ nga kiìchja̱jno‑la̱ xi̱ta̱, mìkiì tsà kiìchja̱jno ngajo‑la̱. K'e̱ nga kisìkjeiín kjo̱'in, mìkiì tsà koa̱ ti̱s'ín kis'iìn ngajo‑ne. Ta Nainá tsibíya tsja, nga jè xi bíndaàjiìn kjoa̱kixi̱. TK!Cristo, ni̱jngoò jé tsohótsji, ko̱ ni̱jngoò 'én ndiso kiìchja̱. FJNga koií xá kiìchja̱‑nò Nainá nga jè Cristo kisìkjeiín kjo̱'in xi kjoa̱ tsa̱jòn. Tsibíjna jngoò‑nò chi̱ba̱ nga k'oa̱s'ín si̱kitasòn koni s'ín kisìkitasòn jè. NIJñò, tsà kjo̱'in tsjá‑nò xi̱ta̱ nga jé binchaàtsjioò, ¿mé xi ndaà ki̱tsa̱jna‑nò? Ta̱nga tsà kjo̱'in titsa̱nìkjioón nga ndaà 'nè, ndaà si̱ìkítsa̱jna‑nò Nainá. 5HcNdaà bìtsa̱jna nga nguixko̱n Nainá jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'in síkjeiín na̱s'ín mì jé tjín‑la̱ ta jè nga̱tjì‑la̱ nga machi̱ya‑la̱ kó tsò Nainá. mGSJñò xi xi̱ta̱ chi̱'nda 'mì‑nò, jcha̱xkón koa̱ ti̱kitasòn‑là nei‑nò. Mìtsà ta jñà nei‑nò xi ndaà síko̱‑nò ko̱ xi beètjò‑nò, ti̱koa̱á ti̱kitasòn‑là jñà xi ch'o síko̱‑nò. JF Jcha̱xkón yije xi̱ta̱. Ti̱tsjacha xi 'ndsè chibà. Ti̱skón‑chaà Nainá. Jcha̱xkón jè xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna. Kjoa̱ xi tjínè‑la̱ nga si̱ìkitasòn xi chi̱'nda 'mì lEQJñò, k'oa̱á s'ín ti̱jchá yijo‑nò nga titsa̱jnandei̱í‑nò, ta̱nga kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga tjí'nde‑nò nga ch'o s'e̱en. K'oa̱á s'ín ti̱jchá yijo‑nò nga chi̱'nda‑la̱ Nainá maà. AD{Nainá k'oa̱á s'ín mejèn‑la̱ nga jñò, ndaà s'e̱en, mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi mìkiì machi̱ya‑la̱ jyò kítsa̱jna‑ne, nìmé 'én ki̱chja̱ xi kondra̱ tsa̱jòn. TC!ti̱koa̱ ti̱kitasòn‑là jñà xi gobernador títsa̱jna nga jè xi̱ta̱xá ítjòn síkasén nga tsjá‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱ xi kjoa̱ ótsji; koa̱ jñà xi ndaà s'ín, ndaà síkítsa̱jna. NB Nga jeya kíjna‑ne Na̱'èn‑ná, ti̱kitasòn‑là ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde xi kjo̱tíxoma tjíya tsja, jñà xi 'ñó 'nga xá tjín‑la̱, xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ títsa̱jna; [A/ Ndaà tanguíko̱o yijo‑nò ya̱ i̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Jñà xi̱ta̱ koi, na̱s'ín chja̱jno‑nò i̱'ndei̱, ta̱nga k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá koií kjoa̱‑la̱ nga skoe̱xkon‑nò nga ndaà titsa̱'nè. Jcha̱xkoán xi̱ta̱xá @) Jñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjacha‑nò, bítsi'ba‑nò koni xi̱ta̱ xi mì ti̱ nangui‑nò titsa̱jna‑nò xi ta titsa̱bitjaàjtoò i̱ i̱sò'nde, kì kiì biì'nde‑la yijo‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé xi síjé yijo‑nò xi kjaán‑ko̱ ini̱ma̱‑nò. w?g Jñò, nga sa̱ kjòtseé skanda mìtsà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá 'mì‑nò; ta̱nga i̱'ndei̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá 'mì‑nò. Nga sa̱ kjòtseé Nainá mìkiì mahi̱ma̱keè‑nò; ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé mahi̱ma̱keè‑nò. R> Ta̱nga jñò, xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi xó kitjaàjiìn‑nò. Jñò, no̱'miì xi nìxá‑la Cristo, jè xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna. Jñò, xi na̱xa̱ndá tsjeè‑la̱ Nainá 'mì‑nò, jngoò na̱xa̱ndá xi ya̱ nokjoà‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá mé‑ne nga ko̱ma ki̱nókjoa̱ya‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Nainá xi tsachrjekàjiìn‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé ñánda jñò choòn koa̱ ya̱á kisìkítsa̱jna‑nò ñánda iseèn choòn. P=Ìjngoò k'a tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ñánda tsò:Nda̱jo̱ jè, kjìn xi̱ta̱ satíngui ko̱ kjìn xi̱ta̱ ki̱xangui. Jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín mat'in nga mìkiì síkitasòn koni tsò 'én‑la̱ Nainá; koií ko̱s'ín mat'in‑ne nga k'oa̱á s'ín ok'ìn‑la̱. Jè na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá f<EJñò, xi mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ nda̱jo̱ jè, bixón‑nò: 'ñó tse chjí‑la̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱, bitasòn‑né koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Jè nda̱jo̱ xi tsachrjekàngui chji̱ne̱chrjó,
jè xi nda̱jo̱ sko̱‑la̱ ko̱ma ts'e̱ chrja̱ngui̱‑la̱ ni'ya. `;9K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Chítsejèn‑là, 'a̱n síkíjna jngoaà nda̱jo̱ nga'ñó‑la̱ chrja̱ngui̱‑la̱ ni'ya ján na̱xa̱ndá Sión,
xi xó 'a̱n jaàjiìn‑na,
xi 'ñó ndaà kji ko̱ 'ñó tse chjí‑la̱.Jè xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, mìkiì ko̱sobà‑la̱. \:1ti̱koa̱á k'oa̱á s'ín ngaya‑nò koni nda̱jo̱ xi títsa̱jnakon. Nainá tísíkjeén‑nò koni nda̱jo̱ nga tíbíndaà ni'ya tsjeè‑la̱ mé‑ne jñò, no̱'miì tsjeè ko̱ma nga ya̱ si̱xá nga i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo k'oi̱‑là kjo̱tjò Nainá xi jè ndaà sasén‑la̱ koni s'ín okóya Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. u9cJè Jesucristo, jè ngaya‑la̱ jngoò nda̱jo̱ xi tíjnakon, jè xi ochrjekàngui jñà xi̱ta̱, ta̱nga Nainá xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑ne nga 'ñó tse chjí‑la̱. Jñò, k'e̱ nga binchat'aà chrañà‑là Cristo, k8Onga jyeé ki'yaà jñò nga jè Na̱'èn‑ná, 'ñó ndaà xi̱ta̱. Jè nda̱jo̱ xi tíjnakon 71Ko̱s'ín t'e̱en koni s'ín ndí i̱xti xi sa̱ kits'iìn nga 'ñó síjé tsjín nga mejèn‑la̱ ko̱ki. K'oa̱á ti̱s'ín 'ñó ti̱nchátsjioò jè 'én‑la̱ Nainá xi nguì 'én tsjeè mé‑ne nga jè ko̱jchá‑nò ko̱ ko̱chrjekàjiìn‑nò kjo̱'in Nainá, +6 QChja̱àxìn‑là yijo‑nò xi kjoa̱ ts'e̱n, kjoa̱ chona̱cha̱n, kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱, kjoa̱xìtakòn, ngats'iì 'én ndiso. (5 KTa̱nga jè 'én‑la̱ Nainá tíjna‑né ni̱ta̱ kjé‑ne. 'Én jè, jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi jye kis'eno̱jmí‑nò.44 cNga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Ngats'iì xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni xka̱ ijñá;
kjoa̱jeya‑la̱ xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni naxó‑la̱ xka̱ ijñá;
jñà xka̱ ijñá, xì‑né; i̱kjoàn bixòjen naxó‑la̱. 63 gJñò, ìjngoò k'a kits'iìn xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑nò. Ta̱nga mìtsà tje̱‑la̱ xi̱ta̱ xi biyaà kits'iìn‑nò, jè tje̱‑la̱ Nainá xi mìkiì biyaà kits'iìn‑nò. Nga̱ jè 'én‑la̱ Nainá xi tíjnakon ko̱ xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne kits'iìn ìjngoò k'a‑nò. 2 -Jè ini̱ma̱‑nò, jyeé kjòtsjeè, koií kjoa̱‑la̱ nga nìkitasòn koni tsò 'én kixi̱‑la̱ Nainá mé‑ne nga kixi̱ si̱tjòchaà xinguio̱o. K'oa̱á ma‑ne nga mochjeén‑né nga 'ñó ndaà ti̱tsjacha xinguio̱o nga tsjeè tjín ini̱ma̱‑nò. !1 =Xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo, jñò mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá; nga jè kisìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, ti̱koa̱ kitsjaà‑la̱ kjoa̱ jeya; k'oa̱á ma‑ne nga mokjeiín‑nò ko̱ chiñà nga si̱ìkitasòn Nainá koni s'ín kitsjaà‑nò tso'ba. 0 Ti̱k'e̱‑ne nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde, Cristo, k'oa̱á s'ín kisinè‑la̱ kjoa̱ xi si̱ìkitasòn. Ta̱nga jè na̱chrjein xi titsa̱jnaá i̱'ndei̱ ki'ya‑la̱ nga j'iì Cristo nga kisìkitasòn kjoa̱ xi kisinè‑la̱ xi kjo̱ndaà tsa̱jòn. T/ #Jè jní‑la̱ Cristo xi 'ñó tse chjí‑la̱ kjòchjítjì‑nò. Cristo kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en‑t'aà krò koni jngoò orrè xi tsjeè kji, xi ni̱mé ch'in tjít'aà yijo‑la̱. . 9Jñò, jyeé ndaà tíjiìn‑nò nga mìtsà tsojmì xi ma‑la̱ bits'on kjòchjítjì‑nò nga ma titsa̱jnandei̱í‑nò ngats'iì kjoa̱ ch'o xi ni̱mé chjí‑la̱ koni s'ín tsakó‑nò xi̱ta̱ jchínga‑nò. Mìtsà to̱n oro ko̱ to̱n plata kjòchjítjì‑nò. - +Jñò, tsà Na̱'èn 'mì‑là Nainá xi ta ngásòn tífìko̱ ngats'iì xi̱ta̱ k'e̱ nga bìndaàjiìn‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi s'ín, mochjeén‑né nga kjit'aà na̱chrjein ndaà jcha̱xkón nga i̱ titsa̱jnaà i̱sò'nde nga mìtsà i̱ nangui‑nò. , %Nga jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò: “Jñò, xi̱ta̱ tsjeè kàtama, nga 'a̱n, xi̱ta̱ tsjeè‑ná.” + Ta̱ sa̱á tsjeè ti̱jchá yijo‑nò ngats'iì kjoa̱ xi 'nè, nga jè Nainá xi xó kiìchja̱‑nò, xi̱ta̱ tsjeè‑né. p* [K'oa̱s'ín ndaà ti̱jchá yijo‑nò koni i̱xti xi ndaà 'nchréñijon. Kì k'oa̱ ti̱s'ín 'nè‑nò koni s'ín ki'nè nga sa̱ ítjòn nga ch'o tjín kjoa̱ xi kisìjé yijo‑nò k'e̱ nga ti̱kj'eè ndaà yaxkoòn Nainá. 6) g Koií kjoa̱‑la̱ jñò, titsa̱jnandaà, ndaà ti̱kítsjeèn, nguì ndaà chíñakjoa̱‑là kjo̱ndaà xi tjoé‑nò k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo. (  Ta̱nga jè Nainá kisìkichi̱ya‑la̱ nga mìtsà kjo̱ndaà ts'e̱ nga ko̱s'ín kis'eno̱jmí‑la̱ 'én koi; kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò. Ko̱ jñà 'én koi, ti̱jñà‑ne 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi tís'eno̱jmí‑nò na̱chrjein i̱'ndei̱. Nga ti̱jé‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi ngajmiì nchrobá‑ne tsjá‑la̱ nga'ñó jñà xi̱ta̱ xi béno̱jmí‑nò. Skanda jñà àkja̱le̱, mejèn‑la̱ skoe̱ kjoa̱ koi. Mochjeén‑né nga tsjeè si̱jchá yijo‑ná ' ! Jñà xi̱ta̱ koi, jè Ini̱ma̱‑la̱ Cristo kisìkichi̱ya ítjòn‑la̱ mé kjo̱'in xi si̱ìkjeiín Cristo ko̱ kjoa̱ jeya xi s'e̱‑la̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan. Kiskònanguiya‑né mé na̱chrjein‑ne nga k'oa̱s'ín ko̱mat'in koa̱ kós'ín ko̱ma. i& M Jè kjoa̱ nga bitjokàjñoò kjo̱'in, jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé, kiskoòta'yàko̱‑né ti̱koa̱á kiskònanguiya‑né, i̱kjoàn kiìchja̱ya jè kjo̱ndaà xi tsjá‑nò Nainá. % % Koií kjoa̱‑la̱ nga matsja‑nò nga jye titsa̱bitjokàjñoò kjo̱'in ta nga̱tjì‑la̱ nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. l$ SJñò, matsjacha‑nò Jesucristo, na̱s'ín mìkiì kiyaxkoòn. Mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱, na̱s'ín mìkiì titsa̱'yaà. 'Ñó tsja ma‑nò skanda tsjìn 'én xi ma s'e̱no̱jmí nga 'ñó tjín‑nò kjo̱tsja. ^# 7K'oa̱á ma‑ne nga kjo̱'in nìkjioón nga ma chít'aà‑nò tsà ndaà mokjeiín‑nò. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jè oro, mochjeén‑né nga ko̱ ni'ín ko̱tsjeèya‑ne. Ko̱ jè kjoa̱ nga mokjeiín‑nò ìsa̱á 'ñó chjí‑la̱ mì k'oa̱á‑ne koni jè oro xi bits'ón‑ya. Jñò, k'e̱ nga jye chít'aà‑nò koni s'ín mokjeiín‑nò, jeyaá ki̱tsa̱jnaà, 'ngaá ki̱tsa̱jnaà ko̱ jcha̱xkón‑nò k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo. " 7Koií kjoa̱‑la̱, jñò, 'ñó tsja tjín‑nò, na̱s'ín tjín i'nga na̱chrjein nga makájno‑nò nga kjìn ska̱ya kjo̱'in nìkjioón. e! ETa nga̱tjì‑la̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jè nga'ñó‑la̱ síkinda̱‑ná skanda k'e̱ nga ki̱tjokàjñaá kjo̱'in koni s'ín tjíndaà‑la̱ Nainá k'e̱ nga jye kjoe̱het'aà na̱chrjein. D  nga tsjá‑ná kjo̱tjò xi jè tíjnatjò‑la̱ ján ngajmiì, kjo̱tjò xi mìkiì bits'on ni̱ta̱ kjé‑ne, mìkiì bi'ndo ko̱ mìkiì bixòña. Kjo̱tjò jè, jñá tjoé‑ná. 9 mJeya kàtìjna Nainá xi Na̱'èn‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. 'Ñó tse kjoa̱hi̱ma̱takòn tjín‑la̱: koni s'ín jaáya‑la̱ Jesucristo kjoa̱ ts'e̱ kjoa̱biyaà, k'oa̱á kisìko̱‑ná Nainá nga kits'in xi̱tse̱ ìjngoò k'aá mé‑ne nga kjit'aà na̱chrjein chíñakjoa̱á  jñò xi xó kitjaàjiìn‑nò, koni s'ín jye tjíndaà‑la̱ xi kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá xi Na̱'èn‑ná ma, nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ k'oa̱á s'ín kisìko̱‑nò nga nguì xi̱ta̱‑la̱ Nainá ma, mé‑ne nga si̱kitasòn‑là Jesucristo ko̱ mé‑ne ma xíxteèn‑jno‑nò jní‑la̱ nga matsjeèya ini̱ma̱‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé‑nò. Tseé kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán kàtas'e‑la̱ ini̱ma̱‑nò. Kjo̱tjò xi chiñàkjoa̱‑lá xi tíjnatjò‑la̱ Nainá ján ngajmiì  )'A̱n xi 'mì‑na̱ Pedro, nga 'a̱n tsibíxáya‑na Jesucristo, sìhixat'aà‑nò ngats'ioò xi xó jaàjiìn‑nò Nainá nga mì ti̱ nangui‑nò titsa̱jna‑nò nga xki̱ xi ján na̱xa̱ndá kitsjohoya ya̱ nangui Ponto, Galacia, Capadocia, Asia ko̱ Bitinia; 3Jñò xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, kì jñà onguítji̱ngui‑là jñà nainá xi beèxkón xi̱ta̱ xi mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá.CTi̱koa̱á 'ya‑ná nga koií xá j'iì‑ne jè Ki'ndí‑la̱ Nainá i̱ i̱t'aà nangui nga jè ndaà kisìkichi̱ya‑ná mé‑ne nga ma yaxkoaán xi nguì jè sobà Nainá. Ko̱ ya̱á titsa̱jnakoa̱á jè xi nguì jè sobà Nainá koií kjoa̱‑la̱ nga ya̱ titsa̱jnakoa̱á Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ ma, xi ti̱jè sobà‑ne Nainá ko̱ xi ma‑la̱ tsjá‑ná kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. Y+Jyeé 'ya‑ná nga i̱xti‑la̱ Nainá 'mì‑ná; ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, jè xi̱ta̱ nei̱í tíhotíxoma‑la̱. ykJyeé tíjiìn‑ná nga jñà xi i̱xti‑la̱ Nainá ma, mìtsà ti̱ya̱ títsa̱jnajiìn‑ne jé, nga̱ jè Jesús xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, tís'ín kinda̱, ko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í, mì ti̱ kiì mé xi ch'o síko̱‑ne. 'GTa̱nga ngats'iì kjoa̱ ch'o xi s'ín xi̱ta̱, nguì jé‑né nga nguixko̱n Nainá. Ta̱nga tjín‑né jñà jé xi mìtsà kjoa̱biyaà fìko̱‑ná. OTsà yá xi̱ta̱ xi skoe̱ jngoò xi̱ta̱ xíkjín xi ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱ nga ya̱ tíkàjiìn jñà jé xi mìtsà kjoa̱biyaà fìko̱‑ná, maá katítsi'batjì, ko̱ jè Nainá tsjá‑la̱ kjoa̱binachon jè xi̱ta̱ xi tíhótsji jé. Ta̱nga tà jñá‑né xi ko̱xan‑la̱ nga ma si̱tsi'batjì jñà xi̱ta̱ xi mìtsà nguì kjoa̱biyaà kjit'aà‑la̱ jñà jé xi nchihótsji. Nga̱ tjín jé xi kjoa̱biyaà fìko̱‑ná, ko̱ k'oa̱á xan nga mìtsà mochjeén nga si̱tsi'batjì jè xi̱ta̱ xi ko̱tjín jé xi tíhótsji. MTsà jye k'oa̱s'ín tíjiìn‑ná nga Nainá 'nchré‑ná k'e̱ nga tsà mé xi nìjé‑laá, ti̱koa̱á jyeé 'yaá nga ti̱k'e̱é‑ne nga nìjé‑laá tsjá‑ná mé xi nìjé‑laá. GK'oa̱á ma‑ne nga 'ñó tjín takoán k'e̱ nga nokjoát'aà‑lá Nainá. K'oa̱á s'ín ndaà kji̱'nchré‑ná tsà k'oa̱s'ín si̱jét'aà‑lá koni s'ín sasén‑la̱ jè. jM Jñò xi mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, koií xá tìkjiì‑nò Xo̱jo̱n jè mé‑ne nga ndaà kàtasijiìn‑nò nga jyeé tjín‑nò kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. 1 Jè xi̱ta̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱, tjín‑la̱ kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mìtsà Ki'ndí‑la̱ Nainá tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱, tsjìn‑la̱ kjoa̱binachon. 'Én xi fehet'aà‑ne P Jè 'én xi kitsjaà Nainá, jè‑né nga jè Nainá tsjá‑ná kjoa̱binachon xi mì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. Ko̱ jè kjoa̱binachon jè, ya̱á sakó‑ná i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱. w Jè xi nguì ko̱ ini̱ma̱‑la̱ mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, ya̱á tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ nga kixi̱í kjoa̱ jè 'én xi tsjá Nainá. Ta̱nga jè xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jè Nainá, ndiso tíhochrjengui, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én xi tsjá Nainá xi i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱. uc Tsà mokjeiín‑ná jñà 'én xi tsjá xi̱ta̱ i̱sò'nde, mochjeén‑né nga ìsa̱ ndaà ko̱kjeiín‑ná jè 'én xi jè sobà Nainá títsjá. Nga̱ jè 'én xi títsjá, jè tíbéno̱jmí, yá‑ne xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. jMjè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jè nandá, ko̱ jè jní. Ko̱ ngajàn koi, ngásòn tsò. X)Jàn ma‑ne xi nguì tsjá kixi̱ 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi: J  Jé‑né Jesucristo xi j'iì i̱ i̱sò'nde. Ko̱ k'e̱ nga j'iì, jè nandá ko̱ jní xi ndaà tsakó. Ko̱ mìtsà tà jè nandá xi tsakó, ti̱koa̱á jè jní. Ko̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi béno̱jmí kixi̱ yá‑ne xi jè. Nga̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, nguì kjoa̱ kixi̱‑né. Q ~J|{znyx\wvu3ts*qpoanmKkjDhgfeddLc'aa"`j_(]w\[[[YY2XJWUTTSSYR>=w;:::l99K888Y7266X55Y442m1/..y--+E)(($'&C%#"t!H =xlO?O&08p%?\ P l aQFbJñà kji̱'nchré‑la̱ xi̱ta̱ ndiso xi jò i̱sén tjín‑la̱. Xi̱ta̱ koi, nga jye kjòtájaàjiìn kjo̱hítsjeèn‑la̱, mì ti̱ kinda̱ fìko̱‑ne kjoa̱ch'o xi nchis'ín. s abTa̱nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ndaà béno̱jmíya‑ná nga tsò: k'e̱ nga chiba na̱chrjein chija‑ìsa‑la̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo, s'e̱é xi̱ta̱ xi mì ti̱ kiì ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ya̱á kji̱t'aà‑la̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi kona̱cha̱n koa̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ nei̱í si̱ìkitasòn. ucbNguì 'én kixi̱‑né nga 'ñó jeya jè kjoa̱'ma‑la̱ Nainá xi jye tsakó koni s'ín yaxkoán Nainá:Nainá, xi̱ta̱á komà nga j'iì i̱ i̱sò'nde;
i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ ki'ya‑la̱ nga tjín‑la̱ kjoa̱kixi̱;
jñà àkja̱le̱ kijtseè‑né;'én‑la̱ kinokjoàyajiìn‑la̱ ngats'iì xi mìtsà xi̱ta̱ judío;
nga tíjtsa i̱sò'nde kòkjeiín‑la̱ xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo;
jeya kitjoétjò‑ne ján ngajmiì.Rbmé‑ne nga jcha̱‑ne kós'ín ki̱tsa̱jnakoa̱á xi̱ta̱ xinguia̱á ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi tíjnakon. Jè na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo tjíya tsja 'én kixi̱‑la̱ Nainá. #?bMejèn‑na nga kjíkon ni̱to̱n‑lè, ta̱nga tsà koií na̱chrjein‑la̱ ko̱chrjein‑ya‑na, k'oa̱á ma‑ne tìkjiì‑lè xo̱jo̱n jè J b Jñà xi̱ta̱ xi ndaà si̱ìkitasòn xá koi, ìsa̱ ndaà jcha̱xkón koa̱ ìsa̱ 'ñó ndaà s'e̱ ikon koni s'ín mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. Kjoa̱'ma‑la̱ Nainá c ?b Jè xi̱ta̱ xi síkitasòn xá nga síchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, mochjeén‑né nga tà jngoò chjo̱ón s'e̱‑la̱. Ndaà kàtatíxoma‑la̱ i̱xti‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ ni'ya‑la̱. Y +b K'oa̱á ti̱s'ín tjín ts'e̱ íchjín; mochjeén‑né nga yaxkón nga ndaà nchisíjchá yijo‑la̱. Mì 'én ndiso ki̱chja̱. Indaà k'oe̱è ikon. Ndaà si̱ìkitasòn yije ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. N b Jñà xi̱ta̱ xi si̱ìkitasòn xá nga si̱ìchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, ítjòn kàtachìt'aà tsà ni̱mé kjoa̱ tjín‑la̱, i̱kjoàn, k'e̱é kàtasíkitasòn. ` 9b Mochjeén‑né nga ndaà kàtafìt'aà‑la̱ kjoa̱tjí'ma xi jye tsakó Nainá koni s'ín mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ti̱koa̱ mochjeén‑né nga tsjeè kàtasíkítsa̱jna kjo̱hítsjeèn‑la̱. [ /bK'oa̱á ti̱s'ín tjín ts'e̱ xi̱ta̱ xi si̱ìkitasòn xá nga si̱ìchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, jñà mochjeén xi̱ta̱ xi yaxkón nga ndaà nchisíjchá yijo‑la̱. Mìkiì ko̱ma si̱ìkjatjìya‑la̱ 'én xi chja̱. Mìkiì ko̱ma xán koa̱hijtako̱. Mìkiì ko̱ma to̱n chijé ko̱tsjakeè. <qbMochjeén‑né nga ndaà si̱ìjchá yijo‑la̱ mé‑ne nga skoe̱xkón‑ne jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga mì ch'o kíjna, nga mì jè xi̱ta̱ nei̱í si̱ìkijne‑la̱. Kjoa̱ xi mochjeén ts'e̱ xi̱ta̱ xi si̱ìchját'aà‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá W'bJè xi síkinda̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá jè xi mochjeén xi kjòtseé kòkjeiín‑la̱, mé‑ne nga mì 'nga ikon ko̱ma‑ne nga mì kjo̱'in s'e̱‑la̱ koni komàt'in xi̱ta̱ nei̱í. bTsà mìkiì ma‑la̱ otíxoma‑la̱ xi̱ta̱ ni'ya‑la̱, ¿kó s'ín ko̱ma si̱ìkinda̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo? _7bMochjeén‑né nga ndaà kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ ni'ya‑la̱; ndaà si̱ìkixi̱ i̱xti‑la̱ mé‑ne nga s'e̱‑la̱ kjo̱xkón i̱xti ti̱koa̱ si̱ìkitasòn koni s'ín tsò xi̱ta̱ jchínga‑la̱. b=bxi mìtsà xi̱ta̱ ch'i̱; xi mìtsà xi̱ta̱ kjaán‑ko̱; xi mìtsà to̱n chijé kjòtsjakeè. Jè xi̱ta̱ xi mochjeén xi ndaà xi̱ta̱, xi mìtsà kjoa̱siì sís'in‑la̱, xi mìtsà to̱n kájno‑la̱. bJè xi̱ta̱ xi si̱ìkinda̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá mochjeén‑né nga ndaà s'i̱in mé‑ne nga mì yá xi ch'o ki̱tso̱‑la̱. Jngoò chjo̱ón s'e̱‑la̱; jngoò xi̱ta̱ xi indaà tjín ikon; xi̱ta̱ xi ndaà kosòn‑la̱ yijo‑la̱; xi̱ta̱ xi yaxkón nga ndaà tísíjchá yijo‑la̱; xi ndaà sís'in‑la̱ xi̱ta̱ xi bijchókon; xi̱ta̱ xi ndaà ma‑la̱ okóya; 2 _b'Én jè, nguì 'én kixi̱‑né: Tsà tjín jngoò xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ xá nga na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá si̱ìkinda̱, 'ñó ndaà tjín xá xi mejèn‑la̱. :mbTa̱nga, jñà íchjín, tsà si̱ìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá nga s'e̱‑la̱ i̱xti, ki̱tjokàjiín kjo̱'in. Mochjeén‑né nga ndaà ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, nga s'e̱‑la̱ kjoa̱tjòcha, nga tsjeè kítsa̱jnako̱ Nainá koa̱ ndaà si̱ìjchá yijo‑la̱.bMìtsà jè Adán xi kichona̱cha̱n‑la̱; jè Eva xi chjo̱ón‑la̱. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kisakò jé‑la̱. ]3b Koií kjoa̱‑la̱ jè Nainá ítjòn tsibíndaà Adán, i̱skan tsibíndaà Eva. ~!b 'A̱n, mìkiì tsjaà'nde nga jñà íchjín ko̱tìxoma‑la̱ xi xi̱ta̱ x'i̱n koa̱ ko̱kòya‑la̱. Íchjín, jyò kàtìtsa̱jna. }wb Jñà íchjín jyò kàtìtsa̱jna k'e̱ nga skóta'yà 'én‑la̱ Nainá; kàta'nchréñijon‑la̱ jè xi okóya. q|[b Ta̱ sa̱á xá xi ndaà tjín kàtas'ín koni s'ín ok'ìn‑la̱ jñà íchjín xi beèxkón Nainá. %{Cb Ti̱koa̱ jñà íchjín, jè nikje xi ndaà ok'ìn‑la̱ kàtakjá. Kì nikje chjí ókjá. Kì ta̱xki̱ sí'ñójno sko̱ ko̱ yijo‑la̱ tsojmì xi 'ñó chjí koni ki̱cha̱ oro ko̱ perla. Chiba chiba kàtíndaà yijo‑la̱ mé‑ne nga mì xi̱ta̱ skótsejèn‑jno‑ne. -zSbI̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ x'i̱n, mejèn‑na k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá ni̱ta̱ ñánda i̱'nde títsa̱jna, tsjeè kàtasíkítsa̱jna ini̱ma̱‑la̱ k'e̱ nga skímiìtje̱n‑la̱ tsja Nainá. Kì kjoa̱jti tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, koa̱ kì nchikjaán‑kjoò‑jèn. (yIb'A̱án kjònga̱tsja xá jè nga 'a̱n tsibíxáya‑na Cristo nga kichjàya 'én ndaà‑la̱ ti̱koa̱ kokoòya‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo ti̱koa̱ skoe̱ xi kjoa̱kixi̱. 'Én kixi̱í xi tìxan‑lè, mìtsà 'én ndiso. {xobK'e̱ nga kichìya na̱chrjein‑la̱ Nainá, Jesucristo kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en mé‑ne nga ko̱chjítjì‑ne ngats'iì xi̱ta̱ nga ma ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. K'oa̱á s'ín kis'iìn nga kisijiìn yije‑la̱ xi̱ta̱. wbTà jngoò ma Nainá; ti̱koa̱á tà jngoò ma xi̱ta̱ xi chja̱tjì‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jè xi̱ta̱ xi Jesucristo 'mì. vbNainá, jè xi mejèn‑la̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ ki̱tjokàjiìn kjo̱'in ti̱koa̱ si̱jiìn‑la̱ kós'ín tjín xi kjoa̱kixi̱. wugbK'e̱ nga k'oa̱s'ín s'e̱én ndaà tjín koa̱ ndaà sasén‑la̱ Nainá xi ochrjekátjì‑ná kjo̱'in. t+bMochjeén‑né nga kítsi'batjiá xi xi̱ta̱xá ítjòn títsa̱jna ko̱ ngats'iì xi kjo̱tíxoma tjíya tsja mé‑ne nga 'nchán ki̱tsa̱jna‑ná ti̱koa̱ ta̱fì ta̱fì si̱jchá yijo‑ná ti̱koa̱ jcha̱xkoán Nainá ko̱ jcha̱xkoán kjoa̱ xi ndaà tjín. s bJè kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó mochjeén, k'oa̱á s'ín tìbìnè‑nò nga titsi'batjiò ngats'iì xi̱ta̱, ti̱nókjoa̱t'aà‑là Nainá, tìtsi'ba‑là Nainá, tjiì‑là kjo̱ndaà i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde. Ar }bK'oa̱á s'ín komàt'in jè Himeneo ko̱ Alejandro xi 'a̱n kisìkítsa̱jnakoa̱a xi̱ta̱ nei̱í mé‑ne nga kàtakixi̱ya‑ne nga mì ta̱xki̱ ki̱chja̱jno‑la̱ Nainá.q  bNdaà kàtakjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ti̱koa̱ ndaà kàtìjna kjo̱hítsjeèn‑lè. Tjín i'nga xi̱ta̱ xi mìkiì kisìs'in kjo̱hítsjeèn xi ndaà tjín. K'oa̱á komà‑ne nga kisìkje‑la̱ ikon nga mì ti̱ kiì kòkjeiín‑la̱. (p KbNgaji̱ Timoteo koni tsà ki'ndí‑na̱ xan‑lè, sìnga̱tsja‑lè 'én koi, koni s'ín kitsò xi̱ta̱ xi kisìkjeén Nainá nga kiìchja̱ i̱t'aà tsi̱ji, mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ 'én koi, tsjá‑lè nga'ñó nga ndaà si̱xá‑la̱ Nainá koni s'ín síxá soldado. Bo bNainá, 'nga kàtìjna, kàtas'e‑la̱ kjoa̱jeya ni̱ta̱ mé nó, ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne nga jè otíxoma ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne koa̱ mìkiì kjoe̱het'aà na̱chrjein‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne, ti̱koa̱ mìkiì tsejèn ñánda tíjna koa̱ nguì jè ta̱jngoò xi Nainá. K'oa̱s'ín kàtama. Un %bNa̱s'ín 'ñó ch'o kis'iaàn, Nainá kis'e‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn i̱t'aà ts'a̱n. Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga skoe̱ kó s'ín kisìko̱‑na Na̱'èn‑ná Jesucristo, nga 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱tsetakòn, ti̱koa̱á ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. ,m SbJñà 'én koi, nguì 'én kixi̱‑né. Mochjeén‑né nga ko̱kjeiín yije‑la̱ xi̱ta̱ nga jè Jesucristo j'iì i̱ i̱sò'nde nga ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in ngats'iì xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱. Ngats'iì xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, 'a̱án tìjna̱ ítjoàn nga tsohotsjià jé. Ll bTa̱nga jè kjo̱tjò‑la̱ Na̱'èn‑ná ìsa̱á 'ñó tse kitsjaà‑na ti̱koa̱ kisìhiseèn‑na nga mokjeiín‑na ko̱ kitsjaà‑na kjoa̱tjòcha‑la̱ nga jè Cristo tìjna̱koa̱a. k b na̱s'ín k'e̱ nga sa̱ ítjòn, 'ñó ch'o kis'iaàn; kichjàjno‑la̱ Nainá; kondra̱ kiìtji̱ngui‑la̱; toòn kijtseè xi̱ta̱‑la̱. Ta̱nga kjòhi̱ma̱keè‑na Nainá, nga kj'eè kiì be, koa̱ kj'eè kiì mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ Cristo. =j ub Tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Na̱'èn‑ná Jesucristo. Ndaà chjí‑la̱ nga kitsjaà‑na nga'ñó ti̱koa̱ ndaà kijtseè ikon‑na nga 'a̱n kisìnga̱tsja‑na xá‑la̱, i  b Jè kjo̱hítsjeèn kixi̱, k'oa̱á tjín xi okóya jñà 'én jeya‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Nainá xi 'ñó jeya tíjna, jè kisìnga̱tsja‑na nga 'a̱n kichjàya 'én koi. Mé kjoa̱‑ne nga kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá jè Pablo Ph b Ti̱koa̱ ts'e̱‑né jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ chijnguií s'ín, jñà xi xi̱ta̱ xa'nda, xi̱ta̱ xi xíkjín fìko̱ chijé nga otíjna. Ti̱koa̱ ts'e̱‑né jñà xi̱ta̱ ndiso ko̱ xi̱ta̱ xi mìtsà 'én kixi̱ chja̱, jñà xi̱ta̱ xi ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín xi kondra̱ ts'e̱ kjo̱hítsjeèn xi kixi̱ tjín. Vg 'b 'Ya‑ná, kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, mìtsà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi ndaà s'ín. Ts'e̱‑né jñà xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon koa̱ mìkiì síkitasòn; ts'e̱‑né xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón Nainá koa̱ ótsji jé; ts'e̱‑né xi̱ta̱ xi mì tsjeè tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi tjé beèhikon jè kjoa̱tsjeè‑la̱ Nainá; ts'e̱‑né xi̱ta̱ xi sík'en na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi xi̱ta̱ sík'en. f bTíjiìn‑ná nga jè kjo̱tíxoma xi kitsjaà Nainá, ndaà tjín tsà k'oa̱s'ín ko̱chjeén koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. Be bMejèn‑la̱ maestro ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá kítsa̱jna. Ta̱nga ti̱jñà‑ne, skanda mìkiì machi̱ya‑la̱ 'én xi chja̱ nga 'ñó chja̱ nga tsò nga kixi̱ kjoa̱. ud ebTa̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi xìn ndi̱yá tjímaya; tà koií joóya‑ne 'én xi ni̱mé chjí‑la̱. Zc /bXá xi tìbìnè‑lè, jè‑né nga tsjeè tíjna ini̱ma̱‑ná, nga tsjeè tjín kjo̱hítsjeèn‑ná koa̱ nga nguì ndaà mokjeiín‑ná; ya̱á nchrobát'aà‑ne nga si̱tjòchaà xinguia̱á. 2b _bNgaji̱ Timoteo, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, kì kiì sís'in‑la̱ cuento jchínga xi mìtsà kixi̱ kjoa̱ ti̱koa̱ kì kiì sís'in‑la̱ kjoa̱ xi mìkiì fehet'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga kjòtseé. Kjoa̱ koi ni̱mé chjí‑la̱. Tà síkjaán‑kjoò‑ná. Mì kì osìko̱‑ná nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo mé‑ne nga ko̱ma si̱kitasoán koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. da CbKoni s'ín tsibìtsi'ba‑lè k'e̱ nga kiaà nangui Macedonia, ya̱á ti̱jni na̱xa̱ndá Éfeso mé‑ne nga ki̱chakjáya‑la̱ xi̱ta̱ xi mìtsà 'én kixi̱ nchihokóya i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. ` %bNgaji̱ Timoteo, koni tsà ki'ndí ts'a̱n xan‑lè nga 'a̱n tsakoòyandaà‑lè koni s'ín mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Nainá xi Na̱'èn‑ná ko̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo kàtatsjá‑lè kjo̱ndaà, kàtahi̱ma̱keè‑lè, kàtas'e‑la̱ kjoa̱'nchán i̱jiìn ini̱ma̱‑lè. Pablo tsibínè‑la̱ Timoteo nga si̱ìkixi̱ya xi̱ta̱ xi kj'ei̱í kjo̱hítsjeèn okóya q_ _b'A̱n, Pablo, tìkjiì‑lè xo̱jo̱n jè, nga 'a̱n tsibíxáya‑na Jesucristo, nga k'oa̱s'ín kitsjaà o̱kixi̱ Nainá xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in ko̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo nga titsa̱chiñá‑lá kjo̱ndaà‑la̱. [^/NJè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná.!];N'A̱n, tsja‑nò o̱kixi̱ nga nguixko̱n Na̱'èn‑ná nga kàtaxke̱jiìn‑la̱ xo̱jo̱n jè ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. W\'NTi̱ixot'aà ngats'iì xi̱ta̱ 'ndseé nga nguì ko̱ ini̱ma̱‑nò. >[wN'Ndseé ko̱ tichjaá, titsi'batjì‑náje̱n. Z#NNga xi̱ta̱ kixi̱‑né jè Nainá xi xó kiìchja̱‑nò, si̱ìkitasòn yijeé kjoa̱ koi. Kó kitsò Pablo nga síhixat'aà xi̱ta̱ #Y?NJè Nainá xi tsjá kjoa̱'nchán, jngoò k'a tsjeè kàtasíkítsa̱jna‑nò. Ndaà kàtasíkinda̱ ini̱ma̱‑nò, yijo‑nò ko̱ kjo̱hítsjeèn‑nò mé‑ne nga ni̱mé jé s'e̱‑nò jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a jè Jesucristo xi otíxoma‑ná. 7XiNNgats'iì xi ch'o tsò, kì kiì nìkitasòn. ^W5NNdaà ndaà chít'aà yije ngats'iì 'én. Jñà ti̱kítsa̱jnatjò xi ndaà tsò. TV!NKì nachrjekànguioò 'én‑la̱ xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. UU#NKì bichjoá ikòn‑là xá xi s'ín Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. ETNNi̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, tjiì kjit'aà‑là kjo̱ndaà Nainá. K'oa̱á s'ín mejèn‑la̱ Nainá nga k'oa̱s'ín s'e̱en ngats'ioò xi mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. )SMNTitsi'ba kjit'aà‑là Nainá. ERNKjit'aà na̱chrjein tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò. QNTsà k'e̱ nga mé kjoa̱ xi ch'o síko̱‑nò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ti̱kinda̱a xinguio̱o nga mì si̱ìjndà ngajo‑ne. Ta̱ sa̱á tìnè‑là yijo‑nò nga kjit'aà na̱chrjein ndaà ti̱ko̱o xinguio̱o ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. PNK'oa̱ ti̱s'ín bìtsi'ba‑nòje̱n ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, ko̱t'ìn‑là nga kàtasíxá jñà xi̱ta̱ xi ta jyò tjíma nga majìn‑la̱ síxá; ti̱'ñó ikon jñà xi indaà tjín ikon; ti̱chját'aà‑là jñà xi tsjìn‑la̱ nga'ñó ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱; ko̱ kàtas'e‑nò kjoa̱tsejta i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá. O N Ndaà jcha̱xkón ti̱koa̱ ndaà ti̱tsjacha xi̱ta̱ koi, jè kjoa̱‑la̱ xá xi s'ín. 'Nchán titsa̱jnako̱o xinguio̱o. TN!N Ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, nìjé‑nòje̱n kjo̱ndaà, jcha̱xkón xi̱ta̱ xi síxáko̱‑nò nga jñà títsa̱jna ítjòn ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá ko̱ nga okóya‑nò. MN K'oa̱á ma‑ne nga ti̱jetakòn ko̱ tjiì‑la nga'ñó xinguio̱o koni s'ín jye titsa̱'nè. Kjo̱tíxoma xi kitsjaà Pablo L/N Nga jè k'en ngajo‑ná mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne, tsà titsa̱jnakoaán, ko̱ tsà jye k'eén, ya̱á ki̱tsa̱jnakoa̱á. !K;N Nainá mìtsà koi xá jaàjiìn‑ná nga kjo̱'in tsjá‑ná, jé‑né nga ki̱tjokàjñaá kjo̱'in i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. OJNTa̱nga jñá, ya̱á titsa̱jnaá ñánda iseèn choòn. K'oa̱á ma‑ne nga ndaà si̱jchá yijo‑ná. Jè 'én xi mokjeiín‑ná ko̱ jè kjoa̱tjòcha, jñà ko̱si̱ko̱ ini̱ma̱‑ná koni jngoò soldado xi ndaà kijtsa ini̱ma̱‑la̱ jè chrjoa̱ xi 'mì coraza. Ko̱ k'e̱ nga nguì tíjngoò takoán nga chiñá‑lá jè na̱chrjein k'e̱ nga ki̱tjokàjñaá kjo̱'in, jè ngaya‑la̱ tsí'nguién ki̱cha̱ xi osìko̱ sko̱ soldado. I NNga jñà xi̱ta̱ xi oyijòfè, k'e̱é oyijòfè k'e̱ nga jñò. Ko̱ jñà xi mach'i̱, k'e̱é mach'i̱ k'e̱ nga jñò. H1NK'oa̱á ma‑ne nga mìkiì k'oa̱ s'e̱én koni s'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga mì titsa̱jnandaà‑jèn mé kjoa̱ xi tjín k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà kjiyijòfè. Mochjeén‑né nga ki̱tsa̱jnandaá koni jngoò xi̱ta̱ xi tíjnakon, xi nguì ndaà tjín ikon. 8GiNTa̱nga jñò, ngats'ioò, iseèn choòn ñánda titsa̱jnaà, ko̱ na̱chrjein‑né. Nga̱ jñá, mìtsà i̱jiìn jñò titsa̱jnaá ko̱ mìtsà ni̱tje̱n titsa̱jnaá. pFYNTa̱nga jñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, mìtsà i̱jiìn jñò titsa̱jnaà jñò. Ko̱ k'oa̱á ma‑ne nga mì k'oa̱á s'ín ko̱mat'ioòn jè na̱chrjein jè, koni ma k'e̱ nga ta ni̱to̱ón fì jngoò xi̱ta̱ chijé. ENK'e̱ nga ki̱tso̱ jñà xi̱ta̱: “'Nchán titsa̱jnaá, ni̱mé kjoa̱ tjín.” K'e̱é tà ni̱to̱ón ki̱tjojenè‑la̱ kjo̱xkón koni s'ín mat'in jngoò chjo̱ón xi bijchó na̱chrjein‑la̱ nga ki'ndí 'beé, mìkiì ko̱jno‑la̱. sD_NJñò, nga̱ jyeé ndaà tíjiìn‑nò, jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná Jesucristo, k'oa̱á s'ín kjoi̱í koni jngoò xi̱ta̱ chijé xi f'iì nga ni̱tje̱n k'e̱ nga ni̱yá xi nchikoñaá‑la̱. }C uNNdí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, mìkiì mochjeén nga xo̱jo̱n si̱t'aà‑nò mé na̱chrjein‑ne nga o̱ko̱ma. nBUNK'oa̱á ma‑ne nga ti̱je takòn xinguio̱o nga tèno̱jmíya‑là koni tsò jñà 'én koi.A}NI̱kjoàn jñá xi tákó titsa̱jnakoaán jè na̱chrjein jè, ya̱á tjámijìn‑tje̱n‑koa̱á i̱jiìn ifi nga kixokjoaá Nainá ya̱ i̱jiìn i̱sén. K'oa̱á s'ín ko̱ma nga ya̱ ki̱tsa̱jnakoa̱á Nainá ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. J@ NNga̱ jè sobà Na̱'èn‑ná ki̱tjojen ìjngoò k'a‑ne ngajmiì; 'ñó ki̱chja̱ nga tsjá o̱kixi̱, ki̱ná'ya jngoò‑la̱ jta̱ ts'e̱ àkja̱le̱ ítjòn, ko̱ ki̱ná'ya‑la̱ chrjo‑la̱ Nainá; i̱kjoàn jñà xi̱ta̱ xi jye k'en nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, kjoa̱áya ítjòn‑la̱. o?WNNga̱ koií 'én bèno̱jmíya‑je̱n koni tsò 'én xi tsibíjna Jesús nga jñá xi titsa̱jnakoaán skanda k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná Jesucristo, mìtsà jñá kjiín ítjòn‑lá jñà xi jye k'en. X>)NKoni s'ín mokjeiín‑ná nga Jesús k'en, i̱kjoàn jaáya‑la̱, k'oa̱ ti̱s'ín mokjeiín‑ná nga Nainá si̱ìkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en, jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. X=)N Ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, mejèn‑naje̱n nga kàtasijiìn‑nò mé kjoa̱ xi mat'in jngoò xi̱ta̱ xi biyaà, mé‑ne nga mì ko̱baá‑nò koni jñà xi̱ta̱ xi ni̱mé nchikoña‑la̱. N<N Mé‑ne nga skoe̱xkón‑nò jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. Koa̱ jñò, ni̱mé chijat'aà‑nò. K'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne Na̱'èn‑ná Jesucristo M;N Tìnè‑là yijo‑nò nga 'nchán ti̱tsa̱jna, kì kjoa̱‑la̱ xinguio̱o chingàjñoò, t'e̱en xá‑nò koni tjín xá xi ma‑nò, koni s'ín jye ki'mì‑nòje̱n ngats'iì kjoa̱ koi. X:)N Jyeé ko̱s'ín titsa̱'nè nga matsjacha ngats'iì xi̱ta̱ xinguio̱o xi títsa̱jna kóho̱kji ya̱ nangui Macedonia. Ta̱nga k'oa̱á s'ín bìtsi'ba‑nòje̱n nga ìsa̱ ndaà ti̱tsjacha xinguio̱o. 19[N Mìkiì mochjeén nga xo̱jo̱n skiìt'aà‑ìsa‑nò xi ts'e̱ kjoa̱tjòcha. Nainá jye tsakóya‑nò kós'ín si̱tjòchaà xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. ?8wNJè xi ochrjekàngui kjoa̱ koi, mìtsà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱ ochrjekàngui, kjo̱hítsjeèn ts'e̱ Nainá ochrjekàngui; nga jè xi tsjá‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. u7cNNainá mìtsà koi xá kiìchja̱‑ná nga ch'o s'e̱én, jè xi mejèn‑la̱ nga tsjeè ki̱tsa̱jnaá. 6+NJñò xi 'ndseé chibá i̱t'aà ts'e̱ Cristo, kì k'oa̱á tjín kjoa̱ xi kaàjñoò mé‑ne nga mì xinguio̱o chóna̱cha̱n‑là nga mì xinguio̱o jcha̱toòn. Tsà k'oa̱s'ín s'e̱en, kjo̱'iín tsjá‑nò Nainá. Jyeé k'oa̱s'ín tsibèno̱jmí‑nòje̱n. 5NKì biì'nde‑là nga síkijne‑nò jñà kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑nò koni s'ín jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon Nainá. 4NNga jngoò ìjngoò‑nò ti̱kinda̱a yijo‑nò; k'oa̱s'ín ti̱kjeén nga nguì tsjeè ti̱tsa̱jna koni s'ín sasén‑la̱ Nainá. v3eNJè xi mejèn‑la̱ Nainá nga nguì tsjeè si̱jchá yijo‑nò, mì ti̱ kjoa̱ chijngui si̱s'in‑là. 2!NJyeé tíjiìn‑nò kó s'ín tjín kjo̱tíxoma xi kits'iì‑nòje̱n koni s'ín kitsjaà‑naje̱n Jesucristo xi otíxoma‑ná. 1 NNdí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, k'oa̱á s'ín tsakoòya‑nòje̱n nga k'oa̱s'ín si̱jchá yijo‑nò koni s'ín sasén‑la̱ Nainá. Ko̱ kixi̱í kjoa̱, jyeé ko̱s'ín titsa̱'nè. Ta̱nga i̱'ndei̱ bítsi'ba‑nòje̱n ti̱koa̱ bìnè‑nòje̱n i̱t'aà ts'e̱ Jesús xi otíxoma‑ná nga ìsa̱ 'ñó ndaà tjiì‑là nga'ñó yijo‑nò nga ko̱s'ín ti̱kitasòn. *0MN Jè Na̱'èn‑ná kàtatsjá‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑nò mé‑ne nga ni̱mé jé sa̱kòt'aà‑nò ko̱ tsjeè ki̱tsa̱jnaà nga nguixko̱n Nainá xi Na̱'èn‑ná k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne Jesucristo xi otíxoma‑ná nga tji̱ko̱ ngats'iì xi ya̱ chja̱‑ne.d/AN Jè kjo̱tsjacha‑la̱ Na̱'én‑ná ìsa̱ ndaà kàtasijiìn ini̱ma̱‑nò, mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱tsjacha‑nò xinguio̱o ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, koni ngaje̱n, ndaà matsjacha‑nòje̱n. 1.[N Mejèn‑naje̱n nga ti̱jè‑ne Na̱'èn‑ná xi Nainá ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná, kàtatsjá'nde‑naje̱n nga ko̱ma ko̱nguíchoòn‑nòje̱n. +-ON Ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n nokjoàt'aà‑la̱je̱n Nainá mé‑ne nga tsjá'nde‑ne nga ko̱ma ko̱nguíchoòn‑nòje̱n. Ti̱koa̱ ko̱ma ko̱kòya‑ìsa‑nòje̱n mé‑ne nga ko̱jngoò‑ne 'én xi chijat'aà‑nò koni s'ín mokjeiín‑nò. Kjoa̱ bítsi'ba‑la̱ Pablo ;,oN Ngaje̱n, 'ñó tse kjo̱tsja tjín‑naje̱n nga nguixko̱n Nainá xi kjoa̱ tsa̱jòn skanda mì‑la kiì kjoe̱het'aà na̱chrjein nga k'oi̱‑la̱je̱n kjo̱ndaà Nainá. +}NK'e̱ nga kina'yà‑je̱n nga kixi̱ onguít'aà‑là Na̱'èn‑ná, ngaje̱n jyeé mì ti̱ mé makájno‑naje̱n. *)NK'oa̱á ma‑ne ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, na̱s'ín kjo̱'in ko̱ kjoa̱ kondra̱ titsa̱jnajiìn‑je̱n, k'e̱ nga kina'yà‑je̱n i̱t'aà tsa̱jòn nga 'ñó ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ti̱koa̱á ngaje̱n, 'ñó ndaà kjòtsja‑naje̱n. -)SNI̱'ndei̱, jè Timoteo jyeé j'iì‑ne nga kiì Tesalónica; ndaà tsò o̱kixi̱ xi 'ya‑naje̱n i̱t'aà tsa̱jòn koni s'ín mokjeiín‑nò ko̱ nga tjín‑nò kjo̱tsjacha. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí‑naje̱n nga kjit'aà na̱chrjein tsjaá ma‑nò nga nìkítsjeèn‑náje̱n. Ti̱koa̱á mejèn‑nò nga jcha̱xkoòn‑náje̱n koni ngaje̱n ti̱koa̱á mejèn‑naje̱n jcha̱xkoòn‑nòje̱n. >(uNKoií kjoa̱‑la̱ nga mì ti̱ kiì kiskoòñà kjoa̱‑na; kisìkasén Timoteo nga mejèn‑na skoeè kós'ín titsa̱jnako̱o jè 'én xi mokjeiín‑nò. Tìmakájno‑na tsà jye kiskoòna̱cha̱n‑nò jè xi̱ta̱ nei̱í. Tsà koií na̱chrjein‑la, xá xi ki'nè‑je̱n, tsà ta kichijà‑né. 4'aNK'e̱ nga ti̱sa̱ ya̱ titsa̱jnako̱‑nòje̱n, k'oa̱á ki'mì‑nòje̱n nga kjo̱'iín s'e̱‑ná. I̱'ndei̱, jyeé titsa̱'yaà nga k'oa̱á s'ín tímat'ioòn. D&Nmé‑ne nga ni̱jngoò xi si̱hindaà‑ne kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in xi titsa̱nìkjioón. Jñò, jyeé ndaà tíjiìn‑nò nga k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga ko̱s'ín ko̱mat'iaán. 9%kNKinìkasén‑je̱n jè 'ndseé Timoteo, chi̱'nda‑la̱ Nainá‑né nga ti̱koa̱á chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni ngaje̱n. Koií xá kiìkon‑nò mé‑ne nga kàtatsjá‑ìsa‑nò nga'ñó nga ìsa̱ 'ñó ndaà kixi̱ ki̱tsa̱jnaà koni s'ín mokjeiín‑nò, !$ =NK'e̱ nga mì ti̱ kiì komà kichìkjoa̱ ìsa̱‑naje̱n nga mejèn‑naje̱n si̱jiìn‑naje̱n kó s'ín titsa̱jnaà ján Tesalónica, k'oa̱á komà‑ne nga kichibàya‑naje̱n nga kinìkasén‑je̱n jè 'ndsè Timoteo, ko̱ ngaje̱n ya̱á tsitsa̱jna‑je̱n Atenas. {#oNKixi̱í kjoa̱ i̱t'aà tsa̱jòn‑nò nga ndaà ki̱tjongui‑je̱n ko̱ nga s'e̱‑naje̱n kjoa̱ tsja.7"gNKjoa̱ tsa̱jòn‑nò nga titsa̱chiñá‑la̱je̱n nga 'ñó ko̱tsja‑naje̱n ko̱ nga ndaà ki̱tjo‑je̱n k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná Jesucristo. !!NMejèn tsanguì‑je̱n. 'A̱n xi 'mì‑na̱ Pablo, kjìn k'a mejèn kiaà, ta̱nga jè xi̱ta̱ nei̱í mìkiì kitsjaà'nde‑naje̱n. p YN'Ndseé ko̱ tichjaá, k'e̱ nga chinchat'aàxìn chiba na̱chrjein‑nòje̱n, na̱s'ín mì ti̱ kiì kiyaxkon‑ná xinguia̱á, ngaje̱n 'ñó nìkítsjeèn‑nòje̱n. 'Ñó mejèn‑naje̱n nga onguíchoòn‑nòje̱n. 4aNnga mìkiì tsjá'nde nga nokjoà‑la̱je̱n jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío mé‑ne nga ti̱koa̱ ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in. K'oa̱á ma‑ne xi̱ta̱ koi, skanda nchisíkatonè‑la̱ nga ótsji jé‑la̱ yijo‑la̱. Jyeé kjo̱meè f'iìkanè‑la̱ kjo̱'in xi tji̱ko̱ kjo̱jti‑la̱ Nainá. Kó kitsò Pablo nga mejèn‑la̱ kji̱kon jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá Tesalónica wgNJñà xi̱ta̱ judío kisìk'en Na̱'èn‑ná Jesús ko̱ ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ jchínga‑la̱ kisìk'en jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya̱ nga̱jo̱‑la̱ Nainá kjòtseé. I̱'ndei̱, tákó k'oa̱á síko̱‑naje̱n nga fìtji̱ngui kondra̱‑naje̱n. Nainá mìkiì sasén‑la̱ kjoa̱ xi s'ín xi̱ta̱ koi, nguì kondra̱á fì‑la̱ ngats'iì kjoa̱, NJñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, k'oa̱á s'ín komàt'ioòn koni s'ín komàt'in jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús xi títsa̱jna ján nangui Judea. Ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ na̱xa̱ndá judío xíkjín kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱. Jñò ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsa̱jòn kiìtji̱ngui kondra̱‑nò. ykN Kjit'aà na̱chrjein 'biì‑la̱je̱n kjo̱ndaà Nainá koni s'ín ndaà kichjoétjò 'én‑la̱ nga mìtsà k'oa̱s'ín kichjoétjò koni 'én‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. K'oa̱á s'ín kichjoétjò koni tjín xi nguì kjoa̱ kixi̱ nga 'én‑la̱ Nainá‑né. Jñà 'én koi, tí'yaá‑la̱ nga nchisíxájiìn ini̱ma̱‑nò jñò xi mokjeiín‑nò. b=N Kinìje ikon‑nòje̱n koa̱ kinì'ñójiìn‑je̱n takòn ko̱ k'oa̱s'ín tsibìnè‑nòje̱n nga k'oa̱s'ín s'e̱en koni s'ín ok'ìn‑la̱ xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá maà; nga jè‑né xi síkí'nchré‑nò nga ya̱ titsa̱jnajiìn‑là xi̱ta̱ xi jye jè tíhotíxoma‑la̱ ko̱ ti̱koa̱ ya̱ titsa̱jnajñoò kjoa̱jeya‑la̱. ,QN Ti̱koa̱á jyeé ndaà tíjiìn‑nò nga je̱n, ndaà kinìko̱‑nòje̱n nga jngoò ìjngoò koni s'ín síko̱ i̱xti‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi na̱'èn ma. SN Jñò, ndaà ki'yaà, ti̱koa̱á Nainá kijtseè‑né, nga ngaje̱n ndaà kinìko̱‑nòje̱n. K'oa̱á s'ín kinìko̱‑nòje̱n koni s'ín sasén‑la̱ Nainá koni s'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱. Ko̱ ni̱yá xi jé ko̱ònè‑naje̱n koni s'ín kinìko̱‑nòje̱n jñò xi mokjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá. -SN Ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, bítsjeèn‑nò kós'ín kinìxá‑je̱n nga binchaàtsji'a‑je̱n yijo‑naje̱n. Ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n nìxá‑je̱n, mé‑ne nga mì jñò si̱jti‑nòje̱n jñà na̱chrjein k'e̱ nga kinokjoàyajiìn‑nòje̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá. =sN'Ñó tjòcha ki'ya‑nòje̱n. K'oa̱á ma‑ne nga ko̱ kjo̱tsja‑naje̱n tsibèno̱jmí‑nòje̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Ti̱koa̱á matsjaá‑naje̱n nga ndaà kinìko̱‑nòje̱n ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi komàt'ioòn ta koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó matsjacha‑nòje̱n. Z-NTa̱nga mìtsà ko̱s'ín kinìko̱‑nòje̱n. Ta sa̱á k'oa̱s'ín kinìko̱‑nòje̱n koni ndí i̱xti. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò nea̱ xi síkaki i̱xti‑la̱ nga ndaà síjchá i̱xti‑la̱. 'GNMìtsà jè binchaàtsji‑je̱n nga jñò, ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, nga 'nga si̱ìkítsa̱jna‑náje̱n. Tsà ji̱n xi mejèn‑naje̱n nga tsibìnè‑nòje̱n kjo̱tíxoma xi tjín‑naje̱n nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo kisìxáya‑naje̱n, komaá‑la o̱kinìko̱‑nòje̱n. [/NJyeé ndaà tíjiìn‑nò nga mìtsà 'én tsjén nokjoà‑je̱n koni tsà mé xi mejèn‑naje̱n nga k'oi̱‑náje̱n, ti̱koa̱á mìtsà to̱n binchaàtsji'ma‑je̱n. Kjoa̱ koi, Nainá tíbeè‑né. NNga̱ Nainá jyeé kiskoòt'aà‑naje̱n ko̱ k'oa̱á kitsò nga ok'ín‑naje̱n nga ngaje̱n kjònga̱tsja‑je̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo mé‑ne nga ko̱ma ki̱nókjoa̱ya‑je̱n. Mìtsà jè xi mejèn‑naje̱n nga ndaà ki̱tsa̱jna‑je̱n nguixko̱n xi̱ta̱; jè‑né nga ndaà ki̱tsa̱jna‑je̱n nguixko̱n Nainá nga jè xi tíbeè ini̱ma̱‑ná. 0YNNga 'én kixi̱í kinokjoàya‑je̱n, mìtsà jò tjín ini̱ma̱‑na̱je̱n nga tsibèno̱jmí‑nòje̱n, ti̱koa̱ mìtsà xi̱ta̱ kichona̱cha̱n‑la̱je̱n. 1NNga jyeé ndaà tíjiìn‑nò koni s'ín komàt'in‑je̱n ján na̱xa̱ndá Filipos, nga 'ñó tse kjo̱'in kinìkjeiín‑je̱n; 'ñó kijtseètoòn‑naje̱n xi̱ta̱; ta̱nga Nainá kisìchját'aà‑naje̱n nga kitsjaà‑naje̱n nga'ñó nga komà tsanguì‑je̱n ya̱ na̱xa̱ndá‑nò nga komà tsibèno̱jmí‑nòje̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá na̱s'ín 'ñó kjìn ma kondra̱‑naje̱n. o YNJñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, 'ya‑nò k'e̱ nga ijchochón‑nòje̱n mìtsà ta kjo̱tjò. 1 ]N Ti̱koa̱á béno̱jmí‑né nga titsa̱chiñà‑là Ki'ndí‑la̱ Nainá nga ki̱tjojen ìjngoò k'a‑ne ngajmiì, jè xi ti̱jè‑ne Jesús xi Nainá kisìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga k'en, nga jè‑né xi ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in ts'e̱ kjoa̱jti‑la̱ Nainá xi sa̱ nchrobá. /N Nga̱ ti̱jñà béno̱jmí‑ne nga ndaà kichjoétjò‑náje̱n k'e̱ nga ijchochoòn‑nòje̱n. Ti̱koa̱á tsò‑né nga jñò jyeé kinìkíjna kjoa̱ ts'e̱ xkósòn. I̱'ndei̱ jyeé ya̱ tjaàt'aà‑là xi nguì jè sobà Nainá xi kixi̱ kjoa̱ nga tíjnakon.   NNga ya̱á kjòts'ia̱‑ne i̱t'aà tsa̱jòn nga tsabísòn jè 'én ndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná; mìtsà tà ya̱ nangui Macedonia ko̱ Acaya; xki̱ xi ján kina'yà‑la̱ nga jñò, ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá. K'oa̱á ma‑ne nga mì ti̱ kiì mochjeén‑ne nga ngaje̱n kéno̱jmí‑la̱je̱n xi̱ta̱ i̱t'aà tsa̱jòn, nga jyeé beè‑nò xi̱ta̱. ;  qNK'oa̱á ma‑ne jñò tsakoò jngoò‑là kjoa̱ xi ndaà tjín nga kiskinguì ngats'iì xi̱ta̱ xi jye kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá ya̱ nangui Macedonia ko̱ Acaya. s  aNJñò, k'oa̱á s'ín ki'nè koni s'ín ki'nè‑je̱n ko̱ koni s'ín s'ín Cristo. Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsjaà‑nò kjo̱tsja nga komà kichjoétjò 'én‑la̱ Nainá na̱s'ín 'ñó tse kjo̱'in tsatojioòn. ~+~}}S|+{cyyxxvfutsrqppyon`mm"kji/h?gfee}dcb-ac`_=^.]] \0[PYXWkV UeTT\RQ_PNMwLKgIHdGoFiEvDBB A%@??>f=yKjo̱ndaà jè xi 'ñó tse chjí‑la̱, ya̱á tíjiìn yijo‑naje̱n. Ta̱nga yijo‑naje̱n k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni ti̱jí ni'nde. Jè Nainá k'oa̱á s'ín kis'iìn mé‑ne nga 'ya‑la̱ nga jè nga'ñó xi 'ñó ndaà tísíxájiìn yijo‑na̱je̱n, i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne; mìtsà i̱t'aà tsa̱je̱n nchrobá‑ne. dANainá, jè xi kitsò nga jè ni'ín kàtasíhiseèn i̱'nde ñánda jñò choòn, ti̱jè‑né xi kisìhiseèn i̱jiìn ini̱ma̱‑naje̱n, mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í ko̱hiseèn‑la̱ nga skoe̱xkon kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá koni s'ín 'ya‑la̱ ts'e̱ Cristo. Mé‑ne tíjngoò‑ne takoán na̱s'ín kjo̱'in titsa̱nìkjiaán /WNgaje̱n, mìtsà tà i̱t'aà tsa̱je̱n nokjoà‑je̱n k'e̱ nga bèno̱jmíya‑je̱n 'én‑la̱ Nainá; i̱t'aà ts'e̱é Jesucristo nokjoà‑je̱n nga jè xi otíxoma‑ná. Ngaje̱n, tà chi̱'ndaá ma‑je̱n nga ngaje̱n nìxá‑nòje̱n, koií‑né nga matsjacha‑je̱n Jesús. 7gJè xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ i̱sò'nde na̱chrjein i̱'ndei̱, xi ko̱s'ín tíjna koni tsà nainá, jé bíchjoà xko̱n jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo; nga jè bíjñò kjo̱hítsjeèn‑la̱, mé‑ne nga mìkiì skoe̱‑ne kjoa̱hiseèn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'ñó jeya tíjna, nga jè Cristo xi okó kó kji xi nguì jè sobà Nainá. b =Jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi nokjoàya‑je̱n, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ tíchijajiìn kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, ta jñà‑né xi tíjtsa'ma kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga mìkiì fìya‑la̱. Q Jyeé kichjaàxìn‑je̱n jñà kjoa̱ ch'o xi tjí'ma, xi sísobà‑naje̱n; mìkiì chona̱cha̱n‑je̱n, ni̱ mìkiì nìkjatjìya‑la̱je̱n 'én‑la̱ Nainá. Nguì 'én kixi̱ bèno̱jmí‑je̱n, mejèn‑naje̱n nga nguixko̱n Nainá ngats'iì xi̱ta̱ kàteèxkon kjo̱hítsjeèn‑naje̱n kós'ín 'nè‑je̱n. *  OKoií kjoa̱‑la̱ ngaje̱n, mìkiì mahindaà ini̱ma̱‑na̱je̱n nga jè Na̱'èn‑ná kjòhi̱ma̱keè‑naje̱n nga xá ts'e̱ kisìnga̱tsja‑naje̱n. d ANgats'iaá jñá mì ti̱ nikje xo̱ba̱ tíjtsa'ma‑ne kjo̱hítsjeèn‑ná. I̱t'aà tsa̱ján k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò chi̱tsín xi ma chìtsejèn‑yá xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Na̱'èn‑ná. Kjit'aà na̱chrjein ìsa̱ jeya tíhotsejèn koni kji Na̱'èn‑ná nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ tísíkjatjìya‑ná.Q Nga̱ jè Na̱'èn‑ná, jè sobà‑né xi Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ya̱ ñánda tíjna Ini̱ma̱‑la̱ Na̱'èn‑ná, jñà xi̱ta̱ títsa̱jnandei̱í‑né kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma. T!Ta̱nga k'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ síkjahatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga fìt'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná xi otíxoma‑ná, tjáxìn‑la̱ nikje xo̱ba̱ xi tíjtsa'ma kjo̱hítsjeèn‑la̱. RSkanda na̱chrjein i̱'ndei̱, jñà xi̱ta̱ Israel, k'e̱ nga bíxke̱jiìn xo̱jo̱n xi kiskiì Moisés, tákó k'oa̱á s'ín ma‑la̱ koni tsà nikje xo̱ba̱ tíjtsa'ma kjo̱hítsjeèn‑la̱. xiTa̱nga jñà xi̱ta̱ Israel kjòtájaàjiìn kjo̱hítsjeèn‑la̱. Skanda na̱chrjein i̱'ndei̱, k'e̱ nga bíxke̱jiìn Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi tjít'aà kjoa̱ jchínga xi tsibíndaàjiìn‑ko̱ xi̱ta̱, tákó k'oa̱á s'ín ma‑la̱ koni tsà nikje xo̱ba̱ kijtsa kjo̱hítsjeèn‑la̱. Ta̱ jngoó i̱t'aà ts'e̱ Cristo ko̱ma tjáxìn nikje jè. W' Mìtsà k'oa̱s'ín 'nè‑je̱n koni kis'iìn Moisés nga nikje tsibíjtsa i̱sén‑la̱, mé‑ne nga jñà xi̱ta̱ Israel mìkiì komà kiskoò'an‑ne nga jye tíchijangui xi ote kji i̱sén‑la̱. / Nga tíjngoò takòn‑je̱n nga titsa̱chiñá‑la̱je̱n kjoa̱ koi, k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì masobà‑naje̱n nga nokjoá‑je̱n. / Tsà jè kjoa̱ xi tíchijangui kis'e‑la̱ kjoa̱ jeya, ìsa̱á jeya tjín kjoa̱ xi̱tse̱ xi mì ti̱ kiì chi̱ja‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. E Na̱s'ín 'ñó kis'e‑la̱ kjoa̱ jeya jè kjo̱tíxoma xi jye tsato, ta̱nga mìkiì mangásòn‑ko̱ jè kjoa̱jeya xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà xi̱tse̱; ìsa̱á 'ñó jeya tíjna. 6e Nga jeya j'iì jè kjo̱tíxoma xi kjoa̱ biyaà tsibínè‑ná, ìsa̱á 'ñó jeya ki̱tasòn 'én xi nokjoàya‑je̱n nga xi̱ta̱ kixi̱ síkítsa̱jna‑ná Nainá. veìsa̱ jeya tjín kjo̱ndaà xi̱tse̱ xi tsjá‑ná Nainá k'e̱ nga tsjá‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. !;Jè kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ Moisés xi nda̱jo̱ kitjeit'aà, kjoa̱ biyaà j'iìko̱. Ta̱nga k'e̱ nga sa̱ kitjoé ítjòn‑la̱ kjo̱tíxoma jè, k'oa̱á s'ín ki'ya‑la̱ kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá. Jè Moisés, k'e̱ nga j'iì‑ne nga kiì mijìn‑jno nindoò, jñà xi̱ta̱ Israel mìkiì komà kiskoò'an Moisés nga 'ñó ote ni'ín kji i̱sén‑la̱; ta̱nga xi komà i̱skan, chaán kichijà xi ote kji i̱sén‑la̱. Tsà k'oa̱á s'ín kis'e‑la̱ kjoa̱jeya, jè kjoa̱ xi tjínè‑la̱ nga chi̱ja, D~Jè Nainá tsjá‑naje̱n kjo̱hítsjeèn nga chi̱'nda‑la̱ ma‑je̱n mé‑ne nga ko̱ma ki̱nókjoa̱ya‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà xi̱tse̱ xi Nainá tsibíndaàjiìn‑ko̱ jñà xi̱ta̱. Mìtsà kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma xi xo̱jo̱n tjít'aà, ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Jè kjoa̱ xi ts'e̱ kjo̱tíxoma sík'en‑ná nga nguixko̱n Nainá, ta̱nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá síkíjnakon‑ná. .}UXi ta nga'ñó tsa̱je̱n tsjìn‑naje̱n kjo̱hítsjeèn mé xi s'e̱n‑je̱n. Ta̱nga jè Nainá tsjá‑naje̱n kjo̱hítsjeèn k'e̱ nga mé xi 'nè‑je̱n. ||qKjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín makixi̱ya nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ Nainá. A{{K'oa̱á s'ín ndaà 'ya‑je̱n nga jñò‑nò xi koni xo̱jo̱n‑la̱ Cristo xi i̱t'aà tsa̱je̱n kitjei. Jngoò xo̱jo̱n carta xi mìtsà tinta kitjei‑ne; ko̱ó Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjnakon kitjei‑ne; mìtsà nda̱jo̱ kitjeit'aà; ya̱á kitjeit'aà yijo ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. !z;Majìn, jñò sobà‑nò xi xo̱jo̱n‑naje̱n ma xi tíjiìn i̱jiìn ini̱ma̱‑naje̱n. Ngats'iì xi̱ta̱ beè‑né koa̱ bíxke̱jiìn‑né. Xy +K'e̱ nga k'oa̱'mì‑nòje̱n kjoa̱ koi, ¿a bìts'ia̱ ìjngoò k'a‑je̱n nga ndaà nìkítsa̱jna‑je̱n yijo‑naje̱n? Jñò, ¿a k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga mìkiì tjí'nde‑na nga ma sìxá tsà tsjìn‑na xo̱jo̱n xi jñò k'oi̱‑ná, o xi kj'ei̱í xi̱ta̱ tsjá‑na koni s'ín síjé xi̱ta̱ xi kj'ei̱í? Hx Ngaje̱n, mìkiì k'oa̱s'ín 'nè‑je̱n koni s'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi chja̱ya 'én‑la̱ Nainá nga to̱n síkijne. Ngaje̱n, 'én kixi̱í nokjoà‑je̱n. Nainá tíbeè‑ne nga jè kisìkasén‑naje̱n ko̱ nga'ñó ts'e̱ Cristo‑né nga nokjoàya‑je̱n, nga jè Cristo titsa̱jnako̱‑je̱n.+wOI̱t'aà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi chija, [k'e̱ nga beè‑naje̱n nga bèno̱jmíya‑je̱n 'én‑la̱ Nainá], k'oa̱á s'ín ch'o jne̱‑la̱ koni jngoò jta̱ xi sík'en‑ná. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi bitjokàjiìn kjo̱'in, k'oa̱á s'ín ndaà jne̱‑la̱ koni jngoò jta̱ xi síkíjnakon‑ná. I̱t'aà ts'e̱ xá koi, ni̱jngoò xi̱ta̱ chíkjoa̱‑la̱ nga síkitasòn xi ta kjo̱hítsjeèn ts'e̱. vwI̱t'aà tsa̱je̱n k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni ni̱'ndi̱‑la̱ chrjongó‑la̱ Nainá, k'e̱ nga jè Cristo tsját'aà‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín bijchókajiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi bitjokàjiìn kjo̱'in ko̱ xi̱ta̱ xi chija. u Ndaà chjí‑la̱ Nainá nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo fìko̱‑naje̱n k'e̱ nga okó‑la̱je̱n jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde nga jye kisìkijne. I̱t'aà tsa̱je̱n k'oa̱á s'ín obísòn kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá xi ko̱s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò jta̱‑la̱ tsojmì xi 'ñó ndaà jne̱, mé‑ne nga skoe̱‑ne jñà xi̱ta̱ ni̱ta̱ ñánda‑ne nga títsa̱jna. t+ Ta̱nga mìkiì ndaà kis'e‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ nga mìkiì kiskaàjñaà jè 'ndsé Tito. K'oa̱á komà‑ne kisìkítsa̱jna jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱, i̱kjoàn kiaà ján nangui Macedonia. Mé kjoa̱‑ne nga jè Pablo tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá Ys+ K'e̱ nga ijchoa ján na̱xa̱ndá Troas, nga kichjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná kitáx'a̱'nde‑na nga kisìxákoa̱a 'én ndaà‑la̱ Nainá. Kr Mé‑ne jè xi̱ta̱ nei̱í mìkiì ko̱ma jè si̱ìkijne‑ná, nga jyeé ndaà 'yaá kjoa̱maña̱‑la̱ kós'ín síxá. Kó komà‑la̱ Pablo nga mìkiì kisatiìkjoò Tito ján Troas q{ Jè xi̱ta̱ xi jñò nìjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱, ti̱koa̱á 'a̱n siìjchàat'aà‑la̱. Tsà mochjeén‑né nga 'a̱n siìjchàat'aà‑la̱ xi̱ta̱ jè, 'a̱n jyeé kisìjchàat'aà‑la̱ xi kjo̱ndaà tsa̱jòn ko̱ tíbeè Cristo. p# Ti̱koa̱ koií xá kiskiì‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, mejèn‑na skot'aà‑nò, a kixi̱í kjoa̱ nga ma‑nò nìkitasòn yije. wogK'oa̱á ma‑ne nga bìtsi'bà‑nò nga ndaà jchi̱bàya‑nò nga ìjngoò k'a ti̱tsjacha xi̱ta̱ jè. nI̱'ndei̱, jè xi s'e̱en nga si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱; si̱jetakòn xi̱ta̱ jè, mé‑ne nga mì kjo̱ba ki̱yájiìn‑ne. nmUNga kjìn ma‑nò xi tsibìnè‑là kjo̱'in jè xi̱ta̱ jè; jyeé ndaà tjín, ta ko̱ma‑ne. wlgJè xi̱ta̱ xi tsohótsji jé, mìtsà ta 'a̱n xi ba kisìkíjna‑na, mejèn tsà ba kisìkítsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. Tà k'oa̱á xan‑nò nga mì ko̱to chi̱ba̱‑la̱ koni s'ín tìxan‑nò. OkK'e̱ nga k'oa̱s'ín kiskiì‑nò, ndaà jchán kokájno‑la̱ ini̱ma̱‑na̱, baá kis'e‑na skanda ndáxkoaàn tsibíxteèn. Ta̱nga 'a̱n mìtsà koi xá kiskiì‑nò nga kàtaba‑nò. Jè‑né nga jcha̱a nga 'ñó matsjake̱‑nò. Kó kitsò 'én xi kiìchja̱ Pablo i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tsohótsji jé jKoií xá jye kiskiì jngoò‑nò xo̱jo̱n, mé‑ne k'e̱ nga kìjchokon ìjngoò k'a‑nò nga mì ba si̱kíjna‑ná nga mochjeén‑né nga jñò si̱tsjako̱‑ná. Nga k'oa̱á s'ín tíjngoò takoàn, 'a̱n, matsja‑na ti̱koa̱ jñò, matsjaá‑nò. i3Ta̱nga tsà 'a̱n, ba síkítsa̱jna‑nò, nga ko̱ma i̱skan, mì ti̱ yá tjín‑ne xi si̱ìtsjako̱‑na, nga jñò, jyeé ba titsa̱jnaà. h }K'oa̱á ma‑ne nga k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga mì ti̱ kiì kiìkon‑nò. Majìn‑na nga ba ki̱tsa̱jnaà. |g sNgaje̱n, majìn‑nòje̱n nga ngaje̱n, kjo̱'ñó ko̱tìxoma‑nòje̱n i̱t'aà ts'e̱ 'én xi mokjeiín‑nò. Ta sa̱á nìchját'aà‑nòje̱n mé‑ne nga s'e̱‑nò kjo̱tsja nga kixi̱ titsa̱jnaà koni s'ín mokjeiín‑nò.nf WTíkotsejèn Nainá, jè tíbeè ini̱ma̱‑na̱, mé‑ne kj'eè kiì fì‑na Corinto koni s'ín tíjiìn‑na; koií kjoa̱‑la̱, majìn‑na̱ nga 'on ko̱ma‑la̱ ini̱ma̱‑nò nga 'én ts'e̱n kichjàko̱‑nò. e  Ko̱ ti̱jè‑ne Nainá xi tsibít'aà chi̱ba̱‑ná koni jngoò sello; kisìkíjnajiìn ini̱ma̱‑ná jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ xi tjoé ítjòn‑ná nga kixi̱ kjoa̱ nga ti̱koa̱ tjoé yije‑ná kjo̱ndaà xi tjíndaà‑la̱ nga tsjá‑ná. d 7Jè Nainá, xi síkixi̱yandaà‑ná nga jè titsa̱jnakoa̱á Cristo [xi xó jaàjiìn‑ne Nainá], ti̱koa̱á jñá xó jaàjiìn‑ná Nainá. c  Ngats'iì 'én xi chja̱ Nainá koni s'ín tsjá tso'ba, i̱t'aà ts'e̱ Cristo bitasòn yije‑né. Nga jè Cristo xi tsò “ko̱ma‑né”. Ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, jñá bixón‑ná: “K'oa̱s'ín kàtama”, mé‑ne jeya kíjna‑ne Nainá. b #Timoteo, Silvano ko̱ 'a̱n, k'oa̱á s'ín nokjoàyajiìn‑nòje̱n i̱t'aà ts'e̱ 'én‑la̱ Jesucristo xi ki'ndí‑la̱ Nainá. Tsjìn‑la̱ 'én xi tsò jon ko̱ majìn. Nainá jngoò k'a síkitasòn i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga tsò: “Jon, ko̱ma‑né.” ,a STíbeè Nainá; 'én kixi̱í xi kixan‑nò, ngaje̱n, mì k'oa̱á s'ín nokjoà‑je̱n nga bixón‑je̱n: “Jon, ko̱ma‑né”, ko̱ “Mìkiì ko̱ma.” <` sK'e̱ nga k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱, ¿a k'oa̱á s'ín kinìkítsjeèn nga 'a̱n, tìsìskáko̱‑nò? Majìn, nga mì k'oa̱á s'ín s'iaàn koni s'ín xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Mìtsà ítjòn xan‑nò: “Ko̱ma‑né”, ko̱ ti̱k'e̱‑ne ìjngoò k'a xan‑nò: “Mìkiì ko̱ma.” x_ kK'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn, k'e̱ nga kiaà nangui Macedonia nga ya̱ jahato ítjòn‑nò. Tjín‑nè nga kjoa̱hato ìjngoò k'a‑nò k'e̱ nga kji̱nchrobà‑na mé‑ne jñò ko̱ma si̱chját'aà‑ná nga kjián nangui Judea. s^ a'A̱n, jyeé ndaà tíjngoò takoàn i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, k'oa̱á ma‑ne nga k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga jò k'a kjíkon‑nò mé‑ne jñò, jò kjo̱ndaà sa̱kò‑nò. [Ta̱nga mì k'oa̱á s'ín tsitasòn.] W] )koni s'ín jye kjòchi̱ya chiba‑nò nga tsja kàtama‑nò i̱t'aà tsa̱je̱n ko̱ nga ti̱koa̱ tsjaá ko̱ma‑naje̱n i̱t'aà tsa̱jòn k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo xi otíxoma‑ná. g\ I Mìtsà kj'ei̱í kjoa̱ nga titsa̱chjiì‑nòje̱n, ta jè‑né nga kíxke̱jñoò ko̱ kjoa̱s'en‑jiìn‑nò koni tsò 'én xi tjít'aà xo̱jo̱n jè. K'oa̱á s'ín majngoò takoàn nga nguì ndaà kji̱ya‑nò [  Tjín jngoò kjoa̱ nga ndaà nìkítsa̱jna‑je̱n yijo‑naje̱n. K'oa̱á s'ín beè‑la̱je̱n takòn‑je̱n nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne nga tsjeè ko̱ kixi̱ tihonguíko̱‑je̱n yijo‑naje̱n i̱ i̱sò'nde, ko̱ jè tíjna ítjòn i̱t'aà tsa̱jòn. Mìtsà kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ nga ko̱'nè‑je̱n, kjo̱ndaà‑la̱ Nainá‑né. ]Z 5 Jñò, mochjeén‑né nga si̱chját'aà‑náje̱n nga ki̱nókjoa̱t'aà‑là Nainá i̱t'aà tsa̱je̱n mé‑ne nga ìsa̱ kjìn ko̱ma‑ne xi̱ta̱ xi ki̱chja̱t'aà‑la̱ Nainá, ti̱koa̱á kjìn ko̱ma xi̱ta̱ xi tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá koni s'ín machikon‑t'in‑je̱n. Mé‑ne mìkiì kiì‑ne Pablo ján Corinto Y 1 Nga jyeé kjo̱meè k'en‑je̱n, ta̱nga Nainá tsasìko̱‑naje̱n nga kisìkatojiìn‑naje̱n kjo̱'in ko̱ tákó si̱ìkatojiìn‑ìsa‑naje̱n kjo̱'in. Ko̱ k'oa̱á s'ín kjit'aà takòn‑je̱n nga jè si̱ìkatojiìn ìsa̱‑naje̱n ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. X # K'oa̱á s'ín komà‑naje̱n nga jyeé‑la tjínè‑la̱ nga ki̱yá‑je̱n. K'oa̱á s'ín komàt'in‑je̱n mé‑ne nga ìsa̱ ndaà kjót'aà takòn‑naje̱n Nainá xi ma‑la̱ síkjaáya‑la̱ mik'en, nga mì tà yijo‑naje̱n kjót'aà takòn‑je̱n. %W EJñò 'ndsè ko̱ tichjaá, mejèn‑naje̱n nga kàtasijiìn‑nò kjo̱'in xi kis'e‑naje̱n ján nangui Asia. Tse jchán kjo̱'in kinìkjeiín‑je̱n. Jyeé mì ti̱ kiì kichìkjoa̱ko̱‑náje̱n skanda mì ti̱ kiì bixón‑naje̱n tsà ki̱tsa̱jnakon ìsa̱‑je̱n. iV MTjín kixi̱í kjoa̱ xi chiñà‑la̱je̱n i̱t'aà tsa̱jòn. Tíjiìn‑naje̱n, koni s'ín tíhoko̱t'aà‑nò kjo̱'in xi titsa̱nìkjeiín‑je̱n, k'oa̱ ti̱s'ín o̱kot'aà‑nò kjo̱jetakòn xi tjín‑naje̱n. @U {Ngaje̱n, tsà kjo̱'in titsa̱nìkjeiín‑je̱n, kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò nga s'e̱‑nò kjo̱jetakòn, koa̱ ki̱tjokàjñoò kjo̱'in. Tsà Nainá síjetakòn‑naje̱n, jè‑né nga ti̱koa̱ jñò s'e̱‑nò kjo̱jetakòn, koa̱ ki̱chìkjoa̱ ko̱‑nò kjo̱'in xi ji̱n titsa̱nìkjeiín‑je̱n. T Koni tjín kjo̱'in xi tse nìkjiaán xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, k'oa̱á ti̱s'ín tse kjo̱jetakòn sakó‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. bS ?K'e̱ nga mé kjo̱'in titsa̱jnajñaá, jè Na̱'èn‑ná síjetakòn‑ná mé‑ne jñá, k'oa̱á ti̱s'ín si̱jetakoán xinguia̱á xi ti̱koa̱ kjo̱'in títsa̱jnajiìn koni s'ín kisìjetakón‑ná Nainá. dR CNdaà kàtayaxkón Nainá xi Na̱'èn‑la̱ ma Jesucristo xi otíxoma‑ná. Jè Nainá xi Na̱'èn‑ná ma, tse kjo̱hi̱ma̱takòn tjín‑la̱ i̱t'aà tsa̱ján. Ko̱ jè, kjit'aà na̱chrjein síje takoán. IQ  Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kó tsò Pablo nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá +P S'A̱n, Pablo, tìsìkasén‑nò xo̱jo̱n jè, nga k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá nga 'a̱n tsibíxáya‑na Cristo Jesús. 'A̱n, ko̱ 'ndsè Timoteo titsa̱nìkasén‑nòje̱n xo̱jo̱n jè. Titsa̱nìhixot'aà‑nòje̱n jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá 'mì‑nò xi titsa̱jnaà ya̱ na̱xa̱ndá Corinto, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Cristo xi títsa̱jna kóho̱kji nangui Acaya. iOKbTjín i'nga xi̱ta̱ xi k'oa̱ tjín kjo̱hítsjeèn fìtji̱ngui‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga chinchat'aàxìn‑la̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Jè kàtìjnako̱‑lè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá.oNWbNgaji̱ Timoteo, ndaà ti̱kitasoìn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi ji̱ kjònga̱tsjei. Kì kiì na'yà‑la̱ 'én ndiso xi ni̱mé chjí‑la̱. Kì kiì nìs'in‑la̱ kjoa̱ xi chitiya‑ná ts'e̱ kjoa̱chji̱ne̱ ndiso. M}bTsà k'oa̱s'ín si̱ìkitasòn na̱chrjein i̱'ndei̱, s'e̱é‑la̱ kjoa̱nchi̱ná xi mìkiì kjoe̱het'aà k'e̱ nga jye títsa̱jna nguixko̱n Nainá. Ti̱koa̱á tjoé‑la̱ kjo̱ndaà xi nguì ts'e̱ kjoa̱binachon. 'Én xi fehet'aà‑ne qL[bKoa̱tìn‑la̱, kjo̱ndaà kàtas'ín. Kàtas'e‑la̱ kjoa̱nchi̱ná nguixko̱n Nainá i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà xi s'ín. Kì kjoa̱xkon fìkjaá, ko̱ ini̱ma̱‑la̱ kàtatsjá i̱tsé‑la̱ xíkjín mé xi tjín‑la̱. K bJñà xi̱ta̱ nchi̱ná xi tjín i̱ i̱sò'nde, k'oa̱á s'ín tìnè‑la̱: “Kì bí'nga‑la̱ ikon.” Kì koií ma'ñót'aà ikon kjoa̱nchi̱ná xi tjín‑la̱ nga tà ni̱to̱n fehet'aà. Jè kàtama'ñót'aà ikon Nainá xi tíjnakon nga jè tsjá yije‑ná xi mochjeén‑ná skanda síkatonè‑la̱ mé‑ne nga ko̱ kjo̱tsja si̱kjeén tsojmì xi tsjá‑ná. qJ[bTa̱jngoò Nainá xi xó k'oa̱s'ín tíjna‑ne nga mìkiì biyaà. Ya̱á tíjnajiìn kjoa̱hiseèn ñánda mì yá xi ko̱ma ki̱jchò kinchat'aà‑la̱. Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ beèxkon ni̱ mìkiì tjí'nde‑la̱ nga skoe̱xkon. Nainá, kjit'aà na̱chrjein jeya kàtìjna. Kàtayaxkón kjo̱tíxoma‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. .IUbK'e̱ nga ki̱jchòya na̱chrjein, Nainá, k'oa̱á s'ín si̱ìkitasòn yije kjoa̱ koi. Mé tà ndaà‑la Nainá nga jè ta̱jngoò tíhotíxoma. Jè tíjna ítjòn‑la̱ jñà xi xi̱ta̱xá ítjòn títsa̱jna ti̱koa̱ tíjna ítjòn‑la̱ jñà xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ títsa̱jna. ZH-bK'oa̱á s'ín tìhotiìxoma‑lè, ndaà ti̱kitasoìn kjo̱tíxoma koi; kì nìkjatjìya‑la̱ mé‑ne nga mì yá xi ko̱chrjengui‑lè skanda k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná Jesucristo. Gb I̱'ndei̱ jngoò xá tìbìnè‑lè nga nguixko̱n Nainá xi síkítsa̱jnakon yije ni̱ta̱ mé xi tjín, ti̱koa̱ nguixko̱n Jesucristo xi ndaà kitsjaà tso'ba nga kisìkixi̱ya 'én ndaà‑la̱ k'e̱ nga kiìchja̱ nga nguixko̱n Poncio Pilato. F b Ndaà ti̱xkàtjì kjoa̱ xi mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Kì nìkíjna‑jèn ndi̱yá kixi̱ ts'e̱ kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. Nga koií xá kiìchja̱‑lè Nainá. Ngaji̱ jyeé k'oa̱s'ín ndaà kits'iì ndso̱boi nga kinìkixi̱yi 'én xi mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne nga kiì'nchré. MEb Ta̱nga ngaji̱ xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑lè, ti̱si̱t'aàxìn‑la̱ ngats'iì kjoa̱ koi. Jè t'in tji̱ngui‑la̱ xi kjoa̱kixi̱. Jcha̱xkoín Nainá. Ndaà kàtakjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Kàtas'e‑lè kjoa̱tjòcha. Kàtas'e‑lè kjoa̱tsetakòn. Indaà kjoa̱ ti̱kíjni ini̱ma̱‑lè. Db K'e̱ nga to̱n matsjachaá, ya̱á mats'ia̱‑ne kjoa̱ ts'e̱ jé ko̱ ngats'iì kjoa̱ xi ch'o tjín. Tjín i'nga xi̱ta̱ xi jye chinchat'aàxìn‑la̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo jè nga̱tjì‑la̱ nga tse to̱n mejèn‑la̱. K'oa̱á s'ín ma‑ne nga ti̱jñà‑ne tse kjo̱'in tsjá‑la̱ yijo‑la̱. Tìnè‑la̱ yijo‑lè kjoa̱ xi mokjeiín‑lè fCEb Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ kjoa̱nchi̱ná, nga mìkiì chíkjoa̱ko̱‑la̱ kjo̱hítsjeèn xi ch'o tjín nga kjìn tsojmì mejèn‑la̱, ya̱á ki̱xo̱ngui ch'a̱n koa̱ ya̱á si̱ngui'ñó. 'Ñó mejèn‑la̱ kjoa̱ xi ni̱mé chjí‑la̱ koa̱ xi ch'o síko̱‑ná, kjoa̱ xi síkits'ón xi̱ta̱ koa̱ ya̱á chi̱jajiìn. BbTsà tjín‑ná tsojmì xi chineé koa̱ tjín‑ná nikje xi chíkjá, mochjeén‑né nga tsjaá kíjngoò‑lá takoán. {AobNga ni̱mé xi kich'á k'e̱ nga kits'iaán i̱ i̱sò'nde. Ti̱koa̱á ni̱mé xi kjikoa̱á k'e̱ nga ki̱yá. $@AbKixi̱í kjoa̱, tseé kjo̱ndaà sakó‑la̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga beèxkón Nainá tsà ti̱koa̱ tsja tjín‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ mé xi tjín‑la̱. Z?-bTi̱koa̱á ya̱á nchrobát'aà‑ne nga kjit'aà na̱chrjein nchikjaán‑kjoò jñà xi̱ta̱ xi mì kixi̱ síkjeén kjo̱hítsjeèn‑la̱ ko̱ mì kjoa̱kixi̱ fìt'aà‑la̱. K'oa̱á s'ín síkítsjeèn, tsò‑né: tsà ndaà jcha̱xkoán Nainá, ya̱á sakó‑ná to̱n. Ngaji̱, kì k'oa̱á tjín kjoa̱ xi nìkítsjiìn. W>'bXi̱ta̱ koi, xi̱ta̱ 'nga takòn‑né, ni̱mé machi̱ya‑la̱. 'Ñó tsjakeè nga ótiya‑ne 'én xi nìmé chjí‑la̱. Ya̱á nchrobát'aà‑ne nga maxìtakòn‑chaá xinguia̱á, nga bixkán‑kjoaá, nga nokjoàjno‑lá xinguia̱á 'én xi ch'o tsò, ti̱koa̱ ch'o nìkítsjeèn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. k=ObTsà tjín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í tsò 'én xi okóya nga mì tíjngoò ikon koni tsò 'én ndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo ti̱koa̱ mìkiì tíjngoò ikon i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma koni s'ín yaxkoán Nainá. <'bJñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi mokjeiín‑la̱ nei‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mochjeén‑né nga ngásòn ndaà kàteèxkón nei‑la̱ nga 'ndse̱é joó i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ìsa̱á ndaà kàtasíxá‑la̱ nga ngásòn mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá ti̱koa̱ tsjakeè xíkjín. Jñà 'én koi, ta̱kóyi ti̱koa̱ ti̱nókjoa̱yi. Kjoa̱ xi sakó‑ná k'e̱ nga to̱n matsjachaá \; 3bNgats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi chi̱'nda títsa̱jna'ñó, ndaà kàteèxkón nei‑la̱ mé‑ne nga mì yá xi ch'o ki̱chja̱jno‑la̱ Nainá ko̱ 'én xi okoòyaá i̱t'aà ts'e̱ Cristo. X:)bK'oa̱ ti̱s'ín tjín xá xi ndaà tjín, tjín xi ni̱to̱n beè xi̱ta̱. Ti̱koa̱á tjín xá ndaà xi mì ni̱to̱n 'ya‑la̱ ta̱nga mìkiì ko̱ma jngoò k'a si̱jna'ma. I̱skan jcha̱‑la̱.#9?bTjín i'nga xi̱ta̱ xi ti̱k'e̱ 'ya‑la̱ jé‑la̱ k'e̱ nga ti̱kj'eè si̱ndaàjiìn. Ta̱nga ti̱koa̱á tjín i'nga xi i̱skan 'ya‑la̱. x8ibNga ch'in tjín kjit'aà‑la̱ i̱ndso̱'boì, kì tà nandá 'yoì, ti̱koa̱á t'i chibi nandá vino. 7bKì yá xi̱ta̱ xi ta̱xki̱ chjaàjiìn nga kjósòn‑la̱ ndsei̱i k'e̱ nga k'oi̱‑la̱ xá i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. Ítjòn ndaà ti̱kítsjiìn mé‑ne nga mì ji̱ ko̱ko̱t'aà‑lè jé‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Tsjeè ti̱jni. G6bTìbìnè‑lè nga nguixko̱n Nainá ko̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo ko̱ àkja̱le̱‑la̱ xi xó jè jaàjiìn‑ne, ndaà ti̱kitasoìn kjoa̱ koi. Ni̱mé kjoa̱ xi bìndaàjiìn k'e̱ nga kj'eè kiì 'ya‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱. Kì chjaàjiìn xi̱ta̱ xi nìs'in‑la̱; ngásòn ti̱s'in yije‑la̱. W5'bTa̱nga jñà xi̱ta̱ jchínga xi ótsji jé‑ìsa, ti̱kaká‑la̱ nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi i'nga k'oa̱á s'ín sincháxkón‑ne. F4bKì kiì nìs'in‑la̱ tsà yá xi óngui xi̱ta̱ jchínga xi otíxoma ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá tsà mì jò jàn ma‑ne xi̱ta̱ xi kijtseè‑ne xko̱n kjoa̱ xi komà. e3CbXo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò: “Jè nchra̱ja̱ xi síxá, kì na̱'ya bì'a tso'ba.” Ti̱koa̱á tjít'aà xi tsò: “Jè xi̱ta̱ xi síxá, mochjeén‑né nga kàtachjí‑la̱.” |2qbJñà xi̱ta̱ jchínga xi ndaà otíxoma ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, ok'ín‑la̱ nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkón koa̱ ko̱chját'aà‑la̱ xi mochjeén‑la̱, mats'ia̱ko̱‑ne jñà xi chja̱ya koa̱ okóya 'én‑la̱ Nainá. c1?bTsà jngoò xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá tsà tjín xíkjín xi chjo̱ón ka'àn, mochjeén‑né nga kàtasíchját'aà‑la̱ xíkjín mé‑ne nga mì jè na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo 'ñó ska̱nè‑ne xá. Jè na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ko̱maá ko̱si̱ko̱ xi kixi̱ kjoa̱ nga nguì ndí chjo̱ón ka'àn i̱ma̱. r0]bTjín i'nga íchjín ka'àn xi jye tsohófaya‑ne, jè kiìt'aà ìjngoò k'a‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í. g/Gb'A̱n, k'oa̱á s'ín mejèn‑na nga kàtixan ìjngoò k'a‑ne jñà íchjín ka'àn xi sa̱ i̱xti ìsa̱. Kàtas'e‑la̱ i̱xti. Ndaà kàtatíxoma ni'ya‑la̱ mé‑ne nga mì ch'o ki̱chja̱jno‑ná xi kondra̱. U.#b Íchjín koi, ti̱koa̱á mangaá‑la̱ nga xki̱ xi ján ni'ya binchimajto. Ma ts'eè‑né. Mìtsà tà ma ts'eè. Ti̱koa̱á 'én ndiso bíxkó. Chja̱jiìn chja̱'a ñánda mì jñà oko̱‑la̱. -b Tsà k'oa̱s'ín s'i̱in, kjo̱'iín s'e̱‑la̱ nga mìkiì nchisíkitasòn koni s'ín kitsjaà tso'ba nga sa̱ ítjòn. l,Qb Ta̱nga jñà íchjín ka'àn xi sa̱ i̱xti ìsa̱ mìkiì ko̱ma xo̱jo̱n si̱t'aà. K'e̱ nga x'i̱n kjoa̱ajiìn‑la̱, mìtsà 'iín ko̱ma‑la̱ nga ki̱nchat'aàxìn‑la̱ Cristo nga ki̱xan ìjngoò k'a‑ne. +5b jñà xi 'ya‑la̱ nga ndaà kisìjchá yijo‑la̱ ts'e̱ xá xi ndaà tjín: tsà ndaà kisìjchá i̱xti‑la̱, tsà ndaà kisìs'in‑la̱ xi̱ta̱ xi ijchòkon ni'ya‑la̱, tsà tsaníjno ndso̱ko̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo nga ndaà kisìs'in‑la̱, tsà kisìchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ xi kjoa̱ títsa̱jiìn. Tsà k'oa̱s'ín kisìkitasòn yije xá xi ndaà tjín, ko̱ma si̱t'aà xo̱jo̱n. 2*]b Íchjín ka'àn xi si̱t'aà xo̱jo̱n nga ko̱chját'aà‑la̱, tà jñà‑né xi tsato jàn kaàn nó tjín‑la̱ xi kixi̱ tsibìtsa̱jnako̱ x'i̱n‑la̱, )'bTsà yá xi mìkiì si̱ìkinda̱ xi̱ta̱ xíkjín nga si̱ìchját'aà‑la̱, mats'ia̱ko̱ ítjòn‑ne xi ya̱ títsa̱jnako̱ ni'ya‑la̱, tsà mì k'oa̱á s'ín ko̱si̱ko̱ xíkjín, mìkiì nchisíkitasòn 'én xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ìsa̱á ch'o nchisíkítsa̱jna yijo‑la̱ mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. (bK'oa̱á s'ín tatìxoma‑la̱ kjoa̱ koi mé‑ne nga ndaà si̱ìjchá‑ne yijo‑la̱ nga mì yá xi ch'o ki̱tso̱‑la̱. +'ObTa̱nga jè chjo̱ón ka'àn xi kjo̱tsja ts'e̱ i̱sò'nde xi ch'o tjín tsjá‑la̱ yijo‑la̱, i̱t'aà ts'e̱ Nainá tíjnak'en‑né na̱s'ín tíjnakon. ,&QbJè chjo̱ón ka'àn xi kixi̱ kjoa̱ nga tíjna ta̱jngoò, Nainá 'ñót'aà‑takòn ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n bítsi'ba nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá. e%CbTsà tjín íchjín ka'àn xi tjín‑la̱ i̱xti, ko̱ tsà tjín‑la̱ i̱xti 'ndei̱í, i̱xti koi, ítjòn kàtasíkitasòn ya̱ ni'ya‑la̱ kós'ín beèxkón Nainá. Kàtasìko̱ xi̱ta̱ xíkjín, mé‑ne nga tsjá ngajo‑la̱ kjoa̱tjòcha ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱. Kjoa̱ koi, ndaà tjín. K'oa̱á s'ín sasén‑la̱ Nainá. r$]bTi̱si̱ko̱ò jñà íchjín xi jye k'en x'i̱n‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga tsjìn xi osìko̱. n#UbJñà íchjín xi jye 'ñó jchínga, k'oa̱á s'ín tèno̱jmíya‑la̱ koni tsà nea̱‑lè ma. Jñà xi íchjín i̱xti k'oa̱á s'ín tèno̱jmíya‑la̱ koni tsà tichji ma nga nguì tsjeè tíjna kjo̱hítsjeèn‑lè. q" ]bJñà xi̱ta̱ xi jye 'ñó jchínga, kì ta̱xki̱ nìkaká‑la̱; k'oa̱á s'ín tèno̱jmíya‑la̱ koni tsà na̱'èn‑lè ma; ti̱koa̱ jñà xi ìsa̱ i̱xti‑ìsa, k'oa̱á s'ín tèno̱jmíya‑la̱ koni tsà 'ndsì ma. !bNdaà ti̱kindi̱i yijo‑lè mé xi 'nì. Ti̱koa̱ t'i̱in kinda̱ jè 'én xi okoòya‑la̱ xi̱ta̱. Kixi̱ ti̱jni. Tsà k'oa̱s'ín si̱kitasoìn, ngaji̱, ki̱tjokàjiìn kjo̱'in; ti̱koa̱á ki̱tjokàjiìn kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi 'nchré‑lè., QbI̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, kjit'aà na̱chrjein ti̱yakoi̱i, ti̱koa̱ ti̱xákoi̱i mé‑ne nga skoe̱ yije‑ne xi̱ta̱ nga ndaà tímajchíngakoi̱i. bKì nìjchàajiìn‑jèn nga si̱xát'aà‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tjò xi kitjoé‑lè k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá tsohósòn‑lè tsja nga jñà kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá i̱t'aà tsi̱ji. A{b Skanda k'e̱ nga kìjchokon‑lè, k'oa̱á s'ín t'i̱in: tìxke̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ 'én‑la̱ Nainá; tìnè‑la̱ nga 'ñó kàt'eé‑la̱ ikon; ti̱koa̱ ta̱kóya‑la̱. ,Qb Kì yá xi ochrjekàngui‑lè na̱s'ín nguì sa̱ i̱xti‑ìsi. Ya̱ i̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ji̱, ndaà t'in ítjoìn mé‑ne skíngui‑ne kós'ín nokjoì, kós'ín 'nì, kós'ín tjòcha 'yi Nainá ko̱ xi̱ta̱, [kós'ín ndaà tíjna ini̱ma̱‑lè], kós'ín mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Nainá, kós'ín tsjeè tìnìjchí yijo‑lè nga nguixko̱n Nainá. kOb K'oa̱á s'ín tatìxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱, k'oa̱ tì s'ín ta̱kóya‑la̱ 'én koi. #b Koií k'oa̱s'ín bìnè‑lá xá yijo‑ná, ti̱koa̱ nìkjiaán kjo̱'in nga jè titsa̱chiñá‑lá Nainá xi tíjnakon xi ma‑la̱ ochrjekàjiìn kjo̱'in ngats'iì xi̱ta̱. Jñà‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. ^5b 'Én koi, 'én kixi̱‑né. Mochjeén‑né nga kàtakjeiín yije‑la̱ xi̱ta̱. a;bTsà kínè‑lá yijo‑ná nga k'oi̱‑lá nga'ñó, sakó chiba‑la̱ kjo̱ndaà, ta̱nga tsà kínè‑lá ini̱ma̱‑ná nga ndaà jcha̱xkoán Nainá, ìsa̱á sakó‑ná kjo̱ndaà xi mochjeén‑ná nga kjit'aà na̱chrjein. Sakó‑ná kjo̱ndaà i̱ i̱t'aà nangui ko̱ nga ko̱ma i̱skan ti̱koa̱á sakó‑ná ján ngajmiì. DbTa̱nga kì ta̱xki̱ nìs'in‑la̱ 'én jchínga ts'e̱ i̱sò'nde xi nìmé chjí‑la̱ xi tà kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱. Tìnè‑la̱ yijo‑lè nga cha̱xkoín Nainá. $AbJi̱, tsà k'oa̱s'ín ko̱kóya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xinguia̱á kjoa̱ koi, 'ñó ndaà si̱xát'aà‑la̱ Cristo Jesús. Ska̱sòn‑ìsa̱ kjo̱hítsjeèn‑lè i̱t'aà ts'e̱ 'én xi mokjeiín‑ná ko̱ kjo̱hítsjeèn xi ndaà tjín xi ndaà tì'mìtji̱ngui‑la̱.  bJè 'én‑la̱ Nainá si̱ìtsjeè tsojmì k'e̱ nga ki̱nókjoa̱t'aà‑lá. Jngoò chi̱'nda‑la̱ Cristo xi ndaà síxá 5cbNgats'iì tsojmì xi Nainá tsibíndaà, ndaà‑né, mìkiì ko̱ma ki̱náchrjenguiaá. Ko̱ma si̱kjeén yije tsà k'oi̱‑lá kjo̱ndaà Nainá k'e̱ nga si̱kjeén. c?bJñà xi̱ta̱ koi mìkiì tsjá'nde nga ki̱xan xi̱ta̱. Ti̱koa̱á tjín tsojmì xi ma chine, mìkiì tsjá'nde nga ko̱ma chji̱ne̱. Ta̱nga tsojmì koi, Nainá tsibíndaà nga tjí'nde‑la̱ nga ko̱ma ski̱ne̱ xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ ko̱ xi ndaà tíjiìn‑la̱ kjoa̱kixi̱. K'e̱ nga ski̱ne̱ tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. {V~}t|{zyxxwFvttJsr)qfp@o|nn!lkj0ihHfeddcba``I^^\[Z9YaXaW0UU8TSR2QCOuN(M:KmJIqHGGEDCAw?=<;F:w99,8.7a65432 1//.3-{,,+9*)('~'&u%S$?#;"z 70b<m    _H57A { Mìtsà jè xi ndaà bitjongui xi ti̱ yijo‑la̱ ndaà síkíjna‑ne i̱t'aà ts'e̱ mé kjoa̱ xi s'ín. Jè Nainá xi k'oa̱ ki̱tso̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga ndaà xi̱ta̱.X ) Jè xi jeya síkíjna yijo‑la̱, ta sa̱á Nainá jeya kàtasíkíjna. W ' K'oa̱á s'ín kéno̱jmíya‑je̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá jñà na̱xa̱ndá xi fì‑ìsa ñánda kijna na̱xa̱ndá tsa̱jòn. Ta̱nga mì ya̱ ki̱tjás'e̱n‑jiìn‑je̱n i̱'nde ñánda jye nchisíxá xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga mì ji̱n ndaà si̱kítsa̱jna‑je̱n yijo‑naje̱n xá xi nchis'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í.  7 Mìtsà ji̱n ndaà nìkítsa̱jna‑je̱n yijo‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ xá xi nchis'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Mìtsà titsa̱nìkatonè‑la̱je̱n chi̱ba̱‑la̱ koni kji xá xi oko̱‑naje̱n. Chiñàkjoa̱‑náje̱n, koni s'ín ìsa̱ 'ñó ndaà ko̱kjeiín‑nò, ko̱ ìsa̱á ko̱tseya xá xi titsa̱'nè‑je̱n. Ta̱nga ta k'oa̱á kji si̱xá‑je̱n koni s'ín tje̱n chi̱ba̱‑la̱.  Ko̱ tsà mì‑là ngaje̱n ijchò ítjòn‑je̱n, kixi̱í kjoa̱ kinìkatonè‑la̱je̱n chi̱ba̱‑la̱ i̱'nde koni kji kitjò'nde‑naje̱n. Ta̱nga ngaje̱n‑náje̱n xi ijchòko̱ ítjòn‑nòje̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo.  Ngaje̱n, mìkiì si̱katonè‑la̱je̱n chi̱ba̱‑la̱ nga ndaà si̱kítsa̱jna‑je̱n yijo‑naje̱n. K'oa̱á kji koni kji tsjá chi̱ba̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ xá‑naje̱n. Jè Nainá kitsjaà‑naje̱n xá xi ijchòko̱‑nòje̱n skanda ján Corinto. eC Kixi̱í kjoa̱, ngaje̱n, majìn‑naje̱n nga siìngásòn‑kjoòko̱‑je̱n jñà xi̱ta̱ xi ti̱ yijo‑la̱ ndaà síkítsa̱jna‑ne. Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'ín, xi̱ta̱ tòndo̱‑né. Tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga ti̱ chi̱ba̱ ts'e̱é síchi̱ba̱‑ne yijo‑la̱. Ti̱koa̱ ti̱ xíkjín síchi̱ba̱kjoò‑ne. ]3 Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱ tsò, ndaà kàtasíkítsjeèn koni tsò xo̱jo̱n xi nìkasén‑je̱n k'e̱ nga kjiìn titsa̱jna‑je̱n. K'oa̱á ti̱s'ín s'e̱n‑je̱n k'e̱ nga ya̱ titsa̱jnajiìn‑nòje̱n. R Tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: “Xo̱jo̱n‑la̱, 'ñó jchán tjín, 'ñó tíchja̱, ta̱nga k'e̱ nga i̱ tíjnajiìn‑ná mìtsà 'ñó xkón kji. 'Én xi chja̱, mì yá xi ndaà beèxkón.”   Majìn‑na̱ nga k'oa̱s'ín si̱kítsjeèn nga 'a̱n mejèn‑na̱ binchaxkón‑nò k'e̱ nga xo̱jo̱n tìsìkasén‑nò. w Mìkiì masobà‑na nga ndaà síkíjna yijo‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi kisìnga̱tsja‑naje̱n Cristo mé‑ne ko̱ma si̱chját'aà‑nò nga ìsa̱ 'ñó ki̱tsa̱jnaà; ko̱ mìtsà koi‑ne nga 'a̱n sikits'ón‑jiìn‑nò.  Jñò, tà k'oa̱á s'ín chìtsejèn‑là koni s'ín 'ya‑la̱ jñà xi̱ta̱. Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò‑la̱ yijo‑la̱ nga jè Cristo kisìkasén, ndaà kàtasíkítsjeèn, ti̱koa̱ ngaje̱n jè sobà Cristo kisìkasén‑naje̱n. C Titsa̱jnandaà‑náje̱n nga k'oi̱‑la̱je̱n kjo̱'in xi̱ta̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne xi mìkiì ndaà bitasòn‑la̱, k'e̱ nga jye jcha̱‑la̱ nga jñò kixi̱ nìkitasòn.   Nìkixòña‑náje̱n ngats'iì kjo̱hítsjeèn xi ch'o tjín ko̱ kjoa̱ 'nga takòn xi kondra̱ ts'e̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ Nainá. Ndobà'ñó‑náje̱n ngats'iì kjo̱hítsjeèn mé‑ne ko̱ma ki̱tasòn‑la̱ Cristo koni s'ín mejèn‑la̱. T~! Ki̱cha̱ xi nìkjeén‑je̱n, mìtsà ki̱cha̱ ts'e̱ i̱sò'nde. Nga'ñó ts'e̱ Nainá‑né xi ma‑la̱ síkixòña nga'ñó‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í xi bíchjoà ikòn‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. $}A Kixi̱í kjoa̱ nga xi̱ta̱ i̱sò'nde 'mì‑naje̱n, ta̱nga mì k'oa̱s'ín bixkán‑je̱n koni s'ín kjaán jñà xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. |5 Ti̱koa̱ bìtsi'bà‑nò k'e̱ nga kjíkon‑nò, jñò, ítjòn jchi̱bàya‑nò kjoa̱ xi tjín‑nò, mé‑ne k'e̱ nga kìjchoa, kì kiì bìnè‑náje̱n nga 'ñó kichjàkoa̱a jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín nchitsò nga k'oa̱á s'ín titsa̱'nè‑je̱n koni s'ín xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Ta̱nga 'a̱n, tìjna̱ ndaà‑ná nga ko̱jtikoa̱a jñà xi̱ta̱ xi chja̱jno‑naje̱n. ){ M 'A̱n xi Pablo 'mì‑na, bìtsi'bà‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà, ko̱ xi indaà tíjna ini̱ma̱‑la̱. Tjín xi̱ta̱ xi tsò‑na nga i̱ma̱ kjoa̱ xó s'iaàn k'e̱ nga ya̱ tìjna̱jiìn‑nò, ko̱ 'ñó xó ts'e̱n s'iaàn k'e̱ nga kjiìn tìjna̱a. z ¡Ndaà chjí‑la̱ Nainá nga 'ñó tse kjo̱ndaà tsjá‑ná, skanda tsjìn‑ná 'én kós'ín k'oi̱‑lá kjo̱ndaà!y Ko̱ó ini̱ma̱‑la̱ ki̱chja̱t'aà‑la̱ Nainá i̱t'aà tsa̱jòn, nga 'ñó tse kjo̱ndaà tísakó‑nò xi tsjá‑nò Nainá. x} Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga tjoé‑la̱ tsojmì kjo̱tjò, jeya si̱ìkíjna Nainá. K'oa̱á s'ín skoe̱‑ne nga kixi̱í kjoa̱ nga jñò nìkitasòn‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín mokjeiín‑nò. Jñà xi̱ta̱ koi skoe̱xkón Nainá i̱t'aà ts'e̱ tsojmì kjo̱tjò xi 'biì‑là ko̱ xi 'biì‑là jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. zwm Jñà tsojmì kjo̱tjò xi titsa̱nìkasén‑là jñà xi̱ta̱ 'ndseé, mìtsà ta koi kjoa̱‑la̱ nga ko̱chját'aà‑la̱ mé xi chija‑la̱, ti̱koa̱ koií‑né nga ìsa̱ kjìn ko̱ma xi̱ta̱ xi tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. 'vG Jñò, s'e̱ yije‑nò ngats'iì kjoa̱ nchi̱ná xi tjín, mé‑ne nga ko̱ kjo̱ndaà‑nò ma si̱chját'aà‑là xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, nga si̱kasén‑là kjo̱tjò xi ngaje̱n onguíko̱‑je̱n. K'e̱ nga tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ 'ndseé, tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. u/ Nainá tsjá tje̱‑la̱ tsojmì xi sitje̱, ti̱koa̱ tsjá tsojmì xi chineé. Tsjá yije‑nò xi mochjeén‑nò nga kìtje̱e; ti̱koa̱á síjchá tsojmì xi bìtje̱e. Kjìn sko̱ya kjo̱ndaà sa̱kò‑nò k'e̱ nga ko̱ kjoa̱kixi̱‑nò 'bioò kjo̱tjò‑nò. ]t3 K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Kisìka'bí‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ nga kitsjaà‑la̱ mé xi mochjeén‑la̱.Kjoa̱kixi̱‑la̱, mìkiì kjoe̱het'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. esC Nainá ko̱ma‑la̱ tsjá yije‑nò kjo̱ndaà xi tjín‑la̱, mé‑ne nga kjit'aà na̱chrjein s'e̱ yije‑nò xi mochjeén‑nò, skanda kininguií‑nò mé‑ne ko̱ma si̱chját'aà ts'e̱ xá xi ndaà tjín. hrI Nga jngoò ìjngoò, k'oa̱á kji kàtatsjá koni kji kosòn‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. Mìtsà ko̱ kjo̱ba‑la̱ nga tsjá, ni̱ mìtsà kjo̱'ñó ko̱ma‑la̱, nga Nainá tsjakeè‑né xi ko̱ kjo̱tsja‑la̱ tsjá. *qM Ti̱kítsjeèn jè 'én xi tsò: Jè xi chiba tsojmì bítje̱, chibaá tsojmì majchá‑la̱; jè xi tse tsojmì bítje̱, kjìn tsojmì majchá‑la̱. p7 Koií kjoa̱‑la̱ k'oa̱á s'ín tìsìkítsjeèn nga tsibìtsi'ba‑la̱ jñà 'ndseé nga kisìkasén ítjoàn, mé‑ne nga kàtìkon‑nò koa̱ kàtasíchját'aà‑nò nga kàtíxkóko̱‑nò to̱n kjo̱tjò xi jye k'oa̱s'ín kits'ioò ndso̱baà, mé‑ne k'e̱ nga jye tíjnandaà kjo̱tjò‑nò jcha̱‑la̱ nga i̱jiìn ini̱ma̱‑nò inchrobàjiìn‑ne; mìtsà kjo̱'ñó komà‑nò. voe Kós'ín ko̱ma‑ne tsà koi na̱chrjein‑la̱ kji̱ko̱ i'nga‑na̱ xi̱ta̱ Macedonia. K'e̱ nga ki̱jchò skoe̱‑nò nga kj'eè kiì titsa̱jnandaà nga'ñó xi si̱kasén. Tsà k'oa̱s'ín ko̱ma kjoa̱ koi, ngaje̱n ko̱sobá‑naje̱n, ko̱ jñò, ìsa̱á 'ñó ko̱sobà‑anò. Nga ngaje̱n, i̱t'aà tsa̱jòn 'ñó ndaà nìkítsa̱jna‑nòje̱n. n Koií xá tìsìkasén‑nò jñà 'ndseé koi, mé‑ne 'a̱n mì ch'o kóti̱jna‑na̱ tsà koi na̱chrjein‑la̱ tsà ta 'én ndiso ko̱ma‑ne koni s'ín ndaà síkítsa̱jna‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, mé‑ne jñò titsa̱jnandaà koni s'ín kixan. /mW Be‑ná nga titsa̱jnandaà nga mejèn‑nò si̱kitasòn. K'oa̱á xan‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi nangui Macedonia ts'e̱ nga jñò xi Acaya tsa̱jòn, titsa̱jnandaà‑nò skanda jè nó xi tsato nga mejèn‑nò si̱kasén nga'ñó. K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱ Macedonia koni s'ín titsa̱'nè, kjìn ma‑ne xi matsja‑la̱ i̱t'aà tsa̱jòn ti̱koa̱á kjòtsja‑la̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìchját'aà. =l u Jè kjoa̱ ts'e̱ nga'ñó xi maxkót'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá xi ko̱chjeén‑la̱ jè nga'ñó, mì ti̱ kiì mochjeén‑ne nga 'a̱n skiì‑ìsa‑nò. kyTa̱kó‑là xi̱ta̱ koi kjoa̱tjòcha xi tjín‑nò, ta̱kó‑là kjo̱ndaà xi tjín‑nò koni s'ín jye o̱kixan‑la̱ jñà xi̱ta̱ 'ndseé koi, mé‑ne nga skoe̱‑ne jñà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi i'nga nga kixi̱ kjoa̱.jJè Tito, amigo ts'a̱n‑ná nga 'a̱án síxáko̱‑na̱ xi kjo̱ndaà tsa̱jòn. Jñà xi̱ta̱ 'ndseé xi i'nga, jñà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi tjín nangui Macedonia jñà kisìkasén; nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ 'ndseé koi, jè Cristo jeya bìjna. i5Tito, ti̱koa̱á báhijtako̱ ìjngoò 'ndsè xi xki̱ xi ján ki'ya‑je̱n nga 'ñó bínè‑la̱ yijo‑la̱ nga kjìn xá ma‑la̱. Tjín kixi̱‑né i̱'ndei̱, ìsa̱á ndaà bínè‑la̱ yijo‑la̱ nga síchját'aà‑nò nga ìsa̱ ndaà beè takòn‑nò. hK'oa̱á s'ín bìnè‑la̱je̱n yijo‑na̱je̱n kjoa̱ xi ndaà tjín nga nguixko̱n Nainá ko̱ ti̱koa̱ nguixko̱n xi̱ta̱. ugcK'oa̱á ma‑ne nga mì yá xi̱ta̱ ki̱chja̱jno‑naje̱n kós'ín ko̱chjeén to̱n xi tse tímaxkó. nfUMìtsà tà koi kjoa̱ koi, ti̱koa̱á jñà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo jaàjiìn jè 'ndseé nga koa̱hijtako̱‑na̱je̱n nga onguíko̱‑je̱n to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá xi ngaje̱n titsa̱bíxkó‑je̱n mé‑ne jè Na̱'èn‑ná jeya kíjna, ti̱koa̱ skoe̱ jñà xi̱ta̱ nga ko̱ó ini̱ma̱‑na̱je̱n síchját'aà‑la̱je̱n xi̱ta̱. deAJè Tito tífìko̱ jngoò 'ndseé xi ndaà síkíjna ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi tjín ni̱ta̱ ñánda‑ne; nga jè 'ndseé ndaà chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. .dUKixi̱í kjoa̱ jè Tito kòkjeiín‑la̱ koni s'ín tsibit'ín‑la̱; ti̱koa̱ jè, 'ñó mejèn‑la̱ nga kiìkon‑nò; ikoón xi kitsò nga kji̱kon‑nò. +cONdaà chjí‑la̱ Nainá nga k'oa̱s'ín tsibíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Tito nga ti̱koa̱ kisìkájno i̱t'aà tsa̱jòn koni s'ín 'a̱n kisìkájnoa. obWK'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi kjìn tsibíxkó, ni̱mé tsiningui‑la̱, koa̱ jè xi chiba tsibíxkó, ni̱mé kisìchjaàt'aà‑la̱.” Kós'ín komà nga kinìkasén Tito ján Corinto KaI̱'ndei̱, jñà xi̱ta̱ koi, tsjìn‑la̱ mé xi mochjeén‑la̱, ta̱nga jñò, tjín‑nò. K'e̱ nga kj'ei̱í na̱chrjein, jñà xi̱ta̱ koi, s'e̱é‑la̱ mé xi mochjeén‑la̱, ko̱ jñà ko̱si̱ko̱‑nò k'e̱ nga jñò tsjìn‑nò. K'oa̱á s'ín ngásòn ngáya s'e̱‑ná mé xi ko̱chjeén‑ná. 4`a Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga kjo̱'in s'e̱‑nò nga si̱chját'aà‑lá xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, jè‑né nga ngásòn ngáya s'e̱‑ná mé xi mochjeén‑ná. a_; K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ xi tíjnandaà nga ko̱ ini̱ma̱‑la̱ mejèn‑la̱ tsjá, k'oa̱á kji kàtatsjá koni kji ma xi s'ín, mìtsà tsato tínìjé‑la̱. Nainá mìtsà tsato síjé koni kji ma xi 'nè. T^! I̱'ndei̱, tákó k'oa̱á s'ín t'e̱en koni s'ín tsibìts'ia̱ko̱o. K'oa̱á s'ín ti̱kjehet'aà koni s'ín kjòmejèn‑nò nga sa̱ ítjòn. K'oa̱á kji tjioò koni kji bijchó nga'ñó‑nò. ] Tsjaà jngoò‑nò kjo̱hítsjeèn i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ jè. Ko̱chjeén‑nò nga ndaà si̱kitasòn koni s'ín tsibìts'ia̱ko̱o jè nó xi tsato nga kits'ioò to̱n xi kjo̱tjò ts'e̱ Nainá. K'oa̱s'ín ki'nè nga ko̱ kjo̱tsja‑nò kits'ioò. \ Jñò, jyeé 'yaà kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. Xi̱ta̱ i̱ma̱á kis'iìn yijo‑la̱ xi kjo̱ndaà tsa̱jòn, na̱s'ín ts'e̱ yije‑né ngats'iì tsojmì xi tjín, mé‑ne jñò tjoé‑nò kjoa̱ nchi̱ná xi tjín‑la̱. [Mìtsà k'oa̱s'ín tìxan‑nò koni tsà jngoò kjo̱tíxoma tìtsja‑nò. Jè xi mejèn‑na nga skoeè a nguì kixi̱í kjoa̱ nga tjín‑nò kjoa̱tjòcha koni s'ín tjín‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga titsa̱jnandaà nga tsjá kjo̱tjò‑la̱. ZTa̱nga jñò, 'ñó ndaà 'nè‑nò ngats'iì kjoa̱ xi 'nè nga ndaà mokjeiín‑nò, nga ndaà nokjoà, nga ndaà tjín‑nò kjoa̱ chji̱ne̱, nga titsa̱jnandaà nga mejèn‑nò si̱chját'aà ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, nga tjín‑nò kjoa̱tjòcha nga i̱t'aà tsa̱je̱n komà‑nò. Koni s'ín 'nè yije kjoa̱ koi, k'oa̱á ti̱s'ín ti̱katonè‑là jè kjo̱tjò xi 'bioò. \Y1K'oa̱á ma‑ne bítsi'ba‑la̱je̱n Tito koni s'ín tsibíts'ia̱ko̱ xá xi kitjoé‑la̱ k'e̱ nga sa̱ ítjòn, k'oa̱á ti̱s'ín kàtasíkjehet'aà‑ne nga kàtíxkó to̱n kjo̱tjò xi jñò 'bioò. xXiJñà xi̱ta̱ koi, ìsa̱á tsato kitsjaà koni s'ín titsa̱chiñá‑la̱je̱n. Ítjòn nangui kisìkítsa̱jna‑la̱ Nainá ini̱ma̱‑la̱, i̱kjoàn, k'oa̱á ti s'ín kis'iìn i̱t'aà tsa̱je̱n koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. QWJñà xi̱ta̱ koi, 'ñó tsibítsi'ba‑naje̱n nga mejèn‑la̱ nga ti̱koa̱ si̱ìkasén‑la̱ to̱n kjo̱tjò jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo jè i̱'nde ñánda ko̱chjeén‑la̱. IV 'A̱n, tíbe‑ná nga ko̱ó kjo̱tsja‑la̱ tsjá to̱n xi kjo̱tjò ts'e̱ Nainá koni kji bijchó nga'ñó‑la̱, saà k'oa̱á skanda tsjásòn‑né koni kji bijchó nga'ñó‑la̱. zUmNa̱s'ín 'ñó tse kjo̱'in nchihotojiìn ti̱koa̱ tí'ya‑la̱ nga 'ñó matsja‑la̱. Na̱s'ín 'ñó xi̱ta̱ i̱ma̱, jñà tsojmì xi tsjá kjo̱tjò‑la̱ Nainá, ko̱ó ini̱ma̱‑la̱ tsjá koni tsà 'ñó xi̱ta̱ nchi̱ná. 2T _Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, mejèn‑na nga kàtasijiìn‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Nainá xi okó i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ nangui Macedonia. SI̱'ndei̱, i̱t'aà tsa̱jòn ma'ñót'aà takoàn ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, k'oa̱á ma‑ne nga matsja‑la̱ ini̱ma̱‑na̱.KRTito, ìsa̱á 'ñó ndaà matsjakeè‑nò k'e̱ nga bítsjeèn‑la̱ nga ngats'ioò ndaà kinìkitasòn‑là ko̱ ndaà kichjoétjò k'e̱ nga ijchòkon‑nò, koa̱ 'ñó ndaà kiyaxkón. NQ'A̱n, jyeé ko̱s'ín ndaà kisìkítsa̱jna‑nò nga nguixko̱n Tito koni kixan‑la̱. Jñò, ni̱mé kjoa̱ tjín xi ch'o kinìkíjna‑ná. Koni s'ín nga ngats'iì 'én xi ki'mì‑nòje̱n, nguì 'én kixi̱‑né, k'oa̱á ti̱s'ín kixi̱ itjo koni tsò 'én xi kixan‑la̱ Tito nga ndaà kisìkítsa̱jna‑nò. P# Maje takòn‑náje̱n ngats'iì kjoa̱ xi ki'nè. Mìtsà ta koií kjoa̱‑la̱ nga maje takòn‑je̱n i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi; ìsa̱ 'ñó matsja‑naje̱n nga ki'ya‑je̱n Tito nga 'ñó tsja tjín‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga ngats'ioò kinìtsjako̱o. SO 'A̱n, koni s'ín kiskiì‑nò xo̱jo̱n carta xi kisìkasén‑nò, mìtsà jè tìsìkítsjeèn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tsohótsji jé; ni̱ mìtsà i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kitsì'on kisìkasén‑nò xo̱jo̱n. Jè‑né nga ti̱jñò ki'ya‑nò nga nguixko̱n Nainá nga kixi̱í kjoa̱ nga tjòcha 'ya‑náje̱n. kNO Ta̱nga ti̱kítsjeèn ngats'iì kjo̱ndaà xi ki'nè ta koi kjoa̱‑la̱ nga kjoa̱ba kisakò‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá. I̱'ndei̱ titsa̱jnandaà‑nò nga s'e̱en kjoa̱ xi tjínè‑nò nga si̱kitasòn; k'oa̱á s'ín titsa̱hokoò yijo‑nò nga ni̱mé jé tjín‑nò; majticha‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé; i̱'ndei̱ tsakjoòn‑chaà Nainá; mejèn‑nò nga jcha̱xkon‑ná; makájnoó‑nò i̱t'aà ts'a̱n; k'oa̱á komà‑ne nga kits'iì‑là kjo̱'in jè xi̱ta̱ xi tsohótsji jé. Ngats'iì kjoa̱ koi koni s'ín ki'nè, k'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ nga mìtsà ngats'ioò tjín‑nò jé. "M= Jè kjoa̱ba xi s'e‑ná koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, jè síxájiìn ini̱ma̱‑ná nga nìkájnoaá jé‑ná nga mì ti̱ jé binchaàtsji‑ná mé‑ne nga ko̱ma ki̱tjokàjñaá kjo̱'in; ko̱ mìtsà mé xi i̱skan si̱kájnoaá. Ta̱nga jè kjoa̱ba xi tsjá‑ná i̱sò'nde nga mìkiì mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jé síxájiìn ini̱ma̱‑ná nga kjoa̱ biyaà fìko̱‑ná. mLS Ta̱nga i̱'ndei̱, matsja‑la̱ ini̱ma̱‑na̱, mìtsà koi nga kjoa̱ba kis'e‑nò kjoa̱ ts'e̱ xo̱jo̱n, koi‑né nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá kinìkájno jé‑nò nga mì ti̱ jé chinchaàtsji‑nò. Jñò, k'oa̱á s'ín kjòba‑nò koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. K'oa̱á ma‑ne nga ni̱mé kjoa̱ ch'o kisakò‑nò i̱t'aà tsa̱je̱n. K-Jñò, na̱s'ín tà kjoa̱ba tsohotsjì‑nò k'e̱ nga kisìkasén ítjòn‑nò xo̱jo̱n, i̱'ndei̱, mì ti̱ kiì tìsìkájno‑na. Nga sa̱ ítjòn kisìkájnoa nga kisìkasén jngoò‑nò xo̱jo̱n, koií kjoa̱‑la̱ nga kisibaá chiba na̱chrjein‑nò. oJWMìtsà tà koi kjoa̱‑la̱ nga j'iì Tito, jè‑né nga jè, ti̱koa̱á tsja tjín‑la̱ xi i̱t'aà tsa̱jòn. Tsibéno̱jmí‑naje̱n nga jñò, 'ñó mejèn‑nò nga jcha̱xkon‑náje̱n. K'oa̱á ti̱ kitsò‑naje̱n nga ba titsa̱jnaà koa̱ makájno‑nò i̱t'aà ts'a̱n. K'e̱ nga ki'nchrè 'én koi, 'a̱n, ìsa̱á ndaà kjòtsja‑na. wIgTa̱nga Nainá síjehikon‑né xi̱ta̱ xi indaà tjín ikon; kisìjehikòn‑naje̱n k'e̱ nga j'iì Tito. gHGK'e̱ nga j'iì‑je̱n i̱ nangui Macedonia, ni̱mé xi komà kinìkjáya‑je̱n. 'Ñó kinìkájno‑je̱n; xki̱ xi ján kis'e‑naje̱n kjoa̱siì, koa̱ ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑naje̱n 'ñó kisinchaàxkón. iGKNguì 'én kixi̱í xi tìchjàko̱‑nò; 'ñó matsja‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ i̱t'aà tsa̱jòn. 'Ñó tjín‑na̱ kjo̱jetakòn ko̱ ta̱xki̱ tsjaá ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱, na̱s'ín tse kjo̱'in tjín‑naje̱n. F5K'e̱ nga k'oa̱s'ín tìxan‑nò, mìtsà mé kjoa̱ xi ch'o tjín tìhonè‑nò; jyeé k'oa̱ kixan‑nò nga sa̱ ítjòn, kjit'aá na̱chrjein nga matsjacha‑nòje̱n, na̱s'ín ki̱yá ko̱ tsà titsa̱jnakoaán, ko̱ó ini̱ma̱‑na̱je̱n nga matsjacha‑nòje̱n. VE%Chjoétjò‑náje̱n nga ko̱ ini̱ma̱‑nò. Ngaje̱n, ni̱yá xi̱ta̱ xi ch'o nìko̱‑je̱n; ni̱ sa̱á yá xi̱ta̱ nìkí'on‑je̱n, ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ chona̱cha̱n‑la̱je̱n. ID Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, k'oa̱á tjín kjo̱ndaà xi tsjá‑ná Nainá koni s'ín kitsjaà tso'ba. K'oa̱á ma‑ne ki̱nchat'aàxìn‑là ngats'iì kjoa̱ xi tjé tjín xi síkits'ón yijo‑ná ko̱ ini̱ma̱‑ná, mé‑ne tsjeè ki̱tsa̱jnaá nga nguixko̱n Nainá. Ndaà jcha̱xkoán Nainá mé‑ne nga kjit'aà na̱chrjein ìsa̱ tsjeè si̱jchá yijo‑ná. Mé‑ne tsja ma‑la̱ Pablo kjoa̱ xi s'ín xi̱ta̱ Corinto jCM'A̱n‑ná xi skoétjò‑nò koni jngoò Na̱'èn,
jñò ko̱ma ndí i̱xti x'i̱n‑na̱ ko̱ ndí i̱xti íchjín‑na̱,
k'oa̱á tsò Na̱'èn‑ná xi ta jè ta̱jngoò xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱.IB Nainá k'oa̱á kitsò nga kiìchja̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱:Tìtjo̱kàjiìn‑là jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n,
koa̱ ti̱nchat'aàxìn‑là.Ni̱mé kjoa̱ chingàjñoò xi tjé tjín nga nguixkoaàn,
mé‑ne nga 'a̱n ko̱ma skoétjò‑nò. JA Mìkiì ko̱ma ya̱ sijnaya ni'ya i̱ngo̱‑la̱ Nainá jñà xkósòn xi nainá tsò‑la̱ xi̱ta̱. Nga jñá‑ná xi 'mì‑ná ni'ya i̱ngo̱‑la̱ Nainá xi tíjnakon. Koni s'ín kitsò Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱, tsò‑né:'A̱n, ya̱á kóti̱jnakoa̱a na̱xa̱ndá‑na̱, ti̱koa̱á ya̱á ko̱jmejiìn‑la̱.'A̱n‑ná xi Nainá ki̱tso̱‑na̱ koa̱ jñà ko̱ma xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑na̱. k@O¿A ko̱maá ndaà kji̱ko̱ xíkjín, jè Cristo ko̱ xi̱ta̱ nei̱í? Ti̱koa̱á mìkiì ko̱ma ndaà kji̱ko̱ xíkjín jngoò xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo ko̱ jngoò xi mìkiì mokjeiín‑la̱. n?UJñò, xi mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, kì jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ nìngásòn‑ko̱ kjo̱hítsjeèn‑nò. ¿A ko̱maá ko̱ngásòn‑ko̱ jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ o̱kixi̱ ko̱ jngoò xi tsjìn‑la̱ o̱kixi̱‑la̱ Nainá? ¿A ko̱maá ya̱ ki̱tsa̱jnajñaá ñánda jñò choòn nga tjín kjoa̱ iseèn? ^>5 K'oa̱á s'ín chjà‑nò koni tsà i̱xti‑na̱ xan‑nò, jñò, k'oa̱á ti̱s'ín t'e̱en koni s'ín 'nè‑je̱n, nga ko̱ ini̱ma̱‑nò ti̱tsjacha‑náje̱n. Ti̱nchat'aàxìn‑là kjoa̱ ts'e̱ jé .=U Ngaje̱n, mìtsà bìxkon‑nòje̱n kó tsò kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑naje̱n, jñò‑nó xi bìxkoòn kó tsò kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nò. < Jñò 'ndseé xi Corinto tsa̱jòn, jyeé kinokjoà kixi̱‑nòje̱n; nguì ko̱ó ini̱ma̱‑na̱je̱n matsjacha‑nòje̱n. a;; K'oa̱á s'ín ko'an‑naje̱n koni tsà ba tjín‑naje̱n, ta̱nga ngaje̱n tsja tjín‑naje̱n. Tsò‑naje̱n nga xi̱ta̱ i̱ma̱‑né, ta̱nga i̱t'aà tsa̱je̱n, kjìn jchán xi̱ta̱ tísakó‑la̱ kjo̱ndaà ts'e̱ ini̱ma̱‑la̱. Ni̱mé xi tjín‑naje̱n, ta̱nga nguixko̱n Nainá, tjín yijeé‑naje̱n ni̱ta̱ mé‑ne. -:S Tjín i'nga xi k'oa̱s'ín síko̱‑naje̱n koni tsà mìkiì beèxkon‑naje̱n, ta̱nga tjín xi beèxkon‑naje̱n. K'oa̱á s'ín beèhikon‑naje̱n koni tsà jyeé k'en‑je̱n, ta̱nga titsa̱jnakon‑náje̱n. Tsjá‑naje̱n kjo̱'in jñà xi̱ta̱ ta̱nga mìkiì biyaà‑je̱n. |9qTjín xi̱ta̱ xi beèxkón‑naje̱n, ti̱koa̱ tjín xi mìkiì beèxkón‑naje̱n. Sakoa̱á ndaà chja̱ i̱t'aà tsa̱je̱n, sakoa̱á majìn. Tjín i'nga xi xi̱ta̱ ndiso tsò‑naje̱n ta̱nga ngaje̱n 'én kixi̱í nokjoá‑je̱n. T8!Bèno̱jmí‑je̱n 'én xi kixi̱ tjín. Tjín‑naje̱n nga'ñó‑la̱ Nainá. Jñà kjoa̱ kixi̱ xi 'nè‑je̱n, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jñà ki̱cha̱ xi ko̱ ngaskón ko̱ kixi̱ mochjeén. Z7-Ta̱nga nguì tsjeé titsa̱nìjchá‑je̱n yijo‑naje̱n; ndaá machi̱ya‑naje̱n ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne; tjín‑naje̱n kjoa̱tsetakòn ko̱ kjo̱ndaà i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱; ko̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tísíxájiìn ini̱ma̱‑naje̱n; ko̱ nguì ko̱ó ini̱ma̱‑naje̱n nga tjín‑naje̱n kjoa̱tjòcha. h6Inga tísat'é‑naje̱n, nga nda̱yá tínìkjas'en‑naje̱n, nga ngaje̱n binchaàtsji‑la̱je̱n kjoa̱siì na̱xa̱ndá, nga 'ñó nìxá‑je̱n, ko̱ mìkiì tsafé‑je̱n, skanda bìtsa̱jna kjinchrá‑náje̱n. 5Ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi 'nè‑je̱n, ndaá onguíko̱‑je̱n yijo‑naje̱n mé‑ne jñà xi̱ta̱ skoe̱‑ne nga chi̱'nda‑la̱ Nainá 'mì‑naje̱n, nga 'ñó tjín‑naje̱n kjoa̱tsetakòn, 'ñó ndaà chíkjoa̱ko̱‑naje̱n kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in, ko̱ tíchijat'aà‑naje̱n mé tsojmì xi ko̱chjeén‑naje̱n, koa̱ chjá tíma‑naje̱n kjoa̱ xi tíhotojiìn‑je̱n, J4 Ni̱mé kjoa̱ xi ch'o 'nè‑je̱n xi síkits'ón‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, mé‑ne jè xá‑la̱ Nainá xi ji̱n titsa̱'nè‑je̱n mì yá xi ch'o ki̱chja̱jno‑la̱. b3=Nga jè Nainá, k'oa̱á tsò:Ki'nchrè‑lè k'e̱ nga ndaà chi̱ba̱‑la̱ kjòchjeén‑lè kjo̱ndaà‑na̱,
tsohósi̱ko̱ó‑lè, jè na̱chrjein k'e̱ nga tíchiñá‑la nga ki̱tjojiìn kjo̱'in. I̱'ndei̱, jñò, ndaà ti̱ná'yaà. Jyeé ijchò na̱chrjein ts'e̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá nga kítjokàjñoò kjo̱'in. 2 {Ngaje̱n, xi Nainá nìxát'aà‑la̱je̱n, bítsi'ba‑nòje̱n, kjo̱ndaà xi tsjá‑nò Nainá, ndaà ti̱kjeén. s1_Cristo, mìtsà jé tsohótsji; ta̱nga xi kjo̱ndaà tsa̱ján, Nainá, jé tsohónè yije‑la̱ ngats'iì jé xi tjín i̱sò'nde, mé‑ne i̱t'aà ts'e̱ Cristo, xi̱ta̱ kixi̱ ko̱maá nga jè Nainá si̱ìkixi̱ya‑ná.l0QK'oa̱á ma‑ne ngaje̱n síkasén‑naje̱n Cristo nga nokjoà ngajo‑la̱je̱n. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jè Nainá tíbítsi'ba‑nò. I̱t'aà ts'e̱ Cristo bìtsi'bà‑nòje̱n: jchi̱bàndaàko̱‑nò Nainá. /{I̱t'aà ts'e̱ Cristo kisìxá Nainá nga kisìkjoóndaà‑ne xi̱ta̱ i̱sò'nde. Mì ti̱ kiì kinda̱ kis'iìn‑ne jé‑la̱ jñà xi̱ta̱. Ko̱ kitsjaà‑naje̱n xá nga bèno̱jmí‑je̱n kós'ín ma nga chibàndaà‑ná ko̱ Nainá. }.sNgats'iì kjoa̱ koi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne, nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo kichibàndaà‑ná ko̱ Nainá. Ko̱ jè Nainá kitsjaà‑na̱je̱n xá nga ko̱ma kéno̱jmí‑je̱n kós'ín kjoóndaà‑ne xi̱ta̱ ko̱ Nainá. &-EJngoò xi̱ta̱, k'e̱ nga Cristo tíjnako̱, xi̱ta̱ xi̱tse̱‑né i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Jè kjoa̱ jchínga jyeé tsato, jyeé kjòxi̱tse̱ya yije. u,cI̱'ndei̱ mì ti̱ kiì k'oa̱s'ín nìkítsjeèn‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í kós'ín tsejèn, kó kjoàn, koni s'ín s'ín jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. K'e̱ nga sa̱ ítjòn k'oa̱á s'ín kinìkítsjeèn‑je̱n, jè Cristo, tsà ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde‑nè. Ta̱nga i̱'ndei̱ mì ti̱ k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn‑naje̱n. g+GJè Cristo k'en ngajo‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnakon mì ti̱ k'oa̱á s'ín si̱ìjchá‑ne yijo‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱ yijo‑la̱. K'oa̱á s'ín si̱ìjchá yijo‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱ Cristo nga jè k'en ngajo‑la̱ koa̱ jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. 4*aJè kjoa̱tjòcha‑la̱ Cristo jè kitsobà'ñó‑naje̱n nga ma fìko̱‑na̱je̱n koni s'ín mejèn‑la̱, k'oa̱á tjín kjo̱hítsjeèn xi kjòchi̱ya‑na̱je̱n nga jngoò xi̱ta̱ k'en ngajo‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, k'oa̱á komà‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱ k'en. ,)Q Tsà ská‑naje̱n, koi‑né nga Nainá nìxá‑la̱je̱n, tsà ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑naje̱n, kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò nga jñò nìxá‑nòje̱n. c(? Mìtsà 'mì‑nòje̱n nga ti̱ji̱n ndaà nìkítsa̱jna‑náje̱n yijo‑naje̱n ta̱nga jè xi mejèn‑naje̱n nga tsja kàtama‑nò i̱t'aà tsa̱je̱n, mé‑ne ko̱ma ki̱nókjoa̱‑là jñà xi̱ta̱ xi ti̱jñà ndaà síkítsa̱jna‑ne yijo‑la̱ koni s'ín tsejèn‑la̱, ta̱nga jè ini̱ma̱‑la̱ mìkiì ndaà síkinda̱. ['/ Nga yaxkón‑je̱n Nainá koni s'ín ok'ìn‑la̱, k'oa̱á ma‑ne bèno̱jmí‑la̱je̱n xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, mé‑ne ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Nga nguixko̱n Nainá ndaà beèxkon‑na̱je̱n nga ndaà 'nè‑je̱n, 'a̱n k'oa̱á ti̱s'ín mejèn‑na̱ nga ti̱koa̱ jñò jyeé ndaà yaxkon‑náje̱n. '&G Mochjeén‑né nga ngats'iaá kìjchoaá nguixko̱n ñánda tíhotíxoma Cristo nga k'oi̱‑lá kinda̱ nga jngoò jngoaá; tjoé‑ná chjí‑ná mé kjoa̱ xi ki'né nga titsa̱jnaá i̱sò'nde, a ndaà ki'né, o xi ch'o ki'né. 'Én xi tsjá kjoa̱'nchán i̱t'aà ts'e̱ Nainá (%I Koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà si̱kitasoán koni s'ín sasén‑la̱ Na̱'èn‑ná, a i̱ titsa̱jnaá i̱t'aà nangui a xi ján titsa̱jnaá ján ngajmiì. +$OTíjngoò takoán i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ìsa̱á‑la ndaà tjín tsà si̱kíjnaá yijo‑ná, mé‑ne nga ján ki̱tsa̱jnakoa̱á Na̱'èn‑ná ngajmiì. @#yK'oa̱á s'ín titsa̱nìjchá yijo‑ná koni s'ín mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, mì k'oa̱á s'ín mochjeén nga ko̱s'ín si̱jchá yijo‑ná koni s'ín beè xkoaán. ""=Kjit'aá na̱chrjein k'oa̱s'ín tíjngoò takoán i̱t'aà ts'e̱ Nainá ko̱ k'oa̱á s'ín tíjiìn‑ná, k'e̱ nga tákó tíjnakon yijo‑ná i̱ i̱t'aà nangui koni jngoò ni'ya ñánda titsa̱jnaá, kjiìn titsa̱jna‑lá ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑ná ján ngajmiì. ?!wJè Nainá xi xó k'oa̱s'ín tsibíndaà‑ná ko̱ kitsjaà‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ mé‑ne tjíkixi̱‑ne kjoa̱ nga i̱skan tsjá yije‑ná koni s'ín kitsjaà tso'ba. l QK'e̱ nga tákó tíjnakon yijo‑ná koni jngoò ni'ya xi ma bixòña, i̱ma̱á fahatse‑ná, maba‑ná, mìkiì tsò takoán nga nìkíjna ni'ya‑ná. Majìn‑ná nga tjáxìn‑ná ni'ya jè, jè xi mejèn‑ná nga kàtaxi̱tse̱ya yijo‑ná mé‑ne nga yijo‑ná xi ma biyaà jngoò k'aá jchi̱ja nga jè kjoa̱binachon si̱ìkijne‑la̱. -SNa̱s'ín si̱jna yijo‑ná xi tsjach'á i̱'ndei̱, Nainá tsjá ìjngoò‑ná xi yijo xi̱tse̱. Jè ini̱ma̱‑ná mìtsà chi̱ja, yijo xi̱tse̱é ko̱ma. )KK'oa̱á ma‑ne nga i̱ma̱á fahatse‑la̱ ini̱ma̱‑ná i̱ i̱sò'nde nga jè xi mejèn‑ná nga ni̱to̱n ki̱tsa̱jnayaá ni'ya‑ná ján ngajmiì.  5Yijo‑ná k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni ni'ya xi tjín i̱ i̱t'aà nangui xi chiba na̱chrjein ma‑la̱ nga bixòña. Tsà ki̱xo̱ña ni'ya jè, Nainá tjíndaà jngoò‑la̱ ni'ya ján ngajmiì, xi tíjna ni̱ta̱ kjé‑ne, nga mìtsà tsja xi̱ta̱ kisindaà‑ne. *MNga mìtsà jñà chìtsejèn‑la̱je̱n kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde xi tsejèn, jñà chìtsejèn‑la̱je̱n xi mìkiì tsejèn xi ts'e̱ Nainá. Kjoa̱ xi tíma i̱ i̱sò'nde, kjoe̱het'aà‑né, ta̱nga jñà kjoa̱ xi mìkiì tsejèn, mìkiì kjoe̱het'aà ni̱ta̱ kjé‑ne.MJè kjo̱'in xi nìkjeiín‑je̱n i̱ i̱sò'nde, tà chibaá tjín. Tà jngoò tjò oto. Ta̱nga ya̱á sakó‑naje̱n kjo̱ndaà xi ìsa̱ jeya tjín xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. EK'oa̱á ma‑ne mìkiì mahindaà ini̱ma̱‑naje̱n; kixi̱í kjoa̱ yijo‑naje̱n tífehengui‑né; ta̱nga Nainá, na̱chrjein nchijòn tísíxi̱tse̱ya ini̱ma̱‑naje̱n. kONgats'iì kjoa̱ koi, kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò, mé‑ne ìsa̱ kjìn ko̱ma‑ne xi̱ta̱ xi tjoé‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá, nga ti̱koa̱ ìsa̱ jeya kíjna Nainá nga kjìn ma xi̱ta̱ xi tsjá‑la̱ kjo̱ndaà. Jè Nainá xi kisìkjaáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, 'ya‑náje̱n nga ti̱koa̱á ki̱jchò na̱chrjein nga si̱ìkjaáya‑naje̱n koni s'ín jaáya‑la̱ Jesús. I̱kjoàn ngats'iaá kji̱ko̱‑ná ya̱ nguixko̱n Nainá.  K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Mokjeiín‑na k'oa̱á ma‑ne nga kichjà.” Ngaje̱n, k'oa̱á ti̱s'ín tjín ini̱ma̱‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ 'én xi mokjeiín‑naje̱n, k'oa̱á ma‑ne nga nokjoá‑je̱n. - Ngaje̱n, kjo̱'iín titsa̱nìkjeiín‑je̱n skanda mejèn‑la̱ xi̱ta̱ si̱ìk'en‑naje̱n, ta̱nga jñò kjoa̱binachon tísakó‑nò. eC Ngaje̱n xi titsa̱jnakon‑je̱n, kjit'aà na̱chrjein tíjnat'aà chrañà‑na̱je̱n kjoa̱biyaà xi jè nga̱tjì‑la̱ Jesús, mé‑ne jè yijo‑naje̱n xi ma biyaà jcha̱‑la̱ kjoa̱binachon ts'e̱ Jesús.  Ni̱ta̱ ñánda‑ne nga onguí‑je̱n, kjit'aà na̱chrjein mejèn‑la̱ si̱ìk'en‑naje̱n xi̱ta̱ koni s'ín komàt'in Jesús; ta̱nga jè Nainá, jè xi mejèn‑la̱ nga i̱t'aà tsa̱je̱n kàta'ya‑la̱ nga jè Jesús xi tísíkíjnakon‑naje̱n. J  Fìtji̱ngui kondra̱á‑naje̱n xi̱ta̱, ta̱nga Nainá mìkiì tsjeiìn takòn‑naje̱n; jñà xi̱ta̱ beètoòn‑naje̱n, ta̱nga mìkiì chíkjoa̱‑la̱ nga síkjehesòn‑naje̱n. &E'Ñó kjìn ma‑ne kjoa̱ xi tjín‑naje̱n, ta̱nga maá ki̱tjokàjiìn‑je̱n. Tjín kjoa̱ xi makájno‑naje̱n, ta̱nga mìkiì mahindaà‑je̱n. wA}|zyyxw#uutsqrqp^o n*mVlkihgHfeGcba*`m__A^.\\%[ZYXW&UUTRRQ)P$NM=LpKKcJfI!FElCBA@=?>l<\L]zF = . U !E&EJñà xi̱ta̱ ndiso koi, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni nga̱jo̱ nandá xi tsjìn‑la̱ nandá, koni ifi xi nìmé jtsí fìko̱, ni̱to̱ón fìko̱ tjo̱. K'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga ya̱ kítsa̱jnajiìn i̱'nde jñò ts'e̱ kjo̱'in ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. X)Ta̱nga tsaká‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. Jngoò búrró chjo̱ón xi mìkiì ma‑la̱ chja̱, kiìchja̱‑la̱ koni tsà xi̱ta̱; mìkiì kitsjá'nde‑la̱ nga kiìko̱‑ìsa kjoa̱ská‑la̱. hIJyeé kisìkíjna ndi̱yá kixi̱. Jè fìtji̱ngui‑la̱ ndi̱yá xi ch'o tjín, jè ndi̱yá ts'e̱ Balaam, ki'ndí‑la̱ Beor, jè xi 'ñó kjòtsjakeè to̱n nga mejèn‑la̱ s'i̱in kjoa̱ xi mìtsà kixi̱ tjín. DK'e̱ nga beèxkon jngoò chjo̱ón, ni̱to̱ón fahajiìn‑la̱ ko̱ mìkiì ma síkíjna kjoa̱ ts'e̱ jé. Kona̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi mì kixi̱í tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱. Ini̱ma̱‑la̱, kjit'aà na̱chrjein tjín mé xi mejèn‑la̱. Xi̱ta̱ koi, tjínè‑la̱ nga kjo̱'in tjoé‑la̱. b= Koií kjo̱'in tjoé ngajo‑la̱ koni tjín kjo̱'in xi kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Jñà xi̱ta̱ koi, na̱s'ín na̱chrjein, tsjaá ma‑la̱ nga s'ín kjoa̱ xi 'ñó ch'o tjín. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ koi, báhijtako̱‑nò tsà s'eí tjín‑nò, síkits'ón‑jiìn‑né nga sísobà‑nò nga ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín. '~G Jñà xi̱ta̱ koi, chja̱jnoó‑la̱ kjoa̱ xi mìkiì fìya‑la̱. K'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni cho̱ xi mìkiì síkítsjeèn nga tà xó k'oa̱á s'ín kits'iìn‑ne nga ki̱ndo̱ba̱'ñó i̱kjoàn si̱k'en. Xi̱ta̱ koi, ya̱á ki̱yájiìn kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. H}  Jñà àkja̱le̱, na̱s'ín ìsa̱ tse nga'ñó tjín‑la̱ koa̱ tjín‑la̱ kjo̱tíxoma, mì k'oa̱á s'ín chja̱jno‑la̱ nga'ñó xi mìkiì tsejèn nga nguixko̱n Na̱'èn‑ná. W|' Jñà títsa̱jna ítjòn nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi 'ñó fìtji̱ngui‑la̱ kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑la̱ ko̱ jñà xi ochrjekàngui kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. Jñà xi̱ta̱ ndiso koi, xi̱ta̱ tájaàjiìn nga 'ñó 'nga ikon. Mìkiì tsakjón nga chja̱jno‑la̱ jñà nga'ñó xi mìkiì tsejèn. {3 Ya̱á tí'ya‑la̱ nga jè Na̱'èn‑ná osìko̱‑né jñà xi̱ta̱ xi beèxkón nga síkítsa̱jnandei̱í mé kjoa̱ xi tjín‑la̱, ti̱koa̱ síkítsa̱jna'ñó‑né jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín nga tsjá‑la̱ kjo̱'in jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn. zXi̱ta̱ jè nga xi̱ta̱ kixi̱‑né, nga ya̱ tíjnajiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi nga ch'o nchis'ín, kjo̱'iín tísíkjeiín nga 'on ma‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ nga na̱chrjein nchijòn beè koa̱ 'nchré‑la̱ kjoa̱ xi ch'o nchis'ín xi̱ta̱ koi. y5Ta̱nga jè Lot nga xi̱ta̱ kixi̱, itjokàjiìn kjo̱'in. 'Ñó ch'o komà‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé xi nchis'ín jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá koi. x%Nainá ti̱koa̱á kisìkjehesòn yije xi̱ta̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá Sodoma ko̱ Gomorra. Jngoò k'aá tsaká, ta chijo kisinchaà. K'oa̱á s'ín tsibíjna jngoò‑la̱ chi̱ba̱ nga k'oa̱á ti̱s'ín ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ xi kondra̱ títsa̱jna‑la̱ Nainá. Iw Nainá, ti̱koa̱á mìkiì kisìjchàat'aà‑la̱ i̱sò'nde xi kisijna kjòtseé; kisìkasén jtsí xkón xi kisìkjehesòn yije xi̱ta̱ xi kis'e na̱chrjein koi. Tà jè Noé kisìjchàat'aà‑la̱, koi kjoa̱‑la̱ nga 'én kixi̱ kiìchja̱yajiìn‑la̱ xi̱ta̱, ko̱ itoò xi̱ta̱ xíkjín tsiningui‑ne. 0vYNga Nainá mìkiì kisìjchàat'aà‑la̱ jñà àkja̱le̱ xi tsohótsji jé. Ján kiskinìjiìn i̱'nde kjo̱'in ñánda títì ni'ín. Na'ñó ki̱cha̱ cadena tsibít'aà'ñó. Ya̱á kisìkítsa̱jnaya nga̱jo̱ ñánda jñò choòn, skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn. uJñà xi̱ta̱ ndiso koi, ta to̱ón tse mejèn‑la̱; ko̱chrjekájno‑nò to̱n nga skóna̱cha̱n‑nò nga ko̱kòya‑nò 'én ndiso. Nainá, jyeé kjòtseé tjíndaà‑la̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in ko̱ mìkiì ko̱jno‑la̱ kjo̱'in xi s'e̱‑la̱. Kt'Ñó kjìn xi̱ta̱ kji̱tji̱ngui‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'i̱in kjoa̱ xi 'ñó ch'o tjín. Koií kjoa̱‑la̱ xi̱ta̱ ndiso koi, nga ch'o ki̱ná'ya‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ ndi̱yá kixi̱. ks QYa̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá Israel kis'e xi̱ta̱ ndiso xi kitsò nga 'én‑la̱ Nainá kiìchja̱ya, ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱. I̱t'aà tsa̱jòn, k'oa̱á ti̱s'ín s'e̱ xi̱ta̱ ndiso xi ko̱kòya'ma kjo̱hítsjeèn xi síkits'ón‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, skanda ko̱chrjengui jè Na̱'èn‑ná xi tsibíchjítjì‑ná. K'oa̱á ma‑ne nga jñà xi̱ta̱ koi, ti̱jñà nchihótsji‑la̱ kjoa̱biyaà yijo‑la̱ nga ta ni̱to̱ón jchi̱ja. r Nga jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ni̱jngoò 'én xi ta̱ kjo̱hítsjeèn ts'e̱ nga kiìchja̱ya. Jé Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kisìkichi̱ya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ koi nga komà kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá.0q [Ítjòn k'oa̱ s'ín ndaà kàtasijiìn‑nò, jñà 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, mìtsà ta jngoò xi̱ta̱ kitsjaà kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga kitjei. p {Nga yije kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín ìsa̱ ndaà makixi̱ya koni s'ín kiìchja̱ jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. 'Ñó ndaà 'nè nga na'yà‑la̱ 'én koi. K'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò ni'ín xi síhiseèn ya̱ i̱'nde ñánda jñò choòn skanda k'e̱ nga s'e̱ i̱sén, i̱kjoàn síhiseèn‑jiìn ini̱ma̱‑ná koni jè ni'ño tse. &o GNgaje̱n sobà kina'yà‑la̱je̱n jñà 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne k'e̱ nga titsa̱jnako̱‑je̱n Jesucristo ya̱ i̱sò'nga nindoò tsjeè‑la̱. n  Ki'ya‑náje̱n k'e̱ jè Nainá xi Na̱'èn‑ná nga jeya ko̱ 'nga kisìkíjna Jesucristo. Kina'yà‑la̱ ya̱ i̱jiìn i̱sén ñánda 'ñó ote kji 'én xi kitsò: “Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na̱ xi 'ñó matsjake̱ nga xó 'a̱n jaàjiìn‑na.” m !Nga mìtsà ta cuento xi ta xi̱ta̱ kisìkítsjeèn koni s'ín tsibeno̱jmí‑nòje̱n kó kji nga'ñó kis'e‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo ko̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a. Nga xko̱ón ki'ya‑naje̱n kjoa̱jeya‑la̱ nga 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. |l sTi̱koa̱á 'a̱n tìbìnè‑la̱ yijo‑na̱ nga tísíkítsjeèn‑nò mé‑ne k'e̱ nga 'a̱n xi jye ki̱yá, nga na̱chrjein nchijòn k'oa̱á s'ín ti̱kítsjeèn kjoa̱ koi. Ñánda j'iì‑ne 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá k Jè Jesucristo xi otíxoma‑ná jyeé k'oa̱s'ín kitsò‑na nga jyeé kjòchrañàt'aà nga kjoe̱het'aà na̱chrjein‑na̱. j  K'e̱ nga tákó tìjna̱kon‑ìsa i̱ i̱sò'nde jè, mochjeén‑né nga síkítsjeèn‑nò nga ko̱s'ín ti̱jchá yijo‑nò. ei E Koií kjoa̱‑la̱ kjit'aà na̱chrjein sìkítsjeèn yije‑nò kjoa̱ koi, na̱s'ín jye ma‑nò ko̱ jye kixi̱ titsa̱jnako̱o jè kjoa̱kixi̱‑la̱ Nainá koni s'ín mokjeiín‑nò na̱chrjein i̱'ndei̱. >h w Nga k'oa̱á s'ín ko̱ma nga táx'a̱'nde‑nò nga ki̱tjás'e̱en ñánda tíhotíxoma ni̱ta̱ kjé‑ne jè Jesucristo xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in ko̱ xi otíxoma‑ná. wg i K'oa̱á ma‑ne, jñò, ndí 'ndsè, ìsa̱ 'ñó tjiì‑là nga'ñó yijo‑nò nga ti̱kixi̱yaà kjoa̱ nga Nainá xó k'oa̱á s'ín kiìchja̱‑nò ko̱ jaàjiìn‑nò. Tsà k'oa̱s'ín s'e̱en kjit'aà, ni̱mé jé ska̱jñoò. wf i Ta̱nga tsà tjín i'nga xi tsjìn‑la̱ kjo̱ndaà koi, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni xi̱ta̱ xka̱n xi mìkiì ndaà tsejèn‑la̱; jyeé kijchàajiìn‑la̱ nga Nainá jye kisìjchàat'aà‑la̱ jé xi kis'e‑la̱ nga sa̱ ítjòn. ]e 5Jñò, tsà tjín‑nò kjo̱ndaà koi, ko̱ tsà kjit'aà na̱chrjein tík'aasòn‑nò, mì jyò ki̱tsa̱jnaà; nguì ndaà ko̱chjeén‑nò nga ìsa̱á ndaà jcha̱xkoòn Jesucristo xi otíxoma‑ná. ed ENga jye ndaà yaxkón Nainá, ti̱koa̱ mochjeén‑né nga ndaà ti̱tsjacha xinguio̱o. Ko̱ nga jye ndaà matsjacha xinguio̱o, ti̱koa̱á mochjeén‑né nga nguì ndaà ti̱tsjacha ngats'iì xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. ?c yNga jye tjín‑nò kjoa̱ chji̱ne̱, ti̱koa̱á mochjeén‑né nga kixi̱ tatìxoma‑là yijo‑nò. Ko̱ nga jye kixi̱ otíxoma‑là yijo‑nò ti̱koa̱ mochjeén‑né nga s'e̱‑nò kjoa̱tsejta. Ko̱ nga jye tjín‑nò kjoa̱tsejta, ti̱koa̱á mochjeén‑né nga nguì ndaà cha̱xkón Nainá. %b EK'oa̱á ma‑ne, 'ñó tìnè‑là yijo‑nò jñà kjoa̱ koi. Koni s'ín nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, k'oa̱á ti̱s'ín mochjeén‑né nga ndaà xi̱ta̱ kàtama jñò. Nga jye ndaà xi̱ta̱ ma, ti̱koa̱ mochjeén‑né nga kàtas'e‑nò xi kjoa̱ chji̱ne̱. Va 'I̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, kitsjaà‑ná kjoa̱ xi 'ñó ndaà tjín ko̱ xi 'ñó tse chjí‑la̱ koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá, mé‑ne nga ti̱koa̱ ko̱ko̱t'aà‑ná nga k'oa̱s'ín s'e̱én koni s'ín s'ín Nainá nga jye chinchat'aàxìn‑là kjoa̱ xi ch'o síjé yijo‑ná i̱ i̱sò'nde xi ta síkits'ón‑ná. ` -Jè nga'ñó‑la̱ Nainá tsjá yije‑ná xi mochjeén‑ná nga titsa̱jnakoaán ko̱ nga ndaà yaxkoán Nainá. Koií kjoa̱‑la̱ nga tsjá‑ná ngats'iì kjo̱ndaà koi nga yaxkoaán jè xi ko̱ kjoa̱jeya‑la̱ ko̱ nga'ñó tsjeè‑la̱ kiìchja̱‑ná. _  Koni s'ín nga ìsa̱ ndaà titsa̱yaxkon Nainá ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná, k'oa̱á s'ín ìsa̱ ndaà kàtasakó‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Mé xi mochjeén nga s'e̱én nga ndaà jcha̱xkoán Nainá S^ #'A̱n, xi Simón Pedro 'mì‑na̱, nga 'a̱n xi chi̱'nda‑la̱ Jesucristo ma, ko̱ nga ti̱koa̱ 'a̱n tsibíxáya‑na̱, tìsìkasén‑nò xo̱jo̱n jè, jñò xi ngásòn 'ñó ndaà mokjeiín‑nò koni s'ín mokjeiín‑naje̱n; nga xi̱ta̱ kixi̱‑né jè Jesucristo xi Nainá ma ko̱ xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. $] C Jñà i̱xti‑la̱ chjo̱ón tichji xi ti̱koa̱ xó jaàjiìn‑ne Nainá nchisíkasén‑lè 'én nga síhixat'aà‑lè. K'oa̱s'ín kàtama."\ ? Tjín jchán‑ìsa mé 'én xi mejèn‑na nga ko̱xán‑nò, ta̱nga majìn‑na nga tà Xo̱jo̱n kit'aà‑nò. Jè xi mejèn‑na nga kjíkon xátí‑nò. K'e̱é ìsa̱ ndaà jchi̱bá mé‑ne nga ngats'iaá ngásòn ngáya kàtas'e‑la̱ kjo̱tsja ini̱ma̱‑ná. L[  Nga̱ jè xi tsjá'nde‑la̱ nga si̱ìkas'en ni'ya‑la̱, ti̱koa̱á ya̱á tísíngásòn‑ko̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ta kjoa̱ ndiso nchihokóya. 'Én xi fehet'aà‑ne Z  Tsà k'e̱ jngoò xi̱ta̱ ki̱jchòkon‑nò xi mejèn‑la̱ nga 'én‑la̱ Nainá ke̱èno̱jmí‑nò ta̱nga tsà mì k'oa̱s'ín okóya koni tsò 'én‑la̱ Cristo, kì kiì biì'nde‑laà nga ni'ya‑nò fahas'en ko̱ kì 'mì‑laà: “Ti̱kjáyi.” 7Y i Ngats'iì xi̱ta̱ xi otonè‑la̱ koni s'ín tjín 'én xi tsakóya jè Cristo nga xìn ndi̱yá kjoé, mìtsà Nainá tíjnako̱; ta̱nga jè xi kixi̱ tíjna nga̱ k'oa̱s'ín tís'ín koni s'ín tsakóya Cristo, ya̱á tíjnako̱ Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà ko̱ jè xi Ki'ndí‑la̱ ma. gX INdaà t'e̱en kinda̱ yijo‑nò, mé‑ne nga mìkiì si̱chjaà‑nò jè kjo̱tjò xi tjoé‑nò i̱t'aà ts'e̱ xá xi titsa̱'nè. Nga̱ mochjeén‑né nga kàtatjoé yije‑nò jè chjí‑la̱ xá xi titsa̱'nè. SW !Nga̱ kjín ma‑ne xi̱ta̱ xi tjímasòn nga tíjngoò i̱sò'nde xi nchikona̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱, nga tsò: “Mìtsà 'én kixi̱ nga k'oa̱s'ín kits'iìn Jesucristo nga xi̱ta̱ komà koni jñá.” Jè xi̱ta̱ xi ko̱tsò, ta tíkona̱cha̱n‑né ko̱ jè‑né xi tíjna ítjòn nga kondra̱ fì‑la̱ Cristo. ?V yK'oa̱á s'ín tjín xi i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tsjacha, jé‑né nga k'oa̱s'ín si̱kitasoán koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá; jyeé kina'yà nga ti̱sa̱ 'ñó kjòtseé kós'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma nga 'ñó mochjeén nga ko̱tsjachaá xinguia̱á nga jngó íjngoá. Xi̱ta̱ xi kona̱cha̱n =U uK'oa̱á s'ín tìbitsi'bà‑nò i̱'ndei̱ jñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, nga mochjeén‑né nga 'ñó ko̱tsjachaá xinguia̱á nga jngó íjngoá. Ko̱ mìtsà kjo̱tíxoma xi̱tse̱ xi tìkjiì‑nò, ti̱jé‑ne jè kjo̱tíxoma xi kitjoé‑ná skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. qT ]'Ñó kjòtsja‑na k'e̱ nga kijtseè xkoaàn i'nga i̱xti‑lè, nga̱ k'oa̱á s'ín nchisíjchá yijo‑la̱ koni s'ín tjín kjoa̱ kixi̱ ts'e̱ Nainá, koni s'ín jye tsatíxoma‑ná jè Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà. S {Nainá xi Na̱'èn 'mì‑laà ko̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà, kàtahi̱ma̱keè‑nò, 'nchán kàtasíkíjna i̱jiìn ini̱ma̱‑nò, xi nguì ko̱ kjoa̱kixi̱ ko̱ kjo̱tsjacha‑la̱. @R {Koií k'oa̱s'ín matsjake̱‑nò, nga̱ jyeé ndaà tíjiìn ya̱ ini̱ma̱‑ná jè xi nguì kjoa̱ kixi̱, ko̱ ya̱á kíjnajiìn kjit'aà skanda ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. YQ /Ji̱ ndí chjo̱ón xi xó jaàjiìn‑lè Nainá, ko̱ jñà i̱xti‑lè, tìkjiì‑nò Xo̱jo̱n jè 'a̱n xi xi̱ta̱ jchínga 'mì‑na ya̱ i̱ngo̱. Nguì o̱kixi̱‑né nga matsjake̱‑nò; mìtsà ta 'a̱n xi matsjake̱‑nò, ti̱koa̱á matsjakeè‑nò ngats'iì jñà xi̱ta̱ xi jye beè kós'ín tjín xi kjoa̱kixi̱. EP Jè kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná, ko̱ kjoa̱tjòcha‑la̱ Nainá, ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kàtìjnako̱‑nò ngats'ioò. K'oa̱á s'ín kàtama.[O/ Ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá xi i̱ títsa̱jnako̱‑na síhixat'aà‑nò. XN) Nga nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò ti̱ixat'aà xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. ?Mw Ndí 'ndsè ko̱ tichjaá, jè xi fehet'aà‑ne, tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò; kixi̱ ti̱tsa̱jna; ti̱jetakòn xinguio̱o; tà jngoò kjo̱hítsjeèn kàtas'e‑nò, 'nchán ti̱tsa̱jnako̱o xinguio̱o. Nainá xi tjín‑la̱ kjoa̱ 'nchán ko̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱tjòcha kàtìjnako̱‑nò. 1L[ Tìkjiì‑nò xo̱jo̱n jè k'e̱ nga tákó kjiìn tìjna̱a‑ìsa, mé‑ne k'e̱ nga kìjchokon‑nò mì ti̱ k'oa̱á s'ín 'ñó kichjàko̱‑nò koni s'ín tjín kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑na Nainá. Nga Nainá mìtsà koi xá kitsjaà‑na kjo̱tíxoma nga 'a̱n síkits'ón‑jiìn‑nò, jè‑né nga ìsa̱ kixi̱ ki̱tsa̱jnako̱o 'én xi mokjeiín‑nò. Kó kitsò Pablo nga síhixat'aà xi̱ta̱ Corinto YK+ Matsja‑naje̱n k'e̱ nga jñò tjín‑nò nga'ñó, na̱s'ín ngaje̱n ma indaàjiìn‑je̱n. K'oa̱á ma‑ne nga bìtsi'bà‑la̱je̱n Nainá, mé‑ne jñò ni̱mé kjo̱hítsjeèn chijat'aà‑nò. J) Mìkiì ko̱ma kondra̱ ki̱tsa̱jna‑la̱je̱n xi̱ta̱ xi síkitasòn kjoa̱kixi̱‑la̱ Nainá. Ta̱ sa̱á k'oi̱‑la̱je̱n nga'ñó. wIg Koií kjoa̱‑la̱ bítsi'ba‑la̱je̱n Nainá nga ni̱mé jé ki̱nchátsjioò. Ta̱nga mìtsà koi‑ne nga jcha̱‑naje̱n nga ndaà bitjo‑je̱n k'e̱ nga chìt'aà‑naje̱n. Jè‑né nga si̱kitasòn jñò kjoa̱ xi ndaà tjín, na̱s'ín k'oa̱s'ín kàta'ya‑la̱ i̱t'aà tsa̱je̱n koni tsà mìkiì chíkjoa̱‑naje̱n kjoa̱ xi otojiìn‑je̱n. H Ta̱nga 'a̱n, majngoò takoàn nga jcha̱á i̱t'aà tsa̱je̱n, ngaje̱n tsatojiìn yije‑náje̱n koni s'ín kichìt'aà‑naje̱n. 7Gg Jñò, chít'aà ini̱ma̱‑nò, tsà kixi̱í kjoa̱ nga ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Ndaà chít'aà ini̱ma̱‑nò xi ti̱jñò‑nò. ¿A mìtsà tíjiìn‑nò nga Cristo tíjnajiìn ini̱ma̱‑nò? Ta̱ jngoò‑la tsà mìkiì tsatojioòn koni s'ín kichìt'aà‑nò. yFk Kixi̱í kjoa̱ jè Cristo, k'oa̱á s'ín k'en‑t'aà krò koni jngoò xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ nga'ñó. Ta̱nga i̱'ndei̱, nga'ñó ts'e̱ Nainá tíjnakon‑ne. Ngaje̱n, k'oa̱á ti̱s'ín indaàkjoa̱ titsa̱jna‑je̱n koni s'ín komàt'in Cristo, ta̱nga nga'ñó ts'e̱ Nainá ki̱tsa̱jnakon‑naje̱n koni Cristo mé‑ne nga ko̱ma si̱xá‑nòje̱n. lEQ 'A̱n, k'oa̱á s'iaàn mé‑nè nga jcha̱‑nò, a kixi̱í kjoa̱ nga 'a̱n síkjeén‑na Cristo nga chjàjiìn‑nò 'én‑la̱. Mìtsà indaàkjoa̱ Cristo; tjín‑la̱ nga'ñó k'e̱ nga síxájiìn ini̱ma̱‑nò. PD K'oa̱á s'ín jye kixan kixi̱‑nò k'e̱ nga ijchòkon‑nò xi ma‑ne jò k'a, ko̱ i̱'ndei̱ na̱s'ín kjiìn tìjna̱a, k'oa̱á ti̱ xan ìjngoò k'a‑nò nga jñà xi jé tsohótsji nga sa̱ ítjòn ko̱ xi nchihótsji jé skanda i̱'ndei̱, mìkiì ko̱jno‑la̱ nga tsjaà‑la̱ kjo̱'iín nga jngoò ìjngoò. jC O Jè xi ma‑ne jàn k'a nga kjíkon‑nò. K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “K'e̱ nga tsà jngoò xi̱ta̱ mejèn‑la̱ ki̱ìndaàjiìn jngoò kjoa̱, jò ko̱ tsà jàn xi̱ta̱ ko̱chjeén xi ko̱ma tsjá 'én nga xko̱n kijtseè‑ne kjoa̱ xi komà mé‑ne nga jcha̱‑la̱, a kixi̱í kjoa̱, o xi majìn‑né.” gBG Ti̱koa̱á makájnoó‑na k'e̱ nga kìjchokon ìjngoò k'a‑nò tsà Nainá si̱ìsobà‑na nga nguixkoòn jñò. Tsà Nainá si̱ìkjindáya‑na xi kjoa̱ tsa̱jòn nga kjìn ma‑nò xi jye kjòtseé binchaàtsjioò jé nga mìkiì nìkájno jé‑nò kjoa̱ tjé xi 'nè ko̱ kjoa̱ chijngui xi 'nè ko̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi 'nè.FA Makájno‑na tsà k'e̱ nga kìjchokon‑nò tsà mì k'oa̱á s'ín titsa̱'nè koni s'ín mejèn‑na. Koa̱ 'a̱n tsà mì k'oa̱ s'ín tìs'iaàn koni s'ín mejèn‑nò jñò. Koií makájno‑na tsà koií na̱chrjein‑la̱ titsa̱bixkàn‑kjoò, tsà kjoa̱xìtakòn tjín‑nò, tsà kjoa̱jti tíjiìn ini̱ma̱‑nò, tsà jò tsà jàn ya titsa̱jna‑là xinguio̱o, tsà 'én ndiso titsa̱bìnè‑là xinguio̱o, tsà xinguio̱o titsa̱nokjoájno‑lá, tsà 'nga takòn titsa̱'nè ko̱ tsà mìkiì ndaà titsa̱jnako̱o xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. A@{ ¿A k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga yijo‑naje̱n titsa̱nokjoàtji‑je̱n? Majìn, tíbeè Nainá koi 'én xi titsa̱nokjoà‑je̱n nga Cristo titsa̱jnako̱‑je̱n. Jñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, ngats'iì kjoa̱ koi, kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò nga ìsa̱ tse nga'ñó kàtas'e‑nò. y?k Tsibítsi'ba‑la̱ Tito nga kiìkon‑nò ko̱ jè 'ndsè xi ìjngoò. Jè Tito, ¿a kiskoòna̱cha̱án‑nò? ¿A mìtsà ngásòn ti̱koi‑ne kjo̱hítsjeèn tjaàjiìn‑je̱n, ti̱koa̱ ti̱koi‑ne ndi̱yá kixi̱ tjaàya‑je̱n? `>9 Ta̱nga, ¿mé xi kiskoòna̱cha̱n‑nò k'e̱ nga kisìkasén i'nga‑nò xi̱ta̱? &=E Kixi̱í kjoa̱, 'a̱n, ni̱mé tsojmì xi kisìjé‑nò. Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: “'Ñó maña̱ nga kona̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱.” I<  Matsjaá‑na nga sìkjèya yije mé xi tjín‑na, skanda tìsìkjè yijo‑na̱ kjoa̱ ts'e̱ ini̱ma̱‑nò. Nga ìsa̱ ndaà matsjake̱‑nò, jñò, ¿a ìsa̱á chiba matsjacha‑ná? ;' Jyeé tìjna̱ndaà xi ma‑ne jàn k'a nga kjíkon‑nò. Tákó k'oa̱s'ín s'iaàn, mìtsà mé xi siìjé‑nò. Mìtsà koi otsjià mé tsojmì xi tjín‑nò; kjo̱ndaà tsa̱jòn xi otsjià. Nga jñà xi̱ta̱ jchínga tjínè‑la̱ nga koi̱ìtjò to̱n xi ko̱chjeén‑la̱ i̱xti, mìtsà jñà i̱xti tjínè‑la̱ nga koi̱ìtjò to̱n xi ko̱chjeén‑la̱ xi̱ta̱ jchínga. H:  ¿Jñò, mé xi ìsa̱ nangui kisìkítsa̱jna‑nò koni jñà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi kj'ei̱í? ¿A koií majti‑nò nga mì jñò kisìjti‑nò k'e̱ nga mé tsojmì xi kichijàt'aà‑na? Ti̱jchàat'aà‑ná nga ni̱mé kisìjé‑nò. Kó kitsò Pablo nga ìjngoò k'a tífìkon jñà xi̱ta̱ Corinto 9{ K'e̱ nga tsohóti̱jnako̱‑nò kis'e‑na̱ kjoa̱tsejta nga tsakoò‑nò kjoa̱xkón xi okó chi̱ba̱ ko̱ xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá ko̱ nga'ñó‑la̱. Kjoa̱ koi okó nga kixi̱ kjoa̱ nga 'a̱n‑ná xi tsibíxáya‑na Cristo. 8  'A̱n, k'oa̱á s'ín kichjà, koni s'ín chja̱ xi̱ta̱ 'én xi ni̱mé chjí‑la̱. Ta̱nga jñò ki'nè‑ná kjo̱'ñó. Jñò xi tjínè‑nò nga ndaà si̱ìkíjna‑ná. Nga 'a̱n mìtsà ìsa̱ nangui tìjna̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'mì‑là jñò nga ìsa̱ 'nga títsa̱jna‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Cristo; na̱s'ín 'a̱n nìmé chjí‑na. 7) Koií kjoa̱‑la̱ matsja‑na k'e̱ nga ma indaàjñaà. Ti̱koa̱á matsja‑na k'e̱ nga chja̱'on‑ko̱‑na xi̱ta̱, k'e̱ nga mé tsojmì xi chija‑na, k'e̱ nga fìtji̱ngui kondra̱‑na xi̱ta̱, k'e̱ nga mé kjoa̱ xi 'iín ma‑na síkjiaán i̱t'aà ts'e̱ Cristo. K'e̱ nga ma indaàjñaà, k'e̱é ìsa̱ ndaà s'e̱‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑na̱ [nga jè Cristo tsjá‑na]. A6{ Ta̱nga jè Nainá ta̱ k'oa̱á tsò‑na: “Jè kjo̱ndaà‑na̱ ya̱á tíjnako̱‑lè. Ya̱á okoaà yije nga'ñó‑na̱ k'e̱ nga tsjìn‑lè nga'ñó.” K'oa̱á ma‑ne jè kjoa̱ xi mahindaàjñaà, jè xi ndaà síkíjna‑na yijo‑na̱, mé‑ne nga jè nga'ñó‑la̱ Cristo kíjnako̱‑na. ^55 Ko̱ jàn k'a bítsi'ba‑la̱ Na̱'èn‑ná nga kàtjaàxìn‑na̱ kjo̱'in jè. *4M Mé‑ne nga mì 'a̱n ndaà kóti̱jna‑na i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi 'a̱n tsakó‑na Nainá xi jeya jchán tjín, kiskaàt'aà jngoò‑na ch'in, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà na'yá nchajiìn yijo‑na̱. Jè xi̱ta̱ nei̱í kijtseètoòn‑na nga kisìkasén‑na kjo̱'in. ,3Q Tsà ndaà síkíjna yijo‑na̱ [koni tjín kjoa̱ xi 'a̱n kìjtseè ngajmiì], mìtsà 'én ská beno̱jmiá, 'én kixi̱í chjà. Ta̱nga majìn‑na nga ndaà síkíjna yijo‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi kìjtseè mé‑ne nga ni̱jngoò xi̱ta̱ ìsa̱ 'nga si̱ìkíjna‑na ta nga̱tjì‑la̱ kjoa̱ koi. Ko̱s'ín kàtasíkinda̱‑na kó s'iaàn, kó s'ín chjà, ko̱ kó s'ín tìsìjchá yijo‑na̱. i2K Koni komàt'in xi̱ta̱ jè, jè‑né xi ok'ìn‑la̱ nga ndaà kíjna. Ta̱nga i̱t'aà ts'a̱n mìkiì ok'ìn‑na nga 'a̱n ndaà síkíjna yijo‑na̱. Ta̱jngoò tsà jñà kjoa̱ xi mahindaàjñaà ndaà síkíjna. ?1w Kiì skanda ján i̱'nde ñánda ndaà jchán choòn ján ngajmiì ñánda tíjna Nainá. Kiì'nchré 'én xi 'ñó xkón tjín, xi ni̱jngoò xi̱ta̱ ko̱ma s'e̱no̱jmí‑la̱. z0m Ta̱nga be‑ná nga jè xi̱ta̱ jè, kiì. A yijo‑né, o a tà ini̱ma̱á kiì, tà jngoò Nainá tíbeè. /5 Beèxkon‑ná jngoò xi̱ta̱ xi fìt'aà‑la̱ Cristo. Tjín‑la̱ te ñijòn nó nga kiìko̱ Cristo skanda jè ngajmiì xi ma‑ne jàn [ñánda tíjna Nainá]. Mìkiì be tsà k'oa̱á s'ín kiìko̱ nga yijo, a xi tà ini̱ma̱á kiìko̱. Jè Nainá tíjiìn‑la̱. N.  Ni̱mé xi sìkijne nga ndaà síkíjna yijo‑na̱. Ta̱nga mochjeén‑né nga k'oa̱ xán‑nò kjoa̱ xi tsakó‑na Nainá k'e̱ nga tsohóko̱‑na, jè kjoa̱ xi Nainá kisìkichi̱ya‑na. 3-_ !Ta̱nga jñà xi̱ta̱ kisìchját'aà‑na nga kisìkíjnaya‑na ni̱si̱yá, i̱kjoàn ya̱ tsachrje‑na ñánda ti̱x'á chrjó nda̱jo̱ xi tjíndiì‑la̱ na̱xa̱ndá nga kiskinìjen‑t'aà‑na skanda i̱t'aà nangui. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga mìkiì komà kitsobà'ñó‑na., K'e̱ nga tsohóti̱jna ján na̱xa̱ndá Damasco, jè xi̱ta̱ xi gobernador tíjna nga jè kitsjaà‑la̱ xá jè xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Aretas, kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga kisìkinda̱ xotjoa̱‑la̱ na̱xa̱ndá nga mejèn‑la̱ tsobà'ñó‑na. +# Jè Nainá xi Na̱'èn‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná, jeya kàtìjna ni̱ta̱ kjé‑ne, tíbeè‑ne nga 'én kixi̱í xi tìchjà. * Tsà mochjeén nga ti̱ yijo‑na̱ ndaà síkíjna‑na, jè ndaà síkíjna yijo‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mahindaàjñaà. 9)k Tsà yá 'ndseé xi ma indaàjiìn, ti̱koa̱á 'a̱n, ma indaàjiìn‑ná. Tsà yá xi mejèn‑la̱ ótsji jé‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, 'a̱n ma jtike̱‑ná. `(9 Mìtsà tà jñà kjoa̱ koi xi komàt'ian. Tjín ìsa̱ xi kj'ei̱í xi ìsa̱ 'ñó tjín. Na̱chrjein nchijòn makájno‑na kjoa̱ xi tímat'in kóho̱tjín na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi 'a̱n sìkinda̱. '  Kjìn jchán xá kisinè‑na xi 'ñó tjín, sà k'oa̱á skanda mìkiì ójna̱fè. Kisìkjiaán kjinchrá. Sà k'oa̱á tsjìn‑na nandá xi ma 'yò, sà k'oa̱á skanda mìkiì tsoókje̱en, kisìkjiaán 'nchán nga tsjìn‑na nikje xi ójna̱kjá. (&I Ni̱ta̱ ñánda nga ojmeè, ta̱ kjo̱xkón tjín kjit'aà‑la̱. Tjín kjo̱xkón ya̱ xa̱jngá nandá ñánda nga otoa. Tjín kjo̱xkón ts'e̱ xi̱ta̱ chijé. Tjín kjo̱xkón i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xinguia̱a judío koa̱ tjín i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Tjín kjo̱xkón ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá, koa̱ ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda tsjìn xi̱ta̱. Tjín kjo̱xkón ya̱ i̱jiìn ndáchikon, koa̱ ya̱ i̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi tsò nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo ma ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱. C% Jàn k'a kits'iìn‑na kjo̱'in nga tsajá‑na xka̱jnchra̱ jñà xi̱ta̱; jngoò k'a tsibínè‑na nda̱jo̱ xi̱ta̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en‑na; jàn k'a kiskaàjiìn‑ndáko̱‑na chitso ya̱ i̱jiìn ndáchikon; jngoò na̱chrjein ko̱ jngoò ni̱tje̱n tsohóti̱jnajñaà i̱jiìn ndáchikon. 6$e Jñà xi̱ta̱ judío, 'òn k'a kitsjaà‑na kjo̱'in nga tsakajá‑na xo̱x'ín xi s'e̱‑la̱ kohòyo̱ xi kaàn chrj'oòn ñijòn tjín‑ne nga jngoò ìjngoò k'a. #% ¿A chi̱'nda‑la̱ Cristo‑né? 'A̱n, ìsa̱á ndaà síxá‑la̱ Cristo. (K'e̱ nga ko̱s'ín chjà, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱.) 'A̱n ìsa̱á 'ñó síxá‑la̱. Ìsa̱á ko̱ kjìn k'a óti̱jnaya nda̱yá, ìsa̱ ko̱ kjìn k'a síki'on‑na̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱ ko̱ kjìn k'a nga jye kjo̱meè sík'en‑na̱ xi̱ta̱. " Jñà xi̱ta̱ koi, tsà kixi̱ kjoa̱ nga xi̱ta̱ hebreo‑né, 'a̱n, ti̱koa̱á xi̱ta̱ hebreo‑ná. Tsà xi̱ta̱ Israel‑né, 'a̱n, ti̱koa̱á xi̱ta̱ Israel‑ná. Tsà tje̱‑la̱ Abraham‑né, 'a̱n, ti̱koa̱á tje̱‑la̱ Abraham‑ná. !! Jñò, ¿kó s'ín nìkítsjeèn? ¿A masobà‑na nga indaàkjoa̱ kinìko̱‑nòje̱n nga mì k'oa̱á s'ín kinìko̱‑nòje̱n koni kisìko̱‑nò jñà xi̱ta̱ xi i'nga? Tsà tjín i'nga xi 'ñó ts'e̱n s'ín nga chja̱, 'a̱n ti̱koa̱ ts'e̱én tìs'iaàn koni s'ín 'ñó tìchjàko̱‑nò. Ta̱nga ta k'oa̱á s'ín tìchjà koni tsà mìkiì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑na̱. & E Jñò, nìkjeiín‑là xi̱ta̱ xi kjo̱'ñó s'ín‑nò nga chi̱'nda 'nè‑là, xi̱ta̱ xi ma‑la̱ síkjehejno‑nò tsojmì xi tjín‑nò, xi̱ta̱ xi jñò beètoòn‑nò, xi̱ta̱ xi ochrjekàngui‑nò, koa̱ nìkjeiín‑là xi̱ta̱ xi síjts'iìn‑'a i̱sén‑nò. + Jñò, bixón‑nó nga xi̱ta̱ chji̱ne̱‑nò, ta̱nga, ¿mé‑ne biì'nde‑là jñà xi̱ta̱ xi mì ndaà tsò kjo̱hítsjeèn‑la̱? P Koni s'ín kjìn ma xi̱ta̱ xi ti̱jñà ndaà síkítsa̱jna‑ne yijo‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi s'ín, 'a̱n k'oa̱á ti̱s'ín mejèn‑na nga ti̱'a̱n ndaà síkíjna‑na yijo‑na̱. r] K'e̱ nga ko̱s'ín tìchjà, mìtsà k'oa̱s'ín chjà koni s'ín sasén‑la̱ Na̱'èn‑ná, k'oa̱á s'ín tìchjà koni jngoò xi̱ta̱ xi mì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga ti̱'a̱n ndaà síkíjna‑na yijo‑na̱. :m Ìjngoò k'a k'oa̱ tìxan‑nò, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga mìkiì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑na̱. Tsà k'oa̱s'ín sìkítsjeèn, tjiì'nde‑ná nga 'a̱n, k'oa̱ ti̱s'ín ndaà síkíjna i̱tsé yijo‑na̱ koni s'ín xi̱ta̱ xi i'nga xi mì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱.  Mìtsà xkón tjín, xó k'oa̱á ko̱ma‑ne nga jñà xi̱ta̱ xi síxá‑la̱ jè xi̱ta̱ nei̱í, k'oa̱á s'ín síkjatjìya‑la̱ yijo‑la̱ koni tsà xi̱ta̱ xi béno̱jmí 'én kixi̱‑la̱ Nainá. Xi̱ta̱ koi k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein‑la̱, k'oa̱á s'ín ko̱mat'in koni s'ín tjín kjoa̱ ch'o xi nchis'ín. Mé kjoa̱‑ne nga jeya síkíjna yijo‑la̱ Pablo 9 Kjoa̱ koi, mìtsà kjoa̱ xi̱tse̱; ti̱jè‑ne xi̱ta̱ nei̱í síkjatjìya‑la̱ yijo‑la̱ koni jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi ote kji. V% Xi̱ta̱ koi, xi̱ta̱ ndiso‑né. Mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga xi̱ta̱ xi jè Cristo tsibíxáya‑la̱. Ta kona̱cha̱n‑né nga síkjatjìya‑la̱ yijo‑la̱ koni tsà jè Cristo tsibíxáya‑la̱. + Ta̱nga tákó k'oa̱á s'iaàn koni kisìko̱‑nò nga sa̱ ítjòn nga ni̱mé kisìjé‑nò mé‑ne nga mìkiì tsjaà'nde‑la̱ nga ki̱tso̱ jñà xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ nga jeya síkítsa̱jna yijo‑la̱ nga k'oa̱á ti̱s'ín nchis'ín koni ngaje̱n.   ¿Mé‑ne k'oa̱ xan‑na nga chjà? ¿A koi‑né nga mìkiì matsjake̱‑nò? Tíbeè Nainá, 'a̱n 'ñó matsjake̱‑nò. P Nguì ko̱ó kjoa̱kixi̱‑la̱ Cristo koni tìxan‑nò nga mì yá xi ko̱tichjoà‑na kóho̱kji nangui Acaya nga ndaà síkíjna yijo‑na̱ kjoa̱ xi tìs'iaàn nga mì to̱n kisìjé‑nò. /W K'e̱ nga tsohóti̱jnako̱‑nò, ni̱yá xi kisìjti‑la̱ mé xi kichijàt'aà‑na. K'e̱ nga mé tsojmì xi kjòchjeén‑na, jñà xi̱ta̱ 'ndseé xi j'iì‑ne nangui Macedonia kitsjaà‑na. Nga majìn‑na nga chjá ko̱ma‑nò. Na̱chrjein xi fì‑ìsa, tákó k'oa̱á s'iaàn. lQ Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi xìn i̱'nde‑la̱ kisìchját'aà‑na nga tsachrjekàjno‑la̱ to̱n mé‑ne komà kisìxáko̱‑nò nga tsibeno̱jmí‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. kO ¿A ch'oó kis'iaàn nga tsakoòya‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá nga ni̱mé kisìkíchjí‑nò? Nangui tsohóti̱jnako̱‑nò skanda kisìhi̱ma̱‑ná yijo‑na̱ mé‑ne jñò ìsa̱ 'nga kisìkítsa̱jna‑nò. fE 'A̱n, na̱s'ín mìkiì ndaà ma‑na chjà, ni̱mé kjo̱hítsjeèn chijat'aà‑na xi i̱t'aà ts'e̱ 'én‑la̱ Nainá. Jñò, jyeé ndaà 'yaà, 'a̱n, ni̱ta̱ ñánda nga tìjna̱a, k'oa̱á s'ín tsakoò‑nò. ,Q 'A̱n, mìtsà ìsa̱ nangui tìjna̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'mì‑là jñò nga ìsa̱á 'nga títsa̱jna‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Cristo. 7 Nga biì'nde‑là nga kj'ei̱í xi̱ta̱ bijchókon‑nò xi kj'ei̱í tsò 'én xi okóya‑nò i̱t'aà ts'e̱ Jesús koni tsò 'én kixi̱ xi ji̱n bèno̱jmí‑nòje̱n, ko̱ mokjeiín‑nò nga chjoétjò jngoò ini̱ma̱ xi kj'ei̱í xi mìtsà jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi jye kichjoétjò. Ti̱koa̱, mokjeiín‑nò nga kj'ei̱í tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi béno̱jmí‑nò koni tsò xi kòkjeiín‑nò nga sa̱ ítjòn. Nga ndaà sasén‑nò nga jñà na'yà‑là xi̱ta̱ koi. 8i Ta̱nga tsakjoòn‑ná tsà k'oa̱s'ín ko̱mat'ioòn koni komàt'in Eva nga kiskoòna̱cha̱n‑la̱ jè ye̱, tsà ya̱ ki̱ts'ón‑jiìn kjo̱hítsjeèn‑nò nga ki̱nchat'aàxìn‑lá jè kjoa̱tjòcha kixi̱ xi tjín‑nò ko̱ Cristo nga mì ti̱ tíjngoò‑ne takòn nga onguít'aà‑là. B} Koni s'ín makájno‑la̱ Nainá, 'a̱n, k'oa̱á ti̱s'ín makájno‑na i̱t'aà tsa̱jòn nga mì kj'ei̱í xi̱ta̱ ko̱nguít'aà‑là. Ta jngoó x'i̱n tsibìndaàjiìn‑ko̱‑nò nga siìnga̱tsja‑nò, jè Cristo. 'A̱n mejèn‑na nga tsjeè siìnga̱tsja‑nò Cristo koni jngoò tsòti xo̱ngó. ;  q T'e̱en kjo̱ndaà, ti̱ná'ya jngoò tjò‑ná; k'oa̱á s'ín tìchjàko̱‑nò koni jngoò xi̱ta̱ xi mì ndaà tíjna kjo̱hítsjeèn‑la̱. Kàtas'e‑nò kjoa̱tsejta. ~}|}{zyxwvyuvtsrqpLonnlkiWhgeecbra\`__;^o\[sZYX_WUUUTSRREQ2PON6M>L:KJ'I"HKGFEDnCBAAA@??d>>=DvelNgats'iì 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, kjo̱hítsjeèn ts'e̱é Nainá nga kitjei. K'oa̱á s'ín mochjeén nga okóya‑ná, nga okó‑ná k'e̱ nga ch'o 'nè, nga síkixi̱yandaà‑ná, nga okó‑ná ndi̱yá kixi̱, jMlSkanda ti̱k'e̱‑né nga ti̱sa̱ ndí ti titsjoi, kiyaxkoin Xo̱jo̱n Tsjeè‑la̱ Nainá jè xi ko̱ma‑la̱ si̱ìchji̱ne̱‑lè kó s'ín ki̱tjokàjiìn kjo̱'in nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. 3_lTa̱nga ngaji̱, ndaà kixi̱ tikoi̱i jñà kjoa̱ xi kichìta'yì xi jye k'oa̱s'ín ndaà kòkjeiín‑lè. Jyeé tíjiìn‑lè yá xi̱ta̱ xi tsakóya‑lè. l Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, xi kona̱cha̱n, kjit'aà na̱chrjein, sa̱á 'ñó, sa̱á 'ñó ch'o s'i̱in nga skóna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱, ta̱nga k'oa̱á ti̱s'ín ko̱mat'in ngajo‑ne nga skóna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. 'Gl Kixi̱í kjoa̱, ngats'iì xi mejèn‑la̱ skoe̱xkón Na̱'èn‑ná Jesucristo, k'oa̱á ti̱s'ín s'e̱‑la̱ kondra̱ nga kji̱tji̱nguikeè xi̱ta̱. Ml Tíjiìn‑lè koni s'ín tìsìkjiaán kjo̱'in i̱t'aà ts'e̱ Cristo ti̱koa̱ ongatji̱ngui‑na xi̱ta̱ kondra̱ koni s'ín komàt'ian ján na̱xa̱ndá Antioquía, Iconio ko̱ Listra. ¡Ta̱xki̱ toòn kijtseè‑na xi̱ta̱ nga tsangatji̱ngui‑na ta̱nga jè Na̱'èn‑ná tsachrjekàjiìn yije‑na kjoa̱ koi! _7l Ta̱nga ji̱ Timoteo k'oa̱á s'ín tì'mìtji̱ngui‑la̱ koni s'ín tsakoòya‑lè, koni s'ín tísíjchá yijo‑na̱, koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑na̱ mé kjoa̱ xi tìfitji̱ngui‑la̱. K'oa̱á ti̱s'ín mokjeiín‑lè koni s'ín mokjeiín‑na 'a̱n i̱t'aà ts'e̱ Cristo. K'oa̱á s'ín tjín kjoa̱tsetakòn‑lè ko̱ kjoa̱tjòcha‑lè koni s'ín tjín ts'a̱n. K'oa̱á ti̱s'ín chíkjoa̱ yije‑lè ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne koni 'a̱n. p~Yl Ta̱nga mìkiì si̱ìkijne. Ki̱jchò na̱chrjein nga skoe̱ yije xi̱ta̱ kjoa̱ tòndo̱‑la̱. K'oa̱á s'ín jcha̱t'in‑la̱ koni jè Janes ko̱ Jambres. Kó tsò Pablo nga bít'in‑la̱ Timoteo nga 'én kixi̱ ko̱kòya ]}3lJñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á ti̱s'ín binchahikon‑la̱ xi kjoa̱kixi̱, koni kis'iìn xi̱ta̱ chji̱ne̱ xi ma‑la̱ bíndaà xi ki'mì Janes ko̱ Jambres nga chinchahikon‑la̱ Moisés. Xi̱ta̱ koi, jngoò k'aá ch'o tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱. Bitjongui‑né nga nguixko̱n Nainá nga mìkiì mokjeiín‑la̱ xi kjoa̱kixi̱. | lKjit'aà na̱chrjein nchikota'yà 'én xi̱tse̱ ta̱nga ni̱jngoò na̱chrjein fahas'en‑jiìn‑la̱ xi nguì kjoa̱kixi̱. {5lJñà xi̱ta̱ koi, ótsji'nde‑la̱ nga fahas'en ni'ya‑la̱ íchjín xi mìkiì beèxkón yijo‑la̱ ko̱ xi tse jé tjín‑la̱ nga ma kona̱cha̱n‑la̱. Íchjín koi, ya̱á fìtji̱ngui‑la̱ kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó ch'o tjín koni s'ín mejèn‑la̱ yijo‑la̱. =zslK'oa̱á s'ín s'i̱in koni tsà beèxkón Nainá, ta̱nga mìkiì tsjá'nde nga jè nga'ñó‑la̱ Nainá si̱ìxájiìn ini̱ma̱‑la̱. Xi̱ta̱ koi kì kiì nìs'in‑la̱. jyMlkondra̱á kjoi̱‑la̱ amigo‑la̱, mìtsà ítjòn si̱ìkítsjeèn mé kjoa̱ xi s'i̱in, 'ñó 'nga ikon ko̱ma, jè si̱ìtsjakeè kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde xi sasén‑la̱ yijo‑la̱, mìkiì si̱ìtsjakeè Nainá. rx]lmìkiì si̱ìtjòkeè xíkjín, jngoò k'a mìkiì si̱ìje‑la̱ ikon, 'én ndiso tsját'in xíkjín, mìkiì si̱ìkinda̱ yijo‑la̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in, xi̱ta̱ ch'o ko̱ma, kondra̱á kjoi̱‑la̱ kjoa̱ xi ndaà tjín, [w/lJñà xi̱ta̱ xi s'e̱, tà yijo‑la̱á 'ñó si̱ìs'in‑la̱; to̱ón 'ñó ko̱tsjakeè; yijo‑la̱á 'ñó ndaà si̱ìkítsa̱jna; xi̱ta̱ 'nga ikoón ko̱ma; ki̱chja̱jno‑la̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱; mìkiì kiì'nchréñijon‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱; mìkiì tsjá ngajo‑ne kjo̱ndaà, mìkiì skoe̱xkón Nainá, 0v [lNgaji̱ Timoteo, kàtasijiìn‑lè k'e̱ nga tímachrañàt'aà na̱chrjein nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne Cristo, kjìn sko̱ya kjoa̱ s'e̱ xi mìkiì ndaà tjín. KulK'e̱ nga táx'a̱nguì xko̱n, ko̱maá ki̱tjokàjiìn kjoa̱na̱cha̱n‑la̱ nei̱í nga ya̱ tjít'aà'ñó‑la̱ nga k'oa̱s'ín síkitasòn‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱ nei̱í.ytklKo̱ó kjo̱ndaà‑la̱ kàtasíkixi̱ya jñà xi xi̱ta̱ kondra̱, tsà koi na̱chrjein Nainá tsjá ìsa̱‑la̱ na̱chrjein nga si̱ìkájno jé‑la nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne mé‑ne nga ko̱kjeiín‑la̱ xi kjoa̱kixi̱. as;lJngoò chi̱'nda‑la̱ Nainá mìkiì mochjeén nga kjoa̱siì skóngajiìn. Ndaà kàtasìko̱ yije xi̱ta̱. Kàtìjnandaà nga ko̱kòya 'én‑la̱ Nainá. Kàtas'e‑la̱ kjoa̱tsetakòn mé kjoa̱ xi mat'in. zrmlKì kjoa̱ nchi̱kón nìs'in‑la̱ xi ni̱mé chjí‑la̱. Jyeé ndaà tíjiìn‑lè nga kjoa̱siì ótsji. tqalNgaji̱ Timoteo, ti̱si̱t'aàxìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ i̱xti xi ch'o tjín. Koií t'in tji̱ngui‑la̱ xi kjoa̱kixi̱, ko̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ko̱ kjoa̱tjòcha, ko̱ kjoa̱'nchán takòn. K'oa̱s'ín t'in tji̱ngui‑la̱ kjoa̱ koi ko̱ xi̱ta̱ xi tsjeè tjín ini̱ma̱‑la̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá. p5lTsà si̱tsjeé kjo̱hítsjeèn‑ná nga ki̱nchat'aàxìn‑lá kjoa̱ xi ch'o tjín, k'oa̱á s'ín si̱ìkjeén‑ná Nainá koni tsojmì tsjeè xi tà k'e̱ mochjeén k'e̱ nga ndaà tíma. Titsa̱jnandaà nga si̱kitasoán ni̱ta̱ mé xá‑la̱ Nainá xi ndaà tjín. co?lJngoò ni'ya xi je kji, tjín tsojmì xi oro ko̱ plata. Ti̱koa̱á tjín tsojmì xi yá ko̱ xi ni'nde. Tjín tsojmì xi na̱chrjein nchijòn mochjeén koa̱ tjín xi tà k'e̱ mochjeén k'e̱ nga ndaà tíma. n lTa̱nga Nainá jyeé tsibíjna'ñó tàts'en jngoò kjoa̱kixi̱ ñánda tjít'aà 'én xi tsò: “Nainá beèxkon‑né xi xi̱ta̱ ts'e̱”; ngats'iì xi tsò: “'A̱n, xi̱ta̱‑la̱ Cristo‑ná, kàtinchat'aàxìn‑la̱ kjoa̱ xi ch'o tjín.” Omlnga jyeé chinchat'aàxìn‑la̱ xi kjoa̱kixi̱ nga tsò: “Jè kjoa̱ xi faáya‑la̱ mik'en jyeé tsato‑né.” K'oa̱á ma‑ne sískáya i'nga‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱. llJñà 'én xi ch'o tsò k'oa̱á ngaya‑la̱ koni ch'in nchikòn xi bi'ndo‑ne yijo‑ná. K'oa̱á s'ín chja̱ Himeneo ko̱ Fileto @kylKì ta̱xki̱ nokjoà‑jèn 'én xi mìkiì sasén‑la̱ Nainá xi ni̱mé chjí‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín chja̱, ìsa̱á 'ñó binchat'aàxìn‑ìsa‑la̱ Nainá. Kjl'Ñó ndaà tjínè‑la̱ yijo‑lè mé‑ne nga ndaà ki̱jna‑ne nga nguixko̱n Nainá. Ni̱mé xi ko̱sobà‑lè nga ndaà tjín xá‑lè koa̱ ndaà okoòyi 'én kixi̱‑la̱ Cristo. oiWlTi̱kítsjeèn‑la̱ kjoa̱ koi. Ti̱nókjoa̱koi̱i nga nguixko̱n Nainá mé‑ne nga mì ko̱hótiya‑ne kjoa̱ ts'e̱ 'én. Jè kjoa̱ xi chitiya‑ne ni̱mé chjí‑la̱. Ta̱ sa̱á síkits'ón xi̱ta̱ xi 'nchré. ?hwl Tsà mìkiì si̱kitasoán 'én xi nokjoá, ta̱nga Nainá síkitasòn 'én xi chja̱.Mìkiì ko̱ma si̱ìkjatjìya 'én‑la̱. Jngoò xi̱ta̱ xi ndaà síxá‑la̱ Cristo 2g]l Tsà chíkjoa̱‑ná kjo̱'in ti̱koa̱á ya̱á ko̱ti̱xomakoa̱á Cristo.Tsà kixoán mìkiì bexkoan, jè k'oa̱á ti̱ ki̱tso̱‑ná mìkiì bexkoan. fl 'Én koi, 'én kixi̱‑ne nga tsò:Nga ya̱ k'en‑koa̱á Cristo, ti̱koa̱á ya̱á ki̱tsa̱jnakon‑koa̱á. el Koií kjoa̱‑la̱ tìsìkjiaán yije kjo̱'in xi kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá mé‑ne nga ti̱koa̱ ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús; s'e̱é‑la̱ kjoa̱jeya xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. 'dGl Koií kjoa̱‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n chjàya, tìsìkjiaán kjo̱'in skanda na'ñó ki̱cha̱ tjít'aà'ñoá nga tìjna̱'ya nda̱yá koni jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó ts'e̱n. Ta̱nga jè 'én‑la̱ Nainá mìtsà tjít'aà'ñó i̱ya nda̱yá. ac;lTi̱kítsjiìn i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, jè xi jaáyajiìn‑la̱ mik'en xi tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi David ki'mì. K'oa̱á tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n chjàya. nbUlTi̱kítsjiìn koni s'ín tìxan‑lè. Jè Nainá ìsa̱ ndaà tsjáya yije‑lè kjo̱hítsjeèn. GalXi̱ta̱ xi bínè‑la̱ yijo‑la̱ nga ndaà síxá nga bítje̱ tsojmì tjè, k'e̱ nga jye ko̱jchá tsojmì, jè tjoé ítjòn chiba‑la̱ tsojmì xi majchá koni tsà chjí‑la̱. (`IlK'oa̱á ti̱s'ín tjín jè ts'e̱ xi̱ta̱ xi síská. Tsà mì kixi̱í si̱ìská koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ mìkiì tjoé‑la̱ chjí‑la̱. c_?lJngoò xi̱ta̱ xi soldado síkitasòn mìkiì tjí'nde‑la̱ nga kj'ei̱í xá skóngajiìn xi tjín i̱sò'nde, tjínè‑la̱ nga ya̱ si̱kitasòn‑la̱ jè xi kitsjaà‑la̱ xá mé‑ne nga ndaà kíjnako̱. ^lNgaji̱ Timoteo, ti̱kjeiín‑ko̱‑ná kjo̱'in nga ndaà mìt'aà‑la̱ Jesucristo koni jngoò soldado xi síkjeiín kjo̱'in. y]klJè 'én xi kina'yà‑ná nga kichjàya nguixko̱n nga kjìn ma xi̱ta̱ xi kiì'nchré, k'oa̱á s'ín ta̱kóya‑la̱ xi xi̱ta̱ kixi̱ xi ndaà ma‑la̱ okóya mé‑ne k'oa̱ ti̱s'ín ko̱kòya ngajo‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. )\ MlNgaji̱ Timoteo koni tsà ki'ndí ts'a̱n xan‑lè, tjiì‑la̱ nga'ñó yijo‑lè i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà xi tsjá Jesucristo nga jè titsa̱jnakoa̱á. 9[ mlNa̱'èn‑ná kàtahi̱ma̱keè jè Onesíforo k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein‑la̱ Nainá. Ngaji̱ jyeé ndaà tíjiìn‑lè, ndaà kisìchját'aà‑ná ján Éfeso.Z #lTà sa̱á, k'e̱ nga j'iì i̱ Roma skanda mìkiì kisìkjáya nga 'ñó tsohótsji‑na skanda kó nga kisakò‑la̱ ñánda tìjna̱a. Y 3lNainá kàtahi̱ma̱keè xi̱ta̱ ni'ya‑la̱ Onesíforo. Kjìn k'a j'iì síjehikon‑na. Mìkiì kjòsobà‑la̱ na̱s'ín nda̱yá tíjna'ya. X  lJyeé tíjiìn‑lè ngats'iì xi títsa̱jna nangui Asia, jyeé kitsjeiìn takòn‑na, koni jè Figelo ko̱ Hermógenes. W -lNdaà ti̱kitasoìn xá ndaà xi ji̱ kjònga̱tsjei. Jè si̱ìchját'aà‑lè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjnajiìn ini̱ma̱‑ná. 2V _l Ndaà tíjiìn takoìn 'én ndaà xi 'a̱n tsakoòya‑lè koni s'ín tjín 'én xi mokjeiín‑ná ko̱ kjoa̱tjòcha xi tjín‑ná nga Cristo titsa̱jnakoa̱á. U  l Tseé kjo̱'in tìsìkjiaán tà jè nga̱tjì‑la̱ 'én xi 'a̱n chjàya. Ta̱nga mìkiì masobà‑na. Jyeé tíjiìn‑na nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑na. Ti̱koa̱á ndaà tíjiìn‑na nga ta̱ jngoò jè Nainá xi tjín‑la̱ nga'ñó. Ndaà si̱ìkinda̱ jè xá xi 'a̱n kisìnga̱tsja‑na skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne Jesucristo. hT Kl Nainá, 'a̱án kisìnga̱tsja‑na xá jè nga 'a̱n kichjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Tsibíxáya‑na i̱t'aà ts'e̱ xá‑la̱ nga 'a̱n kokoòya‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. OS l I̱'ndei̱ Nainá jyeé tsakó kjo̱ndaà‑la̱ nga jyeé j'iì Jesucristo xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. Jaàxìn‑ná nga'ñó‑la̱ kjoa̱biyaà. Xi i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, tsakó‑ná kjoa̱binachon ti̱koa̱ tsakó‑ná nga mìtsà jngoò k'a ki̱yá ni̱ta̱ kjé‑ne. mR Ul Nainá, jyeé tsachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. K'oa̱á s'ín kiìchja̱‑ná nga tsjeè si̱jchá yijo‑ná. Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga ndaà ki'né. Koi‑né nga k'oa̱s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá ti̱koa̱ kitsjaà‑ná kjo̱ndaà‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱ k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde. Q -lKoií kjoa̱‑la̱ kì masobà‑lè nga nokjoàkoi̱i xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. Ti̱koa̱ kì masobà‑lè xi i̱t'aà ts'a̱n nga nda̱yá tíjna'ya koií kjoa̱‑la̱ nga ya̱ sìxát'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná. Ti̱kjeiín‑ko̱‑ná kjo̱'in xi i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Jè Nainá tsjá‑lè nga'ñó xi ko̱chjeén‑lè. sP alNainá, mìtsà ini̱ma̱ tsakjón kitsjaà‑ná. Jè kitsjaà‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ nga tsjá‑ná nga'ñó, nga tsjá‑ná kjoa̱tjòcha, nga tsjá‑ná kjo̱hítsjeèn kós'ín s'e̱én nga kixi̱ si̱jchá yijo‑ná. YO -lKoií k'oa̱s'ín tìsìkítsjeèn‑lè nga ìsa̱ ndaà ti̱kjiín kjo̱tjò xi kitsjaà‑lè Nainá nga ndaà ti̱xá‑la̱, jè kjo̱tjò xi kitjoé‑lè k'e̱ nga 'a̱n tsakàsòn‑lè ndsa̱a. yN mlBítsjeèn‑na nga nguì ndaà mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo koni s'ín kòkjeiín ítjòn‑la̱ nea̱ájchá‑lè Loida ko̱ nea̱‑lè Eunice. 'A̱n k'oa̱á s'ín makixi̱‑na nga ngaji̱ ti̱koa̱á ndaà mokjeiín‑lè. M 'lK'e̱ nga bítsjeèn‑na kjoa̱ ts'e̱ ndáxkoiìn mejèn‑na nga skoeè ìjngoò k'a‑lè mé‑ne nga ko̱tsja‑la̱ ini̱ma̱‑na̱. L lMìkiì jchàajiìn‑na ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n bìtsi'batjì‑lè ti̱koa̱ tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, jè xi 'a̱n bexkoán koni s'ín kijtseèxkón jñà xi̱ta̱ jchínga‑na̱ nga nguì tsjeè tjín kjo̱hítsjeèn‑na̱. )K MlNgaji̱ Timoteo xi 'ñó matsjake̱‑lè koni tsà ki'ndí ts'a̱n xan‑lè, Nainá xi Na̱'èn‑ná ko̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo kàtatsjá‑lè kjo̱ndaà, kàtahi̱ma̱keè‑lè, kàtas'e‑la̱ kjoa̱'nchán i̱jiìn ini̱ma̱‑lè. 'Én xi tsjá Pablo i̱t'aà ts'e̱ Cristo jJ Ql'A̱n, Pablo, tìkjiì‑lè xo̱jo̱n jè. Nga 'a̱n tsibíxáya‑na Jesucristo nga k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín kitsjaà tso'ba Nainá nga kíjnakon ini̱ma̱‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. bI=XNgats'ioò, jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná.IH XNga jye tífehet'aà xo̱jo̱n jè, ko̱ó ndsa̱a tìkjiì‑nò 'a̱n xi 'mì‑na Pablo, nga tisìhixat'aà‑nò. Nga̱ k'oa̱s'ín s'iaàn firma‑na̱, ko̱ k'oa̱á s'ín kjiaà. @GyXTi̱jè‑ne Na̱'èn‑ná xi tsjá kjoa̱'nchán, kjit'aà na̱chrjein kàtatsjá‑nò kjoa̱'nchán ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. Na̱'èn‑ná kàtìjnako̱‑nò ngats'ioò. 3F_XTa̱nga kì k'oa̱á s'ín nìko̱o koni jngoò xi̱ta̱ kondra̱, k'oa̱á s'ín tèno̱jmíya‑là nga 'én ndaà chiko̱o nga 'ndseé chibá. 'Én xi fehet'aà‑ne !E;XTsà tjín i'nga xi mìkiì síkitasòn koni tsò xo̱jo̱n jè, chítsejèn‑là yá‑né, kì ya̱á báhijtako̱o, mé‑ne nga ko̱sobà‑la̱. UD#X Jñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, kì bijta‑nò nga ndaà 'nè. LCX Jñà xi̱ta̱ koi, i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná, k'oa̱á s'ín bìtsi'ba‑la̱je̱n, ti̱koa̱ bìnè‑la̱je̱n nga kàtasíxá, mé‑ne nga kàtátsji'a‑ne yijo‑la̱. 1B[X Jyeé kina'yà‑je̱n nga tjímajiìn i'nga xi̱ta̱ xi majìn‑la̱ síxá nga tà jyò binchima, nga ta jñà chja̱jiìn chja̱'a ñánda mì jñà oko̱‑la̱. 1A[X K'e̱ nga tsitsa̱jnako̱‑nòje̱n k'oa̱á s'ín ki'mì‑nòje̱n: Tsà jngoò xi̱ta̱ xi majìn‑la̱ síxá, ti̱koa̱ mìkiì tjí'nde‑la̱ nga ko̱kje̱n. ]@3X Kinìxá‑náje̱n na̱s'ín tjí'nde‑naje̱n nga si̱jé‑nòje̱n mé tsojmì xi mochjeén‑naje̱n. Jè xi mejèn‑naje̱n nga chjínguì‑náje̱n mé‑ne k'oa̱ ti̱s'ín s'e̱en koni 'nè‑je̱n. C?XMìtsà ta kjo̱tjò chichi‑je̱n. Ta̱ sa̱á 'ñó kiníxá‑je̱n ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n kinìkijta‑je̱n yijo‑naje̱n, mé‑ne nga mì jñò si̱ìjti‑nòje̱n. L>XJñò, jyeé tíjiìn‑nò nga mochjeén‑né nga chjínguì‑náje̱n koni s'ín ki'nè‑je̱n k'e̱ nga ya̱ tsitsa̱jnako̱‑nòje̱n; mì jyò tsitsa̱jna‑je̱n, kinìxá‑náje̱n. H= XNdí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, k'oa̱á s'ín bìnè‑nòje̱n, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, kì ti̱ ya̱ tsjahijtako̱‑nò jñà xi̱ta̱ 'ndseé ko̱ tichjaá xi majìn‑la̱ síxá, jñà xi mìkiì k'oa̱s'ín síkitasòn koni s'ín tjín kjoa̱ kixi̱ xi ngaje̱n kinìkatoya‑nòje̱n. <XJè Na̱'èn‑ná kàtasíchját'aà‑nò nga ko̱s'ín tjòcha jcha̱a xinguio̱o koni s'ín tjòkeè kijtseè‑nò Nainá; ko̱ nga kàtachíkjoa̱ko̱‑nò kjo̱'in koni s'ín kichìkjoa̱ko̱‑la̱ Cristo. Mochjeén‑né nga kàtasíxá jñà xi̱ta̱ 0;YXNga i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná mokjeiín‑naje̱n nga titsa̱nìkitasòn‑nò koni s'ín tìtsahotiìxoma‑nòje̱n ko̱ tákó k'oa̱á s'ín s'e̱en‑ìsa. E:XNa̱'èn‑ná xi̱ta̱ kixi̱‑né, síkitasòn 'én‑la̱, kixi̱í si̱ìkítsa̱jna‑nò ti̱koa̱ si̱ìkinda̱‑nò mé‑ne nga mì ch'o si̱ìko̱‑nò jè xi̱ta̱ nei̱í. S9XTi̱koa̱ titsi'batjì‑náje̱n mé‑ne nga jè Na̱'èn‑ná kì kiì tsjá'nde nga ch'o si̱ìko̱‑naje̱n xi̱ta̱ ts'e̱n ko̱ xi ch'o s'ín, nga mì tà ngats'iì xi̱ta̱ mokjeiín‑la̱. 8 }XXi fehet'aà‑ne ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, titsi'batjì‑náje̱n mé‑ne jè 'én‑la̱ Nainá ni̱to̱n xki̱ xi ján katijchó, ti̱koa̱ ndaà kàteèxkón jñà xi̱ta̱ xi skoétjò 'én koni s'ín ki'nè jñò nga ndaà kiyaxkón. f7EXK'oa̱á s'ín síjét'aà‑la̱ nga ìsa̱ tse nga'ñó kàtatsjá‑la̱ ini̱ma̱‑nò mé‑ne nga ìsa̱ kixi̱ ki̱tsa̱jnaà koni s'ín 'nè kjoa̱ xi ndaà tjín ko̱ koni s'ín nokjoà 'én xi ndaà tsò.%6CX'A̱án síjét'aà‑la̱ Jesucristo, jè xi otíxoma‑ná ko̱ jè Nainá xi Na̱'èn‑ná, jè xi 'ñó matsjakeè‑ná nga tsjá‑ná kjoa̱jetakòn‑la̱ xi mìkiì kjoe̱het'aà, ko̱ tsjá kjo̱tjò‑ná kjo̱ndaà‑la̱ nga tíjngoò takoán nga titsa̱chiñá‑lá. 5yXNdí 'ndsè ko̱ tichjaá, k'oa̱á s'ín kixi̱ ti̱tsa̱jna. Kì nìjchàajiìn‑jèn jñà 'én kixi̱‑la̱ Cristo xi ngaje̱n kinìkatoya‑nòje̱n, jñà xi ta 'én kinokjoà‑nòje̱n ko̱ xi xo̱jo̱n carta tsakoòya‑nòje̱n. t4aXXó k'oa̱á s'ín kiìchja̱‑nò Nainá i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi ngaje̱n nokjoàya‑je̱n, mé‑ne nga jñò, ti̱koa̱ s'e̱‑nò kjoa̱jeya‑la̱ Jesucristo, jè xi otíxoma‑ná. -3SX Ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, mochjeén‑né nga kjit'aà na̱chrjein 'biì‑la̱je̱n kjo̱ndaà Nainá xi i̱t'aà tsa̱jòn xi 'ñó matsjakeè‑nò Na̱'èn‑ná, nga xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑nò Nainá kóni nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, mé‑ne nga ki̱tjokàjñoò‑nò kjo̱'in, nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá sítsjeèya‑nò ko̱ nga ndaà mokjeiín‑nò xi kjoa̱ kixi̱. -2SX nga kàtas'e‑la̱ kjo̱'in ngats'iì xi mìkiì mokjeiín‑la̱ kjoa̱ kixi̱. Nguì ta kjoa̱ ch'oó sasén‑la̱. Mé kjoa̱‑ne nga jaàjiìn‑ná Nainá 1%X K'oa̱á ma‑ne Nainá tsjá'nde‑né nga tíjna jngoò xi skóna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ koi, mé‑ne kàtakjeiín‑la̱ kjoa̱ ndiso, 0X Si̱ìkjeén yije kjoa̱ xi ch'o tjín nga skóna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi kjo̱'in si̱ìkjeiín ni̱ta̱ kjé‑ne, koií kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ koi mìkiì matsjakeè xi kjoa̱ kixi̱ xi ma ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. #/?X K'e̱ nga kjoi̱í jè xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, jè xi̱ta̱ nei̱í tsjá‑la̱ nga'ñó nga kjìn ska̱ya kjo̱xkón ko̱kò xi mìtsà kixi̱ kjoa̱. .XKo̱ i̱kjoàn k'e̱é ko̱tsejèn jè xi̱ta̱ xi ch'o s'ín. Ta̱nga Jesucristo xi otíxoma, ta jngoò 'én ki̱chja̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in ni̱ta̱ kjé‑ne. Tà ma tà jé nga ote kji nga kjoi̱í, jngoò k'a kjoa̱áxìn nga'ñó‑la̱. )-KXJè nga'ñó‑la̱ kjoa̱ch'o, jyeé tísíxá'ma i̱ i̱sò'nde, ta̱nga tíjna jngoò xi tíjna ikòn nga mìkiì tsjá'nde ko̱ ta jè chija nga tjáxìn. 1,[XI̱'ndei̱ jye tíjiìn‑nò mé kjoa̱ xi bíchjoà ikòn‑la̱ xi̱ta̱ jè nga mì xátí f'iì; skanda k'e̱é kjoi̱í k'e̱ nga ki̱chóya na̱chrjein‑la̱. +X¿A mì bítsjeèn‑nò k'e̱ nga sa̱ ya̱ tsohóti̱jnako̱‑nò, k'oa̱á kixan‑nò nga k'oa̱á s'ín ko̱ma? 8*iXXi̱ta̱ jè, jè xi kondra̱ kíjna‑la̱ ngats'iì xi Nainá tsò‑la̱ xi̱ta̱ ko̱ ni̱ta̱ mé‑ìsa‑ne xi beèxkón nga jè mejèn‑la̱ kíjna ítjòn. Skanda ya̱á kíjnaya i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá koni tsà jè sobà Nainá, k'oa̱á ki̱tso̱‑la̱ yijo‑la̱ nga Nainá jè. A){XKì yá xi̱ta̱ xi kona̱cha̱n‑nò. Nga jè na̱chrjein k'e̱ nga o̱ko̱ma, ítjòn s'e̱ na̱chrjein nga jñà xi̱ta̱, 'ñó kondra̱ kítsa̱jna‑la̱ Nainá. I̱kjoàn ta ni̱to̱ón ko̱tsejèn jè xi̱ta̱ xi 'ñó ch'o s'i̱in, jè xi tjínè‑la̱ nga kjo̱'in si̱ìkjeiín ni̱ta̱ kjé‑ne. 9(kXtsà yá xi̱ta̱ xi ki̱tso̱‑nò nga jyeé j'iì ìjngoò k'a Jesucristo, kì tà ni̱to̱n mokjeiín‑nò; kì tsakjoòn‑là tsà yá xi̱ta̱ xi ki̱tso̱‑nò: k'oa̱á tsò 'én‑la̱ Nainá xi kjònga̱tsja Pablo; k'oa̱á s'ín chja̱ya, ko̱ k'oa̱á s'ín kisìkasén jngoò xo̱jo̱n. j' OXNdí 'ndseé ko̱ tichjaá, i̱'ndei̱ jè kéno̱jmí‑nòje̱n kó s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo xi otíxoma‑ná ko̱ k'e̱ nga ya̱ ko̱xkóyat'aà‑lá. K'oa̱á ma‑ne bìtsi'ba‑nòje̱n e& EX K'oa̱á s'ín ko̱ma nga i̱t'aà tsa̱jòn jeya kíjna Jesucristo xi otíxoma‑ná. Ti̱koa̱ jè ndaà si̱ìkítsa̱jna‑nò koni s'ín tjín‑la̱ kjo̱ndaà jè Nainá ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná.% {X K'oa̱á ma‑ne nga kjit'aà na̱chrjein bítsi'ba‑la̱je̱n Nainá i̱t'aà tsa̱jòn, mé‑ne nga Nainá ki̱tso̱ nga ok'ìn‑nò nga ya̱ ki̱nókjoa̱‑nò na̱xa̱ndá‑la̱ nga xó k'oa̱á s'ín kiìchja̱‑nò. Nga ko̱ nga'ñó‑la̱ kàtasíkitasòn ngats'iì kjo̱ndaà xi jñò sasén‑nò ko̱ xá xi 'nè nga Na̱'èn‑ná ma'ñót'aà takòn. t$ cX Kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín ko̱ma jè na̱chrjein k'e̱ nga ki̱tjojen ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ jeya kíjna‑ne ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, ta ko̱xkón‑la̱. Ti̱koa̱á jñò ya̱á ki̱tsa̱jnaà, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑nò koni s'ín tsibèno̱jmí‑nòje̱n. H#  X Xi̱ta̱ koi, 'ñó tse kjo̱'in si̱ìkjeiín ni̱ta̱ kjé‑ne; mì ya̱á kítsa̱jna nguixko̱n Na̱'èn‑ná, ko̱ mìkiì skoe̱ kjoa̱jeya‑la̱ xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. +" QXNainá tsjá‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón ni̱ mìkiì síkitasòn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. }! uXKo̱ jñò xi kjo̱'in titsa̱nìkjioón, tsjá‑nò kjoa̱'nchán ko̱ ngaje̱n, k'e̱ nga kji̱nchrobàjen ngajmiì Jesucristo xi otíxoma, tji̱ko̱ àkja̱le̱‑la̱ xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱ nga kji̱nchrobàjen‑jiìn ni'ín. n  WXNainá, xi̱ta̱ kixi̱‑né nga tsjá‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'in tsjá‑nò.  XNgats'iì kjoa̱ koi, Nainá k'oa̱á s'ín okó nga kixi̱ koi̱ìndaàjiìn; ko̱ k'oa̱á ma‑ne nga jñò, ok'ín‑nò nga ya̱ ki̱tsa̱jnajiìn‑là xi̱ta̱ xi jè tíhotíxoma‑la̱, nga ti̱koi‑ne kjoa̱‑la̱ Nainá nga kjo̱'in titsa̱nìkjioón. W )XK'oa̱á ma‑ne nga ndaà matsja‑naje̱n i̱t'aà tsa̱jòn; k'oa̱á s'ín bèno̱jmí‑la̱je̱n jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi xìn nangui títsa̱jna nga jñò, ndaà mokjeiín‑nò ko̱ ndaà chíkjoa̱ko̱‑nò na̱s'ín 'ñó fì tji̱ngui kondra̱‑nò xi̱ta̱ ko̱ na̱s'ín kjo̱'in titsa̱nìkjioón. C XNdí 'ndseé ko̱ tichjaá mochjeén‑nè nga kjit'aà na̱chrjein k'oi̱í‑la̱je̱n kjo̱ndaà Nainá xi i̱t'aà tsa̱jòn. Ndaà tjín nga k'oa̱s'ín s'e̱n‑je̱n, koií kjoa̱‑la̱ nga na̱chrjein inchijòn ìsa̱ ndaà mokjeiín‑nò ko̱ ìsa̱ ndaà matsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. I  XNainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kó tsò Pablo nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá 6 iXJñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá maà xi titsa̱jnaà ya̱ na̱xa̱ndá Tesalónica nga ya̱ titsa̱jnakjoòko̱o Nainá xi Na̱'èn‑ná ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná, 'a̱n xi 'mì‑na Pablo titsa̱nìhixot'aà‑nòje̱n ko̱ Silvano [ti̱jé‑ne xi 'mì Silas] ko̱ Timoteo. zmÌsa̱á ndaà kàtasakó‑ìsa‑nò kjo̱ndaà‑la̱ ko̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná nga jè ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. Jeya kàtìjna i̱'ndei̱ ko̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. K'oa̱s'ín kàtama.:mK'oa̱á ma‑ne, jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, nga jye ndaà tíjiìn‑nò kjoa̱ koi, ti̱kinda̱a yijo‑nò, mé‑ne nga mì skóna̱cha̱n‑nò jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín nga xìn ndi̱yá kiìko̱‑nò xi mì kixi̱ tjín ko̱ ya̱á jchi̱ja nga kixi̱ titsa̱jnako̱o Nainá. *MNga jngoò ìjngoò xo̱jo̱n carta xi kiskiì Pablo, k'oa̱á s'ín tíchja̱ kjoa̱ koi. Ta̱nga tjín i'nga xi 'ñó 'in chja̱, mìkiì ndaà machi̱ya‑ná kó tsòya‑ne. K'oa̱á ma‑ne jñà xi̱ta̱ xi mìkiì ndaà fìya‑la̱ ko̱ xi mì kixi̱ tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱, síkjatjìya‑la̱ 'én. K'oa̱á ti̱ síko̱ jñà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi kiskiì xi kj'ei̱í xi̱ta̱. K'oa̱á ma‑ne jñà xi̱ta̱ xi koa̱síko̱ 'én‑la̱ Nainá, ti̱jñà nchihótsji‑la̱ kjo̱'in yijo‑la̱. 'Én xi fehet'aà‑ne 9kK'oa̱á s'ín kàtasijiìn‑nò, jè kjoa̱tsejta‑la̱ Nainá nga tse titsa̱chiñá, jè‑né nga ki̱tjokàjiìn kjo̱'in jñà xi̱ta̱. Jè 'ndsè Pablo xi̱ta̱ xinguia̱á xi 'ñó matsjachaá, ti̱koa̱á jye ìsa̱ kiskiì‑nò koni s'ín tjín kjoa̱chji̱ne̱ xi kitsjaà‑la̱ Nainá. RKoií kjoa̱‑la̱ jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, nga k'oa̱ tjín kjoa̱ xi titsa̱chiñà‑là, tjiì‑là nga'ñó yijo‑nò, mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Jesucristo, k'oa̱á s'ín sa̱kòt'aà‑nò nga 'nchán ki̱tsa̱jnaà nga tsjeè titsa̱nìjchá yijo‑nò ko̱ ni̱mé jé tjín‑nò. =s Ta̱nga i̱t'aà tsa̱ján, jè titsa̱chiñá‑lá ngajmiì xi̱tse̱ ko̱ nangui xi̱tse̱ koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá, ya̱ ñánda s'e̱ kjoa̱ kixi̱ ko̱ kjo̱ndaà. W' ko̱ nga chíñakjoa̱‑là jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í Nainá. Ti̱xátíya‑là na̱chrjein jè. Ko̱ ngats'iì tsojmì xi tjín i̱sò'nde ko̱ ngajmiì, jngoò k'aá ko̱ngandá nga ki̱ti̱. ! Koni s'ín ko̱ma nga jchi̱ja ngats'iì tsojmì xi tjín, 'ñó mochjeén nga tsjeè si̱jchá yijo‑nò koni s'ín síjé Nainá, B} Ta̱nga jè na̱chrjein‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín kjoi̱í koni s'ín f'iì xi̱ta̱ chijé. Ngajmiì, jngoò k'aá jchi̱ja k'e̱ nga ki̱ná'ya‑la̱ nga ch'o jchán kjo̱ne. Jè ts'oí, sá ko̱ ni'ño ki̱ti̱‑ne. Jè nangui ko̱ ni̱ta̱ mé xi tjín i̱ i̱t'aà nangui, jngoò k'aá ki̱ti̱. } Na̱'èn‑ná mìtsà tísíkichrjein nga si̱ìkitasòn 'én‑la̱ koni tsò i'nga xi̱ta̱; tíkoña kjoa̱á‑nò Nainá; jè xi mejèn‑la̱ nga ni̱jngoò xi̱ta̱ jchi̱ja, nga kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne. Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò kì nìjchàajiìn‑jèn kjoa̱ koi: xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jngoò na̱chrjein k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jngoò jmiì nó tjín‑ne, koa̱ jngoò jmiì nó, Nainá, jngoò na̱chrjein tsò‑la̱. ETi̱ jé‑ne 'én xi kitsjaà Nainá k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jè ngajmiì ko̱ nangui ñánda titsa̱jnasoán na̱chrjein i̱'ndei̱, títsa̱jnandaà‑la̱ mé‑ne nga ki̱ti̱‑ne jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ ti̱koa̱ kjoe̱hesòn jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón Nainá. Xi komà i̱skan, ti̱jè‑ne 'én‑la̱ Nainá ko̱ nandá kisìkje‑ne i̱sò'nde jchínga k'e̱ nga tsangasòn nandá.  wJñà xi̱ta̱ xi k'oa̱ tsò, xó k'oa̱á s'ín‑ne nga síjchàajiìn nga jñà 'én xi kiìchja̱ Nainá na̱chrjein kjòtseé, jñà kisindaà‑ne ngajmiì ko̱ nangui. Ti̱jè‑ne nandá inchrobàt'aà‑ne ko̱ ti̱jè tíjnakon‑ne. Sko̱nangui, ki̱tso̱‑nò: “Na̱chrjein i̱'ndei̱, ¿mé‑ne mì tíbitasòn‑ne 'én xi tíjna xi tsò nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo? Jyeé kjòtseé k'en xi̱ta̱ jchínga‑ná, tákó k'oa̱á choòn skanda kóni nga kisindaà i̱sò'nde.” yJè xi 'ñó mochjeén nga ndaà kàtasijiìn‑nò, jñà na̱chrjein xi sa̱ nchrobá nga jyeé tífehet'aà na̱chrjein, kjoi̱í xi̱ta̱ xi si̱ìsobà‑nò ts'e̱ kjoa̱ kixi̱; ya̱á ko̱jchájiìn kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑la̱. 1 [mé‑ne nga si̱kítsjeèn‑nò jñà 'én xi kjòtseé tsakóya xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá xi kiìchja̱ ngajo‑la̱. Ti̱koa̱ si̱kítsjeèn kjo̱tíxoma‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo xi tsachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in koni s'ín tsakóya‑nò jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱. J  Ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, xo̱jo̱n jè, jè xi ma‑ne jò nga tìkjiì‑nò. Ingajò xo̱jo̱n koi, k'oa̱á s'ín bìnè‑nò nga si̱kítsjeèn kjoa̱ xi nguì kixi̱ tjín; 9Xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín kis'iìn koni tsò 'én xi tíjna‑la̱ xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga tsò: “Nañá, ti̱jè kine ìjngoò k'a‑ne ndábisò‑la̱” koa̱: “Jè chi̱nga̱ k'e̱ nga jye ongáya, ìjngoò k'a ongáyajiìn‑ne ndási.”FÌsa̱á‑la ndaà tjín tsà mìkiì kijtseèxkon ndi̱yá kixi̱‑la̱ Cristo, mì k'oa̱‑ne nga jye chinchat'aàxìn‑la̱ kjo̱tíxoma tsjeè‑la̱ Nainá xi jye kitjoé‑la̱. dAJñà xi̱ta̱ xi jye kijtseèxkon Jesucristo xi otíxoma‑ná, nga jè tsachrjekàjiìn kjo̱'in, nga jye chinchat'aàxìn‑la̱ kjoa̱ ch'o‑la̱ i̱sò'nde, tsà ìjngoò k'a k'oa̱s'ín s'i̱in, tsà si̱ìkijne ìjngoò k'a‑la̱ kjoa̱ xi ch'o tjín, nga ko̱ma i̱skan, ìsa̱á ch'o ko̱mat'in mì k'oa̱‑ne k'e̱ nga sa̱ ítjòn. #K'oa̱á tsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga kítsa̱jnandei̱í, ta̱nga ti̱jñà‑ne ti̱koa̱á ya̱á títsa̱jnajiìn'ñó kjoa̱ch'o‑la̱. K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ xi bíjnajiìn'ñó jngoò kjoa̱, jè kjoa̱ jè tjín‑la̱ nga'ñó nga jè otíxoma‑la̱. ~uNguì 'én 'ngaá chja̱ xi ni̱mé chjí‑la̱. 'Ñó 'nga ikon nga síchjeén kjoa̱ch'o xi sasén‑la̱ yijo‑la̱ nga kona̱cha̱n‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi sa̱ nchibinchat'aàxìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ch'o nchisíjchá yijo‑la̱. ?~~[}U||zzMyjxxwwvutvs?rrdqpp"nn(m0kjhgfdcKaa=`_^]\p[.Z1YXvW^VqUTStRTQAPsO=NMLLKJNIHHGgFEEqDbCB+AA@Q?7>x==D;;g:9]8766354,3k2100(/S.V-g,++*)(['K&q%%$#T""!!^ V\\ ai,Dj]<  | + 9bzzb?7 Jñò nga nguixkoòn, kéno̱jmí‑nòje̱n, ti̱koa̱ kàtji'nchré yije ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel. Xi̱ta̱ jè, i̱t'aà ts'e̱é Jesucristo xi Nazaret ts'e̱ kjòndaà‑ne. Ti̱jè‑ne xi kinìk'eèn nga tsakat'aà krò, ta̱nga Nainá kisìkjaáya‑la̱.  Jñò, ¿mé‑ne mejèn‑nò nga jcha̱a kjo̱ndaà xi kòmat'in xi̱ta̱ jè nga kòmandaà‑ne nga jye ma fì‑ne? FJè Pedro nga ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsò: ―Jñò xi xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑nò ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ na̱xa̱ndá Israel: CKiskinìkjaá Pedro ko̱ Juan, i̱kjoàn chinchá osen nga kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Yá ts'e̱ nga'ñó? ¿Yá xi kitsjaà'nde‑nò nga xi̱ta̱ xk'én nìndaà‑nò? !Ti̱koa̱ ya̱ tíjna Anás, xi no̱'miì ítjòn, Caifás, Juan, ko̱ Alejandro, ngats'iì xi̱ta̱ xíkjín jñà xi no̱'miì ítjòn. ]3Xi komà inchijòn, kjòxkóya ján Jerusalén xi̱ta̱ sko̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío ko̱ xi̱ta̱ jchínga ko̱ xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. lQ'Ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi kòkjeiín‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré 'én xi kiìchja̱ Pedro ko̱ Juan. Jyeé ma 'òn jmiì xi̱ta̱ x'i̱n xi mokjeiín‑la̱; ko̱ jñà íchjín xi kòkjeiín‑la̱ mìkiì kòxke̱ya. Kitsobà'ñó, kiìko̱, i̱kjoàn kiskinìs'en nda̱yá nga jyeé kjònguixòn. Ya̱á kisìkítsa̱jna nda̱yá skanda komà nchijòn. dAJñà xi̱ta̱ koi 'ñó jti komà‑la̱ nga jè Pedro ko̱ Juan k'oa̱á s'ín tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga jyeé ki'ya‑la̱ nga kjoa̱áya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en koni s'ín jaáya‑la̱ Jesús. S !Pedro ko̱ Juan tákó ti̱k'e̱é nchihóko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga ijchò jñà no̱'miì, tji̱ko̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ policía xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn ko̱ jñà xi̱ta̱ saduceo. nUNainá, k'e̱ nga kisìkjaáya‑la̱ Ki'ndí‑la̱, jñò kisìkasén ítjòn‑nò nga si̱ìchikon‑t'in‑nò mé‑ne nga si̱kjatjìya‑là kjo̱hítsjeèn‑nò nga jngoò ìjngoò, nga mì ti̱ ch'o s'e̱n‑nò.  Kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱. Ti̱koa̱á kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò koni s'ín tsibíndaàjiìn jngoò kjoa̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná k'e̱ nga kitsò‑la̱ Abraham: “Ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde ko̱chikon‑t'in‑né xi i̱t'aà ts'e̱ tje̱‑lè.” ? w’Ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, mats'ia̱‑ne Samuel, skanda i̱'ndei̱, sa̱á koií 'én tsibéno̱jmí mé kjoa̱ xi tíma na̱chrjein i̱'ndei̱.  Ngats'iì xi̱ta̱ xi mìkiì kji̱'nchréñijon‑la̱, jngoò k'a tjáxìn i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá.” 2 ]Moisés, k'oa̱á s'ín kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná: “Jè Na̱'èn‑ná xi Nainá, ya̱á ko̱chrjekàjiìn jngoò xi̱ta̱ xinguia̱á xi ki̱chja̱ ngajo‑la̱ Nainá koni 'a̱n. Jè ti̱ná'ya‑là koni s'ín ki̱chja̱ko̱‑nò ngats'iì kjoa̱ xi ke̱èno̱jmí‑nò.  3Mochjeén‑né nga ján kíjna ngajmiì jè Jesucristo skanda k'e̱ nga jè Nainá si̱ìxi̱tse̱ya yije ìjngoò k'a tsojmì xi tjín. K'oa̱á s'ín kitsjaà o̱kixi̱ Nainá k'e̱ nga kiìchja̱ ngajo‑la̱ xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ xi jè kisìkjeén nga sa̱ kjòtseé. %Kàtasíkasén‑nò Jesús, jè xi xó k'oa̱s'ín kjòtseé jaàjiìn‑ne Nainá nga jè xi Cristo nga i̱t'aà tsa̱jòn kjoi̱í‑ne. hIKoií k'oa̱ 'mì‑nòje̱n nga ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò; Nainá tanguít'aà‑là mé‑ne nga jcha̱t'aà‑nò jé‑nò i̱kjoàn tsjá‑nò Nainá kjoa̱'nchán ts'e̱ ini̱ma̱‑nò. ]3Jè Nainá, k'oa̱á s'ín kisìkitasòn koni s'ín kiìchja̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ nga jè Cristo [jè xi xó kisìkasén‑ne Nainá] k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga ki̱yá. "=’'Ndsè, jyeé tíjiìn‑na, k'e̱ nga k'oa̱s'ín ki'nè ko̱ xi̱ta̱xá‑nò nga kinìk'eèn Jesús, koi‑né nga mìkiì machi̱ya‑nò. "=Jesús kàtsjá‑la̱ nga'ñó xi̱ta̱ jè xi jñò titsa̱'yaà ti̱koa̱ yaxkoòn, koi‑né nga mokjeiín‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Tà koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà mokjeiín‑naje̱n nga ndaà kòmandaà‑ne xi̱ta̱ jè nga nguixkoòn jñò xi i̱ titsa̱jnaà. 0YJñò kinìk'eèn jè xi síkíjnakon‑ná ta̱nga jè Nainá kisìkjaáya‑la̱. Ngats'iì kjoa̱ koi, ki'ya‑náje̱n, k'oa̱á ma‑ne nga bèno̱jmí‑je̱n. $AJñò, kinachrjekànguio jè xi Xi̱ta̱ Tsjeè ko̱ xi Xi̱ta̱ Kixi̱; i̱kjoàn kinìjé nga tsibìjnandei̱í jè xi̱ta̱ xi mik'en kitje̱n‑la̱. <q Jè xi Nainá tsò‑la̱ Abraham, Isaac, Jacob ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ jchínga‑ná xi i'nga, jè‑né xi jeya kàsíkíjna Jesús xi chi̱'nda‑la̱ ma; ti̱jè‑ne Jesús xi jñò kinìnga̱tsja xi̱ta̱xá. Jñò, mìkiì kits'iì'nde k'e̱ nga jè Pilato mejèn‑la̱ si̱ìkíjnandei̱í‑ne. ^5 Jè Pedro, k'e̱ nga kijtseè jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, kitsò‑la̱: ―Jñò, xi̱ta̱ xinguia̱á xi xi̱ta̱ Israel 'mì‑ná, ¿mé‑ne maxkón‑onò? ¿Mé‑ne ngaje̱n chì'àn‑náje̱n? ¿A k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn koni tsà nga'ñó tsa̱je̱n ko̱ kjo̱ndaà tsa̱je̱n kòmandaà‑ne xi̱ta̱ jè nga ma fì‑ne?  Jè xi̱ta̱ xi jye kjòndaà‑ne, mìkiì tsjeiìn nga kitsobà'ñó Pedro ko̱ Juan. Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tà k'oa̱á komà‑la̱; k'e̱é tsangachikon kiìtji̱ngui‑la̱ ya̱ i̱ngo̱ ítjòn, ya̱ nguitjoa̱‑la̱ xi 'mì Salomón. J~  Tà kjòxkón‑la̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱á tà kitsakjòn‑né koni s'ín komàt'in jè xi̱ta̱ jè nga jyeé beèxkon nga jè‑né xi síjé kjo̱tjò to̱n ya̱ xotjoa̱ i̱ngo̱ xi k'oa̱s'ín tjít'aà 'ín‑la̱: xotjoa̱ xi ndaà kji. 'Én xi kiìchja̱ya Pedro ya̱ nguitjoa̱‑la̱ i̱ngo̱ ts'e̱ Salomón z}m Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kijtseè jè xi̱ta̱ jè nga jye ma fì‑ne ko̱ nga jeya kisìkíjna Nainá. t|aJè xi̱ta̱ jè, kiskì'nga nga tsasítje̱n; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsajmeè‑ne; jahas'en‑ko̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ jè Pedro ko̱ Juan nga ndso̱ko̱ kiì‑ne; fìjen fìkjá, kjì'nga kìtsian nga jeya kisìkíjna Nainá. '{GJè Pedro, k'e̱ nga o̱kitsò‑la̱, kiskoé tsja kixi̱, kiskímiìtje̱n; ni̱to̱ón kis'e‑la̱ nga'ñó tsji ndso̱ko̱, kóho̱kji ndso̱ko̱. RzTa̱nga jè Pedro kitsò‑la̱: ―Ni̱mé to̱n tjín‑na xi oro ko̱ xi plata, ta̱nga jè xi tjín‑na tsjaà‑lè; i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi Nazaret ts'e̱, ti̱sítji̱in, ti̱tjájmiì. wygJè xi̱ta̱ xi mìkiì ma fì kiskoò'an; k'oa̱á s'ín komà‑la̱ koni tsà tjín xi tsjá‑la̱. fxEJè Pedro ko̱ Juan, kiskoò'an; jè Pedro kitsò‑la̱: ―¡Chítsejèn‑'a‑náje̱n! wJè xi̱ta̱ xi mìkiì ma fì, k'e̱ nga kijtseè Pedro ko̱ Juan nga nchifahas'en ndi̱tsin i̱ngo̱, kisìjé kjo̱tjò‑la̱ to̱n. FvNa̱chrjein nchijòn bijchó síkíjna jngoò xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mìkiì ma fì. Xi̱ta̱ jè k'oa̱á s'ín kits'iìn. Ya̱á bìjnajto xotjoa̱‑la̱ i̱ngo̱ ítjòn xi k'oa̱s'ín tjít'aà 'ín: xotjoa̱ xi ndaà kji. Xi̱ta̱ jè, to̱n síjé kjo̱tjò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi fahas'en ndi̱tsin i̱ngo̱. ,u SJngoò k'a kiì Pedro ko̱ Juan ya̱ i̱ngo̱ ítjòn ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Ijchò‑la xi jàn nga nguixòn k'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱. t/Jeya kisìkíjna Nainá; jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsjakeè komà xi̱ta̱‑la̱ Cristo; jè Nainá, na̱chrjein inchijòn kisìkas'en‑t'aà‑ìsa na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo jñà xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱ nga ki̱tjokàjiìn kjo̱'in.?sw.Na̱chrjein inchijòn bixoña ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, ko̱ ya̱ ni'ya‑la̱ xíkjín nga kjèn‑kjoò nga tjín‑la̱ kjo̱tsja ko̱ indaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱. r-Otíjna nangui‑la̱ ko̱ tsojmì xi tjín‑la̱, i̱kjoàn síjòya to̱n‑la̱ koni s'ín mochjeén‑la̱ nga jngoò ìjngoò. q1,Jñà xi̱ta̱ xi jye kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo bìtsa̱jnajtín‑né kóho̱tjín; síxkoa̱ya yije mé tsojmì xi tjín‑la̱. Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna tà kitsakjòn‑né k'e̱ nga kijtseè ngats'iì kjo̱ndaà ko̱ kjo̱xkón xi kis'iìn jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. poY*Kóho̱tjín, kixi̱í chinchako̱ 'én xi kiì'nchré koni s'ín tsakóya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, ti̱koa̱ kjit'aà na̱chrjein maxkóya nga kjèn‑ko̱ xíkjín ti̱koa̱ chja̱t'aà‑la̱ Nainá. $nA)Jñà xi̱ta̱ xi kòkjeiín‑la̱ 'én xi kiìchja̱ Pedro komà bautizar; ma‑la̱ tsà jàn jmiì xi̱ta̱ xi jahas'en‑t'aà na̱chrjein jè. =ms(Pedro, kjìn 'én kiìchja̱jiìn‑sa̱‑la̱. 'Ñó kiìchja̱ko̱. Kitsò‑la̱: ―¡Ti̱nchat'aàxìn‑là kjo̱'in xi tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi xi ch'o s'ín! Vl%'Koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá, 'én xi tsibíjna tsa̱jòn‑nò; ti̱koa̱á ts'e̱é i̱xti‑nò, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kjiìn títsa̱jna, nga yije xi jè sobà Nainá xó ki̱chja̱‑la̱. k&Pedro kitsò‑la̱: ―Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò; t'e̱en bautizar yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo nga jngoò ìjngoò‑nò, mé‑ne nga si̱ìjchàat'aà‑nò Nainá, ti̱koa̱ tsjá‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. #j?%K'e̱ nga kiì'nchré 'én xi o̱kitsò jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, kisìkájno i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱; k'e̱é kiskònangui‑la̱ Pedro ko̱ xi̱ta̱ xíkjín xi i'nga xi ti̱koa̱ xó tsibíxáya‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―'Ndsè, ¿mé xi s'e̱n‑je̱n? (iI$’Jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel tsa̱jòn, ndaà jcha̱a yije nga 'ñó kixi̱ tjín kjoa̱ nga jè Jesús xi jñò tsakat'aà krò, Nainá, k'oa̱á s'ín kisìkíjna nga jè‑né xi Na̱'èn‑ná, ko̱ ti̱jè‑ne xi Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. _h7#skanda k'e̱ nga sìkítsa̱jnanguia kondra̱‑lè ñánda nchasòn ndso̱koiì.” .gU"Jè David, mìtsà ngajmiì kiì mijìn; ta̱nga k'oa̱á kitsò:Jè Nainá kitsò‑la̱ jè xi Nei‑na̱:“Ti̱jnat'aà‑ná i̱ kixi̱‑na̱, f!Nainá jeya kisìkíjnat'aà chrja kixi̱‑la̱; kitjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá. Jè Jesús kisìka'bísòn ìjngoò k'a Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. Koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín titsa̱'yaà ko̱ titsa̱na'yà. e Nainá, jyeé kisìkjaáya‑la̱ Jesús. Ngats'iì kjoa̱ xi komà, k'oa̱á s'ín bèno̱jmí‑nòje̱n nga xkoòn ki'ya‑naje̱n. kdOJè David, k'oa̱á s'ín kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo koni tsà jye kijtseè nga jye jaáya‑la̱. Kitsò: “Mìkiì ya̱ kisijna ini̱ma̱‑la̱ ya̱ i̱'nde‑la̱ mik'en, ti̱koa̱á mìkiì i'ndo yijo‑la̱.” yckTa̱nga jè David, jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Jyeé k'oa̱s'ín tíjiìn‑la̱ koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá nga tje̱ ts'e̱ ki̱tjokàjiìn Cristo nga jè kíjna ngajo‑la̱ koni xi̱ta̱xá ítjòn. Qb’'Ndsè, k'oa̱á xan‑nò xi nguì kjoa̱ kixi̱: xi̱ta̱ jchínga‑ná David, jye kjòtseé k'en, ti̱koa̱ kisìhijiìn‑né. Jè i̱tsjó‑la̱, tíjna skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. KaTsakoò‑ná ndi̱yá nga ma kóti̱jnakoan,
tseé kjo̱tsja s'e̱‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ nga ji̱ tijnako̱‑ná. [K'oa̱á tsò 'én‑la̱ Nainá xi kiskiì David (Salmo 16:8‑11).] G`koií kjoa̱‑la̱ nga mì ya̱ si̱kíjni ini̱ma̱‑na̱ ya̱ i̱'nde‑la̱ mik'en,
ti̱koa̱ mìkiì koi̱'ndi nga ki̱'ndo yijo‑na̱ xi chi̱'nda tsjeè‑lè 'mì‑ná. @_yKoií kjoa̱‑la̱ nga matsja‑la̱ ini̱ma̱‑na̱,
ti̱koa̱ matsja‑la̱ ni̱je̱n‑na̱ nga seè.Yijo‑na̱, ti̱koa̱á ndaà siìkjáya nga skóña kjoa̱, a^;Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi David ki'mì, kitsò i̱t'aà ts'e̱ Jesús:Kìjtseè kjit'aà‑ná Nainá k'e̱ nga tíjna nguixkoaàn;
i̱ tíjnat'aà ndsa̱a kixi̱ mé‑ne nga nì mé xi ko̱mat'ian. =]sTa̱nga Nainá kisìkjaáya‑la̱; kisìkíjnandei̱í kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in xi tjín‑la̱ kjoa̱biyaà nga mìkiì ko̱ma nga ya̱ si̱jna'ñó i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. W\'Koni s'ín tjíndaà‑la̱ Nainá nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, jñò, kindobà'ñó xi̱ta̱ jè nga kinìk'eèn nga kinìnga̱tsja xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón kjo̱tíxoma nga tsakat'aà krò. ([I’Ti̱ná'ya xi xi̱ta̱ Israel 'mì‑nò 'én xi k'oa̱ xán‑nò: Jñò, ndaà tíjiìn‑nò, Nainá tsakó nga Jesús xi Nazaret ts'e̱, tjín‑la̱ kjo̱tíxoma. Xkoòn ki'ya‑nò nga kis'iìn ngats'iì kjo̱xkón ko̱ kjoa̱ ts'e̱ seña xi tseé nga'ñó tjín‑la̱. %ZCTa̱nga ngats'iì xi̱ta̱ xi ki̱chja̱t'aà‑la̱ Nainá,
ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. [K'oa̱á tsò 'én‑la̱ Nainá xi kiskiì Joel (2:28‑32).] TY!Jè ts'oí, ko̱jñò‑né,
jè sá, jní kji ko̱ma
k'e̱ nga ti̱kj'eè f'iì Na̱'èn‑ná
nga kjoi̱í kíndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱
jè na̱chrjein xi jeya ko̱ 'ñó xkón. lXQJán ngajmiì kjìn kjo̱xkón jcha̱‑la̱,
ti̱koa̱á i̱ i̱t'aà nangui jcha̱á‑la̱ kjo̱xkón
nga xíxteèn jní‑la̱ xi̱ta̱,
nga ko̱ ni'ín ko̱ ni̱'ndi̱ tsjè xi kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán. 5WcO̱kixi̱‑né na̱chrjein koi,
jñà chi̱'nda‑na̱ xi x'i̱n ko̱ íchjín siìka'bí‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱
mé‑ne nga ki̱chja̱ ngajo‑na. V3K'oa̱á tsò Nainá:K'e̱ nga jye tífehet'aà na̱chrjein,
síka'bí‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde;
jñà i̱xti x'i̱n ko̱ i̱xti íchjín‑nò, 'a̱án ki̱chja̱ ngajo‑na;
jñà i̱xti xo̱ngó‑nò, skoe̱ kjo̱xkón xi okó Nainá;
jñà xi̱ta̱ jchínga‑nò k'oi̱í‑la̱ nijñá xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá. fUEKoií tíbitasòn 'én xi kiìchja̱ Joel, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. TJñò bixón‑nò: “Ch'i̱í xi̱ta̱ koi.” ¿Kós'ín ko̱ma‑ne nga ko̱ch'i̱ nga sa̱á ijchò xi ñijaàn nga ta̱jñòya? ESK'e̱é tsasíjna kixi̱ Pedro ko̱ xi̱ta̱ xi tejngoò ma‑ne; 'ñó kiìchja̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱, kitsò: ―Jñò, xi̱ta̱ xinguia̱á xi judío 'mì‑ná ko̱ ngats'ioò xi xìn na̱xa̱ndá‑nò xi i̱ titsa̱jnaà Jerusalén, ndaà kàtasijiìn‑nò, ndaà ti̱ná'ya 'én xi kichjàko̱‑nò. R% Tjín i'nga xi̱ta̱ xi tà tsijnòkeè‑né, kitsò: ―¡Ch'i̱í xi̱ta̱ koi! 'Én xi kiìchja̱yajiìn‑la̱ xi̱ta̱ jè Pedro Q% Ngats'iì xi̱ta̱ tà kisinchaàxkón‑né, mì ti̱ kiì machi̱ya‑la̱, kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Kó tsòya‑ne kjoa̱ koi? ;Po Ti̱koa̱á tjín xi inchrobà‑ne Creta ko̱ Arabia. ¡Ngats'iaá na'yà‑lá nga jngoò ìjngoò sko̱ya 'én‑ná koni s'ín béno̱jmí‑ná kjo̱xkón xi s'ín Nainá! O% xi̱ta̱ Frigia, xi̱ta̱ Panfilia, xi̱ta̱ Egipto, xi̱ta̱ Libia xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ Cirene. Ti̱koa̱ tjín xi̱ta̱ Roma xi i̱ títsa̱jna Jerusalén. Tjín xi nguì xi̱ta̱ judío. Ti̱koa̱á tjín xi tà jahatjìya‑la̱ nga xi̱ta̱ judío komà. 9Nk Ngats'iaá xi i̱ titsa̱jnaá, tjín xi̱ta̱ Partia, xi̱ta̱ Media, xi̱ta̱ Elam, xi̱ta̱ Mesopotamia, xi̱ta̱ Judea, xi̱ta̱ Capadocia, xi̱ta̱ Ponto, xi̱ta̱ Asia, uMc¿Kós'ín ma‑ne nga na'yá‑lá 'én‑ná xi nokjoá nga xìn na̱xa̱ndá‑ná nga ìjngoò jngoá? !L;Tà k'oa̱á komà‑la̱, ti̱koa̱á tà kjòxkón‑la̱, kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿A mìtsà xi̱ta̱ Galilea ngats'iì xi̱ta̱ xi nchichja̱? bK=Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna xi ijchò s'eí ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, ngats'iì kjòxkóya k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ xi jane. Ti̱koa̱á tà kjòxkón‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo nga ma‑la̱ chja̱ nga jngoò ìjngoò sko̱ya 'én‑la̱ xi̱ta̱ xi xìn na̱xa̱ndá‑la̱ xi ya̱ títsa̱jna. MJNa̱chrjein koi, kjìn xi̱ta̱ judío títsa̱jna [xi ijchò s'eí] ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén xi beèxkón Nainá xi inchrobà‑ne ñánda nga xìn na̱xa̱ndá nga tíjtsa i̱sò'nde. INgats'iì xi̱ta̱, jngoò k'a ndaà kis'ejiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱ 'én‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá koni s'ín kitsjaà‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga ki̱chja̱. HTsatsejèn‑la̱ ni̱je̱n xi koni kjoàn ni'ín kjoàn; kjòxkoa̱ya íjngó íjngó kisijnasòn‑la̱ jñà xi̱ta̱. HG Tà ni̱to̱ón kina'yà jngoò‑la̱ xi 'ñó one, koni jngoò tjo̱ xi 'ñó tí'ba xi ngajmiì inchrobà‑ne. Kina'yà‑la̱ kóho̱kji i'nga ni'ya ñánda títsa̱jna jñà xi̱ta̱. F 7K'e̱ nga ijchò na̱chrjein‑la̱ s'eí Pentecostés, ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo ta̱ jngoò jtín títsa̱jna. $E CKisìskákjoò suerte‑la̱. Jè Matías kisìkijne. Jè komà‑ne tejò xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús xi tejngoò ma nga sa̱ ítjòn.#D Amé‑ne nga skoé xá‑lè xi ji̱ bíxáya‑la̱, jè xá xi kisìkíjna Judas k'e̱ nga tsohótsji jé, nga jye tíjna i̱'nde ñánda oko̱‑la̱. JC I̱kjoàn kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá kitsò: ―Ngaji̱ Na̱'èn, xi yaxkoin ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, ko̱t'ìn‑náje̱n ñá‑la̱á ingajò xi̱ta̱ koi jye kàchjaàjiìn, FB K'e̱é tsafaájiìn jò xi̱ta̱: jngoò xi 'mì José, ti̱koa̱ tjít'aàsòn 'ín‑la̱ nga Barsabás 'mì. Barsabás, ko̱ ti̱jè‑ne xi 'mì Justo. Xi ìjngoò, Matías 'mì. JA mats'ia̱ko̱‑ne nga kis'iìn bautizar Juan skanda k'e̱ nga tsijin ìjngoò k'a‑ne Jesús ján ngajmiì, mé‑ne nga kíjnako̱‑ná ti̱koa̱ tsjá 'én nga Jesús jyeé jaáya‑la̱. b@ ?’Mochjeén‑né nga kj'ei̱í xi̱ta̱ sakó ìjngoò‑ìsa xi jè ngajo‑la̱ Judas; jñà chjaàjiìn‑jngoaá xi̱ta̱ xi kjòtseé tjímako̱‑ná skanda k'e̱ nga ti̱sa̱ tsajmeiìko̱‑ná Jesús, t? cJè xo̱jo̱n ts'e̱ Salmo, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò:Ni'ya‑la̱ kàtasijna tiya‑né,
ni̱jngoò xi̱ta̱ kítsa̱jnaya. Ti̱koa̱á tíchja̱ Salmo ñánda tsò:Kj'ei̱í xi̱ta̱ kàt'iì‑la̱ xá‑la̱. n> WK'e̱ nga jye kiì'nchré yije xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén nga jye k'en Judas, i̱'nde jè, k'oa̱á s'ín tsibít'aà 'ín nga Acéldama kitsò‑la̱. 'Én ts'e̱ xi chja̱, tsòyaá‑ne: “I̱'nde ts'e̱ Jní‑né.” T= #Jè to̱n xi kisìkijne Judas i̱t'aà ts'e̱ jé xi tsohótsji, nanguií tsatse jngoò 'nde‑ne; i̱kjoàn sko̱ kiskaànguit'aà‑ne nangui, jngoò k'a kixojndà i̱ndso̱'ba̱, itjo ndó'ye‑la̱. v< gJudas, nga xi̱ta̱ xingui̱‑náje̱n. Ti̱koa̱á kitjoé‑la̱ xá nga ngaje̱n kisìxáko̱‑naje̱n. 2; _―'Ndsè, tjín‑ne nga ki̱tasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá jñà 'én xi kjòtseé kiìchja̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga jè xi̱ta̱xá ítjòn David kisìkjeén nga kiìchja̱ mé xi ko̱mat'in Judas, jè xi kiìkakó‑la̱ xi̱ta̱ xi kitsobà'ñó Jesús. J: Jñà na̱chrjein koi, Pedro, kiìchja̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ xíkjín xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Maá‑là tsà jngoò sìndo̱ ko̱ kaàn jñà xi̱ta̱. Pedro kitsò: 9 Ngats'iì xi̱ta̱ koi ya̱á bixoña nga kjit'aà na̱chrjein nga jngoò tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga chja̱t'aà‑la̱ ti̱koa̱ bítsi'ba‑la̱ Nainá; ti̱koa̱á títsa̱jna i'nga íchjín ko̱ María xi nea̱‑la̱ Jesús ko̱ jñà 'ndse̱ Jesús. 8 3 K'e̱ nga ijchò‑ne na̱xa̱ndá Jerusalén, kiìmijìn i̱sò'nga ni'ya, jahas'en cuarto ñánda síkjáya. Jñà xi̱ta̱ xi ijchò, jè Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Jacobo ki'ndí‑la̱ Alfeo, Simón Celote, Judas, ti‑la̱ Jacobo. 7  Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús inchrobà‑ne nindoò Yá Olivo nga kiì ìjngoò k'a‑ne Jerusalén. K'oa̱á kji chrañàt'aà fì ndi̱yá Jerusalén koni kji tsjá'nde kjo̱tíxoma nga ma fì xi̱ta̱ k'e̱ nga na̱chrjein nìkjáya. 56 e Kitsò jñà xi̱ta̱ koi: ―Jñò xi xi̱ta̱ Galilea tsa̱jòn, ¿mé‑ne ko̱s'ín chìtsejèn‑nò ngajmiì? Jè Jesús, koni s'ín kà'yaà nga kòfìmijìn ìjngoò k'a‑ne ngajmiì, ki̱jchò na̱chrjein nga k'oa̱ ti̱s'ín kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne. Kií komà nga kitjaàjiìn Matías 25 _ Jñà xi̱ta̱‑la̱, k'e̱ nga nchikotsejèn‑la̱ nga tífì‑mijìn ngajmiì Jesús, tà ni̱to̱ón j'iì kinchat'aà jò‑la̱ xi̱ta̱ xi íkjá nikje chroba. i4 M K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, i̱kjoàn kitjámijìn i'nga nga kiìko̱ ìjngoò k'a Nainá ján ngajmiì ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ nchikotsejèn‑la̱. Chaán mì ti̱ kiì kijtseè‑ne nga jè ifi tsibíjtsa'ma. 3 #Ta̱nga k'e̱ nga ki̱tjojen‑nè‑nò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, tjoé‑nò nga'ñó‑la̱. Jñò kéno̱jmí‑là xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'a̱n i̱ Jerusalén, kóho̱kji nga kijndà nangui Judea ko̱ Samaria, skanda ñánda fehet'aà‑ne i̱sò'nde. #2 AJesús kitsò: ―Mìtsà jñò oko̱‑nò nga jcha̱a na̱chrjein; ta̱ jngoò Na̱'èn‑ná beè kó s'ín kosòn‑la̱ xi kjo̱tíxoma ts'e̱. 1 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnako̱ Jesús, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, xi ji̱ otìxoma‑náje̱n, jñà na̱chrjein koi, ¿a si̱kíjnandei̱í ìjngoò k'a‑ne na̱xa̱ndá Israel nga ta jè ta̱jngoò ko̱tìxoma‑la̱ yijo‑la̱? y0 mKixi̱í kjoa̱, jè Juan, nandá kis'iìn‑ne bautizar xi̱ta̱. Ta̱nga jñò, machrañà na̱chrjein nga ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ma‑nò bautizar. Kií komà k'e̱ nga kiì mijìn ìjngoò k'a‑ne Jesús ján ngajmiì >/ wK'e̱ nga tíjnako̱ xi̱ta̱‑la̱ k'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱, kitsò‑la̱: ―Kì tà chjà bitjojñoò na̱xa̱ndá Jerusalén. Chíña kjoa̱a skanda k'e̱ nga ki̱tjojen kjo̱ndaà xi tsjá Na̱'èn‑na̱ koni s'ín kitsjaà tso'ba. Jyeé k'oa̱s'ín kixan‑nò nga sa̱ ítjòn. :. oK'e̱ nga k'en ko̱ nga jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱biyaà nguì ichán na̱chrjein tsibìjna ìsa̱; kjìn k'a tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ ko̱ kjìn sko̱ya kjoa̱ kis'iìn nga kixi̱ kjoa̱ nga tíjnakon. Ti̱koa̱á tsakóya‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ kós'ín otíxoma Nainá. "- ?skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga Nainá kiìko̱ ìjngoò k'a‑ne ján ngajmiì. K'e̱ nga ti̱kj'eè fì‑ne ján ngajmiì, jè nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ kisìkjeén nga jaàjiìn xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ nga kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma mé xá xi s'i̱in. @, }Ngaji̱ Na̱'èn Teófilo, jè xo̱jo̱n xi 'a̱n kiskiì ítjòn‑lè, k'oa̱á kixan‑lè ngats'iì kjoa̱ xi kis'iìn ko̱ xi tsakóya Jesús kóni nga tsibíts'ia̱ nga kisìxá #+ AK'oa̱s'ín 'nchán kàtìjna kjit'aà ini̱ma̱‑lè. Jñà xi̱ta̱ xi ndaà óko̱‑ná xi i̱ i̱'nde‑la̱ tísíhixat'aà‑lè. Ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ndaà óko̱‑ná xi ya̱ títsa̱jnako̱‑lè, Nainá kàtasíchikon‑t'in nga jngoò ìjngoò.{* qjè xi mejèn‑na nga kjíkon xátí‑lè; k'e̱é ìsa̱ ndaà jchi̱ba̱no̱jmiá k'e̱ nga kìjchokon‑lè. )  Tjín‑ìsa‑na mé 'én xi mejèn‑na nga ko̱xán‑lè, ta̱nga majìn‑na nga tà Xo̱jo̱n siìkasén‑lè; (  I̱t'aà ts'e̱ Demetrio, ngats'iì xi̱ta̱ k'oa̱á tsò nga 'ñó ndaà tjín koni s'ín tís'ín, skanda jè xi kjoa̱ kixi̱, k'oa̱á s'ín okó nga jè Demetrio, ndaá tjín koni s'ín tís'ín; k'oa̱á ti̱s'ín bixón‑je̱n nga ndaá tjín koni s'ín tís'ín, ko̱ ndaá 'yi nga 'én kixi̱‑né koni s'ín bixón‑je̱n. 'Én‑la̱ Juan xi fehet'aà‑ne h' K Ji̱ ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑lè, kì jñà chjínguì‑la̱ jñà kjoa̱ xi ch'o tjín; ji̱, jñà chjínguì‑la̱ jñà kjoa̱ xi ndaà tjín. Nga̱ jè xi̱ta̱ xi ndaà s'ín, xi̱ta̱ ts'e̱ Nainá‑né; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, kj'eè kì beè yá‑ne xi Nainá. Kjo̱ndaà xi s'ín jè xi̱ta̱ xi 'mì Demetrio & ; K'e̱ nga kìjchoa, k'e̱é ko̱xán kixi̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi tís'ín, nga 'ñó ch'o tsò 'én ndiso xi tíbínè‑naje̱n. Ko̱ mìtsà ta ya̱ majngoò ikon, ti̱koa̱á mìkiì ma‑la̱ nga sís'in‑la̱ jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi bijchókon ya̱ ni'ya‑la̱. Ko̱ jñà 'ndseé xi mejèn‑la̱ nga si̱ìs'in‑la̱ xi̱ta̱ xinguia̱á, jé bíchjoà ikon‑la̱, ko̱ ti̱koa̱á ochrjekàjiìn‑né ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo jñà 'ndsé xi k'oa̱s'ín síkitasòn kjo̱ndaà koi. |% s 'A̱n jyeé kiskiaà jngoò Xo̱jo̱n nga kisìkasén‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, ta̱nga jè Diótrefes mìkiì sasén‑la̱ koni s'ín ki'mì‑la̱je̱n, nga̱ jè, koií xi mejèn‑la̱ nga ta jè ko̱tìxoma. $ Koií mochjeén‑ne nga jñá oko̱‑ná nga ki̱si̱koa̱á jñà xi̱ta̱ xinguia̱á koi. Tsà k'oa̱s'ín ki̱si̱koa̱á, tsò‑ne kjoa̱ nga ngásòn titsa̱nìka'bísoán jè 'én kixi̱ xi ndaà tsò. Kjoa̱ ch'o xi s'ín jè xi̱ta̱ xi 'mì Diótrefes (# KNga̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo‑né nga k'oa̱s'ín jye tsibínè‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xinguia̱á koi, nga k'oa̱á s'ín nchisíxá‑la̱ Jesucristo, ko̱ majìn‑la̱ nga jñà kiskoé tsojmì xi tsjá‑la̱ xi̱ta̱ xi mìtsà i̱t'aà ts'e̱ Cristo mokjeiín‑la̱. "  Jñà xi̱ta̱ xinguia̱á k'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí kixi̱ ya̱ nguixko̱n xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, nga ngaji̱ 'ñó matsjachi ngats'iì xi̱ta̱ xinguia̱á koi. K'oa̱s'ín ndaà ti̱si̱ko̱‑ìsi k'e̱ nga ki̱jchòkon‑lè; tjiì‑la̱ mé xi mochjeén‑la̱ k'e̱ nga tjímaya ya̱ i̱ya ndi̱yá. K'oa̱á s'ín tikoi̱i koni s'ín sasén‑la̱ Nainá. ! Ngaji̱ ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑lè, 'ñó kixi̱ tìnìjchí yijo‑lè, k'e̱ nga k'oa̱s'ín ndaà nìs'in‑la̱ ya̱ ni'ya‑lè jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi bijchókon‑lè xi ti̱koa̱ 'én‑la̱ Nainá mokjeiín‑la̱; ko̱ ìsa̱á ta ndaà tjín‑ìsa k'e̱ nga ti̱koa̱ ndaà nìs'in‑la̱ jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi xìn i̱'nde f'iì‑ne. t  cNì ti̱ mé kjoa̱ tjín‑ne xi k'oa̱s'ín 'ñó matsja‑la̱ ini̱ma̱‑na̱, ta jè‑ne k'e̱ nga 'nchrè nga jñà xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑la̱ nga k'oa̱á s'ín nchisíjchá yijo‑la̱ koni s'ín tjín xi kjoa̱kixi̱. B Ta̱xki̱ 'ñó kjòtsja‑na k'e̱ nga j'iì i'nga jñà 'ndsé xi tsibéno̱jmí‑na nga k'oa̱á s'ín tìnìjchí yijo‑lè koni s'ín tjín kjoa̱ kixi̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. 0 [Ji̱ ndí 'ndsè, 'a̱n, k'oa̱á s'ín tísíjé‑la̱ Nainá, nga ndaà kàtitjo yije ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in ji̱, koni s'ín ndaà tímachikon‑t'in ini̱ma̱‑lè xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá, k'oa̱á ti̱s'ín ndaà kàtìjna jè yijo‑lè nga ni̱mé ch'in kàtas'e‑la̱. M Ji̱ ndí 'ndsè xi 'mì‑lè Gayo xi 'ñó ndaà chibá ko̱ xi nguì ko̱ ini̱ma̱‑na̱ nga matsjake̱‑lè, tìkjiì‑lè Xo̱jo̱n jè 'a̱n xi xi̱ta̱ jchínga 'mì‑na ya̱ i̱ngo̱. #lJè kàtìjnako̱‑lè Jesucristo xi otíxoma‑ná. Ngats'ioò, jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱. K'oa̱s'ín kàtama.T!lTi̱xátíyi nga ni̱to̱n nchrobáchón‑ná k'e̱ nga ti̱kj'eè f'iì na̱chrjein choòn 'nchán. Tísíhixat'aà‑lè Eubulo, Pudente, Lino ko̱ Claudia, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi 'ndsè chibá. yklErasto, ján tsibìjna na̱xa̱ndá Corinto. Jè Trófimo, ján kisìkíjna na̱xa̱ndá Mileto. Xk'én‑né. \1lTi̱ixat'eì jè Priscila ko̱ Aquila ko̱ xi̱ta̱ ni'ya‑la̱ Onesíforo. 3_lNa̱'èn‑ná ko̱si̱ko̱‑na i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì kjoa̱ xi ch'o tjín. Kji̱ko̱‑na ñánda tíhotíxoma ján ngajmiì. Nainá, kàtas'e‑la̱ kjoa̱jeya ni̱ta̱ mé nó‑ne ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. Xi fehet'aà‑ne, Pablo síhixat'aà xi̱ta̱ xíkjín QlTa̱nga Na̱'èn‑ná tsasìko̱‑na. Kitsjaà‑na nga'ñó mé‑ne nga komà kichjàjiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kiì'nchré yije xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Nainá tsasìko̱‑na nga mìkiì kisìk'en‑na xi̱ta̱ xi tsibíndaàjiìn‑na. ?wlK'e̱ nga kisindaàjiìn ítjòn‑na nga nguixko̱n xi̱ta̱xá, ni̱yá xi tsasìko̱‑na. Ngats'iì xi̱ta̱ kitsjeiìn takòn‑na. Kì kinda̱á s'ín Nainá kjoa̱ koi. lNgaji̱ Timoteo, ti̱kindi̱i yijo‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. 'Ñó kondra̱ fìtji̱ngui‑la̱ 'én xi okoòyaá. 5lAlejandro, jè xi chji̱ne̱ ki̱cha̱, 'ñó ch'o tjín kjoa̱ xi tísíko̱‑na. Nainá, jè kàtatsjá‑la̱ kjo̱'in kjoa̱ xi tís'ín. [/l K'e̱ nga kji̱nchroboì, jcha̱‑ná i̱nchro̱kisòn‑na̱ xi tsakajná ya̱ na̱xa̱ndá Troas ya̱ ni'ya‑la̱ Carpo. Jch'i̱i xo̱jo̱n‑na̱; jñà xi ìsa̱ 'ñó mochjeén‑na xi chrjoa̱ kjoàn. 0[l Jè Tíquico, ján kisìkasén Éfeso. +l Tà jè Lucas tíjnako̱‑na. K'e̱ nga kji̱nchroboì, tjàjchatoi Marcos, nchrobákoi̱i. Ko̱chjeén‑na kjoa̱ ts'e̱ xá xi tjín‑na. _7l Nga jè Demas, jyeé kitsjeiìn takòn‑na. Jè 'ñó matsjakeè kjoa̱ xi tjín i̱ i̱sò'nde. Ján kiì na̱xa̱ndá Tesalónica. Crescente, ján kiì nangui Galacia, koa̱ jè Tito ján kiì nangui Dalmacia. =ul Ti̱xátíyi nga ni̱to̱n nchrobáchon‑ná.  lI̱'ndei̱, Cristo, xi xi̱ta̱xá kixi̱ tíjna, tíjnatjò jngoò‑la̱ corona ján ngajmiì xi 'a̱n tsjá‑na nga kixi̱ tsohóti̱jnakoa̱a. K'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne, mìtsà tà 'a̱n xi tjoé‑na. Ti̱koa̱á tjoé‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tíjngoò ikon nga nchikoña‑la̱ Cristo. Kó kitsò Pablo nga kisìxátíya‑la̱ Timoteo nga kjoi̱kon ni̱to̱n D lJyeé ndaà kiskaàn‑tjià xá‑la̱ Cristo; jyeé ndaà kisìkitasoàn xá xi 'a̱n kjònga̱tsja; jyeé ndaà tsohóti̱jnakoa̱a jè 'én xi mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ Cristo. o Wl'A̱n, jye tìtsjaà kjo̱tjò‑la̱ yijo‑na̱ Nainá. Jyeé ijchò na̱chrjein nga ki̱yá.  }lTa̱nga ngaji̱ Timoteo, indaà t'è‑la̱ takoìn ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, ti̱kjeiín kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in, koi xá t'i̱in nga ti̱ka'bísoìn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, ndaà ti̱kitasoìn xá xi ji̱ kjònga̱tsjei.  lKi̱nchat'aàxìn‑la̱ xi kjoa̱kixi̱, koií kji̱t'aà‑la̱ xi ta̱xki̱ cuento jchínga xi mìtsà kixi̱ kjoa̱.  -lKi̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ mì ti̱ kiì ko̱kjeiín‑la̱ nga kji̱'nchré 'én ndaà xi kixi̱ tjín xi jñá okoòyaá i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Kjìn maestro ko̱hótsji xi ko̱kòya‑la̱ kjoa̱ xi jñà ko̱mejèn‑la̱ nga kji̱'nchré‑la̱. @~*}|r|"{czyxxTw#v1uOsrqp~onn8lkjxiohgg*fedcc5bb-aj` _4^c]I\I[ZYXXWW6UTSRQPPMO N7ML K'JI4HuGEED9BBA?>-=&<;:8766954l3221r0/V.-:,m+k)q('/&h%$$B#"!!N Gh!&Fx/ $# yi@@y3Jè Esteban kitsò‑ìsa‑la̱: ―Jñò, kjit'aà na̱chrjein, 'ñó tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò, ko̱ mìkiì ndaà na'yà koni s'ín jñà xi mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Nainá. Kjit'aà na̱chrjein kondra̱ onguí‑là Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá koni kis'iìn jñà xi̱ta̱ jchínga‑nò. B2¿A mìtsà 'a̱n sobà xi tsibìndaà yije tsojmì koi? 1Jè ngajmiì, jè íxi̱le̱‑na̱ ñánda otiìxoma;
jè i̱sò'nde, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò ísko̱n ñánda nchasòn ndso̱koaà.¿A ko̱maá‑nò nga kíndaà jngoò‑ná ni'ya ñánda siìkjáya? tsò Na̱'èn‑ná. #0Nainá xi 'ñó 'nga tíjna, mìtsà ya̱ tíjnaya ni'ya xi xi̱ta̱ bíndaà. Jè xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kitsò: mS/Ta̱nga jè xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì Salomón, jè xi tsibíndaà jngoò‑la̱ ni'ya Nainá. ?w.Nainá, 'ñó ndaà kisaseèn takòn David. Ko̱ jè David mejèn‑la̱ koi̱ìndaà jngoò‑la̱ ni'ya ñánda jeya kíjna Nainá xi beèxkón jñà xi̱ta̱ tje̱‑la̱ Jacob. {o-Ni'ya tsjeè jè xi nikje, jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná kjònga̱tsja; jñà xi̱ta̱ Israel xi tji̱ko̱ Josué, j'iìko̱ ni'ya jè, k'e̱ nga jahas'en nangui i̱jndé ñánda Nainá kitsjaà‑la̱ ko̱ tsachrjekàjiìn nangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi kj'ei̱í. Ni'ya jè, ya̱á kisijna skanda na̱chrjein ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi David ki'mì. Z-,’Ya̱ ñánda nangui kixì choòn, jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná kis'e‑la̱ Ni'ya Tsjeè xi nikje ñánda kjiyijòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín kisindaà koni s'ín tsatíxoma‑la̱ Nainá jè Moisés k'e̱ nga kitsò‑la̱ nga kàtíndaà jngoò ni'ya koni kji i̱sén‑la̱ ni'ya xi jye jè tsakó‑la̱. E+Majìn, ta̱ sa̱á kichijeèn ni'ya nikje‑la̱ Moloc,
ko̱ ni'ño ts'e̱ Renfán xi nainá 'mì‑là;
jñà i̱sén xi ti̱jñò tsibìndaà‑nò nga kiyaxkón.Koií kjoa̱‑la̱ nga ko̱chrjekàjiìn‑nò i̱'nde tsa̱jòn.Ján siìkasén‑nò ñánda nga ìsa̱ kjiìn‑la̱ Babilonia. |q*Koií kjoa̱‑la̱ tsasìt'aàxìn Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ Israel. Kitsjaà'nde‑la̱ nga kijtseèxkón yije ni'ño xi tjín ngajmiì. K'oa̱á s'ín tíchja̱ jè xo̱jo̱n xi kiskiì jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga tsò:Jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel tsa̱jòn,
k'e̱ nga ichán nó tsitjaàyaà ndi̱yá ya̱ ñánda nangui kixì choòn,
ko̱ kinìk'eèn cho̱ nga mejèn‑nò kits'iì kjo̱tjò‑ná,
mìtsà 'a̱n kiyaxkón‑ná. $A)K'e̱é tsibíndaà jngoò xkósòn xi nainá kitsò‑la̱ xi i̱sén‑la̱ nchra̱ja̱ ki'ndí kji; kisìk'en cho̱ kjo̱tjò xi kitsjaà‑la̱ jè nchra̱ja̱ nga kijtseèxkón, i̱kjoàn tsibíjna jngoò‑la̱ s'eí xi i̱t'aà ts'e̱ xkósòn xi ti̱jñà tsibíndaà‑ne. 7g(Kitsò‑la̱ jè Aarón: “Tìndaà i'nga‑ná nainá xi kji̱ko̱‑ná. Jè Moisés xi tsachrjekàjiìn‑ná ján nangui Egipto, mìkiì 'yaá mé xi komà‑la̱.” ^5'’Ta̱nga jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná, tsachrjenguií 'én xi kitsjaà Moisés, mìkiì kisìkitasòn. K'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱, mejèn kiì ìjngoò k'a‑ne ján Egipto. )&Ti̱koa̱á ti̱jè‑ne Moisés xi tsibìjnako̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel ya̱ ñánda nangui kixì choòn, jè xi tsohóko̱ àkja̱le̱ ya̱ nindoò Sinaí, jè xi tsajmeiìko̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná nga kisìkatoya‑la̱ 'én xi kitsjaà‑la̱ àkja̱le̱; ti̱koa̱á ti̱jè‑ne xi kitjoé‑la̱ 'én‑la̱ Nainá xi síkíjnakon‑ná mé‑ne komà kisìkatoya‑ná jñà 'én. B}%Ti̱jè‑ne Moisés xi kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ Israel: “Nainá ko̱chrjekàjiìn jngoò xi ti̱ xi̱ta̱ xinguio̱o‑nò, jè xi ki̱chja̱ ngajo‑la̱ Nainá koni 'a̱n.” $Jé Moisés xi tsachrjekàjiìn xi̱ta̱ Israel ján na̱xa̱ndá Egipto. Nainá kisìkjeén Moisés nga 'ñó kjìn kjo̱xkón kis'iìn kóho̱kji Egipto, ko̱ ya̱ Ndáchikon Inì, kóho̱kji ñánda nangui kixì choòn nga ichán nó chinchimaya ndi̱yá. #’Jñà xi̱ta̱ Israel na̱s'ín tsachrjekàngui Moisés k'e̱ nga kitsò‑la̱: “¿Yá xi xi̱ta̱xá kàsíkíjna‑lè ko̱ xi ixkàle̱ kàtsò‑lè?”, ta̱nga jè sobá Nainá kisìkasén ján na̱xa̱ndá Egipto koni jngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi kisìkítsa̱jnandei̱í xi̱ta̱ Israel. Nainá kisìkjeén jè àkja̱le̱ xi tsatsejèn‑jiìn yá na'yá xi títì. "Ndaà tìbe kjo̱'in xi nchisíkjeiín xi̱ta̱‑na̱ xi títsa̱jna Egipto. Jyeé ki'nchrè‑la̱ nga nchihojét'aà‑na; koií xá kòbitjojen‑na nga siìkítsa̱jnandia̱á. Koií xá tìchjà‑lè, nchroboí, ján siìkasén‑lè Egipto.” !Jè Nainá kitsò‑la̱ Moisés: “Chja̱àxìn xo̱jté xi titsjayi; jè i̱'nde ñánda tisìjnasoìn, i̱'nde tsjeè‑né. h I “'A̱n‑ná xi Nainá tsò‑na xi̱ta̱ jchínga‑lè, Nainá tsò‑na Abraham, ko̱ Isaac, ko̱ Jacob.” Ta̱nga jè Moisés tà tsatsé‑né nga 'ñó kitsakjòn, mìkiì kitsò‑ikon nga kiskoòtsejèn‑la̱. w gMoisés, k'e̱ nga tíkotsejèn‑la̱ jè yá na'yá xi títì, tà kjòxkón‑la̱ koni s'ín tíma; k'e̱ nga ìsa̱ chrañàt'aà kiì kasìjna nga ìsa̱ ndaà skoe̱, kiì'nchré jta̱‑la̱ Nainá nga kiìchja̱‑la̱, kitsò: 9’K'e̱ nga jye ijchò ichán nó nga tíjna Madián, Moisés, tsatsejèn jngoò‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi ya̱ síjnajiìn ni'ín ñánda títì jngoò yá na'yá ya̱ chrañàt'aà‑la̱ nindoò Sinaí, ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Q Moisés, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tsanga‑né; ján kiì kíjna i̱'nde ñánda 'mì Madián. K'oa̱á s'ín tsibìjna koni jngoò xi̱ta̱ xi kjiìn i̱'nde‑la̱; jò i̱xti kis'e‑la̱. q[¿A ti̱koa̱á mejèn‑lè nga si̱k'en‑ná koni s'ín kinìk'in ngojña̱ jè xi̱ta̱ Egipto?” J Jè xi̱ta̱ xi tíkjaán‑ko̱ xíkjín, k'e̱é kiì jahi̱tje̱n Moisés, kitsò‑la̱: “¿Yá xi xi̱ta̱xá kàsíkíjna‑lè ko̱ xi ixkàle̱ kàtsò‑lè xi i̱t'aà tsa̱je̱n? \1K'e̱ nga komà inchijòn, Moisés kijtseè jò xi̱ta̱ Israel xi nchikjaán‑kjoò, mejèn‑la̱ ko̱tekjáya‑la̱, kitsò‑la̱: “Jñò xi 'ndsè chiba, ¿mé‑ne bixkàn‑ko̱‑nò xinguio̱o?” wgMoisés, k'oa̱á s'ín tísíkítsjeèn, maá‑la̱ tsà tímachi̱yaá‑la̱ jñà xi̱ta̱ Israel xíkjín nga jè Moisés si̱ìkjeén Nainá nga si̱ìkítsa̱jnandei̱í; ta̱nga jñà xi̱ta̱ Israel mìkiì kjòchi̱ya‑la̱. 9Moisés, k'e̱ nga kijtseè nga ch'o tínìko̱ jngoò xi̱ta̱ Israel xíkjín, tsasìko̱ nga kisìk'en xi̱ta̱ Egipto mé‑ne nga kòjndà‑ne. 7’Moisés, k'e̱ nga jye tjín‑la̱ ichán nó k'oa̱á s'ín tsi'beé‑la̱ ikon nga mejèn kiìkon xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel xíkjín. (IJè Moisés kiskoòta'yà ngats'iì kjoa̱chji̱ne̱ xi tjín Egipto. 'Ñó ndaà kjo̱hítsjeèn xi kis'e‑la̱, ndaà kiìchja̱ ti̱koa̱ ndaà kis'iìn. }K'e̱ nga ijchò síkíjna i̱jiìn nandá, jè tsòti‑la̱ faraón kiskoétjò, kisìjchá koni tsà ki'ndí ts'e̱. )KTi̱jñà‑ne na̱chrjein koi, kits'iìn Moisés. Ki'ndí jè, 'ñó ndaà kji i̱sén‑la̱. Jàn sá kisìkíjna'ma ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱. Xi̱ta̱xá ítjòn jè, tsibíts'ia̱ nga kiskoòna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná nga kijtseètoòn; kis'iìn‑la̱ kjo̱'ñó nga kitsjeiìn takòn ngats'iì ndí i̱xti‑la̱ mé‑ne nga kàtiyaà yije‑ne nga kàtachija tje̱‑ne. ~+Ijchò na̱chrjein nga ìjngoò xi̱ta̱ kisakò xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ tsibìjna ján Egipto; ta̱nga xi̱ta̱ jè, mìkiì beèxkon José. `}9’K'e̱ nga jye kjòchrañà na̱chrjein nga ki̱tasòn 'én koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá koni s'ín tsajoókjoò Abraham, jè na̱xa̱ndá Israel, 'ñó kòkjìn‑ya jñà xi̱ta̱‑la̱ ján Egipto. L|Xi komà i̱skan, kiìko̱ nindaà‑la̱ Jacob ko̱ ts'e̱ ti‑la̱ nga kiì kíhijiìn jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó ján Siquem; i̱'nde ñánda tsatse Abraham xi tsatíjna i̱xti‑la̱ Hamor. {7K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kiì Jacob ján Egipto; ya̱á k'en; ti̱koa̱á ya̱á k'en ngats'iì i̱xti‑la̱ jñà xi xi̱ta̱ jchínga‑ná. !z;José kiskinìkjaá Jacob xi na̱'èn‑la̱ ma nga kji̱tji̱ngui‑la̱ ján Egipto. Ngats'iì xi̱ta̱ xíkjín, jàn kaàn ko̱ chrj'oòn ma‑ne. Oy Xi komà jò k'a nga kiìkjaá tsojmì, José tsakó‑la̱ yijo‑la̱ xíkjín nga 'ndse̱ ma‑ne. Faraón k'oa̱á s'ín komà‑ne kijtseèxkon, ñánda nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ José. *xM K'e̱ nga kiì'nchré Jacob nga tjín tsojmì xi ma chine ján Egipto kisìkasén nga kiìkjaá ítjòn tsojmì i̱xti‑la̱ jñà xi xi̱ta̱ jchínga‑ná. Cw ’Jñà na̱chrjein koi j'iì kjinchrá kóho̱kji nangui Egipto ko̱ i̱'nde Canaán; tseé kjo̱'in kis'e‑la̱ xi̱ta̱; jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná tsjìn tsojmì xi kine. Vv% Nainá kisìchját'aà‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi kis'e‑la̱ José. Kitsjaà‑la̱ kjo̱hítsjeèn, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà nguixko̱n faraón xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ján na̱xa̱ndá Egipto. Jè Faraón kisìkíjna José nga jè tsatíxoma‑la̱ na̱xa̱ndá Egipto, ti̱koa̱ jè tsatíxoma ni'ya‑la̱ faraón. duA ’Jñà i̱xti‑la̱ Jacob, xi xi̱ta̱ jchínga‑ná, kjòxìtakòn‑keè jè 'ndse̱ xi 'mì José; i̱kjoàn tsatíjna nga kiìko̱ xi̱ta̱ xi tsatse ján nangui Egipto. Ta̱nga Nainá kisìkinda̱ José. vteNainá jngoò kjoa̱ tsibíndaàjiìn‑ko̱ Abraham nga si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. Abraham, kis'e jngoò‑la̱ ki'ndí xi Isaac ki'mì; k'e̱ nga ijchò jiìn na̱chrjein nga kits'iìn, tsibít'aà chi̱ba̱‑la̱. Isaac kis'e‑la̱ ki'ndí xi 'mì Jacob; k'oa̱á ti̱s'ín kisìko̱. Jacob, kis'e‑la̱ i̱xti xi tejò ma‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ na̱xa̱ndá Israel. K'oa̱á ti̱s'ín tsibít'aà chi̱ba̱‑la̱. ~suNainá kitsò: “'A̱án tsjaà‑la̱ kjo̱'in jè na̱xa̱ndá ñánda chi̱'nda kítsa̱jna; k'e̱ nga ko̱ma i̱skan, ki̱tjokàjiìn‑né nangui jè. Kji̱nchrobà ìjngoò k'a‑ne i̱jndé, ko̱ i̱í i̱'nde jè, skoe̱xkón‑na.” Ir Nainá k'oa̱á s'ín kitsò‑ìsa̱‑la̱: “Jñà tje̱‑lè, xi̱ta̱ chi̱'ndaá ko̱ma; ñijòn sìndo̱ nó xìn na̱xa̱ndá si̱ìjchá yijo‑la̱ nga si̱ìkjeiín kjo̱'in.” OqNainá, ni̱mé i̱'nde kitsjaà kjo̱tjò‑la̱; ni̱ tsà tà i̱tsé ñánda ko̱sìjnasòn jngoò ndso̱ko̱. Ta̱nga k'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba nga kitsò‑la̱ nga ts'e̱é ko̱ma ko̱ ts'e̱é xi̱ta̱ tje̱‑la̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Na̱chrjein koi, kj'eè i̱xtií tjín‑la̱ jè Abraham. EpJè Abraham, itjokàjiìn nangui‑la̱ xi̱ta̱ Caldea; ján kiì kíjna nangui Harán. K'e̱ nga k'en na̱'èn‑la̱, Nainá j'iìko̱ i̱ i̱'nde jè ñánda titsa̱jnaá i̱'ndei̱. -oSK'e̱é kiìchja̱ Nainá, kitsò‑la̱: “Titjo̱jiìn nangui‑lè; ti̱kítsajnei xi̱ta̱ xingui̱i; t'in ki̱jni ya̱ nangui ñánda 'a̱n kokoò‑lè.” gnGJè Esteban kitsò: ―'Ndsè, ko̱ xi xi̱ta̱ jchínga 'mì‑nò, ti̱ná'ya‑ná: Jè Nainá, xi 'ñó jeya tíjna, ya̱á ijchòkon ñánda tíjna xi̱ta̱ jchínga‑ná Abraham k'e̱ nga tákó ya̱ tíjna Mesopotamia, k'e̱ nga ti̱kj'eè bijchó kijna ján na̱xa̱ndá Harán. Ko̱ jè Abraham kijtseè tsejèn‑né kó kji Nainá. m 5Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì kiskònangui‑la̱ Esteban kitsò‑la̱: ―¿A kixi̱í kjoa̱ nga k'oa̱ tjín jé xi ónè‑lè xi̱ta̱? (lINgats'iì xi̱ta̱xá xi ya̱ títsa̱jna, k'e̱ nga kiskoò'an Esteban, k'oa̱á s'ín kijtseè i̱sén‑la̱ koni kji i̱sén‑la̱ àkja̱le̱.OkJyeé kina'yà‑la̱je̱n nga tsò nga jè Jesús xi Nazaret ts'e̱, si̱ìkixòña I̱ngo̱‑la̱ Nainá ti̱koa̱ si̱ìkjatjìya‑la̱ kjo̱tíxoma xi 'né koni s'ín tsakóya‑ná Moisés. Vj% Ijchòko̱ xi̱ta̱ ndiso xi kitsjaàt'in 'én, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, mìkiì jyò bìjna, kjit'aà na̱chrjein chja̱jno‑la̱ jè I̱ngo̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés. i- K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kòjti‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ko̱ xi̱ta̱ jchínga ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Kitsobà'ñó Esteban, kiìko̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱xá ítjòn xi joóya‑ne kjo̱tíxoma. +hO K'e̱é tsohótsji xi̱ta̱ xi tsibíchjí‑la̱ nga kitsjaàt'in 'én ndiso; kitsò: ―Kina'yà‑la̱je̱n Esteban nga chja̱jno‑la̱ Moisés ko̱ Nainá. g Ta̱nga xi̱ta̱ koi, mìkiì kisìkijne, nga̱ jè Esteban, ko̱ó kjo̱hítsjeèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìchja̱. f- Tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ chja̱‑ne ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ñánda maxkóya xi̱ta̱ judío xi jye títsa̱jnandei̱í‑ne, ko̱ xi̱ta̱ Cirene, xi̱ta̱ Alejandría, xi̱ta̱ Cilicia ko̱ xi ján i̱'nde‑la̱ Asia; tsibíts'ia̱ nga tsakátikjoó ko̱ Esteban. Xe)Jè Esteban, 'ñó ndaà kis'e‑la̱ nga'ñó ko̱ kjo̱ndaà xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá. K'oa̱á komà‑ne nga kjìn kjo̱xkón xi okó kjoa̱jeya‑la̱ Nainá kis'iìn ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá. 7dgÌsa̱á 'ñó tsabísòn‑ìsa̱ 'én‑la̱ Nainá. Ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén sa̱á 'ñó sa̱á 'ñó makjìn‑ya xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. Skanda jñà no̱'miì, ti̱koa̱á jyeé kjìn ma‑ne xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. K'e̱ nga kindobà'ñó Esteban ~cuJñà xi̱ta̱ xi itoò ma‑ne chinchá osen nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. Ko̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús kiìchja̱tjì i̱t'aà ts'e̱ Nainá, i̱kjoàn tsohósòn‑la̱ tsja nga kjònga̱tsja xá. b-Jñà 'én koi, ndaà kisaseèn yije‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. K'e̱é jaàjiìn Esteban, jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi ndaà mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ti̱koa̱ ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱ kitjaàjiìn Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, Nicolás, jngoò xi̱ta̱ Antioquía xi jahatjìya‑la̱ nga xi̱ta̱ judío komà. ayNgaje̱n, kjit'aà na̱chrjein ki̱nókjoa̱t'aà‑la̱je̱n Nainá; ti̱koa̱ ko̱kóya‑je̱n 'én‑la̱ Nainá. `'Ndsè, chja̱ájñoò itoò xi̱ta̱ x'i̱n xi 'yaà nga ndaà nchisíjchá yijo‑la̱, ti̱koa̱ ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, xi̱ta̱ xi ndaà kjo̱hítsjeèn tjín‑la̱ mé‑ne jñà ko̱nga̱tsja xá koi. b_=Jñà xi̱ta̱ xi tejò ma‑ne xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, tsibíxkóya ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, kitsò: ―Mì‑la kiì ndaà tjín nga si̱kíjna‑je̱n xá‑la̱ Nainá nga mì ti̱ kiì ki̱nókjoa̱ya‑naje̱n 'én‑la̱ Nainá, nga nguì ta koi xá s'e̱n‑je̱n nga xi̱ta̱ i̱ma̱ si̱kjèn‑je̱n. n^ WJñà na̱chrjein koi, k'e̱ nga jye 'ñó tímakjìn‑ya xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, jñà xi̱ta̱ xi chja̱ 'én griego tsibíts'ia̱ nga tsohojét'in jñà xi̱ta̱ xi chja̱ 'én hebreo, nga jñà íchjín ka'àn xi ts'e̱ xi̱ta̱ griego mì ngásòn tí'biì‑la̱ tsojmì xi kine koni jñà íchjín ka'àn xi ts'e̱ xi̱ta̱ hebreo. {]o*Jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì jyò tsibìtsa̱jna. Na̱chrjein inchijòn tsakóya ti̱koa̱ kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá ya̱ i̱ngo̱ ítjòn ko̱ xi kj'ei̱í ni'ya nga jè Jesús xi Cristo [jè xi xó kisìkasén‑ne Nainá].V\%)Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, 'ñó tsja tjín‑la̱ k'e̱ nga itjo‑ne ni'ya nga jè Nainá kitsjaà'nde nga kitjoé‑la̱ kjo̱ndaà nga kisìkjeiín kjo̱'in xi kjoa̱ ts'e̱ Jesús. W['(Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna junta, kòkjeiín‑la̱ koni s'ín kitsò Gamaliel. K'e̱é kiìchja̱ ìjngoò k'a‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. I̱kjoàn tsajá‑la̱. 'Ñó tsibínè‑la̱ nga mì ti̱ k'oa̱ s'ín ki̱chja̱ya‑ne i̱t'aà ts'e̱ Jesús. I̱kjoàn kisìkítsa̱jnandei̱í‑ne. ZZ-'Ta̱nga tsà xá ts'e̱ Nainá‑né xi nchis'ín, mìkiì ki̱chìkjoa̱‑nò nga jñò ki̱xkàn‑ko̱; ti̱kinda̱a yijo‑nò tsà koi na̱chrjein‑la̱, tsà xá‑la̱ Nainá titsa̱bixkàn‑ko̱o. @Yy&I̱'ndei̱ k'oa̱á ma‑ne ko̱xan‑nò, tà ti̱kjehet'aà kjoa̱. Tjiì'nde‑là xi̱ta̱ koi nga kàtjì‑ne. Tsà tà xá ts'e̱ xi̱ta̱á xi nchis'ín kjoe̱het'aà‑né. @Xy%K'e̱ nga komà i̱skan, jè na̱chrjein nga kòxke̱ya xi̱ta̱, tsatsejèn ìjngoò xi̱ta̱ xi 'mì Judas xi xi̱ta̱ Galilea. Ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kiìt'aà‑la̱. Ta̱nga k'e̱ nga kinìk'en xi̱ta̱ jè, ti̱koa̱á ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ kiìt'aà‑la̱, kitsjohoba yije‑né. RW$Ti̱kítsjeèn jñà na̱chrjein xi jye tsato, tsibìjnaá jngoò xi̱ta̱ xi ki'mì Teudas. K'oa̱á kitsò nga xi̱ta̱ ítjòn‑né. Komà‑la̱ tsà ñijòn sìndo̱ xi̱ta̱ xi kiìt'aà‑la̱. Ta̱nga k'e̱ nga kisìk'en xi̱ta̱, ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìt'aà‑la̱, kitsjohoba‑né. Tà ya̱á jyehet'aà kjoa̱. ;Vo#Jè Gamaliel kitsò‑la̱ xi̱ta̱xá xíkjín: ―Jñò ngats'ioò xi xi̱ta̱ xinguia̱á Israel 'mì‑ná, ndaà ti̱kítsjeèn mé kjoa̱ xi si̱ko̱o jñà xi̱ta̱ koi. Uy"Ya̱ tíjnajiìn jngoò xi̱ta̱ fariseo xi ti̱koa̱ xá tjín‑la̱ xi 'mì Gamaliel, jè xi okóya kjo̱tíxoma. Ngats'iì jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá 'ñó ndaà beèxkón xi̱ta̱ jè. K'e̱é tsasíjna‑kixi̱‑jiìn‑la̱ ngats'iì jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ xá; kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtitjo jngoò tjò ni'ya jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. lTQ!K'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, 'ñó jchán kòjti‑la̱; skanda mejèn‑la̱ si̱ìk'en. aS; K'oa̱á s'ín bèno̱jmí‑nòje̱n kjoa̱ koi xi xkoòn ki'ya‑na̱je̱n. Ti̱koa̱ béno̱jmí kixi̱‑né jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi jye kitjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkitasòn‑la̱ Nainá. pRYNainá, 'ñó jeya kisìkíjnat'aà chrja kixi̱‑la̱. Xi̱ta̱xá ítjòn kisìkíjna. Ti̱koa̱á jè kisìkíjna nga jè ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. K'oa̱á s'ín kis'iìn Nainá, mé‑ne nga jñá xi na̱xa̱ndá Israel 'mì‑ná si̱kájnoaá jé‑ná; mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑ná nga si̱ìjchàat'aà‑ná Nainá jé xi tjín‑ná. 3Q_Jè xi Nainá tsò‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná kisìkjaáya‑la̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, ti̱jè‑ne Jesús xi jñò kinìk'eèn nga tsakat'aà krò. OPJè Pedro ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga xi ta̱ña tsibíxáya‑la̱ Cristo kitsò: ―Ìsa̱á 'ñó mochjeén nga jè Nainá si̱kitasòn‑la̱je̱n mì k'oa̱á‑ne koni xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. ?Ow―¿A mìtsà k'oa̱s'ín ki'mì‑nòje̱n nga jngoò k'a mì ti̱ k'oa̱á tsò‑ne 'én xi ko̱kóya i̱t'aà ts'e̱ Jesús? I̱'ndei̱, kóho̱kji Jerusalén, jyeé titsa̱chinìsòn yije kjo̱tíxoma‑nò; ti̱koa̱á mejèn‑nò ngaje̱n chinì'nè‑náje̱n nga k'en xi̱ta̱ xi 'mì Jesús. kNOK'e̱ nga j'iìko̱, chinchá osen ñánda nchijoóya‑ne. Jè no̱'miì ítjòn kitsò‑la̱: MK'e̱é kiì jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ policía xi síkinda̱ i̱ngo̱, kjihijtako̱ jñà policía xi i'nga nga kiìkjaá Pedro ko̱ Juan. Tà kjo̱ndaá inchrobàko̱. Jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsà nda̱jo̱ koi̱ì'nè nga si̱ìk'en. WL'Ti̱k'e̱é‑ne j'iì jngoò xi̱ta̱ xi j'iì kéno̱jmí, kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ xi kichinìs'en nda̱yá ngojña̱, ya̱á títsa̱jna i̱ngo̱ ítjòn nga nchihokóya‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. K K'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, jè no̱'miì ítjòn ko̱ no̱'miì xi i'nga ko̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ policía xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn, tà k'oa̱á komà‑la̱ nga mìkiì machi̱ya‑la̱ kós'ín ko̱ma nga kjoe̱het'aà kjoa̱ koi. yJkKitsò: ―K'e̱ nga kòbijchò‑je̱n, ndaà tíchjoàjto xotjoa̱‑la̱ nda̱yá. Jñà xi̱ta̱ soldado xi síkinda̱, ya̱á nchajto xotjoa̱, ta̱nga k'e̱ nga kòbitjaàs'en‑je̱n mì ti̱ yá xi̱ta̱ tjín‑ne i̱ya nda̱yá. HI Ta̱nga k'e̱ nga ijchò jñà policía, mìkiì kisakò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna'ya nda̱yá; tà k'oa̱á s'ín inchrobà‑ne; kitsjaà o̱kixi̱ nga mì ti̱ yá tjín‑ne. 1H[K'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, nga komà nchijòn, ta̱jñòyaá kiì ya̱ i̱ngo̱ ítjòn, i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. Ti̱k'e̱‑ne chixoña jè no̱'miì ítjòn, ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ xi ya̱ títsa̱jnako̱. Kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱xá ko̱ xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel; i̱kjoàn kiskinìkjaá jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna'ya nda̱yá. +GO―Tanguió, ti̱nchajtoò xotjoa̱ i̱ngo̱ ítjòn. Tèno̱jmí yije‑là xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kós'ín kítsa̱jnakon xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. F/Ta̱nga k'e̱ nga jye kòjñò, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá ijchò kíx'a̱‑la̱ xotjoa̱ nda̱yá. Tsachrje xi̱ta̱ koi; kitsò‑la̱: QEKitsobà'ñó; kiìko̱; kiskinìs'en nda̱yá xi ts'e̱ na̱xa̱ndá. NDJè no̱'miì ítjòn ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ báhijtako̱, jñà xi ya̱ chja̱‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ saduceo, kjòchi̱ni̱keé jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. 'CGTi̱koa̱ kjìn xi̱ta̱ j'iì ya̱ Jerusalén xi inchrobà‑ne na̱xa̱ndá xi kjiyijòt'aà chrañà‑la̱; j'iìko̱ xi̱ta̱ xi xk'én ko̱ jñà xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í nchibeètoòn; ngats'iì xi̱ta̱ koi kjòndaà yijeé‑ne. Kjo̱'in xi tsatojiìn Pedro ko̱ Juan eBCJñà xi̱ta̱ tsachrje xi̱ta̱ xi xk'én ya̱ i̱ya ndi̱yá; kisìkáyijòsòn na̱chan ko̱ nijñaà mé‑ne k'e̱ nga kjoa̱ Pedro, na̱s'ín tà jè 'nguién‑la̱ ska̱t'aà i'nga‑la̱ jñà xi̱ta̱ xk'én. ATa̱nga jñà xi̱ta̱ xi kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, íchjín íchjá, ìsa̱á 'ñó kòkjìn‑ya‑ìsa̱. |@q Jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ni̱jngoò kjò'ñóhikon nga ya̱ kiìt'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, 'ñó ndaà kijtseèxkón jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo. ?% Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, kjìn kjo̱xkón xi okó kjoa̱jeya‑la̱ Nainá kis'iìn nga nguixko̱n xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Cristo, ya̱á bixoña kjit'aà ya̱ i̱ngo̱ ítjòn ya̱ nguitjoa̱‑la̱ xi 'mì Salomón. M> Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kiì'nchré kjoa̱ koi, ndaà jchán kitsakjòn. Kjo̱xkón ndaà xi kis'iìn jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús h=I Chjo̱ón jè, ni̱to̱ón kiskaàjndoòt'aà nangui ya̱ ñánda síjna Pedro; k'en. K'e̱ nga jahas'en ni'ya jñà i̱xti x'i̱n, kijtseè nga jye k'en; tsachrje ni'ya; kiì kíhijiìn‑t'aà‑la̱ x'i̱n‑la̱. F< Jè Pedro kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín kàchibàya‑nò? ¿A k'oa̱á s'ín kànìkítsjeèn nga ma chóna̱cha̱n‑là jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá? Chítsején‑la̱ jñà i̱xti xi nchajto xotjoa̱ ni'ya. Jñà kòfì kíhijiìn x'i̱n‑lè; ti̱koa̱á ngaji̱, jñà kji̱ko̱‑lè. ?;wPedro kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿A k'oa̱á tjín kòhotijna‑nò nangui‑nò koni tjín bixón? Jè chjo̱ón kitsò: ―Jon, k'oa̱á tjín kòhotijna‑na̱je̱n. :Tjín‑la̱ tsà jàn hora nga j'iì Safira chjo̱ón‑la̱ Ananías; mìkiì tíjiìn‑la̱ mé kjoa̱ xi komà. }9sK'e̱é j'iì i'nga i̱xti x'i̱n xi kisìkájté nikje yijo‑la̱ Ananías; tsachrje ni'ya, nga kiì kíhijiìn. 08YJè Ananías, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kiskaàjndoòt'aà nangui, k'en. Ngats'iì xi̱ta̱ xi kis'ejiìn‑la̱ kjoa̱ xi komà, ndaà jchán kitsakjòn. t7a¿A mìtsà tsi̱ji nangui? K'e̱ nga jye kòhotijni, ¿a mìtsà tsi̱ji to̱n? ¿Mé‑ne k'oa̱s'ín kànìkítsjeèn‑ne i̱jiìn ini̱ma̱‑lè? Mìtsà ta̱xki̱ xi̱ta̱ mejèn‑lè kachona̱cha̱n‑la̱, jè sobà Nainá. y6kJè Pedro kitsò: ―Ji̱ Ananías, ¿mé‑ne kòbiì'nde‑ne nga xi̱ta̱ nei̱í kòfahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑lè nga mejèn‑lè kachona̱cha̱n‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga kòbì'ma chiba to̱n chjí‑la̱ nangui? <5qXi̱ta̱ jè tsajoóya‑ne ko̱ chjo̱ón‑la̱, tsibí'ma chiba to̱n chjí‑la̱ nangui. Tà chiba j'iìko̱ nga kisìnga̱tsja jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. 4 Ta̱nga ìjngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi 'mì Ananías ko̱ chjo̱ón‑la̱ Safira, ti̱koa̱ tsatíjna jngoò 'nde nangui‑la̱. 31%Xi̱ta̱ jè, kijna jngoò 'nde‑la̱ nangui; tsatíjna; j'iìko̱ to̱n‑la̱; kisìnga̱tsja jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús.2$Ya̱ tíjnajiìn jngoò xi̱ta̱ levita xi José 'mì. Ya̱á i̱'nde‑la̱ na̱xa̱ndá Chipre. Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, tsibít'aàsòn 'ín‑la̱: Bernabé kitsò‑la̱. ('Ín jè, tsòyaá‑ne: xi̱ta̱ xi síjehikon‑ná.) 1%#Sínga̱tsja jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús; i̱kjoàn síka'bí‑la̱ xíkjín nga jngoò ìjngoò mé xi chijat'aà‑la̱. 0"K'oa̱á s'ín komà‑ne nga ni̱jngoò xi̱ta̱ kisìchijàt'aà‑la̱ tsojmì xi mochjeén‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xíkjín xi tjín‑la̱ nangui ko̱ jñà xi tjín‑la̱ ni'ya, otíjna. I̱kjoàn f'iìko̱ yije to̱n‑la̱ tsojmì xi otíjna. / !Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús 'ñó tse nga'ñó kis'e‑la̱ nga ìsa̱ ndaà tsibéno̱jmí nga jye jaáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Ngats'iì jñà xi̱ta̱ koi, Nainá 'ñó ndaà kisìchikon‑t'in. +.O Ngats'iì xi̱ta̱ xi jye kòkjeiín‑la̱, ngásòn ngáya tjín ini̱ma̱‑la̱ ko̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱; ngats'iì tsojmì xi tjín‑la̱ nga jngoò ìjngoò, ts'e̱ yije‑né kóho̱tjín. Ni̱jngoò xi kitsò: “Tsojmì xi tjín‑na̱, tà ts'a̱n, ta̱jngoò‑ná.” -yK'e̱ nga jye kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá, ts'a ch'ón ya̱ i̱'nde ñánda títsa̱jna. Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna kis'ejiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; mì ti̱ kiì kitsakjòn‑ne nga kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá. Kó kis'iìn jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo nga ni̱jngoò xi kisìchijàt'aà‑la̱ tsojmì xi mochjeén‑la̱ ;,oTa̱koí nga'ñó xi tjíya ndsei̱i nga kàtandaà‑ne xi̱ta̱ xi xk'én; i̱t'aà ts'e̱ Chi̱'nda Tsjeè‑lè Jesús, t'i̱in kjo̱xkón xi okó kjoa̱jeya‑la̱ Nainá. m+SNa̱'èn, i̱'ndei̱, chítsején‑la̱ xi̱ta̱ koi nga mejèn‑la̱ beètoòn‑naje̱n; ti̱chját'aà‑náje̱n nga mìkiì ki̱skón‑je̱n nga ma ki̱nókjoa̱ya‑je̱n 'én‑lè xi chi̱'nda‑lè 'mì‑náje̱n. *Jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín kis'iìn yije koni s'ín tjíndaà‑lè nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱ nga k'oa̱s'ín ko̱ma. `)9’Kixi̱í kjoa̱, jè Herodes ko̱ Poncio Pilato, ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel, kisìjngoò yijo‑la̱ i̱ na̱xa̱ndá jè, nga kondra̱ kiì‑la̱ Ki'ndí‑lè Jesús xi xi̱ta̱ tsjeè xi ngaji̱ xó ji̱ kichjaàjiìn‑ne nga kinìkasín nga jè xi Cristo. b(=Kjòxkóya xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín i̱sò'nde;
kisìjngoò yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma
nga kondra̱ kiì‑la̱ Nainá ko̱ Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. -'SNga ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑lè kinìkjiín tso'ba chi̱'nda‑lè David xi xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑naje̱n nga k'oa̱ kisi:¿Mé‑ne nga mats'e̱n‑ne xi̱ta̱ i̱sò'nde?Ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ¿mé‑ne kjoa̱ ts'e̱n joóya‑ne xi kondra̱ ts'e̱ Nainá? R&Jñà xi̱ta̱ xíkjín, k'e̱ nga jye kiì'nchré koni s'ín kis'eno̱jmí‑la̱, ngats'iì, tsibíts'ia̱ nga tà jngoò jta̱ kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá, kitsò: ―Ji̱ Na̱'èn xi ji̱ tjín‑lè kinda̱ ngats'iì xi tjín, nga ji̱ tsibìndiì ngajmiì, nangui ko̱ ndáchikon, ngats'iì tsojmì xi tjín i̱sò'nde. ^%5K'e̱ nga jye tsibìtsa̱jnandei̱í‑ne Pedro ko̱ Juan, kiì‑ne ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xíkjín; tsibéno̱jmí yije‑la̱ kó kitsò‑la̱ jñà no̱'miì ítjòn ko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga. n$UKoií‑né nga jè xi̱ta̱ xi jye kjòndaà‑ne, tsatoó ichán nó tjín‑la̱ k'e̱ nga k'oa̱s'ín komàt'in kjo̱xkón jè. Kó s'ín kisìjét'aà‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo -#SJñà xi̱ta̱xá mìkiì kjòtsji‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in, tà chincháxkón‑la̱, i̱kjoàn kisìkítsa̱jnandei̱í‑ne, koií kjoa̱‑la̱ nga jñà ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, 'ñó jeya kisìkíjna Nainá i̱t'aà ts'e̱ kjo̱xkón xi komà. u"cMìkiì ko̱ma jyò ki̱tsa̱jna‑je̱n i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi ki'ya‑je̱n ko̱ xi kina'yà‑je̱n. y!kJè Pedro ko̱ Juan kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―Jñò, ndaà jchósòn‑là, ñá‑la̱á xi kixi̱ tjín nga nguixko̱n Nainá. ¿Yá‑né xi si̱kitasòn‑la̱je̱n? ¿A jñò‑nò xi xi̱ta̱ 'mì‑nò? ¿A xi jè sobá Nainá? o WK'e̱é kiìchja̱ ìjngoò k'a‑la̱ Pedro ko̱ Juan; kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga jngoò k'a mì ti̱ kiì tjí'nde‑la̱ nga ki̱chja̱‑ìsa‑la̱, ti̱koa̱ ko̱kòya‑ìsa‑la̱ xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. #?Ki̱nchaxkón‑la̱á nga ni̱ ti̱ jngoò xi̱ta̱ ko̱hóko̱‑ne xi i̱t'aà ts'e̱ Jesús, mé‑ne nga mì ti̱ kiì ko̱bísòn‑ne kjoa̱ koi. ;oKitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Mé xi si̱koa̱á xi̱ta̱ koi? Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, jyeé tíjiìn‑la̱ kjo̱xkón xi kis'iìn, mìkiì ko̱ma kí'maá. MK'e̱é tsachrje jngoò tjò ni'ya osen, i̱kjoàn tsajoóya‑ne. Ti̱koa̱ kijtseè nga ya̱ síjna jè xi̱ta̱ xi jye kjòndaà‑ne, k'oa̱á s'ín komà‑ne nga mì ti̱ kó kitsò‑la̱. %C Jñà xi̱ta̱xá, k'e̱ nga kijtseè nga 'ñó chja̱ Pedro ko̱ Juan nga mìkiì tsakjón, ti̱koa̱ kijtseè nga ta̱xki̱ ndí xi̱ta̱‑né nga mìtsà 'ñó ma‑la̱ xo̱jo̱n, tà kjòxkón‑la̱; k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi tsajmeiìko̱ Jesús. Y+ Tà jngoò ma xi̱ta̱ xi ma‑la̱ ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in, tà jè Jesucristo. Mì ti̱ yá xi̱ta̱ tjín‑ne i̱ i̱t'aà nangui xi Nainá kisìkasén nga ko̱ma ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. uc Jñò, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni chji̱ne̱chrjó xi bíndaà ni'ya. Kinachrjekàngui‑nò Jesús koni jngoò nda̱jo̱ xi ni̱mé chjí‑la̱. Ta̱nga i̱'ndei̱ jè tíjna ítjòn koni nda̱jo̱ chrja̱ngui̱‑la̱ chrjó ni'ya. M~~.}w|{{]z:yxw3vuutsrfr ppHonmllkejii*hhg6fedKc#a``y_I^]D\y[ZZYIXWVVTSSAR!QP]OOMLLK1JmI1HG|FEECB'A@?>a<<#;K:88J77$6/543P100//.H-V,d+*))(~'&&%7$$.##"A!! HMt[l73 m T ! 4UZ;~XM3! 'A̱n kixan‑la̱: “Majìn Na̱'èn, 'a̱n, ni̱ saà jngoò k'a tsojmì tjé kíne̱e xi xkón tjín i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma.” p2Y Ki'nchrè jngoaà 'én xi kitsò‑na: “Pedro, ti̱sítji̱in, ti̱k'iìn cho̱ koi, chi̱ni̱i.” "1= K'e̱ nga kiskoòtsejèn‑la̱, ndaà kìjtseè nga títsa̱jnaya cho̱ xi tjín i̱ i̱t'aà nangui xi ñijòn ma ndso̱ko̱ ko̱ cho̱ ts'e̱n xi tjín i̱jiìn ijñá, ko̱ cho̱ xi bífejno yijo‑la̱ nangui, ngats'iì cho̱ xi jnga̱á tjín‑la̱ xi tjímajiìn i̱sén. 00Y ―K'e̱ nga tìjna̱a ján na̱xa̱ndá Jope, nga tìchjàt'aà‑la̱ Nainá, tsatsejèn jngoò‑na kjoa̱ koni tsà nijñá tí'biì‑na, jngoò nikje kìjtseè xi 'ñó te kji, tjí'ñó nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ xi ngajmiì inchrobàjen‑ne, j'iì skanda ñánda tìjna̱a. / Jè Pedro k'e̱é tsibíts'ia̱ nga ndi̱yá ndi̱yá tsibéno̱jmí yije‑la̱ koni s'ín komàt'in; kitsò‑la̱: . Kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ya̱ kiì‑ne ni'ya‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, skanda ya̱á chichikoi̱i? - Jñà xi̱ta̱ judío xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo tsohótiko̱ Pedro, k'e̱ nga ijchò‑ne ján Jerusalén. w, i Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xíkjín xi 'ndse̱ joó i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi títsa̱jna nangui Judea, kiì'nchré nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío ti̱koa̱á jye kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. [+/ 0Jè Pedro kitsjaà o̱kixi̱ nga ko̱ma bautizar xi̱ta̱ koi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. I̱kjoàn jñà xi̱ta̱ tsibítsi'ba‑la̱ Pedro nga kàtìjnako̱ chiba na̱chrjein ìsa̱.L* /K'e̱é kitsò Pedro: ―Mì‑la kiì ko̱ma ki̱chakjáya‑là jñà xi̱ta̱ koi nga ko̱ma bautizar nga jyeé kàtjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá koni s'ín kitjoé‑ná jñá. })s .Nga kiì'nchré‑la̱ nga chja̱ xi kj'ei̱í 'én, ti̱koa̱ chja̱t'aà‑la̱ Nainá nga 'ñó jeya síkíjna. ( -Jñà xi̱ta̱ judío xi tji̱ko̱ Pedro [xi ti̱koa̱ jye mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo], tà k'oa̱á komà‑la̱ k'e̱ nga kijtseè nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, ti̱koa̱ ndaà itjojen‑nè jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. ' ,Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱ ìsa̱ Pedro, ngats'iì xi̱ta̱ xi nchi'nchré‑la̱ itjojen‑nè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. /&W +Ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín tsjá 'én nga ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, i̱t'aà ts'e̱‑né nga jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. K'e̱ nga kitjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío %# *Jè Jesús tsibít'in‑naje̱n nga ki̱nókjoa̱ya‑je̱n ko̱ kéno̱jmí kixi̱‑la̱je̱n xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga jè Jesús, k'oa̱á s'ín kisìkíjna Nainá koni xi̱ta̱xá ítjòn nga jè bíndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnakon ko̱ xi jye k'en. $9 )Mìtsà ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kijtseèxkon, tà ngaje̱n‑náje̱n xi xó kjòtseé kitjaàjiìn‑naje̱n mé‑ne nga ko̱ma kéno̱jmí‑je̱n xi i̱t'aà ts'e̱, ngaje̱n‑náje̱n xi chichiko̱‑je̱n ti̱koa̱ ki'yòko̱‑je̱n k'e̱ nga jye jaáya‑la̱. #5 (Ta̱nga nga ijchò jàn na̱chrjein Nainá kisìkjaáya‑la̱ ko̱ k'oa̱á s'ín kis'iìn nga kiyaxkon ìjngoò k'a‑la̱ nga jye jaáya‑la̱. "y 'K'oa̱á ma‑ne bèno̱jmí‑je̱n nga xko̱ón ki'ya‑naje̱n ngats'iì kjo̱ndaà xi kis'iìn Jesús ya̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ judío ko̱ Jerusalén. K'e̱ nga komà i̱skan, jñà xi̱ta̱ kisìk'en Jesús, tsibítjo̱hónguit'aà krò. p!Y &Tíjiìn‑nò nga jè Jesús xi Nazaret ts'e̱, Nainá xó jaàjiìn‑ne nga kitsjaà‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ ko̱ nga'ñó. Ni̱ta̱ ñánda‑ne nga tsajmeè Jesús, ndaà tjín kjo̱ndaà xi kis'iìn; kisìndaà‑ne xi̱ta̱ xi kjo̱'in nchisíkjeiín i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í. Koií k'oa̱s'ín kis'iìn‑ne nga jè Nainá tíjnako̱. = s %Jñò, ndaà tíjiìn‑nò koni s'ín komà kóho̱kji nangui‑la̱ xi̱ta̱ judío, kjòts'ia̱‑ne i̱'nde Galilea k'e̱ nga jye kiìchja̱ya Juan xi kjoa̱ ts'e̱ bautismo. kO $Nainá kisìkasén 'én‑la̱ ya̱ na̱xa̱ndá Israel; tsibéno̱jmíya‑la̱ 'én ndaà‑la̱ nga 'nchán ki̱tsa̱jnakoa̱á Nainá i̱t'aà ts'e̱ Cristo, jè xi otíxoma‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde. % #Nainá kjoétjò‑né ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne ni̱ta̱ ñánda‑ne i̱'nde‑la̱ xi beèxkón Nainá xi ti̱koa̱ s'ín kjoa̱kixi̱. /W "Pedro tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱, kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱, tíbe‑ná nga Nainá mìkiì faájiìn ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne, tà ngásòn fìko̱ yije. H  !K'oa̱á komà‑ne nga ni̱to̱n kiskinìkjaá‑lè. Ndaà kà'nè‑ne nga kànchroboì. Kóho̱tjín‑je̱n i̱í titsa̱jna‑je̱n nga nguixko̱n Nainá mé‑ne nga ki̱ná'ya yije‑je̱n mé o̱kixi̱ xi kitsjaà‑lè Nainá nga kéno̱jmí‑náje̱n. K'e̱ nga kiìchja̱ Pedro ya̱ ni'ya‑la̱ Cornelio xi Ti̱kasín xi̱ta̱‑lè ján na̱xa̱ndá Jope, kàtìkjaá Simón xi ti̱koa̱ Pedro 'mì. Ya̱ tíjna ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ Simón 'mì xi chrjoa̱‑la̱ cho̱ síhinda. Jè ni'ya‑la̱ ya̱á kijnandiì ndáchikon.” I  Kitsò‑na: “Cornelio, jè kjoa̱ bítsi'ba‑lè jye kina'yà‑la̱ ko̱ jye ki'ya‑la̱ nga nguixko̱n Nainá koni s'ín nìchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ xi nì mé tjín‑la̱.  Cornelio kitsò: ―Tjín‑la̱ ñijòn na̱chrjein, ti̱jè‑ne hora jè nga xi jàn nga nguixòn, k'e̱ nga tìchjàt'aà‑la̱ Nainá i̱ ni'ya‑na̱, tà ni̱to̱ón tsatsejèn jngoò xi̱ta̱ xi tsasìjna nguixkoaàn; 'ñó ote kji nikje‑la̱. !; Koií kjoa̱‑la̱ k'e̱ nga ijchò nokjoà‑ná, mìkiì kisìtájaàjñaà, ni̱to̱ón inchrobà. Jè xi kjònanguia, ¿mé xá xi nokjoà‑ná?  Pedro kitsò‑la̱: ―Jñò, tíjiìn‑nò nga jñà xi̱ta̱ judío mìkiì tjí'nde‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi xìn i̱'nde‑la̱ si̱ìngásòn‑ko̱, mìkiì ma kjoa̱s'en ni'ya‑la̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Ta̱nga Nainá tsibéno̱jmíya‑na nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ko̱ma xán‑la̱: jñò, ta̱xki̱ xi̱ta̱‑nò ko̱ xi̱ta̱ tjé‑nó nga nguixko̱n Nainá. } Jè Pedro, nga tíhóko̱ Cornelio, jahas'en ni'ya; kijtseè nga 'ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna.  Ta̱nga jè Pedro kisìkasítje̱n, kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in; 'a̱n, ti̱koa̱á ta xi̱ta̱‑ná koni ngaji̱. { K'e̱ nga jye ijchò Pedro, jè Cornelio itjo ni'ya nga kisìhixat'aà; tsasìxkó'nchit'aà‑la̱ nga kijtseèxkón. 1[ Xi komà nchijòn ijchò Cesarea; jyeé tíkoña jè Cornelio; jyeé títsa̱jna xi̱ta̱ xíkjín ko̱ amigo‑la̱ xi ndaà óko̱ xi xó kisìkí'nchré‑ne. wg Jè Pedro kisìkas'en ni'ya‑la̱; ya̱á kisìkjáyako̱ jngoò ni̱tje̱n. Xi komà nchijòn, kiìko̱ xi̱ta̱ koi; ti̱koa̱á tsobáhijtako̱ i'nga xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ Jope. + Jñà xi̱ta̱ koi kitsò: ―Jè kisìkasén‑naje̱n xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado xi 'mì Cornelio, jngoò xi̱ta̱ kixi̱ xi ndaà beèxkón Nainá, ti̱koa̱ jè, ndaà yaxkón i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel. Jngoò xó àkja̱le̱‑la̱ Nainá k'oa̱ kitsò‑la̱ nga ngaji̱ ski̱nìkjaá‑lè nga k'oín ni'ya‑la̱ mé‑ne nga kéno̱jmíya‑la̱ 'én xi ji̱ tìhokoòyi. (I Jè Pedro inchrobàjen ñánda 'ncha xi̱ta̱ xi kisìkasén Cornelio, kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná xi binchaàtsji‑ná; ¿mé xá xi kòf'i̱‑nò? y Ti̱sítji̱in, titjo̱ji̱in, kì jò 'beé‑la̱ takoìn nga 'mìkoi̱i; jñà xi̱ta̱ koi, 'a̱án kàsíkasén. )K Jè Pedro, tákó k'e̱é tísíkítsjeèn jè kjoa̱ xi kijtseè, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsò‑la̱: ―Jàn ma xi̱ta̱ xi ji̱ ótsji‑lè. | q Kiskònangui, a ya̱á tíjna jngoò xi̱ta̱ xi Simón 'mì, ti̱koa̱ tjít'aàsòn 'ín‑la̱ nga Pedro 'mì. Y + Pedro, tísíkítsjeèn kó tsòya‑ne jè kjoa̱ xi kijtseè. Ti̱k'e̱é‑ne ijchò kinchajto xotjoa̱ ni'ya jñà xi̱ta̱ xi kisìkasén Cornelio nga jye kiskònangui ñánda‑ne ni'ya‑la̱ Simón. m S Jè kjoa̱ ts'e̱ nikje, jàn k'a o̱komà. I̱kjoàn tsijin ìjngoò k'a‑ne ján ngajmiì.  1 Pedro, ìjngoò k'a kiì'nchré 'én xi kitsò‑la̱: ―Tsojmì xi Nainá jye kisìtsjeè nga ma chji̱ne̱, kì tsojmì tjé 'mì‑la̱.   Kitsò Pedro: ―Na̱'èn, majìn; ni̱ saà jngoò k'a tsojmì tjé kíne̱e xi xkón tjín i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma. xi Jè Pedro kiì'nchré jngoò 'én xi kitsò‑la̱: ―Pedro, ti̱sítji̱in, ti̱k'in cho̱ koi, chi̱ni̱i. a; Jè nikje, ya̱á títsa̱jnaya yije cho̱ xi tjín i̱ i̱t'aà nangui xi ñijòn ma ndso̱ko̱ ko̱ jñà cho̱ xi bífejno yijo‑la̱ nangui, ngats'iì cho̱ xi tjín‑la̱ jnga̱á xi tjíma i̱jiìn i̱sén. 5 Kijtseè nga ti̱xá ngajmiì; inchrobàjen jngoò nikje skanda i̱t'aà nangui xi 'ñó teè kji, tjít'aà'ñó nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱. O Pedro, jyeé 'ñó kjòhojò‑la̱; mejèn‑la̱ nga ko̱kje̱n, ta̱nga tíkoñaá‑la̱, k'e̱é tísindaà tsojmì xi ski̱ne̱; tsatsejèn jngoò‑la̱ kjoa̱ koni nijñá tí'biì‑la̱. iK K'e̱ nga komà nchijòn, ijchò‑la tsà nchisen, jñà xi̱ta̱ koi, jyeé kjo̱meè bijchó chrañà‑la̱ na̱xa̱ndá Jope. Ti̱jè‑ne hora jè Pedro, tsijin i̱sò'nga ni'ya nga kiì kítsi'ba‑la̱ Nainá. } K'e̱ nga jye tsibéno̱jmí yije‑la̱ ngats'iì kjoa̱ xi kiì'nchré, i̱kjoàn kisìkasén ján na̱xa̱ndá Jope. W' K'e̱ nga jye kiì‑ne àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi tíchja̱ko̱ Cornelio, kiìchja̱ jò‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ koa̱ jngoò soldado xi ndaà beèxkón Nainá xi ya̱ síxát'aà‑la̱. @y Ya̱ tíjna ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ Simón 'mì xi chrjoa̱‑la̱ cho̱ síhinda. Jè ni'ya‑la̱ ya̱á kijnandiì ndáchikon. Jè ke̱èno̱jmí‑lè mé xi s'i̱in. hI Ti̱kasín xi̱ta̱‑lè ján na̱xa̱ndá Jope; kàtìkjaá Simón xi ti̱koa̱ Pedro 'mì. R Jè Cornelio, k'e̱ nga kiskoò'an àkja̱le̱, tà kitsakjòn‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi mejèn‑lè na̱'èn? Jè àkja̱le̱ kitsò: ―Jyeé ijchò kaàt'aà‑la̱ Nainá jè kjoa̱ bítsi'ba‑lè ko̱ kjoa̱ nga nìchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ xi nì mé tjín‑la̱. Jè Nainá ndaà sasén‑la̱. n~U Jngoò na̱chrjein, ijchò‑la tsà xi jàn nga nguixòn, tsatsejèn jngoò‑la̱ kjoa̱ koni tsà nijñá tí'biì‑la̱ nga jahas'en jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya ñánda tíjna; kitsò‑la̱: ―¡Cornelio! n}U Jè Cornelio, ngats'iì xi̱ta̱ ni'ya‑la̱, ndaà beèxkón Nainá, ti̱koa̱á tsakjón‑keè Nainá. Ndaà síchját'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱ xi nì mé tjín‑la̱. Kjit'aà na̱chrjein bítsi'ba‑la̱ Nainá. <| s Ya̱ na̱xa̱ndá Cesarea tsibìjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Cornelio, jè xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ ts'e̱ soldado xi jngoò sìndo̱ ma‑ne xi ya̱ chja̱‑ne xi 'mì Italiano. ~{u +Jè Pedro, kjìn na̱chrjein tsibìjna ya̱ Jope, ya̱ ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'mì Simón chji̱ne̱chrjoa̱.z *Kjoa̱ jè, ki'ya yijeé‑la̱ kóho̱kji Jope; kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. 1y[ )Pedro kitsjaà‑la̱ tsja, kisìkasítje̱n; i̱kjoàn kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo ko̱ jñà íchjín ka'àn; tsakó‑la̱ Dorcas nga tíjnakon‑né. x (Pedro tsachrje yije ni'ya jñà xi̱ta̱ koi; i̱kjoàn tsasìxkó'nchi, kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá; k'e̱é kiskoò'an jè mik'en, kitsò‑la̱: ―¡Tabita, ti̱sítji̱in! Jè mik'en, kiskíx'a̱ngui‑ne xko̱n. K'e̱ nga kijtseè Pedro, tsibìjna kixi̱. mwS 'Pedro, k'e̱ nga kiskaàt'aà‑la̱ o̱kixi̱, ni̱to̱ón tsasítje̱n; tsobáhijtako̱ xi̱ta̱ koi. K'e̱ nga ijchò Jope, kiìko̱ ñánda kijna mik'en; jahas'en ni'ya. Ngats'iì íchjín ka'àn xi títsa̱jna ijchò kinchat'aà‑la̱ Pedro nga kjindáya; tsakó‑la̱ x'ió ko̱ na̱chro̱ xi tsibíndaà Dorcas k'e̱ nga ti̱sa̱ tíjnakon. +vO &Jè na̱xa̱ndá Lida ya̱á kijnat'aà chrañà‑la̱ Jope. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo kiì'nchré nga ya̱ tíjna Lida jè Pedro. Kisìkasén jò xi̱ta̱ x'i̱n xi kiì kítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: ―Kì nìkachrjein‑jèn, ni̱to̱n nchrobáchón‑náje̱n. u' %Jñà na̱chrjein koi, chjo̱ón jè, kjòxk'én koa̱ k'en. K'e̱ nga jye kisìhingáya, kiìko̱, kisìkájnaya ni'ya xi ma‑ne jò piso. t $Ya̱ na̱xa̱ndá Jope tíjna jngoò chjo̱ón xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo: Tabita 'mì. Jè 'én griego, Dorcas 'mì. [Jè 'én tsa̱ján, Na̱xín tsò‑ne.] Chjo̱ón jè, 'ñó ndaà xi̱ta̱, ti̱koa̱á ndaà síchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱. qs[ #Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá Lida ko̱ Sarón, kijtseè Eneas nga tsajmeè‑ne, i̱kjoàn kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesús. K'e̱ nga jaáya‑la̱ Dorcas i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà r# "Pedro kitsò‑la̱: ―Eneas, jè Jesucristo tísíndaà‑lè. Ti̱sítji̱in, tixkóyi nijñaà‑lè. Eneas, ni̱to̱ón tsasítje̱n. q  !Ya̱ tíjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Eneas; jyeé tjín‑la̱ jiìn nó nga kijna xk'én, mìkiì ma síkjaníyá yijo‑la̱. p Jè Pedro, k'e̱ nga tsajmeèsòn i̱'nde koi, ti̱koa̱á kiìkon xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá Lida. >ou Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, 'nchán tsibìtsa̱jna kóho̱tjín na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne nangui Judea, Galilea ko̱ Samaria; nì ti̱ mé kjoa̱siì kis'e‑ne. Kis'e‑ìsa̱‑la̱ nga'ñó ts'e̱ ini̱ma̱‑la̱ nga ìsa̱ ndaà kijtseèxkón Nainá; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ìsa̱á ndaà tsasìko̱ nga ìsa̱ kjìn komà xi̱ta̱‑la̱ Cristo. Kós'ín komà k'e̱ nga kjòndaà‑ne Eneas 'nG Jñà xi̱ta̱ xi 'ndse̱ joó i̱t'aà ts'e̱ Cristo, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kiìko̱ Saulo ján Cesarea, i̱kjoàn kisìkasén skanda ján Tarso. Tm! 'Ñó kiìchja̱ko̱ jñà xi̱ta̱ judío xi 'én griego chja̱ nga tsajoókjoòko̱ xíkjín; ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi tsohótsji'nde‑la̱ kó s'ín si̱ìko̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en Saulo. 0lY Saulo, ya̱á tsibìjnako̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús; ya̱á tsajmeiìko̱ Jerusalén. Mìkiì kitsakjòn nga kiìchja̱ya i̱t'aà ts'e̱ Jesús. k Ta̱nga jè Bernabé k'e̱é kiìko̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. Tsibéno̱jmí‑la̱ nga jyeé jahatjìya‑la̱ k'e̱ nga kijtseè Na̱'èn‑ná Jesús nga kiìchja̱ sobà‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá k'e̱ nga tífì Damasco; ti̱koa̱á tsibéno̱jmí‑la̱ nga ján Damasco 'ñó ndaà kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, mìkiì kitsakjòn. ,jQ Saulo, k'e̱ nga ijchò‑ne ján Jerusalén, mejèn‑la̱ nga ya̱ koa̱hijtako̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, ta̱nga ngats'iì xi̱ta̱ koi, tà kitsakjòn‑la̱, nga̱ mìkiì kòkjeiín‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. Fi Ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱ Saulo, k'e̱ nga jñò, kiìko̱, kisìkíjnaya jngoò ni̱si̱yá xi je kji; i̱kjoàn kiskinìs'en‑kjá ñánda ti̱x'á chiba jè chrjó xi tjíndiì‑la̱ na̱xa̱ndá ko̱ ya̱á kiskinìjen‑jno jè chrjó, mé‑ne komà tsanga‑ne. K'e̱ nga tsibìjna Jerusalén jè Saulo Yh+ Ta̱nga jè Saulo kiì'nchré koni s'ín tsajoóya‑ne nga jñà xi̱ta̱ judío, ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n kisìkinda̱, tsibìtsa̱jnajto xotjoa̱‑la̱ na̱xa̱ndá nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. lgQ Nga jye komà kjìn na̱chrjein, jñà xi̱ta̱ judío, tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Saulo. sf_ Ta̱nga Saulo, ìsa̱á 'ñó tse nga'ñó tísijiìn ini̱ma̱‑la̱ nga chja̱ya. Jñà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jna Damasco, skanda mì ti̱ kiì beè‑ne kós'ín si̱ìkítsjeèn koni s'ín tsakóya Saulo nga nguì 'én kixi̱‑né nga Jesús, jè xi Cristo [jè xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. K'e̱ nga jè Saulo tsanga‑la̱ xi̱ta̱ judío re] Ngats'iì xi̱ta̱ xi kiì'nchré‑la̱ tà kjòxkón‑la̱; kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿A mìtsà jè xi̱ta̱ jè xi tsangatji̱ngui‑la̱ xi̱ta̱ ján Jerusalén, jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús? ¿A mìtsà ti̱koa̱ koií xá j'iì‑ne i̱jndé nga nda̱yá kji̱ko̱ yije xi̱ta̱ koi, i̱kjoàn si̱ìnga̱tsja no̱'miì ítjòn? -dS Saulo, ni̱to̱ón tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱ya i̱t'aà ts'e̱ Jesús ya̱ ngats'iì ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga jè Jesús, jè xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. lcQ Saulo, tsakjèn; i̱kjoàn kis'e ìjngoò k'a‑la̱ nga'ñó. Tsibìjnako̱ chiba na̱chrjein jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Damasco. Kós'ín komà nga jè Saulo kiìchja̱ya 'én‑la̱ Cristo Cb Saulo, ni̱to̱ón kitjaàxìn‑la̱ xko̱n xi koni kjoàn chrjoa̱ to̱n‑la̱ ti̱n. I̱kjoàn kjòtsejèn ìjngoò k'a‑la̱. K'e̱é tsasítje̱n, i̱kjoàn komà bautizar. Ra Ananías kiì ñánda tíjna Saulo; jahas'en ni'ya. Tsohósòn‑la̱ tsja, kitsò‑la̱: ―'Ndsè Saulo, jè Na̱'èn‑ná Jesús xi kiìchja̱‑lè ya̱ i̱ya ndi̱yá k'e̱ nga tjinchroboí, jè kàsíkasén‑na nga ko̱tsejèn ìjngoò k'a‑lè ti̱koa̱ si̱jiìn ini̱ma̱‑lè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. \`1 'A̱án kokoò yije‑la̱ kjo̱'in xi 'ñó tse si̱ìkjeiín xi kjoa̱ ts'a̱n. 8_i Nainá kitsò‑la̱ Ananías: ―Tich'oín xi̱ta̱ jè; xó jaàjiìn‑na; k'oa̱á s'ín ko̱chjeén‑na nga jè ki̱chja̱ya i̱t'aà ts'a̱n nga tíjtsa i̱sò'nde nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱, ti̱koa̱ jñà xi xi̱ta̱ Israel. @^y I̱'ndei̱ koií xá j'iì‑ne skanda i̱jndé, tjín‑la̱ o̱kixi̱ i̱t'aà ts'e̱ no̱'miì ítjòn nga tso̱ba̱'ñó ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji. `]9 Ananías, k'e̱ nga kiì'nchré kitsò: ―Na̱'èn, tíjiìn‑na, kjìn xi̱ta̱ jye tsibéno̱jmí‑na nga 'ñó ch'o kjoàn xi̱ta̱ jè; jè‑né xi 'ñó tíbeètoòn xi̱ta̱ tsi̱ji ján Jerusalén. J\  Saulo jyeé kòbeè jngoò kjoa̱ koni tsà nijñá tí'biì‑la̱ xi tsò: jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Ananías kòbijchókon nga kòhósòn‑la̱ tsja nga kòmandaà ìjngoò k'a‑ne xko̱n. r[] Jè Na̱'èn‑ná kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in, t'in jè calle xi 'mì Calle Kixi̱, ya̱ ni'ya‑la̱ Judas; ya̱ ti̱nchátsji jngoiì xi̱ta̱ xi 'mì Saulo xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Tarso. I̱'ndei̱, tíbítsi'ba‑né. :Zm Ya̱ na̱xa̱ndá Damasco tíjna jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo xi 'mì Ananías; Nainá kiìchja̱‑la̱ nga tsatsejèn jngoò‑la̱ kjoa̱ koni tsà nijñá tí'biì‑la̱, kitsò‑la̱: ―¡Ananías! Kiìchja̱ Ananías kitsò: ―¿Mé‑ne Na̱'èn? ¿Mé xi mejèn‑lè? {Yo Jàn na̱chrjein tsibìjna nga mì ti̱ kiì kotsejèn‑la̱; ni̱mé xi kiskine ti̱koa̱ ni̱mé xi kits'iì. DX Jè Saulo, tsasítje̱n‑t'aà‑ne nangui, ta̱nga k'e̱ nga kiskíx'a̱ xko̱n mì ti̱ kiì kjòtsejèn‑la̱. Tà jñà xi̱ta̱ xi tji̱ko̱ kitsobàt'aà, kiìko̱ ján Damasco. 0WY Jñà xi̱ta̱ xi tji̱ko̱ Saulo, tà kisinchaà‑né nga 'ñó kitsakjòn; kiì'nchré‑la̱ jè xi tíchja̱ ta̱nga mìkiì kijtseèxkon yá xi tíchja̱. V Saulo, tsí tsatsé‑né; tsí ndaà kitsakjòn; k'e̱é kitsò: ―Na̱'èn, ¿mé xi mejèn‑lè nga 'a̱n s'iaàn? Jè Na̱'èn‑ná kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in, ti̱tjás'e̱n‑jiìn na̱xa̱ndá; ya̱á s'e̱no̱jmí‑lè mé xi s'i̱in. U1 Saulo kitsò: ―¿Yá‑né ngaji̱, Na̱'èn? Jè xi tíchja̱ kitsò: ―'A̱n‑ná Jesús xi tì'mìtji̱ngui kondra̱‑ná. Ti̱ji̱í tìyatoòn‑ne yijo‑lè, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà nchra̱ja̱ tsjón‑la̱ jè yá xi bínès'en‑la̱ nei‑la̱. :Tm Jè Saulo kiskaàjndoòt'aà nangui, i̱kjoàn kiì'nchré‑la̱ 'én xi kiìchja̱jiìn i̱sén xi kitsò: ―Saulo, Saulo, ¿mé‑ne 'a̱n tì'mìtji̱ngui kondra̱‑ná? O'K'e̱ nga jye itjokàjiìn‑ne nandá, Felipe, tà ni̱to̱ón kichijà; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìko̱; mì ti̱ kiì kijtseèxkon‑ne xíkjín; ta̱nga jè xi̱ta̱ etiope, k'e̱ nga tífì ya̱ ndi̱yá, tsjaá jchán tjín‑la̱. N&Ko̱ kitsjaà o̱kixi̱ nga tsasíjna carreta, i̱kjoàn tsitajen ingajò, jahas'en‑jiìn nandá, jè Felipe kis'iìn bautizar. GM%Felipe kitsò‑la̱: ―Tsà ko̱ó ini̱ma̱‑lè nga ndaà mokjeiín‑lè ko̱ma‑né. Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Mokjeiín‑na nga Jesús, jè xi Cristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. FL$Koni s'ín nchifìya ndi̱yá, ijchò jngoò i̱'nde ñánda tjín nandá, kitsò xi̱ta̱ etiope: ―I̱'nde jè, tjín nandá; ¿a mìtsà ndaà s'e̱ tsà s'iaàn bautizar yijo‑na̱? =Ks#Felipe tsibíts'ia̱ko̱‑ne jè xo̱jo̱n xi tíbíxke̱jiìn xi̱ta̱ etiope; tsibéno̱jmí yije‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Jesús. VJ%"Jè xi̱ta̱ etiope kitsò‑la̱ Felipe: ―T'i̱in kjo̱ndaà. Tèno̱jmíya‑ná yá‑né xi k'oa̱s'ín títsò‑la̱ jè Isaías; ¿a kj'ei̱í xi̱ta̱‑né, a xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱? GI!K'e̱ nga tsachrjekàngui xi̱ta̱, mì kixi̱ kisindaàjiìn‑la̱.Nga mì yá xi̱ta̱ tje̱ s'e̱‑la̱, ni̱yá xi si̱ìkítsjeèn,
nga jè, kinìk'en‑né i̱ i̱sò'nde. :Hm Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi tíbíxke̱jiìn ts'e̱ Isaías tsò‑né:Kiìko̱ koni jngoò orrè nga kiì sík'en;
k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò orrè ki'ndí xi mìkiì kjindáya k'e̱ nga tísìjno‑la̱,
k'oa̱á s'ín mìkiì kiìchja̱ k'e̱ nga tsatojiìn kjo̱'in. CGJè xi̱ta̱ etiope kitsò: ―¿Kó s'ín ko̱ma kji̱ya‑na nga mì yá béno̱jmíya‑na? K'e̱é tsibítsi'ba‑la̱ Felipe nga tsijin‑jno carreta; ya̱á tsibìjnayako̱. ,FQFelipe ni̱to̱ón kiìtji̱ngui‑la̱, kiì'nchré‑la̱ jè xi̱ta̱ nga tíbíxke̱jiìn xo̱jo̱n xi kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá; i̱kjoàn kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿A fìyaá‑lè kó s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi tìbìxke̱jiìn? zEmJè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsò‑la̱ Felipe: ―T'in tji̱ngui‑la̱ carreta jè, tsjahijtakoi̱i. 6DeXi̱ta̱ jè, k'e̱ nga tínchrobá‑ne nangui‑la̱, tíjnaya carreta‑la̱; tíbíxke̱jiìn xo̱jo̱n xi kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. oCWFelipe, tsasítje̱n, kiì; ya̱ i̱ya ndi̱yá kisatiìkjoò jngoò xi̱ta̱ x'i̱n ts'e̱ Etiopía xi 'ñó 'nga xá tjín‑la̱ xi jye kjòxkiì‑la̱ nga mì ti̱ íchjín si̱ìs'in‑ne; tesorero tjín‑la̱ ts'e̱ chjo̱ón sko̱‑la̱ Etiopía xi 'mì Candace. Jerusalén j'iì‑ne xi̱ta̱ jè nga kiì i̱ngo̱ ñánda beèxkón Nainá. $BAXi jye komà, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá kiìchja̱‑la̱ Felipe, kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in, t'in kixi̱i ndi̱yá xi bitjokàt'aà‑ne Jerusalén, fìjen bijchó skanda Gaza. (Ndi̱yá jè, ya̱á fahato ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn.) AJñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, k'e̱ nga jye kitsjaà 'én i̱t'aà ts'e̱ Cristo ti̱koa̱ tsakóya 'én ndaà‑la̱ Nainá, kiì ìjngoò k'a‑ne ján Jerusalén. K'e̱ nga chinchimaya ndi̱yá, kjìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá jtobá xi chja̱‑ne Samaria tsibéno̱jmí‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Jè Felipe ko̱ jngoò xi̱ta̱ Etiopía G@Jè Simón k'e̱é kitsò: ―Síjét'aà‑nò, titsi'ba‑là Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n mé‑ne nga mì k'oa̱ s'ín ko̱mat'ian ngats'iì kjoa̱ xi k'oa̱s'ín titsa̱'mì‑ná. ? Be‑ná nga jè kjoa̱xìtakòn xi tíjiìn ini̱ma̱‑lè ko̱ jè kjoa̱ch'o‑lè mìkiì tsjá'nde‑lè nga ndaà 'nì. H> Ti̱kájnoi jé‑lè, nga ch'o tsò ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑lè, kì ti̱ jé binchaàtsji‑ne. Ti̱jét'aà‑la̱ Nainá tsà koi na̱chrjein‑la̱ si̱ìjchàat'aà‑lè jé‑lè. ~=uNgaji̱ mìkiì tjí'nde‑lè i̱t'aà ts'e̱ xá jè nga jè ini̱ma̱‑lè mì kixi̱ tíjna nguixko̱n Nainá. #<?Jè Pedro kitsò‑la̱: ―¡Kàtiyaàkoi̱i to̱n‑lè! Ngaji̱, k'oa̱á s'ín nìkítsjiìn tsà maá bindaà‑ná kjo̱tjò xi tsjá Nainá. ;;okitsò‑la̱: ―'A̱n, ti̱koa̱ tjiì‑ná nga'ñó jè, mé‑ne ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi kosòn‑la̱ ndsa̱a ti̱koa̱ tjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. }:sJè Simón, k'e̱ nga kijtseè nga jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, ósòn‑la̱ tsja jñà xi̱ta̱, ni̱to̱ón tjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jè Simón tsibít'aà‑la̱ to̱n jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo, x9iJè Pedro ko̱ Juan, k'e̱é tsohósòn‑la̱ tsja, i̱kjoàn kitjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. 48aNga̱ jè na̱chrjein jè, ni̱ sa̱á jngoò tjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Sà tà jè i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesús komà bautizar xi̱ta̱ koi. 37_Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga jye ijchò Samaria, tsibítsi'batjì jñà xi̱ta̱ xi jye kòkjeiín‑la̱ mé‑ne nga tjoé‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. T6!Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús xi títsa̱jna Jerusalén, k'e̱ nga kiì'nchré nga jñà xi̱ta̱ Samaria jyeé kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, kisìkasén jè Pedro ko̱ Juan. 5  Skanda ti̱jè‑ne Simón ti̱koa̱á kòkjeiín‑la̱; i̱kjoàn komà bautizar. Ñánda tsajmeè Felipe, ya̱á tsajmeiìko̱ Simón. Tà k'oa̱á ma‑la̱ nga tíbeè kjo̱xkón ndaà xi tís'ín Felipe ko̱ kjoa̱ xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá. Z4- Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kòkjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá kó s'ín otíxoma Nainá ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi jè Felipe tíbéno̱jmí, tsibíts'ia̱ nga komà bautizar íchjín íchjá. ,3Q Koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà kiì'nchréñijon‑la̱ nga jye kò kjìn nó kona̱cha̱n‑la̱ nga bincháxkón‑la̱ nga 'ñó ndaà ma‑la̱ bíndaà. 22] Ngats'iì xi̱ta̱ i̱xti ko̱ xi̱ta̱ jchínga, ndaà kiì'nchréñijon‑la̱; kitsò: ―Jè xi̱ta̱ jè xi tse nga'ñó tjín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. 1  Ya̱ Samaria tsibìjna jngoò xi̱ta̱ xi Simón ki'mì. K'e̱ nga sa̱ ítjòn, maá‑la̱ bíndaà. Kjìn nó kiskoòna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ nga chincháxkón‑la̱ nga kitsò: “'A̱n 'ñó ndaà machi̱ya‑na̱.” Y0+K'oa̱á ma‑ne nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá jè, 'ñó tsja kis'e‑la̱. :/mKjìn xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ kjòndaà‑ne. Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, 'ñó kjindáya k'e̱ nga bitjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ i̱ma̱ kjòndaà‑ne xi mìkiì ma síhiníyá yijo‑la̱ ko̱ xi tsá'yá kjoàn. Y.+Jñà xi̱ta̱ Samaria nga kjìn ma, k'e̱ nga kiì'nchré ti̱koa̱ kijtseè jñà kjo̱xkón ndaà xi kis'iìn Felipe, kóho̱tjín, ìsa̱á ndaà kiì'nchré‑ìsa̱ koni s'ín tsibéno̱jmíya‑la̱. -#Jè Felipe, k'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Samaria, ya̱á tsibéno̱jmí i̱t'aà ts'e̱ Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. ,}Jñà xi̱ta̱ xi kitsjohoba, xki̱ xi ján kiì nga kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. $+ATa̱nga jè Saulo, 'ñó kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. Xki̱ xi ján ni'ya jahas'en nga kjo̱'ñó ochrje íchjín ko̱ íchjá, i̱kjoàn kinís'en nda̱yá. Mé xi komà ya̱ nangui Samaria k'e̱ nga kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá jè Felipe h*ITjín i'nga xi̱ta̱ xi beèxkón Nainá, jñà tsibíhijiìn Esteban. 'Ñó kiskindàyakeè. A) }Jè Saulo, nga ya̱ síjna ti̱koa̱á kisìjngoò ikon nga kinìk'en Esteban. Mé kjoa̱‑ne nga jè Saulo kitsobà'ñó xi̱ta̱‑la̱ Cristo Kjòts'ia̱‑ne na̱chrjein jè nga 'ñó kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ xi̱ta̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Jerusalén. Kóho̱tjín xi̱ta̱‑la̱ Cristo kitsjohoba kóho̱kji nangui Judea ko̱ Samaria. Tà jñà tsiningui‑ne xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. -(S<Esteban tsasìjna-xkó'nchi, i̱kjoàn 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―¡Na̱'èn, kì kinda̱á 'nì jé‑la̱ xi̱ta̱ koi! K'e̱ nga jye o̱kitsò, k'en. ';K'e̱ nga tísinè nda̱jo̱, Esteban tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá, kitsò: ―Na̱'èn Jesús, chjoétjoì ini̱ma̱‑na̱. &7:tsachrjekàjiìn na̱xa̱ndá; ko̱ jñà xi̱ta̱ ndiso xi kitsját'in 'én xi kondra̱ kiì‑la̱ Esteban, ya̱á tsibítsa̱jnangui ndso̱ko̱ jñà nikje‑la̱ ñánda síjna jngoò xi̱ta̱ i̱xti xi 'mì Saulo mé‑ne nga komà tsibínè‑ne nda̱jo̱ nga kisìk'en. %)9Ngats'iì xi̱ta̱ koi, tsibíchjoàjto líká‑la̱; i̱kjoàn 'ñó kiskindàya; jngoò k'a kiì kóho̱tjín nga jahatje̱n Esteban; &$E8Kitsò Esteban: ―Tíbe‑ná ngajmiì nga ti̱x'á; jè xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ tsò‑la̱ yijo‑la̱ ya̱á síjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá. P#7Jè Esteban, 'ñó ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Kiskoòtsejèn ngajmiì; kijtseè kjoa̱jeya‑la̱ Nainá nga Jesús ya̱ síjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá. 3"_6K'e̱ nga kiì'nchré 'én xi kiìchja̱ Esteban, 'ñó jti komà‑la̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱, chi̱ba̱‑la̱ kinenè ni̱'ño̱ xi kondra̱ ts'e̱ Esteban. !#5Jñò, na̱s'ín i̱t'aà ts'e̱ àkja̱le̱‑la̱ Nainá kitjoé‑nò kjo̱tíxoma, ta̱nga mìkiì nìkitasòn. K'e̱ nga k'en Esteban 5 c4Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi mì kondra̱ kiì‑la̱; kisìk'en jñà xi̱ta̱ xi j'iì kéno̱jmí i̱t'aà ts'e̱ jè xi̱ta̱ kixi̱ xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í. I̱'ndei̱, nga jye j'iì jè xi̱ta̱ kixi̱, ya̱á kinìnga̱tsja jñà xi̱ta̱xá nga kisìk'en. M~~L|{{rzyxwuytDsrqppoJnmlkjjihgfeJdjcbSa`-_^u]\[ZYWVVU:TSRQPONMLLKtJeITH#G,FkDCBB0A@T?d><=Q<;298'766543i2>100\/..,,*|))'s&p%X$##"]!> b%zhPO u  H 9zD+8OKjòxkóya xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ jchínga xi otíxoma ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo nga tsajoóya‑ne kjoa̱ koi. r7]Ya̱ títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ fariseo xi jye kòkjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo; chincha kixi̱, kitsò: ―Jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi jye mokjeiín‑la̱, mochjeén‑né nga si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión; ti̱koa̱ si̱nè‑la̱ nga kàtasíkitasòn kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés. 26]Pablo ko̱ Bernabé, k'e̱ nga ijchò ján Jerusalén, jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ko̱ xi̱ta̱ jchínga xi ya̱ otíxoma ko̱ xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, ndaá kiskoétjò. Xi̱ta̱ koi tsibéno̱jmí yije mé kjoa̱ xi kis'iìn Nainá nga kisìchját'aà‑la̱. q5[Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Antioquía, kisìchját'aà‑la̱ nga kiì‑ne xi̱ta̱ koi. Jahato Fenicia ko̱ Samaria; tsibéno̱jmí nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío ti̱koa̱ jyeé tífatjìya‑la̱ nga Cristo nchifìt'aà‑la̱. Ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, 'ñó kjòtsja‑la̱. 4Pablo ko̱ Bernabé 'ñó tsajoókjoò ko̱ jñà xi̱ta̱ koi; tsohótiyaá‑ne jñà kjoa̱ koi; i̱kjoàn kisìkasén Pablo ko̱ Bernabé ján Jerusalén; tsobáhijtako̱ i'nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ Antioquía nga kiìkon jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ jchínga xi otíxoma ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo nga si̱ndaàjiìn kjoa̱ koi. ;3 qJñà na̱chrjein koi, j'iì i'nga xi̱ta̱ xi inchrobà‑ne Judea nga tsibéno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo, kitsò‑la̱: “Mìkiì ki̱tjokàjñoò kjo̱'in tsà mìkiì si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑nò kjoa̱ ts'e̱ circuncisión koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés.” u2cPablo ko̱ Bernabé, tseé tsibìtsa̱jnako̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo ya̱ Antioquía. 1K'e̱ nga jye ijchò‑ne Antioquía, tsibíxkóya xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo; tsibéno̱jmí‑la̱ ngats'iì kjoa̱ xi kisìko̱ Nainá, kós'ín komàt'in nga Nainá kitsjaà'nde nga ti̱koa̱ kòkjeiín‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. B0}Ya̱á jahas'en chitso nga tsohótji‑ne nga kiì ìjngoò k'a‑ne Antioquía, i̱'nde ñánda kisatiìxá‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá, xá xi jye kisìkitasòn. r/]Tsibéno̱jmí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo ya̱ Perge, i̱kjoàn kiì‑ne Atalia. D.Jahato i̱'nde Pisidia, ijchò‑ne nangui Panfilia. '-GNga jngoò ìjngoò i̱'nde ñánda tjín xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, Pablo ko̱ Bernabé jaàjiìn xi̱ta̱ jchínga xi tsibít'aà xá nga si̱ìkinda̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo; k'e̱ nga jye kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá, jye tsibìtsa̱jnachjan, kisìkítsa̱jnaya tsja Nainá nga jye mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Kós'ín ijchò‑ne Pablo ko̱ Bernabé ján Antioquía ts'e̱ Siria l,QPablo ko̱ Bernabé kitsjaà‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo xi títsa̱jna na̱xa̱ndá koi; tsibéno̱jmí‑la̱ nga kixi̱ kàtìtsa̱jnako̱ 'én xi mokjeiín‑la̱; kitsò‑la̱: ―Mochjeén‑né nga tse kjo̱'in si̱kjiaán ítjoán k'e̱ nga ki̱tjás'e̱n‑jñaá ñánda tíhotíxoma Nainá. J+ K'e̱ nga jye tsibéno̱jmí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo ya̱ Derbe, nga jye kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱, kiì ìjngoò k'a‑ne Listra, Iconio ko̱ Antioquía. * Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, k'e̱ nga chixoñat'aà‑la̱ Pablo ñánda kijna, jè Pablo tsasítje̱n ìjngoò k'a‑ne; jahas'en‑jiìn ìjngoò k'a‑ne na̱xa̱ndá; xi komà inchijòn, Pablo ko̱ Bernabé kiì ján Derbe. 8)iTi̱k'e̱‑ne j'iì xi̱ta̱ judío xi inchrobà‑ne Antioquía ko̱ Iconio xi chinchá'a jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga tsibínè nda̱jo̱ jè Pablo. K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín kisìko̱, kitsò‑né tsà jyeé k'en; i̱kjoàn tsibífejno nangui, kiì síkatje̱n ján i̱ndiì na̱xa̱ndá. X()Pablo ko̱ Bernabé, na̱s'ín k'oa̱s'ín tsatekjáya yije‑la̱ kjoa̱ xi nchis'ín nga mejèn si̱ìk'en‑t'aà‑la̱ cho̱, tseé xá kisengui nga kòkjeiín‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. s'_Ta̱nga Nainá, kjit'aà na̱chrjein tíhokó yijo‑la̱ yá‑né jè, nga tí'ya‑la̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi tís'ín; jè‑né xi tísíkasén‑nò jtsí xi ngajmiì tínchrobá‑ne; títsjá‑nò tsojmì xi ndaà tímajchá‑nò; jè tísíchikon‑t'in‑nò nga ndaà títsjá‑nò tsojmì xi ma chine, mé‑ne nga ndaà s'e̱‑nò kjo̱tsja. .&UNa̱chrjein xi jye tsato, Nainá kitsjaà'ndeé‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín kóho̱kji i̱sò'nde nga chinchimaya ndi̱yá xi kisaseèn‑la̱. 9%k―Ti̱ná'yaà, ¿mé‑ne k'oa̱s'ín titsa̱'nè‑nò? Ngaje̱n, ti̱koa̱á ta̱xki̱ xi̱ta̱‑náje̱n koni jñò. Koií xá kòf'i̱‑naje̱n nga kéno̱jmí‑nòje̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo mé‑ne nga si̱kíjna‑nò kjoa̱ koi xi nì mée chjí‑la̱; jè tanguít'aà‑là Nainá xi tíjnakon xi tsibíndaà ngajmiì, nangui, ko̱ ndáchikon, ko̱ ngats'iì tsojmì xi ya̱ tjín. $wJè Pablo ko̱ Bernabé xi kisìxáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ch'oó komà‑la̱ k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ xi nchis'ín; tsatejndajno yijo‑la̱ jè nikje‑la̱; i̱kjoàn kiìs'ejiìn‑la̱ xi̱ta̱. 'Ñó kiìchja̱, kitsò‑la̱: #7 Jè i̱ngo̱ xkósòn‑la̱ Zeus, ya̱á kijna i̱ndiì na̱xa̱ndá. Jè no̱'miì‑la̱ j'iìko̱ nchra̱ja̱ ko̱ corona. Jè no̱'miì, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá mejèn sík'en‑la̱ jñà nchra̱ja̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱tjò mé‑ne nga skoe̱xkón‑ne. i"K Bernabé, Zeus kitsò‑la̱; Pablo, Hermes kitsò‑la̱ nga jè xi ìsa̱ 'ñó chja̱. >!u Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kijtseè kjo̱xkón ndaà xi kis'iìn Pablo, 'ñó kiìchja̱ xi 'én Licaonia, kitsò: ―¡Jñà nainá, xi̱ta̱á kjoàn kòma nga kòf'iìkon‑ná! 2 ] Pablo, 'ñó kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―¡Ti̱sítji̱in, ti̱si̱jna kixi̱‑ne ndso̱koiì! Xi̱ta̱ jè, nguì kiskì'nga‑né; tsibíts'ia̱ nga tsajmeè‑ne. 1 Xi̱ta̱ jè, tíjna; tí'nchré‑la̱ Pablo nga tíchja̱ya. Jè Pablo, k'e̱ nga kiskoò'an, kijtseè nga mokjeiín‑la̱ nga ko̱ndaà‑ne. #?Ya̱ Listra tíjna jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi mìkiì ma fì. K'oa̱á s'ín kits'iìn; ni̱ sa̱á jngoò na̱chrjein nga ndso̱ko̱ tsajmeè‑ne. Ya̱ i̱'nde jè, ti̱koa̱ kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. K'e̱ nga kisinè nda̱jo̱ Pablo ya̱ Listra QPablo ko̱ Bernabé, k'e̱ nga jye kiì'nchré, tsanga; kiì ján Listra ko̱ Derbe, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Licaonia; ti̱koa̱ chinchima kóho̱kji i̱'nde xi chja̱‑ne nga jngoò itjandiì. 'GJñà xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ nga mejèn‑la̱ ska̱àn‑ko̱, ki̱ìnè nda̱jo̱. ?wJñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Iconio, jòya komà; osen kiìt'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío koa̱ osen kiìt'aà‑la̱ Pablo ko̱ Bernabé, xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús. vePablo ko̱ Bernabé, tseé tsibìtsa̱jna ya̱ Iconio. Mìkiì kitsakjòn nga tsakóya 'én ndaà‑la̱ Nainá koií kjoa̱‑la̱ nga Nainá ndaà ma'ñót'aà takòn. Nainá kisìkixi̱yandaà nga kixi̱ kjoa̱ 'én xi tsibéno̱jmí xi kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. Kitsjaà‑la̱ nga'ñó nga kis'iìn kjo̱xkón xi ndaà tjín xi okó kjoa̱jeya‑la̱ Nainá. X)Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío xi mìkiì mokjeiín‑la̱, chinchá'a jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío mé‑ne nga ch'o tsò‑ne kjo̱hítsjeèn xi kisìkítsjeèn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo.  1K'oa̱á s'ín komà ya̱ Iconio, jè Pablo ko̱ Bernabé, k'e̱ nga jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ xi̱ta̱ judío, 'ñó ndaà tsakóya; k'oa̱á komà‑ne nga 'ñó kjìn xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. /W 4Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, ndaà kis'e‑la̱ kjo̱tsjacha ko̱ ndaà kisìxájiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá.M 3Jè Pablo ko̱ Bernabé tsibítsajneè chijo‑la̱ ndso̱ko̱ xi kondra̱ ts'e̱ xi̱ta̱ koi, [jè kjoa̱ xi okó nga kjo̱'in s'e̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá]; i̱kjoàn kiì ján Iconio.  2Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío tsibíts'ia̱ nga chinchá'a jñà íchjín ítjòn xi ndaà beèxkón Nainá ko̱ xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ na̱xa̱ndá. K'oa̱á s'ín komà nga kondra̱ kiì‑la̱ jè Pablo ko̱ Bernabé. Tsachrjekàjiìn ya̱ na̱xa̱ndá. dA 1K'oa̱á s'ín komà nga tsabísòn 'én ndaà‑la̱ Nainá kóho̱kji ya̱ i̱'nde jè. ! 0K'e̱ nga kiì'nchré ngats'iì xi mìtsà xi̱ta̱ judío, kjòtsjaá‑la̱; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kitsò: Ndaà tjín 'én‑la̱ Nainá; kòkjeiín‑la̱ ngats'iì xi xó kitjaàjiìn‑ne nga s'e‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. w /K'oa̱á s'ín tsatíxoma‑naje̱n Nainá nga kitsò:Ji̱í tsjaà‑lè xá nga si̱hiseèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío,
kóho̱kji nga tíjtsa i̱sò'nde mé‑ne nga ki̱tjokàjiìn‑ne kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in.  .Pablo ko̱ Bernabé, 'ñó tsi'beé‑la̱ ikon; kitsò‑la̱: ―Tjínè‑naje̱n nga kéno̱jmí ítjòn‑nòje̱n 'én‑la̱ Nainá jñò xi xi̱ta̱ judío 'mì‑nò; ta̱nga jñò nachrjengui‑nò; k'oa̱á ma‑ne nga jñò, mìkiì s'e̱‑nò kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne; ngaje̱n ta̱ sa̱á jñà kéno̱jmí‑la̱je̱n jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. dA -Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga kijtseè nga 'ñó kjìn ma xi̱ta̱, ìsa̱á ndaà kjòchi̱ni̱keè Pablo. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kondra̱ kiì‑la̱ Pablo 'én xi kiìchja̱, ti̱koa̱ tsakatít'aà.  ,Jè na̱chrjein nìkjáya xi ìjngoò, kjo̱meé ijchò ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kiì'nchré 'én‑la̱ Nainá.  / +K'e̱ nga kisìhixat'aà xíkjín nga kiì‑ne, kjìn xi̱ta̱ kiìt'aà‑la̱ Pablo ko̱ Bernabé, jñà xi xi̱ta̱ judío ko̱ jñà xi̱ta̱ xi beèxkón Nainá xi jye jahatjìya‑la̱ nga xi̱ta̱ judío komà. Jè Pablo ko̱ Bernabé, k'e̱ nga tsohóko̱ xi̱ta̱ koi, 'ñó tsibít'in‑la̱ nga ndaà kàtíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jñà 'én xi jye kiì'nchré xi kjo̱ndaà ts'e̱ Nainá. 8 i *Jè Pablo ko̱ Bernabé k'e̱ nga itjo‑ne ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, jñà xi̱ta̱ kisìjét'aà‑la̱ nga kàtèno̱jmíya kjoa̱ koi jè xòhoto̱ xi sa̱ nchrobá. & E )Chítsejèn, jñò xi nachrjekànguioò kjoa̱kixi̱,
kàtaxkón‑nò, ko̱ jngoò k'a kàtachija jñò.'A̱n, jngoò xá s'iaàn na̱chrjein tsa̱jòn, k'e̱ nga ti̱sa̱ titsa̱jnakoòn.Mìkiì ko̱kjeiín‑nò na̱s'ín s'e̱no̱jmí‑nò xá xi 'a̱n tìs'iaàn. 9 k (T'e̱en kinda̱ yijo‑nò mé‑ne nga mì k'oa̱á s'ín ko̱mat'ioòn koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga tsò: U # 'Jñà xi̱ta̱, ngats'iì kjoa̱ xi ch'o s'ín, mìtsà i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés makixi̱ya; jè i̱t'aà ts'e̱ Jesús makixi̱ya xi̱ta̱, jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. A{ &Ngats'ioò jñò ndí 'ndsè, k'oa̱á s'ín kàtasijiìn‑nò, jñà 'én xi nokjoàyajiìn‑nòje̱n, jè‑né nga i̱t'aà ts'e̱ Jesús, Nainá síjchàat'aà‑ná jé‑ná. _7 %Ta̱nga jè Xi̱ta̱ Tsjeè xi Nainá kisìkjaáya‑la̱ mìkiì i'ndo yijo‑la̱. _7 $Jñà na̱chrjein nga tsibìjnakon David, k'e̱ nga jye kisìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, k'en. K'oa̱á ti̱s'ín kisìhijiìn koni komàt'in xi̱ta̱ jchínga‑la̱. Ti̱koa̱á i'ndo yijo‑la̱. + #K'oa̱á ti̱s'ín tjít'aà ìjngoò xo̱jo̱n ts'e̱ Salmo nga tsò: “Mìkiì koi̱'ndi nga ki̱'ndo yijo‑la̱ Xi̱ta̱ tsjeè‑lè.” 'G "Koni kis'iìn Nainá nga kisìkjaáya‑la̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà nga mì ti̱ kiì ki̱yá‑ne, ya̱á makixi̱ya 'én koi nga tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá: “Siìkitasòn‑ná koni tsò 'én tsjeè‑na̱, ko̱ 'én kixi̱‑na̱ xi 'a̱n kitsjaà‑la̱ David.” U# !I̱'ndei̱, k'e̱ nga kisìkjaáya‑la̱ Jesús, k'oa̱á s'ín kisìkitasòn xi i̱t'aà tsa̱je̱n xi i̱xti‑la̱ ma‑je̱n jñà xi̱ta̱ jchínga‑naje̱n. K'oa̱á s'ín tjít'aà xo̱jo̱n ts'e̱ Salmo xi ma‑ne jò, nga tsò: “I̱'ndei̱, ji̱‑né xi Ki'ndí‑na̱ xan‑lè; 'a̱n‑ná xi na̱'èn‑lè ma.” ?w ’Koi xá j'iì‑naje̱n nga kéno̱jmí‑je̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jñà xi̱ta̱ jchínga‑naje̱n. ' Jesús, k'e̱ nga jye jaáya‑la̱, kjìn k'a tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi chinchimako̱ nga inchrobà‑ne Galilea skanda Jerusalén; na̱chrjein i̱'ndei̱, jñà xi̱ta̱ koi xi béno̱jmí kixi̱‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá i̱t'aà ts'e̱ Jesús. K Ta̱nga Nainá kisìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. )K K'e̱ nga jye tsitasòn yije koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ Jesús, kiskónáje̱n t'aà krò, i̱kjoàn kiì nga tsibíhijiìn. ~  Na̱s'ín tsjìn‑la̱ jé Jesús nga ok'ìn‑la̱ nga ki̱yá, xi̱ta̱ koi, kisìjét'aà‑la̱ Pilato nga kàtasík'en. P} Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén ko̱ xi̱ta̱xá‑la̱, mìkiì kijtseèxkon Jesús nga jè xi Cristo, ti̱koa̱á mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ jñà 'én xi maxke̱ nga jiìn jiìn na̱chrjein jè na̱chrjein nìkjáya ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtiyaà Jesús ko̱ k'oa̱á s'ín tsitasòn koni tsò 'én koi. 3|_ ’Ta̱nga i̱'ndei̱, k'oa̱á ma‑ne ko̱xan‑nò ngats'ioò jñò ndí 'ndsè xi tje̱‑la̱ Abraham inchrobàt'aà‑nò ko̱ jñò xi mìtsà ya̱ inchrobàt'aà‑nò ta̱nga yaxkón Nainá: jñá j'iì‑ná jè 'én i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga jè ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. [{/ K'e̱ nga jye tífehet'aà na̱chrjein‑la̱ Juan xá xi j'iì‑ne, kitsò: “Jñò, ¿kó s'ín nìkítsjeèn i̱t'aà ts'a̱n? ¿A bixón‑nò: jè Cristo? Majìn. Sa̱á nchrobá tji̱ngui jngoò‑na xi ìsa̱ tíjna ítjòn skanda mìkiì ok'ìn‑na nga 'a̱n skíjnda̱'ñoá xo̱x'ín‑la̱ xo̱xté‑la̱”, kitsò Juan. K'e̱é tsasítje̱n Pablo; ko̱ó tsja kisìjé‑la̱ nga jyò kàtìtsa̱jna; kitsò‑la̱: ―Jñò xi xi̱ta̱ Israel 'mì‑nò, ko̱ xi mìtsà na̱xa̱ndá Israel tsa̱jòn ta̱nga yaxkón Nainá, ti̱ná'ya‑ná. q1 K'e̱ nga jye kjòxke̱jiìn kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés ko̱ xo̱jo̱n xi kiskiì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya ngajo‑la̱ Nainá, jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga kisìkasén xá‑la̱ jè Pablo ko̱ Bernabé, kitsò‑la̱: ―'Ndsè, tsà tjín‑nò mé 'én xi ki̱nókjoa̱jiìn‑là xi̱ta̱, ti̱nókjoa̱a mé‑ne nga s'e̱‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱. =ps Jè Bernabé ko̱ Pablo jahato Perge, kiì Antioquía, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Pisidia. Jè na̱chrjein nìkjáya, jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, i̱kjoàn tsibìtsa̱jna. so_ Pablo ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kjihijtako̱ jahas'en chitso ya̱ Pafos, kiì ján Perge i̱'nde xi chja̱‑ne Panfilia. Ta̱nga jè Juan Marco, tsohótji‑ne, ján kiì‑ne Jerusalén. Mì ti̱ ya̱ tsobáhijtako̱‑ne Pablo. -nS Jè xi̱ta̱xá ítjòn, k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ koi, kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá nga kixi̱ kjoa̱. Tà kjòxkón‑la̱ koni s'ín tsakóya‑la̱ Pablo ko̱ Bernabé i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná. Kós'ín komà k'e̱ nga jè Pablo kiìchja̱ya ya̱ Antioquía ts'e̱ Pisidia m I̱'ndei̱ Nainá tsjá‑lè kjo̱'in; mì kiì ti̱ ko̱tsejèn‑lè. Kjìn na̱chrjein mì ti̱ kiì jcha̱‑ne i̱sén ndobá ts'e̱ ts'oí. Ti̱k'e̱‑ne mì ti̱ kiì kjòtsejèn‑la̱. Kj'ei̱í xi̱ta̱ tsohótsji xi kitsobàt'aà nga komà kiì. l kitsò‑la̱: ―¡Xi̱ta̱ ndiso xi ch'o tjín kjo̱hítsjeèn‑lè; ki'ndí‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í; ngaji̱ kondra̱ 'mì yije‑la̱ xi kjoa̱ kixi̱! ¿Mé‑ne nga kjit'aà na̱chrjein mejèn‑lè nìkits'ón‑jiìn ndi̱yá kixi̱‑la̱ Nainá? k Ta̱nga jè Saulo, ti̱jè‑ne xi 'mì Pablo, ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; 'ñó kiskoò'an, jjM Ta̱nga jè xi̱ta̱ tj'e, xi 'mì Barjesús xi ti̱koa̱ Elimas 'mì xi 'én griego, kondra̱á kiì‑la̱ jè Bernabé ko̱ Saulo nga majìn‑la̱ nga jè xi̱ta̱xá ítjòn ko̱kjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá. |iq Jè xi̱ta̱ tj'e, ya̱á ojmeèko̱ Sergio Paulo xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna kóho̱kji nangui Chipre. Jè Sergio Paulo ndaà fìya‑la̱. Kiìchja̱‑la̱ jè Bernabé ko̱ Saulo nga mejèn‑la̱ kji̱'nchré 'én ndaà‑la̱ Nainá. |hq Tsatojiìn kóho̱kji nangui jiìn‑ndá Chipre, ijchò skanda na̱xa̱ndá Pafos. Ya̱á kiskaàt'aà jngoò‑la̱ xi̱ta̱ judío xi 'mì Barjesús xi xi̱ta̱ tj'e, ti̱koa̱á xi̱ta̱ ndiso‑né nga tsò, 'én‑la̱ Nainá chja̱ya. mgS K'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Salamina, tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá ya̱ jñà ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Tji̱ko̱ jè Juan Marco xi kisìchját'aà‑la̱ Bernabé ko̱ Saulo. 1f[ Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kisìkasén Bernabé ko̱ Saulo nga kiì Seleucia; ya̱á jahas'en chitso nga kiì nangui xi kijnajiìn‑ndá xi 'mì Chipre. e+ Jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo, k'e̱ nga jye tsibìtsa̱jnachjan koa̱ jye tsibítsi'ba, tsohósòn‑la̱ tsja Bernabé ko̱ Saulo, i̱kjoàn kisìkasén [xi kjoa̱ ts'e̱ xá‑la̱ Nainá]. Kós'ín komà k'e̱ nga jè Bernabé ko̱ Saulo kiìchja̱ya ján Chipre hdI Jngoò na̱chrjein k'e̱ nga tíma culto ti̱koa̱ títsa̱jnachjan xi̱ta̱‑la̱ Cristo, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsò: ―Ti̱kítsa̱jnandaà‑ná jè Bernabé ko̱ Saulo xá xi xó 'a̱n kichjà‑la̱. Sc ! Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá Antioquía, tjín i'nga xi̱ta̱ xi chja̱ya ngajo‑la̱ Nainá ko̱ okóya 'én‑la̱ Nainá: jè xi 'mì Bernabé, Simón (xi ti̱koa̱ Niger 'mì), Lucio xi Cirene ts'e̱, Manaén (xi ta̱ña kòjcháko̱ Herodes, xi tsatíxoma Galilea), ko̱ Saulo. 2b] Jè Bernabé ko̱ Saulo, k'e̱ nga jye kjòngásòn xá‑la̱, inchrobà‑ne Jerusalén, kiì‑ne ján Antioquía. Tji̱ko̱ Juan xi ti̱koa̱ Marcos 'mì. a  Ta̱nga jè 'én‑la̱ Nainá ìsa̱á ndaà tíhobísòn k'oa̱ ìsa̱á ndaà tímakjìn xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱. C` Ti̱k'e̱‑ne j'iì àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi kitsjaà ch'in‑la̱; kjòxk'én, chi̱'ndoó kisìkje, i̱kjoàn k'en, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì jeya kisìkíjna Nainá. >_u Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱, tsibíts'ia̱ nga 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―¡Jè xi tíchja̱, jngoò xi̱ta̱ xi nainá, mìtsà ta̱xki̱ xi̱ta̱! f^E Jè na̱chrjein k'e̱ nga chixoña xi̱ta̱ nga kisijna junta, jè Herodes, tsohòkjá nikje‑la̱ xi ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn; tsibìjnasòn íxi̱le̱‑la̱, i̱kjoàn kiìchja̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Y]+ Herodes kjoa̱sií tjín‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón. Xi̱ta̱ na̱xa̱ndá koi, tsajoóya‑ne nga inchrobàkon Herodes. Ta̱nga ítjòn ndaà tsajoóko̱ Blasto xi ti̱koa̱ xá tjín‑la̱ ya̱ ni'ya‑la̱ Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna. Ko̱ jè Blasto kiìchja̱tjì na̱xa̱ndá koi nga kàtas'e kjoa̱'nchán. Koií k'oa̱s'ín kis'iìn‑ne jñà na̱xa̱ndá koi, nga ya̱ nangui‑la̱ Herodes otse tsojmì xi kine. N\ Jè Herodes kitsjaà o̱kixi̱ nga tsohótsji Pedro ta̱nga mìkiì kisakò‑la̱. K'e̱ nga jye kiskònangui‑la̱ ngats'iì soldado xi kisìkinda̱, jñà kiskaànè‑la̱ nga tsjìn Pedro; i̱kjoàn kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtiyaà jñà soldado. Herodes itjokàjiìn ya̱ Judea. Ján kiì kijna na̱xa̱ndá Cesarea. >[u K'e̱ nga kis'e i̱sén ngats'iì soldado xi nchisíkinda̱, mì tà k'oa̱á kji kjoa̱siì kis'e‑la̱ nga mìkiì tíjiìn‑la̱ kó s'ín komà nga itjo nda̱yá Pedro. -ZS Kiskímiìtje̱n tsja Pedro nga kitsò‑la̱ jyò titsa̱jnaà; i̱kjoàn tsibéno̱jmí‑la̱ kó s'ín komàt'in nga Nainá tsachrje‑ne nda̱yá. Kitsò‑la̱: ―K'oa̱á s'ín tèno̱jmí‑là jè Jacobo ko̱ xi̱ta̱ xinguia̱á xi i'nga. I̱kjoàn itjo ni'ya; xìn i̱'nde kiì. BY} Jè Pedro, tákó tíchja̱‑ne, síkjane xotjoa̱ ni'ya. K'e̱ nga kiskíx'a̱‑la̱ xotjoa̱ ni'ya, kijtseèxkon nga jè Pedro; jñà xi̱ta̱ xíkjín, tà kjòxkón‑la̱. \X1 Jñà xi̱ta̱ xíkjín kitsò‑la̱: ―¡Ská‑lè! Ta̱nga jè tsòti tákó k'oa̱á tsò nga kixi̱í kjoa̱ jè Pedro xi tíchja̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ kitsò‑la̱: ―Jè‑la àkja̱le̱‑la̱. W# K'e̱ nga kiì'nchré jta̱‑la̱ nga jè Pedro xi tíchja̱, tsja jchán komà‑la̱ skanda mì ti̱ kiì kiskíx'a̱‑la̱ xotjoa̱ ni'ya; ta̱ sa̱á tsangachikon i̱ya ni'ya; kisìkí'nchré ñánda títsa̱jna xíkjín nga jè Pedro síjnajto xotjoa̱ ni'ya. V/ Kiìchja̱, kisìkjane xotjoa̱‑la̱ ni'ya; k'e̱é itjo katsejèn jngoò tsòti xi 'mì Rode nga mejèn‑la̱ skoe̱ yá‑né xi tíchja̱. WU' Jè Pedro, k'e̱ nga ndaà kjòchi̱ya‑la̱ kjoa̱ koi, kiì ni'ya‑la̱ María, nea̱‑la̱ Juan xi ti̱koa̱ Marcos 'mì. Ya̱ ni'ya jè, kjìn xi̱ta̱ chixoña xi nchibítsi'ba‑la̱ Nainá. GT Jè Pedro, k'e̱é ndaà kjòchi̱ya‑la̱ nga kixi̱ kjoa̱ xi tímat'in, kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱, mokjeiín‑na nga Nainá kàsíkasén àkja̱le̱‑la̱ nga kàsíkíjnandei̱í‑na i̱t'aà ts'e̱ Herodes ko̱ ngats'iì kjoa̱ xi ch'o tjín xi nchikoña‑la̱ xi̱ta̱ judío nga si̱ìko̱‑na Herodes. JS  Jahat'aà‑la̱ jè soldado xi síjna ítjòn, ti̱koa̱ jahat'aà‑la̱ xi ma‑ne jò; k'e̱ nga ijchò xotjoa̱‑la̱ nda̱yá xi nguì ki̱cha̱ nga jye bitjoaá calle, tà ta̱jngoò kitáx'a̱; i̱kjoàn itjo; tsato'nchò jngoò calle; tà ni̱to̱ón kichijà jè àkja̱le̱; jè Pedro, ta̱jngoò kisasijna. ER Pedro itjo tji̱ngui‑la̱ jè àkja̱le̱; mìkiì machi̱ya‑la̱ tsà kixi̱í kjoa̱ xi tísíko̱ àkja̱le̱; jè Pedro k'oa̱á ma‑la̱ koni tsà nijñá tí'biì‑la̱. \Q1 Jè àkja̱le̱ kitsò‑la̱: ―Chi̱kjeí nikje‑lè, tsjayi xo̱jté‑lè. Jè Pedro, k'oa̱á s'ín kis'iìn. I̱kjoàn kitsò àkja̱le̱: ―Chi̱kjeí na̱chro̱kisòn‑lè, nchrobátji̱ngui‑ná. =Ps Tà ni̱to̱ón tsatsejèn jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá ya̱ i̱ya nda̱yá; kjòhiseèn yije kóho̱kji; jè àkja̱le̱ kisìhiníyá‑la̱ Pedro nga kisìkjaá‑la̱; kitsò‑la̱: ―¡Ni̱to̱n ti̱sítji̱in! Jñà na'ñó ki̱cha̱ cadena xi tjít'aà'ñó‑ne tsja Pedro chixòt'aà nangui. (OI Jè na̱chrjein k'e̱ nga mejèn‑la̱ Herodes nga si̱ìnga̱tsja xi̱ta̱ na̱xa̱ndá jè Pedro, ti̱jè‑ne ni̱tje̱n, kjijnafè'nchò osen‑la̱ jò soldado; jò na'ñó ki̱cha̱ cadena tjít'aà'ñó‑ne; jñà soldado xi i'nga ya̱á nchisíkinda̱ xotjoa̱ nda̱yá. IN  Jè Pedro, ndaá tímakinda̱ i̱ya nda̱yá; ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, mìkiì jyò tsibìtsa̱jna nga 'ñó ndaà nchisíjét'aà‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ Pedro. 0MY Kiskinìs'en nda̱yá. Chrj'oòn jngoò soldado kisìkinda̱ ya̱ i̱ya nda̱yá; ñijòn kisìkinda̱ nga indiaà indiaà. Kjo̱hítsjeèn‑la̱ Herodes, jè‑né k'e̱ nga jye kjoe̱het'aà s'eí Paxko̱ ko̱chrje nda̱yá mé‑ne jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsjá 'én nga ki̱yá Pedro. hLI Jè Herodes, k'e̱ nga kijtseè nga tsja komà‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío nga jye k'en Jacobo, i̱kjoàn kitsobà'ñó Pedro jè na̱chrjein k'e̱ nga bitjo s'eí nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san. NK Tsatíxá nga ki̱cha̱ ndojò kisìk'en‑ne Jacobo, 'ndse̱ Juan. IJ  Ti̱jñà‑ne na̱chrjein koi, jè Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, kitsjaà o̱kixi̱ nga kitsobà'ñó i'nga xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo mé‑ne nga ko̱ma skoe̱toòn‑ne. kIO Koni s'ín tsajoóya‑ne, k'oa̱á s'ín kisìkitasòn. Jè Bernabé ko̱ Saulo, kiìko̱ kjo̱tjò jè ján nangui Judea nga kisìnga̱tsja jñà xi̱ta̱ jchínga xi tjín‑la̱ xá ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo.fHE Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Antioquía tsajoóya‑ne nga si̱ìkasén‑la̱ nga'ñó xi̱ta̱ xíkjín xi títsa̱jna nangui Judea koni kji bijchó nga'ñó‑la̱ nga jngoò ìjngoò. "G= Jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Agabo, tsasìjna kixi̱, kiìchja̱ nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsibít'in‑la̱, kitsò nga tíjtsa i̱sò'nde kjinchrá 'ñó kjoi̱í. 'Én jè, k'oa̱á s'ín tsitasòn k'e̱ nga tsibìjna xi̱ta̱xá ítjòn ján Roma jè xi 'mì Claudio. F Na̱chrjein koi ijchò i'nga xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá ján Antioquía xi inchrobà‑ne Jerusalén. 3E_ K'e̱ nga jye kisakò‑la̱, kiìko̱ ján Antioquía. Jngoò nó tsibìtsa̱jnako̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo; koií xá kis'iìn nga kjìn xi̱ta̱ tsakóya‑la̱. Ya̱á kisit'aà 'ín ítjòn nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo 'mì ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. SD Nga komà i̱skan, Bernabé kiì ján Tarso nga kiì kátsji Saulo. C Jè Bernabé, 'ñó ndaà xi̱ta̱; ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; ti̱koa̱á ndaà mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga ìsa̱ kjiìn xi̱ta̱ jahas'en‑t'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús. B} Bernabé, k'e̱ nga ijchò Antioquía, kijtseè nga jè Nainá ndaà tísíchikon‑t'in xi̱ta̱ koi. Tsja jchán komà‑la̱. K'e̱é ìsa̱ ndaà tsibít'in yije‑la̱ nga ko̱ ini̱ma̱‑la̱ ìsa̱ ndaà kàtjìt'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná. A/ Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Jerusalén kiì'nchré koni s'ín tíma ján Antioquía. Kisìkasén jè Bernabé. 3@_ Nainá kitsjaà‑la̱ nga'ñó; kjìn xi̱ta̱ koi kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, jahatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱, kiìt'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná. 1?[ Jñà xi̱ta̱ xi kitsjohoba, tjín i'nga xi ján i̱'nde‑la̱ nangui Chipre ko̱ na̱xa̱ndá Cirene. K'e̱ nga ijchò ya̱ na̱xa̱ndá Antioquía ti̱koa̱á tsibéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Jesús xi otíxoma‑ná. >3 K'e̱ nga jye k'en Esteban, jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús kitsjohoba, koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó kiìtji̱nguikeè xi̱ta̱. Tjín xi kiì ján nangui Fenicia ko̱ Chipre ko̱ na̱xa̱ndá Antioquía. Xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga ijchò i̱'nde koi, tsibéno̱jmí‑la̱ 'én‑la̱ Cristo jñà xi̱ta̱ judío xi ya̱ títsa̱jna ta̱nga xi ta̱xki̱ xi̱ta̱, majìn. =/ K'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, jyò tsibìtsa̱jna. Jeyaá kisìkíjna Nainá, kitsò: ―¡Kixi̱í‑la kjoa̱ nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, ti̱koa̱ tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá mé‑ne nga si̱ìkájno‑ne jé‑la̱ ko̱ mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne mé‑ne nga s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon ts'e̱ ini̱ma̱‑la̱! K'e̱ nga kinìkasén Bernabé ján na̱xa̱ndá Antioquía < Tsà Nainá k'oa̱s'ín sasén‑la̱ nga ti̱koa̱ tsjá kjo̱tjò‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ koni s'ín kitsjaà‑ná jñá k'e̱ nga kòkjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, ¿'a̱n, mé‑ne kondra̱ kóti̱jna‑la̱ Nainá? T;! K'e̱é tsibítsjeèn‑na koni s'ín kitsò Na̱'èn‑ná Jesús nga kitsò: “Jè Juan, nandá kis'iìn‑ne bautizar, ta̱nga jñò, ko̱ó Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ma‑nò bautizar.” M: K'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ni̱to̱ón itjojen‑nè jñà xi̱ta̱ koi koni s'ín komàt'iaán jñá nga sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. 9 Jè tsjá‑lè 'én nga ki̱tjokàjñoò kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑nò, ngaji̱ ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ ni'ya‑lè.” q8[ Xi̱ta̱ jè tsibéno̱jmí‑na̱je̱n nga jngoò xó àkja̱le̱ kijtseè ya̱ ni'ya‑la̱ xi kitsò xó‑la̱: “Ti̱kasín xi̱ta̱ ján na̱xa̱ndá Jope nga kàtìkjaá jè xi̱ta̱ xi 'mì Simón xi ti̱koa̱ Pedro 'mì. W7' Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kitsò‑na: “Tikoi̱i xi̱ta̱ koi; kì jò beè‑la̱ takoìn nga tsjáhijtakoi̱i; ti̱koa̱á tsobáhijtako̱‑na jñà xi̱ta̱ 'ndsè xi joòn ma‑ne xi i̱ títsa̱jna; ijchò‑je̱n ya̱ ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kiskinìkjaá‑na, i̱kjoàn tsitjaàs'en‑je̱n ni'ya‑la̱.” 6% Ti̱jè‑ne hora, jàn xi̱ta̱ ijchò kátsji‑na ya̱ ni'ya ñánda tìjna̱a xi ján inchrobà‑ne Cesarea xi xó kisatiìxá‑la̱. d5A Jè kjoa̱ koi, jàn k'a o̱komà. I̱kjoàn tsijin yije ìjngoò k'a‑ne ján ngajmiì. /4W Xi ma‑ne jò k'a, ìjngoò k'a kiìchja̱‑na ján ngajmiì kitsò‑na: “Tsojmì xi Nainá jye kisìtsjeè nga ma chji̱ne̱, kì tsojmì tjé 'mì‑la̱.” ~}|{zyy=<HwNgats'iì xi̱ta̱ koi, tejò ma xi xi̱ta̱ x'i̱n. dGAPablo, k'e̱ nga jye tsohósòn‑la̱ tsja, jñà xi̱ta̱ koi jahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, i̱kjoàn kiìchja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò ti̱koa̱ kiìchja̱ya ngajo‑la̱ Nainá. wFgK'e̱ nga jye kiì'nchré 'én koi, i̱kjoàn komà bautizar i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. E1Pablo kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱. Juan, kis'iìn bautizar xi̱ta̱ xi kisìkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne, ta̱nga k'oa̱á s'ín kitsò‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kàtakjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, jè xi̱ta̱ xi i̱skan kjoi̱í. D'Pablo kitsò‑la̱: ―¿Kó s'ín komà bautizar? Jñà xi̱ta̱ koi kitsò: ―I̱t'aà ts'e̱é bautismo‑la̱ Juan komà‑je̱n. C}Kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A kitjoé‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá k'e̱ nga kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo? Jñà xi̱ta̱ koi kitsò: ―Ngaje̱n mìkiì tíjiìn‑naje̱n tsà tjín Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. UB %K'e̱ nga tákó ya̱ tíjna Apolos ya̱ na̱xa̱ndá Corinto, jè Pablo, kjìn i̱'nde jahatojiìn xi nindoò choòn nga ijchò Éfeso. Ya̱á kiskaàjiìn i'nga xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. {AoApolos, 'ñó ndaà tsajoókjoò jñà xi̱ta̱ judío ya̱ nguixko̱n na̱xa̱ndá nga kisìkítsa̱jnajyò nga i̱t'aà ts'e̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nguì ndaà tsakó‑la̱ nga jè Jesús, jè xi Cristo [xi xó kinìkasén‑ne].A@{Apolos, k'e̱ nga kjòmejèn‑la̱ kiì ján i̱'nde Acaya, ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Cristo kisì'ñó ikon nga komà kiì. I̱kjoàn kiskiì jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ján i̱'nde Acaya nga skoétjò jè Apolos k'e̱ nga ki̱jchò. K'e̱ nga ijchò Acaya, 'ñó ndaà tsasìko̱ jñà xi̱ta̱ xi kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Q?Apolos, 'ñó tjín ikon nga kiìchja̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. K'e̱ nga kiì'nchré jè Priscila ko̱ Aquila, i̱t'aà xìn kiìko̱ nga ìsa̱ kixi̱ tsakóya‑la̱ ndi̱yá‑la̱ Nainá. >yJè Apolos, xó kiskoòta'yà‑ne ndi̱yá‑la̱ Nainá; 'ñó tsja beè‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ nga nguì kixi̱í chja̱ya ti̱koa̱á tsakóya i̱t'aà ts'e̱ Jesús; jé kjoa̱ ts'e̱ bautismo na̱s'ín tà jè tíjiìn‑la̱ ts'e̱ Juan. ^=5Ya̱ Éfeso ijchò jngoò xi̱ta̱ judío xi 'mì Apolos xi ján i̱'nde‑la̱ Alejandría, jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó ndaà ma‑la̱ chja̱ya. Ndaà tíjiìn‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. T<!Kjìn na̱chrjein tsibìjna Antioquía; i̱skan kiì kóho̱kji i̱'nde Galacia ko̱ Frigia. Kisì'ñó ikon ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. K'e̱ nga kiìchja̱ya Apolos ya̱ Éfeso ;K'e̱ nga ijchò Cesarea, kiì ján Jerusalén nga kisìhixat'aà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. I̱kjoàn kiì skanda Antioquía. %:CKisìhixat'aà xi̱ta̱ xíkjín kitsò‑la̱: ―Tsà Nainá mejèn‑la̱, i̱skan kjoi̱kon ìjngoò k'a‑nò. I̱kjoàn tsibìjnaya chitso nga kiì. 9Jñà xi̱ta̱ koi tsibítsi'ba‑la̱ Pablo nga ìsa̱ kjìn na̱chrjein kàtìjnako̱, ta̱nga Pablo, mìkiì kòkjeiín‑la̱. 08YK'e̱ nga ijchò Éfeso, ya̱á tsibìtsa̱jna Priscila ko̱ Aquila. Pablo, ján kiì ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga tsajoókjoò jñà xi̱ta̱ judío xi ya̱ bixoña. /7WPablo, kjìn na̱chrjein tsibìjna ìsa̱ ya̱ Corinto. I̱skan kisìhixat'aà jñà xi̱ta̱ 'ndse̱, kiì‑ne Siria. Tsobáhijtako̱ Priscila ko̱ Aquila. Ya̱ Cencrea tsibíjno‑la̱ sko̱ koni jngoò chi̱ba̱ xi okó nga jye kisìkitasòn koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá. -6SNgats'iì xi̱ta̱ griego kitsobà'ñó jè xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, jè xi 'mì Sóstenes. Kiskaàn‑ko̱ ya̱ ni'ya osen nga nguixko̱n xi̱ta̱xá. Ta̱nga jè xi̱ta̱xá Galión, mìkiì kisìs'in‑la̱. Kiì s'ín kiì ìjngoò k'a‑ne Pablo ya̱ Antioquía -5UI̱kjoàn tsachrje ni'ya osen. 4ta̱nga tà 'én‑né, tà kjo̱tíxoma tsa̱jòn‑nò; tà jñò tìndaàjñoò; 'a̱n mìkiì skongájñaà kjoa̱ koi. 93kK'e̱ nga mejèn kiìchja̱ Pablo, jè Galión kitsò‑la̱ xi̱ta̱ judío: ―Tsà jngoò kjoa̱ xi tse tjín ko̱ 'in tjín, tjínè‑la̱ nga 'a̱n kíndaàjñaà; L2 Kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱xá xi gobernador tíjna: ―Xi̱ta̱ jè na̱xa̱ndá tíbinchá'a nga kj'ei̱í s'ín beèxkón Nainá; mì k'oa̱á s'ín koni s'ín tjín kjo̱tíxoma ts'e̱ Roma. X1) K'e̱ nga xi̱ta̱xá gobernador tsibìjna jè xi 'mì Galión ya̱ i̱'nde Acaya, jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga kitsobà'ñó Pablo; kiìko̱ ni'ya osen mé‑ne nga kisindaàjiìn‑la̱. Y0+ Pablo, jngoò nó osen tsibìjna Corinto nga tsakóya 'én‑la̱ Nainá. {/o Mì yá xi̱ta̱ kó si̱ìko̱‑lè, 'a̱án tìjna̱ko̱‑lè; i̱'nde jè, kjìn ma xi xi̱ta̱ ts'a̱n ma. T.! Jngoò ni̱tje̱n jè Pablo, k'oa̱á komà‑la̱ koni tsà nijñá kits'iì‑la̱; Na̱'èn‑ná kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―Kì jyò bijni, ko̱ kì tsakjoòn‑jèn, ti̱nókjoa̱‑né. - Crispo, jè xi xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ngats'iì xi xi̱ta̱ ni'ya‑la̱; ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ Corinto xi kiì'nchré 'én xi tsakóya Pablo kòkjeiín‑la̱, i̱kjoàn komà bautizar. ",=Pablo, itjo ni'ya i̱ngo̱ sinagoga; kiì jngoò ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi ya̱ chrañàt'aà tíjna xi 'mì Ticio Justo xi ndaà beèxkón Nainá. U+#Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío, tà kondra̱á kiì‑la̱ Pablo koa̱ kiìchja̱jno‑la̱; k'oa̱á s'ín komà‑ne jè Pablo tsibítsa̱jne nikje‑la̱ xi kondra̱ ts'e̱ xi̱ta̱ koi, [jè kjoa̱ xi okó nga kjo̱'in s'e̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá], kitsò‑la̱: ―Jé tsa̱jòn‑nó tsà mìkiì mokjeiín‑nò; 'a̱n jye kisìkitasoàn nga tsibeno̱jmí‑nò 'én. I̱'ndei̱, jñà tìfìkeno̱jmí‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. u*cK'e̱ nga j'iì‑ne Macedonia, jè Silas ko̱ Timoteo, jè Pablo nguì koií xá kis'iìn nga tsibéno̱jmí‑la̱ 'én‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱ judío. Kitsò‑la̱ nga jè Jesús, jè xi Cristo [xi xó kinìkasén‑ne]. N)Nga jiìn jiìn na̱chrjein, k'e̱ nga na̱chrjein nìkjáya, Pablo fì ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga fì káko̱ jñà xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga kàtakjeiín‑la̱. (Jñà xi̱ta̱ koi, ti̱koa̱á koií xá s'ín jè xá xi s'ín Pablo nga ni'ya nikje bíndaà. Ya̱á tsibìjnako̱ nga kisìxákjoò. '}Ya̱á kiskaàkjoò jñà xi̱ta̱ judío xi 'mì Aquila ko̱ chjo̱ón‑la̱ xi 'mì Priscila. Ján nangui‑la̱ ñánda 'mì Ponto. Sà ta̱ k'e̱é j'iì‑ne nangui Italia koií kjoa̱‑la̱ nga jè Claudio xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ tsachrje kjo̱tíxoma nga ngats'iì xi̱ta̱ judío ki̱tjokàjiìn na̱xa̱ndá ítjòn xi 'mì Roma. Pablo kiìkon jñà xi̱ta̱ koi. L& K'e̱ nga jye komà i̱skan, Pablo itjojiìn Atenas, kiì Corinto. %"Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna nga kòkjeiín‑la̱: jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Dionisio xi ya̱ chja̱‑ne ts'e̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnajtín xi 'mì Areópago; ti̱koa̱ jngoò chjo̱ón xi 'mì Dámaris, ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í ìsa̱./$Y!Pablo, k'e̱é itjojiìn‑la̱. {#o K'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ nga faáya‑la̱ mik'en i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà, tjín i'nga xi̱ta̱ xi tà tsijnò'nga‑né ko̱ tjín i'nga xi kitsò: ―Jñà kjoa̱ koi, kj'ei̱í na̱chrjein ki̱ná'ya‑je̱n. Z"-Nainá jye tsibíjna jngoò na̱chrjein nga kixi̱ koi̱ìndaàjiìn ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde. Jaàjiìn jngoò xi̱ta̱ xi kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga jè ko̱ma xi̱ta̱xá xi koi̱ìndaàjiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Ko̱ k'oa̱á s'ín tsakó nga kixi̱ kjoa̱ k'e̱ nga kisìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà. n!UNga sa̱ ítjòn Nainá kitsjaà'nde‑né nga tjíjñò‑la̱ xi̱ta̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, k'oa̱á s'ín tsjá o̱kixi̱ nga tíjtsa i̱sò'nde nga jñà xi̱ta̱ kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne. y kTsà kixi̱ kjoa̱ nga ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑ná, mì k'oa̱s'ín si̱kítsjeén nga Nainá jñà i̱sén xi ki̱cha̱ oro xi ki̱cha̱ plata ko̱ xi nda̱jo̱ xi xi̱ta̱ bíndaà‑ne tsja koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱. eCKoni s'ín kitsò jngoò xi̱ta̱ tsa̱jòn xi 'ñó chji̱ne̱: “Jñá, ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑ná.” Kixi̱í kjoa̱, nga jè tsjá‑ná nga titsa̱jnakoaán nga nìkjaníyá nga titsa̱jnasoán i̱sò'nde. dAmé‑ne nga kàtátsji‑ne Nainá, na̱s'ín k'oa̱s'ín kàtas'ín koni jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga ótsjijno ótsjit'aà nangui. Ta̱nga Nainá, mìtsà kjiìn tíjna; chrañà tíjnat'aà‑ná. H ’Nainá, jngoò xi̱ta̱ kisìkjeén nga tsibíndaà ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde; kiskoòsòn‑la̱ kótjín na̱chrjein kítsa̱jna ko̱ ñánda kítsa̱jna, 5cTi̱koa̱á, ni̱mé xi mochjeén‑la̱ i̱t'aà tsa̱ján. Ta sa̱á jè tísíkíjnakon‑ná, tsjá‑ná tjo̱ xi chjoaán, tsjá‑ná ngats'iì xi mochjeén‑ná. R’Jè Nainá xi tsibíndaà i̱sò'nde, ngats'iì tsojmì xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, jè xi nei‑la̱ ngajmiì ko̱ nangui; mìtsà ya̱ tíjnaya i̱ngo̱ xi tsja xi̱ta̱ bíndaà‑ne. {oK'e̱ nga jáhatoaà jñà i̱ngo̱ ñánda bixoñaà, kìjtseè jngoaà i̱ngo̱ ñánda tjít'aà 'én xi tsò: “Nainá xi mìkiì yaxkon‑la̱.” Jè xi jñò yaxkón, na̱s'ín mì kì yaxkon, ti̱jè‑ne xi 'a̱n beno̱jmí‑nò. T!Pablo, tsasíjna kixi̱ nga jngoò osen‑la̱ i̱'nde Areópago, kitsò: ―Ngats'ioò xi i̱ i̱'nde‑nò Atenas, k'oa̱á s'ín tìbexkon‑nò; 'ñó ndaà yaxkón jñà xi nainá 'mì‑là. RKoií o̱kitsò‑ne nga jñà xi̱ta̱ Atenas ko̱ xi̱ta̱ xi xìn nangui‑la̱ xi ya̱ títsa̱jna, tà jè xi mejèn‑la̱ nga skoe̱ ko̱ ko̱ma kjo̱óya‑ne ngats'iì kjoa̱ xi̱tse̱. U#'Ñó kj'ei̱í tsò. Mejèn‑naje̱n nga jcha̱‑je̱n kó tsòya‑ne. H K'e̱é kiìko̱ jngoò i̱'nde ñánda 'mì Areópago. Kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿A ko̱maá ìsa̱ ndaà kéno̱jmí‑náje̱n jè kjo̱tíxoma xi̱tse̱ xi ngaji̱ okoòyi? eCNa̱chrjein koi tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsakóya kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱ epicúreo ko̱ xi̱ta̱ estoicos nga tsajoókjoò Pablo. Tjín i'nga xi tsò: ―¿Kó tsòya‑ne 'én xi chja̱ya, nga siì s'ín nga chja̱? Ti̱koa̱á tjín i'nga xi tsò: ―K'oa̱á ma‑ná, kj'ei̱í‑la nainá tíhokóya. Koií k'oa̱s'ín kitsò‑ne nga jè Pablo, jè tíbéno̱jmí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Jesús nga jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. I Ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga tsajoókjoòko̱ xi̱ta̱ judío ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi beèxkón Nainá; na̱chrjein inchijòn tsohóko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi bixoña ya̱ ndi̱tsi̱n. CPablo, k'e̱ nga tíjna na̱xa̱ndá Atenas nga tíkoña‑la̱ Silas ko̱ Timoteo, 'ñó baá komà‑la̱ nga kijtseè nga ya̱ na̱xa̱ndá jè, 'ñó kjìn xkósòn beèxkón. 9Jñà xi̱ta̱ xi tsobáhijtako̱ Pablo nga kiì kinì indiaà, kiìko̱ skanda Atenas. K'e̱ nga jye j'iì‑ne xi̱ta̱ koi, 'ya‑la̱ o̱kixi̱ Silas ko̱ Timoteo nga ni̱to̱ón kji̱tji̱ngui‑la̱ Pablo. Kó tsò 'én xi kiìchja̱ Pablo k'e̱ nga tsibìjna ján Atenas %Jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo, ni̱to̱ón kisìkasén Pablo ján i̱ndiì ndáchikon; tà jè Silas ko̱ Timoteo tsibìtsa̱jna ya̱ Berea.   Jñà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jna Tesalónica, k'e̱ nga kiì'nchré nga jè Pablo ko̱ Silas ya̱ títsa̱jna Berea, nga 'én‑la̱ Nainá nchibéno̱jmí, kiì ya̱ na̱xa̱ndá jè nga kiì kinchá'a xi̱ta̱ mé‑ne nga kisakò‑ne kjoa̱siì.  Kjìn xi̱ta̱ judío kòkjeiín‑la̱ ti̱koa̱ kjìn íchjín ítjòn ko̱ xi̱ta̱ x'i̱n kòkjeiín‑la̱ xi xi̱ta̱ griego. ]3 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna Berea, ìsa̱á ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ mì k'oa̱à‑ne koni xi títsa̱jna ya̱ Tesalónica; ìsa̱á ni̱to̱n kòkjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá ko̱ na̱chrjein inchijòn tsibíxke̱jiìn Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga mejèn‑la̱ skoe̱ tsà kixi̱í kjoa̱ koni tsò 'én xi okóya Pablo. g G K'e̱ nga jye kòjñò, jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo ni̱to̱ón kisìkasén jè Pablo ko̱ Silas skanda ján na̱xa̱ndá Berea. K'e̱ nga ijchò i̱'nde jè jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ xi̱ta̱ judío. H   Jè Jasón ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga tsibíchjítjì yijo‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá nga komà tsibìtsa̱jnandei̱í‑ne. K'e̱ nga tsibìtsa̱jna na̱xa̱ndá Berea Pablo ko̱ Silas n UJñà xi̱ta̱xá ko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kòjtií‑la̱. n UNgats'iì xi̱ta̱ koi, jè Jasón kitsjaà'nde‑la̱ ni'ya‑la̱. Saà kondra̱á fì‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma; k'oa̱á tsò nga tjín ìjngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi Jesús 'mì. b =Ta̱nga mìkiì kisakò‑la̱ ñánda tíjna Pablo ko̱ Silas; kjo̱'ñó komà‑la̱ nga tsachrje ni'ya jè Jasón ko̱ i'nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi ya̱ títsa̱jna nga kiìko̱ nguixko̱n xi̱ta̱xá; 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ koi xi síkits'ón xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde; jyeé j'iì i̱'nde tsa̱ján. `9Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío xi mìkiì mokjeiín‑la̱, kjòchi̱ni̱keè Pablo ko̱ Silas. Tsibíxkóya xi̱ta̱ ts'eè xi tà jyò tjíma; tsibíts'ia̱ kjoa̱siì ya̱ na̱xa̱ndá; kiì kjaán‑t'aà ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'mì Jasón nga tsohótsji Pablo ko̱ Silas nga mejèn‑la̱ si̱ìkíjna osen nga nguixko̱n na̱xa̱ndá. I Tjín i'nga xi̱ta̱ judío xi kòkjeiín‑la̱; ya̱á tsobáhijtako̱ Pablo ko̱ Silas. Ti̱koa̱á kjìn íchjín ítjòn kòkjeiín‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ griego xi beèxkón Nainá. 7K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí‑la̱ nga jè Cristo k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga ki̱yá ti̱koa̱á jaáyaá‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Kitsò‑la̱: ―Jesús xi 'a̱n tìbeno̱jmí‑nò, jé‑né xi Cristo [xi xó k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga kjoi̱í]. %CJè Pablo, koni s'ín kjit'aà, jahas'en jè ni'ya i̱ngo̱ sinagoga; jàn na̱chrjein nìkjáya tsajoóya‑ne nga kiskoòta'yà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá.  )Jahato Anfípolis ko̱ Apolonia, ijchò Tesalónica ya̱ na̱xa̱ndá ñánda tjín jngoò ni'ya i̱ngo̱ sinagoga xi ts'e̱ xi̱ta̱ judío. zm(Pablo ko̱ Silas, k'e̱ nga jye itjo‑ne nda̱yá, kiì ni'ya‑la̱ chjo̱ón xi 'mì Lidia. Ya̱á tsohóko̱ no̱jmí xíkjín xi ngásòn mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga 'ñó kàt'eé‑la̱ ikon; i̱kjoàn kiì‑ne.=s'K'e̱é ni̱to̱n kiì nga tsachrje‑ne nda̱yá Pablo ko̱ Silas; i̱kjoàn tsibítsi'ba‑la̱ kjoa̱ xi komàt'in; kitsò‑la̱ nga ta kjo̱ndaà kàtitjojiìn na̱xa̱ndá. \1&Jñà policía, k'oa̱á s'ín kiì kéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱xá koni s'ín kitsò Pablo. K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱xá nga jè Pablo ko̱ Silas nga xi̱ta̱ Roma, tsí ndaà kitsakjòn. %Ta̱nga jè Pablo kitsò: ―Ngaje̱n xi̱ta̱ Roma‑náje̱n. [Mìkiì tjí'nde nga ta̱xki̱ si̱ko̱‑naje̱n.] Ta̱nga kis'eé‑naje̱n yá nga nguixko̱n na̱xa̱ndá k'e̱ nga skanda ti̱kj'eé 'ya‑la̱ mé jé xi tjín‑naje̱n; ta̱nga i̱'ndei̱ mejèn‑la̱ nga tà kjoa̱ chijé ko̱chrje‑naje̱n nda̱yá; jñà kàtjanchrobá sobà nga kàtachrje‑naje̱n. :m$Jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ nda̱yá kisìkí'nchré Pablo kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱xá, jyeé kàtsjá‑na o̱kixi̱ nga ma ki̱tjondei̱í‑nò. Ndaà tanguí‑nò. B~}#Nga komà inchijòn, jñà xi̱ta̱xá kisìkasén policía‑la̱ nga kisìkasén‑la̱ o̱kixi̱ jè xi síkinda̱ nda̱yá nga tà k'oa̱s'ín kàtitjo‑ne Pablo ko̱ Silas. 6}e"Nga jye komà i̱skan, kiìko̱ ni'ya‑la̱ nga tsakjèn kjoò kóho̱tjín xi̱ta̱ ni'ya‑la̱ xi nguì tà kjo̱tsja nga jye kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. \|1!Ti̱jè‑ne ni̱tje̱n jè, jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ nda̱yá, tsaníjno ñánda kitiì‑la̱ Pablo ko̱ Silas; xi̱ta̱ jè ti̱koa̱ komà bautizar kóho̱tjín xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna ni'ya‑la̱. }{s K'e̱é tsibéno̱jmí‑la̱ 'én‑la̱ Na̱'èn‑ná ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna ni'ya‑la̱. Bz}Pablo ko̱ Silas kitsò‑la̱: ―Kàtakjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo mé‑ne nga kítjokàjñoò kjo̱'in ngaji̱ ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ ni'ya‑lè. y5I̱kjoàn tsachrje‑ne nda̱yá Pablo ko̱ Silas; kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿mé xi s'iaàn nga ki̱tjokàjñaà kjo̱'in? xJè xi̱ta̱ xi síkinda̱ nda̱yá kisìjé jngoò ni'ín nga kjòhiseèn‑ya nda̱yá; chi̱ba̱‑la̱ tíhotsé‑né k'e̱ nga jahas'en cuarto ñánda títsa̱jna Pablo ko̱ Silas; i̱kjoàn kisìkatje̱n yijo‑la̱ ya̱ i̱ngui ndso̱ko̱. !w;Jè Pablo, k'e̱ nga kijtseè, ni̱to̱ón 'ñó kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―Kì k'oa̱á nìkoi̱i yijo‑lè; i̱í titsa̱jna yije‑je̱n. v/Jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ nda̱yá, k'e̱ nga jaá‑la̱, kijtseè nga ti̱x'á yije xotjoa̱‑la̱ nda̱yá. Kisìkítsjeèn, maá‑la̱ tsà jyeé tsanga yije xi̱ta̱ xi títsa̱jna kjo̱'in. Kiskoé jngoò ki̱cha̱ ndojò nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en yijo‑la̱. uwTi̱k'e̱‑ne tà ni̱to̱ón j'iì jngoò ch'ón xi 'ñó jchán ts'a. Jñà xotjoa̱‑la̱ nda̱yá kitáx'a̱, ti̱koa̱ jñà na'ñó ki̱cha̱ cadena xi tjít'aà 'ñó‑ne xi̱ta̱ xi títsa̱jna nda̱yá, jngoò k'a kitjájnda̱'ñó. RtK'e̱ nga jye ijchò osen ni̱tje̱n, jè Pablo ko̱ Silas, nchichja̱t'aà‑la̱ Nainá ko̱ nchiseè‑la̱; jñà xi̱ta̱ xi i'nga xi ti̱koa̱ kjo̱'in títsa̱jna, tà nchi'nchré‑la̱. @syJè xi̱ta̱ xi síkinda̱ nda̱yá, k'e̱ nga kits'iì‑la̱ o̱kixi̱, ya̱á chinchá i̱ya ñánda ìsa̱ 'ñó tjín. Tsibít'aà'ñó ndso̱ko̱ i̱t'aà yá ts'e̱ nda̱yá. =rsK'e̱ nga jye 'ñó tsajá‑la̱, ingajò, kiskinìs'en nda̱yá; i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ nda̱yá nga ndaà kàtasíkinda̱ xi̱ta̱ koi. Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá saà kondra̱ kiì‑la̱ jè Pablo ko̱ Silas; jñà xi̱ta̱xá kitsjaà o̱kixi̱ nga tsatejndajno nikje‑la̱, i̱kjoàn tsajá‑la̱. *pMKjo̱tíxoma xi okóya mìkiì ndaà tjín, mìkiì tjí'nde‑ná nga chjoé, mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱én, koií kjoa̱‑la̱ nga xi̱ta̱ Roma‑ná jñá. o+Chinchá osen ñánda títsa̱jna xi̱ta̱xá, kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ koi xi xi̱ta̱ judío, fì kátsji kjo̱siì i̱ na̱xa̱ndá‑ná. Jn Jñà nei‑la̱, k'e̱ nga kijtseè nga kitjaàxìn‑la̱ kjoa̱ xi ma‑la̱, nga mì ti̱ kiì kisìkijne‑ne to̱n, kitsobà'ñó Pablo ko̱ Silas, kiìko̱ nguixko̱n xi̱ta̱xá. MmJè tsòti, kjìn na̱chrjein k'oa̱s'ín kitsò‑naje̱n. Pablo chaán kòjti‑la̱, kisìkátjifaya'a; kiìchja̱‑la̱ jè tjo̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Kitsò‑la̱: ―I̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, k'oa̱á xan‑lè, tìtjo̱kàjiìn ini̱ma̱‑la̱ tsòti jè. Ti̱k'e̱é‑ne kjòndaà‑ne. rl]Tsòti jè, kiìtji̱ngui‑na̱je̱n; 'ñó chja̱ tji̱ngui‑naje̱n, nga tsò: ―Xi̱ta̱ koi, chi̱'nda‑la̱ Nainá‑né xi 'ñó jeya tíjna; ti̱jñà‑ne xi béno̱jmí‑nò ndi̱yá xi ki̱tjokàjiìn‑nò kjo̱'in. Yk+Jngoò na̱chrjein k'e̱ nga titsa̱honguí‑je̱n i̱'nde ñánda nokjoàt'aà‑la̱je̱n Nainá, kisatiìkjoò jngoò‑je̱n tsòti chi̱'nda xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; maá‑la̱ bíndaà nga kot'aàsòn xi̱ta̱. Jñà nei‑la̱ tsòti jè, ndaà jchán síkijne to̱n nga koi xá s'ín. 4jaKomà bautizar Lidia ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ ni'ya‑la̱; xi komà i̱skan tsibítsi'ba‑naje̱n kitsò: ―Jñò tsà kixi̱í kjoa̱ nga mokjeiín‑nò nga 'a̱n, ndaà mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ Nainá, tíkjiaán ni'ya‑na̱, ya̱ si̱kjáyaá. Ngaje̱n kjo̱'ñó tsitsa̱jna‑je̱n. i'Ya̱ tíjnajiìn jngoò chjo̱ón xi 'mì Lidia xi otíjna nikje chjí xi sko kjoàn i̱sén‑la̱; ya̱á i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Tiatira; ndaà beèxkón Nainá; jè Nainá kiskíx'a̱jiìn kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga ndaà tí'nchré koni s'ín tíchja̱ Pablo. h Jngoò na̱chrjein nìkjáya tsanguí jngoò‑je̱n i̱'nde i̱ndiì na̱xa̱ndá ñánda tífa jngoò xa̱jngá nandá nga k'oa̱s'ín kinìkítsjeèn‑je̱n nga tjín jngoò i̱'nde ñánda chja̱t'aà‑la̱ Nainá xi̱ta̱ judío. Tsitsa̱jna‑je̱n; kinokjoàko̱‑je̱n i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà íchjín xi maxkóya ya̱ i̱'nde jè. `g9 Itjo‑naje̱n Neápolis, tsanguí‑je̱n Filipos, jngoò na̱xa̱ndá ítjòn ts'e̱ i̱'nde Macedonia xi 'ñó tjoé‑la̱ nga'ñó i̱t'aà ts'e̱ Roma. Kjìn na̱chrjein tsitsa̱jna‑je̱n ya̱ i̱'nde jè. |fq K'e̱ nga itjo‑naje̱n ya̱ na̱xa̱ndá Troas, kichjoé jngoò‑je̱n chitso, tsanguí kixi̱‑je̱n ya̱ nangui xi kijnajiìn ndá xi 'mì Samotracia; xi komà inchijòn ìjngoò k'a tsanguì‑je̱n skanda na̱xa̱ndá Neápolis. e Pablo, k'e̱ nga jye kijtseè kjoa̱ koi, ni̱to̱ón tsitsa̱jnandaà‑je̱n nga tsanguì‑je̱n ján nangui Macedonia; k'oa̱á s'ín kjòchi̱ya‑naje̱n nga kixi̱í kjoa̱ nga Nainá tíchja̱‑naje̱n mé‑ne nga si̱ka'bí‑je̱n 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo ya̱ i̱'nde jè. Kós'ín komà nga jè Pablo ko̱ Silas kiì nda̱yá ya̱ na̱xa̱ndá Filipos 4da Nga jye títsa̱jna Troas, Pablo, k'e̱ nga ni̱tje̱n, tsatsejèn jngoò‑la̱ xi̱ta̱ koni tsà nijñá tí'biì‑la̱ xi nangui Macedonia i̱'nde‑la̱ xi tsasíjna kixi̱ nguixko̱n Pablo. Tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: “Nchroboí i̱ nangui Macedonia. Ti̱chját'aà‑náje̱n.” =cuTà jahato Misia, ijchò skanda na̱xa̱ndá Troas. ,bQK'e̱ nga ijchò chrañàt'aà‑la̱ nangui Misia mején‑la̱ nga ján kjoi̱ nangui Bitinia, ta̱nga jè Ini̱ma̱‑la̱ Jesús mìkiì kitsjaà'nde‑la̱. yakJè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ Pablo ko̱ xi̱ta̱ xi kjihijtako̱ nga 'én‑la̱ Cristo kiì síka'bí ján nangui Asia; k'oa̱á ma‑ne nga ya̱ jahatojiìn nangui ñánda 'mì Frigia ko̱ Galacia. l`QJñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, ìsa̱á 'ñó ndaà mokjeiín ìsa̱‑la̱; na̱chrjein nchijòn tímakjìn‑ya xi̱ta̱ xi nchimokjeiín‑la̱. K'e̱ nga jè Pablo kisìnijñá jngoò‑la̱ xi̱ta̱ Macedonia _Ngats'iì na̱xa̱ndá ñánda jahato, k'oa̱á kitsò‑la̱ nga kàtasíkitasòn kjoa̱kixi̱ xi tsajoóya‑ne jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ jchínga xi títsa̱jna Jerusalén xi otíxoma ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. 6^ePablo mejèn‑la̱ nga jè koa̱hijtako̱; k'oa̱á komà‑ne nga kisit'aà chi̱ba̱‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión mé‑ne nga ndaà kíjna‑ne Timoteo i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ judío; nga jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ jyeé beè nga na̱'èn‑la̱ Timoteo, xi̱ta̱ griego‑né. j]MJñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Listra ko̱ Iconio 'ñó ndaà kisìkíjna Timoteo. \ 'Pablo, k'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Derbe ko̱ Listra, ya̱ kisatiìkjoò jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo xi Timoteo 'mì; nea̱‑la̱ xi̱ta̱ judío‑né xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ta̱nga jè na̱'èn‑la̱ xi̱ta̱ griego‑né. [')Kiì kóho̱kji nangui Siria ko̱ Cilicia nga ya̱ chinchima nga ìsa̱ ndaà kisì'ñó ikon jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo.Zy(Jè Pablo, jaàjiìn Silas nga tsobáhijtako̱. Jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo kisìkítsa̱jnaya tsja Nainá nga kiì. =Ys'K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kisakò kjoa̱ nga mìkiì kjòngásòn 'én‑la̱; chinchat'aà xìn‑la̱ xíkjín; jè Bernabé kiìko̱ Marcos; kiìsòn‑ndá skanda Chipre. LX&ta̱nga jè Pablo mìkiì kisaseèn‑la̱ nga jè kji̱ko̱, koií kjoa̱‑la̱ nga kitsjeiìn takòn ján Panfilia nga mì ti̱ kiì tsobáhijtako̱‑ne nga kisìxá jè xá xi tjíma‑ne. TW!%Jè Bernabé mejèn‑la̱ kji̱ko̱ Juan, xi ti̱koa̱ Marcos 'mì; hVI$K'e̱ nga komà i̱skan, Pablo kitsò‑la̱ Bernabé: ―Tíkjiaán ìjngoò k'aá kóho̱kji na̱xa̱ndá ñánda tsibèno̱jmiá 'én‑la̱ Nainá mé‑ne nga jcha̱á kó s'ín títsa̱jna xi̱ta̱ xinguia̱á. ,UQ#Jè Pablo ko̱ Bernabé, ya̱á tsibìtsa̱jna Antioquía; tsakóya‑ìsa 'én‑la̱ Nainá ti̱koa̱ kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ xi kj'ei̱í kisìxákjoò. K'e̱ nga chinchat'aà xìn‑la̱ xíkjín jè Pablo ko̱ Bernabé OT"[Ta̱nga jè Silas ndaà kisaseèn‑la̱ nga tsibìjna Antioquía.] 2S]!Xi̱ta̱ koi, kjìn na̱chrjein tsibìtsa̱jna Antioquía. Nga komà i̱skan kisìhixat'aà xíkjín, kiì‑ne Jerusalén; kiìkon‑ne jñà xi̱ta̱ xi kisìkasén. R Jè Judas ko̱ Silas ti̱koa̱á Nainá chja̱ ngajo‑la̱; ndaà kisìjehikon jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo; kitsjaà‑la̱ nga'ñó. Q/Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, k'e̱ nga jye tsibíxke̱jiìn xo̱jo̱n, tsjaá komà‑la̱ nga ijchò‑la̱ 'én xi kisìjehikon. NPXi̱ta̱ koi, k'e̱ nga jye kisìhixat'aà xíkjín, ni̱to̱ón kiì skanda ján Antioquía; k'e̱ nga ijchò tsibíxkóya ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Cristo, kisìnga̱tsja xo̱jo̱n xi 'ya. ROnga mìkiì ma chji̱ne̱e yijo‑la̱ cho̱ xi ya̱ biyaà nguixko̱n xkósòn; mìkiì ma chji̱ne̱e jní ko̱ mìkiì ma chji̱ne̱e yijo‑la̱ cho̱ xi mìkiì xíxteèn jní‑la̱; ti̱koa̱á kì ti̱ kjoa̱ chijngui nìs'in‑là; tsà chja̱àxìn‑là yijo‑nò ngats'iì kjoa̱ koi, ndaà s'e̱; k'e̱ chibá.” Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ko̱ xi̱ta̱ jchínga xi ya̱ otíxoma, tsajoóya‑ne nga jaàjiìn i'nga xi̱ta̱ xíkjín xi kisìkasén ján Antioquía. Jñà kitjaàjiìn Judas xi ti̱koa̱ Barsabás 'mì ko̱ Silas, jñà xi̱ta̱ xi ndaà yaxkón ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. Tsobáhijtako̱ Pablo ko̱ Bernabé. UG#Skanda kjòtseé, xki̱ xi ján na̱xa̱ndá tjín xi̱ta̱ xi bíxke̱jiìn xo̱jo̱n kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga jiìn jiìn na̱chrjein nga na̱chrjein nìkjáya. -FSTa jè xi mochjeén nga si̱kasén‑lá xo̱jo̱n mé‑ne nga mìkiì ski̱ne̱ ngats'iì tsojmì xi ya̱ sinchá nguixko̱n kjoa̱xkósòn; ti̱koa̱ kì ti̱ kjoa̱ chijngui s'ín‑ne, mì ti̱ kiì ski̱ne̱‑ne jní ko̱ ngats'iì yijo‑la̱ cho̱ xi mìkiì xíxteèn jní‑la̱. ;Eo’'A̱n, k'oa̱á xán‑nò nga mìkiì si̱nè‑la̱ kjoa̱ xi 'in tjín jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, jñà xi nchifatjìya‑la̱ nga Nainá nchifìt'aà‑la̱. DwK'oa̱á tsò Nainá, nga tsibéno̱jmí kjo̱hítsjeèn xi tjín‑la̱
skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. C!mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi i'nga ko̱hótsji‑ne Nainá,
ngats'iì xi mìtsà xi̱ta̱ judío, jñà xi 'ín ts'a̱n tjít'aà. !B;K'e̱ nga ko̱ma i̱skan, ki̱tjojen ìjngoò k'a
nga kìndàyà xi̱tse̱‑na kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David xi jye its'oòn;
jè xi jye chixoña, ìjngoò k'a síkixi̱ya‑na;
siìkíjna jngoò‑na xi̱ta̱ xi ko̱tìxoma ngajo‑la̱ David, ~AuK'oa̱á s'ín mangásòn 'én koni s'ín kiskiì jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: 2@]Jè Simón Pedro, jyeé tsibéno̱jmí‑ná kó s'ín komà nga ti̱sa̱ ítjòn nga Nainá jaàjiìn jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ma. ? K'e̱ nga jye kiìchja̱ Bernabé ko̱ Pablo, k'e̱é kiìchja̱ Jacobo, kitsò: ―'Ndseé xi i̱ titsa̱jnaà, ti̱ná'ya‑ná. > Jyò tsibìtsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna. Kiì'nchré‑la̱ Bernabé ko̱ Pablo nga tsibéno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ nga 'ñó tse kjo̱xkón ndaà xi kis'iìn Nainá xi i̱t'aà ts'e̱ nga nguixko̱n jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. B=} Mìkiì ko̱s'ín ko̱ma. Nga̱ k'oa̱á s'ín mokjeiín‑ná nga jñá, ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱, ta ngásòn kjo̱ndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo kítjokàjñaá kjo̱'in. @<y I̱'ndei̱, ¿mé‑ne kondra̱ onguí‑là kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá, tsà koi na̱chrjein‑la̱ ko̱jti‑la̱? Nga bìnè‑lá xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo nga si̱ìkitasòn kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma. Ni̱ jñá ko̱ ni̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná chíkjoa̱‑ná nga nìkitasoán. q;[ Nainá, kisìtsjeè ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ koi k'e̱ nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, nga mìkiì faájiìn xi̱ta̱, tà ngásòn fìko̱‑ná ngats'iaá, xi xi̱ta̱ judío 'mì‑ná ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. T:!Nainá xi beè ini̱ma̱‑ná, k'oa̱á s'ín tsakó kixi̱‑ná nga ti̱koa̱ kiskoétjò xi̱ta̱ koi nga k'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ koni s'ín kitsjaà‑ná jñá. I9 Tse jchán tsajoóya‑ne kjoa̱ koi; chaán tsasíjna kixi̱ Pedro, kiìchja̱, kitsò: ―'Ndseé, jñò, jyeé tíjiìn‑nò nga kjòtseé jaàjiìn‑na Nainá nga 'a̱n kèno̱jmí‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío mé‑ne nga ti̱koa̱ ko̱kjeiín‑la̱. 2"}h|h|zyPxwvvuGt'srqqpZonYll?k)jiihgfe0ddbbFa~a`_^[]S\[sZ5YXXW&VTUTTRvQQP&OhNWMLKJJ_IHHG4FmDDCBB7AAC@&?>=<(;:9O88666F544422210/T--8,l+6)M'&$#"" " *kmV}  & 84k2bT=Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado kitsò‑la̱ Pablo: ―Tse jchán to̱n kisengui‑na yijo‑na̱ nga xi̱ta̱ Roma komà. Jè Pablo kitsò: ―Ta̱nga 'a̱n, k'oa̱á s'ín kits'ian nga xi̱ta̱ Roma‑ná. >SuJè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado kiìkon Pablo, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, ¿a kixi̱í kjoa̱ nga xi̱ta̱ Roma‑né? Pablo kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱. oRWJè xi̱ta̱ xi bít'in‑la̱ jñà soldado xi i'nga, k'e̱ nga kiì'nchré nga xi̱ta̱ Romaá Pablo, kiìkon jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi si̱koi̱i xi̱ta̱ jè? Nga xi̱ta̱ Roma‑né. Q1K'e̱ nga jye tjít'aà'ñó, Pablo kiskònangui, kitsò‑la̱ jè soldado xi ya̱ síjna, jè xi bít'in‑la̱ jñà soldado xi i'nga: ―¿A tsjá'ndeé‑lè kjo̱tíxoma nga k'oa̱s'ín nìkoi̱i jngoò xi̱ta̱ Roma xi kj'eè kiì 'ya‑la̱ mé jé xi tjín‑la̱? {PoJè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsjaà o̱kixi̱ nga tsasíjna'ya Pablo ya̱ cuartel; ti̱koa̱ kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtajá‑la̱ mé‑ne nga ke̱èno̱jmí‑ne mé kjoa̱ xi tsohótsji nga kondra̱ fìtji̱ngui‑la̱ xi̱ta̱. |OqJñà xi̱ta̱ koi, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ ìsa̱, bítsajneè nikje‑la̱ koa̱ bíxteèn chijo ni'nde. 'NGJñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ndaà nchi'nchré‑la̱ Pablo koni s'ín tíchja̱; k'e̱é kòjti‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré 'én xi jyehet'aà‑ne; 'ñó kiìchja̱ kóho̱tjín nga kitsò: ―¡Xi̱ta̱ jè, kàtiyaà! ¡Mìkiì ok'ìn‑la̱ nga kíjnakon ìsa̱ i̱sò'nde! M-Ta̱nga jè Na̱'èn‑ná kitsò‑na: “T'in, ján siìkasén‑lè na̱xa̱ndá‑la̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi kjiìn títsa̱jna.” LyK'e̱ nga kisìk'en Esteban xi xi̱ta̱ chi̱'nda‑lè xi jè kitsjaà 'én tsi̱ji, ti̱koa̱á 'a̱n ya̱á tìjna̱a; ti̱koa̱á kisìjngoò takoàn nga kinìk'en; skanda 'a̱án kitsobà nikje‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kisìk'en Esteban.” jKM'A̱n kixan‑la̱: “Na̱'èn, jyeé beèxkon‑na nga 'a̱n, xki̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga kiaà nga kitsobà'ñoá xi̱ta̱, kiskinìs'en nda̱yá, ti̱koa̱ kiskaàn‑koa̱a jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji. SJtsatsejèn‑na̱ Na̱'èn‑ná; kitsò‑na: “Ti̱xátíyi, ni̱to̱n tìtjo̱kàjiìn na̱xa̱ndá Jerusalén; i̱jndé, mì yá xi kji̱'nchré 'én‑lè xi ki̱nókjoa̱yi i̱t'aà ts'a̱n.” I-’K'e̱ nga j'i̱‑na Jerusalén, kiaà ya̱ ñánda tíjna i̱ngo̱ ítjòn nga kichjàt'aà‑la̱ Nainá. Koni nijñá tí'biì‑na, HI̱'ndei̱, kì ti̱ chiñà‑ne. Ti̱sítji̱in; kàtamai bautizar; ti̱nókjoa̱t'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús nga kàtatsjeèya jé‑lè.” Mé xi komà k'e̱ nga jè Pablo tsibéno̱jmí‑la̱ kós'ín komà nga kiìkon jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío fGEJi̱í kéno̱jmí‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, ngats'iì kjoa̱ xi tì'yi ko̱ xi tìna'yì. jFMKitsò ìsa̱‑na: “Nainá xi ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná jaàjiìn‑lè nga jcha̱xkoin mé xi mejèn‑la̱; ti̱koa̱ jcha̱xkoin jè xi Nguì Xi̱ta̱ Kixi̱; ki̱ná'yi 'én‑la̱ xi jè sobà ki̱chja̱‑lè. 8Ei K'e̱ nga j'iì katsejèn‑na Ananías, kitsò‑na: “'Ndsè Saulo, kàtatáx'a̱‑ne xkoiìn.” Ti̱k'e̱é‑ne kitáx'a̱‑ne xkoaàn i̱kjoàn kiskoò'an Ananías. {Do ’Ya̱ Damasco tíjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Ananías xi ndaà beèxkón Nainá koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés. Jè Ananías ti̱koa̱á ndaà yaxkón i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ judío xi títsa̱jna ya̱ i̱'nde jè. 5Cc Koi kjoa̱‑la̱ nga 'ñó kjòhiseèn ni'ín, 'a̱n mì ti̱ kiì kjòtsejèn‑na. Jñà xi̱ta̱ xi tji̱koa̱ kitsobà'ñó ndsa̱a nga kiìko̱‑na skanda Damasco. UB# K'e̱é kiskònangui‑la̱ kixan‑la̱: “¿Mé xi s'iaàn, Na̱'èn?” Kitsò‑na: “Ti̱sítji̱in, t'in kixi̱ Damasco. Ya̱á s'e̱no̱jmí yije‑lè kó s'ín tjíndaà kjoa̱ xi s'i̱in.” A/ Jñà xi̱ta̱ xi tji̱koa̱, kijtseè ni'ín nga kjòhiseèn, tà kitsakjòn‑né, ta̱nga mìkiì ki'ya‑la̱ 'én xi 'a̱n kiìchja̱‑na. G@K'e̱é kiskònangui‑la̱, kixan‑la̱: “¿Yá‑ne ngaji̱ Na̱'èn?” Kitsò‑na: “'A̱n‑ná xi 'mì‑na Jesús xi Nazaret ts'a̱n xi ji̱ tì'mìtji̱ngui kondra̱‑ná.” )?K'A̱n, kiskaàjndoòt'aà nangui. Ki'nchrè 'én xi i̱jiìn i̱sén kiìchja̱, kitsò: “Saulo, Saulo, ¿mé‑ne 'a̱n tì'mìtji̱ngui kondra̱‑ná?” z>m’K'e̱ nga jye kjo̱meè bijchoa chrañàt'aà‑la̱ Damasco, ijchò‑la tsà nchisen, tà ni̱to̱ón tsatsejèn jngoò‑na ni'ín xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kjòhiseèn kóho̱kji nga jngoò itjandiì‑na koni s'ín tìfia. ;=oJñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ngats'iì xi̱ta̱ jchínga, ndaà kijtseè kjoa̱ koi. Jñà kitsjaà‑na xo̱jo̱n nga kiìko̱‑la̱ xi̱ta̱ xinguia̱á xi títsa̱jna Damasco nga ko̱ma kji̱nchrobàkoa̱a i̱ Jerusalén ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mé‑ne nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in. Kó kitsò Pablo k'e̱ nga tsibéno̱jmí kó s'ín komàt'in nga jahatjìya kjo̱hítsjeèn‑la̱ ^<5Nga sa̱ kjòtseé, kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi fìtji̱ngui‑la̱ ndi̱yá xi̱tse̱ jè, skanda mejèn‑na kisik'én. Tsibìt'aà'ñoá, ti̱koa̱ kiskinìs'en nda̱yá íchjín, íchjá. ; ―'A̱n, xi̱ta̱ judío‑ná. Ya̱á kits'ian Tarso, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Cilicia. Ta̱nga i̱í Jerusalén kòjchá. Jè kiskoòta'yàt'aà‑la̱ jè maestro Gamaliel. Nguì kixi̱í tsakóya‑na koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná. Nguì tíjngoò takoàn nga sìkitasòn‑la̱ Nainá koni s'ín 'nè jñò skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. :Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kiì'nchré nga 'én hebreo kiìchja̱, ìsa̱á jyò tsibìtsa̱jna. K'e̱é kitsò Pablo: &9 G―Ngats'ioò xi xi̱ta̱ judío xinguia̱á 'mì‑nò ko̱ xi xi̱ta̱ jchínga, ti̱ná'ya 'én kixi̱ xi kichjàko̱‑nò nga kichjàtjià yijo‑na̱. 8(Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsjaà'nde‑la̱; i̱kjoàn tsasìjna kixi̱ Pablo ya̱ escalón; kiskímiìtje̱n tsja nga jyò kàtìtsa̱jna xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. K'e̱ nga jye tsibìtsa̱jnajyò, kiìchja̱ko̱ 'én hebreo, kitsò:n7U'Pablo kitsò: ―'A̱n, xi̱ta̱ judío‑ná, ya̱á i̱'nde‑na̱ Tarso, jngoò na̱xa̱ndá xi ndaà yaxkon‑la̱ ts'e̱ nangui Cilicia; tjín‑lè kjo̱ndaà, tjiì'nde‑ná nga kichjàkoa̱a xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. [6/&¿A mìtsà ngaji̱ xi xi̱ta̱ Egipto i̱'nde‑lè xi tsibíts'i̱i kjoa̱siì kò jngoò kò jò nó nga kiìkoi̱i ñijòn jmiì xi̱ta̱ kjoa̱siì ján i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn? ~5u%Jè Pablo, k'e̱ nga jye tífahas'en cuartel kiìchja̱‑la̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsò‑la̱: ―¿A ko̱ma kichjàko̱ jngoò tjò‑lè? Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado kitsò: ―¿A maá‑lè nokjoì 'én griego? U4#$nga tsò: ―¡Ti̱k'eèn! Kó kitsò Pablo nga kiìchja̱tjì yijo‑la̱ 13[#K'e̱ nga nchifìmijìn‑jno escalón, jñà soldado tsa'nga Pablo, koií kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne xi tji̱ngui‑la̱, 'ñó nchimats'e̱n, ,2Q"Jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, xki̱ xi ján chja̱; ka̱kj'ei̱í ka̱kj'ei̱í tsò nga jngoò ìjngoò. Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, mìkiì kisakò‑la̱ mé kjoa̱ xi komà nga 'ñó siì nchis'ín. Kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ soldado‑la̱ nga kàtjìko̱ Pablo ján cuartel. f1E!K'e̱ nga ijchò xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsobà'ñó Pablo; kitsjaà o̱kixi̱ nga jò na'ñó ki̱cha̱ cadena kisit'aà'ñó Pablo. I̱kjoàn kiskònangui yá xi̱ta̱‑ne xi 'mì Pablo ko̱ mé xi kis'iìn. =0s Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, ni̱to̱ón kiìchja̱ i'nga‑la̱ soldado xi ìsa̱ nangui xá tjín‑la̱ nga tsibíxkóya soldado‑la̱; i̱kjoàn tsangachikon, kiì ñánda tjín kjoa̱siì. Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kijtseè soldado, k'e̱é kitsjeiìn Pablo; mì ti̱ kiì kiskaàn‑ko̱‑ne. /7Jye mejèn nchisík'en ta̱nga ni̱to̱ón kiì'nchré jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado ts'e̱ Roma nga kjoa̱siì kisakò na̱xa̱ndá Jerusalén. `.9Kóho̱kji na̱xa̱ndá kiì'nchré nga kjoa̱siì kisakò. Ni̱to̱ón chixoña xi̱ta̱. Kitsobà'ñó Pablo; kjo̱'ñó tsachrje ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱; i̱kjoàn tsibíchjoàjto‑la̱ xotjoa̱ i̱ngo̱. H- Xi̱ta̱ koi, koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín kitsò, k'e̱ nga sa̱ ítjòn kijtseèxkon Pablo ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá nga ta̱ña tímakjoòko̱ jngoò xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi 'mì Trófimo xi xi̱ta̱ Éfeso; k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn tsà ti̱koa̱á kiìko̱‑né ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱. =,s'Ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Ngats'ioò xi xi̱ta̱ Israel 'mì‑nò, ti̱chját'aà‑náje̱n! Jè xi̱ta̱ jè xi tsó'ba nga kijndà na̱xa̱ndá nga okoòya kjo̱tíxoma xi kondra̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá, kondra̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, ko̱ kondra̱‑la̱ i̱ngo̱ ítjòn. Skanda j'iìko̱ó xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi kisìkas'en ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ nga sítjé jè i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá. g+GK'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó itoò na̱chrjein, jñà xi̱ta̱ judío xi inchrobà‑ne nangui Asia, kijtseèxkon Pablo nga ya̱ tíjna ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; chinchá'a ngats'iì xi̱ta̱ nga kitsobà'ñó. 9*kXi komà nchijòn, Pablo kiìko̱ nga ñijòn xi̱ta̱ koi. Ta̱ñaá kisìkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío nga kisìtsjeèya yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. I̱kjoàn kiì ya̱ ñánda tíjna i̱ngo̱ ítjòn nga kisìkí'nchré jñà xi̱ta̱ mé na̱chrjein kjoe̱het'aà na̱chrjein‑la̱ nga nchisítsjeèya yijo‑la̱; i̱kjoàn ko̱ma kji̱ko̱ cho̱ xi kjo̱tjò ts'e̱ Nainá nga jngoò ìjngoò. e)CI̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi jye mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Cristo, jyeé kinìkasén‑la̱je̱n xo̱jo̱n koni s'ín kichoòsòn‑la̱je̱n nga mìkiì ski̱ne̱ tsojmì xi xkósòn sinchát'aà‑la̱; mìkiì ski̱ne̱ jní‑la̱ cho̱; ti̱koa̱á mìkiì ski̱ne̱ yijo‑la̱ cho̱ xi mìkiì xíxteèn jní‑la̱ k'e̱ nga biyaà; ti̱koa̱á kì ti̱ kjoa̱ chijngui sís'in‑la̱. K'e̱ nga kindobà'ñó Pablo ya̱ i̱ngo̱ ítjòn 2(]Tikoi̱i jñà xi̱ta̱. Ti̱tsjeèyi yijo‑lè ko̱ xi̱ta̱ koi. Tíchjí nga kàtasijno‑la̱ tsja̱ sko̱ mé‑ne nga skoe̱‑ne xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ koni tsò‑lè xi̱ta̱. Ya̱á skoe̱‑ne nga ti̱koa̱á ngaji̱ nìkitasoìn kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés. H' K'oa̱á s'ín t'i̱in koni s'ín 'mì‑lèje̱n; i̱ títsa̱jnajiìn ñijòn‑naje̱n xi̱ta̱ xi si̱ìkitasòn koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá nga si̱ìtsjeèya yijo‑la̱. S&¿Mé xi s'e̱én? Kjo̱'ñó‑né kji̱'nchré xi̱ta̱ nga i̱ tijni. B%}Ta̱nga jye xó kiì'nchré xi i̱t'aà tsi̱ji nga k'oa̱á xó s'ín okoòya‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ judío xi títsa̱jnajiìn ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga mì xó ti̱ kiì si̱ìkitasòn‑ne kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés; kàtasíchija xó kjo̱tíxoma xi tjín‑ná xi xi̱ta̱ judío 'mì‑ná, ti̱koa̱ mì xó ti̱ kiì si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ jñà ndí i̱xti kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. W$'K'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, jeyaá kisìkíjna Nainá. I̱kjoàn kitsò‑la̱ Pablo: ―Ji̱ ndí 'ndsè, tí'ya‑né nga jñà xi̱ta̱ judío jyeé 'ñó kjìn jmiì ma‑ne xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Ngats'iì xi̱ta̱ koi, 'ñó mejèn‑la̱ nga ki̱tasòn kjo̱tíxoma xi Nainá kitsjaà‑la̱ Moisés. L#Pablo kisìhixat'aà xi̱ta̱ koi, i̱kjoàn tsibéno̱jmí yije‑la̱ kjoa̱ xi tís'ín Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga jè tísíkjeén Pablo xá xi tís'ín. /"WXi komà inchijòn, tsanguì‑je̱n ko̱ Pablo ni'ya‑la̱ Jacobo; ya̱á títsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱ jchínga xi otíxoma i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. !#K'e̱ nga ijchò‑je̱n Jerusalén, jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi ya̱ títsa̱jna, tsjaá komà‑la̱ nga kiskoétjò‑naje̱n. C Tsobáhijtako̱ i'nga‑naje̱n jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi Cesarea i̱'nde‑la̱. Kiìko̱‑na̱je̱n ya̱ ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'mì Mnasón xi Chipre i̱'nde‑la̱. Xi̱ta̱ jè kjòtseé kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. Ya̱á kinìkjáyako̱‑je̱n. Mé xi komà k'e̱ nga jè Pablo ijchò Jerusalén pYXi komà i̱skan, tsibìxkó‑je̱n tsojmì‑na̱je̱n, i̱kjoàn tsanguí‑je̱n Jerusalén. +OMìkiì komà kichjaàxìn‑la̱je̱n kjo̱hítsjeèn‑la̱; tà k'oa̱á ki'mì‑la̱je̱n: ―K'oa̱s'ín kàtitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá.  Ta̱nga jè Pablo kitsò: ―¿Mé xi ma‑nò? ¿Mé‑ne chìhindáya‑nò? Kì nìba‑là ini̱ma̱‑na̱. 'A̱n tíjngoò takoàn nga kàtít'aà'ñó‑na na̱s'ín kàtasík'en‑na xi̱ta̱ ján Jerusalén xi kjoa̱ ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo.  Ngaje̱n ko̱ xi̱ta̱ Cesarea, k'e̱ nga kina'yà‑je̱n 'én koi, tsibìtsi'ba‑la̱je̱n Pablo nga mìkiì kjoi̱ Jerusalén. V% K'e̱ nga ijchòkon‑naje̱n, kiskoé sincho̱ xi bìjnakjá Pablo. Tsibí'ñó tsja ko̱ ndso̱ko̱, i̱kjoàn kitsò: ―K'oa̱á tsò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá: kiís'ín koi̱ìt'aà'ñó jñà xi̱ta̱ judío ján Jerusalén jè xi̱ta̱ nei‑la̱ sincho̱ jè; i̱kjoàn si̱ìnga̱tsja xi mìtsà xi̱ta̱ judío. 0Y Kjìn na̱chrjein tsitsa̱jnako̱‑je̱n Felipe. Ya̱á j'iì jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Agabo xi inchrobà‑ne Judea jè xi síkjeén Nainá nga chja̱ ngajo‑la̱. b= Ñijòn ma i̱xti íchjín xo̱ngó‑la̱ xi síkjeén Nainá nga chja̱ ngajo‑la̱. GK'e̱ nga komà nchijòn, tsanguì‑je̱n ján Cesarea. Ijchò‑je̱n ni'ya‑la̱ Felipe, xi̱ta̱ xi chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, jè xi ta̱ña kitjaàjiìn‑ko̱ jñà xi̱ta̱ xi itoò ma‑ne nga kisìxáko̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. Ya̱á kinìkjáya‑je̱n ni'ya‑la̱. r]Ya̱á jyehet'aà nga tsitjaàjiìn‑ndá‑je̱n nga itjo‑naje̱n Tiro skanda ijchò‑je̱n Tolemaida. Ya̱á kinìhixat'aà‑je̱n xi̱ta̱ xinguia̱á i̱t'aà ts'e̱ Cristo; jngoò na̱chrjein tsitsa̱jnako̱‑je̱n. !I̱kjoàn kinìhixat'aà‑je̱n xi̱ta̱ xingui̱‑je̱n, tsitjaàs'en‑je̱n chitso koa̱ jñà xi̱ta̱ koi, kiì‑ne ni'ya‑la̱. V%K'e̱ nga jye ijchò jngoò xomàna̱ nga titsa̱jna‑je̱n, i̱kjoàn itjo ìjngoò k'a‑je̱n. Tsobáhijtako̱ yije‑naje̱n jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo, ko̱ íchjín‑la̱ ko̱ i̱xti‑la̱ skanda ján i̱ndiì na̱jnchra̱. Ko̱ ya̱á i̱ndiì ndáchikon chincha-xkó'nchi‑je̱n nga kinokjoàt'aà‑la̱je̱n Nainá. !Ya̱ Tiro, kiskaàkjoò‑je̱n xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, itoò na̱chrjein tsitsa̱jnako̱‑je̱n. Jñà xi̱ta̱ koi kitsò‑la̱ Pablo nga mìkiì kjoi̱ ján Jerusalén; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tsibéno̱jmíya‑la̱. !K'e̱ nga tsitjaàjiìn‑ndá‑je̱n, ki'ya‑je̱n nangui jiìn‑ndá ts'e̱ Chipre xi kijna ya̱ ngaskón‑naje̱n; ta̱nga tsanguí kixi̱‑náje̱n skanda Siria. Jè chitso, ya̱á kisasijna i̱ndiì ndáchikon Tiro nga ya̱á chinchá ch'á‑la̱ xi 'ya. q[Ya̱ Pátara síjna ìjngoò chitso xi tífì Fenicia; jè tsitsa̱jnaya‑je̱n nga tsanguì‑je̱n.  -K'e̱ nga jye kinìhixat'aà‑je̱n xi̱ta̱ xingui̱‑je̱n, tsitsa̱jnaya‑je̱n chitso; tsanguí kixi̱‑je̱n na̱xa̱ndá jiìn‑ndá ñánda 'mì Cos; xi komà inchijòn ijchò‑je̱n na̱xa̱ndá Rodas, i̱kjoàn tsanguì‑je̱n skanda na̱xa̱ndá Pátara. )K&Jñà xi̱ta̱, tsí 'on komà‑la̱ jè 'én xi kitsò Pablo nga mì ti̱ kiì skoe̱xkon‑ne xíkjín. Kiì kinì indiaà skanda ñánda kijna chitso.D%Ngats'iì kiskindàya, kitsobàkjá ko̱ kiskine'a Pablo. }$K'e̱ nga jye o̱kitsò, i̱kjoàn tsasìjna-xkó'nchi Pablo, kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá kóho̱tjín xi̱ta̱. 8 i#K'oa̱á s'ín tsakoòya‑nò, mochjeén‑né nga si̱xá mé‑ne nga si̱chját'aà‑lá jñà xi̱ta̱ xi 'in títsa̱jna; ti̱kítsjeèn 'én‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo xi tsò: “Ìsa̱á ndaà machikon‑t'in jñà xi̱ta̱ xi tsjá mì k'oa̱à‑ne jñà xi̱ta̱ xi tjoé‑la̱.” 9"Jñò, ndaà tíjiìn‑nò nga ndsa̱a kisìxá‑na nga kisìkijne ngats'iì tsojmì xi kinìchjeén‑je̱n ko̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnako̱‑na. W '!'A̱n, ni̱mé xi jaàjiìn‑na, ni̱ to̱n, ni̱ nikje xi ts'e̱ xi̱ta̱. r ] ’I̱'ndei̱, ndí 'ndsè, ngats'ioò, tsja Nainá sìkítsa̱jnaya‑nò. Ti̱koa̱ sìkítsa̱jnajiìn‑nò 'én‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tsjacha xi tjín‑la̱, jè 'én xi ko̱ma tsjá‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑nò. I̱t'aà ts'e̱ 'én koi tjoé‑nò kjo̱tjò ján ngajmiì k'e̱ nga tjoé yije‑la̱ xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá. C Ti̱tsa̱jnakon; ti̱kítsjeèn, 'a̱n, jàn nó tsohóti̱jnako̱‑nò ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n bìxteèn ndáxkoaàn nga tsibeno̱jmíya‑nò kós'ín si̱jchá yijo‑nò. PTi̱koa̱ ki̱tjokàjiín xi ti̱ xi̱ta̱ tsa̱jòn‑nò xi kj'ei̱í kjo̱tíxoma ko̱kòya xi mìtsà kixi̱ kjoa̱; kji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo nga skóna̱cha̱n‑la̱. M'A̱n, be‑ná, k'e̱ nga ko̱ma i̱skan, nga jye kjián, kjoa̱has'en‑jiìn‑nò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í koni tse̱jén ts'e̱n xi mejèn‑la̱ si̱ìkje xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. {oJñò, ti̱kinda̱a yijo‑nò, ti̱koa̱ ti̱kinda̱a na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi jè kisìkijne nga ko̱ jní‑la̱. K'oa̱á s'ín ti̱kinda̱a koni jngoò paxtò ts'e̱ orrè nga jè xá kitsjaà‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Nga 'a̱n, jyeé tsibeno̱jmí yije‑nò kó s'ín tjín kjoa̱ xi tjíndaà‑la̱ Nainá; ni̱mé xi tsibì'ma‑nò. 'I̱'ndei̱, k'oa̱á xan‑nò, tsà mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Jesús, mìtsà 'a̱n tjín‑na jé tsà kjo̱'in s'e̱‑nò. /W’I̱'ndei̱, k'oa̱á xan kixi̱‑nò ngats'ioò jñò xi kiyaxkon‑ná nga tsibeno̱jmí‑nò kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná. #Kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in, mìkiì makájno‑na na̱s'ín si̱ìk'en‑na xi̱ta̱. Jè xi mejèn‑na nga ndaà sìkitasoàn. Ndaà sikjehet'aà xá xi kitsjaà‑na Na̱'èn‑ná Jesucristo nga sika'biá 'én ndaà‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà xi tsjá Nainá. W'ta jè‑né nga kjijndà na̱xa̱ndá ñánda bijchoa, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín béno̱jmíya‑na, k'e̱ nga kìjchoa Jerusalén, nda̱yá kóti̱jna, tse kjo̱'in siìkjiaán. 2]I̱'ndei̱, ján tìfia Jerusalén; tsejèn ma‑na nga jè kjo̱'ñó tífìko̱‑na Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Mìkiì tíjiìn‑na mé kjoa̱ xi ko̱mat'ian; K'oa̱á s'ín beno̱jmíya yije‑la̱, ngats'iì xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne, Nainá kàtjít'aà‑la̱ ko̱ kàtakjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. :~m'A̱n, mìkiì jyò óti̱jna nga beno̱jmíya‑nò ngats'iì kjoa̱ xi mochjeén‑nò xi kjo̱ndaà tsa̱jòn. Beno̱jmíya‑nò ñánda bixoña xi̱ta̱ ko̱ ni'ya‑nò. g}GNga kjit'aà na̱chrjein, 'ñó indaàkjoa̱ tìsìxá‑la̱ Nainá; mì k'oa̱á kji ndáxkoaàn bìxteèn nga otojñaà kjoa̱ koií kjoa̱‑la̱ koni s'ín síko̱‑na jñà xi̱ta̱ judío nga bíchjoà ikon‑na. 4|aK'e̱ nga ijchò jñà xi̱ta̱ jchínga, kitsò‑la̱: ―Jñò, ndaà tíjiìn‑nò kós'ín tìjna̱ko̱‑nò skanda tje̱n‑ne k'e̱ nga j'ia̱a i̱ nangui Asia. ){KPablo, k'e̱ nga tíjna Mileto, kiskinìkjaá jñà xi̱ta̱ jchínga xi tjín‑la̱ xá ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Éfeso. z%Jè Pablo, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga tà kjoa̱hato kixi̱í Éfeso; kisìxátíya‑la̱ yijo‑la̱ nga mìkiì tsibìjna Asia; jè xi mejèn‑la̱ nga ìsa̱ ni̱to̱n ki̱jchò Jerusalén tsà koi na̱chrjein‑la̱ ya̱ tíjna k'e̱ nga ki̱tjo s'eí ts'e̱ Pentecostés. 'Én xi kiìchja̱ko̱ Pablo jñà xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Éfeso Xy)Itjo‑je̱n Mitilene. Nga komà inchijòn, tsitjaàjto‑je̱n Quío. Xi ma‑ne jò na̱chrjein ijchò‑je̱n Samos. Ya̱á Trogilio kinìkjáya‑je̱n. Xi komà jàn na̱chrjein ijchò‑je̱n Mileto. x3K'e̱ nga jye ijchò‑je̱n ján Aso, ya̱á kiskaàkjoò‑je̱n Pablo; tsibìjnayako̱‑naje̱n chitso; tsanguí‑je̱n skanda ján Mitilene. Cw Ngaje̱n, tsanguì ítjòn‑náje̱n, tsitsa̱jnaya‑je̱n chitso skanda ján Asón; ya̱á tsitjaàchjaàjto‑je̱n Pablo; k'oa̱á kitsò nga ndi̱yá ndso̱ko̱ó kiì‑ne. Nv Jñà xi̱ta̱ kiìko̱‑ne ni'ya‑la̱ jè chíti; jye tíjnakon‑ne; k'oa̱á tjín kjoa̱ xi ìsa̱ ndaà kjòtsja‑la̱ xi̱ta̱. K'e̱ nga itjo‑ne Pablo ya̱ Troas nga kiì ján Mileto tua I̱kjoàn kiì mijìn ìjngoò k'a‑ne ya̱ cuarto ñánda títsa̱jna; kisìxkoa̱ya i̱nchra̱jín, koa̱ tsakjèn‑ko̱ xíkjín. Ìjngoò k'a tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱ya skanda kis'e‑la̱ i̱sén. I̱kjoàn kiì‑ne. ftE K'e̱é inchrobàjen Pablo; kitsobàkjá, kitsò: ―Kì tsakjoòn‑jèn, tíjnakon‑né. =ss Jngoò chíti xi 'mì Eutico tíjnajto ventana‑la̱ ni'ya xi jàn piso tjín‑la̱. Koa̱ jè Pablo nga 'ñó ndojò kiìko̱ 'én xi tsibéno̱jmí, jè chíti kisijnafè nga 'ñó nijñá‑la̱. K'e̱ nga jye 'ñó kjinafè, kiskaàngui skanda i̱t'aà nangui. K'e̱ nga kitjámiìtje̱n, jyeé k'en. jrMYa̱ cuarto xi kijnasòn‑'nga ts'e̱ ni'ya ñánda titsa̱jna‑je̱n, kjìn lámpara títì. :qmJè na̱chrjein tahàngo̱ nga tàts'en xomàna̱ chixoña yije‑je̱n nga kinìxkoa̱ya‑je̱n i̱nchra̱jín; jè Pablo 'ñó ndojò kiìko̱ nga tsibéno̱jmíya 'én‑la̱ Cristo. Tíchja̱‑né skanda kó nga ijchò osen ni̱tje̱n, koií kjoa̱‑la̱ nga komà inchijòn jye tífì‑ne. kpOK'e̱ nga jye jyehet'aà jñà na̱chrjein‑la̱ s'eí nga bichiaá i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san, tsitsa̱jnaya jngoò‑je̱n chitso ya̱ Filipos; i̱kjoàn tsanguijiìn‑ndá‑je̱n; xi komà 'òn na̱chrjein ijchòtji̱ngui‑la̱je̱n ján Troas; ya̱á tsitsa̱jna jngoò xomàna̱‑je̱n. K'e̱ nga tsibìjna Pablo ján Troas noUJñà xi̱ta̱ xinguia̱á koi, kiì ítjòn‑né skanda ján Troas. Ya̱á kiskoòñà‑naje̱n. nTsobáhijtako̱ jè Sópater xi Berea i̱'nde‑la̱, ti‑la̱ ma Pirro; jè Aristarco ko̱ Segundo xi Tesalónica i̱'nde‑la̱; Gayo xi Derbe i̱'nde‑la̱; ko̱ Timoteo; ti̱koa̱á ya̱ tji̱ko̱ Tíquico ko̱ Trófimo xi Asia i̱'nde‑la̱. #m?Pablo, jàn sá tsibìjna Grecia. K'e̱ nga jye tíbìjnandaà nga skoé jngoò chitso nga jye tífì ján Siria, kisijiìn‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ judío, k'oa̱á s'ín tjíndaà‑la̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en; kisìkátji‑ne, ndi̱yá Macedonia kiì ìjngoò k'a‑ne. l+Koni s'ín tsajmeè nga kiì, jahato ngats'iì na̱xa̱ndá nga ndaà kisì'ñójiìn ikon jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo; ijchò skanda Grecia. yk mK'e̱ nga jye kisikjoàn‑la̱ kjoa̱siì, Pablo tsibíxkóya yije xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo nga kitsjaà‑la̱ 'én xi ndaà tsò nga kisì'ñójiìn ikon. I̱kjoàn, kisìhixat'aà xíkjín nga kiì ján nangui Macedonia. _j7)K'e̱ nga jye o̱kitsò xi̱ta̱ jè, kiì yije‑ne ni'ya‑la̱ xi̱ta̱.Di(Jè kjoa̱ xi kòma i̱'ndei̱, tjín‑la̱ kjo̱skon tsà jè xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma ki̱chja̱'nchré‑ná nga kjo̱siì titsa̱binchaátsjiaá. ¿Mé kinda̱ xi k'oia̱á? 0hY'Jñò, tsà mé xi mejèn‑ìsa‑nò, kàtasijna jngoò junta ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi kixi̱ tjín nga kàtasindaàjiìn koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma. g}&Tsà jè Demetrio ko̱ xi̱ta̱ xi síxáko̱, tsà mé kjoa̱ xi tjín‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, tjín xi̱ta̱xá xi ma‑la̱ bíndaàjiìn, koa̱ tjín ni'ya osen ñánda sindaàjiìn mé‑ne nga ko̱ma ki̱nchako̱‑ne yijo‑la̱. 1f[%Jñà xi̱ta̱ xi jñò kòf'i̱ko̱ò i̱jndé, nì mé kjoa̱ xi kòhótsji i̱t'aà ts'e̱ i̱ngo̱; ti̱koa̱á mìtsà jè nea̱‑ná Diana kàchja̱jno‑la̱. xei$Ni̱jngoò xi ko̱ma kíjna'ma kjoa̱ koi. Mochjeén‑né nga mì ta̱xki̱ s'e̱en; ítjòn ti̱kítsjeèn. d9#Jè xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ secretario ts'e̱ na̱xa̱ndá, k'e̱ nga jye kisìkítsa̱jnajyò xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kitsò‑la̱: ―Ngats'ioò xi xi̱ta̱ Éfeso 'mì‑nò, 'ya‑nò nga ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde beè‑né nga i̱ na̱xa̱ndá Éfeso tjín‑la̱ kinda̱ i̱ngo̱‑la̱ ko̱ xkósòn‑la̱ xi nea̱‑ná Diana xi 'ñó 'nga tíjna xi ngajmiì j'iì‑ne. yck"Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kijtseèxkon Alejandro nga xi̱ta̱ judío, ngats'iì, 'ñó kiìchja̱ nga ta jngoó jta̱á kiìchja̱, kitsò: ―¡'Nga kàtìjna Diana ts'e̱ na̱xa̱ndá Éfeso! Koni jò‑la hora kiìchja̱ nga o̱kitsò. Mb!Jñà xi̱ta̱ judío tsasíjna osen Alejandro nga kisìkíchja̱. Jè Alejandro, k'e̱é kiskímiìtje̱n tsja nga kisìkítsa̱jnajyò xi̱ta̱. Mejèn‑la̱ nga ko̱si̱ko̱ xi̱ta̱ judío. ~au Ya̱ ni'ya teatro ñánda chixoña xi̱ta̱, mìkiì 'ya‑la̱ mé kjoa̱ xi tjín. Xki̱ xi ján chja̱, ka̱kj'ei̱í ka̱kj'ei̱í tsò nga jngoò ìjngoò. Ìsa̱á kjìn ma‑ne xi mìkiì tíjiìn‑la̱ mé kjoa̱ xi tjín i̱'nde jè. A`{Ti̱koa̱á ya̱á títsa̱jna i'nga xi̱ta̱ xi xá tjín‑la̱ ts'e̱ nangui Asia xi amigo ts'e̱ Pablo. Kisìkasén‑la̱ 'én nga mì ya̱ kjoa̱s'en‑jiìn ya̱ ni'ya teatro. <_qPablo, mejèn jahas'en tji̱ngui‑la̱ ni'ya nga ki̱chja̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo mìkiì kitsjaà'nde‑la̱. ^Kóho̱kji na̱xa̱ndá kis'e kjoa̱siì; kitsobà'ñó jè xi 'mì Gayo ko̱ Aristarco. Ingajò xi̱ta̱ koi, ya̱á kjihijtako̱ Pablo; ján i̱'nde‑la̱ nangui Macedonia. Fàhatje̱n fàhania, kiìko̱ ni'ya teatro ñánda bixoña xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. 1][Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, 'ñó kòjti‑la̱, i̱kjoàn 'ñó kiìchja̱ nga kitsò: ―¡'Nga kàtìjna Diana ts'e̱ na̱xa̱ndá Éfeso! a\;Jè kjoa̱ koi, mìkiì ndaà tjín. Mìtsà tà koi kjoa̱‑la̱ nga chi̱ja xá xi 'nè. Ti̱koa̱á tjín‑la̱ kjo̱skon tsà chi̱ja i̱ngo̱‑la̱ nainá xi 'mì Diana, jè xi 'ñó 'nga tíjna nga mì ti̱ kiì skoe̱xkón‑ne xi̱ta̱; ko̱ ya̱á chi̱ja kjoa̱jeya‑la̱; mìtsà tà i̱ Asia nga yaxkón, tíjtsaá i̱sò'nde. 1[[Ta̱nga ti̱koa̱á titsa̱'ya‑nò, ko̱ titsa̱na'yà‑nò nga jè xi̱ta̱ xi 'mì Pablo, k'oa̱á s'ín binchá'a yije xi̱ta̱ nga mì xó tsà nainá xi tsja xi̱ta̱ sindaà‑ne. Kjìn ma‑ne xi jye jahatjìya‑la̱, mìtsà ta̱ i̱ Éfeso, kóho̱kji jngoò itjandiì nangui Asia. HZ Tsibíxkóya ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ xi síxáko̱ ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi ti̱koa̱ koi xá s'ín, kitsò‑la̱: ―Ngats'ioò jñò, 'ya‑nò nga jè xá koi, bijne‑ná to̱n. >YuJngoò xi̱ta̱ xi 'mì Demetrio xi síxáko̱ ki̱cha̱ plata, bíndaà xkósòn‑la̱ ts'e̱ i̱ngo̱‑la̱ Diana. Ngats'iì xi̱ta̱ xi síxáko̱ 'ñó ndaà síkijne to̱n. XJñà na̱chrjein koi, 'ñó tse kjoa̱siì kis'e ya̱ Éfeso, koií kjoa̱‑la̱ Ndi̱yá xi̱tse̱‑la̱ Cristo. W{K'e̱é kisìkasén ingajò xi̱ta̱ xi síchját'aà‑la̱ ján nangui Macedonia, jè Timoteo ko̱ Erasto; ko̱ jè Pablo, ya̱á tsibìjna chiba na̱chrjein ìsa̱ ya̱ nangui Asia. Mé kjoa̱‑ne nga kjoa̱siì kis'e ya̱ na̱xa̱ndá Éfeso nVUK'e̱ nga jye jyehet'aà kjoa̱ koi, Pablo kisìkítsjeèn nga ján kjoi̱ Jerusalén, kjoa̱hato nangui Macedonia ko̱ Acaya. K'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga ti̱koa̱ mochjeén‑né nga ján kjoi̱ na̱xa̱ndá Roma. U K'oa̱á s'ín komà‑ne nga 'ñó tsangasòn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo; tseé nga'ñó kis'e‑la̱. T1Ti̱koa̱á kjìn ma xi̱ta̱ tj'e j'iìko̱ yije libro xi kisìkjeén nga ti̱sa̱ ítjòn nga tsaká. Chinchájiìn ni'ín nga kitiì nga nguixko̱n yije xi̱ta̱. K'e̱ nga komà kinda̱ jè chjí‑la̱ libro xi kitì, icháte jmiì to̱n plata tjín‑ne chjí‑la̱. CSKjìn xi̱ta̱ xi jye mokjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, j'iì kéno̱jmí nga nguixko̱n xi̱ta̱ nga ch'o tjín xá xi kis'iìn nga sa̱ ítjòn. XR)Ngats'iì xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi tjín ján na̱xa̱ndá Éfeso, kiì'nchré kjoa̱ xi komà; tà kitsakjòn‑né. Ìsa̱á 'ñó ndaà kijtseèxkón Na̱'èn‑ná Jesucristo. QJè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ kiskaàn‑ko̱ jñà i̱xti koi; kitsjoònè kitsjoòfe; kisìkijne‑la̱ nga itoò i̱xti. Itjo ni'ya, i̱kjoàn tsanga nga laká kjoàn koi kjoa̱‑la̱ nga 'ñó kisìki'on. 7PgTa̱nga jè xi̱ta̱ nei̱í, jngoò k'a kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―'A̱n bexkon‑ná Jesús, ti̱koa̱á bexkon‑ná Pablo; ta̱nga jñò, ¿yá xi̱ta̱‑nò? O)Jngoò xi̱ta̱ judío xi 'mì Esceva xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, k'oa̱á s'ín mejèn kis'iìn i̱xti‑la̱ xi itoò ma‑ne. %NC Tjín i'nga xi̱ta̱ judío xi xki̱ xi ján na̱xa̱ndá tjíma nga ochrjekàjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Mejèn‑la̱ k'oa̱ ti̱s'ín si̱ìkaxki̱ 'ín‑la̱ Jesús nga ko̱xkiì‑la̱ xi̱ta̱. Tsò‑la̱ jè nei̱í: ―¡I̱t'aà ts'e̱ Jesús xi jè Pablo okóya otiìxoma‑lè nga tìtjo̱kàjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ koi! !M; Skanda jè pahìto̱‑la̱ ko̱ nikje xi síkjeén Pablo f'iìkjaá xi̱ta̱ nga fìko̱‑la̱ xi̱ta̱ xi xk'én. K'e̱ nga jye síko̱ jñà nikje, mandaà‑ne ch'in xi tjín‑la̱; ti̱koa̱á bitjokàjiìn‑ne ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. GL Nainá, tseé kjo̱xkón kis'iìn nga jè kisìkjeén Pablo. |Kq Pablo, jò nó tsibìjna nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. K'oa̱á s'ín komà nga kiì'nchré 'én ndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo ngats'iì xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jna na̱xa̱ndá ts'e̱ nangui Asia. 6Je Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi kisìtájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱, mìkiì kòkjeiín‑la̱ koni s'ín tíhokóya Pablo. Ch'oó kiìchja̱ nga nguixko̱n xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ ndi̱yá xi̱tse̱‑la̱ Cristo. Pablo, k'e̱é tsasìt'aà xìn; kiìko̱ yije xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo. Ya̱á kiìko̱ jngoò ni'ya escuela ñánda okóya xi̱ta̱ xi 'mì Tirano. Ya̱á tsajoóya‑ne nga na̱chrjein nchijòn. ZI-Pablo, jàn sá tsibìjna Éfeso nga xki̱ xòhoto̱ fì ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga; mìkiì tsakjón nga béno̱jmíya, 'ñó kiìchja̱ko̱ xi̱ta̱ nga kàtakjeiín‑la̱ kós'ín otíxoma Nainá. N~}} {{Uzywxavvtsr~q:pGonm8lkkjviPgfe%dPdcbbaW`_^^]W\ZYXXlWVV U"TS~RQQONNMMvLKmJIHGFE6DyCC BhA@@_?D>X=R&x%=$w#"!!,LSHm F 'WWN\ Jñà xi̱ta̱ xi síxáko̱ chitso, k'e̱ nga kijtseè nga indaà ts'a tjo̱ xi inchrobà‑ne ya̱ i̱'nde sur, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga jyeé ko̱ma ki̱sòn‑ndá; itjo‑je̱n, tsanguisòn ndá‑je̱n ya̱ i̱ndiì nangui Creta. |[q Ya̱ i̱'nde jè, mìkiì ndaà choòn nga ya̱ sasíjna chitso na̱chrjein ch'o 'nchán. Xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jnaya chitso, kjìn ma xi ngásòn kitsò nga ki̱tjokàjiìn Buenos Puertos; ján kjoi̱ Fenice, jngoò i̱'nde xi ndaà choòn xi chja̱‑ne Creta ñánda bijchó sinchá chitso nga ya̱ fahas'en jngoò chrja‑la̱ ndáchikon ya̱ nga kixi̱‑la̱ ko̱ ngaskón‑la̱ ñánda kahatji‑ne ts'oí; ya̱á kítsa̱jna na̱chrjein ts'e̱ cho̱ 'nchán. K'e̱ nga ts'a tjo̱ xkón LZ Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, ìsa̱á ndaà kiì'nchréñijon‑la̱ jè nei‑la̱ chitso ko̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi tísíxáko̱ chitso mì k'oa̱á‑ne koni kitsò Pablo. IY  ―'A̱n, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑na, ndi̱yá jè, 'ñó tse kjo̱xkón tjín‑la̱; jchi̱jaá‑la jè chitso ko̱ ch'á xi 'ya, skanda jñá, mejèn tsà si̱chijaá yijo‑ná. uXc Jyeé kjìn na̱chrjein tsato; jyeé 'ñó kjo̱xkón tjín‑la̱ i̱jiìn ndáchikon, nga jyeé nchrobá machrañà na̱chrjein cho̱ 'nchán [k'e̱ nga 'ñó 'ba tjo̱]. K'oa̱á ma‑ne jè Pablo kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: _W7Tseé kjo̱'in ki'nè‑je̱n nga tsitjaàjiìn‑ndá‑je̱n kóho̱kji i̱ndiì ndáchikon ts'e̱ Creta. Chjá ijchò‑naje̱n i̱'nde ñánda 'mì Buenos Puertos ya̱ chrañàt'aà‑la̱ na̱xa̱ndá Lasea. ,VQKjìn na̱chrjein tsitjaàjiìn‑je̱n ndáchikon nga ta̱fì ta̱fì tsanguì‑je̱n; chjá ijchò‑naje̱n ya̱ kixi̱‑la̱ Gnido. Jè tjo̱ mìkiì tsjá'nde‑naje̱n nga onguí kixi̱‑je̱n; tsitjaáhi̱ndiì‑la̱‑je̱n nangui Creta ya̱ kixi̱‑la̱ na̱xa̱ndá Salmón. 'UGJè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado kisakò jngoò‑la̱ chitso xi na̱xa̱ndá Alejandría ts'e̱; ya̱á kisìkas'en‑naje̱n nga ján tífì Italia. T'Tsitjaàjto‑je̱n i̱jiìn ndáchikon i̱'nde ts'e̱ Cilicia ko̱ Panfilia; ijchò‑je̱n Mira, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne nangui Licia. S5K'e̱ nga itjo‑naje̱n Sidón, k'oa̱á s'ín tsanguì‑je̱n xijngoaà nangui jiìn‑ndá Chipre, nga jè tjo̱, kondra̱ tsa̱je̱én tí'ba. (RINga komà inchijòn, ijchò‑je̱n Sidón. Jè Julio ndaà kijtseè ikon Pablo; kitsjaà'nde‑la̱ nga kiìkon amigo‑la̱ mé‑ne nga si̱ìs'in‑la̱. 'QGTsitjaàs'en‑je̱n jngoò chitso xi ts'e̱ Adramitio xi jye mejèn tíbitjo nga ya̱ tífì jñà na̱xa̱ndá i̱ndiì ndáchikon ts'e̱ nangui Asia. Ti̱koa̱á ya̱á tíjnako̱‑naje̱n Aristarco xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Tesalónica, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne nangui Macedonia. P K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ján si̱ìkasén‑naje̱n Italia, jè Pablo ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga xi nda̱yá títsa̱jna, jè kjònga̱tsja xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado xi 'mì Julio xi ya̱ chja̱ jngoò jtín‑ne soldado xi ts'e̱ César. RO Agripa kitsò‑la̱ jè Festo: ―Xi̱ta̱ jè, ko̱maá‑la kíjnandei̱í‑ne tsà mì k'oa̱á s'ín kisìjé nga jè ki̱ìndaàjiìn‑la̱ César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma.?NwXìn kiì nga tsajoóya‑ne kjoa̱ koi. Kitsò‑la̱ xíkjín: ―Xi̱ta̱ jè, ni̱mé kjoa̱ tjín‑la̱ nga ki̱yá, ti̱koa̱á mìkiì ok'ìn‑la̱ nga nda̱yá kíjna'ya. mMSK'e̱é tsasítje̱n Agripa ko̱ Festo ko̱ Berenice, ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna. gLGPablo kitsò: ―Tsà tse ko̱ tsà chiba chija‑la̱, 'a̱n, k'oa̱á s'ín mejèn‑na nga nguixko̱n Nainá nga kàtakjeiín‑lè xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni; ti̱koa̱ kàtakjeiín‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi nchi'nchré‑na. K'oa̱á s'ín kàtamat'ioòn koni 'a̱n ta̱nga mì k'oa̱á s'ín na'ñó ki̱cha̱ cadena si̱t'aà'ñó. KJè Agripa kitsò‑la̱ Pablo: ―Tà chibaá chi̱ja‑la̱ tsà kinìkijne‑ná nga 'a̱n, xi̱ta̱‑la̱ Cristo ko̱ma. ,JQNgaji̱ Agripa xi xi̱ta̱xá tijni, ¿a mokjeiín‑lè koni s'ín kitsò jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá? 'A̱n, be‑ná nga mokjeiín‑lè. 'IGJè Agripa xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, tíjiìn yijeé‑la̱ kjoa̱ koi; k'oa̱á ma‑ne ma'ñó takoàn nga nguixko̱n jè tìchjà 'én koi; 'a̱n, k'oa̱á s'ín makixi̱ya‑na nga jè, ti̱koa̱á 'ñó ndaà tíjiìn‑la̱ kjoa̱ koi; nga mìtsà tjí'ma koni s'ín komà. H/Ta̱nga jè Pablo kitsò: ―Ngaji̱ Festo xi xi̱ta̱xá tijni, mìtsà tímaskáya‑na; k'oa̱á s'ín tjín; 'én kixi̱í xi tìchjà. DGJè Festo, k'e̱ nga kiì'nchré 'én‑la̱ Pablo nga tíhosìko̱ yijo‑la̱, 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―¡Ngaji̱ Pablo, tímaskáyaá‑lè; jè xo̱jo̱n tísískáya‑lè! F+K'oa̱á s'ín tsakóya xi̱ta̱ koi, nga jè Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá] tjínè‑la̱ nga k'en, ta̱nga jè jaáya ítjòn‑la̱ mé‑ne nga ke̱èno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío kós'ín ko̱hiseèn‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ nga ko̱ma ki̱tjokàjiìn kjoa̱jñò. Kó kitsò Agripa nga mejèn jahas'en‑jiìn‑la̱ 'én‑la̱ Nainá GETa̱nga Nainá tsasìko̱‑na; tákó k'oa̱á tìs'iaàn skanda i̱'ndei̱; k'oa̱á s'ín tìbeno̱jmí yije‑la̱ ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne. Mìtsà kj'ei̱í 'én okoòya; koi 'én beno̱jmiá xi tsakóya Moisés ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, kjoa̱ xi ko̱ma nga tífì ìsa̱ na̱chrjein. DKoií kjoa̱‑la̱, jñà xi̱ta̱ judío, kitsobà'ñó‑na ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱; mejèn‑la̱ nga si̱ìk'en‑na. ’Ngaji̱ Agripa xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni, 'a̱n mìkiì kisìtájaàjñaà ini̱ma̱‑na̱ jè kjoa̱ xi kìjtseè ko̱ xi ki'nchrè xi ngajmiì inchrobà‑ne. Anga chíx'a̱ngui xko̱n nga mì ta̱ tsjaà ya̱ ki̱nchimaya ndi̱yá jñò; ndi̱yá iseèn ki̱nchimaya. Kàtinchat'aàxìn‑la̱ nga'ñó‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í; Nainá kàtjìt'aà‑la̱. K'e̱ nga ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱, ti̱koa̱ s'e̱‑la̱ kjo̱tjò xi tjoé‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi xó kitjaàjiìn‑ne.” @'A̱án sìkinda̱‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑lè ko̱ ts'e̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Ya̱á sìkasén‑lè =?sTi̱sítji̱in; ti̱si̱jna kixi̱i; koií xá kàyaxkon‑ná nga 'a̱n si̱xá‑ná; ji̱í k'oi̱i 'én, jè kjoa̱ xi kà'yi ko̱ kjoa̱ xi i̱skan 'a̱n kokoò sobà‑lè. >-'A̱n kixan‑la̱: “¿Yá‑né ngaji̱ Na̱'èn?” Jè kitsò‑na: “'A̱n‑ná xi 'mì‑na Jesús xi tì'mìtji̱ngui kondra̱‑ná. G=Chixòt'aà‑je̱n nangui, i̱kjoàn ki'nchrè jngoaà 'én hebreo xi kiìchja̱jiìn i̱sén‑na; kitsò: “Saulo, Saulo, ¿mé‑ne 'a̱n tì'mìtji̱ngui kondra̱‑ná? Ti̱ji̱í tìyatoòn‑ne yijo‑lè, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà nchra̱ja̱ tsjón‑la̱ jè yá xi bínès'en‑la̱ nei‑la̱.” ,<Q Ngaji̱, xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni, k'e̱ nga ijchò nchisen, kìjtseè ya̱ i̱ya ndi̱yá, jngoò ni'ín xi ngajmiì inchrobà‑ne xi ìsa̱ 'ñó ote tsejèn mì k'oa̱á‑ne koni ts'e̱ ts'oí. Nguì kisìhiseèn‑né nga jngoò itjandiì‑na ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi tji̱koa̱. !;; ’Koi xá kiì‑na ján na̱xa̱ndá Damasco nga 'a̱n tsatíxá‑na jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ti̱koa̱ kitsjaà‑na o̱kixi̱. ):K Nga xki̱ xi ján ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, kjìn k'a kitsjaà‑la̱ kjo̱'in nga mejèn‑na nga kàtíchja̱jno‑la̱ Cristo. 'Ñó kisìjtikeè, skanda kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ ñánda xìn na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde. Kó komà nga jahatjìya kjo̱hítsjeèn‑la̱ Pablo s9_ K'oa̱á kis'iaàn ján Jerusalén. Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì kitsjaà‑na o̱kixi̱ nga kjìn xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá kiskinìs'en nda̱yá. K'e̱ nga kinìk'en xi̱ta̱ koi, 'a̱n ti̱koa̱á kjòjngoò takoàn. $8A ’'A̱n, nga sa̱ kjòtseé, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga mochjeén‑né nga kondra̱ kjítji̱ngui‑la̱ Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. B7}¿Jñò, mé‑ne nga mìkiì mokjeiín‑nò nga Nainá si̱ìkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en? K'e̱ nga tsibéno̱jmí Pablo kó kis'iìn nga kisìjtikeè xi̱ta̱‑la̱ Cristo 76gNga tejò tje̱‑la̱ na̱xa̱ndá Israel, ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n, jeya nchisíkíjna Nainá nga nchikoñaá‑la̱ nga ki̱tasòn kjoa̱ koi. K'oa̱á xan‑lè ngaji̱ Agripa, nga ti̱koií‑ne kjo̱ndaà xi 'a̱n tìkoña‑la̱; k'oa̱á ma‑ne nga óngui‑na jñà xi̱ta̱ judío. B5}'A̱n mokjeiín‑na nga ki̱tasòn kjoa̱ xi tìkoña‑la̱ koni s'ín jye kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jñà xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑ná. Koií kjoa̱‑la̱ nga i̱ tìjna̱a. 64eJñà xi̱ta̱ koi, tsà mejèn‑la̱ ko̱maá ke̱èno̱jmí‑lè. Ndaà tíjiìn‑la̱ nga 'a̱n, nguì xi̱ta̱ fariseo‑ná; nga̱ jñà xi̱ta̱ fariseo xi ìsa̱ 'ñó bínè‑la̱ yijo‑la̱ nga beèxkón kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ judío xi i'nga. ;3o’Ngats'iì xi̱ta̱ judío tíjiìn‑la̱ kós'ín kisìjchá yijo‑na̱ ján nangui‑na̱ ko̱ Jerusalén tje̱n‑ne nga sa̱ ti kjia skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. v2eBe‑ná nga ji̱ Agripa, tíjiìn yijeé‑lè ngats'iì kjo̱tíxoma xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ judío ko̱ kjoa̱ xi joóya‑ne. K'oa̱á ma‑ne sìjét'aà‑lè, tjín‑lè kjo̱ndaà, tse t'i̱in takoìn, ndaà ti̱ná'ya‑ná. :1m―Ngaji̱ Agripa, matsjaá‑na nga ma kichjàko̱‑lè mé‑ne nga kósi̱koa̱a yijo‑na̱ ngats'iì kjoa̱ xi kondra̱ ts'a̱n tsját'in‑na 'én xi̱ta̱ judío. 20 _Jè Agripa kitsò‑la̱ Pablo: ―Tjí'ndeé‑lè nga ki̱nókjoa̱tjì yijo‑lè. Pablo kiskímiìtje̱n tsja; tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱tjì yijo‑la̱; kitsò: E/'A̱n, k'oa̱á ma‑na, nga ni̱mé chjí‑la̱ tsà ta̱xki̱ sìkasén jngoaà xi̱ta̱ xi nda̱yá tíjna tsà mì sik'à jngoò xo̱jo̱n xi 'ya‑la̱ mé jé xi tjín‑la̱..)Ta̱nga 'a̱n, ni̱mé kjoa̱ xi matsji‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè, kós'ín sìkasén‑la̱ xo̱jo̱n jè César xi xi̱ta̱xá sko̱‑la̱ tíjna‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. K'oa̱á ma‑ne nga sìjét'aà‑nò jñò xi i̱ titsa̱jnaà ko̱ ngaji̱ Agripa xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni, mé‑ne k'e̱ nga jye chjinangui‑la̱á, 'a̱n sakó‑na o̱kixi̱ nga sìkasén xi̱ta̱ jè. )-KTa̱nga 'a̱n, ni̱mé xi matsjit'aà‑na i̱t'aà ts'e̱ nga mochjeén‑la̱ nga ki̱yá. Ta̱nga tso'baá kisìjé‑ne nga jè ki̱ìndaàjiìn‑la̱ César xi xi̱ta̱xá sko̱‑la̱ tíjna‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. 'A̱n, k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ya̱ siìkasén. ,Festo kitsò: ―Ngaji̱ Agripa xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni, ngats'ioò xi i̱ titsa̱jnaà: chítsejèn‑là xi̱ta̱ jè. Ngats'iì jñà xi̱ta̱ judío, 'ñó síjét'aà‑na ján Jerusalén ko̱ i̱ Cesarea nga 'ñó chja̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. +Nga komà inchijòn, ijchò Agripa ko̱ Berenice. K'e̱ nga jahas'en ni'ya osen 'ñó ndaà kisìs'in‑la̱. Kjihijtako̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado ko̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá. Festo kitsjaà o̱kixi̱ nga kiìchjaà Pablo. **MAgripa kitsò‑la̱ jè Festo: ―Ti̱koa̱á 'a̱n mejèn‑na nga kji̱'nchrè‑la̱ xi̱ta̱ jè. Festo kitsò: ―Nchijòn‑le̱ ki̱ná'ya‑la̱. H) K'oa̱á s'ín kisìjé Pablo nga jè César ki̱ìndaàjiìn‑la̱. Koií k'oa̱s'ín kitsjaà‑na o̱kixi̱ nga nda̱yá tíjnaya‑ìsa skanda k'e̱ nga ko̱ma sìkasén‑la̱ César. O('A̱n, mìkiì be mé xi s'iaàn i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi. K'e̱é kiskònangui‑la̱ Pablo, a mejèn‑la̱ nga ján kjoi̱ Jerusalén mé‑ne nga ya̱ si̱ndaàjiìn‑la̱ kjoa̱ xi fìnè. Z'-Tà k'oa̱á tjín 'én xi kitsjaàt'in xi kondra̱ ts'e̱ Pablo koni s'ín beèxkón Nainá ko̱ i̱t'aà ts'e̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Jesús xi jye k'en; ta̱nga jè Pablo tsò‑né nga tíjnakon‑né. &K'e̱ nga jye títsa̱jna osen jñà xi̱ta̱ xi óngui, mìtsà koi kjoa̱ tsohóngui koni s'ín 'a̱n tísíkítsjeèn. d%AKoií kjoa̱‑la̱, k'e̱ nga j'iì i̱jndé jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì kisìchja na̱chrjein; nga ko̱ma inchijòn, nga jye tìjna̱soàn íxi̱le̱‑na̱ nga tìhotiìxoma, ni̱to̱ón kiskinìkjaá xi̱ta̱ jè. $'A̱n, k'oa̱á kixan‑la̱ nga jñà xi̱ta̱xá Roma, mì ta̱xki̱ sík'en xi̱ta̱ k'e̱ nga ti̱kj'eè 'ya‑la̱ jé xi tjín‑la̱. Ítjòn joó'a kjoa̱‑la̱ ko̱ jñà xi̱ta̱ xi óngui mé‑ne nga ko̱ma ki̱nchako̱‑ne yijo‑la̱. >#uK'e̱ nga tsohóti̱jna ján Jerusalén, jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ xi̱ta̱ judío kitsjaà‑na 'én nga óngui. Kisìjé nga kàtiyaà. D"Kjìn na̱chrjein tsibìtsa̱jna ya̱ Cesarea; jè Festo tsibéno̱jmí‑la̱ Agripa kjoa̱‑la̱ Pablo, kitsò‑la̱: ―Jè Félix, jngoò xi̱ta̱ kisìkíjnaya nda̱yá i̱jndé. ! K'e̱ nga jye tsato chiba na̱chrjein, jè xi̱ta̱xá Agripa ko̱ Berenice kiì ján Cesarea nga kisìhixat'aà Festo.  Jè Festo, k'e̱é tsajoóya‑ne ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi títsa̱jnako̱ junta, i̱kjoàn kitsò: ―Tsà k'oa̱á s'ín nìjí nga jè César ki̱ìndaàjiìn‑lè, tà sa̱á ján sìkasén‑lè. K'e̱ nga ijchò ján Cesarea jè xi̱ta̱xá Agripa 8i Tsà tjín‑na jé, tsà ok'ìn‑la̱ nga ki̱yá, tíjngoò takoàn nga kàtasík'en‑na; ta̱nga tsà mì kixi̱í kjoa̱ 'én xi tsját'in‑na, mìkiì ko̱ma ya̱ ko̱nga̱tsja i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi. Ti̱koa̱á‑ne, jè kàtíndaàjiìn‑na César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma.  Pablo kitsò: ―Jye i̱ tìjna̱a ñánda tjín kjo̱tíxoma‑la̱ César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. Mochjeén‑né nga i̱ kàtasindaàjiìn‑na. Ngaji̱ ndaà tíjiìn‑lè nga nì mé kjoa̱ tsohotsjià i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ judío. ]3 Ta̱nga jè Festo mejèn‑la̱ nga ndaà kíjnako̱ xi̱ta̱ judío; kiskònangui‑la̱ Pablo, kitsò‑la̱: ―¿A mejèn‑lè nga k'oín ján Jerusalén mé‑ne nga ya̱ kíndaàjñaà kjoa̱‑lè? }Pablo tsasìko̱ yijo‑la̱ kitsò: ―Ni̱mé jé xi tsohotsjià xi kondra̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío, ni̱ jè kondra̱ ts'e̱ i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá, ni̱ jè kondra̱ ts'e̱ César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. hIK'e̱ nga jahas'en ni'ya osen Pablo, jñà xi̱ta̱ judío xi j'iì‑ne Jerusalén, kiì kinchat'aà chrañà‑la̱ nga kitsjaàt'in 'én ndiso xi 'ñó ch'o tsò ta̱nga mìkiì komà kjòkixi̱ya 'én xi kitsjaàt'in. 'Jè Festo tsibìjna‑la̱ tsà nguì jiìn na̱chrjein ko̱ tsà te na̱chrjein ján Jerusalén; i̱kjoàn kiì ìjngoò k'a‑ne ján Cesarea; nga komà inchijòn ijchò ni'ya osen, tsibìjnanè íxi̱le̱‑la̱ ñánda otíxoma; i̱kjoàn kiskinìkjaá Pablo. 'Jñà xi̱ta̱xá‑nò ko̱ma koa̱hijtako̱‑na ján Cesarea mé‑ne ko̱ma ko̱hòngui‑ne xi̱ta̱ jè, tsà mé jé xi tjín‑la̱. Ta̱nga jè Festo, kitsò: ―Majìn, mìkiì ko̱ma, nga jè Pablo nda̱yá tíjna ján Cesarea; 'a̱n, jyeé ya̱ tìfia. `9Xi̱ta̱ koi, kisìjé‑la̱ kjo̱ndaà jè Festo nga kàtjanchrobáko̱ Pablo ya̱ Jerusalén. K'oa̱á s'ín jye tjíndaà‑la̱ nga kítsa̱chjoà ikon‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá mé‑ne nga si̱ìk'en‑ne. 4aK'e̱ nga jye tíjna Jerusalén, jñà no̱'miì ítjòn ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ judío ijchòkon nga tsohóngui Pablo; kitsjaàt'in 'én xi kondra̱ ts'e̱. ~ wFesto ijchò Cesarea nga jahas'en xi̱ta̱xá ítjòn; xi komà jàn na̱chrjein itjo‑ne Cesarea, kiì Jerusalén. T!K'e̱ nga tsato jò nó, jahatjìya xá‑la̱ Félix. Jè jahas'en xi 'mì Porcio Festo. Jè Félix, mejèn‑la̱ nga ndaà tsibìjnako̱ jñà xi̱ta̱ judío; kisìkíjna ìsa̱ nda̱yá Pablo.9kJè Félix, k'oa̱á s'ín tísíkítsjeèn, mejèn‑la̱ to̱n ko̱chrjekájno‑la̱ Pablo nga si̱ìkíjnandei̱í; k'oa̱á ma‑ne nga kjìn k'a kiìchja̱‑la̱. |qPablo, tsibéno̱jmí‑la̱ kós'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱, mé xi s'e̱én nga kíkjoán‑lá kjoa̱ xi ch'o tjín xi síjé yijo‑ná; ti̱koa̱ tsibéno̱jmí‑la̱ nga sa̱ nchrobá na̱chrjein nga Nainá ki̱ìndaàjiìn. Félix tà kitsakjòn‑né; k'e̱é kitsò‑la̱: ―T'in‑ne. Kj'ei̱í na̱chrjein kichjà ìjngoò k'a‑lè k'e̱ nga ko̱'a‑na. /K'e̱ nga komà jàn ñijòn na̱chrjein, ijchò ìjngoò k'a Félix; tji̱ko̱ Drusila xi chjo̱ón‑la̱ ma xi ti̱koa̱ xi̱ta̱ judío. Kiskinìkjaá Pablo nga mejèn‑la̱ kji̱'nchré‑la̱ kós'ín mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. lQFélix kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ jñà soldado‑la̱ nga si̱ìkíjna ìsa̱ nda̱yá Pablo, ta̱nga ko̱maá ko̱jmeèndei̱í ya̱ i̱ya nda̱yá, ti̱koa̱á ko̱maá ki̱jchòkon xi̱ta̱ xíkjín ko̱ amigo‑la̱. Jè Félix, ndaà tíjiìn‑la̱ koni s'ín tjín ndi̱yá xi̱tse̱ ts'e̱ Jesucristo. Tsibíchróbá kjoa̱ koi. Kitsò: ―K'e̱ nga kjoi̱í Lisias xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, k'e̱é skònangui‑ìsa̱‑nò kjoa̱ xi tjín‑nò. hIA xi koií jé xi tíma‑na nga 'ñó kichjà k'e̱ nga tìjna̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱xá judío nga kixan‑la̱: “Na̱chrjein i̱'ndei̱ tísindaàjiìn‑na nga mokjeiín‑na nga faáya‑la̱ xi̱ta̱ xi biyaà.” 1 [Tsà majìn, jñà xi̱ta̱ xi i̱ títsa̱jna kàtèno̱jmí tsà mé jé kisakòt'aà‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n k'e̱ nga tsohóti̱jna nguixko̱n xi̱ta̱xá judío. ( IJñà xi̱ta̱ xi kijtseè‑na ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱, tsà mé kjoa̱ xi tjín‑la̱ xi kondra̱ ts'a̱n, jñà sabá kàtjanchrobá nga kàtatsjá 'én. Y +K'oa̱á tjín kjoa̱ xi tìs'iaàn k'e̱ nga jye kisìtsjeèya yijo‑na̱ koni tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío. K'e̱ nga kijtseè‑na jñà xi̱ta̱ judío xi Asia i̱'nde‑la̱ nga ya̱ tìjna̱a ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱, mìtsà kjìn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jnako̱‑na. Ti̱koa̱á mìtsà kjoa̱siì tìbìts'ia̱a. S ’Nga jye kò kjìn nó mì ti̱ kiì f'i̱‑na na̱xa̱ndá‑na̱ Jerusalén, j'i̱í ìjngoò k'a‑na nga j'ìko̱‑la̱ to̱n jñà xi̱ta̱ i̱ma̱ ko̱ kitsjaà‑la̱ kjo̱tjò Nainá.  Koií k'oa̱s'ín bìnè‑la̱ yijo‑na̱ nga tsjeè síkíjna kjo̱hítsjeèn‑na̱ nguixko̱n Nainá ko̱ nguixko̱n xi̱ta̱. dA'A̱n, k'oa̱á ti̱s'ín mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ Nainá koni s'ín mokjeiín‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi óngui‑na nga faáya‑la̱ xi̱ta̱ xi biyaà, jñà xi xi̱ta̱ kixi̱ ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ kixi̱. NK'oa̱á xán‑lè xi nguì kixi̱ kjoa̱, 'a̱n, jè sìkitasòn‑la̱ xi Nainá tsò‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑naje̱n; k'oa̱á s'ín sìkitasoàn koni s'ín tjín jè ndi̱yá xi̱tse̱‑la̱ Cristo, jè xi tsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi nga ndi̱yá xìn‑la̱ Nainá‑né. 'A̱n, mokjeiín yije‑na koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. a; Jñà xi̱ta̱ xi óngui‑na mìkiì ko̱ma ko̱kixi̱ya‑la̱ kjoa̱ xi ónè‑na. Y+ Ni̱ sa̱á jngoò k'a 'ya‑na nga xi̱ta̱ otìkjoòkoa̱a, ti̱koa̱á mì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá binchaà'a ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, ko̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, ko̱ ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá. 9 Ngaji̱, ko̱maá ki̱nchátsjiyi. 'A̱n, sa̱á tjín‑la̱ tejò na̱chrjein nga kiaà Jerusalén ya̱ i̱ngo̱ ítjòn nga kijtseèxkoán Nainá. 3_ Jè xi̱ta̱xá ítjòn kiskímiìtje̱n tsja nga kitsjaà'nde‑la̱ Pablo nga kiìchja̱. Pablo kitsò: ―Ji̱ xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni, tíjiìn‑na nga kò kjìn nó tìnìkitasoìn xá i̱ i̱'nde jè; k'oa̱á ma‑ne nga ko̱ kjo̱tsja‑na̱, ti̱'a̱n kichjàtjì‑na yijo‑na̱. jM Jñà xi̱ta̱ judío xi ya̱ títsa̱jna, ti̱koa̱á síngásòn 'én nga kixi̱ kjoa̱. dAKo̱ k'oa̱á kitsò Lisias nga jñà xi̱ta̱ xi óngui, i̱í kjoi̱í nguixkoiìn nga si̱ndaàjiìn.] Ko̱maá ngaji̱ sobà chjinangui‑la̱ mé‑ne nga jcha̱‑ne mé kjoa̱ xi tjín‑la̱ nga ongui‑je̱n. 1ta̱nga jè Lisias xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado tsasìko̱. Ko̱ó kjoa̱ts'e̱n tsafaá'an‑naje̱n k'e̱ nga jye tíjnaya ndsa̱a‑je̱n. QTi̱koa̱á mejèn‑la̱ ch'o kisìtjé I̱ngo̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, k'oa̱á ma‑ne nga kindobà'ñó‑je̱n. [Mejèn k'oa̱s'ín si̱ko̱‑je̱n koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma tsa̱je̱n, i~KK'oa̱á s'ín ki'ya‑je̱n xi̱ta̱ jè nga tíjtsa i̱sò'nde 'ñó ch'o tjín kjoa̱ xi ótsji nga síjòya xi̱ta̱ judío; jè‑né xi xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ Nazaret xi síkjatjìya ndi̱yá‑la̱ Nainá. n}UMajìn‑naje̱n nga siì s'e̱n‑lèje̱n; tjín‑lè kjo̱ndaà, ti̱ná'ya i̱tsé‑náje̱n. &|EKjit'aà na̱chrjein, kóho̱kji ñánda titsa̱jna‑je̱n tjoé‑naje̱n kjo̱ndaà tsi̱ji. Ndaà chjí‑lè nga k'oa̱s'ín nìchját'aà‑náje̱n. s{_K'e̱ nga jye ijchòko̱ Pablo nguixko̱n xi̱ta̱xá, tsibíts'ia̱ Tértulo nga kitsjaàt'in 'én xi kondra̱ ts'e̱ Pablo; kitsò‑la̱ Félix: ―Ngaji̱ xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni, ndaà yaxkón‑lèje̱n. Nga i̱t'aà tsi̱ji, 'ñó tísakó‑naje̱n kjoa̱'nchán. Ndaà xá xi tíbitasòn i̱ na̱xa̱ndá‑na̱je̱n xi kjoa̱ chji̱ne̱ tsi̱ji. z K'e̱ nga komà 'òn na̱chrjein, ijchò Ananías ya̱ Cesarea xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì. Tji̱ko̱ i'nga xi̱ta̱ jchínga xi xá tjín‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío ti̱koa̱ tji̱ko̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Tértulo xi chji̱ne̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma. Jñà xi̱ta̱ koi kiìkon Félix jè xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna nga kitsjaàt'in 'én xi kondra̱ ts'e̱ Pablo. By}#kitsò‑la̱: ―K'e̱é kji̱'nchrè‑lè k'e̱ nga kjoi̱í xi̱ta̱ xi óngui‑lè. I̱kjoàn kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtamakinda̱, ya̱á kíjna ni'ya osen‑la̱ Herodes.Dx"Jè xi̱ta̱xá ítjòn, k'e̱ nga jye tsibíxke̱jiìn xo̱jo̱n carta, kiskònangui ñánda i̱'nde‑la̱ Pablo. K'e̱ nga jye kis'eno̱jmí‑la̱ nga nangui Cilicia i̱'nde‑la̱, w/!Jñà xi̱ta̱ soldado, k'e̱ nga ijchò Cesarea, kisìnga̱tsja jè xi̱ta̱xá ítjòn xo̱jo̱n carta xi 'ya; ti̱koa̱ kisìnga̱tsja Pablo. =vs Nga komà nchijòn jñà xi̱ta̱ soldado xi ndso̱ko̱ kiì‑ne, kisìkátji‑ne; inchrobà‑ne skanda cuartel. Tà jñà kiìko̱ Pablo soldado xi kohòyo̱ títsa̱jnasòn. uJñà soldado, k'e̱ nga jye kitjoé‑la̱ o̱kixi̱, kiìko̱ Pablo k'e̱ nga jye kòjñò skanda ján na̱xa̱ndá Antipatris. ?tw'A̱n, kis'eno̱jmí‑na nga jñà xi̱ta̱ judío, k'oa̱á s'ín tsajoóya‑ne nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en chijé. K'oa̱á ma‑ne nga ji̱ tìsìkasén‑lè. K'oa̱ ti̱s'ín kixan‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi óngui nga nguixkoiìn kàtasindaàjiìn‑la̱ mé kjoa̱ xi tjín‑la̱ kondra̱ ts'e̱.” CsK'e̱ nga ijchòkoa̱a, kisijiìn‑na nga tà koií kjoa̱‑la̱ xi kjo̱tíxoma ts'e̱. Nì mé jé tjín‑la̱ nga ki̱yá; skanda mìkiì ok'ìn‑la̱ nga nda̱yá kíjna i̱ya. r'A̱n, mejèn‑na nga skoeè mé kjoa̱ xi tjín‑la̱. K'oa̱á komà‑ne nga kiìkoa̱a ñánda títsa̱jna xi̱ta̱xá judío. RqXi̱ta̱ xi tìsìkasén‑lè, jñà xi̱ta̱ judío kitsobà'ñó, kjo̱meé kisìk'en, ta̱nga 'a̱n tsohósi̱koa̱a nga kiìkoa̱a soldado‑na̱ nga jye kis'ejiìn‑na nga xi̱ta̱ Roma‑né. p“Tjín‑lè kjo̱ndaà ngaji̱ Félix xi xi̱ta̱xá ítjòn tijni; 'a̱n, xi Claudio Lisias 'mì‑na síhixat'aà‑lè. 5oeJngoò xo̱jo̱n carta tsibíndaà xi tsò: QnTi̱koa̱ kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtinchándaà kohòyo̱ xi kíjnakjá‑la̱ Pablo mé‑ne nga ndaà kji̱ko̱‑ne nga ni̱mé xi ko̱mat'in skanda ñánda tíjna Félix xi xi̱ta̱xá ítjòn. mJè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado kiìchja̱ jò‑la̱ soldado‑la̱ xi bít'in‑la̱ soldado xi i'nga, kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga kàtasíkítsa̱jnandaà jò sìndo̱ soldado xi ndso̱ko̱ kjoi̱‑ne, jàn kaàn ko̱ te xi kohòyo̱ kítsa̱sòn‑la̱, jò sìndo̱ xi ki̱cha̱ lanza k'oa̱ nga kjoi̱ skanda ján Cesarea k'e̱ nga ki̱jchò xi ñijaàn nga ko̱jñò. lJè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsò‑la̱ jè ti nga ko̱maá kjoi̱‑ne; kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga ni̱jngoò xi̱ta̱ ke̱èno̱jmí‑la̱ nga jè ijchò síkí'nchré. K'e̱ nga jè Pablo kichinìt'aà‑la̱ Félix xi xi̱ta̱xá ítjòn kNgaji̱, kì kiì mokjeiín‑lè. Xi̱ta̱ koi, ma‑la̱ tsà ichán nga títsa̱jnachjoà‑la̱ Pablo ya̱ i̱ya ndi̱yá nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. Jye k'oa̱s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá nga mìkiì ko̱kje̱n ti̱koa̱ mìkiì skoí nandá skanda k'e̱ nga si̱ìk'en Pablo. I̱'ndei̱, tà jè nchikoña‑la̱ nga k'oi̱‑la̱ 'én‑lè koni s'ín nchisíjé. "j=Jè ti kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ judío, jye ndaà tsajoóya‑ne [nga mejèn‑la̱ skóna̱cha̱n‑lè]; si̱ìjé‑lè nga kíkoi̱i nchijòn‑lè jè Pablo ján nguixko̱n xi̱ta̱xá judío nga mejèn xó‑la̱ ìsa̱ ndaà tja̱nangui‑la̱ mé kjoa̱ xi tjín‑la̱. i1Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, kitsobà'ñó tsja jè ti, kiìko̱ i̱t'aà xìn, kiskònangui‑la̱ mé 'én xi ke̱èno̱jmí‑la̱. \h1Jè soldado kiìko̱ jè ti ñánda tíjna xi̱ta̱ sko̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―Jè Pablo xi tíjna nda̱yá kàchja̱‑na kàtsò‑na: “Tikoi̱i ti jè.” Tjín xó 'én xi ke̱èno̱jmí‑lè. 'gGPablo kiìchja̱ jngoò‑la̱ soldado, kitsò‑la̱: ―Tikoi̱i ti jè ñánda tíjna xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado. Tjín 'én xi ke̱èno̱jmí‑la̱. fJè ti‑la̱ ndichja Pablo, kiì'nchré kjoa̱ xi tsajoóya‑ne xi̱ta̱ judío; k'e̱é kiì kisìkí'nchré Pablo ya̱ cuartel. uecNgats'ioò xi tjín‑nò xá ítjòn ts'e̱ Junta jè, ko̱t'ìn‑là jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado nga kàtjanchrobáko̱ nchijòn‑le̱ i̱ nguixkoòn. Tà k'oa̱á tìn‑là nga ìsa̱ ndaà mejèn‑nò jcha̱xkoòn kjoa̱ xi tjín‑la̱. Ngaje̱n ki̱tsa̱jnandaà‑je̱n ya̱ i̱ya ndi̱yá nga si̱k'en‑je̱n k'e̱ nga ti̱kj'eè fì i̱jndé. 9dkXi̱ta̱ koi, kiìkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱: ―K'oa̱á s'ín tsibìnè‑la̱je̱n yijo‑na̱je̱n nga ni̱mé xi chji̱ne̱‑je̱n, Nainá kàtatsjá‑naje̱n kjo̱'in tsà mìkiì ki̱tasòn nga si̱k'en‑je̱n Pablo. Vc% Tsatoó ichán ma‑ne jñà xi̱ta̱ judío xi k'oa̱s'ín tsajoóya‑ne. obW Nga kis'e i̱sén, jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Pablo; k'oa̱á kitsò nga mì kì ko̱kje̱n ko̱ mìkiì skoí nandá; Nainá kàtatsjá‑la̱ kjo̱'in tsà mìkiì ki̱tasòn nga si̱ìk'en Pablo. @ay Xi komà nchijòn nga ni̱tje̱n, ijchò kasìt'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná jè Pablo, kitsò‑la̱: ―Kì tsakjoòn‑jèn, k'oa̱á s'ín mochjeén nga ki̱nókjoi̱i xi i̱t'aà ts'a̱n ján Roma, koni s'ín kinokjoì i̱ Jerusalén. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Pablo ` Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, k'e̱ nga kijtseè nga ìsa̱ 'ñó makjan‑la̱ jñà xi̱ta̱, kitsakjòn‑né tsà ya̱ si̱ìk'en Pablo. K'e̱é kiìchja̱ ìsa̱‑la̱ soldado; kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga kàtjìko̱ ìjngoò k'a ján cuartel. P_ Ngats'iì xi̱ta̱ 'ñó jchán kiìchja̱; k'e̱é chincha kixi̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi ya̱ chja̱‑ne ts'e̱ xi̱ta̱ fariseo, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ni̱mé kjoa̱ xi ch'o tís'ín; tsà ini̱ma̱ tsohóko̱ ko̱ tsà àkja̱le̱ tsohóko̱; mìkiì ko̱ma jñá ki̱ncha ikón‑lá Nainá. ^)Koi kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ saduceo mìkiì mokjeiín‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga faáya‑la̱ mik'en, ti̱koa̱ mìkiì mokjeiín‑la̱ tsà tjín xi 'mì àkja̱le̱ ko̱ xi 'mì ini̱ma̱; ta̱nga jñà xi̱ta̱ fariseo mokjeiín yije‑la̱ kjoa̱ koi. 3]_K'e̱ nga k'oa̱ kitsò Pablo, kjòjòya jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna junta; tsibíts'ia̱ jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ saduceo nga tsohótiko̱ xíkjín. $\APablo, k'e̱ nga kijtseèxkon jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna nga jò sko̱ya ma; tjín xi̱ta̱ fariseo ko̱ tjín xi̱ta̱ saduceo; 'ñó kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―'Ndseé, 'a̱n, xi̱ta̱ fariseo‑ná; ki'ndí‑la̱ xi̱ta̱ fariseo‑ná; koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín tísindaàjiìn‑na na̱chrjein i̱'ndei̱ nga k'oa̱á s'ín mokjeiín‑na nga faáya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi biyaà. [Pablo kitsò: ―'Ndsè, mìkiì bexkoan tsà jè xi no̱'miì ítjòn tíjna. Kixi̱í kjoa̱, k'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi xi̱ta̱xá sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá mìkiì ko̱ma ki̱nókjoa̱jno‑la̱.” Z9Jñà xi̱ta̱ xi nchat'aà chrañà‑la̱ Pablo kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín nokjoàjno‑la̱ xi no̱'miì ítjòn‑la̱ Nainá? 6YeTa̱nga jè Pablo kitsò‑la̱: ―¡Ngaji̱, xi jò i̱sén tjín‑lè, Nainá kàtasíjts'iìn‑'a ndso̱boi! Ngaji̱, koií xá tijna‑ne nga kíndaàjiìn‑ná koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma ta̱nga ngaji̱, ìsa̱á nìkatonè‑la̱ kjo̱tíxoma nga mejèn‑lè si̱jts'in‑'a‑ná. X)Jè no̱'miì ítjòn xi 'mì Ananías kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi nchat'aà chrañà‑la̱ Pablo nga kàtasíjts'iìn‑'a tso'ba. W +Pablo kiskoò'an jñà xi̱ta̱xá ítjòn kitsò‑la̱: ―Jñò xi xi̱ta̱ xinguia̱á judío 'mì‑nò, ngats'ioò, k'oa̱á xán‑nò, kjo̱hítsjeèn ts'a̱n, k'oa̱á tsò nga ndaà tìsìkitasoàn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. lVQK'e̱ nga komà inchijòn, jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado mejèn‑la̱ nga ndaà skoe̱ mé jé xi tjín‑la̱ nga k'oa̱s'ín óngui‑ne jñà xi̱ta̱ judío. Kiskíjnda̱'ñó; i̱kjoàn tsibíxkóya xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío; kiìko̱ Pablo, tsasíjnangui nguixko̱n xi̱ta̱ koi.UwJñà xi̱ta̱ soldado xi tjín‑ne nga ko̱jà‑la̱, chinchat'aàxìn; ti̱koa̱á jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado k'e̱ nga kisijiìn‑la̱ nga jè Pablo xi̱ta̱ Roma‑né, kitsakjòn‑né koi kjoa̱‑la̱ nga jè kitsjaà o̱kixi̱ nga kisit'aà'ñó Pablo. Mé xi komà k'e̱ nga jè Pablo tsibìjna nguixko̱n xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío ~}|/{azyx|xwUvFuuGts qppoonCmm8ll'jibhAgfeehdcbb\ag`a_n^]\[[[Z2XWUUT SR Q1O*NMLKkJII^HFEEAD@BAA`@/>=<;::8766B5S43H10//'-,*+*)&((!&&E%a$1##! y\#_&%Y C O x /7x(7bwDJñò xi Na̱'èn 'mì‑nò, kì ta̱xki̱ siì nokjoàko̱o i̱xti‑nò mé‑ne nga mì sìkàjeèn‑la̱ ikon. aDJñò xi i̱xti 'mì‑nò, ndaà ti̱ná'yañijon‑là xi̱ta̱ jchínga‑nò, nga jè Nainá ndaà sasén‑la̱ kjoa̱ koi. Z`-DJñò xi íchjín tjín‑nò, tjòcha jcha̱a íchjín‑nò, kì toòn 'yaà. _DJñò íchjín xi x'i̱n tjín‑nò, nangui titsa̱jna‑là x'i̱n‑nò koni s'ín ok'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo. ^ DNgats'iì 'én xi nokjoà ko̱ ngats'iì xá xi 'nè, i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná koa̱t'e̱en. Ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo tjiì‑là kjo̱ndaà Nainá xi Na̱'èn‑ná. Kjoa̱ xi mochjeén nga si̱ìkitasòn xi̱ta̱‑la̱ Cristo )]KDJè 'én‑la̱ Cristo 'ñó ndaà kàtasijiìn kjit'aà ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Ta̱kóya‑là xinguio̱o ko̱ ti̱kixi̱yaà nga ti̱kjeén kjo̱hítsjeèn xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱. Ti̱jndá‑là Nainá nga tjiì‑là kjo̱ndaà xi tíjiìn ini̱ma̱‑nò; ti̱jndá‑là sò ts'e̱ salmo, ko̱ sò xi jeya síkíjna Nainá, ko̱ sò xi ya̱ nchrobá‑ne ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. $\ADKjoa̱'nchán‑la̱ Cristo ndaà kàtatíxoma i̱jiìn ini̱ma̱‑nò; nga̱ Nainá xó k'oa̱á s'ín kiìchja̱‑nò nga 'nchán ki̱tsa̱jnako̱o xinguio̱o mé‑ne nga ta jngoò yijo ko̱ma‑nò. Ko̱ mochjeén‑né nga kjit'aà na̱chrjein tjiì‑là kjo̱ndaà Nainá. [DJè xi tíjna ítjòn ts'e̱ kjoa̱ koi, jè‑né nga ti̱tsjacha xinguio̱o, nga jè kjoa̱tjòcha xi ndaà síkítsa̱jnajtín‑ná. tZaD Ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi tjín‑nò ti̱kjeiín‑là xinguio̱o, ti̱jchàat'aà‑là xinguio̱o tsà mé kjoa̱ xi ch'o síko̱‑nò. Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín t'e̱en, koni s'ín kisìko̱‑nò Cristo nga kisìjchàat'aà‑nò. EYD Jñò xi xó k'oa̱s'ín jaàjiìn‑nò Nainá ko̱ xi nguì xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ maà nga ndaà matsjakeè‑nò, k'oa̱á s'ín chjoé xi kjoa̱ xi̱tse̱ nga kàtahi̱ma̱cha xi̱ta̱; kàtas'e‑nò kjo̱ndaà; kì 'nga matakòn; indaàkjoa̱ t'e̱en; ko̱ kàtas'e‑la̱ kjoa̱tsejta ini̱ma̱‑nò. SXD I̱'ndei̱, mì ti̱ kiì 'ñó mochjeén‑ne yá‑né xi xi̱ta̱ griego, o yá‑né xi xi̱ta̱ judío, yá‑né xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱, o yá‑né xi kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, yá‑né xi xi̱ta̱ xìn nangui‑la̱ ko̱ yá xi̱ta̱‑ne xi i̱ma̱ tímajchá, yá‑né xi chi̱'nda tíjna'ñó, o yá‑né xi tíjnandei̱í. Jè Cristo xi ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱; ko̱ jè xi tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱. pWYD Jyeé kichjoé xi kjoa̱ xi̱tse̱. Jyeé jahatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑nò. K'oa̱á s'ín tímaxi̱tse̱ya koni kji i̱sén‑la̱ Nainá xi tsibíndaà‑nò skanda kóni nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkoòn yá‑ne xi Nainá. #V?D Kì 'én ndiso nokjoàko̱o xinguio̱o nga jyeé kichjaàxìn‑là yijo‑nò kjoa̱ jchínga‑nò ko̱ ngats'iì kjoa̱ xi ki'nè nga sa̱ kjòtseé. kUODTa̱nga i̱'ndei̱ ti̱kítsa̱jna yije kjoa̱ koi: jñà xi kjoa̱ jti, ko̱ jñà xi kjoa̱ ts'e̱n, ko̱ jñà kjoa̱ xi ch'o tjín, ko̱ jñà kjoa̱ xi nokjoàjno‑la xi̱ta̱, ko̱ jñà 'én xi ch'o tsò nga nokjoà. }TsDJñò, ti̱koa̱á k'oa̱á tjín kjoa̱ xi ki'nè kjòtseé k'e̱ nga ya̱ titsa̱jnajñoò kjoa̱ xi ch'o tjín. oSWDKoií kjoa̱‑la̱ nga kjo̱'in tsjá‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon‑la̱. CRDTi̱kítsa̱jna kjoa̱ ch'o xi síjé yijo jé‑nò xi kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde: koni jñà kjoa̱ chijngui, ko̱ kjoa̱ tjé ko̱ kjoa̱ ch'o xi sasén‑la̱ yijo‑nò ko̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi fahajiìn‑nò, ko̱ nga kjìn tsojmì mejèn‑nò. Kjoa̱ jè ti̱jé‑ne koni tsà xkósòn yaxkón. WQ'DJè Cristo, jè‑né xi kjoa̱binachon‑nò; k'e̱ nga jè xi ko̱tsejèn ìjngoò k'a, jñò, ti̱koa̱á ya̱á ko̱tsejèn‑ko̱o nga jeya ki̱tsa̱jnaà. Xi kjoa̱ jchínga ko̱ xi kjoa̱ xi̱tse̱ 7PgDNga̱ jñò, jyeé k'en kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde, ko̱ jè kjoa̱binachon xi̱tse̱ xi tjín‑nò nga ya̱ titsa̱jnako̱o Cristo, ya̱á tíjnatjò nga nguixko̱n Nainá. zOmDKoií ti̱kítsjeèn kjit'aà mé kjoa̱ xi tjín ngajmiì, kì koií nìkítsjeèn kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde. LN DJñà kjoa̱ ti̱nchátsjioò kjo̱ndaà xi tjín ngajmiì ya̱ ñánda tíjna Cristo nga ya̱ tíjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá, koií kjoa̱‑la̱ nga ya̱ jaáyakjoò‑nò ko̱ Cristo, MDJñà kjo̱tíxoma koi, k'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ koni tsà tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱. Nga̱ síjé‑ná nga ndaà si̱kitasoán kjoa̱ xi 'in tjín mé‑ne nga ndaà jcha̱xkoán kjo̱tíxoma xi tjín‑la̱ i̱ngo̱; ti̱koa̱á tsò‑né nga mochjeén nga mì xi̱ta̱ 'nga ikon ko̱maá, ko̱ nga kínè‑lá kjo̱'in yijo‑ná. Ta̱nga jñà kjoa̱ koi ni̱mé chjí‑la̱, nga mìkiì ma osìko̱‑ná nga nìkítsa̱jnaá jñà kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑ná.LDJñà kjo̱tíxoma koi, tà ts'e̱é tsojmì xi chija k'e̱ nga tímochjeén. Tà kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱‑né koni s'ín okóya. gKGDxi tsò: “Kì kiì nìkoi̱i tsojmì koi, kì kiì chiniì, kì ndsei̱i nìko̱‑ne.”? J3DJñò, ta̱ñaá k'en‑ko̱o Cristo, k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì ti̱ tjí'nde‑nò nga jñà si̱kitasòn kjo̱tíxoma xi tjín i̱sò'nde. ¿Mé‑ne tákó k'oa̱s'ín 'nè‑nò koni tsà kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde otíxoma‑nò nga nìkitasòn‑nò kjo̱tíxoma IwDXi̱ta̱ koi mìtsà ya̱ ndaà fìt'aà‑la̱ Cristo. Nga jè Cristo tíjna sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ jè tsjá‑la̱ kjo̱hítsjeèn ko̱ nga'ñó ko̱ jè síkítsa̱jnajtín xi̱ta̱‑la̱ koni s'ín ma yijo‑ná nga jñà naxá‑ná bítéya nindaà‑ná, mé‑ne nga ndaà si̱ìxá‑ne na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. 2H]DKì kiì biì'nde nga faáxìn‑nò jè kjo̱ndaà xi jye titsa̱jnajñoò jñà xi̱ta̱ xi beèxkón àkja̱le̱; k'oa̱á tsò‑la̱ yijo‑la̱ nga mìtsà xi̱ta̱ 'nga ikon. Jè xi mejèn‑la̱ nga jñò k'oa̱ ti̱s'ín s'e̱en. Jñà xi̱ta̱ koi tsò‑né nga i̱nga nijñá kis'eno̱jmí‑la̱ kjoa̱ jè, ko̱ 'ñó 'nga síkítsa̱jna yijo‑la̱ xi ta kjo̱hítsjeèn ts'e̱, ta̱nga ni̱mé chjí‑la̱. G-DNgats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tà 'nguién‑la̱á kjoa̱ xi i̱skan j'iì; ta̱nga jè xi nguì kjoa̱ kixi̱, jè Cristo. "F=DK'oa̱á ma‑ne jñò, kì kiì nìs'in‑là xi̱ta̱ xi chja̱jno‑nò nga tsò‑nò nga mìkiì nìkitasòn kjoa̱ ts'e̱ tsojmì xi chine, xi 'yò, kjoa̱ ts'e̱ s'eí xi bitjo, kjoa̱ ts'e̱ nga otsejèn xi̱tse̱ ìjngoò k'a sá, ko̱ ts'e̱ na̱chrjein nìkjáya. 5EcDJñà nga'ñó xi tjín i̱jiìn i̱sén ko̱ ngats'iì xi otíxoma, Nainá jaàxìn yije‑la̱ nga'ñó‑la̱. Ya̱á kisìkijne‑la̱ k'e̱ nga jè Cristo k'en‑t'aà krò. Ko̱ ngats'iì xi̱ta̱, ya̱á kijtseè nga kisìchja. Kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ xi mì kiì fìt'aà‑la̱ Cristo :DmDK'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jye kisìkjeheya‑ne xo̱jo̱n xi kitjámiì'nga xi kondra̱ tsa̱ján. Jaàxìn‑ne, ya̱á tsohójnat'aà krò ñánda k'en‑t'aà Cristo. [C/D Jñò, nga sa̱ ítjòn, titsa̱jnaà k'en‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá koi kjoa̱‑la̱ jé‑nò nga jè Cristo kj'eè kiì bít'aà chi̱ba̱‑la̱ ini̱ma̱‑nò nga faáxìn jé xi tjín‑la̱ yijo jé‑nò. Ta̱nga i̱'ndei̱, Nainá jyeé kisìkítsa̱jnakon‑nò ko̱ Cristo nga kisìjchàat'aà‑nò ngats'iì jé‑nò. ZB-D Ti̱koa̱ k'e̱ nga komà bautizar, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà ya̱ kisìhijiìn‑t'aà‑là Cristo xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑nò. K'oa̱á ti̱s'ín jaáya‑nò koni s'ín jaáya‑la̱ Cristo koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑nò nga'ñó xi tjín‑la̱ Nainá nga komà kiskímiìtje̱n Cristo i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà. ,AQD Ti̱koa̱á i̱t'aà ts'e̱ Cristo kisit'aà chi̱ba̱‑nò kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, ta̱nga mìtsà jè xi tsja xi̱ta̱ bít'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑ná, jè‑né nga jè Cristo tsibít'aà chi̱ba̱‑la̱ ini̱ma̱‑nò k'e̱ nga jaàxìn jé xi tjín‑la̱ yijo jé‑nò. ,@QD Nga Cristo titsa̱jnako̱o, tjín yije‑nò ni̱ta̱ mé xi mochjeén‑nò. Jè Cristo otíxoma‑la̱ ngats'iì nga'ñó ko̱ kjo̱tíxoma xi mìkiì tsejèn. w?gD Ya̱á tíjnajiìn yijo‑la̱ Cristo yá‑ne xi nguì jè sobà Nainá nga ni̱mé chijat'aà‑la̱. ,>QDTi̱kinda̱a yijo‑nò nga mì jñà skóna̱cha̱n‑nò xi̱ta̱ xi 'én ndiso chja̱ xi ni̱ mé chjí‑la̱. Jñà kjo̱hítsjeèn koi, tà ya̱á nchrobá‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ koni tsò kjo̱tíxoma xi tjín i̱sò'nde, mìtsà kjo̱tíxoma ts'e̱ Cristo. `=9Dkoni jngoò yá xi na̱nga̱ fì i̱ma̱‑la̱ ko̱ koni jngoò ni'ya xi tísindaàsòn‑ìsa nga kàtakixi̱ya jè kjoa̱ xi mokjeiín‑nò koni s'ín kichìta'yà; ko̱ tjiì kjit'aà‑là kjo̱ndaà Nainá. <DKoni s'ín kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín kixi̱ ti̱tját'aà kjit'aà‑là D;DNa̱s'ín mìtsà ya̱ tìjna̱ko̱‑nò, ta̱nga ini̱ma̱‑na̱ tìsìkítsjeèn kjit'aà‑nò. Matsjaá‑na nga tì'be nga kixi̱ titsa̱jtión koni s'ín onguíko̱o yijo‑nò ti̱koa̱ kixi̱ titsa̱jnaà nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Kjo̱ndaà xi tjín‑ná nga Cristo titsa̱jnakoa̱á :DKoií k'oa̱s'ín tìxan‑nò nga mì yá xi skóna̱cha̱n‑nò nga si̱ìkjeén 'én xi ndaà tsò ta̱nga mìtsà 'én kixi̱. p9YDNga ta jè Cristo tjín‑la̱ ngats'iì kjo̱hítsjeèn ko̱ kjoa̱chji̱ne̱ xi 'ñó chjí‑la̱. {8oDKoií k'oa̱s'ín tìkjaàn‑tji‑nò mé‑ne nga kàtas'e‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑nò ko̱ mé‑ne nga jè kjo̱tsjacha xi tjín‑nò si̱ìkítsa̱jnajtín‑nò. Jè xi mejèn‑na nga ìsa̱ ndaà ko̱kixi̱ kjo̱hítsjeèn‑nò nga nguì ndaà ko̱chi̱ya‑nò jè kjoa̱ xi tjí'ma‑la̱ Nainá xi Na̱'èn‑ná. Jè kjoa̱'ma jè, jè‑né Cristo. y7 mDMejèn‑na nga ndaà kàtasijiìn‑nò, nga 'ñó tìkjaàn‑tji‑nò i̱t'aà tsa̱jòn ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ján na̱xa̱ndá Laodicea, ko̱ i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kj'eè kiì beèxkon‑na. 6 DK'oa̱á ma‑ne nga 'ñó tíbínè‑la̱ yijo‑na̱ nga tìsìxá, tìsìkjeén jè nga'ñó xi tsjá‑na Cristo.Y5 -DK'oa̱á s'ín nokjoàyajiìn‑la̱je̱n ngats'iì xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo; 'ñó nokjoàko̱‑je̱n nga nguì ko̱ kjoa̱chji̱ne̱ okoòya‑la̱je̱n mé‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱ xi fìt'aà‑la̱ Cristo ni̱mé chi̱jat'aà‑la̱ jè na̱chrjein k'e̱ nga ngaje̱n si̱ìnga̱tsja‑je̱n nga nguixko̱n Nainá. 4 3DJè Nainá k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑la̱ nga tsakó‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ kó s'ín tjín kjoa̱'ma‑la̱ xi 'ñó jeya tíjna xi kjo̱ndaà ts'e̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Jè kjoa̱'ma, jè‑né nga jè Cristo tíjnajiìn ini̱ma̱‑nò jñò xi mìtsà xi̱ta̱ judío 'mì‑nò, k'oa̱á ma‑ne nga titsa̱chiñà‑là jñò kjoa̱jeya‑la̱ Nainá xi tsjá‑nò ján ngajmiì. 3 7Djè 'én xi tíjna'ma‑la̱ Nainá nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, Nainá jyeé tsakó‑la̱ xi̱ta̱‑la̱. <2 sD'A̱án tísíkjeén‑na Nainá nga 'a̱n tìsìxákoa̱a na̱xa̱ndá‑la̱, xá xi kisìnga̱tsja‑na xi kjo̱ndaà tsa̱jòn nga nguì ndaà kèno̱jmiá 'én ndaà‑la̱, 1 DI̱'ndei̱ matsjaá‑na̱ nga kjo̱'in tìsìkjiaán xi kjoa̱ tsa̱jòn nga k'oa̱á s'ín tísíjngoaà i̱jiìn yijo‑na̱ koni s'ín chijat'aà‑na kjo̱'in xi kitsjaà‑na Cristo xi kjo̱ndaà ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ nga ti̱jé‑ne yijo‑la̱. &0 GDKjoa̱ koi mochjeén‑né nga kixi̱ ti̱tsa̱jnako̱o koni s'ín mokjeiín‑nò. Ko̱ kì binchat'aàxìn‑là kjoa̱ xi titsa̱chiñà‑là i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, 'én xi jye kina'yà‑là. Jè 'én jè, xki̱ xi ján tínokjoàyajiìn‑la̱ xi̱ta̱ kóho̱kji i̱sò'nde; ko̱ 'a̱n xi 'mì‑na Pablo, 'a̱án kjònga̱tsja nga okoòya 'én. Xá‑la̱ Pablo A/ }DTa̱nga i̱'ndei̱ jyeé ndaà tsajoóko̱‑nò Nainá koií kjoa̱‑la̱ jè kjo̱'in xi kisìkjeiín Cristo i̱ i̱t'aà nangui k'e̱ nga k'en. Koií k'oa̱s'ín kis'iìn‑ne mé‑ne nga tsjeè ki̱tsa̱jnaà‑nò, ko̱ ni̱mé jé xi s'e̱‑nò ko̱ ni̱mé xi ch'o kítjo̱nguio nga nguixko̱n Nainá. B. DJñò, nga sa̱ ítjòn, ti̱koa̱á titsa̱jnat'aàxìn‑la Nainá; kondra̱á tsanguì‑là ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga ch'o tjín kjoa̱ xi ki'nè. k- QDnga i̱t'aà ts'e̱é Cristo, Nainá tsajoóndaàko̱ yije‑ne ngats'iì xi tjín i̱sò'nde ko̱ xi tjín ngajmiì; i̱t'aà ts'e̱ jní‑la̱ Jesucristo xi kixíxteèn ján i̱t'aà krò, Nainá kisìkijne 'nchán kjoa̱. i, MDNainá k'oa̱á s'ín kisaseèn‑la̱ nga jngoò k'aá ya̱ tsibìjnajiìn yijo‑la̱ Cristo, D+ DJè Cristo tíjna sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ nga ti̱jè‑ne yijo‑la̱ ko̱ i̱t'aà ts'e̱é kjòts'ia̱‑ne. K'e̱ nga jaáya‑la̱ Cristo i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, jè tsibìjna ítjòn‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi faáya‑la̱ mé‑ne nga jè kíjna ítjòn‑la̱ ni̱ta̱ mé xi tjín. -* UDCristo, ìsa̱á kjòtseé tíjna mì k'oa̱‑ne ngats'iì tsojmì xi tjín, ko̱ jè tsjá‑la̱ nga'ñó ngats'iì tsojmì mé‑ne nga ndaà kítsa̱jna‑ne. i) MDNga ko̱ Cristo, Nainá tsibíndaà yije xi tjín ngajmiì ko̱ xi tjín i̱ i̱t'aà nangui, xi tsejèn ko̱ xi mìkiì tsejèn, ngats'iì nga'ñó xi tjín i̱jiìn i̱sén, xi títsa̱jna ítjòn, xi otíxoma, xi xá ítjòn tjín‑la̱, ko̱ jñà nga'ñó xi mìkiì tsejèn‑ná; i̱t'aà ts'e̱é Cristo kisindaà yije‑ne ko̱ ts'e̱‑né. U( %DNi̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ beèxkon Nainá ta̱nga jè Ki'ndí‑la̱ tsakó‑la̱ xi̱ta̱ yá‑ne xi Nainá. Nga̱ jè Ki'ndí‑la̱ xi tíjna ítjòn‑la̱ ngats'iì xi kisindaà i̱sò'nde. T' #Djè xi ko̱ jní‑la̱ tsibíchjítjì‑ná nga kisìkítsa̱jnandei̱í‑ná ti̱koa̱ kisìjchàat'aà‑ná jé‑ná. Jè Cristo tíjna ítjòn‑la̱ ngats'iì xi tsejèn ko̱ xi mìkiì tsejèn ]& 5D Nainá kisìkítsa̱jnandei̱í‑ná i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í jè xi otíxoma ñánda jñò choòn; ya̱á kisìkítsa̱jna‑ná ñánda tíhotíxoma Ki'ndí‑la̱ xi 'ñó matsjakeè, % D Tjiì‑là kjo̱ndaà Na̱'èn‑ná nga jè kisìkítsa̱jnandaà‑nò nga ti̱koa̱ tjoé‑nò kjo̱tjò xi jè jye tjíndaà‑la̱ ján ngajmiì ñánda iseèn choòn nga tsjá‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ xi ya̱ chja̱‑ne na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. $ #D K'oa̱á ti̱s'ín nìjét'aà‑la̱je̱n Nainá nga tse nga'ñó kàtatsjá‑nò koni s'ín tjín nga'ñó‑la̱ xi mìkiì fehet'aà, mé‑ne nga kixi̱ ki̱tsa̱jna‑nò ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi sa̱kò‑nò, ti̱koa̱ s'e̱‑nò kjoa̱tsejta ko̱ kjo̱tsja. W# )D Ti̱koa̱á nìjét'aà‑la̱je̱n nga k'oa̱s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni s'ín ok'ìn‑la̱ nga si̱ìjchá yijo‑la̱ xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá, nga kjit'aà na̱chrjein k'oa̱s'ín t'e̱en koni s'ín mejèn‑la̱, nga k'oa̱s'ín t'e̱en ngats'iì kjoa̱ xi ndaà tjín ko̱ nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkon yá‑né xi Nainá. -" UD K'e̱ nga kina'yà‑je̱n, mìkiì nìjchàajiìn‑je̱n nga bìtsi'batjì‑nòje̱n. K'oa̱á s'ín nìjét'aà‑la̱je̱n Nainá nga nguì ndaà kàtasíchi̱ya‑nò koni s'ín mejèn‑la̱ jè; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ kàtatsjá‑nò kjo̱hítsjeèn ko̱ kjoa̱chji̱ne̱. ! }DJyeé tsibéno̱jmí‑naje̱n nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá síkítsjeèn‑nò nga ndaà matsjacha xi̱ta̱. a  =DK'oa̱á s'ín tsakóya‑nò Epafras jè xi̱ta̱ xi matsjacha‑je̱n nga ta̱ña nìxákjoò‑je̱n i̱t'aà ts'e̱ Nainá; nga jè Epafras, jngoò chi̱'nda‑la̱ Cristo xi kixi̱ síxá xi i̱t'aà tsa̱jòn. r _DTi̱jè‑ne jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi jye k'oa̱s'ín kina'yà, 'ñó tínokjoáya nga tíjtsa i̱sò'nde ko̱ 'ñó kjìn xi̱ta̱ nchifatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ koni s'ín komàt'ioòn jñò k'e̱ nga jahatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑nò nga jahas'en‑jiìn‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Nainá xi nguì kjoa̱kixi̱. } uDKoií k'oa̱s'ín 'nè‑nò nga titsa̱chiñá‑là nga tjoé‑nò kjo̱ndaà xi tíjnatjò‑la̱ Nainá ján ngajmiì; koni s'ín kjòchi̱ya‑nò k'e̱ nga kina'yà 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi nguì kjoa̱kixi̱. 8 kDKoií kjoa̱‑la̱ ngaje̱n jyeé k'oa̱s'ín kina'yà‑je̱n nga ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. Ti̱koa̱ matsjacha ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá. = uDKjit'aà na̱chrjein k'e̱ nga nokjoàt'aà‑la̱je̱n Nainá xi i̱t'aà tsa̱jòn, 'biì‑la̱je̱n kjo̱ndaà Nainá xi Na̱'èn‑la̱ Jesucristo jè xi otíxoma‑ná. k SDJñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo 'mì‑nò xi ján titsa̱jnaà na̱xa̱ndá Colosas nga kixi̱ onguít'aà‑là Cristo, 'a̱n xi Pablo 'mì‑na ko̱ 'ndsè Timoteo titsa̱nìhixot'aà‑nòje̱n nga 'a̱n tsibíxáya‑na Jesucristo nga k'oa̱s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá. Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kó tsò Pablo nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá -SKitjò'nde‑la̱ nga kiìchja̱ya kós'ín otíxoma Nainá ti̱koa̱ tsakóya i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. Mì yá xi̱ta̱ tsatekjáya‑la̱.Pablo, jò nó tsibìjna ni'ya xi kiskìña nga tsibíchjí. Ya̱á kisìs'in‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ijchòkon. !K'e̱ nga jye o̱kitsò Pablo, jñà xi̱ta̱ judío, k'e̱ nga kiì‑ne, nguì tà tsohótiyaá‑ne 'én xi tsibéno̱jmí Pablo. hIJñò kàtasijiìn‑nò, na̱chrjein i̱'ndei̱, Nainá, ján tísíkasén‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, kjo̱ndaà jè, mé‑ne nga ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in. Ko̱ jñà xi̱ta̱ koi, ko̱kjeiín‑la̱. eCKoií kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá jè, kisìtájaàjiìn kjo̱hítsjeèn‑la̱,
tsibíchjoàjto líká‑la̱,
ti̱koa̱ tsibíchjoà xko̱n,
mé‑ne nga mìkiì skoe̱‑ne,
mìkiì kji̱'nchré,
ti̱koa̱ mìkiì kjoa̱s'en‑jiìn‑la̱;
majìn‑la̱ nga 'a̱n fìt'aà‑na
nga sìndaà‑na. ;oT'in, ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá:Jñò, ki̱ná'ya‑nò ta̱nga mìkiì kjoa̱s'en‑jiìn‑nò;
chítsejèn‑nò ta̱nga mìkiì jcha̱xkon. 3_Nga mìkiì kjòngásòn 'én‑la̱ koni s'ín tsajoókjoò, tsibíts'ia̱ nga itjo ni'ya. K'e̱é kitsò‑la̱ Pablo: ―Ndaà kiìchja̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga kisìkjeén Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ kjòtseé nga kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga judío: ]3Tjín xi̱ta̱ xi kòkjeiín‑la̱, ti̱koa̱ tjín xi mìkiì kòkjeiín‑la̱. Tsibíjna jngoò na̱chrjein‑la̱ xíkjín, mé na̱chrjein ki̱xoña. K'e̱ nga chixoña, kjìn xi̱ta̱ ijchò ya̱ ni'ya ñánda tíjna Pablo; ko̱ jè Pablo tsakóya‑la̱ kós'ín otíxoma Nainá, tsibíts'ia̱ko̱‑ne nga sa̱ ta̱jñòya skanda kjònguixòn. Pablo kisìkjeén xo̱jo̱n ts'e̱ Moisés ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya ngajo‑la̱ Nainá nga tsakóya‑la̱ kó s'ín tíchja̱ mé‑ne nga jñà xi̱ta̱ kàtakjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús nga jè xi Cristo. T!Mejèn‑naje̱n nga ki̱ná'ya‑je̱n kjoa̱ xi nìkítsjiìn; ngaje̱n, tíjiìn‑naje̱n nga xki̱ xi ján chja̱jno‑la̱ xi̱ta̱ nga kondra̱ fì‑la̱ jè ndi̱yá xi̱tse̱ xi ya̱ tjaáyi. Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: ―Ngaje̱n, ni̱mé xo̱jo̱n tíkaàt'aà‑naje̱n xi kjoa̱ tsi̱ji xi ján Judea nchrobá‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ judío xinguia̱á xi nchif'iì, ni̱mé 'én xi ch'o tsò nchitsjá‑naje̱n xi kjoa̱ tsi̱ji. q[K'oa̱á ma‑ne nga kòbìxkóya‑nò mé‑ne nga kichjàko̱‑nò; koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi titsa̱chiñá‑lá xi xi̱ta̱ Israel 'mì‑ná nga na'ñó ki̱cha̱ tjít'aà'ñó‑na. ykTa̱nga jñà xi̱ta̱ judío, mìkiì kòkjeiín‑la̱; k'oa̱á komà‑ne nga 'a̱n, kisìjé nga jè kàtíndaàjiìn‑na jè César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. 'A̱n, ni̱mé xi sìjé xi kondra̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá‑ná. B }Jñà xi̱ta̱xá Roma nga tsibíndaàjiìn‑na, ni̱mé jé xi kisakòt'aà‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n. Mejèn kisìkíjnandei̱í‑na nga mìkiì ok'ìn‑la̱ nga si̱ìk'en‑na̱.  /Nga komà jàn na̱chrjein nga ijchò‑je̱n Roma, Pablo, tsibíxkóya jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ judío xi ya̱ títsa̱jna. K'e̱ nga jye j'iì yije, kitsò‑la̱: ―Jñò xi xi̱ta̱ xinguia̱á judío xi i̱ titsa̱jnaà Roma, ján Jerusalén, kitsobà'ñó‑na xi̱ta̱, i̱kjoàn kisìnga̱tsja‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá Roma nga tsibíndaàjiìn‑na. 'A̱n, ni̱mé jé xi tìhotsjià i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xinguia̱á judío ko̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná. N K'e̱ nga jye titsa̱jna‑je̱n Roma, Pablo kits'iì'nde‑la̱ nga tsibìjna ta̱jngoò ni'ya‑la̱; ko̱ tà jngoò soldado kisìkinda̱. Mé 'én xi kiìchja̱ Pablo k'e̱ nga tsibìjna Roma q [Jñà xi̱ta̱ xinguia̱á i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi títsa̱jna Roma, jyeé tíjiìn‑la̱ nga ya̱ titsa̱honguí‑je̱n; tjín xi ijchò kaña‑naje̱n ya̱ ndi̱tsi̱n Apio; ti̱koa̱ tjín xi ijchò kaña‑naje̱n ñánda 'mì Jàn Tabernas. Jè Pablo, k'e̱ nga kijtseèxkon, tsjaá kis'e‑la̱ ini̱ma̱‑la̱; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. _ 7Ya̱á kiskaàkjoò i'nga‑je̱n xi̱ta̱ xinguia̱á xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi kiìchja̱ko̱‑naje̱n nga tsitsa̱jnako̱‑je̱n jngoò xomàna̱. Xi komà i̱skan, i̱kjoàn tsanguí‑je̱n skanda Roma. _7 Tsanguì ìjngoò k'a‑je̱n; ijchò‑je̱n skanda na̱xa̱ndá Regio. Xi komà inchijòn tsibíts'ia̱ nga ts'a tjo̱ xi inchrobà‑ne i̱'nde sur. Ijchò jò na̱chrjein, ijchò‑je̱n na̱xa̱ndá Puteoli. `9 K'e̱ nga ijchò‑je̱n na̱xa̱ndá Siracusa, jàn na̱chrjein tsitsa̱jna‑je̱n. ]3 K'e̱ nga jye tsato jàn sá nga titsa̱jna‑je̱n i̱'nde jè, i̱kjoàn tsanguì ìjngoò k'a‑je̱n. Tsitjaàs'en jngoò‑je̱n chitso xi ján i̱'nde‑la̱ na̱xa̱ndá Alejandría xi ti̱koa̱ ya̱ kisasijna ya̱ i̱ndiì ndáchikon ts'e̱ Malta jñà na̱chrjein cho̱ 'nchán; i̱sén ts'e̱ Cástor ko̱ Pólux tjít'aà. ) Jñà xi̱ta̱, ndaà kisìs'in‑naje̱n. K'e̱ nga jye titsa̱chjoé jngoò‑je̱n chitso nga jye titsa̱honguí‑je̱n, jñà xi̱ta̱ kisìk'a yijeé‑naje̱n ngats'iì tsojmì xi ko̱chjeén‑naje̱n ya̱ ndi̱yá. K'e̱ nga ijchò Pablo ján na̱xa̱ndá Roma  K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱ xk'én xi tjín ya̱ i̱'nde jè, ti̱koa̱ inchrobà ñánda tíjna Pablo. Kjòndaà yijeé‑ne. oWNa̱chrjein koi, jè na̱'èn‑la̱ Publio, xk'én‑né; ch'in tíjnga tjín‑la̱ ko̱ xo̱jmá jní tífa‑la̱. Pablo kiìkon; kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá; i̱kjoàn tsohójnasòn‑la̱ tsja; jngoò k'a kjòndaà‑ne. }Ya̱ chrañàt'aà‑la̱ i̱'nde ñánda ijchò‑je̱n, tseé nangui tjín xi ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ i̱'nde Malta xi 'mì Publio. Jàn na̱chrjein tsitsa̱jnako̱‑je̱n; ndaà kiskoétjò‑naje̱n ko̱ ndaà kisìs'in‑naje̱n. q[Ngats'iì xi̱ta̱ nchikoña‑la̱ mé hora ki̱tjaya tsja koa̱ mé hora ki̱yá Pablo. K'e̱ nga kijtseè nga jye kjìn hora tsato nga ni̱mé xi komà‑la̱, kj'ei̱í s'ín kisìkítsjeèn, kitsò: ―Jè Pablo, Nainá‑la. ]3Jè Pablo, tsibítsajneè tsja ya̱ i̱jiìn ni'ín; ni̱mé xi komà‑la̱. &EJñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ nga kijtseè nga ye̱ tjo̱hóngui‑la̱ tsja Pablo, kitsò‑la̱ xíkjín: ―Xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱á‑la ma‑la̱ sík'en; na̱s'ín ndaà kòbitjokàjiìn ndáchikon, jè nea̱‑ná xi tjín‑la̱ o̱kixi̱, majìn‑la̱ síkíjnakon. 3~_Jè Pablo tsibíxkó chiba chikín kixì. K'e̱ nga chinchájiìn ni'ín jñà chikín, jngoò ye̱ itjokàjiìn xi tíhonga nga 'ñó tsjè ni'ín; kiskine tsja Pablo. G}Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱, ndaà kisìko̱‑naje̱n; tsibítse‑naje̱n ni'ín, i̱kjoàn kitsjaà'nde‑naje̱n nga kinìhiso‑je̱n, nga jtsí tí'ba koa̱ 'nchán choòn. o| YK'e̱ nga jye itjojiìn‑je̱n ndáchikon, kis'eno̱jmí‑naje̱n nga ya̱ i̱'nde jè, Malta 'mì. P{,ko̱ jñá xi̱ta̱ xi i'nga xi mì ma‑la̱ nandá, kàtjìsòn íteè ko̱ tsà jñà yá xkoa̱‑la̱ chitso. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga ndaà ijchò yije‑je̱n ñánda nangui choòn.z}+Ta̱nga jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado mìkiì kitsjaà'nde. Jè xi mejèn‑la̱ nga mì ki̱yá Pablo. Tà sa̱á o̱kixi̱ kitsjaà kitsò: ―Yá xi ma‑la̱ nandá, kàtjì ítjòn mé‑ne nga ko̱ma ki̱jchò‑ne ñánda nangui choòn, y *Jñà soldado mejèn kisìk'en jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'in nchifì nga majìn‑la̱ nga ko̱nga ya̱ i̱jiìn ndáchikon. x3)Ta̱nga ya̱á kiì kaàjiìn‑'ñó ñánda 'ncha tsomì ya̱ i̱jiìn ndáchikon. Jè sko̱ yá chitso, kiskaàjiìn‑'ñó; mì ti̱ kiì ko̱ma kisìhiníyá‑ne. I̱kjoàn kjòts'ia̱ nga kjòxkoa̱ya jè tàts'en chitso nga jè nga'ñó‑la̱ nandá kisìxkoa̱ya. dwA(Tsate na'ñó xi tjít'aà'ñó chitso; jñà ki̱cha̱ iì xi gancho̱ kjoàn, ya̱á kisìyijòjiìn ndáchikon; kiskíjnda̱'ñó jñà yá xi síxáko̱ nga fìko̱ kixi̱ chitso. I̱kjoàn kiskímiìtje̱n jè nikje xi sinchá tjo̱ nga fàhitje̱n chitso. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kiì kixi̱ ñánda kijna nangui xi 'ñó 'ncha tsomì. Yv+'K'e̱ nga jye itjokàtji ts'oí, jñà xi̱ta̱ xi síxáko̱ chitso, mìkiì beèxkon kó 'mì nangui ñánda ijchò‑je̱n, ta̱nga kijtseè‑né nga tjín jngoò i̱'nde ñánda fahas'en jngoò chrja‑la̱ ndáchikon ñánda 'ñó 'ncha tsomì; mejèn k'oa̱s'ín kiskinì chitso tsà ko̱ma ya̱ ska̱jiìn‑'ñó tsomì. u/&K'e̱ nga jye komà ndaà chichi yije‑je̱n, jñà ch'á trigo kisíxteèn‑jiìn ndáchikon mé‑ne nga ìsa̱ jna̱ komà‑ne jè chitso. otW%Jò sìndo̱ ko̱ jàn kaàn ko̱ chrj'oòn jngoò ma‑naje̱n xi ya̱ titsa̱jnaya‑je̱n chitso. Us#$Ngats'iì xi̱ta̱, kjòtsja yije‑la̱; ti̱koa̱ tsakjèn kóho̱tjín. /rW#Pablo, k'e̱ nga jye o̱kitsò, kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱. Kisìxkoa̱ya; i̱kjoàn tsakjèn. 9qk"Bìtsi'bà‑nò, mochjeén‑né nga ti̱chioò mé‑ne nga s'e̱‑nò nga'ñó. Ngats'ioò, ni̱mé xi ko̱mat'ioòn, skanda ni̱jngoò xi si̱ìchja jngoò tsja̱ skoò. :pm!K'e̱ nga jye kis'e i̱sén, jè Pablo kitsò‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱: ―Jyeé tjín‑la̱ jò xomàna̱ nga titsa̱jnachjaán nga chiñá‑lá mé xi ko̱mat'iaán. To! Jñà soldado tsate'ñó jè chitso jtobá. Kiskaàjiìn ndáchikon. 5ncTa̱nga jè Pablo kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado ko̱ soldado xi i'nga: ―Tsà jñà xi̱ta̱ koi ko̱nga, jñá, mìkiì ko̱ma ki̱tjo̱jñaá nandá. mNgats'iì jñà xi̱ta̱ xi síxáko̱ chitso mejèn tsanga chijé; k'oa̱á kis'iìn koni tsà jñà ki̱cha̱ iì xi gancho̱ kjoàn ki̱nchangui'ñó sko̱ chitso nga ki̱tsobà'ñó nangui; tsibíts'ia̱ nga kiskinìjen‑jiìn nandá jè chitso jtobá. >luKitsakjòn‑la̱ tsà jñà nda̱jo̱ nandá ska̱kjoòko̱ jè chitso. Ñijòn ki̱cha̱ iì xi gancho̱ kjoàn kisìkatsjoòjiìn tàts'en chitso mé‑ne nga ki̱tsobà'ñó‑ne nangui nga mì ti̱ kiì ko̱ma kjoi̱‑ne jè chitso; i̱kjoàn tsibítsi'ba‑la̱ Nainá nga ni̱to̱n kàtas'e i̱sén. qk[Kisìchi̱ba̱ kó kji na̱nga̱ kijna nandá; kijtseè nga kaàn chrj'oòn jngoò metro na̱nga̱ kijna. K'e̱é nguì ko̱ kji kiì ìsa̱; i̱kjoàn kisìchi̱ba̱ ìjngoò k'a; jye kaàn itoò metro tjín‑la̱ nga na̱nga̱. .jUK'e̱ nga jye komà jò xomàna̱ nga tjaàjiìn‑je̱n ndáchikon Adriático, jè tjo̱ fìjen fìkjáko̱ jè chitso. Jngoò ni̱tje̱n, ijchò‑la̱ tsà osen ni̱tje̱n, jñà xi̱ta̱ xi nchisíxáko̱ chitso, kijtseè nga jyeé kjo̱meè bijcho chrañàt'aà‑la̱je̱n nangui. ci?Ta̱nga ya̱á kìjcho kat'aà'ñó‑la̱á jngoò nangui jtobá xi kjijnajiìn‑ndá. h#Jñò, 'ñó t'è‑là takòn. 'A̱n mìkiì sìkájnoa. 'Beé‑la takoàn, k'oa̱á s'ín ki̱tasòn koni kàtsò‑na jè àkja̱le̱. gkàtsò‑na: “Pablo, kì tsakjoòn‑jèn; kjo̱'ñó tjín‑ne nga kìjchoi nguixko̱n César, xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. Nainá, k'oa̱á tjín kjo̱ndaà xi tsjá‑lè nga ni̱jngoò xi̱ta̱ ki̱yá xi ya̱ títsa̱jnayako̱‑lè chitso.” 5fcNa̱ti ni̱tje̱n kò'biì jngoò‑na nijñá; jngoò àkja̱le̱ kòf'iìkon‑na xi Nainá kàsíkasén, jè Nainá xi 'a̱n fìt'aà‑la̱ koa̱ 'a̱n sìxá‑la̱, keOTa̱nga i̱'ndei̱, kì makájno‑nò; ni̱jngoò xi̱ta̱ ki̱yá; tà jè chitso xi jchi̱ja. [d/Nga jyeé kò kjìn na̱chrjein mì ti̱ kiì bichi‑naje̱n, Pablo tsasìjna kixi̱, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: ―Ndaà‑la komà tsà kina'yàñijon‑ná koni kixan‑nò; tsà mìkiì itjokàjñaá ya̱ i̱'nde Creta, mì‑la kiì k'oa̱s'ín tímat'iaán nga kjo̱'in titsa̱nìkjiaán koa̱ kinìchijaá tsojmì‑ná. rc]Kjìn na̱chrjein mì ti̱ kiì ki'ya‑naje̱n ts'oí ko̱ ni'ño nga 'ñó 'ncha ifi nga jtsí xkón tíbanè‑na̱je̱n. K'oa̱á komà‑ne nga chixón‑je̱n nga mì‑la ti̱ kiì ndaà ki̱tjokàjiìn‑naje̱n ndáchikon. bXi komà jàn na̱chrjein, ti̱koa̱ tsachrje tsojmì xi mochjeén‑la̱ nga síxáko̱ chitso. Tsibíxteèn‑jiìn ndáchikon. Ja Nga komà inchijòn, jè tjo̱xkón, tákó 'ñó jchán tí'ba. K'e̱é tsachrje jñà ch'á xi 'ya chitso; tsibíxteèn‑jiìn ndáchikon [mé‑ne nga ìsa̱ jna̱ komà‑ne jè chitso]. `K'e̱ nga jye kitjoé‑naje̱n jè chitso jtobá, i̱kjoàn na'ñó tsibí'ñókjá‑ne jè chitso je nga mì ki̱xo̱ña‑jèn. Jñà xi̱ta̱ xi síxáko̱ chitso, tsakjón‑la̱ tsà ya̱ ska̱jiìn‑'ñó ya̱ i̱'nde ñánda 'ñó 'ncha tsomì ñánda 'mì Sirte. Koií kiskìnáje̱n‑ne jè nikje ts'e̱ chitso xi 'mì vela; tà k'oa̱á s'ín kiìko̱ jè tjo̱. [_/Tsitjaàjto‑je̱n i̱jto̱n íts'i̱n i̱'nde Cauda; i̱'nde jè, mì ti̱ k'oa̱á 'ñó tí'ba‑ne tjo̱; chjá kitjoé‑naje̱n jè chitso jtobá xi tjíndófe‑la̱ i̱jto̱n íts'i̱n jè chitso je. o^WKiìko̱ jè chitso koni s'ín fì tjo̱. Ngaje̱n, mì ti̱ kiì ma nìkáfaya‑naje̱n jè chitso, nga jè tjo̱, mìkiì tsjá'nde‑la̱; ta sa̱á ta kits'iì'ndeé‑la̱je̱n nga k'oa̱s'ín kiìko̱‑naje̱n jè tjo̱. u]cXi komà i̱skan nga jye tjaájiìn‑ndá‑je̱n, j'iì tjo̱xkón xi inchrobà‑ne ya̱ i̱'nde norte. ~~}|T{zyyKxEwmvutsrqppgonnl3kNjRih]gfee dcFa`\_^]\[[9YYXTWVUwUTESRRQP7=L;:998K66z5432100"/:.-- ,6+l*))=(B&%$^#&"_J.o |MN[NTO'H s RilJ[aSp0Nga jè x'i̱n, jè xi sko̱ tíjna‑la̱ chjo̱ón, koni Cristo, jè xi sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱. Ko̱ jè Cristo xi ochrjekàjiìn kjo̱'in na̱xa̱ndá‑la̱ nga ti̱jè‑ne yijo‑la̱. o0Jñò, íchjín xi x'i̱n tjín‑nò, nangui titsa̱jna‑là x'i̱n‑nò koni s'ín nangui bìtsa̱jna‑là Cristo. Mn0Nangui titsa̱jna‑là xinguio̱o koni s'ín yaxkón Cristo. vme0I̱t'aà ts'e̱ 'ín‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, na̱chrjein nchijòn tjiì‑là kjo̱ndaà Nainá xi Na̱'èn‑ná ngats'iì xi tsjá‑nò. Kjoa̱ xi tjínè‑la̱ nga si̱ìkitasòn jñà xi̱ta̱ x'i̱n ko̱ jñà íchjín klO0Chi̱ko̱o xinguio̱o 'én‑la̱ Nainá. Ti̱jndá‑là sò xi 'mì salmo, himno koa̱ ti̱jndá i̱jiìn ini̱ma̱‑nò jè xi okóya‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Jeya ti̱kíjna Nainá nga ko̱ ini̱ma̱‑nò. /kW0Kì xán 'yò, jè xán síkits'ón‑ná, tà sa̱á jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ndaà kàtas'en‑jiìn ini̱ma̱‑nò nga kàtakó‑nò ndi̱yá kixi̱. ljQ0Kì ch'o onguíko̱o kjo̱hítsjeèn‑nò; ndaà kàtachi̱ya‑nò mé xi mejèn‑la̱ Nainá. liQ0Ndaà ti̱kjeén na̱chrjein mé xi s'e̱en; nga na̱chrjein i̱'ndei̱, 'ñó tjín kjoa̱ ch'o. Th!0Ndaà ti̱kinda̱a koni s'ín titsa̱nìjchá yijo‑nò; k'oa̱á s'ín ti̱tsa̱jna koni xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱; kì k'oa̱á 'nè koni s'ín xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn. 2g]0Koií ko̱tsò‑ne 'én xi tsò:Ngaji̱ xi titsa̱jnafì, ti̱kjaá‑la yijo‑lè.Ti̱sítje̱n‑jiìn‑la̱ mik'en;
jè Cristo si̱ìhiseèn‑lè. efC0 Ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne xi si̱jna ñánda iseèn choòn, ni̱to̱ón beè xi̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, a ndaà tjín, a xi mìkiì ndaà tjín. Nga jè kjoa̱ iseèn okó yije xi ndaà tjín ko̱ xi mìkiì ndaà tjín. be=0 Skanda masobà‑ná nga nokjoá jñà kjoa̱'ma xi ch'o tjín xi s'ín jñà xi̱ta̱. Od0 Kì ya̱ chingàjñoò kjoa̱ xi ni̱mé chjí‑la̱ koni s'ín xi̱ta̱ xi tjíjñò kjo̱hítsjeèn‑la̱. Jñò, ta̱ saà ta̱kó nga kàta'ya‑la̱ nga mìkiì ndaà tjín kjoa̱ xi s'ín. Kc0 Ti̱nchátsjioò mé kjo̱ndaà xi sasén‑la̱ Na̱'èn‑ná. b'0 K'e̱ nga kjoa̱ iseèn tíjiìn ini̱ma̱‑ná ndaà s'e̱én, ya̱ ki̱tjáyaá ndi̱yá kixi̱, koa̱ nguì 'én kixi̱ ki̱nókjoa̱á. *aM0Jñò, nga sa̱ kjòtseé, jè kjo̱hítsjeèn‑nò tjíjñò‑la̱, ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé iseèn titsa̱jnaà nga Na̱'èn‑ná Jesucristo titsa̱jnako̱o. K'oa̱á s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni s'ín ok'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna ñánda iseèn choòn. /`Y0Kì ya̱ tsjahijtako̱o xi̱ta̱ koi. o_W0Kì yá xi̱ta̱ xi kona̱cha̱n‑nò xi ta̱xki̱ 'én béno̱jmí‑nò xi ni̱mé chjí‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ jé koi. Ta jè nga̱tjì‑la̱ nga kjo̱'in tsjá‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon‑la̱. -^S0Jye tíjiìn‑nò nga mìkiì ko̱ma kjoa̱has'en ñánda tíhotíxoma Cristo ko̱ Nainá, ngats'iì xi̱ta̱ xi kjoa̱ chijngui s'ín, xi kjoa̱ xi 'ñó tjé s'ín ko̱ nga maxìtakòn‑keè xíkjín. Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'ín, ta jñà kjoa̱ koi beèxkón nga nei‑la̱ ma. b]=0Kì 'én tsa'a nokjoà, ko̱ 'én nchi̱kón, ko̱ 'én xi ch'o tsò nga bijnòkeè xi̱ta̱. Jñà kjoa̱ koi, ti̱koa̱á mìkiì ok'ìn‑la̱ nga ko̱s'ín ki̱nókjoa̱a. Tà saà kjo̱ndaà tjiì‑là Nainá. |\q0Jè xi kjoa̱ chijngui, ngats'iì kjoa̱ ch'o xi 'ñó tjé tjín ko̱ kjoa̱ nga maxìtakòn‑chaà xinguio̱o mì ti̱ k'oa̱á tjín kjoa̱ xi ko̱xki̱‑ne i̱t'aà tsa̱jòn. Nga̱ jñò, xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá 'mì‑nò. <[q0K'oa̱á ti̱s'ín tjòcha chaà xinguio̱o koni Cristo tjòkeè kijtseè‑ná nga jè kitsjaà ngajo‑ná yijo‑la̱ nga k'en, jngoò kjo̱tjò xi ndaà kjòtsjakeè Nainá. 'Z I0K'oa̱á ma‑ne nga k'oa̱s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni s'ín Nainá nga koi kjoa̱‑la̱ nga i̱xti‑la̱ Nainá 'mì‑ná nga 'ñó matsjakeè‑ná. [Y/0 Ndaà chibàko̱o xinguio̱o; kàtas'e‑nò kjo̱hi̱ma̱takòn; ti̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xinguio̱o koni s'ín kisìko̱‑nò Nainá i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga kisìjchàat'aà‑nò jé‑nò.$XA0Chja̱àxiòn yije i̱jiìn ini̱ma̱‑nò jñà kjoa̱ xi ch'o tjín xi kondra̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í koni kjoa̱ bínguitakòn, kjoa̱jti, kjoa̱ xi makjan‑nò, kjoa̱ nga chítiko̱o xinguio̱o, ko̱ nga nokjoàjno‑là xinguio̱o, ko̱ ngats'iì kjoa̱ts'e̱n. W{0Kì nìba‑là jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jè xi tsibít'aà chi̱ba̱‑ná mé‑ne nga kàta'ya‑ná nga xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑ná skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ìkítsa̱jnandei̱í‑ná Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ jé. vVe0Ni̱jngoò 'én xi ch'o tsò nokjoà; jñà 'én ti̱nókjoa̱ko̱o xinguio̱o xi ndaà tsò xi ko̱chjeén‑la̱ xinguio̱o nga ìsa̱ kixi̱ kítsa̱jna mé‑nè nga ko̱chikon‑t'in‑ne jñà xi̱ta̱ xi kji̱'nchré‑nò. U 0Jè xi chijé s'ín nga sa̱ ítjòn, kì ti̱ chijé s'ín‑ne i̱'ndei̱; ti̱koa̱á‑ne k'oa̱s'ín kàtasíkjeén tsja nga kixi̱ kàtasíxá mé‑nè nga sa̱kò‑la̱ to̱n xi tsjá i̱tsé‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ xi ni̱mé tjín‑la̱. OT0Kì kiì biì'nde‑là xi̱ta̱ nei̱í nga jè kona̱cha̱n‑nò. S30Tsà k'e̱ nga majti‑nò, kì jé binchaàtsjioò; kì nìjti‑là yijo‑nò kóni nga 'ba na̱chrjein skanda k'e̱ nga o̱katjì ts'oí. ER0K'oa̱á ma‑ne i̱'ndei̱, kì ti̱ 'én ndiso nokjoà‑nò. 'Én kixi̱ ti̱nókjoa̱ko̱o xinguio̱o nga jngoò ìjngoò nga tà ngásòn xi̱ta̱ xinguia̱á ma kóho̱tjián. GQ0Chjoé ìjngoò k'a xi kjoa̱ xi̱tse̱ xi k'oa̱s'ín kisindaà koni kji i̱sén‑la̱ Nainá mé‑ne nga kixi̱ ko̱ tsjeè si̱jchá yijo‑nò koni s'ín tjín xi nguì kjoa̱kixi̱. hPI0Tjí'nde‑là Nainá nga jè kàtasíxi̱tse̱ya ini̱ma̱‑nò ko̱ kjo̱hítsjeèn‑nò. +OO0K'oa̱á s'ín kis'eno̱jmí‑nò nga chja̱àxiòn kjoa̱ jchínga xi tjín‑nò nga sa̱ kjòtseé koni s'ín kinìjchá yijo‑nò; i̱'ndei̱ jyeé mì ti̱ mé chjí‑la̱ kjoa̱ koi koií kjoa̱‑la̱ nga jñà kjoa̱ ch'o xi kisaseèn‑la̱ yijo‑nò kiskoòna̱cha̱n‑nò. N 0Nga jye ndaà kina'yà‑là 'én‑la̱ ko̱ ndaà kichìta'yà kó s'ín tjín xi nguì kjoa̱ kixi̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. bM=0Ta̱nga jñò, mì k'oa̱á tjín kjoa̱ xi kis'eno̱jmí‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. ;Lo0Mì ti̱ kiì beè‑ne xi kjo̱sobà 'mì, jyeé kòxo̱x'ín. Tà kjoa̱ chijngui 'ñó sís'in‑la̱; kjit'aà na̱chrjein ótsji ngats'iì kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde. K)0Tà tjíjñò kjo̱hítsjeèn‑la̱. Tsjìn‑la̱ kjoa̱binachon xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne; mìkiì beè kó s'ín si̱ìjchá yijo‑la̱ nga jè ini̱ma̱‑la̱ tájaàjiìn tjín; mìkiì tsjá'nde nga fahas'en‑jiìn kjo̱hítsjeèn xi ndaà tsò. J0I̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi tsjá‑na Cristo, k'oa̱á xan‑nò ko̱ bìt'in‑nò nga mì ti̱ k'oa̱s'ín s'e̱n‑nò koni s'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi mìkiì beèxkon Nainá, nga tákó tjímako̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi nìmée chjí‑la̱. 5Ic0Nga jè na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, k'oa̱á kji koni jngoò yijo‑la̱ xi̱ta̱. Jè Cristo tíjna xi sko̱‑la̱; ko̱ jè tsjá‑la̱ nga jngoò ìjngoò xá xi oko̱‑la̱; i̱kjoàn síjngoò koni s'ín tjín yijo‑ná nga títéya naxá‑la̱ nindaà‑ná; nga jngoò ìjngoò ska̱ya, katjín katjín xá‑la̱. K'e̱ nga ndaà síxá yije yijo‑ná maje‑né koa̱ ma'nga‑né. K'oa̱á ti̱s'ín tjín jè na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo nga ko̱je‑né koa̱ ko̱'nga‑né k'e̱ nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱‑la̱ ndaà si̱ìxá nga matsjakeè xíkjín. Kós'ín si̱jchá yijo‑ná k'e̱ nga jè Nainá síxi̱tse̱ya ini̱ma̱‑ná ko̱ kjo̱hítsjeèn‑ná H 0Tà sa̱á 'én kixi̱‑la̱ Nainá ki̱nókjoa̱á nga matsjachaá xinguia̱á mé‑nè nga ko̱s'ín ìsa̱ ndaà ska̱sòn kjo̱hítsjeèn‑ná koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ Cristo nga jè tíjna xi sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. 4Ga0Mì ti̱ k'oa̱s'ín s'e̱n‑ná koni s'ín ndí i̱xti nga ni̱to̱n mokjeiín‑la̱ yá xi̱ta̱ xi kona̱cha̱n‑la̱; nga fìjen fìkjáko̱ koni tsà tjo̱ tísískáko̱; nga fìtji̱ngui‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ maña̱ xi 'én ndiso okóya nga kj'ei̱í ndi̱yá tjímaya. GF0 K'oa̱á s'ín ko̱ma‑ne nga jngoò kjo̱hítsjeèn s'e̱‑ná ngats'iaá koni s'ín mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá ko̱ koni s'ín yaxkoaán Ki'ndí‑la̱ mé‑ne nga nguì xi̱ta̱ kixi̱ ko̱maá. Nguì k'oa̱á s'ín ko̱ngásòn‑kjoaá kóho̱tjián koni jè Cristo nga ni̱mé chijat'aà‑la̱. E0 K'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ xá xi̱ta̱‑la̱ nga jngoò ìjngoò mé‑nè nga kàtatsjá‑la̱ kjo̱hítsjeèn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ nga ko̱ma si̱ìxá‑la̱ Nainá, nga ìsa̱ tse nga'ñó s'e̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. D0 Ti̱koa̱ ti̱jè‑ne xi kitsjaà‑la̱ xá xi̱ta̱‑la̱ mé xá xi s'i̱in nga jngoò ìjngoò. Tjín xi tsibíxáya‑la̱ Jesucristo nga si̱ìka'bísòn 'én ndaà‑la̱; tjín xi jñà ki̱chja̱ ngajo‑la̱; tjín xi 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo béno̱jmíya; tjín xi síkinda̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá; ti̱koa̱ tjín xi okóya 'én‑la̱ Nainá. wCg0 Jè xi itjojen‑t'aà skanda i̱t'aà nangui, ti̱jè‑ne xi tsijin ìjngoò k'a‑ne ñánda nga ìsa̱ 'ñó 'nga tsibìjna koni ngats'iì xi 'nga títsa̱jna mé‑ne nga jè si̱ìjngoò yije‑ne ni̱ta̱ mé xi tjín i̱sò'nde. /BW0 ¿Kó tsòya‑ne jè xi tsò: “Tífìmijìn‑ne ngajmiì”? Tsòyaá‑ne nga [jè Cristo] ítjòn itjojen skanda ñánda 'ñó na̱nga̱ i̱jiìn nangui. oAW0Koií ko̱s'ín tíchja̱‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:K'e̱ nga jye kisìkijne nga tífìmijìn‑ne ngajmiì,
kiìko̱ preso jñà xi̱ta̱ xi kitsobà'ñó,
ko̱ kitsjaà‑la̱ kjo̱tjò jñà xi̱ta̱. @0Ta̱nga kitjoé‑ná kjo̱tjò koni s'ín sasén‑la̱ Cristo mé xá‑la̱ Nainá xi s'e̱én nga jngoò jngoaá. F?0Ta jngoò ma Nainá nga ngats'iaá Na̱'èn‑ná ma, jè xi otíxoma‑ná nga ngats'iaá, jè xi síxájiìn ini̱ma̱‑ná nga ngats'iaá, ko̱ jè xi tíjnako̱‑ná nga ngats'iaá. S>0ko̱ tà jngoò ma Na̱'èn‑ná Jesucristo xi otíxoma‑ná; tà jngoò kjoa̱ tjín koni s'ín mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo; ti̱koa̱á tà jngoò kjoa̱ tjín nga ma bautizar xi̱ta̱. 6=e0Nga tà jngoò ma na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá; ko̱ tà jngoò ma Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; ti̱koa̱ tà jngoò kjoa̱ chiñá‑lá nga Nainá xó kiìchja̱‑ná; @<y0Tìnè‑là yijo‑nò nga titsa̱jnajtión‑ko̱o xinguio̱o koni s'ín jye tsibítsa̱jnajtín‑nò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, mé‑ne nga 'nchán ki̱tsa̱jna‑nò. +;O0Jñò, kì 'nga ikon 'nè; indaàkjoa̱ t'e̱en, kàtas'e‑nò kjoa̱tsejta; ngásòn kàtachíkjoa̱‑nò mé kjoa̱ xi tjín‑nò nga matsjacha xinguio̱o. d: C0Koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín bìtsi'bà‑nò nga ndaà ti̱jchá yijo‑nò koni s'ín ok'ìn‑la̱ kjoa̱ xi xó kinokjoà‑nò. 'A̱n, nda̱yá tìjna̱a'ya jè nga̱tjì‑la̱ nga Nainá tìsìxá‑la̱. -9S0Jeya kàtìjna Nainá ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ni̱ta̱ mé nó‑ne. K'oa̱s'ín kàtama.850Nainá, 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱, tsà k'e̱ nga mé xi nìjé‑la̱á, skanda ìsa̱á 'ñó síkatonè‑la̱ koni s'ín nìjé‑la̱á ko̱ nga koni s'ín nìkítsjeèn. K'oa̱á s'ín tsjá yije‑ná nga ko̱ nga'ñó‑la̱ xi síxájiìn ini̱ma̱‑ná. {7o0Nguì ndaà jcha̱a jè kjoa̱tjòcha xi tjín‑la̱ Cristo xi ìsa̱ 'ñó otonè‑la̱ ngats'iì kjo̱hítsjeèn‑ná skanda mìkiì machi̱ya‑ná, mé‑ne nga ni̱mé chi̱jat'aà‑nò koni jè Nainá, ni̱mé chi̱jat'aà‑la̱. k6O0K'oa̱á s'ín ko̱ma‑ne nga jñò ko̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá, jcha̱xkoòn koa̱ ko̱chi̱ya‑nò nga 'ñó tse kjoa̱tjòcha xi tjín‑la̱ Cristo, 'ñó tiyà, 'ñó ndojò, 'ñó na̱nga̱ ko̱ 'ñó 'nga. 5 0Jè Cristo, ndaà kàtìjnajiìn ini̱ma̱‑nò, nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱; 'ñó ndaà kàtas'e‑nò kjoa̱tjòcha‑la̱ Nainá koni jngoò yá xi na̱nga̱ fì i̱ma̱‑la̱, ko̱ koni jngoò ni'ya xi na̱nga̱ tjíhijiìn chrjó‑la̱. Z4-0Nainá, nga tse nga'ñó tjín‑la̱, k'oa̱á s'ín bìtsi'bà‑la̱ nga kàtatsjá‑nò nga'ñó‑la̱ xi ts'e̱ ini̱ma̱‑nò nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kàtasíxájiìn ini̱ma̱‑nò. )3K0Nga i̱t'aà ts'e̱é Nainá nchrobá‑ne nga tjín na̱'èn ko̱ tjín i̱xti nga jngoò ìjngoò ni'ya xi̱ta̱ xi tjín ngajmiì ko̱ xi tjín i̱sò'nde. w2g0Koií kjoa̱‑la̱ nga ósi̱jna xkó'nchit'aà‑la̱ nga bìtsi'bà‑la̱ Nainá xi Na̱'èn‑ná. S10 K'oa̱á s'ín siìjé‑nò nga kì nìkjajen‑là takòn jè kjo̱'in xi tìsìkjiaán nga 'a̱n beno̱jmí‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Ìsa̱á ndaà kàtatsja‑la̱ ini̱ma̱‑nò nga kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò. Kó tsò Pablo nga bítsi'batjì na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna Éfeso F00 I̱'ndei̱, nga Cristo titsa̱jnakoa̱á, jyeé 'ñó takoán. Ko̱maá chi̱koa̱á Nainá ñánda tíjna nga mì ti̱ kiì xkón‑oná nga jyeé mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. /0 Nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, Nainá k'oa̱á s'ín tjíndaà‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo ki̱tasòn yije kjoa̱ koi. .70 Koií k'oa̱s'ín komà‑ne mé‑ne skoe̱‑ne i̱'ndei̱ ngats'iì ini̱ma̱ ch'o ko̱ ini̱ma̱ xi ndaà xi tjín‑la̱ nga'ñó i̱jiìn i̱sén nga kjìn sko̱ya kjoa̱chji̱ne̱ tjín‑la̱ Nainá. Ya̱á skoe̱ kjoa̱ koi i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. z-m0 Jè xá xi 'a̱n kjònga̱tsja nga 'a̱n sìhiseèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ mé‑ne nga skoe̱‑ne kó s'ín tjín kjoa̱ xi tjí'ma. Nainá xi tsibíndaà i̱sò'nde, jè tíjna'ma‑la̱ kjoa̱ jè skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. ,{0'A̱n, na̱s'ín ìsa̱ 'ñó nangui tìjna̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá, ta̱nga Nainá kitsjaà‑na kjo̱ndaà jè, nga 'a̱n chjàyajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, mé‑nè nga skoe̱‑ne kó kji 'ñó tse kjo̱ndaà tsjá Cristo skanda mìkiì bijchótji̱ngui‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑ná. g+G0Ta kjo̱ndaà‑la̱ Nainá‑né nga 'a̱n kitjoé‑na xá jè. Jè kitsjaà kjo̱tjò‑na nga chi̱'nda‑la̱ ma k'e̱ nga kitsjaà‑na nga'ñó‑la̱ mé‑ne nga 'a̱n kèno̱jmiá 'én ndaà‑la̱ Cristo. 8*i0Jè kjoa̱ tjí'ma, jè‑né nga jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, k'e̱ nga mokjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, ngásòn tjoé‑la̱ kjo̱tjò‑la̱ Nainá nga ngásòn i̱xti‑la̱ ma koni jñà xi̱ta̱ judío; jngoò na̱xa̱ndá ko̱ma yije kóho̱tjín; ko̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío ngásòn tjoé‑la̱ kjo̱ndaà koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jñà xi̱ta̱ judío. )10Nga ìsa̱ kjòtseé, ni̱jngoò xi̱ta̱ tíjiìn‑la̱ jè kjoa̱ tjí'ma; ta̱nga i̱'ndei̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kisìhiseèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá, jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Cristo ko̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱. 8(i0K'e̱ nga tsà ndaà kíxke̱jñoò xo̱jo̱n jè koni s'ín kiskiì ítjòn‑nò, ya̱á jcha̱a nga 'a̱n ndaà tíjiìn‑na̱ jè kjoa̱ tjí'ma i̱t'aà ts'e̱ Cristo. '50koni s'ín kisìhiseèn‑na Nainá nga tsakó‑na jè kjoa̱ xi tjí'ma‑la̱ skanda kjòtseé. Jyeé ìsa̱ kiskiì chiba‑nò jñà 'én koi. &y0Nga jyeé‑la tíjiìn‑nò nga kjo̱ndaà ts'e̱ Nainá‑né nga 'a̱n kitsjaà‑na xá xi kjo̱ndaà tsa̱jòn, b% ?0K'oa̱á ma‑ne bìtsi'bà‑la̱ Nainá, 'a̱n xi 'mì‑na Pablo nga nda̱yá tìjna̱a, koií nga̱tjì‑la̱ nga 'a̱n beno̱jmí‑nò 'én ndaà‑la̱ Jesucristo, jñò xi mìtsà xi̱ta̱ judío 'mì‑nò. `$90Ti̱koa̱á jñò, nga Cristo títsa̱jnakjoòko̱o, Nainá tísíkítsa̱jnakjoò‑nò ko̱ xi̱ta̱ xinguio̱o xi kj'ei̱í, mé‑ne nga jñò ko̱ma‑nò ni'ya ñánda tíjna Nainá nga Ini̱ma̱ Tsjeè.#70Nga ko̱ Cristo ngats'iì nda̱jo̱‑la̱ chrjó ni'ya, ndaà tísikjoò ko̱ tímajeya ni'ya mé‑nè nga ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ma‑ne. L"0K'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jngoò ni'ya tísindaà. Jñò, jè ngaya‑la̱ nda̱jo̱ xi mochjeén‑la̱ chrjó ni'ya. Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Cristo ko̱ jñà xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, jñà‑né tàts'en chrjó‑la̱ ni'ya. Ko̱ jè Cristo jè nda̱jo̱ chrja̱ngui̱‑la̱ chrjó ni'ya. !0K'oa̱á ma‑ne jñò xi mìtsà xi̱ta̱ judío 'mì‑nò, mìtsà ti̱ xi̱ta̱ xìn nangui‑nò. Jñò, i̱'ndei̱, ngásòn ya̱ ta̱jngoò nokjoà‑nò na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá; xi̱ta̱ xinguio̱o‑nò ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. C 0Ndaà chjí‑la̱ Cristo nga ingajò na̱xa̱ndá‑ná jyeé tjí'nde‑ná nga ko̱ma chi̱koa̱á Nainá nga ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ tsjá‑ná nga'ñó nga ingajoá. Z-0Jñò xi kjiìn títsa̱jna‑là Nainá nga sa̱ ítjòn, ti̱koa̱á ngaje̱n xi titsa̱jnat'aà chrañà‑la̱je̱n, j'iì Cristo nga j'iì kéno̱jmí‑ná 'én ndaà xi tsjá‑ná kjoa̱'nchán. lQ0Cristo, k'e̱ nga k'en‑t'aà krò, ya̱á kisìkjehet'aà kjoa̱ kondra̱ xi jòya tjín. Kisìkjoóndaà‑ne ingajò na̱xa̱ndá; jngoò na̱xa̱ndá komà‑ne koa̱ kitsjaà‑la̱ kjoa̱'nchán i̱t'aà ts'e̱ Nainá.  0Ya̱á kisìkjehet'aà jè kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés xi tjín‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío; kjòjngoò‑ne ingajò na̱xa̱ndá; jngoò na̱xa̱ndá xi̱tse̱ komà‑ne nga jè titsa̱jnakoa̱á Cristo; k'oa̱á komà‑ne nga tsijne 'nchán kjoa̱. 5c0I̱'ndei̱, jè Cristo xi tsjá‑ná kjoa̱'nchán. Kisìkjoóndaà‑ná nga jngoò na̱xa̱ndá komà‑ne jñà xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Jè kisìhixàña jè kjoa̱ kondra̱ xi jòya tjín nga sa̱ ítjòn k'e̱ nga kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en‑t'aà krò. R0 Ta̱nga i̱'ndei̱, nga ya̱ titsa̱jnako̱o Cristo, Nainá jyeé kisìchrañat'aà‑nò jè kjoa̱‑la̱ jní xi tsibíxteèn Cristo, na̱s'ín kjiìn tjat'aàxìn‑là Nainá nga sa̱ kjòtseé. Z-0 Ti̱kítsjeèn k'e̱ nga sa̱ kjòtseé jñò titsa̱t'aàxìn‑la Cristo; ti̱koa̱á titsa̱jnat'aàxìn‑la na̱xa̱ndá Israel, mìkiì ya̱ nokjoà‑nò koni s'ín tsibíndaàjiìn‑ko̱ Nainá jñà xi̱ta̱ judío koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá. I̱sò'nde jè, ni̱mé xi chiñà‑là ko̱ mìkiì yaxkon Nainá. dA0 Jñò xi mì ya̱ tje̱n‑nò tje̱‑la̱ xi̱ta̱ judío, k'oa̱á tsò‑nò jñà xi̱ta̱ judío xi tjít'aà chi̱ba̱ yijo‑la̱ nga mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga mì tjít'aà chi̱ba̱‑nò kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. Ta̱nga jè kjoa̱ jè, tà tsja xi̱ta̱á bíndaàya‑ne yijo‑la̱. B}0 Nainá tsibíndaàya xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ná, nga ya̱ titsa̱jnakoa̱á Cristo, mé‑nè nga s'e̱én ngats'iì kjoa̱ xi ndaà tjín, jñà kjoa̱ xi Nainá jyeé k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ti̱sa̱ kjòtseé nga ko̱s'ín si̱kitasoán. Kjoa̱'nchán xi tjín‑ná nga Cristo titsa̱jnakoa̱á {o0 Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga xá ki'nè, mé‑nè nga ni̱jngoò xi̱ta̱ ndaà si̱ìkíjna‑ne yijo‑la̱. P0Tà kjo̱ndaà‑la̱ Nainá‑né nga itjokàjñoò kjo̱'in nga kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Mìtsà kjo̱ndaà tsa̱jòn nchrobá‑ne kjoa̱ koi; ta kitsjaà kjo̱tjò‑nò Nainá. \10K'oa̱á s'ín kis'iìn mé‑nè nga ko̱kò‑ne jñà na̱chrjein xi sa̱ nchrobá nga tse kjoa̱tjòcha tjín‑la̱ ko̱ tse kjo̱ndaà tjín‑la̱ i̱t'aà tsa̱ján nga Cristo Jesús titsa̱jnakoa̱á. 0Nainá, kisìkjaáyakjoò‑ná ko̱ Cristo, nga ya̱ titsa̱jnakoa̱á, ko̱ ta̱ñaá kisìkítsa̱jnakjoò‑ná ján ngajmiì. N0Nainá kisìkítsa̱jnakon ìjngoò k'a‑ná ko̱ Cristo, na̱s'ín jye titsa̱jnak'eén xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná. (Ko̱ jñò, tà kjo̱ndaà‑la̱ Nainá‑né nga bitjokàjñoò kjo̱'in.) ]30Ta̱nga Nainá, tseé kjo̱hi̱ma̱takòn tjín‑la̱ nga 'ñó matsjakeè‑ná. 0Y0Ti̱koa̱á ngats'iaá jñá, k'e̱ nga ìsa̱ kjòtseé, k'oa̱á ti̱s'ín chinchaàtsjiaá jé koni s'ín kjòmejèn‑la̱ yijo‑ná ko̱ kjo̱hítsjeèn‑ná. Tjín‑ne nga ngásòn tse kjo̱'in k'oi̱‑ná tsà ndaà, koni jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga koi kjoa̱‑la̱ jé‑ná. w0K'oa̱á s'ín tse tsitjaàyaà ndi̱yá jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde; jè kinìkitasòn‑là xi̱ta̱ nei̱í xi sko̱‑la̱ tjo̱ i̱jiìn i̱sén nga jè síxájiìn ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon‑la̱ Nainá. " ?0Jñò, nga sa̱ kjòtseé, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà titsa̱jna k'en‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá nga jè kjoa̱‑la̱ jé‑nò nga ch'o ki'nè. D 0Na̱xa̱ndá‑la̱ ti̱jè‑ne yijo‑la̱ Cristo; ko̱ jè tsjá yije‑la̱ ni̱ta̱ mé xi chija‑la̱. Ti̱jè‑ne Cristo xi síjngoò yije, ni̱ta̱ mé xi tjín i̱sò'nde.2  _0Nainá, jè kisìnga̱tsja yije Cristo, ngats'iì kjo̱tíxoma xi tjín; ti̱koa̱á jè kitsjaà yije‑la̱ Cristo nga jè ko̱ma xi sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱. c  A0ñánda nga ìsa̱ ta 'ñó 'nga kisìkíjna ítjòn mì k'oa̱á‑ne tsà jngoò xi̱ta̱ ítjòn, xi̱ta̱xá ítjòn, ngats'iì nga'ñó xi tjín i̱ i̱t'aà nangui ko̱ xi tjín i̱jiìn i̱sén, ngats'iì xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma ngajmiì; tíjna ítjòn‑la̱ ngats'iì xi tjín i̱sò'nde jè, ko̱ jè i̱sò'nde xi sa̱ nchrobá.   0xi kisìkjeén nga kisìkjaáya‑la̱ Cristo k'e̱ nga k'en, i̱kjoàn jeya kisìkíjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ ján ngajmiì g  I0Ti̱koa̱á síjét'aà‑la̱ nga jcha̱xkon kó kji 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱ Nainá nga ko̱ma ko̱si̱ko̱‑ná jñá xi mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱. Ti̱koií‑ne nga'ñó xi 'ñó tse tjín‑la̱ Nainá 0  [0K'oa̱á s'ín síjét'aà‑la̱ Nainá nga si̱ìhiseèn‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑nò mé‑nè nga jcha̱‑nò mé xi chiñà‑là nga xó kinokjoàa‑nò. Ti̱koa̱á jcha̱a nga 'ñó ndaà tjín ko̱ 'ñó jeya tjín kjo̱tjò xi Nainá tsjá‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱.  0mé‑nè nga jè Na̱'èn‑ná xi jeya tíjna, jè xi Nainá tsò‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná, jè kàtasíkíhichi̱ya‑nò ko̱ kàtatsjá‑nò kjoa̱chji̱ne̱ xi ts'e̱ ini̱ma̱‑nò mé‑ne nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkon‑nò Nainá. 9 m0mìkiì sìjchàajñaà nga na̱chrjein inchijòn tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá xi i̱t'aà tsa̱jòn; k'e̱ nga bítsi'ba‑la̱, síjét'aà‑la̱ xi kjo̱ndaà tsa̱jòn - U0Koií kjoa̱‑la̱ k'e̱ nga ki'nchrè nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná, ko̱ nga matsjacha ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá; r _0Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jè‑né xi tjoé ítjòn‑ná nga kixi̱ kjoa̱ nga tjoé yije‑ná kjo̱tjò xi Nainá tsjá‑ná jè na̱chrjein k'e̱ nga ko̱ngásòn nga si̱ìkítsa̱jnandei̱í‑ná xi na̱xa̱ndá‑la̱ maá mé‑ne nga jeya kíjna‑ne Nainá. Kós'ín bítsi'ba Pablo i̱t'aà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi jye mokjeiín‑la̱ p [0 Ti̱koa̱á jñò nga ya̱ titsa̱jnako̱o Cristo, k'e̱ nga kina'yà 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ kixi̱, jè xi tsachrjekàjiìn‑nò kjo̱'in nga kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo, Nainá kitsjaà‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱; ya̱á tsibít'aà chi̱ba̱‑la̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò, koni s'ín jye kitsjaà tso'ba nga tsjá‑nò. S !0 K'oa̱á s'ín kis'iìn nga ngaje̱n kinìkítsa̱jna ítjòn‑je̱n nga jeya tíjna Nainá, ngaje̱n xi xi̱ta̱ judío 'mì‑naje̱n, ngaje̱én kòkjeiín ítjòn‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ Cristo. i M0 Nainá jyeé kjòtseé jaàjiìn‑naje̱n nga Cristo titsa̱jnako̱‑je̱n. Kitjoé‑naje̱n kjo̱tjò xi tsjá Nainá koni s'ín tjíndaà‑la̱ nga k'oa̱s'ín bitasòn 'én‑la̱ koni s'ín ndaà sasén‑la̱. U %0 Koni s'ín tjíndaà‑la̱ kjo̱hítsjeèn jè, ki̱jchò na̱chrjein nga ki̱tasòn tsjeè. Nainá, jé si̱ìjngoò yije ni̱ta̱ mé xi tjín ngajmiì ko̱ i̱t'aà nangui nga jè Cristo ko̱tìxoma. I  0 K'oa̱á ma‑ne nga ti̱koa̱ tsakó‑ná jè kjoa̱tjí'ma‑la̱ koni s'ín kjòmejèn‑la̱ jè, ti̱koií‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi ti̱jè‑ne kiskoòsòn‑la̱ nga ki̱tasòn. s a0Jè jní‑la̱ Jesucristo tsibíchjítjì‑ná koa̱ kisìjchàat'aà‑ná jé‑ná nga Cristo titsa̱jnakoa̱á, nga 'ñó tse kjo̱ndaà tjín‑la̱ Nainá nga tsjá‑ná kjo̱hítsjeèn ko̱ kjoa̱chji̱ne̱ xi tjín‑la̱. 2~ _0Koií kjoa̱‑la̱ nga jeya bìjna Nainá nga tse kjo̱ndaà kitsjaà‑ná nga kisìchikon‑t'in‑ná nga ya̱ titsa̱jnakoa̱á ki'ndí‑la̱ xi 'ñó matsjakeè. %} E0Koi‑né nga matsjakeè‑ná nga k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ti̱sa̱‑ne nga kiskoétjò‑ná koni i̱xti jcha̱n‑la̱ maá xi i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo. Nainá k'oa̱á s'ín kis'iìn koni s'ín kisaseèn‑la̱ ta koi kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín kjòmejèn‑la̱. H|  0Nainá xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑ná k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde nga Cristo titsa̱jnakoa̱á mé‑ne nga ni̱mé jé s'e̱‑ná ko̱ tsjeè ki̱tsa̱jnaá nguixko̱n jè. x{ k0Jeya kàtìjna Nainá, Na̱'èn‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná nga kisìchikon‑t'in‑ná, kitsjaà‑ná ngats'iì kjo̱ndaà xi ts'e̱ ini̱ma̱‑ná xi ngajmiì nchrobá‑ne koi kjoa̱‑la̱ nga Cristo titsa̱jnakoa̱á. az =0Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kós'ín síchikon‑t'in‑ná Nainá k'e̱ nga Cristo titsa̱jnakoa̱á y 0Jñò xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑nò xi titsa̱jnaà na̱xa̱ndá Éfeso, jñò, xi kixi̱ onguít'aà‑la Cristo Jesús, 'a̱n xi 'mì‑na Pablo tisìhixat'aà‑nò nga 'a̱n tsibíxáya‑na Jesucristo nga k'oa̱s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá. zxmDNga jye tífehet'aà xo̱jo̱n jè, ko̱ó ndsa̱a tìkjiì‑nò 'a̱n xi 'mì‑na Pablo, nga tisìhixat'aà‑nò. Ti̱kítsjeèn nga nda̱yá tìjna̱'ya. Jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. K'oa̱ s'ín kàtama.Xw)DKoa̱tìn‑la̱ jè Arquipo: kàtasíkitasòn xá xi kitsjaà‑la̱ Cristo. evCDK'e̱ nga jye kíxke̱jiìn‑là xinguio̱o xo̱jo̱n jè, ti̱koa̱á kàtaxke̱jiìn‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ján Laodicea; koa̱ jè xo̱jo̱n xi ts'e̱ Laodicea ti̱koa̱á tíxke̱jñoò. cu?DXi i̱t'aà ts'a̱n ti̱ixat'aà‑ná jñà 'ndseé xi títsa̱jna ján na̱xa̱ndá Laodicea, ko̱ jè chjo̱ón tichjaá Ninfa, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi ya̱ bixoña ni'ya‑la̱. tDTísíhixat'aà‑nò Lucas jè xi chji̱ne̱xkiì xi 'ñó matsjacha‑je̱n, ti̱koa̱ tísíhixat'aà‑nò jè Demas. NsD 'A̱n, ndaà tìbe nga jè Epafras 'ñó síkájno xi i̱t'aà tsa̱jòn ko̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jna ján na̱xa̱ndá Laodicea ko̱ xi títsa̱jna ján na̱xa̱ndá Hierápolis. rD Epafras, xi chi̱'nda‑la̱ Cristo, ti̱koa̱á tísíhixat'aà‑nò nga xi̱ta̱ tsa̱jòn‑nò. Kjit'aà na̱chrjein bìtsi'batjì‑nò mé‑ne nga nguì kixi̱ ki̱tsa̱jnaà koa̱ ndaà ki̱tsa̱jnandaà nga si̱kitasòn mé xi mejèn‑la̱ Nainá. qwD Ti̱koa̱á tísíhixat'aà‑nò Jesús xi ti̱koa̱ Justo 'mì. Tà jñà‑né xi xi̱ta̱ judío xi mokjeiín‑la̱ xi k'oa̱s'ín 'ñó ndaà nchisíxáko̱‑na i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ 'ñó ndaà síjehikon‑na. !p;D Jè Aristarco xi ta̱ña titsa̱jnaya‑je̱n nda̱yá, tísíhixat'aà‑nò. Ko̱ jè Marcos xi ti xíkjín ma Bernabé ti̱koa̱á tísíhixat'aà‑nò. Jyeé kis'eno̱jmí‑nò i̱t'aà ts'e̱ Marcos; tsà ya̱ ki̱jchòkon‑nò, t'e̱en kjo̱ndaà ndaà chjoétjò. ao;D Ti̱koa̱á ya̱ tíbáhijtako̱ Onésimo xi xi̱ta̱ tsa̱jòn, xi 'ndsè ma i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Nga xi̱ta̱ kixi̱‑né ko̱ 'ñó matsjacha‑je̱n. Jñà ke̱èno̱jmí‑nò mé kjoa̱ xi tíma i̱jndé. 7ngDKoií xá tìsìkasén‑nò nga ke̱èno̱jmí‑nò xi i̱t'aà tsa̱je̱n kós'ín titsa̱jna‑je̱n ko̱ mé‑ne nga kàtatsjá‑nò nga'ñó ts'e̱ ini̱ma̱‑nò. OmDNgats'iì kjoa̱ xi tímat'ian, jè ke̱èno̱jmí yije‑nò jè 'ndseé Tíquico xi 'a̱n 'ñó ndaà matsjake̱ nga jè ndaà síchját'aà‑na koa̱ ndaà nìxákjoò‑la̱je̱n Nainá. Tl!DK'e̱ nga chiko̱o xi̱ta̱, jñà 'én ti̱nókjoa̱a xi ndaà tsò ko̱ xi ndaà sasén‑la̱ mé‑ne nga ko̱ma si̱kátji‑là 'én xi sko̱nangui‑nò. Kó tsò Pablo nga síhixat'aà xi̱ta̱ k}DJñò, ndaà ti̱kjeén kjo̱hítsjeèn‑nò mé‑ne nga ndaà ki̱tsa̱jnako̱o jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Ndaà ti̱kjeén na̱chrjein xi tí'biì‑nò nga ko̱s'ín ti̱kitasòn. jDTitsi'batjì‑ná mé‑ne nga s'e̱‑na nga'ñó nga ndaà kixi̱ kichjàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ koni s'ín tjínè‑la̱ nga kichjà. qi[DK'oa̱á ti̱s'ín titsi'batjì‑náje̱n, mé‑ne jè Na̱'èn‑ná kàtatsjá'nde nga ko̱ma kéno̱jmí‑je̱n 'én‑la̱ Cristo xi tjí'ma‑la̱ Nainá nga sa̱ ítjòn; nga koií kjoa̱‑la̱ nga nda̱yá tìjna̱a'ya. (hIDKì bìkjoàn‑là nga nokjoàt'aà‑là Nainá; kjit'aà na̱chrjein titsa̱jnandaà nga ti̱nókjoa̱t'aà‑là ko̱ tjiì‑là kjo̱ndaà Nainá. Mg DJñò xi nei‑la̱ xá ma, ndaà ti̱ko̱o jñà xi̱ta̱ chi̱'nda‑nò koni s'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱, nga jñò 'yaà‑nò nga ti̱koa̱ tjín jngoò‑nò xi Nei‑nò ma ján ngajmiì. @fyDTa̱nga jè xi ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín, k'oa̱á s'ín ko̱chjí‑la̱ koni tjín kjoa̱ ch'o xi s'ín. Nainá mìtsà faájiìn xi̱ta̱, ngásòn ngáya fìko̱ ngats'iì.leQDJyeé 'yaà nga jè Na̱'èn‑ná Jesucristo tsjá‑nò chjí‑nò nga tjoé‑nò jè kjo̱tjò xi tsjá‑nò Nainá nga i̱xti‑la̱ maà koi kjoa̱‑la̱ nga jè titsa̱nìxát'aà‑là Jesucristo xi otíxoma‑nò. CdDNi̱ta̱ mé kjoa̱ xi s'e̱en, nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò nga t'e̱en koni tsà i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná titsa̱nìkitasòn ko̱ mìtsà i̱t'aà ts'e̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. -cSDJñò xi chi̱'nda maà, ndaà ti̱kitasòn yije‑là nei‑nò i̱ i̱t'aà nangui; kì tà k'e̱é nìxá k'e̱ nga tíkotsejèn‑nò nga ta jè xi mejèn‑nò nga ndaà ki̱tsa̱jnako̱o. Nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò nga ti̱kitasòn‑là koií kjoa̱‑la̱ nga yaxkón Nainá. zU~}||#{ezyyXxxvuu&tsqrqp nmcl9jhiUhg)fdcba`_^]`\5[mZdYgXVUUT\SWR:Q`PONN+MMVLKKJI#HkFEDCA?>=;;88=54=3210/.--++*((,&%$~#g!ih/ 3(* ]~#ujc&I̱'ndei̱, ¿a kondra̱á kóti̱jnako̱‑nò, tà koií kjoa̱‑la̱ nga 'én kixi̱ beno̱jmí‑nò? +iO&¡Nga sa̱ ítjòn, 'ñó tsja tjín‑nò! I̱'ndei̱, ¿mé xi komà‑nò? K'oa̱á xan‑nò, skanda jñà xkoòn mejèn kinachrje nga 'a̱n kits'iì‑ná. hy&Jñò, mìkiì kinachrjengui‑ná ni̱ mìtsà xìn kinìkíjna‑ná, na̱s'ín kjoa̱ tsohótsji‑nò nga ch'in tjín‑la̱ yijo‑na̱. Tà sa̱á kichjoétjò‑ná koni jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá, koni tsà jè sobà Cristo Jesús. @gy& Jyeé tíjiìn‑nò k'e̱ nga sa̱ kiaà ítjoàn nga kichjàyajiìn‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, koií kjoa̱‑la̱ nga ch'in tjín‑la̱ yijo‑na̱. ~fu& 'A̱n nga jye tsohósi̱jnat'aàxìn‑la̱ jè kjo̱tíxoma, ti̱koa̱á ya̱á kisìngásòn‑ko̱‑nò, nga jñò, mìkiì tíjiìn‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma. I̱'ndei̱ k'oa̱á s'ín tìsìjé‑nò nga ti̱nchat'aàxìn‑là kjo̱tíxoma koni 'a̱n jyeé tsohósi̱jnat'aàxìn‑la̱. Nga sa̱ ítjòn ni̱mé kjoa̱ tjín xi ch'o kinìko̱‑ná. geG& 'A̱n, makájno‑na̱ jè xá xi kis'iaàn nga kisìxájiìn‑nò tsà tà kjo̱tjò‑ne. ]d3& Jñò, tákó 'ñó yaxkón na̱chrjein ts'e̱ s'eí, ts'e̱ sá, ko̱ ts'e̱ nó. c!& Ta̱nga i̱'ndei̱ nga jye yaxkoòn xi nguì jè sobà Nainá, (ta̱nga xi nguì kixi̱ kjoa̱, jè Nainá xi jye ndaà beèxkon‑nò), ¿mé‑ne k'oa̱s'ín nìkítsjeèn‑nò nga jñà onguít'aà ìjngoò k'a‑là jñà kjo̱tíxoma i̱ma̱ xi tjín‑nò, jè xi tsjìn‑la̱ nga'ñó, ko̱ xi ni̱mé chjí‑la̱? ¿A mejèn‑nò nga ya̱ si̱ìkítsa̱jna'ñó ìjngoò k'a‑nò? [b/&Jñò k'e̱ nga sa̱ kjòtseé, k'e̱ nga ti̱kj'eè yaxkon xi nguì jè sobà Nainá, chi̱'nda'ñó tsitsa̱jnaà nga kjo̱'ñó‑né nga jñà tsanguìt'aà‑là xi mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá. Pa&K'oa̱á ma‑ne nga i̱'ndei̱ mìtsà ti̱ xi̱ta̱ chi̱'nda titsa̱jnaá; jyeé i̱xti‑la̱ Nainá 'mì‑ná; ko̱ ti̱koa̱á tsjá‑ná Nainá ngats'iì kjo̱tjò xi jñá tjoé‑ná nga i̱xti‑la̱ 'mì‑ná. Mé‑ne síkájno‑ne Pablo i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ Galacia xi mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá `&Koií kjoa̱‑la̱ nga jye i̱xti‑la̱ maá, Nainá kisìkasén Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ xi ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑ná. K'e̱ nga nokjoát'aà‑lá Nainá, k'oa̱á tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱: “Ndí a̱pa”, tsò‑né. e_C&K'oa̱á kis'iìn Nainá, mé‑ne nga jè Jesucristo si̱ìkítsa̱jnandei̱í jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jnajiìn‑'ñó kjo̱tíxoma ko̱ mé‑ne nga ngásòn skoétjò‑ná Nainá nga i̱xti‑la̱ ko̱maá. .^U&Ta̱nga k'e̱ nga kichóya na̱chrjein koni s'ín tjíndaà‑la̱ Nainá, jè Nainá kisìkasén ki'ndí‑la̱ i̱ i̱t'aà nangui; ko̱ i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón kits'iìn koni s'ín ts'iìn xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Ko̱ ya̱á kjòjchájiìn kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱ judío. J] &Jñá xi xi̱ta̱ 'mì‑ná, k'oa̱á ti̱s'ín komàt'iaán koni mat'in jñà i̱xti k'e̱ nga ti̱kj'eè mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga jñà kjo̱tíxoma xi tjín i̱sò'nde 'ñó tsatíxoma‑ná koni s'ín mat'in jñà xi chi̱'nda títsa̱jna'ñó nga mìkiì tjí'nde‑la̱ nga kítsa̱jnandei̱í. W\'&Nga xi̱ta̱á síkinda̱ skanda k'e̱ nga majchínga, ko̱ tjín xi̱ta̱ xi síkinda̱ jñà tsojmì‑la̱ skanda k'e̱ nga ki̱chóya na̱chrjein‑la̱ koni s'ín tsibíjna chi̱ba̱ na̱'èn‑la̱. [ 9&Ti̱koa̱á kèno̱jmí jngoò‑nò kjo̱tíxoma: Jngoò ti, k'e̱ nga tákó i̱tsé kji, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà chi̱'nda tíjna nga kj'eè tsà jè be mé tsojmì xi tjín‑la̱ na̱'èn‑la̱ na̱s'ín k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jè tjoé‑la̱ tsojmì xi tjín. 7Zg&Jñò, nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo ma, kixi̱í kjoa̱ nga tje̱‑la̱ Abraham ma, ti̱koa̱ tjoé‑nò kjo̱tjò koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jè Abraham.LY&Mì ti̱ kiì mochjeén‑ne nga tjájiìn xi̱ta̱ yá‑né xi xi̱ta̱ judío ko̱ yá‑né xi mìtsà xi̱ta̱ judío, yá xi chi̱'nda'ñó títsa̱jna ko̱ yá xi títsa̱jnandei̱í, yá‑né xi x'i̱n ko̱ yá‑né xi chjo̱ón. Ngats'ioò ta̱ jngoò yijo ma‑nò nga ya̱ titsa̱jnakjoòko̱o Cristo Jesús. FX&K'e̱ nga ya̱ titsa̱jnakjoòko̱o Cristo nga komà bautizar, k'e̱é jahatjìya‑nò koni jngoò xi̱ta̱ xi síkjatjìya nikje‑la̱. Jè sobá Cristo xi komà nikje xi̱tse̱‑nò. W&Jñò, ngats'ioò, saà i̱xti‑la̱ Nainá maá koi kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. V}&I̱'ndei̱ nga jye j'iì kjoa̱ xi mokjeiín‑ná, mì ti̱ ya̱á titsa̱jna'ñó‑ná i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma. ]U3&Ko̱ jè kjo̱tíxoma kisìkinda̱‑ná koni s'ín makinda̱ jñà i̱xti, skanda k'e̱ nga j'iì Cristo, mé‑ne k'e̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nga nguixko̱n Nainá. fTE&K'e̱ nga ti̱kj'eè f'iì jè kjoa̱ xi mokjeiín‑ná, jè kjo̱tíxoma kitsobà'ñó‑ná koni tsà nda̱yá tsibìtsa̱jna'ya‑ná skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga ki'ya‑la̱ jè kjoa̱ xi mokjeiín‑ná. AS{&Ta̱nga jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á tsò nga ngats'iì xi̱ta̱ sa̱á jé títsa̱jnajiìn. K'oa̱á ma‑ne nga jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, tjoé‑la̱ kjoa̱binachon xi Nainá jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba nga tsjá‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga mokjeiín‑la̱. R&Nainá, k'e̱ nga kitsjaà kjo̱tíxoma, mìtsà kondra̱ kiì‑la̱ koni s'ín jye kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham. Tsà jè‑la‑ne kjo̱tíxoma ma‑la̱ síkítsa̱jnakon xi̱ta̱, maá‑la kixi̱ kítsa̱jna xi̱ta̱ nga kjo̱tíxoma síkitasòn. >Qu&K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ osìjnajiìn osen, mìtsà ta jngoò xi̱ta̱ fìt'aà‑la̱, fìt'aà‑la̱ ngajò. Ta̱nga jè Nainá ta jè ta̱jngoó kitsjaà‑la̱ 'én Abraham. P1&Ta̱nga jè kjo̱tíxoma, ¿mé xá kitjei‑ne? Koií k'oa̱s'ín kitjei‑ne koií kjoa̱‑la̱ nga ch'o nchis'ín xi̱ta̱. K'oa̱á s'ín kisijna skanda k'e̱ nga j'iì tje̱‑la̱ Abraham xi Nainá xó k'oa̱s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba. Jè kjo̱tíxoma, jñà àkja̱le̱ j'iìko̱ ko̱ jè Moisés tsasìjnajiìn osen nga kisìkatoya 'én ko̱ kiìchja̱tjì xi̱ta̱ nguixko̱n Nainá. 6Oe&Jè Nainá k'e̱ nga tsjá‑ná kjo̱ndaà‑la̱, mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga nìkitasoán kjo̱tíxoma, koi‑né nga jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba. Nga Nainá, tà kjo̱tjò kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Abraham nga jyeé k'oa̱s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba. Mé xá xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma N+&Jè kjoa̱ xi tìbeno̱jmiá, kiís'ín tjín: Nainá ko̱ Abraham tsibíndaàjiìn jngoò kjoa̱, i̱kjoàn kisìkixi̱ya [koni ma k'e̱ nga jye ma firma]. K'e̱ nga jye tsato ñijòn sìndo̱ ko̱ katé nó, j'iì kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés; ta̱nga jè kjo̱tíxoma mìkiì ma síkits'óña jè kjoa̱ xi jye kisindaàjiìn ko̱ mìkiì ma ki̱tjongui xi Nainá jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba. nMU&K'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jè Abraham ko̱ jè xi̱ta̱ tje̱‑la̱. Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá mìtsà tsò “jñà xi̱ta̱ tje̱‑la̱”, ta tsò‑né: “jè tje̱‑lè.” Nga mìtsà kjín ma tje̱‑la̱ Abraham xi kitjoé‑la̱ koni tsò 'én xi kitsjaà‑la̱ Nainá, ta jngoó ma‑ne. Nga jè tíhoxki̱t'aà Cristo. L&Jñò 'ndsè ko̱ tichjaá, kèno̱jmí jngoò‑nò kjo̱tíxoma xi ts'e̱ i̱sò'nde. K'e̱ nga sindaàjiìn jngoò kjoa̱ nga xo̱jo̱n tjámiì'nga, nga jye ma firma ko̱ sasén‑la̱ sello, mì ti̱ kiì ko̱ma ki̱ts'ón‑ya‑ne koni s'ín sindaàjiìn, ti̱koa̱á mì ti̱ kiì ko̱ma si̱ìt'aàsòn‑ìsa‑la̱ 'én xi kj'ei̱í tsò koni s'ín jye kasindaàjiìn. zKm&Jè Cristo, koií o̱kis'iìn‑ne mé‑ne nga jñà kjoa̱ machikon‑t'in xi kitjoé‑la̱ Abraham ti̱koa̱ tjoé yije‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde nga jñà kjoa̱ machikon‑t'in, ya̱á nchrobá‑ne i̱t'aà ts'e̱ Cristo mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná, tjoé‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba Nainá nga tsjá‑ná. Nga'ñó xi tjín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham J& Jè Cristo tsibíchjítjì‑ná kjo̱'in xi ya̱ titsa̱jnajñaá nga kjo̱tíxoma titsa̱nìkitasoán nga jè kisìkjeiín kjo̱'in xi jé tsa̱ján; nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n nga tsò: “Kjo̱'iín si̱nè‑la̱ ngats'iì xi krò sit'aà.” !I;& Jñà xi̱ta̱ xi kjo̱tíxoma síkitasòn mìtsà Nainá ma'ñót'aà ikon. Nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Xi̱ta̱ xi kjo̱tíxoma síkitasòn, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga k'oa̱s'ín si̱ìjchá yijo‑la̱ koni tsò kjo̱tíxoma.” mHS& O̱kixi̱‑né nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kixi̱ kíjna nga nguixko̱n Nainá nga kjo̱tíxoma síkitasòn. Nga̱ jè 'én‑la̱ Nainá tsò‑né: “Jè xi xi̱ta̱ kixi̱, jè kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱ kíjnakon‑ne.” G!& Ngats'iì xi̱ta̱ xi jè ma'ñót'aà takòn koni s'ín nchisíkitasòn kjo̱tíxoma, kjo̱'iín tjínè‑la̱, nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga ndaà síkitasòn ngats'iì kjoa̱ xi ya̱ tjít'aà. Nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Kàtasinè‑la̱ kjo̱'in jè xi mì kixi̱ síkitasòn ngats'iì kjoa̱ xi tjít'aà jè xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma.” ?Fw& K'oa̱á ma‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá ngásòn ko̱chikon‑t'in ko̱ Abraham nga jè Abraham kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. E!&Nga ti̱sa̱ kjòtseé, jyeé k'oa̱s'ín kitsjaà 'én Nainá koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ nga síkixi̱‑né jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. Ya̱á tíchja̱ ñánda jè Nainá tje̱n kitsjaà ítjòn‑la̱ Abraham jñà 'én ndaà‑la̱ xi tsò: “Ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde, i̱t'aà tsi̱jií ko̱chikon‑t'in.” zDm&Jñò, k'oa̱á s'ín ndaà kàtasijiìn‑nò: Jñà xi mokjeiín‑la̱, jñà‑né xi tje̱‑la̱ Abraham. *CM&Koni jè xi̱ta̱ jchínga‑ná xi ki'mì Abraham kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá; k'oa̱á komà‑ne nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱ Nainá. fBE&K'e̱ nga Nainá kitsjaà‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ ko̱ kis'iìn kjo̱xkón xi ndaà tjín i̱jiìn na̱xa̱ndá tsa̱jòn, ¿mé‑ne k'oa̱s'ín kis'iìn‑ne? ¿A koi‑né nga ndaà kinìkitasòn kjo̱tíxoma? Majìn, koií‑né nga kòkjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá. Nainá, mé‑ne xi̱ta̱ kixi̱ kijtseè takòn‑ne Abraham 3A_&Jñò, tseé kjo̱'in tsatojioòn nga kòkjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá. ¿A tà kjo̱tjò‑ne nga tse kjo̱'in tsatojioòn? Majìn, mì‑la kiì ndaà tjín. g@G&Jñò, nga sa̱ ítjòn, tsibìts'ia̱ko̱‑nò kjo̱hítsjeèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; ko̱ i̱'ndei̱, mejèn‑nò nga tà kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ si̱kjehet'aà‑nò. ¡Mé ta tòndo̱‑nò! c??&Tà koií kjoa̱ kjònangui‑nò: ¿A koií kjoa̱‑la̱ nga kinìkitasòn kjo̱tíxoma nga kitjoé‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, o xi koií‑né nga mokjeiín‑nò 'én‑la̱ Nainá koni s'ín kina'yà? |> s&¡Jñò xi nangui Galacia tsa̱jòn, mé ta tòndo̱‑nò! ¿Yá xi kiskoòna̱cha̱n‑nò? ¿A mì bítsjeèn‑nò koni s'ín nga nguì ndaà tsibèno̱jmíya‑nòje̱n nga jè Jesucristo ya̱á k'en‑t'aà krò xi kjo̱ndaà tsa̱jòn? \=1&Majìn‑na nga ochrjekànguia kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. Tsà i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ Moisés, kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nga nguixko̱n Nainá, mì‑la mé chjí‑la̱ nga k'en Cristo.e<C&K'e̱ nga k'en‑t'aà krò Cristo, 'a̱n, ti̱koa̱á ya̱ k'en‑t'aàkoa̱. Ko̱ mìtsà ti̱'a̱n‑na xi tìjna̱koan, jè Cristo xi tíjnajiìn ini̱ma̱‑na̱. I̱'ndei̱, koií tìjna̱kon‑na̱ nga jè Ki'ndí‑la̱ Nainá ma'ñót'aà takoàn nga 'ñó kjòtsjakeè‑na skanda jè kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en ngajo‑na. E;&Jè kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ Moisés, jè kisìk'en‑na. I̱'ndei̱ tìjna̱ndei̱í‑ná kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma mé‑ne ma kóti̱jnakon‑na nga sìkitasòn‑la̱ Nainá. :}&Tsà jè kjo̱tíxoma xi 'a̱n tsachrjekànguia nga sa̱ ítjòn, ko̱ tsà ìjngoò k'a sìkitasoàn, jé tìhotsjià. 69e&’I̱'ndei̱ k'oa̱á s'ín chiñá‑lá nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá ya̱ nguixko̱n Nainá ta koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, [mìtsà koi‑ne nga kjo̱tíxoma titsa̱nìkitasoán]. K'oa̱á ma‑ne nga xi̱ta̱ jé tí'mì‑ná [koni jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío]. Ta̱nga, ¿a tsò‑ne kjoa̱ nga jè Cristo bít'in‑ná nga binchaàtsjiaá jé? Majìn, mì k'oa̱á s'ín tjín. B8}&ta̱nga 'ya‑ná nga jñà xi̱ta̱, mìtsà kixi̱ kítsa̱jna nga nguixko̱n Nainá nga ta koi kjoa̱‑la̱ nga síkitasòn Kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ Moisés; ta jè‑né nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Jñá, jyeé kòkjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, ko̱ jè Nainá kixi̱ síkíjna‑ná koi kjoa̱‑la̱ nga jye ya̱ kòkjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mìtsà koií kjoa̱‑la̱ nga nìkitasoán kjo̱tíxoma. Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kixi̱ kíjna nga nguixko̱n Nainá nga ta koi kjoa̱‑la̱ nga síkitasòn Kjo̱tíxoma. :7m&’Na̱s'ín kixi̱ kjoa̱ nga tje̱‑la̱ xi̱ta̱ judío 'mì‑ná nga mì ya̱á kits'iìn‑jiìn‑lá jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi xi̱ta̱ jé 'mì‑lá, 6&'A̱n, k'e̱ nga kìjtseè nga mì k'oa̱á s'ín nchisíkitasòn koni s'ín tjín kjoa̱ kixi̱‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, k'oa̱á kixan‑la̱ jè Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì] nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱: “Ngaji̱ nga xi̱ta̱ judío 'mì‑lè, k'oa̱á s'ín tìnìjchí yijo‑lè koni tsà mìtsà xi̱ta̱ judío. ¿Mé‑ne kjo̱'ñó 'nè‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga k'oa̱s'ín kàtasíjchá yijo‑la̱ koni tsà nguì xi̱ta̱ judío?” d5A& Ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ judío xi i'nga xi mokjeiín‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, k'oa̱á ti kis'iìn koni jè Pedro nga kisìs'in‑la̱ kjoa̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱, skanda jè Bernabé k'oa̱á ti kis'iìn. R4& K'e̱ nga sa̱ ítjòn, ya̱á tsakjèn‑ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Nga komà i̱skan, k'e̱ nga j'iì xi̱ta̱ judío xi ti̱koa̱ mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, xi̱ta̱ xi ts'e̱ Jacobo, k'e̱é mì ti̱ kiì ya̱ tsakjèn‑ko̱‑ne; tsasìt'aàxìn‑né nga majìn‑la̱ nga ch'o kíjnako̱ jñà xi̱ta̱ koi nga kjo̱'ñó mejèn‑la̱ nga sit'aà chi̱ba̱‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. P3& Jngoò k'a k'e̱ nga jè Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì] j'iì i̱ na̱xa̱ndá Antioquía, tsakatíkoa̱ nga nguixko̱n xi̱ta̱ k'e̱ nga kijtseè nga mìkiì ndaà tjín kjoa̱ xi tís'ín. 2& Tà koií kjoa̱ xi kisìjé‑na̱je̱n nga ko̱chját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱. Jñà kjoa̱ koi, ti̱koa̱á 'a̱n, jyeé ko̱s'ín tìbìnè‑la̱ yijo‑na̱ nga k'oa̱ tìs'iaàn. Mé‑ne tsohótiko̱‑ne Pedro jè Pablo ján na̱xa̱ndá Antioquía r1]& Jacobo, Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì] ko̱ Juan, xi ko̱s'ín beèxkón xi̱ta̱ nga jñà títsa̱jna ítjòn ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, kijtseè nga Nainá kitsjaà‑na kjo̱ndaà koi. Kjòjngoò ikon, i̱kjoàn kitsjaà‑na̱je̱n tsja, 'a̱n ko̱ Bernabé, mé‑ne nga ki'ya‑la̱ nga ta jngoó xá titsa̱'nè‑je̱n. Ndaà kisaseèn‑la̱ nga tsanguì nìxá‑la̱je̱n jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, koa̱ jñà, kisìxáko̱ jñà xi nguì xi̱ta̱ judío. ^05&Nainá, koni kisìko̱ Pedro nga jè tsibíxáya‑la̱ nga kiìchja̱yajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà xi nguì xi̱ta̱ judío, 'a̱n, k'oa̱á ti̱ kisìko̱‑na nga 'a̱án tsibíxáya‑na nga kichjàyajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. )/K&Ta sa̱á kòkjeiín‑la̱ nga jè sobà Nainá kitsjaà‑na xá nga 'a̱n kichjàyajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi mìkiì tjít'aà chi̱ba̱ yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. Ko̱ jè Pedro kitjoé‑la̱ xá nga jè kiìchja̱yajiìn‑la̱ jñà xi nguì xi̱ta̱ judío xi tjít'aà chi̱ba̱ yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. K.&Jñà xi̱ta̱ xi xá 'nga tjín‑la̱ ni̱mé kjoa̱ xi̱tse̱ kitsjaà‑ìsa‑na koni tsò 'én xi 'a̱n okoòya. Ta̱nga mìtsà 'a̱n tjín‑na kinda̱ tsà xi̱ta̱ ítjòn‑né ko̱ tsà majìn. Nga Nainá mìtsà faájiìn xi̱ta̱ yá‑ne xi títsa̱jna ítjòn ko̱ yá‑ne xi títsa̱jna tji̱ngui. O-&Ta̱nga ngaje̱n ni̱ i̱tsé kinìs'in‑la̱je̱n mé‑ne nga jè kjoa̱ kixi̱ xi ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, ya̱á kàtìjnajiìn‑nò nga kjit'aà na̱chrjein. ,#&Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ ndiso xi jahas'en‑jiìn chijé nga tsò nga ti̱koa̱ jè Cristo fìt'aà‑la̱; ta jè xi mejèn‑la̱ nga kotsejèn chijé kós'ín titsa̱'né jñá xi mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús nga jye titsa̱jnandia̱á kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ Moisés, ko̱ mejèn‑la̱ nga kjo̱'ñó s'i̱in‑ná nga si̱kitasoán kjo̱tíxoma. 4+a&Jè Tito na̱s'ín xi̱ta̱ griego nga ya̱ tji̱ko̱‑na, mìtsà yá xi kjo̱'ñó kis'iìn‑la̱ nga kisit'aà chiba‑la̱ yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. A*{&Koií kiì‑na̱ nga Nainá k'oa̱s'ín kisìkichi̱ya‑na̱ nga tjínè‑na̱ nga kjián. Jñà xi̱ta̱ xi xá 'nga tjín‑la̱ ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo i̱t'aà xìn tsibeno̱jmí‑la̱ kó tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n chjàya‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Majìn‑na nga jñà xi̱ta̱ koi ki̱tso̱‑na nga ni̱mé chjí‑la̱ xá xi 'a̱n tìs'iaàn ko̱ xi jye kis'iaàn. ) %&K'e̱ nga jye komà i̱skan nga jye ijchò te ñijòn nó, kiaà ìjngoò k'a ján Jerusalén ko̱ Bernabé; ti̱koa̱ kiìkoa̱a jè Tito. R( &Jñà xi̱ta̱ koi, jeya kisìkíjna Nainá nga jye jahatjìya‑na.k' Q&Tà k'oa̱á tsò 'én xi kiì'nchré: “Jè xi kiìtji̱ngui kondra̱‑ná nga sa̱ kjòtseé, i̱'ndei̱, 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo chja̱ya, jè 'én xi mejèn‑la̱ kisìchja nga sa̱ ítjòn.” & &Ta̱nga jñà na̱chrjein koi, kj'eè kì beèxkon‑na jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ya̱ nangui Judea. ]% 5&K'e̱ nga jye komà i̱skan, kiaà ján nangui Siria ko̱ ya̱ nangui Cilicia. r$ _&Jñà 'én koi xi 'a̱n tìsìkasén‑nò, nguì 'én kixi̱‑né, tíbeè Nainá, mìtsà 'én ndiso. # &Xi̱ta̱ xi kisìxáya‑la̱, mìtsà yá xi kìjtseèxkoan xi kj'ei̱í, ta jè ta̱jngoò Jacobo xi 'ndse̱ ma Na̱'èn‑ná. C" &K'e̱ nga jye tsato jàn nó, skanda k'e̱é kiaà ján Jerusalén nga mejèn‑na skoexkoan Cefas [xi ti̱koa̱ Pedro 'mì]; chrj'oòn na̱chrjein tsohóti̱jna ya̱ ni'ya‑la̱. ! &ko̱ mìtsà ya̱ kiaà ján na̱xa̱ndá Jerusalén ñánda títsa̱jna jñà xi̱ta̱ xi ìsa̱ kjòtseé tsibíxáya‑la̱ Cristo koni 'a̱n. Tà sa̱á ya̱ kiaà i̱'nde Arabia; xi komà i̱skan‑ne inchrobà ìjngoò k'a‑na̱ ya̱ na̱xa̱ndá Damasco. G   &ko̱ kisìkatsejèn‑na̱ Ki'ndí‑la̱ mé‑ne ko̱ma kichjàyajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Mìtsà yá xi kiskònangui‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱; V '&Ta̱nga Nainá k'oa̱á s'ín kisaseèn‑la̱ nga 'a̱n jaàjiìn‑na k'e̱ nga tákó ya̱ tìjna̱ya'ma i̱ndso̱'ba̱ nea̱‑na̱, nga nguì tà ko̱ó kjo̱ndaà‑la̱ nga 'a̱n kiìchja̱‑na̱;  -&Koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío, kjìn jchán xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi ta̱ña jchínga‑je̱n, kisìkítsa̱jna tji̱nguia nga 'a̱n, ìsa̱ 'ñó ndaà kisìkitasoàn koni s'ín tjín xkósòn xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑na̱.  }& Jñò, jyeé kina'yà kó kis'iaàn nga ti̱sa̱ ítjòn, k'e̱ nga ya̱ kiìt'aà‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío. 'A̱n, tsangatji̱ngui‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo nga kòjtikeè; mejèn‑na nga kàtachija.  ;& Mìtsà i̱t'aà ts'e̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ komà‑na ko̱ nga kjòchi̱ya‑na 'én koi; jè sobà Jesucristo kisìhiseèn‑na nga tsakóya‑na. O & Jñò 'ndseé ko̱ tichjaá, k'oa̱á s'ín kàtasijiìn‑nò; jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n beno̱jmiá, mìtsà kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. | s& 'A̱n, mìtsà kjo̱ndaà‑la̱ xi̱ta̱ otsjià, kjo̱ndaà‑la̱ Nainá otsjià. Mìtsà koií otsjià nga ndaà kóti̱jna nga nguixko̱n xi̱ta̱. Tsà ko̱s'ín s'iaàn, mì‑là tsà kixi̱ kjoa̱ nga chi̱'nda‑la̱ Cristo ma. D & Koni s'ín ki'mì‑nòje̱n nga sa̱ ítjòn, tákó k'oa̱á s'ín tìxan ìjngoò k'a‑nò: Tsà yá xi kj'ei̱í tsò 'én xi béno̱jmí‑nò koni tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi jye kichjoétjò, Nainá kàtatsjá‑la̱ kjo̱'in. Mé kjoa̱ xi komàt'in Pablo nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo kisìxáya‑la̱ H  &Ta̱nga tsà tjín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í tsò 'én xi okóya xi mì k'oa̱á tsò koni tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi ji̱n bèno̱jmí‑je̱n, kàtatsjá‑la̱ kjo̱'in Nainá, na̱s'ín ti 'a̱n‑na, o na̱s'ín jngoò àkja̱le̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne kàtatsjá‑naje̱n kjo̱'in. y m&Ta̱nga tsjìn ìjngoò‑ìsa 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi kj'ei̱í tsò. Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi binchá ská‑nò xi mejèn‑la̱ si̱ìkjatjìya‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo.  &'A̱n, tà maxkón‑na nga jñò, ta̱ ni̱to̱ón chinchat'aàxìn‑là Nainá nga kj'ei̱í 'én tsanguìt'aà‑là ko̱ kijnei takòn Nainá xi xó kiìchja̱‑nò mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà‑la̱ Cristo si̱jchá yijo‑nò. D &Jeya kàtìjna Nainá ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ni̱ta̱ mé nó‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. Tsjìn ìjngoò‑ìsa 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi kj'ei̱í tsò ' I&Jñò, jyeé tíjiìn‑nò nga jè Jesucristo kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná, mé‑ne nga ko̱chrjekàjiìn‑ná jñà kjoa̱ch'o xi tjín i̱ i̱sò'nde. Jesucristo, k'oa̱á s'ín kisìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑ná xi Nainá.  9&Jè Na̱'èn‑ná xi Nainá ko̱ Na̱'èn Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. o [&Jñò xi na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo maà xi titsa̱jnaà ján nangui Galacia, titsa̱nìhixot'aà‑nòje̱n 'a̱n xi 'mì‑na Pablo, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi i̱ titsa̱jnako̱‑na. Jè xá ítjòn xi 'a̱n tjín‑na, mìtsà i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde kitjoé‑na ko̱ mìtsà ta̱xki̱ xi̱ta̱ tsibít'aà‑na. Jè sobà Jesucristo ko̱ Nainá tsibíxáya‑na, jè xi Na̱'èn 'mì‑lá xi jè kisìkjaáya‑la̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. ta0Jè kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtìjnako̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi mìkiì síkjahatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga kjit'aà na̱chrjein ndaà matsjakeè Na̱'èn‑ná Jesucristo. K'oa̱s'ín kàtama. 0Jè Nainá xi Na̱'èn‑ná ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtasíkíjna 'nchán i̱jiìn ini̱ma̱‑nò ngats'ioò xi xinguia̱á chibá; kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà nga tjòcha t'e̱en xinguio̱o, nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá. 7g0Koií xá tìsìkasén‑nò nga ke̱èno̱jmí‑nò xi i̱t'aà tsa̱je̱n kós'ín titsa̱jna‑je̱n ko̱ mé‑ne nga kàtatsjá‑nò nga'ñó ts'e̱ ini̱ma̱‑nò. N0Tìsìkasén‑nò jè 'ndsé Tíquico jè xi matsjachaá, ti̱koa̱ ndaà síxá‑la̱ Nainá. Jè o̱ki̱tso̱ yije‑nò xi i̱t'aà ts'a̱n, kó s'ín tìjna̱a, ko̱ mé xi tìs'iaàn.  '0Nainá kisìkasén‑na nga 'a̱n kichjà ngajo‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱; koií kjoa̱‑la̱ nga nda̱yá tìjna̱a'ya; sìjét'aà‑nò nga titsi'batjì‑ná mé‑ne nga mì tsakjoòn‑na nga kèno̱jmiá 'én ndaà‑la̱. 'Én xi fehet'aà‑ne g G0Ti̱koa̱ titsi'batjì‑ná i̱t'aà ts'a̱n mé‑nè nga Nainá tsjá‑na 'én xi kichjà, koa̱ mé‑ne nga mìkiì tsakjoòn‑na k'e̱ nga kèno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in mé‑ne nga ko̱ma skoe̱‑ne jè kjoa̱'ma xi tíjna‑la̱ Nainá skanda kjòtseé.  !0Kì bìkjoàn‑là nga bìtsi'bà‑là Nainá; ti̱jét'aà kjit'aà‑là koni s'ín béno̱jmíya‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Kjit'aà na̱chrjein titsa̱jnandaà; kì nìhindaà‑jèn nga bìtsi'batjiò ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. i K0Jè kjoa̱ nga bitjokàjñoò kjo̱'in, jè ngaya‑la̱ jè tsí'nguién ki̱cha̱ xi osìko̱ sko̱ soldado. Koa̱ jñà 'én ndaà‑la̱ Nainá jè ngaya‑la̱ ki̱cha̱ ndojò xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. ; o0K'e̱ nga ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jè ko̱si̱ko̱‑nò xi kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í k'e̱ nga jè bít'in‑nò nga binchaàtsjioò jé; k'oa̱á ngaya‑la̱ koni s'ín jngoò soldado nga kjoé escudo‑la̱, jè xi síkits'o ni'ín flecha xi títì‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í. 0Kjit'aà na̱chrjein titsa̱jnandaà nga si̱ka'bió 'én ndaà‑la̱ Nainá mé‑ne nga kàtas'e‑la̱ kjoa̱'nchán jñà xi̱ta̱. K'e̱ nga ko̱s'ín s'e̱en, 'ñó ki̱tsa̱jnaà koni jngoò soldado nga tjín‑la̱ nga'ñó xo̱xté‑la̱ nga ma fì. M0K'oa̱á s'ín 'ñó kixi̱ ti̱tsa̱jnandaà; nguì 'én kixi̱ ti̱nókjoa̱a mé‑ne nga ki̱tsa̱jnandaà kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í koni s'ín jñà soldado nga 'ñó bíkjá xincho̱‑la̱ [mé‑ne nga mì si̱ìjti‑la̱ nikje‑la̱ k'e̱ fì kjo̱jchán]. Ko̱ nguì kixi̱ titsa̱jnaá nga nguixko̱n Nainá mé‑ne nga ndaà kójtsa ini̱ma̱‑nò koni jngoò soldado xi ndaà kijtsa ini̱ma̱‑la̱ jè chrjoa̱ xi 'mì coraza. &E0 Koií ko̱xan‑nò, chjoé yije nga'ñó xi tsjá‑nò Nainá mé‑nè nga 'ñó ki̱tsa̱jna‑nò jè na̱chrjein k'e̱ nga mejèn‑la̱ skóna̱cha̱n‑nò xi̱ta̱ nei̱í. K'e̱ nga jye si̱kijneè, tákó k'oa̱á s'ín kixi̱ ki̱ncha‑là ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. 0 Nga mìtsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde titsa̱bixkán‑koa̱á. Jñà kondra̱‑ná xi xi̱ta̱xá ítjòn tjín‑la̱ i̱jiìn iseèn, jñà xi mìkiì tsejèn, ngats'iì xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í, koa̱ xi sko̱‑la̱ títsa̱jna nga jñà otíxoma i̱sò'nde jñò, ngats'iì nga'ñó‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í xi tjíma i̱jiìn i̱sén nga tíjtsa i̱sò'nde. 0 Ti̱si̱ko̱ò yijo‑nò, chjoé yije nga'ñó xi tsjá‑nò Nainá mé‑nè nga tájaà titsa̱jna‑nò nga mì jè xi̱ta̱ nei̱í skóna̱cha̱n‑nò. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jñà soldado nga 'ya yije ki̱cha̱‑la̱ k'e̱ nga fì kjo̱jchán. y0 Jñò 'ndseé, jñà kjoa̱ koi xi fehet'aà‑ne; k'oa̱á xán‑nò: Ti̱nchátsjioò nga'ñó ts'e̱ ini̱ma̱‑nò i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo; 'ñó ti̱tsa̱jnako̱o ngats'iì nga'ñó xi 'ñó tse tjín‑la̱ Cristo. 10 Jñò xi nei‑la̱ xá 'mì‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín tjò t'e̱en chi̱'nda‑nò. Kì ta̱xki̱ chítiko̱o chi̱'nda‑nò nga mejèn‑nò kjo̱'in bìnè‑là. Ndaà tíjiìn‑nò nga jè Nei‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑nò ko̱ jè Nei‑nò, ti̱jé‑ne xi tíjna ján ngajmiì. Nga jè, mìkiì faájiìn xi̱ta̱; tà ngásòn fìko̱. Kjoa̱ xi tsjá‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑ná ?w0Ndaà 'yaà nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱, Nainá, k'oa̱á s'ín tsjá‑la̱ chjí‑la̱ koni tjín xá xi s'ín, na̱s'ín xi̱ta̱ chi̱'nda ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ chi̱'nda. /0K'oa̱á s'ín ti̱xá nga nguì ko̱ kjo̱tsja‑nò koni tsà xá‑la̱ Na̱'èn‑ná titsa̱'nè ko̱ mìtsà ts'e̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. 0Ndaà ti̱xá‑là nei‑nò; mì tà k'e̱ ndaà nìxá k'e̱ nga tímakinda̱ nga tà jè nei‑nò ndaà ki̱tsa̱jnako̱o; k'oa̱á s'ín t'e̱en koni tsà chi̱'nda‑la̱ Cristo maà nga nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò ti̱xá koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. 6~e0Jñò xi chi̱'nda maà, ndaà ti̱kitasòn‑là xi nei‑nò ma i̱ i̱t'aà nangui; ndaà jcha̱xkón nga tíjngoò takòn koni tsà xá ts'e̱ Cristo titsa̱'nè. }w0Jñò xi na̱'èn 'mì‑nò, kì i̱xti‑nò nìjti‑là; k'oa̱á s'ín ti̱jchá nga ndaà ti̱kixio̱o koa̱ ndaà ta̱kóya‑là koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑ná. Kjoa̱ xi tjínè‑la̱ nga si̱ìkitasòn xi chi̱'nda 'mì /|W0Nga̱ tsò jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá: “Jcha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè, mé‑nè nga ndaà ki̱jna‑ne koa̱ tseé ko̱ma‑lè i̱ i̱sò'nde.” Ngats'iì kjo̱tíxoma xi kitsjaà Nainá, jè jèe̱ xi tsjá ítjòn jngoò‑la̱ kjo̱ndaà jñà xi̱ta̱ xi síkitasòn. { 0Jñò xi i̱xti 'mì‑nò, ti̱ná'yañijon‑là xi̱ta̱ jchínga‑nò nga Cristo titsa̱jnako̱o. Koií kjoa̱ xi kixi̱ tjín. ,zQ0!K'oa̱á xan‑nò ngats'ioò nga jngoò ìjngoò, ti̱tsjacha íchjín‑nò koni s'ín matsjacha yijo‑nò; ko̱ jè chjo̱ón kàteèxkón x'i̱n‑la̱.y-0 Jñà 'én koi, jngoò kjoa̱ xi 'ñó 'in tjín skanda mìkiì fìya‑ná. Ta̱nga 'a̱n, jè tìsìkaxkia̱ Cristo ko̱ na̱xa̱ndá‑la̱. ixK0Koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè x'i̱n xi bixan si̱ìkíjna na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ nga kíjnako̱ chjo̱ón‑la̱. Ingajò, tà jngoò xi̱ta̱ ko̱ma.” ww0Nga jè na̱xa̱ndá‑la̱ ti̱jè‑ne yijo‑la̱; ko̱ jñá, ti̱koa̱á ya̱á nokjoàt'aà‑ná yijo‑la̱. :vm0Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ti̱jè beètoòn‑ne yijo‑la̱; ta sa̱á tsjá‑la̱ nga'ñó nga síkinda̱ yijo‑la̱ koni s'ín jè Cristo nga síkinda̱ na̱xa̱ndá‑la̱. @uy0Ti̱koa̱á jè x'i̱n kàtamatsjakeè chjo̱ón‑la̱ koni s'ín matsjakeè xi ti yijo ts'e̱‑ne; nga jè xi matsjakeè chjo̱ón‑la̱, ti̱jè‑ne yijo‑la̱ tímatsjakeè. wtg0mé‑nè nga ti̱jè ko̱kò‑ne nga tsjeè kji ko̱ ti̱jè skoétjò‑ne nga ts'e̱ ko̱ma, jngoò na̱xa̱ndá xi jeya tíjna, xi mì ch'oó kji, mì tjíyó kji, mì tjé kji, jngoò k'a tsjeè kji, ko̱ ni̱mé jé tjín‑la̱. Ks0Koií ko̱s'ín kis'iìn‑ne nga tsjeè si̱ìkíjna na̱xa̱ndá‑la̱ nga nguixko̱n Nainá. Jè jaàxìn jé‑la̱ nga ko̱ 'én ndaà‑la̱ koni s'ín xi̱ta̱ nga oníjno yijo‑la̱, r90Jñò xi x'i̱n mì‑nò, ti̱tsjacha íchjín‑nò, koni jè Cristo matsjakeè na̱xa̱ndá‑la̱ nga jè kitsjaàtjì yijo‑la̱ nga k'en. 'qG0Koni jè na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo nangui tíjna‑la̱, k'oa̱á ti̱s'ín jñà íchjín, nangui kàtìjna‑la̱ x'i̱n‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. j~}|{{ zKy-wvvOttrqqonnm#l8k jXii#hSffdd*c]ba#``*_]k\![ZZ:YXTWVUUTTRQQPONNLKJII)HRGDEDCC0BA@??(>9=c<;:9[8"7r6642170F/v.-,+*)(''4&%##'"P! B}+i[m`- ' H 5 h ]I2jDq K'e̱ nga jye mì ti̱ mé xi kichijàt'aà‑la̱, k'oa̱á s'ín tsibìjna nga jè ko̱chrjekátjì kjo̱'in xi̱ta̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ngats'iì xi 'nchréñijon‑la̱, ~puJè Cristo, na̱s'ín ki'ndí‑la̱ Nainá ma, ya̱á komà‑la̱ kisìkitasòn, k'e̱ nga kisìkjeiín kjo̱'in. 8oiJè Cristo k'e̱ nga sa̱ tsibìjna i̱ i̱sò'nde, 'ñó kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá, nguì ko̱ó ndáxko̱n tsibítsi'ba‑la̱ koa̱ kisìjét'aà‑la̱ jè xi tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ ko̱chrjekátjì i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà; Nainá kiì'nchré‑la̱ nga ndaà kijtseèxkón. an;Ti̱jè‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, ìjngoò k'a tíchja̱ ñánda tsò:Ji̱‑né xi no̱'miì tijni ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne,
xá‑lè, k'oa̱á s'ín tjín koni xá xi kisìkitasòn Melquisedec. m K'oa̱á ti̱s'ín tjín i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mìtsà tà jè ta̱jngoò kiskoé xá xi ts'e̱ no̱'miì ítjòn, Nainá kitsjaà‑la̱ xá 'nga k'e̱ nga kitsò‑la̱:Ji̱‑né xi Ki'ndí‑na̱ xan‑lè;'a̱án‑ná xi Na̱'èn‑lè. "l=Jñà no̱'miì, mìtsà tà jñà ta̱jngoò bít'aà xá 'nga yijo‑la̱; jè Nainá xó chja̱‑la̱ koni s'ín kiìchja̱‑la̱ jè Aarón. |kqKoií kjoa̱‑la̱ nga ma indaàjiìn ini̱ma̱‑la̱ no̱'miì, tjínè‑la̱ nga si̱ìk'en‑la̱ cho̱ kjo̱tjò xi tsjá‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ ko̱ ti̱koa̱ si̱ìk'en cho̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ na̱xa̱ndá. >juJñà no̱'miì, ti̱koa̱á mahindaàjiìn ini̱ma̱‑la̱; k'oa̱á s'ín ma‑ne nga ma beèhi̱ma̱ jñà xi̱ta̱ xi mìkiì machi̱ya‑la̱ ko̱ xi xìn ndi̱yá tjímaya. i Ngats'iì jñà no̱'miì ítjòn, ya̱á tjaájiìn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Jè xá tjínè‑la̱ nga chja̱tjì xi̱ta̱ nga nguixko̱n Nainá ti̱koa̱ tsját'aà‑la̱ kjo̱tjò Nainá ko̱ sík'en cho̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ xi̱ta̱. hKíjngoò‑lá takoán nga ki̱nchat'aá chrañà‑lá íxi̱le̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tse kjo̱ndaà tjín‑la̱, mé‑ne nga skoe̱ i̱ma̱‑ná kjo̱ndaà xi tjín‑la̱ koa̱ ko̱si̱ko̱‑ná k'e̱ nga mé xi ko̱chjeén‑ná.Ig Jè xi no̱'miì ítjòn tíjna i̱t'aà tsa̱ján, ko̱maá ko̱hi̱ma̱keè‑ná k'e̱ nga mahindaà; nga̱ jè, k'oa̱á ti̱s'ín kichìt'aà koni jñá, ta̱nga mìtsà jé tsohótsji. fJesús xi ki'ndí‑la̱ Nainá, jè‑né xi nguì sobà no̱'miì ítjòn tíjna i̱t'aà tsa̱ján, jè‑né xi jahas'en ngajmiì nga nguixko̱n Nainá. K'oa̱á ma‑ne nga mochjeén‑né nga kixi̱ ki̱tsa̱jnakoa̱á jñà 'én xi mokjeiín‑ná. [e/ Ngats'iì xi Nainá tsibíndaà, nì mé tjín xi tíjna'ma, nga ngats'iì kjoa̱ tíjna tsejèn‑né; tíbeè‑ne xko̱n jè xi tjínè‑la̱ nga k'oi̱‑lá kinda̱. Jè xi ngui no̱'miì ítjòn tíjna Od 'Én‑la̱ Nainá tíjnakon‑né ko̱ tjín‑la̱ nga'ñó. Ìsa̱á ndaà ote mì k'oa̱‑ne jngoò ki̱chja̱ ndojò xi yijò nga ingajò ngobà‑la̱; fahas'en‑jiìn‑né skanda ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑ná ko̱ ya̱ i̱jiìn kjo̱hítsjeèn‑ná. Ti̱koa̱á fahas'en‑jiìn‑né skanda ñánda tíkjoò nindaà‑ná ko̱ i̱ya nindaà‑ná; ótsjiya‑né kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑ná mé xi mejèn‑la̱ nga s'i̱in. ecC Mochjeén‑né nga k'oi̱‑lá nga'ñó yijo‑ná nga ki̱tjás'e̱n‑jñaá kjoa̱ nìkjáya‑la̱ Nainá; mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱én koni kis'iìn jñà xi̱ta̱ xi mìkiì kòkjeiín‑la̱ nga kisìkitasòn. Fb nga jè xi̱ta̱ xi fahas'en‑jiìn kjoa̱ nìkjáya xi ts'e̱ Nainá, ti̱koa̱á síkjáya‑ne kjoa̱ ts'e̱ xá‑la̱, koni s'ín kisìkjáya Nainá i̱t'aà ts'e̱ xá xi kis'iìn. }as K'oa̱á ma‑ne jè na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá tíjna ìjngoò‑la̱ na̱chrjein tsjeè ts'e̱ kjoa̱ nìkjáya; +`OJè Josué, nga mìkiì komà kitsjaà‑la̱ kjoa̱ nìkjáya jñà xi̱ta̱ Israel, koií kjoa̱‑la̱ Nainá kitsjaà ìjngoò‑ìsa na̱chrjein xi̱tse̱. _yKoií kjoa̱‑la̱ Nainá tsibíjna ìjngoò‑ìsa na̱chrjein xi̱tse̱, jè na̱chrjein i̱'ndei̱. Nga ìsa̱ 'ñó komà i̱skan jè xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David, k'oa̱á s'ín tsibít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá jñà 'én xi tsò:Jñò, na̱chrjein i̱'ndei̱ tsà titsa̱na'yà 'én‑la̱ Nainá
kì tájaàjiìn nìkítsa̱jnaà ini̱ma̱‑nò. ^ Jñà xi̱ta̱ xi kiì'nchré ítjòn 'én xi ndaà tsò, mìkiì jahas'en i̱'nde ñánda ma nìkjáya nga mìkiì kisìtasòn; ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱ tjín‑ìsa xi̱ta̱ xi chi̱ja nga ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn i̱'nde ñánda ma nìkjáya. ]9Ti̱jè‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, ìjngoò k'a tíchja̱ ñánda tsò:Mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn ya̱ i̱'nde‑na̱ ñánda ma nìkjáya. 6\eXo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín tíchja̱ ts'e̱ xi ma‑ne itoò na̱chrjein:Xi ma itoò na̱chrjein kisìkjáya Nainá nga komà jyehet'aà yije xá‑la̱. [Ta̱nga jñá xi jye mokjeiín‑ná, ki̱tjás'e̱n‑ná ya̱ i̱'nde ñánda ma nìkjáyaá, ñánda kitsò Nainá:Xi kjoa̱ jti‑na̱, k'oa̱á s'ín kitsjaà 'én‑na̱ xi ndso̱ba kichjà‑na
nga mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn i̱'nde ts'a̱n ñánda ma nìkjáyaá. Ta̱nga Nainá jye kjòtseé jyehet'aà xá xi kis'iìn kóni skanda k'e̱ nga tsibíndaà i̱sò'nde. HZ Nga jñá, k'oa̱á ti̱s'ín jye kis'eno̱jmíya‑ná 'én ndaà‑la̱ Nainá, koni s'ín kis'eno̱jmíya‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná ni̱mé kjo̱ndaà kisakò‑la̱ nga mìkiì ngásòn kòkjeiín‑la̱ koni jñà xi̱ta̱ xi i'nga xi kisìtasòn jñà 'én koi. Y -Nainá k'oa̱á s'ín kitsjaà‑ná 'én nga ki̱tjás'e̱én ya̱ i̱'nde‑la̱ ñánda ma nìkjáyaá. K'e̱ nga tákó tíjna‑ìsa 'én xi kitsjaà Nainá, ngats'iaá mochjeén‑né nga ndaà si̱kinda̱á yijo‑ná mì k'oa̱‑ne tsà mì kì ki̱tjás'e̱én. !X;Ko̱ k'oa̱á s'ín tísijiìn‑ná nga mìkiì jahas'en‑jiìn i̱'nde ñánda ma nìkjáya, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kòkjeiín‑la̱.>Wu¿Ko̱ yá xi̱ta̱‑ne xi Nainá kitsò‑la̱ nga mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn i̱'nde ñánda tjín kjoa̱ nìkjáya? Jñà‑né xi̱ta̱ xi mìkiì kiì'nchréñijon‑la̱. OV¿Ko̱ yá xi̱ta̱‑ne xi ichán nó tsibìjnajchán ko̱ Nainá? Jñà‑né xi̱ta̱ xi tsohótsji jé, xi ya̱ k'en ya̱ i̱ya ndi̱yá ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. 3U_¿Yá xi̱ta̱‑ne xi kiì'nchré 'én‑la̱ Nainá, i̱kjoàn kondra̱ kiì‑la̱? Ti̱jñà‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi jè Moisés tsachrjekàjiìn i̱'nde Egipto. TXo̱jo̱n‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga tsò:I̱'ndei̱, tsà titsa̱na'yà jñò 'én‑la̱ Nainá,
kì tájaàjiìn bitsa̱jnako̱o ini̱ma̱‑nò
koni s'ín kis'iìn jñà xi̱ta̱ xi kondra̱ kiì‑la̱ Nainá. TS!Jñá ya̱á nokjoá‑aná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, tsà k'oa̱s'ín ndaà ko̱kjeiín‑ná skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein koni s'ín ko̱kjeiín‑ná nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. eRC Ta sa̱á, na̱chrjein nchijòn tjiì nga'ñó‑la̱à xinguio̱o, k'e̱ nga tíjna‑ìsa na̱chrjein, mé‑ne nga mìkiì ko̱tájaàjiìn‑ne ini̱ma̱‑nò nga mìkiì ma skóna̱cha̱n‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé. AQ{ Ndí 'ndsè, t'e̱en kinda̱ yijo‑nò, ni̱jngoò xi ch'o síkíjna ini̱ma̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱ mé‑ne nga mì ki̱nchat'aàxìn‑lá Nainá xi tíjnakon. P Xi kjoa̱ jti‑na̱, k'oa̱á s'ín kitsjaà ndso̱ba
nga mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn i̱'nde ts'a̱n ñánda ma nìkjáya. }Os Koií kjoa̱‑la̱ nga tsohóti̱jna jchán‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi,
k'oa̱á kixan‑la̱: “Jñò, kjit'aà na̱chrjein xìn ndi̱yá tjaàko̱o kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nò
ko̱ mìkiì yaxkon ndi̱yá‑na̱.” zNm Jñà xi̱ta̱ jchínga‑nò kiskoòt'aà‑na
na̱s'ín jye kijtseè ichán nó kjoa̱ xi kis'iaàn. SMkì tájaàjiìn bitsa̱jnako̱o ini̱ma̱‑nò
koni s'ín kis'iìn jñà xi̱ta̱ xi kondra̱ kiì‑la̱ Nainá
nga kiskoòt'aà ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. ;LoK'oa̱á tsò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá jè xo̱jo̱n xi tjít'aà 'én‑la̱ Nainá, nga tsò:I̱'ndei̱, tsà titsa̱na'yà jñò 'én‑la̱ Nainá, -KSTa̱nga jè Cristo, nga Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, jè otíxoma i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱, jè na̱xa̱ndá‑la̱ xi ti̱jñá‑ná, tsà kixi̱ titsa̱jnaá skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein koni s'ín nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá nga ko̱ kjo̱tsja‑ná titsa̱chiñá xi kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. Mé xi mochjeén nga ki̱tjás'e̱én ñánda ma nìkjáyaá i̱t'aà ts'e̱ Nainá JXi nguì o̱kixi̱, jè Moisés, nga xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ Nainá ma, ndaà kisìkitasòn xá‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. Jè xá xi kis'iìn, jè‑né nga kitsjaà 'én kó s'ín ki̱chja̱ Nainá k'e̱ nga ko̱ma i̱skan. INgats'iì ni'ya, tsejèn tjín xi̱ta̱ xi tsibíndaà; ta̱nga jè Nainá xi tsibíndaà yije tsojmì xi tjín i̱sò'nde. AH{Jesús ìsa̱á jeya tíjna koni jè Moisés. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi bíndaà ni'ya, ìsa̱á jeya bíjna nei‑la̱ mì k'oa̱á‑ne koni ti̱jè‑ne ni'ya. /GWJesús ndaà síkitasòn xá‑la̱ Nainá, nga xó k'oa̱á s'ín kits'iì‑la̱ koni jè Moisés, ndaà kisìkitasòn i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. OF Jñò ndí 'ndsè, xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsjeè‑la̱ Nainá 'mì‑nò, xi xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑nò Nainá nga xi̱ta̱ ts'e̱ tsò‑nò, k'oa̱á s'ín ndaà ti̱kítsjeèn nga jè Cristo Jesús xi xó tsibíxáya‑la̱ Nainá ko̱ jè tíjna nga no̱'miì ítjòn i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná. E7Koni s'ín kichìt'aà nga kits'iì‑la̱ kjo̱'in, jè, k'oa̱á ti̱s'ín ma‑la̱ osìko̱ jè xi̱ta̱ xi ko̱ kjo̱'in tíchìt'aà‑ne.EDK'oa̱á s'ín komà‑ne, jè Jesús tjínè‑la̱ nga ngásòn k'oa̱s'ín xi̱ta̱ komà koni 'ndse̱, mé‑ne nga no̱'miì ítjòn ko̱ma‑ne xi tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn xi ndaà síkitasòn xá‑la̱ Nainá nga ko̱ma ki̱ìchjítjì‑ne jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà‑la̱. C/Jesús, mìtsà koií xá j'iì‑ne nga jñà àkja̱le̱ si̱ìchját'aà‑la̱, jñà xi̱ta̱ tje̱‑la̱ Abraham si̱ìchját'aà‑la̱. {BoJesús, k'oa̱á s'ín komàt'in mé‑ne nga komà kisìkítsa̱jnandei̱í ngats'iì xi̱ta̱ xi kitsakjòn‑la̱ kjoa̱ biyaà nga k'oa̱á s'ín títsa̱jna koni tsà tjít'aà'ñó‑la̱ kó tjín na̱chrjein bìtsa̱jnakon xi̱ta̱. 4AaK'oa̱á s'ín tjín koni i̱xti‑la̱ xi̱ta̱, ta̱jngoò jní‑né ko̱ ta̱jngoò yijo‑né. Jesús, k'oa̱á ti̱s'ín jní ko̱ yijo kis'e‑la̱ mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà ma kisìkijne‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í xi tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ sík'en xi̱ta̱. 1@[ Ti̱koa̱á tjít'aà ñánda tsò:Jé Nainá ma'ñót'aà takoàn. Ìjngoò k'a tjít'aà ñánda tsò:I̱í tìjna̱koa̱a i̱xti xi Nainá kitsjaà‑na. L? Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tjít'aà nga tsò:Kèno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ 'ndsè xi i̱t'aà tsi̱ji,
seè‑lè ya̱ i̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑lè. m>S Jè xi tísítsjeè xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé, ko̱ jñà xi̱ta̱ xi tjímatsjeè, ta̱jngoó Na̱'én ma. Koií kjoa̱‑la̱ jè Ki'ndí‑la̱ Nainá mìkiì masobà‑la̱ nga 'ndse̱ tsò‑la̱ xi̱ta̱ xi sítsjeè. :=m Jè Nainá, xi tsibíndaà yije ni̱ta̱ mé xi tjín, ndaá ok'ìn‑la̱ koni s'ín kis'iìn k'e̱ nga kisìkatojiìn kjo̱'in Ki'ndí‑la̱ mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ kjo̱'in xi tsatojiìn‑ne, ni̱mé kjoa̱ xi kichijàt'aà‑la̱ nga ko̱ma ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná ngats'iì xi i̱xti‑la̱ Nainá maá xi jè mejèn‑la̱ nga ya̱ ki̱tsa̱jnakoa̱á ñánda nga jeya tíjna jè. <  Ta̱nga 'ya‑ná nga jè Jesús, na̱s'ín nangui kinìkíjna chiba na̱chrjein koni jñà àkja̱le̱, ta̱nga i̱'ndei̱, jeyaá tíjna ko̱ 'ngaá tíjna nga tíhotíxoma, koií kjoa̱‑la̱ nga kjo̱'in kisìkjeiín k'e̱ nga k'en. Nainá, 'ñó matsjakeè‑ná nga kisìkasén Jesús nga jè kisìkjeiín kjo̱'in ts'e̱ kjoa̱biyaà xi kjo̱ndaà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱. ~;uji̱í kits'iì‑la̱ nga'ñó nga ma ko̱tìxoma‑la̱ ngats'iì tsojmì xi tjín. Tsà Nainá kitsjaà‑la̱ nga'ñó nga jè ko̱tìxoma‑la̱ ngats'iì tsojmì xi tjín tsòyaá‑ne nga ni̱mé tsojmì tjín xi mì jè otíxoma‑la̱. Kixi̱í kjoa̱, na̱chrjein i̱'ndei̱, kj'eè kiì ndaà 'ya‑la̱ tsà jè tíhotíxoma‑la̱ ngats'iì tsojmì xi tjín. : Ìsa̱á nangui kinìkíjni koni jñà àkja̱le̱,
kits'iì‑la̱ kjoa̱ jeya ko̱ 'nga kinìkíjni nga tsatíxoma, ]93Ta sa̱á tíchja̱á jngoò k'a Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ñánda nga tsò:Ji̱ Na̱'èn, ¿yá‑né xi xi̱ta̱?¿A ok'ìn‑la̱ nga ji̱ nìkítsjeèn‑ne ko̱ makájno‑lè i̱t'aà ts'e̱? ,8QNga̱ Nainá mìtsà jñà àkja̱le̱‑la̱ kitsjaà‑la̱ nga jñà ko̱tìxoma‑la̱ jè i̱sò'nde xi i̱skan kjoi̱í, jè xi titsa̱chibàya‑ná. 57cNainá, ti̱koa̱á kisìkixi̱ya 'én koi nga kjìn sko̱ya kjo̱xkón kis'iìn xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá, ti̱koa̱ kisìka'bísòn kjo̱tjò ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱; k'oa̱á s'ín kitsjaà koni s'ín mejèn‑la̱ jè. Yá xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná W6'Ko̱ jñá xi titsa̱jnaá na̱chrjein i̱'ndei̱, ìsa̱á 'ñó s'e̱‑ná kjo̱'in tsà mì kì si̱s'iaán 'én‑la̱ Cristo nga jè ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. Nga̱ jè sobá Na̱'èn‑ná kitsjaà ítjòn‑ná 'én koi. Ko̱ jñà xi i̱skan kiì'nchré 'én koi, ti̱koa̱á tsibéno̱jmí‑ná nga kixi̱ kjoa̱. 5Jñà kjo̱tíxoma xi Nainá kitsjaà nga kisìkjeén àkja̱le̱ na̱chrjein xi jye tsato, tjín‑la̱ o̱kixi̱, ko̱ jñà xi̱ta̱ xi tsohótsji jé nga mìkiì kisìkitasòn kjo̱tíxoma xi kits'iì‑la̱, kjo̱'iín kitjoé‑la̱ koni s'ín ok'ìn‑la̱. 84 kKoií kjoa̱‑la̱, mochjeén‑né nga nguì sa̱ ndaà si̱s'in‑lá 'én xi jye kina'yá, mé‑ne nga mì xìn ndi̱yá kjiaán koni s'ín tjín ndi̱yá‑la̱ Nainá. V3 'Ngats'iì àkja̱le̱, ini̱ma̱‑né nga síxá‑la̱ Nainá; jñà nìkasén nga síchját'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjoé‑la̱ kjo̱ndaà nga bitjokàjiìn kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱.R2  Nainá ni̱ saà jngoò k'a kitsò‑la̱ jngoò àkja̱le̱‑la̱:Ti̱jnat'eiì chrja kixi̱‑na̱
skanda k'e̱ nga sìkíjnanguia kondra̱‑lè
ya̱ ñánda nga nchasòn ndso̱koiì. k1 Q K'oa̱á s'ín kíxkóyi koni jngoò x'ió,
k'oa̱á s'ín si̱kjatjìyi koni s'ín fatjìya nikje.Ta̱nga ngaji̱ mì kì kjoa̱tjìya‑lè ni̱ta̱ kjé‑ne
ko̱ jñà na̱chrjein‑lè mìkiì kjoe̱het'aà. =0 u Ngaji̱ ki̱jna‑né ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne.Ta̱nga jè i̱sò'nde ko̱ ngajmiì kjoe̱het'aà‑né;
k'oa̱á s'ín ko̱jchá koni ma nikje nga ma jchínga. R/  Ti̱koa̱á tsò‑né:Ji̱ Na̱'èn xi Nainá 'mì‑lè nga ji̱ otìxomai,
nga sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, ji̱í tsibìndiì i̱sò'nde,
ti̱ji̱í‑ne xi tsibìndiì ngajmiì. 8. k Matsjacha‑né kjoa̱ xi ndaà tjín
ko̱ majticha‑né kjoa̱ xi ch'o tjín;
koií kjoa̱‑la̱, 'a̱n xi Nainá 'mì‑na̱ xó jaàjiìn‑lè
nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkón‑lè
mé‑ne nga ìsa̱ tse kjo̱tsja s'e̱‑lè
koni jñà xi̱ta̱ xingui̱i xi báhijtako̱‑lè. - Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí‑la̱ tsò‑né:Ji̱‑né xi Nainá,
kixi̱í ko̱ti̱xomai ni̱ta̱ kjé‑né. ", ?I̱t'aà ts'e̱ àkja̱le̱, k'oa̱á tsò:Nainá, maá‑la̱ tjo̱ s'ín àkja̱le̱‑la̱;
jñà chi̱'nda‑la̱ maá‑la̱ ni'ín s'ín. + #K'e̱ nga kisìkasén ki'ndítjòn‑la̱ i̱ i̱sò'nde ti̱koa̱á k'oa̱á s'ín kitsò:Ngats'iì àkja̱le̱‑na̱ kàteèxkón. * 9Nga jè Nainá, ni̱jngoò k'a k'oa̱s'ín kitsò jngoò‑la̱ àkja̱le̱:Ji̱‑né xi ki'ndí‑na̱ xan‑lè,'a̱n‑ná Na̱'èn‑lè. Ti̱koa̱á ni̱jngoò àkja̱le̱ xi kitsò‑la̱:'A̱án ko̱ma Na̱'èn‑la̱,
jè ko̱ma ki'ndí‑na̱. I)  Nga jè Ki'ndí‑la̱ Nainá tíjna ítjòn; ìsa̱á 'ñó 'nga tíjna mì k'oa̱‑ne koni jñà àkja̱le̱, koií kjoa̱‑la̱ nga ìsa̱á 'ñó 'nga tíjna jè 'ín xi kitjoé‑la̱. (  Ko̱ jè Ki'ndí xi okó jè kjoa̱ i̱sén ko̱ kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá; ko̱ i̱t'aà ts'e̱é 'ya‑ná kó kji kjoàn‑ne Nainá. I̱t'aà ts'e̱ nga'ñó xi tjín‑la̱ 'én‑la̱ Cristo síjnangui'ñó‑la̱ i̱sò'nde. K'e̱ nga jye kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga kisìtsjeè‑ná jé‑ná, i̱kjoàn tsijin ngajmiì nga tsibìjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá. ' Ta̱nga i̱'ndei̱, nga tífehet'aà na̱chrjein, Nainá, jè ki'ndí‑la̱ tísíkjeén nga tíchja̱ko̱‑ná ko̱ ti̱jè‑ne ki'ndí‑la̱ kisìkjeén nga tsibíndaà i̱sò'nde ko̱ jè kjònga̱tsja ngats'iì nga yije tsojmì xi tjín i̱sò'nde. S& #Nga ti̱sa̱ kjòtseé, jè Nainá kjìn k'a kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná nga jñà kisìkjeén xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱, nga kjìn ska̱ya tjín‑ne kós'ín kiìchja̱‑la̱. %7&Jñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, jè kàtasijiìn ini̱ma̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. K'oa̱s'ín kàtama.T$!&K'oa̱á ma‑ne i̱'ndei̱, kì ti̱ yá xi kjoa̱ ótsji‑ìsa‑na nga jyeé tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑na̱ kjo̱'in xi kitsjaà‑na̱ xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesús. j#M&Kàtas'e‑la̱ kjoa̱'nchán ko̱ kjoa̱ i̱ma̱ takòn ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín nchisíkitasòn koni tsò 'én jè; jñà‑né xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel. "}&Xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mìtsà jè xi chjí‑la̱ tsà tjít'aà chi̱ba̱‑ná ko̱ tsà tsjìn‑ná chi̱ba̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión; jè xi chjí‑la̱ nga jè Nainá jyeé kisìkjatjìya‑ná ko̱ jyeé xi̱ta̱ xi̱tse̱ kjoán. u!c&Ta̱nga 'a̱n, ni̱mé kjoa̱ xi mejèn‑na nga ndaà sìkíjna yijo‑na̱; ta jè ta̱jngoó krò‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo nga ndaà sìkíjna yijo‑na̱. K'oa̱á ma‑ne nga jñà kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde, i̱t'aà ts'a̱n, títsa̱jnak'en‑né ko̱ 'a̱n tìjna̱k'eén‑la̱ jè i̱sò'nde. Mì ti̱ k'oa̱á tjín kjoa̱ xi sis'in‑na. 9 k& Jñà xi̱ta̱ xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, ti̱koa̱á mìkiì síkitasòn kjo̱tíxoma, ta̱nga mejèn‑la̱ nga si̱t'aà chi̱ba̱‑nò mé‑ne nga i̱t'aà tsa̱jòn ndaà si̱ìkítsa̱jna‑ne yijo‑la̱ k'e̱ nga skoe̱ nga jñò jye tjít'aà chi̱ba̱‑nò. Y+& Jñà xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ nga kjo̱'ñó s'ín‑nò nga sit'aà chi̱ba̱‑nò kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, tà koií xi mejèn‑la̱ nga ndaà síkítsa̱jna yijo‑la̱ nga nguixko̱n xi̱ta̱; ko̱ majìn‑la̱ nga xi̱ta̱ kji̱tji̱ngui kondra̱‑la̱ tsà ko̱s'ín ke̱èno̱jmíya nga ya̱ k'en‑t'aà krò Cristo. V%& Chítsejèn‑là tsí ki̱tsian‑ne letra xi ndsa̱a tìkjiì‑nò. jM& Koií kjoa̱‑la̱, k'e̱ ma xi 'né i̱tsé, ndaà si̱koa̱á ngats'iì xi̱ta̱, jñà títsa̱jna ítjòn jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi ngásòn mokjeiín‑ná 'én‑la̱ Nainá. Mé kjoa̱ xi síkíjna ítjòn Pablo %C& Mìkiì ndaà tjín tsà ko̱siì‑ná nga ndaà s'e̱én; nga ki̱jchò na̱chrjein nga sa̱kò‑ná kjo̱ndaà tsà mì kì si̱hindaà‑lá takoán. iK&Nga jè xi k'oa̱s'ín s'ín koni s'ín mejèn‑la̱ yijo‑la̱, kjoa̱biyaá tjoé‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑la̱, ta̱nga jè xi k'oa̱s'ín s'ín koni s'ín mejèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tjoé‑la̱ kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑né. H &Kì yijo‑nò chona̱cha̱n‑là; nga Nainá mìkiì ko̱ma si̱skákoa̱á. Nga ìjngoò ìjngoò xi̱ta̱, koni tjín kjoa̱ xi s'ín, k'oa̱á ti̱ tjín kjoa̱ xi sa̱kò‑la̱. (I&Jñà xi̱ta̱ xi nchikota'yà 'én ndaà‑la̱ Nainá, mochjeén‑né nga kàtatsjá‑la̱ mé xi ko̱chjeén‑la̱ maestro‑la̱ nga 'én okóya. V%&Nga jngoò ìjngoò, ya̱á kjinè‑la̱ kós'ín tísíjchá yijo‑la̱. &Ìsa̱á ndaà‑ne nga chít'aà yijo‑nò nga jngoò ìjngoò‑nò, a ndaà titsa̱'nè; tsà ndaà titsa̱'nè, ta ya̱ tíjiìn takòn, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga jñò, ìsa̱á ndaà titsa̱'nè mì k'oa̱‑ne koni jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. 0Y&Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi ndaà ochrjengui yijo‑la̱, koa̱ tsà mìtsà kixi̱‑ne kjoa̱, jñà xi̱ta̱ koi, tà yijo‑la̱á nchikona̱cha̱n‑la̱. .U&Ti̱si̱ko̱ò xinguio̱o k'e̱ nga tsà mé kjoa̱ xi 'in tjín títsa̱jnajiìn; k'oa̱á s'ín ko̱ma‑ne nga si̱kitasòn jè kjo̱tíxoma xi kitsjaà Cristo. N &Jñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi jé ótsji, jñò xi ndaà onguít'aà‑là jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jñò ti̱si̱ko̱ò nga kàtakixi̱ya ìjngoò k'a‑ne nga indaàkjoa̱ ti̱nókjoa̱‑là. Ta̱nga jñò, t'e̱en kinda̱ yijo‑nò, mé‑ne nga mì jé ska̱jiìn‑nò. &Mìkiì ndaà tjín nga 'nga ko̱ma takoán, nga ti̱jñá si̱jti‑lá xinguia̱á, ko̱ nga ko̱xìtakòn‑chaá xinguia̱á.+&I̱'ndei̱ nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tísíkíjnakon‑ná, mochjeén‑né nga ko̱s'ín kjiaán koni s'ín okó‑ná ndi̱yá. .U&Jñá xi jye xi̱ta̱‑la̱ Cristo maá, ngats'iì kjo̱hítsjeèn‑ná xi ch'o tsò ko̱ xi ch'o síjé yijo‑ná, ya̱á kinìk'en‑t'aá krò‑la̱ Cristo. !&nga indaàkjoa̱ s'e̱én ko̱ nga kixi̱ ko̱ti̱xoma‑lá yijo‑ná. Jñà kjoa̱ koi, tsjìn kjo̱tíxoma xi kondra̱ tíjna‑la̱. F&Ta̱nga jñà kjo̱ndaà xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jñà‑né nga tjòcha s'e̱én xinguia̱á, nga tsja s'e̱n kjit'aá, nga 'nchán si̱jchá yijo‑ná, nga s'e̱‑ná kjoa̱tsejta, nga tsjakjoa̱ s'e̱én, nga s'e̱n‑ná kjo̱ndaà xi ndaà tjín, nga kixi̱ tjín kjo̱hítsjeèn‑ná, &E&kjoa̱xìtakòn, kjoa̱ch'i̱, ko̱ ngats'iì kjoa̱chrjá'a xi ma ñánda bitjo s'eí. Tjín ìsa̱ kjoa̱ xi kj'ei̱í, xi mangásòn‑ko̱ kjoa̱ koi. Koni s'ín kixan‑nò nga sa̱ ítjòn, tákó k'oa̱á xan‑nò skanda i̱'ndei̱, jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱ tjín kjoa̱ xi s'ín, ni̱mé kjo̱ndaà sa̱kò‑la̱ ya̱ ñánda nga tíhotíxoma Nainá. Kjo̱ndaà xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá  &kjoa̱ nga xkósòn yaxkoán, kjoa̱tj'e, kjoa̱ nga majtichaá xinguia̱á, nga bixkán‑koa̱á xinguia̱á, nga machi̱ni̱chaá xinguia̱á, nga jti takoán, nga nachrjenguiaá xinguia̱á, nga xi̱ta̱ nìjòyaá ko̱ nga binchat'aàxìn‑lá xinguia̱á, w g&Jyeé 'yaá mé kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑ná koni jè kjoa̱chijngui, kjoa̱xòpa, kjoa̱chi̱nga̱, | q&Ta̱nga tsà jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tíhokó‑nò ndi̱yá, mì ti̱jè kjo̱tíxoma otíxoma‑nò. k O&Jñà kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑ná kondra̱á fì‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ko̱ jè kjoa̱ xi mejèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kondra̱á fì‑la̱ jè xi mejèn‑la̱ yijo‑ná. Jñà kjoa̱ koi kondra̱á títsa̱jna‑la̱ xíkjín. K'oa̱á ma‑ne nga jñò, mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱en koni s'ín mejèn‑nò. G &K'oa̱á xan‑nò: Tjiì'nde‑là yijo‑nò nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kàtakó‑nò ndi̱yá mé‑ne nga mì koi kjoa̱ si̱kitasòn kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑nò. I &Tsà ti̱jñò titsa̱bixkàn‑ko̱‑nò xinguio̱o koni s'ín nañá, t'e̱en kinda̱ yijo‑nò nga mì ti̱jñò si̱kjehesòn‑nò xi̱ta̱ xinguio̱o. Kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑ná &Nga ngats'iì kjo̱tíxoma, ya̱á majngoò yije jè xi tsò: “Ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑ne.” \1& Jñò 'ndseé ko̱ tichjaá, k'oa̱á s'ín kiìchja̱‑nò Nainá nga ki̱tsa̱jnandei̱í‑nó i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma. Ta̱nga i̱'ndei̱ nga titsa̱jnandei̱í‑nó, kì ch'o 'nè koni s'ín mejèn‑la̱ yijo‑nò. Mochjeén‑né nga ti̱si̱ko̱ò xinguio̱o, kàtas'e‑nò kjo̱tjòcha nga ìjngoò ìjngoò‑nò. $A& Jñà xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ si̱kits'ón‑jiìn‑nò, kì tà bít'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑la̱, ta̱ saà jngoò k'a kàtatet'aà yijo‑la̱.  & Jñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, nga mì k'oa̱á s'ín tìhokoòya nga si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, koií kjoa̱‑la̱ nga fìtji̱ngui kondra̱‑na jñà xi̱ta̱. Ta̱nga tsà mì k'oa̱s'ín okoòya, mì‑la kiì kji̱tji̱ngui kondra̱‑na, mì‑la ti̱ kiì ko̱jtikeè‑ne 'én xi chjàya i̱t'aà ts'e̱ krò‑la̱ Cristo. L& Jè Nainá ot'aà takoàn i̱t'aà tsa̱jòn nga mìtsà kj'ei̱í s'ín si̱kítsjeèn. Jè Nainá tsjá‑la̱ kjo̱'in ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi mejèn‑la̱ si̱kits'ón‑jiìn‑nò. I & Ti̱kinda̱a yijo‑nò; nga̱ k'oa̱á tsò jngoò 'én: “Na̱s'ín i̱tsé‑ne na̱'yo̱ san xi si̱jiìn na̱'yo̱ i̱nchra̱jín, sísan yije‑né na̱s'ín tse ma‑ne na̱'yo̱.” eC&Jè kjo̱hítsjeèn jè, mìtsà ya̱ nchrobá‑ne ts'e̱ Nainá xi xó kiìchja̱‑nò. 0Y&Jñò, k'e̱ nga sa̱ ítjòn, ndaà titsa̱honguíko̱o kjo̱hítsjeèn‑nò. ¿Yá xi tsatekjáya‑nò nga mì ti̱ kiì nìkitasòn‑nò xi kjoa̱ kixi̱? (I&Nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús, mì ti̱ mé chjí‑la̱ yá‑ne xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ ko̱ yá‑ne xi tsjìn‑la̱ chi̱ba̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. Jè xi chjí‑la̱ nga 'ya‑la̱ koni s'ín mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, nga tjín‑ná kjo̱tsjacha. g~G&Ta̱nga ngaje̱n, i̱t'aà ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá titsa̱chiñá‑la̱je̱n nga kixi̱ ki̱tsa̱jna‑je̱n nga nguixko̱n Nainá nga ta koi kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑naje̱n i̱t'aà ts'e̱ Cristo. h}I&Jñò xi k'oa̱s'ín mejèn‑nò nga i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma kixi̱ ki̱tsa̱jnaà nga nguixko̱n Nainá, jyeé chinchat'aàxìn‑là Cristo, jyeé chinchat'aàxìn‑là kjo̱ndaà xi tsjá kjo̱tjò‑ná Nainá. e|C&Ìjngoò k'a ko̱xan‑nò, ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi si̱t'aà chiba‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, kjo̱'ñó tjínè‑la̱ nga si̱ìkitasòn yije koni tsò 'én xi tjít'aà xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma. P{&'A̱n sobá‑ná xi 'mì‑na Pablo, ti̱ná'ya‑ná koni xan‑nò: tsà si̱t'aà chi̱ba̱‑nò kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, mì ti̱ mé kjo̱ndaà sa̱kò‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Dz &Jè Cristo, jngoò k'aá kisìkítsa̱jnandei̱í‑ná i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ Moisés; k'oa̱á ma‑ne jñò 'ñó kixi̱ ti̱tsa̱jna koni s'ín kisìkítsa̱jnandei̱í‑nò Jesucristo. Kì ti̱ ya̱ onguít'aà‑là kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma xi kitsobà'ñó‑nò skanda kjòtseé. Dy&Jñò ndí 'ndsè ko̱ ndí tichjaá, k'oa̱á s'ín tjín, jñá mìtsà i̱xti‑la̱ chjo̱ón chi̱'nda maá, jñá‑ná xi i̱xti‑la̱ chjo̱ón xi mìtsà chi̱'nda tíjna.x-&Ta̱nga, ¿kó tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá? K'oa̱á tsò: “Ti̱yótji̱ngui‑la̱ jè chjo̱ón chi̱'nda ko̱ ki'ndí‑la̱; nga jè ki'ndí‑la̱ ni̱mé kjo̱tjò tjoé‑la̱, tà jè tjoé‑la̱ kjo̱tjò jè ki'ndí‑la̱ xi mìtsà chjo̱ón chi̱'nda.” w5&Jè ki'ndí xi tà k'oa̱s'ín kits'iìn koni ts'iìn yije xi̱ta̱ i̱sò'nde, kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ jè xi i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kits'iìn‑ne. Koni s'ín komà jñà na̱chrjein koi, tákó k'oa̱á s'ín ma skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. Av{&Isaac k'oa̱á s'ín kits'iìn koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá. Jñò ti̱koa̱á i̱xti‑la̱á maá xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Isaac koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá. juM&K'oa̱á tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Kàtatsja‑lè ngaji̱ xi chjo̱ón 'ndi̱ 'mì‑lè nga tsjìn‑lè i̱xti.'Ñó chìhindáyi nga ko̱ kjo̱tsja‑lè nga mìkiì 'yi kós'ín ma nga ts'iìn i̱xti.Nga jè chjo̱ón xi kijnei takòn,ìsa̱á kjìn ko̱ma i̱xti‑la̱ mì k'oa̱‑ne jè xi tjín‑la̱ x'i̱n. *tM&Ta̱nga jè Jerusalén xi kijna ngajmiì, tíjnandei̱í‑né ko̱ ya̱á nokjoá‑ná ya̱ na̱xa̱ndá jè; k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà nea̱‑ná ma. }ss&Jè chjo̱ón Agar, jè ngaya‑la̱ nindoò Sinaí xi síjna ján Arabia, ko̱ na̱chrjein i̱'ndei̱ jè mangásòn‑ko̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, nga jñà xi̱ta̱‑la̱ chi̱'nda'ñó títsa̱jna nga tákó kjo̱tíxoma sís'in‑la̱. +rO&Kjoa̱ ts'e̱ íchjín koi, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jñà kjoa̱ xi jò tsibíndaàjiìn Nainá. Jè chjo̱ón Agar, jè ngaya‑la̱ kjoa̱ xi kisindaàjiìn ya̱ nindoò Sinaí k'e̱ nga kitjoé‑la̱ kjo̱tíxoma Moisés. Ngats'iì xi̱ta̱ tje̱‑la̱ chi̱'ndaá tsibìtsa̱jna. q-&Jè ki'ndí‑la̱ xi chjo̱ón chi̱'nda k'oa̱á s'ín kits'iìn koni s'ín ts'iìn ngats'iì ndí i̱xti. Ta̱nga jè ts'e̱ xi nguì chjo̱ón‑la̱ xi mìtsà chi̱'nda tíjna, k'oa̱á s'ín kits'iìn nga tsitasòn koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá Abraham. =ps&K'oa̱á tsò nga jè Abraham, jò komà i̱xti‑la̱, jngoò ts'e̱ chjo̱ón chi̱'nda‑la̱; jè xi ìjngoò, ts'e̱é xi nguì chjo̱ón‑la̱ xi mìtsà chi̱'nda tíjna. o!&Jñò xi mejèn‑nò nga kjo̱tíxoma si̱kitasòn, ¿a kj'eè na'yà‑là kó tsò 'én xi tjít'aà kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés? ynk&Mejèn‑na nga ya̱ kóti̱jnako̱‑nò jè hora jè, mé‑ne nga kj'ei̱í tsò 'én xi kichjàko̱‑nò. Jyeé mì ti̱ kiì be‑na kós'ín sìkítsjeèn i̱t'aà tsa̱jòn. Kó tsòya‑ne i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón Agar ko̱ Sara 1m[&Jñò xi koni tsà ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, 'a̱n, k'oa̱á s'ín tímat'ian koni jngoò chjo̱ón xi ki'ndí tí'beé; tseé kjo̱'in tìsìkjiaán xi kjoa̱ tsa̱jòn. Jè kjo̱'in xi tìsìkjiaán skanda k'e̱é‑la kjoe̱het'aà k'e̱ nga k'oa̱s'ín si̱jchá yijo‑nò koni Cristo. wlg&Jñò, ndaà tjín k'e̱ nga 'ñó bínè‑là yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mejèn‑nò tsà ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑nò ko̱ tsà kjit'aà na̱chrjein k'oa̱s'ín s'e̱en, mìtsà tà k'e̱ nga 'a̱n tìjna̱ko̱‑nò. +kO&Jñà xi̱ta̱ [xi mejèn‑la̱ nga kjo̱tíxoma si̱kitasòn], 'ñó bínè‑la̱ yijo‑la̱ i̱t'aà tsa̱jòn, ta̱nga mìkiì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱. Tà jè xi mejèn‑la̱ nga ko̱chrjet'aàxìn‑nò i̱t'aà tsa̱je̱n mé‑ne nga jñà ko̱nguít'aà‑là. UD~x}|{yawwv>ut?sirqponvmmlkjiphegfe:dc6a``?^]\0Z{ZY5XBWVlUTSRQPP/ONMLAJII#H G,ED7CBAM?>>%=`<;; 9775432@0/.,**)p('&t%$#"! P;6Y E>k` Kl3`Up !Kis'eé na̱chrjein k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ kiìchja̱jno‑nò ko̱ kiskaàn‑ko̱‑nò nga nguixko̱n xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Ti̱koa̱á kis'eé na̱chrjein nga jñò kitsjahijtako̱o jñà xi̱ta̱ xinguio̱o xi ti̱koa̱ kjo̱'in nchisíkjeiín. Oo Ta̱nga ti̱kítsjeèn kós'ín komàt'ioòn na̱chrjein xi jye tsato, k'e̱ nga sa̱ kina'yà ítjòn 'én kixi̱ xi kisìhiseèn‑nò, nga kichìkjoa̱‑nò nga tse kjo̱'in kinìkjioòn. bn= ¡Ta̱xki̱ 'ñó tse kjo̱xkón tjín k'e̱ nga ya̱ kàyaá tsja Nainá xi tíjnakon! }ms Jyeé tíjiìn‑ná nga k'oa̱á tsò Nainá: “'A̱án oko̱‑na nga tsjaà‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱, 'a̱án tsjaà‑la̱ chjí‑la̱.” Ìjngoò k'a tsò: “Jè Na̱'èn‑ná ki̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱.” Ol ¿Kós'ín beè‑la̱ takòn jñò, a mìtsà ìsa̱ tse kjo̱'in ok'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi binchanè jè Ki'ndí‑la̱ Nainá, ko̱ ochrjekàngui jè jní xi tsibíxteèn, ko̱ ti̱koa̱ chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà? Jè jní xi ochrjekàngui, jè‑né xi Nainá kisìkjeén nga tsibíndaàjiìn‑ko̱ xi̱ta̱ jngoò kjoa̱ xi̱tse̱, ko̱ jè xi kisìtsjeè‑ne ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ koi. [k/ K'e̱ nga tsà jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kitjoé‑la̱ Moisés, tsà tjín jò, jàn xi̱ta̱ xi tsjá 'én nga kixi̱ kjoa̱, mìkiì mahi̱ma̱cha, nìk'en‑né. j% Tà jè ko̱ko̱ ìsa̱‑ná kjo̱'in xi 'ñó xkón tjín ko̱ ni'ín jnga̱ xi síkjehesòn yije xi̱ta̱ xi kondra̱ fì‑la̱ Nainá. Ji  Tsà k'oa̱s'ín tjín takoán nga ki̱nchátsji jé ìsa̱á k'e̱ nga jye kiyaxkoaán kjoa̱ kixi̱‑la̱ Nainá, mì ti̱ mé jní ko̱ma xíxteèn‑ne xi ma kjoa̱áxìn jé‑ná. Ih  Mìkiì si̱jchayaá jè na̱chrjein k'e̱ nga bixoñaá, koni s'ín i'nga xi̱ta̱ nga mì ti̱ kiì bixoñat'aà‑la̱ xíkjín. Ta saà mochjeén‑né nga k'oi̱‑lá nga'ñó xinguia̱á nga jngoò ìjngoò; ìsa̱á 'ñó ko̱s'ia̱án k'e̱ nga ya̱á nga jye tínchrobá machrañà na̱chrjein‑la̱ Nainá. *gM Ki̱nchátsji'nde‑lá nga 'én ndaà ki̱nókjoa̱‑lá xinguia̱á mé‑ne nga ìsa̱ ndaà s'e̱‑ná kjo̱tsjacha; ko̱ s'e̱én kjoa̱ xi ndaà tjín. `f9 Kixi̱ ki̱tsa̱jnakoa̱á kjoa̱ xi titsa̱chiñá‑lá koni s'ín mokjeiín‑ná nga mì kijen kikjá‑lá takoán; nga Nainá, xi̱ta̱ kixi̱‑né, si̱ìkitasòn‑né koni s'ín jye kitsjaà 'én‑la̱. _e7 K'oa̱á ma‑ne nga mochjeén‑né nga ìsa̱ ndaà ki̱nchat'aà chrañà‑lá Nainá, nga nguì kixi̱ si̱kíjnaá ini̱ma̱‑ná ko̱ nguì tíjngoò takoán xi i̱t'aà ts'e̱, nga jè Cristo jye kisìtsjeè ini̱ma̱‑ná kjoa̱ ts'e̱ jé, ko̱ jè yijo‑ná, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà nguì nandá tsjeè tsaníjno‑ne. hdI Nga̱ tjín jngoò‑ná no̱'miì xi 'ñó jeya tíjna xi otíxoma ya̱ ni'ya‑la̱ Nainá. c Nga jè kiskíx'a̱ jngoò‑ná ndi̱yá xi̱tse̱ xi fìko̱‑ná ñánda tjín kjoa̱binachon, nga ko̱ma ko̱tokjá jè nikje cortina xi tjo̱hóya jngoò osen I̱'nde Tsjeè‑la̱ Nainá. Jè nikje, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni yijo‑la̱ Jesús. Ob Jñò ndí 'ndsè, k'oa̱á ma‑ne na̱chrjein i̱'ndei̱, tjí'nde‑ná nga ki̱tjás'e̱én jè I̱'nde‑la̱ Nainá xi 'Ñó Tsjeè, koií kjoa̱‑la̱ jè jní xi tsibíxteèn Jesús. 8ai K'e̱ nga jye jcha̱t'aà‑ná jé‑ná, mì ti̱ mé kjo̱tjò ko̱chjeén‑ne xi kjoa̱ ts'e̱ jé. Mé kjoa̱‑ne nga ìsa̱ ndaà ki̱nchat'aà chrañà‑lá Nainá ` I̱kjoàn tsò‑ìsa:'A̱n, mì ti̱ kiì siìkítsjeèn‑na̱ jé xi tjín‑la̱
ko̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi s'ín. r_] Jè kjoa̱ jè xi kìndaàjiìn‑koa̱a jñà xi̱ta̱
k'e̱ nga jye ko̱ma i̱skan, tsò Na̱'èn‑ná:Jñà kjo̱tíxoma‑na̱ sìkíjnajñaà ini̱ma̱‑la̱,
ko̱ ya̱á skia̱a i̱jiìn kjo̱hítsjeèn‑la̱. s^_ Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ndaà síkixi̱ya‑ná kjoa̱ koi; nga sa̱ ítjòn tsò‑né: %]C Ta jngoò k'aá kitsjaàt'aà kjo̱tjò yijo‑la̱ mé‑ne nga nguì ndaà kjòkixi̱ya‑ne xi̱ta̱ ni̱ta̱ kjé‑ne, jñà xi̱ta̱ xi tímatsjeè. !\; Ya̱á tíkoña skanda k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga jñà xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ si̱ìchija nga jè Nainá si̱ìkítsa̱jnangui ndso̱ko̱. *[M Ta̱nga Jesucristo ta jngoò k'a kitsjaàt'aà kjo̱tjò yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé ni̱ta̱ kjé‑ne, i̱kjoàn tsibìjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá. PZ Ngats'iì no̱'miì, na̱chrjein nchijòn síkitasòn xá‑la̱ nga kjìn k'a tsját'aà‑la̱ Nainá xi ti̱jñà ti̱jñà‑ne kjo̱tjò xi mìkiì ma‑la̱ faáxìn jé‑la̱ xi̱ta̱. Y  K'oa̱á s'ín komà nga kisìtsjeèya ini̱ma̱‑ná Nainá i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo k'e̱ nga ko̱s'ín kisìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá nga ta jngoò k'a kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne k'e̱ nga k'en. uXc I̱kjoàn kitsò ìsa̱: “I̱í tìjna̱a nga sìkitasoàn koni s'ín mejèn‑lè.” K'e̱ nga o̱s'ín kiìchja̱, tsòyaá‑ne nga jè Cristo jaàxìn jè kjoa̱ jchínga mé‑ne nga kisìkíjna ngajo‑ne xi kjoa̱ xi̱tse̱. 9Wk Cristo, ítjòn kitsò: “Majìn‑lè ko̱ mìkiì sasén‑lè jní‑la̱ cho̱ xi biyaà ko̱ kjo̱tjò xi tsjá‑lè xi̱ta̱, cho̱ xi kitì ko̱ kjo̱tjò xi tsjá xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱”, na̱s'ín k'oa̱s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma nga tjínè‑la̱ nga koa̱tjín xi tsjá xi̱ta̱. EV K'e̱é kichjà, kixan‑lè: “Koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n‑lè xi i̱t'aà ts'a̱n,
i̱í tìjna̱a nga sìkitasoàn koni s'ín mejèn‑lè,
ji̱ xi Nainá 'mì‑lè.” U Mìkiì sasén‑lè cho̱ xi kitì, ko̱ ni̱ jñà kjo̱tjò xi tsjá‑lè xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. YT+ Cristo, k'e̱ nga j'iì i̱ i̱sò'nde kitsò‑la̱ Nainá:Majìn‑lè jní‑la̱ cho̱ xi biyaà, ko̱ kjo̱tjò xi tsját'aà‑lè xi̱ta̱,
ta̱nga jè yijo‑na̱ kinìkíjnandei. zSm Nga jè jní‑la̱ nchra̱ja̱ ko̱ jní‑la̱ tíndsó mìkiì ma‑la̱ faáxìn jñà jé‑la̱ xi̱ta̱. eRC Ta̱nga jè jní‑la̱ cho̱, xki̱ nó xki̱ nó síkítsjeèn‑ya jé‑la̱ xi̱ta̱. RQ Jè kjo̱tíxoma, tsà jngoò k'a kisìtsjeèya jé‑la̱ xi̱ta̱, mì‑la ti̱ kiì si̱ìkájno‑ne tsà jé tjín‑la̱; ti̱koa̱á mì‑la ti̱ kiì jní‑la̱ cho̱ tsjá kjo̱tjò‑ne. FP  Jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kitjoé‑la̱ Moisés, mìtsà nguì jñà kjo̱ndaà xi i̱skan j'iì; ta 'nguién‑la̱ né xi tsakó. K'oa̱á ma‑ne nga jngoó k'a mìkiì ko̱ma nguì tsjeè si̱ìkítsa̱jna xi̱ta̱ xi xki̱ nó síchrañat'aà‑la̱ Nainá nga ti̱jñà ti̱jñà kjo̱tjò tsjá‑ne. Ow K'oa̱á ti̱s'ín tjín i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ta jngoò k'a kitsjaàt'aà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga tsibíxteèn jní‑la̱, mé‑ne nga kjìn xi̱ta̱ tjáxìn‑ne jé‑la̱. Xi ma‑ne jò k'a, ki̱tjojen ìjngoò k'a‑ne ngajmiì; mìtsà ti̱ jé kjoa̱áxìn‑ne; koií xá kjoi̱í‑ne nga ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi nchikoña‑la̱.N K'oa̱á s'ín tjín nga ngats'iì xi̱ta̱, ta jngoò k'a biyaà, ko̱ i̱skan kjoi̱í jè na̱chrjein nga si̱ndaàjiìn‑la̱. uMc Cristo tsà kjìn‑la k'a jahas'en ngajmiì ti̱koa̱ tjínè‑la̱ nga kjìn k'a si̱ìkjeiín kjo̱'in kó‑ne skanda kisindaà i̱sò'nde. Ta̱nga i̱'ndei̱, nga jye tífehet'aà na̱chrjein, ta jngoò k'a j'iì nga kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga tsibíxteèn jní‑la̱, mé‑ne nga kitjaàxìn‑ne kjoa̱ ts'e̱ jé ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. _L7 Mìkiì k'oa̱s'ín kjìn k'a jahas'en ya̱ ngajmiì nga kitsjaàt'aà kjo̱tjò yijo‑la̱, koni s'ín no̱'miì ítjòn nga xki̱ nó fahas'en I̱'nde xi 'Ñó Tsjeè, nga fahas'en ko̱ jní xi mìtsà ts'e̱. ]K3 Ta̱nga Cristo, mìtsà ya̱ jahas'en Ni'ya Nikje Tsjeè xi tsja xi̱ta̱ kisindaà‑ne, xi ta okó xi tjín ngajmiì. Cristo, nguì ya̱á jahas'en ngajmiì nga nguixko̱n Nainá nga tíchja̱tjì‑ná. ]J3 K'oa̱á s'ín kjòchjeén nga jní‑la̱ cho̱ matsjeèya‑ne jè Ni'ya Nikje Tsjeè ko̱ tsojmì xi tjíya xi mochjeén k'e̱ nga yaxkón Nainá; jñà tsojmì koi, ta okó‑né koni choòn ján ngajmiì; ta̱nga jñà xi tjín ngajmiì, mochjeén‑né nga biyaà jngoò xi ìsa̱ xkón tjín mé‑ne ko̱ma ko̱tsjeèya‑ne. aI; Koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi tjít'aà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, mejèn tsà ngats'iì kjoa̱, sa̱á jní matsjeèya‑ne; tsà mìkiì xíxteèn jní, mìkiì ko̱ma jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱. H3 Moisés, ti̱koa̱á tsibíxteèn‑jno jní jè Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá xi nikje ko̱ ngats'iì tsojmì xi mochjeén k'e̱ nga yaxkón Nainá. G Moisés kitsò: “Jè jní jè xi síkixi̱ya kjoa̱ nga ko̱ma si̱kitasòn koni s'ín tsibíndaàjiìn‑ko̱‑nó Nainá.” ^F5 Moisés, k'e̱ nga jye tsibíxke̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ngats'iì kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, i̱kjoàn kiskoé jní‑la̱ tíndsó ko̱ jní‑la̱ nchra̱ja̱ ki'ndí ko̱ kisìkájiìn nandá; ko̱ kiskoé jngoò chrja‑la̱ yá hisopo ko̱ tsja̱‑la̱ orrè xi inì kjoàn; jahajiìn jní‑la̱ cho̱; i̱kjoàn tsibíxteèn‑jno jè xo̱jo̱n xi tjít'aà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá; k'e̱é tsibíxteèn‑jno ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. E Jè kjoa̱ xi kisindaàjiìn ítjòn k'oa̱á ti̱s'ín kisindaàjiìn nga cho̱ k'en mé‑ne komà kixíxteèn‑ne jní. D- Ta̱nga xo̱jo̱n jè, ni̱mé chjí‑la̱ k'e̱ nga ti̱kj'eè biyaà xi̱ta̱ xi tsibíndaà; skanda k'e̱é chjí‑la̱ k'e̱ nga ki̱yá. @Cy K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ mejèn‑la̱ síka'bí tsojmì xi tjín‑la̱, bíndaà jngoò xo̱jo̱n xi bí'ñó. Skanda k'e̱é mochjeén k'e̱ nga biyaà jè xi̱ta̱ xi bíndaà. AB{ K'oa̱á ma‑ne nga jè Cristo osìjnajiìn osen koni s'ín tsibí'ñó jngoò kjoa̱ xi̱tse̱. K'e̱ nga k'en ngajo‑la̱ xi̱ta̱, jè tsibíchjítjì jé‑la̱ xi tsohótsji xi̱ta̱ k'e̱ nga ti̱sa̱ jè tíhotíxoma kjoa̱ xi kisindaàjiìn ítjòn, mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne tjoé‑la̱ kjo̱tjò xi tsjá Nainá ni̱ta̱ kjé‑ne koni s'ín kitsjaà 'én‑la̱ Nainá xi tso'ba kiìchja̱‑ne. +AO Tsà k'oa̱á s'ín bitasòn kjoa̱ koi, jè jní xi tsibíxteèn Cristo, ìsa̱á tse nga'ñó tjín‑la̱. Nga i̱t'aà ts'e̱é nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè xi tíjnakon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne nga kitsjaà kjo̱tjò‑la̱ Nainá yijo‑la̱ xi mìtsà mé jé tjín‑la̱. Jè jní‑la̱ Cristo sítsjeèya kjo̱hítsjeèn‑nò nga mì ti̱ kiì koa̱ ti̱s'ín s'e̱n‑nò kjoa̱ xi fìko̱‑ná kjoa̱biyaà, mé‑ne nga ma si̱xá‑là Nainá xi tíjnakon. Jè kjoa̱ xi̱tse̱ xi tsibíndaàjiìn Nainá ko̱ xi̱ta̱ `@9 Jè jní‑la̱ nchra̱ja̱ ko̱ jní‑la̱ tíndsó ko̱ chijo‑la̱ nchra̱ja̱ kitì xi nchra̱ja̱ chjo̱ón ki'ndí, maá‑la̱ sítsjeè yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi xa̱'ya̱‑la̱ k'e̱ nga xíxteèn‑jno. ;?o Cristo, jngoò k'aá jahas'en ya̱ I̱'nde Tsjeè. Mìtsà ti̱ jní‑la̱ tíndsó ko̱ jní‑la̱ nchra̱ja̱ jahas'en‑ko̱‑ne. Ts'e̱ sobá jní jahas'en‑ne. K'oa̱á s'ín kis'iìn nga tsibíchjítjì jé‑ná, mé‑ne nga komà kisìkítsa̱jnandei̱í‑ná ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. S> Ta̱nga jyeé j'iì Cristo nga no̱'miì ítjòn tíjna i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá xi jye tíma. Ya̱á jahas'en Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá jè xi ìsa̱ 'ñó ndaà choòn ko̱ xi ìsa̱ kixi̱ tjín, nga mìtsà tsja xi̱ta̱ kisindaà‑ne jè xi tsò‑ne kjoa̱ nga mìtsà i̱ i̱t'aà nangui kisindaà. D= Kjoa̱ koi, tà kjoa̱ ts'e̱é yijo‑la̱ xi̱ta̱, mé tsojmì xi ma chine ko̱ xi ma 'yò, koa̱ kós'ín sítsjeè yijo‑la̱ xi̱ta̱; tà k'oa̱á s'ín tje̱n ko̱chjeén skanda k'e̱ nga jè Nainá si̱ìkjatjìya‑la̱ ngats'iì kjoa̱ koi. Nga'ñó xi tse tjín‑la̱ jè jní xi tsibíxteèn Cristo <9 Jñà kjoa̱ xi komà kjòtseé, tà kjoa̱ mangásòn‑né koni s'ín tíma na̱chrjein i̱'ndei̱; nga jñà kjo̱tjò ko̱ jní‑la̱ cho̱ xi kixíxteèn i̱'nde jè, tsjìn‑la̱ nga'ñó nga si̱ìtsjeè kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín beèxkón Nainá. x;i Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín síkíchi̱ya‑ná, k'e̱ nga tákó jè tímochjeén Ni'ya Tsjeè xi nikje xi kisindaà ítjòn, kj'eè kiì táx'a̱'nde nga ko̱ma ki̱tjás'e̱én jè I̱'nde xi Ìsa̱ 'Ñó Tsjeè. W:' Ta̱nga jè i̱'nde xi ma‑ne jò, ta jè ta̱jngoò no̱'miì ítjòn fahas'en jngoò k'a nga jngoò nó; k'e̱ nga fahas'en, tjínè‑la̱ nga jní‑la̱ cho̱ 'ba xi tsját'aà‑la̱ Nainá kjoa̱ xi ti̱ts'e̱‑ne jé‑la̱ ko̱ ngats'iì jé‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, jñà xi mìkiì tíjiìn‑la̱ tsà jé ótsji. o9W K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín kisinchaàndaà tsojmì koi, jñà no̱'miì, kjit'aà na̱chrjein fahas'en ya̱ Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá xi nikje, jè i̱'nde xi tíjna ítjòn, nga síkitasòn xá‑la̱ nga beèxkón Nainá. 8+ Ya̱ i̱sòn kaxa̱ 'ncha i̱sén‑la̱ àkja̱le̱ xi querubín 'mì xi tjín‑la̱ jnga̱á xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá; jñà jnga̱á‑la̱ bíjtsa'ma jè kaxa̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, jñà kjoa̱ koi, mìkiì mochjeén nga íjngó íjngó ska̱ya ko̱xki̱. r7] I̱'nde jè, ya̱á kjijna jngoò kaxa̱ xi nguì oro ñánda tìsòn chrjongó‑la̱ Nainá; ti̱koa̱ ya̱á kjijna kaxa̱ xi nguì oro yijàjno ts'e̱ kjoa̱ xi tsibíndaàjiìn Nainá. Kaxa̱ jè, tíjnaya jngoò ti̱jí ki̱cha̱ xi nguì oro ñánda 'ncha i̱nchra̱jín xi 'mì maná, ti̱koa̱ ya̱á kjinaya yá nise‑la̱ Aarón xi tsibíjts'én‑t'aà chrja‑la̱ ko̱ ya̱ 'ncha jñà nda̱jo̱ teè ñánda tjít'aà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kitjoé‑la̱ Moisés. 6% Jè nikje cortina xi ma jò‑ne xi tjo̱bá jngoò osen ni'ya nikje, ya̱ i̱jto̱n kjijna i̱'nde xi 'mì I̱'nde xi ìsa̱ 'Ñó Tsjeè. 5w Jè Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá xi nikje, k'oa̱á s'ín tjíndaà nga jngoò i̱'nde tíjna ítjòn xi 'mì I̱'nde Tsjeè, ñánda tíjna ki̱cha̱ xi tìya ni'ín ko̱ ñánda tíjna ími̱xa̱ xi nchasòn i̱nchra̱jín tsjeè‑la̱ Nainá. 64 g Jè kjoa̱ xi tsibíndaàjiìn ítjòn Nainá kis'eé‑la̱ kjo̱tíxoma kós'ín ma nga jeya nìkíjnaá Nainá ko̱ kis'e jngoò‑la̱ ni'ya tsjeè i̱ i̱t'aà nangui. A3{ K'e̱ nga Nainá síkaxki̱ ìjngoò kjoa̱ xi̱tse̱, tsòyaá‑ne nga jè kjoa̱ xi kisindaàjiìn ítjòn, jyeé kòjchínga. Mì ti̱ kiì tímochjeén‑ne, jyeé tíchija. 2  'A̱án siìjchàat'aà‑la̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi kis'iìn,
mì ti̱ kiì siìkítsjeèn‑na̱ jé xi tjín‑la̱. $1A Mì ti̱ kiì ko̱chjeén‑ne nga xi̱ta̱ xíkjín ke̱èno̱jmíya‑la̱
ni̱ mìtsà jè 'ndse̱ ke̱èno̱jmí‑la̱ nga skoe̱xkon Nainá,
nga ngats'iì xi̱ta̱ skoe̱xkon‑na̱
mats'ia̱ko̱‑ne xi ìsa̱ i̱xti skanda jñà xi 'ñó xi̱ta̱ jchínga. o0W K'e̱ nga jye ko̱ma i̱skan,
jè kjoa̱ xi̱tse̱ xi kíndaàjñaàkoa̱a xi̱ta̱ Israel, kiís'ín s'e̱, tsò Nainá:Kjo̱tíxoma‑na̱ ya̱á kíjnajñaà ya̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱,
ko̱ ya̱á skiaà i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱.'A̱n‑ná xi Nainá ki̱tso̱‑na,
ko̱ jñà‑né xi ko̱ma xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑na̱. a/; Jè kjoa̱ xi̱tse̱ xi kìndaàjiìn‑koa̱a,
mìtsà k'oa̱s'ín si̱ndaàjiìn koni ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱,
k'e̱ nga 'a̱n sobà kitsobà tsja
nga tsachrjekàjñaà nangui Egipto.Jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì kisìkitasòn koni s'ín kisindaàjiìn,
k'oa̱á komà‑ne nga kitsjìn takoàn, tsò Nainá. V.%Ta̱nga Nainá k'e̱ nga tsohótiko̱, k'oa̱á kitsò:Ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga kìndaàjiìn‑ko̱ jngoò kjoa̱ xi̱tse̱
jñà xi̱ta̱ Israel ko̱ xi̱ta̱ Judá, kitsò Nainá. '-GTsà ni̱mé xi kisìchijàt'aà‑la̱ jè kjoa̱ xi kisindaàjiìn ítjòn, mì‑la kiì mochjeén nga ìjngoò k'a sindaàjiìn xi ma‑ne jò k'a. K,Ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, ìsa̱á ndaà tjín xá xi kitjoé‑la̱ Jesucristo nga no̱'miì ítjòn tíjna, nga jè osìjnajiìn jngoò kjoa̱ xi̱tse̱ xi ìsa̱ ndaà tjín xi tsibíndaàjiìn Nainá ko̱ xi̱ta̱, nga ya̱á nchrobát'aà‑ne 'én xi ìsa̱ ndaà tjín koni s'ín jye kitsjaà tso'ba Nainá. "+=Ta̱nga jñà no̱'miì xi tjín i̱ i̱t'aà nangui, ya̱á síxá ni'ya xi tà i̱sén‑la̱‑né ko̱ 'nguién‑la̱‑né jè Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjna ngajmiì; nga̱ jè Moisés k'e̱ nga jye mejèn koi̱ìts'ia̱ nga ki̱ìndaà ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá xi nikje, jè Nainá kitsò‑la̱: “Ndaà chítsejìn, k'oa̱ kó kji t'i̱in koni kji xi tsakoò‑lè ya̱ nindoò Sinaí.” p*YJè Cristo, tsà i̱ tíjna i̱t'aà nangui, skanda mì‑la kiì ko̱ma nga no̱'miì kíjna, nga i̱ i̱t'aà nangui, jyeé tjín no̱'miì xi tsját'aà‑la̱ kjo̱tjò Nainá koni s'ín tjín kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés. )wNgats'iì no̱'miì ítjòn, k'oa̱á s'ín satíxoma‑la̱ nga kjo̱tjò tsját'aà‑la̱ Nainá ko̱ cho̱ sík'en; k'oa̱á ma‑ne nga jè Cristo ti̱koa̱ tjínè‑la̱ nga kis'e‑la̱ mé kjo̱tjò xi kitsjaàt'aà‑la̱ Nainá. (-Ya̱á síxá ya̱ ñánda tíjna xi nguì Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá, xi jè sobà Nainá tsibíndaà; mìtsà ta̱xki̱ xi̱ta̱ tsibíndaà. i' MNgats'iì kjoa̱ xi chibàya‑ná, tjín jngoò xi ìsa̱á 'ñó chjí‑la̱, jè‑né nga tíjna jngoò‑ná no̱'miì ítjòn xi tsibìjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ íxi̱le̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ján ngajmiì. &Jè kjo̱tíxoma xi kitsjaà Moisés, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jñà kítsa̱jna no̱'miì ítjòn xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi chiba nga'ñó tjín‑la̱; ta̱nga jè 'én xi xkón tjín xi i̱skan kitsjaà Nainá, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jè Ki'ndí‑la̱ Nainá, kíjna no̱'miì ítjòn, jè xi k'oa̱s'ín kisìko̱ Nainá nga ni̱mé chijat'aà‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne.J% Mìtsà k'oa̱s'ín koni s'ín no̱'miì ítjòn xi i'nga, nga na̱chrjein nchijòn sík'en cho̱ nga tsjá kjo̱tjò‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, i̱kjoàn tsjá ts'e̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Ta̱nga Jesús k'e̱ nga kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en, jngoò k'aá kitsjaà ni̱ta̱ kjé‑né. $I̱t'aà tsa̱ján, nguì jè Jesús xi mochjeén‑ná nga no̱'miì ítjòn tíjna: nga xi̱ta̱ tsjeè‑né; ni̱mé jé tjín‑la̱; mì tjé kji ini̱ma̱‑la̱; tíjnat'aàxìn‑la̱ xi̱ta̱ jé, ko̱ jè xi ìsa̱ 'nga tíjna ján ngajmiì. #K'oa̱á s'ín ma‑ne nga ma‑la̱ ochrjekàjiìn kjo̱'in xi̱ta̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Jesús bijchó nguixko̱n Nainá; jè tíjnakon‑né ni̱ta̱ kjé‑ne mé‑ne nga bítsi'batjì xi̱ta̱. "Ta̱nga jè Jesús tíjnakon‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne, k'oa̱á ma‑ne nga no̱'miì tíjna ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. =!sTi̱koa̱á jñà no̱'miì xi kisìxá xi tje̱‑la̱ Leví, jyeé kjìn ma xi jye kisìkitasòn xá‑la̱ ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ nga biyaà nga mìkiì ma síxá‑ìsa. . UK'oa̱á s'ín ma‑ne nga jè Jesucristo osen‑tjì‑ná nga nguixko̱n Nainá nga jè bíndaàjiìn ko̱‑ná jngoò kjoa̱ xi̱tse̱ xi ìsa̱á ndaà tjín. W'Ta̱nga xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'én‑ná Jesús, k'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi tjít'aà 'én‑la̱ Nainá nga kitsò:Na̱'èn‑ná k'oa̱á s'ín kitsjaà kixi̱ 'én‑la̱;
mìkiì si̱ìkjatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga tsò:“Ji̱‑né xi no̱'miì ti̱jni ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne.” taNainá k'oa̱á s'ín kitsjaà kixi̱ 'én‑la̱ xi xkón tjín k'e̱ nga kitsjaà tso'ba nga no̱'miì ítjòn kíjna Cristo. Jñà no̱'miì xi i'nga, ta k'oa̱á s'ín kitjoé‑la̱ xá, mìtsà yá xi kitsjaà 'én‑la̱. ucNga jè kjo̱tíxoma jchínga xi kiskiì Moisés, ni̱mé xi kisìkixi̱ya xi̱ta̱; ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, tjín ìjngoò‑ná kjoa̱ xi ìsa̱ ndaà tjín xi titsa̱chiñá‑lá jè xi sikinchat'aà chrañà‑ná Nainá. $AK'oa̱á s'ín komà‑ne nga kichijàngui kjo̱tíxoma jchínga, koi kjoa̱‑la̱ nga tsjìn‑la̱ nga'ñó ti̱koa̱ mì ti̱ kiì tímochjeén‑ne. RK'oa̱á s'ín tíchja̱ 'én‑la̱ Nainá xi i̱t'aà ts'e̱, nga tsò:Ji̱‑né xi no̱'miì tijni ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne,
k'oa̱á s'ín mangásòn‑koi̱i koni jè Melquisedec. =sNga mìtsà k'oa̱á s'ín kitjoé‑la̱ xá ts'e̱ no̱'miì koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma yá ts'e̱ tje̱ xi inchrobàt'aà‑ne nga no̱'miì kisìkitasòn. Ta sa̱á k'oa̱á s'ín kitjoé‑la̱ xá i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó xi tjín‑la̱ nga mìtsà yá xi ko̱ma‑la̱ jngoò k'a si̱ìk'en. Kjoa̱ koi, ìsa̱á ndaà makixi̱ya‑ná tsà jè no̱'miì xi̱tse̱ si̱ìkitasòn koni s'ín kisìkitasòn jè Melquisedec. oWK'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ nga jè Na̱'én‑ná Jesucristo, ya̱á inchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ na̱xa̱ndá Judá. Tje̱‑la̱ na̱xa̱ndá jè, mìkiì kisìkaxki̱ Moisés k'e̱ nga kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ no̱'miì. K Koni s'ín tíchja̱ 'én‑la̱ Nainá, jè xi kitjoé‑la̱ xá koni ts'e̱ Melquisedec, kj'ei̱í tje̱‑né; ya̱ ñánda inchrobàt'aà‑ne, ni̱ sa̱á jngoò no̱'miì bitjokàjiìn. ta K'e̱ nga fatjìya no̱'miì, kós'ín síxá, ti̱koa̱á mochjeén‑né nga kjoa̱tjìya kjo̱tíxoma. 1[ Jñà kjo̱tíxoma xi kitjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ Israel, ya̱á inchrobàt'aà‑ne i̱t'aà ts'e̱ no̱'miì xi tje̱‑la̱ Leví; ta̱nga jñà no̱'miì koi, mìkiì komà‑la̱ nga jngoò k'a kisìkixi̱ya xi̱ta̱ nga mì ti̱ mé chijat'aà‑la̱. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga j'iì ìjngoò no̱'miì xi jè mangásòn‑ko̱ Melquisedec, ko̱ mìtsà jè mangásòn‑ko̱ Aarón xi tje̱‑la̱ Leví. a; nga jñà no̱'miì xi tje̱‑la̱ Leví, ya̱á nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ Abraham. Na̱s'ín kj'eè kiì ts'iìn Leví k'e̱ nga jè Melquisedec ijchò kaña‑la̱ Abraham, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni tsà jñà no̱'miì Israel, jyeé ya̱ títsa̱jnako̱ Abraham nga nchitsjá‑la̱ kjo̱tjò xi jè tjoé‑la̱ Melquisedec. 0Y Jñà no̱'miì xi nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ Leví xi tjoé‑la̱ xi jngoòya oko̱‑la̱ xi teya s'ín xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel, ko̱maá k'oa̱kixoán nga ti̱koa̱á jè Melquisedec kitjoé jngoòya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi k'e̱ nga kitsjaà jngoòya‑la̱ Abraham, r]Jñà no̱'miì xi tje̱‑la̱ Leví xi tjoé‑la̱ xi jngoòya oko̱‑la̱ xi teya s'ín xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel, mìtsà ta bìtsa̱jnakon kjit'aà, bijchó na̱chrjein nga biyaà; ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ Melquisedec, jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ koni tsà jngoò xi̱ta̱ xi tákó tíjnakon skanda na̱chrjein i̱'ndei̱.  Nga jyeé tíjiìn‑ná, jè xi síchikon‑t'in xi̱ta̱, ìsa̱á 'nga tíjna mì k'oa̱á‑ne koni jè xi machikon‑t'in. Ta̱nga jè Melquisedec, mìtsà tje̱‑la̱ Leví, ta̱nga kitjoé‑la̱ xi jngoòya oko̱‑la̱ tsojmì xi teya kis'iìn Abraham, i̱kjoàn k'e̱é kisìchikon‑t'in, na̱s'ín jè Abraham xi kitjoé‑la̱ 'én xi tso'ba Nainá kiìchja̱‑ne. [/Kixi̱í kjoa̱, k'oa̱á s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés xi Nainá kitsjaà‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tjínè‑la̱ nga teya si̱ìjòya tsojmì xi tjín‑la̱, jngoòya tsjá‑la̱ jñà no̱'miì xi tje̱‑la̱ Leví, na̱s'ín ti̱ xi̱ta̱ xíkjín‑ne xi ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ Abraham. ]3Jñò ti̱kítsjeèn nga 'ñó 'nga tsibìjna Melquisedec, skanda jè xi̱ta̱ jchínga‑ná Abraham teya kis'iìn tsojmì xi kisakò‑la̱ ts'e̱ kjoa̱jchán, ko̱ jngoòya kitsjaà‑la̱ Melquisedec.  7Jè Melquisedec mìkiì 'ya‑la̱ tje̱‑la̱, yá na̱'èn‑la̱, yá nea̱‑la̱, ñánda kits'iìn, ñánda k'en; k'oa̱á s'ín mangásòn‑ko̱ koni Cristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá nga jè Melquisedec ti̱koa̱ no̱'miì ítjòn tíjna ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. B }Jè Abraham, teya kis'iìn tsojmì xi kisakò‑la̱ ts'e̱ kjoa̱jchán, ko̱ jngoòya kitsjaà‑la̱ Melquisedec. 'Ín xi 'mì Melquisedec, tsòyaá‑ne: xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín‑la̱ o̱kixi̱. Ti̱koa̱ jè 'ín xi 'mì xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Salem, tsòyaá‑ne: xi tjín‑la̱ kjoa̱'nchán. >  wMelquisedec xi xi̱ta̱ xá ítjòn tsibìjna ts'e̱ na̱xa̱ndá Salem, ti̱koa̱ no̱'miì ítjòn tsibìjna ts'e̱ Nainá xi tíjna ngajmiì, kiì kaña‑la̱ Abraham k'e̱ nga tínchrobá‑ne nga jye kisìkijne yije‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi kiskaàn‑ko̱. Melquisedec kisìchikon‑t'in Abraham.  7ya̱ ñánda jahas'en Jesús nga tsohójnandaà‑ná ndi̱yá, nga no̱'miì ítjòn tíjna ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne koni jè Melquisedec. Jè kjoa̱ kixi̱ xi titsa̱chiñá‑lá, k'oa̱á s'ín síkíjna kixi̱ ini̱ma̱‑ná koni jngoò ki̱cha̱ xi sit'aà'ñó‑ne chitso, ko̱ jè kjoa̱ kixi̱ xi o̱kji skanda maá jahas'en ya̱ i̱'nde tsjeè ñánda tjo̱bájtoò nikje cortina, DJñà 'én koi xi jò ma‑ne xi mìkiì ma fatjìya, nga mìkiì ko̱ma skóna̱cha̱n‑ná Nainá, ya̱á 'ñó sakó‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑ná, jñá xi mejèn‑ná nga Nainá ko̱si̱ko̱‑ná nga nguì jè kjit'aà takoán nga titsa̱chiñá‑lá jè kjoa̱ kixi̱‑la̱ xi jè jye kitsjaà‑ná. +K'oa̱á s'ín ma‑ne k'e̱ nga jè Nainá k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑la̱ nga kitsjaà kixi̱‑la̱ 'én jñà xi̱ta̱ xi tjoé‑la̱ kjo̱tjò nga si̱ìkitasòn koni s'ín kitsjaà tso'ba, kitsjaà jngoò 'én xi 'ñó xkón tjín nga ni̱mé xi ma kjoa̱tjìya. MJñà xi ta̱xki̱ xi̱ta̱, k'e̱ nga tsjá 'én‑la̱, síkjeén jngoò 'ín‑la̱ jngoò xi ìsa̱ 'nga tíjna mé‑ne nga síkixi̱ya‑ne 'én xi tsjá. Ko̱ tà ya̱á fehet'aà kjoa̱. r]K'oa̱á s'ín komà‑ne Abraham kiskoòñàkjoa̱, i̱kjoàn kitjoé‑la̱ koni s'ín kitsò Nainá. yknga kitsò: “'A̱n, 'ñó ndaà sichikon‑t'in‑lè, ti̱koa̱ 'ñó ko̱kjìn‑ya jñà i̱xti‑lè.” [/ Nainá k'e̱ nga kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham, k'oa̱á s'ín kitsjaà kixi̱ 'én‑la̱ nga ti̱jè tsasèn‑ne nga mì ti̱ yá tjín‑ne xi ìsa̱ 'nga tíjna koni jè; k'oa̱á s'ín kiìchja̱, /W Majìn‑naje̱n nga ts'eè s'e̱en. Chjínguì‑là jñà xi̱ta̱ xi jye nchitjoé‑la̱ kjo̱tjò koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà mokjeiín‑la̱ ko̱ tjín‑la̱ kjoa̱tsejta. Kó tsò 'én xi kiìchja̱ Nainá koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham  Ta̱nga ngaje̱n, k'oa̱á s'ín mejèn‑naje̱n nga kjit'aà na̱chrjein nguì ko̱ó kjo̱tsja nga ko̱s'ín ti̱xá nga jngoò ìjngoò skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein‑nò mé‑ne nga ki̱tasòn‑ne kjoa̱ xi titsa̱chiñá‑la̱á. q[ Nga Nainá, xi̱ta̱ kixi̱‑né, mìkiì síjchàajiìn xá‑nò xi jye ki'nè ko̱ kjoa̱tjòcha xi tjín‑nò nga nìchját'aà‑là xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo, koni s'ín titsa̱'nè skanda na̱chrjein i̱'ndei̱.  Jñò ndí 'ndsè, xi matsjacha‑nòje̱n, na̱s'ín k'oa̱s'ín nokjoà‑je̱n, k'oa̱á s'ín tíjngoò takòn‑je̱n nga tjoé‑nò kjoa̱ xi 'ñó ndaà tjín, ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ xi jye itjokàjiìn kjo̱'in. 5~cTa̱nga tsà na'yá chi̱ni̱ ko̱ na'yá xanchroò bisò, ni̱mé chjí‑la̱, mìtsà nangui ndaà nga nguixko̱n Nainá; ki̱jchò na̱chrjein nga tà ki̱ti̱‑né. R}K'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jè nangui, k'e̱ nga 'ba jtsí, ma'nchi̱'nde‑né. Tsà ndaà xka̱ xi bisò xi mochjeén‑la̱ xi̱ta̱ xi síxáko̱ nangui, jè Nainá síchikon‑t'in nangui. | tsà ìjngoò k'a xìn ndi̱yá kjoi̱, tsà tsjìn takòn 'én‑la̱ Nainá, mì ti̱ kiì ko̱ma ko̱ndaàya‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga ko̱ófat'aà ìjngoò k'a‑la̱ Nainá; nga jñà xi̱ta̱ koi, kjoa̱ xi nchis'ín, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà krò nchihót'aà ìjngoò k'a jè Ki'ndí‑la̱ Nainá nga tsjá‑la̱ kjo̱sobà nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱. o{Wxi jye kisaseèn‑takòn 'én ndaà‑la̱ Nainá ko̱ nga'ñó‑la̱ i̱sò'nde xi sa̱ kjoi̱í, SzNga jñà xi̱ta̱ xi jye kjòhiseèn‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱, xi jye kisaseèn‑takòn kjo̱ndaà xi tsjá Nainá, xi ti̱koa̱ jye ngásòn kitjoé‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, *yMMochjeén‑né nga chíta'yà 'én xi ìsa̱ ndaà ko̱jchíngakoa̱á kjoa̱ ts'e̱ Nainá; tsà Nainá tsjá'nde nga ko̱s'ín ko̱ma, k'oa̱s'ín s'e̱én. x-ko̱ kós'ín ma bautizar xi̱ta̱, ko̱ kós'ín oyijòsòn‑lá ndsa̱á jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Ko̱ ti̱koa̱á mì ti̱jñà ti̱jñà 'én si̱kítsjeèn‑ya ìjngoò k'a‑ná kó s'ín kjoa̱áya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jye k'en, ko̱ kós'ín s'i̱in Nainá nga ki̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ mé xi ok'ìn‑la̱ nga tsjá‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. Bw Koií ko̱s'ín mochjeén‑ne nga chíta'yà 'én‑la̱ Cristo xi ìsa̱ ndaà ko̱jchíngakoa̱á kjoa̱ ts'e̱ Nainá mé‑ne nga ni̱mé chi̱jat'aà‑ná nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo maá. Mì ti̱jñà ti̱jñà 'én chíta'yà‑aná xi kichìta'yá nga sa̱ ítjòn i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Mì ti̱jñà ti̱jñà 'én si̱kítsjeèn‑ya‑ná kó s'ín ma nga nìkájnoaá jé xi tjín‑ná xi kjoa̱biyaà fìko̱‑ná. Ko̱ ti̱koa̱á mì ti̱jñà ti̱jñà 'én si̱kítsjeèn‑ya ìjngoò k'a‑ná kó s'ín kòkjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá uvcTa̱nga jñà tsojmì xi ma chine xi tájaà kjoàn, ts'e̱é xi̱ta̱ xi jye kòjchínga, jñà xi jye machi̱ya‑la̱ mé kjoa̱ xi ndaà tjín ko̱ mé kjoa̱ xi mìkiì ndaà tjín nga k'oa̱á s'ín nchisíjchá yijo‑la̱.ouW Ngats'iì xi tákó tsjín 'biì, i̱xti‑né, mìkiì machi̱ya‑la̱ mé kjoa̱ xi kixi̱ tjín. bt= Jñò, skanda kjòtseé maestroó‑là titsa̱jnaà tsà ndaà; ta̱nga jñò, tákó mochjeén‑nò nga chíta'yà xi̱tse̱ ìjngoò k'a 'én‑la̱ Nainá xi mì 'in chja̱ koni s'ín komà‑nò nga sa̱ ítjòn. K'oa̱á s'ín tímat'ioòn koni ndí i̱xti xi tákó tsjín 'biì, mìkiì mochjeén‑la̱ nga tsojmì tájaà ski̱ne̱. Hs  I̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, 'ñó tjín‑ìsa kjoa̱ xi s'e̱no̱jmíya‑nò, ta̱nga 'ñó chjá tjín nga s'e̱no̱jmí‑nò, koi kjoa̱‑la̱ nga jñò, mìkiì machi̱ya‑nò. 8ri Nainá kisìkíjna Jesús nga no̱'miì ítjòn tsibìjna, kitsjaà‑la̱ xá koni ts'e̱ Melquisedec. Jñà xi̱ta̱ xi mìkiì machi̱ya‑la̱ mé kjoa̱ xi kixi̱ tjín ~~4}A|{zzyxwPv3trqp3oqn lkdjjJñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, ti̱ná'ya: Nainá xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑ne jñà xi xi̱ta̱ i̱ma̱ xi tjín i̱ i̱sò'nde, mé‑ne nga jñà kítsa̱jna ítjòn‑ne koni s'ín mokjeiín‑la̱ ti̱koa̱ tjoé kjo̱tjò‑la̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi Nainá tsjá‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jè otíxoma‑la̱ nga jyeé k'oa̱s'ín kitsjaà 'én‑la̱ nga tsjá‑la̱ xi̱ta̱ xi matsjakeè. 3r_Jñò, k'e̱ nga ko̱s'ín s'e̱en, xinguio̱o titsa̱nachrjekànguiò nga chjaàjñoò xi̱ta̱ xinguio̱o koni s'ín xi̱ta̱xá xi ch'o tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱. MqTsà jngoò xi̱ta̱ ki̱jchò ya̱ i̱'nde ñánda bixoña, xi ta̱ngò oro tíkjá na̱jnó tsja, ti̱koa̱ 'ñó ndaà kjoàn nikje chjí xi kikjá. Jñò, tsà 'ñó ndaà si̱s'in‑là, k'oín‑la: “Ti̱jni i̱jndé ñánda ndaà choòn.” Tsà ti̱koa̱ ki̱jchò jngoò xi̱ta̱ i̱ma̱ xi kixajndàjno kixajndàt'aà nikje‑la̱, tsà k'oín‑la: “Ta̱xki̱ ti̱si̱jni ya̱, ko̱ tsà majìn, ta̱xki̱ ti̱jnat'eiì ya̱ nangui.” p +Jñò, ndí 'ndsè, koni s'ín mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo xi jeya tíjna, kì chjaàjñoò xi̱ta̱ xinguio̱o. So !K'e̱ nga nguì kixi̱ kjoa̱ nga Nainá xi Na̱'èn‑ná yaxkoán, koni s'ín mejèn‑la̱, jé‑né nga si̱chját'aà‑lá xi i̱xti jcha̱n, ko̱ íchjín ka'àn xi jye k'en x'i̱n‑la̱, jñà xi kjo̱'in tjín‑la̱, ti̱koa̱ mì kì ki̱'nde‑lá yijo‑ná nga kjoa̱ ch'o jchi̱nìjñaá xi tjín i̱sò'nde. n Tsà jngoò xi̱ta̱ xi tsò: “Beèxkón‑ná Nainá”, koa̱ tsà mìkiì bíchjoà‑la̱ ni̱je̱n‑la̱ nga chja̱ ngats'iì 'én xi ch'o tsò, yijo‑la̱á tíkona̱cha̱n‑la̱; ni̱mé chjí‑la̱ nga tsò: “Beèxkón‑ná Nainá.” ?m yTa̱nga jè xi nguì ndaà kotsejèn‑la̱ kjo̱tíxoma kixi̱ xi síkíjnandei̱í‑ná, nga koií 'én síkítsjeèn kjit'aà koni tsò kjo̱tíxoma, ko̱ mìkiì síjchàajiìn 'én xi 'nchré nga ndaà síkitasòn, xi̱ta̱ jè, ya̱á sakó‑la̱ kjoa̱ machikon‑t'in k'e̱ nga k'oa̱s'ín tís'ín. ul eK'e̱ nga jye beè i̱sén‑la̱ kó kji, i̱kjoàn fì, ya̱á jchàajiìn‑la̱ kó kji i̱sén‑la̱. ,k SNi̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá, tsà mìkiì si̱ìkitasòn, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi chi̱tsín tíkotsejèn‑ya. j )Ti̱kitasòn koni tsò 'én‑la̱ Nainá. Kì tà na'yà‑jèn. Tsà mìkiì si̱kitasòn, ti̱ yijo‑nò titsa̱chona̱cha̱n‑là. wi iChja̱àxìn‑là yijo‑nò ngats'iì kjoa̱ tjé ko̱ kjoa̱ ch'o xi xki̱ xi ján tjín, mé‑ne nga indaàjiìn chjoé‑nò jñà 'én ndaà‑la̱ Nainá xi jye kina'yà, jñà 'én koi xi ko̱ma ko̱chrjekàjiìn‑nò kjo̱'in. dh CJngoò xi̱ta̱ xi jti takòn, mìkiì kixi̱ síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. bg ?Jñò, ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, ti̱kítsjeèn ngats'ioò, ìsa̱ ndaà titsa̱jnandaà nga ki̱ná'ya‑là xi̱ta̱ xinguia̱á xi kj'ei̱í, chiba chiba ti̱nókjoa̱a, ko̱ kì ta̱xki̱ majti‑nò. ?f yNainá, k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑la̱ nga kisìkítsa̱jnakon xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ná xi kjoa̱ ts'e̱ 'én kixi̱‑la̱, mé‑ne nga jñá si̱nga̱tsjaá yijo‑ná Nainá koni tsojmì xi majchá ítjòn xi jè tsibíndaà. Mochjeén‑né nga si̱kitasoán k'e̱ nga jye na'yá 'én‑la̱ Nainá Fe Ngats'iì kjo̱ndaà ko̱ kjo̱tjò xi tjoé‑ná, i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi tíjna ngajmiì nchrobá‑ne, jè xi tsibíndaà ngats'iì tsojmì xi 'ya‑la̱ ngajmiì, jñà xi síhiseèn. Nainá, mì k'oa̱á s'ín fatjìya‑la̱ koni ma jñà tsojmì xi síhiseèn ngajmiì nga fatjìya‑la̱ koni ma 'nguién. Yd -Jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, kì yijo‑nò chona̱cha̱n‑là. c ;Ko̱ jè kjoa̱ ch'o xi matsjakeè, k'e̱ nga jye bitasòn, ya̱á sakó jé. K'e̱ nga jye bitasòn kjoa̱ ts'e̱ jé, i̱kjoàn f'iì kjoa̱ biyaà. wb iJngoò xi̱ta̱, k'e̱ nga chìt'aà, ti̱jñà‑ne kjoa̱ ch'o‑la̱ xi matsjakeè bínga nga tsobà'ñó. "a ? Jñò, k'e̱ nga chìt'aà‑nò nga mejèn‑nò nga ch'o s'e̱en, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga jè Nainá tíkot'aà‑nò. Nga jè Nainá mì yá xi ko̱ma‑la̱ skót'aà nga ch'o kàtas'ín Nainá. Ti̱koa̱á jè Nainá mì kì kot'aà xi̱ta̱ nga ch'o kàtas'ín. c` A Mé ta ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi chíkjoa̱ko̱‑la̱ k'e̱ nga chìt'aà, mé‑ne k'e̱ nga jye si̱ìkijne, tjoé‑la̱ kjoa̱binachon koni s'ín kitsjaà‑la̱ 'én Nainá, ngats'iì xi̱ta̱ xi jè matsjakeè. Tjoé‑la̱ kjoa̱binachon k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò corona si'a sko̱ xi̱ta̱ xi síkijne k'e̱ nga síská. _ # K'e̱ nga 'ñó matsjè ndobá, jñà ijñá, xì‑né, i̱kjoàn bixòjen jè naxó‑la̱; chi̱ja i̱sén‑la̱ nga ndaà kjoàn. K'oa̱á ti̱s'ín ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ nchi̱ná, k'e̱ nga 'ñó nchisíxáko̱ xá xi tjín‑la̱, ta ni̱to̱ón ki̱yá. U^ % Ta̱nga jñà xi̱ta̱ nchi̱ná, tsja kàtas'e‑la̱ nga nangui kítsa̱jna ya̱ nguixko̱n Nainá, nga jè xi̱ta̱ nchi̱ná, k'oa̱á s'ín ko̱mat'in koni jngoò naxó xi mìkiì fìchrjein‑la̱. ] 7 Jñà xi̱ta̱ xi 'ndsè chibá i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi i̱ma̱ títsa̱jna, tsja kàtas'e‑la̱ nga 'nga títsa̱jna nga nguixko̱n Nainá. F\ nga mìkiì tíjngoò ikon. Na̱chrjein i̱'ndei̱ kj'ei̱í s'ín tísíkítsjeèn, nchijòn‑lè ti̱koa̱á kj'ei̱í kjo̱hítsjeèn tjín‑la̱. Mìtsà nguì jngoò ndi̱yá kjoé. [ Jè xi̱ta̱ xi jò 'beé‑la̱ ikon, kì k'oa̱á s'ín síkítsjeèn nga tjín xi tjoé‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná, [Z 1Ta̱nga nguì ndaà kàtakjeiín‑nò k'e̱ nga si̱jé. Kì jò 'beé‑là takòn. Jè xi̱ta̱ xi jò 'beé‑la̱ ikon, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni ndáchikon k'e̱ nga 'ba tjo̱, fìjen fìkjáko̱. lY STsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi chijat'aà‑la̱ kjo̱hítsjeèn, ti̱jét'aà‑là Nainá; jè tsjá‑nò. Nga̱ jè Nainá nguì ko̱ó ini̱ma̱‑la̱ nga tsjá ko̱ mìtsà ch'o tsò‑la̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga síjé. cX AK'oa̱á ma‑ne jè nga'ñó xi sa̱kò‑nò, ndaà kàtasíxájiìn ini̱ma̱‑nò mé‑ne nga ndaà ko̱jchínga‑ne ko̱ tíjngoò‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nò nga ni̱mé si̱chijat'aà‑la̱. lW S'Ya‑nò k'e̱ nga tsà mé kjoa̱ xi ko̱mat'ioòn nga chít'aà‑nò koni s'ín mokjeiín‑nò, jñà kjoa̱ xi ko̱tojñoò, ya̱á sa̱kò‑nò nga'ñó nga ki̱chìkjoa̱ko̱‑nò ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi ko̱tojñoò. V #Jñò, xi 'ndsè chibá i̱t'aà ts'e̱ Cristo, nguì tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò k'e̱ nga ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi ko̱mat'ioòn. :U q'A̱n, Santiago, xi chi̱'nda‑la̱ Nainá ma, ko̱ ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, tisìhixat'aà‑nò, jñò, xi ya̱ inchrobàt'aà‑nò xi tejò tje̱‑la̱ na̱xa̱ndá Israel xi xki̱ xi ján nangui titsa̱jnaà nga tíjtsa i̱sò'nde. Nga'ñó xi sakó‑ná k'e̱ nga mé kjoa̱ xi otojñaá QT Ngats'ioò, jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Nainá.S3 Ti̱ixat'aà yije jñà xi̱ta̱ xi jncha ítjòn‑nò ko̱ ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Cristo. Jñà xi Italia ts'e̱ nchisíhixat'aà‑nò. .RU Kàtasijiìn‑nò jè 'ndseé Timoteo jye tíjnandei̱í‑ne xi kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in; tsà kjoi̱í ni̱to̱n, kjíko̱‑ná k'e̱ nga kjián katsejèn‑nò. Q! Bìtsi'bà‑nò ndí 'ndsè, ndaà chjoétjò 'én xi tìkjiì‑nò koni s'ín tìbìnè‑nò nga̱ ta chiba 'én tìkjiì‑nò. 1P[ kàtasíkixi̱yandaà‑nò ngats'iì kjoa̱ xi ndaà tjín, mé‑ne nga kàtitasòn‑ne koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá; i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, k'oa̱s'ín kàtasíko̱‑ná koni s'ín sasén‑la̱ Nainá. ¡Jeya kàtìjna Cristo ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne! K'oa̱á s'ín kàtama. O% Jè Nainá xi tsjá kjoa̱'nchán xi kisìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà Na̱'èn‑ná Jesucristo, xi paxtò ítjòn‑la̱ ts'e̱ orrè, jè xi ko̱ jní‑la̱ tsibí'ñó‑ne jngoò kjoa̱ xi̱tse̱ xi mìkiì kjoe̱het'aà ni̱ta̱ kjé‑ne, .NU Ìsa̱á ndaà síjé‑nò nga ti̱jét'aà‑là Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n, mé‑ne nga kàtatsjá'nde‑na nga ni̱to̱n kjíkon‑nò. 'Én xi fehet'aà‑ne ]M3 Ti̱jét'aà‑là Nainá i̱t'aà tsa̱je̱n, nga k'oa̱á s'ín tíjngoò takòn‑je̱n nga ndaà tjín kjo̱hítsjeèn‑na̱je̱n, mejèn‑na̱je̱n nga ndaà s'e̱n‑je̱n ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. L1 Ti̱kitasòn‑lá jñà xi̱ta̱ xi jncha ítjòn‑nò, ti̱ná'yañijon‑là. Nga̱ jñà síkinda̱‑nò nga mì jchi̱ja ini̱ma̱‑nò koií kjoa̱‑la̱ nga tjínè‑la̱ nga tsjá‑la̱ kinda̱ Nainá. Ti̱kitasòn‑là koni s'ín ki̱tso̱‑nò mé‑ne nga nguì ko̱ kjo̱tsja‑la̱ si̱ìxá‑ne nga mì ba s'e̱‑la̱; tsà ba s'e̱‑la̱, ni̱mé kjo̱ndaà s'e̱‑nò. K% Kì nìjchàajioòn nga ndaà t'e̱en, tjiì i̱tsé‑là xinguio̱o mé xi tjín‑nò; k'oa̱á tjín kjo̱tjò xi sasén‑la̱ Nainá. gJG Koi kjoa̱‑la̱ mochjeén‑né nga kjit'aà na̱chrjein jeya si̱kíjnaá Nainá i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo koni jngoò kjo̱tjò xi 'bì‑lá Nainá, 'én xi nguì tso'baá bitjo‑ne nga bèno̱jmiá yá‑né jè. )IK Nga i̱ i̱t'aà nangui tsjìn‑ná na̱xa̱ndá xi nguì jngoò k'a tíjna ni̱ta̱ kjé‑ne; jè titsa̱chiñá‑lá na̱xa̱ndá xi i̱skan ko̱tsejèn. H+ K'oa̱á ma‑ne jñá, ki̱tjokàjñaá na̱xa̱ndá. Jè kji̱tji̱ngui‑lá Jesús nga si̱kjiaán‑koa̱á kjo̱'in xi jè kisìkjeiín. 9Gk K'oa̱á ti̱s'ín komàt'in Jesús, i̱t'aà xìn‑la̱ na̱xa̱ndá kisìkjeiín kjo̱'in, mé‑ne nga kisìtsjeè‑ne na̱xa̱ndá i̱t'aà ts'e̱ xi nguì jní ts'e̱. 1F[ Nga̱ jè yijo‑la̱ cho̱ xi sík'en jñà no̱'miì, [mìkiì tjí'nde‑la̱ nga tjoé‑la̱ nga ski̱ne̱]; ta jè jní‑la̱ cho̱ fìko̱ jè no̱'miì ítjòn ya̱ i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ jé. Ta̱nga jè yijo‑la̱ cho̱, i̱t'aà xìn i̱'nde fìko̱ nga tì. E5 Jñá, tjín jngoò‑ná i̱'nde tsjeè [ñánda kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ Cristo nga k'en], ta̱nga jñà no̱'miì xi tákó ya̱ síxá i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ jchínga ya̱ Ni'ya xi nikje, mìkiì tjí'nde‑la̱ nga tjoé‑la̱ kjo̱ndaà nga ya̱ ko̱kje̱n. D Kì kiì nìs'in‑là kjo̱hítsjeèn xi kj'ei̱í tsò ko̱ xi mìkiì yaxkon‑la̱ nga xìn ndi̱yá fìko̱‑ná. Ìsa̱á ndaà tjín nga jè ini̱ma̱‑ná s'e‑la̱ nga'ñó i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá mì k'oa̱á‑ne koni ts'e̱ tsojmì xi ma chine; nga jñà tsojmì xi ma chine, ni̱mé nga'ñó kitsjaà‑la̱ jñà xi k'oa̱ tjín kjoa̱ kisìs'in‑la̱. C- Jesucristo mìkiì fatjìya, ti̱jè‑ne ngojña̱, ti̱jè‑ne na̱chrjein i̱'ndei̱, ko̱ ti̱jè‑ne ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. gBG Ti̱kítsjeèn jñà xi̱ta̱ xi chincha ítjòn nga tsakóya‑nò 'én‑la̱ Nainá; ti̱kítsjeèn kó s'ín kisìjchá yijo‑la̱ xi̱ta̱ koi ko̱ k'oa̱á s'ín chjínguì‑là koni s'ín kòkjeiín‑la̱. A9 K'oa̱á ma‑ne nga ma k'oa̱s'ín kixoán:Jè Na̱'èn‑ná ko̱si̱ko̱‑ná,
mìkiì ki̱skoán mé kjoa̱ xi si̱ko̱‑ná xi̱ta̱. :@m Kì to̱ón 'ñó matsjacha; kàtajngoò takòn koni kji tjín‑nò. Nainá k'oa̱á tsò: “Mìkiì tsjeiìn takòn‑nò, ko̱ mìkiì ta̱jngoò siìkíjna‑nò.” ,?Q Jñò xi jye chixàn, ngásòn jcha̱xkón xinguio̱o. Kì ch'o bitsa̱jnako̱o xinguio̱o. Nga jñà xi kjoa̱chijngui s'ín, Nainá tsjá‑la̱ kjo̱'in. u>c Ti̱kítsjeèn jñà xi̱ta̱ xi nda̱yá títsa̱jna; k'oa̱s'ín t'è‑là takòn koni tsà ngásòn kjo̱'in titsa̱jnaà. Ti̱kítsjeèn jñà xi̱ta̱ xi tíyatoòn koni tsà jñò xi ti̱koa̱ k'oa̱s'ín tíyatoòn‑nò. Y=+ Kì nìjchàajioòn jñà xi̱ta̱ xi bijchókon‑nò ni'ya‑nò, ti̱s'in‑là nga kàtasíkjáya. K'oa̱á komàt'in i'nga xi̱ta̱, kiskoétjò xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon, ta̱nga àkja̱le̱‑né. \< 3 Jñò, ti̱tsjacha xi̱ta̱ xinguio̱o xi 'ndsè chibá xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo. r;] Nga “jè Nainá, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni ni'ín xi síkjehesòn yije ni̱ta̱ mé xi tjín.”r:] I̱t'aà ts'e̱ Nainá tsjá‑ná o̱kixi̱ nga ya̱ ko̱ti̱xomakoa̱á ya̱ i̱'nde ñánda mìkiì ma oníyá‑la̱. Ndaà chjí‑la̱ Nainá jñà kjoa̱ koi. Jeya si̱kíjnaá ko̱ jcha̱xkoán koni s'ín sasén‑la̱ jè. k9O Jè 'én, k'e̱ nga tsò “ìjngoò k'a siìjtiya‑la̱”, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑ná nga tjáxìn tsojmì xi xó kisindaà‑ne, jñà xi ma oníyá‑la̱, mé‑ne nga kítsa̱jna‑ne xi mìkiì ma oníyá‑la̱. f8E Jè na̱chrjein jè, jta̱‑la̱ Nainá, skanda jè nangui kisìjtiya‑la̱, ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, k'oa̱á tsò: “Ìjngoò k'a siìjtiya‑la̱, mìtsà tà jè nangui siìjtiya‑la̱ ko̱ó ngajmiì.” A7{ Jñò, t'e̱en kinda̱ yijo‑nò. Kì nachrjekànguioò jè xi tíchja̱‑ná. Jñà xi̱ta̱ jchínga kjòtseé xi tsachrjekàngui koni s'ín kinokjoà‑la̱ i̱ i̱t'aà nangui nga kinìkaká‑la̱, mìkiì tsajno‑la̱ nga kitjoé‑la̱ kjo̱'in. Jñá, ìsa̱á 'ñó 'in tjín tsà ki̱nachrjekànguiaá Nainá k'e̱ nga skanda ján ngajmiì chja̱‑ná nga síkaká‑ná; mìkiì ko̱jno‑ná nga tjoé‑ná kjo̱'in. r6] Ijchò kinchat'aà‑là Jesús xi osìjnajiìn‑ná jngoò kjoa̱ xi̱tse̱ ko̱ jè jní‑la̱ xi kixíxteèn [nga kisìtsjeè‑ná] xi ìsa̱ ndaá chja̱‑ná mì k'oa̱á‑ne koni ts'e̱ Abel [xi síjé nga sindaàjiìn]. 5} ñánda títsa̱jnajtín i̱xti‑la̱ Nainá xi tjoé‑la̱ kjo̱tjò xi ts'e̱ i̱xtitjòn xi tjít'aà 'ín‑la̱ xo̱jo̱n ts'e̱ ngajmiì. Ijchò kinchat'aà‑là Nainá xi xi̱ta̱xá tíjna nga jè bíndaàjiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Ti̱koa̱á ijchò kinchat'aà‑là ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ kixi̱ xi Nainá jye kisìtsjeè nga ni̱mé chijat'aà‑la̱. 4 Ta̱nga jñò, ya̱á ijchò kinchat'aà‑là nindoò Sión, jè na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi tíjnakon, xi ti̱jè‑ne Jerusalén xi ts'e̱ ngajmiì, ñánda kjìn jmiì àkja̱le̱ títsa̱jna xi nchisítsjako̱ Nainá nga jeya nchisíkíjna, 35 'Ñó xkón tjín kjoa̱ xi ki'ya‑la̱, skanda ti̱jè‑ne Moisés kitsò: “Tsakjoòn jchán‑ná skanda chi̱ba̱‑la̱ tíhotsé‑ná.” +2O koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kichìkjoa̱‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma xi kisinè‑la̱ nga tsò: “Jè xi̱ta̱ xi ko̱sìjna jngoò ndso̱ko̱ ya̱ i̱t'aà nindoò, na̱s'ín jngoò cho̱, nda̱jo̱ó ki̱yá‑ne ko̱ tsà majìn ki̱cha̱á ko̱tosìkjá yijo‑la̱.” _17 Mìkiì kina'yà‑là jta̱‑la̱ chrjo, ti̱koa̱ mìkiì kina'yà‑là jta̱‑la̱ Nainá k'e̱ nga kiìchja̱. Jñà xi kiì'nchré‑la̱ Nainá, tsibítsi'ba‑ne nga majìn‑la̱ nga ki̱chja̱‑ìsa, -0S [Koni s'ín komàt'in xi̱ta̱ Israel nga kjìn kjo̱xkón kijtseè], jñò, mìtsà ko̱s'ín ya̱ ijchò kinchat'aà‑là nindoò xi ma nìko̱, jè nindoò ñánda títì ni'ín jnga̱, ñánda skanda mì ti̱ kiì kjòtsejèn‑ne nga jñò choòn ko̱ ñánda tí'ba tjo̱ xkón. w/g Jñò jyeé tíjiìn‑nò, k'e̱ nga jye komà i̱skan, Esaú k'e̱ nga kjòmejèn‑la̱ nga si̱ìchikon‑t'in na̱'èn‑la̱, kinachrjekàngui‑né, mì ti̱ kiì komà kjòchikon‑t'in‑ne, na̱s'ín ta̱kó 'ñó kiskindàya. .{ Jñò, ni̱jngoò xi xi̱ta̱ chijngui ko̱ma, kì nachrjekànguioò tsojmì xi tsjeè; kì k'oa̱á s'ín 'nè koni kis'iìn Esaú nga tà jngoò chroba tsojmì xi ma chine tsatíjna‑ne xi jè tjín‑ne nga ko̱ko̱‑la̱ koni ki'ndí tjòn. - Ndaà chítsejèn nga ni̱jngoò xi̱ta̱ ko̱si̱jnat'aàxìn‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá, mé‑ne nga mì k'oa̱á s'ín ko̱mat'ioòn koni tsà jngoò xka̱ ijñá ki̱so̱ xi tsja i̱ma̱‑la̱ xi síkits'ón xi̱ta̱ nga tsjá ch'in‑la̱. *,M 'Nchán ti̱tsa̱jnako̱o ngats'iì xi̱ta̱; tsjeè ti̱tsa̱jna nga nguixko̱n Nainá. Nga ni̱jngoò xi̱ta̱ skoe̱xkon Nainá tsà mì tsjeè tíjna. H+  ti̱nchátsjioò xi ndi̱yá kixi̱ nga kàtandaà‑ne ndso̱koò xi tsá'yá kji, mé‑ne nga mìkiì ìsa̱ ndaà ko̱tsó'ño̱‑ne. Kì binchat'aàxìn‑là kjo̱ndaà‑la̱ Nainá )*K K'oa̱á ma‑ne nga tjiì‑là nga'ñó yijo‑nò, chjímiì'ngaà ndsa̱a xi mìkiì ma síkjaníyá, ko̱ xkó ndso̱koò xi tsjìn‑la̱ nga'ñó; ) Kixi̱í kjoa̱, tsjìn kjo̱'in xi kjo̱tsja tsjá, tà kjoa̱ba tsjá nga 'on ma‑la̱ yijo‑ná, ta̱nga komà i̱skan‑ne s'e̱é‑ná kjoa̱ kixi̱ xi 'nchán tjín nga ndaà ki̱tsa̱jnakoa̱á Nainá ngats'iaá xi biì'ndeé nga tímakixi̱yaá. '(G Xi̱ta̱ jchínga‑ná i̱ i̱t'aà nangui tsjá‑ná kjo̱'in nga síkixi̱ya‑ná koni s'ín mejèn‑la̱, na̱s'ín ta chiba na̱chrjein titsa̱jnaá. Ta̱nga Nainá síkixi̱ya‑ná xi kjo̱ndaà tsa̱ján mé‑ne nga tsjeè ki̱tsa̱jnaá koni jè Nainá nga tsjeè tíjna. '{ K'e̱ nga sa̱ i̱xtiaá, jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná xi tjín i̱ i̱t'aà nangui, kisìkixi̱ya‑ná koa̱ ndaà kiyaxkoán. ¿A mìtsà ìsa̱ ndaà jcha̱xkoán Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì, mé‑ne nga kàtas'e‑ná kjoa̱binachon? (&I Ta̱nga tsà Nainá mìkiì si̱ìkixi̱ya‑nò koni s'ín síko̱ ngats'iì xi i̱xti‑la̱ ma, mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga nguì i̱xti‑la̱ Nainá maà. J%  Nainá k'oa̱á s'ín beèhikon‑nò nga ki'ndí‑la̱ tsò‑nò; ti̱kjioón k'e̱ nga kjo̱'in tsjá‑nò. Ngats'iì xi Na̱'èn ma, tsjá‑la̱ kjo̱'in i̱xti‑la̱ nga síkixi̱ya. $% Na̱'èn‑ná síkixi̱ya‑né jè xi̱ta̱ xi tsjakeè,
tsjá‑la̱ kjo̱'in ngats'iì xi kjoétjò nga ki'ndí‑la̱ tsò‑la̱. U## ¿A jye kijchàajiìn‑nò koni tsò‑nò Nainá nga i̱xti‑la̱ tsò‑nò? K'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi tjít'aà 'én‑la̱ Nainá nga tsò:Nga ki'ndí‑na̱ xan‑lè, kì nachrjekàngui‑jèn k'e̱ nga síkixi̱ya‑lè Na̱'èn‑ná,
ko̱ kì nìkjajen‑la̱ takoìn k'e̱ nga síkaká‑lè. x"i Koni s'ín titsa̱bixkàn‑ko̱o kjoa̱ ts'e̱ jé, kj'eè tsà yá xi̱ta̱ xi tsò ikon nga sík'en‑nò. N! Ti̱kítsjeèn i̱t'aà ts'e̱ Jesús; kichìkjoa̱ ko̱ó‑la̱ kjo̱'in xi tsibínè‑la̱ jñà xi̱ta̱ jé, mé‑ne jñò mìkiì ki̱jta‑nò ko̱ mìkiì sìkàjeèn‑là takòn.  1 Ndaà chítsejèn‑lá Jesús; jè tsibíts'ia̱ ítjòn koni s'ín mokjeiín‑ná ko̱ jè síjngoò kjoa̱ koni s'ín mokjeiín‑ná. Jesús nga jye tíjiìn‑la̱ nga ko̱ma i̱skan s'e̱é‑la̱ kjo̱tsja, k'oa̱á ma‑ne nga kichìkjoa̱ ko̱‑la̱ kjo̱'in i̱t'aà krò, mìkiì kjòsobà‑la̱ koni s'ín k'en; i̱kjoàn tsibíjnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá nga ya̱ tíhotíxoma. 3 a Nga 'ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi títsa̱jnandiì‑ná xi ndaà mokjeiín‑la̱, k'oa̱á ma‑ne nga ti̱koa̱á jñá, jngoò k'a si̱kítsa̱jnaá ngats'iì kjoa̱ xi sí'in‑ná ko̱ kjoa̱ ts'e̱ jé xi tsobà'ñó‑ná nga kona̱cha̱n‑ná; mochjeén‑né nga k'oa̱ s'ín s'e̱én koni jngoò xi̱ta̱ xi ongachikon nga chíkjoa̱ko̱‑la̱ nga ki̱jchò skanda ñánda nga tjín‑nè‑la̱ nga ki̱jchò. H  (Nainá tsibíndaà jngoò‑ná kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó ndaà tjín, mé‑ne jñà xi̱ta̱ koi, ngásòn ko̱ngásòn‑kjoaá nga ni̱mé chi̱jat'aà‑ná nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá.V% 'Ngats'iì xi̱ta̱ koi, koni s'ín nga ndaà kòkjeiín‑la̱ ndaá ki'ya‑la̱, ta̱nga ni̱jngoò kitjoé‑la̱ xi Nainá tjín‑ne nga tsjá‑la̱ koni s'ín jye kitsjaà‑la̱ 'én‑la̱. G &Jñà xi̱ta̱ koi, nga 'ñó ndaà kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, skanda mìkiì ok'ìn‑la̱ nga i̱ tsibìtsa̱jna i̱sò'nde. Xki̱ xi ján chinchimasòn ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, kóho̱kji i̱jiìn ijñá ko̱ i̱ngui nguijo ko̱ nga̱jo̱ xi ti̱x'á i̱jiìn nangui. ?w %Tjín i'nga xi nda̱jo̱ kisinè nga kinìk'en; tjín i'nga xi ki̱cha̱ serrote kjòjòya‑ne; tjín xi ki̱cha̱ ndojò k'en‑ne. Xki̱ xi ján chinchimasòn, tà chrjoa̱‑la̱ orrè ko̱ chrjoa̱‑la̱ tíndsó tsakakjá nga 'ñó i̱ma̱ chinchima, tseé kjo̱'in kis'e‑la̱ ko̱ 'ñó ki'yatoòn. - $Xi i'nga, kisìkjeiín kjo̱'in nga kinìsobà‑la̱, kiskaàn‑ko̱ xi̱ta̱, skanda na'ñó ki̱cha̱ cadena kisit'aà'ñó i̱ya nda̱yá. 9k #Kis'eé i'nga íchjín xi kitjoé ìjngoò k'a‑la̱ xi̱ta̱ xíkjín xi jye k'en nga jaáya‑la̱. Ta̱nga tjín i'nga xi ya̱ k'en‑jiìn kjo̱'in; mìkiì kjòmejèn‑la̱ nga tsibìtsa̱jnandei̱í, nga k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑la̱ nga ìsa̱ ndaà kítsa̱jna k'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱. .U "Kis'eé i'nga xi kisìkits'o nga'ñó‑la̱ ni'ín jnga̱, xi itjomachinga‑la̱ nga ki̱cha̱ ndojò k'en‑ne, xi kis'e ìjngoò k'a‑la̱ nga'ñó na̱s'ín xk'én kjoàn, xi kis'e‑la̱ nga'ñó kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán, xi kisìkijne‑la̱ xi̱ta̱ kjo̱jchán xi kondra̱ ts'e̱.  !Koií nga kòkjeiín‑la̱ xi̱ta̱ koi nga kis'e i'nga xi kisìkijne‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán, xi kixi̱ tsibíndaàjiìn kjoa̱, xi Nainá kitsjaà‑la̱ koni s'ín jye kitsò‑la̱ xi tso'ba kiìchja̱‑ne, xi tsibíchjoàjto tso'ba xa. } ¿Mé kjoa̱ xi kèno̱jmí ìsa̱? Mì‑la kiì chíya‑na na̱chrjein nga kichjà i̱t'aà ts'e̱ Gedeón, ts'e̱ Barac, ts'e̱ Sansón, ts'e̱ Jefté, ts'e̱ David, ts'e̱ Samuel ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. wg Koií nga kòkjeiín‑la̱ Rahab xi chjo̱ón chijngui nga mì ya̱ k'en‑ko̱ jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà kijtseètjò jñà xi̱ta̱ Israel xi ítjòn ijchò kotsejèn 'ma‑la̱ nangui. ?w Nga kòkjeiín‑la̱ xi̱ta̱ Israel, kisìkixòjen chrjó xi tjíndiì‑la̱ na̱xa̱ndá Jericó, k'e̱ nga jye kjò itoò na̱chrjein bítjindiì‑la̱ jé na̱xa̱ndá.   Jñà xi̱ta̱ Israel, nga kòkjeiín‑la̱, tsatojiìn jè xi 'mì Ndáchikon Inì koni tsà nangui kixì. Jñà xi̱ta̱ Egipto, k'e̱ nga kijtseè, mejèn‑la̱ nga k'oa̱ ti̱s'ín kis'iìn, ta̱nga ta ya̱á k'en yije ya̱ i̱jiìn ndáchikon. # Moisés, nga kòkjeiín‑la̱, tsjachrje s'eí Paxko̱. K'oa̱á kitsò‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ Israel nga jní si̱ìkaàjno xotjoa̱ ni'ya‑la̱ mé‑ne jè àkja̱le̱‑la̱ Nainá mìkiì si̱ìk'en jñà xi ki'ndítjòn‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ Israel.  Koi‑né nga ti̱koa̱ kòkjeiín‑la̱ nga itjokàjiìn na̱xa̱ndá Egipto; mìkiì kitsakjòn‑la̱ kjoa̱jti‑la̱ jè xi̱ta̱xá ítjòn; kixi̱í tsibìjna koni tsà xko̱n tíbeè‑ne Nainá xi ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ beèxkon. +O K'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱ kjo̱'in xi si̱ìkjeiín xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo mì k'oa̱á‑ne nga kjo̱tsja tsjá‑la̱ yijo‑la̱ xi kjoa̱ nchi̱ná ts'e̱ na̱xa̱ndá Egipto. Kiskoñákjoa̱á‑la̱ kjo̱ndaà xi i̱skan tsjá‑la̱ Nainá. +O Tà sa̱á jè jaàjiìn nga kjo̱'in kisìkjeiín ko̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, mì k'oa̱‑ne nga kjo̱tsja tsjá‑la̱ yijo‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé. /W K'e̱ nga jye kòjchínga Moisés, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ nga mìkiì kisaseèn‑la̱ nga nea̱‑la̱ kitsò‑la̱ tsòti‑la̱ faraón. C  Xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Moisés, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ nga jàn sá kisìkíjna'ma ki'ndí‑la̱ k'e̱ nga sa̱ kits'iìn, nga kijtseè nga 'ñó ndaà kji i̱sén‑la̱ ki'ndí‑la̱, ko̱ mìkiì kitsakjòn‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ na̱xa̱ndá Egipto.   Koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ José, k'e̱ nga jye tíbiyaà, tsibéno̱jmí kós'ín ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ Israel nga ki̱tjokàjiìn na̱xa̱ndá Egipto. Ti̱koa̱ kitsjaà o̱kixi̱ i̱t'aà ts'e̱ nindaà‑la̱ ñánda kji̱ko̱. j M Koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ Jacob, k'e̱ nga jye tíbiyaà, kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in ingajò i̱xti‑la̱ José; síngui'ñó tsja yá nise‑la̱ nga jeya kisìkíjna Nainá. 4 a Isaac, koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ nga kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in Jacob ko̱ Esaú i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi i̱skan ko̱ma. p Y Abraham k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga Nainá tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ síkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ na̱s'ín jye k'en. Kitjoé ìjngoò k'a‑la̱ ki'ndí‑la̱ koni tsà jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Q “I̱t'aà ts'e̱ Isaac, kjìn jchán ko̱ma xi̱ta̱ tje̱‑lè.” F Abraham, k'e̱ nga kichìt'aà, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ nga kiskoé Isaac nga kitsjaàt'aà kjo̱tjò‑la̱ Nainá. Tsibìjnandaà nga tsjá‑la̱ ki'ndí‑la̱ xi ta jè ta̱jngoò‑ne, na̱s'ín xó k'oa̱s'ín kitsjaà‑ne 'én Nainá i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí‑la̱, k'e̱ nga kitsò: 8i Ta̱nga jngoò i̱'nde nchihótsji xi ìsa̱ ndaà choòn, i̱'nde xi ts'e̱ ngajmiì. K'oa̱á ma‑ne nga jè Nainá, mìkiì masobà‑la̱ nga ki̱tso̱‑la̱ xi̱ta̱: jè jèe̱ xi Nainá, nga jyeé kisìkíjnandaà jngoò‑la̱ i̱'nde ñánda na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ma nga ya̱ kítsa̱jna. ! Tsà jè nchisíkítsjeèn nangui ñánda itjokàjiìn, o̱kixi̱‑né komá‑la kiì ìjngoò k'a‑ne i̱'nde ñánda inchrobà‑ne.  Jñà xi̱ta̱ xi koa̱tsò, k'oa̱á s'ín béno̱jmí kixi̱‑né nga sa̱á nchihótsji jngoò nangui xi nguì ts'e̱ ko̱ma.  Ngats'iì xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín mokjeiín‑la̱ skanda k'e̱ nga k'en, na̱s'ín mìkiì kitjoé‑la̱ tsojmì xi Nainá k'oa̱s'ín kitsjaà 'én‑la̱ nga tsjá‑la̱; ta k'oa̱á s'ín kjòchi̱ya‑la̱ koni tsà ta kjiìn kijtseè‑ne; tsjaá kis'e‑la̱ nga kitsò nga mìtsà i̱ i̱'nde‑la̱, ta nchifahato‑né nga títsa̱jna i̱ i̱t'aà nangui. + K'oa̱á ma‑ne nga ta jè ta̱jngoò xi̱ta̱ jè, na̱s'ín jye tífehet'aà na̱chrjein‑la̱, kjìn jchán ma i̱xti‑la̱ xi tje̱ ts'e̱ k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jñà ni'ño xi tjín ngajmiì ko̱ tsomì xi jncha i̱ndiì ndáchikon nga mìkiì ma maxke̱ya. dA Koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ Abraham, nga na̱s'ín chjo̱ón 'ndi̱ jè chjo̱ón‑la̱ xi 'mì Sara, ko̱ na̱s'ín jye 'ñó xi̱ta̱ jchínga, kis'eé‑la̱ nga'ñó nga kisakò jngoò‑la̱ ki'ndí jè Sara, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ nga Nainá si̱ìkitasòn koni s'ín jye kitsjaà‑la̱ 'én‑la̱. >u Abraham tíkoña jngoò‑la̱ na̱xa̱ndá xi 'ñó ndaà tjín tàts'en chrjó‑la̱, nga jè Nainá kiskoòsòn‑la̱ kós'ín si̱ndaà ko̱ ti̱jè‑ne Nainá tsibíndaà. "= Koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱, nga ko̱s'ín kisìjchá yijo‑la̱ koni tsà xi̱ta̱ xi xìn nangui‑la̱ na̱s'ín ya̱ tsibìjna ya̱ i̱'nde ñánda nga k'oa̱ kitsò‑la̱ Nainá nga tsjá kjo̱tjò‑la̱. Ni'ya nikjeé tsibìjnaya. Nga kiì‑ìsa na̱chrjein, k'oa̱á ti̱ komàt'in jè Isaac ko̱ Jacob, xi ti̱koa̱ k'oa̱s'ín kitsjaà‑la̱ 'én Nainá nga ts'e̱ ko̱ma nangui. q~[ Abraham, nga kòkjeiín‑la̱ k'e̱ nga kiìchja̱‑la̱ Nainá, kisìkitasòn. Itjokàjiìn nangui‑la̱, kiì ya̱ i̱'nde ñánda tà kjo̱tjò tsjá‑la̱ Nainá, ta̱nga skanda mìkiì tíjiìn‑la̱ ñánda tífì. } Noé koií‑né nga kòkjeiín‑la̱, k'e̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ Nainá kjoa̱ xi i̱skan ko̱ma, kisìkitasòn; ko̱ó kjo̱xkón‑la̱ nga tsibíndaà jngoò chitso xi 'ñó je kji, mé‑ne nga mìkiì ki̱yá‑ne jñà xi̱ta̱ ni'ya‑la̱. Noé, nga ndaà kòkjeiín‑la̱, k'oa̱á s'ín tsibínè‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱ i̱sò'nde nga jé tjín‑la̱; ko̱ jè Noé kitjoé‑la̱ kjo̱tjò xi tsjá Nainá nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱ ta koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱. R| Tsà mìkiì mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, mìkiì ko̱ma s'e̱én kjoa̱ xi sasén‑la̱ Nainá. Jè xi̱ta̱ xi síchrañat'aà‑la̱ Nainá mochjeén‑né nga ndaà ko̱kjeiín‑la̱ nga tíjna Nainá, ti̱koa̱ ko̱kjeiín‑la̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ xi ótsji Nainá, tsjá‑la̱ kjo̱tjò xi ndaà tjín. {+ Enoc, ti̱koa̱á kòkjeiín‑la̱; k'oa̱á s'ín komà‑ne nga kiìko̱ tíkon Nainá ján ngajmiì; mì ti̱ kiì kisakò‑ne k'e̱ nga jye kiìko̱. K'e̱ nga sa̱ tsibìjna i̱ i̱sò'nde, Enoc, k'oa̱á s'ín ki'ya‑la̱ nga ndaà kisaseèn takòn Nainá. z Abel, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱, kitsjaàt'aà‑la̱ Nainá kjo̱tjò xi ìsa̱ 'ñó ndaà kjoàn, mì k'oa̱à‑ne koni ts'e̱ Caín. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱ Nainá Abel; kiskoé kjo̱tjò xi ijchòko̱‑la̱; skanda na̱chrjein i̱'ndei̱, tákó k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga mokjeiín‑la̱, na̱s'ín jye k'en. Iy  Ta koi‑né nga mokjeiín‑ná nga ko̱s'ín machi̱ya‑ná nga jè Nainá, tà ko̱ó 'én‑la̱ tsibíndaà i̱sò'nde; kisìkatsejèn tsojmì xi mìkiì tsejèn nga sa̱ ítjòn. oxW Jñà xi̱ta̱ jchínga kjòtseé, koií kjoa̱‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ nga ndaá ki'ya‑la̱. Uw % Jè kjoa̱ xi mokjeiín‑ná, jè‑né nga tjín kixi̱ nga tjoé‑ná jñà kjoa̱ xi chiñá‑lá; jè‑né nga tíjngoò takoán nga ki̱tasòn na̱s'ín mìkiì titsa̱'yaá xi kjoa̱ ni̱to̱n. xvi 'Ta̱nga jñá, mì k'oa̱á s'e̱én koni s'ín xi̱ta̱ xi íts'i̱n fì‑ne nga síchija ini̱ma̱‑la̱. Ta sa̱á ya̱ kjiaán ya̱ i̱'nde ñánda ki̱tjokàjiìn kjo̱'in ini̱ma̱‑ná koi kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑ná.u &Jè xi xi̱ta̱ kixi̱ kíjnakon‑né nga mokjeiín‑la̱,
ta̱nga tsà ko̱sit'aà xìn, mìkiì sasén‑la̱ ini̱ma̱‑na̱. Ta jngoò tjò chija‑la̱ nga kjoi̱í jè xi sa̱ nchrobá.Mìkiì ko̱chrjein‑la̱. osW $Mochjeén‑né nga s'e̱‑nò kjoa̱tsetakòn kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in, mé‑ne k'e̱ nga jye ki̱tasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, tjoé‑nò xi tsjá‑nò koni s'ín jye kitsjaà 'én‑la̱ xi tso'ba kiìchja̱‑ne. urc #Kì nìchija‑jèn koni s'ín kjit'aàtakòn Nainá nga ya̱á tjoé‑nò jè xi 'ñó tse chjí‑la̱. Pq "Jñò, kjòhi̱ma̱cha xi̱ta̱ xi kjo̱'in nchisíkjeiín nga nda̱yá títsa̱jna; ko̱ ti̱koa̱ mìkiì kòjti‑nò k'e̱ nga kjòchijé‑nò tsojmì‑nò, ta sa̱á kjòtsjaá‑nò nga jye tíjiìn‑nò nga ján ngajmiì tjín‑nò tsojmì xi ìsa̱ ndaà kjoàn xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. }}7|({JyxxYwuvuYtsrqppPo nmKlxkjihffe\dd.bb``_S^]e\[ZOYUXWVUTTSQPPOZNN1MM!LK!IHG|FF ECBzA@?>==m<;;::9q88e77F6695594w322N10//-,,+**L)(('K&%$##f""K! B[Q+Nq.m    l I8S7gJesús kitsò‑la̱: ―Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑lè, jè xi̱ta̱ xi mìkiì jts'ín xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ne, mìkiì skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá.  Jngoò k'a j'iìkon Jesús k'e̱ nga jñò, kitsò‑la̱: ―Maestro, 'ya‑náje̱n nga jè Nainá kisìkasén‑lè mé‑ne ko̱kóya‑náje̱n. Nga jngoò xi̱ta̱ xi mìtsà Nainá tíjnako̱, mìkiì ko̱ma‑la̱ s'i̱in kjo̱xkón xi ji̱ 'nì.   Tsibìjna jngoò xi̱ta̱ fariseo xi ti̱koa̱ xi̱ta̱ ítjòn tsibìjna i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ judío; Nicodemo ki'mì. 5 cJesús mìkiì mochjeén‑la̱ nga kj'ei̱í xi̱ta̱ o̱ki̱tso̱‑la̱ kó s'ín jñà xi̱ta̱; jè, jyeé beè ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ kós'ín síkítsjeèn.| qTa̱nga Jesús mìtsà nguì ndaà tíjngoò ikon i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi, nga jyeé beèxkon yije xi̱ta̱. % CJesús k'e̱ nga tsibìjna s'eí Paxko̱ ján Jerusalén, kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ k'e̱ nga kijtseè kjo̱xkón xi kis'iìn. 8iK'e̱ nga jye jaáya‑la̱ Jesús nga k'en, k'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ 'én xi o̱kitsò. K'e̱é kòkjeiín‑la̱ koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ko̱ 'én xi kiìchja̱ Jesús. Jesús, kós'ín ma ndaá beè ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ a;Ta̱nga jè i̱ngo̱ xi kisìkaxki̱ Jesús, jè yijo‑la̱ xi o̱kitsò‑la̱. )KKitsò jñà xi̱ta̱ judío: ―I̱ngo̱ jè ichán joòn nó kisindaà‑ne, koa̱ ji̱, ¿a tà jàn na̱chrjein kíndaà xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ne? Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱kixàña i̱ngo̱ jè, 'a̱n, jàn na̱chrjein kìndàyà ìjngoò k'a‑na̱. 5cJñà xi̱ta̱ judío kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Mé kjo̱xkón xi okoò‑náje̱n nga tjín‑lè kjo̱tíxoma i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi 'nì? \1Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ nga k'oa̱s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “'Ñó matsjake̱ ni'ya‑lè; koií kjoa̱‑la̱ nga machi̱ni̱keè.” !;Jñà xi̱ta̱ xi nchihotíjna ni̱se paloma, kitsò‑la̱: ―Ti̱nachrjeè yije cho̱ koi; kì ni'ya ndi̱tsi̱n 'nè ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑na̱. |qJesús tsibíndaà jngoò na'ñó xi tsajá‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga tsachrje yije ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱, ko̱ nchra̱ja̱ ko̱ orrè. Tsibíxteèn to̱n‑la̱ jñà xi síkjatjìya to̱n. Jngoò k'aá chinchá ngajten ími̱xa̱‑la̱. DK'e̱ nga jahas'en i̱ngo̱ ítjòn, kijtseè nga tjín xi̱ta̱ ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ xi nchihotíjna nchra̱ja̱ ko̱ orrè ko̱ paloma; ti̱koa̱ títsa̱jna xi síkjatjìya to̱n. "= Nga jye nchrobá machrañà s'eí‑la̱ xi̱ta̱ judío xi bitjo k'e̱ nga itjokàjiìn kjo̱'in ján nangui Egipto, Jesús kiì ján Jerusalén. 7~g Xi jye komà i̱skan, Jesús kiì ján na̱xa̱ndá Capernaum; kiìko̱ nea̱‑la̱, 'ndse̱, ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Tà chibaá na̱chrjein tsibìtsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá jè. K'e̱ nga kiì s'eí Jesús ján Jerusalén (Mateo 21:12‑13; Marcos 11:15‑18; Lucas 19:45‑46) h}I Jè kjo̱xkón xi kis'iìn ítjòn Jesús ján na̱xa̱ndá Caná nangui xi chja̱‑ne Galilea; k'oa̱á s'ín tsakó kjoa̱ jeya‑la̱ ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. l|Q kitsò‑la̱: ―Ngats'iì xi̱ta̱, jè tsjá ítjòn vino xi 'ñó ndaà; k'e̱ nga jye 'ñó 'biì jñà xi̱ta̱, k'e̱é tsjá xi chiba ndaà. Ta̱nga ngaji̱, kòbinchatjó‑né xi 'ñó ndaà, skanda sa̱á tì'biì. A{{ Jè xi̱ta̱ xi oko̱‑la̱ nga tísís'in‑la̱ jñà xi̱ta̱, kiskoòt'aà nandá xi vino komà; xi̱ta̱ jè, mìkiì tíjiìn‑la̱ ñánda j'iì‑ne. (Tà jñá tíjiìn‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda xi tsachrje nandá.) Jè xi̱ta̱ xi oko̱‑la̱, k'e̱é kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ x'i̱n xi chixàn, zI̱kjoàn kitsò Jesús: ―Ti̱nachrjeè chiba vino; tanguíko̱‑là jè xi tísís'in‑la̱ xi̱ta̱. K'e̱é kiìko̱‑la̱. &yEJesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi nchibíya vino: ―Ti̱nchaà nandá ti̱jí koi. Jñà xi̱ta̱ chinchá nandá; jngoò k'aá kisìtseè. xYa̱ títsa̱jna joòn ti̱jí nda̱jo̱ xi sinchá nandá, xi síkjeén jñà xi̱ta̱ judío nga ma sítsjeè‑ne tsojmì xi tjín‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi xkón tjín. Jñà ti̱jí kjiyaá‑la̱ tsà jò ko̱ tsà jàn nisa nandá. w!Jè nea̱‑la̱ Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi bíya vino: ―K'oa̱á s'ín ti̱kitasòn yije‑là koni s'ín tsò‑nò. 'vGJesús kitsò: ―¿Mé xi ma‑lè? ¿Mé‑ne 'a̱n kò'mì‑ná? Kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑na̱ nga skoe̱‑na̱ xi̱ta̱ yá‑ná 'a̱n. fuEK'e̱ nga jyehet'aà vino, jè nea̱‑la̱ Jesús kitsò: ―Mì ti̱ mé vino tjín‑ne. qt[Ti̱koa̱ kinokjoà‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ ñánda chixàn xi̱ta̱. -s UXi komà jàn na̱chrjein, kis'e jngoò s'eí nga chixàn xi̱ta̱ ján na̱xa̱ndá Caná, ya̱ nangui Galilea. Ti̱koa̱á ya̱á tíjna jè nea̱‑la̱ Jesús. (r K3Ìjngoò k'a kiìchja̱ Jesús kitsò: ―Nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò, na̱chrjein xi sa̱ f'iì ìsa̱ jcha̱xkoòn ngajmiì nga ti̱x'á koa̱ jñà àkja̱le̱‑la̱ Nainá fìmijìn koa̱ nchrobájen nga tjímat'aà‑na xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱.Sq !2Kiìchja̱ Jesús kitsò: ―¿A koií‑né nga xan‑lè: Kòbe‑lè k'e̱ nga tijna'ngui yá toò iko̱ nga mokjeiín‑lè? K'oa̱á xan‑lè nga ìsa̱ 'ñó tse kjo̱xkón jcha̱á‑ìsi. p 1Natanael kitsò: ―Maestro, ngaji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá; ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ na̱xa̱ndá Israel. 6o g0Natanael kitsò: ―¿Kó s'ín ma‑ne nga yaxkon‑ná? Jesús kitsò: ―K'e̱é kòbe‑lè k'e̱ nga ti̱kj'eè chja̱‑lè Felipe nga tijna'ngui yá toò iko̱. Jn /Jesús, k'e̱ nga kijtseè Natanael nga tínchrobákon, kitsò: ―Jè xi̱ta̱ jè xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga xi̱ta̱ Israel nga ndaà tísíjchá yijo‑la̱ ko̱ mìkiì kona̱cha̱n. >m w.Natanael, kitsò‑la̱ Felipe: ―Ján na̱xa̱ndá Nazaret, ¿a tjín jngoò xi ndaà xi̱ta̱ xi ya̱ ki̱tjokàjiìn‑ne? Felipe kitsò: ―Nchroboí, chítsejèn‑la̱. l {-Felipe kiì kátsji Natanael, kitsò‑la̱: ―Jè xi̱ta̱ xi oxki̱t'aà kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, jyeé kàyaxkon‑je̱n nga jè Jesús xi ki'ndí‑la̱ José xi Nazaret i̱'nde‑la̱. sk a,Felipe, ya̱á i̱'nde‑la̱ na̱xa̱ndá Betsaida, ya̱ ñánda i̱'nde‑la̱ Andrés ko̱ Pedro. )j M+Nga komà nchijòn, Jesús k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga ján kjoi̱ nangui Galilea. Kiskaàjiìn Felipe, kitsò‑la̱: ―Nchrobá tji̱ngui‑ná. 6i g*Andrés kiìko̱ Simón xi 'ndse̱ ma ya̱ ñánda tíjna Jesús. Jesús, k'e̱ nga kijtseè, kitsò‑la̱: ―Ngaji̱‑né xi 'mì‑lè Simón xi ki'ndí‑la̱ ma Jonás. I̱'ndei̱, Cefas k'oín‑lè ('én xi Pedro tsòya‑ne). K'e̱ nga Jesús kiìchja̱‑la̱ jè Felipe ko̱ Natanael Ingajò xi̱ta̱ koi, jñà xi kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ koni s'ín kitsò Juan, jngoò xi 'mì Andrés xi 'ndse̱ ma Simón Pedro. If  'Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrobá, chítsejèn. I̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱, kijtseè ñánda bìjna Jesús. Ya̱á tsibìtsa̱jnako̱ nga jye kjòhoxòn, ijchò‑la tsà xi ñijòn. Ce &Jesús k'e̱ nga kisìkátjiya, kijtseè nga xi̱ta̱ tji̱ngui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Mé xi binchaàtsjioò? Ingajò xi̱ta̱ koi, kiìchja̱, kitsò: ―Maestro, ¿ñánda tijni? od Y%Ingajò xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín kitsò Juan, kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. %c E$Juan kijtseèxkon Jesús nga ti̱koa̱ ya̱ tsóba, kitsò: ―¡Chítsejèn‑là, jè jèe̱ xi orrè‑la̱ Nainá [xi ki̱yátjì jé‑la̱ xi̱ta̱]! sb a#Nga komà nchijòn, Juan ya̱á tíjna ìjngoò k'a; tji̱ko̱ jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. 2a _"'A̱n, k'oa̱á s'ín kìjtseè, k'oa̱á ma‑ne k'oa̱s'ín tsjaà 'én nga Jesús, jè xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. Xi̱ta̱ xi kiskoòta'yàt'aà ítjòn‑la̱ Jesús 4` c!'A̱n, kj'eè kì bexkoan, ta̱nga jè Nainá xi kisìkasén‑na̱ nga ko̱ nandá s'iìn‑na bautizar xi̱ta̱, kitsò‑na: “Jè xi jchi̱i nga ki̱tjojenè‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱ nga ya̱ kíjnasòn‑la̱, jè‑né xi ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱ s'i̱in‑ne bautizar xi̱ta̱.” C_  Juan, k'oa̱s'ín kitsjaà 'én nga kitsò: ―Kìjtseè‑ná jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga itjojen‑ne ngajmiì koni kji ni̱se paloma kji, tsibìjnasòn‑la̱ Jesús. 6^ gTi̱koa̱á 'a̱n, mìkiì bexkoan yá‑né jè. Koií kjoa̱‑la̱ nga ta nandá s'in‑na bautizar xi̱ta̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel skoe̱xkon‑ne. 8] kJè jèe̱ xi k'oa̱ kixan‑nò k'e̱ nga kixan: “Nchrobá tji̱ngui jngoò‑na xi̱ta̱ x'i̱n xi ìsa̱ tíjna ítjòn‑na̱ nga ìsa̱ kjòtseé tíjna koni 'a̱n.” _\ 9Nga komà nchijòn, Juan kijtseè Jesús nga tínchrobákon, kitsò: ―¡Chítsejèn‑là, jè jèe̱ xi síkasén Nainá k'oa̱á ngaya‑la̱ koni Orrè Ki'ndí xi faáxìn jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde! 3[ aNgats'iì kjoa̱ koi, ján na̱xa̱ndá Betania nga k'oa̱s'ín komà, na̱xa̱ndá xi kijna xijngoaà ndá je Jordán, ñánda kis'iìn bautizar xi̱ta̱ jè Juan. 'Z Ijè xi i̱skan kjoi̱í, jè xi ìsa̱ tíjna ítjòn koni 'a̱n; skanda mìkiì tjí'nde‑na̱ nga 'a̱n skíjnda̱'ñoá xo̱x'ín‑la̱ xo̱jté‑la̱. Y %Kiìchja̱ Juan kitsò: ―'A̱n tà nandá s'iìn‑na̱ bautizar xi̱ta̱, ta̱nga tíjnajiìn jngoò‑nò xi jñò mìkiì yaxkon, >X wÌjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Tsà mìtsà ji̱ xi Cristo, ni̱ Elías, ni̱ jè xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, mé‑ne xi̱ta̱ 'nè‑ne bautizar. WW )Jñà xi̱ta̱ xi ijchò kjònangui‑la̱ Juan, xi̱ta̱ fariseo‑né. vV gK'e̱é kitsò Juan: ―'A̱n‑ná xi̱ta̱ xi 'ñó chjàya i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn: “Tjandaà kixio̱o ndi̱yá‑la̱ Nainá”, koni s'ín kitsò Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. vU gÌjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ko̱t'ìn‑náje̱n, yá‑ne ji̱, mé‑ne nga ko̱ma ko̱nguíko̱‑la̱je̱n 'én jñà xi̱ta̱ xi kàsíkasén‑naje̱n. ¿Mé 'én xi k'oi̱‑náje̱n i̱t'aà tsi̱ji? !T =Xi̱ta̱ koi ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Yá‑né ngaji̱? ¿A ji̱‑né Elías? Juan kitsò: ―Majìn, mìtsà 'a̱n. ―¿A ji̱‑né xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í? Juan kitsò: ―Majìn, mìtsà 'a̱n. S Juan tsibéno̱jmí kixi̱‑né; mìkiì tsakajna'ma, kitsò: ―Mìtsà 'a̱n xi Cristo, xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá. tR cJñà 'én koi xi kitsjaà Juan, k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jna Jerusalén kisìkasén‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ levita ñánda tíjna Juan nga kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Yá xi̱ta̱‑ne ji̱? Q Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ beèxkon kó kji Nainá. Tà jè xi ki'ndí ta̱jngoò‑la̱ xi ya̱ tíjnat'aà‑la̱, béno̱jmí kixi̱‑ná i̱t'aà ts'e̱. 'Én xi tsibéno̱jmí Juan i̱t'aà ts'e̱ Jesús (Mateo 3:11‑12; Marcos 1:7‑8; Lucas 3:15‑17) P Jè kjo̱tíxoma, i̱t'aà ts'e̱ Moisés j'iì‑ne, ta̱nga xi kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱kixi̱, i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo j'iì‑ne. hO K'Ñó tse kjo̱ndaà kitjoé‑ná ngats'iaá, sa̱ 'ñó, sa̱ 'ñó ko̱chikon‑t'ian. qN ]Juan kitsjaà 'én i̱t'aà ts'e̱, kitsò: ―Jè jèe̱ xi k'oa̱s'ín kixan‑nò k'e̱ nga kixan‑nò: “Jè xi sa̱ nchrobá tji̱ngui‑na̱, jè ìsa̱ tíjna ítjòn‑na̱, nga ìsa̱ kjòtseé tíjna koni 'a̱n.” EM Jè 'én, xi̱ta̱á komà, i̱í tsibìjnajiìn‑naje̱n. Ki'ya‑náje̱n kjoa̱ jeya‑la̱ nga Ki'ndí tà jngoò‑la̱ Nainá. 'Ñó tjín‑la̱ kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱kixi̱. >L w ta̱nga mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga jní kits'iìn‑jiìn, ni̱ mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kits'iìn; koi‑né nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá kits'iìn. K ; Ngats'iì xi̱ta̱ xi kiskoétjò ti̱koa̱ kòkjeiín‑la̱ jñà 'én xi kiìchja̱, k'oa̱á s'ín kitjò'nde‑la̱ nga Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, YJ - J'iì nangui ñánda ts'e̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱ mìkiì kiskoétjò. I  I̱í tsibìjna i̱sò'nde, ko̱ i̱t'aà ts'e̱é kisindaà i̱sò'nde, ta̱nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde mìkiì kijtseèxkon. wH i Jè ni'ín xi nguì kixi̱ kjoa̱ xi síhiseèn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, ya̱á tínchrobá i̱ i̱sò'nde. G Mìtsà jè Juan ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱, tà 'én j'iì tsjá i̱t'aà ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱. F Jè j'iì tsjá 'én i̱t'aà ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn, mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ ko̱kjeiín‑la̱ koni s'ín kiìchja̱ya. LE Tsibìjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Juan xi Nainá kisìkasén. 9D mJè ni'ín xi síhiseèn ñánda jñò choòn, ote‑né, ko̱ jè kjoa̱ jñò mìkiì ma síkijne‑la̱ ni'ín nga síkits'o. 'Én xi kiìchja̱ Juan i̱t'aà ts'e̱ Cristo (C KJè 'Én, i̱t'aà ts'e̱‑né nga títsa̱jnakon xi̱ta̱; jè kjoa̱ nga títsa̱jnakon xi̱ta̱, jè‑né ni'ín xi síhiseèn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. #B AJè Nainá, k'e̱ nga tsibíndaà ngats'iì tsojmì xi tjín, i̱t'aà ts'e̱é 'Én tsibíndaà; nì mé tsojmì tjín xi mì i̱t'aà ts'e̱ kisindaà. OA Ko̱ ya̱á tíjnako̱ Nainá skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. @ K'e̱ nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, jè 'Én, jyeé k'oa̱ tíjna‑né. Ya̱á tíjnako̱ Nainá. Jè 'Én, Nainá‑né. {?ojè xi̱ta̱ xi ki̱chja̱‑la̱ nga ke̱èno̱jmí‑la̱ nga ch'o tjín ndi̱yá xi tsó'baya, k'oa̱s'ín kàtasijiìn‑nò nga jngoò xi̱ta̱ tíhochrjekàjiìn kjo̱'in xi ts'e̱ kjoa̱biyaà. 'Ñó kjìn jé jcha̱t'aà‑la̱.F>Ndí 'ndsè, tsà tjín i'nga xinguio̱o xi chinchat'aàxìn‑la̱ xi kjoa̱ kixi̱, koa̱ tsà jngoò xi̱ta̱ ki̱chja̱‑la̱ nga kàtjanchrobát'aà ìjngoò k'a‑la̱ Nainá, = Ìjngoò k'a tsibítsi'ba‑la̱ Nainá nga kàt'a jtsí. Ts'aá ìjngoò k'a‑ne jtsí ko̱ jè nangui kòjchá tsojmì tjè. g<GJè xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi ki'mì Elías, k'oa̱á ti̱s'ín xi̱ta̱ koni jñá. 'Ñó kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga mì ti̱ jtsí k'oa̱‑ne; ko̱ ján nó osen mì ti̱ kiì ts'a‑ne jtsí. Q;Chja̱hatakòn‑là xi̱ta̱ xinguio̱o jé‑nò. Ti̱koa̱ titsi'batjiò xinguio̱o mé‑ne nga ko̱ndaà‑nò. K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ kixi̱ bítsi'ba, tjín‑la̱ nga'ñó nga ki̱tasòn. h:IK'e̱ nga bìtsi'batjiò xi̱ta̱, tsà ndaà mokjeiín‑nò, jè xi̱ta̱ xi xk'én ko̱ndaà‑ne. Jè Na̱'èn‑ná si̱ìndaà‑ne nga ko̱ma ko̱sítje̱n‑ne. Tsà jé tjín‑la̱ jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. 9Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi xk'én, kàtakinìkjaá xi̱ta̱ jchínga xi tjín‑la̱ xá ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo mé‑ne nga katítsi'batjì‑ne ko̱ i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Na̱'èn‑ná kàtasíkájno‑la̱ asìti̱. <8q Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi ba tjín‑la̱, kàtítsi'ba‑la̱ Nainá. Tsà tjín i'nga xi tsja tjín‑la̱, kàtaseè‑la̱ Nainá nga jeya kàtasíkíjna. -7S Jñò ndí 'ndsè, k'e̱ nga 'bioò 'én‑nò, kì yá xi nìkítsa̱jna ítjòn. Kì jè ngajmiì ko̱ nangui, o xi kj'ei̱í tsojmì nìkjeén. Tà k'oa̱á s'ín tixón: “Jon”, o xi “Majìn”, mé‑ne nga mì kjo̱'in si̱nè‑nò tsà mìkiì ki̱tasòn. Kjoa̱ bìtsi'ba k6O K'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi chíkjoa̱ko̱‑la̱ kjo̱'in, s'e̱é‑la̱ kjo̱ndaà. Jyeé tíjiìn‑nò nga jè Job k'oa̱á ti̱s'ín kichìkjoa̱ko̱‑la̱ kjo̱'in. Ko̱ jyeé 'yaà mé xi kitsjaà‑la̱ Na̱'èn‑ná k'e̱ nga jyehet'aà‑ne kjoa̱. Na̱'èn‑ná 'ñó ndaà xi̱ta̱, tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn. n5U Ndí 'ndsè, jñò, k'oa̱á s'ín t'e̱en koni s'ín kis'iìn jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kichìkjoa̱ko̱‑la̱ nga kisìkjeiín kjo̱'in koií kjoa̱‑la̱ nga 'én‑la̱ Nainá kiìchja̱ya. T4! Ndí 'ndsè, kì xki̱ xi ján tsajét'aà‑là xinguio̱o, mé‑ne nga mì kjo̱'in si̱nè‑nò. Nga̱ jè Na̱'èn‑ná jyeé tíjnandaà nga kjoi̱í mé‑ne koi̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱. 3!Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín chíñakjoa̱a, 'ñó t'è‑là takòn nga jyeé nchrobá machrañà nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná. m2SJñò ndí 'ndsè, chíñakjoa̱a kóni skanda k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná. K'oa̱s'ín chíña koni s'ín xi̱ta̱ xi síxáko̱ nangui nga koñakjoa̱‑la̱ jè jtsí xi 'ba ítjòn ko̱ xi i̱skan 'ba nga síxáko̱ jñà tsojmì tjè mé‑ne nga ko̱ma koi̱ìxkó‑ne tsojmì tjè‑la̱ xi majchá nga 'ñó chjí‑la̱. t1aJñò, tsohònè‑là jé koa̱ kinìk'eèn jñà xi xi̱ta̱ kixi̱ xi mì jé tjín‑la̱. Jñà xi̱ta̱ koi, mì kì komà tsasìko̱ yijo‑la̱. Mé kjoa̱ xi s'e̱én nga titsa̱chiñá‑lá nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo 80iJñò, nga i̱ titsa̱jnaà i̱t'aà nangui, ndaà titsa̱jnaà nga ni̱mé chija‑nò, 'bì‑la kjo̱tsja yijo‑nò. Titsa̱nìsiín‑là ini̱ma̱‑nò nga 'bì‑là kjo̱tsja xi síjé k'oa̱á ngaya‑la̱ koni cho̱ xi mìkiì tíjiìn‑la̱ tsà jye ijchò na̱chrjein‑la̱ nga ki̱yá. b/=Jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi kisìxá nangui‑nò, nchikjindáya nga ótsjiya chjí‑la̱ nga jñò kichona̱cha̱n‑là. Nainá xi ts'e̱ yije nga'ñó xi tjín, jyeé kiì'nchré‑la̱ koni s'ín nchikjindáya. .%To̱n oro‑nò ko̱ to̱n plata‑nò jyeé tímachi̱. Jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn, jñà chi̱‑la̱ ko̱chjeén xi kondra̱ tsa̱jòn. Ko̱ó ni'ín ko̱kà yije yijo‑nò. Nga jñò, titsa̱bincháxkó to̱n na̱s'ín jye tífehet'aà na̱chrjein. y-kKjoa̱ nchi̱ná‑nò, ni̱mé chjí‑la̱, tíbi'ndo‑né. Nikje xi kichíkjá, jye nchisíkje cho̱ kixo. , Jñò xi xi̱ta̱ nchi̱ná 'mì‑nò, ti̱ná'yaà 'én xi xán‑nò. Chìhindáyaà ba ba i̱t'aà ts'e̱ kjo̱'in xi si̱kjioón. x+iJè xi tíjiìn‑la̱ kjoa̱ xi ndaà tjín ko̱ mìkiì síkitasòn, jé tíhótsji‑la̱ yijo‑la̱.**MTa̱nga jñò, 'ñó 'nga 'én nokjoà na̱s'ín mìkiì tíjiìn‑nò mé xi ko̱ma nga tífì‑ìsa na̱chrjein. Ngats'iì 'én 'nga xi nokjoà, jé‑né. $)AJñò, kií s'ín ti̱nókjoa̱a: “Tsà Nainá mejèn‑la̱ nga si̱ìkítsa̱jnakon‑ná, ko̱maá s'e̱én xá koi, o s'e̱én xá xi kj'ei̱í.” J( Ta̱nga jñò, mìkiì tíjiìn‑nò mé xi ko̱mat'ioòn nchijòn‑lè nga titsa̱jnakon. Jñò, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni ifi. Jngoò tjò fahaya, i̱kjoàn ni̱to̱ón fìya‑ne. _'7 Jñò, ndaà ti̱ná'yaà koni xán‑nò. Jñò bixón‑nò: “Na̱chrjein i̱'ndei̱, o nchijòn‑lè, xìn na̱xa̱ndá kjiaán, jngoò nó ki̱tsa̱jnaá nga si̱xá mé‑ne tse to̱n si̱kijneé.” K& Tà jngoò ma‑ne xi tsjá kjo̱tíxoma, ti̱jé‑ne xi xi̱ta̱xá tíjna nga bíndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱. Ko̱ ti̱jé‑ne xi ma‑la̱ ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in, ti̱koa̱ ti̱jé‑ne xi ma‑la̱ tsjá‑ná kjo̱'in. ¿Yá‑ne ngaji̱ nga jé bìnè‑laà xingui̱i? Xi̱ta̱ xi chja̱ 'én 'nga ikon %) Ndí 'ndsè, kì nokjoàjno‑là xinguio̱o. Jè xi chja̱jno‑la̱ 'ndse̱ nga tsò: “Mìkiì ndaà tís'ín”, jè kjo̱tíxoma tíchja̱jno‑la̱ nga tsò nga mìkiì ndaà tjín kjo̱tíxoma. Ko̱ tsà k'oa̱á s'ín si nga mìkiì ndaà tjín kjo̱tíxoma, mìkiì tìnìkitasoìn koni tsò kjo̱tíxoma. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà xi̱ta̱xá tijni nga ji̱ tìbìndaàjiìn. [$/ Nangui titsa̱jna‑là Nainá mé‑ne jè Nainá 'nga si̱ìkítsa̱jna‑nò. 0#Y Ti̱kájnoò jé‑nò, ba ti̱tsa̱jna ko̱ chìhindáyaà. Jè kjoa̱ bijnò‑nò, kjoa̱ ts'e̱ ndáxko̱ón kàtama. Ko̱ jè kjo̱tsja‑nò, kjoa̱ba kàtama. G"Ti̱chrañàt'aà‑laà Nainá mé‑ne jè Nainá si̱ìchrañat'aà‑nò. Jñò xi jé binchaàtsjioò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò, ti̱tsjeè ndsa̱a. Ti̱tsjeèya kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nò, jñò xi jò kjo̱hítsjeèn tjín‑nò nga o̱kji matsjacha Nainá ko̱ o̱kji matsjacha i̱sò'nde. !!Tjiì'nde nga Nainá kàtatíxoma‑nò, ko̱ 'ñó tájaàjiìn titsa̱jna‑laà xi̱ta̱ nei̱í mé‑ne nga ko̱si̱t'aàxìn‑nò. Ta̱nga Nainá, nga ko̱ kjo̱ndaà‑la̱ ndaà síchját'aà‑ná. K'oa̱á tsò Xo̱jo̱n‑la̱ nga tsò: “Nainá kondra̱á tíjna‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'nga ikon, ta̱nga ko̱ó kjo̱ndaà‑la̱ ndaà síko̱ jñà xi xi̱ta̱ i̱ma̱ kjoa̱.” -SKoií k'oa̱ tsò‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè Ini̱ma̱ Tsjeè xi Nainá kitsjaà‑ná, skanda machi̱ni̱‑né nga 'ñó matsjakeè‑ná.” veJñò xi mìtsà xi̱ta̱ kixi̱ 'mì‑nò, ¿a mìtsà 'ya nga jè xi matsjakeè kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde, kondra̱ ts'e̱é Nainá? Ni̱ta̱ yá‑ne xi mejèn‑la̱ ko̱tsjakeè kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde, kondra̱‑la̱ Nainá ma. CK'e̱ nga nìjé‑laà Nainá, mìkiì tsjá‑nò nga mìkiì ndaà nìjé‑laà. Nga̱ jè xi mejèn‑nò nga ya̱ si̱chjeén i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tsja xi ch'o síjé yijo‑nò. {oMejèn‑nò tsojmì xi tsjìn‑nò ta̱nga mìkiì sakó‑nò, k'oa̱á ma‑ne nga nìk'eèn xi̱ta̱ koa̱ maxìtakòn‑chaà xi̱ta̱, ta̱nga mìkiì sakó‑nò tsojmì xi mejèn‑nò. K'oa̱á ma‑ne nga sakó‑nò kjo̱jchán nga bixkàn‑ko̱o xinguio̱o. Mìkiì sakó‑nò tsojmì xi mejèn‑nò koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì nìjé‑là Nainá. L ¿Ñánda nchrobá‑ne kjo̱jchán nga bixkàn‑ko̱o xinguio̱o? Ya̱á nchrobá‑ne kjoa̱ch'o xi kjit'aà na̱chrjein síjé ini̱ma̱‑nò nga bixkàn‑ko̱o kjo̱hítsjeèn ch'o‑nò. -SJè xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ nga s'e̱ kjoa̱'nchán, 'nchán bìjnako̱ xi̱ta̱ xi i'nga mé‑ne nga ma i̱skan sa̱kò‑la̱ kjo̱ndaà xi kixi̱ tjín.9kTa̱nga jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne, tsjeè síjchá yijo‑la̱, kjoa̱'nchán ótsji, tjín‑la̱ kjo̱ndaà, xi̱ta̱ 'nchré‑né, tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn, ndaà tjín xá xi s'ín, mì jò fì‑ne, ko̱ 'én kixi̱í chja̱. ;oK'e̱ nga maxìtakòn‑chaá xinguia̱á ko̱ nga mejèn‑ná nga jñá ki̱tsa̱jna ítjòn‑laà, ya̱á sakó‑ná kjoa̱siì, ngats'iì kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde. KKjoa̱ chji̱ne̱ jè, mìtsà i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne. Kjoa̱ chji̱ne̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑né. Kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱‑né, ko̱ ti̱ ts'e̱é‑ne xi̱ta̱ nei̱í. #?Jñò, tsà biì'nde‑la̱à yijo‑nò nga kjoa̱xìtakòn si̱jiìn ini̱ma̱‑nò nga mejèn‑nò nga jñò ki̱tsa̱jna ítjòn‑là xinguio̱o, kì k'oa̱á s'ín nokjoà nga ndaà titsa̱'nè; kì 'én ndiso nokjoà nga kondra̱ onguí‑là kjoa̱ kixi̱‑la̱ Nainá. C Jñà xi̱ta̱ xinguio̱o, tsà tjín i'nga xi tjín‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱ ko̱ xi ndaà fìya‑la̱, kàtakó kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ nga indaà ikon tísíjchá yijo‑la̱. [/ Jñà yá toò iko̱, ¿a ko̱maá ko̱ja̱‑la̱ toò xi 'mì aceituna? Jè yá uva, ¿a ko̱maá ko̱ja̱‑la̱ toò iko̱? Jñò ndí 'ndsè k'oa̱á ti̱s'ín tjín kjoa̱ ts'e̱ nandá, jngoò nga̱jo̱ mìkiì ko̱ma ki̱tjo nandá jnchra ko̱ ki̱tjo nandá ndaà. Kós'ín tjín kjoa̱chji̱ne̱ xi nchrobá‑ne ján ngajmiì uc Jngoò nga̱jo̱ ñánda tíbitjo nandá, mìkiì ko̱ma ki̱tjo nandá jnchra koa̱ ki̱tjo nandá ndaà. 2] Ti̱jè‑ne ndso̱baá bitjo‑ne 'én xi jeya síkíjna Nainá ko̱ ti̱jè bitjo‑ne xi nokjoà'on‑koa̱á xi̱ta̱. Ndí 'ndsè, mìkiì ndaà tjín kjoa̱ koi. (I Ti̱jè‑ne ni̱je̱n‑ná jeya síkíjna Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ ti̱jè‑ne nokjoà'on‑koa̱á xi̱ta̱ xi ko̱s'ín kisindaà koni kji Nainá. q[Ta̱nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ma‑la̱ sí'nchré ni̱je̱n‑la̱. Nga jè ni̱je̱n‑ná jngoò kjoa̱ ch'o tjín‑la̱ xi mìkiì tsjá'nde nga ma'nchré. Ya̱á tjí'a koni xán kjan‑la̱ ye̱ xi ma‑la̱ sík'en‑ná. Ngats'iì cho̱ xi tjín i̱ i̱sò'nde ma ma'nchré, koni jñà cho̱ xi tjín i̱jiìn ijñá, ko̱ xi tjímajiìn i̱sén, ko̱ jñà cho̱ xi nangui bífejno yijo‑la̱ ko̱ jñà xi tjín i̱jiìn ndáchikon, jñà xi̱ta̱ ma‑la̱ sí'nchré. }sNi̱je̱n‑ná k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò ni'ín, ya̱á tjí'a yije ngats'iì 'én ch'o xi tjín i̱sò'nde xi ma‑la̱ síkits'ón yije yijo‑ná. Jè ni'ín xi tjín ya̱ i̱'nde ts'e̱ kjo̱'in ñánda 'mì infierno, jè bít'a'í‑la̱ ni̱je̱n‑ná nga chja̱ 'én xi ch'o tsò xi ko̱ma‑la̱ ko̱kà‑ná koni tjín na̱chrjein ki̱tsa̱jnakoaán. z mK'oa̱á ti̱s'ín ma xi kjoa̱ ts'e̱ ni̱je̱n‑ná. Tà yijo jtobá kji, ta̱nga 'ñó 'nga chja̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò ni'ín xi i̱tsé kji, ko̱maá ko̱kángui ijñá na̱s'ín ta̱kó tse ma. 6 eK'oa̱á ti̱s'ín tjín koni s'ín síxá jñà chitso, na̱s'ín tákó i'í kjoàn, ko̱ na̱s'ín ta̱kó 'ñó 'ba tjo̱ xi fàhitje̱n, jè xi̱ta̱ xi síxáko̱ na̱s'ín jtobá kji yá xi 'mì timón xi síxáko̱, maá fàhitje̱n nga fìko̱ ni̱ta̱ kós'ín mejèn‑la̱ nga kji̱ko̱. 4 aK'oa̱á ngaya‑la̱ koni kohòyo̱ xi si'a freno tso'ba mé‑ne nga si̱ìkitasòn‑ne koni s'ín mejèn‑ná nga kjoi̱, k'oa̱á s'ín ma'nchré yije yijo‑la̱. O Ngats'iì‑ná, kjìn ska̱ya kjoa̱ch'o xi 'né, ta̱nga jngoò xi̱ta̱ xi mì ch'o tsò 'én xi chja̱, jè‑né xi nguì xi̱ta̱ kixi̱, xi komà‑la̱ ko̱tìxoma yije‑la̱ yijo‑la̱. K  Jñò ndí 'ndsè, i̱t'aà tsa̱jòn, kì kjìn ma‑ne xi maestro ma. Jyeé 'ya nga ngaje̱n xi okoòya‑je̱n, tsà mé kjoa̱ xi ch'o 'nè‑je̱n, ìsa̱á tse kjo̱'in si̱nè‑naje̱n. nUK'oa̱ ti̱s'ín tjín jè yijo‑ná, ni̱mé chjí‑la̱, tíjna k'en‑né tsà tsjìn ini̱ma̱‑ná. K'oa̱á ti̱s'ín ma kjoa̱ xi mokjeiín‑ná, tsà mìkiì tí'ya‑la̱ kjo̱ndaà‑ná, ni̱mé chjí‑la̱.@yK'oa̱á ti̱s'ín tjín ts'e̱ chjo̱ón chijngui xi 'mì Rahab; Nainá kiskoétjò nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱ koií kjoa̱‑la̱ kjo̱ndaà xi kis'iìn nga kitsjaà'nde‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ijchò katsejèn‑'ma, i̱kjoàn kisìchját'aà‑la̱ nga xìn ndi̱yá kisìkasén‑ne xi̱ta̱ koi. )Ya̱á 'yaà, nga Nainá kjoétjò xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ kjo̱ndaà xi síkitasòn, mìtsà tà koi kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱.  K'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Abraham kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá; k'oa̱á s'ín komà‑ne nga Nainá kiskoétjò nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱.” Amigo‑la̱ Nainá ki'mì Abraham. Z-¿A mì 'ya‑jèn nga jè Abraham koni s'ín nga kòkjeiín‑la̱, k'oa̱á ti̱s'ín kisìkitasòn? Koni s'ín kisìkitasòn, ya̱á kjòjngoò kjoa̱ mokjeiín‑la̱ nga ni̱mé kisìchijàt'aà‑la̱. |qNa̱'èn jchán kjìn‑ná Abraham, ¿mé‑ne xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱ Nainá? Koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà kisìkitasòn koni s'ín kitsò‑la̱ k'e̱ nga kitsjaà kjo̱tjò Isaac xi ki'ndí‑la̱ ma nga tjín‑ne nga si̱ìk'en. .UJñò, xi̱ta̱ xi tsjìn‑nò kjo̱hítsjeèn, ¿a mì fìya‑nò nga nìmé chjí‑la̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑nò tsà mìkiì tí'ya‑la̱ kjo̱ndaà‑nò? KNgaji̱ ndaá tjín nga mokjeiín‑lè nga jngoò ma Nainá. Ta̱nga ti̱koa̱á jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í mokjeiín‑la̱ nga tjín Nainá, skanda otsé‑né nga tsakjón‑la̱. |qTjín i'nga xi̱ta̱ xi kjònangui, tsò: “¿A mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo?” 'A̱n, xan‑la̱: “Tí'yaá‑la̱ kjo̱ndaà‑na. ¿A ko̱maá ko̱kó‑ná nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Cristo tsà ni̱mé kjo̱ndaà tì'nì? Ta̱nga 'a̱n tìs'iìn‑ná kjo̱ndaà, k'oa̱á ma‑ne kokoò‑lè nga kixi̱í kjoa̱ nga mokjeiín‑na.” )K'oa̱á ti̱s'ín ma kjoa̱ xi mokjeiín‑ná, tsà mìkiì tí'ya‑la̱ kjo̱ndaà‑ná, ni̱mé chjí‑la̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná. `~9jñò, tsà k'oín‑laà: “T'in‑là ndaà‑ne, ndaà chi̱kjeí nikje‑lè, ndaà chi̱ni̱i tsojmì xi mejèn‑lè.” Ko̱ tsà mìkiì si̱chját'aà‑là mé xi mochjeén‑la̱, ni̱mé chjí‑la̱. }{Tsà jngoò 'ndsé ko̱ tsà jngoò tichjaá xi tsjìn‑la̱ nikje xi ókjá ko̱ tsà tsjìn‑la̱ tsojmì xi kine; | Ndí 'ndsè, nìmé chjí‑la̱ tsà jngoò xi̱ta̱ xi tsò: “'A̱n, mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ Nainá”, tsà mìkiì tí'ya‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱. Xi̱ta̱ jè, xi ta jè kjoa̱ mokjeiín‑la̱, mìkiì ko̱ma ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. Z{- Jñà xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ti̱koa̱á mìkiì s'e̱‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn k'e̱ nga si̱nè‑la̱ kjo̱'in. Ta̱nga jñà xi tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn, mì kjo̱'in si̱nè‑la̱ k'e̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱. Kjo̱ndaà xi 'né k'e̱ nga mokjeiín‑ná Zz- Jñò, k'oa̱á s'ín ti̱nókjoa̱a ko̱ k'oa̱á s'ín t'e̱en koni xi̱ta̱ xi Nainá ki̱ìndaàjiìn‑la̱ tsà k'oa̱s'ín tíbitasòn‑la̱ koni tsò kjo̱tíxoma xi síkítsa̱jnandei̱í xi̱ta̱. y Nga̱ k'oa̱á tsò Nainá: “Kì kjoa̱ chijngui 'nè.” Ta̱nga ti̱koa̱á tjít'aà ñánda tsò: “Kì xi̱ta̱ nìk'eèn.” Jñò, tsà mì kjoa̱ chijngui 'nè, ta̱nga tsà xi̱ta̱ nìk'eèn, jye kisakò jé‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma. Dx Nga tsà jngoò xi̱ta̱ xi ndaà síkitasòn yije kjo̱tíxoma ta̱nga tsà tà jngoò kjoa̱ síkatonè‑la̱, jye kisakò jé yije‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. }ws Ta̱nga tsà chjaàjñoò xi̱ta̱ xinguio̱o, tjín xi ndaà nìs'in‑la̱à ko̱ tjín xi mìkiì ndaà nìs'in‑la̱à, jé binchaàtsji‑la̱ yijo‑nò, nga nìkatonè‑là kjo̱tíxoma; ti̱jè‑ne kjo̱tíxoma tíbínè‑nò jé. |vqJñò, ndaà 'nè‑nò tsà kixi̱ kjoa̱ nga nìkitasòn jè kjo̱tíxoma‑la̱ Cristo xi otíxoma koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i xi i'nga koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑ne.” ~,}}{{zzykxwwBv?uit"rr:q7p~o~o?n~mWllW_VUU*TSSQR/QPPvOONNCMELWKK-JAIIG4FF&E&DC'BAA@u?>n==6<};::#988766)5433V210/D.I-R,+*1)M(('X&?$$n##P"! %?~MUZQq_pB  9 k Z cR{x3i Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò, mìtsà jè Moisés kitsjaà‑nò i̱nchra̱jín xi ngajmiì inchrobà‑ne; jè Na̱'èn‑na̱ xi tsjá‑nò xi nguì i̱nchra̱jín xi ngajmiì nchrobá‑ne. 2+Jñà xi̱ta̱ jchínga kjìn‑na̱je̱n tsakjèn i̱nchra̱jín xi 'mì maná, ján i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Koni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “I̱nchra̱jín xi nchrobá‑ne ngajmiì kitsjaà‑la̱ nga kisìkjèn.” 61eXi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱ Jesús: ―¿Mé kjo̱xkón ndaà xi ko̱kó‑náje̱n mé‑ne k'e̱ nga jcha̱‑je̱n ko̱kjeiín‑na̱je̱n? ¿Mé xi ma‑lè 'nì? 0}Jesús kitsò‑la̱: ―Xá‑la̱ Nainá, jè‑né nga ko̱kjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi Nainá kisìkasén. /9Xi̱ta̱ koi, kiskònangui, kitsò‑la̱ Jesús: ―¿Mé xi s'e̱n‑je̱n nga ko̱ma si̱xá‑la̱je̱n Nainá koni s'ín mejèn‑la̱ jè? .Kì koi nìxátjiò tsojmì xi fehet'aà. Jè ti̱xátjiò tsojmì xi síkíjnakon ini̱ma̱‑ná ni̱ta̱ kjé‑né, jè xi 'a̱n tsjá xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. Na̱'èn‑ná xi Nainá jè kitsjaà‑na kjo̱tíxoma kjoa̱ xi s'iaàn. h-IKiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò, mìtsà koi xá binchaàtsji‑ná nga ki'yaà kjo̱xkón‑ndaà xi kis'iaàn, koií‑né nga kisìkjèn‑nò skanda kó nga kjòskioò. &,EXi̱ta̱ koi, k'e̱ nga jye ijchò ján xijngoaà ndáchikon, ya̱á kiskaàjiìn Jesús kitsò‑la̱: ―Maestro, ¿mé na̱chrjein j'i̱i i̱jndé? +Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kijtseè nga mì yá tjín Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱é jahas'en jñà chitso koi, kiì kátsji Jesús ján na̱xa̱ndá Capernaum. I̱nchra̱jín xi tsjá Nainá, jè xi tsjá‑la̱ kjoa̱binachon xi̱ta̱ s*_Ta̱nga ijchò chitso xi kj'ei̱í xi ya̱ inchrobà‑ne na̱xa̱ndá Tiberias; ya̱á chincha chrañà i̱'nde ñánda tsakjèn i̱nchra̱jín xi̱ta̱ xi 'òn jmiì ma‑ne, k'e̱ nga jè Jesús kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. )Nga komà nchijòn, jñà xi̱ta̱ xi tsibìtsa̱jna ján xijngoaà ndáchikon, kijtseè nga tà jngoò chitso kijna xi kiìko̱ xi̱ta̱, ta̱nga Jesús mìkiì tsejèn jahas'en ya̱ chitso. Tà jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ jahas'en nga kiì. J( Jñà xi̱ta̱ tsjaá komà‑la̱, k'e̱é kisìkas'en chitso. Ko̱ jè chitso ni̱to̱ón ijchò ya̱ na̱xa̱ndá ñánda nchifì. Mé xi kis'iìn jñà xi̱ta̱ nga tsohótsji Jesús Z'-K'e̱é kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Kì tsakjoòn‑jèn, 'a̱n‑ná. e&CK'e̱ nga jye tjín‑la̱ tsà 'òn ko̱ tsà joòn jmiì metro nga tjímajiìn nandá, kijtseè nga jè Jesús tsóbasòn ndáchikon. Tífì tji̱ngui chrañà‑la̱ jè chitso. Jñà xi̱ta̱ tà kitsakjòn‑la̱. ~%uYa̱ i̱jiìn ndáchikon j'iì jngoò tjo̱xkón xi 'ñó jchán ts'a. Jè ndáchikon tsibíts'ia̱ nga kiskì'nga. 2$]Jahas'en jngoò chitso, kiìsòn‑ndá nga kiì ján na̱xa̱ndá Capernaum. Jyeé 'ñó kòjñò, Jesús mìkiì xátí j'iì tji̱ngui‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱. # K'e̱ nga jye kòjñò, xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús inchrohòjen ìjngoò k'a‑ne ñánda kijna ndáchikon. *"MTa̱nga Jesús, ti̱k'e̱é kijtseèya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ mejèn‑la̱ kjo̱'ñó kiìko̱ nga xi̱ta̱xá ítjòn si̱ìkíjna; ìjngoò k'a kiìmijìn‑jno nindoò nga tà ta̱jngoò tsibìjna. K'e̱ nga tsajmeèsòn ndáchikon Jesús (Mateo 14:22‑27; Marcos 6:45‑52) k!OJñà xi̱ta̱, k'e̱ nga jye kijtseè kjo̱xkón ndaà xi kis'iìn Jesús, kitsò‑la̱ xíkjín: ―Kixi̱í‑la kjoa̱, jè‑la xi̱ta̱ jè xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í i̱ i̱sò'nde.  1 Jñà xi̱ta̱‑la̱ tsibíxkó‑ne i̱nchra̱jín xi tsiningui‑ne. Nguì tejò ni̱si̱yá komà, k'e̱ nga jye tsakjèn yije xi̱ta̱. 8i K'e̱ nga jye kjòskiì yije xi̱ta̱, Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Tíxkó yije‑nò xi kaningui‑ne, mé‑ne nga mì ki̱ts'ón‑ne. 1 Jesús, kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱. K'e̱é kisìka'bí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna. K'oa̱ ti̱s'ín kisìko̱ jñà ti̱n, kiskine ni̱ta̱ kó kji mejèn‑la̱ nga jngoò ìjngoò. Z- Jesús kitsò‑la̱: ―Ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱, kàtìtsa̱jna yije. I̱'nde jè 'ñó tjín xka̱ ijñá. Jñà xi̱ta̱ xi tsibìtsa̱jna, ma‑la̱ tsà 'òn jmiì xi nguì xi̱ta̱ x'i̱n. 4a ―I̱ tíjna jngoò ti xi 'ya 'òn i̱nchra̱jín ts'e̱ cebada ko̱ jò ma ti̱n xi 'ya, ta̱nga mì‑la kiì ki̱chìya‑la̱ nga 'ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱. wKiìchja̱ Andrés xi ti̱koa̱ xi̱ta̱ xi ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi 'ndsè ma Simón Pedro, kitsò: <qFelipe kitsò: ―Na̱s'ín jò‑la sìndo̱ na̱chrjein tjín‑ne chjí‑la̱ xi̱ta̱, mì‑la kiì ki̱chìya‑la̱ nga i̱tsé i̱tsé ski̱ne̱ ngats'iì xi̱ta̱ koi. -Tà k'oa̱á kitsò‑la̱, tà jè xi mejèn‑la̱ nga skoe̱ kó ki̱tso̱ Felipe. Jesús, jyeé tíjiìn‑la̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in. >uJesús, k'e̱ nga kiskoòtsejèn, kijtseè nga 'ñó kjìn ma xi̱ta̱ tjíma tji̱ngui‑la̱, kitsò‑la̱ Felipe: ―¿Ñánda kindá‑lá tsojmì xi ko̱kje̱n xi̱ta̱ koi? DJyeé tímachrañà s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. r]Jesús k'e̱é kiìmijìn‑jno jngoò nindoò, ya̱á tsibìjna ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. }'Ñó kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ nga jye kijtseè kjo̱xkón ndaà xi s'ín nga síndaà‑ne xi̱ta̱ xk'én. n WNga jye komà kjoa̱ koi, Jesús kiì ján xijngoaà ndáchikon Galilea, xi ti̱koa̱ Tiberias 'mì. /Tsà mìkiì mokjeiín‑nò koni s'ín kiskiì Moisés, ¿kós'ín ko̱kjeiín‑nò 'én‑na xi beno̱jmí‑nò?,Q.Jñò, tsà mokjeiín‑nò koni s'ín kiskiì Moisés, ti̱koa̱á ko̱kjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n nga jè Moisés i̱t'aà ts'a̱án kiìchja̱ nga kiskiì. 5c-Kì k'oa̱ s'ín nìkítsjeèn nga 'a̱n tsjat'in‑nò 'én nga nguixko̱n Na̱'èn‑na̱. Jè xi tsját'in‑nò 'én, ti̱jè‑ne Moisés xi jè ma'ñót'aà takòn. fE,Jñò, ¿kós'ín ko̱ma ko̱kjeiín‑nò? Nga tà jè binchaàtsjioò nga ndaà ki̱tsa̱jnaà nga nguixko̱n xi̱ta̱, ko̱ mìtsà jè binchaàtsjioò nga ndaà ki̱tsa̱jnaà nga nguixko̱n Nainá xi tà jngoò ma. Z-+'A̱n, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ j'i̱‑na; jñò majìn‑nò nga chjoétjò‑ná. Ta̱nga tsà kj'ei̱í xi̱ta̱ kjoi̱í xi ta kjo̱tsja ts'e̱ kjoi̱í‑ne, ìsa̱á‑là ni̱to̱n chjoétjò. iK*Ta̱nga 'a̱n, beèxkoòn‑nò, nga jñò, mìkiì matsjacha Nainá nga ko̱ ini̱ma̱‑nò. R )’Mìtsà koi kjoa̱ otsjià nga jeya si̱ìkíjna‑na xi̱ta̱. x i(ta̱nga jñò, mìkiì sasén‑nò nga nchrobátji̱ngui‑ná, mé‑ne nga s'e̱‑nò kjoa̱binachon koi. O 'Ndaà binchaàtsjijñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga k'oa̱s'ín nìkítsjeèn nga ya̱ sakó‑nò kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑né. Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n,  !&ti̱koa̱á jè 'én‑la̱ mìkiì fahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑nò. Jè xi Nainá kisìkasén, mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱. . U%Jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱, tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n. Jñò, kj'eè kiì na'yà‑là jta̱‑la̱, nì mìkiì yaxkon kó kji i̱sén‑la̱; /$Jè xá xi tìs'iaàn, ìsa̱ 'ñó ts'e̱ chjí‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni 'én xi kitsjaà Juan, nga jè Na̱'èn‑na̱ kitsjaà‑na̱ nga sìkitasoàn; ti̱jè‑ne xá xi tìs'iaàn okó i̱t'aà ts'a̱n nga kixi̱ kjoa̱ nga jè Na̱'èn‑na̱ kisìkasén‑na̱. 5#Juan k'oa̱s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò ni'ín xi títì nga síhiseèn, ta̱nga jñò tà chiba na̱chrjein kinìtsjako̱o kjoa̱ iseèn‑la̱. 4a"Mìtsà kjo̱'ñó tjínè‑la̱ nga kj'ei̱í xi̱ta̱ tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, koií k'oa̱ xan‑nò mé‑ne nga ki̱tjokàjñoò kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé. ~u!Jñò kinìkasén‑la̱ xi̱ta̱ Juan nga kiskònangui‑la̱. Jè Juan, kitsjaà kixi̱ 'én xi i̱t'aà ts'a̱n. + Ta̱nga tjín jngoò xi kj'ei̱í xi tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, be‑ná nga jè 'én xi tsjá i̱t'aà ts'a̱n, nguì 'én kixi̱‑né. {Tsà ti̱'a̱n tsjaà‑na̱ 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, 'én xi tsjaà, jñò kixón‑nò: “Nì mé chjí‑la̱.” H Jesús kitsò: ―'A̱n, nì mé xi s'iaàn xi ta̱ kjo̱hítsjeèn ts'a̱n. K'oa̱á s'ín bìndaàjñaà koni s'ín tsò‑na̱ Na̱'èn‑na̱. Kixi̱í bìndaàjñaà; mìtsà k'oa̱s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑na̱. K'oa̱á s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱. #Ko̱sítje̱n ìjngoò k'a‑ne ya̱ nga̱jo̱ mik'en. Jñà xi̱ta̱ xi ndaà kis'iìn, kjoa̱áya‑la̱ nga s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ch'o kis'iìn, kjoa̱áya‑la̱ nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in. Yá xi tsjá 'én i̱t'aà ts'e̱ Jesús %CKì maxkón‑nò 'én koi, ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jnak'en ján ínchíbá mik'en kji̱'nchré‑la̱ jta̱‑na̱. 3Ti̱koa̱á kitsjaà‑na kjo̱tíxoma nga 'a̱n kìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, nga 'a̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. '~GJè Na̱'èn‑na̱, ti̱jè‑ne xi kjoa̱binachon; ko̱ 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ ma, k'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑na nga ti̱'a̱n‑na xi kjoa̱binachon. `}9Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò: Nchrobá na̱chrjein, ti̱jè‑ne hora jè, k'e̱ nga jñà mik'en kji̱'nchré jta̱‑na̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma; jñà xi kji̱'nchré jta̱‑na̱, kítsa̱jnakon‑né. e|C’Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò: Jè xi 'nchré 'én‑na̱ koni s'ín chjà, ti̱koa̱ mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi kisìkasén‑na̱, tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Mìtsà kjo̱'in si̱nè‑la̱, jyeé itjokàjiìn kjo̱'in ts'e̱ kjoa̱ biyaà, jyeé tíjnakon ini̱ma̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. q{[mé‑nè ngats'iì xi̱ta̱ skoe̱xkón‑na nga Ki'ndí‑la̱ ma koni s'ín beèxkón Na̱'èn‑na̱. Jè xi mìkiì beèxkón‑na nga Ki'ndí‑la̱ ma, ti̱koa̱á mìkiì beèxkón Na̱'èn‑na̱ nga jè kisìkasén‑na. ?zwJè xi Na̱'èn‑na ma, mìtsà jè bíndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, 'a̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ ma kisìnga̱tsja yije‑na kjo̱tíxoma nga ko̱ma kìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, sy_Koni s'ín s'ín Nainá nga síkjaáya‑la̱ mik'en ko̱ síkítsa̱jnakon ini̱ma̱‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ ma, k'oa̱á ti̱s'ín tsjaà‑la̱ kjoa̱binachon yá‑né xi mejèn‑na nga tsjaà‑la̱. wxgJè xi Na̱'èn‑na̱ ma, 'ñó tsjakeè‑na nga Ki'ndí‑la̱ tsò‑na; okó yije‑na̱ mé xi s'iaàn. Ko̱kò‑ìsa‑na kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó xkón tjín, mé‑ne jñò, k'e̱ nga jcha̱a, ìsa̱ 'ñó ndaà ko̱xkón‑nò. 9wkJesús kitsò‑la̱: ―Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Nainá nì mé kjoa̱ xi s'iaàn xi tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n. Tà koií kjoa̱ s'iaàn xi be koni s'ín Na̱'èn‑na̱. Ngats'iì kjoa̱ xi s'ín Na̱'èn‑na̱, 'a̱n xi Ki'ndí ma, k'oa̱á ti̱s'ín s'iaàn. uvcK'oa̱á ma‑ne jñà xi̱ta̱ judío ìsa̱á 'ñó ndaà kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. Mìtsà tà koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì beèxkón na̱chrjein nìkjáya, ti̱koa̱á koií‑né nga jè Jesús Na̱'èn‑na̱ tsò‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín tísíngásòn‑kjoò yijo‑la̱ koni Nainá nga k'oa̱ tsò. *uMTa̱nga Jesús kitsò‑la̱: ―Na̱'èn‑na̱ skanda na̱chrjein i̱'ndei̱ k'oa̱á tjín xá xi tís'ín, ti̱koa̱á 'a̱n k'oa̱á ti̱s'ín tìs'iaàn. *tMJñà xi̱ta̱ judío kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ Jesús, mejèn‑la̱ si̱ìk'en koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'ín k'e̱ nga na̱chrjein nìkjáya. tsaXi̱ta̱ jè kiìkon jñà xi̱ta̱ judío, tsibéno̱jmí‑la̱ nga jè Jesús xi kisìndaà‑ne. jrMXi komà i̱skan, Jesús kisatiìkjoò ìjngoò k'a xi̱ta̱ jè ya̱ i̱ya i̱ngo̱, kitsò‑la̱: ―Jyeé kòmandaà‑ne; ta̱nga kì ti̱ jé binchaàtsji‑ne, mé‑ne nga mì ìsa̱ ch'o tjín kjoa̱ xi ko̱mat'in. Pq Jè xi̱ta̱ xi jyeé kjòndaà‑ne mìkiì beèxkon yá xi̱ta̱‑ne xi kisìndaà‑ne nga jè Jesús jyeé xìn kiì nga itjokàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne xi ya̱ títsa̱jna. p% Jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Yá‑né xi o̱kàtsò‑lè: “Chjoí nijñaà‑lè, ti̱tjájmiì”? o% Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Jè xi̱ta̱ xi kàsìndaà‑na̱, jè sobà xi ko̱kàtsò‑na: “Chjoí nijñaà‑lè, ti̱tjájmiì.” ;no Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kjòndaà‑ne: ―Na̱chrjein i̱'ndei̱, na̱chrjein nìkjáya‑né. Mìkiì tjí'nde‑lè nga kíkoi̱i nijñaà‑lè. m+ Xi̱ta̱ jè ni̱to̱ón kjòndaà‑ne, kiskoé‑ne nijñaà‑la̱, komà tsajmeè‑ne. Na̱chrjein jè, na̱chrjein nìkjáya‑né. ^l5Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in, chjoí nijñaà‑lè, ti̱tjájmiì. |kqJè xi̱ta̱ xk'én, kitsò: ―Na̱'èn, mì yá xi síchját'aà‑na nga kinís'en‑jiìn‑na k'e̱ jtìya‑la̱ nandá. 'A̱n, k'e̱ nga mejèn‑na fahas'en‑jñà, kj'ei̱í xi̱ta̱ síkijne‑na nga fahas'en‑jiìn ítjòn. j7Jesús, k'e̱ nga kijtseèxkon nga ya̱ kijna, kisijiìn‑la̱ nga jyeé 'ñó kjòtseé xk'én. Kitsò‑la̱: ―¿A mejèn‑lè ko̱ndaà‑ne? ci?Ya̱ kijnajiìn jngoò xi̱ta̱ xi jye tjín‑la̱ kaàn chrj'oòn jàn nó nga xk'én. }hsJngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi tà kjé tà kjé bitjojen‑ne nga síjtìya‑la̱ nandá. Jè xi̱ta̱ xk'én xi fahas'en‑jiìn ítjòn nandá, k'e̱ nga jye jtìya‑la̱, ni̱to̱ón mandaà‑ne ni̱ta̱ mé ch'in xi tjín‑la̱. ogWYa̱ nguitjoa̱‑la̱ kjìn xi̱ta̱ xk'én kjiyijòngui: xi mìkiì tsejèn‑la̱, xi tsá'yá kjoàn, xi mìkiì ma síkjaníyá. Ngats'iì xi̱ta̱ koi nchikoña‑la̱ k'e̱ nga síjtìya‑la̱ nandá xi 'ncha jè chrjó. 5fcYa̱ Jerusalén tíjna jngoò chrjó nandá xi 'mì Betesda nga 'én hebreo. 'Òn ma nguitjoa̱ xi tjín‑la̱. Ya̱á tíjna chrañàt'aà‑la̱ xotjoa̱ ts'e̱ orrè. 0e [K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín komà kjoa̱ koi, nga komà i̱skan, jñà xi̱ta̱ judío tsibíjna jngoò s'eí ján Jerusalén. Jesús kiì ìjngoò k'a ján Jerusalén. dy6Jè xi ma‑ne jò kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús k'e̱ nga inchrobà‑ne Judea nga j'iì‑ne ya̱ Galilea.0cY5Jè na̱'èn‑la̱ ti xi xk'én, kisijiìn‑la̱ nga ti̱jè‑ne hora k'e̱ nga kitsò‑la̱ Jesús: “Ki'ndí‑lè jyeé ndaà tíjna‑ne.” Xi̱ta̱ jè ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna ni'ya‑la̱, jyeé ndaà tjíjngoò ikon nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Ob4Xi̱ta̱ jè, kiskònangui‑la̱ chi̱'nda‑la̱: ―¿Mé hora kjòxa̱n‑la̱ ch'in 'ndi̱ xi tjín‑la̱? Kitsò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱: ―Ngojña̱ xi jngoò‑là kjòndaà‑ne. #a?3K'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó‑ne ni'ya‑la̱, xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ kiìkjaá indiaà, kitsò‑la̱: ―Ki'ndí‑lè jyeé ndaà tíjna‑ne. E`2Jesús kitsò‑la̱: ―T'in‑ne ni'ya‑lè. Ki'ndí‑lè jyeé ndaà tíjna‑ne. Xi̱ta̱ jè kòkjeiín‑la̱ 'én xi kitsò‑la̱ Jesús. I̱kjoàn kiì‑ne ni'ya‑la̱. _71Jè xi̱ta̱ chi̱'nda ítjòn kitsò‑la̱ Jesús: ―Na̱'èn, t'i̱in kjo̱ndaà, ni̱to̱n nchroboí nga ti̱kj'eè biyaà ki'ndí‑na̱. ^/0Jesús kitsò‑la̱: ―Jñò, mìkiì mokjeiín‑nò k'e̱ nga tsà mìkiì jcha̱a kjo̱xkón ko̱ kjoa̱ xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá. Z]-/Xi̱ta̱ jè k'e̱ nga kiì'nchré nga Jesús ya̱ ijchò Galilea nga inchrobà‑ne Judea, kiìkon, tsibítsi'ba‑la̱ nga kàtjì ni'ya‑la̱, kàtasìndaà‑ne ki'ndí‑la̱ xi jyeé kjo̱meè biyaà. \3.Jesús ijchò ìjngoò k'a ján Caná, nangui xi chja̱‑ne Galilea, ñánda kisìkjatjìya‑la̱ nandá nga vino kis'iìn. Ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum tíjna jngoò chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi ti̱koa̱ xá 'nga tjín‑la̱. 'Ñó xk'én ki'ndí‑la̱. |[q-K'e̱ nga ijchò ya̱ Galilea, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱, ndaà kiskoétjò, nga jyeé kijtseè jñà kjoa̱ xi kis'iìn ján Jerusalén k'e̱ nga itjo s'eí Paxko̱. Jñà xi̱ta̱ koi ti̱koa̱á kiì‑ne k'e̱ nga itjo s'eí. lZQ,Jè sobà Jesús kitsò: Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá yaxkón nangui‑la̱. Y/+Xi jye komà jò na̱chrjein nga tsibìjna Samaria, Jesús, itjojiìn ìjngoò k'a‑ne i̱'nde jè. Kiì ìjngoò k'a‑ne nangui Galilea. YX+*Jñà xi̱ta̱ kitsò‑la̱ jè chjo̱ón: ―I̱'ndei̱ mokjeiín‑naje̱n; mìtsà tà koi kjoa̱‑la̱ koni s'ín ki'mì‑náje̱n. Ngaje̱n sobà kina'yà‑la̱je̱n; k'oa̱á s'ín ma‑ne nga mokjeiín‑naje̱n. Kixi̱í kjoa̱, jè xi ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, jè‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne ti xi chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn. W )Kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín ìsa̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ 'én xi jè sobà tsibéno̱jmí. V7(K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ Samaria ijchòkon Jesús ñánda tíjna, tsibítsi'ba‑la̱ nga ya̱ kàtìjnako̱. Jesús, jò na̱chrjein tsibìjnako̱. hUI'Kjìn jchán xi̱ta̱ Samaria xi ya̱ títsa̱jna na̱xa̱ndá jè kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús koni kitsò 'én xi kitsjaà jè chjo̱ón nga kitsò: “K'oa̱á kàtsò yije‑na kjoa̱ xi kis'iaàn.” =Ts&'A̱n, kisìkasén‑nò nga ki̱nchàxkó tsojmì xi mìtsà jñò kisengui‑nò kjo̱'in. Kj'ei̱í xi kisìxá. Ta̱nga jñò tíhoko̱‑nò nga bíxkó tsojmì tjè‑la̱. fSE%'Én kixi̱‑né xi tsò: “Kj'ei̱í xi̱ta̱ xi bítje̱ koa̱ kj'ei̱í xi bíxkó.” jRM$Jè xi̱ta̱ xi bíxkó, machjí‑la̱, ko̱ jñà tsojmì xi bincháxkó, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni xi̱ta̱ xi s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon, mé‑ne nga jè xi bítje̱ ko̱ xi bincháxkó ngásòn s'e‑la̱ kjo̱tsja. zQm#Jñò, bixón‑nó nga nguì ñijòn sá chija‑la̱ nga sincháxkó tsojmì xi jye tímajchá. 'A̱n, k'oa̱á xan‑nò: Chítsejèn‑là xi̱ta̱ koi; k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsojmì tjè xi jye kòjchá; jyeé ko̱ma sincháxkó. 4Pa"Ta̱nga Jesús kitsò: ―Jñà tsojmì xi kíne̱e, jè‑né nga sìkitasoàn koni s'ín mejèn‑la̱ jè xi kisìkasén‑na̱ ko̱ nga sikjehet'aà xá‑la̱. O!Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Yá xi kòf'iìko̱‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱? kNO Ta̱nga Jesús kitsò: ―'A̱n, tjín‑na tsojmì xi kókje̱en, xi jñò mìkiì yaxkon. M{Ti̱k'e̱‑ne jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: ―Maestro, ti̱chi. iLKK'e̱é kiì jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kiì katsejèn‑la̱ ñánda tíjna Jesús. ,KQ―Nchrobá, chítsejèn‑là jngoò xi̱ta̱ xi k'oa̱ kàtsò yije‑na̱ kjoa̱ xi kis'iaàn. Tsà jè‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. J+Jè chjo̱ón, k'e̱é kisìkíjna nisa nandá‑la̱; kiì ján i̱jiìn na̱xa̱ndá nga tsibéno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱; kitsò‑la̱: I5Ti̱jè‑ne hora j'iì‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi kiì katse tsojmì. Ta̱ k'oa̱á komà‑la̱ nga kijtseè nga chjo̱ón tíhóko̱. Ta̱nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kitsò ikon nga kiskònangui‑la̱ mé xi tíkjònangui‑la̱, o mé 'én xi nchijoó. NHJesús kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná, jè xi tìhóko̱‑lè. `G9Jè chjo̱ón, k'e̱é kitsò: ―'A̱n, be‑ná nga sa̱ kjoi̱í jè Mesías [xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá] jè xi Cristo tsòya‑ne; k'e̱ nga jè xi kjoi̱í ke̱èno̱jmí yije‑naje̱n kjoa̱ koi. F9Nainá Ini̱ma̱ Tsjeè‑né. Jè xi̱ta̱ xi beèxkón, mochjeén‑né nga nguì ko̱ kjoa̱ kixi̱ ko̱ nguì ko̱ ini̱ma̱‑la̱ kàteèxkón. 'EGJyeé nchrobá na̱chrjein, ko̱ ti̱jè‑ne hora jè, k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga beèxkón Nainá, kàteèxkón nga ko̱ ini̱ma̱‑la̱ ko̱ kjoa̱ kixi̱. Ti̱koa̱ jè Na̱'èn‑ná ótsji‑né xi̱ta̱ xi k'oa̱á s'ín mejèn‑la̱ nga skoe̱xkón. DJñò, xi Samaria tsa̱jòn, mìkiì 'ya yá‑né xi yaxkón; ta̱nga ngaje̱n xi xi̱ta̱ judío 'mì‑na̱je̱n, 'ya‑náje̱n yá xi yaxkón‑je̱n; nga tje̱‑la̱ xi̱ta̱ judío ki̱tjokàjiìn jngoò xi ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in xi̱ta̱. [C/Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱ chjo̱ón, kàtakjeiín‑lè, jyeé nchrobá machrañà na̱chrjein nga jcha̱xkón Nainá na̱s'ín mì i̱ kji̱nchrobà nindoò jè ko̱ ni̱ ján onguió Jerusalén. MBXi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n xi Samaria tsa̱je̱n, i̱í nindoò jè kijtseèxkón Nainá. Ta̱nga jñò xi xi̱ta̱ judío 'mì‑nò bixón‑nó nga tà ján Jerusalén jcha̱xkoán Nainá. (AIJè chjo̱ón k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi kitsò: ―Na̱'èn, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑na nga ji̱í‑là xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. '@GJyeé kò 'òn ma x'i̱n‑lè xi bijnakoi̱i. Jè xi̱ta̱ xi tijnakoi̱i i̱'ndei̱, mìtsà x'i̱n‑lè ma. O̱kixi̱í xi kasi nga tsjìn‑lè x'i̱n. ?Kiìchja̱ jè chjo̱ón kitsò: ―Tsjìn‑na̱ x'i̱n. Jesús kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱í xi si nga tsjìn‑lè x'i̱n. d>AJesús kitsò‑la̱: ―Ti̱nókjoa̱‑la̱ x'i̱n‑lè, nchrobákoi̱i i̱jndé. ==sJè chjo̱ón kitsò: ―Na̱'èn, tjiì‑ná jè nandá xi ko̱'mì‑la̱ mé‑ne nga mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑na ti̱koa̱ mì ti̱ i̱í kjoi̱ikjaá‑na̱ nandá. <Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi skoí nandá xi 'a̱n tsjaà‑la̱, mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱á s'ín s'e̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ koni jngoò nga̱jo̱ nandá xi tíbitjo nga jè nandá si̱ìkíjnakon‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. ; Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Ni̱ta̱ yá‑ne xi skoí nandá xi i̱ tíbitjo, ko̱xíndá ìjngoò k'a‑la̱. o:W Ngaji̱, ¿a ìsa̱á tijna ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n Jacob? Jè kitsjaà‑na̱je̱n jè nga̱jo̱ nandá jè. Jñà xi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n, i̱í kits'iì nandá, i̱xti‑la̱ ko̱ cho̱ tjè‑la̱. <9q Jè chjo̱ón kitsò: ―Na̱'èn, nìmé kich'ì xi ko̱ma ki̱nachrje‑ne nandá. Jè nga̱jo̱ nandá 'ñó na̱nga̱. Ñánda tjín‑lè nandá xi síkíjnakon‑ná. b8= Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Tsà 'ya‑lè kjo̱tjò xi tsjá Nainá ko̱ tsà yaxkoin yá‑né xi tísíjé‑lè nandá, tsà ji̱ si̱jé‑la̱ nandá, jè tsjá‑lè nandá xi síkíjnakon‑ná. ^75 Jñà xi̱ta̱ judío mìkiì ndaà fìko̱ xi̱ta̱ Samaria. Koií kjoa̱‑la̱, jè chjo̱ón kitsò: ―Ngaji̱ xi̱ta̱ judío‑né, ko̱ 'a̱n chjo̱ón Samaria‑ná. ¿Mé‑ne nandá nìjé‑ná? 6/Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, tsojmií kiì katse ján i̱jiìn na̱xa̱ndá, jñà tsojmì xi ski̱ne̱. K'e̱é ijchò jngoò chjo̱ón xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Samaria xi ijchòkjaá nandá. Jesús kitsò‑la̱: ―Tjiì i̱tsé‑ná nandá xi skia̱a. I5 Ya̱á tíjna jngoò nga̱jo̱ nandá xi nei‑la̱ komà Jacob. Jesús jye 'ñó ijta‑la̱ nga tsó'baya ndi̱yá. Tsibìjnat'aà jè nga̱jo̱ nandá nga jyeé kjo̱meè bijchó nchisen. E4Ijchò jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Sicar, nangui xi chja̱‑ne Samaria, ya̱ chrañàt'aà‑la̱ nangui xi kitsjaà kjo̱tjò‑la̱ kjòtseé Jacob jè ki'ndí‑la̱ xi José ki'mì. W3'K'e̱ nga kiì‑ne, kjo̱'ñó tjín‑ne nga ya̱ kjoa̱hato Samaria. b2=K'oa̱á komà‑ne itjojiìn‑ne nangui Judea; kiì ìjngoò k'a‑ne nangui Galilea. 1y(Ta̱nga Jesús mìtsà xi̱ta̱ kis'iìn bautizar; tà jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi kis'iìn bautizar.) 90 mJesús, kis'eno̱jmí‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: Jesús ìsa̱á kjín xi̱ta̱ tís'ín bautizar mé‑ne nga ya̱ skóta'yàt'aà‑la̱ mì k'oa̱‑ne Juan. /}$Jè xi mokjeiín‑la̱ koni tsò 'én xi chja̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Ko̱ jè xi mìkiì mokjeiín‑la̱ mìkiì kíjnakon ini̱ma̱‑la̱; kjo̱'in si̱nè‑la̱ xi kjo̱jti‑la̱ Nainá.d.A#Na̱'èn‑ná tsjakeé Ki'ndí‑la̱; jè kisìnga̱tsja yije ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. @-y"Xi̱ta̱ xi Nainá kisìkasén, 'én‑la̱ Nainá chja̱, nga mìkiì fehet'aà koni s'ín síxájiìn ini̱ma̱‑la̱ jè nga'ñó xi tjín‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. },s!Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ 'én xi chja̱, jè tsjá 'én nga Nainá, nguì 'én kixi̱í xi chja̱. + Jè tsjá 'én mé xi kijtseè ko̱ mé xi kiì'nchré. Ta̱nga 'én xi tsjá, ni̱yá xi mokjeiín‑la̱ koni s'ín tsò. &*E’Jè xi nchrobá‑ne ngajmiì, jè tíjna ítjòn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Jè xi i̱ i̱sò'nde ts'e̱, xi̱ta̱ i̱sò'nde‑né, ko̱ jñà 'én xi chja̱ kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑né. Ta̱nga jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, jè tíjna ítjòn‑la̱ ni̱ta̱ yá‑ne. )Xi̱ta̱ jè, mochjeén‑né nga kàtasijna ítjòn. 'A̱n, kósi̱jna tji̱ngui‑ná. Mé 'én xi tsjá jè xi ngajmiì nchrobá‑ne R(Jè xi̱ta̱ x'i̱n xi sa̱ kòbixan, tíjna chjo̱ón‑la̱; jè amigo‑la̱ xi kòbixan síjnat'aà chrañà‑la̱ nga tí'nchré‑la̱ koni s'ín tíchja̱. Tsja jchán ma‑la̱ k'e̱ nga 'nchré‑la̱ xi̱ta̱ xi sa̱ kòbixan. 'A̱n, k'oa̱á ti̱s'ín matsja‑na k'e̱ nga 'nchrè koni s'ín tís'ín xi̱ta̱ jè. '9Jñò, ndaà tíjiìn‑nò koni s'ín kixan‑nò nga mìtsà 'a̱n xi Cristo; 'a̱n‑ná xi kinìkasén ítjòn‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. t&aKiìchja̱ Juan, kitsò: ―Ni̱mé xi s'e̱‑la̱ xi̱ta̱ tsà mì jè sobà Nainá tsjá‑la̱. #%?Kiì jñà xi̱ta̱ ñánda tíjna Juan, kitsò‑la̱: ―Maestro, jè xi̱ta̱ xi ijchòkoi̱i ján xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán, jè xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì 'én i̱t'aà ts'e̱, i̱'ndei̱ ti̱koa̱ tís'ín bautizar; sa̱á jé fìtji̱ngui‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. =$sJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan ko̱ jngoò xi̱ta̱ judío tsohótiya‑ne kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío xi xkón tjín kós'ín matsjeèya‑ne xi̱ta̱. <#sNa̱chrjein koi, ti̱kj'eè nda̱yá fìs'en Juan. |"qJuan ti̱koa̱ kis'iìn bautizar xi̱ta̱ ya̱ na̱xa̱ndá Enón, jngoò i̱'nde xi chrañàt'aà‑la̱ ya̱ na̱xa̱ndá Salim, koií kjoa̱‑la̱ i̱'nde jè tjín jchán nandá. Jñà xi̱ta̱, ya̱á ijchòkon Juan nga komà bautizar. 5!cNga jye komà kjoa̱ koi, Jesús kiìko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján nangui Judea; ya̱á tsibìtsa̱jna chiba na̱chrjein nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱.  wTa̱nga jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ kixi̱ nchis'ín, nchrobá kinchat'aà chrañà‑la̱ ñánda iseèn choòn, mé‑ne nga jcha̱‑la̱ nga ndaà tjín kjoa̱ xi nchis'ín koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. Jè Juan, j'iì ítjòn‑la̱ Cristo 6eNgats'iì xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, majtikeè kjoa̱hiseèn; mìkiì ya̱ síchrañat'aà ñánda iseèn choòn, mé‑ne nga mìkiì jcha̱‑la̱ kjoa̱ xi ch'o nchis'ín. *MJñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱, jyeé kjo̱'in tjínè‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ k'e̱ nga j'iì i̱ i̱sò'nde jè xi̱ta̱ xi j'iìko̱ kjoa̱hiseèn, mìkiì kisaseèn‑la̱ kjoa̱hiseèn; ìsa̱á ndaà kisaseèn‑la̱ kjoa̱jñò, nga ch'o tjín kjoa̱ xi nchis'ín. C’Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, mìtsà kjo̱'in si̱nè‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, ta̱nga jè xi mìkiì mokjeiín‑la̱ jyeé kjo̱'in tjínè‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá xi ta̱jngoò ma‑ne. RNainá mìtsà koi xá kisìkasén‑ne Ki'ndí‑la̱ nga kjo̱'in koi̱ìnè‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde; koií xá kisìkasén‑ne nga ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. w’Nainá 'ñó tsatoó kjòtsjakeè xi̱ta̱ i̱sò'nde nga kitsjaà Ki'ndí‑la̱ xi ta̱jngoò ma‑ne, mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, mìkiì chi̱ja; s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, mìkiì chi̱ja, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. veKoni s'ín kis'iìn Moisés nga kiskímiì'nga yá xi tjo̱ót'aà ye̱ ki̱cha̱ bronce ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda kixì choòn, k'oa̱á ti̱s'ín tjínè‑la̱ jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ nga tjámiìtje̱n‑t'aà jè yá, ' ’Ni̱ saà jngoò xi̱ta̱ xi jye kiìmijìn ján ngajmiì; tà jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xi ngajmiì tíjna nga ya̱ itjojen‑ne. )K K'e̱ nga beno̱jmí‑nò kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, mìkiì mokjeiín‑nò. ¿A ko̱kjeiín‑nò tsà ke̱èno̱jmí‑nò kjoa̱ xi tjín ján ngajmiì? \1 Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑lè: Jè kjoa̱ xi ma‑naje̱n, k'oa̱á s'ín nokjoà‑je̱n; xi jye kina'yà‑je̱n, k'oa̱á s'ín bèno̱jmí‑je̱n. Jñò, mìkiì mokjeiín‑nò 'én‑na̱je̱n.  Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, maestro tijni ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel. ¿Mé‑ne mìkiì tíjiìn‑lè kjoa̱ koi? fE K'e̱é kitsò Nicodemo: ―¿Kós'ín ma‑ne nga k'oa̱s'ín ko̱ma‑ne kjoa̱ koi? Jè tjo̱ 'ba‑né ni̱ta̱ ñánda‑ne; na'yà‑la̱ nga one. Ta̱nga mìkiì 'ya‑la̱ ñánda nchrobá‑ne, ti̱koa̱ mìkiì 'ya‑la̱ ñánda fì. K'oa̱á ti̱s'ín ma yije ngats'iì xi i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ts'iìn‑ne. Kì maxkón‑lè koni s'ín tìxan‑lè: “Mochjeén‑né nga jts'ín xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ne jñà xi̱ta̱.” +Jè xi ts'iìn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱, xi̱ta̱‑né. Koa̱ jè xi ts'iìn i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ini̱ma̱‑né. iKKiìchja̱ Jesús kitsò: ―Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑lè, jè xi mì i̱t'aà ts'e̱ nandá ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá jts'ín‑ne, mìkiì ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. c?Nicodemo kiskònangui, kitsò: ―¿Kós'ín ko̱ma jts'ín xi̱tse̱ ìjngoò k'a xi̱ta̱ xi jye kòjchínga? Ni̱ i̱tsé ko̱ma kjoa̱has'en ìjngoò k'a i̱ndso̱'ba̱ nea̱‑la̱ nga jts'ín ìjngoò k'a. r}}|| {Cz6yzxxnwvauuYut[sr|qpp@oon8llDkzjj i(hg_ff-eedc"b5aa`:__<^}^]v\\^[zZZJYjXXVVUU SRQQ2PIONTMMKJJ3IHGFF'DCCBNAA!@>(==;;z;=:u988T7Q6x6 43211J0=/.."-,]**&)X(''%%p$>#v"!!u x{CAZpMjg J l  ~   8zUm Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Jè xi̱ta̱ xi 'mì Jesús, kisindaà ndási, kisìkaàjno xkoaàn, i̱kjoàn kitsò‑na̱: “T'in, kaníkjoiìn ya̱ chrjó nandá Siloé.” 'A̱n, kiaà, k'e̱ nga jye tsaníkjoaàn, komà kotsejèn‑na. rT] Jñà xi̱ta̱ kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Kós'ín komà nga kitáx'a̱‑ne xkoiìn? qS[ Tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: ―Jè‑né. Koa̱ jñà xi̱ta̱ xi i'nga kitsò: ―Kjo̱meè k'oa̱á kji, ta̱nga mìtsà jè. K'e̱é kiìchja̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga sa̱ ítjòn, kitsò: ―'A̱n‑ná. Rw Jñà xi̱ta̱ i̱ndiì ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, ko̱ jñà xi̱ta̱ xi jye kjòtseé beèxkon nga to̱n síjé kjo̱tjò, kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿A mìtsà jè xi̱ta̱ jè xi bìjna nga síjé kjo̱tjò to̱n? iQK I̱kjoàn kitsò‑la̱: ―T'in, kaníkjoiìn ya̱ chrjó nandá Siloé (jè 'én xi tsòya‑ne, jè xi kinìkasén). Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kiì kaníkjoa̱n, k'e̱ nga inchrobà‑ne jye tsejèn‑la̱. =Ps K'e̱ nga jye o̱kitsò, tsibíchrá i̱t'aà nangui. Jè ndána̱chrá‑la̱ tsibíndaà‑ne ndási, i̱kjoàn kisìkaàjno xko̱n jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. uOc K'e̱ tákó i̱ tìjna̱a ìsa̱ i̱sò'nde, 'a̱n‑ná ni'ín xi sìhiseèn‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. NN Mochjeén‑né nga siìkitasoàn kjo̱xkón‑ndaà‑la̱ jè xi kisìkasén‑na̱ nga na̱chrjein ìsa̱. Ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ko̱jñò; ni̱ ti̱ jngoò‑ne xi ko̱ma si̱ìxá. M Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Mìtsà jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ tjín‑la̱ jé, ni̱ mìtsà jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ tsohótsji jé. Koií‑né nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi jcha̱‑la̱ kjo̱xkón‑ndaà‑la̱ Nainá. Ly Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Maestro, xi̱ta̱ jè, ¿mé‑ne k'oa̱s'ín kits'iìn‑ne? ¿Yá xi tsohótsji jé? ¿A jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, o xi jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱? K  Jesús k'e̱ nga tífì ya̱ ndi̱yá, kijtseè jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi xó k'oa̱s'ín kits'iìn‑ne. QJ;Jñà xi̱ta̱ judío, kiskoé nda̱jo̱ nga mejèn‑la̱ ko̱sèn‑la̱ Jesús. Ta̱nga Jesús tsibìjna'ma, itjo‑ne ndi̱tsin i̱ngo̱, jahajiìn osen‑la̱ xi̱ta̱, i̱kjoàn kiì.I:Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Nguì kixi̱ kjoa̱ xi xan‑nò, 'A̱n‑ná xi ìsa̱ kjòtseé tìjna̱a koni jè Abraham. H9Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱: ―Skanda kj'eè tjín‑lè icháte nó. ¿Kós'ín komà‑ne nga kiyaxkoin Abraham? FG8Xi̱ta̱ jchínga‑nò Abraham, tsjaá komà‑la̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱xkon na̱chrjein‑na̱ nga j'ia̱a. K'e̱ nga kijtseè na̱chrjein‑na̱ ìsa̱ 'ñó ndaà kjòtsja‑la̱. ZF-7Jñò mìkiì yaxkon Nainá, ta̱nga 'a̱n beèxkon‑ná. Tsà xán‑nò mìkiì bexkoan, xi̱ta̱ ndiso ko̱ma koni jñò nga xi̱ta̱ ndiso‑nò. 'A̱n, bexkon‑ná koa̱ sìkitasòn‑ná 'én‑la̱. >Eu6Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Tsà ti̱'a̱n jeya síkíjna‑na yijo‑na̱, nìmé chjí‑la̱. Jè xi jeya síkíjna‑na, jè Na̱'èn‑na̱ xi Nainá 'mì‑là. D 5Ngaji̱, ¿a ìsa̱ tíjna ítjoìn a mì k'oa̱‑ne koni jè Na̱'èn‑na̱je̱n Abraham? K'en‑né. Ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya ngajo‑la̱ Nainá ti̱koa̱á k'en‑né. ¿Yá‑ne ji̱ nga ti̱ji̱ ti̱nachrjeè jeya‑ne yijo‑lè? KC4Xi̱ta̱ judío kiìchja̱, kitsò: ―I̱'ndei̱ jyeé 'ya‑je̱n nga ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑lè. Abraham ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé, k'en‑né. Ta̱nga ji̱ si‑né: “Jè xi síkitasòn 'én‑na̱ koni s'ín xan‑nò, mìkiì ki̱yá.” B 3Nguì 'én kixi̱ xi chjàko̱‑nò, jè xi síkitasòn 'én‑na̱ koni s'ín xan‑nò, mìkiì ki̱yá ni̱ta̱ kjé‑ne. A2Mìtsà jè kjoa̱ tìhotsjià nga jeya siìkíjna yijo‑na̱. Tíjna jngoò xi tíkosòn‑la̱, jè‑né xi jeya síkíjna‑na. @y1Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―'A̱n, mìtsà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑na̱. Jè kjoa̱ xi tìs'iaàn, jè‑né nga bexkoán Na̱'èn‑na̱. Ta̱nga jñò mìkiì yaxkón‑ná. Tà sa̱á nachrjengui‑ná. [?/0Jñà xi̱ta̱ judío kiìchja̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―Ngaje̱n, koií kjoa̱‑la̱ k'oa̱s'ín 'mì‑lèje̱n: ji̱, xi̱ta̱ Samaria‑né, ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑lè. _>7/Jè xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá, 'én‑la̱ Nainá 'nchré. Ta̱nga jñò, nga mìkiì na'yà, koií‑né nga mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑nò. Jñà kjoa̱ xi tsohótiya‑ne Jesús ko̱ xi̱ta̱ judío 1=[.¿Yá xi̱ta̱ xinguio̱o xi ko̱ma‑la̱ ko̱kò mé jé xi tjín‑na? K'e̱ nga chjàko̱‑nò, nguì 'én kixi̱ chjà, ko̱ ¿mé‑ne mìkiì mokjeiín‑nò? k<O-Ta̱nga 'a̱n, 'én kixi̱ beno̱jmí‑nò; koií kjoa̱‑la̱ jñò, mìkiì mokjeiín‑nò. ;5,Na̱'èn‑nò, jè xi̱ta̱ nei̱í, jè nokjoà‑nò. K'oa̱á s'ín 'nè koni s'ín mejèn‑la̱ na̱'èn‑nò. Jè xi ma‑la̱ sík'en xi̱ta̱ kóni nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Mìtsà kjoa̱ kixi̱ s'ín nga tsjìn‑la̱ kjoa̱ kixi̱. K'e̱ nga chja̱ 'én ndiso, k'oa̱á tsò koni s'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ nga nguì xi̱ta̱ ndiso‑né. Jè na̱'èn‑la̱ ts'e̱ 'én ndiso. |:q+¿Mé‑ne mìkiì machi̱ya‑nò 'én‑na̱ xi chjàko̱‑nò? Koií‑né nga mìkiì ma‑nò na'yàñijon. w9g*Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè na̱'èn‑nò Nainá, 'a̱n tjòchaá‑la s'e̱n‑ná nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑na; mìtsà tà kjo̱tsja ts'a̱n nga j'ia̱a; Nainá kisìkasén‑na. J8 )Jñò, k'oa̱s'ín 'nè koni s'ín na̱'èn‑nò. Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: ―Ngaje̱n, mìtsà kjoa̱ chijngui kits'iìn‑jiìn‑je̱n. Ta̱jngoò jè Na̱'èn‑naje̱n, jè Nainá. 57c('A̱n, na̱s'ín jye k'oa̱s'ín tsibeno̱jmí kixi̱‑nò, nga Nainá kitsjaà‑na 'én xi chjà, jñò mejèn‑nò nga si̱k'en‑ná. Abraham mì k'oa̱á kis'iìn. *6M'Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: ―Jè tje̱‑na̱je̱n, ya̱á inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ Abraham. Jè na̱'èn‑jchá kjiìn‑naje̱n. Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱ kjoa̱ nga i̱xti‑la̱ Abraham 'mì‑nò, k'oa̱á s'ín s'e̱en koni s'ín kis'iìn Abraham. ~5u&'A̱n, k'oa̱á s'ín chjà koni s'ín tjín xi kìjtseè k'e̱ nga ti̱sa̱ tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱. Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín 'nè koni s'ín kina'yà‑là na̱'èn‑nò. Yá‑né xi na̱'èn‑la̱ ma xi̱ta̱ xi chja̱ko̱ Jesús %4C%'A̱n, be‑ná nga tje̱‑la̱ Abraham‑nò; ta̱nga jñò mejèn‑nò nga si̱k'en‑ná, koi‑né nga mìkiì mokjeiín‑nò 'én‑na̱ xi chjà. 3!$K'oa̱á ma‑ne, tsà jè Ki'ndí‑la̱ Nainá si̱ìkíjnandei̱í‑nò, nguì kixi̱í kjoa̱ nga jñò, ki̱tsa̱jnandei̱í‑nó. s2_#Jngoò xi̱ta̱ xi chi̱'nda tíjna, mìkiì tjí'nde‑la̱ nga ya̱ kíjna kjit'aà ya̱ ni'ya ñánda síxá. Ta̱nga jngoò xi ki'ndí ma, tjí'ndeé‑la̱ nga kjit'aà na̱chrjein ya̱ kíjna ya̱ ni'ya‑la̱ na̱'èn‑la̱. y1k"Jesús kitsò‑la̱: ―Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, ngats'iì xi̱ta̱ xi jé ótsji, ya̱á títsa̱jna'ñó i̱t'aà ts'e̱ jé‑la̱, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda xi tíjna'ñó‑la̱ nei‑la̱. y0k!Kiìchja̱ xi̱ta̱ judío, kitsò: ―Ngaje̱n, xi̱ta̱ tje̱‑la̱ Abraham‑náje̱n. Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í síkítsa̱jna'ñó‑naje̱n. Ngaji̱, ¿mé‑ne k'oa̱ si‑ne nga ki̱tsa̱jnandei̱í‑naje̱n? b/= Jcha̱xkoòn xi kjoa̱ kixi̱, koa̱ jè kjoa̱ kixi̱ si̱ìkítsa̱jnandei̱í‑nò. [./Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío xi kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱: ―Tsà kixi̱ si̱kitasòn 'én‑na̱ xi okoòya‑nò, jñò‑nò xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga 'a̱n kota'yàt'aà‑na. 9-kJesús, k'e̱ nga kiìchja̱ 'én koi, kjìn jchán xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. Jè kjoa̱ kixi̱ síkítsa̱jnandei̱í‑ná xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná D,Jè xi kisìkasén‑na i̱í tíjnako̱‑na. Mìkiì síkíjna ta̱jngoò‑na Na̱'èn‑na̱. Koií kjoa̱‑la̱ nga kjit'aà na̱chrjein sìkitasoàn koni s'ín sasén‑la̱ jè. .+UJesús kitsò‑la̱: ―Jñò, k'e̱ nga chjímiì'nga‑ná 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'e̱é ko̱chi̱ya‑nò nga 'a̱n‑ná [xi Cristo]. Ni̱mé kjoa̱ xi s'iaàn xi ta̱ kjo̱hítsjeèn ts'a̱n. K'oa̱s'ín chjà koni s'ín tsakóya‑na xi Na̱'èn ma. * Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ tsà i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná xi Nainá tíchja̱ Jesús. )1I̱t'aà tsa̱jòn, kjín kjoa̱ tjín ìsa̱ xi 'a̱n kèno̱jmí‑nò, ko̱ xi 'a̱n kìndaàjiìn‑ko̱‑nò. Jè xi kisìkasén‑na nguì 'én kixi̱í xi chja̱. Koni s'ín ki'nchrè‑la̱, k'oa̱á tjín 'én xi 'a̱n chjàjiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. 7(gXi̱ta̱ judío, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Yá‑ne ngaji̱? Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―Jyeé o̱kixan‑nò nga sa̱ ítjòn yá‑ná 'a̱n. 3'_Koií k'oa̱s'ín kixan‑nò nga ya̱ ki̱yájñoò jé‑nò nga mìkiì mokjeiín‑nò nga 'a̱n‑ná (xi Cristo). Koií kjoa̱‑la̱ nga ki̱yájñoò jé‑nò. F&Jesús kitsò‑la̱: ―Jñò, i̱í i̱t'aà nangui tsa̱jòn, ta̱nga 'a̱n ján ngajmiì ts'a̱n. Jñò, i̱í i̱'nde‑nò i̱sò'nde, 'a̱n, mìtsà i̱sò'nde i̱'nde‑na̱. J% Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿A ti̱jè si̱ìk'en‑ne yijo‑la̱? ¿Mé‑ne k'oa̱ tsò‑ne, nga tsò: Ya̱ ñánda 'a̱n tìfia, jñò mìkiì ko̱ma konguió? M$Jesús ìjngoò k'a kitsò‑la̱: ―'A̱n, tìfi‑ná. Jñò, ki̱nchátsji‑ná. Ta̱nga jñò ya̱á ki̱yájñoò jé‑nò. Ya̱ ñánda 'a̱n tìfia, jñò mìkiì ko̱ma konguió. b#=K'e̱ nga tsakóya jñà 'én koi Jesús, ya̱á tíjna ya̱ i̱ngo̱ ítjòn ya̱ chrañàt'aà‑la̱ i̱'nde ñánda maxkón to̱n kjo̱tjò. Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kitsò ikon nga kitsobà'ñó Jesús nga kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑la̱ nga ki̱yá. Mé‑ne jñà xi̱ta̱ mìkiì ko̱ma kjoi̱‑ne ya̱ ñánda tífì Jesús '"GJñà xi̱ta̱ fariseo, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Ñánda tíjna Na̱'èn‑lè? Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Jñò, 'a̱n, mìkiì yaxkon‑ná, ni̱ jè Na̱'èn‑na̱ mìkiì yaxkon. 'A̱n, tsà yaxkon‑ná ti̱koa̱á jcha̱xkon‑nò Na̱'èn‑na̱. !%Ti̱'a̱án‑na̱ xi tsjaà 'én i̱t'aà ts'a̱n. Ko̱ ti̱koa̱á jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱ tsjá 'én i̱t'aà ts'a̱n. 3 _Kjo̱tíxoma tsa̱jòn k'oa̱s'ín tíchja̱ nga tsò: K'e̱ nga tsà jò ma‑ne xi̱ta̱ xi tsjá 'én, tsà ngásòn tsò ingajò, kixi̱í kjoa̱, chjí‑la̱ né. J Ta̱nga 'a̱n, tsà yá xi̱ta̱ xi konè‑la̱ jé, kjoa̱kixi̱í xi s'iaàn. Nga mìtsà ta̱jngoò bìndaàjiaàn, ko̱ó Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱ bíndaàjiìn‑ko̱‑na. Jñò, tà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱á nìkjeén k'e̱ nga jé bìnè‑ná. Ta̱nga 'a̱n ni̱jngoò xi̱ta̱ bìnè‑la̱ jé.  Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―'Én xi chjà, chjí‑la̱‑né, na̱s'ín ti̱'a̱n tsjaà‑na 'én xi i̱t'aà ts'a̱n. Nga be‑ná ñánda j'i̱‑na ko̱ ñánda tìfia. Ta̱nga jñò mìkiì 'yaà ñánda j'i̱‑na ko̱ ñánda tìfia.  Jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: ―Ti ji̱í tì'biì‑ne 'én i̱t'aà tsi̱ji. 'Én xi nokjoì, ni̱mé chjí‑la̱.  Jesús, ìjngoò k'a kiìchja̱jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱, kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná ni'ín xi síhiseèn‑la̱ i̱sò'nde. Jè xi 'a̱n fìt'aà‑na s'e̱é‑la̱ ni'ín xi tsjá kjoa̱binachon. Mì ti̱ kiì ya̱ ko̱jmejiìn‑ne kjoa̱jñò.  Jè chjo̱ón kitsò: ―Na̱'èn, ni̱yá‑jèn. Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á 'a̱n, mìkiì kìnè‑lè kjo̱'in. T'in‑ne ni'ya‑lè; kì ti̱ jé binchaàtsji‑ne. Ni'ín xi tsjá kjoa̱binachon xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde s_ Jesús tsasíjna kixi̱‑ne, kijtseè nga mì ti̱ yá xi̱ta̱ tjín‑ne. Ta̱ jè ta̱jngoò chjo̱ón síjna. K'e̱é kitsò‑la̱: ―¿Ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi óngui‑lè? ¿A ni̱jngoò xi kòhónè‑lè kjo̱'in? /W Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín kitsò Jesús, tà íjngó íjngó kiì‑ne, nga kijtseè nga mìkiì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn xi kiìchja̱, tsibíts'ia̱‑ne xi xi̱ta̱ jchínga, i̱kjoàn kiì‑ne i̱xti. Tà jè ta̱jngoò Jesús ko̱ chjo̱ón tsibìtsa̱jna. U#Jesús ìjngoò k'a tsasìñia nga kiskiìjno ìsa̱ i̱t'aà nangui. U#Xi̱ta̱ koi nga siì nchis'ín nga kjònangui, Jesús tsasíjna kixi̱ kitsò‑la̱: ―Jñò, tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi tsjìn‑la̱ jé, jè kàtínè ítjòn nda̱jo̱ chjo̱ón jè. wJñà xi̱ta̱ koi, koií k'oa̱s'ín kitsò‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ skót'aà, mé‑ne ko̱ma ko̱hòngui‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá. Ta̱nga Jesús, tsasìñiat'aà nangui nga kiskiìjno‑ne ko̱ jnótsja i̱t'aà nangui. %CJè kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jñà íchjín xi k'oa̱ tjín kjoa̱ xi ótsji nda̱jo̱ó ki̱yá‑ne. Ngaji̱, ¿kó si? Jñà xi̱ta̱ koi kitsò‑la̱ Jesús: ―Maestro, chjo̱ón jè, ndaà kà'yat'in‑la̱ nga kjoa̱ chijngui tís'ín. lQJñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ fariseo ijchòko̱ jngoò chjo̱ón xi ki'yat'in‑la̱ nga kjoa̱ chijngui tís'ín. Tsasíjna osen ñánda títsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱; DNga komà nchijòn ta̱jñòyaá j'iì‑ne ya̱ i̱ngo̱ ítjòn. Ngats'iì xi̱ta̱ j'iì tji̱ngui‑la̱ Jesús ñánda tíjna. K'e̱é tsibìjna nga tsakóya‑la̱ jñà xi̱ta̱. : qTa̱nga Jesús, ján kiì ya̱ nindoò Yá Olivo. ve5Tà k'oa̱s'ín kitsjòya‑ne xi̱ta̱, xki̱ xi ján kiì‑ne ni'ya‑la̱ nga jngoò ìjngoò.14Jñà xi̱ta̱ fariseo, kitsò‑la̱ Nicodemo: ―¿A ti̱koa̱á ya̱á nangui‑lè Galilea? Chíta'yì Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá mé‑ne nga jcha̱‑ne ni̱ sà jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá f'iì‑ne Galilea. Chjo̱ón xi kjoa̱ chijngui kis'iìn ( I3―Kjo̱tíxoma tsa̱ján, mìkiì tsjá'nde nga kjo̱'in k'oi̱‑la̱ xi̱ta̱, k'e̱ nga ti̱kj'eè kiì ndaà 'ya‑la̱ mé kjoa̱ xi tjín‑la̱. f E2Nicodemo, jè xi xi̱ta̱ fariseo, xi jñò j'iìkon jngoò k'a Jesús, kitsò‑la̱:  71Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi tíchona̱cha̱n‑la̱ nga mìkiì tíjiìn‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, tjínè‑la̱ nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. s _0¿A k'oa̱á ti̱s'ín mokjeiín‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn tsa̱ján ko̱ xi̱ta̱ xinguia̱á fariseo? b =/Jñà xi̱ta̱ fariseo, kitsò: ―Jñò, ¿a ti̱koa̱á kachona̱cha̱án‑nò? .Jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ kitsò: ―Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín chja̱ koni s'ín chja̱ xi̱ta̱ jè. a;-Jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱, inchrobà‑ne ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kitjànangui‑la̱, ki'mì‑la̱: ―¿Mé‑ne mìkiì kànchrobáko̱‑nò? G,Tjín i'nga xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ kitsobà'ñó nga kji̱ko̱ nda̱yá, ta̱nga ni̱jngoò xi kitsò ikon nga kitsobà'ñó. Kjoa̱ xi tsohótiya‑ne xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ no̱'miì _7+K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kjòjòya jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ Jesús. .U*Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jè Cristo, ya̱á kji̱nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ David, ya̱ na̱xa̱ndá Belén, i̱'nde‑la̱ David. P)Jñà xi̱ta̱ xi i'nga kitsò: ―Jè‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Ti̱koa̱á tjín i'nga xi kitsò: ―Majìn‑la nga jè Cristo, mìtsà nangui Galilea kjoi̱í‑ne. D(Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tjín i'nga xi kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱ xi̱ta̱ jè, jè‑né xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í nga ki̱chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. 'K'e̱ nga o̱kitsò Jesús, i̱t'aà ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìchja̱ nga i̱skan tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. Na̱chrjein jè, Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kj'eè kiì bitjojen nga kj'eè kiì fì‑ne ngajmiì Jesús nga jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱. Mé‑ne kjòjòya‑ne jñà xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús P&Koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n si̱jnajiìn ini̱ma̱‑la̱ koni jngoò xa̱jngá nandá xi mìkiì xìya xi síkíjnakon xi̱ta̱. 2]%Jè na̱chrjein xi fehet'aà‑ne s'eí, Jesús tsasíjna kixi̱, 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―Tsà yá xi xíndá‑la̱ kàtjanchrobákon‑na, kàt'iì nandá. S~$¿Kó tsòya‑ne 'én xi béno̱jmí nga tsò: “Jñò, ki̱nchátsji‑ná ta̱nga mìkiì sa̱kò‑nò nga mìkiì ko̱ma konguió ya̱ ñánda kóti̱jna”? Jngoò xa̱jngá nandá xi tíjnakon ,}Q#Jñà xi̱ta̱ judío, tsibíts'ia̱ nga kiskònangui‑la̱ xíkjín kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ¿ñánda kjoi̱? ¿Mé‑ne nga mìkiì ko̱ma sa̱kò‑ná? ¿A ya̱á kji̱ko̱ xi̱ta̱ judío xinguia̱á xi xìn i̱'nde títsa̱jna nga jñà xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ ko̱kòya‑la̱? x|i"Jñò, ki̱nchátsji‑ná ta̱nga mìkiì sa̱kò‑nò nga mìkiì ko̱ma konguió ya̱ ñánda kóti̱jna. "{=!Jesús kitsò‑la̱: ―'A̱n, tà chibaá na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò, i̱kjoàn kjín ìjngoò k'a‑na̱ ñánda tíjna xi kisìkasén‑na̱. xzi Jñà xi̱ta̱ fariseo kiì'nchré koni s'ín nchijoó jñà xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo kisìkasén xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ nga mejèn‑la̱ tso̱ba̱'ñó Jesús. =ys'Ñó kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ koni kitsò Jesús. Kitsò‑la̱ xíkjín: ―K'e̱ nga kjoi̱í Cristo, ¿a ìsa̱ kjiìn kjo̱xkón ndaà xi s'i̱in, koni jè xi̱ta̱ jè? Kixi̱í‑là kjoa̱, jè‑la xi Cristo. Kó kitsò Jesús k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo mejèn‑la̱ ki̱tsobà'ñó KxTi̱jè‑ne hora jñà xi̱ta̱ mejèn‑la̱ nga tsobà'ñó Jesús ta̱nga ni̱jngoò xi kitsò ikon nga kitsobà'ñó, koi‑né nga kj'eè kì bijchó na̱chrjein‑la̱ nga ki̱yá. lwQTa̱nga 'a̱n, bexkon‑ná. I̱t'aà ts'e̱é inchrobà‑na̱ nga jè sobà kisìkasén‑na̱. fvEJesús nga tíhokóya ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, kiì'nchré koni s'ín kitsò jñà xi̱ta̱. K'e̱é 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―Jñò, yaxkoón‑ná; tíjiìn‑nò ñánda j'i̱‑na̱. Ta̱nga mìtsà tà kjo̱tsja ts'a̱n nga j'ia̱a. Jè xi kisìkasén‑na̱, jè‑né xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga Nainá. Jñò, mìkiì yaxkon. uTa̱nga jñá, 'ya‑ná ñánda j'iì‑ne xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kjoi̱í Cristo ni̱yá xi skoe̱ ñánda kjoi̱í‑ne. etCChítsejèn‑là, tíchja̱jiìn osen‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ni̱yá xi kó tsò‑la̱. ¿A jyeé kòkjeiín‑la̱ jñà xi̱ta̱xá nga kixi̱ kjoa̱ nga jè xi Cristo [xi xó Nainá kisìkasén‑ne]? "s=Tjín i'nga xi̱ta̱ xi Jerusalén ts'e̱ xi kitsò: ―¿A mìtsà jè xi̱ta̱ jè xi ótsji jñá xi̱ta̱ judío nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en? >ruKì k'oa̱á s'ín jchósòn‑là koni s'ín tsejèn‑nò. K'oa̱á s'ín jchósòn‑là koni s'ín tjín xi nguì kjoa̱ kixi̱. Kós'ín béno̱jmí Jesús ñánda j'iì‑ne q5Jñò, nga bìt'aà chi̱ba̱‑la jñà xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión jè na̱chrjein nìkjáya nga majìn‑nò nìjchaànguio kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑nò Moisés, ¿mé‑ne majti‑nò nga 'a̱n jngoò k'a ndaà sìndaà‑na xi̱ta̱ jè na̱chrjein nìkjáya? LpKixi̱í kjoa̱, jè Moisés kitsjaà‑nò kjo̱tíxoma xi kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. (Ta̱nga kjo̱tíxoma jè, mìtsà ts'e̱ Moisés; i̱t'aà ts'e̱é xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑nò inchrobà‑ne.) Ta̱nga jñò, na̱s'ín na̱chrjein nìkjáya bít'aà chibaá‑la̱ xi̱ta̱ x'i̱n kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. ~ouJesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Jñò, maxkón‑nò jngoò kjoa̱ xi kis'iaàn jè na̱chrjein nìkjáya. n}Jñà xi̱ta̱ kitsò: ―¡Nei̱í‑là tíjiìn ini̱ma̱‑lè! ¿Yá‑né xi mejèn‑la̱ si̱ìk'en‑lè? Xm)’Jñò, ¿a mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga kitjoé‑nò kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi jè Moisés kiskiì? Ta̱nga jñò, ni̱jngoò xi ma‑la̱ síkitasòn. ¿Mé‑ne mejèn‑nò nga si̱k'en‑ná? l1Jngoò xi̱ta̱ xi tà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ tísíkjeén nga tíchja̱, tà jè xi mejèn‑la̱ nga jè jcha̱xkón; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi koií kjoa̱ tíhótsji nga jè kàtayaxkón jè xi kisìkasén, jè‑né xi nguì 'én kixi̱ tsjá, mìtsà 'én ndiso chja̱. PkTsà yá xi mejèn‑la̱ si̱ìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, skoe̱‑né jñà 'én xi 'a̱n okoòya tsà i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne, o xi tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n‑ná. jJesús kitsò‑la̱: ―Jñà 'én xi 'a̱n okoòya, mìtsà 'én ts'a̱n, ts'e̱‑né jè xi kisìkasén‑na̱. \i1Jñà xi̱ta̱ judío, k'e̱ nga kijtseè koni s'ín okóya, tà kjòxkón‑la̱ kitsò‑la̱ xíkjín: ―Xi̱ta̱ jè, ¿kós'ín ma‑ne nga ko̱ tà ndaà okóya‑ne nga mìtsà xo̱jo̱n kiskoòta'yà? hK'e̱ nga jye ijchò osen nga tíbitjo s'eí, ijchò Jesús, jahas'en i̱ngo̱ ítjòn, i̱kjoàn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. g3 Ta̱nga ni̱yá xi kiìchja̱ tsejèn nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ judío, tsakjón‑la̱. `f9 Ngats'iì xi̱ta̱ xi ijchò s'eí, xki̱ xi ján tsajoóya‑ne i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Tjín xi kitsò: “Xi̱ta̱ ndaà‑né.” Ti̱koa̱ tjín xi kitsò: “Majìn, na̱xa̱ndá kona̱cha̱n‑la̱.” e  Ya̱ ñánda tíbitjo s'eí, jñà xi̱ta̱ judío nchihótsji Jesús, kitsò‑la̱ xíkjín: ―Xi̱ta̱ jè, ñánda tíjna. d K'e̱ nga jye kiì s'eí jñà 'ndse̱ Jesús, jè, ti̱koa̱á kiì 'ma‑né. Majìn‑la̱ nga xi̱ta̱ skoe̱xkon. c5 K'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱, Jesús ya̱á tsibìjna ya̱ nangui Galilea. K'e̱ nga jè Jesús kiì s'eí ts'e̱ ni'ya xka̱ bb=Tanguió jñò jè s'eí, 'a̱n mìkiì kjián. Kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑na̱. ;aoJñò, mìkiì majtikeè‑nò jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, ta̱nga 'a̱n majtikeé‑na̱, koií kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n beno̱jmí kixi̱‑la̱ nga ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín. `!Jesús kitsò‑la̱: ―Kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑na̱, ta̱nga xi i̱t'aà tsa̱jòn ndaà tjín ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. c_?Koií o̱kitsò‑la̱ jñà 'ndse̱ nga mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. S^Tsà k'e̱ mejèn‑ná nga skoe̱‑ná xi̱ta̱ mé kjoa̱ xi tí'né, mochjeén‑né nga ko̱kó‑lá yijo‑ná. Ngaji̱, koni s'ín 'nì, ta̱kó‑là yijo‑lè ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde. A]{Jñà 'ndse̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Kì ta̱ tsja i̱í bijni. T'in ján Judea mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè xi títsa̱jna ján kàteè‑lè mé kjoa̱ xi 'nì. \\1Jyeé nchrobá machrañà s'eí‑la̱ xi̱ta̱ judío ts'e̱ Ni'ya Xka̱ Ijñá. i[ MK'e̱ nga jye k'oa̱s'ín komà kjoa̱ koi, Jesús ya̱á tsajmeè nangui Galilea. Majìn‑la̱ nga ya̱ ko̱jmeè na̱xa̱ndá Judea, koií kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ judío nchihótsji nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. qZ[GJesús, jè kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Judas, ki'ndí‑la̱ Simón Iscariote. Nga jè si̱ìnga̱tsja Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. Jè Judas, xi ya̱ itjojiìn xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne.kYOFJesús kitsò‑la̱: ―'A̱n, xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑nò nga tejò ma‑nò, mé‑ne nga ki̱tjáko̱‑ná. Ta̱nga jñò, ya̱á tíjnajiìn jngoò‑nò xi xi̱ta̱ nei̱í tísíxájiìn ini̱ma̱‑la̱. XENgaje̱n 'ya‑náje̱n, ti̱koa̱á mokjeiín‑naje̱n nga ji̱‑né xi Cristo, xi Ki'ndí‑la̱ Nainá xi tíjnakon. W/DKiìchja̱ Simón Pedro, kitsò: ―Na̱'èn, ¿yá xi onguítji̱ngui‑la̱je̱n? Ji̱‑né xi tjín‑lè 'én xi tsjá kjoa̱binachon. {VoCJesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne: ―Jñò, ¿a ti̱koa̱á mejèn‑nò nga onguió? 0UYBI̱kjoàn kjìn jchán xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi tji̱ngui‑la̱ tsibíts'ia̱ nga kiì‑ne íts'i̱n. Mì ti̱ kiì ya̱ chinchimako̱‑ne. 1T[AJesús kitsò ìsa̱: ―Koií k'oa̱s'ín kixan‑nò nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ko̱ma kji̱nchrobàt'aà‑na̱ tsà mìtsà jè Na̱'èn‑na̱ kji̱nchrobàko̱. S@Ta̱nga jñò tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi mìkiì mokjeiín‑la̱. Nga jè Jesús jye tíjiìn‑la̱ kóni skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱ yá‑né xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ ko̱ yá‑né xi si̱ìnga̱tsja i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. _R7?Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi síkíjnakon‑ná. Jè yijo‑ná nìmé chjí‑la̱. 'Én xi 'a̱n okóya‑nò, ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ko̱ tsjá‑la̱ kjoa̱binachon ini̱ma̱‑nò. 0QY>¿Kós'ín ko̱ma‑ne tsà jcha̱‑ná 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kjímijìn ìjngoò k'a‑na ñánda tìjna̱a nga sa̱ ítjòn? 7Pg=Jesús, k'e̱ nga kijtseèya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ch'o nchijoóya‑ne 'én xi tsakóya, kitsò‑la̱: ―¿'Én koi, a mì sasén‑nò? FO<Jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín tsakóya Jesús, kjín ma xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi kitsò: ―Jñà 'én koi, 'ñó 'in tjín. ¿Yá xi ko̱kjeiín‑la̱? 5Nc;Jesús k'oa̱á s'ín kiìchja̱ nga tsakóya ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum. 'Én xi tsjá‑la̱ kjoa̱binachon ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ 7Mg:Jè i̱nchra̱jín xi itjojen‑ne ngajmiì, mìtsà jè xíkjín i̱nchra̱jín maná xi tsakjèn xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑nò; nga komà i̱skan, xi̱ta̱ xi tsakjèn, k'en‑né. Ta̱nga jè xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín xi itjojen‑ne ngajmiì, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. FL9Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na, tíjnakon‑né; ko̱ i̱t'aà ts'e̱‑né nga tìjna̱koan; k'oa̱á ti̱s'ín tjín jè xi ski̱ne̱ yijo‑na̱, i̱t'aà ts'a̱n kíjnakon‑né. *KM8Jè xi ski̱ne̱ yijo‑na̱ koa̱ skoí jní‑na̱, kjit'aà na̱chrjein ya̱ kíjnako̱‑na, ti̱koa̱ 'a̱n kjit'aà na̱chrjein ya̱ tìjna̱kjoòkoa̱a. J7Yijo‑na̱, jè xi kixi̱ kjoa̱ xi nguì yijo xi ma chine; koa̱ jè jní‑na̱ jè nandá xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga ma 'yò. 1I[6Jè xi ski̱ne̱ yijo‑na̱ ti̱koa̱ skoí jní‑na̱ tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. 'A̱n siìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. xHi5Jesús kitsò‑la̱: ―Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò. Jñò, tsà mìkiì chji̱ne̱e yijo‑na̱ 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ti̱koa̱ mìkiì s'io̱o jní‑na̱, mìkiì s'e̱‑nò kjoa̱binachon. G4Jñà xi̱ta̱ judío xki̱ xi ján tsajoóko̱ xíkjín, kitsò: ―¿Kós'ín s'i̱in nga siìkine‑ná yijo‑la̱? MF3'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi tíjnakon xi itjojen‑ne ngajmiì. Tsà yá xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín jè, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Jè i̱nchra̱jín xi 'a̱n tsja, jè yijo‑na̱. Koií k'oa̱s'ín tsjaà‑na nga 'a̱n ki̱yátjì‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde mé‑ne nga kítsa̱jnakon‑ne. E 2Jè i̱nchra̱jín xi k'oa̱ xan‑nò xi nchrobájen‑ne ngajmiì. Ko̱ jè xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín jè mìkiì ki̱yá. 'DG1Jñà xi̱ta̱ jchínga kjìn‑nò tsakjèn i̱nchra̱jín xi 'mì maná ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, ta̱nga tákó k'en‑né. PC0'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi síkíjnakon ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. B /Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò: Jè xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. yAk.’Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi beèxkon Na̱'èn‑ná. Ta̱jngoò jè beèxkon xi Nainá kisìkasén. 2@]-Xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á tsò xo̱jo̱n xi kiskiì nga tsò: “Jè sobà Nainá ko̱kòya yije‑la̱ xi̱ta̱.” K'oa̱á s'ín ma‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱ xi 'nchré‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ xi machi̱ya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, 'a̱án nchrobát'aà‑na̱. S?,Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ko̱ma kji̱nchrobàt'aà‑na tsà mìtsà jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na kji̱nchrobàko̱, mé‑ne nga 'a̱n siìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. L>+K'e̱é kitsò Jesús: ―Kiì k'oa̱s'ín nokjoàjno‑ná. 9=k*Kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿A mìtsà jè Jesús, xi ti‑la̱ ma José? Yaxkon‑ná na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱. ¿Mé‑ne tsò‑ne nga ngajmiì itjojen‑ne? 8<i)Jñà xi̱ta̱ judío k'e̱é tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱jno‑la̱ Jesús, koií kjoa̱‑la̱ nga kitsò: “'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi ngajmiì nchrobá‑ne.” ; (Koi xi mejèn‑la̱ jè xi kisìkasén‑na: ngats'iì xi̱ta̱ xi skoe̱xkon‑na nga Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑na ko̱ ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon. 'A̱n siìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. Y:+'Jè xi mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱, nga ni̱jngoò xi̱ta̱ chi̱ja xi 'a̱n tsjá‑na̱. 'A̱n siìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. C9&'A̱n, mìtsà koi xá itjojen‑na̱ ngajmiì nga k'oa̱s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑na. K'oa̱á s'ín sìkitasoàn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na. 85%Ngats'iì xi̱ta̱ xi 'a̱n tsjá‑na Na̱'èn‑na̱, 'a̱án nchrobát'aà‑na̱; ko̱ jñà xi 'a̱n nchrobát'aà‑na̱ mìkiì ochrjenguia. \71$Jyeé o̱kixan‑nò, jñò na̱s'ín titsa̱'yaà‑ná mìkiì mokjeiín‑nò. 6)#Jesús, kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi síkíjnakon ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Jè xi 'a̱n kji̱nchrobàt'aà‑na̱, mì ti̱ kiì ko̱hijò‑la̱. Jè xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. k5O"Xi̱ta̱ koi kitsò: ―Na̱'èn, kjit'aà na̱chrjein tjiì‑náje̱n i̱nchra̱jín koi. 4 !I̱nchra̱jín xi tsjá Nainá, jè xi jye itjojen‑ne ngajmiì, jè xi tsjá‑la̱ kjoa̱binachon jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. ~~b}|azyxxwZvjutws~rrpooOn{mllmk@j+iiRhgffe7dcc\baa `_^]\x[ZY_XWW+V}UzTTSRRJQQOPPRONMM-LnKKIIIHGGRFFEwDDBCC>{=<<:;;V::_:998576555#43V2211{0//.o-,,c**@)(''"&d%V$x$(""!R } [doIfD>{J ^   KXkz %Jesús, na̱s'ín tákó 'ñó kjìn kjo̱xkón ndaà kis'iìn nga nguixko̱n xi̱ta̱, jñà xi̱ta̱ mìkiì kòkjeiín‑la̱. 1y[ $Kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn k'e̱ nga tákó tíjnajiìn‑nò, mé‑ne nga ya̱ ki̱tjá ñánda iseèn choòn. K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, kiì tsibìjna'ma‑la̱ jñà xi̱ta̱. Mé‑ne jñà xi̱ta̱ judío mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús x #Jesús kitsò‑la̱: ―Tákó kíjnajiìn chiba na̱chrjein‑nò ni'ín xi síhiseèn‑nò. Ti̱tjájmeè nga tíjnajiìn‑nò xi síhiseèn‑nò, mé‑ne nga mì ko̱jñò‑nò. Jè xi i̱jiìn jñò tsó'ba mìkiì beè kós'ín fì. wwg "Jñà xi̱ta̱ kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―'Ya‑náje̱n nga jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, k'oa̱á s'ín tíchja̱, tsò‑né: Jè Cristo, kíjnakon‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. Ngaji̱, ¿mé‑ne ko̱si‑ne nga mochjeén‑né nga jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ tjámiìtje̱n‑t'aà nangui? ¿Yá‑ne xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ 'mì‑la̱? av; !Koií o̱kitsò‑ne, jè tsibéno̱jmíya kós'ín ko̱mat'in k'e̱ nga ki̱yá. u K'e̱ nga 'a̱n, tjámiìtje̱n i̱t'aà nangui, ngats'iì xi̱ta̱, 'a̱án kichjà‑la̱ nga kji̱nchrobàt'aà‑na̱. *tM Jè hora jè, nga sindaàjiìn‑la̱ i̱sò'nde; i̱'ndei̱, jyeé ijchò hora nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ i̱sò'nde, jyeé ki̱tjojiìn. |sq Kiìchja̱ Jesús kitsò: ―'Én xi kàna'yà‑là mìtsà kjo̱ndaà ts'a̱n, kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò. Br} Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, k'e̱ nga kiì'nchré, tjín xi kitsò: ch'o̱ón xi jane. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, kitsò: ―Àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi kiìchja̱‑la̱. Nq Na̱'èn, jeya tijni. Ti̱k'e̱‑ne kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì nchrobá‑ne, kitsò: ―Jyeé kòkjìn k'a jeya síkíjna yijo‑na̱ ko̱ ìjngoò k'a jeya siìkíjna yijo‑na̱. ypk ’I̱'ndei̱ 'ñó jchán ba ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱. ¿Mé 'én xi kichjà? ¿A k'oa̱á xan‑lè: “Na̱'èn, ti̱nachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in xi ko̱mat'ian jè hora jè”? Majìn, nga koií xá j'i̱‑na nga ki̱tasòn. @oy Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga 'a̱n si̱ìxáko̱‑na kàtjanchrobá tji̱ngui‑na; ya̱ ñánda nga 'a̱n kóti̱jna, ti̱koa̱ jè, ya̱á kíjnat'aà‑na. Tsà yá xi 'a̱n si̱ìxáko̱‑na jè Na̱'èn‑na̱ ndaà skoe̱xkón. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà‑la̱ n7 Jè xi̱ta̱ xi tjòkeè yijo‑la̱ nga mì mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mìkiì tjòkeè yijo‑la̱ i̱ i̱sò'nde, ndaà tíjnatjò‑la̱ kjoa̱binachon‑la̱ skanda ta mé na̱chrjein‑ne. Em Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, jè no̱jmé tsà mìkiì tjóki̱yá k'e̱ nga sitje̱, tà jngoò kjit'aá ko̱ma. Ta̱nga tsà tjóki̱yá k'e̱ nga si̱hijiìn, ko̱kjìn‑ya‑né. 4la Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Jyeé ijchò na̱chrjein‑la̱ nga jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ kji̱mijìn ìjngoò k'a‑ne ngajmiì mé‑ne nga jeya kíjna‑ne. vke Felipe kiì kéno̱jmí‑la̱ Andrés; k'e̱é kiì Andrés ko̱ Felipe tsibéno̱jmí‑la̱ Jesús. ?jw Xi̱ta̱ koi ijchòkon Felipe xi Betsaida i̱'nde‑la̱, nangui xi chja̱‑ne Galilea; tsibítsi'ba‑la̱ kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, mejèn‑naje̱n jcha̱xkon‑je̱n Jesús. i  Jñà xi̱ta̱ xi ijchò s'eí ján Jerusalén nga ya̱ beèxkón Nainá, ya̱á títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ griego. uhc Jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò‑la̱ xíkjín: ―Chítsején‑là; jñá, ni̱mé xi s'e̱én nga ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde sa̱ jè fìtji̱ngui‑la̱. Kó kitsò Jesús k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ griego mejèn‑la̱ skoe̱xkon ~gu Koií kjoa̱‑la̱ 'ñó kjìn xi̱ta̱ kiìkjaá indiaà Jesús nga jye kiì'nchré jñà kjo̱xkón xi kis'iìn. If  Jñà xi̱ta̱ xi kijtseè k'e̱ nga jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ jè Lázaro nga jye kijnak'en, ìsa̱á ndaà kisìka'bísòn 'én, tsibéno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Qe K'e̱ nga sa̱ ítjòn, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ kó tsòya‑ne 'én koi. Ta̱nga k'e̱ nga k'en Jesús, i̱kjoàn jaáya‑la̱ nga kiìmijìn ján ngajmiì, skanda k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga k'oa̱á s'ín komàt'in koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi i̱t'aà ts'e̱. *dM Kì tsakjoòn‑jèn, ji̱ na̱xa̱ndá Sión,
chìtsejèn‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn‑lè xi nchrobá,
tíjnasòn jngoò‑la̱ ndí búrró ki'ndí. c% Jesús kisakò jngoò‑la̱ ndí búrró ki'ndí xi tsibìjnasòn‑la̱ koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: ~bu tsate xka̱jén, itjo kiskoòñà‑la̱ i̱ya ndi̱yá; 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Jeya kàtìjna Nainá! ¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi nchrobá nga̱jo̱‑la̱ Nainá, xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel! a# Nga komà nchijòn, kjìn jchán xi̱ta̱ ijchò s'eí Paxko̱ ján Jerusalén; kisijiìn‑la̱ nga ti̱koa̱ ya̱ ki̱jchò Jesús; "`= koií kjoa̱‑la̱ nga jè nga̱tjì‑la̱ Lázaro, kjìn jchán xi̱ta̱ judío chinchat'aàxìn nga jye mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Kós'ín komà k'e̱ nga jè Jesús jahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá Jerusalén (Mateo 21:1‑11; Marcos 11:1‑11; Lucas 19:28‑40) s__ Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì tsajoóya‑ne nga ti̱koa̱ mejèn‑la̱ si̱ìk'en jè Lázaro, ^- 'Ñó kjìn xi̱ta̱ judío kisijiìn‑la̱ nga ya̱ tíjna Jesús ya̱ na̱xa̱ndá Betania; k'e̱é kiìtji̱ngui‑la̱. Ta̱nga mìtsà tà koií kjoa̱‑la̱ Jesús kiì‑ne; jè kiì katsejèn‑la̱ Lázaro xi jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga k'en. q][ Jñò, kjit'aà na̱chrjein kítsa̱jnako̱‑nò jñà xi̱ta̱ i̱ma̱, ta̱nga 'a̱n mìtsà tà kjit'aà na̱chrjein i̱ kóti̱jnako̱‑nò. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga ti̱koa̱ si̱ìk'en jè Lázaro \  Jesús kitsò‑la̱: ―Kì k'oa̱ 'mì‑la̱ jè chjo̱ón. Xkiì jne̱ jè tíjnatjò‑la̱ k'e̱ nga 'a̱n xi siìjñaà. Z[- Judas mìtsà koi kjoa̱‑la̱ o̱kitsò‑ne nga makájno‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱, koií‑né nga xi̱ta̱ chijé‑né. Jè nga̱tsja chijtsa xi sinchá to̱n; ma síchijé to̱n xi sinchá chijtsa. sZ_ ―¿Mé‑ne mìtsà kàsatíjna‑ne xkiì jne̱ jè? Tsà kàsatíjna‑ne koni tjín síkijne chjí‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi jàn sìndo̱ na̱chrjein síxá, mé‑ne jè to̱n‑la̱ ko'bì‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱. .YU Jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, jè ti‑la̱ Simón xi 'mì Judas Iscariote, jè xi si̱ìnga̱tsja Jesús jñà xi̱ta̱ kondra̱‑la̱, kitsò: PX María j'iìko̱ osen litro xkiì jne̱ xi 'ñó chjí xi nguì ts'e̱ nardo. Kisìkaàjno ndso̱ko̱ Jesús, i̱kjoàn kisìxìjno‑ne tsja̱sko̱. Kóho̱kji i'nga ni'ya, ndaà jchán kiìjne̱. UW# Ya̱á kisindaà‑la̱ tsojmì Jesús xi tsakjèn nga kòjñò. Jè Marta tsibíya tsojmì xi kiskine. Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jnat'aà ími̱xa̱, ti̱koa̱ ya̱ tíjna Lázaro ko̱ Jesús. ?V y Nguì joòn na̱chrjein chija ìsa̱‑la̱ nga ki̱tjo s'eí Paxko̱. Jesús kiì ján na̱xa̱ndá Betania ñánda tíjna Lázaro xi jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga k'en. QU 9Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo, k'oa̱á s'ín kitsjaà o̱kixi̱ tsà yá xi skoe̱xkon ñánda tíjna Jesús, kàtèno̱jmí mé‑ne nga tso̱ba̱'ñó‑ne.2T] 8Xki̱ xi ján tsohótsji Jesús. K'e̱ nga títsa̱jna ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱, kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Kó bixón? ¿A kjoi̱í s'eí Paxko̱, o xi majìn‑né? oSW 7Jyeé nchrobá machrañà s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. K'e̱ nga ti̱kj'eè mats'ia̱ s'eí, kjìn xi̱ta̱ kiì ján Jerusalén nga kiì sítsjeèya yijo‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi xkón tjín. )RK 6Koií kjoa̱‑la̱ Jesús mì ti̱ kiì ta̱xki̱ tsajmeèjiìn osen‑la̱ xi̱ta̱ judío. Ya̱á kiì kíjna i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn ya̱ chrañàt'aà‑la̱ jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Efraín; ya̱á tsibìjna ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. MQ 5Ti̱jè‑ne na̱chrjein jè tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Jesús. ZP- 4Mìtsà ta jè na̱xa̱ndá ki̱yátjì ngajo‑la̱; ti̱koa̱á koi̱ìxkóya‑né ngats'iì i̱xti‑la̱ Nainá xi xki̱ xi ján na̱xa̱ndá nchisíjchá yijo‑la̱, kóho̱kji nga tíjtsa i̱sò'nde. O  3Caifás k'e̱ nga k'oa̱s'ín kiìchja̱ mìtsà tà kjo̱hítsjeèn ts'e̱. Ta̱nga koi‑né nga no̱'miì ítjòn tíjna nó jè, Nainá kisìkichi̱ya‑la̱ nga Jesús, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga jè na̱xa̱ndá ki̱yátjì ngajo‑la̱. :Nm 2ko̱ mìkiì nìkítsjeèn nga mochjeén‑né nga tà jngoò xi̱ta̱ kàtiyaàtjì‑la̱ na̱xa̱ndá‑ná mì k'oa̱á‑ne tsà ki̱yá yije xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑ná. .MU 1Xi ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ koi, jngoò xi 'mì Caifás xi no̱'miì ítjòn tíjna jè nó jè, kiìchja̱ kitsò: ―Jñò, ni̱mé kjoa̱ xi tíjiìn‑nò, =Ls 0Tsà ta ki̱'nde‑lá, ngats'iì xi̱ta̱ ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. I̱kjoàn kjoi̱í xi̱ta̱ Roma, si̱ìkits'ón‑ya i̱'nde tsjeè‑ná ko̱ na̱xa̱ndá‑ná. K /Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo tsibíxkóya xíkjín, tsibíjna jngoò junta ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Mé xi s'e̱én? Xi̱ta̱ jè ndaà jchán tís'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. J .Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ judío xi kiìkon jñà xi̱ta̱ fariseo, tsibéno̱jmí‑la̱ koni s'ín tjín kjoa̱ xi kis'iìn Jesús. (II -Jñà xi̱ta̱ judío xi j'iì nga tsobáhijtako̱ María, k'e̱ nga kijtseè koni s'ín kis'iìn Jesús, kjìn ma xi kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. sH_ ,Jè xi kijna k'en, itjo‑ne nga̱jo̱. Jñà ndso̱ko̱ ko̱ tsja, nikje na'ñó tjí'ñó‑ne. Jè i̱sén‑la̱, jngoò nikje chroba tíjtéjiìn. Jesús k'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: ―Chíjnda̱'ñó‑nò, kàtjì‑ne. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Jesús (Mateo 26:1‑5; Marcos 14:1‑2; Lucas 22:1‑2) oGW +K'e̱ nga jye o̱kitsò, 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―Lázaro, nchroboí, tìtjoi̱i nga̱jo̱. CF *'A̱n be‑ná nga kjit'aá na̱chrjein na'yà‑ná, ta̱nga koií k'oa̱ kàxan‑lè nga kjìn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna mé‑ne nga ko̱kjeiín‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. OE )K'e̱é jaàxìn nda̱jo̱ xi tíchjoàjto‑la̱ i̱tsjó‑la̱ mik'en, Jesús kiskoòtsejèn ngajmiì, kitsò: ―Na̱'èn, tsjaà‑lè kjo̱ndaà, ndaàha̱ chjí‑lè nga na'yà‑ná. D (Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―¿A mì jyeé k'oa̱ kixan‑lè, tsà mokjeiín‑lè jcha̱‑ne kjoa̱jeya‑la̱ Nainá? JC  'Jesús kitsò: ―Chja̱àxiòn jè nda̱jo̱. Jè Marta, ndichja mik'en, kitsò‑la̱ Jesús: ―Na̱'èn, jyeé‑la ch'o jne̱ nga jyeé tjín‑la̱ ñijòn na̱chrjein nga kisìhijiìn. IB  &Jesús ìjngoò k'a 'ñó 'on komà‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. Kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ jè i̱tsjó‑la̱ mik'en. Jngoò nguijo ñánda jngoò nda̱jo̱ teè tíchjoàjto‑la̱. YA+ %Tjín i'nga xi̱ta̱ xi kitsò: ―Xi̱ta̱ jè komà‑la̱ kiskíx'a̱ xko̱n xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, ¿a mìtsà komà‑la̱ tsà mìkiì k'en Lázaro? Kós'ín ma jaáya‑la̱ Lázaro i@K $Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ xíkjín: ―Chítsejèn‑la̱, 'ñó matsjakeè Lázaro. (?K #Jesús kiskindàya‑né. > "Jesús kiskònangui, kitsò: ―¿Ñánda kisìhijiìn? Kitsò jñà xi̱ta̱: ―Na̱'èn nchroboí, chítsejèn‑la̱. 8=i !Jesús k'e̱ nga kijtseè nga tíkjindáya María ti̱koa̱ nchikjindáya xi̱ta̱ judío xi tji̱ko̱, 'oón komà‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ Jesús, 'ñó kjòba‑la̱. D< María k'e̱ nga ijchò ñánda síjna Jesús, k'e̱ nga kijtseè, tsasìjna xkó'nchit'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn tsà i̱í‑la tijni, jè 'ndsè mì‑la kiì k'en. ;{ Jñà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jnako̱ ni'ya‑la̱ María nga nchisíjehikon, k'e̱ nga kijtseè nga tà ni̱to̱n itjo ni'ya María, kiìtji̱ngui‑la̱. K'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn tsà ya̱ tífì kjindáya ñánda kisìhijiìn Lázaro. u:c Jesús, kj'eè kiì fahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá, tákó ya̱á síjna ñánda ijchòkjaá indiaà Marta. [9/ Jè María k'e̱ nga kiì'nchré, ni̱to̱ón tsasítje̱n, kiìkon Jesús. 8! Marta, k'e̱ nga jye o̱kitsò, kiìchja̱'ma‑la̱ María xi ndichja ma, kitsò‑la̱: ―I̱í tíjna Maestro, chja̱ xó‑lè. {7o Marta kiìchja̱ kitsò: ―Jon Na̱'èn, 'a̱n, mokjeiín‑na nga ji̱‑né xi Cristo; ji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá, jè xi k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga kjoi̱í i̱ i̱sò'nde. Jesús, mé‑ne kiskindàyakeè‑ne Lázaro !6; Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jnakon, jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mìtsà jngoò k'a ki̱yá. Ngaji̱, ¿kó si?, ¿a mokjeiín‑lè? W5' Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná xi sìkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ ko̱ tsjaà‑la̱ kjoa̱binachon. Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n na̱s'ín ki̱yá, kíjnakon ìjngoò k'a‑ne. &4E Marta kitsò: ―Be‑ná k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein kíjnakon ìjngoò k'a‑ne, k'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi jye k'en. G3 Jesús, kitsò‑la̱: ―Jè 'ndsì kjoa̱áya‑la̱. X2) Ta̱nga i̱'ndei̱ be‑ná ni̱ta̱ mé xi si̱jé‑la Nainá, tsjá‑lè. l1Q Jè Marta kitsò‑la̱ Jesús: ―Na̱'èn, tsà i̱‑là tijni, jè 'ndsè mì‑la kiì k'en. 0 Jè Marta, k'e̱ nga kiì'nchré nga Jesús tínchrobá chrañà, kiìkjaá indiaà. Jè María ya̱á tsibìjnaya ni'ya. h/I Kjìn xi̱ta̱ judío ijchòkon jè Marta ko̱ María nga ijchò síjehikon nga 'ndse̱ k'en. v.e Na̱xa̱ndá Betania chrañàt'aà kijna‑la̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, tjín‑la̱ tsà jàn kilómetro. y-k K'e̱ nga ijchò Jesús, kiì'nchré nga jyeé tjín‑la̱ ñijòn na̱chrjein nga kisìhijiìn Lázaro. ,% K'e̱é kiìchja̱ Tomás xi ti̱koa̱ Dídimo tsò‑la̱ ['én xi tsòya‑ne Ti'ño̱]; kitsò‑la̱ xíkjín: ―Jñá ti̱koa̱ tíkjiaán, mé‑ne ya̱ ki̱yákoa̱á Jesús. Jesús, jè xi síkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ ti̱koa̱ tsjá‑la̱ kjoa̱binachon '+G Matsja‑na̱ xi i̱t'aà tsa̱jòn nga jè na̱chrjein nga mì ya̱ titsa̱jnaà, mé‑ne jñò ko̱kjeiín‑nò. Nchrobá, tíkjiaán chítsejèn‑lá. `*9 K'e̱é jngoò k'a tsibéno̱jmí kixi̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―Lázaro jyeé k'en. e)C Jesús k'e̱ nga o̱kitsò, jè tíchja̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà‑la̱ Lázaro. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn tsà tà tísíkjáya‑ne Lázaro nga kjinafè. q([ Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: ―Na̱'èn, tsà kjinafé‑né, ko̱ndaá‑ne. "'= I̱kjoàn kitsò‑la̱ xi̱ta̱‑la̱: ―Jè amigo‑ná Lázaro kjinafé‑né, ta̱nga 'a̱n koií xá fì‑na̱ nga 'a̱n si̱kjaá‑la̱. o&W Ta̱nga jè xi tsóba nga ni̱tje̱n, satíngui‑né nga tsjìn‑la̱ ni'ín xi síhiseèn‑la̱. R% Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Nga jngoò na̱chrjein, ¿a mìtsà tejò hora tjín‑la̱? Jè xi na̱chrjein tsóba mìkiì satíngui nga jè ni'ín xi tjín i̱sò'nde síhiseèn‑la̱. $ Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: ―Maestro, kj'eè tsà kjìn na̱chrjein tjín‑la̱ k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío mejèn‑la̱ tsibínè‑lè nda̱jo̱ nga si̱ìk'en‑lè. ¿A ti̱ya̱á mejèn k'oín ìjngoò k'a ngá‑ne? #y Xi jye komà, i̱kjoàn kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ìjngoò k'a tíkjiaán ján nangui Judea. "w K'e̱ nga kiì'nchré nga kijna xk'én Lázaro, nguì jò na̱chrjein tsibìjna Jesús, ya̱ i̱'nde ñánda tíjna. V!% Jesús 'ñó matsjakeè Marta ko̱ ndichja ko̱ Lázaro xi 'ndse̱ ma. X ) K'e̱ nga kiì'nchré Jesús, kitsò: ―Ch'in jè, mìkiì ki̱yá‑ne; k'oa̱á s'ín ko̱chjeén nga jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Nainá, mé‑ne jè Ki'ndí‑la̱ ti̱koa̱ jeya kíjna‑ne. 1 Jñà íchjín ndichja Lázaro, kisìkasén‑la̱ xá Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, jè amigo‑lè xi ndaà matsjachi kijna xk'én‑né. 9 (Jè María xi ndichja ma Lázaro, jè‑né xi kisìkaàjno xkiì jne̱ ndso̱ko̱ Jesús. I̱kjoàn ko̱ tsja̱ sko̱ kisìxìjno‑ne ndso̱ko̱.)  ! Tíjna xk'én jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Lázaro xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Betania, ya̱ na̱xa̱ndá ts'e̱ María ko̱ ndichja xi 'mì Marta. dA *Ya̱ i̱'nde jè, 'ñó kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús.dA )'Ñó kjìn xi̱ta̱ ijchò tji̱ngui‑la̱ Jesús. Xi̱ta̱ koi, kitsò: ―Juan, ni̱mé kjo̱xkón ndaà kis'iìn. Ta̱nga ngats'iì 'én xi kitsò jè Juan i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè, nguì kjoa̱ kixi̱‑né. $A (K'e̱é kiì ìjngoò k'a ján xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán ya̱ ñánda kis'iìn ítjòn bautizar xi̱ta̱ jè Juan; Jesús ya̱á tsibìjna. % 'Jñà xi̱ta̱ judío mejèn‑la̱ nga kitsobà'ñó ìjngoò k'a Jesús. Ta̱nga Jesús itjokàya tsja xi̱ta̱ koi, i̱kjoàn kiì. / &Ta̱nga tsà k'oa̱ tjín kjoa̱ xi tìs'iaàn na̱s'ín mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi tìs'iaàn, mé‑ne nga k'oa̱s'ín jcha̱‑nò ko̱ kàtakjeiín‑nò nga ta jngoó ma‑naje̱n Na̱'èn‑na̱ ko̱ 'a̱n. }s %Kì kiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, tsà mì k'oa̱á s'ín tìs'iaàn koni s'ín tís'ín Na̱'èn‑na̱. hI $Tsà k'oa̱s'ín ki'mì xi̱ta̱ koi, ¿mé‑ne bixón‑nò nga Nainá chjàjno‑la̱ k'e̱ nga xan‑nò: 'A̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Nainá? Nga jè Nainá kitsjaà‑na̱ xá nga kisìkasén‑na̱ i̱ i̱sò'nde. ;o #Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, mì yá xi ko̱ma ko̱chrjekàngui. K'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jè Na̱'èn‑ná, nainá kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kitjoé‑la̱ 'én‑la̱. K "Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi jñò chìta'yà k'oa̱á s'ín tíchja̱ ñánda nga tsò Nainá: “Jñò, k'oa̱á kixan‑nò, nainá 'mì‑nò.” wg !Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: ―Mìtsà koií kjoa̱‑la̱ kjo̱xkón ndaà xi tì'nì nga nda̱jo̱ kínè‑lèje̱n. Koií kjoa̱‑la̱ nga Nainá nokjoàjno‑la̱ nga Nainá 'mì‑la̱ yijo‑lè. Ji̱, tà xi̱ta̱‑né. pY Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―'Ñó kjìn kjo̱xkón xi ndaà tjín jye tsakoò‑nò xi inchrobà‑ne i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱. ¿Jñò, ñá‑la̱á nga̱tjì‑la̱ kjoa̱ koi, nga nda̱jo̱ mejèn bínè‑ná? dA Jñà xi̱ta̱ judío tsibíxkó nda̱jo̱ nga mejèn‑la̱ ko̱sèn‑la̱ Jesús. =u 'A̱n ko̱ Na̱'èn‑na̱ tà jngoò ma‑naje̱n. 9k Jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìnga̱tsja‑na jñà ndí orrè, ìsa̱ tíjna ítjòn ni̱ta̱ yá‑ne. Ni̱jngoò xi ko̱ma‑la̱ kjoa̱á'an‑na i̱ya tsja Na̱'èn‑na̱.  'A̱án tsja‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne; mìkiì chija ni̱ta̱ kjé‑ne; ti̱koa̱ ni̱yá xi kjoa̱á'an‑na̱. h I Jñà ndí orrè‑na̱ 'nchréjtaá‑na̱; 'a̱n beèxkon‑ná, koa̱ fìtji̱ngui‑na̱. p Y Ta̱nga jñò, mìkiì mokjeiín‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga mìtsà ndí orrè ts'a̱n xan‑nò. e C Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Jyeé k'oa̱ kixan‑nò, ta̱nga jñò mìkiì mokjeiín‑nò. Jñà kjo̱xkón xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ s'iaàn, jñà síkixi̱ya ndaà kjoa̱ xi i̱t'aà ts'a̱n. c ? Jñà xi̱ta̱ judío chincha jngoò itjandiì‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Skanda mé na̱chrjein chíña‑lèje̱n? Jngoò k'a koa̱tìn‑náje̱n, ¿a ji̱‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]? Z - Jesús ya̱ tíjna i̱ngo̱ ítjòn nga tsóbangui nguitjoa̱ xi 'mì Salomón.  K'e̱ nga na̱chrjein cho̱n 'nchán, ján Jerusalén tíbitjo s'eí nga ijchò ìjngoò nó nga kjòchikon‑t'in i̱ngo̱. w Jñà xi̱ta̱ xi i'nga kitsò: ―'Én koi mìtsà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í. ¿A ko̱maá‑la̱ jè xi̱ta̱ nei̱í nga skíx'a̱ xko̱n xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱? Mé xi komà k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío kisìjtikeè Jesús *M Kjín ma xi̱ta̱ xi kitsò: ―Ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Xi̱ta̱ ská‑né. ¿Mé‑ne o̱kji‑ne xi̱ta̱ xi na'yà‑là? lQ Jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, ìjngoò k'a kjòjòya jñà xi̱ta̱. ) Ni̱yá xi tjí'nde‑la̱ nga si̱ìk'en‑na, 'a̱n kjo̱tsja ts'a̱n‑ná nga tsja yijo‑na̱. Tjí'nde‑na̱ nga tsja, ti̱koa̱ tjí'nde‑na̱ nga kjoa̱áya‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Jè Na̱'èn‑na̱ k'oa̱ tjín kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑na̱. %C ’Koií kjoa̱‑la̱ nga matsjakeè‑na Na̱'èn‑na̱ nga 'a̱n tíjngoò takoàn nga ki̱yá mé‑ne k'e̱ nga ko̱ma i̱skan kjoa̱áya‑na. *M Ti̱koa̱ tjín‑ìsa‑na xi kj'ei̱í orrè, jñà xi mìtsà i̱ títsa̱jnaya ínchíbá jè. Ti̱koa̱á mochjeén‑né nga kji̱nchrobàkon‑na mé‑ne nga kji̱'nchréñijon‑na ti̱koa̱ si̱kitasòn‑na. Jngoò ínchíbá ko̱ma‑ne ko̱ jngoò ko̱ma paxtò xi skó'nda. 6e ’'A̱n‑ná paxtò xi ndaà ko'ndà orrè; koni s'ín beèxkon‑na Na̱'èn‑na̱, ti̱koa̱ 'a̱n bexkoan Na̱'èn‑na̱, k'oa̱á ti̱s'ín beèxkon‑ná orrè‑na̱ kó kjoàn, ko̱ jñà orrè beèxkoòn‑na nga ts'a̱n. 'A̱n tíjngoò takoàn nga ki̱yátjià jñà orrè‑na̱. -S Jè xi̱ta̱ xi chi̱'nda tíjna tà onga‑né; koií k'oa̱s'ín‑ne nga nìmé kinda̱‑la̱. Tà jè síkinda̱ chjí‑la̱ mìtsà jñà orrè síkinda̱. r] Jè xi̱ta̱ xi tà chi̱'nda tíjna nga ko'ndà orrè, k'e̱ nga beè nga nchrobá chrañà tse̱jén, síkítsa̱jna jñà orrè, i̱kjoàn onga. Koií k'oa̱s'ín‑ne nga mìtsà jè paxtò xi ko'ndà, ti̱koa̱ mìtsà jè nei‑la̱ orrè. I̱kjoàn matsja‑la̱ jè tse̱jén nga tsobà'ñó jñà orrè, xki̱ xi ján sítsjòya jñà orrè xi i'nga. ~ 'A̱n‑ná xi paxtò xi ndaà ko'ndà orrè. Jè paxtò xi ndaà ko'ndà orrè, jè xi tjíjngoò ikon nga ki̱yátjì jñà orrè. } ’Jè xi̱ta̱ chijé tà f'iì síchijé‑né, f'iì sík'en‑né, f'iì síkjehesòn‑ne. Ta̱nga 'a̱n, koií xá j'i̱‑na nga kàtas'e‑nò kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne, nga ni̱mé chijat'aà‑nò nga nguì ndaà kàtas'e‑nò. s|_ 'A̱n‑ná xi xotjoa̱; jè xi i̱t'aà ts'a̱n kjoa̱has'en, ki̱tjokàjiín kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. K'oa̱s'ín ngaya‑la̱ koni s'ín orrè nga fahas'en ínchíbá‑la̱ ko̱ bitjo ko̱ sakó‑la̱ ijñá xi kjèn. {- Ngats'iì jñà xi j'iì ítjòn‑na, sa̱ xi̱ta̱ chijé‑né, jñà xi fìko̱ chijé cho̱. Jñà orrè mìkiì kiì'nchréñijon‑la̱. (zI Jesús, ìjngoò k'a kitsò‑la̱: ―Xi nguì o̱kixi̱ k'oa̱á xán‑nò. 'A̱n‑ná xotjoa̱‑la̱ ínchíbá ñánda fahas'en‑ne jñà orrè. Ly Jesús k'oa̱á tsò kjoa̱ xi mangásòn xi tsibéno̱jmí‑la̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ kó tsòya‑ne. Mé xi s'ín jè paxtò xi ndaà síkinda̱ orrè Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Jñò, tsà mìkiì tsejèn‑nò, tsjìn‑nò jé. Ta̱nga bixón‑nò: “Tsejèn‑naje̱n”, k'oa̱á ma‑ne nga ya̱ tjínè‑nò jé‑nò.Gr (Tjín i'nga xi̱ta̱ fariseo xi ya̱ títsa̱jnako̱ Jesús, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Ngaje̱n, ¿a ti̱koa̱á mìkiì tsejèn‑naje̱n? qw 'I̱kjoàn kitsò Jesús: ―'A̱n, koií xá j'i̱‑na̱ i̱ i̱sò'nde; nga 'a̱n skosòn‑la̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ko̱tsejèn ìjngoò k'a‑la̱, koa̱ jñà xi tsejèn‑la̱ mìkiì ko̱tsejèn‑la̱. p! &Xi̱ta̱ jè tsasìjna xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús nga kijtseèxkón, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn mokjeiín‑na̱ i̱t'aà tsi̱ji. Xo) %Jesús kitsò‑la̱: ―Jyeé ki'yi, 'a̱n‑ná xi tìchjàko̱‑lè. {no $Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Na̱'èn, koa̱tìn‑ná yá‑né, mé‑ne nga ko̱kjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱. m #Jesús kiì'nchré nga jè xi̱ta̱ jè kinachrjekàjiìn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. K'e̱ nga kisatiìkjoò ìjngoò k'a, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Ji̱, ¿a mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ tsò‑la̱ yijo‑la̱? )lK "Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱: ―Ngaji̱ xi ta̱xki̱ 'ñó tse jé tjín‑lè, ¿a ji̱í mejèn‑lè ko̱kóya‑naje̱n? I̱kjoàn tsachrje ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ ini̱ma̱‑la̱ kkO !Xi̱ta̱ jè, tsà mìtsà Nainá kisìkasén, ni̱mé xi ko̱ma‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'i̱in. ?jw Kóni nga ti̱sa̱ kjòtseé, ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ na'yà‑la̱ xi ma‑la̱ kíx'a̱‑ne xko̱n jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga k'oa̱s'ín kits'iìn. Yi+ 'Yaà‑ná jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé, mìkiì 'nchré‑la̱ Nainá. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi tsakjón‑keè Nainá ti̱koa̱ síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱, jñà‑né xi 'nchré‑la̱. Ph Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kitsò: ―Kjoa̱ jè, tà maxkón‑ná nga jñò, mìkiì 'ya ñánda j'iì‑ne xi̱ta̱ jè, ta̱nga 'a̱n be‑ná nga jè kiskíx'a̱‑ne xkoaàn. g 'Ya‑náje̱n nga jè sobà Nainá kiìchja̱ko̱ Moisés. Ta̱nga jè xi̱ta̱ jè mìkiì 'ya‑je̱n ñánda j'iì‑ne. f! Jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga k'oa̱ ki'mì‑la̱, kòjti‑la̱, kiìchja̱jno‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ji̱‑né xi̱ta̱ xi ya̱ chìta'yàt'aà‑la̱. Ta̱nga ngaje̱n ya̱á chìta'yàt'aà‑la̱je̱n Moisés. e Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kitsò: ―Jyeé koa̱ kàxan‑nò, ta̱nga jñò mìkiì na'yà. ¿Mé‑ne mejèn‑nò nga ìjngoò k'a k'oa̱ xán‑nò? ¿A ti̱koa̱á mejèn‑nò nga xi̱ta̱‑la̱ ko̱ma nga ya̱ chíta'yàt'aà‑là? d{ Ìjngoò k'a kitsò‑la̱: ―¿Mé xi kisìko̱‑lè? ¿Kó s'ín kisìko̱‑lè nga kitáx'a̱‑ne xkoiìn? rc] Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne kiìchja̱, kitsò: ―'A̱n, mìkiì be tsà xi̱ta̱ jé‑né. Tà jè xi be, k'e̱ nga sa̱ kits'ian mìkiì tsejèn‑na, ta̱nga i̱'ndei̱ jyeé tsejèn‑na. ubc Jñà xi̱ta̱ judío ìjngoò k'a kiìchja̱‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, kitsò‑la̱: ―Tèno̱jmí kixi̱‑náje̱n nga nguixko̱n Nainá. Ngaje̱n 'ya‑náje̱n nga jè xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ jé‑né. a9 Koií k'oa̱ ti̱s'ín kitsò‑ne jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, nga kitsò: “Jè sobà chji̱nangui‑là, nga jyeé xi̱ta̱ jchínga‑né.” K` Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ koií k'oa̱s'ín kitsò‑ne nga jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ judío. Jñà xi̱ta̱ judío jyeé k'oa̱s'ín tsajoóya‑ne nga jngoò k'aá ki̱tjokàjiìn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, tsà yá xi̱ta̱ xi ki̱tso̱ nga jè Jesús jè xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. l_Q Ta̱nga mìkiì 'ya‑je̱n mé‑ne nga ma tsejèn‑la̱ i̱'ndei̱, ti̱koa̱á mìkiì 'ya‑je̱n yá‑né xi kiskíx'a̱‑ne xko̱n. Jè sobà chji̱nangui‑là, jè kàtèno̱jmí‑nò, nga jyeé xi̱ta̱ jchínga. '^G Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ kitsò: ―'Ya‑náje̱n nga ki'ndí‑naje̱n ma. Kixi̱í kjoa̱ nga mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga sa̱ kits'iìn. N] kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Jè xi̱ta̱ jè, ¿a ki'ndí‑nò ma? ¿A kixi̱í kjoa̱ nga mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga sa̱ kits'iìn? ¿Kó ma‑ne nga tsejèn‑la̱ i̱'ndei̱? \{ Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío, mìkiì kòkjeiín‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga k'oa̱s'ín kits'iìn koa̱ i̱'ndei̱ jyeé tsejèn‑la̱. K'e̱é kiìchja̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, [ Ìjngoò k'a kitjànangui‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne, kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, ¿kó si, yá xi̱ta̱‑ne xi kiskíx'a̱‑ne xkoiìn? Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. yZk Tjín i'nga xi̱ta̱ fariseo xi kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, mì‑la tsà Nainá kisìkasén nga mìkiì beèxkón na̱chrjein nìkjáya. Ti̱koa̱ tjín i'nga xi kitsò: ―¿Kós'ín ma‑ne nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín tsà xi̱ta̱ jé‑né? I̱kjoàn kjòjòya xi ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ fariseo; mìkiì kjòngásòn kjo̱hítsjeèn‑la̱. 0YY Jñà xi̱ta̱ fariseo ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne, kitsò‑la̱: ―¿Kós'ín komà nga kitáx'a̱‑ne xkoiìn? Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Ndásií kisìkaàjno xkoaàn; i̱kjoàn tsanìkjoàn; i̱'ndei̱ jyeé tsejèn‑na̱. IX  koií kjoa̱‑la̱ nga na̱chrjein nìkjáya‑né k'e̱ nga tsibíndaà ndási Jesús nga kisìkaàjno xko̱n jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ mé‑ne ko̱ma kitáx'a̱‑ne xko̱n. |Wq Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga jye kjòndaà‑ne kiìko̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ fariseo, V/ Jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Xi̱ta̱ jè, ¿ñánda tíjna? Jè xi̱ta̱ xi jye kjòndaà‑ne, kitsò: ―Mìkiì be ñánda tíjna. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo kisìjtsò jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne ~m}d|{gzyy`xwvvuCsrrqpooUnnm7lkkkjgiih{gifeldxcc>baa:`|_^^I]|\[[+ZYXZWXVUU0TTtSSRQ~P_O\NtMMLL!K JIIHG&F1EED6C/AAy@??~>>&<;:: 9/8s766B55q4322/0/z.. -,+**7)((G'=&&E%N$r##*".! 6 Aci7   Sb]  Mìtsà xan‑lè nga chja̱àxìn i̱ i̱sò'nde, tà jè‑né xi xan‑lè nga ti̱kindi̱i i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í. {o'A̱n, jyeé tsibeno̱jmí‑la̱ 'én‑lè jñà xi̱ta̱‑na̱; ta̱nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde síjtikeè‑né, koií‑né nga mìtsà ti̱ xi̱ta̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑ne, ti̱koa̱á 'a̱n, mìtsà ti̱ i̱ i̱sò'nde chjà‑na. ~u ’Ta̱nga i̱'ndei̱ ya̱á tìfikon‑lè ñánda tijni. Jñà 'én xi tìchjà k'e̱ nga tákó i̱ tìjna̱a i̱sò'nde, koi‑né nga 'ñó ndaà kàtasijiìn ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱‑na̱, jè kjo̱tsja xi tíjiìn ts'a̱n. 9k K'e̱ nga tsohóti̱jnakoa̱a i̱ i̱sò'nde, ndaà kisìkinda̱a nga ko̱ nga'ñó‑lè, ti̱jè‑ne nga'ñó xi ji̱ kits'iì‑ná. Ni̱jngoò xi kichijà, tà jé kichijà jè xi k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga k'oa̱s'ín ko̱mat'in, mé‑ne ki̱tasòn‑ne koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑lè. + ’'A̱n, mì ti̱ kiì tse kóti̱jna‑na̱ i̱ i̱sò'nde; ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi, i̱í kítsa̱jna i̱sò'nde. 'A̱n, ya̱á tìfikon‑lè nga ya̱ kóti̱jnako̱‑lè. Na̱'èn tsjeè, ndaà ti̱kindi̱i xi̱ta̱ koi nga ko̱ nga'ñó‑lè, ti̱jè‑ne nga'ñó xi ji̱ kits'iì‑ná mé‑ne nga ndaà kítsa̱jnajtín‑ne koni jñá ndaà titsa̱jnakjoaá ngaji̱ ko̱ 'a̱n. 2] Ngats'iì xi̱ta̱ xi ts'a̱n, ti̱koa̱ tsi̱ji‑né, koa̱ jñà xi̱ta̱ xi tsi̱ji, ti̱koa̱á ts'a̱n‑ná. I̱t'aà ts'e̱é xi̱ta̱ koi, nga jeya óti̱jna. .U ’Jñà xi̱ta̱ koi, bìtsi'batjià. Mìtsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde bìtsi'batjià; tà jñà‑né xi ji̱ kits'iì‑ná, nga̱ xi̱ta̱ tsi̱ji‑né. mS'A̱n, tsibeno̱jmí‑la̱ jñà 'én xi ji̱ kits'iì‑ná; jñà xi̱ta̱ koi, jahas'en‑jiìn‑la̱; jyeé kijtseè nga kixi̱ kjoa̱ nga i̱t'aà tsi̱jií inchrobà‑na̱. Mokjeiín‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. Jñà xi̱ta̱ koi, i̱'ndei̱, jyeé beè nga ngats'iì kjoa̱ xi 'a̱n kits'iì‑ná, i̱t'aà tsi̱ji nchrobá‑ne. zm’Jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde xi xó ji̱ kichjaàjiìn‑ne nga 'a̱n kinìnga̱tsja‑ná, jyeé tsibeno̱jmí‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji. Xi̱ta̱ tsi̱ji‑né, nga ji̱ kits'iì‑ná, ko̱ nchisíkitasòn‑né koni tsò 'én‑lè. ? wNa̱'èn, i̱'ndei̱, k'oa̱s'ín jeya ti̱kíjna‑ná nga nguixkoiìn koni tjín kjoa̱ jeya xi kis'e‑na̱ nga tsohóti̱jnat'aà‑lè k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde. y k’'A̱n, jeya kisìkíjna‑lè i̱ i̱sò'nde, nga jyeé kisìjngoaà xá xi ji̱ kinìnga̱tsja‑ná. n UJè kjoa̱binachon xi tjín ni̱ta̱ kjé‑ne, jè‑né nga skoe̱xkon‑lè, nga ta ji̱ ta̱jngoò‑né xi kixi̱ kjoa̱ nga Nainá 'mì‑lè, ti̱koa̱ skoe̱xkon Jesucristo xi Ki'ndí‑lè xi xó ji̱ kinìkasén‑ne. W 'koni s'ín kits'iì‑la̱ kjo̱tíxoma Ki'ndí‑lè i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱ nga tjí'nde‑la̱ nga tsjaà‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑la̱. e  EJesús, k'e̱ nga jye k'oa̱s'ín kiìchja̱, kiskoòtsejèn ngajmiì, kitsò: ―Na̱'èn, jyeé ijchò hora‑la̱, jeya ti̱kíjni Ki'ndí‑lè, mé‑ne jè Ki'ndí‑lè ti̱koa̱ ngaji̱, jeya si̱ìkíjna‑lè, ta!K'oa̱á s'ín tìchjàko̱‑nò mé‑ne i̱t'aà ts'a̱n s'e̱‑nò kjoa̱'nchán. Koa̱ i̱ i̱sò'nde kjo̱'iín s'e̱‑nò, ta̱nga 'ñó t'è‑là takòn. 'A̱n, jyeé kisìkijne‑la̱ jñà kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde.lQ Jyeé kjo̱meè bijchó hora, ti̱jè‑ne hora jè, jñò, tsjohoba‑nò nga jngoò ìjngoò; onguí‑nò ni'ya‑nò; ta̱jngoò si̱kíjna‑ná. Ta̱nga mìtsà ta̱jngoò tìjna̱a, jè tíjnako̱‑na Na̱'èn‑na̱. U#Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―I̱'ndei̱, ¿a mokjeiín‑nò? gGI̱'ndei̱, jyeé 'ya‑je̱n nga ji̱ machi̱ya yijeé‑lè ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. Mìkiì mochjeén tsà yá xi sko̱nangui‑lè. K'oa̱á ma‑ne nga mokjeiín‑naje̱n nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑ne. !Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: ―I̱'ndei̱, tinokjoà kixi̱‑né, ni̱mé kjoa̱ mangásòn tìnìkjiín. #?Ya̱á itjokàt'aà‑la̱ Nainá nga inchrobà i̱ i̱sò'nde. I̱'ndei̱ siìkíjna‑ná i̱sò'nde, tìfiko̱ó ìjngoò k'a‑na̱ Na̱'èn‑na̱. 8inga jè sobà Na̱'èn‑na̱ matsjakeè‑nò. Koií matsjakeè‑nò nga jñò, ti̱koa̱á matsjacha‑ná ko̱ mokjeiín‑nò nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑na. 3Na̱chrjein jè, jñò, i̱t'aà ts'a̱án si̱jét'aà‑là Na̱'èn‑na̱. 'A̱n, mì ti̱ kiì kìtsi'bà‑tjì‑nò xi i̱t'aà tsa̱jòn, oW’'Én xi tìchjàko̱‑nò, tà kjoa̱ mangásòn‑né tìsìkjeén. Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga mì ti̱ kiì kjoa̱ mangásòn kichjàko̱‑nò. Kèno̱jmí kixi̱í‑nò i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱. |qSkanda i̱'ndei̱, ni̱ sà mé xi nìjé xi i̱t'aà ts'a̱n; ti̱jé, tjoé‑nò, mé‑ne nga ni̱mé xi chijat'aà‑la̱ kjo̱tsja xi tíjiìn ini̱ma̱‑nò. Mé kjoa̱‑ne nga Jesús jye kisìkijne‑la̱ kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde ^~5’K'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga jcha̱xkon ìjngoò k'a‑ná, ni̱mé xi chji̱nangui‑ná. O̱kixi̱í xi xan‑nò, ni̱ta̱ mé xi si̱jé‑là Na̱'èn‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n, tsjá‑nò. v}eO̱kixi̱‑né i̱t'aà tsa̱jòn, i̱'ndei̱, ba tjín‑nò, ta̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱ nga skoexkon ìjngoò k'a‑nò, k'e̱‑né nga 'ñó tsja ko̱ma‑la̱ ini̱ma̱‑nò. Jè kjo̱tsja‑nò ni̱yá xi kjoa̱áxìn‑nò. 7|gJngoò chjo̱ón, k'e̱ nga chóya na̱chrjein‑la̱ nga 'beé ki'ndí, tse kjo̱'in síkjeiín. Ta̱nga k'e̱ nga jye ts'iìn jè ki'ndí, mì ti̱ kiì síkítsjeèn‑ne kjo̱'in xi kasíkjeiín jè chjo̱ón. Ta̱ sa̱á tà kjo̱tsjaá s'e̱‑la̱ nga jngoò xi̱ta̱ kats'iìn i̱ i̱sò'nde. {!Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, ba s'e̱‑la̱ ini̱ma̱‑nò, jchìhindáya‑nò, ta̱nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde tsjaá s'e̱‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. Jñò, na̱s'ín ba s'e̱‑nò, jè kjoa̱ ba‑nò, nga ko̱ma i̱skan, kjoa̱ tsjaá ko̱ma‑ne. zJesús, ti̱k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱‑la̱ mejèn‑la̱ sko̱nangui‑la̱ kó tsòya‑ne 'én xi kiìchja̱. K'e̱é kitsò‑la̱: ―¿A titsa̱chjinanguií‑la xinguio̱o kó tsòya‑ne koni s'ín kàxan‑nò: Tà chibaá na̱chrjein chija‑la̱ nga mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná, xi ko̱ma jò jàn na̱chrjein ìjngoò k'a jcha̱xkon‑ná? y1Kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Kó tsòya‑ne 'én xi tsò‑la̱: “Ta chibaá na̱chrjein chija”? Mìkiì fìya‑ná koni s'ín chja̱. $xAXi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱é kitsò‑la̱ xíkjín: ―Kó tsòya‑ne 'én xi tsò‑la̱: tà chibaá na̱chrjein chija‑la̱ nga mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná, xi ko̱ma jò jàn na̱chrjein, ìjngoò k'a jcha̱xkon‑ná nga jè tìfikoa̱a Na̱'èn‑na̱. Jw ’Jñò, tà chibaá na̱chrjein chija nga mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná; xi ko̱ma jò jàn na̱chrjein ìjngoò k'a jcha̱xkon ìjngoò k'a‑ná nga jè tìfikoa̱a Na̱'èn‑na̱. uvcNgats'iì xi tjín‑la̱ Na̱'èn‑na̱, ti̱koa̱á ts'a̱n‑ná. Koií k'oa̱ xan‑nò nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tjoé‑la̱ 'én xi ts'a̱n, i̱kjoàn ko̱kòya‑nò. Mé‑ne jè kjo̱ba, kjo̱tsjaá ko̱ma‑ne cu?Jè jeya si̱ìkíjna‑na k'e̱ nga tjoé‑la̱ 'én‑na̱ i̱kjoàn ko̱kòya‑nò. St K'e̱ nga ki̱tjojen jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi nguì kjoa̱ kixi̱, jè si̱ìkixi̱ya ndaà‑nò xi nguì kjoa̱ kixi̱ nga mìtsà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ si̱ìkjeén k'e̱ nga ki̱chja̱. K'oa̱á s'ín ki̱chja̱ koni s'ín tjín kjoa̱ xi 'nchré. Ke̱èno̱jmí‑nò kjoa̱ xi s'e̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan. s3 ’Kjìn jchán kjoa̱ tjín ìsa̱ xi kj'ei̱í xi ko̱xán‑nò ta̱nga i̱'ndei̱ mìkiì titsa̱jnandaà nga kjoa̱has'en‑jiìn‑nò. xri Ko̱ si̱ìkíchi̱ya ndaà‑la̱ xi̱ta̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ yá xi ko̱ko̱‑la̱ kjo̱'in, koi kjoa̱‑la̱ nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ i̱sò'nde jye k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. ’Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé tìfiko̱‑na jè xi kisìkasén‑na. Jñò, ni̱jngoò chjinangui‑ná, ñánda tìfia. kKoií k'oa̱s'ín tìxan‑nò mé‑ne k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein ki̱ìtsjeèn‑nò nga jyeé tsibeno̱jmíya yije‑nò. K'e̱ nga sa̱ ítjòn, mìkiì o̱kixan‑nò nga ya̱á tìjna̱ko̱‑nò. Xá xi s'ín Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá jKoií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'i̱in‑ne nga mìkiì beèxkon Na̱'èn‑na̱, ti̱koa̱á 'a̱n mìkiì beèxkon‑na̱. NiKo̱chrjekàjiìn‑nò ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Ti̱koa̱ ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ni̱ta̱ yá‑ne xi si̱ìk'en‑nò k'oa̱á s'ín si̱ìkítsjeèn nga Nainá nchisíxá‑la̱. h ’K'oa̱s'ín tìbeno̱jmí‑nò kjoa̱ koi mé‑ne nga mìkiì ki̱nchat'aàxìn‑nò nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. g}Jñò, ti̱koa̱á k'oio̱o 'én i̱t'aà ts'a̱n nga ya̱á titsa̱jnako̱‑ná kóni nga tàts'en‑la̱ kjoa̱.f’Ta̱nga k'e̱ ki̱tjojen jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, xi 'a̱n sìkasén i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi nguì o̱kixi̱, xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ nchrobá‑ne, jè tsjá 'én i̱t'aà ts'a̱n. ;eoK'oa̱s'ín tíma nga tíbitasòn 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi kota'yà xi̱ta̱ koi, nga tsò: “Tísíjtikeé‑na̱ na̱s'ín nì mé kjoa̱ tìsìkoa̱.” %dCNi̱mé‑là jé tjín‑la̱ jñà xi̱ta̱ tsà mì‑la kiì kijtseè jñà kjo̱xkón xi 'a̱n kis'iaàn xi ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ k'oa̱s'ín s'ín. Ta̱nga jyeé kijtseè kjo̱xkón xi 'a̱n kis'iaàn, ta̱nga tákó majtikeè‑na̱ ti̱koa̱ majtikeè Na̱'èn‑na̱. Yc+Jñà xi̱ta̱ xi 'a̱n majtikeè‑na, ti̱koa̱á majtikeè Na̱'èn‑na̱. [b/’'A̱n, tsà mì‑la kiì j'ia̱a ko̱ tsà mì‑la kiì tsohókoa̱a, ni̱ mé‑la jé tjín‑la̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, mì ti̱ kiì ko̱ma ko̱si̱ko̱‑ne yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. aNgats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱á si̱ìko̱‑nò jè nga̱tjì‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n nga mìkiì beèxkon jè xi kisìkasén‑na. ?`wNdaà ti̱kítsjeèn koni s'ín kixan‑nò: “Jè xi chi̱'nda tíjna, mìtsà ìsa̱ tíjna ítjòn‑la̱ nei‑la̱.” Koni s'ín kiìtji̱ngui kondra̱‑na̱ jñà xi̱ta̱, jñò, k'oa̱á ti̱s'ín kji̱tji̱ngui kondra̱‑nò. Tsà kisìkitasòn 'én‑na̱, ti̱koa̱á si̱ìkitasòn tsa̱jòn. n_UJñò, tsà tákó ya̱ titsa̱jnajiìn‑là xi̱ta̱ i̱sò'nde, jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱tsjakeé‑nò koni s'ín matsjakeè xi̱ta̱ xíkjín. Ta̱nga jñò, mìtsà ti̱ i̱‑ne i̱sò'nde tsa̱jòn. 'A̱n jaàjiìn‑nò nga tsachrjekàjiìn‑nò kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, koií kjoa̱‑la̱ nga majtikeè‑nò jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. ^#’Jñò, tsà si̱ìjtikeè‑nò jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, kàtasijiìn‑nò nga 'a̱n, k'oa̱á s'ín kisìjtikeè ítjòn‑na. 3]_Jè kjo̱tíxoma xi 'ñó tìbìnè‑nò: Nga tjòcha jcha̱a xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. Mé‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde síjtikeè‑ne xi̱ta̱‑la̱ Jesús \-Mìtsà jñò kichjaàjiìn‑ná, ta̱ saà 'a̱n jaàjiìn‑nò. Kitsjaà‑nò xá nga konguió mé‑ne nga ndaà si̱xá‑nò. Jè xá‑nò si̱jna‑né ni̱ta̱ kjé‑ne, mé‑ne k'e̱ nga mé xi si̱jé‑là Na̱'èn‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n, tsjá‑nò. P[Mì ti̱ chi̱'nda‑na̱ xan‑nò nga jè chi̱'nda mìkiì beè mé xi s'ín nei‑la̱. Amigo ts'a̱án xan‑nò nga jyeé tsibeno̱jmíya yije‑nò kjoa̱ xi tsakóya‑na̱ Na̱'èn‑na̱. \Z1Jñò‑nó xi amigo‑na̱ xan‑nò, tsà si̱kitasòn koni s'ín bìnè‑nò. oYW Jè xi̱ta̱ xi biyaàtjì ngajo‑la̱ amigo‑la̱, jè‑né xi ìsa̱ 'ñó matsjakeè xíkjín. X Kjo̱tíxoma‑na̱ xi 'a̱n tsjaà‑nò, jè‑né nga ti̱tsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò, koni 'a̱n matsjake̱‑nò. )WK ’Jñò, k'oa̱á s'ín chjàko̱‑nò mé‑ne si̱jnajiìn‑ne ini̱ma̱‑nò kjo̱tsja xi 'a̱n tjín‑na ko̱ nguì ndaà s'e̱‑nò kjo̱tsja. pVY Tsà si̱kitasòn kjo̱tíxoma‑na̱, ya̱á ki̱tsa̱jnajñoò kjit'aà kjoa̱ tsjacha‑na̱. 'A̱n, k'oa̱á ti̱s'ín sìkitasoàn kjo̱tíxoma‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ ya̱á tìjna̱jñaà kjit'aà kjoa̱tsjacha‑la̱. 8Ui Koni s'ín matsjakeè‑na̱ Na̱'èn‑na̱, jñò, 'a̱n, k'oa̱ ti̱s'ín matsjake̱‑nò. Mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín titsa̱jnako̱ kjit'aà kjoa̱ tsjacha‑na̱. XT)K'oa̱á s'ín ma‑ne jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ k'e̱ nga 'ñó kjìn toò ko̱ja̱‑nò ko̱ k'oa̱á s'ín ma‑ne nga 'ya‑la̱ nga kixi̱ kjoa̱ nga ya̱ chìta'yàt'aà‑ná. gSG’Jñò, tsà ya̱ ki̱tsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná, koa̱ tsà kixi̱ ki̱tsa̱jnako̱o 'én‑na̱ xi 'a̱n tsakoòya‑nò, ti̱jé ni̱ta̱ mé xi mejèn‑nò, k'oa̱á s'ín ki̱tasòn‑nò koni s'ín kixón. JR Jè xi mìtsà 'a̱n kíjnako̱ kjit'aà‑na, k'oa̱á s'ín tjáxìn koni chrja‑la̱ yá xi nìmé toò ojà‑la̱; k'e̱ nga jye xì, maxkó‑né i̱kjoàn sinchájiìn ni'ín nga tì. Qy’'A̱n‑ná xi yá je‑la̱ toò uva, jñò‑nó xi chrja‑la̱. Jè xi 'a̱n kíjnako̱ kjit'aà‑na̱ ko̱ 'a̱n kóti̱jnako̱ kjit'aà, ndaà jchán ko̱ja̱‑la̱ toò. Ta̱nga ni̱mé xi s'e̱en tsà titsa̱jnat'aàxìn‑ná. ZP-Jñò, mochjeén‑né nga ya̱ ki̱tsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná koa̱ 'a̱n, ya̱á kóti̱jnako̱ kjit'aà‑nò. Jngoò chrja‑la̱ yá toò uva, mìkiì ko̱ja̱‑la̱ toò tsà mìkiì 'ñó tjít'aà jè yá je‑la̱. I̱t'aà tsa̱jòn, k'oa̱ ti̱s'ín tjín, nìmé xi s'e̱en tsà mì 'a̱n ki̱tsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná. _O7Jñò, jyeé k'oa̱s'ín kjòtsjeè‑nò xi i̱t'aà ts'e̱ 'én xi o̱kixan‑nò. rN]Ngats'iì chrja‑la̱ yá uva xi i̱t'aà ts'a̱n nchrobát'aà‑ne xi mìkiì ojà‑la̱ toò, Na̱'èn‑na̱ otet'aà‑né; koa̱ jñà xi ojà‑la̱ toò, ta sítsjeè‑né, mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱ja̱‑la̱ toò. \M 3’'A̱án ngaya‑la̱ yá je‑la̱ toò uva; jè Na̱'èn‑na̱ xi síxáko̱. IL K'oa̱á s'ín ki̱tasòn, mé‑ne skoe̱‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde nga matsjake̱ Na̱'èn‑na̱ nga tìsìkitasoàn kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑na. ’Ti̱sítje̱en, tíkjiaán.KK’Mì ti̱ kiì kjìn 'én kichjàko̱ ìsa̱‑nò. Jyeé nchrobá xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ jè i̱sò'nde; ta̱nga nìmé nga'ñó tjín‑la̱ nga jè si̱ìkijne‑na. vJeK'oa̱á s'ín tibeno̱jmí ítjòn‑nò kjoa̱ koi, mé‑ne k'e̱ nga jye ki̱tasòn, ko̱kjeiín‑nò. 9IkJñò, jyeé kina'yà koni s'ín tìxan‑nò nga 'a̱n tìfia ta̱nga kjoi̱i ìjngoò k'a. Tsà kixi̱ kjoa̱ nga matsjacha‑ná, jñò, ti̱koa̱á ko̱tsjaá‑nò nga xan‑nò: Jye tìfia ñánda tíjna Na̱'èn‑na̱; nga jè Na̱'èn‑na̱ ìsa̱á tíjna ítjòn mì k'oa̱‑ne koni 'a̱n. H’'A̱n, tsjaà‑nò kjoa̱'nchán; ya̱á sìkíjnajñaà ini̱ma̱‑nò. K'oa̱á s'ín tsjaà‑nò koni s'ín 'nchán tìjna̱a, mìtsà k'oa̱s'ín tsjaà‑nò koni s'ín tsjá i̱sò'nde. Kì makájno‑nò ko̱ kì tsakjoòn‑jèn. VG%Jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n si̱ìkasén‑nò Na̱'èn‑na̱, jè ko̱kòya yije‑nò koa̱ si̱ìkítsjeèn‑nò ngats'iì 'én xi tìxan‑nò. nFU’K'oa̱á s'ín tibeno̱jmí yije‑nò 'én koi k'e̱ nga tákó tìjna̱ko̱ ìsa̱‑nò. ,EQJè xi mìkiì matsjakeè‑na mìkiì síkitasòn 'én‑na̱. Jñà 'én xi jñò titsa̱na'yà, mìtsà ts'a̱n, ts'e̱é Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na. qD[Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Jè xi matsjakeè‑na̱ si̱ìkitasòn 'én‑na̱; ko̱ jè Na̱'èn‑na̱ ko̱tsjakeè‑né. Na̱'èn‑na̱ ko̱ 'a̱n kji̱nchrobàchón‑náje̱n; ya̱á ki̱tsa̱jnako̱‑je̱n. dCAKiskònangui Judas (mìtsà jè Iscariote). Kitsò‑la̱: ―Na̱'èn kós'ín ko̱ma nga tà ngaje̱n ko̱kótsejèn‑náje̱n yijo‑lè nga mìtsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱kótsejèn‑la̱ yijo‑lè. BJè xi tíjiìn‑la̱ kjo̱tíxoma‑na̱ ti̱koa̱á síkitasòn‑né, jè‑né xi matsjakeè‑na. Ko̱ jè xi matsjakeè‑na ti̱koa̱á ko̱tsjakeè Na̱'èn‑na̱. 'A̱n, ti̱koa̱á matsjake̱‑ná koa̱ kokoò tsejèn‑la̱ yijo‑na̱. 6AeK'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein jè, jcha̱‑nò nga ya̱á tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱, koa̱ jñò ya̱á titsa̱jnako̱‑ná, ko̱ 'a̱n ya̱á tìjna̱ko̱‑nò. K@Tà chibaá na̱chrjein chija‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde mì ti̱ kiì skoe̱xkon‑na; ta̱nga jñò jcha̱xkon‑ná; ti̱koa̱á ki̱tsa̱jnakon‑nò nga 'a̱n tìjna̱kon‑ná. h?IMìkiì siìkítsa̱jna jcha̱n‑nò, kjoi̱kon ìjngoò k'a‑nò nga kóti̱jnako̱‑nò. >Jè xi si̱ìkasén‑nò Na̱'èn‑na̱, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ xi nguì kjoa̱ kixi̱. Jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, mìkiì ko̱ma skoétjò nga mìkiì beèxkon, ta̱nga jñò yaxkon‑nò nga ya̱ tíjnako̱‑nò, ko̱ ya̱á kíjnajiìn ini̱ma̱‑nò. =5'A̱n, kìtsi'bà‑la̱ Na̱'èn‑na̱ nga kàtasíkasén jngoò‑nò jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, mé‑ne kjit'aà na̱chrjein kíjnako̱‑nò. P<’Jñò, tsà matsjacha‑ná ti̱kitasòn kjo̱tíxoma‑na̱. (;ITsà mé xi si̱jé i̱t'aà ts'a̱n, 'a̱n, sìkitasòn‑ná. K'e̱ nga jè Jesús kitsjaà 'én‑la̱ nga si̱ìkasén jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá .:U Ni̱ta̱ mé xi si̱jé‑la Na̱'èn‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n, 'a̱n sìkitasoàn, mé‑ne jè Na̱'èn‑na̱ jeya kíjna‑ne i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱. d9A Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, ti̱koa̱á ko̱maá‑la̱ s'i̱in xá xi 'a̱n s'iaàn; skanda ìsa̱á tsato s'i̱in, nga 'a̱n, ján tìfia ñánda tíjna Na̱'èn‑na̱. 8w Kàtakjeiín‑nò nga 'a̱n ya̱ tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱, ko̱ jè Na̱'èn‑na̱ ya̱ tíjnako̱‑na. Tsà mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, na̱s'ín tà jè kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ xá‑na̱ xi 'a̱n tìs'iaàn. 7/ ¿A mì mokjeiín‑lè nga 'a̱n, ya̱á tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱, koa̱ jè Na̱'èn‑na̱ ya̱ tíjnako̱‑na? Jñà 'én xi 'a̱n chjàko̱‑nò, mìtsà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n; jè Na̱'èn‑na̱ xi tíjnako̱‑na, jè‑né xi tísíxá i̱t'aà ts'a̱n. 6} Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Ji̱ Felipe, kjòtseé tìjna̱ko̱‑nò, ¿a tà kj'eè yaxkon‑ná? Jè xi jye kijtseèxkon‑na̱, jyeé kijtseèxkon Na̱'èn‑na̱. ¿Mé‑ne ko̱si‑ne: “Ta̱kó‑náje̱n xi Na̱'èn 'mì”? 5Felipe kitsò: ―Ta̱kó‑náje̱n yá‑ne xi Na̱'èn 'mì. Ta̱ k'oa̱á tjín xi ko̱jngoò‑ne takòn‑je̱n. 4Jñò, tsà yaxkon‑ná, ti̱koa̱ jcha̱xkon‑nò Na̱'èn‑na̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé yaxkon ko̱ titsa̱chìtsejèn‑la. O3Jesús kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná xi ndi̱yá, 'a̱n‑ná xi kjoa̱kixi̱, 'a̱n‑ná xi kjoa̱binachon. Ta̱jngoò i̱t'aà ts'a̱n ko̱ma ki̱jchò jñò ñánda tíjna Na̱'èn‑ná. u2cTomás kitsò: ―Na̱'èn mìkiì 'ya‑je̱n ñánda tì'mì. ¿Kós'ín jcha̱‑naje̱n ndi̱yá? A1}Jñò jyeé 'yaà kós'ín fì ndi̱yá ñánda tìfia. >0uKoni s'ín kjián nga kìndaà‑nò i̱'nde, k'oa̱á ti̱s'ín kjoia̱a ìjngoò k'a nga kjíko̱‑nò, mé‑ne ya̱ ñánda kóti̱jna, ti̱koa̱ ya̱ ki̱tsa̱jnako̱‑ná. e/CJán ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ tjín jchán i̱'nde ñánda ma nìkjáya. Tsà mì kixi̱ kjoa̱ nga k'oa̱s'ín tjín, mì‑la tsà tà chjà k'oa̱ xán‑nò nga tìfìkìndaà‑nò jngoò i̱'nde xi tsa̱jòn. z. o’Kì makájno‑nò. Kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ti̱koa̱ kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. ~-u &Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―¿A kixi̱í kjoa̱ nga tíjngoò takoìn nga ji̱ ki̱yá ngajo‑ná? Nguì o̱kixi̱í xi xan‑lè, k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya kóxtí, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná nga mìkiì yaxkon‑ná.$,A %Simón Pedro kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, i̱'ndei̱, ¿mé‑ne mìkiì ko̱ma kjítji̱ngui‑lè? Tíjngoò takoàn nga 'a̱n ki̱yá ngajo‑lè. + $Simón Pedro kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿ñánda tì'mì? Jesús, kitsò‑la̱: ―Ya̱ ñánda tìfia, mìkiì ko̱ma kjítji̱ngui‑ná xi kjoa̱ ni̱to̱n, ta̱nga k'e̱ nga ko̱ma i̱skan, ko̱maá kjítji̱ngui‑ná. * #Tsà k'oa̱s'ín si̱tsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò, k'oa̱á s'ín skoe̱‑ne ngats'iì xi̱ta̱ nga kixi̱ kjoa̱ nga ya̱ chìta'yàt'aà‑ná. 'Én xi kiìchja̱ Jesús nga jè Pedro kjó'mat'in (Mateo 26:31‑35; Marcos 14:27‑31; Lucas 22:31‑34) +)O "Jngoò kjo̱tíxoma xi̱tse̱ tsjaà‑nò: Ti̱tsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. K'oa̱s'ín ti̱tsjacha xinguio̱o koni s'ín 'a̱n kisìtsjakeè‑nò. t(a !Jñò, xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, mìtsà ti̱ tse kóti̱jnako̱ ìsa̱‑nò. Jñò, ki̱nchátsji‑ná ta̱nga k'oa̱á xan‑nò koni kixan‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío: Ya̱ ñánda tìfia, jñò, mìkiì ko̱ma konguió. &'E Nainá tsà jeya tíjna i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱, ti̱jè‑ne Nainá jeya si̱ìkíjna Ki'ndí‑la̱. Ni̱to̱ón jcha̱‑la̱ kjoa̱ jeya‑la̱. I&  K'e̱ nga jye itjo ni'ya Judas nga kiì, Jesús kitsò: ―I̱'ndei̱, jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱, jyeé jeya tíjna. Ti̱koa̱ Nainá jyeé jeya tíjna i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱. %% Judas, k'e̱ nga jye tsakjèn i̱nchra̱jín, ni̱to̱ón itjo ni'ya; kiì; nga jye jñò choòn. Kjo̱tíxoma xi̱tse̱ xi kitsjaà Jesús ~$u Tjín i'nga xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín kisìkítsjeèn; maá‑la̱ tsà títsò‑la̱ Jesús: “Tsojmì ti̱ndí xi ts'e̱ s'eí.” O tsà títsò‑la̱: “To̱n tjiì chiba‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱.” Nga jè Judas nga̱tsja chijtsa to̱n. # Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ xi nchikjèn, ni̱jngoò xi kjòchi̱ya‑la̱ mé‑ne ko̱s'ín kitsò‑ne Jesús. :"m Jè xi̱ta̱ nei̱í ni̱to̱ón jahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ Judas k'e̱ nga kiskoé i̱nchra̱jín. Jesús kitsò‑la̱: ―Jè kjoa̱ xi s'i̱in xátíya ko̱t'i̱in. >!u Kiìchja̱ Jesús kitsò: ―Jè xi tsjaà jngoò‑la̱ i̱nchra̱jín 'nchi̱, jè‑né xi o̱tìxan‑la̱. K'e̱é kitsjaà‑la̱ jè Judas Iscariote, ti‑la̱ Simón.  1 Jè xi̱ta̱ jè, ìsa̱ 'ñó tsibìjnat'aà chrañà‑la̱; kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿yá‑né xi o̱tì'mì‑la̱? 5 Jè Simón Pedro, kitsjaà‑la̱ seña jè xi̱ta̱ xíkjín xi ya̱ tíjnakjoòko̱ Jesús nga sko̱nangui‑la̱ yá‑né xi o̱títsò‑la̱. ' Jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ya̱ tíjnakjoòko̱ k'e̱ nga nchikjèn, jè xi̱ta̱‑la̱ xi jè Jesús 'ñó matsjakeè. / Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, xki̱ xi ján kiskoò'an xíkjín nga mìkiì tíjiìn‑la̱ yá‑ne xi o̱títsò‑la̱ Jesús. pY Jesús k'e̱ nga jye o̱kitsò, 'ñó jchán kokájno‑la̱; ìjngoò k'a kiìchja̱, kitsò: ―Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, i̱ tíjnajiìn jngoò‑nò xi si̱ìnga̱tsja‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑na̱. R Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, jè xi skoétjò xi̱ta̱ xi 'a̱n siìkasén, 'a̱án skoétjò‑na; ko̱ jè xi skoétjò‑na, jè skoétjò jè xi kisìkasén‑na. Kó kitsò Jesús k'e̱ nga tsibéno̱jmí nga jè Judas si̱ìnga̱tsja xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ (Mateo 26:20‑25; Marcos 14:17‑21; Lucas 22:21‑23) #? Tìbeno̱jmí‑nò kjoa̱ koi k'e̱ nga ti̱kj'eè k'oa̱ ma, mé‑ne k'e̱ nga jye k'oa̱s'ín ko̱ma, ko̱kjeiín‑nò nga 'a̱n‑ná [xi Nainá].  ’Mìtsà ngats'ioò k'oa̱tìxan‑nò; bexkon‑ná jñà xi̱ta̱ xi 'a̱n jaàjñaà. Mochjeén‑né nga kàtitasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi kjèn‑ko̱‑na, ti̱jè‑ne xi kondra̱ kiìtji̱ngui‑na.” { I̱'ndei̱ nga jye machi̱ya‑nò kjoa̱ koi, mé ta ndaà‑nò tsà k'oa̱s'ín si̱kitasòn nga ko̱s'ín s'e̱en. O Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, jè xi chi̱'nda tíjna, mìtsà jè tíjna ítjòn‑la̱ nei‑la̱. Ti̱koa̱ jè xi satíxá‑la̱ mìtsà jè tíjna ítjòn‑la̱ jè xi otíxá‑la̱.  'A̱n, k'oa̱á s'ín kìjna jngoò‑nò xkósòn mé‑ne jñò k'oa̱ ti̱s'ín ti̱ko̱o xinguio̱o koni s'ín kàsiìko̱‑nò. 'G 'A̱n, xi Maestro ko̱ Na̱'èn 'mì‑na, kònìjnoa ndso̱koò, jñò ti̱koa̱á mochjeén‑né nga k'oa̱ ti̱s'ín ta̱nìjnoò ndso̱ko̱ xinguio̱o. ta Jñò, k'oa̱á bixón nga Maestro ko̱ Na̱'èn 'mì‑ná. Ndaà bixón, kixi̱í kjoa̱ xi 'mì‑ná. ^5 K'e̱ nga jye tsaníjno ndso̱ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱, tsohòkjá‑ne na̱chro̱kisòn‑'nga‑la̱. Tsibìjnat'aà‑ne ími̱xa̱, kitsò‑la̱: ―¿A machi̱yaá‑nò kjoa̱ xi kàsiìko̱‑nò? H  Jesús koií k'oa̱s'ín kitsò‑la̱: “Mìtsà tà ngats'ioò nga tsjeè kjoàn”, nga jyeé tíjiìn‑la̱ yá‑né xi si̱ìnga̱tsja i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. M Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Jè xi jye tsangàya, tà jè ndso̱ko̱ mochjeén nga saníjno, nga jyeé tsjeè yije yijo‑la̱. Jñò, tsjeé kjoàn na̱s'ín mìtsà kóho̱tjión.  K'e̱é kitsò Simón Pedro: ―Na̱'èn, mìtsà tà ndso̱koaà ta̱nìjnoiì, ti̱koa̱á ta̱nìjnoiì ndsa̱a ko̱ skoaà. 6e Jè Pedro kitsò: ―Mìkiì tsjaà'nde nga ndso̱koaà ko̱nìjnoi. Jesús kitsò‑la̱: ―Tsà mìkiì kóníjnoa ndso̱koiì mìtsà xi̱ta̱ ts'a̱n xán‑lè. 3 Kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―I̱'ndei̱ mìkiì machi̱ya‑lè mé kjoa̱ xi tìs'iaàn, ta̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱é ko̱chi̱ya‑lè. 6 e K'e̱ nga ijchò kasìt'aà‑la̱ Simón Pedro nga mejèn‑la̱ ko̱níjno ndso̱ko̱, Simón kitsò: ―Na̱'èn, ¿a ok'ín‑na nga ji̱ ko̱nìjnoi ndso̱koaà? L  I̱kjoàn kiskoé jngoò tina̱, tsibíya nandá, tsibíts'ia̱ nga tsaníjno ndso̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, i̱kjoàn kisìxìjno‑ne jè nikje toalla xi tíkjá ndáyá‑la̱.  ' Jesús tsasítje̱n‑t'aà ími̱xa̱, jaàxìn na̱chro̱ xi kisòn‑'nga‑la̱, kiskoé jngoò nikje toalla, tsibíkjá ndáyá‑la̱. J   Jesús jyeé tíjiìn‑la̱ nga jè Na̱'èn‑la̱ kisìnga̱tsja yije kjoa̱ nga jè ko̱tìxoma‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑ne ko̱ ti̱jè tífìko̱ ìjngoò k'a‑ne.    K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús tíkjèn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱, ko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í jyeé k'oa̱s'ín tsibíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Judas Iscariote, ti‑la̱ Simón, nga jè si̱ìnga̱tsja Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. J  Chibaá na̱chrjein chija‑ìsa nga ki̱tjo s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Jesús jyeé tíjiìn‑la̱ nga jye ijchò na̱chrjein nga si̱ìkíjna i̱sò'nde nga jye tífìko̱‑ne Na̱'èn‑la̱. Ta̱nga Jesús tjòkeè kijtseè yije xi̱ta̱‑la̱ i̱ i̱sò'nde kóni skanda jyehet'aà na̱chrjein‑la̱. S 2Be‑ná jè kjo̱tíxoma‑la̱ Na̱'èn‑na̱, jè xi tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Jñà 'én xi 'a̱n chjà, k'oa̱á s'ín chjà koni s'ín tsatíxoma‑na Na̱'èn‑na̱.5c 1K'e̱ nga chjà, mìtsà tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n sìkjeén, jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na kitsjaà‑na o̱kixi̱ kós'ín chjà koa̱ mé 'én xi kokoòya. G 0Jè xi ochrjekàngui‑na̱ nga mìkiì kjoétjò 'én‑na̱, tjín xi tsjá‑la̱ kjo̱'in. Jè 'én xi jye 'a̱n kichjà, jè tsjá‑la̱ kjo̱'in k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. }s /Jè xi 'nchré 'én‑na̱ ko̱ mìkiì síkitasòn, mìtsà 'a̱n tsjaà‑la̱ kjo̱'in nga mìtsà koi xá j'i̱‑na nga kjo̱'in tsjaà‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, koií xá j'i̱‑na nga ko̱chrjekàjñaà kjo̱'in xi̱ta̱ i̱sò'nde. =s .'A̱n xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱, koií xá j'i̱‑na i̱ i̱sò'nde, nga ngats'iì xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mì ya̱ kítsa̱jnajiìn i̱jiìn jñò. T! -Jè xi beèxkon‑na, ti̱koa̱á beèxkon‑né jè xi kisìkasén‑na. c? ,Jesús 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mìtsà tà i̱t'aà ts'a̱n mokjeiín‑la̱, ti̱koa̱á mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ xi jè kisìkasén‑na̱. E +Jè xi mejèn‑la̱ nga ìsa̱ ndaà kítsa̱jna nga nguixko̱n xi̱ta̱ mì k'oa̱‑ne koni nga nguixko̱n Nainá. 'Én xi kiìchja̱ Jesús, nga jè koi̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ mS *Na̱s'ín koa̱tsò 'én koi, kjìn xi̱ta̱ judío kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, skanda kòkjeiín i'nga‑la̱ xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱. Ta̱nga mìtsà jngoò k'a tsakó yijo‑la̱ nga jye kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo; nga jñà tsakjón‑la̱ jñà xi̱ta̱ fariseo, tsà ya̱ ko̱chrjekàjiìn ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. ~  )Isaías, koií k'oa̱s'ín kiìchja̱‑ne nga jyeé kijtseè jè kjoa̱ jeya‑la̱ Jesús nga i̱t'aà ts'e̱é kiìchja̱. } (Nainá tsibíchjoà xko̱n,
kisìtájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱,
mé‑ne nga mìkiì ko̱tsejèn‑la̱,
mìkiì ko̱chi̱ya‑la̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱
nga ti̱koa̱ mì 'a̱n kji̱nchrobàt'aà‑na̱ nga 'a̱n sìndaà‑na̱. | 'Koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kòkjeiín‑la̱, nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ ìjngoò k'a xo̱jo̱n‑la̱ Isaías ñánda tsò: x{i &Koií tsitasòn 'én xi kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya̱ nga̱jo̱‑la̱ Nainá, nga kitsò:Na̱'èn, ¿yá‑né xi tímokjeiín‑la̱ 'én‑ná xi kinokjoàyaá?¿Yá xi tìhokoò‑la̱ nga'ñó xi tjín‑lè? t~~5}Q|Q{ zNy'x wutts-rqqlpp o\nm;lljjhh5ffdd;cDbar`=_0^T]\^[ZZbYY X"W$UT'S?7==Z<;v::9S766k544K3w110./K.-f,T+**K))(''!&?%$$""# Z%K<@P e Y [ l2O%Nguì o̱kixi̱í xi xan‑lè, k'e̱ nga ti̱sa̱ ti titsjoi, ji̱ ta̱jngoó kichíkjeí nikje‑lè k'e̱ nga k'iìn ñánda mejèn‑lè nga k'oín. Ta̱nga k'e̱ nga jye ko̱jchíngui, tà kjoén‑né ndsei̱i. Kj'ei̱í xi̱ta̱á si̱ìkákjá‑lè nikje‑lè, kjoi̱ko̱‑lè ñánda nga majìn‑lè nga k'oín. t$aXi ma‑ne jàn k'a, ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Simón, ti‑la̱ Jonás, ¿a matsjacha‑ná? Pedro, ba kis'e‑la̱ nga ma‑ne jàn k'a nga kjònangui‑la̱ tsà nga matsjakeè‑né. Kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, 'ya yije‑né, jyeé tíjiìn‑lè nga matsjake̱‑lè. Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱kindi̱i jñà orrè‑na̱. #Xi ma‑ne jò k'a, Jesús ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Simón, ti‑la̱ Jonás, ¿a matsjacha‑ná? Kiìchja̱ Pedro, kitsò: ―Jon Na̱'èn, jyeé 'yi nga matsjake̱‑lè. Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱kindi̱i jñà orrè‑na̱. J" K'e̱ nga jye tsakjèn, Jesús kiskònangui‑la̱ Simón Pedro, kitsò‑la̱: ―Ji̱, Simón, ti‑la̱ Jonás, ¿a ìsa̱á ndaà matsjacha‑ná mì k'oa̱‑ne koni jñà koi? Pedro kitsò: ―Jon Na̱'èn, jyeé 'yi nga matsjake̱‑lè. Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱kindi̱i jñà ndí i̱xti orrè‑na̱. e!CYa̱ ma‑ne jàn k'a nga tsakó‑la̱ yijo‑la̱ Jesús jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱ nga jye jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Jesús, mé‑ne jàn k'a kiìchja̱‑la̱ Simón Pedro   Jesús, kiì kasìt'aà chrañà‑la̱, kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á ti kisìko̱ jñà ti̱n. [/ Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrobá, ti̱chioò. Ta̱nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò ikon nga kiskònangui‑la̱ yá‑né jè. Nga̱ jyeé tíjiìn‑la̱ nga jè Na̱'èn‑ná Jesús. kO Simón Pedro, jahas'en chitso. Kiskoé na̱'ya ti̱n, tsibífet'aà nangui. Jngoò sìndo̱ ko̱ icháte jàn ma‑ne jñà ti̱n iì xi 'ncha na̱'ya. Na̱s'ín 'ñó kjìn ma‑ne ti̱n, jè na̱'ya mìkiì kixajndà. X) Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrohóko̱o i'nga ti̱n xi sa̱ jye kitjoé‑nò. 7 Xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga tsitajen chitso, kijtseè i̱t'aà nangui tjítse jngoò ni'ín. Jngoò ti̱n tímatsjò, ti̱koa̱ kijtseè i̱nchra̱jín.  Jñà xi̱ta̱ xi i'nga xi ngásòn ya̱ kota'yàt'aà‑la̱, kiìko̱ jè chitso; tífejiìn nandá jè na̱'ya ti̱n nga kjìn jchán ti̱n 'ncha; nga mìtsà kjiìn kijna jè chitso; tjín‑la̱ tsà jngoò sìndo̱ metro ñánda kijnajiìn nandá. Jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi 'ñó matsjakeè xi ngásòn ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱ jè Simón Pedro: ―Jè Na̱'èn‑ná Jesús xi o̱kji. Simón Pedro, k'e̱ nga kiì'nchré nga jè Na̱'èn‑ná Jesús, ni̱to̱ón tsohòkjá na̱chro̱‑la̱ (nga sa̱ ítjòn tà nikje kjinguií íkjá), i̱kjoàn kiskìngui nandá nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. \1Jè Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱: ―Ti̱katje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑nò ya̱ kixi̱ xijngoaà chitso. Sa̱kò‑nò ti̱n. Jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín kisìkatje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑la̱. K'e̱ nga tsachrjekàjiìn‑ne, jye mì ti̱ kiì ma bitjokàjiìn‑ne na̱'ya‑la̱ nga 'ñó jchán kjìn ti̱n 'ncha. Jesús kitsò‑la̱: ―I̱xti, ¿a kj'eè sakó chiba‑nò ti̱n? Jñà xi̱ta̱‑la̱ kitsò: ―Majìn, ni̱mé tjín. /WK'e̱ nga jye kis'e i̱sén, Jesús tsatsejèn, tsasìjna ya̱ i̱ndiì nandá, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mìkiì kijtseèxkon tsà jè Jesús. %Simón Pedro kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xíkjín: ―Ti̱n kó‑lá tífì tsobà'ñoá nga sik'èn. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱ onguíko̱‑lèje̱n. I̱kjoàn kiì, jahas'en jngoò chitso. Ta̱nga ni̱tje̱n jè, ni̱mé ti̱n kisakò‑la̱. >uTítsa̱jna kjoò Simón Pedro ko̱ Tomás, xi ti̱koa̱ Dídimo tsò‑la̱ ['én xi tsòya‑ne: Ti'ño̱], ko̱ Natanael xi Caná i̱'nde‑la̱, nangui xi chja̱‑ne Galilea. Ti̱koa̱ títsa̱jna jñà i̱xti‑la̱ Zebedeo ko̱ nguì jò ìsa̱ xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús. - UJesús, ìjngoò k'a tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱ndiì ndáchikon xi 'mì Tiberias. Jñà kjoa̱ koi, kiís'ín komà. {Tà jñà 'én koi k'oa̱s'ín kitjei mé‑ne nga ko̱kjeiín‑nò nga Jesús, jè xi Cristo, [jè xi xó kinìkasén‑ne] xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. Ko̱ mé‑ne k'e̱ nga ko̱kjeiín‑nò s'e̱é‑nò kjoa̱binachon xi i̱t'aà ts'e̱.1Ta̱xki̱ kjìn jchán kjo̱xkón kis'iìn ìsa̱ Jesús nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi mìkiì tjít'aà xo̱jo̱n jè. xiJesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱ Tomás, koií kjoa̱‑la̱ mokjeiín‑lè nga kà'ya‑ná. ¡Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ na̱s'ín mìkiì beèxkon‑na! Mé‑ne k'oa̱s'ín kitjei‑ne xo̱jo̱n jè lQK'e̱é kiìchja̱ Tomás, kitsò: ―¡Ji̱ xi Na̱'èn xan‑lè ko̱ xi Nainá xan‑lè! veJesús, i̱kjoàn kitsò‑la̱ Tomás: ―Chi̱nìs'in na̱jnóndsei̱i i̱jndé, chítsejèn‑la̱ ndsa̱a. Nchrobákoi̱i ndsei̱i, chi̱nìs'in ni̱si̱n‑na̱. Kì k'oa̱á s'ín mìkiì mokjeiín‑lè. Kàtakjeiín‑lè. ,QXi jye komà jiìn na̱chrjein, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ìjngoò k'a ya̱ títsa̱jna; jyeé ya̱ tíjna‑ne Tomás; ta̱nga jè xotjoa̱ ni'ya tíchjoàjto‑né. Ijchò Jesús, tsasíjnajiìn osen‑la̱, kitsò‑la̱: ―Jñò, kàtas'e‑nò kjoa̱'nchán. r ]Jñà xi̱ta̱ xi i'nga xi ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱ Tomás: ―Kà'ya‑náje̱n Na̱'èn‑ná Jesús. Tomás kitsò: ―Tsà mìkiì skoeè tsja ñánda kisinchaàs'en xó, ko̱ tsà mìkiì skinìs'en na̱jmá ndsa̱a ñánda kitáx'a̱, ko̱ tsà mìkiì skinìs'en ndsa̱a ya̱ ni̱si̱n‑la̱, mìkiì ko̱kjeiín‑na. O Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne, jngoò xi 'mì Tomás, xi ti̱koa̱ Dídimo tsò‑la̱ ['én xi tsòya‑ne: Ti'ño̱], mìkiì ya̱ tíjna k'e̱ nga ijchò Jesús.  Jñà xi̱ta̱ xi jñò si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱, jcha̱t'aà‑la̱, jñá xi jñò mìkiì si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱, k'oa̱á s'ín kítsa̱jna nga mìkiì jcha̱t'aà‑la̱. K'e̱ nga kijtseè Tomás nga jye jaáya‑la̱ Jesús  wK'e̱ nga jye o̱kitsò, i̱kjoàn kiskìnomájno, kitsò‑la̱: ―Chjoé jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. / WJesús, ìjngoò k'a kitsò‑la̱: ―Jñò, kàtas'e‑nò kjoa̱'nchán. Koni s'ín kisìkasén‑na Na̱'èn‑na̱, jñò, k'oa̱á ti̱s'ín siìkasén‑nò. ;oK'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱, tsakó‑la̱ tsja ko̱ nindaà ni̱si̱n‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ 'ñó tsja kis'e‑la̱ k'e̱ nga kijtseè Jesús. K'e̱ nga jye kòjñò, ti̱jè‑ne na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tíchjoàjto‑la̱ xotjoa̱‑la̱ ni'ya ñánda chixoña nga jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ judío. Jesús jahas'en ni'ya, tsasìjnajiìn osen‑la̱ xi̱ta̱‑la̱, kisìhixat'aà, kitsò‑la̱: ―¿A ta k'oa̱á ndaà‑ne? Kàtas'e‑nó kjoa̱'nchán. 8iMaría Magdalena kiì kisìkí'nchré jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús nga jye kijtseèxkon Jesús, ti̱koa̱ tsibéno̱jmí‑la̱ 'én xi kiìchja̱ Jesús. K'e̱ nga jè Jesús tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ (Mateo 28:16‑20; Marcos 16:14‑18; Lucas 24:36‑49) ;oJesús, kitsò‑la̱: ―Kì 'a̱n nìko̱‑ná nga kj'eè kiì fì mijìn‑koa̱a jè Na̱'èn‑na̱. Ta̱nga t'in ti̱kí'nchré jñà 'ndsè, ko̱t'ìn‑la̱ nga jye tìfikoa̱a jè Na̱'èn‑na̱ jè xi ti̱koa̱ Na̱'èn‑nò ma, jè xi Nainá xan‑la̱, xi ti̱koa̱ Nainá 'mì‑là. &EJesús kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―¡María! Ko̱ jè María, kisìkátji, kitsò‑la̱: ―¡Raboni! ―'én hebreo xi tsòya‑ne: Maestro. J Jesús kitsò‑la̱: ―Ji̱ ndí chjo̱ón, ¿mé‑ne chìhindáya‑ne? ¿Yá xi binchaàtsji? Jè María, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn, maá‑la̱ tsà jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱'nde jè, kitsò‑la̱: ―Ji̱ na̱'èn, tsà ji̱ kiìkoi̱i, ko̱t'ìn‑ná ñánda kinìkájnei mé‑ne nga kíkjaá‑na. María k'e̱ nga o̱kitsò, kisìkátji sko̱, kijtseè Jesús nga ya̱ síjna, ta̱nga mìkiì beè tsà jè‑né. pY Jñà àkja̱le̱, kitsò‑la̱ María: ―Ji̱ ndí chjo̱ón, ¿mé‑ne tìchìhindáya‑ne? Jè María kitsò: ―Koií tìkjindáya‑na, jyeé kiìko̱ xi̱ta̱ yijo‑la̱ Na̱'èn‑na̱; mìkiì be ñánda kisìkájna. $A Kijtseè jò àkja̱le̱ xi nikje chroba íkjá. Jngoò tíjna ya̱ sko̱ ñánda kisijna yijo‑la̱ Jesús; jè xi ìjngoò ya̱ tíjnangui ndso̱ko̱. ^5 Ta̱nga jè María Magdalena, ya̱á tsibìjna ndi̱tsiaán nga tíkjindáyat'aà‑la̱ nga̱jo̱ i̱tsjó; k'e̱ nga tíkjindáya tsasìñia nga kiskoòtsejèn‑s'en jè nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ Jesús. (~I Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kiì‑ne ni'ya‑la̱. K'e̱ nga jè Jesús tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jè María Magdalena (Marcos 16:9‑11) A}{ Kj'eè kiì ndaà machi̱ya‑la̱ nga k'oa̱s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga jè Jesús, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga kjoa̱áya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. ||qK'e̱é jahas'en‑ngui xi̱ta̱ xi ìjngoò, jè xi ijchò ítjòn; kijtseè kjoa̱ xi komà, kòkjeiín‑la̱. {)Ti̱koa̱ kijtseè jè nikje xi kisìjtéjiìn sko̱ Jesús. Mìtsà ya̱ tsátijiìn‑la̱ nikje xi i'nga. Xìn kijna nga tíxkóya‑la̱. z-I̱kjoàn ijchò tji̱ngui Simón Pedro, jè‑né xi jahas'en‑ngui nga̱jo̱ i̱tsjó, ti̱koa̱ kijtseè nga tà jñà nikje‑la̱ kjioò. y1K'e̱ nga tsasìñia kiskoòtsejèn‑s'en nga̱jo̱, kijtseè nga tà jñà nikje‑la̱ kjioò, ta̱nga mìkiì jahas'en‑ngui ya̱ nga̱jo̱. QxIngajò xi̱ta̱ koi, 'ñó jchán tsangachikon, ta̱nga jè xi ìjngoò, ìsa̱á 'ñó tsangachikon mì k'oa̱á‑ne koni jè Pedro. Ìsa̱á ítjòn ijchò ya̱ nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ Jesús. wPedro ko̱ xi̱ta̱ xi ìjngoò xi ngásòn ya̱ kiskoòta'yàt'aà‑la̱ Jesús, kiì katsejèn‑la̱ jè nga̱jo̱ i̱tsjó. vK'e̱é tsangachikon, kiìkon ñánda tíjna Simón Pedro ko̱ xi̱ta̱ xi ìjngoò xi ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, jè xi 'ñó matsjakeè, kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱, jyeé kiìko̱ jè Na̱'èn‑ná. Mìkiì 'yaá ñánda kisìkájna. (u KJè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, jè María Magdalena 'ñó ta̱jñòya kiì, nga kiì katsejèn‑la̱ i̱tsjó ñánda kisìhijiìn Jesús; tákó jñò choòn k'e̱ nga kiì. K'e̱ nga ijchò, kijtseè nga jye kitjaàxìn nda̱jo̱ xi tíchjoàjto‑ne jè nga̱jo̱ i̱tsjó. 5tc*Ya̱á kisìkájna yijo‑la̱ Jesús nga ìsa̱ chrañàt'aà nga jyeé tímats'ia̱ na̱chrjein nìkjáya ts'e̱ xi̱ta̱ judío, jè víspera‑la̱ s'eí Paxko̱._s7)Ya̱ i̱'nde ñánda kisit'aà krò Jesús, tjín jngoò i̱'nde ñánda títje̱ tsojmì tjè; ya̱á ti̱x'á jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ mik'en xi nguì xi̱tse̱, ñánda ni̱ saà jngoò mik'en sijnaya. Nr(José ko̱ Nicodemo, kiìko̱ yijo‑la̱ Jesús. Kisìkájtéjno nikje xi tjín‑la̱ chijo xi ndaà jne̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga sihijiìn mik'en. Oq'Ti̱koa̱ ijchò Nicodemo, jè xi̱ta̱ xi ijchòkon jngoò k'a Jesús k'e̱ nga jñò. 'Ya chijo jne̱ xi tsjájiìn‑la̱ chijo xi 'mì mirra ko̱ áloe. Ma‑la̱ tsà katé kilo chijo xi 'ya. p9&K'e̱ nga jye komà kjoa̱ koi, José xi ya̱ na̱xa̱ndá Arimatea i̱'nde‑la̱, ti̱koa̱á jè xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ta̱nga tà tsajmeè'ma‑né nga jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ judío. Tsibítsi'ba‑la̱ Pilato nga kàtatsjá'nde‑la̱ nga kji̱ko̱ yijo‑la̱ Jesús. Pilato kitsjaà'nde‑né. José kiskónáje̱n‑t'aà krò yijo‑la̱ Jesús, i̱kjoàn kiìko̱. Po%Ti̱koa̱á tjít'aà‑né ñánda tsò: “Jè skótsejèn‑la̱ jè xi kiskíx'a̱kjá ni̱si̱n‑la̱.” K'e̱ nga kisìhijiìn Jesús (Mateo 27:57‑61; Marcos 15:42‑47; Lucas 23:50‑56) )nK$Kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn‑ne koni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Ni̱jngoò nindaà‑la̱ ko̱kjàn.” fmE#Jè xi kijtseè kjoa̱ koi, jè‑né xi tsjá 'én nga kixi̱ kjoa̱, ko̱ jè 'én xi tsjá, nguì 'én kixi̱‑né, ndaà tíjiìn‑la̱ nga 'én kixi̱í xi béno̱jmí, mé‑ne jñò ti̱koa̱ ko̱kjeiín‑nò. l"Ta̱nga jngoò soldado tsibísekjá ni̱si̱n‑la̱ jngoò ki̱cha̱ xi 'mì lanza. I̱kjoàn itjo jní ko̱ nandá. kw!Ta̱nga k'e̱ nga ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kijtseè nga jye k'en. Mìkiì tsakján nindaà chrjomí‑la̱. %jC Kiì jñà soldado nga tsakján nindaà chrjomí‑la̱ jè xi síjna ítjòn; k'oa̱á ti̱ kisìko̱ jè xi ìjngoò xi ngásòn ta̱ña kisit'aà krò. 9ikTà jngoò na̱chrjein chija‑la̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱; jñà xi̱ta̱ judío majìn‑la̱ nga ya̱ si̱tjo̱bát'aà krò yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en jè na̱chrjein nìkjáya (koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó xkón jè s'eí Paxko̱). Tsibítsi'ba‑la̱ Pilato nga kàtatsjá o̱kixi̱ mé‑ne nga kàtakjàn‑ne nindaà chrjomí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjo̱ót'aà krò, i̱kjoàn kàtakjínáje̱n‑t'aà krò. 7hgJesús, k'e̱ nga jye kits'iì nandá vinagre, i̱kjoàn kitsò: ―Jyeé tsitasòn yije. Tsibíjnajteén sko̱, k'en. Mé‑ne kiskíx'a̱kjá‑ne ni̱si̱n‑la̱ Jesús ;goYa̱á tíjna jngoò ti̱jí xi tjíya nandá vinagre. Kiskoé tsa̱nga̱, kisìka'nchi̱‑ne vinagre, i̱kjoàn tsibí'a jngoò yá, tsijmeé'a chrañà‑la̱ tso'ba Jesús. %fCXi jye komà, Jesús kijtseè nga jye tsitasòn yije, kitsò: ―Xíndá‑na. K'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. "e=I̱kjoàn kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi 'ñó matsjakeè: ―Ya̱ síjna nea̱‑lè. Skanda ti̱k'e̱‑ne jè xi̱ta̱ jè kiskoétjò jè nea̱‑la̱ ya̱ ni'ya‑la̱. K'e̱ nga k'en Jesús (Mateo 27:45‑56; Marcos 15:33‑41; Lucas 23:44‑49) :dmJesús, k'e̱ nga kijtseèxkon nea̱‑la̱ ko̱ jè xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi 'ñó matsjakeè, kitsò‑la̱ nea̱‑la̱: ―Chjo̱ón, ya̱ síjna ki'ndí‑lè. cYa̱á nchat'aà chrañà‑la̱ krò nea̱‑la̱ Jesús ko̱ ndichja ko̱ María chjo̱ón‑la̱ Cleofas ko̱ María Magdalena. Hb Kitsò‑la̱ xíkjín: ―Mìkiì si̱xajndá; tà si̱skáko̱‑ná yá ts'e̱ ko̱ma. Jè kjoa̱ koi k'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Nikje‑na̱ kisìka'bí‑la̱ xíkjín;
jè nikje ndojò‑na̱ tà kisìskáko̱‑né. Jñà soldado, k'oa̱á kis'iìn. aJñà soldado k'e̱ nga jye tsohót'aà krò Jesús, tsibíxkó nikje‑la̱; ñijòn ya kis'iìn. Íjngó íjngó ya kitsjaà‑la̱ xíkjín. Ti̱koa̱ kiskoé jè nikje ndojò‑la̱ xi x'ió kji, mìkiì kitjahaña, tà kijna ndojò‑né. `)Kiìchja̱ Pilato kitsò: ―Koni s'ín jye kàkjiaà, k'oa̱á s'ín kàtìjna. K'e̱ nga jñà soldado, kisìjòya nikje‑la̱ Jesús 7_gJñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ts'e̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱ jè Pilato: ―Kì k'oa̱á s'ín chjiì xi tsò: “Xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” K'oa̱á s'ín chjí xi tsò: “Xi̱ta̱ jè, k'oa̱á tsò nga jè‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” X^)Jñà 'én koi, kjìn xi̱ta̱ judío tsibíxke̱jiìn; nga̱ ya̱ i̱'nde ñánda kisit'aà krò Jesús, ya̱á chrañàt'aà‑la̱ na̱xa̱ndá. 'Én hebreo tjít'aà ko̱ 'én griego, ko̱ 'én latín. ]#Pilato kiskiì 'én xi tsohót'aà sko̱ krò xi tsò: “Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱, Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” I\ K'e̱ nga ijchòko̱ i̱'nde jè, tsohót'aà krò, ko̱ nguì jò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, íjngó íjngó kisinchaàt'aà‑la̱ nga ngobà ngobà. Jè Jesús kìsasíjna jngoò osen‑la̱. [Jesús itjo, 'yajen krò‑la̱; ya̱á kiìko̱ ya̱ i̱'nde ñánda 'mì I̱'nde Sko̱ Mik'en, xi 'én hebreo Gólgota 'mì. 7ZgPilato kisìnga̱tsja nga kàtát'aà krò. Jñà xi̱ta̱ koi kiìko̱ Jesús. K'e̱ nga kisit'aà krò Jesús (Mateo 27:32‑44; Marcos 15:21‑32; Lucas 23:26‑43) TY!Jñà xi̱ta̱ judío 'ñó jchán kiìchja̱ kitsò: ―¡Kàtabiyaà! ¡Kàtabiyaà! ¡Tjat'aà krò! Pilato kitsò‑la̱: ―Xi̱ta̱xá ítjòn‑nò, ¿a krò kót'aà? Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kiìchja̱ kitsò: ―Ngaje̱n, tsjìn‑naje̱n xi̱ta̱xá ítjòn xi kj'ei̱í, tà jè ta̱ jngoò César. >XuTa̱ jngoò na̱chrjein chija‑la̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱; jyeé kjo̱meè bijchó nchisen. Pilato, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío: ―¡I̱ síjna xi̱ta̱xá ítjòn‑nò! LW Pilato, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kiìko̱ Jesús ján ndi̱tsiaán; tsibìjnasòn íxi̱le̱‑la̱ ya̱ i̱'nde ñánda 'mì I̱sòn Chrjó Nda̱jo̱; Gabatá 'mì nga 'én hebreo. mVS Ti̱jè‑ne hora, jè Pilato mejèn‑la̱ si̱ìkíjnandei̱í Jesús ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, tsà si̱kíjnandei̱í‑ne, mìtsà amigo tsi̱ji ma César xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ts'e̱ Roma. Ni̱ta̱ yá‑ne xi xi̱ta̱xá ítjòn tsò‑la̱ yijo‑la̱, kondra̱ ts'e̱é César. tUa Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―Ni̱mé‑la xi tjí'nde‑lè i̱t'aà ts'a̱n tsà mìtsà Nainá kitsjaà‑lè. Jè xi̱ta̱ xi sínga̱tsja‑na i̱t'aà tsi̱ji, ìsa̱á tse jé tjín‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni ji̱. AT{ Pilato kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne mì nokjoà‑ná? ¿A mì 'ya‑jèn? 'A̱n, tjí'ndeé‑na nga kot'aà‑lè krò, ti̱koa̱ tjí'ndeé‑na nga siìkíjnandei̱í‑lè. S% Pilato, jahas'en ìjngoò k'a ni'ya osen, kitsò‑la̱ Jesús: ―¿Ñánda‑ne i̱'nde‑lè? Ta̱nga Jesús, mìkiì kiìchja̱‑la̱. XR)Pilato, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, ìsa̱á 'ñó ndaà kitsakjòn. 0QYKiìchja̱ jñà xi̱ta̱xá‑la̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱ Pilato: ―Ngaje̱n, tjín jngoò‑naje̱n kjo̱tíxoma; k'oa̱á s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma tsa̱je̱n: Xi̱ta̱ jè, mochjeén‑né nga ki̱yá, koií kjoa̱‑la̱ nga Ki'ndí‑la̱ Nainá tsò‑la̱ yijo‑la̱. ^P5K'e̱ nga kijtseèxkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱, tsibíts'ia̱ nga 'ñó jchán kiìchja̱, kitsò: ―¡Tjat'aà krò! ¡Tjat'aà krò! K'e̱é kitsò jè Pilato: ―Jñò, sobà tanguíko̱o nga tjat'aà krò. 'A̱n, nìmé jé xi sakót'aà‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. "O=Itjo Jesús, tjí'a corona na'yá sko̱; íkjá nikje xi sko kjoàn; Pilato kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: ―I̱ síjna xi̱ta̱ jè. uNcPilato itjoko̱ ìjngoò k'a ya̱ ndi̱tsin, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: ―Chítsejèn‑là, i̱ j'iìko̱ ìjngoò k'a‑nò mé‑ne nga jcha̱‑nò nga nìmé jé sakót'aà‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. M/Kitsò‑la̱: ―A ta k'oa̱á ndaà‑ne ji̱ xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío 'mì‑lè. I̱kjoàn kisìjts'iìn‑t'aà kjín. zLmJñà soldado tsibíndaà jngoò corona na'yá, tsibí'a sko̱ Jesús, i̱kjoàn kisìkákjá jngoò nikje sko. [K 1Pilato kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ jñà xi̱ta̱ soldado nga tsajá‑la̱ Jesús. XJ)(Ìjngoò k'a 'ñó jchán kiìchja̱ kóho̱tjín xi̱ta̱ judío, kitsò: ―Majìn, jè Jesús, mìkiì kíjnandei̱í, jè Barrabás kíjnandei̱í. Ta̱nga jè Barrabás xi̱ta̱ chijé‑né.gIG'Jñò, k'oa̱á s'ín tjín kjo̱tíxoma‑nò k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱: bìjnandei̱í jngoò xi̱ta̱ xi nda̱yá títsa̱jna. ¿A mejèn‑nò nga kàtìjnandei̱í jè Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? nHU&Pilato kiskònangui, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑né xi 'mì‑la̱ kjoa̱kixi̱? K'e̱ nga kitjoònè kjoa̱ Jesús nga ki̱yá (Mateo 27:15‑31; Marcos 15:6‑20; Lucas 23:13‑25) K'e̱ nga jye kiskònangui Pilato, ìjngoò k'a itjo ni'ya osen. Kiìkon xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱: ―Xi̱ta̱ jè, nìmé jé xi sakót'aà‑na i̱t'aà ts'e̱. G%Pilato, ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, ¿a xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑lè? Kiìchja̱ Jesús kitsò: ―Ngaji̱í xi o̱si nga xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑na. Koií xá kits'iìn‑na ko̱ koií xá j'i̱‑na i̱ i̱sò'nde, mé‑ne nga kèno̱jmiá i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱. Ngats'iì xi fìt'aà‑la̱ kjoa̱ kixi̱, 'nchré 'én‑na̱. zFm$Kiìchja̱ Jesús kitsò: ―Mìtsà i̱ i̱sò'nde tjínè‑na nga kotiìxoma. Tsà k'oa̱á‑la s'ín tjín jñà xi̱ta̱‑na̱ ko̱si̱ko̱‑na nga mì ya̱ ko̱nga̱tsja ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Ta̱nga mìtsà i̱ kotiìxoma. dEA#Pilato kitsò: ―'A̱n, mìtsà xi̱ta̱ judío‑ná. Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑lè ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, jñà xi kòfì sínga̱tsja‑na̱ i̱t'aà tsi̱ji. ¿Mé kjoa̱ xi chinchaàtsji? 'DG"Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿A tà kjo̱hítsjeèn tsi̱ji‑né nga k'oa̱ tisi, a xi kj'ei̱í xi̱ta̱á o̱kitsò‑lè i̱t'aà ts'a̱n? )CK!Pilato, ìjngoò k'a jahas'en ni'ya osen, kiìchja̱‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿A ji̱‑né xi 'mì‑lè xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? B  K'oa̱s'ín komà‑ne nga tsitasòn 'én xi kitsò Jesús k'e̱ nga tsibéno̱jmí kós'ín ko̱mat'in k'e̱ nga ki̱yá. kAOK'e̱é kitsò Pilato: ―Tanguíko̱o, jñò tìndaàjiìn‑là koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑nò. Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: ―Ngaje̱n mìkiì tjí'nde‑naje̱n nga ta̱xki̱ si̱k'en jngoò‑je̱n xi̱ta̱. |@qJñà xi̱ta̱ judío kitsò: ―Tsà nìmé jé tjín‑la̱, mì‑la ji̱ titsa̱nìnga̱tsja‑lèje̱n. "?=K'oa̱á komà‑ne nga itjo ni'ya osen jè Pilato, kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱: ―¿Mé kjoa̱ xi ongui‑nò xi̱ta̱ jè? L>Kiìko̱‑ne Jesús ya̱ ni'ya‑la̱ Caifás skanda ján ni'ya osen ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. Nga jye tís'e i̱sén, jñà xi̱ta̱ judío mìkiì jahas'en ni'ya osen koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ nga majìn‑la̱ nga si̱ìkits'ón yijo‑la̱ mé‑ne ko̱ma ko̱kje̱n‑ne s'eí paxko̱. X=)Jè Pedro, ìjngoò k'a tsibìjna'mat'in Jesús, i̱kjoàn ni̱to̱ón kiskindàya kóxtí. K'e̱ nga tsibìjna Jesús ya̱ nguixko̱n Pilato (Mateo 27:1‑2, 11‑14; Marcos 15:1‑5; Lucas 23:1‑5) < I̱kjoàn kiskònangui ìjngoò‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn; xíkjín ma xi̱ta̱ xi jè Pedro tsatet'aà líká‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, ya̱á kijtseèxkon‑lè ko̱ Jesús ya̱ i̱'nde ñánda tjín tsojmì tjè. 1;[Jè Pedro ya̱ síjnat'aà‑la̱ ni'ín nga tísíhiso‑la̱ yijo‑la̱; jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, ¿a mìtsà ti̱koa̱ ya̱ chìta'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ jè? Jè Simón Pedro tsibìjna'ma, kitsò: ―Majìn, mì ya̱á kota'yàt'aà‑la̱. :)Nga k'oa̱s'ín tjít'aà'ñó Jesús, jè Anás kisìkasén ñánda tíjna jè Caifás jè xi no̱'miì ítjòn tíjna koi na̱chrjein. K'e̱ nga jè Pedro ìjngoò k'a kitsò nga mìkiì beèxkon jè Jesús (Mateo 26:71‑75; Marcos 14:69‑72; Lucas 22:58‑62) 29]Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Tsà ch'o tsò 'én xi tìchjà, koa̱tìn‑ná, kó xán. Ta̱nga tsà ndaà tsò 'én xi tìchjà, ¿mé‑ne ti'bé‑ná? s8_K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, jngoò xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn síjnat'aà chrañà‑la̱, kisìjts'iìn‑t'aà kjín Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne 'én xi nokjoàkoi̱i no̱'miì ítjòn? ?7w¿Mé‑ne 'a̱n chjinangui‑ná? Jñà chji̱nangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kiì'nchré‑na, mé 'én xi tsakoòya‑la̱. Jñà xi̱ta̱ koi, ndaà tíjiìn‑la̱ kó kixan‑la̱. 6!Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―'A̱n, kichjàjiìn osen‑la̱ xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde. Kjit'aà na̱chrjein tsakoòya ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ko̱ ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn ñánda bixoña yije xi̱ta̱ judío. Ni̱mé 'én xi tìchjà 'ma. (5IJè no̱'miì ítjòn tsibíts'ia̱ nga kiskònangui‑la̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én xi okóya. o4WJñà xi̱ta̱ chi̱'nda ko̱ xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ nchat'aà‑la̱ ni'ín xi jñà tsibítse nga nchisíhiso‑la̱ yijo‑la̱ nga 'ñó 'nchán tíma. Jè Pedro ti̱koa̱ ya̱ síjna nga tísíhiso‑la̱ yijo‑la̱. Mé 'én xi kiìchja̱ Jesús ya̱ nguixko̱n no̱'miì ítjòn (Mateo 26:59‑66; Marcos 14:55‑64; Lucas 22:66‑71) <3qJè chjo̱ón xi síkinda̱ xotjoa̱‑la̱ ni'ya, kitsò‑la̱ Pedro: ―Ngaji̱, ¿a mìtsà ti̱koa̱ ya̱ chìta'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ jè? Jè Pedro, kitsò: ―Majìn. 2 Ta̱nga jè Pedro, ján kiskoòñà ndi̱tsiaán; ya̱á tsibìjna xotjoa̱‑la̱ ni'ya. Jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi ìjngoò, k'e̱é itjo ìjngoò k'a, kiìchja̱‑la̱ jè chjo̱ón xi síkinda̱ xotjoa̱‑la̱ ni'ya, i̱kjoàn kisìkas'en Pedro. ]13Simón Pedro tji̱ngui‑la̱ Jesús ko̱ ìjngoò sa̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, jè xi beèxkon jè no̱'miì ítjòn, jahas'en‑ko̱ Jesús ya̱ ndi̱tsin ni'ya‑la̱ no̱'miì ítjòn. 03Jè Caifás xi o̱kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío nga kitsò‑la̱: Mochjeén‑né nga tà jngoò xi̱ta̱ kàtiyaàtjì‑la̱ na̱xa̱ndá. K'e̱ nga jè Simón Pedro k'oa̱á kitsò nga mìkiì beèxkon Jesús (Mateo 26:69‑70; Marcos 14:66‑68; Lucas 22:55‑57) / Ítjòn kiìko̱ ján ñánda tíjna ni'ya‑la̱ Anás, nga̱ níxáya‑la̱ ma jè Caifás xi no̱'miì ítjòn tíjna nó jè. ".= Jñà xi̱ta̱ soldado ko̱ soldado ítjòn ko̱ xi̱ta̱ judío xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn, kitsobà'ñó Jesús, i̱kjoàn chinchá na'ñó. b-= Jesús kitsò‑la̱ jè Simón Pedro: ―Ti̱kájnatjò‑ne ki̱cha̱ ndojò‑lè. Tjaya‑ne chrjoa̱‑la̱. Jè kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in xi tsjá‑na̱ Na̱'èn‑na̱ koni s'ín mejèn‑la̱, ¿a mìtsà tjínè‑la̱ nga siìkitasoàn? K'e̱ nga jè Jesús tsibìjna nguixko̱n Anás (Mateo 26:57‑58; Marcos 14:53‑54; Lucas 22:54) 7,g Jè Simón Pedro, 'ya jngoò ki̱cha̱ ndojò; tsachrje; tsajà‑la̱ xi̱ta̱ xi 'mì Malco, xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn; tsatet'aà líká kixi̱‑la̱. *+M K'e̱ nga o̱kitsò Jesús, koií tsitasòn 'én xi jè kiìchja̱ k'e̱ nga kitsò: “Na̱'èn, xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑ná, ni̱jngoò kichijà.” =*sKiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Jyeé, k'oa̱ tìxan‑nò, 'a̱n‑ná. Tsà 'a̱n binchaàtsji‑ná, tjiì'nde‑là jñà xi̱ta̱‑na̱ xi i'nga nga kàtjì‑ne. )3Jesús, ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Yá xi binchaàtsjioò? Xi̱ta̱ koi kitsò: ―Jè Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. m(SK'e̱ nga kitsò Jesús: “'A̱n‑ná”, xi̱ta̱ koi, kiì‑ne íts'i̱n, chixòt'aà nangui. D'Xi̱ta̱ koi, kitsò: ―Jè Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. Jesús kitsò‑la̱: ―'A̱n‑ná. Judas, xi̱ta̱ xi tísínga̱tsja Jesús, ti̱koa̱á ya̱ tsóbajiìn‑la̱. &Jesús, nga jyeé tíjiìn yije‑la̱ kjoa̱ xi ko̱mat'in, ni̱to̱ón itjo, kitsò‑la̱: ―¿Yá xi binchaàtsjioò? ^%5Judas, kjìn soldado ijchòko̱, tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ xi jñà kisìkasén xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo; 'ya ni'ín linterna, 'ya ki̱cha̱ ndojò, 'ya ni'ín nicha. U$#Judas, xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱, jyeé beèxkon i̱'nde jè, nga Jesús, kjìn k'a ya̱ chixoñako̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱'nde jè. # Jesús k'e̱ nga jye o̱kitsò, i̱kjoàn itjo, kiìko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján xijngoaà xa̱jngá nandá xi 'mì Cedrón. Ya̱ kijna jngoò i̱'nde ñánda kjìn ska̱ya tsojmì títje̱; ya̱á jahas'en‑jiìn Jesús ko̱ xi̱ta̱‑la̱. "-Jñà xi̱ta̱‑na̱ jyeé tsibeno̱jmí yije‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji; tákó sa̱á kèno̱jmí ìsa̱‑la̱ mé‑ne jè kjoa̱tjòcha xi tjín‑lè i̱t'aà ts'a̱n, ti̱koa̱ s'e̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, koa̱ 'a̱n sobà kóti̱jnajñaà ini̱ma̱‑la̱.p!YNa̱'èn xi xi̱ta̱ kixi̱ 'mì‑lè, jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, mìkiì beèxkon‑lè, ta̱nga 'a̱n, beèxkoòn‑lè. Ti̱koa̱ jñà xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑ná jye kisijiìn‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná.  -’Na̱'èn, koií xi mejèn‑na nga jñà xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑ná ya̱ kítsa̱jnako̱‑na ñánda kóti̱jna, mé‑ne nga skoe̱‑ne kjoa̱ jeya‑na̱ xi ji̱ kits'iì‑ná nga ti̱koa̱ matsjacha‑ná skanda k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde. #?'A̱n tìjna̱koa̱a jñà xi̱ta̱‑na̱ ko̱ ji̱ tijnako̱‑ná, mé‑ne nga nguì jngoò ko̱ma‑ne. K'oa̱á s'ín skoe̱‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde nga ji̱ kinìkasén‑ná ko̱ ti̱koa̱ skoe̱ nga matsjachi jñà xi̱ta̱‑na̱ koni s'ín matsjacha‑ná 'a̱n. 9kJè kjoa̱jeya xi ji̱ kits'iì‑ná, 'a̱n, k'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱‑na̱ mé‑ne nga tà jngoò ko̱ma‑ne koni jñá nga tà jngoò ma‑ná. B}mé‑ne ngats'iì jñà xi̱ta̱ koi, tà jngoò ko̱ma‑ne, koni jñá nga jngoò ma‑ná koni s'ín tijnako̱‑ná ngaji̱ Na̱'èn, ti̱koa̱ 'a̱n tìjna̱ko̱‑lè. Jñà xi̱ta̱ koi, ti̱koa̱ kàtìtsa̱jnako̱‑ná mé‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱kjeiín‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. |q’Mìtsà tà jñà bìtsi'batjià jñà xi̱ta̱ ts'a̱n; ti̱koa̱á bìtsi'batjì‑ná jñà xi̱ta̱ xi i̱skan ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n k'e̱ nga kji̱'nchré 'én‑na̱ xi ke̱èno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱‑na̱, `9Xi kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱‑na̱, 'a̱n, jyeé tsjeè tìsìnga̱tsja‑lè yijo‑na̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱‑na̱ ti̱koa̱ tsjeè si̱ìnga̱tsja‑lè yijo‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱‑lè. 1Ji̱, koni s'ín kinìkasén‑ná i̱ i̱sò'nde, 'a̱n, k'oa̱á ti̱s'ín sìkasén jñà xi̱ta̱‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. /I̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱‑lè, tsjeè ti̱kítsa̱jni nga nguì xi̱ta̱ tsi̱ji kàtama; nga jñà 'én‑lè, nguì kjoa̱ kixi̱‑né.  Koni 'a̱n mìtsà i̱ i̱sò'nde chjà‑na, ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱‑na̱ mìtsà ti̱ i̱‑ne i̱sò'nde chja̱‑ne. }~}D|{zyxx$wPusrqJonmlk~ihg|fe#dgcba``_^2\\\[ZYXXWWV,UTTS{SRQOgNMM LPKJJ IHgGFEEDDCClBAAH@??g?!>^=j=Jyw%<Q7e+ 8   iR}D/Ngats'iì xi̱ta̱ xi nchi'nchré‑la̱ tà k'oa̱á komà‑la̱ jè kjo̱hítsjeèn xi tjín‑la̱ koni s'ín tíchja̱. eCC.K'e̱ nga komà jàn na̱chrjein nga nchihótsji, kisakò‑la̱ ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; tíjnajiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá; tí'nchré‑la̱ ti̱koa̱ tíkjònangui‑la̱. ^B5-mìkiì kisakò‑la̱. K'e̱é kiì ìjngoò k'a ján Jerusalén nga kiì kátsji. CA,Jngoò na̱chrjein chinchimaya ndi̱yá. Maá‑la̱ tsà ya̱á tsóhojiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi nchifì‑ne. K'e̱ nga tsohótsjijiìn‑la̱ xíkjín ko̱ xi̱ta̱ xi beèxkon, =@s+K'e̱ nga inchrobà‑ne xi̱ta̱ nga jyehet'aà s'eí, jè Jesús ya̱á tsibìjna Jerusalén; koa̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ mìkiì kisijiìn‑la̱ tsà ya̱ tsibìjna. ?*Jesús, k'e̱ nga jye tjín‑la̱ tejò nó ti̱koa̱ kiì ján Jerusalén koni s'ín choòn kjo̱tíxoma ts'e̱ s'eí Paxko̱. s>_)Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús, xki̱ nó fì ya̱ Jerusalén k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱. ~=u(Ki'ndí jè tímajchínga; tís'e‑la̱ nga'ñó i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱; ti̱koa̱á ìsa̱ ndaà tímachi̱ya‑la̱; ya̱á tíjnako̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. Kií komà k'e̱ nga jè Jesús tsibìjnaya i̱ngo̱ ítjòn ján Jerusalén :<m'José ko̱ María, k'e̱ nga jye kisìhitasòn yije koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, kiì ìjngoò k'a‑ne ján Galilea ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nazaret. `;9&Ti̱jè‑ne hora, chjo̱ón jè ijchò kasìjnat'aà chrañà‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá; kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí jè, jñà xi ti̱koa̱ nchikoña‑la̱ nga ki̱tjotjì yije na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Jerusalén. K'e̱ nga kiì ìjngoò k'a‑ne Nazaret :%Na̱chrjein koi, jè chjo̱ón Ana kò ñijòn kaàn ko̱ ñijòn nó tjín‑la̱ nga tíjna ka'àn. Ya̱á bìjnaya na̱chrjein inchijòn ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n beèxkón Nainá; bítsi'ba‑la̱ koa̱ bìjnachjan. H9 $Ti̱koa̱á ya̱á tíjna chjo̱ón Ana xi chja̱ya 'én‑la̱ Nainá, tsòti‑la̱ Fanuel xi tje̱‑la̱ Aser. Jyeé 'ñó xi̱ta̱ jchínga. Itoò nó tsibìjnako̱ x'i̱n‑la̱. 89#mé‑ne nga jcha̱‑la̱ kó s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱, ta̱nga kjìn xi̱ta̱ xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱; ti̱koa̱á ngaji̱, k'oa̱á s'ín s'e̱‑lè kjo̱'on‑takòn koni tsà jngoò ki̱cha̱ ndojò ko̱tokjá ini̱ma̱‑lè. /7W"Simeón kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in; i̱kjoàn kitsò‑la̱ María, nea̱‑la̱ Jesús: ―I̱t'aà ts'e̱ ki'ndí jè, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga kjìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel ki̱tjojiìn kjo̱'in koa̱ kjìn ki̱xo̱jiìn. Seña‑la̱ Nainá kíjna 6 !Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús tà k'oa̱á komà‑la̱ koni s'ín kitsò Simeón i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí‑la̱. ?5w jè xi si̱ìhiseèn‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel.I̱t'aà ts'e̱ ki'ndí jè, na̱xa̱ndá‑lè Israel jeyaá kíjna. M4jè xi kànìkíjna‑osin nguixko̱n ngats'iì na̱xa̱ndá, P3Jyeé kòbe‑na xkoaàn jè xi ko̱chrjekátjì‑ná kjo̱'in, 2Na̱'èn, jyeé kòbitasòn 'én‑lè koni s'ín ki'mì‑ná,
i̱'ndei̱, 'nchán kàtiyaà 'a̱n xi chi̱'nda‑lè ma. \11Simeón kiskoé ki'ndí jè, tsohóya tsja; 'nga kisìkíjna Nainá. Kitsò: ^05Jè Ini̱ma̱‑la̱ Nainá kisìkasén Simeón ján i̱ngo̱ ítjòn Jerusalén. K'e̱ nga ijchòko̱ Jesús jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ mé‑ne nga kisìkitasòn‑ne koni s'ín síjé kjo̱tíxoma‑la̱, +/OJè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tsibéno̱jmíya‑la̱ Simeón nga mìkiì ki̱yá skanda k'e̱ nga skoe̱xkon Cristo xi Nainá si̱ìkasén. .}Koi na̱chrjein ján Jerusalén tíjna jngoò xi̱ta̱ kixi̱ xi ndaà beèxkón Nainá, Simeón 'mì. Ti̱koa̱á tíkoña‑la̱ jè xi si̱ìkíjnandei̱í na̱xa̱ndá Israel; jè Simeón, ya̱á tíjnako̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. .-UXi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús kiìko̱ kjo̱tjò‑la̱ nguixko̱n Nainá; jò tjo̱ni̱'ña̱ ko̱ tsà jò pichón koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. ),KK'oa̱á s'ín tjít'aà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés: “Ngats'iì ki'ndí x'i̱n xi jts'ín ítjòn, ts'e̱é Nainá, jè ko̱nga̱tsja.” !+;Ijchò na̱chrjein nga k'oa̱s'ín s'ín xi̱ta̱ koi, koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mé‑ne jè María tsjeè kíjna‑ne nguixko̱n Nainá. Na̱chrjein koi, kiìko̱ Jesús i̱ngo̱ ítjòn ya̱ Jerusalén nga kisìnga̱tsja Nainá. *%K'e̱ nga ijchò jiìn na̱chrjein nga kits'iìn ki'ndí jè, kisit'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión; Jesús kisit'aà 'ín‑la̱ koni s'ín kitsò àkja̱le̱‑la̱ Nainá k'e̱ nga ti̱sa̱ kisinaya'ma i̱ndso̱'ba̱ nea̱‑la̱. F)Kiì ìjngoò k'a‑ne jñà paxtò; jeya tsachrje ti̱koa̱ ndaà kisìkíjna Nainá ngats'iì kjoa̱ xi kiì'nchré ko̱ xi kijtseè, nga nguì k'oa̱á s'ín komà koni s'ín kis'eno̱jmí‑la̱. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús kiìko̱ i̱ngo̱ ítjòn ya̱ Jerusalén nga kisìnga̱tsja Nainá (3Ta̱nga jè María ya̱á tsibíjiìn yije i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ jñà 'én xi kis'eno̱jmí‑la̱. 'Ñó kisìkítsjeèn‑jiìn kjoa̱ koi. f'ENgats'iì xi̱ta̱ xi kiì'nchré koni s'ín kitsò jñà paxtò tà k'oa̱á komà‑la̱. }&sK'e̱ nga kijtseèxkon ki'ndí jè, tsibéno̱jmí yije koni s'ín kitsò jè àkja̱le̱ i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí. 9%kNi̱to̱ón kiì jñà paxtò ján Belén; k'e̱ nga ijchò, kisakò‑la̱ ñánda tíjna María ko̱ José, koa̱ jè ki'ndí, kjinaya kaxa̱ ñánda kjèn‑ya cho̱. T$!K'e̱ nga kiì‑ne jñà àkja̱le̱ ján ngajmiì, jñà paxtò kitsò‑la̱ xíkjín: ―Tíkjiaán skanda Belén nga jcha̱á kjoa̱ xi kòma koni s'ín kàsìkí'nchré‑ná Na̱'èn‑ná. 9#kNainá kàtas'e‑la̱ kjoa̱jeya ján ngajmiì;
ko̱ i̱ i̱t'aà nangui,'nchán kàtas'e kjoa̱, i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. "# Ti̱k'e̱‑ne kjìn jchán àkja̱le̱ tsatsejèn‑kjoò‑ìsa xi inchrobà‑ne ngajmiì xi 'nga kisìkíjna Nainá. Kitsò: !% Tjín jngoò seña nga kixi̱ kjoa̱: sa̱kò jngoò‑nò ki'ndí xi tsjájtéjiìn nikje‑la̱; kjinaya kaxa̱ ñánda kjèn‑ya cho̱. K  I̱'ndei̱ kats'iìn jngoò ki'ndí ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ David jè xi ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in, jè xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá], nga jè ko̱tìxoma‑ná. M Jè àkja̱le̱ kitsò‑la̱: ―Kiì tsakjoòn‑jèn; 'a̱n, koií xá j'i̱‑na nga síkí'nchré jngoò‑nò 'én xi̱tse̱ xi ndaà tsò xi 'ñó kjo̱tsja‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá: pY Tà ni̱to̱ón ijchòkon jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá. Jè kjoa̱jeya‑la̱ Nainá xi 'ñó ote kji, kisìhiseèn yije kóho̱kji jngoò itjandiì ñánda títsa̱jna jñà paxtò. K'e̱ nga kijtseè, tsí ndaà kitsakjòn. xiYa̱ chrañàt'aà‑la̱ Belén títsa̱jna paxtò xi nchisíkinda̱ cho̱ orrè‑la̱ nga ni̱tje̱n. 7Kits'iìn ki'ndítjòn‑la̱ xi ndí ki'ndí x'i̱n; kisìkájté nikje‑la̱; ya̱ kisìkánaya kaxa̱ ñánda kjèn‑ya cho̱, nga mì ti̱ kiì tjín‑ne i̱'nde ya̱ ni'ya ñánda ma nìkjáya. Kií komà k'e̱ nga jñà àkja̱le̱‑la̱ Nainá j'iìkon jñà paxtò kOK'e̱ nga jye títsa̱jna Belén, María ijchò na̱chrjein‑la̱ nga kits'iìn ki'ndí‑la̱. &EKiì kít'aà xo̱jo̱n yijo‑la̱; ti̱koa̱á kiì jè María, chjo̱ón‑la̱ xi tíjna'ñó‑la̱ nga jè ki̱xan‑ko̱, ta̱nga jyeé ki'ndí 'ya. `9José itjo‑ne Nazaret, na̱xa̱ndá ts'e̱ Galilea, kiì nangui ñánda 'mì Judea ya̱ na̱xa̱ndá Belén ñánda kits'iìn xi̱ta̱ ítjòn xi David ki'mì nga jè José, tje̱‑la̱ ts'e̱ David‑né. }sKiì yije xi̱ta̱ nga kiì kít'aà xo̱jo̱n yijo‑la̱ nga jngoò ìjngoò na̱xa̱ndá‑la̱ xi chja̱‑ne.  Jè xo̱jo̱n censo xi kisindaà ítjòn k'e̱ nga tíjna gobernador xi̱ta̱ xi 'mì Cirenio ján i̱'nde ñánda 'mì Siria. F Koi na̱chrjein k'e̱ nga tjín‑la̱ xá ítjòn César Augusto tsjachrje jngoò o̱kixi̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi otíxoma‑la̱ Roma, xo̱jo̱ón si̱t'aà 'ín‑la̱. z oPKi'ndí jè tímajchínga ti̱koa̱ tís'e‑la̱ nga'ñó xi ts'e̱ ini̱ma̱‑la̱. Ya̱á tsibìjna i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn skanda k'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga tsibìjna osen‑la̱ na̱xa̱ndá Israel.i MOJñà ko̱hiseèn‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱ xi i̱'nde jñò títsa̱jnajiìn,
ko̱ xi jye ndi̱yá kjoa̱ biyaà tjímaya.Ya̱á kji̱ko̱‑ná ndi̱yá ñánda tjín kjoa̱'nchán. Kitsò Zacarías. ; qNNainá si̱ìkasén jngoò‑ná xi nchrobá‑ne ngajmiì.K'e̱ nga kjoi̱í, k'oa̱á s'ín si̱ìhiseèn‑la̱ xi̱ta̱ koni s'ín mahiseèn k'e̱ nga ta̱jñòya. ] 5MKéno̱jmí‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ kós'ín s'ín Nainá nga ko̱chrjekátjì‑ná jé‑ná.Nainá, 'ñó tse kjo̱hi̱ma̱takòn tjín‑la̱ nga síjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱ jñà xi̱ta̱. f GLK'e̱é kitsò‑la̱ ki'ndí‑la̱:Ngaji̱, si̱ìkjeén‑lè Nainá xi 'ñó 'nga tíjna nga ki̱nókjoa̱ ngajo‑la̱.Ngaji̱í k'oín ítjòn‑la̱ Na̱'èn‑ná nga kíndiì ndi̱yá‑la̱. } uKKjit'aà na̱chrjein tsjeè ki̱tsa̱jnaá ti̱koa̱ kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nga nguixko̱n Nainá. Kitsò Zacarías.  {Jsi̱ìkítsa̱jnandei̱í‑ná ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑ná mé‑ne nga mìkiì ki̱skoán nga si̱xá‑lá. j OINainá, k'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham xi xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑ná nga h  KHK'oa̱á ti̱ kitsò Nainá nga skoe̱ i̱ma̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná.Mìkiì si̱ìjchàajiìn jè 'én xi kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná Abraham nga tsibíndaàjiìn‑ko̱ jngoò kjoa̱ tsjeè. r  _Gko̱chrjekátjì‑ná i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑ná,
ko̱ xi̱ta̱ xi jtikeè‑ná. #  AFNainá kisìkjeén tso'ba jñà xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱.K'oa̱á s'ín kitsò nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱ nga O  EKitsjaà jngoò‑ná xi̱ta̱ xi tse nga'ñó tjín‑la̱ nga j'iì kachrjetjì‑ná kjo̱'in xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná,
jè xi tje̱‑la̱ David xi chi̱'nda‑la̱ Nainá tsibìjna. 4  cD¡Mé tà ndaà kji‑la̱ Na̱'èn‑ná jè xi Nainá tsò‑la̱ na̱xa̱ndá Israel nga j'iì kíchjítjì na̱xa̱ndá‑la̱ ti̱koa̱ j'iì síkíjnandei̱í!  )CZacarías, na̱'èn‑la̱ Juan, kisijiìn ini̱ma̱‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, kitsò:  )BNgats'iì xi̱ta̱ xi kiì'nchré kjoa̱ koi, tsohóko̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱; kitsò: ―Jè ki'ndí, k'e̱ nga ko̱jchínga, ¿yá xi̱ta̱ xi ko̱ma? Nga jè nga'ñó‑la̱ Nainá tíjnako̱. Kií komà k'e̱ nga jè Zacarías kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá j OANgats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna chrañà i̱ndiì ni'ya‑la̱, tà kjòxkón‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré nga jye ma kiìchja̱‑ne Zacarías. Xki̱ xi ján tsabísòn kjoa̱ koi kóho̱kji i̱nchò nindoò nangui Judea. & G@Zacarías ti̱k'e̱é‑ne kitáx'a̱‑ne tso'ba ko̱ tsanìyá‑ne ni̱je̱n, i̱kjoàn komà kiìchja̱‑ne. K'e̱é kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. ' I?Zacarías kisìjé jngoò íteè nga kiskiìjno, tsibít'aà: “Juan 'mì 'ín‑la̱.” Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, tà k'oa̱á komà‑la̱. P >K'e̱é kitjònangui chi̱sín‑la̱ na̱'èn‑la̱ kó k'oín.  '=Kitsò jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna: ―¿Mé‑ne ko̱s'ín k'oín‑ne? Ni̱jngoò xi̱ta̱ xingui̱i xi ko̱s'ín 'mì 'ín‑la̱. A K'e̱ nga jye ijchò na̱chrjein‑la̱, Elisabet, kits'iìn jngoò‑la̱ ki'ndí x'i̱n. } 78Jè María, jàn sá tsibìjnako̱ Elisabet; k'e̱ komà i̱skan kiì‑ne ni'ya‑la̱. K'e̱ nga kits'iìn Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ #| A7ngats'iì tje̱‑la̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne.Nga Nainá, k'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná. Kitsò María. { 6Nainá síchját'aà‑la̱ na̱xa̱ndá Israel, jñà xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱;
mìkiì síjchàajiìn nga tjòkeè Abraham, .z W5Jñà xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ tsojmì xi kine, 'ñó kjìn tsjá‑la̱,
koa̱ jñà xi̱ta̱ nchi̱ná, ni̱mé tsjá‑la̱, tà síkasén tiyaá‑ne. y ;4Jñà xi̱ta̱xá ítjòn xi 'nga títsa̱jna, faáxìn kjo̱tíxoma‑la̱,
koa̱ jñà xi nangui títsa̱jna, ìsa̱á 'nga síkítsa̱jna. (x K3K'oa̱á s'ín okó nga tse nga'ñó tjín‑la̱;
jñà xi̱ta̱ xi 'ñó 'nga ikon i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱, ochrjekàngui kjo̱hítsjeèn‑la̱. w '2Tjín kjit'aà‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn i̱t'aà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi beèxkón skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. v 1'Ñó ndaà tse kjoa̱ kisìko̱‑na Nainá, jè, nga ìsa̱ tse nga'ñó tjín‑la̱.Nainá, xi̱ta̱ tsjeè‑né. i̱'ndei̱ skanda ni̱ta̱ kjé‑ne k'oa̱á s'ín ki̱tso̱‑na xi̱ta̱: “Mé tà ndaá‑la̱.” Ht  /Matsja‑na i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi ochrjekátjì‑na. [s 1.Jè María kitsò:Ini̱ma̱‑na̱ 'ñó 'nga tísíkíjna Nainá. r !-¡Mé tà ndaà‑lè nga mokjeiín‑lè 'én xi kis'eno̱jmí‑lè! Jè 'én xi kiìchja̱ Nainá ki̱tasòn‑né ―kitsò Elisabet. q ,Ti̱k'e̱‑né nga kà'nchrè nga kànìhixat'aà‑ná, ki'ndí‑na̱ kàkjì'ngaya i̱ndso̱'bà nga tsja kòma‑la̱. gp I+¿Yá‑ná 'a̱n? ¡Mé tà ndaà kòf'ìi̱jchon‑ná ji̱ xi nea̱‑la̱ Na̱'èn‑ná! po [*K'e̱é 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Nainá, ìsa̱á 'ñó ndaà tísíchikon‑t'in‑lè mì k'oa̱á‑ne koni jñà íchjín xi kj'ei̱í; ti̱koa̱á ki'ndí‑lè xi tíjnaya i̱ndso̱'boì 'ñó ndaà tímachikon‑t'in! ?n y)K'e̱ kiì'nchré Elisabet nga kisìhixat'aà María, ki'ndí xi 'ya, kiskì'nga i̱ya i̱ndso̱'ba̱. Jè ini̱ma̱‑la̱ Elisabet ndaà kis'ejiìn Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Cm (Jahas'en ni'ya‑la̱ Zacarías; kisìhixat'aà Elisabet. yl m'Na̱chrjein koi, jè María ni̱to̱ón kiì jngoò na̱xa̱ndá xi kijna'nchò nindoò ján nangui Judea. xk k&K'e̱é kitsò María: ―'A̱n‑ná xi chjo̱ón chi̱'nda‑la̱ Nainá; k'oa̱s'ín kàtama koni s'ín kò'mì‑ná. Jè àkja̱le̱ ti̱nguixko̱ón‑ne kiì‑ne. Kií komà k'e̱ nga jè María kiì katsejèn‑la̱ Elisabet fj G%Xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ni̱jngoò kjoa̱ xi mìkiì ko̱ma‑la̱ ―kitsò àkja̱le̱. i  $Jè xingui̱i Elisabet xi chjo̱ón 'ndi̱, kò joòn sá tjín‑la̱ nga ki'ndí 'ya na̱s'ín jye 'ñó xi̱ta̱ jchínga. h #Jè àkja̱le̱ kitsò: ―Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ki̱tjojen‑nè‑lè. Jè nga'ñó‑la̱ Nainá xi 'ñó 'nga tíjna koi̱ìjtsat'in‑lè koni jngoò 'nguién‑la̱ ifi mé‑ne jè ki'ndí tsjeè xi jts'ín, Ki'ndí‑la̱ Nainá k'oín. g }"Jè María k'e̱é kitsò‑la̱ àkja̱le̱: ―¿Kó s'ín ko̱ma jè kjoa̱ koi? Nga mìtsà x'i̱n tjín‑na. sf a!Jè ko̱tìxoma‑la̱ na̱xa̱ndá Israel. Kjo̱tíxoma‑la̱ mì kì kjoe̱het'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. fe G Xi̱ta̱ ítjòn ko̱ma; Ki'ndí‑la̱ Nainá k'oín xi ìsa̱ 'ñó 'nga tíjna; Nainá, jè si̱ìnga̱tsja kjo̱tíxoma‑la̱. Xi̱ta̱xá ítjòn kíjna koni s'ín tsibìjna David xi xi̱ta̱ jchínga‑la̱ komà. ud eI̱'ndei̱ ko̱xk'én‑né, ki'ndí jcha̱ jngoiì. K'oa̱á s'ín kít'iì 'ín‑la̱ nga Jesús k'oín. }c uJè àkja̱le̱ kitsò‑la̱: ―María, kì tsakjoòn‑jèn, jye kitjoé‑lè kjo̱ndaà nga nguixko̱n Nainá. 7b iJè María k'e̱ nga kijtseèxkon, tà kjòxkón‑la̱ koni s'ín kitsò‑la̱ jè àkja̱le̱; kisìkítsjeèn kó tsòya‑ne nga ko̱s'ín j'iì síhixat'aà‑ne. a Jè àkja̱le̱, k'e̱ nga jahas'en ni'ya nga kijtseèxkon María, kitsò‑la̱: ―¡Ndaà‑lè, ngaji̱ xi ji̱ kitjoé‑lè kjo̱ndaà jè! Nainá tíjnako̱‑lè. Ngaji̱ xi ndaà kjòchikon‑t'in mì k'oa̱á‑ne koni íchjín xi kj'ei̱í. [` 1Kiìkon jngoò chjo̱ón xo̱ngó xi tjín‑ne nga jè ki̱xan‑ko̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'mì José xi tje̱‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David. Jè 'ín‑la̱ chjo̱ón xo̱ngó, María 'mì. _ )K'e̱ nga ijchò joòn sá, jè àkja̱le̱ Gabriel, Nainá kisìkasén jngoò na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Galilea ñánda 'mì Nazaret. ^ /“K'oa̱á s'ín kisìko̱‑na jè Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n: kijtseè i̱ma̱á‑na nga kitsjaà‑na kjo̱ndaà‑la̱ mé‑ne nga mì kiì ti̱ ko̱chrjekàngui‑na xi̱ta̱.” Kií komà k'e̱ nga jngoò àkja̱le̱ tsibéno̱jmí nga i̱skan jts'ín jè Jesús ] yK'e̱ nga komà i̱skan, jè chjo̱ón Elisabet, ki'ndí ts'a; 'òn sá mì ti̱ kiì itjo‑ne ni'ya‑la̱. Kitsò: x\ kZacarías, k'e̱ nga jye kisisòn jñà na̱chrjein nga kisìkitasòn xá‑la̱, kiì‑ne ni'ya‑la̱. /[ YK'e̱ nga jye itjo‑ne jyeé kjòchi̱sín; mì ti̱ kiì ma chja̱‑ne; jñà xi̱ta̱ xi nchikoña‑la̱ kis'ejiìn‑la̱ nga tjín kjoa̱ xi kijtseè ya̱ i̱ya ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá; Zacarías tà jmeé chi̱sín‑ìsa tsja. K'oa̱á s'ín tsibìjna nga mìkiì komà kiìchja̱. 5Z eJñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, nchikoña‑la̱ Zacarías. Kjònangui‑la̱ xíkjín nga tífìchrjein‑la̱ nga mìkiì xátí bitjo‑ne ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá. ZY /I̱'ndei̱, kijna chi̱sín‑né, mìkiì ko̱ma ki̱nókjoi̱i skanda k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga ki̱tasòn 'én koi, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kòmokjeiín‑lè 'én‑na̱ xi kàxan‑lè. ,X SJè àkja̱le̱ kitsò: ―'A̱n‑ná Gabriel xi tìjna̱a nguixko̱n Nainá; kisìkasén‑na nga kichjàko̱‑lè, tsjaà‑lè 'én ndaà‑la̱ Nainá. LW Zacarías kitsò‑la̱ jè àkja̱le̱: ―¿Kó s'ín skoeè‑na tsà kixi̱ kjoa̱? 'A̱n, jye 'ñó xi̱ta̱ jchínga; ti̱koa̱á chjo̱ón‑na̱ jye tífehet'aà na̱chrjein‑la̱. 7V iJè kjoi̱ ítjòn‑la̱ Na̱'èn‑ná. Si̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ nga'ñó xi kisìkjeén jè Elías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jchínga, 'nchán si̱ìkítsa̱jnako̱ i̱xti‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱ nga mìkiì síkitasòn, si̱ìkjatjìya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ mé‑ne nga s'e̱‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱ xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ kixi̱. K'oa̱á s'ín si̱ìkíyijòndaà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá mé‑ne nga kítsa̱jnandaà‑ne k'e̱ nga kjoi̱í Na̱'èn‑ná. ]U 5Xi i̱t'aà ts'e̱, kjìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel ko̱ófat'aà‑la̱ Nainá. }T uXi̱ta̱ ítjòn kíjna nga nguixko̱n Nainá; mìkiì xán sk'oí nga xó k'oa̱á s'ín kitjaàjiìn‑ne; Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá si̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ skanda ti̱k'e̱‑ne nga ti̱sa̱ tíjna'ya'ma i̱ndso̱'ba̱ nea̱‑la̱. uS e'Ñó s'e̱‑lè kjo̱tsja. Koi kjoa̱‑la̱ nga jè ki'ndí xi jts'ín, kjìn xi̱ta̱ kjo̱tsja‑la̱. R # Ta̱nga jè àkja̱le̱‑la̱ Nainá kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, Zacarías, kì tsakjoòn‑jèn; jè kjoa̱ bìtsi'ba‑lè jye kina'yà‑la̱; jè chjo̱ón‑lè Elisabet, jts'ín jngoò‑la̱ ki'ndí x'i̱n; k'oa̱á s'ín kít'aà 'ín‑la̱ nga Juan k'oín. WQ ) Jè Zacarías k'e̱ nga kijtseè, tà kjòxkón‑la̱, tà kitsakjòn‑né. P 7 Jè Zacarías tsatsejèn jngoò‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi síjna kixi̱ ya̱ ngobà kixi̱‑la̱ ñánda tìsòn chrjongó‑la̱ Nainá. O - Jè hora k'e̱ nga tì chrjongó‑la̱ Nainá ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ya̱á títsa̱jna ndi̱tsin nga nchichja̱t'aà‑la̱ Nainá. RN  Koni s'ín tjín kjo̱tíxoma xi ts'e̱ no̱'miì Israel, tsako̱‑la̱ suerte Zacarías nga jahas'en ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá, ya̱ i̱ya i̱ngo̱ ítjòn, nga jè ko̱kà chrjongó‑la̱ Nainá. M Jngoò na̱chrjein, jñà xi̱ta̱ no̱'miì xi síxákjoò Zacarías, jñà tsako̱‑la̱ nga kisìxá nguixko̱n Nainá. mL UTsjìn‑la̱ i̱xti; jè Elisabet, chjo̱ón 'ndi̱‑né; ingajò, jyeé 'ñó xi̱ta̱ jchínga. K Jñà ingajò, xi̱ta̱ kixi̱‑né nga nguixko̱n Nainá. Síkitasòn yije‑né ngats'iì kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. J Koi na̱chrjein k'e̱ nga jè tíjna xi̱ta̱xá ítjòn Herodes ján nangui Judea, tíjna jngoò no̱'miì xi Zacarías 'mì xi tje̱‑la̱ ts'e̱ Abías. Jè Zacarías tjín‑la̱ chjo̱ón xi Elisabet 'mì xi ti̱koa̱ tje̱‑la̱ ts'e̱ Aarón. uI emé‑ne nga ìsa̱ ndaà jcha̱‑ne kjoa̱ kixi̱ xi nguì ko̱s'ín tjín, jñà 'én xi k'oa̱s'ín tsakóya‑lè xi̱ta̱. 'Én xi kiìchja̱ jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá nga i̱skan jts'ín Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ uH eNgaji̱ Na̱'èn Teófilo xi 'ñó ndeè, ti̱koa̱á 'a̱n, ndaà sasén‑na nga tìkjiì‑lè xo̱jo̱n jè, koni s'ín tjín nga jngoò ìjngoò sko̱ya kjoa̱; ndaà tsohotsjì‑jñaà yije skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱ RG koni s'ín tsakóya‑naje̱n jñà xi̱ta̱ xi xko̱n kijtseè‑ne skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱, ti̱jñà‑ne xi kis'e‑la̱ xá nga kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. yF oKjoa̱ kixi̱ xi komà i̱jiìn na̱xa̱ndá i̱t'aà ts'e̱ Cristo, jye kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi kiskiì chiba VE 'Jè Nainá xi ta jè ta̱jngoò ma‑ne nga ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, ta jè ta̱jngoò xi jeya kàtìjna, 'nga kàtìjna; kàtas'e‑la̱ kjo̱tíxoma; kàtas'e‑la̱ nga'ñó; skanda kjòtseé, ko̱ na̱chrjein i̱'ndei̱, ko̱ skanda ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱s'ín kàtama.\D 3Jè Nainá xi ma‑la̱ síkinda̱‑nò mé‑ne nga mìkiì ki̱xo̱nguioò. Tsjeè síkítsa̱jna‑nò ya̱ nguixko̱n kjoa̱ jeya‑la̱ nga ni̱mé jé sa̱kò‑nò ko̱ 'ñó s'e̱‑nò kjo̱tsja. C Ko̱ jñà xi̱ta̱ xi i'nga, ni̱to̱ón ti̱náchrjekàjñoò jñà kjoa̱ ch'o xi s'ín nga jyeé kjo̱meè ya̱ bixòjiìn ni'ín ts'e̱ kjo̱'in. Jcha̱ i̱ma̱ takòn i'nga ta̱nga t'e̱en kinda̱ yijo‑nò tsà ti̱koa̱ ya̱ ska̱jñoò jé‑la̱. Ti̱nachrjekànguioò kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. Skanda jñà nikje tjé‑la̱ ti̱nachrjenguioò. Jeya kàtìjna Nainá _B 9Jcha̱ i̱ma̱ takòn nga ti̱si̱ko̱ò jñà xi̱ta̱ xi jò beè‑la̱ ikon. |A sTi̱kinda̱a yijo‑nò nga kjit'aà na̱chrjein kàtas'e‑nò kjoa̱tjòcha‑la̱ Nainá. Chíña‑la kjoa̱ i̱ma̱ takòn‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, mé‑ne nga tsjá‑nò kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne. Z@ /Ta̱nga jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, 'ñó kixi̱ ti̱nchako̱o jè kjoa̱ tsjeè‑la̱ Nainá xi mokjeiín‑nò. Tìtsi'ba‑là Nainá nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ kàtasíchi̱ya‑nò. &? GXi̱ta̱ koi, xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá síjòya. Kjo̱hítsjeèn‑la̱ i̱sò'nde tjín‑la̱ nga tsjìn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. _> 9nga kitsò‑nò: “K'e̱ nga jye kjoe̱het'aà na̱chrjein, s'e̱é xi̱ta̱ xi tà ki̱jno̱keè xi kjoa̱ kixi̱. K'oa̱á s'ín ko̱jchájiìn kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑la̱ nga mìkiì beèxkón Nainá.” 8= kTa̱nga jñò ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, ti̱kítsjeèn koni s'ín jye kiìchja̱ko̱ ítjòn‑nò jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, ]< 5Jñà xi̱ta̱ koi, kjit'aà na̱chrjein nchihojé, chja̱jno‑la̱ ngats'iì kjoa̱. Ta koi ótsji kjoa̱ xi mochjeén‑la̱ yijo‑la̱. K'e̱ nga chja̱ko̱ xi̱ta̱, ndaà síkítsa̱jna yijo‑la̱, ta 'én sin 'én ndaà chja̱; ta jè xi mejèn‑la̱ nga si̱ìkijne mé xi mejèn‑la̱. Kjoa̱ kixi̱ xi si̱nè‑la̱ xi̱ta̱ t; cnga koi̱ìndaàjiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ mé‑ne nga tsjá‑la̱ kjo̱'in ngats'iì xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱ koni tjín kjoa̱ ch'o xi kis'iìn, jñà xi mìkiì beèxkón Nainá nga ch'o tsò 'én xi chja̱jno‑la̱.” : %Jè Enoc xi ma‑ne itoò tje̱‑la̱ Adán xi ya̱ inchrobàt'aà‑ne; k'oa̱á ti̱s'ín tsibíjna 'én i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi k'e̱ nga kitsò: “Chítsejèn‑là Na̱'èn‑ná nga tínchrobá, kjìn jchán jmiì ma àkja̱le̱‑la̱ xi tji̱ko̱, 89 k Jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni xó‑la̱ ndáchikon nga bíxteèn tjé‑la̱ ya̱ i̱ndiì‑la̱ nga okó kjoa̱sobà‑la̱; koni ni'ño xi kisìchja ndi̱yá‑la̱, ko̱ k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga ya̱ kítsa̱jna ñánda i̱'nde jñò choòn ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. )8 M Jñà xi̱ta̱ koi k'e̱ nga ya̱ báhijtako̱‑nò nga s'eí‑la̱ Na̱'èn‑ná tjín‑nò, síkits'ón‑jiìn‑nò, mìkiì masobà‑la̱ k'e̱ nga kjèn‑ko̱‑nò. Ta yijo‑la̱á sís'in‑la̱. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni ifi xi mìtsà jtsí tji̱ko̱, xki̱ xi ján fìko̱ tjo̱; koni yá xi bixòjen xka̱‑la̱ nga mì toò ojà‑la̱ i̱kjoàn tjánè ko̱ i̱ma̱‑la̱, jngoó k'a biyaà. +7 Q ¡I̱ma̱ xó‑ne xi̱ta̱ koi, nga jè ndi̱yá‑la̱ Caín kiìtji̱ngui‑la̱! K'oa̱á ti̱ tjín jé xi tsohótsji koni kis'iìn Balaam ta̱ jè kjoa̱‑la̱ nga to̱n síkijne. K'oa̱á s'ín ki̱yá koni s'ín k'en Coré koií kjoa̱‑la̱ nga kondra̱ kiì‑la̱ Nainá. r6 _ Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi, chja̱ kondra̱á‑la̱ kjoa̱ xi mìkiì tíjiìn‑la̱. Ko̱ jñà kjoa̱ xi tíjiìn‑la̱, k'oa̱á s'ín síchjeén koni cho̱ xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga ti yijo ts'e̱ síkits'ón‑ne. 5   Jè Miguel xi àkja̱le̱ ítjòn, mìtsà 'én 'ngaá kiìchja̱ko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í k'e̱ nga kiskaàn‑ya‑ne yijo‑la̱ Moisés; mìtsà kó kitsò‑la̱ mé kjo̱'in xi tjoé‑la̱; ta kitsò‑la̱: “Nainá kàtatsjá‑lè kjo̱'in.” r4 _Jñà xi̱ta̱ xi jahas'en‑jiìn'ma‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín tà nijñá tí'biì‑la̱, nchihótsji jé‑la̱ yijo‑la̱, ochrjengui kjo̱tíxoma‑la̱ Na̱'èn‑ná, chja̱jno‑la̱ jñà nga'ñó xi mìkiì tsejèn. !3 =K'oa̱á ti̱s'ín komàt'in jñà na̱xa̱ndá Sodoma ko̱ Gomorra ko̱ na̱xa̱ndá xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ kjiyijò nga kjoa̱chijnguií kis'iìn nga nguì ta kjoa̱ch'o ts'e̱ yijo‑la̱ kiìtji̱ngui‑la̱. Na̱xa̱ndá koi, ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín, ni'ín kisìkjehesòn. Nainá k'oa̱á s'ín tsibíjna jngoò‑ná chi̱ba̱ ni'ín xi ts'e̱ kjo̱'in xi mìkiì bits'o ni̱ta̱ kjé‑ne. 2 K'oa̱á ti̱ komàt'in jñà àkja̱le̱ xi mìkiì ndaà tsibìtsa̱jnajiìn xá xi kjònga̱tsja, ta̱ sa̱á kitsjeiìn takòn i̱'nde xi kitjoé‑la̱. Tje̱n‑ne na̱chrjein jè, skanda i̱'ndei̱, Nainá, na'ñó ki̱cha̱ cadena tjít'aà'ñó‑la̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ya̱ ñánda i̱'ndei̱ jñò choòn, skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn. (1 KJñò, na̱s'ín jye tíjiìn‑nò kjoa̱ koi, ta̱nga ìjngoò k'a tìsìkítsjeèn‑nò, jè Nainá tsachrjekàjiìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel ján Egipto, ta̱nga xi jye komà i̱skan, ìjngoò k'a kisìkjehesòn jñà xi̱ta̱ xi mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. 0 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi jahas'en‑jiìn'ma‑nò. Jñà xi̱ta̱ koi, kjòtseé k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga kjo̱'in s'e̱‑la̱ koni tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. Jñà xi̱ta̱ koi, ch'oó s'ín; mìkiì beèxkón Nainá. Síkjatjìyaá‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá; koií síkitasòn kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑la̱. Ochrjenguií Jesucristo xi ta jè ta̱jngoò otíxoma‑ná. :/ oNdí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, kjòtseé tjín‑ne nga mejèn‑na skiì‑nò koni s'ín ngásòn kisìko̱‑ná Nainá nga tsachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná. Ta̱nga i̱'ndei̱ mochjeén‑né nga tìkjiì‑nò mé‑ne nga ma bítsi'ba‑nò nga 'ñó ti̱xkàtjiò jè kjo̱tíxoma koni s'ín mokjeiín‑nò xi xó k'oa̱s'ín jngoò k'a kis'eno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá. P. Tse kjo̱hi̱ma̱takòn ko̱ kjoa̱'nchán ko̱ kjoa̱tjòcha kàtatsjá‑nò Nainá. Kjo̱'in xi tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jahas'en‑jiìn'ma na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá nga 'én ndiso okóya U- ''A̱n, Judas xi chi̱'nda‑la̱ Jesucristo ma, ko̱ 'ndsè ma Jacobo, tìkjiì‑nò jñò xi xó kinokjoà‑nò nga tjòkeè‑nò Nainá xi Na̱'èn‑ná ma, ko̱ nga jè Jesucristo síkinda̱‑nò. g,GJesús kjìn jchán kjoa̱ kis'iìn‑ìsa xi kj'ei̱í. Tsà tjeí yije nga jngoò jngoò ska̱ya kjoa̱ xi kis'iìn, mì‑la kiì ki̱chìya‑la̱ nga tíjtsa i̱sò'nde jñà xo̱jo̱n. K'oa̱s'ín kàtama.P+Ti̱jè‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi tíbéno̱jmí kixi̱ ngats'iì kjoa̱ koi. Ko̱ ti̱jè‑ne xi kiskiì yije xo̱jo̱n jè. Ko̱ 'ya‑ná nga 'én kixi̱í xi chja̱. <*qK'oa̱á s'ín komà‑ne nga tsabísòn 'én koi. Ngats'iì xi̱ta̱ 'ndse̱ kitsò nga jè xi̱ta̱ jè, mìkiì ki̱yá; ta̱nga Jesús mìtsà kitsò nga mìkiì ki̱yá. Kitsò‑né: “Tsà 'a̱n xi mejèn‑na nga kíjnakon skanda k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a, mìtsà ji̱ oko̱‑lè.” @)yKiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Tsà 'a̱n xi mejèn‑na nga kíjnakon skanda k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a, mìtsà ji̱ oko̱‑lè. Ngaji̱, nchrobátji̱ngui‑ná. (yPedro, k'e̱ nga kijtseè, kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, xi̱ta̱ jè, ¿mé xi ko̱mat'in? 'Pedro, k'e̱ nga kiskoòtsejèn‑ne íts'i̱n, kijtseè jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi 'ñó matsjakeè xi ngásòn ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ nga tífìtji̱ngui‑la̱. Ti̱jè‑ne xi̱ta̱ xi ta̱ña tsibìtsa̱jnakjoò Jesús k'e̱ nga tsakjèn. Jè xi kiskònangui‑la̱ nga kitsò‑la̱: “¿Yá‑né xi si̱ìnga̱tsja‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑lè?” )&KJesús, koií o̱kitsò‑ne, jè kjoa̱ tsibéno̱jmíya kós'ín ko̱mat'in Pedro k'e̱ nga ki̱yá mé‑ne nga jeya si̱ìkíjna‑ne Nainá. K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, i̱kjoàn kitsò‑la̱ Pedro: ―Nchrobátji̱ngui‑ná. Jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi 'ñó tsjakeè ~~(}|| zCyTxJvuusr[qq.p]oo4mm0kjji(hvgf6eqdd"cxbb#a``@_|^^*]\\*[ZYXWWbViUUSS[RR;PPNN MLKTJJIWHoGFEDCBAAF@@%?>s=A<,;]:q9h8G6Y5a433Q2100/j.m--,*)('&%$@#u"X! q #AJ'3b VE-RSJudas, ti‑la̱ Jacobo; ko̱ Judas Iscariote, jè xi i̱skan komà kondra̱‑la̱ Jesús. K'e̱ nga jè Jesús, kjìn xi̱ta̱ kisìndaà‑ne (Mateo 4:23‑25) vQeMateo; Tomás; Jacobo, ti‑la̱ Alfeo; Simón xi ya̱ fìt'aà‑la̱ kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱ Celote; zPmJè Simón xi ti̱koa̱ Pedro tsibít'aà 'ín; Andrés xi 'ndse̱ ma Simón; Jacobo; Juan; Felipe; Bartolomé; O K'e̱ nga kis'e i̱sén kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱; i̱kjoàn jaàjiìn tejò xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱. (NI Ti̱jñà‑ne na̱chrjein koi, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò nga kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá; kisìk'a ni̱tje̱n nga tíchja̱t'aà‑la̱. uMc Jñà xi̱ta̱ fariseo, 'ñó jti komà‑la̱; k'e̱é tsibíts'ia̱ nga tsajoóya‑ne mé xi si̱ìko̱ Jesús. Kó 'mì 'ín‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi kota'yàt'aà‑la̱ xi tejò ma‑ne (Mateo 10:1‑4; Marcos 3:13‑19) rL] Jesús kiskoòtsejèn yije‑la̱ kóho̱tjín xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jnandiì‑la̱. K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja: ―Tjeèndojoì ndsei̱i. Xi̱ta̱ jè, tsijmeé tsja, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. K Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna: ―Jngoò kjoa̱ skònangui‑nò: ¿A tjí'nde‑né k'e̱ nga jè na̱chrjein nìkjáya nga ndaà s'e̱én, o xi ch'o s'e̱én? ¿A si̱k'en‑ná o xi si̱ndaá‑ná jngoò xi̱ta̱? sJ_Ta̱nga Jesús jyeé tíjiìn‑la̱ kó s'ín nchisíkítsjeèn jñà xi̱ta̱ koi. Kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja: ―Ti̱sítji̱in, ti̱si̱jna kixi̱ ya̱ jngoò osen. Xi̱ta̱ jè tsasítje̱n, tsasìjna kixi̱. IJñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ fariseo nchisíkinda̱ Jesús kó s'i̱in, a si̱ìndaá‑ne jè xi̱ta̱ xi xk'én jè na̱chrjein nìkjáya; mejèn‑la̱ nga skoe̱ mé‑ne nga ko̱ma ko̱hòngui‑ne. UH#Ìjngoò k'a k'e̱ nga jè na̱chrjein nìkjáya, Jesús jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga; tsibíts'ia̱ nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. Koa̱ ya̱á tíjna jngoò xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja kixi̱. ]G3Jesús kitsò‑ìsa‑la̱: ―'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, 'a̱án otiìxoma‑la̱ na̱chrjein nìkjáya. Xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja (Mateo 12:9‑14; Marcos 3:1‑6) rF]Jahas'en ni'ya‑la̱ Nainá; kiskoé i̱nchra̱jín tsjeè‑la̱ Nainá; tsakjèn. Ti̱koa̱ kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tji̱ko̱. Mìkiì tjí'nde nga jñà ko̱kje̱n. Tà jñà no̱'miì tjí'nde‑la̱ nga ko̱kje̱n. EyKiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Jñò, a mìtsà jye tíjiìn‑nò koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá koni kis'iìn xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi kjihijtako̱ k'e̱ nga kjòhojò‑la̱? !D;Tjín i'nga xi̱ta̱ fariseo xi kitsò: ―¿Mé‑ne ko̱'nè‑enò jè kjoa̱ xi mìkiì tjí'nde nga ko̱s'ín ko̱ma jñà na̱chrjein nìkjáya? 4C cJngoò k'a jè na̱chrjein nìkjáya, ja Jesús ñánda títje̱ trigo. Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tsate natín‑la̱ trigo, tsafèya‑ne tsja, i̱kjoàn kiskine. 4Ba'Tsà yá xi skoí xán jchínga xi kjòtseé jncha, mìkiì ni̱to̱n si̱ìjé ìjngoò k'a xi xán ixiì. Ki̱tso̱‑né: “Jè xán jchínga, ìsa̱á ndaà.”^A5&Jè xán ixiì, chrjoa̱ xi̱tse̱é sinchá mé‑ne nga ndaà si̱nchátjò‑ne. ^@5%Ti̱koa̱á mìtsà yá xi binchá xán ixiì chrjoa̱ jchínga; tsà ko̱s'ín s'e̱en, k'e̱ nga jye ko̱jchá xán, si̱ìxajndà chrjoa̱ jchínga, i̱kjoàn xíxteèn xán; ti̱koa̱á chi̱ja jè chrjoa̱. ?$Ti̱koa̱á tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ 'én xi mangásòn [nga tsakóya‑la̱ nga jñà kjo̱tíxoma jchínga, mìkiì sasén‑la̱ xi kjo̱tíxoma xi̱tse̱]. Kitsò‑la̱: ―Mìtsà yá xi ote chiba nikje xi̱tse̱ nga bíjto‑ne ko̱ nikje i̱baà. Tsà ko̱s'ín s'e̱en ki̱ts'ón nikje xi̱tse̱; ti̱koa̱á mìkiì ndaà ko̱ngásòn nikje xi̱tse̱ ko̱ nikje i̱baà. {>o#Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein nga tjáxìn‑la̱ x'i̱n xi kòbixan, k'e̱‑né nga kítsa̱jnachjan xi̱ta̱. A={"Jesús kitsò‑la̱: ―K'e̱ nga bixan jngoò xi̱ta̱, ¿a ko̱maá si̱kítsa̱jnachjaán xi̱ta̱ xi báhijtako̱‑ná k'e̱ nga tákó tíjna xi̱ta̱ x'i̱n xi kòbixan? <!!Jñà xi̱ta̱ kitsò‑la̱ Jesús: ―¿Mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan tsí ndaà bìtsa̱jnachjan ti̱koa̱ tsí ndaà bítsi'ba; k'oa̱á ti̱s'ín jñà xi̱ta̱ fariseo; ta̱nga jñà xi̱ta̱ tsi̱ji, kjèn‑né koa̱ 'biì‑né? B;} Mìtsà koi xá j'i̱‑na 'a̱n nga j'i̱kjaàjñaà xi̱ta̱ kixi̱, jñà‑né xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé nga kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne. Kó kitsò Jesús k'e̱ nga kitjònangui‑la̱ mé‑ne mì bìtsa̱jnachjan‑ne xi̱ta̱‑la̱ (Mateo 9:14‑17; Marcos 2:18‑22) O:K'e̱é kiìchja̱ Jesús kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ xi mìtsà ch'in tjín‑la̱ mìtsà chji̱ne̱ xkiì mochjeén‑la̱, tà jñà xi̱ta̱ xi xk'én xi mochjeén‑la̱ chji̱ne̱ xkiì. 99Jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés tsatít'aà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì, ko̱ xi tjín‑la̱ jé, 'yò‑ko̱o koa̱ bichi‑ko̱o? ^85Leví, ya̱ ni'ya‑la̱, tsí ndaà kis'iìn‑la̱ s'eí Jesús. Ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ xíkjín títsa̱jna xi ti̱koa̱ tsojmì síkíchjítjì, ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; títsa̱t'aà ími̱xa̱. p7YLeví, tsasítje̱n; kisìkítsa̱jna yije tsojmì xi tjín‑la̱; kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. 36_K'e̱ nga jye o̱s'ín komà kjoa̱ koi, itjo Jesús, kiì; k'e̱é kijtseè jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Leví, xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì. Tíjnat'aà ími̱xa̱ ya̱ ñánda síkíchjítjì tsojmì ts'e̱ Roma. Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrobátji̱ngui‑ná. %5CNgats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna tà kjòxkón‑la̱, ti̱koa̱á jeya kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá. Tsakjón‑ko̱‑ne, kitsò: ―I̱'ndei̱ kàyaxkon jngoaá kjo̱xkón. Mé kjoa̱ xi komà k'e̱ nga jè Jesús kiìchja̱‑la̱ Leví (Mateo 9:9‑13; Marcos 2:13‑17) ]43Jè xi̱ta̱ xk'én ni̱to̱ón tsasítje̱n nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna; kiskoé na̱chan‑la̱ xi kijnasòn; k'e̱ nga tífì‑ne ni'ya‑la̱, jeya chja̱t'aà‑la̱ Nainá. E3Kokoò‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tjí'nde‑na nga sìjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱ i̱sò'nde. Jè Jesús k'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì ma síkjaníyá: ―Ji̱, k'oa̱á xan‑lè, ti̱sítji̱in, chjoí na̱chan‑lè, t'in‑ne ni'ya‑lè. ;2o¿Mé xi ìsa̱ chiba 'in tjín, tsà xán‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: “Jé‑lè jyeé kichàat'aà‑lè”, ko̱ tsà xán‑la̱: “Ti̱sítji̱in koa̱ ti̱tjeí”? 1Jesús kijtseèya‑la̱ koni s'ín nchisíkítsjeèn; kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne ini̱ma̱‑nò? A0{Jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés tsohóko̱ ini̱ma̱‑la̱, kitsò: “Xi̱ta̱ jè, chja̱jno‑la̱ Nainá koni s'ín tsò. ¿Yá‑né jè nga ma‑la̱ síjchàat'aà‑ná jé‑ná? Ta̱jngoò Nainá xi síjchàat'aà‑ná jé‑ná.” /5Jesús k'e̱ nga kijtseè nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xk'én: ―Ngaji̱, jyeé kàchàat'aà‑lè jé‑lè. .+Ta̱nga mìkiì komà jahas'en ni'ya nga 'ñó kjìn xi̱ta̱ títsa̱jna; k'e̱é tsijin i̱sò'nga ni'ya; jaàxìn nitja; kiskinìjen‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ koni s'ín kjiya na̱chan‑yá‑la̱ jè xi̱ta̱ xk'én. Ya̱á tsohójna nguixko̱n ñánda tíjna Jesús. G-J'iìko̱ jngoò xi̱ta̱ xk'én xi mìkiì ma síhiníyá yijo‑la̱; kjiya‑la̱ na̱chan‑yá. Tsohótsji'nde‑la̱ kó s'ín si̱ìkas'en xotjoa̱ ni'ya ya̱ ñánda tíjna Jesús. ,Jngoò na̱chrjein k'e̱ nga tíhokóya‑la̱ xi̱ta̱ Jesús, ya̱ títsa̱jnajiìn xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Xi̱ta̱ koi, ján inchrobà‑ne na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Galilea, Judea ko̱ Jerusalén. Jesús ya̱ tíjnajiìn ini̱ma̱‑la̱ nga'ñó‑la̱ Nainá nga si̱ìndaà‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi xk'én. a+;Ta̱nga Jesús xìn i̱'nde fì ñánda tsjìn xi̱ta̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá. Kií kis'iìn Jesús nga kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi mì kì ma síhiníyá yijo‑la̱ (Mateo 9:1‑8; Marcos 2:1‑12) Z*-Ta̱nga Jesús, ìsa̱á 'ñó kina'yà‑ìsa‑la̱; ko̱ ìsa̱á kjìn xi̱ta̱ kjòxkóya xi mejèn‑la̱ nga kji̱'nchré‑la̱; ti̱koa̱ mejèn‑la̱ nga ko̱ndaà‑ne ch'in xi tjín‑la̱. R)Jè Jesús kitsò‑la̱: ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑la̱; t'in ñánda tíjna no̱'miì; ta̱kó‑la̱ yijo‑lè nga jye kjòndaà‑ne; tjiì‑la̱ kjo̱tjò xi síjé kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés mé‑ne nga tsjeè kijna‑ne nguixko̱n Nainá ti̱koa̱ skoe̱ jñà xi̱ta̱ nga jye kjòndaà‑ne ch'in‑lè. 1([ Jesús tsijmeé tsja nga tsohót'aà‑la̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè, kitsò‑la̱: ―Mejèn‑na; ¡kàtandaà‑ne! Xi̱ta̱ jè, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. 7'g Jesús k'e̱ nga tsibìjna jngoò na̱xa̱ndá, ijchò jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱; nga kijtseè Jesús, tsohojna‑ñiat'aà nangui nga kijtseèxkón Jesús, tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, tsà mejèn‑lè, ti̱tsjeè‑ná ch'in xi tjín‑na. !&; K'e̱ nga jye kiìko̱‑ne chitso‑la̱ ya̱ i̱ndiì ndáchikon, ya̱á kitsjeiìn‑takòn yije tsojmì‑la̱, i̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. K'e̱ nga jè Jesús kisìtsjeè jngoò xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ (Mateo 8:1‑4; Marcos 1:40‑45) %# Ti̱koa̱á tà kjòxkón‑la̱ jè Jacobo ko̱ Juan, i̱xti‑la̱ Zebedeo, jñà xi̱ta̱ xi ta̱ña síxákjoò Simón. Jesús kitsò‑la̱ Simón: ―Kì tsakjoòn‑jèn, i̱'ndei̱ mì ti̱ kiì ti̱n kíxkóya‑ne, xi̱ta̱á kíxkóyi xi i̱t'aà ts'a̱n. $ Jè Simón ko̱ xi̱ta̱ xíkjín xi ta̱ña síxákjoò, tà kjòxkón‑la̱ nga 'ñó kjìn ti̱n kjòxkóya‑la̱. E#Jè Simón xi ti̱koa̱ Pedro 'mì, k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ koi, tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¡Ti̱si̱t'aàxìn‑ná Na̱'èn, 'a̱n xi̱ta̱ jé‑ná! y"kK'e̱é kisìkatjiì‑la̱ tsja xíkjín nga kiìchja̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱ya chitso xi ìjngoò mé ne nga kisìchját'aà‑la̱. Ingajò chitso jngoò k'a kitseè ti̱n. Mejèn tsà bixòngui‑ndá nga 'ñó i'í komà. !'K'e̱ nga ìjngoò k'a kisìkatje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑la̱, kjìn jchán ti̱n tsibíxkóya, tsí mejèn xajndà na̱'ya‑la̱. c ?Simón kiìchja̱ kitsò: ―Maestro, kànìk'a‑náje̱n ni̱tje̱n nga kànìxá‑je̱n, ni̱mé xi kàsakó‑naje̱n; ta̱nga tsà ji̱ xi o̱si nga siìkatje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑na̱, ko̱ma‑né. c?K'e̱ nga jye tsakóya‑la̱ xi̱ta̱, kitsò‑la̱ Simón: ―Tikoi̱i chitso‑lè ñánda nga ìsa̱ 'ñó na̱nga̱ nandá; i̱kjoàn ti̱katje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑nò mé‑ne nga kíxkóya‑nò ti̱n. B}Jesús jahas'en jngoò chitso xi ts'e̱ Simón, tsibítsi'ba‑la̱ nga ski̱nìkjá‑ìsa chitso‑la̱ ya̱ i̱jiìn ndáchikon. I̱kjoàn tsibìjnaya nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. 4aJesús, kijtseè jò chitso xi ya̱ kjioòndiì ya̱ i̱ndiì nandá. Jñà xi̱ta̱ nei‑la̱ xi bíxkóya ti̱n, jyeé itjojen chitso nga nchihoníjno na̱'ya‑la̱. # AJesús k'e̱ nga síjna ya̱ i̱ndiì ndáchikon ts'e̱ Genesaret kjòjtínè jñà xi̱ta̱ xi ijchò nga mejèn‑la̱ kji̱'nchré 'én‑la̱ Nainá. ,K'oa̱á s'ín chja̱ya 'én‑la̱ Nainá kóho̱kji ni'ya i̱ngo̱ sinagoga xi tjín ya̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ judío.S+Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: ―Ti̱koa̱á mochjeén‑né nga xìn na̱xa̱ndá kjíkoa̱a 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá. Koií xá kisìkasén‑na Nainá. ta*K'e̱ nga jye kis'e i̱sén, itjo Jesús; kiì jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda tsjìn xi̱ta̱. Jñà xi̱ta̱ tsohótsji ñánda kiì. K'e̱ nga ijchò ñánda tíjna, mejèn‑la̱ nga ya̱ kíjnako̱ nga mì xìn kjoi̱. jM)Ti̱koa̱á kjìn ma xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í itjokàjiìn yijo‑la̱ nga kjòndaà‑ne. 'Ñó kiìchja̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í: ―¡Ji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè! ―kitsò. Ta̱nga jè Jesús tsohótiko̱. Mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ nga kiìchja̱, koií kjoa̱‑la̱ nga jyeé beèxkon nga jè xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Kií komà k'e̱ nga jè Jesús kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá (Marcos 1:35‑39) 3(K'e̱ nga tíkaàtjì ts'oí, ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ xk'én xi kjìn sko̱ya ch'in tjín‑la̱, j'iìko̱ ñánda tíjna Jesús. Jè Jesús tsohót'aà‑la̱ tsja nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ xk'én; ngats'iì xi̱ta̱ koi, kjòndaà yijeé‑ne. 'Jesús tsasìñiat'aà‑la̱, tsohótiko̱ ch'in tìjnga; jè chjo̱ón ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. I̱kjoàn tsasítje̱n, kisìs'in‑la̱ xi̱ta̱. Kií kis'iìn Jesús nga kjìn xi̱ta̱ xk'én kisìndaà‑ne (Mateo 8:16‑17; Marcos 1:32‑34) hI&Jesús tsasítje̱n; itjo‑ne ni'ya i̱ngo̱ sinagoga; kiì; jahas'en ni'ya‑la̱ Simón. Jè na̱chíya‑la̱ Simón 'ñó xk'én. Ch'in tìjnga tjín‑la̱. Jñà xi̱ta̱ kiìchja̱tjì nga skótsejèn‑la̱. K%Jesús, kina'yà‑la̱ kóho̱kji nga jngoò itjandiì nangui xi chja̱‑ne Galilea. Kií kis'iìn Jesús nga kisìndaà‑ne na̱chíya‑la̱ Pedro (Mateo 8:14‑15; Marcos 1:29‑31) $Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna, tà kitsakjòn‑né; k'e̱é tsohóko̱ xíkjín: ―¿Mé 'én‑ne koi? K'e̱ nga chja̱ xi̱ta̱ jè, tjín‑la̱ nga'ñó ti̱koa̱ tjín‑la̱ kjo̱tíxoma nga síkitasòn‑la̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ―kitsò. .U#Jesús tsohótiko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í: ―¡Jyò ti̱jni, titjo̱jiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè! ―kitsò‑la̱. Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, tsajndoòt'aà nangui nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱, i̱kjoàn itjojiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè, ta̱nga nì mé xi kisìki'on. "―Jesús xi Nazaret tsi̱ji, kì k'oa̱á nìko̱‑náje̱n. ¿Mé kjoa̱ xi tjín‑lè ko̱ ngaje̱n? ¿Mé‑ne ngaje̱n nìjti‑náje̱n? ¿A kòf'i̱ nìkjehesòn‑náje̱n? Beèxkon‑lè; ji̱‑né xi Xi̱ta̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ―kitsò. 3!Ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga tíjna jngoò xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í síxájiìn yijo‑la̱; xi̱ta̱ jè, 'ñó kiìchja̱:  Jñà xi̱ta̱, tà k'oa̱á komà‑la̱ koni tsò 'én xi tsakóya, nga jè 'én xi kiìchja̱, tjín‑la̱ kjo̱tíxoma. Jesús kiì ñánda 'mì Capernaum, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Galilea; tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga na̱chrjein nìkjáya.  /Ta̱nga jè Jesús jahajiìn osen‑la̱ koa̱ kiì. Jngoò xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í síxájiìn yijo‑la̱ (Marcos 1:21‑28) w gNgats'iì xi̱ta̱ koi tsasítje̱n, tsachrjejiìn Jesús ya̱ na̱xa̱ndá jè, kiìko̱ i̱sò'nga nindoò ñánda kijna na̱xa̱ndá‑la̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìkatje̱n‑ngui na̱xi̱ ñánda nga 'ñó tje̱n‑jen‑jno choòn. W 'Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, 'ñó kòjti‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré 'én xi kiìchja̱ Jesús nga k'oa̱á s'ín kiskaàya‑la̱ nga kondra̱ ts'e̱‑né.  Ti̱koa̱á kjìn ma xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ ya̱ Israel koi na̱chrjein ts'e̱ Eliseo, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ta̱nga ni̱jngoò xi xi̱ta̱ Israel kjòndaà‑ne, tà jè ta̱jngoò Naamán xi Siria ts'e̱. U #Ta̱nga jè Elías mìtsà ya̱ kiì ñánda títsa̱jna íchjín ka'àn ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel; ya̱á kinìkasén ñánda tíjna chjo̱ón ka'àn ts'e̱ na̱xa̱ndá Sarepta xi chja̱‑ne Sidón. ^5Ti̱koa̱á o̱kixi̱í xi xan‑nò, kjìn íchjín ka'àn tjín ya̱ Israel jè na̱chrjein ts'e̱ Elías k'e̱ nga jàn nó osen mì ti̱ kiì ts'a‑ne jtsí; j'iì kjinchrá 'ñó kóho̱kji i̱'nde Israel. Jesús kitsò‑ìsa: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, ni̱jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi yaxkón ya̱ nangui‑la̱. U#K'e̱é kitsò Jesús: ―Xi o̱kixi̱, jñò, k'oa̱á k'oín‑ná 'én xi tsò: “Chji̱ne̱ xkiì, ti̱ji ti̱xkiì‑la̱ yijo‑lè.” K'oa̱á ti̱s'ín k'oín‑ná: “Koni s'ín kina'yà‑je̱n kjoa̱ xi ki'nì ján Capernaum nga kinìxkiì‑la̱ xi̱ta̱, k'oa̱ ti̱s'ín ti̱xkiì‑la̱ i̱ nangui‑lè.” dANgats'iì xi̱ta̱ ndaà kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Tà k'oa̱á komà‑la̱ nga 'ñó ndaà tsò 'én xi chja̱. Jñà xi̱ta̱ kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿A mìtsà jè jèe̱ xi ki'ndí‑la̱ José? B}K'e̱é tsibíts'ia̱ Jesús nga kiìchja̱ kitsò: ―I̱'ndei̱, jyeé kàna'yà‑là nga nguixkoòn kòbitasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi 'a̱n kòbìxke̱e. T!Tsibíxkóya‑ne xo̱jo̱n, kitsjaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi síchját'aà xá ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, i̱kjoàn tsibìjna. Tà nchikotsejèn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna. \1kichjàya jè nó‑la̱ Nainá k'e̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱tjò xi̱ta̱‑la̱. taJè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tíjnako̱‑na nga 'a̱án tsibít'aà‑na xá nga sìka'bí‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá;'a̱án kisìkasén‑na nga sìndaà‑na xi̱ta̱ xi kjo̱'on tíjiìn ini̱ma̱‑la̱;
ti̱koa̱á koi xá kisìkasén‑na nga 'a̱n kichjàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi nda̱yá títsa̱jna nga kítsa̱jnandei̱í‑ne;
sìndaà‑na jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱;
kítsa̱jnandei̱í xi̱ta̱ xi tíyatoòn; =sKits'iì‑la̱ xo̱jo̱n‑la̱ Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá; k'e̱ nga kiskíjnda̱ya jè xo̱jo̱n, kjòtsji‑la̱ ñánda tjít'aà 'én xi tsò: \1Jesús ijchò Nazaret ya̱ nangui‑la̱ ñánda kòjchá. Jè na̱chrjein nìkjáya, koni s'ín s'ín kjit'aà, jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Tsasìjna kixi̱ nga tsibíxke̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. %~CTsakóya ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga xi ts'e̱ na̱xa̱ndá ñánda tsajmeè; ngats'iì xi̱ta̱ xi kiì'nchré 'én‑la̱ ndaà kisìkíjna Jesús. Kó kitsò Jesús nga mì kiì kòkjeiín‑la̱ jñà xi̱ta̱ ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nazaret (Mateo 13:53‑58; Marcos 6:1‑6) d}AJesús j'iì ìjngoò k'a‑ne Galilea, ko̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; kina'yà‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, kóho̱kji nga jngoò itjandiì nangui ts'e̱ Galilea. 9|k Jè xi̱ta̱ nei̱í, k'e̱ nga mì ti̱ kiì kisakò‑la̱ kós'ín skóna̱cha̱n‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ ko̱hótsji jé, tsasìt'aà xìn chiba na̱chrjein‑la̱ skanda komà i̱skan. Kií komà nga tsibíts'ia̱ Jesús nga kisìxá nangui Galilea (Mateo 4:12‑17; Marcos 1:14‑15) .{U Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Kì ta̱xki̱ chít'aà‑jèn Na̱'èn‑ná xi Nainá.” kzO nga ko̱ tsja tso̱ba̱'ñó‑lè mé‑ne nga ni̱jngoò nda̱jo̱ satíngui‑ne ndso̱koiì. y/ k'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Nainá koií xá‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ mé‑ne nga si̱ìkinda̱‑lè, x Jè xi̱ta̱ nei̱í, i̱kjoàn kiìko̱ Jesús ján Jerusalén; kisìkíjnasòn i̱ngo̱ ítjòn ñánda ìsa̱ 'nga kji; kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱í kjoa̱ nga ji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè, ti̱katje̱ngui yijo‑lè i̱jndé; pwYKiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Ti̱si̱t'aà xìn‑ná ji̱, xi̱ta̱ nei̱í. K'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jeya ti̱kíjni Na̱'èn‑ná xi Nainá; tà jè ta̱jngoò cha̱xkoín.” pvYNgaji̱, tsà ko̱si̱xkó'nchit'aà‑ná ko̱ jeya si̱kíjna‑ná, tsi̱jií ko̱ma kóho̱tjín. uucJè xi̱ta̱ nei̱í kitsò‑la̱ Jesús: ―Ngaji̱í tsjaà yije‑lè ngats'iì na̱xa̱ndá koi, nga ji̱ ko̱ti̱xoma‑la̱ nga jeya ki̱jni. Nga 'a̱án kjònga̱tsja yije. Tsà mejèn‑na maá sìnga̱tsja ni̱ta̱ yá‑ne. t)Jè xi̱ta̱ nei̱í kiìko̱ Jesús jngoò nindoò 'nga, tà jngoòhijta tsakó yije‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde. Zs-Jesús kiìchja̱ kitsò: ―Tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Mìtsà tà koi tsojmì xi ma chine kítsa̱kon‑ne xi̱ta̱, ti̱koa̱á kítsa̱koón‑ne ngats'iì 'én‑la̱ Nainá.” 6reJè xi̱ta̱ nei̱í kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱ kjoa̱ nga ngaji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè, tjiì‑la̱ o̱kixi̱ nda̱jo̱ jè nga i̱nchra̱jín kàtama. }qsIchán na̱chrjein tsibìjna. Jè xi̱ta̱ nei̱í kiskoòt'aà nga mejèn‑la̱ kàtátsji jé Jesús. Ngats'iì na̱chrjein koi, Jesús mìkiì tsakjèn, tsibìjnachjan‑né. K'e̱ nga jyehet'aà na̱chrjein, jyeé 'ñó kjòhojò‑la̱. p {Jesús, nga ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, inchrobà ìjngoò k'a‑ne ya̱ xa̱jngá nandá Jordán, koa̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìko̱ jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. o&Cainán, ki'ndí‑la̱ Enós; Enós, ki'ndí‑la̱ Set; Set, ki'ndí‑la̱ Adán; Adán, xi jè sobà Nainá tsibíndaà.4na%Lamec, ki'ndí‑la̱ Matusalén; Matusalén, ki'ndí‑la̱ Enoc; Enoc, ki'ndí‑la̱ Jared; Jared, ki'ndí‑la̱ Mahalaleel; Mahalaleel, ki'ndí‑la̱ Cainán; !m;$Sala, ki'ndí‑la̱ Cainán; Cainán, ki'ndí‑la̱ Arfaxad; Arfaxad, ki'ndí‑la̱ Sem; Sem, ki'ndí‑la̱ Noé; Noé, ki'ndí‑la̱ Lamec; l7#Nacor, ki'ndí‑la̱ Serug; Serug, ki'ndí‑la̱ Ragau; Ragau, ki'ndí‑la̱ Peleg; Peleg, ki'ndí‑la̱ Heber; Heber, ki'ndí‑la̱ Sala; $kA"Judá, ki'ndí‑la̱ Jacob; Jacob, ki'ndí‑la̱ Isaac; Isaac, ki'ndí‑la̱ Abraham; Abraham, ki'ndí‑la̱ Taré; Taré, ki'ndí‑la̱ Nacor; &jE!Naasón, ki'ndí‑la̱ Aminadab; Aminadab, ki'ndí‑la̱ Aram; Aram, ki'ndí‑la̱ Esrom; Esrom, ki'ndí‑la̱ Fares; Fares, ki'ndí‑la̱ Judá; @iy Natán, ki'ndí‑la̱ David; David, ki'ndí‑la̱ Isaí; Isaí, ki'ndí‑la̱ Obed; Obed, ki'ndí‑la̱ Booz; Booz, ki'ndí‑la̱ Salmón; Salmón, ki'ndí‑la̱ Naasón; hEliaquim, ki'ndí‑la̱ Melea; Melea, ki'ndí‑la̱ Mainán; Mainán, ki'ndí‑la̱ Matata; Matata, ki'ndí‑la̱ Natán; DgMatat, ki'ndí‑la̱ Leví; Leví, ki'ndí‑la̱ Simeón; Simeón, ki'ndí‑la̱ Judá; Judá, ki'ndí‑la̱ José; José, ki'ndí‑la̱ Jonam; Jonam, ki'ndí‑la̱ Eliaquim; fEr, ki'ndí‑la̱ Josué; Josué, ki'ndí‑la̱ Eliezer; Eliezer, ki'ndí‑la̱ Jorim; Jorim, ki'ndí‑la̱ Matat; e5Neri, ki'ndí‑la̱ Melqui; Melqui, ki'ndí‑la̱ Adi; Adi, ki'ndí‑la̱ Cosam; Cosam, ki'ndí‑la̱ Elmodam; Elmodam, ki'ndí‑la̱ Er; /dWJudá, ki'ndí‑la̱ Joanán; Joanán, ki'ndí‑la̱ Resa; Resa, ki'ndí‑la̱ Zorobabel; Zorobabel, ki'ndí‑la̱ Salatiel; Salatiel, ki'ndí‑la̱ Neri; &cENagai, ki'ndí‑la̱ Maat; Maat, ki'ndí‑la̱ Matatías; Matatías, ki'ndí‑la̱ Semei; Semei, ki'ndí‑la̱ Josec; Josec, ki'ndí‑la̱ Judá; (bIJosé, ki'ndí‑la̱ Matatías; Matatías, ki'ndí‑la̱ Amós; Amós, ki'ndí‑la̱ Nahúm; Nahúm, ki'ndí‑la̱ Esli; Esli, ki'ndí‑la̱ Nagai; a7Elí, ki'ndí‑la̱ Matat; Matat, ki'ndí‑la̱ Leví; Leví, ki'ndí‑la̱ Melqui; Melqui, ki'ndí‑la̱ Jana; Jana, ki'ndí‑la̱ José; A`{Jesús k'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga kisìxá, tjín‑la̱ tsà katé nó. K'oa̱á s'ín tíjiìn‑la̱ xi̱ta̱, nga ki'ndí‑la̱ xó José; José, ki'ndí‑la̱ Elí; W_'I̱kjoàn itjojen‑nè‑la̱ Jesús jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi o̱kji koni kji ni̱se paloma; koa̱ kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò: ―Ji̱‑né xi ki'ndí‑na̱ xan‑lè xi 'ñó matsjake̱‑lè; tsja tjín‑la̱ takoàn i̱t'aà tsi̱ji. Tje̱‑la̱ Jesucristo (Mateo 1:1‑17) a^;K'e̱ nga ti̱kj'eè nda̱yá fahas'en Juan nga tís'ín bautizar ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ti̱koa̱á k'e̱é komà bautizar Jesús; k'e̱ nga tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá Jesús, kitáx'a̱ ngajmiì. .]UTa̱nga jè Herodes, ìsa̱á 'ñó ch'o kis'iìn‑ìsa: nda̱yá kiskinìs'en Juan. Kií komà k'e̱ nga komà bautizar Jesús (Mateo 3:13‑17; Marcos 1:9‑11) d\AJuan, tsohótiko̱ jè Herodes xi xi̱ta̱ ítjòn tíjna, koií kjoa̱‑la̱ nga jè tíjnako̱ Herodías chjo̱ón‑la̱ Felipe xi 'ndse̱ Herodes. Ti̱koa̱ tsohótiko̱ Herodes ngats'iì kjoa̱ xi ch'o tís'ín. [1Juan, k'oa̱á s'ín kiìchja̱yajiìn‑la̱ xi̱ta̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá; kjìn sko̱ya kjo̱tíxoma tsibít'in‑la̱ xi ndaà tsò. iZKJyeé kjinaya tsja jè pala nga si̱ìtsjeè tjé‑la̱ trigo. Ki̱nchàxkó trigo ya̱ i̱ya ni'nga; ta̱nga jè tjé‑la̱ trigo, ko̱kà‑né ya̱ i̱jiìn ni'ín ñánda mìkiì bits'o ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. YJuan kitsò‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: ―O̱kixi̱‑né, 'a̱n, tà nandá s'iìn‑nò bautizar; ta̱nga nchrobá ìjngoò xi ìsa̱ tse nga'ñó tjín‑la̱ mì k'oa̱á‑ne koni 'a̱n; skanda mìkiì tjí'nde‑na nga skíjnda̱'ñoá xo̱x'ín‑la̱ xo̱jté‑la̱; jè xi sa̱ nchrobá, s'i̱in‑nò bautizar ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá koa̱ ko̱ ni'ín. :XmNchikoña jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; nchisíkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Juan: tsà jè xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. BW}Ti̱koa̱á kiskònangui i'nga jñà soldado, kitsò: ―Ngaje̱n, ¿mé xi s'e̱n‑je̱n? Juan kitsò‑la̱: ―Kì xi̱ta̱ binchaxkón‑là, kì 'én ndiso nìyasòn‑là k'e̱ nga nì mé kjoa̱ tjín‑la̱ nga to̱n mejèn‑nò nachrjekàjno‑là; kàtajngoò‑takòn koni tjín machjí‑nò. YV+ Juan kitsò: ―Kì tsato níkíchjió koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma. IU  Ti̱koa̱á j'iì i'nga xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì nga mejèn‑la̱ ko̱ma bautizar. Kitsò‑la̱ Juan: ―Maestro, ngaje̱n, ¿mé xi s'e̱n‑je̱n? MT Juan kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Jè xi jò ma na̱chro̱‑la̱ kàtatsjá jngoò‑la̱ jè xi tsjìn‑la̱; jè xi tjín‑la̱ tsojmì xi kine, kàtatsjá‑la̱ jè xi tsjìn‑la̱. ]S3 Jñà xi̱ta̱ kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Mé xi s'e̱n‑je̱n? IR  Jè ki̱cha̱yá jyeé kjijnandaà nga ko̱tesòn yá; ngats'iì yá xi 'mì ndaà toò ojà‑la̱, skanda ko̱ i̱ma̱‑la̱, jtísòn‑né, i̱kjoàn si̱nchájiìn ni'ín nga ki̱ti̱. Q9Ndaà tjín kjoa̱ xi t'e̱en nga ndaà kàta'ya‑nò nga jyeé kinìkájno jé‑nò nga mì ti̱ jé binchaàtsji‑nò. Kì bixón‑jèn ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò: “Ngaje̱n, [mìkiì s'e̱‑naje̱n kjo̱'in] nga ya̱á inchrobàt'aà‑naje̱n tje̱‑la̱ Abraham.” K'oa̱á xan‑nò, Nainá, skanda jñà nda̱jo̱ ko̱maá‑la̱ si̱ìkjatjìya‑la̱ nga i̱xti‑la̱ Abraham ko̱ma. }PsJuan kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ijchò nga mejèn‑la̱ ko̱ma bautizar: ―¡Jñò xi xi̱ta̱ tje̱‑la̱ ye̱ 'mì‑nò! ¿Yá xi o̱kitsò‑nò nga ki̱nchat'aàxìn‑là jè kjo̱'in xi sa̱ nchrobá machrañàt'aà‑nò? O)Ngats'iì xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde, skoe̱‑né kó s'ín s'i̱in Nainá nga ko̱chrjekátjì jé‑la̱ xi̱ta̱.” Kitsò Isaías. N+Ngats'iì xa̱jngá ko̱ngásòn‑né;
ngats'iì nindoò ko̱ chrja̱ngui̱, ko̱kixi̱‑né;
jñà ndi̱yá xi tsó'ño̱ tjín, ti̱koa̱á ko̱kixi̱‑né;
koa̱ jñà ndi̱yá xi tje̱n‑jen‑jno tje̱n‑jen‑t'aà choòn, ko̱jchoòn‑la̱. MK'e̱ nga k'oa̱s'ín kiìchja̱ya Juan, jñà tíbitasòn 'én xi kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga tsò:Na'yà‑la̱ 'én xi 'ñó chja̱ ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn:“Tjandaà ndi̱yá‑la̱ Nainá ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò; kixi̱ ti̱kíjna koni jngoò ndi̱yá ñánda ko̱jmeèya Na̱'èn‑ná. LJuan, kiì kóho̱kji i̱ndiì xa̱jngá nandá Jordán nga kiìchja̱ya nga kàtasíkájno jé‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne, i̱kjoàn kàtas'ín bautizar yijo‑la̱ mé‑ne nga si̱ìjchàat'aà‑la̱ Nainá jé‑la̱. kKOKo̱ ján Jerusalén, no̱'miì ítjòn títsa̱jna jè Anás ko̱ Caifás. Ti̱koi‑ne na̱chrjein, Juan, ki'ndí‑la̱ Zacarías, kits'iì‑la̱ 'én‑la̱ Nainá ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. FJ K'e̱ nga jye tjín‑la̱ chrj'oòn nó nga tíhotíxoma‑la̱ i̱sò'nde xi chja̱‑ne Roma jè xi 'mì Tiberio César, ko̱ ján nangui Judea, jè tíjna gobernador Poncio Pilato; ko̱ jè Herodes, xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ya̱ nangui Galilea; ko̱ jè Felipe xi 'ndse̱ ma Herodes, xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ya̱ nangui ñánda 'mì Iturea ko̱ ya̱ nangui Traconite; ko̱ jè Lisanias, xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ya̱ nangui Abilinia. *IM4Jesús, tímajchínga koa̱ na̱chrjein inchijòn, ìsa̱ ndaà tímachi̱ya‑la̱; ti̱koa̱ tís'e‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱.uHc3Jesús, kiì ìjngoò k'a‑ne ján Nazaret ko̱ nea̱‑la̱ ko̱ na̱'èn‑la̱; Jesús ndaà kisìkitasòn‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱. Jè nea̱‑la̱ tà ya̱á tsibíjiìn‑ikon ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì kjoa̱ koi. qG[2Ta̱nga jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ mìkiì jahas'en‑jiìn‑la̱ jè 'én xi kitsò Jesús. F51Jesús kitsò: ―¿Mé‑ne nga binchaàtsji‑ná? ¿A mì tíjiìn‑nò nga tjínè‑na nga ya̱ kóti̱jna ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑na̱? 2E]0Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, k'e̱ nga kijtseè nga ya̱ tíjna, ti̱koa̱á tà k'oa̱á komà‑la̱; jè nea̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―Ji̱ na̱'èn, ¿mé‑ne nga ko̱s'ín nìko̱‑náje̱n? Na̱'èn‑lè ko̱ 'a̱n tímakájno‑naje̱n nga kichijì, titsa̱binchaàtsji‑lèje̱n. m}}|{zyxqwvuttiss-rrqip|nn4lkjihgf_eccoba``_^]]T\[yYXWW-VOUTTrSjRQQ$P!O,M1LKKJ5IRH}GQFREZDCBA@@?><K'e̱ nga jahas'en ni'ya, Jesús, mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga jahas'en‑ko̱, tà jè Pedro, Jacobo, Juan, ko̱ na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ ndí tsòti. W92K'e̱ nga kiì'nchré Jesús kitsò‑la̱: ―Kì tsakjoòn‑jèn; tà jè‑né nga kàtakjeiín‑lè, jè ndí tsòti‑lè ko̱ndaá‑ne. `V91Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús nga j'iì jngoò xi̱ta̱ xi ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn xi inchrobà‑ne ni'ya‑la̱ nga kitsò: ―Ndí tsòti‑lè jyeé k'en; kì ti̱ kiì nìjti‑la̱ Maestro. U0Jesús kitsò‑la̱: ―Ndí nea̱a, koi‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n nga kòmandaà‑ne. T'in‑là ndaà‑ne. nTU/Jè chjo̱ón, k'e̱ nga kijtseè nga mìkiì ko̱ma kójna'ma nga ki'yat'in‑la̱, chi̱ba̱‑la̱ tíhotsé yijo‑la̱ nga tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús. Tsibéno̱jmí‑la̱ nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá mé kjoa̱‑ne nga nikje‑la̱ Jesús kitsobà‑ne, koa̱ kó s'ín nga ni̱to̱n kjòndaà‑ne ch'in‑la̱. Sy.Jesús kitsò ìjngoò k'a: ―Tjín xi kàtsobà‑na; kàbeéyaá‑na nga kòbitjojiìn nga'ñó yijo‑na̱. AR{-K'e̱é kiskònangui Jesús, kitsò: ―¿Yá‑né xi kàtsobà‑na? Ngats'iì xi̱ta̱ kitsò: ―Mìtsà yá‑jèn. K'e̱é kitsò Pedro ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga: ―Maestro, jñà xi̱ta̱ nga kjìn ma‑ne fàhitje̱n‑lè koa̱ ó'nchò'ñó‑lè, ngaji̱ si‑né: “¿Yá‑né xi kàtsobà‑na?” DQ,Chjo̱ón jè, kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ Jesús ya̱ i̱jto̱n íts'i̱n nga kitsobà'ñó i̱tjòn nikje‑la̱, koa̱ jè jní xi tíxíxteèn‑la̱, ni̱to̱ón kisijyò‑ne. pPY+Ya̱ tsóhojiìn jngoò chjo̱ón xi jye kjò tejò nó tjín‑la̱ ch'in jní. Jye kjò tse to̱n ko̱ tsojmì xi tjín‑la̱ kisìkjeheya xi kjoa̱ ts'e̱ chji̱ne̱xkiì; mìkiì mandaà‑ne ni̱ta̱ yá xi síxkiì‑la̱. `O9*Koií xá j'iìkjaá‑ne nga jye tíbiyaà ndí tsòti‑la̱ xi ta̱jngoò ma‑ne xi tejò nó tjín‑la̱. Jesús, k'e̱ nga tífì, jñà xi̱ta̱ nga kjìn ma‑ne, chi̱ba̱‑la̱ tsohó'nchò'ñó‑né. KN)J'iìkon jngoò xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga xi 'mì Jairo; tsasèn‑xkó'nchit'aà ndso̱ko̱ Jesús, tsibítsi'ba‑la̱ nga mejèn‑la̱ kji̱ko̱ ni'ya‑la̱. ?Mw(K'e̱ nga jye j'iì ìjngoò k'a‑ne Jesús ján xijngoaà ndáchikon, kjòtsjaá‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, koií kjoa̱‑la̱ nga ngats'iì, nchikoña‑la̱. L''―T'in‑ne ni'ya‑lè, tèno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱ nga 'ñó tse kjoa̱ kàsíko̱‑lè Nainá. Xi̱ta̱ jè, kiì‑ne; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí, kisìhingasòn 'én kóho̱kji na̱xa̱ndá jè nga 'ñó tse kjoa̱ kisìko̱ Jesús xi i̱t'aà ts'e̱. Tsòti‑la̱ Jairo ko̱ chjo̱ón xi kitsobà i̱tjòn nikje‑la̱ Jesús (Mateo 9:18‑26; Marcos 5:21‑43) kKO&Jè xi̱ta̱ xi jye itjokàjiìn‑ne yijo‑la̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ nga ya̱ ko̱jmeiìko̱; ta̱nga jè Jesús kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga kàtìjna; kitsò‑la̱: J%Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna ya̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ Gadareno, kóho̱kji jngoò itjandiì, tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga kàtjì‑ne, koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó kitsakjòn xi̱ta̱ koi. Jesús jahas'en‑ne chitso, i̱kjoàn kiì‑ne. 8Ii$Jñà xi̱ta̱ xi kijtseè kjoa̱ koi, tsibéno̱jmí‑la̱ xíkjín kó s'ín komà nga kjòndaà‑ne jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kisijiìn yijo‑la̱. H-#Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, k'e̱ nga kiì'nchré, itjo katsejèn jñà kjoa̱ xi komà. Kiì ñánda tíjna Jesús. Ti̱koa̱ ya̱ tíjnat'aà ndso̱ko̱ Jesús jè xi̱ta̱ xi jye itjojiìn‑ne yijo‑la̱ jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. Jyeé íkjá‑ne nikje‑la̱, ti̱koa̱á jyeé ndaà tjín‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱. Jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kijtseèxkon, tà kitsakjòn‑la̱. 'GG"Jñà xi̱ta̱ xi nchikondà chi̱nga̱, k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ xi komà, tsangachikon nga kisìkí'nchré na̱xa̱ndá kóho̱kji ñánda rancho̱. F9!Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, nga jye itjojiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè, i̱kjoàn jahas'en‑jiìn yijo‑la̱ jñà chi̱nga̱. I̱kjoàn jñà chi̱nga̱ tsatíkjájen‑jno ya̱ na̱xi̱ skanda i̱jiìn nandá; ya̱á k'en‑jiìn nandá ngats'iì jñà chi̱nga̱. E Ya̱ i̱t'aà nindoò, 'ñó kjìn ma chi̱nga̱ xi nchikjèn‑jno i̱jiìn ijñá. Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga tsjá'nde‑la̱ nga ya̱ kjoa̱has'en‑jiìn yijo‑la̱ chi̱nga̱. Jesús, kitsjaà'nde‑la̱. D+Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga mì ya̱á si̱ìkatsjoya ni̱tja̱n‑la̱ nei̱í ñánda tjín kjo̱'in. MCJesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Kó 'mì‑lè? Xi̱ta̱ jè kitsò: ―Legión 'mì‑na. Koií ko̱'mì‑ne nga 'ñó kjìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn yijo‑la̱. *BMKoií o̱kitsò‑ne, nga jè Jesús, jyeé ko̱s'ín tsatíxoma‑la̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í nga kàtitjojiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè. Jyeé kjòtseé ko̱s'ín tíjiìn yijo‑la̱ nga biyaàxín; na̱s'ín na'ñó ki̱cha̱ cadena sit'aà'ñó ndso̱ko̱ ko̱ tsja, chíkjoa̱á‑la̱ nga otejtso, i̱kjoàn fìko̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ya̱ nangui kixì ñánda tsjìn xi̱ta̱. 2A]Xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kijtseè Jesús, 'ñó kiskindàyat'aà‑la̱ koa̱ tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱; i̱kjoàn 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―Jesús, ngaji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè xi 'ñó 'nga tíjna, ¿mé xi mejèn‑lè ko̱ 'a̱n? ¡Bìtsi'bà‑lè, kì yatoòn‑ná! -@SK'e̱ nga itjojen chitso, Jesús, ijchò kasìt'aà jngoò‑la̱ xi̱ta̱ x'i̱n xi ya̱ i̱'nde‑la̱ na̱xa̱ndá Gadara. 'Ñó kjòtseé tíjiìn yijo‑la̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í; mìtsà nikje ókjá, koa̱ mì ni'ya tjín‑la̱; ya̱á xó bìjnaya nga̱jo̱‑la̱ mik'en. s?_I̱kjoàn ijchò ya̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ Gadareno xi kijna xijngoaà ndáchikon ts'e̱ Galilea. ~>uJesús kitsò: ―¿Mé‑ne mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá? Jñà xi̱ta̱‑la̱ tà kitsakjòn‑né. Tà kjòxkón‑la̱. Kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Yá xi̱ta̱‑ne jè nga chja̱‑la̱ tjo̱ ko̱ nandá koa̱ síkitasòn‑la̱? Xi̱ta̱ Gadara xi kjìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ (Mateo 8:28‑34; Marcos 5:1‑20) =3Jñà xi̱ta̱‑la̱ k'e̱é kiìkon nga kisìkjaá‑la̱ Jesús; kitsò‑la̱: ―¡Maestro! ¡Maestro! ¡Chitso, jye tíkaànguindá! Jyeé‑la ki̱yá. Jaá‑la̱ Jesús; i̱kjoàn tsohótiko̱ tjo̱xkón ko̱ ndáchikon, ni̱to̱ón kisijyò‑ne, kjòndaàya‑ne. Y<+Ta̱nga k'e̱ nga kiìsòndá chitso, Jesús tsohojnafè‑né. I̱kjoàn kjòts'ia̱ nga j'iì tjo̱xkón ya̱ i̱jiìn ndáchikon. Jyeé tífahas'en nandá chitso; xkón tjín tsà ya̱ ska̱jiìn‑ndá. @;yJngoò na̱chrjein, Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ jahas'en jngoò chitso, kitsò Jesús: ―Tíkjiaán, ki̱tjájtoaá ján xijngoaà ndáchikon. I̱kjoàn kiì. n:UKiìchja̱ Jesús, kitsò: ―Xi nea̱‑na̱ ko̱ xi 'ndsè xan‑la̱, jñà‑né xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá, ti̱koa̱ síkitasòn. K'e̱ nga jè Jesús kisìkíjnajyò tjo̱xkón (Mateo 8:23‑27; Marcos 4:35‑41) 99Jesús kis'eno̱jmí‑la̱, kitsò‑la̱: ―Nea̱‑lè ko̱ jñà 'ndsì, ján ndi̱tsiaán títsa̱jna, mejèn xó‑la̱ nga skótsejèn‑lè. ,8QNea̱‑la̱ ko̱ 'ndse̱ kiìkon ñánda tíjna Jesús. Ta̱nga mìkiì komà ijchò skanda ñánda tíjna nga 'ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi títsa̱jna. f7E’T'e̱en kinda̱ kjo̱hítsjeèn‑nò k'e̱ nga ki̱ná'ya 'én‑la̱ Nainá. Ndaà ti̱ná'yaà. Nga̱ jè xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn k'oi̱í ìsa̱‑la̱; ta̱nga jè xi tsjìn‑la̱, skanda tjá'aán‑la̱ mé xi k'oa̱s'ín síkítsjeèn nga tjín‑la̱. Nea̱‑la̱ Jesús ko̱ 'ndse̱ (Mateo 12:46‑50; Marcos 3:31‑35) U6#Ni̱mé kjoa̱ tjín xi tjí'ma i̱'ndei̱ xi mìkiì ko̱tsejèn nga ko̱ma i̱skan; ti̱koa̱á tsjìn kjoa̱ xi tjí'ma i̱'ndei̱ xi mìkiì jcha̱‑la̱. Ngats'iì kjoa̱ skoe̱xkon yije xi̱ta̱. q5[’Tsjìn xi̱ta̱ xi oká ni'ín, i̱kjoàn bíjtsa'ma, o xi ya̱ síkíjnangui na̱chan; jngoò ni'ín xi tì, sijna 'nga‑né; ya̱á sijnaya candelero mé‑ne nga ko̱hiseèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱has'en ni'ya. W4'Jñà xojmá xi chixò ñánda nangui ndaà, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi ndaà tjín ko̱ xi kixi̱ tjín ini̱ma̱‑la̱; 'nchré 'én‑la̱ Nainá ti̱koa̱ bíjiìn‑ikon 'én xi 'nchré; ndaà bincha kixi̱ skanda k'e̱ nga ndaà makjìn‑ya jñà 'én. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn (Marcos 4:21‑25) g3GJñà xojmá xi chixò i̱jiìn na'yá, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá; k'e̱ nga jye tjímaya ndi̱yá‑la̱ Nainá, bíts'ia̱ nga síkájno‑la̱ yijo‑la̱, ótsji xi kjoa̱ nchi̱ná ko̱ xi kjoa̱ kjo̱tsja. Jñà kjoa̱ koi xi tjín i̱sò'nde bíchjoà‑ikòn‑la̱ nga mìkiì makixi̱ nga ojà‑la̱ toò. >2u Jñà xojmá xi chixòsòn na̱xi̱, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá, k'e̱ nga tàts'en‑la̱ kjoa̱ tsjaá ma‑la̱ nga mokjeiín‑la̱, ta̱nga tsjìn‑la̱ i̱'ma̱; tà chibaá na̱chrjein mokjeiín‑la̱; k'e̱ nga mé kjoa̱ xi sakó‑la̱, ni̱to̱ón síkíjna‑ne. 1) Jñà xojmá xi chixò i̱ya ndi̱yá, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá, i̱kjoàn f'iì xi̱ta̱ nei̱í, faáxìn jè 'én i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ mé‑ne nga mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ koa̱ mìkiì ki̱tjojiìn kjo̱'in ini̱ma̱‑la̱. t0a ’Jè kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xojmá, kií tsòyaá‑ne: Jñà xojmá, jè 'én‑la̱ Nainá. B/} Jesús kitsò: ―Jñò, Nainá jye kitsjaà‑nò nga jcha̱a kjoa̱'ma‑la̱ xi béno̱jmíya kó s'ín otíxoma Nainá; ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, tà kjoa̱ xi mangásòn s'e̱no̱jmí‑la̱, mé‑ne nga mìkiì skoe̱‑ne xi kjoa̱ kixi̱ na̱s'ín skótsejèn, mìkiì ko̱chi̱ya‑la̱ na̱s'ín nchi'nchré. Kó tsòya‑ne kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi bítje̱ xojmá (Mateo 13:18‑23; Marcos 4:13‑20) .3 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui‑la̱ kó tsòya‑ne jè kjoa̱ xi mangásòn xi tsibéno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱. _-7Nguì k'oa̱ tjín chixò ñánda nangui ndaà; isò, kjò'nga, koa̱ tsajà‑la̱ toò; kitsjaà jngoò sìndo̱ nga jngoò ìjngoò. Jesús k'e̱ nga jye tsibéno̱jmí kjoa̱ koi, 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò! Mé‑ne kjoa̱ xi mangásòn kisìkjeén‑ne Jesús (Mateo 13:10‑17; Marcos 4:10‑12) ,#Nguì k'oa̱ tjín chixò ya̱ i̱jiìn na'yá; ya̱á ta̱ña isòkjoò; k'e̱ nga kjò'nga na'yá, kisìk'en‑ngui xka̱‑la̱ xojmá. +'Nguì k'oa̱ tjín chixòsòn ya̱ ñánda na̱xi̱ choòn, ta̱nga k'e̱ nga isò xojmá, ni̱to̱ón kixì nga mìkiì 'nchi̱'nde nangui. F*―Jngoò xi̱ta̱ xi kiì kíjndi̱ xojmá. K'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga kiskíjndi̱ xojmá, chixò chiba ya̱ i̱ya ndi̱yá. Koa̱ chinchanè xi̱ta̱ koa̱ jñà ni̱se tsakjèn. )1K'e̱ nga jye kòkjìn xi̱ta̱ xi xki̱ xi ján na̱xa̱ndá j'iì‑ne, Jesús, tsibéno̱jmí‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò‑la̱: M(tji̱ko̱ Juana, chjo̱ón‑la̱ Chuza xi síkinda̱ tsojmì‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Herodes; ti̱koa̱á tji̱ko̱ xi 'mì Susana koa̱ kjìn‑ìsa íchjín tji̱ko̱ xi síchját'aà‑la̱ mé tsojmì xi tjín‑la̱. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi bítje̱ xojmá (Mateo 13:1‑9; Marcos 4:1‑9) `'9Ti̱koa̱á tji̱ko̱ i'nga íchjín xi jye kjòndaà‑ne ch'in nei̱í‑la̱ ko̱ xi kj'ei̱í ch'in. Ya̱á tji̱ko̱ María jè xi Magdalena 'mì, xi itoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í itjojiìn yijo‑la̱; Y& -K'e̱ nga komà i̱skan, Jesús, kjìn na̱xa̱ndá tsajmeè, ko̱ rancho̱, nga kiìchja̱ya ko̱ kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá. Tji̱ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne. +%O2Jesús kitsò ìjngoò k'a‑la̱ jè chjo̱ón: ―Koi‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n nga bitjotjì‑ne jé‑lè; t'in‑là ndaà‑ne.1$[1Jñà xi̱ta̱ xi ta̱ña títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Yá xi̱ta̱‑né jè nga ti̱koa̱ ma‑la̱ síjchàat'aà‑ná jé‑ná? c#?0K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús jè chjo̱ón: ―Jé‑lè jyeé kàchàat'aà‑lè. w"g/Koií k'oa̱s'ín xan‑lè: Chjo̱ón jè, jyeé kàchàat'aà yije‑la̱ ngats'iì jé‑la̱ koi kjoa̱‑la̱ nga 'ñó matsjakeè‑na, ta̱nga jè xi̱ta̱ xi chiba kàchàat'aà‑la̱ jé‑la̱, ìsa̱á chiba matsjakeè‑na. !.’Ngaji̱, mìkiì kànáhijnoi asìti̱ skoaà, ta̱nga chjo̱ón jè, kòfàhijno ndso̱koaà xkiì xi ndaà jne̱.  -K'e̱ nga kànìhixat'aà‑ná mìkiì kichine'a‑ná ta̱nga chjo̱ón jè, kóni kòfaha̱s'eèn ni'ya‑lè tíkine'a ndso̱koaà. -,Jesús kiskoòtsejèn‑jno jè chjo̱ón, kitsò‑la̱ Simón: ―Chítsejèn‑la̱ chjo̱ón jè. 'A̱n, k'e̱ nga kòfaha̱s'eèn ni'ya‑lè [mìkiì kànìkitasoìn koni s'ín tjín kjo̱tíxoma tsa̱ján]; mìkiì kò'biì‑ná nandá xi mochjeén‑la̱ ndso̱koaà nga saníjno; ta̱nga chjo̱ón jè, ndáxko̱ón kòhoníjno‑ne ndso̱koaà koa̱ tsja̱ sko̱ó kàsíxìjno‑ne. +O+Kiìchja̱ Simón kitsò: ―'A̱n, k'oa̱á s'ín sìkítsjeèn, jè‑la xi ìsa̱ tse to̱n kitje̱n‑la̱. Jesús kitsò: ―Ndaà kichoòsòn‑la̱. mS*Ingajò xi̱ta̱ koi, tsjìn‑la̱ to̱n xi koi̱ìchjí ngajo‑ne. Jè nei‑la̱ to̱n kisìjchàat'aà‑la̱ ingajò. Ko̱t'ìn‑ná, ¿ñá‑la̱á ingajò xi̱ta̱ koi xi ìsa̱ 'ñó matsjakeè jè nei‑la̱ to̱n? C)Jesús kitsò: ―Jò xi̱ta̱ títsa̱jna xi to̱n tje̱n‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi síkìña to̱n; jngoò xi 'òn sìndo̱ tje̱n‑la̱; jè xi ìjngoò icháte tje̱n‑la̱.  (K'e̱é kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Simón, jngoò kjoa̱ ko̱xán‑lè. Simón kitsò: ―Maestro, ko̱t'ìn‑ná. D'Jè xi̱ta̱ fariseo xi kiìchja̱‑la̱ Jesús, k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ koi, kitsò i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱: “¿Mé‑ne nga mìkiì beèxkon‑ne yá chjo̱ón‑ne xi o̱tísíko̱? Tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, skoe̱xkon‑né nga chjo̱ón xi jé tjín‑la̱.” ~u&Ya̱á tsasìjnat'aà i̱jto̱n ndso̱ko̱ Jesús nga tíkjindáya. I̱kjoàn tsaníjno ndso̱ko̱ Jesús ko̱ ndáxko̱n. K'e̱é kisìxìjno‑ne ko̱ tsja̱ sko̱. Kjìn k'a kiskine'a ndso̱ko̱. I̱kjoàn kisìkaàjno xkiì xi ndaà jne̱. |q%Ya̱ na̱xa̱ndá jè, tíjna jngoò chjo̱ón xi tse jé tjín‑la̱. K'e̱ nga kiì'nchré nga ya̱ tíjnat'aà ími̱xa̱ Jesús, ya̱ ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ fariseo, ijchòko̱ jngoò chi̱tsín xi tjíya‑la̱ xkiì xi ndaà jne̱. 6e$Jngoò xi̱ta̱ fariseo kiìchja̱‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ ko̱kje̱n‑ko̱. K'e̱ nga jahas'en ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ fariseo, tsibìjnat'aà ími̱xa̱. W'#Ta̱nga jè kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ Nainá, 'yaá‑la̱ nga kixi̱ tjín k'e̱ nga jye bitasòn. Kó tsò 'én xi kiìchja̱ Jesús k'e̱ nga jngoò chjo̱ón xi tse jé tjín‑la̱ tsaníjno ndso̱ko̱ K"I̱kjoàn j'ia̱a xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱; ma‑na kje̱en, ti̱koa̱ ma‑na 'bia̱a; jñò, k'oa̱á s'ín bixón i̱'ndei̱: “Xi̱ta̱ chrjá'a‑né, xi̱ta̱ ch'i̱‑né, amigo‑la̱‑né jñà xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ jñà xi xi̱ta̱ jé.” C!J'iì Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ xi mìtsà i̱nchra̱jín tsakjèn, ti̱koa̱ mìtsà xán kits'iì koa̱ jñò bixón‑nò: “Ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tjín‑la̱.”  Jñà ko̱ngásòn‑kjoò jñà i̱xti xi bìtsa̱jna ndi̱tsi̱n nga síská, chja̱‑la̱ xíkjín, tsò‑la̱: “Kànìkjaneé‑nòje̱n xo̱bí ta̱nga jñò mìkiì kàchà; kàjndaá‑nòje̱n sò xi ba tsò ta̱nga mìkiì kàchìhindáyaà.” #Jesús kitsò: ―¿Yá xi siìngásòn‑koa̱a jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱? ¿Kó kjoàn xi ko̱ngásòn‑ko̱? taTa̱nga jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, mìkiì komà bautizar i̱t'aà ts'e̱ Juan. Tsachrjengui‑né kjo̱ndaà xi tjíndaà‑la̱ Nainá nga tsjá‑la̱ xi̱ta̱ koi. {oK'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì, kjòjngoò‑ikon nga ndaà tjín jè ndi̱yá kixi̱‑la̱ Nainá, nga jye komà bautizar i̱t'aà ts'e̱ Juan. (IK'oa̱á xán‑nò, ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱ i̱sò'nde, ni̱jngoò xi̱ta̱ xi mangásòn koni jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, ta̱nga ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá ñánda otíxoma Nainá, jè xi̱ta̱ xi fehet'aà‑ne, ìsa̱á jeya tíjna mì k'oa̱á‑ne koni Juan. QI̱t'aà ts'e̱ Juan, ya̱á tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:'A̱n, sìkasén ítjòn‑lè xi̱ta̱‑na̱ xi kji̱ko̱ 'én;
jè xi koi̱ìndaàya ítjòn‑lè ndi̱yá‑lè. _ 7Ta̱nga, ¿mé xi tsanguì chìtsejèn‑là? ¿A jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá? O̱kixi̱‑né, k'oa̱á xan‑nò, Juan, ìsa̱á 'ñó ndaà koni jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá.  ¿Mé‑né xi tsanguì chìtsejèn‑là? ¿A jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó ndaà kji nikje‑la̱? Jñò, jyeé 'yaà, jñà xi ndaà kjoàn nikje xi ókjá, xi ti̱koa̱ 'ñó ndaà kjoàn tsojmì xi tjín‑la̱, ya̱á títsa̱ya ni'ya‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn. M K'e̱ nga jye kiì‑ne xi̱ta̱ xi kisìkasén Juan, tsibíts'ia̱ Jesús nga tsohóko̱ xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Juan, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi tsanguì chìtsejèn‑là ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn? ¿A jè tsanguì chìtsejèn‑là jngoò yá ína̱xo̱ xi síjtìya‑la̱ tjo̱?  ¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi nguì jngoò k'a ndaà mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n nga ni̱mé xi osìjna‑ikòn‑la̱! w gJesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ijchòkon: ―Tanguió tèno̱jmí‑là Juan jñà kjoa̱ xi kà'yaà ko̱ xi kàna'yà. Jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, jyeé tsejèn‑la̱; jñà xi tsá'yá kjoàn, jyeé ma fì‑ne; jñà xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱, tímatsjeèjnoó‑ne yijo‑la̱; jñà xi̱ta̱ xi jtayaà, jyeé 'nchré‑ne; ko̱ xi̱ta̱ xi jye k'en, nchifaáyaá‑la̱; koa̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱, jye tís'eno̱jmí‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá. q[Ti̱jè‑ne hora, Jesús, kjìn xi̱ta̱ kisìndaà‑ne xi xk'én, xi kjo̱'in nchisíkjeiín, xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kjòndaà‑ne. wJñà xi̱ta̱‑la̱ Juan, k'e̱ nga ijchòkon Jesús, kitsò‑la̱: ―Jè Juan kàsíkasén‑naje̱n xi i̱t'aà tsi̱ji nga chji̱nangui‑lèje̱n, ¿a ji̱‑né xi Cristo xi tjínè‑lè nga kjoi̱i a xi kj'ei̱í chíña‑la̱je̱n? +Kisìkasén ñánda tíjna Jesús nga sko̱nangui‑la̱, ¿a jè‑né xi Cristo xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í a xi kj'ei̱í chíña‑lá? NJuan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ kiì'nchré yije kjoa̱ xi tís'ín Jesús; jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tsibéno̱jmí‑la̱. K'e̱é kiìchja̱ jò‑la̱ xi xi̱ta̱ ts'e̱. SJñà 'én koi, kina'yà‑la̱ kóho̱kji nangui Judea, ngats'iì i̱'nde nga jngoò itjandiì nangui Judea. Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ (Mateo 11:2‑19) Ngats'iì xi̱ta̱ xi tji̱ko̱, tà kitsakjòn‑né; k'e̱é jeya kisìkíjna Nainá kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ tíjnako̱‑ná xi 'ñó ndaà chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱á tjín xi kitsò: ―Nainá j'iì kasìko̱ na̱xa̱ndá‑la̱. {oJè mik'en ni̱to̱ón tsibìjna kixi̱; i̱kjoàn kiìchja̱. Jesús, k'e̱é kisìnga̱tsja nea̱‑la̱. LKiì kasìt'aà chrañà‑la̱ jè kaxa̱ mik'en, tsohósòn‑la̱ tsja; jñà xi̱ta̱ xi yangui mik'en chinchako̱. Kitsò Jesús: ―Ngaji̱ ti, k'oa̱á xán‑lè: ¡Ti̱sítji̱in!  Na̱'èn‑ná Jesucristo, k'e̱ nga kijtseèxkon, kjòhi̱ma̱keè; kitsò‑la̱ chjo̱ón ka'àn: ―Kì chìhindáya‑jèn. Z- K'e̱ nga jye ijchò chrañà i̱jto xotjoa̱ na̱xa̱ndá, kjìn ma xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi kjihijtako̱ chjo̱ón ka'àn nga nchifì kíhijiìn jngoò mik'en xi ti ta̱ jngoò‑la̱ jè chjo̱ón ka'àn. F~ Nga komà i̱skan Jesús kiì jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Naín. Tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ xi tà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tji̱ngui‑la̱. P} Jñà xi̱ta̱ xi kiìkjaá Jesús, k'e̱ nga j'iì‑ne, jè chi̱'nda xi xk'én, jyeé kjòndaà‑ne. Kós'ín komà k'e̱ nga jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ ki'ndí‑la̱ chjo̱ón ka'àn %|C K'e̱ nga kiì'nchré Jesús jñà 'én koi, tà kjòxkón‑la̱. K'e̱é kiskoòtsejèn‑'a jñá xi̱ta̱ xi tji̱ngui‑la̱; kitsò‑la̱: ―K'oa̱á xan‑nò, ya̱ Israel, ni̱ saà jngoò xi̱ta̱ sakó‑na xi ko̱s'ín ndaà mokjeiín‑la̱ koni jè xi̱ta̱ jè. {{'A̱n, tíjiìn‑na nga tjín‑lè kjo̱tíxoma. Ti̱koa̱á 'a̱n, tjín‑na xi̱ta̱ ítjòn xi otíxoma‑na, ti̱koa̱á tjín‑na soldado xi 'a̱n otiìxoma‑la̱, k'e̱ nga xan jngoò‑la̱: “T'in”, fì‑né; xan‑la̱ xi ìjngoò: “Nchroboí”, nchrobá‑né; koa̱ k'e̱ nga xan‑la̱ jè xi chi̱'nda‑na̱: “K'oa̱ t'i̱in”, síkitasòn‑na. z Ti̱koa̱á mìkiì ok'ìn‑na nga 'a̱n kòfìkon sobà‑lè. Ta̱nga tjiì o̱kixi̱ nga kàtandaà‑ne chi̱'nda‑na̱. Jy Jesús kiìko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga koi, ta̱nga k'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó chrañàt'aà‑la̱ ni'ya, jè xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ soldado kisìkasén i'nga amigo‑la̱ nga kitsò‑la̱ Jesús: ―Na̱'èn, kì yijo‑lè nìjti‑la̱. 'A̱n, mìkiì ok'ìn‑na nga ngaji̱ k'oín sobì ni'ya‑na̱. x Tsjakeè na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Judea, koa̱ jè tsibíndaà jngoò‑ná ni'ya i̱ngo̱ sinagoga i̱ na̱xa̱ndá‑ná. )wKJñà xi̱ta̱ jchínga, k'e̱ nga ijchòkon Jesús 'ñó tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ok'ín‑la̱ nga si̱chját'aà‑la̱ xi̱ta̱ ítjòn jè. pvYK'e̱ nga kiì'nchré xi̱ta̱ jè i̱t'aà ts'e̱ Jesús, kisìkasén xi̱ta̱ jchínga xi ts'e̱ xi̱ta̱ judío nga kiì kítsi'ba‑la̱ Jesús mé‑ne nga kàtjanchrobá, kàtasíxkiì‑la̱ jè chi̱'nda‑la̱ xi xk'én. |uqYa̱ tíjna jngoò soldado ítjòn. Jè chi̱'nda‑la̱, 'ñó xk'én. Kjo̱meè biyaà. Ta̱nga 'ñó tjòkeè. t Jesús, k'e̱ nga jye tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi nchi'nchré 'én‑la̱, kiì, jahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá Capernaum. 5sc1Ta̱nga jè xi 'nchré 'én‑na̱ koa̱ mìkiì síkitasòn, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi bíndaàsòn ni'ya‑la̱ ñánda tà nangui; mìkiì ndaà bíndaà tàts'en chrjó; f'iì xa̱jngá nandá, kaàt'aà'ñó‑la̱ ni'ya; ya̱á bixòña ni'ya jè; jngoò k'a bixòjen.r%0Jè mangásòn jngoò xi̱ta̱ xi bíndaà ni'ya‑la̱; 'ñó na̱nga̱ ò'nguiì; bíjna tàts'en chrjó ni'ya ya̱ i̱sòn na̱xi̱. K'e̱ nga 'ba jtsí xkón, f'iì xa̱jngá nandá, kaàt'aà'ñó‑la̱ ni'ya; ni̱mé xi síko̱ nga ya̱ tjíndaàsòn na̱xi̱. q/K'oa̱á xan‑nò yá xi mangásòn jè xi̱ta̱ xi 'a̱n fìt'aà‑na, xi 'nchré 'én‑na̱, ti̱koa̱ síkitasòn. p}.’¿Mé‑ne ko̱s'ín 'mì‑ná nga bixón: “Na̱'èn, Na̱'èn”, koa̱ mìkiì nìkitasòn koni xan‑nò? o -Koni kjoàn yá, k'oa̱á ti̱ kjoàn xi̱ta̱; jngoò xi̱ta̱ xi 'én ndaà chja̱, koií‑né nga kjo̱ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; koa̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'én ts'e̱n chja̱, koií‑né nga kjoa̱ts'e̱én tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; nga̱ k'oa̱á tsò 'én xi nokjoá koni tsò kjo̱hítsjeèn xi tíjiìn ini̱ma̱‑ná. Chrjó ni'ya xi jò ma‑ne (Mateo 7:24‑27) Zn-,Nga jngoò ìjngoò sko̱ya yá, k'oa̱á s'ín yaxkon‑la̱ koni kjoàn toò xi ojà‑la̱. Jè toò iko̱, mìtsà yá na'yá ojà‑la̱. Ti̱koa̱á jñà toò uva mìtsà na'yá xanchroò ojà‑la̱. m9+’Tsjìn yá xi ndaà kjoàn ko̱ ch'o kjoàn toò xi ojà‑la̱; ti̱koa̱á tsjìn yá xi ch'o kjoàn ko̱ ndaà kjoàn toò xi ojà‑la̱. Xl)*¿A mì 'ya‑jèn yá chi̱so̱ xi kjinangui xkoiìn? ¿Mé‑ne ko̱'mì‑la̱ xingui̱i: “'Ndsè, tjiì'nde‑ná nga kochrjekànguia tjé xi kjinangui xkoiìn”? Ngaji̱ xi jò ma i̱sén‑lè; ítjòn ti̱nachrjekàngui chi̱so̱ xi kjinangui xkoiìn, mé‑ne nga ndaà ko̱tsejèn‑lè, i̱kjoàn ti̱nachrjekàngui tjé xi kjinangui xko̱n xingui̱i. Kós'ín 'ya‑la̱ kós'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ (Mateo 7:17‑20; 12:33‑35) rk])’[¿Mé‑ne jé‑la̱ xingui̱i nìkinda̱‑ne koa̱ tsi̱ji mìkiì nìkindi̱i?] ¿Mé‑ne chìtsejèn‑la̱ tjé xi kjinangui xko̱n xingui̱i, koa̱ jè yá chi̱so̱ xi kjinangui xkoiìn mìkiì chìtsejèn‑la̱? Jj (Jngoò xi̱ta̱ xi kota'yà mìtsà ìsa̱ 'nga tíjna koni maestro‑la̱; ta̱nga k'e̱ nga kjoe̱het'in‑la̱ nga ndaà skóta'yà, ti̱koa̱á ko̱ngásòn‑né koni jè maestro‑la̱. i#'Jesús tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn, kitsò‑la̱: ―Jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, mìkiì ko̱ma ko̱kò‑la̱ ndi̱yá ìjngoò xi ti̱koa̱ mìkiì tsejèn‑la̱. Ingajò, ya̱á ki̱xo̱ya nga̱jo̱ ñánda ch'o choòn. 8hi&Tjiì‑là xinguio̱o; jè Nainá tsjá ngajo‑nò; Nainá si̱ìchi̱ba̱‑nò chi̱ba̱ xi ndaà kitseè, xi 'ñó jncha, xi ndaà kisitsajneè ko̱ xi tíxíxteèn‑tjì nga ki̱ncha chijtsa‑nò; jè chi̱ba̱ xi si̱chi̱ba̱ya‑là xinguio̱o, ti̱jè si̱ìchi̱ba̱ya ngajo‑nò Nainá. 8gi%’Kì jé‑la̱ xinguio̱o 'nè kinda̱a mé‑ne nga Nainá ti̱koa̱ mìkiì si̱ìkinda̱ jé‑nò; kì jé binchanè‑là xinguio̱o mé‑ne nga Nainá mì jé ki̱nchanè‑nò; ti̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xinguio̱o mé‑ne nga Nainá ti̱koa̱ si̱ìjchàat'aà‑nò jé‑nò. 9fk$Chahi̱ma̱a xinguio̱o koni s'ín beèhi̱ma̱‑nò Nainá xi Na̱'èn‑ná 'mì‑là. Mì kiì ko̱ma jñá si̱kinda̱á jé‑la̱ xi̱ta̱ xinguia̱á (Mateo 7:1‑5) e#Ti̱tsjacha kondra̱‑nò; ndaà ti̱ko̱o; ti̱kìña‑là mé xi síjé‑nò, ni̱mé xi chiñà‑là i̱t'aà ts'e̱. Tsà ko̱s'ín s'e̱en, ìsa̱á tse kjo̱ndaà s'e̱‑nò. I̱xti‑la̱ Nainá xi 'ñó 'nga tíjna ko̱maà k'e̱ nga k'oa̱s'ín s'e̱en koni s'ín Nainá, nga tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi 'nga ikon ko̱ xi ch'o s'ín. idK"Tsà si̱kìña‑là jè xi yaxkoòn nga koi̱ìchjí, ti̱koa̱á ni̱mé kjo̱ndaà s'e̱‑nò. Ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ ts'e̱n síkìña‑la̱ xíkjín nga jyeé tíjiìn‑la̱ nga koi̱ìchjí yije kóho̱tjín. .cU!Tsà tà jñà ndaà siko̱ò xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ ndaà síko̱‑nò, ni̱mé kjo̱ndaà xi s'e̱‑nò. Jñà xi̱ta̱ ts'e̱n, k'oa̱á ti̱ síko̱ xíkjín. !b; ’Tsà matsjacha jè xi matsjakeè‑nò, ni̱mé kjo̱ndaà xi s'e̱‑nò, nga k'oa̱á ti̱s'ín jñà xi̱ta̱ ts'e̱n, matsjakeè xíkjín. jaMKoni s'ín mejèn‑nò nga si̱ìko̱‑nò xi̱ta̱, k'oa̱á ti̱s'ín ti̱ko̱ ngajo‑nò. ` Ni̱ta̱ yá xi̱ta̱ xi síjé‑nò tsojmì, tjiì‑là; tsà yá xi skoé xi tsojmì tsa̱jòn, kì ti̱ kiì nìjé‑là. *_MJè xi síjts'iìn‑t'aà kjioòn, ti̱koa̱ tjiì‑là xi ngobà; jè xi faá'an na̱chro̱kisòn‑nò, ti̱koa̱ tjiì‑là na̱chro̱‑nò xi ìjngoò. ^ Ti̱jét'aà‑là Nainá nga kàtasíchikon‑t'in jñà xi chja̱'on‑ko̱‑nò, titsi'batjiò jè xi ch'o síko̱‑nò. ] ’Ta̱nga jñò xi titsa̱na'yà, k'oa̱á xán‑nò: Ti̱tsjacha kondra̱‑nò, ndaà ti̱ko̱o jè xi jtikeè‑nò. \’I̱ma̱‑xó‑nò jñò k'e̱ nga ndaà síkítsa̱jna yije‑nò xi̱ta̱. Jñà xi̱ta̱ jchínga k'oa̱á ti̱s'ín ndaà kisìkítsa̱jna jñà xi̱ta̱ xi 'én ndiso kiìchja̱ya. Kó s'ín si̱koa̱á xi̱ta̱ kondra̱‑ná (Mateo 5:38‑48; 7:12) i[K’I̱ma̱‑xó‑nò xi skiì titsa̱jnaà i̱'ndei̱; k'e̱ nga ko̱ma i̱skan, ko̱hojò‑nò. ’I̱ma̱‑xó‑nò jñò xi bijnò i̱'ndei̱; k'e̱ nga ko̱ma i̱skan ko̱baá‑nò koa̱ jchìhindáya‑nò. gZG’Ta̱nga i̱ma̱‑xó‑nò jñò xi xi̱ta̱ nchi̱ná 'mì‑nò nga tjín yije‑nò xi mochjeén‑la̱ yijo‑nò [ta̱nga mìkiì nìkítsjeèn kjo̱ndaà‑la̱ Nainá xi mochjeén‑la̱ ini̱ma̱‑nò]. Y3Tsja t'è‑là takòn jè na̱chrjein koi; ti̱tsja‑là ini̱ma̱‑nò; tseé kjo̱ndaà tjoé‑nò ján ngajmiì; ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ xi̱ta̱ xi beètoòn‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín kijtseètoòn jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. 5Xc’Mé tà ndaà‑anò k'e̱ nga tjín xi̱ta̱ xi síjtikeè‑nò tà 'a̱n nga̱tjì‑na xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱; k'e̱ nga síkítsa̱jnat'aàxìn‑nò, k'e̱ nga chja̱'on‑ko̱‑nò, k'e̱ nga ochrjekàngui‑nò koni tsà jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó ts'e̱n. JW ’Mé tà ndaà‑anò jñò xi ijò‑nò i̱'ndei̱, nga ko̱ma i̱skan, ko̱skiì‑nò. ’Mé tà ndaà‑anò jñò xi chìhindáya i̱'ndei̱, nga ko̱ma i̱skan ki̱jno̱‑nò. cV?Jesús kiskoòtsejèn‑'a xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: ―Mé tà ndaà‑anò jñò xi xi̱ta̱ i̱ma̱ 'mì‑nò, nga tsa̱jòn‑nó jñà kjo̱ndaà xi tsjá Nainá nga jè tíhotíxoma. UNgats'iì xi̱ta̱, mejèn‑la̱ nga ko̱òt'aà‑la̱ tsja yijo‑la̱ Jesús nga tseé nga'ñó tíbitjojiìn yijo‑la̱ nga mandaà yije‑ne xi̱ta̱. Kó kitsò Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ ko̱ xi̱ta̱ nchi̱ná (Mateo 5:1‑12) eTCJñà xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í síjti‑la̱, ti̱koa̱á kjòndaà‑ne. SJesús itjojen‑jno‑ne nindoò, tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱; j'iì jngoò i̱'nde ñánda i̱sòn choòn; ya̱á tsibìtsa̱jna. Kjìn ma xi̱ta̱‑la̱ xi ya̱ nchikoña‑la̱; ti̱koa̱á kjìn ma xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi inchrobà‑ne kóho̱kji i̱'nde Judea ko̱ na̱xa̱ndá Jerusalén ko̱ xi inchrobà‑ne Tiro ko̱ Sidón, na̱xa̱ndá xi kjiyijòndiì ndáchikon. Koi xá j'iì‑ne nga kji̱'nchré‑la̱ Jesús, ti̱koa̱ mejèn‑la̱ ko̱ndaà‑ne ch'in xi tjín‑la̱. o~}||#{[zyxwvutsr=qp\pnmmkjjbigfxedVc <:::9n8j766421H0i/ --Y,F++ ))1(e'&%_$##4"!! u\oM9$Xc*! r  _H2iV#o0dY Jè chjo̱ón ítjòn xi ya̱ otíxoma nangui sur, ko̱sítje̱n‑né jè na̱chrjein k'e̱ nga koi̱ìndaàjiìn Nainá; jè tsját'in 'én jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, koií kjoa̱‑la̱ nga kjiìn nangui j'iì‑ne nga j'iì 'nchré‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ Salomón; ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, 'a̱n xi tìchjàko̱‑nò, ìsa̱á 'ñó jeya tìjna̱a mì k'oa̱á‑ne koni Salomón. /cW Koni s'ín komàt'in Jonás, jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Nínive kijtseè jngoò kjo̱xkón xi ndaà tjín, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'oa̱á ti̱s'ín tjín jè kjoa̱ xi sa̱ ko̱mat'ian; jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱'ndei̱ skoe̱é kjo̱xkón xi ndaà tjín. b K'e̱ nga jye kòkjìn xi̱ta̱ ñánda tíjna Jesús, tsibíts'ia̱ nga kitsò: ―Xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, ch'oó s'ín; síjé jngoò seña xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ta̱nga ni̱jngoò seña skoe̱. Tà jè skoe̱ seña ts'e̱ Jonás. Ea Jesús kitsò: ―¡Ìsa̱á ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá, ti̱koa̱ síkitasòn! Xi̱ta̱ xi kisìjé jngoò kjo̱xkón (Mateo 12:38‑42; Marcos 8:12) ` Ti̱k'e̱‑né nga tíbéno̱jmí Jesús jñà kjoa̱ koi, kiìchja̱ jngoò chjo̱ón xi ya̱ tíjnajiìn‑la̱ xi̱ta̱ kjìn, 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Mé tà ndaà‑la̱ jè chjo̱ón xi kisìkatsejèn‑lè i̱sò'nde ti̱koa̱ kisìkaki‑lè! _ I̱kjoàn fìkjaá nguì itoò xíkjín xi ìsa̱ ch'o s'ín. K'e̱é fahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè; ya̱á bìtsa̱jna. Xi̱ta̱ jè, ìsa̱á 'ñó ch'o bìjna koni s'ín tsibìjna nga sa̱ ítjòn. Yá xi̱ta̱‑ne xi ìsa̱ 'ñó ndaà‑la̱ k^O K'e̱ nga bijchó ìjngoò k'a‑ne ni'ya‑la̱, beè nga ndaà kisatiìcha ko̱ tsjeè choòn. J]  ’K'e̱ nga jngoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í bitjokàjiìn ini̱ma̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱, ya̱á ojmeè i̱'nde ñánda kixì choòn, ótsji'nde nga si̱ìkjáya. K'e̱ nga mìkiì sakó'nde‑la̱, ìjngoò k'a síkítsjeèn, tsò: “Kjín‑la ìjngoò k'a‑na̱ ni'ya‑na̱ ñánda inchrobà‑na.” a\; ’Ni̱to̱n yá xi̱ta̱‑ne xi mì 'a̱n fìt'aà‑na, jè‑né xi kondra̱‑na̱; koa̱ ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi mìkiì síchját'aà‑na nga bíxkóyako̱‑na xi̱ta̱ xi ts'a̱n ko̱ma, jè tísítsjohoba xi̱ta̱. Mé xi mat'in xi̱ta̱ k'e̱ nga f'iì ìjngoò k'a‑ne ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í (Mateo 12:43‑45) n[U Ta̱nga tsà kjoi̱í jngoò xi kj'ei̱í xi̱ta̱ xi ìsa̱ tse nga'ñó tjín‑la̱, si̱ìkijne‑la̱, kjoa̱á'an yije ki̱cha̱ xi ma'ñót'aà takòn, i̱kjoàn si̱ìjòya yije tsojmì xi tjín‑la̱; kji̱ko̱‑né. +ZO ’K'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ nga'ñó ko̱ tjín‑la̱ ki̱cha̱, ko̱ ndaà síkinda̱ ni'ya‑la̱, ndaà jncha tsojmì xi tjín‑la̱. mYS Ta̱nga 'a̱n, k'e̱ nga ochrjekàjñaà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, jè Nainá tsjá‑na nga'ñó. Jè kjoa̱ koi tsòyaá‑ne nga Nainá, jyeé i̱ tíhotíxoma i̱ i̱t'aà nangui. X  Tsà k'oa̱s'ín tjín kjoa̱, jñà xi̱ta̱ tsa̱jòn, ¿yá xi tsjá‑la̱ nga'ñó k'e̱ nga ochrjekàjiìn nei̱í? Koií kjoa̱‑la̱, ti̱jñà‑ne xi̱ta̱‑nò ke̱èno̱jmí nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga jè sko̱‑la̱ nei̱í sìkjeén. W  Tsà ti̱koa̱ jè xi̱ta̱ nei̱í, tsà jòya tís'ín xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱. ¿Kós'ín ko̱ma s'e̱‑la̱ nga'ñó nga ko̱tìxoma? Jñò, bixón‑nò nga 'a̱n, ko̱ó nga'ñó‑la̱ Beelzebú ochrjekàjñaà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. lVQ Jesús, ti̱k'e̱é kijtseèya‑la̱ koni s'ín nchisíkítsjeèn xi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱: ―Ngats'iì na̱xa̱ndá xi jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín, ti yijo‑la̱á tísíkixòña‑ne; ti̱koa̱á tsà jngoò ni'ya xi̱ta̱ xi jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín ti̱koa̱á jngoò k'a tsjohoba xi̱ta̱. EU Tjín i'nga xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ skót'aà tsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá kisìkasén Jesús; kisìjé jngoò‑la̱ seña xi jeya tjín xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne. qT[ Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi kitsò: ―Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í xi 'mì Beelzebú, jè tsjá‑la̱ nga'ñó nga k'oa̱s'ín ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. 1S[ Jesús, tíhochrjejiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì ma chja̱. Xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga jye itjokàjiìn jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, komà kiìchja̱‑ne. Jñà xi̱ta̱ xi nchikotsejèn, tà kjòxkón‑la̱ jè kjoa̱ jè. @Ry Jñò, na̱s'ín xi̱ta̱ xi ch'o 'nè, ma‑nò 'biì‑là i̱xti‑nò tsojmì xi ndaà kjoàn; jè Na̱'èn‑nò xi tíjna ngajmiì, ìsa̱á ni̱to̱n si̱ìs'in‑nò nga tsjá‑nò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ tsà jñò si̱jét'aà‑là. Jngoò ni'ya xi jòya tjín (Mateo 12:22‑30; Marcos 3:20‑27) PQ Tsà chjo̱ó si̱ìjé‑nò, ¿a cho̱ na'yá k'oi̱‑là? Majìn. KP ’Jñò xi na̱'èn 'mì‑nò, tsà i̱nchra̱jín si̱ìjé‑nò i̱xti‑nò, ¿a nda̱jo̱ó k'oi̱‑là? Majìn. Koa̱ tsà ti̱n si̱ìjé‑nò, ¿a ye̱é k'oi̱‑là? Majìn. &OE Ngats'iì xi̱ta̱ xi síjé, tjoé‑la̱, jè xi ótsji, sa̱kò‑la̱ ko̱ jè xi chja̱t'aà‑la̱ Nainá, tjáx'a̱'nde‑la̱ koni jngoò xotjoa̱. hNI ’K'oa̱á xan‑nò: Ti̱jé mé xi mejèn‑nò, jè Nainá tsjá‑nò; ti̱nchátsjioò Nainá, sakó‑nò; ti̱nókjoa̱t'aà‑là Nainá mé xi mejèn‑nò mé‑ne skíx'a̱'nde‑nò koni jngoò xotjoa̱. ,MQ K'oa̱á xán‑nò, na̱s'ín majìn‑la̱ nga osítje̱n nga amigo tsa̱jòn, tsà 'ñó si̱siì‑là, chaán ko̱sítje̱n. Tsjá yije mé xi mejèn‑nò. L Tsà jè amigo xi tíjna i̱nga ni'ya, tsà ki̱tso̱: “Kì 'a̱n nìjti‑ná. Jè xotjoa̱ ni'ya jyeé tíchjoàjto. Jñà ndí i̱xti‑na̱ ko̱ 'a̱n jyeé kinìkjáya‑je̱n. Mìkiì ko̱ma kósi̱tje̱en nga tsjaà‑lè tsojmì xi mochjeén‑lè.” ZK- jngoò amigo‑na̱ kòf'iìkon‑na koa̱ tsjìn‑na mé xi tsjaà‑la̱.” AJ{ Jesús kitsò‑ìsa‑la̱: ―Jñò, tsà tjín jngoò‑nò amigo, tsà osen ni̱tje̱n onguíchoòn, tsà k'oín‑là: “Amigo, ti̱kìña jàn‑ná i̱nchra̱jín‑lè, iIK Ti̱jchàat'aà‑náje̱n jé‑na̱je̱n koni s'ín nìjchàat'aà‑la̱je̱n ngats'iì xi̱ta̱ xi ch'o síko̱‑naje̱n.Kì kiì biì'ndi yá xi mejèn‑la̱ nga kot'aà‑naje̱n nga ki̱nchátsji jé‑je̱n. eHC Tjiì kjit'aà‑náje̱n ni̱ño̱ xi mochjeén‑naje̱n nga na̱chrjein inchijòn. SG Jesús kitsò‑la̱: ―K'e̱ nga ki̱nókjoa̱t'aà‑là, k'oa̱á s'ín tixón:Na̱'èn xi tijni ngajmiì, kàtayaxkón‑la̱ kjoa̱jeya‑lè nga tsjeè tijni.Kàtjanchrobá kjo̱tíxoma‑lè.K'oa̱s'ín kàtama i̱ i̱t'aà nangui koni s'ín mejèn‑lè nga ko̱ma, koni s'ín ma ján ngajmiì. VF ' Jngoò k'a, Jesús tíjna jngoò i̱'nde ñánda tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá; k'e̱ nga jye kiìchja̱t'aà‑la̱, jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ta̱kóya‑náje̱n kó s'ín ki̱nókjoa̱t'aà‑la̱je̱n Nainá koni s'ín kis'iìn Juan nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. E *Tà jngoò kjoa̱ xi 'ñó mochjeén. Jè María ndaà tjín xi kòfaájiìn; ni̱yá xi kjoa̱áxìn‑la̱ kjoa̱ jè.D{ )Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: ―Marta, Marta, tsí ndaà nìkájnoi, tsí ndaà bìnè‑la̱ xá yijo‑lè. Cw (Ta̱nga jè Marta, 'ñó tísíkájno xá xi tjín‑la̱. Kiì kasìt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿a mì makájno‑lè nga jè xinguia̱a ta̱jngoò síkíjna‑na nga s'iaàn xá? Ko̱t'ìn‑la̱ kàtasíchját'aà‑na. (BI 'Jè Marta tíjna ìjngoò‑ìsa chjo̱ón ndichja xi 'mì María. Jè María tsibìjnat'aà ndso̱ko̱ Jesús nga kiì'nchré‑la̱ 'én xi tíbéno̱jmí. FA &Jesús k'e̱ nga tjímaya‑ìsa i̱ya ndi̱yá, ijchò jngoò ndí na̱xa̱ndá jtobá ñánda tíjna ni'ya‑la̱ chjo̱ón xi 'mì Marta. Ya̱á kitsjaà'nde‑la̱ nga tsibìjna. k@O %Jè xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n kitsò: ―Jè xi xíkjín, jè xi̱ta̱ xi kjòhi̱ma̱keè. Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, k'oa̱á ti̱s'ín t'i̱in. K'e̱ nga jè Jesús tsibìjna ni'ya‑la̱ María ko̱ Marta o?W $Ngaji̱, ¿kó si? Ingajàn xi̱ta̱ koi, ¿yá‑né xi xíkjín jè xi̱ta̱ xi kisìki'on chijé? ;>o #Xi komà inchijòn k'e̱ nga jye tífì‑ne jè xi̱ta̱ Samaria, tsibíchjí‑la̱ nei‑la̱ ni'ya, kitsjaà‑la̱ to̱n koni tjín chjí‑la̱ chi̱'nda xi jò na̱chrjein; kitsò‑la̱: “Ti̱kinda̱‑ná xi̱ta̱ jè. K'e̱ nga kjoi̱ ìjngoò k'a‑na kíchjiá tsà ìsa̱ tse si̱ìkje.” }=s "Kiì kasìt'aà chrañà‑la̱. Kisìxkiì‑la̱; kisìkaàjno asìti̱ ko̱ xán ñánda kitiì‑la̱. I̱kjoàn tsibíjtéjiìn; kisìkíjnasòn‑la̱ kohòyo̱‑la̱; kiìko̱ jngoò ni'ya ñánda nga ma nìkjáyaá. Jè kisìkinda̱. B<} !Ta̱nga k'e̱ nga ijchò jngoò xi̱ta̱ Samaria [xi xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ xi̱ta̱ judío] nga koa̱ ti̱s'ín tífì ndi̱yá jè, k'e̱ nga kijtseèxkon, kjòhi̱ma̱keè‑né. H;  Ti̱k'e̱é‑ne ja jngoò xi̱ta̱ levita [xi i̱ya i̱ngo̱ síxá] k'oa̱á ti̱ kis'iìn k'e̱ nga kijtseèxkon xi̱ta̱ jè nga kjinaya ndi̱yá; ti̱koa̱á tà jahat'aà xìn‑la̱. =:s Ti̱jè‑ne ndi̱yá, k'e̱ chi̱ba̱‑la̱ jahajen jngoò no̱'miì, ta̱nga k'e̱ nga kijtseèxkon nga ya̱ kjinaya ndi̱yá xi̱ta̱ xi kitsì'on, tà jahat'aà xìn‑la̱. 9 Jesús kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ tífìjen ján ndi̱yá Jerusalén skanda Jericó. Ya̱ i̱ya ndi̱yá tsibíchjoà‑la̱ xi̱ta̱ chijé. Tsafaá'an tsojmì‑la̱ ko̱ nikje‑la̱. 'Ñó kisìki'on. I̱kjoàn ya̱á kisìkájna k'en ya̱ i̱ya ndi̱yá. P8 Jè xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n mejèn‑la̱ nga ndaà si̱ìkíjna yijo‑la̱ 'én xi kiskònangui; ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò: ―¿Yá‑né xi xi̱ta̱ xinguia̱a? f7E Jesús kitsò‑la̱: ―Ndaà kànokjoì. Tsà k'oa̱s'ín s'i̱in, ki̱jnakon‑né. 6 Jè xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n kitsò: ―“Ti̱tsjachi Na̱'èn‑ná xi Nainá 'mì‑la̱ nga ko̱ ini̱ma̱‑lè, ko̱ nga'ñó‑lè, ko̱ kjo̱hítsjeèn‑lè; koa̱ ti̱s'ín ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑ne.” 51 Jesús kitsò‑la̱: ―¿Mé xi tjít'aà jè xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés? ¿Kó tsò xi bìxke̱jiìn? 4 Jngoò xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kiìkon Jesús nga mejèn‑la̱ skóna̱cha̱n‑la̱, kitsò: ―Maestro, ¿mé kjo̱ndaà xi s'iaàn nga kíjnakon ini̱ma̱‑na̱ ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne? Y3+ K'oa̱á xán‑nò, kjìn xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ti̱koa̱ kjìn xi̱ta̱xá ítjòn xi kjòmejèn‑la̱ nga skoe̱ jè kjoa̱ xi jñò titsa̱'yaà, ta̱nga mìkiì kijtseè; ti̱koa̱á kjòmejèn‑la̱ nga kji̱'nchré jè xi titsa̱na'yà, ta̱nga mìkiì kiì'nchré. Xi̱ta̱ samaritano xi ndaà xi̱ta̱ [2/ Jesús kisìkáfaya'a xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, tà jñà kiìchja̱t'aà xìn‑la̱, kitsò‑la̱: ―Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xko̱n nchibeè‑ne koni s'ín titsa̱'yaà jñò. 1- ’Ngats'iì kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma, 'a̱án kisìnga̱tsja‑na Na̱'èn‑na̱. Mìtsà yá xi beèxkon yá‑né xi Ki'ndí‑la̱ ma, ta̱jngoò jè xi Na̱'èn ma; ti̱koa̱á mìtsà yá xi beèxkon yá‑né xi Na̱'èn ma, ta̱jngoò jè xi Ki'ndí‑la̱ beèxkon, ko̱ jè Ki'ndí‑la̱ ko̱kò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱ nga skoe̱xkon, yá‑né xi Na̱'èn ma. D0 Ti̱jè‑ne hora, Jesús, tsjaá komà‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; kitsò: ―Na̱'èn, xi tsi̱ji ngajmiì ko̱ tsi̱ji i̱sò'nde, tsjaà‑lè kjo̱ndaà nga jñà kjoa̱ koi tsibì'ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ ko̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga jñà tsakoò‑la̱ xi ta̱xki̱ ndí xi̱ta̱ i̱ma̱ kjoa̱. Jon, Na̱'èn, nga k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑lè. T/! Ta̱nga kì matsja‑nò nga jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í síkitasòn‑nò; jè xi kàtatsja‑nò nga jye tjín‑nò i̱'nde ján ngajmiì nga jyeé ya̱ tjít'aà 'ín‑nò. Mé kjoa̱‑ne nga jè Jesús kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Na̱'èn‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ (Mateo 11:25‑27; 13:16‑17) j.M 'A̱n, jyeé kitsjaà‑nò kjo̱tíxoma ko̱ nga'ñó nga ko̱ma ki̱nchanè ye̱ ko̱ cho̱ na'yá, nga si̱kijneè‑là ngats'iì nga'ñó‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í xi kondra̱ tsa̱jòn; ni̱mé xi ch'o si̱ìko̱‑nò. -7 Jesús kitsò‑la̱: ―Kixi̱í kjoa̱, kìjtseè‑ná jè xi̱ta̱ nei̱í koni kji ni'ín ch'o̱ón kji nga kiskaàngui i̱t'aà ngajmiì. O, J'iì‑ne jñà xi̱ta̱ xi jàn‑kaàn ko̱ te ma‑ne. 'Ñó tsja tjín‑la̱, kitsò: ―Na̱'èn, xi i̱t'aà tsi̱ji, skanda jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í síkitasòn‑naje̱n. +y ’Jè xi 'nchré‑nò, 'a̱án xi 'nchré‑na; jè xi ko̱chrjengui‑nò, 'a̱án xi ochrjengui‑na; jè xi ko̱chrjengui‑na, jè ochrjengui xi kisìkasén‑na. Mé‑ne kjòtsja‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jàn‑kaàn ko̱ te ma‑ne H*  Jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Capernaum tsa̱jòn, ¿a k'oa̱á s'ín mokjeiín‑nò nga jcha̱xkón‑nò ján ngajmiì? Majìn, ya̱á ki̱tsa̱jnajñoò i̱'nde ñánda tjín kjo̱'in. )3 Ta̱nga jè na̱chrjein nga si̱ndaàjiìn, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑nò mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón. P( ’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Corazín! ¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Betsaida! Tsà ya̱‑làne na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón nga k'oa̱s'ín kis'iaàn kjo̱xkón xi ndaà tjín xi komà ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá tsa̱jòn, tsà jñà xi̱ta̱ Tiro ko̱ Sidón kijtseè, jyeé‑la nikje naxá íkjá ko̱ chijo ni'ín títsa̱jiìn koni seña nga jye kisìkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ótsji‑ne. W'' K'oa̱á xán‑nò, na̱xa̱ndá jè, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱ jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá Sodoma. Mé kjo̱'in xi tjoé‑la̱ na̱xa̱ndá xi mìkiì síkjahatjìya kjo̱hítsjeèn‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ (Mateo 11:20‑24) & “Skanda jè chijo‑la̱ na̱xa̱ndá‑nò xi kàtsobà'ñó ndso̱koò‑je̱n, kítsajneè‑nòje̱n koni jngoò seña nga mì ti̱ kiì si̱s'in‑nòje̱n. Ta̱nga kàtasijiìn‑nò nga jye kjòchrañàt'aà‑nò nga jcha̱a kó s'ín otíxoma Nainá.” {%o Tsà jngoò na̱xa̱ndá ñánda kijchoò, tsà mìkiì tsjá'nde‑nò, ti̱tjáyaà ndi̱yá, koa̱tìn‑là: $! Tsà tjín xi̱ta̱ xi xk'én, ti̱ndaà‑nò; koa̱tìn‑là: “Jye kjòchrañàt'aà‑nò nga jcha̱a kó s'ín otíxoma Nainá.” q#[ K'e̱ nga kijchoò jngoò na̱xa̱ndá ñánda tsjá'nde‑nò, chi̱ne̱e mé tsojmì xi tsjá‑nò. S" Ti̱tsa̱jna ya̱ ni'ya ñánda ki̱tjás'e̱en; kì xki̱ xi ján ni'ya onguió; chi̱ne̱e, t'io̱o mé tsojmì xi tsjá‑nò. Jè xi̱ta̱ xi síxá mochjeén‑né nga k'oi̱‑la̱ chjí‑la̱. ! Ni'ya jè, tsà tjín xi̱ta̱ xi ok'ìn‑la̱ nga s'e̱‑la̱ kjoa̱'nchán, ki̱tasòn‑né; tsà majìn, mìkiì ki̱tasòn. o W Ni̱ta̱ ñánda ni'ya nga ki̱tjás'e̱en, ítjòn k'oa̱ tixón: “'Nchán kàtas'e ni'ya jè.” 5 Kì chijtsa to̱n ch'aà, kì naxá na̱'yaá ch'aà, ni̱ xo̱xté tsjayaà; ti̱koa̱á mìkiì yá xi̱ta̱ xi nìhixat'aà ya̱ i̱ya ndi̱yá. fE Tanguió; 'a̱án siìkasén‑nò koni orrè ki'ndí ya̱ i̱jiìn‑la̱ cho̱ tse̱jén. <q Kitsò‑la̱: ―Xi o̱kixi̱, 'ñó tse xá tjín xi i̱t'aà ts'e̱ 'Én‑la̱ Nainá koni s'ín ma k'e̱ nga kjìn tsojmì majchá, ta̱nga jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi síxá, chiba ma‑ne. Tìtsi'ba‑là jè Nei‑la̱ xá, kàtasíkasén‑ìsa xi̱ta̱ chi̱'nda xi koi̱ìxkó tsojmì koi. o Y K'e̱ nga jye komà kjoa̱ koi, Na̱'èn‑ná Jesús kitsjaà‑la̱ xá nguì jàn‑kaàn ko̱ te xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Jò jò kisìkasén ítjòn nga kjijndà na̱xa̱ndá ko̱ i̱'nde ñánda nga ìsa̱ i̱skan kjoi̱ jè. 0Y >Jesús kitsò‑la̱: ―Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi i̱jto̱n íts'i̱n tíkotsejèn‑ne ko̱ma si̱kitasòn xá‑la̱ Nainá nga jè tíhotíxoma. K'oa̱á ngaya‑la̱ tsà jngoò xi̱ta̱ xi tísíkon nchra̱ja̱, tsà i̱jto̱n íts'i̱n tíkotsejèn‑ne, mìkiì ko̱ma si̱ìxá.H  =Ìjngoò xi̱ta̱ xi k'oa̱ ti̱ kitsò: ―Kjítji̱nguií‑lè ngaji̱ Na̱'èn, ta̱nga tjiì'nde‑ná nga kjián síhixat'aà ítjoàn jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna ni'ya‑na̱.  <Jesús kitsò‑la̱: ―Jñà mik'en kàtìhijiìn mik'en‑la̱; ngaji̱ t'in, ti̱ka'bí 'én kó s'ín otíxoma Nainá. I  ;Jesús kitsò ìjngoò‑la̱ xi̱ta̱: ―Nchrobátji̱ngui‑ná. Jè xi̱ta̱ xi o̱ki'mì‑la̱ kitsò: ―Na̱'èn, tjiì'nde‑ná nga ítjòn kjián kìhijñaà na̱'èn‑na̱. q[ :Jesús kitsò‑la̱: ―Jñà ni̱nda̱, tjín‑la̱ nguijo ñánda oyijò; ti̱koa̱á jñà ni̱se tjín‑la̱ tjé; ta̱nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tsjìn‑na i̱'nde ñánda síkjáya.  9K'e̱ nga nchifìya ndi̱yá, jngoò xi̱ta̱ kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, kjítji̱ngui‑lè ni̱ta̱ ñánda‑ne nga k'oín. / 8'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, mìtsà koi xá j'i̱‑na nga kàtachija ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱; jè‑né nga kàtitjokàjiìn kjo̱'in. I̱kjoàn xìn na̱xa̱ndá kiì. Jè xi mejèn‑la̱ nga kji̱tji̱ngui‑la̱ Jesús (Mateo 8:19‑22) +O 7Ta̱nga jè Jesús kisìkátji'a, tsohótiko̱. Kitsò‑la̱: ―Jñò, mìkiì tíjiìn‑nò yá ts'e̱ ini̱ma̱ xi kàtsjá‑nò kjo̱hítsjeèn jè. %C 6Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, Jacobo ko̱ Juan, k'e̱ nga kijtseè nga mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ kitsò: ―Na̱'èn, ¿a mejèn‑lè nga k'oa̱ kixón‑je̱n nga kàtjanchrobá‑jen ni'ín xi ts'e̱ ngajmiì nga kàtjehesòn xi̱ta̱ koi koni s'ín kis'iìn Elías? ta 5Jñà xi̱ta̱ Samaria mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ nga jyeé tíjiìn‑la̱ nga ján nchifì Jerusalén.  4Kisìkasén ítjòn i'nga xi̱ta̱‑la̱ jngoò na̱xa̱ndá jtobá ján nangui Samaria. Kiì kátsji'nde ñánda si̱ìkjáya. 5 3K'e̱ nga jye kjòchrañà na̱chrjein nga kjoi̱ ìjngoò k'a‑ne Jesús ján ngajmiì, 'ñó tsi'beé‑la̱ ikon nga kiì ján Jerusalén. /W 2Jesús kitsò‑la̱: ―Kì bichakjáya‑là. Jè xi mìtsà kondra̱ tsa̱ján, xi̱ta̱ tsa̱ján‑ná. K'e̱ nga jè Jesús tsohótiko̱ Jacobo ko̱ Juan { 1Juan kitsò: ―Maestro, ki'ya jngoò‑je̱n xi̱ta̱ xi ko̱ 'ín‑lè ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱; mìkiì kits'iì'nde‑la̱je̱n nga mìtsà xi̱ta̱ tsa̱ján xi jñá fìt'aà‑ná.   0kitsò‑la̱: ―Ni̱ta̱ yá‑ne xi i̱t'aà ts'a̱n skoétjò jngoò ndí ti koni jè, 'a̱án xi skoétjò‑na; jè xi skoétjò‑na, ti̱koa̱á skoétjò‑né jè xi kisìkasén‑na. Koií kjoa̱‑la̱, jè xi ìsa̱ nangui tíjna xi ya̱ tíjnajiìn‑nò, jè‑né xi ìsa̱ tíjna ítjòn. Yá xi kondra̱‑la̱ Cristo ko̱ yá xi xi̱ta̱ ts'e̱ (Marcos 9:38‑40) y /Jesús, k'e̱ nga kijtseè koni s'ín nchisíkítsjeèn, kiskoé jngoò ndí ti, kisìkíjnat'aà‑la̱ yijo‑la̱,  } .Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, tsibíts'ia̱ nga tsajoóya‑ne yá xi̱ta̱ xíkjín xi kíjna ítjòn. X ) -Jñà xi̱ta̱‑la̱ mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ jè 'én xi ko̱s'ín kitsò‑la̱. Nainá tsibí'ma‑né nga mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn‑la̱; tà kitsakjòn‑né, mìkiì kiskònangui‑la̱ Jesús kó tsòya‑ne 'én xi tsibéno̱jmí‑la̱. Yá xi̱ta̱ xíkjín xi kíjna ítjòn (Mateo 18:1‑5; Marcos 9:33‑37) E  ,―Ndaà ti̱ná'yaà jñà 'én koi; kì nìjchàajiìn‑jèn: 'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ ya̱á si̱ìnga̱tsja‑na xi̱ta̱ nguixko̱n xi̱ta̱xá. X) +Ngats'iì xi̱ta̱ tà kjòxkón‑la̱ jè kjoa̱jeya‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jò k'a (Mateo 17:22‑23; Marcos 9:30‑32) Ngats'iì kjoa̱ xi kis'iìn Jesús, ti̱koa̱á tà kjòxkón‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 5 *K'e̱ nga tínchrobá chrañà jè ti, jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, tsajndoòt'aà nangui, i̱kjoàn kisìkatsé yijo‑la̱; ta̱nga jè Jesús, tsohótiko̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í; i̱kjoàn kisìndaà‑ne jè ti; kisìnga̱tsja‑ne na̱'èn‑la̱. s_ )K'e̱é kiìchja̱ Jesús kitsò: ―Jñò, xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, xi ch'o 'nè. ¿Skanda mé na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò koa̱ ska̱‑na kjoa̱‑nò? Nchrohókoi̱i ki'ndí‑lè i̱jndé. "= (Kàbìtsi'bà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè nga kàtachrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o xi tíjiìn yijo‑la̱, ta̱nga mìkiì kòma‑la̱. I  'Jngoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsobà'ñó; tà ni̱to̱ón kjindáya, i̱kjoàn 'ñó síkatsé yijo‑la̱; ochrje ndáxó tso'ba; tse kjo̱'in tsjá‑la̱, mìkiì xátí tsjeiìn. V% &K'e̱é jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ tíjnajiìn‑la̱ xi̱ta̱ kjìn, 'ñó kiìchja̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―Maestro, tìbitsi'bà‑lè nga chítsejèn‑la̱ ki'ndí‑na̱ xi tà jè ta̱jngoò‑ne. mS %Xi komà inchijòn, k'e̱ nga itjojen‑jno‑ne nindoò, 'ñó kjìn xi̱ta̱ kisatiìkjoò.  $K'e̱ nga jye kina'yà‑la̱ 'én koi tà jè ta̱jngoò síjna‑ìsa Jesús. Na̱chrjein koi jñà xi̱ta̱‑la̱ jyò tsibìtsa̱jna, ni̱mé 'én xi kiìchja̱, mìtsà yá xi̱ta̱ tsibéno̱jmí‑la̱ kjoa̱ xi kijtseè. K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne ti xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ (Mateo 17:14‑21; Marcos 9:14‑29)  #Ya̱ i̱jiìn ifi kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi kitsò: ―Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na xi 'ñó matsjake̱, jè ti̱ná'ya‑là. !; "Ti̱k'e̱‑né nga tíchja̱ Pedro, j'iì jngoò 'nguién‑la̱ ifi xi tsibí'ma xi̱ta̱ koi. K'e̱ nga jahas'en‑jiìn ifi, tà kitsakjòn‑né. 8~i !K'e̱ nga jye chinchat'aà xìn‑la̱ Jesús xi̱ta̱ koi, jè Pedro kitsò: ―Maestro, ndaà tjín nga i̱ titsa̱jnaá. Kíndaá jàn ni'ya xkójndà, jngoò tsi̱ji, jngoò ts'e̱ Moisés, jè xi ìjngoò ts'e̱ Elías. Jè Pedro tà k'oa̱á kitsò, mì ti̱ kiì beè‑ne kó s'ín ki̱chja̱. U}# Jè Pedro ko̱ xi̱ta̱ xíkjín, tsí 'ñó nijñá‑la̱, ta̱nga k'e̱ nga jye kitjaàxìn‑la̱ nijñá kijtseèxkon kjoa̱jeya‑la̱ Jesús ko̱ jñà xi̱ta̱ xi jò ma‑ne xi títsa̱jnako̱. >|u Xi̱ta̱ koi, tsí ote choòn kjoa̱jeya‑la̱ nga jngoò itjandiì ñánda jncha. Nchijoóya‑ne nga jè Jesús, jye tífì síkitasòn kjoa̱ ján Jerusalén nga ya̱ ki̱yá. [{/ Jò xi̱ta̱ x'i̱n tsatsejèn xi nchijoókjoò Jesús, jè Moisés ko̱ Elías. z# K'e̱ nga tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá, Jesús, jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱; jè nikje‑la̱ 'ñó kjòchroba; tsí ote tsatsejèn. Ay{ Tjín‑la̱ tsà kó jiìn na̱chrjein nga tsibéno̱jmí 'én koi, Jesús, kiìmijìn‑jno jngoò nindoò nga kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá. Kiìko̱ Pedro, Juan ko̱ Jacobo. x% Xi o̱kixi̱, k'oa̱á xán‑nò, i̱jndé títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ xi mìkiì ki̱yá skanda k'e̱ nga skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá. Kií komà k'e̱ nga jè Jesús jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱ kóho̱kji yijo‑la̱ (Mateo 17:1‑8; Marcos 9:2‑8) }ws Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi ko̱sobà‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én‑na̱, ti̱koa̱á 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ko̱sobà‑na k'e̱ nga ki̱tjojen ìjngoò k'a nga skoe̱ xi̱ta̱ kjoa̱jeya‑na̱, skoe̱ kjoa̱jeya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ti̱koa̱ skoe̱ kjoa̱jeya‑la̱ ts'e̱ àkja̱le̱ tsjeè‑la̱ Nainá. v3 ¿Mé xi si̱ìkijne jngoò xi̱ta̱ na̱s'ín tjoé yije‑la̱ i̱sò'nde tsà chija ini̱ma̱‑la̱ koa̱ si̱ìkits'ón yijo‑la̱? Ni̱mé. 9uk Nga ni̱ta̱ yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ ko̱chrjetjì yijo‑la̱ nga ni̱mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi tíjnandaà nga tsjá yijo‑la̱ xi kjoa̱ ts'a̱n, jè‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in nga i̱t'aà ts'a̱n ndaà kíjna. Gt Xi komà i̱skan kitsò‑la̱ kóho̱tjín: ―Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga xi̱ta̱ ts'a̱n ko̱ma, kàtatsjeiìn‑takòn mé xi mejèn‑la̱ yijo‑la̱; koni jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen krò‑la̱, na̱chrjein inchijòn kàtìjnandaà nga si̱ìkjeiín kjo̱'in xi kjoa̱ ts'a̱n; ndaà kàtjìt'aà‑na. ^s5 Kitsò‑la̱: ―'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tseé kjo̱'in siìkjiaán; ko̱chrje‑nguií‑na jñà xi̱ta̱ jchínga, ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Si̱ìk'eén‑na ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑na. prY Ta̱nga Jesús 'ñó tsibít'in‑la̱ nga mì yá xi̱ta̱ xi ke̱èno̱jmí‑la̱ kjoa̱ koi. q1 Jesús kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Jñò, kó bixón. ¿Yá‑ná 'a̱n? K'e̱é kiìchja̱ Pedro, kitsò: ―Ji̱‑né xi Cristo xi xó kisìkasén‑lè Nainá. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ (Mateo 16:20‑28; Marcos 8:30–9:1) p  Jñà xi̱ta̱‑la̱ kitsò: ―Tjín xi tsò: jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, ti̱koa̱á tjín xi tsò: jè Elías, koa̱ tjín i'nga xi tsò: jaáyaá‑la jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi chinchima kjòtseé xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. ao; Jngoò k'a k'e̱ nga tíjnat'aàxìn Jesús nga tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá, ya̱ títsa̱jnako̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Jesús kiskònangui, kitsò‑la̱: ―¿Kó tsò xi̱ta̱, yá‑ná 'a̱n? jnM Tsakjèn yije kóho̱tjín xi̱ta̱, kó nga kjòskiì; k'e̱é tsibíxkó‑ne jñà xi tsiningui‑ne; nguì tejò ni̱si̱yá komà. Kós'ín kiìchja̱ Pedro nga jè Jesús xi Cristo (Mateo 16:13‑19; Marcos 8:27‑29) Em Jesús, kiskoé jñà i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne ko̱ jñà ti̱n xi jò ma‑ne; i̱kjoàn kiskoòtsejèn ngajmiì; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá; i̱kjoàn kisìxkoa̱ya i̱nchra̱jín, k'e̱é kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kisìka'bí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne. K'oa̱á s'ín kisìkítsa̱jna kóho̱tjín. =ks Maá‑la̱ tsà 'òn jmiì xi nguì xi̱ta̱ x'i̱n. Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ti̱kítsa̱jnajtión, icháte icháte ti̱kítsa̱jna‑nò. j1 Jesús kitsò‑la̱: ―Tjiì‑là jñò xi ko̱kje̱n xi̱ta̱ koi. Jñà xi̱ta̱‑la̱ kitsò: ―Nìmé tjín‑naje̱n, tà 'òn ma i̱nchra̱jín‑naje̱n koa̱ jò ma ti̱n, tà jè‑la tsà konguí kindaà‑la̱je̱n xi ko̱kje̱n ngats'iì xi̱ta̱ koi. liQ K'e̱ nga jye tímahixòn, jñà xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne, ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Ko̱t'ìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ kàtjì‑ne mé‑ne nga kàtasíkjáya ya̱ na̱xa̱ndá chrañàt'aà ko̱ rancho̱ ñánda sa̱kò‑la̱ xi ski̱ne̱. I̱ i̱'nde ñánda titsa̱jnaá, i̱t'aà xìn‑né, ni̱mé tjín. h7 Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kiì'nchré nga jye kiì Jesús, kiìtji̱ngui‑la̱; k'e̱ nga ijchòtji̱ngui‑la̱, Jesús, kisìs'in‑la̱, tsohóko̱, tsibéno̱jmí‑la̱ kó s'ín otíxoma Nainá, ti̱koa̱ kisìndaà‑ne xi̱ta̱ xi mochjeén‑la̱ nga ko̱ndaà‑ne. igK K'e̱ nga j'iì ìjngoò k'a‑ne jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, tsibéno̱jmí ngats'iì kjoa̱ xi kis'iìn. Jesús, k'e̱é kiìko̱ jngoò i̱'nde ts'e̱ na̱xa̱ndá Betsaida ñánda tsjìn xi̱ta̱. >fu Kitsò Herodes: ―'A̱n sobà tsibìxá‑la̱ xi̱ta̱ xi kisìk'en Juan nga tsatesin. ¿Yá xi̱ta̱‑ne jè xi ko̱s'ín tís'ín kjoa̱ xi 'nchrè? K'oa̱á ma‑ne nga mejèn‑la̱ skoe̱xkon Jesús. K'e̱ nga 'òn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn Jesús (Mateo 14:13‑21; Marcos 6:30‑44; Juan 6:1‑14) Le Xi̱ta̱ xi i'nga tsò: “Jè Elías xi tsatsejèn ìjngoò k'a‑ne.” Ti̱koa̱á xi̱ta̱ xi kj'ei̱í tsò: “Jaáya jngoò‑la̱ xi̱ta̱ jchínga xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá.” _d7 Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Herodes, k'e̱ nga kiì'nchré ngats'iì kjoa̱ xi tís'ín Jesús, mìkiì beè kó s'ín si̱ìkítsjeèn, nga tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: “Juan, jyeé jaáya‑la̱.” -cS Itjo xi̱ta̱ koi, xki̱ xi ján na̱xa̱ndá kiì; kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo; ti̱koa̱á kisìndaà‑ne xi̱ta̱ xi ch'in tjín‑la̱ nga kjijndà na̱xa̱ndá. K'e̱ nga k'en Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ (Mateo 14:1‑12; Marcos 6:14‑29) b Tsà jngoò na̱xa̱ndá ñánda kijchoò, tsà mìkiì skoétjò‑nò, titjo̱jñoò, titsajneè chijo‑la̱ ndso̱koò nga kàteè kjoa̱ koi koni jngoò seña, nga jñò, mì ti̱ kiì si̱s'in‑là; kjo̱'iín s'e̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱. ca? Ni̱ta̱ ñánda ni'ya nga kijchoò, ya̱á ti̱tsa̱jna, skanda k'e̱ ki̱tjo̱o‑nò. D` Kitsò‑la̱: ―Ni̱mé xi ch'aà xi ts'e̱ ndi̱yá; kì yá garrote ch'aà; kì na̱'yaá ch'aà; kì i̱nchra̱jín ch'aà; kì to̱ón ch'aà; ti̱koa̱ kì jò na̱chro̱ ch'aà. }_s Kisìkasén nga ki̱chja̱ya kó s'ín otíxoma Nainá, ti̱koa̱ si̱ìndaà‑ne xi̱ta̱ xi ch'in tjín‑la̱. 1^ ] Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi jè tsibíxáya‑la̱; kitsjaà‑la̱ nga'ñó ko̱ kjo̱tíxoma nga ko̱chrjejiìn yije ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱; ti̱koa̱ ko̱ma‑la̱ si̱ìndaà‑ne xi̱ta̱ xi ch'in xk'én tjín‑la̱. %]C8Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, tà kjòxkón‑la̱; ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑la̱ jè kjoa̱ xi kòma.\%7J'iì ìjngoò k'a‑ne ini̱ma̱‑la̱; i̱kjoàn ni̱to̱ón tsasítje̱n; Jesús kitsjaà o̱kixi̱ nga tsjá‑la̱ xi ski̱ne̱. w[g6Ta̱nga Jesús kiskoé tsja ndí tsòti; 'ñó kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―Tsòti, ¡ti̱sítji̱in! hZI5Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna tà tsijnòkeè Jesús nga tíjiìn‑la̱ nga jyeé k'en. ;~}!|={zHywxwkvvts|rAqpzoo!mm"kj:ighgAfeedcxb0a/`_^]]\q[^ZZYAXWWV3UkT=SS QPP^ONNL~KKCJ1IHaGFFDDiCBA@?4>E==;:9j877!5533H210/.--,++\*)9(;'a&6%$$$#>"!!*.m''\0  B U35kn;@qyK'oa̱á xán‑nò; ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kichjà ítjòn‑la̱ ko̱kje̱n‑ko̱‑na s'eí‑na̱.” Mé kjo̱'in xi singui nga onguítji̱ngui‑lá Cristo (Mateo 10:37‑38) Up#K'e̱é kitsò jè nei‑la̱ chi̱'nda: “T'in kóho̱kji ndi̱yá teè, ko̱ ndi̱yá i̱tsjí; nchrohókoi̱i xi̱ta̱; ko̱'ñó t'e̱n‑la̱ nga kàtjahas'en mé‑ne nga kàtatseè ni'ya‑na̱. oChi̱'nda jè, nga komà i̱skan kitsò: “Na̱'èn, jyeé kòbitasòn yije koni s'ín kò'mì‑ná, ta̱nga tjín‑ìsa i̱'nde.” xniK'e̱ nga j'iì‑ne chi̱'nda jè, tsibéno̱jmí yije‑la̱ nei‑la̱ ngats'iì kjoa̱ koi. Jè nei‑la̱ ni'ya, kòjti‑la̱; k'e̱é kitsò‑la̱ chi̱'nda‑la̱: “T'in ni̱toi̱in ján ndi̱tsi̱n, kóho̱kji i̱ya ndi̱yá‑la̱ na̱xa̱ndá; nchrohókoi̱i yije xi̱ta̱ i̱ma̱, xi tsjìn tsja, xi mìkiì ma fì, ko̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱.” ~muXi ìjngoò, k'oa̱á ti̱ kitsò: “'A̱n, sa̱á jye kòbixan, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì ko̱ma kjián.” FlJè xi ìjngoò kitsò: “'A̱n, 'òn nga nchra̱ja̱ xi bínchi jyeé kòhotse; mejèn‑na kjián kat'aà tsà ndaà síxá; kìtsi'bà‑lè, ti̱je‑la̱ takoìn, mìkiì kjián.” zkmNgats'iì xi̱ta̱ kisìjé kjoa̱ nìjchàat'aà. Kitsò jè xi títjòn: “Mì‑la kiì ko̱ma kjián; jngoò nangui jye kòhotse; mochjeén‑né nga kjián katsejèn‑la̱; kìtsi'bà‑lè, ti̱je‑la̱ takoìn, mìkiì kjián.” Xj)K'e̱ nga ijchò hora‑la̱ nga jye ko̱kje̱n xi̱ta̱, kisìkasén chi̱'nda‑la̱ nga kiì kíchja̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xó kinokjoà‑la̱, kitsò‑la̱: “Nchrobá, jyeé tjíndaà yije.” piYK'e̱é kitsò Jesús: ―Jngoò xi̱ta̱, xi s'eí tsibíjna, kjìn xi̱ta̱ kiìchja̱‑la̱. OhK'e̱ nga kiì'nchré jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ ta̱ña títsa̱jnat'aà ími̱xa̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi ko̱kje̱n ya̱ ñánda tíhotíxoma Nainá! ?gwNgaji̱, k'e̱ nga k'oa̱s'ín s'i̱in, ndaà s'e̱‑la̱ ini̱ma̱‑lè nga jñà xi̱ta̱ koi mìkiì ko̱ma si̱ìjndà ngajo‑lè; ta̱nga ngaji̱, k'e̱é ko̱chjí ngajo‑lè k'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱ jñà xi xi̱ta̱ kixi̱. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi kjèn s'eí (Mateo 22:1‑10) &fE Tà sa̱á k'e̱ nga s'eí s'i̱in, jñà ti̱nókjoa̱ ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱, xi tsjìn tsja, xi mìkiì ma fì, ko̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. Ae{ Jesús, ti̱koa̱á kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xó kiìchja̱‑la̱: ―K'e̱ nga xó ki̱nókjoa̱‑la̱ xi̱ta̱ nga ki̱chikoi̱i nga nchisen, o na̱s'ín nguixòn, kì jñà nokjoà ítjòn‑la̱ amigo‑lè, 'ndsì, xi̱ta̱ xingui̱i, ni̱ jñà xi̱ta̱ i̱ndiì ni'ya‑lè xi xi̱ta̱ nchi̱ná, mé‑ne nga jñà xi̱ta̱ koi, tsà koi na̱chrjein‑la̱ k'oa̱á ti̱s'ín ki̱chja̱ ngajo‑lè nga ko̱jndà‑ne. d  Jè xi̱ta̱ xi 'nga síkíjna yijo‑la̱, ìsa̱á nangui kíjna; jè xi nangui síkíjna yijo‑la̱, ìsa̱á 'nga kíjna. Dc K'e̱ nga xó ki̱nókjoa̱‑lè, ya̱á ti̱jnasoìn íxi̱le̱ xi fehet'aà‑ne mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱í jè xi̱ta̱ xi xó kàchja̱‑lè, ki̱tso̱‑lè: “Amigo, ti̱jnat'eiì ími̱xa̱ ñánda síjna íxi̱le̱ ítjòn.” Ngaji̱, skoe̱xkón‑lè xi̱ta̱ xi ta̱ña titsa̱jnat'aà ími̱xa̱. Ib  jè xi̱ta̱ xi xó kàchja̱‑nò ki̱tso̱‑lè: “Tjiì'nde‑la̱ xi̱ta̱ jè nga kàtìjna.” Ngaji̱, ko̱sobà‑lè nga kj'ei̱í íxi̱le̱ ki̱jnasoìn ñánda fehet'aà‑ne. a3―Tsà xó ki̱nókjoa̱‑lè ya̱ ni'ya ñánda tjín s'eí nga xi̱ta̱ bixan, mìkiì ya̱ bijnasoìn íxi̱le̱ ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn, tsà koi na̱chrjein‑la̱ tjín ìjngoò‑ìsa xi̱ta̱ xi 'ñó títjòn koni ngaji̱, xi ti̱koa̱ xó kànokjoà‑la̱; b`=Jesús, k'e̱ nga kijtseè jñà xi̱ta̱ xi xó kinokjoà‑la̱ nga nchifaájiìn íxi̱le̱ ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn ya̱ i̱t'aà ími̱xa̱, tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn, kitsò‑la̱: }_sJñà xi̱ta̱ fariseo, ni̱ ti̱ mé 'én kiìchja̱‑ne. Xi̱ta̱ xi faájiìn íxi̱le̱ xi jncha ítjòn T^!K'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi: ―Jñò, tsà búrró‑nò, ko̱ tsà nchra̱ja̱‑nò ki̱xo̱ya jngoò nga̱jo̱, ¿a mìtsà ni̱to̱n ki̱nachrje‑nò na̱s'ín na̱chrjein nìkjáya? ;]oTa̱nga jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì kiìchja̱, tà jyò tsibìtsa̱jna. Ta̱nga jè Jesús kiskoé xi̱ta̱ jè, kisìndaà‑ne, i̱kjoàn kisìkasén‑ne ni'ya‑la̱. r\]Jesús kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱ fariseo, kitsò‑la̱: ―¿A tjí'nde‑né nga si̱xkiì‑lá xi̱ta̱ jè na̱chrjein nìkjáya, a xi majìn‑né? [/Ti̱koa̱ ya̱á tíjna nguixko̱n Jesús jngoò xi̱ta̱ xi ch'in chjón‑ndá tjín‑la̱ (jñà xi̱ta̱ xi nandá sinchá i̱ndso̱'ba̱). GZ Jngoò k'a jngoò na̱chrjein nìkjáya, Jesús kiì kjèn ni'ya‑la̱ jngoò xi̱ta̱ sko̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ fariseo; jñà xi̱ta̱ koi, nchisíkinda̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in Jesús. |Yq #Chítsejèn‑là ni'ya‑nò nga jye tsjeiìn‑takòn Nainá; k'oa̱á xán‑nò nga mì ti̱ kiì jcha̱xkoòn‑ná skanda k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga kixón: “¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi nchrobá ngajo‑la̱ Nainá!”gXG "’¡Jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén tsa̱jòn xi nìk'eèn xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ko̱ bìnè nda̱jo̱ jñà xi̱ta̱ xi Nainá síkasén‑nò! ¡Kjìn k'a kjòmejèn‑na nga tsibìxkóya i̱xti‑nò koni s'ín xa̱'nda̱ nga bíngui jnga̱á‑la̱ jñà i̱xti‑la̱; ta̱nga jñò, mìkiì kòkjeiín‑nò! kWO !K'oa̱á s'ín ko̱ma i̱'ndei̱, nchijòn‑le̱ ko̱ jngui‑le̱, kàtjì‑ìsa ndi̱yá‑na̱. Mìkiì ndaà tjín nga jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, xìn‑t'aà ki̱yá‑la̱ na̱xa̱ndá Jerusalén. NV Kitsò Jesús: ―Tanguió, ko̱t'ìn‑là xi̱ta̱ maña̱ jè: “I̱'ndei̱ ko̱ nchijòn‑lè k'oa̱á s'iaàn: ko̱chrjekàjñaà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱ siìndaà‑na xi̱ta̱ xi xk'én; skanda k'e̱ ki̱jchò na̱chrjein nga kjoe̱het'aà xá‑na̱.” /UW Ti̱jè‑ne na̱chrjein ijchò i'nga xi̱ta̱ fariseo ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: ―Ti̱si̱t'aà xìn, jè Herodes mejèn‑la̱ si̱ìk'en‑lè. 1T[ I̱'ndei̱, tjín xi̱ta̱ xi títsa̱jna‑tji̱ngui, nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna ítjòn; ti̱koa̱á tjín xi̱ta̱ xi títsa̱jna ítjòn i̱'ndei̱, k'e̱ nga ko̱ma i̱skan, jñà kjoe̱het'aà‑ne. K'e̱ nga jè Jesús kiskindàyakeè na̱xa̱ndá Jerusalén (Mateo 23:37‑39) .SU Kjoi̱í‑ne xi̱ta̱ xi kji̱nchrobà‑ne nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ i̱sò'nde xi kítsa̱jnat'aà ími̱xa̱ nga ko̱kje̱n ñánda tíhotíxoma Nainá. R Ya̱á jchìhindáyaà, ti̱koa̱ si̱jts'ioòn ni'ñoò k'e̱ nga jcha̱xkoòn jè Abraham, Isaac, Jacob, ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga ya̱ títsa̱jna ñánda tíhotíxoma Nainá, koa̱ jñò, xìn i̱'nde si̱ìkasén‑nò Nainá. (QI Ta̱nga jè, tà ki̱tso̱ó‑nò: “K'oa̱á xan‑nò, mìkiì bexkon‑nò ñánda‑ne tsa̱jòn. ¡Ti̱nchat'aàxìn‑ná ngats'ioò xi ch'o 'nè!” 4Pa K'e̱é kíts'ia̱a nga kixón: “Ta̱ñaá chichiko̱‑lèje̱n, ti̱koa̱á ta̱ñaá ki'yòko̱‑lèje̱n, ti̱koa̱á ya̱á ndi̱tsi̱n‑na̱je̱n tsakoòyi.” @Oy K'e̱ nga jè nei‑la̱ ni'ya ko̱sítje̱n nga ki̱ìchjoàjto xotjoa̱ ni'ya, jñò, tsà ndi̱tsiaán titsa̱jnaà, k'e̱é kíts'ia̱a nga ki̱nókjoa̱a, kixón: “Na̱'èn, chíx'a̱‑náje̱n xotjoa̱ ni'ya.” Jè nei‑la̱ ni'ya ki̱tso̱‑nò: “Mìkiì bexkon‑nò ñánda‑ne tsa̱jòn.” QN ―T'e̱en‑là kjo̱'ñó yijo‑nò nga ki̱tjás'e̱en jè xotjoa̱ xi 'nchrèya kji. K'oa̱á xán‑nò: kjìn xi̱ta̱ ko̱mejèn‑la̱ kjoa̱has'en ta̱nga mìkiì ko̱ma kjoa̱has'en. !M; Jngoò xi̱ta̱ xi kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿a chibaá ma xi̱ta̱ xi ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in Nainá? Jè, k'e̱é kitsò: L% Jesús, nga tífì ján ndi̱yá Jerusalén, kjìn na̱xa̱ndá jahato nga tsakóya, na̱xa̱ndá xi jtobá kjoàn ko̱ xi iì kjoàn. bK= K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jè na̱'yo̱ san, k'e̱ nga jngoò chjo̱ón síkájiìn jàn chi̱ba̱ skoa̱n i̱nchra̱jín, masan yije‑né kóho̱kji na̱'yo̱. Xotjoa̱ xi 'nchrèya kji (Mateo 7:13‑14, 21‑23) uJc Ìjngoò k'a kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―¿Mé xi si̱ngásòn‑kjoaá koni s'ín otíxoma Nainá? I Jè mangásòn‑ko̱ koni kji xojmá mostaza; k'e̱ jngoò xi̱ta̱ bítje̱jiìn nangui‑la̱, i̱kjoàn bisò, ma'nga; jñà ni̱se xi tjíma i'ngaá, bíndaà'a tjé‑la̱ jñà chrja‑la̱ yá. Kjoa̱ xi mangásòn‑kjoò na̱'yo̱ san (Mateo 13:33) H Jesús kitsò: ―¿Mé xi k'oa̱s'ín mangásòn‑kjoò koni s'ín otíxoma Nainá? ¿Mé xi siìngásòn‑kjoaà? 'GG K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, tà kjòsobà‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ ta̱nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kjòtsja‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱xkón xi 'ñó jeya tís'ín Jesús. Kjoa̱ xi mangásòn‑kjoò xojmá mostaza (Mateo 13:31‑32; Marcos 4:30‑32) VF% Ko̱ jè chjo̱ón jè, xi tsòti‑la̱ Abraham, jyeé kò chrj'oòn jàn nó tjín‑la̱ nga tjít'aà'ñó‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í. ¿A mì ko̱ma tjájnda̱'ñó na̱s'ín jè na̱chrjein nìkjáya? zEm K'e̱é kiìchja̱ Na̱'èn‑ná Jesús, kitsò: ―Jñò, xi jò ma i̱sén‑nò. Jè na̱chrjein nìkjáya, ¿a mì chíjnda̱'ñó‑jèn nchra̱ja̱‑nò ko̱ búrró‑nò nga nachrjenguioò ni'nga nga onguí nìk'ioò nandá? D Ta̱nga jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga kòjtií‑la̱ nga jè Jesús kisìndaà‑ne chjo̱ón jè, koií kjoa̱‑la̱ nga na̱chrjein nìkjáya; kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna: ―Joòn na̱chrjein tjín nga ma maxá; jñà na̱chrjein koi ko̱maá kji̱nchrobà nga ko̱ndaà‑nò, ta̱nga mìkiì tjí'nde jè na̱chrjein nìkjáya. C' I̱kjoàn tsohósòn‑la̱ tsja; jè chjo̱ón, ni̱to̱ón kjòkixi̱ ìjngoò k'a‑ne, i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. }Bs Jesús, k'e̱ nga kijtseè, kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―Chjo̱ón, jyeé ndaà‑ne ch'in xi tjín‑lè. 1A[ ya̱ tíjna jngoò chjo̱ón xi jye kò chrj'oòn jàn nó tíjna nga xk'én. Jngoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tísítsit'in koa̱ mì xó kiì ma osìjna kixi̱. ~@u Jesús, k'e̱ nga tíhokóya jngoò ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ xi̱ta̱ judío, jè na̱chrjein nìkjáya, K? Tsà koií na̱chrjein‑la̱, ko̱ja̱‑la̱ toò nó xi nchrobá; tsà majìn, ko̱maá i̱skan ki̱chásoìn.” K'e̱ nga jè Jesús jngoò chjo̱ón kisìndaà‑ne na̱chrjein nìkjáya M> Jè xi̱ta̱ xi tíjna'nda kitsò: “Na̱'èn, ti̱kíjna‑là nguì jngoò nó‑ìsa. Sikòn‑la̱, si̱ìxa̱n‑ngui‑la̱ ni'nde nga jngoò itjandiì; i̱kjoàn kinguì‑la̱ tjé'nde. Q= K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi tíjna'nda: “Kó jàn nó nga f'iì katsejèn‑la̱ yá jè, tsà yijà‑la̱ toò. Ta̱nga ni̱mé tjín‑la̱. Ti̱chásoìn. Nanguií tísíkits'ón.” E< Jesús ti̱koa̱á tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò‑la̱: ―Jngoò xi̱ta̱ xi kijna jngoò‑la̱ i̱'nde ñánda tjín‑la̱ toò uva, ya̱á títje̱jiìn jngoò‑la̱ yá toò iko̱. Xi̱ta̱ jè, j'iì katsejèn‑la̱ tsà yijà‑la̱ toò, ta̱nga ni̱mé kisakò‑la̱. R; Majìn, xán‑nò; tsà mìkiì si̱kájnoò jé‑nò nga mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑nò, jñò, ti̱koa̱á ki̱yá yije‑nò. Kjoa̱ xi mangásòn‑kjoò yá iko̱ xi mìkiì ojà‑la̱ toò :' K'e̱ nga k'en jñà xi̱ta̱ xi chrj'oòn jàn ma‑ne xi kiskaànè chrjó ts'e̱ torre Siloé, ¿a k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga ìsa̱á tse jé tjín‑la̱ xi̱ta̱ koi nga ko̱s'ín komàt'in, mì k'oa̱‑ne koni ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín ján Jerusalén? 9 Majìn, xán‑nò; tsà mìkiì si̱kájnoò jé‑nò nga mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑nò, jñò, ki̱yá yije‑nò. )8K Kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―Jñò, ¿a k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga ìsa̱á tse jé tjín‑la̱ jñà xi̱ta̱ Galilea nga k'oa̱s'ín komàt'in? "7 ? Ti̱jñà‑ne na̱chrjein koi, ijchò xi̱ta̱ xi tsibéno̱jmí‑la̱ Jesús nga jè Pilato tsatíxá‑la̱ xi̱ta̱ nga ta̱ña kisìk'en‑kjoò cho̱ ko̱ xi̱ta̱ Galilea k'e̱ nga nchitsjá‑la̱ kjo̱tjò Nainá. Kisìkátjijiìn jní‑la̱ cho̱ ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱. 61 ;K'oa̱á xan‑lè, mìkiì ko̱ma ki̱tjo̱o‑ne nda̱yá skanda k'e̱ nga kíchjítjì yijo‑lè nga yije xi si̱ìjé‑lè xi̱ta̱xá.b5= :K'e̱ nga onguió ján nguixko̱n xi̱ta̱xá ko̱ kondra̱‑lè, ti̱nchátsji'nde‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá mé‑ne nga ko̱ma jchi̱bàndaà‑nò nga mì ya̱ kji̱ko̱‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá koa̱ jè xi̱ta̱xá mì ya̱ si̱ìnga̱tsja‑lè i̱t'aà ts'e̱ policía koa̱ jè policía nga mì nda̱yá ski̱nìs'en‑lè. w4g 9’¿Mé‑ne nga mì tà jñò bìndaàjiìn‑là xinguio̱o nga kàtakixi̱ya kjoa̱ xi tjín‑nò? U3# 8¡Jñò, xi̱ta̱ xi jò ma i̱sén‑nò! Maá‑nò chìtsejèn‑là kó choòn i̱t'aà ngajmiì ko̱ i̱t'aà nangui, koa̱, ¿mé‑ne nga mìkiì ma‑nò 'nè kinda̱ mé kjoa̱ xi tíma jñà na̱chrjein xi titsa̱jnaà? Mé xi ko̱mat'iaán tsà mìkiì ni̱to̱n kíndaàjiìn‑koa̱á kondra̱‑ná (Mateo 5:25‑26) s2_ 7K'e̱ nga 'ba tjo̱ tsjè, bixón‑nò: “Ndobá ko̱tsjè.” K'oa̱á s'ín bitasòn, matsjè‑né. /1W 6Jesús ti̱koa̱ kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne: ―K'e̱ nga 'yaà nga nchrobá ifi, bixón‑nò: “Jtsí k'oa̱.” K'oa̱á s'ín bitasòn. I0  5Jò sko̱ya s'e̱. Na̱'èn‑la̱, kondra̱‑la̱á ko̱ma jè ki'ndí‑la̱; koa̱ jè ki'ndí‑la̱, kondra̱‑la̱á ko̱ma na̱'èn‑la̱; nea̱‑la̱, kondra̱‑la̱á ko̱ma tsòti‑la̱; jè tsòti‑la̱ kondra̱‑la̱á ko̱ma nea̱‑la̱; na̱chíya‑la̱, kondra̱‑la̱á ko̱ma jè kja'nda‑la̱; jè kja'nda‑la̱ kondra̱‑la̱á ko̱ma na̱chíya‑la̱. Seña ts'e̱ na̱chrjein (Mateo 16:1‑4; Marcos 8:11‑13) / 4Mats'ia̱‑ne skanda i̱'ndei̱ kóni nga fì‑ìsa na̱chrjein, k'oa̱á ngaya‑la̱ tsà 'òn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna nga jngoò ni'ya, jòya ko̱ma; xi jàn ma‑ne ska̱àn‑kjoòko̱ xi jò ma‑ne, jñà xi jò ma‑ne ska̱àn‑ko̱ xi jàn ma‑ne. @.y 3¿A k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga jè kjoa̱ xi j'iìkoa̱a nga 'nchán kítsa̱jna xi̱ta̱? Majìn, xán‑nò, kjoa̱siì kítsa̱jnajiìn jè nga̱tjì‑la̱ kjoa̱ ts'a̱n. }-s 2K'oa̱á s'ín tjínè‑na nga tse kjo̱'in ko̱tojñaà; ¡tsí ndaà makájno‑na skanda k'e̱ nga ki̱tasòn! k,O 1’Koni jngoò ni'ín xi oká tjé ko̱ síkijne‑ngui xi tsjeè, koií xá j'i̱‑na i̱ i̱t'aà nangui nga kjoa̱axìn‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ mé‑ne nga ko̱tsjeè‑ne. Tsí mejèn‑na tsà jye tíbitasòn. + 0Ta̱nga tsà jè chi̱'nda, tsà mìkiì tíjiìn‑la̱ nga kjo̱'in tjín‑la̱ kjoa̱ xi ch'o tjín, ìsa̱á chiba kjo̱'in s'e̱‑la̱. Jè xi tse kitjoé‑la̱, ìsa̱á tse si̱jé‑la̱; ti̱koa̱ jè xi tse kjònga̱tsja, ti̱koa̱á ìsa̱á tse si̱jé‑la̱. Mé xi ko̱ma ya̱ ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi jè nga̱tjì‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ Jesús (Mateo 10:34‑36) w*g /’Jè chi̱'nda xi jye ndaà tíjiìn‑la̱ mé xi mejèn‑la̱ nei‑la̱, ta̱nga mìkiì bìjnandaà, ti̱koa̱ mìkiì síkitasòn koni s'ín síjé nei‑la̱, koií jé xi ko̱ma‑la̱ nga 'ñó ko̱jà‑la̱ nei‑la̱. n)U .Chi̱'nda jè, kjoi̱í‑ne nei‑la̱ jè na̱chrjein ko̱ jè hora k'e̱ nga mìkiì tíkoña‑la̱. 'Ñó tse kjo̱'in tsjá‑la̱; ya̱á si̱ìkíjnajiìn‑la̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱. E( -Ta̱nga tsà jè chi̱'nda jè ki̱tso̱ nga ko̱òko̱ ini̱ma̱‑la̱: “Nei‑na̱, kjìn na̱chrjein ko̱chrjein‑la̱ nga kjoi̱í‑ne.” I̱kjoàn koi̱ìts'ia̱ nga ska̱àn‑ko̱ chi̱'nda x'i̱n xíkjín, ti̱koa̱ k'oe̱è‑la̱ jñà chi̱'nda íchjín; ko̱kje̱n, koa̱ skoí, koa̱ ko̱ch'i̱. q'[ ,O̱kixi̱í xi xan‑nò, nei‑la̱ chi̱'nda jè, jè si̱ìkíjna'nda yije tsojmì xi tjín‑la̱. u&c +Mé tà ndaà‑la̱ jè chi̱'nda xi k'oa̱s'ín ndaà tísíkitasòn k'e̱ nga kjoi̱í‑ne nei‑la̱. 2%] *Kitsò Na̱'èn‑ná Jesús: ―K'oa̱á xán‑nò yá‑né xi chi̱'nda kixi̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga jè nei‑la̱ si̱ìkíjna'nda jñà chi̱'nda‑la̱ xi i'nga xi ya̱ síxá ni'ya‑la̱ mé‑ne nga k'e̱ ki̱jchò chi̱ba̱‑la̱, si̱ìkjèn chi̱'nda xíkjín. "$= )Pedro kiskònangui, kitsò: ―Na̱'èn, jè kjoa̱ mangásòn xi tinokjoì, ¿a tà ji̱ín xi o̱tì'mì‑náje̱n, a xi kóho̱tjín xi̱ta̱? ]#3 (Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín titsa̱jnandaà; 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, kjoi̱i ìjngoò k'a k'e̱ nga mìkiì titsa̱chiñà kjoa̱a. Chi̱'nda xi mì ndaà s'ín (Mateo 24:45‑51) ?"w 'Tíjiìn‑nò tsà jngoò nei‑la̱ ni'ya si̱jiìn‑la̱ mé hora kjoi̱í xi̱ta̱ chijé nga si̱ìchijé‑la̱, kíjnakon‑né nga mìkiì tsjá'nde nga ko̱chijé‑la̱. 1![ &Mé tà ndaà‑la̱ jñà chi̱'nda xi ko̱s'ín títsa̱jnakon na̱s'ín jye ijchò osen ni̱tje̱n, na̱s'ín jye nchrohós'e i̱sén nga kjoi̱í‑ne nei‑la̱.  ' %Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi títsa̱jnakon k'e̱ nga kjoi̱í‑ne nei‑la̱. Xi o̱kixi̱, k'oa̱á xán‑nò, jè sobà nei‑la̱ skoé nikje ot'aà‑la̱ nga ko̱òt'aà koa̱ si̱ìkítsa̱jnat'aà ími̱xa̱‑la̱, i̱kjoàn si̱ìkjèn.  $K'oa̱á s'ín ndaà titsa̱jnakoòn koni jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi nchikoña‑la̱ nei‑la̱ xi s'eí kòfì ñánda kòbixan xi̱ta̱, mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱í‑ne, nei‑la̱ ni'ya ki̱chja̱, si̱ìkjane xotjoa̱ ni'ya, i̱kjoàn skíx'a̱‑la̱. %C #’Ndaà titsa̱jnandaà nga si̱kitasòn‑là Na̱'èn‑ná koni jngoò xi̱ta̱ xi ndaà tíkjá xincho̱‑la̱ ko̱ ndaà títì ni'ín‑la̱.  "Ya̱ ñánda ki̱nchajtión tsojmì‑nò, ti̱koa̱á ya̱á si̱ìkítsjeèn ini̱ma̱‑nò. Chi̱'nda xi ndaà títsa̱jnandaà ! !Tati̱jnaà tsojmì xi tjín‑nò; tjiì kjo̱tjò‑là jñà xi̱ta̱ xi mochjeén‑la̱; k'e̱ nga tsà k'oa̱s'ín s'e̱en, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà nchisakó ngajo‑nò chijtsa to̱n ján ngajmiì xi mìkiì majchínga; sa̱kò‑nò tsojmì xi 'ñó tse chjí‑la̱ ján ngajmiì ya̱ ñánda mìkiì kjoe̱het'aà, mìkiì bijchó chijé, ti̱koa̱ mìkiì síkje cho̱ kixo. 4a ’Jñò, xi ndí orrè‑na xan‑nò, kì tsakjoòn‑jèn; k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱ Nainá nga jñò ko̱ti̱xomakjoò ya̱ ñánda tíhotíxoma Nainá. K Jñò, ti̱nchátsjioò kjoa̱ ts'e̱ Nainá koni s'ín otíxoma; ngats'iì tsojmì xi mochjeén‑nò ti̱koa̱á tjoésòn‑nò. Tsojmì xi 'ñó tse chjí‑la̱ ngajmiì (Mateo 6:19‑21) =s Ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde, k'oa̱á tjín tsojmì xi ótsji, ta̱nga jñò, tíjnaá‑nò Na̱'èn xi Nainá; jyeé tíjiìn‑la̱ nga ko̱tjín tsojmì xi mochjeén‑nò. iK Jñò, kì nìkájno‑jèn; kì bixón‑jèn: “¿Mé xi chji̱ne̱é; mé xi s'ioa̱á?” (I Nainá, k'oa̱á s'ín ndaà kjoàn s'ín xka̱ ijñá, xi jngoò na̱chrjein títsa̱jnakon ko̱ xi ma nchijòn kotsjòojiìn ni'ín. Jñò xi xi̱ta̱ 'mì‑nò xi mìkiì ndaà mokjeiín‑nò, ¿a mìtsà ìsa̱ ni̱to̱n tsjá‑nò Nainá nikje xi mochjeén‑nò nga chi̱kjá? &E ’Chítsejèn‑là naxó lirio, kó s'ín majchá; mìkiì síxá, mìkiì ma‑la̱ faña nikje; ta̱nga 'a̱n, k'oa̱á xan‑nò, ndaà tsà jè Salomón xi xi̱ta̱xá ítjòn tsibìjna nga 'ñó xi̱ta̱ jeya, mì k'oa̱á kjoàn nikje tsohòkjá koni kjoàn jñà naxó. } Tsà mìkiì ma‑nò nìkitasòn kjoa̱ xi chiba tjín, mé‑ne nga jè nìkájno‑nò kjoa̱ xi ìsa̱ chjá tjín.  Jñò, na̱s'ín ta̱kó 'ñó si̱kájnoò, ni̱ i̱tsé ko̱ma si̱katonè‑là na̱chrjein‑nò koni s'ín tjíndaà‑la̱ Nainá. *M Chítsejèn‑là jñà nchra̱á; mì jno̱ó 'beé, mì ni̱ji̱n bincháxkó, tsjìn‑la̱ kaxa̱ no̱jmé, ti̱koa̱ tsjìn‑la̱ ni'nga; ta̱nga jè Nainá tsjá‑la̱ tsojmì xi kine. ¡Jñò, ìsa̱á 'ñó chjí‑nò mì k'oa̱á‑ne koni jñà cho̱ xi tjímajiìn i̱sén! D Ìsa̱á 'ñó tse chjí‑la̱ nga titsa̱jnakoaán i̱ i̱sò'nde koni jñà tsojmì xi ma chine. Ti̱koa̱á yijo‑ná, ìsa̱á 'ñó tse chjí‑la̱ koni jñà nikje xi chíkjá. W' Nga komà i̱skan Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Koií k'oa̱ xan‑nò: kì makájno‑nò mé tsojmì xi chji̱ne̱e nga si̱jchá yijo‑nò ko̱ mé nikje xi chi̱kjá. \1 K'oa̱á s'ín mat'in jñà xi̱ta̱ xi tà tsojmì ts'e̱ yijo‑la̱ bincháxkó koa̱ mìtsà xi̱ta̱ nchi̱ná nga nguixko̱n Nainá. Kós'ín síkinda̱ Nainá jñà xi i̱xti‑la̱ ma (Mateo 6:25‑34) (I Ta̱nga jè Nainá kitsò‑la̱: “Ji̱ xi xi̱ta̱ tòndo̱ 'mì‑lè, ni̱tje̱n jè, ki̱yá‑né. Tsojmì xi 'nchaxkó‑lè, ¿yá ts'e̱ ko̱ma?” #? I̱kjoàn xán‑la̱ yijo‑na̱: Kjìn tsojmì 'nchaxkó‑na. Kjìn nó ko̱ma‑la̱; siìkjáya, kókje̱en, skia̱a, siìtsjakoa̱a i̱sò'nde.” X ) K'e̱é kitsò: “Jyeé be mé xi s'iaàn. Siìkixòña ni'nga‑na̱, i̱kjoàn kìndaà‑ìsa xi ìsa̱ iì kjoàn; ya̱á ki̱nchaàxkoá yije kóho̱tjín tsojmì xi kòjchá‑na ko̱ xi tjín‑na. { o Xi̱ta̱ jè, kisìkítsjeèn; kitsò: “¿Mé xi s'iaàn? Tsjìn‑na ñánda ki̱nchaàxkoá tsojmì‑na.” ? w Ti̱koa̱á tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn; kitsò‑la̱: ―Jngoò k'a jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó nchi̱ná, 'ñó kjìn tsojmì kòjchásòn nangui‑la̱.   Jesús ti̱koa̱á kitsò‑ìsa‑la̱: ―Chítsejèn, ti̱koa̱ t'e̱en kinda̱ yijo‑nò; kì 'ñó kjìn tsojmì binchaàtsjioò i̱ i̱sò'nde; nga jngoò xi̱ta̱, na̱s'ín 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱, mìkiì si̱ìkíjnakon tsojmì‑la̱.   Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―Ji̱ amigo, mìtsà xi̱ta̱xá tjín‑na nga 'a̱n sìjòya‑nò tsojmì xi tsa̱jòn. jM Jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ tíjnajiìn‑la̱ xi̱ta̱ kjìn, kitsò‑la̱ Jesús: ―Maestro, ko̱t'ìn‑la̱ jè 'ndsè kàtasíjòya tsojmì‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n; xi 'a̱n oko̱‑na, kàtatsjá‑na. 7 K'e̱ nga ki̱jchò hora nga ki̱nókjoa̱a, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ke̱èno̱jmíya‑nò kó s'ín kixón. Xi ts'e̱ kjoa̱ nchi̱ná pY ’Jñò, k'e̱ nga kji̱ko̱‑nò xi̱ta̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, ya̱ nguixko̱n xi̱ta̱ ítjòn ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱xá, kì makájno‑nò kó s'ín kixón nga ko̱si̱ko̱ yijo‑nò mé 'én xi ki̱nókjoa̱a.  ’Ngats'iì xi̱ta̱ xi ch'o tsò 'én xi ki̱chja̱jno‑na 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱; ta̱nga jñà xi ki̱chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱.  Ta̱nga jè xi kjójna'mat'in‑na nga nguixko̱n xi̱ta̱, ti̱koa̱á si̱'mat'in‑né nga nguixko̱n àkja̱le̱‑la̱ Nainá. }s ’Ngats'iì xi̱ta̱ xi tsjá 'én nga nguixko̱n xi̱ta̱ nga 'a̱n fìt'aà‑na, ti̱koa̱á 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tsjaà‑la̱ 'én jñà àkja̱le̱‑la̱ Nainá nga xi̱ta̱ ts'a̱n xan‑la̱. D Xi i̱t'aà tsa̱jòn, ìsa̱á 'ñó tse chjí‑nò mì k'oa̱á‑ne koni na̱s'ín 'ñó kjìn ma ni̱se. Skanda tsja̱skoò tíxke̱ya yije‑la̱ Nainá. Kì tsakjoòn‑jèn, nga Nainá 'ñó ndaà s'ín‑nò kinda̱. Jñà xi beèxkón Jesús nga nguixko̱n xi̱ta̱ (Mateo 10:32‑33; 12:32; 10:19‑20) % ’K'e̱ nga 'òn ndí ni̱se, sa̱á jò to̱n satíjna‑ne. Ta̱nga Nainá, tjín‑la̱ kinda̱. Ni̱jngoò ni̱se síjchàajiìn. { 'A̱n, k'oa̱ xán‑nò yá xi ki̱skón‑là; jè xi ti̱skón‑là, jè xi ma‑la̱ sík'en‑ná, i̱kjoàn tjí'nde‑la̱ nga síkatje̱n‑jiìn‑ná ñánda títì ni'ín xi ts'e̱ kjo̱'in. K'oa̱á xan‑nò, jè xi ti̱skón‑là. (I ’Jñò xi amigo ts'a̱n xan‑nò, kì tsakjoòn‑là jñà xi ma‑la̱ sík'en yijo‑ná; k'e̱ nga jye ma, ni̱ ti̱ mé xi síko̱‑ìsa‑ná. ~ Ngats'iì kjoa̱ xi ki̱nókjoa̱'maà k'e̱ nga ni̱tje̱n, kji̱'nchré yije xi̱ta̱ k'e̱ nga na̱chrjein; jè kjoa̱ xi ya̱ ki̱nókjoa̱'maà i̱ya ni'ya‑nò, ján i̱sò'nga ni'ya, 'ñó ki̱ná'ya‑la̱. Yá‑né xi ki̱skón‑lá (Mateo 10:26‑31) e}C Nì mé tjín xi tíjtsa'ma xi mìkiì ko̱tsejèn; ngats'iì xi tjí'ma, jcha̱á‑la̱. |  K'e̱ nga jye 'ñó kjìn jmiì kòkjìn xi̱ta̱, chi̱ba̱‑la̱ otíjno, otít'aà xíkjín, tsibíts'ia̱ Jesús nga kiìchja̱ ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱; kitsò‑la̱: ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ fariseo xi jò i̱sén tjín‑la̱; kì k'oa̱á s'ín ko̱mat'ioòn koni ma na̱'yo̱ san nga sísan xíkjín k'e̱ nga ótijiìn‑la̱. { 6ti̱koa̱ kisìkinda̱ nga skoe̱ mé 'én xi ki̱chja̱‑ìsa mé‑ne nga ko̱ma ko̱hòngui‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá.Oz 5K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús jñà 'én koi, jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱ fariseo 'ñó tsibít'aà‑la̱ nga kjìn sko̱ya kjoa̱ kiskònangui‑la̱, myS 4’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés! Binchachjoà‑là xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ Nainá; jñò, mìkiì bitjaàs'en‑jñoò ko̱ mìkiì biì'nde‑là xi kj'ei̱í xi̱ta̱ nga fahas'en‑jiìn kjoa̱ chji̱ne̱‑la̱ Nainá. sx_ 3mats'ia̱ko̱‑ne Abel xi̱ta̱ xi k'en ítjòn skanda jè Zacarías xi jyehet'aà‑ne nga k'en; jè xi̱ta̱ xi k'en ya̱ i̱'nde jngoò osen‑la̱ ñánda tíjna Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ ñánda binchásòn kjo̱tjò xi tsjá‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱. K'oa̱á xán‑nò, jè Nainá si̱ìjé‑la̱ kinda̱ jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱'ndei̱. Qw 2Nainá kinda̱á si̱ìjé‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱'ndei̱, jní xi kixíxteèn ngats'iì xi̱ta̱ xi k'en xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá skanda k'e̱ nga ti̱sa̱ kisindaà i̱sò'nde; &vE 1’Xi kjo̱hítsjeèn ts'e̱ Nainá kitsò‑né xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò ko̱ tsa̱jòn: “Siìkasén xi̱ta̱ xi ki̱chja̱ ngajo‑na̱ ko̱ xi̱ta̱ xi 'a̱n kotiìxáya‑la̱; ta̱nga tjín xi si̱k'en koa̱ tjín xi kondra̱ kjoi̱ tji̱ngui‑la̱.” (uI 0K'oa̱á s'ín bitjo kixi̱ kjoa̱ nga tíjngoò‑takòn nga xi̱ta̱ jchínga tsa̱jòn kisìk'en xi̱ta̱ koi, koa̱ jñò, bìndaà chrjó‑la̱ mik'en. )tK /’¡I̱ma̱ xó‑nò xi bìndaà chrjó‑la̱ mik'en ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá! Jñà xi̱ta̱ jchínga‑nò kisìk'en. "s= .Jesús kitsò: ―Ti̱koa̱á, ¡i̱ma̱ xó‑nò jñò xi xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n 'mì‑nò! Nga bìnè‑là kjo̱tíxoma‑nò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi 'ñó 'in tjín nga mìkiì chíkjoa̱‑la̱ nga síkitasòn, ta̱nga jñò, ni̱ i̱tsé nìchját'aà‑là. r3 -K'e̱é kitsò jngoò jñà xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n: ―Maestro, k'e̱ nga k'oa̱s'ín nokjoì, ti̱koa̱á 'on nokjoàko̱‑náje̱n. 7qg ,’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi xi̱ta̱ fariseo 'mì‑nò xi jò ma i̱sén‑nò! K'oa̱s'ín titsjoò koni kjoàn nga̱jo̱‑la̱ mik'en nga mìkiì tsejèn; k'e̱ nga binchimasòn xi̱ta̱, mìkiì beè mé xi jnchaya. p- +’¡I̱ma̱ xó‑nò xi xi̱ta̱ fariseo 'mì‑nò! Nga mejèn‑nò nga jñò ki̱tsa̱nè íxi̱le̱ xi jncha ítjòn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, ti̱koa̱á mejèn‑nò nga skoe̱xkón‑nò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ndaà si̱ìxat'aà‑nò ya̱ ndi̱tsi̱n. ow *’¡I̱ma̱ xó‑nò xi xi̱ta̱ fariseo 'mì‑nò! Nga ma‑nò bíchjí‑là Nainá xi teya oko̱‑la̱ ts'e̱ xka̱ menta ko̱ xka̱ ruda ngats'iì xka̱ xi ma chine, ta̱nga mìkiì kjoa̱ kixi̱ nìko̱o xi̱ta̱; mìkiì tjòcha 'yaà Nainá. Koií kjoa̱ xi 'ñó mochjeén nga ki̱tasòn; ti̱koa̱á mochjeén‑né nga ki̱tasòn jñà kjoa̱ xi i'nga. n )Tjiì‑là xi̱ta̱ i̱ma̱ kjo̱ndaà xi tíjiìn ini̱ma̱‑nò mé‑ne nga tsjeè ki̱tsa̱jnaà nguixko̱n Nainá. Bm} (Jñò xi xi̱ta̱ tòndo̱ 'mì‑nò. ¿A mì tíjiìn‑nò: Nainá, k'e̱ nga tsibíndaà i̱sò'nga yijo‑la̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱á ti̱jè‑ne xi tsibíndaà ini̱ma̱‑la̱? Ul# 'Kiìchja̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo, kitsò‑la̱: ―Jñò, xi xi̱ta̱ fariseo 'mì‑nò, onìjnoò chi̱tsín‑nò ko̱ chro̱ba̱‑nò ya̱ i̱sò'nga‑la̱, ta̱nga i̱jiìn ini̱ma̱‑nò, 'ñó fahajiìn‑nò nga chjaà'an‑là tsojmì‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í ti̱koa̱á binchaàtsjioò kjoa̱ xi ch'o tjín. /kW &Jè xi̱ta̱ fariseo, tà k'oa̱á komà‑la̱ nga kijtseè nga jè Jesús, mìkiì kisìhitasòn kjo̱tíxoma xi xkón tjín, mìkiì tsaníjno tsja nga tsakjèn. Mj %K'e̱ nga jye kiìchja̱ Jesús, jngoò xi̱ta̱ fariseo kiìchja̱‑la̱ nga mejèn‑la̱ ko̱kje̱n‑ko̱ ya̱ ni'ya‑la̱. K'e̱ nga jahas'en ni'ya Jesús, tsibìjnat'aà ími̱xa̱. yik $Tsà iseèn choòn kóho̱kji yijo‑lè, tsà mì ñánda tjít'aà xi jñò choòn, ndaà ko̱tsejìn k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jngoò ni'ín xi 'ñó títì tísíhiseèn‑lè. K'e̱ nga jè Jesús kisìkaká‑la̱ xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ chji̱ne̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá (Mateo 23:1‑36; Marcos 12:38‑40; Lucas 20:45‑47) uhc #Ndaà chítsejìn, ¿a ndaà tíjna ini̱ma̱‑lè? ¿A iseèn choòn‑la̱? ¿A xi jñò choòn‑la̱? `g9 "Jñà xkoaán, jè ma ni'ín xi síhiseèn‑la̱ yijo‑ná; k'e̱ nga ndaà tsejèn‑ná, iseèn choòn yije‑la̱ yijo‑ná; ta̱nga tsà mìkiì ndaà tsejèn‑la̱ xkoiìn, jñò choòn‑la̱ yijo‑lè. cf? !’Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi síkíjna'ma k'e̱ nga jngoò ni'ín bít'a'í. Mìtsà kaxa̱ síkíjnangui; síkíjna'nga‑né, candelero síkíjnaya mé‑ne nga ko̱hiseèn yije‑la̱ xi̱ta̱ xi fahas'en ni'ya. tea Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Nínive ko̱sítje̱n‑né jè na̱chrjein k'e̱ nga koi̱ìndaàjiìn Nainá; jñà tsját'in 'én jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, koií kjoa̱‑la̱ nga kisìkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé tsohótsji‑ne k'e̱ nga kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá Jonás; ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, 'a̱n xi tìchjàko̱‑nò, ìsa̱á 'ñó jeya tìjna̱a mì k'oa̱á‑ne koni Jonás. Ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱ (Mateo 5:15; 6:22‑23) ~9}8|~{{XzyUwwNvuttYs.rqp^ojnmmYyXW_UTSS5RkQ*POtMLDJJ0IHGG"EEDC|BBAA@g?>=Jñà xi̱ta̱ xi tjíma ítjòn, tsohótiko̱ nga jyò kàtìjna; ta̱nga jè, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ nga kitsò: ―¡Ji̱ xi ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David, jcha̱hi̱ma̱takòn‑ná! 7g&K'e̱é 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Jesús, nga ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga ji̱ tijna ngajo‑la̱], jcha̱hi̱ma̱takòn‑ná! U#%K'e̱é kitsò‑la̱ xi̱ta̱ nga jè Jesús xi Nazaret ts'e̱ tífahato. kO$Xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kiì'nchré nga kjìn xi̱ta̱ nchifa, kiskònangui mé kjoa̱ xi tíma. G#K'e̱ nga jye tímachrañàt'aà nga ki̱jchò Jesús ya̱ na̱xa̱ndá Jericó, jngoò xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ tíjna i̱ndiì ndi̱yá; tísíjé kjo̱tjò to̱n. =s"Ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱ mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ 'én xi tsibéno̱jmí‑la̱; tjí'maá‑la̱; mìkiì jahas'en‑jiìn‑la̱ koni s'ín kitsò Jesús. Kós'ín kisìndaà‑ne Jesús jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ya̱ na̱xa̱ndá Jericó (Mateo 20:29‑34; Marcos 10:46‑52) gG!ko̱jà‑na, i̱kjoàn si̱ìk'en‑na; ta̱nga xi ko̱ma jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑na. - Ya̱á si̱ìnga̱tsja‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío; ki̱jno̱keè‑na; ch'o si̱ìko̱‑na; ki̱ìchrájno‑na; MJesús kiìchja̱t'aà xìn‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne, kitsò‑la̱: ―I̱'ndei̱, ján onguiá Jerusalén; ya̱á ki̱tasòn yije ngats'iì kjoa̱ xi tjít'aà xo̱jo̱n i̱t'aà ts'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, koni s'ín kiskiì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. V~%ngats'iì xi̱ta̱ koi, tsojmì xi kisìkítsa̱jna, ìsa̱á tse tjoé ngajo‑la̱ jñà na̱chrjein xi titsa̱jnaá i̱'ndei̱ i̱ i̱sò'nde; koa̱ jñà na̱chrjein xi sa̱ nchrobá, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Jesús, ìjngoò k'a tsibéno̱jmí kjoa̱biyaà‑la̱ (Mateo 20:17‑19; Marcos 10:32‑34) }Jesús kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, ngats'iì xi̱ta̱ xi kitsjiìn‑takòn ni'ya‑la̱, na̱'èn‑la̱, 'ndse̱, chjo̱ón‑la̱, i̱xti‑la̱, nga mejèn‑la̱ k'oa̱s'ín si̱ìjchá yijo‑la̱ koni s'ín otíxoma Nainá, |-K'e̱é kitsò Pedro: ―Na̱'èn, ngaje̱n, jyeé kinìkítsa̱jna yije‑je̱n tsojmì xi tjín‑naje̱n nga tjaàtji̱ngui‑lèje̱n. n{UJesús kitsò‑la̱: ―Jè kjoa̱ xi mìkiì ko̱ma‑la̱ xi̱ta̱, Nainá ko̱maá‑la̱. az;Jñà xi̱ta̱ xi kiì'nchré kitsò: ―¿Yá‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in? y}Ìsa̱á mì 'in ko̱ma‑la̱ jngoò cho̱ camello nga kjoa̱has'en xko̱n nindoò xi tjahaña‑ne nikje, mì k'oa̱á‑ne koni jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'ñó tjín‑la̱ tsojmì nga ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. 0xYJesús, k'e̱ nga kijtseè nga 'ñó ba kis'e‑la̱ kitsò: ―¡Jñà xi̱ta̱ nchi̱ná, 'iín ko̱ma‑la̱ nga kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá! rw]Xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kiì'nchré, tà kjòbaá‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó nchi̱ná. "v=K'e̱ nga kiì'nchré Jesús, kitsò‑la̱: ―Nguì jngoò kjoa̱ chija‑lè: tatìjni yiji kóho̱tjín tsojmì xi tjín‑lè; i̱kjoàn ti̱ka'bí‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ mé‑ne nga s'e̱‑lè kjoa̱ machikon‑t'in ján ngajmiì. I̱kjoàn nchrobátji̱ngui‑ná. nuUXi̱ta̱ jè kitsò: ―Ngats'iì kjo̱tíxoma koi, jyeé kisìkitasoàn kó nga sa̱ chítia. ltQJyeé tíjiìn‑lè kó tsò kjo̱tíxoma: “Kì kjoa̱ chijnguií 'nì, kì xi̱ta̱á nìk'in, kì chijé 'nì, kì 'én ndiso nokjoì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, cha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè.” sJesús kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne nga xi̱ta̱ ndaà 'mì‑ná? Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ndaà; ta̱ jngoò jè Nainá xi ndaà. 'rGJngoò xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ kiskònangui‑la̱ Jesús kitsò: ―Maestro ndaà, ¿mé xi s'iaàn nga s'e̱‑na kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne? /qWK'oa̱á xan‑nò xi nguì o̱kixi̱, jñà xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ koni jngoò ndí i̱xti nga skoé kjo̱ndaà‑la̱ Nainá nga jè ko̱tìxoma‑la̱, mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. Jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó nchi̱ná (Mateo 19:16‑30; Marcos 10:17‑31) ;poTa̱nga jè Jesús kiìchja̱‑la̱ jñà i̱xti; kitsò‑la̱ xi̱ta̱‑la̱: ―Tjiì'nde‑là jñà ndí i̱xti nga kàtjanchrobákon‑na, kì binchahikon‑là. Jñà xi k'oa̱ s'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ koni ts'e̱ ndí i̱xti, jñà xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà nga Nainá tíhotíxoma‑la̱. \o1Ti̱koa̱á j'iìko̱‑la̱ ndí i̱xti mé‑ne nga ko̱òt'aà‑la̱ tsja; jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'e̱ nga kijtseèxkon jñà xi̱ta̱ xi ijchòko̱ ndí i̱xti, tsohótiko̱. n+K'oa̱á xán‑nò, xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kiì‑ne ni'ya‑la̱, jyeé xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱ Nainá; ta̱nga jè xi̱ta̱ fariseo majìn. Koií kjoa̱‑la̱, ni̱ta̱ yá‑ne xi 'nga síkíjna yijo‑la̱, ìsa̱á nangui kíjna, koa̱ jè xi nangui síkíjna yijo‑la̱, ìsa̱á 'nga kíjna. K'e̱ nga jè Jesús kisìchikon‑t'in ndí i̱xti (Mateo 19:13‑15; Marcos 10:13‑16) m  Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì, kjiìn síjna; skanda majìn‑la̱ nga ko̱tsejèn ngajmiì; tà jè ini̱ma̱‑la̱ 'beé‑la̱; tsò: “¡Nainá, kàtas'e‑lè kjo̱hi̱ma̱takòn xi i̱t'aà ts'a̱n nga xi̱ta̱ jé 'mì‑na!” flE Jò k'a óti̱jnachjan nga jngoò xomàna̱; tsjaà‑ná xi teya ngats'iì xi sìkijne.” pkY Jè xi̱ta̱ fariseo, nga síjna kixi̱, tíchja̱tjì yijo‑la̱, kitsò: “Nainá, tsjaà‑lè kjo̱ndaà, ndaà chjí‑lè nga 'a̱n mì k'oa̱á s'iaàn koni s'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi tsjìn‑la̱ kjoa̱ kixi̱, xi̱ta̱ chijé, xi̱ta̱ ts'e̱n, xi̱ta̱ chijngui; ni̱ mì k'oa̱á s'iaàn koni s'ín jè xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì. Mj ―Jò xi̱ta̱ kiì ñánda tíjna i̱ngo̱ ítjòn nga kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá: jngoò xi xi̱ta̱ fariseo, xi ìjngoò, xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì. +iO Jesús tsibéno̱jmí ìjngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi xi̱ta̱ kixi̱ tsò‑la̱ yijo‑la̱ koa̱ ochrjekàngui xi i'nga. Kitsò: hhIK'oa̱á xán‑nò nga ìsa̱ xátíya koi̱ìndaàjiìn‑la̱. Ta̱nga k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ¿a sakó‑na xi̱ta̱ i̱ i̱sò'nde xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n? Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì _g7Nainá, ¿a mìtsà ìsa̱ ndaà si̱ìs'in‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi xó k'oa̱s'ín jaàjiìn‑ne nga ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n 'ñó si̱jét'aà‑la̱? ¿A mìtsà ìsa̱ ni̱to̱n si̱ìs'in‑la̱? lfQKitsò Na̱'èn‑ná: ―Ti̱ná'ya‑là koni tsò xi̱ta̱xá xi tsjìn‑la̱ o̱kixi̱. =esta̱nga chjo̱ón jè, 'ñó tísísiì‑na, koií kjoa̱‑la̱ nga kìndaàjiìn‑la̱ mé‑ne nga mì ta̱ tsja i̱ kjoi̱íkon‑na, mì ta̱ tsja 'a̱n si̱ìjti‑na.” Ad{Jè xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ xá, mìkiì xátí tsibíndaàjiìn‑la̱, ta̱nga xi komà i̱skan kisìkítsjeèn nga tsibíndaàjiìn‑la̱ jè chjo̱ón mé‑ne nga mì ta̱ tsja si̱ìjti‑la̱. Kitsò i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱: “Na̱s'ín mìkiì bexkoán Nainá, ti̱koa̱ mìkiì bexkoán xi̱ta̱, 8ciTi̱ya̱‑ne na̱xa̱ndá jè, tíjna jngoò chjo̱ón ka'àn xi f'iìkon kjit'aà xi̱ta̱xá jè nga tsò‑la̱: “Tìndaàjiìn‑ná kjoa̱ ts'e̱ kondra̱‑na̱.” !b;Kitsò‑la̱: ―Jngoò na̱xa̱ndá ñánda tíjna jngoò xi̱ta̱xá xi mìkiì beèxkón Nainá ti̱koa̱ mìkiì beèxkón xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Fa Jesús ti̱koa̱ tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn nga mochjeén‑né nga mìkiì si̱ìndaàjñaá ini̱ma̱‑ná; na̱chrjein inchijòn ki̱nókjoa̱t'aà‑lá Nainá. O`%Jñà xi̱ta̱ kiskònangui‑la̱ Jesús: ―¿Ñánda‑ne nga k'oa̱s'ín ko̱ma Na̱'èn? Jesús kitsò‑la̱: ―Ya̱ ñánda kijna cho̱ k'en, ya̱á kítsa̱jnajtín jñà líké.*_M$’Jò xi̱ta̱ xi nchisíxángui rancho̱‑la̱, jngoò tjámiìtje̱n nga kji̱ko̱ Cristo, jè xi ìjngoò sa̱síjna‑né nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. *^M#Ti̱koa̱á tjín ni'ya ñánda jò íchjín nchi'o na̱'yo̱, jngoò tjámiìtje̱n nga kji̱ko̱ Cristo, xi ìjngoò si̱jna‑né nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. a];"’K'oa̱á xan‑nò, jè ni̱tje̱n k'e̱ nga o̱ko̱ma, tjín ni'ya ñánda jò xi̱ta̱ kjioòsòn na̱chan, jngoò tjámiìtje̱n nga kji̱ko̱ Cristo, xi ìjngoò si̱jna‑né nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. #\?!Ni̱ta̱ yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ ko̱chrjetjì yijo‑la̱ nga mì mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi tíjnandaà nga tsjá yijo‑la̱, jè‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in nga i̱t'aà ts'a̱n ndaà kíjna. D[ Ti̱kítsjeèn koni s'ín komàt'in chjo̱ón‑la̱ Lot. WZ'’Jè xi tíjnasò'nga ni'ya‑la̱, kì ti̱ kiì nchrobájen‑ne nga skoé tsojmì xi 'ncha ni'ya‑la̱; ti̱koa̱á jè xi tísíxájiìn nangui‑la̱ kì ti̱ kiì nchrobá‑ne ni'ya‑la̱. YK'oa̱á s'ín ko̱ma jè na̱chrjein k'e̱ nga 'a̱n kítjo̱je̱n ìjngoò k'a xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. CXta̱nga jè na̱chrjein nga itjojiìn jè Lot ya̱ na̱xa̱ndá Sodoma, ts'a jtsí ni'ín xi ngajmiì inchrobà‑ne xi nguì chijo azufre, ya̱á jyehesòn yije xi̱ta̱ kóho̱tjín. UW#K'oa̱á ti̱s'ín komà na̱chrjein ts'e̱ Lot [xi̱ta̱ xi tsiniì kitsò‑la̱ Abraham]. Jñà xi̱ta̱ tsakjèn, kits'iì, tsatse tsojmì, tsatíjna tsojmì, tsibítje̱ tsojmì, tsibíndaà ni'ya; KVXi̱ta̱, tsakjèn, kits'iì, chixàn íchjá ko̱ íchjín skanda jè na̱chrjein nga jahas'en ni'ya chitso jè Noé, i̱kjoàn j'iì jtsí xkón, ya̱á jyehesòn yije xi̱ta̱ kóho̱tjín. ?UwKoni s'ín komà jñà na̱chrjein ts'e̱ Noé, k'oa̱á ti̱s'ín ko̱ma jñà na̱chrjein k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. 7TgTa̱nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ítjòn, tse kjo̱'in siìkjiaán; jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, ko̱chrjekànguií‑na. ^S5Koni ma ni'ín ch'o̱n k'e̱ nga ote, ma iseèn kó o̱kji nga jngoò itjandiì, k'oa̱á s'ín ko̱ma k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga kjoia̱a ìjngoò k'a xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. VR%K'oa̱á ki̱tso̱‑nò xi̱ta̱: “Chítsejèn‑là i̱jndé, chítsejèn‑là ján.” Ta̱nga kì kiì mokjeiín‑nò, ti̱koa̱á kì kiì onguítji̱ngui‑là na̱s'ín k'oa̱ ki̱tso̱‑nò. -QSJesús, kiìchja̱‑ìsa; kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ko̱mejèn‑nò jcha̱xkoòn‑ná nga jye kóti̱jnajiìn‑nò 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ta̱nga na̱chrjein jè, mìkiì jcha̱xkoòn‑ná. P#Mìtsà yá xi ki̱tso̱: “I̱í tíjna i̱jndé”, ko̱ “Ján tíjna ján”; nga jyeé tíjnajiìn‑nò kó s'ín otíxoma Nainá. dOAJñà xi̱ta̱ fariseo kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Kjé‑né nga jcha̱‑la̱ kó s'ín ko̱tìxoma Nainá? Jesús kitsò‑la̱: ―Koni s'ín otíxoma Nainá mìtsà tsejèn jcha̱‑la̱. TN!Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ jè: ―Ti̱sítji̱in, t'in‑ne; koi‑né nga mokjeiín‑lè nga kòmandaà‑ne. K'e̱ nga jcha̱‑la̱ kó s'ín ko̱tìxoma Nainá (Mateo 24:23‑28, 36‑41) M}¿A tà jè tà jngoò xi̱ta̱ xi xìn nangui‑la̱ kànchrobá ìjngoò k'a‑ne nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Nainá? LJesús kitsò‑la̱: ―¿A mìtsà te ma‑ne xi kòmatsjeè‑ne ch'in‑la̱? Jñà xi ñijaàn, ¿ñánda títsa̱jna? KTsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús skanda i̱t'aà nangui, nga kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà. Xi̱ta̱ jè, Samaria i̱'nde‑la̱. ;JoK'e̱ nga kijtseè yijo‑la̱ nga jye kjòndaà‑ne ch'in xi tjín‑la̱, jngoò‑ne xi inchrobà ìjngoò k'a‑ne; 'ñó kiìchja̱ nga kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. PIJesús, k'e̱ nga kijtseè, kitsò‑la̱: ―Tanguió, ta̱kó‑là yijo‑nò jè no̱'miì. K'oa̱á s'ín komà, k'e̱ nga nchifì‑ne, kjòtsjeè‑ne yijo‑la̱ ch'in xi tjín‑la̱. `H9 nga 'ñó kiìchja̱ kitsò: ―¡Jesús, Maestro, cha̱hi̱ma̱‑takòn‑náje̱n! 3G_ K'e̱ nga jahas'en‑jiìn jngoò ndí na̱xa̱ndá xi jtobá kji, te xi̱ta̱ kiskaàjiìn ya̱ i̱ya ndi̱yá xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱; kjiìn chincha‑ne oFW Jesús, k'e̱ nga tífì ján na̱xa̱ndá Jerusalén, jahato ya̱ nangui Samaria ko̱ Galilea. :Em Ti̱koa̱á jñò, k'e̱ nga jye nìkitasòn yije xá xi tsjá‑nò Nainá, k'oa̱á tixón: “Ngaje̱n, ta̱xki̱ chi̱'nda‑náje̱n, tà jè kànìkitasòn‑je̱n koni s'ín ki'mì‑náje̱n.” Kós'ín komà k'e̱ nga jè Jesús, te xi̱ta̱ kisìndaà‑ne xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ ;Do Jè nei‑la̱, ti̱koa̱á mìkiì tsjá‑la̱ kjo̱ndaà chi̱'nda‑la̱ nga ndaà kàsìkitasòn jè xá xi kàsit'in‑la̱; mìtsà tsò‑la̱: “Ndaà chjí‑lè.” oCWMajìn, a mìtsà ta̱ sa̱ k'oín‑là: “Tìndaà‑ná tsojmì xi kókje̱en; tíxkóngui nikje‑lè; tìya‑ná tsojmì xi kókje̱en ko̱ xi skia̱a. K'e̱ nga jye kjoe̱ ko̱ma, i̱kjoàn ti̱chi koa̱ tioi̱i ji̱.” bB=’Jñò, tsà tíjna jngoò‑nò chi̱'nda xi kàfì síkínchi nchra̱ja̱, o xi kàfì ka'ndà tíndsó, k'e̱ nga kjoi̱í‑ne nga kàfì síxá, ¿a k'oín‑là: “Ti̱jni, ti̱jnat'eiì ími̱xa̱”? ?AwJè Na̱'èn‑ná k'e̱é kitsò: ―Jñò, tsà tà o̱kji ko̱kjeiín‑nò koni kji xojmá mostaza nga i̱tsé kji, ko̱maá k'oín‑là yá xanchroò jè: “Chjínèyi yijo‑lè, i̱kjoàn ya̱ kàtatje̱n‑jiìn ndáchikon”; jè yá, k'oa̱á s'ín si̱ìkitasòn‑nò. Xá‑la̱ chi̱'nda @@yJñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo kitsò‑la̱: ―Ti̱si̱ko̱‑náje̱n mé‑ne nga ìsa̱ 'ñó ndaà ko̱kjeiín‑naje̱n i̱t'aà tsi̱ji. Y?+Tsà itoò k'a nga jngoò na̱chrjein ótsji jé xingui̱i xi kondra̱ tsi̱ji, koa̱ tsà si̱ìkájno jé‑la koa̱ tsà itoò k'a nga jngoò na̱chrjein kjoi̱íkon‑lè, ki̱tso̱‑lè: “Mì ti̱ kiì k'oa̱ s'iìn‑na”, tsà k'oa̱ ki̱tso̱‑lè, ti̱jchàat'aà‑la̱. K'e̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Jesús Z>-¡T'e̱en kinda̱ yijo‑nò! ’Tsà jè xingui̱i ótsji jé xi kondra̱ tsi̱ji, ti̱nókjoa̱‑la̱ nga kàtakixi̱; tsà si̱ìkájno jé‑la nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne, ti̱jchàat'aà‑la̱. `=9Ìsa̱á‑la ndaà ko̱ma tsà si̱ngui'ñó jngoò nda̱jo̱ natsí ís'iìn, i̱kjoàn si̱katje̱n‑jiìn ndáchikon, mé‑ne nga mì jé ski̱nìjiìn‑ne ndí xi̱ta̱ xi mochjeén‑la̱ nga ko̱kinda̱. N< Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Kjit'aà na̱chrjein s'e̱ xi̱ta̱ xi koi̱ìt'in‑ná nga ki̱nchátsjiaá jé, ta̱nga i̱ma̱‑xó‑ne jè xi̱ta̱ xi koi̱ìt'in. V;%Jè Abraham kitsò‑la̱: “Tsà mìkiì 'nchré‑la̱ Moisés ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ti̱koa̱á mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ na̱s'ín kjoa̱áya jngoò‑la̱ mik'en.”T:!K'e̱é kitsò jè xi̱ta̱ nchi̱ná: “Majìn, na̱'èn Abraham, tsà jngoò mik'en xi jye kijtseè kjo̱'in kjoi̱ ke̱èno̱jmí‑la̱, si̱ìkájno jé‑la nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne.” <9qAbraham kitsò‑la̱: “Xi̱ta̱ xingui̱i, jyeé tjín‑la̱ xo̱jo̱n‑la̱ Moisés ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá; ¡jñà kàta'nchré‑la̱!” 87'òn ma‑ne 'ndsè xi títsa̱jna; kàtèno̱jmí‑la̱ xi o̱kixi̱ mé‑ne nga ti̱koa̱ mì i̱ kji̱nchrobà‑ne i̱'nde ts'e̱ kjo̱'in.” 7’Kitsò jè xi̱ta̱ nchi̱ná: “Na̱'èn Abraham, 'a̱n bìtsi'bà‑lè ti̱kasín Lázaro ya̱ ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑na̱; }6sK'oa̱á s'ín tjín, ti̱koa̱á jngoò xa̱jngá jñò xi 'ñó na̱nga̱ kijna‑ikòn mé‑ne nga mìkiì ko̱ma ján ko̱tot'aà jñà xi̱ta̱ xi i̱ títsa̱jna; ti̱koa̱ xi títsa̱jna ján, mìkiì ko̱ma kji̱nchrobà i̱jndé.” f5EJè Abraham kitsò‑la̱: “Na̱'èn, ti̱kítsjiìn k'e̱ nga tsijni i̱sò'nde, 'ñó ndaà tsijni. Jè Lázaro, kjo̱'iín kisìkjeiín, ta̱nga i̱'ndei̱, ndaà tíjna i̱jndé. Ngaji̱, kjo̱'iín tìnìkjeiín. 49Xi̱ta̱ nchi̱ná, k'e̱é 'ñó kiìchja̱ kitsò: “¡Na̱'èn Abraham, cha̱hi̱ma̱‑takòn‑ná! Ti̱kasín Lázaro nga kàtasíka'nchi̱ jnótsja ya̱ i̱jiìn nandá nga kàtasíkijne 'nchán ni̱je̱n‑na̱; 'ñó tse kjo̱'in tìsìkjiaán i̱ i̱jiìn ni'ín.” G3’Ya̱ i̱'nde ts'e̱ mik'en ñánda nga tísíkjeiín kjo̱'in jè xi̱ta̱ nchi̱ná, kiskoòtsejèn, kijtseèxkon Abraham nga kjiìn tíjna; ya̱á tíjnat'aà‑la̱ jè Lázaro. N2K'e̱ nga k'en jè ndí xi̱ta̱ i̱ma̱, jñà àkja̱le̱‑la̱ Nainá kiìko̱; ya̱á kisìkíjnat'aà‑la̱ Abraham. Ti̱koa̱á chaán k'en jè xi̱ta̱ nchi̱ná; i̱kjoàn kisìhijiìn. H1 Xi̱ta̱ i̱ma̱ jè, fahajiìn xó‑la̱ jñà xi̱‑la̱ tsojmì xi kine jè xi̱ta̱ nchi̱ná nga bixòngui ími̱xa̱; ti̱koa̱á jñà nañá bijchó xó nga tomàjno jtsé‑la̱. !0;Ti̱koa̱ tsibìjna jngoò xi̱ta̱ i̱ma̱ xi Lázaro ki'mì, xi jtsé tjín yijo‑la̱. Ya̱á bìjna xotjoa̱ ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ nchi̱ná. 8/iJesús kitsò: ―Tsibìjna jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'ñó ndaà kjoàn nikje chjí xi tsohòkjá; na̱chrjein inchijòn kis'iìn s'eí xi ta̱xki̱ 'ñó ndaà ma. T.!―Ni̱ta̱ yá‑ne xi tsjiìn chjo̱ón‑la̱ i̱kjoàn bixan‑ko̱ jngoò chjo̱ón xi kj'ei̱í, kjoa̱ chijngui tís'ín; ti̱koa̱á jè x'i̱n xi bixan‑ko̱ chjo̱ón xi kitsjiìn x'i̱n‑la̱, ti̱koa̱á kjoa̱ chijngui tís'ín ―kitsò‑ìsa Jesús. Xi̱ta̱ nchi̱ná ko̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ xi 'mì Lázaro a-;’'Ñó 'in tjín tsà jè i̱sò'nde ko̱ ngajmiì chi̱ja, ta̱nga ìsa̱á tà 'ñó 'in tjín nga chi̱ja jngoò letra ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Mìkiì chi̱ja ni̱ta̱ kjé‑ne ―kitsò Jesús. Kiís'ín tsakóya Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tsjiìn xíkjín (Mateo 19:1‑12; Marcos 10:1‑12) G,Jesús kitsò‑ìsa: ―Jñà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, jñà tímakjeén xo̱jo̱n koi skanda k'e̱ nga j'iì Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱. Tje̱n‑ne na̱chrjein koi, skanda i̱'ndei̱, tínokjoáya 'én ndaà‑la̱ Nainá kó s'ín otíxoma Nainá. Ngats'iì xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá, bínè‑la̱ yijo‑la̱. 1+[K'e̱é kitsò‑la̱ jè Jesús: ―Jñò, ndaà nìkítsa̱jnaà yijo‑nò nga nguixko̱n xi̱ta̱, ta̱nga Nainá, beè ini̱ma̱‑nò nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga ndaà 'nè. Jè kjoa̱ xi jeya síkíjna xi̱ta̱, Nainá ochrjekàngui‑né. Kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ~*uJñà xi̱ta̱ fariseo nga tsjakeè to̱n, k'e̱ nga kiì'nchré ngats'iì kjoa̱ koi, tà tsijnòkeè Jesús. =)s ’Ni̱jngoò chi̱'nda xi jò ko̱ma nei‑la̱ nga si̱ìxá‑la̱; tsà jò ko̱ma nei‑la̱, jngoò ko̱jtikeè koa̱ jngoò ko̱tsjakeè; jngoò ndaà kjit'aà‑la̱ koa̱ ch'o si̱ìko̱ xi ìjngoò. Jñò, tsà kjoa̱ nchi̱ná si̱ìs'in‑là, mìkiì ko̱s'in‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ Nainá. F( Tsà mì ndaà titsa̱nìkjeén tsojmì ko̱ to̱n xi mì tsa̱jòn‑jèn xi Nainá kisìnga̱tsja‑nò i̱ i̱sò'nde, ti̱koa̱á mìkiì tjoé‑nò xi nguì tsa̱jòn ján ngajmiì. '7 Jñò, tsà mì ndaà titsa̱nìchjeén tsojmì ko̱ to̱n xi tjín i̱sò'nde jè, mìkiì tjoé‑nò kjoa̱ xi nguì ndaà tjín ts'e̱ ngajmiì. c&? ’Jè xi ndaà síkitasòn jè kjoa̱ xi chiba tjín, ti̱koa̱á ndaà síkitasòn jè kjoa̱ xi tse tjín; ta̱nga jè xi kona̱cha̱n kjoa̱ xi chiba tjín ti̱koa̱á kona̱cha̱n‑né kjoa̱ xi tse tjín. &%E ’K'oa̱á xán‑nò, ti̱kjeén to̱n ko̱ tsojmì xi tjín i̱ i̱sò'nde nga kàtas'e‑nò amigo mé‑ne k'e̱ nga mì ti̱ kiì ko̱chjeén‑ne i̱ i̱sò'nde, ján ngajmiì s'e̱‑nò amigo xi skoétjò‑nò ya̱ ñánda ki̱tsa̱jnaà ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. r$]Chi̱'nda jè, kijtseèxkón nei‑la̱ nga tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga amigo tsohótsji, na̱s'ín ch'o kis'iìn nga kiskoòna̱cha̱n‑la̱ nei‑la̱. Jñà xi mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Nainá, ìsa̱á tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn kó s'ín ótsji amigo‑la̱ xi skoétjò mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ xi iseèn tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱. #9I̱kjoàn kiskònangui‑la̱ xi ìjngoò, kitsò‑la̱: “Ngaji̱, ¿kó tjín kitje̱n‑lè?” Xi̱ta̱ jè kitsò: “Jngoò sìndo̱ naxá trigo kitje̱n‑na.” K'e̱é kitsò‑la̱: “Chjoí xo̱jo̱n‑lè; tìndaà ìjngoiì xi tà ñijòn kaàn chjí‑la̱.” r"]Xi̱ta̱ jè kitsò: “Jngoò sìndo̱ barril asìti̱ kitje̱n‑na.” Jè chi̱'nda kitsò‑la̱ xíkjín: “Chjoí xo̱jo̱n‑lè, ti̱jni, ni̱to̱n tìndaà ìjngoiì xi kj'ei̱í xo̱jo̱n xi tà icháte chjí‑la̱.” A!{K'e̱é kiìchja̱ ìjngoò ìjngoò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tje̱n‑la̱ to̱n ts'e̱ nei‑la̱. Kitsò‑la̱ jè xi ítjòn: “¿Kó tjín kitje̱n‑lè ts'e̱ nei‑na̱?”  Jyeé be mé xi s'iaàn mé‑ne nga s'e̱‑na amigo xi tsjá'nde‑na ni'ya‑la̱ k'e̱ nga tjáxìn‑na xá jè.” hIChi̱'nda jè, k'e̱é tsohóko̱ yijo‑la̱, kitsò: “¿Mé xi s'iaàn? Jè nei‑na̱ mì ti̱ kiì tsjá‑na xá. 'A̱n, mìkiì chíkjoa̱‑na nga siìxákoa̱a nangui. Masobà‑na tsà to̱n siìjé kjo̱tjoà. W'Jè nei‑la̱, k'e̱é kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: “¿Mé 'én xi tsját'in‑lè xi̱ta̱? Tjiì‑ná kinda̱ kjoa̱ ts'e̱ xá‑lè; mì‑la ti̱ kiì chi̱'nda sko̱‑la̱ ki̱jna‑ne.” F Jesús tsibéno̱jmí ìjngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Jngoò k'a, jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná, tíjna jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi síkinda̱ chi̱'nda. Xi̱ta̱ xi kj'ei̱í kiì nga nguixko̱n nei‑la̱ nga kitsjaàt'in 'én nga tsojmì‑la̱ tísíkje. ve Mochjeén‑né nga s'eí s'e̱én mé‑ne nga si̱tsjakoa̱á yijo‑ná, koi kjoa̱‑la̱ nga jè 'ndsì, jye kòf'iì‑ne. Maá‑na tsà jyeé k'en ta̱nga tíjnakon‑né; kichijà‑né ta̱nga i̱'ndei̱ kàsakó‑ne.”(IJè na̱'èn‑la̱ kitsò‑la̱: “Ngaji̱ xi ki'ndí‑na̱ xan‑lè, i̱í tìjna̱ko̱ kjit'aà‑ná; ngats'iì tsojmì xi tjín‑na, tsi̱ji‑né. NTa̱nga k'e̱ nga kòf'iì‑ne ki'ndí‑lè xi kisìkjeheya to̱n‑lè, tsojmì‑lè, kisìkjeheyako̱ íchjín ská; i̱kjoàn kànìk'en jngoò‑la̱ nchra̱ja̱ ki'ndí xi 'ñó xiné.” QKitsò‑la̱ na̱'èn‑la̱: “'A̱n, kjò kjìn nó sìxá‑lè; ni̱kjé‑ne nga mìkiì sìkitasòn‑lè; ni̱ saà jngoò ndí tíndsó ki'ndí 'biì‑ná nga si̱tsjakoa̱a amigo‑na̱. $AJè ti xi ma jchínga, 'ñó kòjti‑la̱; majìn‑la̱ fahas'en ni'ya; k'e̱é itjo ni'ya na̱'èn‑la̱, tsibítsi'ba‑la̱ nga kàtjahas'en ni'ya. A{Jè chi̱'nda kitsò: “Jè 'ndsì kòf'iì‑ne; jè na̱'èn‑lè kàsík'en jngoò nchra̱ja̱ ki'ndí xi 'ñó xiné, koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà kòf'iì‑ne jè 'ndsì.” X)K'e̱é kiìchja̱ jngoò‑la̱ chi̱'nda, kiskònangui‑la̱ mé xi tíma. :m’Jè ti‑la̱ xi ma jchínga, ján tísíxá rancho̱‑la̱. K'e̱ nga j'iì chrañà‑ne ni'ya‑la̱, kiì'nchré‑la̱ música nga s'eí tjín; xi̱ta̱ nchitè. %CJè ki'ndí‑na̱, maá‑na tsà jyeé k'en, ta̱nga tíjnakon‑né; kichijà‑né ta̱nga i̱'ndei̱ kàsakó‑ne. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ s'eí.” oWTanguíchjaà jngoò nchra̱ja̱ ki'ndí xi 'ñó xiné, ti̱k'eèn. ¡Chji̱ne̱é, s'eí s'e̱én! \1Ta̱nga jè na̱'èn‑la̱ kitsò‑la̱ chi̱'nda‑la̱: “Ni̱to̱n nchrobáko̱ò nikje xi ìsa̱ 'ñó ndaà kjoàn, ti̱kákjá, ti̱koa̱ tíkjá jngoò ta̱ngò jnótsja, tjayaà xo̱xté ndso̱ko̱. CJè ki'ndí‑la̱ kitsò: “Na̱'èn, tsohotsjià jé xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi tíjna ngajmiì ko̱ i̱t'aà tsi̱ji; mì ti̱ kiì ok'ìn‑na nga ki'ndí‑lè k'oín‑ná.” T!K'e̱é tsasítje̱n, kiìkon na̱'èn‑la̱. ’Ti̱k'e̱é‑ne nga kjiìn tífì, jè na̱'èn‑la̱ kijtseèxkon, kjòhi̱ma̱keè, tsangachikon, i̱kjoàn kitsobàkjá ki'ndí‑la̱, kiskine'a. mì ti̱ kiì ok'ìn‑na nga ki'ndí‑lè k'oín‑ná; k'oa̱á s'ín jcha̱‑takòn‑ná koni tsà jngoò chi̱'nda‑lè.” 8iKjín ìjngoò k'a‑na ni'ya‑la̱ na̱'èn‑na; k'oa̱á xán‑la̱: Na̱'èn, tseé jé tsohotsjià xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi tíjna ngajmiì ko̱ i̱t'aà tsi̱ji; q [K'e̱ nga jye kjòndaàya‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ kitsò: “¡Kjìn xi̱ta̱ chi̱'nda tjín‑la̱ na̱'èn‑na̱ ya̱ ni'ya‑la̱ xi ningui‑la̱ i̱nchra̱jín xi kjèn, koa̱ 'a̱n, i̱jndé, tìbiyaà‑ná kjinchrá! i KTi jè, mejèn xó kine chrjoa̱ na̱jmá xi kjèn chi̱nga̱ ta̱nga mì yá xi tsjá‑la̱. 7 gK'e̱é kiì síjé‑la̱ xá jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ na̱xa̱ndá jè. Xi̱ta̱ jè, kisìkasén ñánda tjín‑la̱ rancho̱ nga kisìkinda̱ chi̱nga̱.  +K'e̱ nga jye kisìkjeheya yije to̱n‑la̱, ya̱ i̱'nde ñánda tsibìjna, j'iì jngoò kjinchrá 'ñó; mì ti̱ mé tjín‑la̱ xi kine.   Xi jye tsato jò jàn na̱chrjein, ti jè, ni̱to̱ón tsatíjna yije tsojmì‑la̱ xi kitjoé‑la̱, kisìjngoò to̱n‑la̱. I̱kjoàn kiì jngoò na̱xa̱ndá xi 'ñó kjiìn kijna. Ya̱á kisìkjeheya yije to̱n‑la̱ nga ta̱xki̱ kisìko̱ yijo‑la̱. Y+ Jè ti xi ma ki'ndí kitsò‑la̱ na̱'èn‑la̱: “Na̱'èn, tjiì‑ná tsojmì xi 'a̱n ko̱ko̱‑na.” Jè na̱'èn‑la̱ kisìjòya yije‑la̱ tsojmì xi tjín‑la̱, i̱kjoàn kitsjaà‑la̱. xi Jesús tsibéno̱jmí ìjngoò kjoa̱ xi mangásòn; kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ xi jò ma i̱xti‑la̱. gG K'oa̱á xán‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín tjín kjo̱tsja nga nguixko̱n àkja̱le̱‑la̱ Nainá k'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ jé síkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ótsji‑ne. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ ti xi kichijà D K'e̱ nga jye sa̱kò‑la̱, ki̱chja̱‑la̱ amiga‑la̱ ko̱ íchjín i̱ndiì ni'ya‑la̱, ki̱tso̱‑la̱: “Ti̱tsjako̱‑ná, jye kàsakó‑ne to̱n‑na̱ xi kichijà.” pY’Tsà jngoò chjo̱ón xi te ma‑ne to̱n‑la̱, tsà chi̱ja jngoò to̱n‑la̱, ¿a mìtsà ko̱kà ni'ín, ti̱koa̱ ko̱tìcha i̱nga ni'ya‑la̱; ndaà ndaà ko̱hótsji to̱n‑la̱ skanda kó nga sa̱kò‑la̱? %K'oa̱á xán‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín ìsa̱ ndaà s'e̱ kjo̱tsja ján ngajmiì i̱t'aà ts'e̱ jngoò xi̱ta̱ jé xi síkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ótsji‑ne, mì k'oa̱á‑ne koni tsà ñijòn kaàn ko̱ chrj'oòn ñijòn ma‑ne xi tjín‑la̱ o̱kixi̱ xi mìkiì mochjeén‑la̱ nga si̱ìkájno jé‑la̱. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ chjo̱ón xi kisakò‑ne to̱n‑la̱ MK'e̱ nga ki̱jchò‑ne ni'ya‑la̱, ki̱chja̱‑la̱ amigo‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ i̱ndiì ni'ya‑la̱, ki̱tso̱‑la̱: “Ti̱tsjako̱‑ná, jye kàsakó‑ne orrè‑na̱ xi kichijà.” b=K'e̱ nga jye sa̱kò‑la̱, tsjaá ko̱ma‑la̱; koa̱'nga ko̱hòsòn chrja‑la̱. 'G―Tsà jngoò xi̱ta̱ tsa̱jòn xi tjín‑la̱ jngoò sìndo̱ orrè, tsà chi̱ja jngoò orrè‑la̱, ¿a mìtsà si̱ìkítsa̱jna i̱jiìn ijñá jñà xi ñijòn kaàn ko̱ chrj'oòn ñijòn ma‑ne? I̱kjoàn kjoi̱ kátsji jè xi kichijà skanda kó nga sa̱kò‑la̱. a;Jesús, k'e̱é tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn, kitsò‑la̱: l~QJñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kiìchja̱jno‑la̱ Jesús, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ndaà óko̱ jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, ti̱koa̱á ta̱ñaá kjèn‑ko̱. _} 9Jñà xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ jñà xi̱ta̱ xi ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín, ijchò kinchat'aà chrañà‑la̱ Jesús ñánda tíjna, nga mejèn‑la̱ kji̱'nchré‑la̱. :|m#Mì ti̱ mé chjí‑la̱; mì ti̱ kiì ko̱chjeén‑la̱ nangui; mì ti̱ kiì ko̱chjeén‑ne koni tjé'nde, tà xíxteèn‑né. ¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò!{"’Jè na̱xa̱, ndaà‑né; ta̱nga tsà mì ti̱ kiì si̱ìjnchra‑ne tsojmì, ¿kó ti̱s'ín ko̱chjeén‑ne? zzm!K'oa̱á ti̱s'ín tjín, ngats'ioò, ni̱ta̱ yá‑nò xi mejèn‑nò nga xi̱ta̱ ts'a̱n ko̱ma, ítjòn ti̱kítsjeèn, a si̱jngoò‑takòn nga si̱chjaà yije tsojmì xi tjín‑nò. Tsà majìn, mìkiì ko̱ma nga xi̱ta̱ ts'a̱n xán‑nò. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Cristo, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni na̱xa̱ (Mateo 5:13; Marcos 9:50) @yy Tsà beè‑la̱ ikon nga mìkiì ki̱chìkjoa̱‑la̱, ti̱k'e̱é‑ne nga kjiìn tíjna xi̱ta̱xá ítjòn xi ìjngoò, si̱ìkasén xi̱ta̱ xi kjoi̱ si̱ìjé kjoa̱'nchán. ;xoTsà jngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi mejèn‑la̱ koi̱ìts'ia̱ kjo̱jchán nga ska̱àn‑kjoòko̱ xíkjín xi ngásòn xi̱ta̱xá ítjòn, ¿a mìtsà ítjòn skósòn‑la̱ tsà te jmiì ma xi̱ta̱‑la̱, a ki̱chìkjoa̱á‑la̱ nga ska̱àn‑ko̱ tsà kaàn jmiì ma xi̱ta̱ kondra̱‑la̱? wwKi̱tso̱: “Jñà xi̱ta̱ koi tsibíts'ia̱ nga kiskímiìtje̱n chrjó ni'ya ta̱nga mìkiì kisìkjehet'aà.” v9Tsà koi na̱chrjein‑la̱ tà jè tàts'en chrjó si̱jna. Tsà mìkiì ko̱ngásòn yije chrjó, ngats'iì xi̱ta̱ xi skoe̱ ki̱jno̱keè‑né. 6ueJñò, tsà mejèn‑nò nga chrjó torre kíndaà jngoò, ¿a mìtsà ítjòn jchósòn‑là kó tjín si̱ngui chjí‑la̱, a tjín‑nò to̱n xi si̱ndaà yije‑ne? }tsJè xi mìkiì síkitasòn koni jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen krò‑la̱, tsà mìkiì tíjnandaà nga si̱ìkjeiín kjo̱'in nga 'a̱n kji̱nchrobà‑tji̱ngui‑na, mìkiì ko̱ma nga xi̱ta̱ ts'a̱n xán‑la̱ nga 'a̱n kota'yàt'aà‑na. Ns―Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga 'a̱n kji̱nchrobà‑tji̱ngui‑na, tsà jè yijo‑la̱, tsà na̱'èn‑la̱, tsà nea̱‑la̱, tsà chjo̱ón‑la̱, i̱xti‑la̱, 'ndse̱, ndichja, tsà ìsa̱ tjòkeè mì k'oa̱á‑ne koni 'a̱n, mìkiì ko̱ma nga xi̱ta̱ ts'a̱n xán‑la̱ nga 'a̱n kota'yàt'aà‑na. rr]'Ñó kjìn xi̱ta̱ tji̱ngui‑la̱ Jesús; kisìkáfayat'aà‑la̱, kiìchja̱, kitsò‑la̱: (e~~Q}o}|K{{z4yxxwvtsrqpoo nimmBlkjj7ihggkfeeddcbbae``_^^]b[[:ZcY$XvW]VVRUTSSRQxPUONN\MLL#JJRHGNFYEE5DDBBTA1@@ ?L?>s==8<|;^:: 968a77!653211h0/q.-D,v+ *G)('p'&q%%$$$/#`"h! M50{<'o  L  %4V(*-Ta̱nga jñò, mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱en. Jè xi tíjna ítjòn, ìsa̱á nangui kàtìjna; jè xi otíxá, tà sa̱á jè kàtama chi̱'nda. L)Jesús kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, 'ñó beètoòn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱xá koi, tsò‑né nga ndaà xi̱ta̱. `(9Jñà xi̱ta̱‑la̱ tsajoókjoò xi kjoa̱ ts'e̱ yá‑né xi tíjna ítjòn. ('IJñà xi̱ta̱‑la̱ tsibíts'ia̱ nga kiskònangui‑la̱ xíkjín, kitsò: ―¿Yá‑né xi k'oa̱s'ín si̱ìnga̱tsja? Yá‑né xi tíjna ítjòn -&SXi o̱kixi̱, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tjínè‑na nga ki̱yá. Ta̱nga, ¡i̱ma̱ xó‑ne jè xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja‑na! %{I̱í tíjnat'aàko̱‑ná ími̱xa̱, jè xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑na̱. $ K'e̱ nga jye tsakjèn, k'oa̱á ti̱s'ín kis'iìn; kiskoé chi̱tsín, kitsò: ―Chi̱tsín jè, jè‑né xi kjoa̱ xi̱tse̱ xi bìndaàjiìn‑ko̱‑nò xi i̱t'aà ts'e̱ jní‑na̱ xi xíxteèn xi kjo̱ndaà tsa̱jòn nga makixi̱ya kjoa̱. G#I̱kjoàn kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, kisìxkoa̱ya, kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱‑la̱, kitsò: ―I̱nchra̱jín jè, yijo‑na̱‑né nga 'a̱án ki̱yá ngajo‑nò. K'oa̱ ti̱s'ín t'e̱en nga ti̱xkoa̱ya i̱nchra̱jín, mé‑ne nga koi̱ìtsjeèn‑nò xi i̱t'aà ts'a̱n. e"Ck'oa̱á xán‑nò nga mì ti̱ kiì ski̱‑na vino skanda k'e̱ nga ko̱tìxoma Nainá. !K'e̱é kiskoé jngoò chi̱tsín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, kitsò: ―Chjoé, ti̱ka'bí‑là xinguio̱o; ; oK'oa̱á xán‑nò nga mì ti̱ kiì kókje̱en‑na s'eí Paxko̱ skanda k'e̱ nga ki̱tasòn yije kjoa̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱ jñà na̱chrjein k'e̱ nga Nainá ko̱tìxoma. )Kitsò‑la̱: ―¡'Ñó tìsìkítsjeèn nga mejèn‑na kókje̱n‑ko̱‑nò ts'e̱ s'eí Paxko̱ nga ti̱kj'eè fì‑na kjoa̱ biyaà! }K'e̱ nga ijchò hora nga ko̱kje̱n, Jesús tsibìjnat'aà ími̱xa̱ ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tsibíxáya‑la̱. .U Jñà xi̱ta̱ koi, kiì; k'oa̱á s'ín kisakò‑la̱ koni s'ín kitsò‑la̱ Jesús. Ya̱á tsibíndaà tsojmì xi ko̱kje̱n kjoa̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱.  Xi̱ta̱ jè, ko̱kò jngoò‑nò cuarto xi tiyà kji xi jye ndaà choòn xi ya̱ tíjnasò'nga ni'ya. Ya̱ tìndaà nga ki̱chiaá. A{ Ko̱t'ìn‑là nei‑la̱ ni'ya: “Jè Maestro kjònangui: ¿Ñánda tíjna cuarto‑la̱ ni'ya ñánda kókje̱n‑koa̱a xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑na̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱?” U# Jesús kitsò: ―K'e̱ nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò na̱xa̱ndá, ya̱ ska̱kjoò jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi 'yajen jngoò nisa nandá. Tanguítji̱ngui‑là skanda ya̱ ñánda kjoa̱has'en ni'ya. { Jñà xi̱ta̱‑la̱ kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Ñánda mejèn‑lè nga konguí kìndaà‑je̱n? Jesús kisìkasén Pedro ko̱ Juan, kitsò‑la̱: ―Tanguió kìndaà tsojmì xi kjoa̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱ mé‑ne nga ki̱chiaá. V%Ijchò na̱chrjein‑la̱ s'eí ts'e̱ i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san, k'e̱ nga k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga biyaà orrè xi bíxteèn jní‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ s'eí Paxko̱. DJudas, kòkjeiín‑la̱, i̱kjoàn tsohótsji'nde‑la̱ kó s'ín si̱ìnga̱tsja Jesús nga mìkiì skoe̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. K'e̱ nga jè Jesús tsakjèn‑ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ (Mateo 26:17‑29; Marcos 14:12‑25; Juan 13:21‑30; 1 Corintios 11:23‑26) \1Jñà xi̱ta̱ koi, tsjaá komà‑la̱; tsibíndaàjiìn nga to̱n tsjá‑la̱. 2]Judas, kiìkáko̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn nga tsajoóya‑ne kó s'ín si̱ìnga̱tsja Jesús. 9kJè xi̱ta̱ nei̱í jahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Judas xi ti̱koa̱ Iscariote 'mì, xi ya̱ itjojiìn ts'e̱ xi̱ta̱ xi tejò ma‑ne xi tsajmeiìko̱ Jesús. dAJñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, nga tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, tsohótsji'nde‑la̱ kó s'ín si̱ìko̱ Jesús nga si̱ìk'en.  'Jyeé tímachrañà na̱chrjein nga bitjo s'eí Paxko̱ k'e̱ nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san jñà xi̱ta̱ judío. !&Kjìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, f'iìkon ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn nga xki̱ ta̱jñòya; f'iì 'nchré‑la̱ mé 'én xi okóya.%C%K'e̱ nga na̱chrjein, Jesús, ya̱á tsakóya ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn. K'e̱ nga majñò ya̱á fìsìkjáya ya̱ nindoò xi 'mì Yá Olivo. #$Jñò, ndaà ti̱tsa̱jna, tìtsi'ba kijndà nga kjit'aà na̱chrjein mé‑ne nga s'e̱‑nò nga'ñó nga ko̱ma kitjo̱jñoò ngats'iì kjo̱'in xi k'oa̱s'ín ko̱ma, ti̱koa̱ mé‑ne nga mìkiì ko̱sobà‑nò nga ki̱ncha nguixko̱n Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱. X )#K'oa̱á s'ín ko̱mat'in ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde.  w"’T'e̱en kinda̱ yijo‑nò; mìkiì biì'nde nga sítájaàjiìn ini̱ma̱‑nò jñà kjoa̱ xi ch'o tjín koni kjoa̱ ch'i̱, kjoa̱ chrjá'a, ko̱ kjoa̱ xi nìkájnoò i̱ i̱sò'nde. Tsà k'oa̱s'ín s'e̱en, mìkiì titsa̱jnandaà jè na̱chrjein k'e̱ nga 'a̱n kjoia̱a ìjngoò k'a; tà ni̱to̱n kjoi̱í na̱chrjein, ska̱nè‑nò koni jngoò ch'a̱n.  w!Jè ngajmiì ko̱ i̱sò'nde kjoe̱het'aà‑né, ta̱nga jñà 'én‑na̱ mìkiì kjoe̱het'aà; ki̱tasòn‑né.  5 ’Xi o̱kixi̱, k'oa̱á xán‑nò: Mìkiì ki̱yá xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein koi skanda kóni nga jye ki̱tasòn yije jñà kjoa̱ koi. A {K'oa̱á ti̱s'ín tjín, k'e̱ nga jcha̱a nga k'oa̱s'ín tíma kjoa̱ koi, kàtasijiìn‑nò nga jye tíjnat'aà chrañà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kó s'ín otíxoma Nainá. wgK'e̱ nga jye bíts'ia̱ nga bíjts'én xka̱‑la̱ yá, jyeé 'yaà nga nchrobá machrañà cho̱n ndobá. %K'e̱é tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn; kitsò‑la̱: ―Chítsejèn‑là yá toò iko̱, ngats'iì yá xi tjín. fEK'e̱ nga ko̱ts'ia̱ kjoa̱ koi nga k'oa̱s'ín ko̱ma, kixi̱ ti̱nchaà, chjímiì'ngaà skoò, tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò, chíñakjoa̱a nga jyeé kjòchrañà na̱chrjein nga jñò ki̱tsa̱jnandei̱í‑nò. /WI̱kjoàn skoe̱‑na xi̱ta̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kji̱nchrobàjñaà i̱jiìn ifi. Tseé nga'ñó ko̱ kjoa̱jeya kjoi̱ikoa̱a. 3_Jñà xi̱ta̱ chi̱ba̱‑la̱ ki̱yáya‑né nga tsakjón k'e̱ nga skoe̱ kjoa̱ xi ko̱mat'in i̱sò'nde. Skanda jñà ni'ño xi tjín ngajmiì ki̱jtiyaá‑la̱. q[’I̱kjoàn jcha̱‑la̱ jè ts'oí, sá ko̱ ni'ño nga ko̱tsejèn‑la̱ seña xi ch'o kjoàn. I̱ i̱t'aà nangui, ngats'iì xi̱ta̱ 'ñó tsakjón nga kji̱'nchré‑la̱ nga 'ñó kjo̱ne nga fì nchrobá ndáchikon. =sTjín xi̱ta̱ xi ki̱cha̱ machìti̱n ki̱yá‑ne; ti̱koa̱á tjín xi kj'ei̱í nangui kji̱ko̱ preso jñà xi̱ta̱ kjo̱jchán. Jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, 'ñó ch'o si̱ìko̱ nga skoe̱toòn jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén; jñà ko̱tìxoma skanda k'e̱ nga ki̱tasòn na̱chrjein‑la̱ xi̱ta̱ koi. K'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ (Mateo 24:29‑35, 42‑44; Marcos 13:24‑37) yk¡I̱ma̱ xó‑ne jñà íchjín xi ki'ndí 'ya ko̱ xi i̱xti xó nchisíkaki jñà na̱chrjein koi, nga 'ñó tse kjo̱'in s'e̱ i̱t'aà nangui! Xi kjoa̱jti‑la̱ Nainá, tse kjo̱'in koi̱ì'nè‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel. -SKoií kjoa̱‑la̱ nga na̱chrjein ts'e̱ kjo̱'in‑né mé‑ne nga ki̱tasòn yije‑ne koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n xi tjít'aà 'Én Tsjeè‑la̱ Nainá. taJñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna Judea, kàtanga, kàtjì ñánda nindoò choòn; jñà xi títsa̱jna Jerusalén, kàtitjokàjiìn na̱xa̱ndá, jñà xi ján títsa̱jna campo, kì ti̱ kiì nchrobá‑ne i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱. K~’K'e̱ nga jcha̱a na̱xa̱ndá Jerusalén nga kitseè jngoò itjandiì‑la̱ soldado, k'oa̱á s'ín tíjiìn‑nò nga jye kjòchrañà nga jngoò k'a kjoe̱hesòn yije mé xi tjín. O}¡Jè xi ki̱chìkjoa̱‑la̱ kjo̱'in, kíjnakon ini̱ma̱‑la̱! 1|]Ta̱nga ni̱jngoò tsja̱skoò chi̱ja. M{Ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱jtikeé‑nò xi kjoa̱ ts'a̱n. zSkanda jñà si̱ìnga̱tsja‑nò xi na̱'èn‑nò, 'ndsè, xinguio̱o ko̱ amigo‑nò, ti̱koa̱ si̱ìk'en i'nga‑nò. ]y3koií kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n, tsjaà‑nò 'én ti̱koa̱ tsjaà‑nò kjoa̱ kjìn‑takòn kó s'ín ki̱nókjoa̱a mé‑ne nga jñà xi̱ta̱ kondra̱‑nò mìkiì si̱ìkijne‑nò k'e̱ nga chibàkjoò. xK'oa̱á s'ín t'è‑là takòn, kì tà chjà ítjòn nìkítsjeèn kó kixón nga ki̱nókjoa̱a nga ki̱nchako̱o yijo‑nò, lwQ K'e̱ nga k'oa̱s'ín ko̱mat'ioòn, jè hora nga kéno̱jmí‑là xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'a̱n. Nv ’Ta̱nga jñò, ítjòn tso̱ba̱'ñó‑nò xi̱ta̱; kji̱tji̱nguikeè‑nò kji̱ko̱‑nò ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga ya̱ si̱ndaàjiìn. Ski̱nìs'en‑nò nda̱yá; kji̱ko̱‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ko̱ ts'e̱ gobernador, tà koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. ;uo Ndaà jchán k'oa̱ ch'ón xkón; xki̱ xi ján na̱xa̱ndá s'e̱ kjinchrá ko̱ ch'in xi 'ñó kjan. Ján ngajmiì jcha̱‑la̱ kjo̱xkón xi ch'o tjín ko̱ xi ch'o kjoàn. Bt} Kitsò‑ìsa‑la̱: ―Na̱xa̱ndá ska̱àn‑kjoò xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Koa̱ xi̱ta̱xá koi̱ìts'ia̱ nga ska̱àn‑kjoòko̱ xi̱ta̱xá xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Bs} K'e̱ nga ki̱ná'ya kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán, kjoa̱siì, kì tsakjoòn‑jèn; mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín ko̱ma ítjòn ta̱nga kj'eè tsà jè na̱chrjein nga kjoe̱het'aà. erCJesús kitsò: ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò nga mì yá xi̱ta̱ xi skóna̱cha̱n‑nò. Kjìn xi̱ta̱ kjoi̱í xi 'ín ts'a̱n si̱ìkjeén; ki̱tso̱: “'A̱n‑ná xi Cristo, [nga 'a̱án kisìkasén‑na Nainá]”, ti̱koa̱ ki̱tso̱‑nò: “Jyeé tíjna chrañà na̱chrjein nga 'a̱n kotiìxoma.” Kì kiì onguítji̱ngui‑là. Jq K'e̱é kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―Maestro, ¿mé na̱chrjein‑ne nga o̱ko̱ma kjoa̱ koi? ¿Mé seña xi s'e̱ k'e̱ nga jye ko̱chrañà nga k'oa̱s'ín ko̱ma kjoa̱ koi? 8pi―Kjoi̱í na̱chrjein k'e̱ nga jñà nda̱jo̱ ko̱ tsojmì xi ndaà kjoàn xi chìtsejèn‑là, ni̱í ti̱ jngoò si̱yijòsòn‑la̱ xíkjín, ki̱xo̱ña yije‑né. Seña xi s'e̱ k'e̱ nga nchrobá machrañà na̱chrjein nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde (Mateo 24:3‑28; Marcos 13:3‑23) moSTi̱koa̱ nchijoóya i'nga‑ne xi̱ta̱ xi nchikotsejèn‑la̱ i̱ngo̱ ítjòn nga ndaà kjoàn nda̱jo̱‑la̱; ti̱koa̱ ndaà kjoàn tsojmì xi kitsjaà kjo̱tjò‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱. Jesús kitsò‑la̱: An{Ngats'iì xi̱ta̱ koi xi tjín‑la̱ to̱n, koií tsjá‑la̱ Nainá jè xi ningui‑la̱, ta̱nga jè chjo̱ón i̱ma̱, kàtsjá yijeé to̱n xi tjín‑la̱ xi tímajchá‑ne. K'e̱ nga kiìchja̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ i̱ngo̱ kó s'ín tjínè‑la̱ nga ki̱xo̱ña (Mateo 24:1‑2; Marcos 13:1‑2) .mUK'e̱é kitsò: ―Xi kjoa̱ kixi̱, k'oa̱á xán‑nò, chjo̱ón ka'àn i̱ma̱ jè, ìsa̱á tse to̱n kòbíjna mì k'oa̱á‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi i'nga. l Ti̱koa̱á kijtseè jngoò chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱ nga tsibítsa̱jnaya jò ndí to̱n xi chibachjí chjí‑la̱. @k {Jesús k'e̱ nga kiskoòtsejèn, kijtseè xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'ñó tjín‑la̱ to̱n nga nchibítsa̱jnaya to̱n‑la̱ ya̱ kaxa̱ ñánda sinchá to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá. j/Faá'an ni'ya‑la̱ íchjín ka'àn xi jye k'en x'i̱n‑la̱. I̱kjoàn 'ñó ndojò fìko̱ o̱chikon‑la̱ nga mejèn‑la̱ nga bìtsa̱jna'ma nga mì jcha̱‑la̱ mé kjoa̱ xi s'ín. Jñà xi̱ta̱ koi ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱.Oi.―Ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Sasén‑la̱ nga nikje ndojò ókjá. Ti̱koa̱á tsjaá ma‑la̱ nga ndaà beèxkón xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ndaà síhixat'aà ya̱ ndi̱tsi̱n. Ti̱koa̱á jñà ótsji íxi̱le̱ xi jncha ítjòn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, ko̱ mejèn‑la̱ nga jñà kítsa̱t'aà ítjòn ími̱xa̱ k'e̱ nga kjèn xi̱ta̱ ñánda tjín s'eí. }hs-K'e̱ nga nchi'nchré ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: g ,Jè David, tsà ko̱s'ín kitsò‑la̱ Cristo, ¿kó s'ín tjín‑ne nga ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ David? Kií kitsò Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá (Mateo 23:1‑36; Marcos 12:38‑40; Lucas 11:37‑54) f+skanda k'e̱ nga sìkítsa̱jnanguia kondra̱‑lèñánda nchasòn ndso̱koiì nga 'a̱n, jye kisìkijne‑la̱.” 4ea*Ti̱jè‑ne David, tsò xo̱jo̱n‑la̱ ya̱ ts'e̱ Salmo:Jè Nainá kitsò‑la̱ Cristo, jè xi otíxoma‑na:“Ti̱jnat'aà‑ná i̱ kixi̱‑na̱, Qd)Jesús kitsò: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne jñà xi̱ta̱ nga jè xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá], nga ya̱ kji̱nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David? Oc(Ni̱ ti̱ jngoò xi̱ta̱ xi kjò'ñó‑ne ikon nga kiskònangui‑ìsa‑la̱. Ñánda kitje̱n‑la̱ Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá] (Mateo 22:41‑46; Marcos 12:35‑37) b+'K'e̱é kiìchja̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, kitsò: ―Maestro, kixi̱í kjoa̱ 'én xi nokjoì. 4aa&¡Jñà xi jye k'en, mìtsà Nainá tsò‑la̱ xi Nainá; tà jñà xi títsa̱jnakon xi Nainá tsò‑la̱! I̱t'aà ts'e̱ Nainá, ngats'iì‑né nga títsa̱jnakon. `-%Ti̱jè‑ne Moisés k'oa̱á s'ín okóya nga jñà xi jye k'en, kjoa̱áya‑la̱. K'oa̱á s'ín tjít'aà xo̱jo̱n i̱t'aà ts'e̱ yá na'yá xi títì k'e̱ nga tsò Moisés: “Jè xi Nainá 'mì‑lá, ti̱koa̱á Nainá tsò‑la̱ Abraham, Isaac, ko̱ Jacob.” 8_i$Ti̱koa̱á mì ti̱ kiì ki̱yá‑ne. K'oa̱á s'ín ngásòn kítsa̱jnakon koni àkja̱le̱; ya̱á kítsa̱jnako̱ Nainá nga i̱xti‑la̱ ma nga jye kòfaáya‑la̱. )^K#Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi Nainá o̱ki̱tso̱ nga ok'ìn‑la̱ nga kjoa̱áya‑la̱ nga kítsa̱jna i̱sò'nde xi sa̱ kjoi̱í, mì ti̱ kiì ki̱xan‑ne. ] "Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, ko̱ chjo̱ón ko̱ x'i̱n, bixan‑né. \'!K'e̱ nga tsà kjoa̱áya‑la̱, nga itoò 'ndse̱, ¿yá‑né xi chjo̱ón‑la̱ ko̱ma? Nga jñà tsibìtsa̱jnako̱ nga itoò 'ndse̱. ;[q Xi komà i̱skan, ti̱koa̱á k'en jè chjo̱ón. ;ZoChjo̱ón jè, chixàn‑ko̱ó xi ma‑ne jàn; k'oa̱á xó s'ín chixàn‑ko̱ ngats'iì nga itoò 'ndse̱, ta̱nga ni̱jngoò xi kis'e‑la̱ i̱xti skanda k'e̱ nga k'en. qY[Jè 'ndse̱ xi ma‑ne jò, chixàn‑ko̱ó; ti̱koa̱á k'e̱ nga k'en, mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti. .XUKis'e xó jngoò k'a xi̱ta̱ xi itoò komà 'ndse̱. Jè xi síjna ítjòn, kis'e xó‑la̱ chjo̱ón; ta̱nga mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti skanda kóni nga k'en. W7―Maestro, Moisés, k'oa̱á s'ín kiskiì: Tsà jngoò xi̱ta̱ xi ki̱yá 'ndse̱, tsà tsjìn‑la̱ i̱xti k'e̱ nga ki̱yá, jè chjo̱ón‑la̱ mik'en, ti̱jè‑ne 'ndse̱ ki̱xan‑ko̱ ìjngoò k'a‑ne mé‑ne nga s'e̱‑la̱ i̱xti xi tje̱ ts'e̱ 'ndse̱. V+Jñà xi̱ta̱ saduceo xi mìkiì mokjeiín‑la̱ nga faáya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en ijchò kjònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: )UKNgats'iì 'én xi kiìchja̱ Jesús nga nguixko̱n xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, mìkiì kisakò‑la̱ xi ko̱ma ko̱hòngui‑ne. Tà kjòxkón‑la̱; tà sa̱á tà jyò tsibìtsa̱jna. Kós'ín kiskònangui kjoa̱ ts'e̱ nga faáya‑la̱ mik'en (Mateo 22:23‑33; Marcos 12:18‑27) qT[Jesús kitsò: ―Tjiì‑lá César xi ts'e̱ César, koa̱ tjiì‑là Nainá xi ts'e̱ Nainá. S7Ta̱kó jngoò‑ná to̱n. ¿Yá ts'e̱ i̱sén ko̱ 'ín xi tjít'aà? Kitsò xi̱ta̱ koi: ―Ts'e̱é César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. R/Jesús, ti̱k'e̱é kijtseèya‑la̱ nga nchikona̱cha̱n‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne nga mejèn‑nò nga 'a̱n chít'aà‑ná? Q{¿A ndaà tjín nga kíchjítjì‑je̱n tsojmì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma? ¿A xi majìn‑né? qP[Jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Maestro, 'ya‑náje̱n jñà 'én xi nokjoì, ndaà okoòyi; mìkiì chjaàjiìn xi̱ta̱; k'oa̱á s'ín okoòyi ndi̱yá‑la̱ Nainá koni s'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱. \O1Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì kisìkinda̱; kisìkasén‑'ma‑la̱ xi̱ta̱ xi ijchò 'nchré‑la̱ xi k'oa̱s'ín kis'iìn koni tsà xi̱ta̱ ndaà nga mejèn‑la̱ sa̱kòtsji jngoò‑la̱ 'én xi ch'o tsò mé‑ne nga ko̱ma si̱ìnga̱tsja‑ne jè gobernador xi tjíya kjo̱tíxoma tsja nga jè koi̱ìndaàjiìn. N9Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mejèn‑la̱ nga ti̱jè‑ne hora tsobà'ñó Jesús, nga jè kjoa̱ xi mangásòn, kiskaàya‑la̱ nga kondra̱ ts'e̱ koni s'ín tsibéno̱jmí; ta̱nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kitsakjòn‑la̱. Kjoa̱ ts'e̱ xi machjítjì tsojmì (Mateo 21:45‑46; 22:15‑22; Marcos 12:12‑17) M Ngats'iì xi ya̱ ki̱xo̱sòn nda̱jo̱ jè, ko̱xkoa̱ya‑né; ko̱ tsà jè nda̱jo̱ ska̱nè xi̱ta̱, ko̱chijo‑né. AL{Ta̱nga Jesús, kiskoò'an, kitsò‑la̱: ―Tsà majìn, ¿kó bixón? ¿Kó tsòya‑ne koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n xi tjít'aà 'Én‑la̱ Nainá nga tsò?:“Jè nda̱jo̱ xi tsachrjekàngui chji̱ne̱chrjó nga sa̱ ítjòn,
jè‑né xi komà nda̱jo̱ tàts'en chrjó‑la̱ ni'ya.” JK Kjoi̱í sík'en xi̱ta̱ koi; kj'ei̱í xi̱ta̱ si̱ìnga̱tsja jè nangui ñánda tjín toò uva. Jñà xi̱ta̱ xi nchi'nchré‑la̱ Jesús kitsò: ―¡Ni̱kjé‑ne k'oa̱s'ín ko̱ma! J3Tsachrjekàjiìn ya̱ ñánda títje̱ toò uva; i̱kjoàn kisìk'en. ’Jñò, ¿kó bixón? Nei‑la̱ nangui, ¿mé xi si̱ìko̱ xi̱ta̱ koi? FITa̱nga jñà xi̱ta̱ chi̱'nda koi, k'e̱ nga kijtseèxkon, kitsò‑la̱ xíkjín: “Jè jèe̱ xi tjoé kjo̱tjò‑la̱ i̱'nde; si̱k'eén mé‑ne nga tsa̱ján ko̱ma i̱'nde.” H5 ’K'e̱é kitsò jè nei‑la̱ nangui: “¿Mé xi s'iaàn? Jè‑la sìkasén ki'ndí‑na̱ xi 'ñó tsjakeè; jè‑la xi skoe̱xkón.” G Ìjngoò kisìkasén xi ma‑ne jàn xi̱ta̱ chi̱'nda; tà ngásòn kisìko̱; kisìki'on, koa̱ tsachrjekàjiìn nangui‑la̱. BF} Xi komà i̱skan, jè nei‑la̱ nangui ìjngoò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ kisìkasén; k'oa̱á ti̱s'ín kisìko̱; kiskaàn‑ko̱, ch'o kisìko̱, i̱kjoàn kisìkasén tiya‑ne. E7 K'e̱ nga ijchò na̱chrjein nga jye kòjchá toò uva, jè nei‑la̱, kisìkasén jngoò chi̱'nda‑la̱ nga tjoé chiba‑la̱ chjí‑la̱ toò uva xi jè oko̱‑la̱; ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kisìxásòn nangui, tà kiskaàn‑ko̱‑né, tà kisìkasén tiyaá‑ne. 7Dg I̱kjoàn tsibíts'ia̱ Jesús nga kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn, kitsò: ―Jngoò k'a jngoò xi̱ta̱ tsibítje̱ toò uva, i̱kjoàn kisìkìña‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga kisìxásòn; jè nei‑la̱ nangui, kjiìn nó kiì. oCWJè Jesús, kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á 'a̱n, mìkiì k'oa̱ xán‑nò yá‑né xi kitsjaà‑na kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ jñà chi̱'nda ts'e̱n (Mateo 21:33‑44; Marcos 12:1‑11) VB%K'e̱é kitsò: ―Mìkiì 'ya‑je̱n yá xi kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma. VA%Ti̱koa̱ tsà kixoán: “I̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑né”, jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nda̱jo̱ó koi̱ì'nè‑ná nga k'oa̱á s'ín mokjeiín‑la̱ nga jè Juan xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. ^@5Jñà xi̱ta̱ koi k'e̱é tsajoóya‑ne; kitsò‑la̱ xíkjín: ―Tsà kixoán: “Nainá kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma”, ki̱tso̱‑né: “¿Mé‑ne nga mìkiì kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱?” ?¿Yá xi kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma Juan nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱? ¿A Nainá‑né xi tíjna ngajmiì, o xi tà xi̱ta̱‑né? q>[Kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―Ti̱koa̱á 'a̱n, jngoò kjoa̱ skònangui‑nò. Koa̱tìn‑ná: =Kitsò‑la̱: ―Koa̱tìn‑náje̱n, ¿mé kjo̱tíxoma xi tsjá'nde‑lè koni s'ín 'nì? ¿Yá xi kitsjaà‑lè kjo̱tíxoma koi? < %Jngoò na̱chrjein, k'e̱ nga jè Jesús tíhokóya‑la̱ xi̱ta̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, ijchò xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés; kjihijtako̱ xi̱ta̱ jchínga. *;M0Ta̱nga mìkiì kisakò‑la̱ kó s'ín si̱ìko̱ nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, 'ñó ndaà nchi'nchré‑la̱ koni s'ín tsò 'én xi tíbéno̱jmí.;:o/Jesús, na̱chrjein inchijòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, ko̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá, nchihótsji'nde‑la̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en Jesús. S9.kitsò‑la̱: ―K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n xi tjít'aà 'Én Tsjeè‑la̱ Nainá: “Ni'ya‑na̱, ni'ya ts'e̱ o̱chikon‑né, ta̱nga jñò, nguijo‑la̱ xi̱ta̱ chijé titsa̱'nè.” #8?-Jesús jahas'en ya̱ ñánda kijna i̱ngo̱ ítjòn, i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsachrje jñà xi̱ta̱ xi nchihotíjna ko̱ xi nchihotse tsojmì; }7s,Jngoò k'a si̱ìkjehesòn‑nò, si̱ìk'en yijeé‑nò; ni̱í ti̱ jngoò nda̱jo̱ si̱yijòsòn‑la̱ xíkjín. Koií jé xi ko̱ma‑nò nga mìkiì kiyaxkoòn Nainá k'e̱ nga j'iì katsejèn‑nò. Kií komà k'e̱ nga jè Jesús tsachrje xi̱ta̱ xi otíjna tsojmì ya̱ i̱ngo̱ ítjòn ts'e̱ Jerusalén (Mateo 21:12‑17; Marcos 11:15‑19; Juan 2:13‑22) !6;+Kjoi̱í na̱chrjein k'e̱ nga jñà kondra̱‑nò koi̱ìndiì‑nò chrjó nda̱jo̱, si̱ìkinda̱‑nò ko̱ kít'aà‑nò nga jngoò itjandiì. f5E*Kitsò: ―Jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén 'mì‑nò, tsà jè‑là‑ne na̱chrjein i̱'ndei̱ ko̱kjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ jè kjoa̱ xi tsjá‑nò kjoa̱'nchán; ta̱nga i̱'ndei̱, tjí'maá‑nò. 4)Jesús, nga jye ijchò chrañà na̱xa̱ndá Jerusalén, k'e̱ nga kijtseèxkon, kiskindàyakeè xi i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá. 3(Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―K'oa̱á xán‑nò tsà jñà xi̱ta̱ koi kítsa̱jnajyò, jñà nda̱jo̱ ki̱chja̱. 21'Jñà xi̱ta̱ fariseo xi ya̱ ta̱ña tji̱ko̱ xi̱ta̱ kjìn kitsò‑la̱: ―¡Maestro, jchi̱tikoi̱i xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè! *1M&Kitsò: ―Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱xá ítjòn xi jè nchrobá ngajo‑la̱ Nainá. Tjín kjoa̱'nchán i̱t'aà ngajmiì. Ti̱koa̱ tjín kjoa̱jeya. *0M%K'e̱ nga jye kjòchrañàt'aà nga nchifìjen ya̱ nindoò Yá Olivo, ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi tji̱ko̱ tsibíts'ia̱ nga 'ñó kiìchja̱ xi nguì tà kjo̱tsja‑la̱ nga kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá nga koií kjoa̱‑la̱ jñà kjo̱xkón xi jye kijtseè. b/=$Koni s'ín tífì Jesús, jñà xi̱ta̱ tsohójngoò nikje‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá. .9#K'e̱ nga ijchòko̱ ñánda tíjna Jesús, jñà kisìkjeén nikje‑la̱ nga tsohójtsa‑la̱ ndí búrró; i̱kjoàn kisìkíjnasòn‑la̱. i-K"Jñà xi̱ta̱‑la̱ Jesús kitsò: ―Jè xó ko̱chjeén‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús. ,}!K'e̱ nga nchikíjnda̱'ñó ndí búrró ki'ndí, kitsò nei‑la̱: ―¿Mé‑ne chíjnda̱'ñó‑nò ndí búrró? r+] Kiì jñà xi̱ta̱‑la̱; k'oa̱á s'ín kisakò‑la̱ koni s'ín tsibéno̱jmí‑la̱ Jesús. +*OTsà yá xi kjònangui‑nò, tsà ki̱tso̱‑nò: “¿Mé‑ne chíjnda̱'ñó‑nò?”, tìn‑là: “Jè xó Na̱'èn‑ná Jesús ko̱chjeén‑la̱.” m)SKitsò‑la̱: ―Tanguió ján ndí na̱xa̱ndá i̱tsé xi kijnat'aà ján; k'e̱ nga kijchoò, ya̱á síjnat'aà'ñó jngoò ndí búrró ki'ndí xi ni̱ sa̱ yá xi̱ta̱ bìjnasòn‑la̱. Chíjnda̱'ñó, nchrohóko̱o. D(K'e̱ nga jye ijchò chrañà jñà na̱xa̱ndá xi 'mì Betfagé ko̱ Betania ya̱ chrañàt'aà‑la̱ jè nindoò xi 'mì Yá Olivo, kisìkasén jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. q'[K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, kiì ítjòn‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ nga kiìko̱ ján Jerusalén. & Ti̱koa̱ jñà xi̱ta̱ kondra̱‑na̱ xi majìn‑la̱ nga 'a̱n kotiìxoma‑la̱, nchrohóko̱‑ná i̱jndé, ti̱k'eèn nga nguixkoaàn.” K'e̱ nga jahas'en Jesús ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén (Mateo 21:1‑11; Marcos 11:1‑11; Juan 12:12‑19) F%Jè xi̱ta̱xá ítjòn kitsò: “K'oa̱á xán‑nò, ngats'iì xi tjín‑la̱, k'oi̱í‑ìsa‑la̱; ta̱nga jè xi tsjìn‑la̱, skanda tjá'aán‑la̱ mé xi chiba tjín‑la̱. ~$uJñà xi̱ta̱ xi o̱ki'mì‑la̱ kitsò: “Na̱'èn, ¡xi̱ta̱ jè, jyeé kò te k'a ko̱tjín tjín‑la̱!” #%K'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna: “Chja̱à'an‑là to̱n; jè tjiì‑là xi̱ta̱ xi te k'a kisìkijnesòn.” U"#Tsà jye tíjiìn‑lè, ¿mé‑ne mì ya̱á kinìkíjna‑ne to̱n‑na̱ ya̱ banco nga kisìkijnesòn ki'ndí‑la̱ mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱ ìjngoò k'a‑na si̱nga̱tsja‑ná to̱n‑na̱?” x!iJè xi̱ta̱xá ítjòn kitsò: “Ngaji̱ xi chi̱'nda ch'o 'mì‑lè; ti̱jè‑ne 'én xi nokjoì si̱nè‑lè jé, nga si: xi̱ta̱ jti‑takòn‑né; chjoí xi mì ngaji̱ tsibìjni ti̱koa̱ bìxkoí xi mì ngaji̱ tsibìtji̱i.  )Kitsakjoón‑lè; ngaji̱, xi̱ta̱ jti‑takòn‑né; chjoí xi mì ngaji̱í tsibìjni ti̱koa̱ bìxkoí xi mì ngaji̱ tsibìtji̱i.” )’J'iì ìjngoò xi kitsò: “Na̱'èn, i̱ tíjna to̱n‑lè xi kinìnga̱tsja‑ná. Ndaà tsibìtjoà; pahìto̱ tsibìjté'ñoá. Jè xi̱ta̱xá ítjòn kitsò: “Ti̱koa̱á ngaji̱, 'òn na̱xa̱ndá sìnga̱tsja‑lè xi ji̱ ko̱ti̱xoma‑la̱.” 9Ijchò ìjngoò xi ma‑ne jò chi̱'nda, kitsò: “Na̱'èn, to̱n‑lè xi kinìnga̱tsja‑ná, 'òn k'a o̱kji kisìkijnesòn ki'ndí‑la̱.” a;Jè xi̱ta̱xá ítjòn kitsò‑la̱: “Ndaà tjín; ngaji̱, chi̱'nda ndaà‑né; ndaà kinìkjiín to̱n xi chiba kjònga̱tsjei; i̱'ndei̱, te na̱xa̱ndá sìnga̱tsja‑lè xi ji̱ ko̱ti̱xoma‑la̱.” Jè xi̱ta̱ xi j'iì ítjòn kitsò: “Na̱'èn, to̱n‑lè xi kinìnga̱tsja‑ná, te k'a o̱kji kisìkijnesòn ki'ndí‑la̱.” 6e’Ta̱nga jè xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga jye kitjoé‑la̱ xá, j'iì ìjngoò k'a‑ne nangui‑la̱. I̱kjoàn kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ xi kisìnga̱tsja to̱n mé‑ne nga skoe̱ kó tjín kisìkijne ki'ndí‑la̱ jè to̱n xi kisìnga̱tsja nga jngoò ìjngoò. s_Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ti̱ya̱‑ne na̱xa̱ndá‑la̱ nga jtikeè komà, kisìkasén‑tji̱ngui i'nga‑la̱ xi̱ta̱ xi kitsò‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn: “Majìn‑naje̱n nga jè xi̱ta̱xá jè ko̱tìxoma‑naje̱n.” nU Ta̱nga k'e̱ nga ti̱kj'eè bitjo xi̱ta̱ jè, te xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ kiìchja̱‑la̱ nga tse to̱n kisìnga̱tsja nga jngoò ìjngoò; kitsò‑la̱: “Chjoé to̱n koi, ti̱xáko̱o skanda k'e̱ nga kjoi̱‑na.” a; Kitsò‑la̱: ―Jngoò k'a, jngoò xi̱ta̱ xi tje̱‑la̱ xi̱ta̱ ítjòn kiì jngoò nangui ñánda 'ñó kjiìn nga tjoé‑la̱ xá ítjòn, i̱kjoàn kji̱nchrobà‑ne k'e̱ nga jye tjoé‑la̱ xá. q[ Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga nchi'nchré‑la̱ Jesús, koni s'ín tíbéno̱jmí kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga ya̱á koi̱ìts'ia̱ ni̱to̱n nga ko̱tìxoma Nainá; nga jè Jesús, jyeé kjo̱meè bijchó chrañà Jerusalén. Koií kjoa̱‑la̱, Jesús, tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn nga mìtsà k'oa̱s'ín ko̱ma.  ’'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, koií xá j'i̱‑na nga j'i̱ katsjià xi̱ta̱ xi kichijà, ti̱koa̱ j'i̱ kàchrjekàjñaà jé‑la̱ xi̱ta̱. Kjoa̱ xi mangásòn xi okóya kjoa̱ ts'e̱ to̱n (Mateo 25:14‑30) { Jesús kitsò‑la̱: ―Ngats'iì xi̱ta̱ nei‑la̱ ni'ya jè, na̱chrjein i̱'ndei̱, jyeé kòbitjokàjiìn kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín mokjeiín‑la̱ Zaqueo koni jè xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Abraham. b=K'e̱é tsasìjna kixi̱ Zaqueo, kitsò: ―Na̱'èn, osen tsojmì xi tjín‑na tsjaà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱; koa̱ tsà tjín xi̱ta̱ xi 'a̱n kiskoòna̱cha̱an‑la̱, ñijòn k'a ko̱kji tsjaà ngajo‑la̱. LJñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kijtseè nga ya̱ kisìkjáya ni'ya‑la̱ Zaqueo, tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱jno‑la̱ Jesús; kitsò nga ya̱ kisìkjáya ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱. gGZaqueo, ni̱to̱ón tsitajen. Tsjaá komà‑la̱ nga kitsjaà'nde‑la̱ ni'ya‑la̱. dAK'e̱ nga jahaya ndi̱yá Jesús, kiskoòtsejèn mijìn k'oa̱ kijtseèxkon Zaqueo nga ya̱ tíjna'a yá; kitsò‑la̱: ―Zaqueo, ni̱to̱ón tita̱ji̱in, i̱'ndei̱ mochjeén‑né nga ya̱ siìkjáya ni'ya‑lè. K'e̱é tsangachikon ítjòn, i̱kjoàn tsijin‑jno jngoò yá sicómoro nga mejèn‑la̱ skoe̱xkon Jesús koni s'ín kjoa̱hato. )Mejèn‑la̱ nga skoe̱xkon yá‑né xi 'mì Jesús; ta̱nga mìkiì ma kotsejèn‑la̱ nga kjìn ma‑ne xi̱ta̱, nga jtobá kji Zaqueo. 5 cYa̱ tíjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Zaqueo xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì; ti̱koa̱ 'ñó xi̱ta̱ nchi̱ná. h  KJesús k'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Jericó, tsibíts'ia̱ nga jahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá. ^ 5+Xi̱ta̱ jè, ni̱to̱ón kjòtsejèn‑la̱, i̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús; jeya kisìkíjna Nainá. Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi kijtseè kjoa̱ koi, ti̱koa̱á jeya kisìkíjna Nainá.q [*Jesús kitsò‑la̱: ―¡Kàtatsejèn‑lè! Koi‑né nga mokjeiín‑lè nga kòmandaà‑ne.  1)―¿Mé xi mejèn‑lè nga siìko̱‑lè? Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, kitsò: ―Na̱'èn, mejèn‑na nga kàtatsejèn‑na. '(K'e̱é tsasìjna Jesús; kitsò: “Nchrobáko̱ò.” K'e̱ nga ijchò kasìt'aà chrañà‑la̱ kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ~~]}|B{&z4yxwvu,t:srrEqqp5o=nRmWlkkUjigg_ff edccMb>ama`_^h]]\h[[ ZYX[WVUUT4SSRBQPPOO NNLMMLLKJ&IHfGbFEDD7CpCAA&??e>>2=Jè Salomón, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Roboam ki'mì; ko̱ jè Roboam, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Abías ki'mì; ko̱ jè Abías, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Asa ki'mì; {J qko̱ jè Isaí, jè komà na̱'èn‑la̱ xi David ki'mì xi xi̱ta̱xá ítjòn tsibìjna; koa̱ jè David, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Salomón ki'mì; ko̱ jè nea̱‑la̱ Salomón, jè xi komà chjo̱ón‑la̱ Urías nga sa̱ ítjòn. I ko̱ jè Salmón, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Booz ki'mì; ko̱ jè nea̱‑la̱ Booz, Rahab ki'mì. Ko̱ jè Booz, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Obed ki'mì; ko̱ jè nea̱‑la̱ Obed, Rut ki'mì. Ko̱ jè Obed, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Isaí ki'mì; EH ko̱ jè Aram, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Aminadab ki'mì; ko̱ jè Aminadab, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Naasón ki'mì; ko̱ jè Naasón, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Salmón ki'mì; ZG /Judá, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Fares ko̱ Zara ki'mì. Ko̱ jè nea̱‑la̱, Tamar ki'mì. Jè Fares, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Esrom ki'mì; ko̱ jè Esrom, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Aram ki'mì; YF -Jè Abraham, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Isaac ki'mì; ko̱ jè Isaac, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Jacob ki'mì; ko̱ jè Jacob, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Judá ki'mì, ko̱ jñà xi̱ta̱ 'ndse̱. E =Jè xo̱jo̱n xi oxki̱t'aà 'ín‑la̱ na̱'èn‑jchá kjiìn‑la̱ Jesucristo, xi ya̱ inchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ David ko̱ ts'e̱ Abraham. D 5Na̱chrjein inchijòn tsibìtsa̱jnaya i̱ngo̱ ítjòn nga kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá ti̱koa̱ jeya kisìkíjna.C+4Jñà xi̱ta̱‑la̱, k'e̱ nga jye chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ nga jeya kisìkíjna Jesús, kiì‑ne Jerusalén; 'ñó tsja kis'e‑la̱. RB3K'e̱ nga tísíjét'aà‑la̱, kitjámiì'nga nga kiì‑ne ngajmiì. 4Aa2K'e̱é kiìko̱ xi̱ta̱‑la̱ skanda ján na̱xa̱ndá Betania. Kiskímiì'nga tsja nga kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in jñà xi̱ta̱ koi. %@C1'A̱n sìkasén‑nò jè kjo̱tjò xi tsjá Na̱'èn‑na̱ koni s'ín kitsjaà tso'ba. Ta̱nga jñò, i̱í ti̱tsa̱jna na̱xa̱ndá Jerusalén skanda k'e̱ nga tjoé‑nò nga'ñó‑la̱ Nainá xi nchrobá‑ne ngajmiì. K'e̱ nga kiìmijìn ngajmiì Jesús (Marcos 16:19‑20) 1/Xi i̱t'aà ts'a̱n, Nainá si̱ìjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga si̱ìkájno jé‑la nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne. Jè 'én koi, mochjeén‑né nga ki̱nókjoa̱yajiìn yije‑la̱ xi̱ta̱ mats'ia̱ko̱‑ne Jerusalén kó nga tíjtsa i̱sò'nde. =.Kitsò‑la̱: ―K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò nga 'a̱n xi Cristo, [xi xó kisìkasén‑na Nainá], k'oa̱á s'ín tjínè‑na nga ki̱yá; ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein, kjoa̱áya‑na i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà. 4<a-K'e̱é kisìkichi̱ya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ mé‑ne nga kàtjahas'en‑jiìn‑la̱ koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n xi tjít'aà 'Én Tsjeè‑la̱ Nainá. ;-,K'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱: ―Jñà kjoa̱ xi komàt'ian, jñà‑né xi tsibeno̱jmí‑nò k'e̱ nga ti̱sa̱ tsohóti̱jnako̱‑nò. K'oa̱á s'ín kixan‑nò nga ki̱tasòn yije‑né koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n i̱t'aà ts'a̱n, jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá ko̱ xi tjít'aà libro ts'e̱ Salmo. R:+Jesús kiskoé, i̱kjoàn kiskine nga nguixko̱n jñà xi̱ta̱‑la̱. ]93*Kitsjaà i̱tsé‑la̱ ti̱n xi jye kichjàn, ko̱ tsjén‑la̱ cho̱ cera. l8Q)Ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱ mìkiì xátí kòkjeiín‑la̱ nga tsja komà‑la̱ ti̱koa̱ kisinchaàxkón nga kijtseèxkon Jesús; k'e̱é kiskònangui Jesús, kitsò‑la̱: ―¿A tjín chiba‑nò tsojmì xi ma chine? S7(K'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱, tsakó‑la̱ tsja ko̱ ndso̱ko̱. 6'Chítsejèn‑là ndsa̱a ko̱ ndso̱koaà. 'A̱n‑ná. Tjat'aà‑ná ndsa̱a koa̱ chítsejèn‑ná. Jngoò xi̱ta̱ xi tà ini̱ma̱, tsjìn‑la̱ yijo, ti̱koa̱á tsjìn‑la̱ nindaà, ta̱nga 'a̱n, tjín‑na koni s'ín titsa̱'yaà‑ná. 5'&Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: ―¿Mé tà ndaà tsakjoòn‑nò? ¿Mé‑ne k'oa̱ tsò‑ne kjo̱hítsjeèn xi bitjojiìn ini̱ma̱‑nò? %4C%Jñà xi̱ta̱ koi, tsí ndaà kitsakjòn, koa̱ tsí ndaà kisinchaàxkón; k'e̱ nga kijtseè, komà‑la̱ tsà tà ini̱ma̱‑la̱ mik'en‑né. X3)$Tákó ti̱k'e̱é nchichja̱‑ìsa nga nchibéno̱jmí‑la̱ xíkjín kjoa̱ koi, nga tsasìjnajiìn osen‑la̱ Jesús; kisìhixat'aà, kitsò‑la̱: ―Nainá, 'nchán kàtasíkítsa̱jna‑nò. [2/#K'e̱é tsibéno̱jmí jñà xi̱ta̱ xi jò ma‑ne kó s'ín komàt'in ya̱ i̱ya ndi̱yá koa̱ kó s'ín komà nga kijtseèxkon Jesús k'e̱ nga kisìxkoa̱ya i̱nchra̱jín. K'e̱ nga jè Jesús tsatsejèn‑jiìn osen ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ (Mateo 28:16‑20; Marcos 16:14‑18; Juan 20:19‑23) !1;"Jñà xi̱ta̱ xi tejngoò ma‑ne kitsò‑la̱ xíkjín: ―Kixi̱í kjoa̱, jyeé kòfaáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús; jyeé kòbeèxkon Simón. e0C!Mì ti̱ kiì kiskoòñà‑ne, kisìkátji ni̱to̱ón‑ne nga kiì‑ne Jerusalén; ijchò ìjngoò k'a‑ne jngoò ni'ya ñánda títsa̱jnajtín xíkjín xi tejngoò ma‑ne ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í‑ìsa. h/I K'e̱é kitsò‑la̱ xíkjín: ―Koií‑la kjoa̱‑la̱ nga ndaà kòmatsja‑la̱ ini̱ma̱‑ná k'e̱ nga tíhóko̱no̱jmí‑ná ya̱ i̱ya ndi̱yá nga tíbéno̱jmí‑ná kjoa̱ ts'e̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. .K'e̱é kitáx'a̱ xko̱n; kijtseèxkon nga jè Jesús; ta̱nga jè Jesús, tà kichijà‑né nga nguixko̱n xi̱ta̱ koi. )-KK'e̱ nga jye títsa̱jnat'aà ími̱xa̱, kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, kisìxkoa̱ya, i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱. d,ATa̱nga jñà xi̱ta̱ koi, kjo̱'ñó kis'iìn‑la̱ nga kisìkíjna; kitsò‑la̱: ―Ti̱jnako̱‑náje̱n; jyeé kjòhoxòn, jye kiskaàtjì ts'oí. Jè Jesús, kòkjeiín‑la̱; jahas'en ni'ya; tsibìjnako̱. + K'e̱ nga ijchò ya̱ na̱xa̱ndá ñánda nchifì xi̱ta̱ koi, Jesús, k'oa̱á kis'iìn koni tsà ìsa̱ kjiìn tífì. .*UTsibéno̱jmíya‑la̱ kó tsòya‑ne koni s'ín tíchja̱ ngats'iì Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Tsibíts'ia̱ko̱‑ne xo̱jo̱n xi kiskiì Moisés; i̱kjoàn tsibéno̱jmíya‑la̱ ngats'iì xo̱jo̱n xi kiskiì jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. P)¿A mìtsà tíjiìn‑nò? K'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá], nga ítjòn si̱ìkjeiín kjo̱'in, i̱kjoàn kjoa̱has'en ngajmiì ñánda jeya kíjna. \(1K'e̱é kitsò Jesús: ―¡Mé tà tòndo̱‑nò ti̱koa̱ mé tà tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò nga mìkiì ndaà mokjeiín‑nò kjoa̱ xi kitsò jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá! Q'K'e̱é kòfì i'nga xi̱ta̱ xingui̱‑je̱n xi kòfì katsejèn‑la̱ nga̱jo̱ mik'en, k'oa̱á ti̱s'ín kàbeèxkon koni s'ín kàtsò jñà íchjín ta̱nga jè Jesús, mì xó kiì kòbeè. &%nga mì xó kiì kàsakó‑la̱ yijo‑la̱ Jesús; ti̱koa̱ kàbeèxkon xó àkja̱le̱ xi kàtsò‑xó‑la̱: Jesús tíjnakon‑né. X%)Ti̱koa̱á tjín i'nga íchjín xi títsa̱jnajiìn‑na̱je̱n, xi ta̱jñòya kòfì katsejèn‑la̱ jè nga̱jo̱ mik'en. K'e̱ nga kòf'iì‑ne kàbincháxkón‑naje̱n nga kàbéno̱jmí‑naje̱n m$SNgaje̱n, titsa̱chiñá‑la̱je̱n, bixón‑náje̱n tsà jè Mesías xi si̱ìkítsa̱jnandei̱í‑ne xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel. Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé tjín‑la̱ jàn na̱chrjein nga k'oa̱s'ín komà kjoa̱ koi. # Xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱xá tsa̱je̱n, kisìnga̱tsja xi̱ta̱ Romano nga kisìk'en, tsohót'aà krò. N"Jesús kitsò: ―¿Mé kjoa̱‑ne? Jñà xi̱ta̱ koi kitsò‑la̱: ―Kjoa̱ ts'e̱ Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱, jè xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá; kis'eé‑la̱ nga'ñó, ma yijeé‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, ni̱ta̱ mé 'én‑ne nga nguixko̱n Nainá, nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. X!)K'e̱é kiìchja̱ Cleofas, kitsò: ―Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, tà ji̱ ta̱ jngoò‑lè xi mìkiì tíjiìn‑lè jè kjoa̱ xi komà ján Jerusalén, jñà na̱chrjein xi tsato.  Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé 'én xi o̱ndaà chibàya‑nò nga tjaàya ndi̱yá? ¿Mé‑ne ba tjín‑nò? a;Ta̱nga jñà, k'oa̱á komà‑la̱ koni tsà tíchjoà xko̱n, mìkiì kijtseèxkon. /Nga nchijoóno̱jmí ti̱koa̱ nchikjònangui‑la̱ xíkjín ijchòtji̱ngui chrañà‑la̱ xi ti̱jè‑ne Jesús xi ta̱ña tsobáhijtako̱. V%Nga nchifì ya̱ ndi̱yá, koií nchijoóya‑ne ngats'iì kjoa̱ xi komà. B} Ti̱jè‑ne na̱chrjein, jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús nchifì jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Emaús, xi tjín‑la̱ tsà tejngoò kilómetro skanda ján Jerusalén. -S Ta̱nga jè Pedro, tsangachikon, kiì katsejèn‑la̱ nga̱jo̱ mik'en; k'e̱ nga kiskoòtsejèn‑s'en nga̱jo̱, kijtseè nga tà jñà kjioò nikje xi kisìjtéjiìn Jesús. I̱kjoàn kiì‑ne ni'ya‑la̱; tà kjòxkón‑la̱ kjoa̱ xi komà. Ndi̱yá Emaús (Marcos 16:12‑13) *M Ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱ Jesús, xi kjoa̱ ni̱to̱n, tà kjoa̱ská komà‑la̱; mìkiì kòkjeiín‑la̱ 'én xi tsibéno̱jmí‑la̱ jñà íchjín. eC Jñà íchjín koi, jè xi 'mì María Magdalena, Juana, María xi nea̱‑la̱ ma‑ne Jacobo ko̱ xi kj'ei̱í íchjín‑ìsa; jñà xi ijchòko̱ 'én nga tsibéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱. 2] K'e̱ nga j'iì‑ne nga kiì katsejèn‑la̱ nga̱jo̱ mik'en, tsibéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ xi tejngoò ma‑ne ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga. Z-Jñà íchjín koi, k'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ koni s'ín kitsò Jesús. Cnga kitsò: “Mochjeén‑né nga jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱, jñà ko̱nga̱tsja xi̱ta̱ jé nga ko̱òt'aà krò ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑la̱.” Mì ti̱ yá tjín‑ne i̱jndé, jyeé kòfaáya‑la̱. Ti̱kítsjeèn koni s'ín kitsò‑nò k'e̱ nga ti̱sa̱ tsibìjna Galilea, LÍchjín koi, tà kitsakjòn‑la̱; chincha‑ñiat'aà nangui. K'e̱é kitsò jñà xi̱ta̱ x'i̱n xi jò ma‑ne: ―¿Mé‑ne i̱ binchaàtsjijiìn‑là mik'en jè xi̱ta̱ xi tíjnakon? K'e̱ nga nchisíkájno íchjín koi, tà ni̱to̱ón chinchat'aà jò‑la̱ xi̱ta̱ x'i̱n xi íkjá nikje xi ote ni'ín kjoàn. oWK'e̱ nga jahas'en‑ngui nga̱jo̱ mì ti̱ kiì kjòtsji‑la̱ yijo‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús. hIK'e̱ nga ijchò, kijtseè jè nda̱jo̱ xi tíchjoàjto‑la̱ nga̱jo̱ mik'en, xìn kijna.  Jè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, 'ñó ta̱jñòya kiì jñà íchjín ya̱ nga̱jo̱ mik'en ñánda kisìhijiìn Jesús nga kiìko̱ xkiì jne̱ xi tsibítsa̱jnandaà nga ki̱ìxten‑jno yijo‑la̱ Jesús; ti̱koa̱ kjihijtako̱ íchjín xi kj'ei̱í. R8K'e̱ nga j'iì‑ne ni'ya‑la̱ tsibìtsa̱jnandaà xkiì xi 'ñó ndaà jne̱ ko̱ xkiì na̱'yo̱. I̱kjoàn kisìkjáya íchjín jè na̱chrjein nìkjáya, koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma.'G7Jñà íchjín xi tji̱ko̱ kóni nga inchrobà‑ne Galilea, kiìtji̱ngui‑la̱; kijtseèxkon nga̱jo̱ mik'en kó s'ín kisijna yijo‑la̱ Jesús.  6Na̱chrjein jè, víspera‑la̱ s'eí Paxko̱‑né; jye kjo̱meè bijchó hora nga ko̱ts'ia̱ jè na̱chrjein nìkjáya. } s5Kiskónáje̱n‑t'aà krò; kisìkájté jngoò nikje lino chroba. I̱kjoàn kiì kíhijiìn. Kiskinìs'en‑ngui jngoò nga̱jo̱ mik'en ñánda nga xó k'oa̱s'ín kitáx'a̱‑ne na̱xi̱. I̱'nde jè, ni̱ sa̱á jngoò mik'en sihijiìn. [ /4Kiìkon Pilato; kiì síjé'nde‑la̱ nga kji̱nchrobàko̱ yijo‑la̱ Jesús. L 3Jè José, ti̱koa̱á tíkoñaá‑la̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá; mìkiì tíjngoò‑ikon koni s'ín tsajoóya‑ne xi̱ta̱xá xíkjín koni s'ín kisìko̱ Jesús.  2Tíjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì José xi 'ñó ndaà xi̱ta̱, ti̱koa̱á xi̱ta̱ kixi̱‑né. Ya̱á i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Arimatea, jngoò na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Judea. Ti̱koa̱á xá ítjòn tjín‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. ta1Ngats'iì xi̱ta̱ xi beèxkon Jesús ko̱ íchjín xi inchrobà‑tji̱ngui‑la̱ skanda ján Galilea, kjiìn jncha‑ne nga nchikotsejèn‑la̱. K'e̱ nga kisìhijiìn Jesús (Mateo 27:57‑61; Marcos 15:42‑47; Juan 19:38‑42) [/0Ngats'iì xi̱ta̱ xi chixoña nga nchikotsejèn, k'e̱ nga jye kijtseè kjoa̱ xi komà, kiì‑ne ni'ya‑la̱; kisìjts'iìn‑sòn ini̱ma̱‑la̱ nga 'ñó tse kjoa̱ba kis'ejiìn ini̱ma̱‑la̱. 9k/Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ koi koni s'ín komà, kijtseèxkón Nainá, kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱, xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ kixi̱‑né. }s.Jesús 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Na̱'èn, ndsei̱i bíjnaya ini̱ma̱‑na̱! K'e̱ nga jye o̱kitsò, k'en. uc-Jè ts'oí, kòjñò, koa̱ jè nikje xi tjo̱hóya jngohosen i̱ngo̱ ítjòn, jòya komà nga kixojndà. fE,K'e̱ nga ijchò nchisen, kòjñò nga tíjtsa i̱sò'nde skanda xi jàn nga nguixòn. eC+K'e̱é kitsò Jesús: ―O̱kixi̱í xi xan‑lè; i̱'ndei̱, ján ki̱jnako̱‑ná ngajmiì ya̱ i̱'nde ñánda 'ñó ndaà choòn. K'e̱ nga k'en Jesús (Mateo 27:45‑56; Marcos 15:33‑41; Juan 19:28‑30) q[*K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Ti̱kítsjeèn‑ná k'e̱ nga jye kíts'i̱i nga ko̱ti̱xomai. :m)Xi o̱kixi̱, jñá ok'ín‑ná nga si̱kjiaán kjo̱'in nga kíchjiá jé‑ná, koi kjoa̱‑la̱ nga 'ñó ch'o ki'né; ta̱nga jè xi̱ta̱ jè, ni̱mé xi ch'o kis'iìn. -(Jè xi̱ta̱ xi ìjngoò tsohótiko̱ xíkjín, kitsò‑la̱: ―¿A mì tsakjoòn‑la̱ Nainá nga ngásòn kjo̱'in titsa̱nìkjiaán? )~K'Jñà xi̱ta̱ xi tse jé tjín‑la̱ xi ti̱koa̱ ya̱ tjo̱hónguit'aà krò, jngoò xi 'ñó 'nga kiìchja̱ko̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¡Tsà ji̱‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑lè Nainá], ti̱kíjnandei̱í yijo‑lè ti̱koa̱ ti̱kítsa̱jnandei̱í‑náje̱n! 0}Y&Ti̱koa̱ tjít'aàsòn‑la̱ sko̱ krò xi 'én griego, 'én latín, ko̱ 'én hebreo xi tsò: “Jè jèe̱ xi Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” ||q%Kitsò‑la̱: ―¡Tsà ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío, ti̱kíjnandei̱í yijo‑lè! {%$Ti̱koa̱á jñà soldado kisìsobà‑la̱ Jesús. Ijchò kinchat'aà chrañà‑la̱; kitsjaà‑la̱ nandá vinagre nga si̱ìkiì. #z?#Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nchikotsejèn‑la̱; ti̱koa̱ jñà xi̱ta̱xá ítjòn nchisísobà‑la̱, nchitsò: ―Xi̱ta̱ xi kj'ei̱í tsachrjetjì kjo̱'in; tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè xi Cristo xi xó k'oa̱s'ín jaàjiìn‑ne Nainá, kàtachrjetjì kjo̱'in yijo‑la̱. Uy#"K'e̱é kitsò Jesús: ―Na̱'èn, ti̱jchàat'aà‑la̱; mìkiì beè mé kjoa̱ xi s'ín. I̱kjoàn jñà soldado kisìskáko̱ nikje‑la̱ Jesús nga kisìka'bí‑la̱ xíkjín yá ts'e̱ ko̱ma. x}!K'e̱ nga ijchòko̱ ya̱ i̱'nde ñánda 'mì I̱'nde Sko̱ Mik'en, tsasíjnat'aà krò Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi jò ma‑ne, jñà xi tse jé tjín‑la̱; jngoò, tsasíjnat'aà nga kixi̱‑la̱ koa̱ jngoò, tsasíjnat'aà nga ngaskón‑la̱. hwI Ti̱koa̱ kiìko̱ jò xi̱ta̱ xi tse jé tjín‑la̱ nga ti̱koa̱ krò ki̱yát'aà. Cv'A̱n, koni jngoò yá xkoén, ta̱nga 'ñó ch'o síko̱‑na xi̱ta̱; jñò xi xi̱ta̱ Jerusalén tsa̱jòn, ìsa̱á tà 'ñó ch'o si̱ìko̱‑nò xi̱ta̱ koni jñà yá kixì. Kjìn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tji̱ngui‑la̱, ti̱koa̱á kjìn íchjín tji̱ngui‑la̱ xi kjindáyakeè nga mahi̱ma̱keè kjoa̱ xi tímat'in Jesús. qyK'e̱ nga kiìko̱ Jesús nga kiì sík'en i̱t'aà krò, kitsobà'ñó jngoò xi̱ta̱ xi tínchrobá‑ne rancho̱‑la̱ xi 'mì Simón xi ya̱ i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Cirene; jè kisìk'ajen krò nga kiìtji̱nguiko̱‑la̱ Jesús. Xp)Kisìkíjnandei̱í Barrabás, xi̱ta̱ xi xó k'oa̱s'ín kisìjé‑ne na̱xa̱ndá xi tíjna'ya nda̱yá nga kjoa̱siì tsohótsji koa̱ xi̱ta̱ kisìk'en. I̱kjoàn kisìnga̱tsja Jesús nga k'oa̱s'ín kàtasíko̱ koni s'ín mejèn‑la̱. K'e̱ nga kisit'aà krò Jesús (Mateo 27:32‑44; Marcos 15:21‑32; Juan 19:17‑27) ao;Jè Pilato kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtitasòn koni s'ín síjé xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. gnGSiì kis'iìn xi̱ta̱, 'ñó kiìchja̱ nga mejèn‑la̱ krò si̱t'aà Jesús. Koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó chja̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kisìkijne nga kisìkitasòn Pilato. mXi ma‑ne jàn k'a kitsò‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: ―¿Mé jé xi tsohótsji, mé‑ne ki̱yá‑ne? 'A̱n, ni̱mé jé sakó‑na xi i̱t'aà ts'e̱ nga ki̱yá. Ti̱koa̱á‑ne tsjaà‑la̱ kjo̱'in, i̱kjoàn siìkíjnandei̱í‑na. wlgTa̱nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Tjat'aà krò! ¡Tjat'aà krò! wkgPilato, mejèn‑la̱ nga si̱ìkíjnandei̱í Jesús; ìjngoò k'a kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. j1Barrabás, nda̱yá tíjna koií kjoa̱‑la̱ nga xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén kisìkjaán‑kjoò ti̱koa̱ xi̱ta̱ kisìk'en jngoò. i-Ta̱nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, tà jngoò jta̱á kiì ngats'iì, kitsò: ―¡Kàtiyaà Jesús; ti̱kíjnandei̱í‑náje̱n Barrabás! h K'oa̱á s'ín tjínè‑la̱, k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱, bìjnandei̱í jngoò xi̱ta̱ xi nda̱yá títsa̱jna'ya. EgTsjaà‑la̱ kjo̱'in, i̱kjoàn siìkíjnandei̱í‑na. f-’Ti̱koa̱á jè Herodes, kisìkasén ìjngoò k'a‑na xi̱ta̱ jè nga ni̱mé jé kisakòt'aà‑la̱. Tsjìn‑la̱ jé nga ki̱yá. e kitsò‑la̱: ―Jñò, kinìkasén‑ná xi̱ta̱ jè nga onguioò; bixón‑nó nga kjoa̱siì ótsji‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; ta̱nga 'a̱n, kiskònanguií‑la̱ nga nguixkoòn; ngats'iì 'én xi 'bioò, ni̱mé jé sakó‑na i̱t'aà ts'e̱. d} Pilato tsibíxkóya jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ jñà xi̱ta̱xá, ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ncU Na̱chrjein jè, tsajoóndaà‑ne jè Pilato ko̱ Herodes; k'e̱ nga sa̱ ítjòn, kondra̱á títsa̱jna‑la̱ xíkjín. K'e̱ nga kitjoònè kjoa̱ Jesús nga ki̱yá (Mateo 27:15‑26; Marcos 15:6‑15; Juan 18:39–19:16) Wb' Jè Herodes ko̱ soldado‑la̱ tsachrjekàngui‑né; kisìkákjá nikje xi 'ñó ndaà kjoàn koni ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn nga kisìsobà‑la̱; i̱kjoàn kisìkasén ìjngoò k'a‑la̱ jè Pilato. ,aQ Ti̱koa̱á ya̱á títsa̱jna jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga 'ñó nchihóngui. d`A Kjìn sko̱ya kjoa̱ kiskònangui‑la̱, ta̱nga jè Jesús, ni̱jngoò 'én kiìchja̱. ^_5Herodes, k'e̱ nga kijtseèxkon Jesús, 'ñó tsja komà‑la̱ nga kjòtseé mejèn‑la̱ nga skoe̱xkon, nga jyeé kjìn kjoa̱ kiì'nchré xi i̱t'aà ts'e̱. Mejèn‑la̱ skoe̱ jngoò kjo̱xkón xi s'ín. a^;K'e̱ nga kis'eno̱jmí‑la̱ nga ya̱ i̱'nde‑la̱, kisìkasén‑la̱ jè xi̱ta̱ xi tíjna xi̱ta̱xá ítjòn Galilea xi 'mì Herodes; jñà na̱chrjein koi, ti̱koa̱á ján tíjna na̱xa̱ndá Jerusalén. ]yK'e̱ nga kiì'nchré Pilato jè 'én xi tsò, Galilea, kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱: ¿A ya̱á i̱'nde‑la̱? 2\]Ta̱nga jñà xi̱ta̱, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ nga tsohóngui, kitsò: ―Kj'ei̱í s'ín okóya‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga ótsji‑la̱ kjoa̱siì. Tsibíts'ia̱‑ne nangui Galilea, kóho̱kji nangui Judea, skanda i̱ Jerusalén. K'e̱ nga kiìko̱ Jesús ñánda tíjna Herodes "[=Pilato kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: ―Ni̱mé jé xi matsji‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. 8ZiJè Pilato kiskònangui, kitsò‑la̱: ―¿A ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío? Kitsò Jesús: ―Ngaji̱í xi k'oa̱ si nga 'a̱n‑ná. Y-K'e̱ nga ijchòko̱ nguixko̱n Pilato, jñà xi̱ta̱ tsibíts'ia̱ nga tsohóngui, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, kjòtsji‑naje̱n nga kj'ei̱í ndi̱yá fìko̱ na̱xa̱ndá‑ná. Tsò‑né nga mì xó kiì kíchjítjiá tsojmì xi i̱t'aà ts'e̱ César, xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma; ti̱koa̱á tsò‑né nga jè xó xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá] nga xi̱ta̱xá ítjòn kíjna. QX Tsasítje̱n ngats'iì xi̱ta̱, kiìko̱ Jesús ñánda tíjna Pilato. 0WYGK'e̱é kitsò jñà xi̱ta̱: ―¿Yá xi̱ta̱ xi mochjeén‑ìsa̱‑ná xi tsja 'én? Jñá sobá titsa̱na'yà‑lá koni s'ín tíchja̱‑ne tso'ba.'VGFNgats'iì xi̱ta̱ kitsò: ―¿A ngaji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè? Jesús kitsò‑la̱: ―Jñò sobà xi o̱bixón nga 'a̱n‑ná. /UWEJyeé ijchò hora‑la̱ nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ ya̱á kóti̱jnat'aà kixi̱‑la̱ Nainá xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. sT_DTsà 'a̱n skònangui‑nò, jñò, mìkiì ki̱nókjoa̱a ti̱koa̱á mìkiì si̱kíjnandei̱í‑ná. SSC―Koa̱tìn‑náje̱n, ¿a ngaji̱‑né xi Cristo, [xi xó kisìkasén‑lè Nainá], o xi majìn‑né? Jesús kitsò: ―Tsà k'oa̱ xán‑nò: “'A̱n‑ná”, mìkiì ko̱kjeiín‑nò. 9RkBK'e̱ nga kis'e i̱sén, kjòxkóya jñà xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ xi̱ta̱ judío, xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés; kiìko̱ Jesús ya̱ ñánda maxkóya jñà xi̱ta̱xá ítjòn; i̱kjoàn kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ]Q3AKjìn kjoa̱ tjín‑ìsa xi kj'ei̱í xi 'ñó 'on kitsò‑la̱. K'e̱ nga kiìko̱ Jesús ñánda tíjna xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ xi̱ta̱ judío (Mateo 26:59‑66; Marcos 14:55‑64; Juan 18:19‑24) ~Pu@Tsibíchjoà xko̱n, i̱kjoàn kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¡Koa̱tìn‑náje̱n yá xi tí'beé‑lè! cO??Jñà xi̱ta̱ xi nchisíkinda̱ Jesús, kisìsobà‑la̱ ti̱koa̱ tsajá‑la̱. MN>Jè Pedro, k'e̱é itjo ni'ya, i̱kjoàn 'ñó jchán kiskindàya nga 'on komà‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. Kós'ín kiìchja̱ xi̱ta̱ xi kisìsobà‑la̱ Jesús (Mateo 26:67‑68; Marcos 14:65) M=Kisìkátjifaya Na̱'èn‑ná Jesús, kiskoòtsejèn‑la̱ Pedro. K'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ Pedro 'én xi kitsò‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesús nga kitsò‑la̱: “Jàn k'a k'oa̱ sí nga mìkiì yaxkon‑ná k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya kóxtí.” L<Pedro kitsò: ―Ngaji̱ x'i̱in, mìkiì be mé 'én xi ko̱'mì‑la̱. Ti̱k'e̱é‑ne tíchja̱ Pedro kiskindàya kóxtí. TK!;Nga komà i̱skan, tjín‑la̱ tsà jngoò hora, ti̱koa̱á 'ñó o̱kitsò nguì jngoò xi̱ta̱: ―Kixi̱í kjoa̱, xi̱ta̱ jè, ya̱á tsóhoko̱, ti̱koa̱á ya̱á i̱'nde‑la̱ Galilea. XJ):Xi komà ìjngoò tjò, nguì jngoò xi̱ta̱ kijtseèxkon Pedro, kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á ngaji̱, ya̱á tjaàkoi̱i Jesús. K'e̱é kitsò Pedro: ―Ngaji̱ x'i̱in, mìtsà ya̱ tsòhokoa̱a. rI]9Ta̱nga jè Pedro tsoho'mat'in‑né, kitsò: ―Ngaji̱ chjo̱ón, xi̱ta̱ jè, mìkiì bexkoan. H18K'e̱é jngoò chjo̱ón chi̱'nda kijtseèxkon Pedro nga tíjna'ngui; kiskoò'an, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ti̱koa̱á ya̱á tsóhoko̱ Jesús. 2G]7Ya̱ jngoò osen ndi̱tsin, jñà xi̱ta̱ tsibítse jngoò ni'ín, i̱kjoàn tsibìtsa̱jna'ngui jngoò itjandiì. Ti̱koa̱ jè Pedro tsibìjnajiìn‑la̱ xi̱ta̱. F6Jesús, kitsobà'ñó xi̱ta̱, kiìko̱ ni'ya‑la̱ no̱'miì ítjòn. Jè Pedro, tà kjiìn tà kjiìn tsajmeètji̱ngui‑la̱. E5Na̱chrjein inchijòn tsohóti̱jnako̱‑nò ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; ¿mé‑ne nga mìkiì ya̱ kindobà'ñó‑ná? Koií kjoa̱‑la̱ nga jè hora jè nga jñò choòn, tsa̱jòn‑nò k'e̱ nga jè xi̱ta̱ nei̱í tíhotíxoma. K'e̱ nga jè Pedro mìkiì tsibéno̱jmí nga beèxkon Jesús (Mateo 26:57‑58, 69‑75; Marcos 14:53‑54, 66‑72; Juan 18:12‑18, 25‑27) +DO4K'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi j'iìkjaá xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn ko̱ xi̱ta̱ jchínga: ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín kà'nè‑nò nga ki̱cha̱ machìti̱n ko̱ yá kich'à koni tsà jngoò xi̱ta̱ chijé kòf'ìi̱chjaà? C+3K'e̱é kitsò Jesús: ―¡Kì k'oa̱á nìko̱o, kàtje kjoa̱! I̱kjoàn tsohót'aà‑la̱ tsja líká‑la̱; ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. B#2Jngoò xi̱ta̱‑la̱ Jesús tsajá‑la̱ ki̱cha̱ ndojò jè chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn, tsatet'aà líká kixi̱‑la̱. -AS1Jñà xi̱ta̱‑la̱ xi i'nga, k'e̱ nga kijtseè kjoa̱ xi ko̱mat'in Jesús, kitsò: ―Na̱'èn, ¿a mejèn‑lè nga ki̱ch'on‑je̱n ki̱cha̱ ndojò? 4@a0Jè Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱ Judas, ¿a k'oa̱á s'ín tà jngoò kjoa̱ xi chine'aá nìnga̱tsja‑ná 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱? w?g/Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús, kjìn xi̱ta̱ ijchò; jè tsó'ba ítjòn Judas, xi ya̱ itjojiìn ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne. K'e̱ nga ijchò, kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ Jesús nga kiskine'a. g>G.Kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne titsa̱yijòfè‑nò? Ti̱sítje̱en, tìtsi'ba‑là Nainá mé‑ne nga mì jé ska̱jñoò. Kií komà k'e̱ nga kindobà'ñó Jesús (Mateo 26:47‑56; Marcos 14:43‑50; Juan 18:2‑11) t=a-K'e̱ nga jye kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá, kiì ìjngoò k'a‑ne ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Ta̱nga k'e̱ nga ijchò, jyeé kjiyijòfè, koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó 'on ma‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. H< ,Nga tse kjo̱'in tísíkjeiín ini̱ma̱‑la̱, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá; chi̱ba̱‑la̱ kitjoòndá‑né, jè ndátsjèya‑la̱ xi chixòt'aà nangui, jní kjoàn. ";=+K'e̱ nga tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá tsatsejèn jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi inchrobà‑ne ngajmiì nga kitsjaà‑ìsa‑la̱ nga'ñó. :-*Kitsò: ―Na̱'èn, tsà mejèn‑lè, chja̱àxìn‑ná kjo̱'in jè; ta̱nga mìtsà jè ki̱tasòn 'én‑na̱, jè kàtabitasòn tsi̱ji. 09Y)K'e̱é tsasìt'aà xìn chiba‑la̱ koni kji saté jngoò nda̱jo̱ k'e̱ jngoò xi̱ta̱ osén. Tsasèn‑xkó'nchi, i̱kjoàn kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá. 8(K'e̱ nga ijchò i̱'nde jè, kitsò‑la̱ xi̱ta̱‑la̱: ―Tìtsi'ba‑là Nainá mé‑ne nga mì jé ska̱jñoò. 67e'Jesús kiì nga kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá ya̱ ñánda 'mì nindoò Yá Olivo koni s'ín s'ín kjit'aà; i̱kjoàn kiìtji̱ngui xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. n6U&Jñà xi̱ta̱‑la̱ kitsò: ―Na̱'èn, kjioò jò‑naje̱n ki̱cha̱ ndojò i̱jndé. Jè Jesús kitsò: ―Kàtje kjoa̱. K'e̱ nga jè Jesús tsibítsi'ba ya̱ nindoò Yá Olivo (Mateo 26:36‑46; Marcos 14:32‑42) O5%K'oa̱á xán‑nò nga tjínè‑la̱ nga ki̱tasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n xi tjít'aà 'Én Tsjeè‑la̱ Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n nga tsò: “K'oa̱á s'ín skoe̱‑ikon koni jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì ndaà s'ín.” Koni s'ín tíchja̱ 'Én Tsjeè‑la̱ Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n, ki̱tasòn yije‑né. 4$K'e̱é kitsò‑la̱: ―I̱'ndei̱, jè xi tjín‑la̱ chijtsa to̱n, kàtakjoé; ti̱koa̱ jè xi tjín‑la̱ na̱'ya kàtakjoé; ko̱ jè xi tsjìn‑la̱ ki̱cha̱ ndojò, kàtatíjna na̱chro̱kisòn‑la̱ koa̱ kàtatse ki̱cha̱‑la̱. 3)#Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―K'e̱ nga kisìkasén‑nò nga tsanguió nìka'bió 'én‑na̱ nga mìkiì kich'à to̱n, mìkiì kich'à chijtsa, mìkiì xo̱xté kitsjaya, ¿mé xi kisìchjaàt'aà‑nò? Jñà xi̱ta̱ kitsò: ―Ni̱mé‑jèn. u2c"Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱ Pedro, k'oa̱á xan‑lè, i̱'ndei̱, jàn k'a k'oa̱ sí nga mìkiì yaxkon‑ná k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya kóxtí. K'e̱ nga jye kjòchrañà na̱chrjein nga k'oi̱‑la̱ kjo̱'in Jesús 1!Simón kitsò: ―Na̱'èn, tìjna̱ndaà‑ná nga kjíko̱‑lè na̱s'ín nda̱yá k'oín, na̱s'ín skanda ki̱yáko̱‑lè. n0U ’Ta̱nga 'a̱n, tsibìtsi'batjì‑lè mé‑ne nga mì jchi̱jat'aà‑lè nga mokjeiín‑lè xi i̱t'aà ts'a̱n. K'e̱ nga jye si̱kátjifaya‑ne xi i̱t'aà ts'a̱n, ti̱si̱koi̱i xingui̱i nga kixi̱ kítsa̱jna. /)Kiìchja̱‑ìsa Na̱'èn‑ná, kitsò: ―Simón, Simón, jè xi̱ta̱ nei̱í kisìjé'nde nga mejèn‑la̱ 'ñó skót'aà‑nò. K'e̱ nga skót'aà‑nò, ya̱á jcha̱‑la̱ yá‑né xi ndaà ko̱ xi mìkiì ndaà, koni s'ín nìko̱ trigo nga matsjeè. w.gmé‑ne jñò, ya̱ ki̱chioò ti̱koa̱ s'io̱o ya̱ i̱t'aà ími̱xa̱‑na̱ ñánda tìhotiìxoma, ti̱koa̱ ya̱ ki̱tsa̱jnasòn íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma nga jñò, kíndaàjiìn‑là xi̱ta̱ xi tejò tje̱‑la̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel. 'Én xi kiìchja̱ Jesús nga jè Pedro kjó'mat'in (Mateo 26:31‑35; Marcos 14:27‑31; Juan 13:36‑38) -1Koií kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n siìnga̱tsja‑nò kjo̱tíxoma nga jñò ko̱ti̱xomaà koni s'ín kisìnga̱tsja‑na Nainá xi Na̱'èn‑na̱, ,’Skanda kó‑ne nga tàts'en‑la̱ kjoa̱, jñò‑nò xi titsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi tímat'ian. +¿Yá‑né xi tíjna ítjòn? ¿A jè xi bìjnat'aà ími̱xa̱, o xi jè xi bíya tsojmì? ¿A mìtsà jè xi bìjnat'aà ími̱xa̱? Ta̱nga i̱'ndei̱, mìkiì k'oa̱s'ín ko̱ma. 'A̱n, tìjna̱jiìn‑nò koni jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda xi síxá‑nò. *6~z}|| {\zxwRvxu thsrrSqp]o=nmlkjihhfedcbc`v_^^O]][ZZ!YfWVUUzTKSRQP6O NMLKKJpIHGG+EE DICBAA @@?>=’K'e̱ nga bìtsi'ba, kì k'oa̱á 'nè koni s'ín xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱. Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga bítsi'ba‑la̱ Nainá, tsjakeè‑né nga bincha kixi̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ko̱ ya̱ chrja̱ngui̱‑la̱ ndi̱tsi̱n ñánda kjìn xi̱ta̱ kotsejèn‑la̱ nga Nainá bítsi'ba‑la̱. Xi o̱kixi̱ k'oa̱á xan‑nò, jñà xi̱ta̱ koi, jyeé tjín‑la̱ chjí‑la̱ [nga nguixko̱n xi̱ta̱. Mì ti̱ mé si̱ìchikon‑t'in‑ne Nainá.] ERTjà'ma‑là jè kjo̱ndaà‑nò; k'e̱ nga jè Na̱'èn‑ná skoe̱ jè xi kjoa̱'ma, jè tsjá‑nò chjí‑nò. Kiís'ín t'e̱en k'e̱ nga bìtsi'ba‑lá Nainá (Lucas 11:2‑4) !Q;K'e̱ nga tsà tsojmì k'oi̱ kjo̱tjò‑là xi̱ta̱ i̱ma̱, mochjeén‑né nga mì yá xi̱ta̱ xi skoe̱; ni̱ jè skoe̱ xi 'ñó amigo chibá. rP]K'e̱ nga jngoò kjo̱ndaà k'oi̱i‑là xi̱ta̱ i̱ma̱, kì kiì bèno̱jmí‑là ngats'iì xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, koni s'ín xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ko̱ ya̱ ndi̱yá nga tsjá kjo̱tjò‑la̱ tsojmì xi̱ta̱; tà jé xi mejèn‑la̱ nga skoe̱ yije xi̱ta̱. Ta̱nga o̱kixi̱í xi xan‑nò, jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'ín, jyeé tjín‑la̱ chjí‑la̱ [nga nguixko̱n xi̱ta̱. Mì ti̱ mé si̱ìchikon‑t'in‑ne Nainá.] 3O a’K'e̱ nga ndaà tjín kjoa̱ xi 'nè, ti̱kinda̱ko̱‑nò yijo‑nò; kì tà k'e̱é k'oa̱ 'nè k'e̱ nga nguixko̱n xi̱ta̱, tsà tà jè xi mejèn‑nò nga skoe̱‑nò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. Tsà k'oa̱s'ín s'e̱en, Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì mìkiì si̱ìchikon‑t'in‑nò. ~Nu0Jñò, nguì kjoa̱kixi̱í t'e̱en, koni jè Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì nga nguì kjoa̱kixi̱í s'ín.MM/Tsà tà jñà xi̱ta̱ xinguio̱o xi 'ndsè chiba si̱xat'aà, ¿a k'oa̱á ma‑nò nga 'ñó ndaà titsa̱'nè?; nga ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon Nainá, k'oa̱á ti̱s'ín. :Lm.Jñò, tsà tà jñà matsjacha xi̱ta̱ xi matsjakeè‑nò, ni̱ mé kjo̱ndaà xi s'e̱‑nò; nga k'oa̱á ti̱s'ín jñà xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ts'e̱ Roma. K-Tsà k'oa̱s'ín s'e̱én, ki'ndí‑la̱ Nainá xi tíjna ngajmiì ko̱ma; Nainá síhiseèn‑la̱ ndobá‑la̱ ts'oí xi̱ta̱ xi ndaà ko̱ xi mì kì ndaà; ti̱koa̱á Nainá sík'a‑la̱ jtsí jñà xi̱ta̱ kixi̱ ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ kixi̱. xJi,Ta̱nga 'a̱n k'oa̱á xan‑nò: Ti̱tsjacha jñà xi kondra̱‑nò, ti̱chikon‑t'ioòn jñà xi chja̱'on‑ko̱‑nò, ndaà ti̱ko̱o jñà xi jtikeè‑nò, titsi'batjiò jñà xi ch'o tsò‑nò ko̱ jñà xi ch'o síko̱‑nò. I+’Ti̱koa̱á jye kina'yà koni ki'mì‑nò kjòtseé: “Ti̱tsjacha xi̱ta̱ xinguio̱o ko̱ ti̱jticha kondra̱‑nò.” {Ho*Tsà yá xi̱ta̱ xi síjé‑nò tsojmì, tjiì‑là; ko̱ tsà jngoò xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ ski̱ñat'aà‑nò tsojmì, kì 'mì‑là: mìkiì ko̱ma. Kó s'ín si̱ko̱o jñà xi̱ta̱ xi majtikeè‑nò (Lucas 6:27‑28, 32‑36) (GI)Tsà jngoò xi̱ta̱ xi kjò'ñó s'i̱n‑nò nga si̱ìkajen jngoò hora‑nò ch'á‑la̱ nga onguíko̱‑là, jò hora ìsa̱ kjiìn tanguíko̱‑là. F)(Tsà jngoò xi̱ta̱ ko̱hòngui‑nò nga mejèn‑la̱ skoé na̱chro̱‑nò, ti̱koa̱ tjiì‑là na̱chro̱kisòn‑nò nga kàtakjoé. GE'Ta̱nga 'a̱n, k'oa̱á xan‑nò: Ti̱kjeiín‑là xi̱ta̱ ts'e̱n. Tsà jngoò xi̱ta̱ xi si̱ìjts'iìn‑t'aà kjioòn kixi̱, ti̱koa̱á tjiì‑là xi ngobà nga kàt'eé‑la̱. tDa&’Jye kina'yà koni s'ín ki'mì‑nò kjòtseé: “Tsà yá xi ko̱chrje jngoò xkoiìn, ti̱nachrjeè ngajo‑ne ts'e̱. Ko̱ tsà yá xi skoe̱toòn‑lè nga skónáje̱n jngoò ni'ñoi, chjínáje̱n ngajo‑ne ts'e̱.” cC?%Tà k'oa̱á s'ín ti̱nókjoa̱a “jon”, o xi “majìn”. Jñà 'én xi kjisòn, ya̱á nchrobá‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í. Kiís'ín ti̱ko̱o jñà xi̱ta̱ xi ch'o síko̱‑nò (Lucas 6:29‑30) B)$Ti̱koa̱á kì skoò nìkíjna ítjòn k'e̱ nga mé 'én xi 'bioò. Nga mìkiì ko̱ma‑nò nga si̱jmà o si̱chroba jngoò tsja̱ skoò. ~Au#Ti̱koa̱á kì bixón‑jèn: “Tíbeè i̱sò'nde”, nga jè nangui, ya̱á nchasòn ndso̱ko̱ Nainá. Ti̱koa̱á kì bixón‑jèn: “Tíbeè na̱xa̱ndá Jerusalén”, nga jè na̱xa̱ndá jè, ts'e̱é Xi̱ta̱xá Ítjòn xi Nainá. a@;"Ta̱nga 'a̱n k'oa̱á xan‑nò: K'e̱ nga 'bioò 'én‑nò, jngoò k'aá kì yá xi nìkíjna ítjòn. Kì k'oa̱s'ín bixón: “Tíbeè ngajmiì.” Nga jè ngajmiì, jè íxi̱le̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. >?u!’Ti̱koa̱á jye kina'yà koni s'ín ki'mì‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑ná: “K'e̱ nga bixón: tíbeè Nainá, kì chona̱cha̱n‑jèn, ti̱kitasòn 'én‑nò.” &>E Ta̱nga 'a̱n k'oa̱á xan‑nò: tsà jngoò xi̱ta̱ x'i̱n xi tsjín chjo̱ón‑la̱, tsà mìtsà kjoa̱ chijngui tís'ín jè chjo̱ón, jè x'i̱n‑la̱ tíbít'in‑la̱ nga kjoa̱ chijngui kàtas'ín chjo̱ón. Jè chjo̱ón, k'e̱ nga ki̱xan ìjngoò k'a‑ne, jè x'i̱n xi ki̱xan‑ko̱, ti̱koa̱á jye kjoa̱ chijngui tís'ín. Kiís'ín tjín i̱t'aà ts'e̱ 'én xi nokjoá nga Nainá tíbeè F=’K'oa̱á ti̱s'ín kis'eno̱jmí kjòtseé, ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi mejèn‑la̱ tsjín chjo̱ón‑la̱, ítjòn tjámiì'nga xo̱jo̱n xi tsjeiìn‑ne xíkjín xi̱ta̱. W<'Tsà jñà ndsei̱i kixi̱ ótsji jé‑nò, ti̱chátjòn; kjiìn ti̱katsjoò. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà chija jngoò ndsei̱i mì k'oa̱á‑ne tsà ján kjoi̱ yijo‑nò i̱jiìn ni'ín ya̱ i̱'nde kjo̱'in. Kiís'ín tjín kjo̱tíxoma i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tsjeiìn xíkjín (Mateo 19:9; Marcos 10:11‑12; Lucas 16:18) t;a’Tsà jñà xkoòn kixi̱ ótsji jé‑nò, ti̱nachrjeè; kjiìn ti̱katsjoò. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà chija jngoò xkoòn mì k'oa̱á‑ne tsà ya̱ ki̱xo̱jiìn yije yijo‑nò ya̱ i̱jiìn ni'ín ya̱ i̱'nde kjo̱'in. 4:aTa̱nga 'a̱n k'oa̱á xan‑nò, ni̱ta̱ yá‑ne xi kotsejèn‑jno jngoò chjo̱ón nga fahajiìn‑la̱, jye kjoa̱ chijngui tís'ín koni títsò ini̱ma̱‑la̱. i9K’Jñò, jye kina'yà koni s'ín ki'mì‑nò kjòtseé: “Kì kjoa̱ chijngui 'nè.” K8O̱kixi̱í xi xan‑lè, mì ti̱ kiì ko̱ma ki̱tjo̱o‑ne nda̱yá skanda k'e̱ nga kíchjítjì yijo‑lè nga yije xi si̱ìjé‑lè xi̱ta̱xá. Kiís'ín tjín ts'e̱ kjoa̱ chijngui ;7o’Tsà tjín xi̱ta̱ xi ko̱hòngui‑lè nga kji̱ko̱‑lè ni'ya osen, k'e̱ nga tjaàya ndi̱yá, ni̱to̱ón jchi̱bàndaà‑nò, mé‑ne nga mì ya̱ kji̱ko̱‑lè nguixko̱n xi̱ta̱xá, ko̱ jè xi̱ta̱xá mì ya̱ tsjá‑la̱ kinda̱ jñà policía nga mì nda̱yá kji̱ko̱‑lè. 63ti̱kítsajnei tsojmì kjo̱tjò‑lè ya̱ i̱'nde tsjeè, i̱kjoàn tikìtsi'ba‑la̱ 'ndsì koa̱ k'e̱é ko̱ma si̱kítsajnei tsojmì‑lè. F5’Tsà k'e̱ nga kíkoi̱i tsojmì kjo̱tjò‑lè nga Nainá k'oi̱‑la̱ ya̱ i̱'nde tsjeè‑la̱, koa̱ ya̱ koi̱ìtsjeèn‑lè nga jè 'ndsì tjín‑la̱ kondra̱ tsi̱ji, K4Ta̱nga 'a̱n k'oa̱á xan‑nò, tsà jngoò xi̱ta̱ xi ko̱jtikeè 'ndse̱, s'e̱é‑la̱ kjo̱'in. Jè xi ch'o ki̱tso̱‑la̱ 'ndse̱, xi̱ta̱xá tsjá‑la̱ kjo̱'in. Ko̱ jè xi 'ndse̱ ki̱tso̱‑la̱: “Ngaji̱ ni̱mé chjí‑lè”, ok'ìn‑la̱ nga ján kjoi̱ i̱jiìn ni'ín ts'e̱ i̱'nde kjo̱'in. <3q’Jñò jye kina'yà koni s'ín ki'mì‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑nò: “Kì xi̱ta̱ nìk'eèn; ni̱ta̱ yá‑ne xi xi̱ta̱ si̱ìk'en, kjo̱'in s'e̱‑la̱.” L2O̱kixi̱í xi xan‑nò, tsà mìkiì ìsa̱ ndaà si̱kitasòn kjoa̱kixi̱ koni jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mìkiì ki̱tjás'e̱n‑jñoò ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. Kiís'ín tjín i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱jti (Lucas 12:57‑59) 1}Jè xi̱ta̱ xi mìkiì síkitasòn koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma, na̱s'ín 'ñó chiba tíchja̱, ko̱ k'oa̱á s'ín okóya‑la̱ xi̱ta̱, k'oa̱á ti̱s'ín 'ñó chiba jcha̱‑la̱ ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá xi jè otíxoma‑la̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ k'oa̱s'ín okóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, jè xi̱ta̱ jè, jè xi 'ñó 'nga kíjna ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá xi jè otíxoma‑la̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne. 0O̱kixi̱í xi xan‑nò, koni tjín na̱chrjein kíjna‑ìsa i̱sò'nde ko̱ ngajmiì, ni̱mé xi tjáxìn‑la̱ jè kjo̱tíxoma, ni̱jngoò punto ko̱ ni̱jngoò letra tjáxìn‑la̱, skanda kóni nga ko̱jngoò yije kjoa̱ xi tjít'aà kjo̱tíxoma. $/A’Jñò, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn: mìtsà koi xá j'i̱‑na 'a̱n nga kochrjekànguia jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ jè xi tsakóya xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Tà sa̱á j'i̱ sìjngoò‑ná 'én xi tjít'aà kjo̱tíxoma. b.=Koni ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín ndaà ti̱jchá yijo‑nò nguixko̱n xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, mé‑ne jñà xi̱ta̱ koi, jeya si̱ìkíjna Na̱'èn‑nò xi Nainá xi tíjna ngajmiì k'e̱ nga skoe̱‑nò nga ndaà titsa̱'nè. Kiís'ín tsakóya Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés 7-gK'e̱ nga jngoò ni'ín sit'a'í, mìtsà ya̱ si̱jnangui kaxa̱. Ya̱á si̱jna ñánda 'nga choòn, mé‑ne nga ko̱hiseèn yije‑la̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnaya ni'ya. >,u’Jñò, k'oa̱á s'ín ngaya‑nò koni tsà ni'ín xi mochjeén‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Tsà jngoò na̱xa̱ndá xi i̱sò'nga nindoò kijna, mìkiì ko̱ma kíjna'ma. !+; ’Jñò, k'oa̱á s'ín ngaya‑nò koni tsà na̱xa̱ xi mochjeén‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Ta̱nga tsà jè na̱xa̱ mì ti̱ kiì si̱ìjnchra‑ne tsojmì, ¿kó ti̱s'ín ko̱chjeén‑ne? Mì ti̱ mé chjí‑la̱; xíxteèn‑ne ko̱ ya̱á ki̱nchanè xi̱ta̱. o*W Tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò, koa̱ tsja t'è‑là takòn. Jñò, tseé kjo̱ndaà tjoé‑nò ján ngajmiì. Mìtsà tà jñò xi o̱tínìko̱‑nò. K'oa̱á ti̱s'ín kinìko̱ jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi chinchima ítjòn‑nò. Kiís'ín ko̱chjeén na̱xa̱ ko̱ ni'ín xi tjín i̱sò'nde (Marcos 9:50; Lucas 14:34‑35) N) ’Mé tà ndaà‑nò k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ ch'o ki̱tso̱‑nò nga ko̱tít'aà‑nò ko̱ k'e̱ nga ch'o si̱ìko̱‑nò, ko̱ k'e̱ nga 'én ndiso tsját'in‑nò xi kjoa̱ ts'a̱n. %(C ’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'in tjín‑la̱ nga fìtji̱ngui kondra̱‑la̱ xi̱ta̱, koi kjoa̱‑la̱ nga ndaà síkitasòn xi kjoa̱kixi̱. Xi̱ta̱ koi, jyeé ts'e̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín ya̱ ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. {'o ’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkijna'nchán kjoa̱; Nainá ki'ndí‑la̱á ki̱tso̱‑la̱. &’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsjeè tjín ini̱ma̱‑la̱; jñà xi̱ta̱ koi, jñà‑né xi skoe̱xkon Nainá. %%’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mahi̱ma̱keè xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; Nainá ko̱hi̱ma̱keè ngajo‑ne jñà xi̱ta̱ koi. .$U’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'ñó mejèn‑la̱ nga ki̱tasòn xi kjoa̱ kixi̱ xi Nainá síjé; Nainá ko̱si̱ko̱ nga ki̱tasòn kjoa̱ koi. :#m’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi indaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱; jñà tjoé‑la̱ nangui xi Nainá jye k'oa̱s'ín kitsò nga jñà tsjá kjo̱tjò‑la̱. a";’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjindáya; Nainá si̱ìjetakòn‑né. k!O―Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi machi̱ya‑la̱ nga mochjeén‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá; xi̱ta̱ koi, jyeé ts'e̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín ya̱ ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.  'Jesús k'e̱é tsakóya‑la̱ kitsò‑la̱: Kjo̱ndaà xi sakó‑la̱ jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga mé kjoa̱ títsa̱jiìn (Lucas 6:20‑23) L Jesús, k'e̱ nga kijtseè ngats'iì xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, kiìmijìn‑jno ya̱ i̱sò'nga nindoò koa̱ ya̱á tsibìjna. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ijchò kinchat'aà‑la̱. 8iKjìn xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Galilea kiìtji̱ngui‑la̱, ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi te ma‑ne (xi 'mì Decápolis), ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén ko̱ na̱xa̱ndá xi i'nga xi ya̱ chja̱‑ne nangui Judea, ko̱ xi chja̱‑ne xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán.Kina'yà‑la̱ Jesús kóho̱kji ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Siria, koa̱ j'iìko̱‑la̱ xi̱ta̱ xk'én xi kjìn ska̱ya ch'in tjín‑la̱, jñà xi ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi ch'in nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, ko̱ tjín xi ch'in biyaàxín tjín‑la̱, ko̱ xi̱ta̱ xi mì kì ndaà ma síhiníyá yijo‑la̱. Jesús kisìndaà‑ne ngats'iì xi̱ta̱ koi. KJesús tsajmeè kóho̱kji nangui Galilea, tsakóya 'én‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga íjngó íjngó na̱xa̱ndá. Kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá; ti̱koa̱ kisìndaà‑ne ngats'iì ch'in xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ nga xki̱ xi ján ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱. =sXi̱ta̱ koi ni̱to̱ón kisìkájna chitso‑la̱ ko̱ na̱'èn‑la̱ nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. Kií kis'iìn Jesús nga kjìn xi̱ta̱ tsakóya‑la̱ (Lucas 6:17‑19) :mÌsa̱ xijngoaà ìsa̱ Jesús kijtseè nguì jò xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ 'ndse̱ ma‑ne; jngoò xi 'mì Jacobo, ko̱ xi ìjngoò, Juan 'mì; i̱xti‑la̱ Zebedeo. Ya̱á títsa̱ya chitso ko̱ na̱'èn‑la̱. Nchibíndaàya jñà na̱'ya‑la̱. Jesús kiìchja̱‑la̱ nga jñà ko̱jmeiìko̱. jMJñà xi̱ta̱ koi ni̱to̱ón kisìkájna na̱'ya‑la̱ nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. 7Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrohótji̱ngui‑ná, 'a̱án tsjaà‑nò xá nga kíxkóya xi̱ta̱ xi 'a̱n kjìt'aà‑na koni s'ín maxkóya ti̱n. 0YK'e̱ nga tífa Jesús ya̱ i̱ndiì ndáchikon ts'e̱ Galilea, kijtseè jò xi̱ta̱ xi 'ndse̱ ma, jngoò xi 'mì Simón ko̱ ti̱jè‑ne xi 'mì Pedro, ko̱ xi ìjngoò, jè xi 'mì Andrés. Jñà xi̱ta̱ koi xi sík'en ti̱n. K'e̱ nga nchisíkatje̱n‑jiìn‑ndá na̱'ya‑la̱, }sK'e̱é tsibíts'ia̱ Jesús nga kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá. Kitsò: ―Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò nga jyeé kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kós'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. Kií kis'iìn Jesús nga ñijòn xi̱ta̱ kiìchja̱‑la̱ xi ma‑la̱ sík'en ti̱n (Marcos 1:16‑20; Lucas 5:1‑11) lQJñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá koi xi tjíjñò kjo̱hítsjeèn‑la̱,
kijtseè jngoò ni'ín xi 'ñó tse kji,
koa̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ tjímaya ndi̱yá‑la̱ kjoa̱biyaà,
kjòhiseèn kjo̱hítsjeèn‑la̱. nUJè nangui xi ts'e̱ Zabulón ko̱ jè nangui xi ts'e̱ Neftalí,
ya̱ ndi̱yá xi fì i̱ndiì ndáchikon,
ján xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán ya̱ nangui Galilea,ñánda tjín xi mìtsà xi̱ta̱ judío. K'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn‑ne 'én xi kiskiì Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: E Ta̱nga mì ya̱ tsibìjna ñánda 'mì Nazaret; ján kiì kíjna ñánda 'mì Capernaum, jngoò na̱xa̱ndá xi kijnandiì ndáchikon ya̱ i̱'nde xi chja̱‑ne Zabulón ko̱ Neftalí. ,Q K'e̱ nga kiì'nchré Jesús nga jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ nda̱yá tíjna'ya, kiì ìjngoò k'a‑ne ya̱ i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Galilea. {o K'e̱é kiì jè xi̱ta̱ nei̱í, tsasìt'aàxìn‑la̱ Jesús. I̱kjoàn ijchò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi kisìs'in‑la̱ Jesús. Kií komà nga kiì síxájiìn‑la̱ xi̱ta̱ Galilea Jesús (Marcos 1:14‑15; Lucas 4:14‑15) y K'e̱é kitsò Jesús: ―Ti̱xín xi̱ta̱ nei̱í, ti̱si̱t'aàxìn‑ná. Nga k'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jeya ti̱kíjni Na̱'èn‑ná xi Nainá 'mì‑la̱; tà jè ta̱jngoò ti̱kitasòn‑la̱.”   Kitsò‑la̱: ―Nga ji̱í tsjaà yije‑lè na̱xa̱ndá koi, tsà ko̱si̱xkó'nchit'aà‑ná ko̱ jeya si̱kíjna‑ná. S Ìjngoò k'a jè xi̱ta̱ nei̱í kiìko̱ Jesús i̱sòn nindoò xi 'ñó 'nga kji, koa̱ tsakó yije‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde ko̱ kjoa̱jeya‑la̱ jñà na̱xa̱ndá.  5Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Kì k'oa̱á s'ín chít'iì Na̱'èn‑ná xi Nainá.” e CKitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱í kjoa̱ nga ji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè, ti̱katje̱ngui yijo‑lè, nga k'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Nainá koií xá‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji,
nga ko̱ tsja tso̱ba̱'ñó‑lè,
mé‑ne nga ni̱jngoò nda̱jo̱ satíngui‑ne ndso̱koiì. B }Jè xi̱ta̱ nei̱í kiìko̱ Jesús ya̱ Na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi xó kitjaàjiìn‑ne [ñánda 'mì Jerusalén]; kisìkíjnasòn i̱ngo̱ ítjòn ñánda ìsa̱ 'nga kji. _ 7Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: ―Tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Mìtsà tà koi tsojmì xi ma chine kítsa̱kon‑ne xi̱ta̱, ti̱koa̱á kítsa̱kon‑ne nga yije 'én xi chja̱ Nainá.” Jè xi̱ta̱ nei̱í xi ma‑la̱ kona̱cha̱n ijchò kasìt'aà chrañà‑la̱ ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱í kjoa̱ nga ngaji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè, tjiì‑la̱ o̱kixi̱ jñà nda̱jo̱ koi nga i̱nchra̱jín kàtama. Ichán na̱chrjein ko̱ ichán ni̱tje̱n tsibìjnachjan Jesús ko̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jye kjòhojò‑la̱. " ?Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìko̱ Jesús jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn nga jè xi̱ta̱ nei̱í skót'aà nga mejèn‑la̱ nga kàtátsji jé. CK'e̱é kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò: ―Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na̱ xan‑la̱ xi 'ñó matsjake̱; tsja tjín‑la̱ takoàn i̱t'aà ts'e̱.K'e̱ nga jye komà bautizar Jesús, k'e̱ nga jye itjojiìn‑ne nandá, i̱kjoàn kitáx'a̱‑la̱ ngajmiì, ko̱ jè Jesús kijtseè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi inchrobàjen‑ne ngajmiì, koni kji ni̱se paloma kji; ya̱á kiskaàsòn‑la̱ Jesús. ;oK'e̱é kitsò Jesús: ―Tjiì‑lè kjo̱ndaà, t'e̱en‑ná bautizar mé‑ne nga k'oa̱s'ín si̱kitasoán kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. K'e̱é kòkjeiín‑la̱ Juan. X)Ta̱nga jè Juan k'e̱ nga sa̱ ítjòn mìkiì kòkjeiín‑la̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―'A̱án xi mochjeén‑na nga ji̱í s'e̱en‑ná bautizar, ta̱nga ngaji̱, ta̱ sa̱á 'a̱n f'iìchòn‑ná. ~u Jesús j'iì‑ne Galilea ya̱ xa̱jngá nandá Jordán nga mejèn‑la̱ nga jè Juan s'iìn bautizar Jesús. &E Jyeé kjinaya tsja jè pala nga si̱ìtsjeè tjé‑la̱ trigo. Ki̱nchàxkó trigo ya̱ i̱ya ni'nga; ko̱ jè tjé paja ki̱nchàjiìn ni'ín ñánda nga mìkiì bits'o ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. K'oa̱á s'ín komà nga komà bautizar Jesús (Marcos 1:9‑11; Lucas 3:21‑22) w Xi o̱kixi̱, 'a̱n ko̱ó nandá s'i̱in‑nò bautizar, mé‑ne nga si̱kájnoò jé‑nò ko̱ mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑nò. Ta̱nga jè xi nchrobátji̱ngui‑na s'iìn‑nò bautizar ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá koa̱ ko̱ ni'ín. Ìsa̱á tjín‑la̱ nga'ñó mì k'oa̱á‑ne 'a̱n. Skanda mìkiì tjí'nde‑na̱ nga 'a̱n kjíkoa̱a xo̱jté‑la̱. I~  Jè ki̱cha̱yá jyeé kjijnandaà nga ko̱tesòn yá; ngats'iì yá xi 'mì ndaà toò ojà‑la̱, skanda ko̱ i̱ma̱‑la̱, jtísòn‑né, i̱kjoàn si̱nchájiìn ni'ín nga ki̱ti̱. 7}g Kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑nò nga bixón: “Ngaje̱n, [mìkiì s'e̱‑naje̱n kjo̱'in nga] ya̱á inchrobàt'aà‑naje̱n tje̱‑la̱ Abraham.” K'oa̱á xan‑nò, Nainá, skanda jñà nda̱jo̱ ko̱ma‑la̱ si̱ìkjatjìya‑la̱ nga i̱xti‑la̱ Abraham ko̱ma. |Ndaà tjín kjoa̱ xi t'e̱en nga ndaà kàta'ya‑nò nga jyeé kinìkájno jé‑nò nga mì ti̱ jé binchaàtsji‑nò. +{OK'e̱ nga kijtseè Juan nga kjìn xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ saduceo j'iì nga ko̱ma bautizar, kitsò‑la̱: ―¡Jñò, k'oa̱á s'ín ngaya‑nò koni tsà tje̱‑la̱ ye̱! ¿Yá xi o̱kitsò‑nò nga ki̱nchat'aàxìn‑là jè kjo̱'in xi nchrobá machrañàt'aà‑nò? z{K'e̱ nga jye tsafátakòn jé‑la̱ jñà xi̱ta̱, Juan, i̱kjoàn kis'iìn bautizar ya̱ xa̱jngá nandá Jordán. 8yiIjchò 'nchré‑la̱ xi̱ta̱ xi inchrobà‑ne Jerusalén, ko̱ nga kijndà nangui Judea ko̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ xa̱jngá nandá Jordán. rx]Nikje xi tsohòkjá Juan, tsja̱‑la̱ cho̱ camello‑né; ko̱ jngoò sincho̱ chrjoa̱ tsibíkjá ndáyá‑la̱. Koa̱ jñà tsojmì xi kiskine, cho̱ langosta‑né ko̱ tsjén‑la̱ cho̱ cera xi tjín i̱jiìn ijñá. 1w[Jè Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín kiskiì xo̱jo̱n‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Juan nga kitsò:Na'yà‑la̱ jta̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó chja̱
ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, nga tsò:“Tjandaà ndi̱yá‑la̱ Nainá ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò;
kixi̱ ti̱kíjna koni jngoò ndi̱yá ñánda ko̱jmeèya Na̱'èn‑ná.” 7vgkitsò: ―Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò nga jyeé kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kó s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. Au }Jñà na̱chrjein koi j'iì Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, nangui xi chja̱‑ne Judea, nga kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá, }tsK'e̱ nga ijchò i̱'nde jè, ya̱á tsibìtsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá xi 'mì Nazaret. K'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn koni s'ín kitsò jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga jè Jesús xi̱ta̱ Nazaret k'oín.2s]Ta̱nga k'e̱ nga kiì'nchré José nga jè tíhotíxoma jè xi 'mì Arquelao ya̱ nangui Judea, nga jè tíjna ngajo‑la̱ na̱'èn‑la̱ Herodes, José kitsakjòn‑né; mì k'oa̱á s'ín kiì. Ján kiì i̱'nde ñánda 'mì Galilea nga k'oa̱á s'ín kis'eno̱jmíya‑la̱ i̱nga nijñá. krOK'e̱é tsasítje̱n José, kiìko̱‑ne ki'ndí jè ko̱ nea̱‑la̱ ya̱ nangui Israel. @qy―Ti̱sítji̱in, chjoí ki'ndí jè ko̱ nea̱‑la̱. T'in ìjngoò k'a‑ne nangui Israel. Jyeé k'en jñà xi̱ta̱ xi tjín‑ne nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en ki'ndí jè. !p;K'e̱ nga jye k'en Herodes, xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá kisìnijñá‑la̱ José ján Egipto. Kitsò‑la̱: o{Ya̱ i̱'nde Ramá kina'yà jngoò‑la̱ xi̱ta̱
xi tísíkájno ko̱ 'ñó tíkjindáya ko̱ títsiné;
jè chjo̱ón Raquel xi tíkjindáyakeè ndí i̱xti‑la̱,
nga mìkiì majehikon ini̱ma̱‑la̱ nga jye k'en i̱xti‑la̱. znmK'oa̱á s'ín tsitasòn 'én xi kitsò Jeremías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga kitsò: imKK'e̱ nga kijtseè jè Herodes nga jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ kiskoòna̱cha̱n‑la̱, tsí jti komà‑la̱. I̱kjoàn kitsjaà o̱kixi̱ nga si̱ìk'en yije ndí i̱xti x'i̱n xi jò nó tjín‑la̱ ko̱ ngats'iì xi ìsa̱ ki'ndí ìsa̱ kóho̱kji ján na̱xa̱ndá Belén, ko̱ ya̱ na̱xa̱ndá i̱ndiì‑la̱ koni s'ín jye kisijiìn‑la̱ mé na̱chrjein‑ne nga kijtseè ni'ño jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱. l-Ya̱á tsibìtsa̱jna skanda k'e̱ nga k'en Herodes. K'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín kitsò Nainá xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: “Ya̱ nangui Egipto kichjà‑la̱ ki'ndí‑na̱.” K'e̱ nga kinìk'en ndí i̱xti x'i̱n kK'e̱é tsasítje̱n José, k'e̱ nga ni̱tje̱n kiskoé jè ki'ndí ko̱ nea̱‑la̱ nga kiì ján nangui Egipto. j! K'e̱ nga jye kiì‑ne jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá kisìnijñá‑la̱ José, kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in; chjoí jè ki'ndí ko̱ nea̱‑la̱; t'in ján nangui Egipto; ya̱á tijni skanda k'e̱ 'a̱n ko̱xán‑lè. Nga jè Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, ko̱hótsji ki'ndí jè nga mejèn‑la̱ nga si̱ìk'en. i9 Nga komà i̱skan kits'iì‑la̱ nijñá xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga mì ti̱ k'oa̱á s'ín ndi̱yá kjoi̱‑ne ñánda tíjna Herodes. Xìn ndi̱yá kiì‑ne nangui‑la̱. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús kiìko̱ ján nangui Egipto Jh  K'e̱ nga jahas'en ni'ya jñà xi̱ta̱ koi, kijtseè ki'ndí ko̱ nea̱‑la̱ María. K'e̱é chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ jè ki'ndí ko̱ kijtseèxkón; jeya kisìkíjna. I̱kjoàn kiskíx'a̱ kaxa̱‑la̱ ko̱ kitsjaà‑la̱ to̱n oro, ko̱ chrjongó‑la̱ Nainá ko̱ xkiì xi 'ñó ndaà jne̱ xi 'mì mirra. ~gu Jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ k'e̱ nga kijtseè ni'ño jè, ta̱xki̱ tsjaá komà‑la̱. 9fk K'e̱ nga jye kiì'nchré xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ koni s'ín kitsò Herodes, k'e̱é kiì xi̱ta̱ koi ko̱ jè ni'ño xi kijtseè ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí k'oa̱á s'ín kiì ítjòn‑la̱ skanda ijchò ñánda tíjna ki'ndí jè, ko̱ ya̱á tsasìjna jè ni'ño. eK'e̱é kisìkasén ján Belén; kitsò‑la̱: ―Tanguió ján, koa̱ ndaà chji̱nanguio xi i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí jè. K'e̱ nga sa̱kò‑nò, ti̱kí'nchré‑ná mé‑ne ti̱koa̱ kjián katsejèn‑la̱ nga skoexkoán koa̱ jeya siìkíjna. DdJè xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Herodes, kiìchja̱'ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱chji̱ne̱ nga kiskònangui‑la̱ mé na̱chrjein‑ne nga kijtseè ni'ño. c!Jñò xi xi̱ta̱ Belén 'mì‑nò, xi nangui Judá nokjoà‑nò,
ngásòn chjí‑la̱ na̱xa̱ndá‑nò koni jñà na̱xa̱ndá ítjòn‑la̱ nangui Judá,
nga ya̱á ki̱tjojiìn jngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi si̱ìkinda̱ na̱xa̱ndá‑na̱ Israel. QbJñà xi̱ta̱ koi kitsò‑la̱: ―Ya̱á Belén, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Judea. K'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi kiskiì jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: a#Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Herodes, kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés; kiskònangui‑la̱ ñánda jts'ín xi Cristo, [jè xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá]. `K'e̱ nga kiì'nchré Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, tà kitsakjòn‑né ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén. _1nga kjònangui. Kitsò: ―¿Ñánda tíjna xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío xi jye kits'iìn? Ki'yaá jngoò‑je̱n ni'ño ján ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí xi tsakó nga jye kits'iìn. Ko̱ ngaje̱n koií xá kjoi̱‑naje̱n nga jcha̱xkón‑je̱n. ?^ yJesús kits'iìn ya̱ na̱xa̱ndá xi 'mì Belén, nangui xi chja̱‑ne Judea, k'e̱ nga xi̱ta̱xá ítjòn tíjna xi 'mì Herodes ya̱ i̱'nde jè. Ijchò ján Jerusalén, xi na̱xa̱ndá sko̱‑la̱ Judea, xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱, xi inchrobà‑ne ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí /] YTa̱nga mìkiì tsoyijòko̱ xíkjín skanda k'e̱‑né nga kits'iìn ki'ndítjòn‑la̱ María. Ko̱ k'oa̱á s'ín tsibít'aà 'ín‑la̱ nga Jesús ki'mì.\ 9K'e̱ nga jaá‑la̱ José, k'oa̱á s'ín kis'iìn koni s'ín kitsò‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ Nainá, kiskoétjò María ko̱ chixàn‑ko̱. ;[ qJngoò chjo̱ón xo̱ngó, ki'ndí k'oa̱ ko̱ k'oe̱è jngoò ki'ndí x'i̱n
xi Emanuel k'oín 'ín‑la̱. Jè 'ín xi Emanuel tsò, Nainá tíjnako̱‑ná tsòyaá‑ne. /Z YNgats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín kitsò Nainá xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé nga kitsò: 4Y cS'e̱é jngoò‑la̱ ki'ndí x'i̱n, ko̱ 'ín‑la̱ Jesús k'oín. Koií k'oa̱s'ín k'oín‑ne nga jè ko̱chrjetjì na̱xa̱ndá‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. TX #K'e̱ nga k'oa̱s'ín tísíkítsjeèn jñà kjoa̱ koi, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá tsohóko̱ i̱nga nijñá. Kitsò‑la̱: ―José, xi ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ David, kì tsakjoòn‑jèn nga bijnakoi María xi chjo̱ón‑lè ko̱ma, jè ki'ndí xi 'ya, nga'ñó ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá‑né. VW 'José, xi x'i̱n‑la̱ komà, nga xi̱ta̱ kixi̱‑né, majìn‑la̱ nga kjo̱sobà tsjá‑la̱ jè María, kisìkítsjeèn nga tà si̱ìkíjna‑ne chjo̱ón jè, ko̱ mì yá xi̱ta̱ kji̱'nchré. 1V ]K'e̱ nga kits'iìn Jesucristo kiís'ín komà: María xi nea̱‑la̱ Jesús ko̱ José jñà títsa̱jna'ñó‑la̱ xíkjín nga ki̱xan. K'e̱ nga ti̱kj'eè bìtsa̱jnako̱ xíkjín, María ki'ya‑la̱ nga ki'ndí 'ya xi i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. U }Ngats'iì xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús, teñijòn sko̱ ma‑ne xi inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ Abraham skanda David. Ko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús xi inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ David skanda k'e̱ nga kiìko̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ Israel ján i̱'nde ñánda 'mì Babilonia, ti̱koa̱á teñijòn sko̱ ma‑ne. Ko̱ nguì teñijòn sko̱ ma‑ne skanda k'e̱ kits'iìn xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Kií komà k'e̱ nga kits'iìn Jesucristo (Lucas 2:1‑7) LT ko̱ jè Jacob, jè komà na̱'èn‑la̱ José. Ko̱ José, jè xi x'i̱n‑la̱ komà María; ko̱ jè María, nea̱‑la̱á komà Jesús xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. @S {ko̱ jè Eliud, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Eleazar ki'mì; ko̱ jè Eleazar, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Matán ki'mì; ko̱ jè Matán, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Jacob ki'mì; 9R mko̱ jè Azor, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Sadoc ki'mì; ko̱ jè Sadoc, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Aquim ki'mì; ko̱ jè Aquim, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Eliud ki'mì; >Q w jè Zorobabel, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Abiud ki'mì; ko̱ jè Abiud, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Eliaquim ki'mì; ko̱ jè Eliaquim, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Azor ki'mì; WP ) Xi komà i̱skan k'e̱ nga jye kiìko̱ kjo̱'in xi̱ta̱ ján Babilonia, jè Jeconías, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Salatiel ki'mì; ko̱ jè Salatiel, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Zorobabel ki'mì; 8O k ko̱ jè Josías, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Jeconías ki'mì, ko̱ jñà xi̱ta̱ 'ndse̱, k'e̱ nga kiìko̱ kjo̱'in xi̱ta̱ Israel ján i̱'nde ñánda 'mì Babilonia. FN  ko̱ jè Ezequías, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Manasés ki'mì; ko̱ jè Manasés, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Amón ki'mì; ko̱ jè Amón, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Josías ki'mì; W~}}4|{{vzyyxPvv>=-<;;K:9876p55-4N362F110//,.u-,,T+)('&$#"! B5D\yQ+9]c  Qh>;u)yWd5 O̱kixi̱í xi xan‑nò, na̱xa̱ndá jè, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱ jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá Sodoma ko̱ Gomorra. Kjo̱'in xi tjín k'e̱ nga 'én‑la̱ Nainá bèno̱jmiá ,cQ Tsà mìkiì skoétjò‑nò, ko̱ tsà majìn‑la̱ kji̱'nchré 'én‑nò, tìtjo̱o ni'ya jè, o na̱xa̱ndá jè, koa̱ titsajneè chijo‑la̱ ndso̱koò. lbQ Tsà jñà xi̱ta̱ nei‑la̱ ni'ya skoétjò‑nò, ti̱chikon‑t'ioòn nga s'e̱‑la̱ kjoa̱'nchán, ta̱nga tsà mìkiì skoétjò‑nò, tà sa̱á jñò s'e̱‑nò kjoa̱'nchán nga si̱ìchikon‑t'in‑nò Nainá. Ya+ K'e̱ nga ki̱tjás'e̱en ni'ya, ti̱ixat'aà jñà xi̱ta̱ nei‑la̱ ni'ya. B`} ’K'e̱ nga kijchoò na̱xa̱ndá iì, o xi na̱xa̱ndá jtobá ti̱nchátsjioò jngoò ni'ya xi ndaà xi̱ta̱ nei‑la̱, ya̱á titsa̱jnako̱o skanda k'e̱ nga onguí‑nò. _w Kì na̱'ya ch'aà xi i̱t'aà ts'e̱ ndi̱yá. Mìkiì tsà jò na̱chro̱ ch'aà. Ti̱koa̱á mìkiì xo̱xté tsjayaà. Ti̱koa̱á kì yá garrote ch'aà. Nga̱ jè xi̱ta̱ xi síxá, mochjeén‑né nga k'oi̱‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱. '^I ’Ni̱mé to̱n ch'aà. ;]o Ti̱ndaà‑nò xi̱ta̱ xi xk'én; ti̱tsjeè xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱; ti̱kjaáya‑là xi jye k'en; na̱chrjekàjñoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Tà kjo̱tjò kitjoé‑nò nga'ñó koi, ti̱koa̱á tà kjo̱tjò tjiì ngajo‑là jñà xi̱ta̱. &\E K'e̱ nga onguió ti̱nókjoa̱ya koa̱ tixón: “Jye kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kó s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.” Y[+ Ya̱á tanguíchòn jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel koni orrè xi kichijà. >Zu Jesús kisìkasén nga tejò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá koa̱ kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma, kitsò‑la̱: ―Mìkiì onguió ya̱ i̱'nde‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío; ti̱koa̱ mìkiì bitjaàs'en‑jñoò ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ xi̱ta̱ Samaria. Y9 Simón, xi̱ta̱ xi ya̱ fìt'aà‑la̱ xi̱ta̱ cananista; ko̱ Judas Iscariote jè xi kisìnga̱tsja kondra̱‑la̱ Jesús. Kós'ín tsatíxoma‑la̱ Jesús xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi kisìkasén nga kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá (Marcos 6:7‑13; Lucas 9:1‑6) X+ Felipe, Bartolomé, Tomás, ko̱ Mateo jè xi kisìkíchjítjì tsojmì ts'e̱ Roma; Jacobo, ti‑la̱ Alfeo; Lebeo xi ti̱koa̱ Tadeo ki'mì; gWG Jñà 'ín‑la̱ xi̱ta̱ xi tejò jaàjiìn Jesús nga tsibíxáya‑la̱: jè tíjna ítjòn, Simón xi ti̱koa̱ Pedro ki'mì, ko̱ Andrés xi 'ndse̱ ma Pedro; Jacobo ko̱ 'ndse̱ Juan xi i̱xti‑la̱ Zebedeo; JV  Nga ko̱ma i̱skan Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma nga ko̱ma ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ koa̱ ko̱ma‑la̱ si̱ìndaà‑nè ni̱ta̱ mé ch'in‑ne nga ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱ xi̱ta̱. wUg &tìtsi'ba‑là jè Nei‑la̱ xá, kàtasíkasén‑ìsa xi̱ta̱ chi̱'nda xi koi̱ìxkó tsojmì koi.vTe %K'e̱é kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Xi o̱kixi̱, 'ñó tse xá tjín xi i̱t'aà ts'e̱ 'Én‑la̱ Nainá koni s'ín ma k'e̱ nga kjìn tsojmì majchá ta̱nga jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi síxá, chiba ma‑ne; XS) $K'e̱ nga kijtseè Jesús nga kjìn ma xi̱ta̱, kjòhi̱ma̱keè nga 'ñó makájno‑la̱ ko̱ mì yá xi osìko̱ nga jye títsjohoya k'oa̱á ngaya‑la̱ koni orrè xi tsjìn‑la̱ paxtò xi ko'ndà. bR= #Jesús tsajmeèjiìn ñánda na̱xa̱ndá iì ko̱ na̱xa̱ndá jtobá nga tsakóya 'én‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ na̱xa̱ndá koi. Kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá; ti̱koa̱ kisìndaà‑ne ngats'iì ch'in xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ nga xki̱ xi ján ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱. Q1 "Ta̱nga jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: ―Jè sobà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í tsjá‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tjín‑la̱ xi̱ta̱. Kó kitsò Jesús k'e̱ nga kjòhi̱ma̱keè xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne 8Pi !Jesús k'e̱ nga jye tsachrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì ma chja̱, ti̱k'e̱é komà kiìchja̱‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna tà kjòxkón‑la̱. Kitsò: ―Kj'eè kiì 'yaá kjoa̱ xi k'oa̱s'ín ma i̱ i̱'nde Israel. NO K'e̱ nga jye nchifì‑ne jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, j'iìko̱ jngoò‑la̱ Jesús xi̱ta̱ xi mìkiì ma chja̱ nga ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. nNU Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga itjo‑ne ni'ya, ti̱k'e̱é tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí nga kijndà i̱'nde jè, kós'ín kis'iìn Jesús. Kó s'ín komà nga kjòndaà‑ne jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì ma chja̱ [M/ Jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, kitáx'a̱‑ne xko̱n koa̱ kjòndaà‑ne. Jesús 'ñó tsibínè‑la̱ nga kitsò‑la̱: ―Ndaà t'e̱en kinda̱ nga mì yá xi̱ta̱ xi skoe̱ kjoa̱ koi. L  Jesús k'e̱é kisìko̱ jñà xko̱n, kitsò‑la̱: ―Jñò, koni s'ín mokjeiín‑nò, k'oa̱s'ín kàtandaà‑nò. "K= K'e̱ nga jahas'en ni'ya Jesús, jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ijchòkon. Jesús, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A mokjeiín‑nò nga ko̱ma‑na sìndaà‑nò? K'e̱é kitsò jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱: ―Jon, Na̱'èn. Ko̱maá‑lè. $JA K'e̱ nga itjo‑ne Jesús i̱'nde jè, jò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kiìtji̱ngui‑la̱; 'ñó kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―¡Jcha̱hi̱ma̱takòn‑náje̱n, ngaji̱ xi ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga ji̱ tijna ngajo‑la̱]! I/ Nga kijndà i̱'nde jè, tsabísòn 'én i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi ko̱ma. Kó s'ín komàt'in xi̱ta̱ xi jò ma‑ne xi mìkiì tsejèn‑la̱ H/ Ta̱nga Jesús tsachrje ni'ya ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna; k'e̱é jahas'en ni'ya, kiskoé tsja jè tsòti, koa̱ jè tsòti tsasítje̱n. !G; Kitsò‑la̱: ―Tìtjo̱o ni'ya; jè tsòti mìtsà kòbiyaà, tà kjinafé‑né. Jñà xi̱ta̱, tà tsijnòkeè‑né k'e̱ nga o̱kitsò Jesús. dFA K'e̱ nga ijchò Jesús ya̱ ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ judío, kijtseè música xi nchisíkjane nga jye ki̱hijiìn mik'en koa̱ kijtseè nga fìjen fìkjá xi̱ta̱ nga 'ñó nchikjindáya. mES Jè Jesús kisìkáfaya, kijtseè chjo̱ón jè, kitsò‑la̱: ―Ndí nea̱, tjiì‑la̱ nga'ñó yijo‑lè. Kòmandaà‑ne koií‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n. Ti̱jè‑ne hora kjòndaà‑ne chjo̱ón jè. qD[ K'oa̱á s'ín tíhóko̱ ini̱ma̱‑la̱: “Tsà tà jè sìkoa̱a nikje‑la̱, ko̱ndaá‑na.” xCi K'e̱ nga nchifì, jngoò chjo̱ón ijchòtji̱ngui‑la̱; chjo̱ón jè, jyeé ko̱ tejò nó xk'én nga tíxíxteèn‑la̱ jní. Kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ Jesús ya̱ i̱jto̱n íts'i̱n nga kitsobà'ñó i̱tjòn nikje‑la̱. tBa Tsasítje̱n Jesús, kiìko̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. "A= Ti̱k'e̱é‑ne nga tíchja̱ Jesús, ijchò jngoò xi̱ta̱ sko̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío, tsasìxkó'nchit'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ndí tsòti‑na̱, sa̱ kò jye k'en; ta̱nga tsà ji̱ k'oín ko̱ tsà kjòt'aà‑la̱ ndsei̱i, kíjnakon ìjngoò k'a‑ne. ~@u Ti̱koa̱á mìkiì ma si̱nchá xán ixiì jè chrjoa̱ jchínga, jè xán ixiì ko̱tijnda‑né jè chrjoa̱ jchínga koa̱ xíxteèn jè xán. Ti̱koa̱á chi̱ja jè chrjoa̱. Jè xán ixiì, chrjoa̱ xi̱tse̱é si̱nchá. K'oa̱á s'ín ndaà si̱nchá ingajò. Tsòti‑la̱ Jairo ko̱ chjo̱ón xi kitsobà nikje‑la̱ Jesús (Marcos 5:21‑43; Lucas 8:40‑56) T?! ’Jngoò nikje i̱baà mìkiì ma si̱jto‑ne ko̱ nikje xi̱tse̱; nga jè nikje xi̱tse̱, kjeèn‑yó‑né koa̱ ko̱tejnda‑né jè nikje i̱baà. Ìsa̱ tse ko̱ma ñánda kixajndà kji. {>o Jesús kitsò‑la̱: ―¿A baá bìtsa̱jna xi̱ta̱ k'e̱ nga s'eí tjín k'e̱ nga títsa̱jna osen xi kòbixan? Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga tjáxìn‑la̱ x'i̱n xi kòbixan, k'e̱‑né nga kítsa̱jnachjan xi̱ta̱. 1=[ Jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ j'iìkon Jesús ñánda tíjna koa̱ kiskònangui‑la̱, kitsò: ―Ngaje̱n ko̱ xi̱ta̱ fariseo kjit'aà na̱chrjein bitsa̱jnachjan‑je̱n. ¿Mé‑ne jñà xi̱ta̱ tsi̱ji mìkiì bìtsa̱jnachjan‑ne? < Tanguió chíta'yà ìsa̱ kó tsòya‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi tsò: “'A̱n mejèn‑na nga kàtas'e‑nò kjo̱hi̱ma̱takòn; kì ta̱ tsjaà cho̱ nìk'eèn kjo̱tjò xi 'a̱n 'biì‑ná.” Mìtsà koi xá j'i̱‑na 'a̱n nga j'i̱kjaàjñaà xi̱ta̱ kixi̱, jñà‑né xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé nga kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne. Kó kitsò Jesús k'e̱ nga kitjònangui‑la̱ mé‑ne mì bìtsa̱jnachjan‑ne xi̱ta̱‑la̱ (Marcos 2:18‑22; Lucas 5:33‑39) Q; Kiì'nchré Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ xi mì ch'in tjín‑la̱, mì chji̱ne̱xkiì mochjeén‑la̱, jñà‑né xi̱ta̱ xi xk'én xi mochjeén‑la̱ chji̱ne̱xkiì. : Ta̱nga jñà xi̱ta̱ fariseo, k'e̱ nga kijtseè xi̱ta̱ koi, kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín‑ne maestro‑nò nga xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ xi̱ta̱ jé kjèn‑ko̱‑ne? (9I K'e̱ nga tíjnat'aà ími̱xa̱ Jesús nga tíkjèn ya̱ ni'ya‑la̱ Mateo, kjìn xi̱ta̱ j'iì xi ti̱koa̱ tsojmì síkíchjítjì ko̱ xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱. Ti̱koa̱ tsibìtsa̱jnat'aà ími̱xa̱, tsakjèn‑ko̱ Jesús ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. 83 Jesús kiì‑ne i̱'nde jè. K'e̱ nga tífì, kijtseè jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Mateo xi tíjnat'aà ími̱xa̱ ya̱ ñánda síkíchjítjì tsojmì, to̱n xi fì Roma; kitsò‑la̱: ―Nchrobátji̱ngui‑ná. K'e̱é tsasítje̱n Mateo, kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. 77g K'e̱ nga kijtseè jñà xi̱ta̱ nga tsasítje̱n‑ne jè xi̱ta̱ xk'én, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱; k'e̱é jeya kisìkíjna Nainá nga k'oa̱s'ín tse nga'ñó tsjá‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Mé kjoa̱ xi komà k'e̱ nga jè Jesús kiìchja̱‑la̱ Mateo (Marcos 2:13‑17; Lucas 5:27‑32) Q6 K'e̱é tsasítje̱n jè xi̱ta̱ xk'én, kiì‑ne ni'ya‑la̱. 5 Kokoò‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tjí'nde‑na nga sìjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱ i̱sò'nde. K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xk'én: ―Ti̱sítji̱in, chjoí na̱chan‑lè, t'in‑ne ni'ya‑lè. 94k ¿Mé xi ìsa̱ chiba 'in tjín, tsà xán‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: “Jé‑lè jye kichàat'aà‑lè”, ko̱ tsà xán‑la̱: “Ti̱sítji̱in koa̱ ti̱tjeí”? 33_ Jesús ni̱to̱ón kijtseèya‑la̱ koni s'ín nchisíkítsjeèn, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nò nga ch'o tsò‑ne? 22] Jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, tjín i'nga xi kitsò kjo̱hítsjeèn‑la̱: “Xi̱ta̱ jè, Nainá chja̱jno‑la̱.” J1  Ya̱ ijchòko̱ jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì ma síhiníyá yijo‑la̱; kjinasòn‑la̱ na̱chan‑yá. K'e̱ nga kijtseè Jesús nga jñà xi̱ta̱ koi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xk'én: ―Ji̱ ndí na̱'èn, tjiì‑la̱ nga'ñó yijo‑lè; jé‑lè jye kichàat'aà‑lè. w0 i K'e̱ nga jahas'en Jesús jè chitso, jahatot'aà xijngoaà ndáchikon koa̱ ijchò‑ne na̱xa̱ndá‑la̱. /)"K'e̱é ijchò ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ñánda tíjna Jesús; k'e̱ nga kijtseèxkon tsibítsi'ba‑la̱ nga xìn nangui kàtjì.l.Q!Jñà xi̱ta̱ xi ko'ndà chi̱nga̱ tsanga; k'e̱ nga ijchò i̱jiìn na̱xa̱ndá, tsibéno̱jmí yije kjoa̱ xi komà ko̱ kjoa̱ xi komàt'in jñà xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. -! Jesús kitsò‑la̱: ―Ndaà tjín, tanguió. I̱kjoàn itjojiìn yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱é jahas'en‑jiìn yijo‑la̱ jñà chi̱nga̱, koa̱ ngats'iì chi̱nga̱ tsatíkjájen‑jno ya̱ na̱xi̱ skanda i̱jiìn ndáchikon ko̱ ya̱á k'en. [,/koa̱ jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsibítsi'ba‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Tsà ki̱nachrjekàjiìn‑náje̱n, tjiì'nde‑náje̱n nga ki̱tjás'e̱n‑jiìn‑je̱n yijo‑la̱ chi̱nga̱ koi. R+Ya̱ chrañàt'aà‑la̱ kjìn jchán chi̱nga̱ nchikjèn‑jno, j*M'Ñó kiìchja̱ nga kitsò: ―¿Mé xi mejèn‑lè ko̱ ngaje̱n, ji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè? ¿A koií xá kòf'i̱‑ne nga jcha̱toòn‑náje̱n k'e̱ nga ti̱kj'eè bijchó na̱chrjein‑la̱ kjo̱'in? ()IK'e̱ nga ijchò Jesús ján xijngoaà ndáchikon ya̱ nangui Gadara, jò xi̱ta̱ ijchò kinchat'aà‑la̱ xi ya̱ itjo‑ne ya̱ ñánda sihijiìn mik'en. Ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tjín‑la̱. 'Ñó jchán ts'e̱n, kjaán‑ko̱‑ne tsà yá xi ya̱ kjoa̱haya ndi̱yá. .(UKoa̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tà kjòxkón‑la̱, kitsò: ―Yá xi̱ta̱‑ne jè skanda jè tjo̱ ko̱ ndáchikon síkitasòn‑la̱. Kií kis'iìn Jesús nga tsachrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ Gadara (Marcos 5:1‑20; Lucas 8:26‑39) |'qKiìchja̱ Jesús kitsò: ―¿Mé‑ne tsakjoòn‑nò? 'Ñó chiba mokjeiín‑nò xi i̱t'aà ts'a̱n. K'e̱é tsasítje̱n Jesús, tsohótiko̱ tjo̱xkón ko̱ ndáchikon koa̱ ni̱to̱ón kisijyò‑ne tjo̱ koa̱ kjòndaàya‑ne. -&SJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱é kiìkon nga kisìkjaá‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ti̱kinda̱‑náje̱n. Jye titsa̱bixònguindá. H% Tà ni̱to̱ón tsatsejèn jngoò tjo̱xkón ko̱ jtsí ya̱ i̱jiìn ndáchikon, ko̱ jè ndáchikon ta̱xki̱ komà‑né, mejèn bíjtsa'ma jè chitso. Ta̱nga jè Jesús kjinafé‑né. `$9Jahas'en Jesús jè chitso; kjihijtako̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. b#=Jesús kitsò‑la̱: ―Ji̱, nchrobátji̱ngui‑ná, jñà mik'en kàtìhijiìn mik'en‑la̱. Kií kis'iìn Jesús nga kisìkíjnajyò tjo̱xkón ya̱ i̱jiìn ndáchikon (Marcos 4:35‑41; Lucas 8:22‑25) "#Ìjngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, tjiì'nde‑ná nga ítjòn kjián kìhijñaà na̱'èn‑na̱. j!MJesús kitsò‑la̱: ―Jñà ni̱nda̱ tjín‑la̱ nguijo ñánda oyijò, koa̱ jñà ni̱se tjín‑la̱ tjé, ta̱nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tsjìn‑na i̱'nde ñánda síkjáya. ? wK'e̱é j'iì jngoò xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, ijchòkon Jesús, kitsò‑la̱: ―Maestro, kjítji̱ngui‑lè ni̱ta̱ ñánda nga k'oín. ;oK'e̱ nga kijtseè Jesús nga kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi kitseèndiì‑la̱, kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kiì ján xijngoaà ndáchikon. \1Kjoa̱ koi koni s'ín komà, koií tsitasòn koni kitsò Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá k'e̱ nga kitsò: “Jè jaàxìn ch'in‑ná ko̱ jè kisìkjeiín kjo̱'in nga kjòndaà‑ne ñánda kitsì'on yijo‑ná.” Mé xi síjé Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ fìtji̱ngui‑la̱ (Lucas 9:57‑62) RK'e̱ nga jye kòjñò, kjìn xi̱ta̱ xk'én j'iìko̱‑la̱ Jesús xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tjín‑la̱. Jesús tà jngoò o̱kixi̱ kitsjaà nga tsatíxoma‑la̱ mé‑ne nga itjokàjiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ ngats'iì ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, koa̱ kjòndaà yije‑ne xi̱ta̱ xk'én. 'Jesús tsohót'aà‑la̱ tsja jè chjo̱ón, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne ch'in tìjnga‑la̱, tsasítje̱n‑ne jè chjo̱ón, i̱kjoàn kisìs'in‑la̱ Jesús. Kií kis'iìn Jesús k'e̱ nga kjìn xi̱ta̱ xk'én j'iìko̱‑la̱ (Marcos 1:32‑34; Lucas 4:40‑41) }sJesús kiì ni'ya‑la̱ Pedro koa̱ kijtseè na̱chíya‑la̱ nga kijna xk'én; ch'in tìjnga tjín‑la̱. <q K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado: ―T'in‑ne ni'ya‑lè; koni s'ín nga ndaà mokjeiín‑lè, k'oa̱á s'ín ko̱ma. Jè chi̱'nda‑la̱ ti̱k'e̱é kjòndaà‑ne. Kií kis'iìn Jesús nga kisìndaà‑ne na̱chíya‑la̱ Pedro (Marcos 1:29‑31; Lucas 4:38‑39) \1 Ta̱nga jñá xi̱ta̱ xi tjín‑ne nga ya̱ kítsa̱jna ñánda ko̱tìxoma Nainá, ki̱tjokàjiìn‑né; ján kjoi̱ ndi̱tsin ñánda jñò choòn, ko̱ ya̱á ski̱ndàya koa̱ si̱ìjts'iìn ni̱'ño̱. E K'oa̱á xan‑nò, kjìn xi̱ta̱ kjoi̱í‑ne nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ i̱sò'nde xi ko̱kje̱n‑ko̱ Abraham ko̱ Isaac ko̱ Jacob ya̱ ngajmiì ñánda tíhotíxoma Nainá.  K'e̱ nga kiì'nchré Jesús jñà 'én koi, tà kjòxkón‑la̱. Kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tji̱ngui‑la̱: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, ya̱ Israel ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ sakó‑na xi k'oa̱s'ín ndaà mokjeiín‑la̱ koni jè xi̱ta̱ jè. { 'A̱n, tíjiìn‑na nga tjín‑lè kjo̱tíxoma. Ti̱koa̱á 'a̱n, tjín‑na xi̱ta̱ ítjòn xi otíxoma‑na, ti̱koa̱á tjín‑na soldado xi 'a̱n otiìxoma‑la̱, k'e̱ nga xan jngoò‑la̱: “T'in”, fì‑né; xan‑la̱ xi ìjngoò: “Nchroboí”, nchrobá‑né; koa̱ k'e̱ nga xan‑la̱ jè xi chi̱'nda‑na̱: “K'oa̱ t'i̱in”, síkitasòn‑na. Y+Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado kitsò: ―Na̱'èn, mìkiì ok'ìn‑na nga ngaji̱ k'oín sobì ni'ya‑na̱, ta̱ sa̱á tjiì o̱kixi̱ nga kàtandaà‑ne, koa̱ ko̱ndaà‑ne chi̱'nda‑na̱. A}Jesús kitsò‑la̱: ―Ko̱ma kjísìndaà‑na. .UKitsò‑la̱: ―Na̱'èn, xi̱ta̱ chi̱'nda‑na̱ kijna‑né ján ni'ya‑na̱. Tsí 'ñó xk'én koa̱ tífa kjo̱'in nga mìkiì ma síhiníyá yijo‑la̱. 5K'e̱ nga jahas'en Jesús ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum, jngoò xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado ts'e̱ Roma ijchòkon, kisìjé‑la̱ kjo̱ndaà. CK'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Ti̱ná'yi, kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑la̱. T'in ñánda tíjna no̱'miì, ta̱kó‑la̱ yijo‑lè nga jyeé kjòndaà‑ne; koa̱ jch'i̱i kjo̱tjò‑lè, tsojmì xi síjé kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mé‑ne nga kàteè‑ne jñà xi̱ta̱ nga jyeé kjòndaà‑ne ch'in‑lè. Kií komà nga kjòndaà‑ne chi̱'nda‑la̱ xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado (Lucas 7:1‑10) QJesús, k'e̱é tsijmeé tsja nga tsohót'aà‑la̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè, kitsò‑la̱: ―Mejèn‑na, kàtandaà‑ne yijo‑lè. K'e̱ nga o̱kitsò Jesús, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. @yJngoò xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ ijchòkon koa̱ tsasìxkó'nchit'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, tsà mejèn‑lè, ti̱tsjeè‑ná ch'in xi tjín‑na. f GK'e̱ nga itjojen‑ne Jesús ya̱ i̱sò'nga nindoò, kjìn xi̱ta̱ j'iìtji̱ngui‑la̱. C K'oa̱á s'ín tsakóya koni jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱tíxoma, mìtsà k'oa̱s'ín tsakóya koni xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés.  K'e̱ nga jye kiìchja̱ Jesús, ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna, tà k'oa̱á komà‑la̱ koni tsò 'én xi tsakóya. 'Ba jtsí; 'ba tjo̱xkón; f'iì xa̱jngá nandá ya̱á bixòña ni'ya jè; mì tà k'oa̱á kji kjoa̱ xi ma k'e̱ nga bixòña. R Ta̱nga ni̱ta̱ yá‑ne xi 'nchré 'én‑na̱ ko̱ mìkiì síkitasòn, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn; ya̱á bíndaàsòn ni'ya ñánda jncha tsomì. , Q'Ba jtsí; 'ba tjo̱xkón; f'iì xa̱jngá nandá xi fahanè ni'ya; nì mé xi ma‑la̱ nga ndaà tjíndaà jè ni'ya, ya̱á kijnasòn ñánda na̱xi̱ choòn. \1’Jè xi 'nchré koa̱ síkitasòn 'én‑na̱ koni xan‑la̱, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn; ya̱á bíndaàsòn ni'ya‑la̱ ñánda na̱xi̱ choòn. q[K'e̱é k'oa̱ xán‑la̱: “Mìkiì bexkon‑nò. Ti̱nchat'aàxìn‑ná jñò xi ch'o ki'nè.” Mé xi ngaya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkitasòn 'én‑la̱ Jesús ko̱ xi mìkiì síkitasòn. (Lucas 6:47‑49; Marcos 1:22) CK'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein, kjìn xi̱ta̱ ki̱tso̱‑na: “Na̱'èn, Na̱'èn, ngaje̱n kinokjoàya‑náje̱n 'én‑lè xi i̱t'aà tsi̱ji. Nga ko̱ó 'ín‑lè kinachrjekàjiìn‑náje̱n ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi mìkiì ndaà; ti̱koa̱á kjìn kjo̱xkón ki'nè‑je̱n xi ndaà tjín.” {’Mìtsà tà ngats'iì xi̱ta̱ xi tsò‑na: “Na̱'èn, Na̱'èn”, kjoa̱s'en‑jiìn jè kjo̱tíxoma‑la̱ ngajmiì. Tà jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱s'en‑jiìn xi síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na xi tíjna ngajmiì. )KK'oa̱á s'ín jcha̱xkoòn xi̱ta̱ koi i̱t'aà ts'e̱ xá xi s'ín. Yá xi̱ta̱ xi kjoa̱has'en‑jiìn ñánda nga Nainá tíhotíxoma (Lucas 13:25‑27) ~uNga yije yá xi mìkiì ojà‑la̱ toò xi ndaà, sa̱tèsòn‑la̱ i̱kjoàn si̱nchájiìn ni'ín nga ki̱ti̱. Jngoò yá xi ndaà kji, mìtsà ch'o kjoàn toò xi ojà‑la̱. Koa̱ jè yá xi ch'o kji, mìkiì ojà‑la̱ toò xi ndaà kjoàn. Ngats'iì yá xi ndaà kjoàn, ndaà toò ojà‑la̱. Ta̱nga jè yá xi mìkiì ndaà kjoàn, mìkiì ndaà toò xi ojà‑la̱. {Jñò jcha̱xkoòn xi̱ta̱ koi i̱t'aà ts'e̱ xá xi s'ín. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò yá xi ndaà toò ojà‑la̱. Jè toò uva, mìtsà jè majchá‑la̱ yá na'yá. Ti̱koa̱á jè toò iko̱, mìtsà jè majchá‑la̱ yá na'yá. {o’Ndaà ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ ndiso xi tsò nga 'én‑la̱ Nainá síka'bí. K'e̱ nga f'iìkon‑nò jñà xi̱ta̱ koi, i̱ma̱ kjoa̱á s'ín koni orrè ta̱nga ini̱ma̱‑la̱, tse̱jén ts'e̱én 'ya. Y~+Ko̱ jè xotjoa̱ ko̱ ndi̱yá xi 'nchrèya choòn, ndi̱yá‑la̱ kjoa̱binachon‑né, ko̱ chiba xi̱ta̱ matsji‑la̱. Kó s'ín jcha̱xkoaán xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ xá xi s'ín. (Lucas 6:43‑44) 3}_ ’Ti̱tjás'io̱òn jè xotjoa̱ xi 'nchrèya kji. Jè xotjoa̱ ko̱ jè ndi̱yá xi 'ñó tiyà, ndi̱yá‑la̱ kjo̱'in‑né. Kjìn xi̱ta̱ xi ya̱ fahas'en. >|u ’Ni̱ta̱ mé kjo̱ndaà xi mejèn‑nò nga si̱ìko̱‑nò xi̱ta̱, k'oa̱á ti̱s'ín ti̱ko̱ ngajo‑nò. K'oa̱á s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xo̱jo̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Kó kji xotjoa̱ xi ki̱tjás'e̱én (Lucas 13:24) ~{u Jñò na̱s'ín xi̱ta̱ xi ch'o 'nè, ma‑nò 'biì‑là i̱xti‑nò tsojmì xi ndaà kjoàn. Jè Na̱'èn‑nò xi tíjna ngajmiì, ìsa̱á ni̱to̱n si̱ìs'in‑nò nga tsjá‑nò tsojmì xi ndaà kjoàn tsà jñò si̱jét'aà‑là. Mz Koa̱ tsà ti̱n si̱ìjé‑nò, ¿a ye̱é k'oi̱‑là? Majìn. y ’Jñò xi xi̱ta̱ jchínga 'mì‑nò, tsà i̱nchra̱jín si̱ìjé‑nò i̱xti‑nò, ¿a nda̱jo̱ó k'oi̱‑là? Majìn. #x?Ngats'iì xi̱ta̱ xi síjé, tjoé‑la̱, jè xi ótsji, sakó‑la̱ ko̱ jè xi chja̱t'aà‑la̱ Nainá, táx'a̱'nde‑la̱ koni jngoò xotjoa̱. Tw!’Ti̱jé mé xi mejèn‑nò, jè Nainá tsjá‑nò; ti̱nchátsjioò Nainá, sakó‑nò; ti̱nókjoa̱t'aà‑là Nainá mé xi mejèn‑nò mé‑ne skíx'a̱'nde‑nò koni jngoò xotjoa̱. `v9’Tsojmì tsjeè xi ts'e̱ Nainá, kì nañá 'biì‑la̱ mé‑ne nga mì ya̱ si̱ìkáfat'aà‑lè ko̱ ya̱ ski̱ne̱‑lè. Koa̱ jè ndáto̱n chjí xi nìkjiín, kì chi̱nga̱ nìkatje̱n‑la̱ mé‑ne nga mì ndso̱ko̱ ki̱nchanè‑ne. Kó s'ín si̱jé‑lá Nainá k'e̱ nga mé xi mejèn‑ná (Lucas 11:9‑13; 6:31) LuNgaji̱ xi jò ma i̱sén‑lè, ítjòn ti̱nachrjekàngui chi̱so̱ xi kjinangui xkoiìn mé‑ne nga ndaà ko̱tsejèn‑lè, i̱kjoàn ti̱nachrjekàngui tjé xi kjinangui xko̱n xingui̱i. "t=Tsà yá chi̱so̱ kjinangui xkoiìn, ¿a ko̱ma k'oín‑la̱ xi̱ta̱ xingui̱i: “Tjiì'nde‑ná nga kochrjekànguia tjé xi kjinangui xkoiìn”? msS[¿Mé‑ne jé‑la̱ xingui̱i nìkinda̱‑ne koa̱ tsi̱ji mìkiì nìkindi̱i?] ¿Mé‑ne chìtsejèn‑la̱ jè tjé xi kjinangui xko̱n xingui̱i, ko̱ jè yá chi̱so̱ xi kjinangui xkoiìn mìkiì chìtsejèn‑la̱? GrKoni s'ín k'oi̱‑là kjo̱'in xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, k'oa̱á ti̱s'ín tjoé ngajo‑nò kjo̱'in. Jè chi̱ba̱ xi si̱chi̱ba̱ya‑là xinguio̱o, ti̱jè ko̱chi̱ba̱ ngajo‑nò. q ’Kì kjo̱'in 'biì‑là xi̱ta̱ xinguio̱o kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ mé‑ne nga mì kjo̱'in tjoé‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé‑nò. @py"Kì makájno‑nò mé kjoa̱ xi s'e̱ nchijòn‑lè; nga nchijòn‑lè, s'e̱é‑nò kjoa̱ xi ko̱kájno‑nò; tà koií kjoa̱ ti̱kájno xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱. o9!Ítjòn ti̱nchátsjioò kjoa̱ ts'e̱ Nainá koni s'ín otíxoma ko̱ kjoa̱kixi̱‑la̱; ngats'iì tsojmì xi mochjeén‑nò tà tjoésòn‑nò. ynk Nga yije tsojmì koi, k'oa̱á tjín xi ótsji jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Ta̱nga jñò tíjnaá‑nò Na̱'èn xi tíjna ngajmiì xi jyeé tíjiìn‑la̱ nga mochjeén‑nò ngats'iì tsojmì koi. mKì makájno‑nò, kì bixón‑jèn: “¿Mé xi chji̱ne̱é?, ko̱ ¿mé xi s'ioa̱á? ko̱ ¿mé nikje xi chi̱kjá?” (lINainá, k'oa̱á s'ín ndaà kjoàn s'ín xka̱ ijñá, xi jngoò na̱chrjein títsa̱jnakon ko̱ xi ma nchijòn kotsjòojiìn ni'ín. Jñò xi xi̱ta̱ 'mì‑nò xi mìkiì ndaà mokjeiín‑nò, ¿a mìtsà ìsa̱ ni̱to̱n tsjá‑nò Nainá nikje xi mochjeén‑nò nga chi̱kjá? QkTa̱nga 'a̱n, k'oa̱á xan‑nò, ndaà tsà jè Salomón xi xi̱ta̱xá ítjòn tsibìjna nga 'ñó xi̱ta̱ jeya, mì k'oa̱á kjoàn nikje xi tsohòkjá koni kjoàn jñà naxó nga ndaà kjoàn. Aj{’¿Mé‑ne nìkájno‑nò xi i̱t'aà ts'e̱ nikje xi chi̱kjá? Chítsejèn‑là naxó lirio xi majchá i̱jiìn ijñá; mìkiì síxá ko̱ mìkiì ma‑la̱ faña nikje. iJñò, na̱s'ín ta̱kó 'ñó si̱kájnoò, ni̱ i̱tsé ko̱ma si̱katonè‑là na̱chrjein‑nò koni s'ín tjíndaà‑la̱ Nainá. ?hwChítsejèn‑là ni̱se xi tjíma i̱jiìn i̱sén; mì jno̱ó 'beé; mì ni̱ji̱n majchá‑la̱ koa̱ mì ni'nga tjín‑la̱ ñánda bincháxkó ni̱ji̱n‑la̱; ta̱nga jè Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì tsjá‑la̱ tsojmì xi kine; koa̱ jñò, ìsa̱á chjí‑nò mì k'oa̱‑ne jñà ni̱se. %gC’K'oa̱á xan‑nò, kì makájno‑nò mé tsojmì xi chji̱ne̱e, xi s'io̱o, nga si̱jchá yijo‑nò, ko̱ mé nikje xi chi̱kjá. ¿A mì 'ya‑jèn k'e̱ nga titsa̱jnakoaán i̱ i̱sò'nde tjín‑ìsa kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni tsojmì xi ma chine? Ti̱koa̱á yijo‑ná, tjín‑ìsa kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni jè nikje xi chíkjá. f’Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi jò ko̱ma nei‑la̱ nga si̱ìxá‑la̱. Tsà jò ko̱ma nei‑la̱, jngoò ko̱jtikeè koa̱ jngoò ko̱tsjakeè; jngoò ndaà kjit'aà‑la̱ koa̱ ch'o si̱ìko̱ xi ìjngoò. Jñò, tsà kjoa̱ nchi̱ná si̱ìs'in‑là, mìkiì ko̱s'in‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ Nainá. Kós'ín síkinda̱ Nainá jñà xi i̱xti‑la̱ ma (Lucas 12:22‑31) $eAta̱nga tsà mìkiì ndaà tsejèn‑la̱ xkoiìn, ti̱koa̱á kóho̱kji yijo‑lè, tà jñò choòn‑la̱. Nga tjíjñò‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑lè ti̱koa̱á nguì tà jñò choòn‑la̱ yijo‑lè. Yá xi ko̱ma nei‑la̱ xi̱ta̱ xi 'ñó matsjakeè to̱n (Lucas 16:13) )dK’Jñà xkoaán, jè ma ni'ín xi síhiseèn‑la̱ yijo‑ná. Koií kjoa̱‑la̱ k'e̱ nga ndaà tsejèn‑ná, iseèn choòn yije‑la̱ yijo‑ná; c%Ya̱ ñánda ki̱nchatjò tsojmì‑nò, ti̱koa̱á ya̱á si̱ìkítsjeèn ini̱ma̱‑nò. Kós'ín mochjeén xkoaán (Lucas 11:34‑36) b'Ta sa̱á ján ngajmiì ti̱nchatjò tsojmì. Ján ngajmiì mìkiì bits'on ko̱ mìkiì makixo tsojmì; ti̱koa̱á tsjìn xi̱ta̱ chijé. a’Jñò, kì tsojmì kjìn binchatjò i̱ i̱sò'nde; bits'on‑né ko̱ makixo‑né ko̱ jñà xi̱ta̱ síchijé. j`Mmé‑ne nga mìkiì skoe̱‑nò xi̱ta̱ tsà titsa̱jnachjan, ko̱ jè Na̱'èn‑ná xi tíjna'mako̱‑nò, ta̱ jè xi tíbeè. Jè si̱ìchikon‑t'in‑nò. Kjoa̱ nchi̱ná xi tjín ján ngajmiì (Lucas 12:33‑34) _ Ta̱nga jñò, k'e̱ nga bitsa̱jnachjan, kì k'oa̱á 'nè. Ta̱ sa̱á ta̱nìjnoò i̱sén‑nò ko̱ ta̱si'a tsja̱skoò, ^’K'e̱ nga bitsa̱jnachjan, kì k'oa̱á 'nè koni s'ín jñà xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱ nga síkjatjìya i̱sén‑la̱, mé‑ne nga skoe̱‑ne xi̱ta̱ nga ba tjín‑la̱ nga títsa̱jnachjan. Xi o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò, jñà xi̱ta̱ koi, jyeé kitjoé‑la̱ chjí‑la̱ [nga nguixko̱n xi̱ta̱. Mì ti̱ mé si̱ìchikon‑t'in‑ne Nainá.] B]}Ta̱nga tsà jñò mìkiì si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱á Na̱'èn‑ná mìkiì si̱ìjchàat'aà‑nò jé‑nò. Kiís'ín t'e̱en k'e̱ nga bitsa̱jnachjan *\M’Tsà jñò si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ti̱koa̱á jè Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì si̱ìjchàat'aà‑nò jé‑nò. [5 Kì kiì biì'ndi yá xi mejèn‑la̱ nga kot'aà‑naje̱n nga ki̱nchátsji jé‑je̱n.Ti̱kinda̱‑náje̱n xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í.Nga̱ tsi̱jií kjo̱tíxoma, tsi̱jií nga'ñó ko̱ tsi̱jií kjoa̱jeya ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. Z Ti̱jchàat'aà‑náje̱n jé‑na̱je̱n koni s'ín nìjchàat'aà‑la̱je̱n jñà xi̱ta̱ xi ch'o síko̱‑na̱je̱n. kYO Tjiì‑náje̱n i̱'ndei̱ jè ni̱ño̱ xi mochjeén‑naje̱n nga na̱chrjein inchijòn. #X? Kàtjanchrobá kjo̱tíxoma‑lè,
k'oa̱s'ín kàtama i̱ i̱t'aà nangui koni s'ín mejèn‑lè nga ko̱ma,
koni s'ín ma ján ngajmiì. %WC K'e̱ nga bìtsi'ba, kiís'ín ti̱nókjoa̱a:Na̱'èn‑na̱je̱n xi tijni ngajmiì,
kàtayaxkón‑la̱ kjoa̱jeya‑lè nga tsjeè tijni. !V;Kì k'oa̱á 'nè koni s'ín jñà xi̱ta̱ koi; jè Na̱'èn‑ná jye tíjiìn‑la̱ mé xi mochjeén‑nò k'e̱ nga ti̱kj'eè nìjét'aà‑là. cU?’K'e̱ nga bìtsi'ba, kì ta̱xki̱ kjìn 'én nokjoà, koni s'ín xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon Nainá. K'oa̱á s'ín síkítsjeèn nga kjìn 'én ki̱chja̱‑la̱ Nainá, ìsa̱á ndaà kji̱'nchré‑la̱. >,=<=;:9|8765d43100/-h,+**2)/(^'[&Z$v"D!b }7VXX \ G 4 SK({Em Ti̱koa̱á‑ne kàtamajchákjoò ingajò skanda k'e̱ nga jye ko̱jchá. K'e̱ nga jè na̱chrjein nga si̱ncháxkó, 'a̱án ko̱xán‑la̱ chi̱'nda xi koi̱ìxkó: “Ítjòn xìn ki̱ncha ijñá xi mìkiì ndaà, ko̱'ñójté‑né mé‑ne nga ki̱ti̱‑ne. Nga ko̱ma i̱skan ki̱nchàxkó jñà trigo; ya̱á ki̱ncha i̱ya ni'nga‑na̱.” Kjoa̱ xi mangásòn i̱t'aà ts'e̱ xojmá mostaza (Marcos 4:30‑32; Lucas 13:18‑19) )lK Ta̱nga jè nei‑la̱ nangui kitsò: “Majìn, tsà chjínè jñò ijñá xi mìkiì ndaà, tsà koi na̱chrjein‑la̱ ya̱á chjínèkjoò jñà trigo.” pkY Jè nei‑la̱ nangui, kitsò: “Jngoò‑la xi̱ta̱ kondra̱‑na̱ xi o̱kis'iìn.” K'e̱é kitsò jñà xi̱ta̱ chi̱'nda: “¿A mejèn‑lè nga ko̱nguí‑je̱n, chjínèjiìn‑je̱n jñà ijñá xi mìkiì ndaà?” |jq K'e̱é kiì jñà chi̱'nda nga tsibéno̱jmí‑la̱ nei‑la̱. Kitsò‑la̱: “Na̱'èn, jñà xojmá xi tsibìtji̱i ya̱ nangui‑lè, ndaà‑né. Ta̱nga, ¿ñánda j'iì‑ne ijñá xi mìkiì ndaà xi tsatsejèn‑jiìn trigo?” {io K'e̱ nga jye kjò'nga jñà trigo koa̱ kixò‑la̱ natín, ya̱á tsatsejèn‑jiìn ijñá xi mìkiì ndaà. -hS Ta̱nga k'e̱ nga kjifè yije kóho̱tjín xi̱ta̱, j'iì kondra̱‑la̱ nga tsibítje̱jiìn xka̱ ijñá xi mìkiì ndaà ya̱ i̱jiìn trigo. I̱kjoàn kiì. g Jesús nguì jngoò kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱, kitsò‑la̱: ―Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó ndaà xojmá‑la̱ trigo tsibítje̱sòn nangui‑la̱. f Ta̱nga jñà xojmá xi chixò ñánda nga nangui ndaà, jè ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá koa̱ machi̱ya‑la̱; i̱kjoàn makjìn‑ya 'én, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni yá xi ojà‑la̱ toò. Tjín xi tsjá katé; tjín xi tsjá jàn‑kaàn; tjín xi tsjá jngoò sìndo̱ nga jngoò ìjngoò yá. Kjoa̱ xi mangásòn i̱t'aà ts'e̱ ijñá xi mìkiì ndaà Me Jñà xojmá xi chixò i̱jiìn ñánda tjín na'yá, jè ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá ta̱nga 'ñó síkájno kjoa̱ ts'e̱ tsojmì xi tjín i̱sò'nde ko̱ jè kjoa̱ nchi̱ná kona̱cha̱n‑la̱. Jñà kjoa̱ koi síkits'ón‑jiìn 'én‑la̱ Nainá, k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì makjìn‑ya. d Ta̱nga jè‑nè nga tsjìn‑la̱ i̱ma̱, ta chiba na̱chrjein chíkjoa̱‑la̱. K'e̱ nga mé kjoa̱ xi sakó‑la̱ ko̱ tsà xi̱ta̱ fìtji̱ngui kondra̱‑la̱ nga jè nga̱tjì‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ni̱to̱ón síkíjna ndi̱yá‑la̱ Nainá. c/ Jñà xojmá xi chixò ya̱ ñánda na̱xi̱ choòn, jè ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá. Tsjaá ma‑la̱ nga sa̱ 'nchré. b} Jñà xojmá xi chixò i̱ya ndi̱yá, jè ngaya‑la̱ koni jñà xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma ta̱nga mìkiì machi̱ya‑la̱; f'iì xi̱ta̱ nei̱í, i̱kjoàn faáxìn jè 'én i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. maS ’Ti̱ná'yaà kó tsòya‑ne jè kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi kíjndi̱ xojmá. ` O̱kixi̱í xi xan‑nò, kjìn xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá ko̱ xi xi̱ta̱ kixi̱ kjòmejèn‑la̱ nga skoe̱ jè xi jñò titsa̱'yaà ta̱nga mìkiì kijtseè; ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ kjòmejèn‑la̱ nga kji̱'nchré jè xi jñò titsa̱na'yà ta̱nga mìkiì kiì'nchré. Kó tsòya‑ne kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xojmá (Marcos 4:13‑20; Lucas 8:11‑15) !_; ’Jñò, mé tà ndaà‑nò nga tjín xkoòn nga ma tsejèn‑nò ko̱ tjín líká‑nò nga ma na'yà kjoa̱ xi tíma na̱chrjein i̱'ndei̱. H^  Ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ koi, tájaàjiìn tjín;
tsibíchjoàjto líká‑la̱, tíchjoàjto xko̱n.Koií kjoa̱‑la̱ mìkiì ndaà 'nchré ko̱ mìkiì tsejèn‑la̱ ko̱ mìkiì fahas'en‑jiìn‑la̱.K'oa̱á ma‑ne nga majìn‑la̱ nga 'a̱n fìt'aà‑na̱ mé‑ne nga 'a̱n sìndaà‑na. /]W Kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín bitasòn koni kitsò Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga kitsò:Jñò, na̱s'ín í'ñó‑ìsa ki̱ná'ya‑nò ta̱nga mìkiì ko̱chi̱ya‑nò,
na̱s'ín í'ñó‑ìsa chítsejèn‑nò ta̱nga mìkiì jcha̱a. x\i Koií kjoa̱‑la̱ k'e̱ nga okoòya, koií 'én chjà‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn. Jñà xi̱ta̱ koi, sík'aá xko̱n ta̱nga mìkiì tsejèn‑la̱. Binchá líká‑la̱ ta̱nga mìkiì 'nchré, ti̱koa̱á mìkiì machi̱ya‑la̱. 4[a Jè xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn, k'oi̱í ìsa̱‑la̱ skanda tsatoó s'e̱‑la̱, ta̱nga jè xi tsjìn‑la̱, skanda tjá'aán‑la̱ mé xi chiba tjín‑la̱. gZG Jesús kitsò‑la̱: ―Jñò, Nainá jye kitsjaà‑nò nga jcha̱a kjoa̱'ma‑la̱ xi béno̱jmíya kó s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, mìkiì tíjiìn‑la̱. YY+ Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchòkon ñánda tíjna koa̱ kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín nokjoà‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ xi mangásòn k'e̱ nga okoòyi? X Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò. Mé‑ne kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑ne Jesús (Marcos 4:10‑12; Lucas 8:9‑10) EW Jñà xi chixò ñánda nangui ndaà, ndaà tsajà‑la̱ toò. Tjín xi kitsjaà jngoò sìndo̱ nga jngoò ìjngoò xojmá, tjín xi kitsjaà jàn kaàn, koa̱ tjín xi kitsjaà katé. zVm Nguì koa̱ tjín chixò ya̱ i̱jiìn na'yá. K'e̱ nga kjò'nga na'yá, kisìk'en‑ngui xka̱‑la̱ xojmá. U Ta̱nga k'e̱ nga itjokàtji ts'oí nga kjòtsjè ndobá, kixìñó, i̱kjoàn jngoò k'aá kixì, koi‑né nga tsjìn‑la̱ i̱ma̱. (TI Nguì koa̱ tjín chixò ñánda na̱xi̱ choòn nga chiba ni'nde tjín‑la̱. Jñà xojmá koi, ni̱to̱ón isò, koi‑né nga mì na̱nga̱ tjín nangui. Sw K'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga kiskíjndi̱ xojmá, chixò chiba ya̱ i̱ya ndi̱yá. I̱kjoàn j'iì ni̱se; tsakjèn. R Tsibíts'ia̱ Jesús nga kjìn sko̱ya kjoa̱ xi mangásòn tsibéno̱jmí kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ kiì kíjndi̱ xojmá. -QS Kjín jchán xi̱ta̱ chixoñat'aà‑la̱; Jesús jahas'en jngoò chitso; ya̱á tsibìjnaya. Ngats'iì xi̱ta̱ xi i'nga, ya̱á tsibìtsa̱jna i̱ndiì nandá. ]P 5 Ti̱jè‑ne na̱chrjein, Jesús itjo‑ne ni'ya, ya̱á tsibìjnandiì ndáchikon. O- 2Ngats'iì xi síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi tíjna ngajmiì, jñà‑né xi 'ndsè xi tichja ko̱ xi nea̱‑na̱.4Na 1K'e̱é tsakó‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò: ―Chítsején‑lá jñá xi̱ta̱ koi, jè‑né xi nea̱‑na̱ ko̱ jñà‑né xi 'ndsè. M% 0Jesús kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi ijchòko̱‑la̱ 'én: ―¿A mejèn‑lè nga jchi̱i yá‑né xi nea̱‑na̱ ko̱ xi 'ndsè? L /Jngoò xi̱ta̱ kitsò‑la̱ Jesús: ―Nea̱‑lè ko̱ jñà 'ndsì ján ndi̱tsiaán títsa̱jna. Ji̱ xó ko̱òko̱‑lè. 0KY .Tákó ti̱k'e̱é tíhóko̱ xi̱ta̱ Jesús nga ijchò nea̱‑la̱ ko̱ 'ndse̱. Ya̱á tsibìtsa̱jna ján ndi̱tsiaán nga mejèn‑la̱ ki̱chja̱‑la̱. J -I̱kjoàn fìkjaá nguì itoò xíkjín xi ìsa̱ ch'o s'ín. K'e̱é fahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè; ya̱á bìtsa̱jna. Xi̱ta̱ jè ìsa̱á 'ñó ch'o bìjna koni s'ín tsibìjna k'e̱ nga sa̱ ítjòn. Jñò, xi xi̱ta̱ ts'e̱n 'mì‑nò, k'oa̱á ti̱s'ín ko̱mat'ioòn na̱chrjein i̱'ndei̱. Nea̱‑la̱ ko̱ 'ndse̱ Jesús (Marcos 3:31‑35; Lucas 8:19‑21) aI; ,ìjngoò k'a síkítsjeèn, tsò: “Kjín‑la ìjngoò k'a‑na̱ ni'ya‑na̱ ñánda inchrobà‑na.” K'e̱ nga bijchó ìjngoò k'a‑ne, beè ni'ya‑la̱ nga kjijñá, ndaà kisatiìcha ko̱ tsjeè choòn. ^H5 +’K'e̱ nga jngoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í bitjokàjiìn ini̱ma̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱, ya̱á ojmeè i̱'nde ñánda kixì choòn, ótsji'nde nga si̱ìkjáya; k'e̱ nga mìkiì sakó'nde‑la̱, .GU *Ti̱koa̱á jè chjo̱ón ítjòn xi ya̱ otíxoma nangui sur, ko̱sítje̱n‑né jè na̱chrjein k'e̱ nga koi̱ìndaàjiìn Nainá; jè tsját'in 'én jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, koií kjoa̱‑la̱ nga kjiìn nangui j'iì‑ne nga j'iì 'nchré‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ Salomón; ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, 'a̱n xi tìchjàko̱‑nò, ìsa̱á 'ñó jeya tìjna̱a mì k'oa̱á‑ne koni Salomón [ta̱nga jñò, mìkiì na'yà‑ná]. Ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi f'iì ìjngoò k'a‑ne (Lucas 11:24‑26) `F9 )Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Nínive ko̱sítje̱n‑né jè na̱chrjein k'e̱ nga koi̱ìndaàjiìn Nainá; jñà tsját'in 'én jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, koií kjoa̱‑la̱ nga kisìkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé tsohótsji‑ne k'e̱ nga kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá Jonás; ta̱nga na̱chrjein i̱'ndei̱, 'a̱n xi tìchjàko̱‑nò, ìsa̱á 'ñó jeya tìjna̱a mì k'oa̱á‑ne koni Jonás [ta̱nga jñò, mìkiì mokjeiín‑nò]. }Es (Koni jè Jonás nga jàn na̱chrjein ko̱ jàn ni̱tje̱n tsibìjnaya i̱ndso̱'ba̱ jngoò ti̱n je, k'oa̱á ti̱s'ín 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, jàn na̱chrjein ko̱ jàn ni̱tje̱n kójna̱ i̱jñaà nangui. Dw 'Jesús kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ ts'e̱n ko̱ xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon‑la̱ Nainá, síjé jngoò seña xi jeya tjín; ta̱nga ni̱mé seña skoe̱; ta jè skoe̱ ts'e̱ Jonás, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. MC &Jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kitsò‑la̱ Jesús: ―Maestro, mejèn‑naje̱n nga jcha̱ jngoò‑je̱n seña xi ji̱ 'nì. Bw %Xi i̱t'aà ts'e̱ 'én‑nò, k'oa̱á s'ín si̱ndaàjiìn‑nò nga jcha̱‑la̱ tsà xi̱ta̱ ndaà‑nò, o tsà jé tjín‑nò. Yá xi tsját'in 'én jñà xi̱ta̱ ts'e̱n xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱ (Marcos 8:12; Lucas 11:29‑32) )AK $K'oa̱á xán‑nò k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga si̱ndaàjiìn, k'oa̱á s'ín tsjá kinda̱ ngats'iì xi̱ta̱ ni̱ta̱ mé 'én xi ta̱xki̱ chja̱. M@ #Jngoò xi̱ta̱ xi 'én ndaà chja̱, koií‑né nga kjo̱ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; koa̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'én ts'e̱n chja̱, koií‑né nga kjoa̱ts'e̱n tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. l?Q "¡Jñò, xi̱ta̱ tje̱‑la̱ ye̱‑nò! ¿Kós'ín ma ki̱nókjoa̱a 'én xi ndaà tsò nga ch'o tsò ini̱ma̱‑nò? Nga k'oa̱á tsò 'én xi chja̱ jñà xi̱ta̱ koni tsò kjo̱hítsjeèn xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. D> !’Tsà jngoò yá xi ndaà kji, ndaà toò xi ojà‑la̱. Ko̱ tsà jngoò yá xi mìkiì ndaà kji, mìkiì ndaà toò xi ojà‑la̱. Jngoò yá, jè toò‑la̱ yaxkon‑la̱. =- Ni̱to̱n yá‑ne xi ki̱chja̱jno‑na 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱; ta̱nga jè xi ki̱chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱ ni̱ jè na̱chrjein i̱'ndei̱, ko̱ ni̱ jè na̱chrjein xi i̱skan kjoi̱í. Kós'ín 'ya‑la̱ kós'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ (Lucas 6:43‑45) < ’K'oa̱á xan‑nò, Nainá si̱ìjchàat'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ ni̱ta̱ mé jé xi ko̱hótsji, ni̱ta̱ mé 'én xi ch'o tsò ki̱chja̱. Ta̱nga jè xi Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ki̱chja̱jno‑la̱ mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. c;? ’Ni̱to̱n yá‑ne xi mì 'a̱n fìt'aà‑na, jè‑né kondra̱‑na̱; koa̱ ni̱to̱n yá‑ne xi mìkiì síchját'aà‑na nga bíxkóyako̱‑na xi̱ta̱ xi ts'a̱n ko̱ma, jè tísítsjohoba xi̱ta̱. |:q ’¿Kó s'ín ko̱ma kjoa̱has'en ni'ya‑la̱ nga si̱ìchijé‑la̱ jngoò xi̱ta̱ nei‑la̱ ni'ya xi tjín‑la̱ nga'ñó tsà mìtsà ítjòn koi̱ìt'aà'ñó? K'e̱é ko̱ma si̱ìchijé‑la̱ k'e̱ nga jye kàsìt'aà'ñó. 9 Ta̱nga 'a̱n, k'e̱ nga ochrjekàjñaà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsjá‑na nga'ñó. Jè kjoa̱ koi tsòyaá‑ne nga Nainá, jyeé i̱ tíhotíxoma i̱ i̱t'aà nangui. 81 Jñò bixón‑nò nga 'a̱n sìkjeén nga'ñó‑la̱ xi sko̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í k'e̱ nga ochrjekàjñaà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. Tsà k'oa̱á s'ín tjín kjoa̱, jñà xi̱ta̱ tsa̱jòn, ¿yá xi tsjá‑la̱ nga'ñó k'e̱ nga ochrjekàjiìn nei̱í? Koií kjoa̱‑la̱, ti̱jñà‑ne xi̱ta̱‑nò ke̱èno̱jmí nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga jè sko̱‑la̱ nei̱í sìkjeén. ;7o Tsà jè xi̱ta̱ nei̱í ti̱jè tíhochrjejiìn‑ne yijo‑la̱ nei̱í, jòya tís'ín xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱. ¿Kós'ín ko̱ma s'e̱‑la̱ nga'ñó nga ko̱tìxoma? M6 Jesús kijtseèya‑la̱ koni s'ín nchihóko̱ ini̱ma̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ngats'iì na̱xa̱ndá xi jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín, ti yijo‑lá tísíkixòña‑ne; koa̱ tsà jngoò na̱xa̱ndá ko̱ tsà jngoò ni'ya xi̱ta̱ si̱ìjòya xíkjín, mìkiì ko̱ma ndaà kítsa̱jna. 5 K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ma‑la̱ ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, k'oi̱í‑né nga jè síkjeén nga'ñó‑la̱ Beelzebú xi sko̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í. 74g Ngats'iì xi̱ta̱, tà kjòxkón‑la̱. K'e̱é kitsò: ―¿A jè jèe̱ xi ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga jè kíjna ngajo‑la̱]? t3a J'iìko̱ jngoò‑la̱ xi̱ta̱ Jesús xi mìkiì tsejèn‑la̱, ko̱ xi mìkiì ma chja̱ nga ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Kisìndaà‑ne Jesús nga komà kiìchja̱‑ne koa̱ kjòtsejèn‑la̱. 21 Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde xi mìtsà xi̱ta̱ judío,
ko̱kjeiín‑la̱ nga skóña‑la̱ kjo̱ndaà xi tsjá‑la̱. Mé xi ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ xi chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá (Marcos 3:19‑30; Lucas 11:14‑23; 12:10) v1e Mìkiì skít'o̱ jngoò yá ína̱xo̱ xi jye mejèn tít'ò,
ti̱koa̱á mìkiì si̱ìkits'o jngoò ni'ín xi ta ni̱'ndi̱í tíbitjo sa̱‑la̱.K'oa̱s'ín s'i̱in skanda k'e̱ nga koi̱ìndaàjiìn xi kjoa̱kixi̱. #0? Mìtsà xi̱ta̱ ska̱àn‑ko̱, ko̱ nì mé 'én xi 'ñó ki̱chja̱,
ko̱ mì kì ki̱ná'ya‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá 'én xi ki̱chja̱. S/ I̱ tíjna jè chi̱'nda‑na̱ jè xi 'a̱n jaàjñaà,
xi 'ñó matsjake̱,
tjín‑la̱ kjo̱tsja ini̱ma̱‑na̱ xi i̱t'aà ts'e̱.'A̱án tsjaà‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱
nga jè ki̱chja̱jiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde xi kjoa̱kixi̱
mé‑ne nga ko̱ma si̱ndaàjiìn‑la̱. .! K'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn‑ne 'én xi kiìchja̱ Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga kitsò: a-; Kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ jñà xi̱ta̱ nga mìkiì ke̱èno̱jmít'in yá‑né jè. K, Jesús, k'e̱ nga kijtseè nga jñà xi̱ta̱ fariseo mejèn‑la̱ si̱ìk'en, itjo ni'ya, kiì. Kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱. Jesús kisìndaà‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi xk'én. L+ Jñà xi̱ta̱ fariseo, k'e̱ nga itjo‑ne i̱ngo̱, i̱kjoàn tsajoóya‑ne nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en Jesús. K'oa̱á s'ín tsitasòn 'én xi kiìchja̱ Isaías xi i̱t'aà ts'e̱ Jesús R* Jesús kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja: ―Tjeèndojoì ndsei̱i. Xi̱ta̱ jè, tsijmeé tsja, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne; k'oa̱á ti̱ kji komà‑ne koni kji xi ìjngoò. O) Jyeé 'ya, ìsa̱á 'ñó chjí‑la̱ jngoò xi̱ta̱ mì k'oa̱á‑ne koni jngoò orrè. Koií kjoa̱‑la̱ nga tjí'nde‑né nga ko̱si̱koa̱á xi̱ta̱ na̱s'ín jè na̱chrjein nìkjáya. .(U Jesús kitsò‑la̱: ―Jñò, tsà tíjna jngoò‑nò orrè ko̱ tsà ya̱ ska̱ya nga̱jo̱, ¿a mìtsà konguínachrjeè na̱s'ín na̱chrjein nìkjáya? ' Ya̱ tíjna jngoò xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja. Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna kiskònangui‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ ko̱hòngui, kitsò‑la̱: ―¿A tjí'nde‑né nga kjo̱ndaà‑ne xi̱ta̱ k'e̱ nga jè na̱chrjein nìkjáya? e&C I̱kjoàn kiì‑ne Jesús ya̱ i̱'nde jè; jahas'en jngoò ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. % K'oa̱á s'ín tjín, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, 'a̱án otiìxoma‑la̱ na̱chrjein nìkjáya. Mé kjoa̱ xi kisakò‑la̱ Jesús k'e̱ nga kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ na̱chrjein nìkjáya (Marcos 3:1‑6; Lucas 6:6‑11) H$  Ngats'ioò jñò mìkiì machi̱ya‑nò kó tsòya‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “'A̱n, mejèn‑na nga kàtas'e‑nò kjo̱hi̱ma̱takòn, kì ta̱ tsjaà cho̱ nìk'eèn kjo̱tjò xi 'a̱n 'biì‑ná.” Tsà ko̱chi̱ya‑nò, mì‑la kiì kjo̱'in k'oi̱‑là xi̱ta̱ xi mìtsà jé tjín‑la̱. #w 'A̱n, k'oa̱á xan‑nò, jngoò tíjna i̱jndé xi ìsa̱ jeya tíjna mì k'oa̱á‑ne koni jè i̱ngo̱ ítjòn. s"_ ¿A ti̱koa̱á mìtsà jye tíjiìn‑nò koni tsò kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés? Nga jñà no̱'miì, ya̱ i̱ya i̱ngo̱ ítjòn, síxá‑né na̱s'ín jè na̱chrjein nìkjáya, ko̱ na̱s'ín síxá mìtsà jé nchihótsji. `!9 Jahas'en ni'ya‑la̱ Nainá koa̱ tsakjèn i̱nchra̱jín tsjeè‑la̱ Nainá xi mìkiì tjí'nde‑la̱ nga jè David ko̱kje̱n ko̱ xi̱ta̱ xi kjihijtako̱; ta jñà no̱'miì tjí'nde‑la̱ nga ko̱kje̱n. t a Jesús kitsò‑la̱: ―¿Jñò, a mìtsà jye tíjiìn‑nò koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá koni kis'iìn xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi kjihijtako̱ k'e̱ nga kjòhojò‑la̱? dA Jñà xi̱ta̱ fariseo k'e̱ nga kijtseè, kitsò‑la̱ Jesús: ―Chítsején‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè, jè kjoa̱ xi nchis'ín; mìkiì tjí'nde nga k'oa̱s'ín ko̱ma jè na̱chrjein nìkjáya. r _ Jè na̱chrjein nìkjáya, Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ ja ya̱ ñánda títje̱ trigo. Koa̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kjòhojò‑la̱. K'e̱é tsate natín‑la̱ trigo, i̱kjoàn kiskine. fE Jè yá i̱bo̱ ko̱ ch'á xi 'a̱n sik'àje̱n‑nò, jna̱‑né, mìtsà 'ñó i'í./W Jch'a̱jen‑ko̱‑ná jè yá i̱bo̱ xi 'a̱n 'yajen mé‑ne nga ko̱ma‑nò ko̱s'ín s'e̱en koni s'ín s'iaàn 'a̱n. K'oa̱s'ín t'e̱en koni 'a̱n nga tjín‑na kjoa̱tsejta ko̱ indaá kjoa̱ tjín ini̱ma̱‑na̱. K'oa̱s'ín sakó‑nò kjoa̱ nìkjáya ts'e̱ ini̱ma̱‑nò. y Nchrobáchón‑ná ngats'ioò xi jye ijta‑nò nga nìxá ko̱ nga kich'àjen ch'á‑nò, 'a̱án síkjáya‑nò. - ’Ngats'iì kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma, 'a̱án kisìnga̱tsja‑na Na̱'èn‑na̱. Mìtsà yá xi beèxkon yá‑né xi Ki'ndí‑la̱ ma, ta̱jngoò jè xi Na̱'èn ma; ti̱koa̱á mìtsà yá xi beèxkon yá‑né xi Na̱'èn ma, ta̱jngoò jè xi Ki'ndí‑la̱ beèxkon; ko̱ jè Ki'ndí‑la̱ ko̱kò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱ nga skoe̱xkon, yá‑né xi Na̱'èn ma. =u Jon, Na̱'èn, nga k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑lè. G Jñà na̱chrjein koi Jesús kitsò: ―Na̱'èn xi tsi̱ji ngajmiì ko̱ tsi̱ji i̱sò'nde, jeya síkíjna‑lè nga jñà kjoa̱ koi tsibì'ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ ko̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn nga jñà tsakoò‑la̱ xi ta̱xki̱ ndí xi̱ta̱ i̱ma̱ kjoa̱. w K'oa̱á xán‑nò, k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga si̱ndaàjiìn, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑nò mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Sodoma. Ñánda sakó‑ná kjoa̱ nìkjáya ts'e̱ ini̱ma̱‑ná (Lucas 10:21‑22) r] Koa̱ jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Capernaum tsa̱jòn, ¿a k'oa̱á s'ín mokjeiín‑nò nga jcha̱xkón‑nò ján ngajmiì? Majìn, ya̱á ki̱tsa̱jnajñoò i̱'nde ñánda tjín kjo̱'in. Tsà ya̱á‑làne na̱xa̱ndá Sodoma k'oa̱s'ín komà kjo̱xkón xi komà tsa̱jòn, jè na̱xa̱ndá Sodoma tákó kijnaá‑la skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. <q Ta̱nga k'oa̱á xán‑nò, k'e̱ nga jè na̱chrjein nga si̱ndaàjiìn, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑nò mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón. `9 ―¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Corazín! ¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Betsaida! Tsà ya̱‑làne na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón nga k'oa̱s'ín kis'iaàn kjo̱xkón xi ndaà tjín xi komà ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá tsa̱jòn, tsà jñà xi̱ta̱ Tiro ko̱ Sidón kijtseè, jyeé‑la nikje naxá íkjá ko̱ chijo ni'ín kisìkaàjno sko̱ koni seña nga jye kisìkájno kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, mì ti̱ jé ótsji‑ne. ! Jesús k'e̱é tsibíts'ia̱ nga tsohótiko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ñánda nga kjìn kjo̱xkón‑ndaà kis'iìn, koií kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ mìkiì kisìkájno jé‑la̱ nga tákó jé nchihótsji. Kitsò‑la̱: |q I̱kjoàn j'ia̱a xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱; ma‑na kje̱en, ti̱koa̱ ma‑na 'bia̱a; jñà xi̱ta̱ tsò‑né: xi̱ta̱ chrjá'a‑né, xi̱ta̱ ch'i̱‑né, amigo‑la̱‑né jñà xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá Roma xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ jñà xi xi̱ta̱ jé. Ta̱nga jè kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ Nainá, 'yaá‑la̱ nga kixi̱ tjín k'e̱ nga jye bitasòn. Jesús, kií kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi mìkiì 'nchréñijon (Lucas 10:13‑15) 1 K'e̱ nga j'iì Juan, mìtsà 'ñó tsakjèn, ni̱ mì xán kits'iì, koa̱ jñò bixón‑nò: “Ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tjín‑la̱.” 7 “Kànìkjaneé‑nòje̱n xo̱bí ta̱nga jñò, mìkiì kàchà; kàjndaá‑nòje̱n sò xi ba tsò ta̱nga jñò, mìkiì kàchìhindáyaà.” V% ’¿Yá xi siìngásòn‑koa̱a jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱? Jñà ko̱ngásòn‑kjoò jñà i̱xti xi bìtsa̱jna ndi̱tsi̱n nga síská, chja̱‑la̱ xíkjín, tsò‑la̱: ,S Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò. F  Tsà mokjeiín‑nò koni tsò jè kjo̱tíxoma ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya ti̱koa̱á ko̱kjeiín‑nò nga jè Juan, jè‑né xi̱ta̱ xi 'mì Elías xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í. R  Ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá ko̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, tà 'én j'iìko̱ skanda k'e̱ nga j'iì Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱. n U ’Tje̱n‑ne nga j'i̱ Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, jè kjo̱tíxoma‑la̱ ngajmiì, tse kjoa̱siì tísakó‑la̱ skanda na̱chrjein i̱'ndei̱; jñà xi̱ta̱ ts'e̱n mejèn‑la̱ nga kàtachija kjo̱tíxoma. Q  O̱kixi̱‑né, ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱ i̱sò'nde, ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ bitjokàjiìn xi mangásòn koni jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱; ta̱nga ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá ñánda otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, jè xi̱ta̱ xi fehet'aà‑ne, ìsa̱á jeya tíjna mì k'oa̱á‑ne koni Juan. R  I̱t'aà ts'e̱ Juan, ya̱á tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:'A̱án sìkasén ítjòn‑lè xi̱ta̱‑na̱ xi kji̱ko̱ 'én,
jè xi koi̱ìndaàya ítjòn‑lè ndi̱yá‑lè. } ¿Mé xá xi tsanguì‑nò? ¿A jè tsanguì chìtsejèn‑là jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá? O̱kixi̱‑né, k'oa̱á xan‑nò, Juan, ìsa̱á tíjna ítjòn mì k'oa̱à‑ne koni jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. dA Tsà majìn, ¿mé‑nè xi tsanguì chìtsejèn‑là? ¿A jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó ndaà kji nikje‑la̱? Jñà xi̱ta̱ xi 'ñó ndaà kjoàn nikje‑la̱, ya̱á títsa̱jna ya̱ ni'ya‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn.  K'e̱ nga jye kiì‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan, tsibíts'ia̱ Jesús nga tsohóko̱ xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Juan, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi tsanguì chìtsejèn‑là ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn? ¿A jè tsanguì chìtsejèn‑là jngoò xi̱ta̱ xi yá ína̱xo̱ kji nga tsjìn‑la̱ nga'ñó nga ma síjtìya‑la̱ tjo̱?  Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi nguì jngoò k'a ndaà mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n nga nì mé xi o̱si̱jna‑ikòn‑la̱. ve Jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, jyeé tsejèn‑la̱; jñà xi tsá'yá kjoàn, jyeé ma fì‑ne; jñà xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱, tímatsjeèjno‑ne yijo‑la̱; jñà xi̱ta̱ xi jtayaà, jyeé 'nchré‑ne; ko̱ xi̱ta̱ xi jye k'en, nchifaáyaá‑la̱; koa̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱, jyeé tís'eno̱jmí‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá. }s Jesús kitsò‑la̱: ―Tanguió, tèno̱jmí‑là Juan jñà kjoa̱ xi titsa̱'yaà ko̱ xi titsa̱na'yà.  nga kiì kjònangui‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿A ji̱‑né xi Cristo xi tjínè‑lè nga kjoi̱i a xi kj'ei̱í chíña‑la̱je̱n? 1[ Juan, nga nda̱yá tíjna'ya, kiì'nchré kjoa̱ xi tís'ín Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Kisìkasén i'nga xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ N  K'e̱ nga jye kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ kós'ín si̱ìxá xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kiìkakóya ko̱ kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín ya̱ i̱'nde jè. Jesús, kií kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi ijchò kjònangui‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Juan (Lucas 7:18‑35) P *Ni̱ta̱ yá‑ne xi tsjá jngoò chi̱tsín‑la̱ nandá 'nchán jngoò ndí xi̱ta̱ i̱ma̱‑na̱ koií kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n kota'yàt'aà‑na, o̱kixi̱‑né ko̱chikon‑t'in‑né.}~s )Jè xi̱ta̱ xi kjoétjò jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, koií kjoa̱‑la̱ nga 'én‑la̱ Nainá chja̱, k'oa̱á ti̱s'ín ko̱chikon‑t'in koni jè xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi skoétjò jngoò xi̱ta̱ kixi̱, koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà s'ín, ti̱koa̱á tà ngásòn ko̱chikon‑t'in koni jè xi̱ta̱ kixi̱. }  (’Jè xi̱ta̱ xi skoétjò‑nò, 'a̱n kjoétjò‑na; ko̱ jè xi skoétjò‑na, jè kjoétjò xi kisìkasén‑na. | 'Jè xi̱ta̱ xi ndaà ótsji kós'ín ma si̱ìkinda̱ yijo‑la̱ nga mì mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi tíjnandaà nga tsjá yijo‑la̱ nga ki̱yá xi kjoa̱ ts'a̱n, sa̱kò‑la̱ kjoa̱binachon nga i̱t'aà ts'a̱n ndaà kíjna. Kjo̱ndaà xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ xi skoétjò xíkjín (Marcos 9:41) ,{Q &Jè xi kjo̱'in tsakjón‑la̱ nga majìn‑la̱ ojen krò‑la̱ nga 'a̱n kji̱nchrobà tji̱ngui‑na mìkiì ok'ìn‑la̱ nga xi̱ta̱ ts'a̱n xán‑la̱. =zs %’Jè xi ìsa̱ tjòkeè na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ ko̱ 'a̱n mìkiì matsjakeè‑na, mìkiì ok'ìn‑la̱ nga xi̱ta̱‑na̱ xán‑la̱; ko̱ jè xi ìsa̱ tjòkeè ti‑la̱, o jè tsòti‑la̱, ko̱ 'a̱n mìkiì matsjakeè‑na, mìkiì ok'ìn‑la̱ nga xi̱ta̱‑na̱ xán‑la̱. eyC $Nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱, ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ ni'ya‑la̱ ko̱ma kondra̱‑la̱. x} #Koií xá j'i̱‑na nga jñà xi̱ta̱, ti̱jè‑ne na̱'èn‑la̱ ko̱ma‑ne kondra̱‑la̱; jè tsòti‑la̱, ti̱jè ko̱ma‑ne kondra̱‑la̱ nea̱‑la̱; ko̱ jè kja'nda‑la̱, ti̱jè na̱chíya‑la̱ ko̱ma‑ne kondra̱‑la̱. "w= "’Kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn nga kjoa̱'nchán j'iìkoa̱a i̱sò'nde. Mì kjoa̱'nchán j'iìkoa̱a, ta̱ sa̱á kjoa̱jchán j'iìkoa̱a. v !Ta̱nga jè xi kjójna'mat'in‑na nga nguixko̱n xi̱ta̱, 'a̱n k'oa̱á ti̱s'ín kójna'mat'ian i̱t'aà ts'e̱ nga nguixko̱n Na̱'èn‑na̱ xi tíjna ngajmiì. Kií ko̱ma nga ko̱jòya xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo (Lucas 12:51‑53; 14:26‑27) Ju  ’Ni̱ta̱ yá‑ne xi tsjá 'én nga nguixko̱n xi̱ta̱ nga 'a̱n fìt'aà‑na, 'a̱n k'oa̱á ti̱ xán nga nguixko̱n Na̱'èn‑na̱ xi tíjna ngajmiì nga xi̱ta̱ ts'a̱n‑ná. @ty Koií kjoa̱‑la̱, kì tsakjoòn‑jèn. Ìsa̱á tse chjí‑nò mì k'oa̱á‑ne na̱s'ín kjìn ma ndí ni̱se. Jñà xi̱ta̱ xi tsò nga 'a̱n fìt'aà‑na (Lucas 12:8‑9) Bs Jñò, skanda tsja̱skoò tíxke̱ya yije‑la̱ Nainá. r% ’Maá satíjna jò ndí ni̱se na̱s'ín tà jngoò ma to̱n‑ná. Ta̱nga ni̱jngoò ni̱se ki̱yá tsà mìkiì tsjá'nde Nainá. vqe Kì tsakjoòn‑là jè xi ma‑la̱ sík'en yijo‑ná, ta̱nga ini̱ma̱‑ná mìkiì ko̱ma‑la̱ si̱ìk'en. Jè xi ti̱skón‑là xi ma‑la̱ sík'en yijo‑ná ko̱ ini̱ma̱‑ná nga kinìjiìn‑ná ni'ín ts'e̱ kjo̱'in. =ps Jè kjoa̱ xi k'oa̱ xan‑nò k'e̱ nga jñò choòn, k'oa̱á tixón k'e̱ nga na̱chrjein; koa̱ jè xi kjoa̱'ma xan‑nò, jñò ti̱nókjoa̱ya kóho̱kji i̱sò'nga ni'ya. o ’Kì xi̱ta̱ tsakjoòn‑là. Nga nì mé tjín xi tíjtsa'ma xi mìkiì ko̱tsejèn; ngats'iì xi tjí'ma, jcha̱á‑la̱. Yn+ Jè xi̱ta̱ xi kota'yà ko̱jngoó ikon tsà k'oa̱s'ín ki̱jchò koni jè maestro‑la̱ ko̱ jè xi chi̱'nda tíjna tsà tà k'oa̱s'ín kíjna koni jè nei‑la̱. Jè xi na̱'èn tíjna, xi̱ta̱ nei̱í tsò‑la̱; jñà xi i̱xti‑la̱, ìsa̱á tsato ch'o ki̱tso̱‑la̱. Yá xi̱ta̱ xi ki̱skón‑lá (Lucas 12:2‑9) Bm} ’Jngoò xi̱ta̱ xi kota'yà mìtsà ìsa̱ tíjna ítjòn koni maestro‑la̱; ti̱koa̱á jngoò xi̱ta̱ xi chi̱'nda tíjna mìtsà ìsa̱ tíjna ítjòn‑la̱ nei‑la̱. !l; K'e̱ nga kji̱tji̱ngui kondra̱‑nò xi̱ta̱ xi jngoò na̱xa̱ndá, ti̱yó, xìn na̱xa̱ndá tanguió. O̱kixi̱í xi xan‑nò, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ìsa̱á ítjòn kjoia̱a nga ti̱kj'eè onguió yije kóho̱kji na̱xa̱ndá Israel. 5kc Ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱jtikeè‑nò xi kjoa̱ ts'a̱n; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi kixi̱ kíjna skanda kjoe̱het'aà‑ne, jè‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. ejC ’Ti̱jè‑ne 'ndse̱ si̱ìnga̱tsja 'ndse̱ xi̱ta̱ nga si̱ìk'en. Jè na̱'èn‑la̱ si̱ìnga̱tsja ki'ndí‑la̱ nga si̱ìk'en xi̱ta̱. Jñà i̱xti‑la̱ si̱ìnga̱tsja na̱'èn‑la̱ nga ki̱yá. i5 Nga mìtsà jñò xi ki̱nókjoa̱a; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsjá‑nò kjo̱hítsjeèn nga ma ki̱nókjoa̱jiìn‑là jñà xi̱ta̱. Ih  K'e̱ nga ski̱nìt'aà‑nò ñánda títsa̱jna xi̱ta̱xá, kì makájno‑nò kós'ín ki̱nókjoa̱a, o kós'ín kixón. Nga ti̱k'e̱é‑ne, Nainá tsjá‑nò 'én xi ki̱nókjoa̱a. gw Skanda ján kji̱ko̱‑nò nguixko̱n xi̱ta̱xá gobernador ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn, tà koií kjoa̱‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n. K'oa̱á s'ín ko̱ma ki̱nókjoa̱‑là 'én xi ts'a̱n jñà xi̱ta̱xá ko̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. (fI Ndaà ti̱kinda̱a yijo‑nò. Jñà xi̱ta̱ koi, ján ski̱nìt'aà‑nò nguixko̱n xi̱ta̱xá koa̱ ska̱àn‑ko̱o‑nò ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. e} ’Ti̱ná'ya, 'a̱n, k'oa̱á s'ín sìkasén‑nò koni tsà orrè ya̱ i̱jiìn‑la̱ cho̱ tse̱jén. Jñò, titsa̱jnandaà ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne koni tsà ye̱ xi 'ñó maña̱ ti̱koa̱ indaàkjoa̱ kàtama koni tsà ni̱se paloma. }r{{?yxxRwuvautt&sHqppEobnkmllMjnjhhgfsee!d!c#bfaz``C_^^2]]3\ZYXXLWW\UTTRR QtPP,ONNKMxLL~KK8J1IHHG)FiED|CCZBBHA@@>>5==E<;}:498c766n55E43^10F.. -!,++**))('p%%G$$#N"! FSb_fw"I b #  h sf 4oWJesús kitsò: ―Jñò xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n xi ch'o 'nè. ¿Skanda mé na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò? ¿Skanda mé na̱chrjein ska̱‑na kjoa̱‑nò? Nchrohóko̱‑ná jè ti i̱jndé. kOI̱í kòf'iìko̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè, ta̱nga mìkiì mandaà‑la̱. (I―Na̱'èn, chahi̱ma̱i ki'ndí‑na̱. Ch'in biyaàxín tjín‑la̱. 'Ñó tse kjo̱'in síkjeiín. Jyeé kòkjìn k'a kaàjiìn ni'ín ko̱ nandá. /~WK'e̱ nga ijchò Jesús ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, jngoò xi̱ta̱ ijchò kasìt'aà‑la̱ nga tsasìxkó'nchit'aà‑la̱, kitsò‑la̱: I}  Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga jè Jesús, k'e̱ nga tíchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Elías, jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ xi o̱tsò‑la̱. Kós'ín ko̱ma ki̱tjokàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ (Marcos 9:14‑29; Lucas 9:37‑43) %|C Ta̱nga 'a̱n, k'oa̱á xán‑nò, jè Elías, jyeé j'iì. Jñà xi̱ta̱, mìkiì kijtseèxkon. Ta k'oa̱á s'ín kisìko̱ koni s'ín mejèn‑la̱. K'oa̱á ti̱s'ín ko̱mat'ian 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱; tseé kjo̱'in tsjá‑na jñà xi̱ta̱. w{g Jesús kitsò: ―O̱kixi̱‑né, jè kjoi̱í ítjòn Elías, ko̱ jè koi̱ìndaàjiìn yije kjoa̱. _z7 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga jè Elías kjoi̱í ítjòn? y  K'e̱ nga inchrohòjen‑t'aà‑ne nindoò, Jesús kitsò‑la̱: ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là jè kjoa̱ xi kà'yaà skanda k'e̱ nga kjoa̱áya‑na i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. pxYK'e̱ nga kiskoòtsejèn xi̱ta̱ koi mì ti̱ yá tjín‑ne. Tà jè ta̱jngoò síjna Jesús. wwJesús kiìkasìt'aà chrañà‑la̱; kisìkjaníyá‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ti̱sítje̱en, kì tsakjón‑jèn. v1Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús k'e̱ nga kiì'nchré, tà kitsakjòn‑né. K'e̱é tsoyijò tsakjàn skanda i̱t'aà nangui. u'K'e̱ nga tíchja̱ Pedro, j'iì jngoò 'nguién‑la̱ ifi xi ote kji xi tsibí'ma xi̱ta̱ koi, ko̱ ya̱ i̱jiìn ifi kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi kitsò: ―Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na̱ xi 'ñó matsjake̱ ko̱ xi xó jaàjiìn‑na̱; jè ti̱ná'ya‑là. Tt!Pedro kitsò‑la̱ Jesús: ―Na̱'èn, ndaà tjín nga i̱ titsa̱jnaá; tsà mejèn‑lè jàn ni'ya xkójndà kíndaà‑je̱n, jngoò tsi̱ji, jngoò ts'e̱ Moisés ko̱ xi ìjngoò ts'e̱ Elías. dsAJñà xi̱ta̱ koi tà ni̱to̱ón kijtseè Moisés ko̱ Elías nga nchijoókjoò Jesús. cr?K'e̱ nga ijchò i̱'nde jè, Jesús, jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱ nga nguixko̱n jñà xi̱ta̱ koi. K'oa̱á kji komà i̱sén‑la̱ koni kji ts'oí ko̱ jè nikje‑la̱ kjòchroba‑né koni i̱sén ndobá. q %Nga komà joòn na̱chrjein Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò xi 'nga kji; kiìko̱ jè Pedro, Jacobo, ko̱ Juan xi 'ndse̱ ma Jacobo. bp=O̱kixi̱í xi xan‑nò, títsa̱jnajiìn i'nga i̱jndé xi̱ta̱ xi mì kì ki̱yá skanda k'e̱ nga skoe̱‑na xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kítjo̱je̱n ìjngoò k'a nga kotiìxoma.xoi'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ ki̱tjojeén ìjngoò k'a‑na nga kjoi̱koa̱a kjoa̱jeya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ àkja̱le̱‑la̱ nga sichikon‑t'ian nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ koni s'ín kisìkitasòn. ^n5¿Mé xi si̱ìkijne jngoò xi̱ta̱ na̱s'ín tjoé yije‑la̱ i̱sò'nde tsà si̱ìchja ini̱ma̱‑la̱? Ni̱mé. ¿A ko̱maá koi̱ìchjí kjoa̱biyaà jngoò xi̱ta̱ xi majìn‑la̱ nga ki̱yá? Majìn. 1m[Nga ni̱ta̱ yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ ko̱chrjetjì yijo‑la̱ nga ni̱mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi tíjnandaà nga tsjá yijo‑la̱ xi kjoa̱ ts'a̱n, sa̱kò‑la̱ kjoa̱binachon nga i̱t'aà ts'a̱n ndaà kíjna. ClJesús k'e̱é kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga xi̱ta̱ ts'a̱n ko̱ma, kàtatsjeiìn‑takòn mé xi mejèn‑la̱ yijo‑la̱; koni jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen krò‑la̱, kàtìjnandaà nga si̱ìkjeiín kjo̱'in xi kjoa̱ ts'a̱n; ndaà kàtjìt'aà‑na. QkTa̱nga Jesús kisìkáfaya, kitsò‑la̱ jè Pedro: ―Ti̱si̱t'aàxín‑ná ji̱ xi̱ta̱ nei̱í. Tà mejèn‑lè nga jé binchaàtsji‑ná. Mìtsà k'oa̱s'ín nìkítsjiìn koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá. Ngaji̱ tà k'oa̱á s'ín nìkítsjiìn koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱. kjOJè Pedro k'e̱é kiìko̱ Jesús ñánda i̱t'aà xìn nga kiìchja̱ko̱ nga mìkiì ndaà tjín koni tsò. Kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjiìn. Mì k'oa̱á tsò Nainá nga k'oa̱s'ín ko̱mat'in. i'Ti̱koi̱‑ne na̱chrjein Jesús tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmíya‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga jè, ján kjoi̱ Jerusalén, koa̱ jñà xi̱ta̱ jchínga ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, tseé kjo̱'in tsjá‑la̱. Si̱ìk'en‑né. Ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein, kjoa̱áya‑la̱. hJesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Kì yá xi bèno̱jmí‑là nga 'a̱n‑ná xi Cristo [nga 'a̱án kisìkasén‑na Nainá]. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ (Marcos 8:31–9:1; Lucas 9:22‑27) Kg'A̱án tsjaà‑lè ibi̱‑la̱ xotjoa̱‑la̱ na̱xa̱ndá xi jè otíxoma‑la̱ jè xi ngajmiì nchrobá‑ne; ngats'iì kjoa̱ xi koi̱'ndi i̱ i̱sò'nde, ti̱koa̱á ján ngajmiì Nainá tsjá'nde‑né; ko̱ jñà kjoa̱ xi mìkiì koi̱'ndi i̱ i̱sò'nde, ti̱koa̱á ján ngajmiì, Nainá mìkiì tsjá'nde. fw'A̱n, k'oa̱á xán‑lè nga Pedro 'mì‑lè [nga nda̱jo̱ tsò‑ne]; ya̱á i̱sòn nda̱jo̱ jè kìndaàsoàn na̱xa̱ndá‑na̱; na̱s'ín jè nga'ñó‑la̱ kjoa̱biyaà mìkiì si̱ìkijne‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑na̱. meSI̱kjoàn kiìchja̱ Jesús; kitsò‑la̱: ―Mé tà ndaà‑lè nga ji̱ Simón, ki'ndí‑la̱ Jonás. Jè Nainá xi tíjna ngajmiì tsakó‑lè ngats'iì kjoa̱ koi; mìtsà xi̱ta̱ i̱sò'nde tsibéno̱jmí‑lè. d#K'e̱é kiìchja̱ Simón Pedro kitsò: ―Ji̱‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá], Ki'ndí‑la̱ Nainá xi tíjnakon. Wc'K'e̱é kitsò Jesús: ―¿Koa̱ jñò, kó bixón? ¿Yá‑ná 'a̱n? =bsKitsò jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Tjín xi tsò: “Jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱.” Ko̱ tjín xi tsò: “Jè Elías.” Ti̱koa̱á tjín xi̱ta̱ xi tsò: “Jè Jeremías.” Ko̱ xi kj'ei̱í xi̱ta̱ tsò‑né: “Jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá.” a K'e̱ nga ijchò Jesús ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Cesarea ts'e̱ Filipo kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿Kó tsò jñà xi̱ta̱? ¿Yá‑ná 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱? V`% K'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga jè Jesús k'e̱ nga o̱kitsò‑la̱: “Ti̱kinda̱a yijo‑nò”, mìtsà na̱'yo̱ san‑la̱ i̱nchra̱jín xi tsibéno̱jmí‑la̱, jñà kjo̱hítsjeèn xi okóya jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ saduceo. Kó kitsò Pedro yá xi̱ta̱‑ne Jesús (Marcos 8:27‑30; Lucas 9:18‑21) ]_3 ¿Mé‑ne nga mìkiì machi̱ya‑nò nga 'a̱n mìtsà koi xi o̱tìxan‑nò i̱t'aà ts'e̱ i̱nchra̱jín? Jè‑né nga ti̱kinda̱a yijo‑nò na̱'yo̱ san‑la̱ xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ saduceo. 5^c ¿A mì tíjiìn‑nò ti̱koa̱á k'e̱ nga kisìka'biá i̱nchra̱jín xi itoò ma‑ne ko̱ ñijòn jmiì xi̱ta̱ tsakjèn? ¿Kó tjín ni̱si̱yá tsibíxkó‑ìsa? F] ¿A mì machi̱ya‑nò, a mì bítsjeèn‑nò k'e̱ nga kisìka'biá i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne koa̱ 'òn jmiì xi̱ta̱ x'i̱n tsakjèn? ¿Kó tjín ni̱si̱yá tsibíxkó‑ìsa? 6\eJesús ni̱to̱ón kijtseèya‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱kixón‑nò nga tsjìn‑nò i̱nchra̱jín? 'Ñó chi̱ba̱ mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. ['Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsohóko̱ xíkjín, kitsò‑la̱: ―Koií ko̱tsò‑ná nga mìkiì kich'á i̱nchra̱jín. Z9Jesús kitsò‑la̱: ―Chítsejèn‑là koa̱ ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ na̱'yo̱ san‑la̱ xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ saduceo. Y'Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'e̱ nga tsatot'aà xijngoaà nandá, kijchàajiìn‑la̱ mìkiì ts'a i̱nchra̱jín. X Jñà xi̱ta̱ ts'e̱n ko̱ xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon‑la̱ Nainá, jngoò seña síjé xi jeya tjín; ta̱nga ni̱mé seña skoe̱, tà jè skoe̱ ts'e̱ Jonás, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Jesús ya̱á kisìkítsa̱jna xi̱ta̱ koi; jè, kiì‑né. Jesús, mé kjoa̱ xi tísíngásòn‑ko̱ kjo̱hítsjeèn xi okóya xi̱ta̱ fariseo (Marcos 8:14‑21) W/K'e̱ nga ta̱jñòya bixón‑nò: “Mìkiì ndaà choòn na̱chrjein i̱'ndei̱; ngajmiì inì choòn ko̱ ifi kjiya.” Jñò xi jò ma i̱sén‑nò, 'ya‑nò kó choòn ngajmiì ta̱nga mìkiì fìya‑nò kó tsòya‑ne kjo̱xkón xi tíma na̱chrjein i̱'ndei̱. V%Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: ―K'e̱ nga jye mahixòn, jñò, bixón‑nò: “Ndaà choòn nchijòn‑lè, inì choòn ján ngajmiì.” oU YJñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ saduceo kiìkon Jesús ñánda tíjna nga mejèn‑la̱ skót'aà tsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá kisìkasén. Kisìjé jngoò‑la̱ seña xi jeya tjín xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne. vTe'Jesús kisìhixat'aà xi̱ta̱, i̱kjoàn jahas'en chitso koa̱ kiì ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Magdala.Sw&Jñà xi̱ta̱ xi tsakjèn, ñijòn jmiì ma‑ne xi xi̱ta̱ x'i̱n, mìkiì kòxke̱ya jñà íchjín ko̱ i̱xti. R!%Tsakjèn yije xi̱ta̱ kóho̱tjín skanda kó nga kjòskiì. K'e̱ nga tsibíxkó‑ne xi tsiningui‑ne, nguì itoò ni̱si̱yá komà. Q$Jesús kiskoé i̱nchra̱jín xi itoò ma‑ne ko̱ jñà ti̱n jtobá, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, i̱kjoàn kisìxkoa̱ya, kjònga̱tsja jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mé‑ne nga kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne. ePC#K'e̱é kitsò Jesús: ―Koa̱tìn‑la̱ kàtìtsa̱jnat'aà nangui jñà xi̱ta̱. gOG"Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Kó tjín ma i̱nchra̱jín xi tíyijò‑nò? Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò: ―Itoò ma‑ne i̱nchra̱jín, ko̱ tjín chiba‑naje̱n ti̱n jtobá. dNA!Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: ―Jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda ni̱mé tsojmì tjín, ¿kós'ín ko̱ma sakó‑ná tsojmì xi ko̱kje̱n jñà xi̱ta̱ koi nga 'ñó kjìn ma‑ne? NM Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Mahi̱ma̱keè‑ná jñà xi̱ta̱ koi. Jye kò jàn na̱chrjein tjín‑la̱ nga títsa̱jnako̱‑na, koa̱ ni̱mé tjín tsojmì xi kine. Majìn‑na nga tà k'oa̱s'ín sìkasén chjan‑na ni'ya‑la̱ tsà ya̱ ko̱hindaàya ndi̱yá. 2L]Tà kjòxkón‑la̱ jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kijtseè nga komà kiìchja̱‑ne jñà xi mìkiì ma chja̱; koa̱ jñà xi mìkiì ndaà síxá tsja, kjòndaà‑ne; xi mì ma fì, komà kiì‑ne; koa̱ jñà xi mìkiì tsejèn‑la̱, kjòtsejèn‑la̱. K'e̱é jeya kisìkíjna Nainá koni kisìko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ na̱xa̱ndá Israel. Kó kis'iìn Jesús nga ñijòn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn (Marcos 8:1‑10) ^K5Kjìn jchán xi̱ta̱ ijchòtji̱ngui‑la̱ ñánda tíjna; ijchòko̱‑la̱ xi̱ta̱ xi tsá'yá kjoàn, xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, xi̱ta̱ xi kótó tsja kjoàn, xi̱ta̱ xi mìkiì ma chja̱ ko̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í ch'in tjín‑la̱; ya̱á kisìkítsa̱jnangui ndso̱ko̱ Jesús. Ngats'iì xi̱ta̱ koi kisìndaà‑ne. 4JaJesús kiì‑ne ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Tiro ko̱ Sidón koa̱ tsatot'aà i̱ndiì nandá Galilea. K'e̱é kiìmijìn‑jno jngoò nindoò ko̱ ya̱á tsibìjna. +IOJesús k'e̱é kitsò‑la̱: ―Ji̱ chjo̱ón, 'ñó ndaà mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n. K'oa̱s'ín kàtama koni s'ín mejèn‑lè. Ko̱ jè tsòti‑la̱ chjo̱ón, ti̱k'e̱é kjòndaà‑ne nga ti̱jè‑ne hora. Kó kis'iìn Jesús nga kjìn sko̱ya ch'in kisìndaà‑ne H-Ta̱nga jè chjo̱ón kitsò: ―Jon, Na̱'èn, ta̱nga jñà nañá kineé xi̱‑la̱ tsojmì xi bixòngui ími̱xa̱‑la̱ nei‑la̱. GJesús kitsò‑la̱: ―Mìkiì ndaà tjín nga chjaà'an‑lá ni̱ño̱ jñà i̱xti, i̱kjoàn k'oi̱‑lá nañá. {FoTa̱nga jè chjo̱ón tsasìxkó'nchit'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ti̱chját'aà‑ná. EK'e̱é kitsò Jesús: ―Nainá kisìkasén‑na, tà jñà j'i̱ katsjià xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel nga kichijà koni orrè. ^D5Ta̱nga Jesús nì mé 'én kiìchja̱‑la̱ jè chjo̱ón. Ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò: ―Ko̱t'ìn‑la̱ chjo̱ón jè, kàtjì‑ne; tsí ch'o kjindáya tji̱ngui‑ná. iCKJngoò chjo̱ón xi xi̱ta̱ Cananea xi ya̱ i̱'nde‑la̱, inchrobà‑ne ijchòkon Jesús, 'ñó kiìchja̱, kitsò‑la̱: ―¡Na̱'èn, nga ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga ji̱ tijna ngajo‑la̱] jcha̱hi̱ma̱‑ná! Ndí tsòti‑na̱ ch'in nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, tseé kjo̱'in tísíkjeiín. aB;Jesús itjokàjiìn ya̱ i̱'nde jè; kiì i̱'nde ñánda 'mì Tiro ko̱ Sidón. EANgats'iì kjoa̱ koi xi ini̱ma̱‑la̱ bitjokàjiìn‑ne xi̱ta̱, jñà‑né xi síkits'ón xi̱ta̱; ta̱nga k'e̱ nga bichiaá, na̱s'ín mìkiì onìjnoaá ndsa̱á, mìkiì síkits'ón‑ná. Kó kitsò jngoò chjo̱ón xi xìn nangui‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús (Marcos 7:24‑30) @-Nga ya̱á bitjokàjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ kjo̱hítsjeèn xi ch'o tsò, koni jñà xi xi̱ta̱ sík'en, ko̱ xi kjoa̱ chijngui s'ín ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'eè kiì bixan ko̱ xi jye chixàn, ko̱ kjoa̱ chijé, ko̱ kjoa̱ ndiso ko̱ kjoa̱ nga chja̱jno‑ná. &?ETa̱nga ngats'iì 'én xi ndso̱baá nokjoàa‑ná, ini̱ma̱‑ná bitjojiìn; jñà 'én koi, jñà‑né xi síkits'ón xi̱ta̱ nga nguixko̱n Nainá. > ¿A mì fìya‑nò ngats'iì tsojmì xi ndso̱baá chine‑ná, i̱ndso̱'bá fìs'en, i̱kjoàn bitjojiìn‑ne yijo‑ná? a=;Jesús kitsò: ―¿Jñò, a ti̱koa̱á mìkiì machi̱ya‑nò kó tsòya‑ne? g<GPedro kitsò‑la̱ Jesús: ―Tèno̱jmíya‑náje̱n jè kjoa̱ koi koni s'ín kasi. w;gKì kiì 'nè kinda̱; jñà xi̱ta̱ fariseo mejèn‑la̱ okó‑la̱ ndi̱yá jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, ta̱nga jñà, ti̱koa̱á mìkiì tsejèn‑la̱. Tsà jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, mìkiì ko̱ma ko̱kò‑la̱ ndi̱yá ìjngoò xi ti̱koa̱ mìkiì tsejèn‑la̱. Ingajò, ya̱á ki̱xo̱ya nga̱jo̱ ñánda ch'o choòn. ,:Q Jesús kitsò‑la̱: ―Ni̱to̱n mé tsojmì tjè xi mìtsà jè Na̱'èn‑na̱ xi tíjna ngajmiì tsibítje̱, tjánè‑né skanda ko̱ i̱ma̱‑la̱. X9) Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchòkon, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A tíjiìn‑lè jñà xi̱ta̱ fariseo kòjti‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré 'én koni s'ín kinokjoì? 85 Jñà tsojmì xi tso'ba kine‑ne xi̱ta̱, mìtsà jñà xi síkits'ón xi̱ta̱ nga nguixko̱n Nainá; jñà xi tso'ba bitjo‑ne xi síkits'ón. 7 Jesús, k'e̱é kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, kitsò‑la̱: ―Ti̱ná'yaà ko̱ ndaà kàtachi̱ya‑nò. 6 Ni̱mé chjí‑la̱ nga beèxkón‑na,
nga kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱á okóya koni tsà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. y5kJñà xi̱ta̱ koi beèxkón‑na xi tà 'én chja̱ ta̱nga jè ini̱ma̱‑la̱ kjiìn tíjnat'aàxìn. "4=Jñò, xi̱ta̱ xi jò ma i̱sén‑nò, ndaà kiìchja̱ i̱t'aà tsa̱jòn Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá k'e̱ nga kitsò: 3Bixón‑nó nga mì ti̱ kiì tjí'nde‑la̱ nga skoe̱xkón na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱; mì ti̱ kiì ko̱ma ko̱si̱ko̱‑nò. K'oa̱á s'ín 'nè jñò nga nìkíjna kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá nga koi onguítji̱ngui‑lá kjo̱tíxoma tsa̱jòn. W2'Ta̱nga jñò bixón‑nó: “Jngoò xi̱ta̱ ma ki̱tso̱‑la̱ na̱'èn‑la̱, o nea̱‑la̱: Mìkiì ko̱ma siìchját'aà‑lè; ngats'iì tsojmì xi tjín‑na, jè Nainá jye kitsjaà‑la̱.” <1qJè Nainá k'oa̱á kitsò: “Jcha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè”, ko̱: “Jè xi chja̱jno‑la̱ na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ tjínè‑la̱ nga ki̱yá.” [0/Jesús k'e̱é kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱: ―¿Jñò, mé‑ne mìkiì nìkitasòn‑nò kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá nga koi onguítji̱ngui‑là kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱? 9/k―¿Mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè, k'e̱ nga kjèn, mì k'oa̱á s'ín oníjno‑ne tsja koni s'ín síjé kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná? 9. mIjchò i'nga xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés xi inchrobà‑ne Jerusalén nga kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: +-O$Tsibítsi'ba‑la̱ na̱s'ín ta̱ jè i̱tjòn nikje‑la̱ tsobà'ñó nga kàtandaà‑ne; ngats'iì xi kitsobà'ñó nikje‑la̱ kjòndaà yijeé‑ne.,#Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱, k'e̱ nga kijtseèxkon Jesús nga jè xi ya̱ ijchò, kisìkí'nchré xíkjín kóho̱kji ya̱ i̱'nde ñánda chrañàt'aà; i̱kjoàn j'iìko̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi xk'én ya̱ ñánda tíjna Jesús. R+"K'e̱ nga jye tsatojiìn ndáchikon, ijchò ján nangui Genesaret. m*S!Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnaya chitso chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¡Xi o̱kixi̱, ji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá! Kií s'ín kjòndaà‑ne xi̱ta̱ xi xk'én ján Genesaret (Marcos 6:53‑56) X)) K'e̱ nga jahas'en‑ne chitso ingajò, ni̱to̱ón kisijyò‑ne tjo̱. (/Jesús ni̱to̱ón kitsobà'ñó tsja, kitsò‑la̱: ―¡Chibaá mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n! ¿Mé‑ne jò kòbeè‑la̱ takoìn? O'Ta̱nga k'e̱ nga kijtseè nga jè tjo̱ 'ñó tí'ba, kitsakjòn‑né, i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga mejèn kiskaàjiìndá; k'e̱é kiskindàya kitsò: ―¡Na̱'èn, na̱chrjejiìn‑ndá‑ná! *&MJesús kitsò‑la̱: ―Nchroboí. Jè Pedro itjojen‑jno chitso koa̱ tsibíts'ia̱ nga kiì‑ne ndso̱ko̱ ya̱ i̱sòn nandá ñánda síjna Jesús. %9Jè Pedro, k'e̱é kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, tsà ji̱‑né, tjiì'nde‑ná nga kjísoàn nandá skanda ñánda tìsìjni. $Ta̱nga Jesús ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―'Ñó t'è‑là takòn, kì tsakjoòn‑jèn, 'a̱n‑ná. -#SJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱ nga kijtseè nga tífìsòn nandá tà kitsakjòn‑la̱; k'e̱é kiskindàya xkón, kitsò: ―Ini̱ma̱ ch'o‑né. "K'e̱ nga ta̱jñòya ìsa̱, Jesús kiìtji̱ngui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kiì‑ne ndso̱ko̱ ya̱ i̱sòn nandá. !!Jè chitso jye 'ñó kjìn ijchò. Jè nga'ñó‑la̱ nandá jye ngaxìn ngaje̱n tífìko̱ chitso nga jè tjo̱ bíchjoà ikon‑la̱. j MK'e̱ nga jye kisìhixat'aà yije jñà xi̱ta̱, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò nga kiì kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá nga ta̱ jè ta̱jngoò. K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús tà ta̱jngoò tíjna ya̱ i̱'nde jè. Nga komà i̱skan, Jesús kisìkas'en xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱ya chitso mé‑ne nga ìsa̱ ítjòn ki̱jchò‑ne ján xijngoaà ndáchikon; koa̱ jè Jesús k'e̱é tísíhixat'aà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne nga jye nchifì‑ne. nUJñà xi̱ta̱ xi tsakjèn, 'òn jmiì ma‑ne xi xi̱ta̱ x'i̱n. Mìkiì kòxke̱ya jñà íchjín ko̱ i̱xti. Kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús nga kiì‑ne ndso̱ko̱ ya̱ i̱sòn ndáchikon (Marcos 6:45‑52; Juan 6:16‑21) Tsakjèn yije kóho̱tjín xi̱ta̱ kó nga kjòskiì. K'e̱é tsibíxkó‑ne jñà xi tsiningui‑ne. Nguì tejò ni̱si̱yá komà. LK'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne nga kàtìtsa̱jnajiìn ijñá; i̱kjoàn kiskoé jñà i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne ko̱ jñà ti̱n xi jò ma‑ne; i̱kjoàn kiskoòtsejèn ngajmiì, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, i̱kjoàn kisìxkoa̱ya i̱nchra̱jín; k'e̱é kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, koa̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kisìka'bí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne. EJesús kitsò‑la̱: ―Nchrohóko̱‑ná i̱jndé. $AXi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: ―Ni̱mé tjín‑naje̱n. Tà 'òn ma i̱nchra̱jín ko̱ jò ma ti̱n xi títsa̱jna‑na̱je̱n. dAJesús kitsò: ―Mìkiì kjoi̱‑ne. Tjiì‑là jñò xi ko̱kje̱n xi̱ta̱ koi. ;oNga jye kjòhoxòn jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchò kinchat'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Jye kjòhoxòn, ko̱ i̱'nde jè, i̱t'aà xìn‑né; ni̱mé tjín. Ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ kàtjì‑ne nga kàtatse tsojmì xi ski̱ne̱ jñà na̱xa̱ndá ñánda nga chrañàt'aà. /WJesús, k'e̱ nga itjojen chitso, kijtseè nga 'ñó kjìn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna; kjòhi̱ma̱keè‑né. K'e̱é kisìndaà‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi xk'én. oW Jesús, k'e̱ nga jye kiì'nchré jè kjoa̱ xi komàt'in Juan, tà ta̱jngoò kiì‑ne; tsibìjna'ya jngoò chitso; ijchò jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn. Ta̱nga jñà xi̱ta̱, nga jye kiì'nchré nga kiì‑ne Jesús, ti̱koa̱á kiìtji̱ngui‑la̱; saà ndso̱ko̱ó kiì‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱. ' K'e̱é ijchò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan; kiskoé yijo‑la̱ nga jye k'en, i̱kjoàn kiì kíhijiìn; nga komà i̱skan, kisìkí'nchré Jesús. Kó kis'iìn Jesús nga 'òn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn (Marcos 6:30‑44; Lucas 9:10‑17; Juan 6:1‑14)  I̱kjoàn kiìko̱ sko̱ Juan, tjíya‑la̱ chro̱ba̱te nga kitsjaà‑la̱ jè tsòti, ko̱ jè tsòti kisìnga̱tsja nea̱‑la̱. gG Jè Herodes kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ xi̱ta̱‑la̱ nga tsatesin Juan ya̱ i̱ya nda̱yá. (I Jè Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, kjòba‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ jè tsòti. Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ nga jye kitsjaà kixi̱‑la̱ 'én nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna s'eí, k'e̱é kitsjaà o̱kixi̱ nga k'oi̱‑la̱ sko̱ Juan jè tsòti. a;Koa̱ jè nea̱‑la̱ chinchá'a ítjòn jè tsòti nga kàtasíjé‑la̱ sko̱ Juan. Jè tsòti, k'e̱é kitsò‑la̱ Herodes: ―Tjiì‑ná sko̱ Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, tinaya‑ná chro̱ba̱te. fEKoa̱ kitsjaà kixi̱ 'én‑la̱ nga tsjá yije‑la̱ mé xi si̱ìjé‑la̱ jè tsòti. J K'e̱ nga ijchò nó‑la̱ jè Herodes, tsachrje s'eí‑la̱ koa̱ jè tsòti‑la̱ Herodías kitè nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi títsa̱jna s'eí. Jè Herodes, 'ñó ndaà kisaseèn‑la̱. hIK'oa̱á ma‑ne nga jè Herodes mejèn‑la̱ kisìk'en Juan, ta̱nga jñà kitsakjòn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, nga jyeé tíjiìn‑la̱ na̱xa̱ndá nga jè Juan, jè xi̱ta̱ xi chja̱ya ngajo‑la̱ Nainá. 9 kKoií kjoa̱‑la̱ nga jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, kjìn k'a o̱kitsò‑la̱ Herodes: “Mìkiì tjí'nde‑lè nga ji̱ tijnakoi̱i chjo̱ón‑la̱ 'ndsì.” z mNga ìsa̱ kjòtseé, jè Herodes kitsjaà o̱kixi̱ nga kitsobà'ñó Juan, i̱kjoàn kiskinìs'en nda̱yá, koií kjoa̱‑la̱ nga jè chjo̱ón Herodías xi chjo̱ón‑la̱ Felipe xi 'ndse̱ komà Herodes k'oa̱á s'ín kisìjé. | qKitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síxá‑la̱: ―Xi̱ta̱ jè, jè‑né xi 'mì Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ xi jye jaáya ìjngoò k'a‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. *  OJñà na̱chrjein koi, jè Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ya̱ nangui Galilea, kiì'nchré koni s'ín béno̱jmí xi̱ta̱ mé kjoa̱ xi tís'ín Jesús. 9 :Mìkiì kjìn kjo̱xkón xi ndaà tjín kis'iìn nga jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús.3 9K'oa̱á ma‑ne nga mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―Jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ni̱ta̱ ñá na̱xa̱ndá‑ne yaxkón‑né, ta̱nga ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ ni'ya‑la̱ mìkiì yaxkón. {o 8Ti̱koa̱á, ¿a mìtsà i̱ títsa̱jnajiìn‑ná jñà íchjín ndichja? ¿Ñánda ma yije‑la̱ kjoa̱ koi? - 7¿A mìtsà jè ti‑la̱ chji̱ne̱yá? ¿A mìtsà jè nea̱‑la̱ xi 'mì María? ¿A mìtsà 'ndse̱ ma Jacobo, José, Simón, ko̱ Judas? `9 6K'e̱ nga ijchò‑ne nangui‑la̱ ján Nazaret, ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, tsibíts'ia̱ nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ 'én‑la̱ Nainá. Koa̱ jñà xi̱ta̱ ta̱ kjòxkón‑la̱, k'e̱é kitsò: ―¿Xi̱ta̱ jè, ñánda komà‑la̱ ngats'iì kjoa̱chji̱ne̱ xi okóya? ¿Kó ma‑ne nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín? W' 5Jesús, k'e̱ nga jye tsibéno̱jmíya kjoa̱ xi mangásòn, kiì‑ne. [/ 4K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Jngoò xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés k'e̱ nga kota'yà kó s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò nei‑la̱ ni'ya xi 'nchaxkó‑la̱ tsojmì, koa̱ k'e̱ nga mochjeén‑la̱, ochrje tsojmì chjí xi xi̱tse̱, o xi jye kòjchínga. Kó kitsò xi̱ta̱ k'e̱ nga kiì Jesús ján na̱xa̱ndá‑la̱ Nazaret (Marcos 6:1‑6; Lucas 4:16‑30) !; 3Jesús kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱, kitsò‑la̱: ―¿A machi̱yaá‑nò ngats'iì kjoa̱ koi? Jñà xi̱ta̱ kitsò: ―Jon, Na̱'èn. >u 2Ko̱ jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín ko̱tsjoya nga̱jo̱ ñánda títì ni'ín; ya̱á ski̱ndàya ko̱ si̱ìjts'iìn ni̱'ño̱. Tsojmì chjí xi xi̱tse̱ ko̱ xi jye kòjchínga 3_ 1K'oa̱á s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde, ki̱tjojen àkja̱le̱ xi kjoa̱ájiìn jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín ya̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ kixi̱. s_ 0K'e̱ nga jye tse na̱'ya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi sík'en ti̱n, fìko̱ ya̱ i̱ndiì ndáchikon; ya̱á faájiìn ngats'iì ti̱n xi ndaà kjoàn; ni̱si̱yá binchá; koa̱ jñà ti̱n xi mìkiì ndaà kjoàn, síkatsjoò‑né. _~7 /’Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, ti̱koa̱á k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò na̱'ya xi nìkatje̱n‑jiìn ndáchikon mé‑ne nga ko̱ma kjìn sko̱ya ti̱n koi̱ìxkóya‑ne. (}I .K'e̱ nga jye sakó‑la̱ xi 'ñó chjí, i̱kjoàn fì katíjna yije tsojmì‑la̱ xi tjín‑la̱; k'e̱é otse ndáto̱n jè. Na̱'ya xi bìxkóya ti̱n I|  -’Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á ti̱s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi koi xá s'ín nga tsojmì otíjnaya. Ótsji ndáto̱n chjí xi 'ñó ndaà. { ,’Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò to̱n xi 'ñó chjí xi tíjna'ma i̱jiìn nangui. Jè xi̱ta̱ xi sakó‑la̱, tsjaá ma‑la̱. Ti̱ya̱á ìjngoò k'a bíjna'ma‑ne. K'e̱é fì katíjna yije tsojmì xi tjín‑la̱; i̱kjoàn otse nangui jè, nga ts'e̱ ko̱ma to̱n xi 'ñó chjí‑la̱. Jngoò ndáto̱n chjí Zz- +Koa̱ jñà xi xi̱ta̱ kixi̱, k'oa̱á s'ín ote ko̱tsejèn koni ndobá‑la̱ ts'oí ya̱ ñánda nga tíhotíxoma Na̱'èn‑la̱. ¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò! Jngoò tsojmì chjí xi kisijna'ma pyY *Ya̱á ko̱tsjoya nga̱jo̱ ñánda títì ni'ín; ya̱á ski̱ndàya ko̱ si̱ìjts'iìn ni̱'ño̱. x )'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ siìkasén àkja̱le̱‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑na̱ mé‑ne nga koi̱ìxkó ngats'iì xi̱ta̱ xi bít'in‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga kàtátsji jé, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ch'o s'ín. -wS (K'oa̱á s'ín sincháxkó ijñá xi mìkiì ndaà mé‑ne nga ko̱tsjòjiìn‑ne ni'ín nga ki̱ti̱, k'oa̱á s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde. v 'ko̱ jè xi̱ta̱ kondra̱ xi tsibítje̱ ijñá xi mìkiì ndaà, ti̱jè‑ne xi̱ta̱ nei̱í; k'e̱ nga jye sincháxkó tsojmì xi ko̱jchá jè ngaya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde; koa̱ jñà xi bíxkó tsojmì, jñà ngaya‑la̱ àkja̱le̱. Yu+ &ko̱ jè nangui, jè i̱sò'nde; jñà xojmá xi ndaà, jñà‑né xi̱ta̱ xi títsa̱jnajiìn kjo̱tíxoma‑la̱ ngajmiì; jñà ijñá xi mìkiì ndaà, jñà‑né xi xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í; t} %Jesús kitsò: ―Jè xi kíjndi̱ xojmá xi ndaà, 'a̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱; #s? $Jesús k'e̱ nga kisìhixat'aà xi̱ta̱ xi kjìn ma; i̱kjoàn jahas'en ni'ya. Ya̱á ijchòkon xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―Tèno̱jmí‑náje̱n kó tsòya‑ne jè kjoa̱ xi mangásòn ko̱ jè ijñá xi mìkiì ndaà xi tjín ya̱ i̱jiìn trigo. Kjoa̱ xi mangásòn kichjà.Koií kjoa̱ kèno̱jmiá kjoa̱ xi tjí'ma skanda tje̱n‑ne nga kisindaà i̱sò'nde. Kó tsòya‑ne kjoa̱ xi mangásòn i̱t'aà ts'e̱ ijñá xi mìkiì ndaà (qI "Ngats'iì 'én koi, Jesús, nguì kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱; ni̱mé 'én kiìchja̱ xi mìtsà kjoa̱ xi mangásòn tsibéno̱jmí. p !Jesús nguì jngoò k'a tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ xi mangásòn, kitsò‑la̱: ―Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jè na̱'yo̱ san, k'e̱ nga jngoò chjo̱ón síkájiìn jàn chi̱ba̱ skoa̱n i̱nchra̱jín, masan yije‑né kóho̱kji na̱'yo̱. Jesús, kós'ín kisìkjeén kjoa̱ xi mangásòn (Marcos 4:33‑34) o  O̱kixi̱‑né xojmá jè, jè xi ìsa̱ i̱tsé kji ngats'iì xojmá xi tjín, ta̱nga k'e̱ nga jye majchá, ìsa̱á 'nga ma koni xka̱ xi ma chine xi sitje̱ i̱ndiì ni'ya. K'oa̱á kji 'nga ma koni jngoò yá 'nga; f'iì ni̱se xi tjímajiìn i̱sén, jñà chrja‑la̱ ya̱ bíndaà'a tjé‑la̱ ni̱se. Kjoa̱ xi mangásòn i̱t'aà ts'e̱ na̱'yo̱ san (Lucas 13:20‑21) |nq Jesús ìjngoò k'a tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ xi mangásòn, kitsò‑la̱: ―Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, jè mangásòn‑ko̱ koni kji xojmá mostaza k'e̱ nga jngoò xi̱ta̱ bítje̱jiìn nangui‑la̱. \~|{zyxwzvuttsr\qxpToKmlkkjiKhgf4dccba``7_^]]=\/[~ZZ=Y_XX*WPVVQUSTSS%RmQP4OnNLiKgJ@IHGFF9EDDC)AA!@c?=<;::9q88M7;6q5J4332 10s/.-Y,2+,*a)I(z' &v%_$$n""Q ZC\~SLfJ.(mfW  ^ ; oNa̱'èn‑la̱ k'e̱é kiì nga kiìkon ti xi ìjngoò. K'oa̱á ti̱ kitsò‑la̱. Ta̱nga ti jè, kitsò: “Ndaà tjín na̱'èn, ko̱maá kjián.” Ta̱nga mìkiì kiì. j MTi jè kitsò: “Majìn‑na.” Ta̱nga ko̱ma i̱skan, kisìkítsjeèn; k'e̱é kiì síxá. f EJesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Jñò, kó bixón? Jngoò xi̱ta̱ xi jò ma i̱xti x'i̱n‑la̱ kitsò jngoò k'a‑la̱ jngoò ti‑la̱: “Na̱'èn, t'in, ti̱xá‑la̱ jè toò uva‑na̱.”   K'e̱é kiìchja̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―Mì kì 'ya‑je̱n. Koa̱ jè Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á 'a̱n mìkiì k'oa̱ xán‑nò yá xi kitsjaà‑na kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ i̱xti xi jò ma‑ne Koa̱ tsà kixoán: “I̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑né”, tsakjoòn‑ná tsà koi na̱chrjein‑la̱ jñá xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ska̱àn‑ko̱‑ná, nga ngats'iì, nguì k'oa̱á tsò nga jè Juan, jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. jMJè Juan, k'e̱ nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱, ¿yá xi kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma? ¿A Nainá‑né xi tíjna ngajmiì, o xi tà xi̱ta̱‑né? Jñà xi̱ta̱ koi k'e̱é tsajoóya‑ne. Kitsò‑la̱ xíkjín: ―Tsà kixoán: “Nainá kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma”, ki̱tso̱‑ná: “¿Mé‑ne mìkiì kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱?” V%Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á 'a̱n skònangui jngoò‑nò kjoa̱. Jñò, tsà ko̱k'oín‑ná, ti̱koa̱á 'a̱n k'oa̱á xán‑nò yá xi kitsjaà‑na̱ kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn. gGK'e̱ nga jye komà kjoa̱ koi, Jesús jahas'en ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn ko̱ k'e̱ nga tíhokóya‑la̱ xi̱ta̱ ijchòkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío. Kiskònangui‑la̱: ―¿Mé kjo̱tíxoma xi tsjá'nde‑lè koni s'ín 'nì? ¿Yá xi kitsjaà‑lè kjo̱tíxoma koi? A{Jñò, tsà ndaà mokjeiín‑nò ni̱ta̱ mé xi si̱jé k'e̱ nga kítsi'ba, k'oa̱á s'ín tjoé‑nò. Kjo̱tíxoma xi tjín‑la̱ jè Jesús (Marcos 11:27‑33; Lucas 20:1‑8) s_Jesús kitsò‑la̱: ―Xi o̱kixi̱, tsà ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, tsà mì jò tjín‑la̱ ini̱ma̱‑nò, ko̱maá‑nò nga k'oa̱s'ín s'e̱én koni s'ín kàsìkoa̱a jè yá iko̱; ti̱koa̱á ko̱maá‑nò k'oín‑là jè nindoò: “Ti̱si̱xìn; ján ti̱katje̱n‑jiìn yijo‑lè ndáchikon.” Ko̱ k'oa̱á s'ín ko̱ma. ?wK'e̱ nga kijtseè jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, tà kjòxkón‑la̱. K'e̱é kiskònangui‑la̱ mé‑ne nga tà ni̱to̱n kixì‑ne jè yá‑la̱ toò iko̱. -SKijtseè jngoò yá‑la̱ toò iko̱ xi ya̱ chrañà i̱ndiì ndi̱yá síjna. Kiì katsejèn‑la̱ ta̱nga ni̱mé toò yijà‑la̱. Tà xka̱á tjín‑la̱. K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Ni̱ ti̱ jngoò na̱chrjein ko̱ja̱‑lè toò. Koa̱ jè yá toò iko̱ ni̱to̱ón kixì. [/K'e̱ nga ta̱jñòya nga tífì‑ne Jerusalén, Jesús, kjòhojò‑la̱. Jesús ya̱á kisìkítsa̱jna jñà xi̱ta̱ koi, itjojiìn‑ne ya̱ na̱xa̱ndá ítjòn Jerusalén. Kiì ján na̱xa̱ndá Betania. Ya̱á kisìkjáya nga ni̱tje̱n. K'e̱ nga jè Jesús kisìxì yá‑la̱ toò iko̱ (Marcos 11:12‑14, 20‑26) l~QK'e̱é kiìchja̱ xi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱ Jesús: ―¿A na'yà‑né? ¿A ndaà tsò 'én xi chja̱ jñà i̱xti koi? Jesús kitsò: ―Jon, 'nchré‑ná. ¿A kj'eè bìxke̱jñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò?:Jñà ndí i̱xti xi jtobá kjoàn ko̱ ki'ndí xi sa̱ oki,
jñà‑né xi títsa̱jnandaà nga jeya si̱ìkíjna Nainá. }Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kòkjan‑la̱ k'e̱ nga kijtseè kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús ko̱ nga kiì'nchré 'én‑la̱ jñà ndí i̱xti xi chja̱ya i̱ya i̱ngo̱ ítjòn, nga tsò: “¡Jeya kàtìjna jè xi ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga jè kíjna ngajo‑la̱]!” 7|gNga ya̱ i̱ngo̱ ítjòn tíjna Jesús, ijchò kinchat'aà‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ko̱ xi tsá'yá kjoàn; jè Jesús kisìndaà‑ne xi̱ta̱ koi. 3{_ Kitsò‑la̱: ―Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá tsò‑né: “Ni'ya‑na̱, ni'ya‑la̱ o̱chikoón k'oín.” Ta̱nga jñò, nguijo‑la̱ xi̱ta̱ chijé titsa̱'nè. Kz Jesús jahas'en ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá, tsachrje yije ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ nchihotíjna ko̱ nchihotse tsojmì ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱. Kisìhitíkjá ími̱xa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkjatjìya to̱n ko̱ ti̱koa̱á kisìkatsjoò íxi̱le̱‑la̱ jñà xi otíjna ni̱se paloma. y) Jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne kitsò: ―Jè xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi Jesús 'mì xi Nazaret ts'e̱, ya̱ nangui Galilea. K'e̱ nga tsachrje i̱ngo̱ ítjòn jñà xi̱ta̱ xi otíjna tsojmì (Marcos 11:15‑19; Lucas 19:45‑48; Juan 2:13‑22) Dx K'e̱ nga jahas'en Jesús ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tà kjòxkón‑la̱, koa̱ kiskònangui‑la̱ xíkjín. Kitsò: ―¿Yá xi̱ta̱‑ne jè? Pw Jñà xi̱ta̱ xi tjíma ítjòn‑la̱ ko̱ xi tji̱ngui‑la̱ tsibíts'ia̱ nga 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Jeya kàtìjna jè xi ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga jè kíjna ngajo‑la̱]! ¡Mé ta ndaà‑la̱ jè xi nchrobá ngajo‑la̱ Na̱'èn‑ná! ¡Jeya choòn ján ngajmiì! -vSKoa̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne tsohójngoò nikje‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá. Tjín i'nga xi chrja‑la̱ yá tsate, i̱kjoàn tsohójngoò i̱ya ndi̱yá. 2u]K'e̱ nga ijchòko̱ ñánda tíjna Jesús jè orra̱ ko̱ ki'ndí‑la̱, jñà kisìkjeén nikje‑la̱ nga tsohójtsa‑la̱; i̱kjoàn tsibìjnasòn‑la̱ Jesús. |tqKiì jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'oa̱s'ín kisìkitasòn koni s'ín kisatiìxá‑la̱. sKo̱t'ìn‑la̱ na̱xa̱ndá Sión:“Chítsejèn‑là Xi̱ta̱ Ítjòn‑lè;
nga ji̱í nchrobá katsejèn‑lè;
i̱ma̱á kji;
tínasòn jngoò‑la̱ búrró,
jngoò ndí búrró i̱tsé xi ki'ndí‑la̱ cho̱ ch'á.” rK'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn‑ne koni s'ín kiskiì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga tsò: q#Tsà yá xi kó ki̱tso̱‑nò, ko̱t'ìn‑là: “Jè xó Na̱'èn‑ná ko̱chjeén‑la̱ koa̱ ni̱to̱ón xó si̱ìkasén‑ne.” Zp-Kitsò‑la̱: ―Tanguió ján ndí na̱xa̱ndá i̱tsé xi kijnat'aà ján koa̱ ya̱ sakó jngoò‑nò orra̱ xi tjít'aà'ñó ko̱ ndí búrró ki'ndí‑la̱. Chíjnda̱'ñó koa̱ nchrohóko̱‑ná. co AK'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó chrañà‑la̱ na̱xa̱ndá Jerusalén ijchò jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Betfagé ya̱ chrañàt'aà‑la̱ nindoò Yá Olivo. Jesús kisìkasén jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. +nO"Jesús kjòhi̱ma̱keè jñà xi̱ta̱ koi. Tsohót'aà‑la̱ tsja xko̱n koa̱ ni̱to̱ón kjòtsejèn‑la̱. I̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús.emC!Jñà xi̱ta̱ koi, kitsò: ―Na̱'èn, mejèn‑naje̱n nga kàtatsejèn‑naje̱n. l! K'e̱é tsasíjna Jesús koa̱ kiìchja̱‑la̱, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi mejèn‑nò nga si̱ìko̱‑nò? ykkJñà xi̱ta̱ xi tji̱ko̱ Jesús tsohótiko̱‑ne nga jyò kàtìtsa̱jna, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Na̱'èn, xi tje̱‑la̱ David, jcha̱hi̱ma̱takòn‑náje̱n! ^j5Ya̱ i̱ndiì ndi̱yá koni s'ín tífì Jesús, jò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ títsa̱jna. K'e̱ nga kiì'nchré nga jè Jesús tífaya ndi̱yá, 'ñó kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: ―¡Na̱'èn, nga ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga ji̱ tijna ngajo‑la̱] jcha̱hi̱ma̱takòn‑náje̱n! qi[K'e̱ nga jye nchifì‑ne ya̱ na̱xa̱ndá Jericó, kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. %hC'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, mìtsà koi xá j'i̱‑na nga 'a̱n ko̱s'in‑na, tà sa̱á 'a̱n siìxá‑la̱ xi̱ta̱ xi i'nga ko̱ tsjaà yijo‑na̱ nga ki̱yá mé‑ne nga kjìn xi̱ta̱ ki̱tjokàjiìn‑ne kjo̱'in xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. Kó kisìko̱ Jesús nga kisìndaà‑ne xi̱ta̱ xi jò ma‑ne xi mìkiì tsejèn‑la̱ (Marcos 10:46‑52; Lucas 18:35‑43) MgKo̱ jè xi mejèn‑la̱ kíjna ítjòn, chi̱'nda‑nò kàtama. f3Ta̱nga jñò mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱en. Tsà jngoò xi̱ta̱ xinguio̱o mejèn‑la̱ 'nga kíjna, jè xi kàtasíxá‑la̱ xi̱ta̱ xi i'nga. eJesús kiìchja̱‑la̱, kitsò: ―Jyeé tíjiìn‑nò nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá, nangui síkítsa̱jna xi̱ta̱‑la̱ xi jñà otíxoma‑la̱. Ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ xi 'nga xá tjín‑la̱, jñà xi beè nga otíxoma‑la̱ xi̱ta̱. dK'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi i'nga xi te ma‑ne, kòjti‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi jò ma‑ne. kcOK'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―O̱kixi̱‑né, k'oa̱á ti̱s'ín ko̱tojñoò kjo̱'in koni 'a̱n, ta̱nga xi 'a̱n tsjaà‑nò nga ya̱ ki̱tsa̱jnat'aà‑ná ya̱ kixi̱‑na̱ ko̱ ngaskón‑na̱ mìtsà 'a̱n oko̱‑na nga tsjaà‑nò. Jñà i̱'nde koi, jñà tjoé‑la̱ xi̱ta̱ xi Nainá títsa̱jnandaà‑la̱ nga tsjá‑la̱. KbJesús kitsò‑la̱: ―Mìkiì 'yaà mé xi nìjé. ¿A ki̱chìkjoa̱á‑nò nga ko̱tojñoò jè kjo̱'in xi 'a̱n ko̱tojñaà? Xi̱ta̱ koi kitsò: ―Ki̱chìkjoa̱á‑na̱je̱n. a!Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi mejèn‑lè? Jè chjo̱ón kitsò: ―Ya̱ ñánda ko̱ti̱xomai, tjiì o̱kixi̱ nga ya̱ kàtiyijòt'aà‑lè i̱xti‑na̱. Jngoò kàtìjnakixi̱‑lè koa̱ jngoò kàtìjnat'aà‑lè xi ngaskón‑lè. G`Nea̱‑la̱ Jacobo ko̱ Juan i̱xti‑la̱ Zebedeo ijchòkon ñánda tíjna Jesús. Tji̱ko̱ i̱xti‑la̱. Tsasìxkó'nchit'aà‑la̱ Jesús nga kisìjé jngoò‑la̱ kjo̱ndaà. _}i̱kjoàn si̱ìnga̱tsja‑na jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga si̱ìsobà‑na, ko̱jà‑na, ko̱òt'aà‑na krò. Ta̱nga xi ko̱ma jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑na. Kjo̱ndaà xi kisìjé nea̱‑la̱ Jacobo ko̱ Juan (Marcos 10:35‑45) #^?―I̱'ndei̱ nga titsa̱honguiá na̱xa̱ndá Jerusalén, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ ya̱á tsobà'ñó‑na xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga koi̱ì'nè‑na kjoa̱biyaà, )]KJesús k'e̱ nga nchifì ján na̱xa̱ndá Jerusalén, kiìchja̱t'aàxìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi tejò ma‑ne, kitsò‑la̱: K\Jesús kitsò ìsa̱: ―K'oa̱á s'ín ko̱ma jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna tji̱ngui na̱chrjein i̱'ndei̱, nga ko̱ma i̱skan, jñà kítsa̱jna ítjòn; koa̱ jñà xi títsa̱jna ítjòn i̱'ndei̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kjoe̱het'aà‑ne. [Kjìn ma‑ne xi xó chja̱‑la̱ Nainá ta̱nga chiba ma‑ne xi tjájiìn.] K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jàn k'a (Marcos 10:32‑34; Lucas 18:31‑34) [-Nga ko̱ to̱n‑na̱, ¿a mì tjí'nde‑na nga k'oa̱s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑na? ¿A maxìtakòn‑né nga 'a̱n ndaà xi̱ta̱?” "Z=Chjoí chjí‑lè koa̱ t'in‑ne. K'oa̱á s'ín mejèn‑na nga k'oa̱ ti̱ tjín tsjaà‑la̱ jè xi i̱skan kàsíxá koni tjín tìtsjaà‑lè. mYS Ta̱nga jè nei‑la̱ xá kitsò jngoò‑la̱ jñà chi̱'nda: “Ji̱ amigo mìtsà mé xi ch'o tìsìko̱‑lè; k'oa̱á tjín tìbìchjí‑lè koni tjín chjí‑la̱ nga jngoò na̱chrjein nga k'oa̱á s'ín kàchibá. X Kitsò‑la̱: “Jñà chi̱'nda xi i̱skan kòbijchó, tà jngoò hora kàsíxá, koa̱ ngaje̱n kànìxá‑náje̱n nga kò'ba na̱chrjein koa̱ kànìkjeiín‑la̱je̱n ndobá nga kò'ba na̱chrjein. Tà ngásòn tjín tíbíchjí‑náje̱n.” sW_ K'e̱ nga jye kjòchjí‑la̱ chi̱'nda koi i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsatít'aà jè nei‑la̱ xá. zVm K'e̱ nga kjòchjí‑la̱ jñà chi̱'nda xi jahas'en ta̱jñòya, k'oa̱á komà‑la̱ tsà ìsa̱á tse ko̱chjí‑la̱. Ta̱nga tà ngásòn tjín kjòchjí‑la̱ koni tjín machjí‑la̱ nga jngoò na̱chrjein nga jngoò ìjngoò. >Uu K'e̱é kiìchja̱‑la̱ jñà chi̱'nda xi jahas'en xi 'òn nga kjòhoxòn; k'oa̱á tjín tsibíchjí‑la̱ koni tjín chjí‑la̱ nga jngoò na̱chrjein nga jngoò ìjngoò. #T?K'e̱ nga jye kòjñò, jè nei‑la̱ xá kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ chi̱'nda‑la̱: “Ti̱nókjoa̱‑là ngats'iì chi̱'nda. Tichjí‑la. Títs'ia̱ko̱‑ne jñà xi i̱skan kòfahas'en xá‑la̱; koa̱ jñà xi ítjòn kòfahas'en, ti̱kjehet'aà‑ne.” FSJñà chi̱'nda koi kitsò: “Koií‑né nga mì yá tsjá xá‑na̱je̱n.” K'e̱é kitsò‑la̱: “Tanguió ndaà tsà jñò; tanguí ti̱xá ján i̱jiìn tsojmì tjè‑na̱.” RJye‑la ijchò tsà xi 'òn nga kjòhoxòn, itjo ìjngoò k'a jè nei‑la̱ xá; koa̱ kisakò ìsa̱‑la̱ chi̱'nda xi tà jyò títsa̱jna. Kitsò‑la̱: “¿Mé‑ne tà jyò títsa̱jna‑nò kó nga kò'ba‑nò na̱chrjein nga mì nìxá‑nò?” QJè nei‑la̱ xá, kiì ìjngoò k'a k'e̱ nga ijchò nchisen. Ti̱koa̱á kiì ìjngoò k'a k'e̱ nga ijchò xi jàn nga kjòhoxòn. PKitsò‑la̱: “Tanguió ti̱xáko̱‑ná. 'A̱n kíchjí‑nò koni tjín machjí‑nò.” Kiì chi̱'nda koi nga kisìxá. #O?Ìjngoò k'a kiì jè nei‑la̱ xá koni xi ñijaàn‑la nga ta̱jñòya. Kijtseè ìsa̱ chi̱'nda xi tíyijòjiìn ndi̱tsi̱n xi tsjìn‑la̱ xá. /NWK'e̱ nga jye tsibíndaàjiìn‑ko̱ nga koi̱ìchjí‑la̱ koni tjín síkijne xi̱ta̱ chi̱'nda nga jngoò na̱chrjein, i̱kjoàn kisìkasén ñánda kisìxá. mM U’Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni tsà jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ nangui. Kiì nga ta̱jñòya nga kiì kátsji chi̱'nda xi si̱ìxáko̱ ñánda tjín‑la̱ toò uva. TL!I̱'ndei̱, kjìn xi̱ta̱ xi títsa̱jna ítjòn, k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna tji̱ngui. Ko̱ xi títsa̱jna tji̱ngui i̱'ndei̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna ítjòn.K!Ngats'iì xi kjoa̱ ts'a̱n kisìkíjna ni'ya‑la̱, 'ndse̱, ndichja, na̱'èn‑la̱, nea̱‑la̱, chjo̱ón‑la̱, i̱xti‑la̱, nangui‑la̱, jngoò sìndo̱ k'a k'oa̱ tjín tjoé ìsa̱‑la̱. Ti̱koa̱á tjoé‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑nè. iJKJesús kitsò‑la̱: ―Xi o̱kixi̱í xi xan‑nò, k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga ko̱xi̱tse̱ya ìjngoò k'a i̱sò'nde, ko̱ 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'e̱ nga kóti̱jnasoàn íxi̱le̱ xi 'ñó jeya tíjna, jñò, xi jye 'a̱n tjaàtji̱ngui‑ná, ti̱koa̱á ya̱á ki̱tsa̱jnasòn íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma xi tejò ma‑ne, nga jñò kíndaàjiìn‑là jñà xi̱ta̱ xi tejò tje̱‑la̱ ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel. FIK'e̱é kitsò Pedro: ―Na̱'èn, ngaje̱n, jyeé kinìkítsa̱jna yije‑je̱n ngats'iì tsojmì xi tjín‑naje̱n, koa̱ ji̱ tjaàtji̱ngui‑lèje̱n. ¿Mé xi tjoé‑naje̱n? :HmJesús kiskoò'an, kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ mìkiì ko̱ma‑la̱ ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in ini̱ma̱‑la̱. Ta̱nga xi Nainá ko̱maá‑la̱ ngats'iì kjoa̱. GGK'e̱ nga kiì'nchré 'én koi jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tà kjòxkón‑la̱. K'e̱é kitsò: ―¿Yá‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱? 9FkNguì jngoò k'a ko̱xan‑nò, ìsa̱á mì 'in ko̱ma‑la̱ jngoò cho̱ camello nga kjoa̱has'en xko̱n nindoò xi tjahaña‑ne nikje, mì k'oa̱á‑ne koni jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'ñó tjín‑la̱ tsojmì nga ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. iEKK'e̱é kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò. 'Ñó 'in ko̱ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ nchi̱ná nga kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. DXi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tà baá komà‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱. C#Jesús kitsò‑la̱: ―Tsà mejèn‑lè nga nguì kixi̱ ki̱jni, t'in, tatìjni yije tsojmì xi tjín‑lè. Jè to̱n‑lè ti̱ka'bí‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ mé‑ne nga s'e̱‑lè kjoa̱ machikon‑t'in ján ngajmiì. I̱kjoàn nchrobátji̱ngui‑ná. uBc―Ngats'iì kjo̱tíxoma koi jyeé kisìkitasoàn ―kitsò jè ti―. ¿Mé xi chija ìsa̱‑na̱? |Aqjcha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè; ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑ne.” k@OXi̱ta̱ jè kiskònangui: ―¿Ñá‑la̱á kjo̱tíxoma‑ne? Jesús kitsò‑la̱: ―“Kì xi̱ta̱ nìk'in; kì kjoa̱ chijngui 'nì; kì chijé 'nì; kì 'én ndiso nokjoì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; ?Jesús kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne chjinangui‑ná i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi ndaà tjín? Mìtsà yá tjín xi ndaà xi̱ta̱, tà jngoò Nainá. Tsà mejèn‑lè nga s'e̱‑lè kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne, ti̱kitasoìn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. B>}Jngoò xi̱ta̱ ijchòkon Jesús, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Maestro, ¿mé kjo̱ndaà xi s'iaàn nga s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon ini̱ma̱‑na̱ ni̱ta̱ kjé‑ne? 9=kJesús tsohósòn‑la̱ tsja jñà ndí i̱xti; i̱kjoàn kiì‑ne ya̱ i̱'nde jè. Xi̱ta̱ xi 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱ (Marcos 10:17‑31; Lucas 18:18‑30) #<?K'e̱é kitsò Jesús: ―Tjiì'nde‑là jñà ndí i̱xti nga kàtjanchrobákon‑na. Kì binchahikon‑là. Jñà xi k'oa̱ s'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ koni ts'e̱ ndí i̱xti, jyeé ts'e̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín ya̱ ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. ~;u Jñà xi̱ta̱ j'iìko̱‑la̱ ndí i̱xti ñánda tíjna Jesús nga mejèn‑la̱ ko̱òt'aà‑la̱ tsja ko̱ ki̱ìtsi'batjì, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsohótiko̱ jñà xi̱ta̱ xi j'iìko̱ ndí i̱xti. W:' Tjín xi̱ta̱ xi mìkiì bixan nga xó k'oa̱s'ín kits'iìn‑ne nga mì íchjín si̱ìs'in‑la̱; ti̱koa̱á tjín xi̱ta̱ xi xi̱ta̱ xíkjín o̱kisìko̱ nga mì íchjín si̱ìs'in‑la̱; ti̱koa̱á tjín xi̱ta̱ xi mìkiì bixan nga k'oa̱s'ín tsibínè‑la̱ yijo‑la̱ nga mì íchjín si̱ìs'in‑la̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìxá i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ ngajmiì. Jñà xi̱ta̱ xi chíkjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ kjoa̱ koi, k'oa̱s'ín kàtasíkitasòn. Kií kitsò Jesús nga kisìchikon‑t'in ndí i̱xti (Marcos 10:13‑16; Lucas 18:15‑17) &9E Jesús kitsò‑la̱: ―Tjín xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ kjo̱hítsjeèn jè; tà jñá xi̱ta̱ xi Nainá xó k'oa̱s'ín kitsjaà‑la̱. B8} Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: ―Tsà k'oa̱á s'ín 'iín tjín kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi bixan, ìsa̱á‑la ndaà s'e̱ tsà mì kì ki̱xan xi̱ta̱. T7! 'A̱n k'oa̱á xán‑nò, jè x'i̱n xi tsjín‑ne chjo̱ón‑la̱, tsà mìtsà kjoa̱ chijngui tísíko̱, ko̱ tsà kj'ei̱í chjo̱ón ki̱xan‑ko̱, jyeé kjoa̱ chijngui tís'ín jè x'i̱n. Ti̱koa̱á tsà jè x'i̱n xi ki̱xan‑ko̱ jngoò chjo̱ón xi kitsjiìn x'i̱n‑la̱, ti̱koa̱á kjoa̱ chijngui tís'ín. ]63Jesús kitsò‑la̱: ―Koií‑né nga tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò, Moisés kitsjaà'nde‑nò nga kijnioò íchjín‑nò, ta̱nga k'e̱ nga sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, mì k'oa̱á s'ín tjín. 45aJñà xi̱ta̱ fariseo kiskònangui‑la̱ Jesús: ―¿Mé‑ne jè Moisés kitsjaà'nde‑ne nga tsò: xo̱jo̱n kàtasindaà nga ko̱ma tsjín xíkjín xi̱ta̱? /4WMìtsà ti̱ jò ma‑ne, tà jngoò ko̱ma‑ne. K'oi̱í kjoa̱‑la̱ nga mì yá xi̱ta̱ tjí'nde‑la̱ nga si̱ìtsjiìn‑ne xíkjín xi Nainá kisìjngoò. 93kK'oa̱á kitsò: “K'oa̱á ma‑ne nga jè x'i̱n si̱ìkíjna na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ nga kíjnako̱ chjo̱ón‑la̱. Ta jngoò xi̱ta̱ ko̱ma‑ne ingajò.” :2mJesús kitsò‑la̱: ―¿A kj'eè bìxke̱jñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Nainá, k'e̱ nga sa̱ tsibíndaà xi̱ta̱, tsibíndaà x'i̱n ko̱ chjo̱ón”? z1mIjchò i'nga xi̱ta̱ fariseo ya̱ ñánda tíjna Jesús nga mejèn‑la̱ skóna̱cha̱n‑la̱. I̱kjoàn kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A tjí'nde‑la̱ xi x'i̱n nga tsjiìn chjo̱ón‑la̱ xi ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne? w0g'Ñó kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ koa̱ ya̱á kisìndaà‑ne i̱'nde jè jñà xi̱ta̱ xi xk'én. / }K'e̱ nga jye kiìchja̱ Jesús, kiì‑ne ya̱ Galilea ján nangui Judea xi tíjna xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán. V.%#Jesús kitsò: ―Jñò k'oa̱á ti̱s'ín si̱ìko̱‑nò nga jngoò ìjngoò Na̱'èn‑na̱ xi tíjna ngajmiì tsà nga mì ko̱o ini̱ma̱‑nò si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xinguio̱o.--"Jè nei‑la̱ kjòjtií‑la̱, k'e̱é kitsjaà o̱kixi̱ nga kàt'iì‑la̱ kjo̱'in skanda k'e̱ nga koi̱ìchjí yije xi kitje̱n‑la̱. ,!Ti̱koa̱á ngaji̱ tjí'nde‑lè nga jcha̱hi̱ma̱chiì chi̱'nda xingui̱i koni s'ín kisìko̱‑lè nga kjòhi̱ma̱keè‑lè.” Z+- Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi nei‑la̱, k'e̱é kiskinìkjaá chi̱'nda jè, kitsò‑la̱: “Ji̱ chi̱'nda xi ch'o 'nì. 'A̱n kisìjchàat'aà‑lè ngayije xi kitje̱n‑lè k'e̱ nga tsibítsi'ba‑ná. *3K'e̱ nga kijtseè jñà chi̱'nda xíkjín xi i'nga, baá ko̱ma‑la̱. K'e̱é kiì tsibéno̱jmí‑la̱ nei‑la̱ ngats'iì kjoa̱ xi komà. )1Ta̱nga jè mìkiì kòkjeiín‑la̱. Ta̱ saà nda̱yá kiskinìs'en skanda k'e̱ nga koi̱ìchjí yije‑la̱ kóho̱tjín xi kitje̱n‑la̱. -(SKoa̱ jè chi̱'nda xíkjín tsasìxkó'nchit'aà‑la̱, tsibítsi'ba‑la̱. Kitsò‑la̱: “Chíñakjoa̱‑ná, kíchjí yijeé‑lè xi kitje̱n‑na̱.” ' Ti̱k'e̱‑ne nga itjo ni'ya chi̱'nda jè, kisatiìkjoò jngoò chi̱'nda xíkjín xi ti̱koa̱ to̱n kitje̱n chiba‑la̱ xi ts'e̱. Kitsobà'ñó ís'iìn nga mejèn‑la̱ ki̱nchàjta̱‑la̱, kitsò‑la̱: “Tíchjí‑ná xi kitje̱n‑lè.” &)Jè nei‑la̱ kjòhi̱ma̱keè chi̱'nda‑la̱, kisìjchàat'aà‑la̱ nga yije kinda̱ xi kitje̱n‑la̱ koa̱ kisìkíjnandei̱í‑ne. W%'Chi̱'nda jè tsasìxkó'nchit'aà‑la̱ jè nei‑la̱; tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: “Na̱'èn, tjín‑lè kjo̱ndaà, chíñakjoa̱‑ná; kíchjí yijeé‑lè ngats'iì xi kitje̱n‑na.” $Chi̱'nda jè tsjìn‑la̱ to̱n xi koi̱ìchjí‑la̱. Jè nei‑la̱ kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtasatíjna osen jè chá, ko̱ chjo̱ón‑la̱ ko̱ i̱xti‑la̱, ngats'iì tsojmì xi tjín‑la̱ mé‑ne nga ko̱chjí‑la̱ to̱n xi kitje̱n‑la̱. q#[K'e̱ nga tís'ín kinda̱ j'iì jngoò chi̱'nda‑la̱ xi 'ñó kjìn millón to̱n kitje̱n‑la̱. 9"k’Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á s'ín tjín koni kis'iìn jngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi kisìjé‑la̱ kinda̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. 1![Jesús kitsò‑la̱: ―Mìtsà xan‑lè itoò k'a; xaán‑lè itoò k'a xi jàn‑kaàn ko̱ te. Jngoò chi̱'nda xi mì kì kisìjchàat'aà‑la̱ xíkjín g GK'e̱é kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ jè Pedro, kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿kó tjín k'a siìjchàat'aà‑la̱ xinguia̱a k'e̱ nga tsà ch'o tísíko̱‑na? ¿A skanda itoò k'a? {oYa̱ ñánda títsa̱jna jò jàn xi̱ta̱‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n bixoña, ya̱á tìjna̱jiìn osen‑la̱. D’Ìjngoò k'a koa̱ xan‑nò: tsà jò ma‑nò i̱ i̱sò'nde xi tíjngoò takòn nga si̱jét'aà‑là Na̱'èn‑na xi tíjna ngajmiì ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, tsjá‑nò. w’O̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, ngats'iì kjoa̱ xi koi̱'nde i̱ i̱sò'nde, ti̱koa̱á ján ngajmiì Nainá tsjá'nde‑né; koa̱ jñà kjoa̱ xi mìkiì koi̱'nde i̱ i̱sò'nde, ti̱koa̱á ján ngajmiì Nainá mìkiì tsjá'nde. STsà mìkiì 'nchréñijon‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, koa̱tìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá; koa̱ tsà mìkiì 'nchréñijon‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, tà k'oa̱s'ín jcha̱takoìn koni tsà jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkon Nainá, koni tsà jngoò xi̱ta̱ xi tsojmì síkíchjítjì. jMTa̱nga tsà mìkiì kji̱'nchré‑lè, k'e̱é ti̱nókjoa̱‑la̱ tsà jngoò ko̱ tsà jò xi̱ta̱ mé‑ne nga kji̱'nchré yije‑ne 'én xi chibà koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: Mochjeén‑né tsà jò ko̱ tsà jàn xi̱ta̱ xi tsjá 'én nga ko̱ma si̱ndaàjiìn ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne mé‑ne nga chjí‑la̱. Y+’Tsà jè 'ndsì ch'o tísíko̱‑lè, ti̱nókjoa̱‑la̱ k'e̱ nga tà jè ta̱jngoò tíjna; tìndaàjiìn‑koi̱i jè kjoa̱‑la̱; tsà kji̱'nchré‑lè, jyeé ndaà kichibà‑nò 'ndsì. H K'oa̱á s'ín mejèn‑la̱ Nainá xi tíjna ngajmiì nga ni̱jngoò xi̱ta̱ si̱ìchja ini̱ma̱‑la̱. Mé xi mochjeén k'e̱ nga si̱ndaàjiìn jngoò‑la̱ xi̱ta̱ (Lucas 17:3‑4) 2] Tsà ko̱tsji‑la̱, o̱kixi̱í xi xan‑nò, ìsa̱á tsja ko̱ma‑la̱ nei‑la̱ jè orrè xi jngoò ma, mì k'oa̱á‑ne jñà xi kjìn ma xi mì kì kichijà.  ’¿Kó bixón? Tsà jngoò xi̱ta̱ xi jngoò sìndo̱ ma orrè‑la̱ koa̱ tsà si̱jchaya jngoò ján i̱jiìn ijñá, ¿a mìtsà si̱ìkítsa̱jna jñà xi ñijòn‑kaàn ko̱ chrj'oòn ñijòn ma nga kjoi̱ kátsji jè orrè xi kichijà jngoò? ) 'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ koií xá j'i̱‑na nga j'i̱ kàchrjekàjñaà kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi kichijà. ^5 ’Ni̱jngoò ndí xi̱ta̱ koi xi na̱chrjenguioò; k'oa̱á xán‑nò, ján ngajmiì, jñà àkja̱le̱‑la̱ xi̱ta̱ koi, ya̱á títsa̱jna kjit'aà nga nguixko̱n Na̱'èn‑na̱ xi tíjna ngajmiì. S Tsà jè xkoòn ótsji jé‑nò, ti̱nachrjeè, kjiìn ti̱katsjoò. Ìsa̱á ndaà‑nè tsà jngoò ma xkoòn nga ki̱tjás'e̱en ñánda s'e̱‑nò kjoa̱binachon, mì k'oa̱á‑ne tsà jò ma xkoòn koa̱ ján onguió i̱jiìn ni'ín ts'e̱ i̱'nde kjo̱'in. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ orrè xi kichijà (Lucas 15:3‑7) `9’Tsà jè ndsa̱a ko̱ ndso̱koò ótsji jé‑nò, ti̱chátjòn koa̱ kjiìn ti̱katsjoò. Ìsa̱á ndaà‑nè tsà xkoán titsjoò nga ki̱tjás'e̱en ñánda s'e̱‑nò kjoa̱binachon, mì k'oa̱à‑ne tsà jò ma ndsa̱a ko̱ ndso̱koò koa̱ ján onguió i̱jiìn ni'ín ts'e̱ i̱'nde kjo̱'in ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. I̱ma̱ xó‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde nga tjín jchán xi̱ta̱ xi ótsji'nde‑la̱ nga mejèn‑la̱ nga sakó jé. Ta̱nga xó k'oa̱á ko̱ma‑ne i̱sò'nde, ta̱nga i̱ma̱ xó‑nè jè xi̱ta̱ xi ótsji‑la̱ jé xi kj'ei̱í xi̱ta̱. 9’Ni̱ta̱ yá‑ne xi jé ski̱nìjiìn jngoò ndí xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, ìsa̱á‑la ndaà ko̱ma tsà si̱ngui'ñó jngoò nda̱jo̱ natsí ís'iìn, i̱kjoàn si̱katje̱n‑jiìn ndáchikon ñánda nga 'ñó na̱nga̱ 'ncha nandá. `9Ni̱ta̱ yá‑ne xi i̱t'aà ts'a̱n skoétjò jngoò ndí ti koni jè, 'a̱án xi skoétjò‑na. Mé xi ok'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jé ótsji‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í (Marcos 9:42‑48; Lucas 17:1‑2) 1[Jè xi síkjajen‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ koni ndí ti jè, jè‑né xi tíjna ítjòn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi jè tíhotíxoma‑la̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne. ~uKitsò: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, tsà mì kì si̱kjatjìya‑là kjo̱hítsjeèn‑nò ko̱ tsà mì kì k'oa̱s'ín s'e̱en koni jñà ndí i̱xti mìkiì ki̱tjás'e̱n‑jñoò ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne. i KJesús kiìchja̱ jngoò‑la̱ ndí ti. Kisìkasíjna jngoò osen‑la̱ jñà xi̱ta̱.   yJñà na̱chrjein koi jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchòkon nga kiskònangui‑la̱; kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ xi jè otíxoma‑la̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne, ¿yá‑ne xi tíjna ítjòn nga ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱? N Ta̱nga mé‑ne nga mì ch'o ki̱tso̱‑ná jñà xi̱ta̱, t'in ján i̱ndiì ndáchikon. Ti̱katje̱n‑jiìn ki̱cha̱ libá‑lè xi tsobà'ñó ti̱n, koa̱ jè ti̱n xi chjoé ítjoìn, chíx'ei̱ì tso'ba; ya̱ tjí'a jngoò to̱n. Ko̱maá‑ne nga kíchjí xi ts'a̱n ko̱ tsi̱ji. Tikoi̱i, tíchjí‑la̱." =Pedro kitsò: ―Jñà xi xìn i̱'nde‑la̱ xi bíchjí. K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Jñà xi i̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ni̱mé koi̱ìchjí. a ;Jè Pedro kitsò: ―Jon, bíchjí‑né. K'e̱ nga jahas'en ni'ya Pedro, Jesús, jè kiìchja̱ ítjòn‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Kó si Simón, jè xi̱ta̱xá ítjòn xi i̱ i̱sò'nde ts'e̱, yá‑né xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ to̱n‑sá? ¿A jñà‑né xi i̱ na̱xa̱ndá‑la̱, o xi jñá‑né xi xìn i̱'nde‑la̱? K'e̱ nga ijchò Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján na̱xa̱ndá Capernaum, jñà xi̱ta̱ xi bíxkó to̱n ts'e̱ i̱ngo̱ ítjòn kiskònangui‑la̱ Pedro kitsò‑la̱: ―Jè Maestro‑lè, ¿a mìkiì bíchjí to̱n ts'e̱ i̱ngo̱? |qi̱kjoàn si̱ìk'en‑na. Ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein nga ki̱yá, kjoa̱áya‑na. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi ta̱ ba ko̱ma‑la̱. Tsojmì xi machjítjì ts'e̱ i̱ngo̱ ítjòn r]K'e̱ nga ta̱ña ki̱tje̱n nga tjíma ya̱ i̱'nde Galilea, Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―'A̱n, xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á tso̱ba̱'ñó‑na jñà xi̱ta̱, wgJñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi o̱kjoàn, k'e̱é bitjokàjiìn nga nokjoàt'aà‑là Nainá ko̱ nga bijnachjaán. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jò k'a (Marcos 9:30‑32; Lucas 9:43‑45) -SJesús kitsò‑la̱: ―Mìkiì komà‑nò koi‑né nga tà chiba mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. O̱kixi̱í xi xan‑nò tsà ta o̱kji ko̱kjeiín‑nò koni kji xojmá mostaza nga i̱tsé kji, ko̱ma k'oín‑là nindoò: “Ti̱xín i̱jndé. T'in ján xijngoaà ñánda i̱t'aà xìn.” Koa̱ jè nindoò ko̱si̱t'aàxìn‑né. Jñò, ni̱mé kjoa̱ xi 'in ko̱ma‑nò tsà ndaà ko̱kjeiín‑nò. FJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònanguit'aàxìn‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ngaje̱n mìkiì kòbitjojiìn‑na̱je̱n jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í? 9Jesús tsohótiko̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í koa̱ itjokàjiìn‑ne yijo‑la̱ jè ti. Ti̱jè‑ne hora, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. E~|zz!yRxxwvvusrrDqGpUoo2n[m3llkHj]ihgg!f*eLdcAbaaa`8_^W]?\Z[[ZZ;YwXWW%VUUGTTOSRRQ P!OCN~MM@L|KJI+HTGFFNEE^DCAl?>=Q;::@986f5Z43P11*//.]--Y+*H)Z''&%$#4"!! ;>?gSQ 9W r m b ,64Et a/Xi o̱kixi̱í xi xan‑nò, nei‑la̱ chi̱'nda jè, jè si̱ìkíjna'nda yije tsojmì xi tjín‑la̱. uc.Mé tà ndaà‑la̱ jè chi̱'nda xi k'oa̱s'ín ndaà tísíkitasòn k'e̱ nga kjoi̱í‑ne nei‑la̱. ~u-’¿Yá‑ne xi chi̱'nda kixi̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱? Jè nei‑la̱ si̱ìkíjna'nda jñà chi̱'nda‑la̱ xi i'nga xi ya̱ síxá ni'ya‑la̱ mé‑ne nga k'e̱ ki̱jchò chi̱ba̱‑la̱, si̱ìkjèn chi̱'nda xíkjín. r],Jñò, ti̱koa̱á titsa̱jnandaà; nga̱ 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'e̱é kjoia̱a ìjngoò k'a k'e̱ nga jñò mìkiì titsa̱chiñà. Chi̱'nda xi ndaà s'ín ko̱ xi ch'o s'ín (Lucas 12:41‑48) c?+Kàtasijiìn‑nò, tsà jngoò nei‑la̱ ni'ya si̱jiìn‑la̱ mé hora‑ne k'e̱ nga jñò kjoi̱í xi̱ta̱ chijé nga si̱ìchijé‑la̱, si̱ìkinda̱á ni'ya‑la̱; mìkiì tsjá'nde nga ko̱chijé‑la̱. *’Titsa̱jnakoòn nga mìkiì 'yaà mé na̱chrjein‑ne ko̱ mé hora‑ne nga kjoia̱a 'a̱n xi Nainá 'mì‑na. oW)Jò íchjín nchat'aà natsí xi nchi'o na̱'yo̱, jngoò tjámiìtje̱n, xi ìjngoò si̱jna‑né. -(Jè na̱chrjein k'e̱ nga 'a̱n xi kjoia̱a, jò xi̱ta̱ xi nchisíxá ján i̱jiìn ijñá, jngoò tjámiìtje̱n, xi ìjngoò si̱jna‑né. %'Xi̱ta̱ xi tjín koi na̱chrjein, mìkiì tíjiìn‑la̱ mé xi ko̱ma skanda k'e̱ nga j'iì jtsí xkón xi kiìchrjoako̱ nandá ngats'iì xi̱ta̱. K'oa̱á ti̱s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. fE&Jñà na̱chrjein koi, k'e̱ nga ti̱kj'eè 'ba jtsí xkón, jñà xi̱ta̱ xi tjín k'e̱‑ne, nchikjèn, nchi'biì, nchibixan íchjá ko̱ íchjín skanda k'e̱ nga jè na̱chrjein nga jahas'en ni'ya chitso jè Noé. /W%’Koni s'ín komà na̱chrjein‑la̱ Noé, k'oa̱á ti̱s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. $’Ta̱nga k'e̱ nga o̱ko̱ma, mì yá xi tíjiìn‑la̱ mé na̱chrjein‑ne ko̱ mé hora‑ne; ni̱ jñà àkja̱le̱ xi tjín ngajmiì, ko̱ ni̱ jè Ki'ndí‑la̱ Nainá tíjiìn‑la̱; ta̱jngoò Nainá xi Na̱'èn‑ná tíjiìn‑la̱. w#Jè ngajmiì ko̱ i̱sò'nde kjoe̱het'aà‑né, ta̱nga jñà 'én‑na̱ mìkiì kjoe̱het'aà; ki̱tasòn‑né. #"O̱kixi̱í xi xan‑nò, k'oa̱á s'ín ki̱tasòn yije kjoa̱ koi, k'e̱ nga ti̱kj'eè biyaà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱. !K'oa̱á ti̱s'ín tjín, k'e̱ nga jcha̱a nga k'oa̱s'ín tíma kjoa̱ koi, kàtasijiìn‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ jyeé ni̱to̱n kjoia̱a, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jye tìjna̱ chrañà xotjoa̱‑la̱ ni'ya. T! ’Chíta'yàko̱ò jè yá‑la̱ toò iko̱ mé xi okóya‑ná; k'e̱ nga ma kíndíya chrja‑la̱, i̱kjoàn bíjts'én xka̱‑la̱, tíjiìn‑nò nga jye nchrobá machrañà cho̱n ndobá. a;Siìkasén àkja̱le̱‑na̱ nga 'ñó si̱ìkjindáya chrjo nga koi̱ìxkóya xi̱ta̱‑na̱ xi 'a̱n xó jaàjiìn‑na nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ i̱sò'nde, nga jngoò ìjngoò ngobà‑la̱ i̱sò'nde. }sI̱kjoàn skoe̱ xi̱ta̱ ján ngajmiì seña‑na̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ 'mì‑na̱. Ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱ i̱sò'nde, jñà xi̱ta̱ ski̱ndàya‑né nga 'ñó tsakjón. Koa̱ skoe̱‑na xi̱ta̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kji̱nchrobàjñaà i̱jiìn ifi xi tjín ngajmiì; tse nga'ñó ko̱ kjoa̱jeya kjoi̱ikoa̱a. ]3’Ti̱jè‑ne na̱chrjein, k'e̱ nga kjoe̱het'aà kjo̱'in koi, jè ts'oí, mì ti̱ kiì si̱ìhiseèn‑ne, ko̱jñò‑né, mì ti̱ kiì ko̱tsjè‑ne ndobá‑la̱. Ti̱koa̱á jè sá, mì ti̱ kiì si̱ìhiseèn‑ne. Ni'ño xi tjín ngajmiì, ki̱xo̱ngui‑né. Jñà nga'ñó xi tjín ngajmiì ki̱ti̱ya yijeé‑la̱. L Ya̱ ñánda kijna mik'en, ya̱á kítsa̱jnajtín jñà líké. Mé xi ko̱ma k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ (Marcos 13:24‑37; Lucas 21:25‑33; 17:26‑30, 34‑36) W 'Koni ma ni'ín ch'o̱n k'e̱ nga ote ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí skanda ñánda okaàtjì‑ne, k'oa̱á s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱.  Tsà yá xi̱ta̱ xi ki̱tso̱‑nò: “¡Chítsejèn‑là ya̱á tíjna Cristo ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn!”, kì kiì onguió; ko̱ tsà ki̱tso̱‑nò: “¡Ya̱á tíjnaya i̱nga ni'ya!”, ti̱koa̱á kì kiì mokjeiín‑nò. T !Kangui na̱chrjeiín tìbeno̱jmíya yije‑nò kjoa̱ xi ko̱ma i̱skan. _ 7Kjoi̱í xi̱ta̱ ndiso xi Cristo ki̱tso̱‑la̱ yijo‑la̱, ti̱koa̱á kjoi̱í xi̱ta̱ xi koa̱ ti ki̱tso̱ nga jñà xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. K'oa̱á ti̱s'ín ko̱kò seña ko̱ kjo̱xkón xi ndaà tjín nga skóna̱cha̱n. Skanda jñà xi̱ta̱ xi jye jaàjiìn Nainá mejèn skóna̱cha̱n‑la̱ tsà ko̱kjeiín‑la̱. iK’K'e̱ nga tsà yá xi̱ta̱ xi ki̱tso̱‑nò: “¡Chítsejèn‑là i̱í tíjna Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]!”, o tsà ki̱tso̱‑nò: “¡Ján tíjna ján!”, kì kiì mokjeiín‑nò. ykTsà mì k'oa̱á ki̱tso̱ Nainá nga ìsa̱ chiba na̱chrjein s'e̱ kjo̱'in ni̱jngoò xi̱ta̱ ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá, ìsa̱ chiba na̱chrjein s'e̱ kjo̱'in. 1[Jñà na̱chrjein koi, tseé kjo̱'in s'e̱; kj'eè kiì k'oa̱ ma skanda tje̱n‑ne nga kisindaà i̱sò'nde. Koa̱ mì ti̱ kiì o̱ko̱ma‑ne nga ko̱ma i̱skan. 1Ti̱jét'aà‑là Nainá mé‑ne nga mì k'e̱é ki̱yó‑nò k'e̱ nga na̱chrjein‑la̱ cho̱ 'nchán ko̱ k'e̱ nga na̱chrjein nìkjáya. q[¡I̱ma̱ xó‑ne jñà íchjín xi ki'ndí 'ya ko̱ xi i̱xti xó nchisíkaki jñà na̱chrjein koi! iKJè xi tísíxájiìn nangui‑la̱, kì ti̱ kì nchrobá‑ne nga nchrohókjá nikje‑la̱. iKJè xi tíjnasò'nga ni'ya‑la̱, kì ti̱ kiì fahas'en‑ne ni'ya nga skoé tsojmì‑la̱. ~uJñò, k'e̱ nga jcha̱a kjoa̱ koi, jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna Judea, kàtanga, kàtjì ñánda nindoò choòn. |q’K'e̱ nga jcha̱a nga 'ñó ch'o tíma ya̱ I̱'nde Tsjeè‑la̱ Nainá, koií kjoa̱ tíbitasòn koni s'ín kiskiì Daniel, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. (Kàtasijiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi bíxke̱ xo̱jo̱n jé.) c?Koa̱ jè 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá, ko̱bísòn yije‑né nga tíjtsa i̱sò'nde mé‑ne nga kji̱'nchré‑ne ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; i̱kjoàn k'e̱é kjoe̱het'aà i̱sò'nde. ~ Ta̱nga jè xi kixi̱ kíjnako̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱ skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà‑ne kjoa̱, jè xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. f}E Ndaà jchán s'e̱ kjoa̱ts'e̱n; skanda mì ti̱ kiì ko̱tsjakeè‑ne xíkjín xi̱ta̱. | Kjìn xi̱ta̱ s'e̱ xi xi̱ta̱ ndiso xi ki̱tso̱ nga Nainá chja̱ ngajo‑la̱. Ti̱koa̱á kjìn xi̱ta̱ skóna̱cha̱n‑la̱. -{S Jè na̱chrjein koi, kjìn ko̱ma xi mì kiì ti̱ ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n. Ti̱jñà ko̱ótjinè‑ne xíkjín xi̱ta̱ ko̱ tsjénguikeè xíkjín. Uz# ’Jñà xi̱ta̱ ski̱nìt'aà‑nò ts'e̱ xi̱ta̱xá nga tsjá‑nò kjo̱'in; si̱ìk'en‑nò. Ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱jtikeè‑nò koií kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n onguít'aà‑ná. KyNgats'iì kjoa̱ koi, tà jè xi sa̱ tímats'ia̱ko̱ kjo̱'in. pxYNa̱xa̱ndá ska̱àn‑kjoò xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Koa̱ xi̱ta̱xá koi̱ìts'ia̱ nga ska̱àn‑kjoòko̱ xi̱ta̱xá xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. S'e̱ kjinchrá, s'e̱ ch'in, ko̱ k'oa̱ ch'ón nga xki̱ xi ján i̱'nde. qw[S'e̱ kjo̱jchán ñánda chrañàt'aà ko̱ ti̱koa̱ ki̱ná'ya‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán ñánda kjiìn i̱'nde, ta̱nga jñò, kì tsakjoòn‑jèn. Xó k'oa̱á ko̱ma‑ne. Ta̱nga kj'eè tsà i̱sò'nde tífehet'aà. ;voKjìn xi̱ta̱ kjoi̱í xi 'ín ts'a̱n si̱ìkjeén; ki̱tso̱: “'A̱n‑ná xi Cristo, [nga 'a̱án kisìkasén‑na Nainá]”; koa̱ kjìn xi̱ta̱ skóna̱cha̱n‑la̱. vueK'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò nga mì yá xi̱ta̱ xi skóna̱cha̱n‑nò. Xt)Jesús, k'e̱ nga tíjna ya̱ nindoò Yá Olivo, ijchò kinchat'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kiskònanguit'aàxìn‑la̱ kitsò‑la̱: ―Koa̱tìn‑náje̱n, ¿mé na̱chrjein‑ne nga o̱ko̱ma kjoa̱ koi? ¿Mé seña xi s'e̱ k'e̱ nga kjoi̱i ìjngoò k'a ko̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde? Hs Jesús kitsò‑la̱: ―¿A titsa̱chìtsejèn‑là ngats'iì ni'ya koi? O̱kixi̱í xi xan‑nò, nì ti̱ jngoò nda̱jo̱ si̱yijòsòn‑la̱ xíkjín. Ki̱xo̱ña yije‑né kóho̱tjín. Seña xi s'e̱ k'e̱ nga nchrobá ma chrañà nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde (Marcos 13:3‑23; Lucas 21:7‑24; 17:22‑24) Yr -Jesús k'e̱ nga jye itjo‑ne i̱ngo̱ ítjòn, jyeé tífì nga ijchò kinchat'aà chrañà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. I̱kjoàn tsakó‑la̱ jè i̱ngo̱ ítjòn ko̱ ni'ya xi tjín‑la̱. Wq''K'oa̱á xán‑nò mats'ia̱‑ne na̱chrjein i̱'ndei̱ mì ti̱ kiì jcha̱xkoòn‑ná skanda k'e̱ nga jè na̱chrjein nga kixón: “¡Mé ta ndaà‑la̱ jè xi nchrobá ngajo‑la̱ Nainá!”Ip &Chítsejèn‑là ni'ya‑nò nga jye tsjiìn‑takòn Nainá. voe%’¡Jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén tsa̱jòn xi nìk'eèn xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá ko̱ bìnè nda̱jo̱ jñà xi̱ta̱ xi Nainá síkasén‑nò! ¡Kjìn k'a kjòmejèn‑na nga tsibíxkóya xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑nò, koni s'ín xa̱'nda̱ nga bíngui jnga̱á‑la̱ jñà i̱xti‑la̱; ta̱nga jñò, mìkiì kòkjeiín‑nò! jnM$O̱kixi̱í xi xan‑nò, ngats'iì kjoa̱ koi, jñà ska̱nè‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱'ndei̱. Mé kjoa̱‑ne nga ko̱s'ín kiìchja̱ko̱‑ne Jesús xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén (Lucas 13:34‑35) m#Jñò ska̱nè yije‑nò kjo̱'in jè jní xi kixíxteèn ts'e̱ xi̱ta̱ ndaà xi k'en, mats'ia̱ko̱‑ne Abel, xi̱ta̱ kixi̱ xi k'en ítjòn, skanda jè Zacarías, ki'ndí‑la Berequías, jè xi kisìk'en xi̱ta̱ tsa̱jòn ya̱ i̱'nde jngoò osen‑la̱ ñánda tíjna Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ ñánda binchásòn kjo̱tjò xi tsjá‑la̱ Nainá jñà xi̱ta̱. l"K'oi̱í kjoa̱‑la̱, 'a̱n sìkasén‑nò xi̱ta̱ xi ki̱chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ ko̱ xi ko̱kòya kjo̱tíxoma. Ta̱nga jñò, tjín xi si̱k'eèn, tjín xi kjòt'aà krò koa̱ tjín xi ki̱xkàn‑ko̱o ya̱ i̱ya ni'ya i̱ngo̱ sinagoga; koa̱ ko̱nguítji̱ngui kondra̱‑là xi̱ta̱ koi nga xki̱ xi ján na̱xa̱ndá. k#!’Jñò, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni ye̱, nga ya̱ tje̱n‑nò i̱t'aà ts'e̱ ye̱. Mìkiì ko̱jno‑nò i̱'nde ts'e̱ kjo̱'in. hjI Jñò, koni s'ín tsibíts'ia̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò, jngoò k'a ti̱kitasòn yije kjoa̱. i9K'oa̱á s'ín 'ya‑la̱ nga ti̱jñò 'ya‑nò yijo‑nò nga i̱xti‑la̱ maá xi̱ta̱ xi kisìk'en xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. whgI̱kjoàn bixón: “Tsà jñá‑la‑ná xi titsa̱jnakoaán jè na̱chrjein‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná mì‑la kiì kinìchját'aà‑lá xi̱ta̱ jchínga‑ná nga kisìk'en jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá.” *gM’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! Bìndaà chrjó‑la̱ mik'en ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá ko̱ nìkiìnga chrjó‑la̱ xi xi̱ta̱ kixi̱ komà. ;foJñò, k'oa̱á s'ín 'nè nga nguixko̱n xi̱ta̱, xi̱ta̱ ndaà‑nò; ta̱nga i̱jiìn ini̱ma̱‑nò kitseè kjoa̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱ ko̱ kjoa̱ nga ch'o 'nè. ce?’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! K'oa̱á titsjoò koni kjoàn chrjó‑la̱ mik'en xi kitsiìnga i̱sò'nga‑la̱. Ndaà kjoàn, ta̱nga ya̱ i̱ya‑la̱ kitseè nindaà‑la̱ mik'en ko̱ ngats'iì tsojmì xi ch'o kjoàn. FdJñò xi xi̱ta̱ fariseo 'mì‑nò, xi mìkiì tsejèn‑nò. Ítjòn ta̱níya chi̱tsín‑nò ko̱ chro̱ba̱‑nò ya̱ i̱ya‑la̱, mé‑ne nga ko̱tsjeè‑ne i̱sò'nga‑la̱. ’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! Onìjnoò chi̱tsín‑nò ko̱ chro̱ba̱‑nò ya̱ i̱sò'nga‑la̱ ta̱nga ya̱ i̱ya‑la̱ kitseè tsojmì xi nìchijé ko̱ nga tse mejèn‑nò. b ¡Jñò, xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑nò nga mejèn‑nò okoò‑là ndi̱yá xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, jñò, nìkjaànguioò na̱tse̱ nga majìn‑nò nga chíjeèn cho̱ xi tjé, ta̱nga mìkiì 'yaà k'e̱ nga chíjeèn cho̱ ch'á xi 'mì camello! :am’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! Nga ma‑nò 'biì‑là Nainá xi teya oko̱‑la̱ ts'e̱ xka̱ menta ko̱ xka̱ anís ko̱ xka̱ comino; ta̱nga mìkiì nìkitasòn jè kjo̱tíxoma xi ìsa̱ 'ñó mochjeén koni jè kjoa̱ kixi̱, kjoa̱hi̱ma̱takòn ko̱ jè kjoa̱ nga kixi̱ kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Koií kjoa̱ xi 'ñó mochjeén nga ki̱tasòn; ti̱koa̱á mochjeén‑né nga ki̱tasòn jñà kjoa̱ xi i'nga. ``9Jè xi tsjá 'én‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ ngajmiì, tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ íxi̱le̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá; ti̱koa̱á tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi ya̱ tíjnasòn íxi̱le̱. 4_aJè xi tsjá 'én‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ i̱ngo̱ mìtsà tà jè i̱t'aà ts'e̱ i̱ngo̱ tsjá, ti̱koa̱á tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi ya̱ tíjna. 1^[Jè xi tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ i̱'nde tsjeè, ti̱koa̱á tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ ngayije tsojmì xi ya̱ tjín‑sòn ya̱ i̱'nde tsjeè. Z]-¡Jñò xi xi̱ta̱ tòndo̱ ko̱ xi̱ta̱ xka̱n 'mì‑nò! ¿Ñá‑la̱á xi ìsa̱ ndaà tjín? ¿A jñà tsojmì xi tjín‑sòn ya̱ i̱'nde tsjeè a xi jè i̱'nde tsjeè xi síchikon‑t'in tsojmì? z\mJñò k'oa̱á ti̱ bixón: “Tsà jngoò xi̱ta̱ tsjá 'én‑la̱ nga ki̱tso̱: Tíbeè i̱'nde tsjeè ñánda binchasòn kjo̱tjò xi tsjá‑la̱ Nainá, jñà xi̱ta̱ mìkiì kjo̱'ñó ki̱tasòn 'én‑la̱. Ta̱nga tsà tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ tsojmì xi ya̱ títsa̱jnasòn jè i̱'nde tsjeè, jè xi o̱kixi̱ nga kjo̱'ñó ki̱tasòn.” C[¡Jñò xi xi̱ta̱ tòndo̱ ko̱ xi̱ta̱ xka̱n 'mì‑nò! ¿Ñá‑la̱á xi ìsa̱ ndaà tjín? ¿A jñà tsojmì chjí xi oro a xi jè i̱ngo̱ xi síchikon‑t'in tsojmì chjí? Z’¡I̱ma̱‑xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑nò nga mejèn‑nò okoò‑là ndi̱yá xi̱ta̱ xi kj'ei̱í! Bixón‑nó: “Tsà jngoò xi̱ta̱ xi tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ i̱ngo̱, mìtsà mé‑ne. Ta̱nga tsà jngoò xi̱ta̱ tsjá 'én‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ tsojmì chjí xi oro ts'e̱ i̱ngo̱, koií xi kjo̱'ñó ki̱tasòn 'én‑la̱.” =Ys’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! Bitjaàsòn yije i̱sò'nde ko̱ ndáchikon nga nokjoà‑là na̱s'ín tà jngoò xi̱ta̱ nga ya̱ fìt'aà‑nò. Ko̱ k'e̱ nga jye bitasòn‑nò xi̱ta̱ jè, jò k'a o̱kji ok'ìn‑la̱ koni jñò nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in ya̱ ñánda títì ni'ín ts'e̱ i̱'nde kjo̱'in. "X=’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! Chja̱à'an‑là ni'ya‑la̱ íchjín ka'àn xi jye k'en x'i̱n‑la̱; i̱kjoàn 'ñó ndojò onguíko̱o o̱chikon‑nò nga mejèn‑nò nga bitsa̱jna'ma nga mì jcha̱‑nò mé kjoa̱ xi 'nè. Koií kjoa̱‑la̱ ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑nò. W+ ’¡I̱ma̱ xó‑nò jñò, xi̱ta̱ xi okoòya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, ko̱ jñò xi xi̱ta̱ fariseo, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò! Bíchjoà‑là ndi̱yá‑la̱ ngajmiì jñà xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ fahas'en ya̱ ñánda nga tíhotíxoma Nainá. Jñò, mìkiì bitjaàs'en‑jñoò ko̱ mìkiì biì'nde‑là xi kj'ei̱í xi̱ta̱ nga fahas'en‑jiìn. +VO Jè xi 'nga síkíjna yijo‑la̱, ìsa̱á nangui kíjna nga ko̱ma i̱skan; ko̱ jè xi nangui síkíjna yijo‑la̱, ìsa̱á 'nga kíjna nga ko̱ma i̱skan. wUg Jè xi 'ñó 'nga síkíjna yijo‑la̱ i̱t'aà tsa̱jòn, jè‑né xi si̱ìxá‑la̱ xi̱ta̱ xi i'nga. sT_ Koa̱ ni̱ yá xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱ ki̱tso̱‑nò; ta̱jngoò Cristo xi sko̱‑la̱ tíjna‑nò. {So Ni̱jngoò xi “Na̱'èn” 'mì‑là i̱ i̱t'aà nangui; tà jngoò ma xi Na̱'èn‑nò xi tíjna ngajmiì. eRC’Ta̱nga jñò, mìkiì biì'nde nga “Maestro” ki̱tso̱‑nò xi̱ta̱; ngats'ioò jñò, 'ndsè chibàko̱o xinguio̱o; tà jngoò ma xi Maestro‑nò, jè Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Q/Ti̱koa̱á mejèn‑la̱ nga skoe̱xkón xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ndaà si̱ìxat'aà ya̱ ndi̱tsi̱n; ki̱tso̱‑la̱: “Maestro, Maestro.” SPMejèn‑la̱ nga jñà kítsa̱t'aà ítjòn ími̱xa̱ k'e̱ nga kjèn xi̱ta̱ ñánda tjín s'eí ko̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga mejèn‑la̱ nga jñà kítsa̱nè íxi̱le̱ xi jncha ítjòn. O Koni s'ín s'ín yije kjoa̱ koi, tà jè‑né nga mejèn‑la̱ nga ìsa̱ ndaà skoe̱ xi̱ta̱. Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi ót'aà tje̱n‑la̱ ko̱ chrja‑la̱, ìsa̱á iì s'ín; koa̱ jè nikje xi ókjá, ìsa̱á ndojò kjoàn s'ín lixto xi títjòn‑la̱ nikje‑la̱, tà jè xi mejèn‑la̱ nga okó yijo‑la̱ nga tsò nga xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá‑né. !N;Jñà xi̱ta̱ koi bínè‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í kjo̱tíxoma‑la̱ xi 'ñó 'in tjín koni tsà ch'á i'í sík'a xi mìkiì k'a‑la̱; koa̱ jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma, ni̱ i̱tsé síchját'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga si̱ìkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱. M/Ti̱ná'yaà yije‑là koni s'ín okóya‑nò. Ta̱nga mìkiì k'oa̱ 'nè koni s'ín jñà xi̱ta̱ koi. Kj'ei̱í tsò ko̱ kj'ei̱í s'ín. @Ly―Jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ jñà xi̱ta̱ fariseo tjín‑la̱ xá nga okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. vK gXi komà i̱skan kitsò‑la̱ Jesús jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: AJ{.Ni̱jngoò xi ko̱ma‑la̱ nga kisìkátji‑ne 'én koi. Tje̱n‑ne na̱chrjein koi, mì ti̱ yá xi kjò'ñó‑ne ikon nga kiskònangui ìsa̱‑la̱ 'én xi kj'ei̱í.AI{-Jè David, tsà ko̱s'ín kitsò‑la̱ Cristo [jè xi̱ta̱ xi xó síkasén‑ne Nainá], ¿kó s'ín tjín‑ne nga ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David? ZH-,Jè Nainá kitsò‑la̱ jè xi otíxoma‑na:“Ti̱jnat'aà‑ná i̱ kixi̱‑na̱
skanda k'e̱ nga sìkítsa̱jnanguia ndso̱koiì
jñà xi kondra̱‑lè nga 'a̱n jye kisìkijne‑la̱.” gGG+K'e̱é kitsò Jesús: ―Ta̱nga jè David k'e̱ nga kiìchja̱ nga ko̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, kitsò i̱t'aà ts'e̱ Cristo: “Jè otíxoma‑na.” K'oa̱á s'ín kiìchja̱ David: F*―¿Jñò, kó bixón i̱t'aà ts'e̱ Cristo [jè xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá]? ¿Ñánda kitje̱n‑la̱? Jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: ―Ya̱á kji̱nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga jè kíjna ngajo‑la̱]. mES)Tà kó ya̱á títsa̱jna jñà xi̱ta̱ fariseo. Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 0DY(Jñà títsa̱jna ítjòn jñà kjo̱tíxoma koi. Ya̱á bitjokàt'aà kóho̱tjín kjo̱tíxoma xi i'nga xi ts'e̱ Moisés ko̱ xi ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ñánda kitje̱n‑la̱ Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá] (Marcos 12:35‑37; Lucas 20:41‑44) C 'Jè xi ma‑ne jò, k'oa̱á ti̱ tsò‑ne: “Ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i xi i'nga koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑nè.” IB &Jè kjo̱tíxoma xi ìsa̱ 'ñó tjín ko̱ xi tíjna ítjòn. (AI%Jesús kitsò‑la̱: ―“Ti̱tsjachi Na̱'èn‑ná xi Nainá 'mì‑la̱, nga ko̱ ini̱ma̱‑lè ko̱ kjo̱hítsjeèn‑lè ko̱ nga tijnakoin.” w@g$―Maestro, ¿ñá‑la̱á kjo̱tíxoma xi ìsa̱ tíjna ítjòn nga yije kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés? Q?#Jngoò xi xi̱ta̱ ts'e̱, xi chji̱ne̱ xo̱jo̱n‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mejèn‑la̱ skót'aà Jesús nga skóna̱cha̱n‑la̱. Kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: >"Jñà xi̱ta̱ fariseo k'e̱ nga kiì'nchré nga Jesús kisìkítsa̱jnajyò jñà xi̱ta̱ saduceo, tsibíxkóya xíkjín. B=}!Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tà kjòxkón‑la̱ koni s'ín tsakóya Jesús. Jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tíjna ítjòn (Marcos 12:28‑34) v<e “'A̱n‑ná xi Nainá tsò‑na Abraham, Isaac ko̱ Jacob”? ¡Jñà xi jye k'en, mìtsà Nainá tsò‑la̱ xi Nainá; tà jñà xi títsa̱jnakon xi Nainá tsò‑la̱! [Nga̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, títsa̱jnakon xi̱ta̱ koi.] ;Jè kjoa̱ nga faáya ìjngoò k'a‑la̱ mik'en, ¿a kj'eè bìxke̱jñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga jè sobà Nainá xi kitsò: @:yK'e̱ nga kjoa̱áya ìjngoò k'a‑la̱ mik'en, íchjín, íchjá, mì ti̱ kiì ki̱xan‑ne. K'oa̱á s'ín s'e̱ koni jñà àkja̱le̱ xi títsa̱jna ngajmiì xi ts'e̱ Nainá. 49aK'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Jñò, maskáya‑nò koi‑né nga mìkiì 'yaà kó s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ko̱ nga'ñó xi tjín‑la̱ Nainá. "8=K'e̱ nga tsà kjoa̱áya ìjngoò k'a‑la̱ mik'en, ¿ñá‑la̱á nga itoò 'ndse̱ xi ko̱ma chjo̱ón‑la̱? Nga jñà chixàn‑ko̱ nga itoò. 17]Xi jyehet'aà‑ne, k'en jè chjo̱ón. 6 K'oa̱á ti̱ komàt'in jè 'ndse̱ xi ma jò‑ne ko̱ xi ma jàn‑ne skanda komà itoò. Ni̱jngoò xi kis'e‑la̱ i̱xti. a5;Kis'e xó jngoò k'a xi̱ta̱ i̱jndé xi itoò komà 'ndse̱. Jè xi síjna ítjòn chixàn, ta̱nga k'e̱ nga k'en, mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti koa̱ jè 'ndse̱ xi ma jò‑ne tsibìjnako̱ jè chjo̱ón ka'àn. 4!kitsò‑la̱: ―Maestro, Moisés kitsò‑né: “Tsà jngoò xi̱ta̱ x'i̱n ki̱yá xi mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti ko̱ chjo̱ón‑la̱, jè 'ndse̱ mik'en ki̱xan‑ko̱ ìjngoò k'a chjo̱ón‑la̱ 'ndse̱ nga s'e̱‑la̱ i̱xti xi tje̱ ts'e̱ 'ndse̱.” D3Ti̱koi‑ne na̱chrjein ijchòkon Jesús jñà xi̱ta̱ saduceo nga mìkiì mokjeiín‑la̱ nga faáya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jye k'en. Xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱ Jesús, 2#K'e̱ nga kiì'nchré 'én koi jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱‑la̱ Herodes, tà kjòxkón‑la̱. Kitsjiìn Jesús, i̱kjoàn kiì‑ne. Kó s'ín ko̱ma k'e̱ nga kjoa̱áya ìjngoò k'a‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en (Marcos 12:18‑27; Lucas 20:27‑40) I1 Kitsò xi̱ta̱ koi: ―Ts'e̱é César, xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―Tjiì‑lá César xi ts'e̱ César koa̱ tjiì‑lá Nainá xi ts'e̱ Nainá. 0{K'e̱ nga kijtseè Jesús, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Yá ts'e̱ i̱sén jè ko̱ jè 'ín xi tjít'aà? n/UTa̱kó‑ná jè to̱n xi machjítjì‑ne tsojmì. K'e̱é j'iìko̱ jngoò‑la̱ to̱n denario. ).KJesús kjòchi̱ya‑la̱ nga ch'o nchisíkítsjeèn. K'e̱é kitsò‑la̱: ―Jñò, xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑nò, mé‑ne chona̱cha̱n‑ná. -#Koa̱tìn‑náje̱n. ¿A ndaà tjín nga kíchjítjì‑je̱n tsojmì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma, a xi majìn‑né? ,Koií kjoa̱‑la̱ nga kisìkasén‑la̱ Jesús xi̱ta̱‑la̱ ko̱ xi̱ta̱‑la̱ Herodes; kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Maestro, 'ya‑náje̱n nga 'én kixi̱í xi nokjoì koa̱ k'oa̱á s'ín okoòyi ndi̱yá‑la̱ Nainá koni s'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱. Mìkiì 'nì kinda̱ koni tsò‑lè xi̱ta̱; ko̱ mìtsà jè chìtsejèn‑jnoi kó kjoàn xi̱ta̱. +wJñà xi̱ta̱ fariseo k'e̱é kiì tsajoóya‑ne nga mejèn‑la̱ ko̱hòngui Jesús mé 'én xi ki̱chja̱. Z*-Kitsò‑ìsa Jesús: ―K'oa̱á s'ín ko̱ma nga kjìn ma‑ne xi̱ta̱ xi nokjoà‑la̱ ta̱nga tà chibaá ma‑ne xi tjájiìn. Kjoa̱ nga machjítjì tsojmì (Marcos 12:13‑17; Lucas 20:20‑26) s)_ Jè xi̱ta̱xá ítjòn kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi nchisís'in‑la̱ ími̱xa̱: “Tit'aà'ñó ndso̱ko̱ ko̱ tsja. I̱kjoàn ti̱katje̱en ján i̱jiìn jñò ya̱ ñánda nga ski̱ndàya ko̱ si̱ìjts'iìn ni̱'ño̱.” 6(e Kitsò‑la̱: “Ji̱, amigo, ¿kó s'ín komà nga kòbitjaàs'i̱in i̱jndé nga mìkiì kichíkjeí nikje xi ts'e̱ s'eí?” Ta̱nga xi̱ta̱ jè, tà jyò tsibìjna. b'= ’Jè xi̱ta̱xá ítjòn, k'e̱ nga jahas'en ni'ya, kiskoòtsejèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ijchò. K'e̱é kijtseè jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ tíjnajiìn nga mìkiì íkjá nikje‑la̱ xi ts'e̱ kjoa̱ bixan. S& Jñà chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn kiì kíxkóya xi̱ta̱ i̱nchò calle ni̱ta̱ yá xi kjòtsja‑la̱ nga kiì s'eí, xi̱ta̱ xi ndaà ko̱ xi mìkiì ndaà; k'oa̱á s'ín kitseè ni'ya. A%{ Tanguió ìjngoò k'a ya̱ ndi̱yá jngoò osen‑la̱ na̱xa̱ndá, ti̱nókjoa̱‑là xi̱ta̱ ni̱ta̱ yá‑ne xi ska̱jñoò nga s'eí tjín kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi bixan.” g$GJè xi̱ta̱xá ítjòn, ìjngoò k'a kitsò‑la̱ chi̱'nda‑la̱: “Kixi̱í kjoa̱, jyeé tjíndaà yije xi kjoa̱ ts'e̱ s'eí, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi jye kiì'nchré, mìkiì mochjeén‑la̱ nga i̱ kjoi̱í. O#Jè xi̱ta̱xá ítjòn, 'ñó kòjti‑la̱. K'e̱é kisìkasén xi̱ta̱ soldado nga kisìk'en yije kóho̱tjín jñà xi̱ta̱ koi nga ma‑la̱ sík'en‑ná, koa̱ tsaká na̱xa̱ndá‑la̱. "}Koa̱ jñà xi̱ta̱ xi i'nga, kitsobà'ñó chi̱'nda‑la̱ jè xi̱ta̱xá ítjòn. Kiskaàn‑ko̱ koa̱ kisìk'en. !Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi mìkiì kisìs'in. Tjín xi rancho̱‑la̱ kiì‑katsejèn‑la̱; tjín xi kjo̱hi̱ma̱‑la̱ kiì. $ AÌjngoò k'a kisìkasén chi̱'nda‑la̱ xi kj'ei̱í. Kitsò‑la̱: “Ko̱t'ìn‑là jñá xi̱ta̱ xi jye kiì'nchré: Tsojmì xi ski̱ne̱, jyeé tjíndaà; jyeé kisìk'en nchra̱ja̱‑na̱, cho̱ xi 'ñó xiné. Jyeé tjíndaà yije kóho̱tjín. Kàtjanchrobá s'eí.” SKisìkasén chi̱'nda‑la̱ mé‑ne nga kiì kíchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi xó kinokjoá‑la̱ nga ti‑la̱ tíbixan. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì kòkjeiín‑la̱ nga kiì s'eí. 6e―Koni s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á s'ín mangásòn koni jngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi tsibíjna jngoò s'eí k'e̱ nga chixàn ti‑la̱. f GJesús tsibíts'ia̱ ìjngoò k'a nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò: nU.Ti̱k'e̱é‑ne mejèn kitsobà'ñó Jesús ta̱nga jñá kitsakjòn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, koi‑né nga k'oa̱á s'ín mokjeiín‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga jè Jesús, jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá.yk-Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo, k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín kiìchja̱ Jesús nga tsibéno̱jmí 'én xi mangásòn, k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱‑né koni s'ín kiìchja̱ Jesús. )K,Xi i̱t'aà ts'e̱ nda̱jo̱, ni̱ta̱ yá‑ne xi ki̱xo̱sòn nda̱jo̱ jè, ko̱xkoa̱ya‑né; ko̱ tsà jè nda̱jo̱ ska̱nè xi̱ta̱, ko̱chijo‑né. O+K'oi̱í ko̱xan‑nò jñò, tjáxìn‑nò kjoa̱ machikon‑t'in nga jè Nainá tíhotíxoma‑nò. Jñá tjoé‑la̱ xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín síxá koni s'ín ok'ìn‑la̱ xá‑la̱ Nainá. I *Jesús kitsò‑la̱: ―¿A kj'eè bìxke̱jñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò?:Jè nda̱jo̱ xi tsachrjekàngui chji̱ne̱chrjó nga sa̱ ítjòn,
jè‑né xi komà nda̱jo̱ tàts'en chrjó‑la̱ ni'ya.K'oa̱á s'ín kis'iìn Nainá.Jñá, tà maxkón‑ná k'e̱ nga 'yaá kjoa̱ koi. )Jñà xi̱ta̱ xi nchi'nchré kitsò: ―Jngoò k'aá si̱ìk'en jñà xi̱ta̱ ts'e̱n; mìkiì ko̱hi̱ma̱keè. Ko̱ jè nangui‑la̱, kj'ei̱í xi̱ta̱ si̱ìkìña‑la̱ xi koi̱ìchjí kó kji oko̱‑la̱ k'e̱ nga ko̱jchá toò uva. (’Jñò, ¿kó bixón? K'e̱ nga kjoi̱í nei‑la̱ nangui, ¿mé xi si̱ìko̱ jñà xi̱ta̱ xi kisìxásòn nangui‑la̱? c?'Kitsobà'ñó, tsachrjejiìn ya̱ nangui ñánda títje̱ toò uva. I̱kjoàn kisìk'en. lQ&Jñà xi̱ta̱ xi síxásòn nangui k'e̱ nga kijtseè jè ki'ndí‑la̱ nei‑la̱ nangui tsajoóya‑ne, kitsò‑la̱ xíkjín: “Jè jèe̱ xi tjoé kjo̱tjò‑la̱ i̱'nde, si̱k'eén ko̱ tsa̱ján ko̱ma i̱'nde.”  %’K'e̱ nga jyehet'aà‑ne kisìkasén ki'ndí‑la̱. Kisìkítsjeèn kitsò: “Skoe̱xkón‑la̱ ki'ndí‑na̱.” ?w$K'e̱ komà i̱skan jè nei‑la̱ nangui ìsa̱á kjìn xi̱ta̱‑la̱ kisìkasén ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi síxásòn nangui ta ngásòn kisìko̱ ngats'iì chi̱'nda xi j'iì. K#Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kisìxásòn nangui kitsobà'ñó xi̱ta̱‑la̱ jè nei‑la̱ nangui. Jngoò xi tsi'beé‑la̱ ko̱ jngoò xi kisìk'en koa̱ jè xi ìjngoò nda̱jo̱ tsibínè. J "K'e̱ nga ijchò na̱chrjein‑la̱ nga jye kòjchá toò uva, jè nei‑la̱ nangui kisìkasén xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ nga kisìjé‑la̱ xi jè oko̱‑la̱ ts'e̱ toò uva xi kòjchá. eC!’Ti̱ná'yaà ìjngoò‑là kjoa̱ xi mangásòn. Jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ nangui, tsibítje̱ toò uva ko̱ tsibíndiì‑la̱ ínchíbá, i̱kjoàn tsibíndaà jngoò i̱'nde ñánda tsi'ñóngui nandá‑la̱ toò uva. Ti̱koa̱ tsibíndaà jngoò torre ñánda bìtsa̱jna xi̱ta̱ nga síkinda̱ yije kóho̱tjín. I̱kjoàn kisìkìña‑la̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga kisìxásòn. I̱kjoàn kiì nei‑la̱ nangui ñánda i̱'nde kjiìn. 7g Nga jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ k'oi̱í xá j'iì‑ne nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ kós'ín si̱ìjchá yijo‑la̱, ta̱nga jñò mìkiì kòkjeiín‑nò. Koa̱ jñà xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ jñà íchjín ská kòkjeiín‑la̱. Ta̱nga jñò ndaà na̱s'ín ki'yaà yije kjoa̱ koi, mìkiì kinìkájno jé‑nò ko̱ mìkiì kòkjeiín‑nò. Jñà chi̱'nda ts'e̱n (Marcos 12:1‑12; Lucas 20:9‑19) i K¿Ñá‑la̱á nga ingajò i̱xti xi kisìkitasòn‑la̱ na̱'èn‑la̱? Jñà xi̱ta̱ kitsò: ―Jè xi ítjòn. K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, jñà xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ts'e̱ Roma ko̱ jñà íchjín ská, ìsa̱á ni̱to̱n kjoa̱has'en ñánda nga Nainá tíhotíxoma mì k'oa̱á‑ne koni jñò. KZ~~]}|| {{)zyyxx"vv6uts~r@qq@poon&mylkjiiYhggee dcQbpa`_w^]\b[ZY X.WWV)UTSS/R=QQPPOjNMsLKJ5IHMGGF\EDD9C;BfA@h?>>===< ;O::876654321100/C.--_,+*)('f&&!%w$u#!!2 5> b~ox?=h  O=%KD= K'e̱ nga jye nchifìko̱ Jesús, kiskaàkjoò jngoò xi̱ta̱ xi Cirene i̱'nde‑la̱ xi 'mì Simón. Jñà soldado kjo̱'ñó kis'iìn‑la̱ nga kisìk'ajen krò‑la̱ Jesús. <K'e̱ nga jye kisìsobà‑la̱, jaàxìn‑la̱ nikje inì xi íkjá. I̱kjoàn kisìkákjá‑ne xi nikje ts'e̱. K'e̱é kiìko̱ nga ko̱sit'aà krò. Kií kinìko̱ Jesús k'e̱ nga kisasìt'aà krò (Marcos 15:21‑32; Lucas 23:26‑43; Juan 19:17‑27) h;ITi̱koa̱á tsibíchrájno koa̱ kiskoé yá xka̱jnchra̱ xi kjiya tsja, tsatjì sko̱. :yI̱kjoàn tsibí'a sko̱ jngoò corona na'yá xi jñà xó tsibíndaà‑ne, koa̱ jngoò yá tsohóya tsja kixi̱; k'e̱é chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ nga kisìsobà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¡Viva xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío! J9 Tsachrje nikje‑la̱ koa̱ kisìkjá jngoò nikje xi inì kji. .8UJñà soldado‑la̱ xi̱ta̱xá gobernador kiìko̱ Jesús ján ni'ya osen. I̱kjoàn kiìchja̱ yije‑la̱ soldado xíkjín nga tsibìtsa̱jnandiì‑la̱. &7EPilato, k'e̱é kisìkíjnandei̱í Barrabás; k'e̱ nga jye kitsjaà o̱kixi̱ nga tsajá‑la̱ Jesús, i̱kjoàn kisìnga̱tsja nga si̱t'aà krò. 6Ngats'iì xi̱ta̱ kjìn kitsò: ―Kjoa̱biyaà‑la̱ xi̱ta̱ jè, kinda̱ tsa̱je̱n‑náje̱n ko̱ i̱xti‑na̱je̱n. ~5uK'e̱ nga kijtseè Pilato nga nì mé kjoa̱ sindaàjiìn, tà ìsa̱á tímatse kjoa̱siì, kiskinìkjaá nandá nga tsaníjno tsja nga nguixko̱n xi̱ta̱ na̱xa̱ndá [mé‑ne nga skoe̱‑ne jñà xi̱ta̱ nga ni̱mé jé tjín‑la̱]. Kitsò: ―Ni̱mé jé tjín‑na xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kixi̱ jè nga mejèn‑nò nìk'eèn. Kjoa̱ tsa̱jòn‑nò. $4AK'e̱é kitsò Pilato: ―¿Mé jé xi tsohótsji, mé‑ne ki̱yá‑ne? Jñà xi̱ta̱, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―¡Kàtasit'aà krò! K3Pilato kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Kitsò‑la̱: ―¿Mé xi si̱koa̱á Jesús xi Cristo 'mì‑là? Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kitsò: ―¡Kàtasit'aà krò! z2mJè xi̱ta̱xá gobernador ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; kitsò‑la̱: ―¿Ñá‑la̱á nga ingajò xi̱ta̱ koi xi mejèn‑nò nga sikíjnandia̱á? Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kitsò: ―Jè Barrabás. @1yTa̱nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga, chinchá'a xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kàtasíjé nga kàtìjnandei̱í Barrabás ko̱ kàtasík'en Jesús. 0Jè Pilato k'e̱ nga tíjna ni'ya osen, jè chjo̱ón‑la̱ kisìkasén xá‑la̱, kitsò‑la̱: “Kiì ji̱ chingájiìn kjoa̱‑la̱ xi̱ta̱ kixi̱ jè. Na̱ti ni̱tje̱n, tsí 'ñó ch'o tsò nijñá xi kò'biì‑na i̱t'aà ts'e̱.” / Koií o̱kitsò‑ne Pilato nga jyeé tíjiìn‑la̱ nga tà kjoa̱xìtakòn‑né nga ya̱ ijchò sínga̱tsja Jesús. S.K'e̱ nga chixoña xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, jè Pilato kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Yá‑né xi mejèn‑nò nga kíjnandei̱í? ¿A Barrabás‑né, o xi Jesús‑né xi Cristo 'mì‑là? q-[Ti̱k'e̱é‑ne tíjna'ya nda̱yá jngoò xi̱ta̱ xi 'ya‑la̱ nga 'ñó ts'e̱n xi 'mì Barrabás. Q,Nga xki̱ nó k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱, jè xi̱ta̱xá gobernador síkíjnandei̱í jngoò xi̱ta̱ xi títsa̱'ya nda̱yá, jè xi mejèn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kíjnandei̱í. ~+uTa̱nga Jesús ni̱jngoò 'én kiìchja̱. K'oi̱í kjoa̱‑la̱ nga jè xi̱ta̱xá gobernador tà k'oa̱á komà‑la̱. Kií komà k'e̱ nga kitjoònè kjoa̱ Jesús nga ki̱yá (Marcos 15:6‑20; Lucas 23:13‑25; Juan 18:38–19:16) * K'e̱é kitsò Pilato, jè xi xi̱ta̱xá gobernador: ―¿A mì na'yà‑la̱ koni tsò‑lè? Kjìn 'én tsjá xi kondra̱ tsi̱ji. !); K'e̱ nga nchihóngui Jesús jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ xi̱ta̱ judío, Jesús ni̱mé 'én kiìchja̱. s(_ Jesús, k'e̱ nga síjna nguixko̱n jè xi̱ta̱xá gobernador kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío? Jesús kitsò: ―Ngaji̱í xi k'oa̱ si nga 'a̱n‑ná. ' ko̱ k'oa̱á s'ín kisìkjeén to̱n jè nga tsatse i̱'nde‑la̱ xi̱ta̱ xi ti̱jí bíndaà koni s'ín kitsjaà‑na o̱kixi̱ Nainá.” 'Én xi kiìchja̱ Pilato k'e̱ nga kiskònangui‑la̱ Jesús (Marcos 15:2‑5; Lucas 23:3‑5; Juan 18:33‑38) `&9 K'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín kitsò Jeremías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: “Kiskoé to̱n chroba xi katé ma‑ne, koni tjín tsibíjna‑la̱ chjí‑la̱ jñà xi̱ta̱ Israel, %yK'oi̱í kjoa̱‑la̱, skanda na̱chrjein i̱'ndei̱, tákó k'oa̱á 'mì i̱'nde jè nga I̱'nde‑la̱ Jní 'mì. g$GK'e̱é tsajoóya‑ne nga jè to̱n jè, nanguií ko̱tse jngoò 'nde‑ne, xi 'mì: I̱'nde Ñánda Mandaà Ti̱jí, mé‑ne nga s'e̱‑ne i̱'nde ñánda ko̱ma si̱ìjiìn xi̱ta̱ xi xìn na̱xa̱ndá‑la̱. S#Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kiskoé to̱n, kitsò: ―Mìkiì ko̱ma ya̱ si̱jngoaá to̱n xi tjíya kaxa̱‑la̱ to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá. To̱n jè, chjí‑la̱ mik'en‑né. j"MJudas tsibítsjo to̱n ya̱ i̱ngo̱ ítjòn. K'e̱é kiì tsibítjo̱hóngui yijo‑la̱. e!CKitsò‑la̱: ―Tseé jé tsohótsji‑la̱ yijo‑na̱ nga kisìnga̱tsja‑nò jngoò xi̱ta̱ xi ni̱mé jé tjín‑la̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi kitsò: ―Ngaje̱n, mìkiì 'ya‑je̱n. Kjoa̱ tsi̱ji‑né.  Judas, jè xi tsatíjna Jesús, k'e̱ nga jye kijtseè nga jye kitjoòt'in kjoa̱ nga ki̱yá, 'ñó kokájno‑la̱ kjoa̱ xi kis'iìn koa̱ kisìkátji‑ne to̱n chroba xi katé ma‑ne jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga. Tsibít'aà'ñó, kiìko̱ nga kisìnga̱tsja Pilato xi xi̱ta̱xá gobernador tíjna ts'e̱ Roma. Kií komàt'in Judas k'e̱ nga k'en z oK'e̱ nga kis'e i̱sén, ngats'iì xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, jñà xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga kondra̱ kjoi̱‑la̱ Jesús mé‑ne nga ko̱ma si̱ìnga̱tsja‑ne jñà xi̱ta̱ Roma nga si̱ìk'en. c?KK'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ Pedro koni kitsò‑la̱ Jesús: “K'e̱ ti̱kj'eè kjindáya kóxtí, ngaji̱, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná.” K'e̱é itjo ni'ya Pedro, jàn ndi̱tsiaán; ndaà jchán kiskindàya.4aJK'e̱é ìsa̱ 'ñó kiìchja̱ Pedro kitsò: ―¡Beè Nainá, na̱s'ín ti̱k'eèn‑ná, mìkiì bexkoan xi̱ta̱ jè! Ti̱k'e̱‑ne kiskindàya jngoò kóxtí. s_INga komà i̱skan jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna ijchòkon ñánda tíjna Pedro. Kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱‑né, ti̱koa̱á ngaji̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús‑né. 'Yaà‑lè; k'oa̱á ti̱s'ín nokjoì. kOHPedro ìjngoò k'a tsoho'mat'in. Kitsò: ―¡Tíbeè Nainá, mìkiì bexkoan xi̱ta̱ jè! gGGJè Pedro jyeé tíbitjo xotjoa̱ ni'ya k'e̱ kijtseè ìjngoò chjo̱ón xi k'oa̱ ti kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna. Kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ti̱koa̱á ya̱ tsóhoko̱ Jesús xi Nazaret ts'e̱. FTa̱nga jè Pedro tsoho'mat'in‑né nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱. Kitsò: ―Mìkiì be mé 'én xi tinokjoì. ?wEJè Pedro k'e̱ nga tíjna ndi̱tsin ni'ya, ijchòkon jngoò chjo̱ón chi̱'nda xi kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á ngaji̱, ya̱á tjaàkoi̱i Jesús xi Galilea i̱'nde‑la̱. kODkitsò‑la̱: ―Ji̱ Cristo [xi xó kisìkasén‑lè Nainá], ko̱t'ìn‑náje̱n, ¿yá xi tí'beé‑lè? K'e̱ nga jè Pedro jàn k'a tsoho'mat'in Jesús (Marcos 14:66‑72; Lucas 22:56‑62; Juan 18:15‑18, 25‑27) gGCI̱kjoàn tsibíchrá'a ko̱ tsi'beé‑la̱. Koa̱ tjín xi i̱sén‑la̱ tsi'beé'a, wB¿Jñò, kó bixón, mé xi si̱koa̱á? Ngats'iì xi̱ta̱ kitsò: ―Tjín‑la̱ jé, ok'ín‑la̱ nga si̱k'en. PAJè no̱'miì ítjòn tsatijndajno yijo‑la̱ nikje‑la̱ xi íkjá nga 'ñó kòjti‑la̱, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, jyeé kà'yaà nga chja̱jno‑la̱ Nainá koni tsò 'én xi chja̱. ¿Mé s'e̱én‑ìsa̱‑ná xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi tsjá 'én? Jñá, jyeé kàna'yà‑lá koni s'ín chja̱jno‑la̱ Nainá. iK@Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱í xi k'oa̱ si nga 'a̱n‑ná. Ti̱koa̱, k'oa̱á xán‑nò, jñò jcha̱‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kóti̱jnat'aà kixi̱‑la̱ ñánda tíjna Nainá xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. Ti̱koa̱á jcha̱‑ná k'e̱ nga kji̱nchrobàjñaà i̱jiìn ifi xi ts'e̱ ngajmiì. ~u?Jesús mìkiì kiìchja̱. Jè no̱'miì ítjòn kitsò‑la̱: ―Tèno̱jmí kixi̱ nga nguixko̱n Nainá xi tíjnakon. Ko̱t'ìn‑náje̱n. ¿A ngaji̱‑né xi Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑lè Nainá] nga Ki'ndí‑la̱ mai? &E>K'e̱é tsasìjna kixi̱ jè no̱'miì ítjòn. Kitsò‑la̱ Jesús: ―¿A nìmé 'én nokjoì, koni tsò 'én xi tsjá xi̱ta̱ koi xi kondra̱ tsi̱ji? 0Y=xi kitsò: ―Xi̱ta̱ jè kitsò‑né: “'A̱n, ko̱ma‑na nga sìhixòña i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá koa̱ jàn na̱chrjein kìndàyà ìjngoò k'a‑na.” Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga, ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ xá ts'e̱ xi̱ta̱ judío, tsohótsji'nde‑la̱ nga tsját'in 'én xi kondra̱ ts'e̱ Jesús mé‑ne nga ko̱ma si̱ìnga̱tsja‑ne xi̱ta̱ Roma nga si̱ìk'en Jesús. & E:Jè Pedro, tà kjiìn tà kjiìn tsajmeètji̱ngui‑la̱ skanda ijchò ndi̱tsin ni'ya‑la̱ no̱'miì ítjòn. Jahas'en ni'ya. Ya̱á tsibìjnat'aà‑la̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi síkinda̱ ni'ya i̱ngo̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ kós'ín ko̱ma nga kjoe̱het'aà kjoa̱. o W9Jñà xi̱ta̱ xi kitsobà'ñó Jesús kiìko̱ ñánda tíjna Caifás xi no̱'miì ítjòn. Ya̱á títsa̱jna xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ xi̱ta̱ judío.  8K'oi̱í kjoa̱‑la̱ o̱ko̱ma‑ne nga ki̱tasòn 'én xi tjít'aà xo̱jo̱n‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Ti̱k'e̱é‑né ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsanga ko̱ kitsjeiìn takòn. Kií komà k'e̱ nga tsibìjna Jesús nguixko̱n no̱'miì ítjòn (Marcos 14:53‑65; Lucas 22:54‑55, 63‑71; Juan 18:12‑14, 19‑24) 0 Y7Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne: ―¿Mé‑ne ko̱s'ín kòf'iì ndobà'ñó‑ná nga ko̱ ki̱cha̱ ko̱ yá kich'à koni tsà jngoò xi̱ta̱ chijé? Na̱chrjein nchijòn tìjna̱ko̱‑nò ján i̱ngo̱ ítjòn nga okoòya‑nò ko̱ mìkiì kindobà'ñó‑ná. )6Ta̱nga tsà k'oa̱s'ín si̱jé, mìkiì ki̱tasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín ko̱ma. 5¿A mì 'ya‑jèn tsà 'a̱n si̱jé‑la̱ Na̱'èn‑na̱, tsatoó tejò jmiì àkja̱le̱ ni̱to̱ón si̱ìkasén‑na? 9k4Jesús kitsò: ―Ti̱kájnatjoì ki̱cha̱ ndojò‑lè ya̱ i̱'nde‑la̱; jñà xi ki̱cha̱ ska̱àn‑ne nga si̱ìk'en xíkjín, ngásòn ki̱cha̱ ki̱yá ngajo‑ne. ?w3Jngoò xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ ya̱ tsóhoko̱ Jesús, tsachrje ki̱cha̱ ndojò‑la̱. Tsajá‑la̱ jè xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn; tsatet'aà líká‑la̱. 2Jesús kitsò‑la̱: ―Amigo, ¿mé xá kjoi̱‑ne? Jñà xi̱ta̱ xi tji̱ko̱ Judas, ni̱to̱ón kitsobà'ñó Jesús. w1Ni̱to̱ón kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―Ndaà‑lè Maestro. I̱kjoàn kiskine'a. .U0Judas, jè xi tsatíjna Jesús, ítjòn tsibéno̱jmí‑la̱ kós'ín ko̱kò‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―Jè xi skíne̱'a, jè‑né xi ti̱ndo̱ba̱'ñó. ,Q/Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús nga ijchò Judas xi ya̱ itjojiìn ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne. Kjìn xi̱ta̱ tji̱ko̱ xi 'ya ki̱cha̱ ndojò ko̱ yá. Jñà kisìkasén xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga xi ts'e̱ xi̱ta̱ judío. N.Ti̱sítje̱en, chítsejèn‑là, tíkjiaán, jyeé nchrobá chrañà jè xi si̱ìnga̱tsja‑na. Kií komà k'e̱ nga kindobà'ñó Jesús (Marcos 14:43‑50; Lucas 22:47‑53; Juan 18:2‑11) $A-J'iì ìjngoò k'a‑ne ya̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿A tákó titsa̱nìkjáya‑nò ko̱ titsa̱fè‑nò? Jyeé ijchò hora‑la̱, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á ko̱nga̱tsja jñà xi̱ta̱ jé. ~#,Komà jàn k'a nga kiì kítsi'ba. Ya̱á kisìkítsa̱jna xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Tákó k'oa̱á ti̱ kitsò nga tsibítsi'ba. }+K'e̱ nga j'iì ìjngoò k'a‑ne, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, tákó kjiyijòfè‑né nga 'ñó nijñá‑la̱. \|1*Xi ma‑ne jò k'a kiì ìjngoò k'a Jesús nga kiì kítsi'ba. Kitsò: ―Ji̱ xi Na̱'èn‑na̱ xan‑lè, tsà mìkiì ko̱ma tjáxìn‑na kjo̱'in koi, ko̱s'ín kàtitasòn koni s'ín mejèn‑lè. S{)Titsa̱jnakoòn koa̱ tìtsi'ba‑là Nainá mé‑ne nga mì si̱ìkijne‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé. Xi o̱kixi̱, jé ini̱ma̱‑nò tíjnandaà‑né ta̱nga jè yijo‑nò xi tsjìn‑la̱ nga'ñó. z(I̱kjoàn j'iì ìjngoò k'a‑ne ya̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱, kjiyijòfè‑né. Jesús kitsò‑la̱ Pedro: ―¿A mì kachíkjoa̱‑nò tsà tà jngoò hora kòbìtsa̱jnakon ko̱‑ná? ,yQ'Jesús kiìkjá chiba‑ìsa. I̱kjoàn tsohojna tsakjàn skanda i̱t'aà nangui koa̱ kisìjét'aà‑la̱ Nainá, kitsò: ―Ji̱ xi Na̱'èn‑na̱ xan‑lè, tsà ko̱ma, kàtatjaàxìn‑ná kjo̱'in koi, ta̱nga mìtsà jè 'én ts'a̱n ki̱tasòn, jè kàtitasòn 'én tsi̱ji. x/&K'e̱é kitsò Jesús: ―Tsí baá ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ koni tsí mejèn ki̱yá. Ti̱tsa̱jna i̱jndé koa̱ titsa̱jnakon‑ko̱‑ná. w'%Jesús kiìko̱ Pedro ko̱ ingajò i̱xti‑la̱ Zebedeo. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kjòba‑la̱ koa̱ kisìkájno ini̱ma̱‑la̱. Mv$K'e̱é kiì Jesús ya̱ ñánda 'mì Getsemaní ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―Ti̱tsa̱jna i̱jndé. 'A̱n, ya̱ kò‑là kjián nga kichjàt'aà‑la̱ Nainá. u+#Pedro kitsò: ―Na̱s'ín skanda ya̱ ki̱yáko̱‑lè mìkiì kójna̱'mat'in‑lè. Ngásòn kitsò ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús. Kií kitsò Jesús nga tsibítsi'ba ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Getsemaní (Marcos 14:32‑42; Lucas 22:39‑46) (tI"K'e̱é kitsò‑la̱ Jesús: ―O̱kixi̱í xi xan‑lè, ni̱tje̱n jè, k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya kóxtí, ngaji̱, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná. s/!Kitsò Pedro: ―Na̱s'ín ngats'iì xi̱ta̱‑lè xi i'nga tsjín takòn‑lè, 'a̱n, ni̱mé na̱chrjein‑ne nga tsjiìn takòn‑lè. frE Ta̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱ nga kjoa̱áya‑na, kjín ítjòn‑nò ján nangui Galilea. xqiJesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ngats'ioò jñò, ni̱tje̱n jè, ki̱jneí takòn‑ná, nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Ki̱yá jè paxtò koa̱ jñà orrè tsjohoya‑né.” xpiK'e̱ nga jye kiseè jngoò‑la̱ sò Nainá ts'e̱ Salmo, i̱kjoàn kiì ján i̱'a nindoò Yá Olivo. *oMK'oa̱á xán‑nò, mì ti̱ kiì ski̱‑na vino skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga ski̱ko̱ ìjngoò k'a‑nò vino xi̱tse̱ jè na̱chrjein k'e̱ nga ko̱tìxoma Na̱'èn‑na. 'Én xi kiìchja̱ Jesús nga jè Pedro kjó'mat'in (Marcos 14:26‑31; Lucas 22:31‑34; Juan 13:36‑38) LnJè‑né xi jní‑na̱ xi síkixi̱ya kjoa̱ xi̱tse̱ xi bìndaàjiìn‑ko̱‑nò. Jè jní‑na̱ xíxteèn xi kjo̱ndaà ts'e̱ kjìn xi̱ta̱ mé‑ne nga jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. QmI̱kjoàn kiskoé jngoò chi̱tsín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, k'e̱é kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―Ngats'ioò, t'io̱o jè xi tjíya chi̱tsín. zlmK'e̱ nga nchikjèn, Jesús kiskoé i̱nchra̱jín, kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá nga kisìchikon‑t'in, kisìxkoa̱ya i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Chjoé, ti̱chioò, yijo‑na̱ né. k-K'e̱é kiìchja̱ Judas, jè xi si̱ìnga̱tsja Jesús, kitsò: ―Maestro, ¿a 'a̱n‑ná? Jesús kitsò‑la̱: ―Jon, ngaji̱‑né. j'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'oa̱á s'ín ko̱mat'ian koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. ¡Ta̱nga i̱ma̱ xó‑ne jè xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja‑na! Ìsa̱á‑là ndaà komà tsà mìkiì kits'iìn xi̱ta̱ jè. qi[Jesús kitsò‑la̱: ―Jè xi kóngájiìn‑ko̱‑na chro̱ba̱, jé xi si̱ìnga̱tsja‑na. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús 'ñó kjòba‑la̱ k'e̱ nga o̱kitsò. K'e̱é jngó jngó kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, ¿a 'a̱n‑ná? :gmK'e̱ nga nchikjèn, Jesús kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, i̱ tíjnajiìn jngoò‑nò xi si̱ìnga̱tsja‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑na̱. pfYK'e̱ nga jye kòjñò, Jesús, tsibíjnat'aà ími̱xa̱ ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne. 6eeJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'oa̱á s'ín kis'iìn koni s'ín kitsò‑la̱ Jesús. Ya̱á tsibíndaà tsojmì xi ko̱kje̱n kjoa̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱. *dMJesús kitsò‑la̱: ―Tanguíchòn ni'ya‑la̱ jngoò xi̱ta̱ ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá. Ko̱t'ìn‑là: “Jè maestro k'oa̱á tsò: Jyeé tíma chrañà na̱chrjein‑na̱ nga ki̱yá. Ya̱á ni'ya‑lè kjián kachrje s'eí Paxko̱ ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑na.” Wc'Jè na̱chrjein xi mats'ia̱ ítjòn ts'e̱ s'eí k'e̱ nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san jñà xi̱ta̱ judío, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchòkon, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Ñánda mejèn‑lè nga onguí kíndaà‑je̱n tsojmì xi chji̱ne̱é ts'e̱ s'eí Paxko̱? *bMJudas, k'e̱é tsibíts'ia̱ nga tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìnga̱tsja Jesús. Kiís'ín tsibíjna o̱kixi̱ Jesús k'e̱ nga tsakjèn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne (Marcos 14:12‑25; Lucas 22:7‑23; Juan 13:21‑30; 1 Corintios 11:23‑26) 1a[kitsò‑la̱: ―¿Kó tjín to̱n k'oi̱‑ná nga sìnga̱tsja‑nò Jesús? Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, katé ixo̱ to̱n chroba tsibíndaàjiìn‑ne. %`CJè xi 'mì Judas Iscariote xi ya̱ itjojiìn ts'e̱ xi̱ta̱ xi tejò ma‑ne xi̱ta̱‑la̱ Jesús, kiìkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, J_  O̱kixi̱í xi xan‑nò, ni̱ta̱ ñánda‑ne nga tíjtsa i̱sò'nde nga ko̱bísòn 'én ndaà‑la̱ Nainá, ti̱koa̱á ko̱bísòn‑nè koni s'ín kasìko̱‑na mé‑ne nga si̱ìkítsjeèn‑ne xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón jè. Kó kis'iìn Judas nga tsatíjna Jesús (Marcos 14:10‑11; Lucas 22:3‑6) $^A Koni s'ín kasìko̱‑na chjo̱ón jè, nga kàbíxteèn‑jno xkiì jne̱ yijo‑na̱, koií o̱kàs'ín‑ne nga síkíjnandaà‑na nga si̱ìjñaà. t]a Jñà xi̱ta̱ i̱ma̱ kítsa̱jnako̱ kjit'aà‑nò; ta̱nga 'a̱n mì i̱ tìjna̱ko̱ kjit'aà‑nò. \ Kiì'nchré Jesús. K'e̱é kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne nìjti‑là chjo̱ón jè? Koni s'ín kasìko̱‑na ndaà kàs'ín. [{ Tsà kàsatíjna, 'ñó‑là tse chjí‑la̱ koa̱ jè to̱n‑la̱ ko̱maá ko̱chját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱. Z+Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús k'e̱ nga kijtseè, kòjti‑la̱, kitsò: ―¿Mé‑ne nga kasíkits'ón‑ne jè xkiì jne̱? nYUijchò jngoò chjo̱ón xi 'ya jngoò lamìta̱ nda̱jo̱ xi 'mì alabastro xi tjíya‑la̱ xkiì jne̱, xi 'ñó chjí‑la̱. K'e̱ nga tíjnat'aà ími̱xa̱ Jesús, chjo̱ón jè, tsibíxteèn‑sòn sko̱ jè xkiì jne̱. (XIJesús, k'e̱ nga tíjna ján na̱xa̱ndá Betania, ya̱ ni'ya‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi tsindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ nga sa̱ ítjòn xi 'mì Simón, YW+Kitsò‑la̱ xíkjín: ―Mì na̱chrjein‑la̱ s'eí si̱k'eén nga mì ko̱ts'e̱n jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Jngoò chjo̱ón xi kisìkaàjno xkiì jne̱ sko̱ Jesús (Marcos 14:3‑9; Juan 12:1‑8) dVAYa̱á tsajoóya‑ne kós'ín tsobà'ñó Jesús xi kjoa̱ chijé, i̱kjoàn si̱ìk'en. UNa̱chrjein koi jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío, ya̱á chixoña ya̱ ndi̱tsin ni'ya‑la̱ Caifás xi no̱'miì ítjòn. oTW―Jñò, jye tíjiìn‑nò nga tà jò na̱chrjein chija ts'e̱ s'eí Paxko̱; 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á ko̱nga̱tsja i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga ko̱òt'aà‑na krò. gS IJesús k'e̱ nga jye kiìchja̱ yije 'én koi kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: $RA.Jñà xi̱ta̱ ts'e̱n koi s'e̱é‑la̱ kjo̱'in ni̱ta̱ kjé‑ne, koa̱ jñà xi xi̱ta̱ kixi̱ s'e̱é‑la kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne.nQU-'A̱n xi xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑na, xán‑la̱: “O̱kixi̱í xi xan‑nò, k'e̱ nga mìkiì k'oa̱s'ín kinìko̱ò jngoò xi̱ta̱ na̱s'ín ta̱kó 'ñó i̱ma̱ kji, 'a̱án xi mìkiì k'oa̱s'ín kinìko̱‑ná.” jPM,Ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna ngaskón‑na̱ sko̱nangui‑na, ki̱tso̱‑na: “Na̱'èn, ¿kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga kjòhojò‑lè, nga kjòxíndá‑lè nga tsjìn‑lè i̱'nde ñánda nìkjáyi, nga tsjìn‑lè nikje xi chíkjeí, nga kjòxk'ín, o k'e̱ nga tina'yi nda̱yá ko̱ mìkiì kinìchját'aà‑lèje̱n?” -OS+k'e̱ nga tsjìn‑na i̱'nde ñánda sìkjáya, mìkiì kits'iì'nde‑ná ni'ya‑nò. K'e̱ nga tsjìn‑na nikje xi ónakjá, jñò mìkiì kìts'iì‑ná; k'e̱ nga kjòxk'én mìkiì tsà kinìkinda̱‑ná; k'e̱ nga nda̱yá tsohóti̱jna'ya, mìkiì tsanguì chìtsejèn‑ná.” N7*K'e̱ nga kjòhojò‑na, jñò, mìkiì kìts'iì‑ná xi tsoókje̱en; k'e̱ nga kjòxíndá‑na, mìkiì kìts'iì‑ná nandá nga kits'ia̱a; UM#)’'A̱n xi xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑na xán‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna ngaskón‑na̱: “Ti̱nchat'aàxìn‑ná jñò xi kjo̱'in tjínè‑nò. Tanguió ya̱ i̱'nde ñánda títì ni'ín xi mìkiì bits'o ni̱ta̱ kjé‑ne, jè i̱'nde xi tjíndaà i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í ko̱ àkja̱le̱‑la̱. oLW('A̱n xi xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑na xán‑la̱: “O̱kixi̱í xi xan‑nò, k'e̱ nga k'oa̱s'ín kinìko̱ jngoò xi̱ta̱ xinguia̱a na̱s'ín ta̱kó 'ñó xi̱ta̱ i̱ma̱ kji, 'a̱án xi k'oa̱s'ín kinìko̱‑ná.” EK'¿Kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga kjòxk'ín, ko̱ tsanguì nìkinda̱‑lèje̱n?, o ¿kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga tina'yi nda̱yá, ko̱ tsanguì chìtsejèn‑lèje̱n?” J&¿Kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga tsjìn‑lè i̱'nde ñánda nìkjáyi, ko̱ kits'iì'nde‑lèje̱n ni'ya‑na̱je̱n, na̱s'ín mìkiì yaxkon‑lèje̱n? ¿Kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga tsjìn‑lè nikje xi chíkjeí, ko̱ kìts'iì‑lèje̱n? I9%Koa̱ jñà xi xi̱ta̱ kixi̱ sko̱nanguií‑na, ki̱tso̱‑na: “Na̱'èn, ¿kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga kjòhojò‑lè, ko̱ kìts'iì‑lèje̱n xi chichi?, o ¿kjé‑né nga ki'ya‑lèje̱n nga kjòxíndá‑lè, ko̱ kìts'iì‑lèje̱n nandá nga ki'yoì? >Hu$K'e̱ nga tsjìn‑na nikje xi ónakjá, jñò kits'iì‑ná; k'e̱ nga kjòxk'én, tsanguì nìkinda̱‑ná; k'e̱ nga nda̱yá tsohóti̱jna'ya, tsanguì chìtsejèn‑ná.” ]G3#K'e̱ nga kjòhojò‑na, kits'iì‑ná jñò xi tsoókje̱en; k'e̱ nga kjòxíndá‑na, kits'iì‑ná nandá nga kits'ia̱a; k'e̱ nga tsjìn‑na i̱'nde ñánda sìkjáya, kits'iì'nde‑ná ni'ya‑nò. /FW"'A̱n xi xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑na̱ xán‑la̱ jñà xi títsa̱jnat'aà kixi̱‑na̱: “Nchrobá jñò xi Nainá kisìchikon‑t'in‑nò; chjoé kjo̱ndaà xi tíjnandaà‑la̱ Nainá skanda k'e̱ nga kisindaà i̱sò'nde, nga ya̱ ki̱tsa̱jnaà ya̱ ñánda nga jè tíhotíxoma. E{!Jñà orrè, ya̱á kítsa̱jnat'aà kixi̱‑na̱, koa̱ jñà tíndsó ska, ya̱á kítsa̱jnat'aà ngaskón‑na̱. 7Dg Ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, ya̱á ko̱xkóya nguixkoaàn; i̱kjoàn siìjòya koni s'ín paxtò xi ko'ndà tíndsó nga ochrjekàjiìn orrè ko̱ tíndsó ska. >Cu’K'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ koni jngoò xi̱ta̱xá ítjòn nga kjoi̱ikoa̱a kjoa̱jeya‑na̱, ko̱ àkja̱le̱ tsjeè‑na̱ xi títsa̱jnandiì‑na̱, k'e̱é kóti̱jnasoàn íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma‑na̱ xi 'ñó jeya tíjna. uBcJè chi̱'nda xi nì mé chjí‑la̱, ti̱katje̱en ján ndi̱tsiaán ya̱ ñánda jñò choòn, ya̱á ski̱ndàya ko̱ ya̱á si̱ìjts'iìn ni̱'ño̱.” K'e̱ nga jè Nainá koi̱ìndaàjiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde *AMNga̱ jè xi tjín‑la̱, k'oi̱í ìsa̱‑la̱ skanda tsatoó s'e̱‑la̱, ta̱nga jè xi tsjìn‑la̱, skanda tjá'aán‑la̱ mé xi chiba tjín‑la̱. (@II̱kjoàn kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna: “Chja̱à'an‑là jè to̱n xi jngoò jmiì; jè tjiì‑la̱ chi̱'nda xi te jmiì ma ts'e̱. ?/Tsà ya̱ tsibìjni to̱n‑na̱ ya̱ banco mé‑ne k'e̱ nga kjoi̱‑na̱, tjoé‑na̱ to̱n‑na̱ ko̱ ki'ndí‑la̱ to̱n xi ts'a̱n.” \>1Jè nei‑la̱ kitsò‑la̱: “¡Ngaji̱, chi̱'nda ch'o‑né koa̱ xi̱ta̱ ts'eè‑né! Tsà jye tíjiìn‑lè nga 'a̱n bìxkoá ñánda mì 'a̱n bìtje̱e ko̱ bìxkoá ñánda mì 'a̱n kíjndia̱a. *=MKoií kjoa̱‑la̱ nga kitsakjòn‑na nga tsibìjna'ma to̱n‑lè ya̱ i̱jiìn nangui. I̱ tíjna‑ne to̱n‑lè xi jngoò jmiì kinìnga̱tsja‑ná.” z<mKoa̱ k'e̱ nga ijchò jè chi̱'nda xi jngoò jmiì kjònga̱tsja kitsò‑la̱ nei‑la̱: “Na̱'èn, bexkoón‑lè nga xi̱ta̱ jti takòn‑né nga bìxkoí tsojmì xi mì ji̱ bìtji̱i, ko̱ bìxkoí jñà xi mì ji̱ chíjndi̱i. q;[Jè nei‑la̱ kitsò‑la̱: “Ndaà tjín; ngaji̱, xi̱ta̱ ndaà‑né. Ndaà kinìtasòn‑ná na̱s'ín tà chiba to̱n kitsjaà‑lè. 'A̱n ìsa̱á tse tsja ìsa̱‑lè. Ti̱tjás'e̱n‑jiìn nga ti̱tsjako̱‑ná.” ):KI̱kjoàn ijchò jè chi̱'nda xi jò jmiì kjònga̱tsja, kitsò: “Na̱'èn, jò jmiì to̱n kinìnga̱tsja‑ná koa̱ nguì jò jmiì kisìkijnesoàn.” r9]Jè nei‑la̱ kitsò‑la̱: “Ndaà tjín; ngaji̱, xi̱ta̱ ndaà‑né. Ndaà kinìtasòn‑ná na̱s'ín tà chiba to̱n kitsjaà‑lè. 'A̱n, ìsa̱á tse tsja ìsa̱‑lè. Ti̱tjás'e̱n‑jiìn nga ti̱tsjako̱‑ná.” ]83Ijchò jè xi kjònga̱tsja xi 'òn jmiì, koa̱ nguì 'òn jmiì ijchòko̱sòn. Kitsò‑la̱ nei‑la̱: “Na̱'èn, 'òn jmiì to̱n xi ji̱ kinìnga̱tsja‑ná, koa̱ nguì 'òn jmiì kisìkijnesoàn.” 7)’K'e̱ nga jye kjòtseé kiì nei‑la̱ chi̱'nda koi, j'iì ìjngoò k'a‑ne; kis'iìn‑la̱ kinda̱ jè to̱n xi kitsjaà‑la̱. #6?Ta̱nga jè chi̱'nda xi kitjoé‑la̱ jngoò jmiì, tà tsibíjna'ma‑né to̱n xi kitsjaà‑la̱ nei‑la̱. Ya̱á tsibíjnajiìn i̱t'aà nangui. |5qKo̱ jè chi̱'nda xi jò jmiì kitjoé‑la̱, k'oa̱á ti̱ kis'iìn, ti̱koa̱ nguì jò jmiì kisìkijnesòn. ~4uJè chi̱'nda xi kitjoé‑la̱ 'òn jmiì, kisìxáko̱ to̱n xi kitjoé‑la̱ koa̱ nguì o̱kji kisìkijnesòn. :3m’Jngoò chi̱'nda xi kitsjaà‑la̱ 'òn jmiì to̱n oro; xi ìjngoò jò jmiì kitsjaà‑la̱; xi ma‑ne jàn jngoò jmiì kitsjaà‑la̱. K'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ koni s'ín ko̱ma‑la̱ nga si̱ìxáko̱ nga jngoò ìjngoò. I̱kjoàn kiì jè nei‑la̱ xá ñánda i̱'nde kjiìn. %2C’Jè na̱chrjein k'e̱ nga ko̱tìxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á ti ngaya‑la̱ koni tsà jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ chi̱'nda. Kjiìn i̱'nde tífì. Kiìchja̱‑la̱ chi̱'nda‑la̱; kisìnga̱tsja to̱n‑la̱ nga jngoò ìjngoò nga kàtasíkinda̱. 1 Jesús kitsò‑ìsa: ―Jñò, titsa̱jnandaà, nga mìkiì 'yaà mé na̱chrjein‑ne koa̱ mé hora‑ne nga kjoia̱a 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ to̱n xi kitjoé‑la̱ jñà chi̱'nda 0} Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi bixan, tà kitsò‑la̱: “O̱kixi̱í xi xan‑nò, mìkiì bexkon‑nò yá‑nò jñò.” /  Ko̱ma i̱skan j'iì‑ne jñà i̱xti íchjín xi nguì 'òn ma. Kitsò: “Na̱'èn, Na̱'èn, chíx'a̱‑náje̱n ni'ya.” Z.- Ta̱nga jñà i̱xti íchjín xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn k'e̱ nga kiì katse asìti̱‑la̱, k'e̱é j'iì xi̱ta̱ xi bixan. Koa̱ jñà i̱xti íchjín xi 'òn ma‑ne xi títsa̱ndaà nga títì lámpara‑la̱, jahas'en ko̱ jè xi̱ta̱ xi bixan ya̱ ni'ya ñánda tjín s'eí. I̱kjoàn kisìchjoà xotjoa̱‑la̱ ni'ya. 5-c Ta̱nga jñà i̱xti íchjín xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn, kitsò‑la̱: “Mìkiì ko̱ma, mìkiì ki̱chóya‑la̱ tsa̱je̱n. Tanguí kindá ñánda satíjna.” ;,oJñà xi 'òn ma‑ne xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn kitsò‑la̱ jñà xi tjín‑la̱: “Tjiì i̱tsé‑náje̱n asìti̱‑nò. Jè ni'ín‑na̱je̱n jye tíbits'o.” ]+3Ngats'iì i̱xti íchjín tsasítje̱n, koa̱ tsibítsa̱jnandaà lámpara‑la̱. '*GK'e̱ nga ijchò osen ni̱tje̱n, 'ñó kiìchja̱ jñà xi̱ta̱, kitsò: “Jye nchrobá jè xi̱ta̱ xi bixan. Tìtjo̱o ni'ya, tanguíchjaà indiaà.” )yJè xi̱ta̱ xi tíbixan, mìkiì xátí j'iì, koa̱ kjònijñá‑la̱ ngats'iì i̱xti íchjín; tsohofè í'ñó. r(]Koa̱ jñà i̱xti íchjín xi jye tíjiìn‑la̱ ts'a nomìta̱ asìti̱‑la̱ ko̱ lámpara‑la̱. 'wJñà i̱xti íchjín xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn kiskoé lámpara‑la̱ ta̱nga mìkiì ts'a‑la̱ asìti̱. |&q'Òn ma‑ne i̱xti íchjín xi tjín‑la̱ kjo̱hítsjeèn koa̱ 'òn ma‑ne xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn. v% g’Jè na̱chrjein k'e̱ nga ko̱tìxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, k'oa̱á s'ín ko̱ma koni komàt'in jñà i̱xti íchjín xi te ma‑ne. Kiskoé ni'ín lámpara‑la̱ xi ts'e̱ asìti̱. Kiìkoña‑la̱ jè xi̱ta̱ xi bixan. @$y3'Ñó tse kjo̱'in tsjá‑la̱. Tà ngásòn o̱kji kjo̱'in tsjá‑la̱ koni jñà xi̱ta̱ xi jò i̱sén tjín‑la̱. I̱kjoàn ski̱ndàya ko̱ si̱ìjts'iìn ni̱'ño̱.s#_2Chi̱'nda jè, kjoi̱í‑ne nei‑la̱ jè na̱chrjein ko̱ jè hora k'e̱ nga mìkiì tíkoña‑la̱. "1I̱kjoàn koi̱ìts'ia̱ nga ska̱àn‑ko̱ chi̱'nda xíkjín, koa̱ ko̱kje̱n‑ko̱ ko̱ skoíko̱ xi̱ta̱ ch'i̱. "!=0Ta̱nga tsà jè chi̱'nda ts'e̱n ki̱tso̱ nga ko̱òko̱ ini̱ma̱‑la̱: “Nei‑na̱, kjìn na̱chrjein ko̱chrjein‑la̱ nga kjoi̱í‑ne.” }}||*{zyxxwQvv-utt_tszrr-qpnonn'mll kxjhhrgfeePdd8cba``_^v]] [['ZYXWWVwUQTSR+Q'POpNMMKK#II!HmHGXF.EqDiCC BlA@??2>=s<876?5543611 0g0..8-,,?+s**,('&%$?"M Jpu6K27l/ k  . ;Ra6KPXTa̱nga jñà xi̱ta̱ xi chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ ni̱ta̱ mé nó‑ne, ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Kjo̱'in s'e̱‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. W ’O̱kixi̱í xi xan‑nó, xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé ko̱ xi chja̱jno‑la̱ Nainá, jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. gVG’Jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ nga'ñó, mì yá xi ko̱ma kjoa̱has'en ni'ya‑la̱ nga si̱ìchijé‑la̱ tsà mì ítjòn koi̱ìt'aà'ñó. K'e̱é ko̱ma si̱ìchijé‑la̱ k'e̱ nga jye kàsìt'aà'ñó. U)Tsà jè xi̱ta̱ nei̱í, tsà jòya tís'ín xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱, mìkiì ko̱ma 'ñó kíjna. Jye tífehet'aà na̱chrjein‑la̱. Tko̱ tsà jngoò ni'ya, tsà jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín, ti̱koa̱á mìkiì ko̱ma 'ñó kítsa̱jna. STsà jngoò na̱xa̱ndá je, tsà jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín, mìkiì ko̱ma 'ñó kítsa̱jna; xRiJesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ koi. Tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò‑la̱: ―¿A ko̱maá jè xi̱ta̱ nei̱í ko̱chrjekàjiìn‑ne xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱ ya̱ ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱? Majìn. iQKJñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés xi j'iì‑ne Jerusalén k'oa̱á kitsò nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi 'mì Beelzebú tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Jesús, nga jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í tsjá‑la̱ nga'ñó nga ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. PK'e̱ nga kiì'nchré xi̱ta̱ xíkjín Jesús, kjoa̱ xi tís'ín, kiì kátsji nga tso̱ba̱'ñó; kitsò: Skáyaá‑la. \O1ìjngoò k'a kòkjìn xi̱ta̱ skanda mì ti kiì kitjò'nde‑la̱ nga tsakjèn. oNWJudas Iscariote, jè xi̱ta̱ xi kisìnga̱tsja kondra̱‑la̱ Jesús. Xi̱ta̱ xi chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá (Mateo 12:22‑32; Lucas 11:14‑23; 12:10) K'e̱ nga j'iì‑ne Jesús ni'ya ñánda síkjáya, M3Ko̱ Andrés; Felipe; Bartolomé; Mateo; Tomás; Jacobo xi ti‑la̱ ma Alfeo; Tadeo; Simón, xi̱ta̱ xi ya̱ fìt'aà‑la̱ xi̱ta̱ cananista; MLKo̱ jñà i̱xti‑la̱ Zebedeo xi 'mì Jacobo ko̱ jè 'ndse̱ xi 'mì Juan, xi ti̱koa̱ tsibít'aàsòn 'ín‑la̱; Boanerges kitsò‑la̱. (Jè 'én jè tsò‑ne: I̱xti‑la̱ ch'o̱n.) rK]Jñà xi̱ta̱ xi kitjaàjiìn: jè Simón. I̱kjoàn tsibít'aàsòn 'ín‑la̱; Pedro kitsò‑la̱. EJxi ti̱koa̱ kitjoé‑la̱ o̱kixi̱ nga si̱ìndaà‑ne xi̱ta̱ xi ch'in tjín‑la̱ ti̱koa̱ ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. I I̱kjoàn jaàjiìn tejò xi̱ta̱ xi koa̱hijtako̱, ti̱jñà‑ne xi si̱ìkasén nga ki̱chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá 0HY Xi jye komà i̱skan, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò. Kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi jè ndaà kisaseèn takòn. Xi̱ta̱ koi, ijchò kinchat'aà‑la̱. @Gy Ta̱nga jè Jesús 'ñó tsohótiko̱ nga mì jñà ke̱èno̱jmí yá‑né jè. Kó 'mì 'ín‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne (Mateo 10:1‑4; Lucas 6:12‑16) OF Jñà xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, k'e̱ nga beè Jesús bincha-xkó'nchit'aà‑la̱, i̱kjoàn 'ñó chja̱, tsò: ―Ji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. QE Koií kjoa̱‑la̱ nga jyeé kjìn jchán xi̱ta̱ xk'én kjòndaà‑ne. Jñà xi̱ta̱ xk'én xi i'nga, ya̱á fìkjanè'ñó ñánda tíjna Jesús nga mejèn‑la̱ ko̱òt'aà‑la̱ tsja. D9 Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Kjit'aà na̱chrjein tjajnandaà jngoò chitso mé‑ne nga mì xi̱ta̱ ko̱jtínè‑ná. 9Ckko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, ko̱ xi̱ta̱ nangui Idumea, ko̱ xi̱ta̱ xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán kóho̱kji jngoò itjandiì‑la̱ na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón nga kiì'nchré‑la̱ kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús. K'oa̱á komà‑ne kjìn jchán xi̱ta̱ ijchò tji̱ngui‑la̱. GBJesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ chinchat'aà xìn. Ján kiì i̱ndiì ndáchikon. Kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ xi nangui Galilea ts'e̱ ko̱ xi̱ta̱ nangui Judea, WA'Jñà xi̱ta̱ fariseo, k'e̱ nga itjo‑ne, tsajoóya‑ne ko̱ xi̱ta̱ Herodes nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en Jesús. K'e̱ nga kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús ya̱ i̱ndiì ndáchikon Galilea @1Jesús kiskoòtsejèn‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ nga jti komà‑la̱. Ti̱koa̱ ba kis'e‑la̱ nga tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱. K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja: ―Tjeèndojoì ndsei̱i. Tsijmeé tsja, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. ?#Jesús k'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi i'nga: ―¿A tsjá'nde kjo̱tíxoma nga ndaà s'e̱én, o xi ch'o s'e̱én, jè na̱chrjein nìkjáya? ¿A si̱ndaá‑ná xi̱ta̱, o xi si̱k'en‑ná? Jñà xi̱ta̱ xi o̱tì'mì‑la̱ ta jyò tsibìtsa̱jna. >Jesús kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja: ―Ti̱sítji̱in, ti̱si̱jni i̱ jngoò osen‑la̱ xi̱ta̱. G=Jñà kondra̱‑la̱ Jesús nchisíkinda̱ nga mejèn‑la̱ nga skoe̱ a si̱ìndaá‑ne jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja jè na̱chrjein nìkjáya, mé‑ne nga ko̱ma ko̱hòngui‑ne. < Ìjngoò k'a jahas'en Jesús ñánda tíjna jngoò ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Ko̱ ya̱ tíjna jngoò xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja. ;+K'oa̱á s'ín tjín, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, skanda jè na̱chrjein nìkjáya, 'a̱án otiìxoma‑la̱.M:Ìjngoò k'a kitsò Jesús: ―Jè na̱chrjein nìkjáya, koií xá kisindaà‑ne nga kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱. Mìtsà koi xá kisindaà‑ne xi̱ta̱ nga kjo̱ndaà ts'e̱ na̱chrjein. +9OKiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: ―¿Jñò, a mìtsà jye tíjiìn‑nò koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá koni kis'iìn xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi kjihijtako̱ k'e̱ nga no̱'miì ítjòn tsibìjna jè Abiatar? K'e̱ nga kjòhojò‑la̱ nga nì mé tjín xi kine, jahas'en ni'ya‑la̱ Nainá. Tsakjèn i̱nchra̱jín tsjeè‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱ kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tji̱ko̱. Mìkiì tjí'nde nga jñà ko̱kje̱n. Tà jñà no̱'miì tjí'nde‑la̱ nga ko̱kje̱n. 85Jñà xi̱ta̱ Fariseo kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱s'ín‑ne xi̱ta̱‑lè jè na̱chrjein nìkjáya? Mìkiì tjí'nde nga ko̱s'ín ko̱ma. 7/Jngoò na̱chrjein nìkjáya ja Jesús ya̱ ñánda títje̱ trigo. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tsate chiba natín‑la̱ trigo. X6)Ti̱koa̱á mìtsà yá xi ko̱ma binchá xán ixiì ko̱ chrjoa̱ jchínga; tsà ko̱s'ín s'e̱en, k'e̱ nga jye ko̱jchá xán, si̱ìxajndà chrjoa̱ jchínga, i̱kjoàn chi̱ja xán ko̱ chrjoa̱. Jè xán ixiì, chrjoa̱ xi̱tse̱é sinchá. Kiís'ín tjín i̱t'aà ts'e̱ na̱chrjein nìkjáya (Mateo 12:1‑8; Lucas 6:1‑5) V5%’Jngoò nikje i̱baà mìkiì ma si̱jto‑ne ko̱ nikje xi̱tse̱; nga jè nikje xi̱tse̱, kjeèn‑yó‑né koa̱ ko̱tejnda‑né jè nikje i̱baà. Ìsa̱á tse ko̱ma ñánda kixajndà kji. 4{Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga tjáxìn‑la̱ x'i̱n xi kòbixan; k'e̱‑né nga kítsa̱jnachjan xi̱ta̱. J3 Kitsò Jesús: ―¿A bìtsa̱jnachjaán xi̱ta̱ k'e̱ nga xi̱ta̱ kòbixan k'e̱ nga ya̱ tíjnako̱‑ìsa jè xi̱ta̱ x'i̱n xi kòbixan? Majìn, mìkiì bìtsa̱jnachjan xi̱ta̱. ,2QJngoò k'a, k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan ko̱ jñà xi kota'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ Fariseo nchibìtsa̱jnachjan, kiì i'nga xi̱ta̱ koi nga kiskònangui‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan ko̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ Fariseo bìtsa̱jnachjan‑né. ¿Mé‑ne jñà xi̱ta̱ tsi̱ji xi kota'yàt'aà‑lè mì bìtsa̱jnachjan‑né? n1UK'e̱ nga kiì'nchré Jesús; kitsò‑la̱: ―Jñà xi̱ta̱ xi mì ch'in tjín‑la̱, mì chji̱ne̱xkiì mochjeén‑la̱; jñà‑né xi̱ta̱ xi xk'én xi mochjeén‑la̱ chji̱ne̱xkiì. 'A̱n, mìtsà koi xá j'i̱‑na nga jñà kichjà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsò‑la̱ yijo‑la̱ nga xi̱ta̱ kixi̱, koií xá j'i̱‑na nga jñà kichjà‑la̱ xi̱ta̱ xi beè‑la̱ ikon nga jé tjín‑la̱. Xi̱ta̱ xi bìtsa̱jnachjan (Mateo 9:14‑17; Lucas 5:33‑39) 0'Jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ fariseo k'e̱ nga kijtseè Jesús nga tíkjèn‑ko̱ xi̱ta̱ xi tse jé tjín‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús: ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín‑ne Maestro‑nò nga xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ xi̱ta̱ jé kjèn‑ko̱‑ne? /9K'e̱ nga tíjnat'aà ími̱xa̱ Jesús nga tíkjèn ya̱ ni'ya‑la̱ Leví, kjìn ma xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱ títsa̱t'aàko̱ ími̱xa̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi tji̱ngui‑la̱. {.oK'e̱ nga nchifì, Jesús kijtseè jè Leví, ki'ndí‑la̱ Alfeo. Tíjnat'aà ími̱xa̱ ya̱ ñánda síkíchjítjì tsojmì ts'e̱ Roma. Kitsò‑la̱: ―Nchrohótji̱ngui‑ná. K'e̱é tsasítje̱n Leví, kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. "-= Jesús, ìjngoò k'a itjo. Kiì ján i̱ndiì ndáchikon. Ngats'iì xi̱ta̱ ya̱á ijchòkon, i̱kjoàn tsakóya‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá. , K'e̱é tsasítje̱n jè xi̱ta̱ xk'én. Kiskoé na̱chan‑la̱. Itjojiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna. K'e̱ nga kijtseè kjoa̱ koi, tà kjòxkón‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. K'e̱é jeya kisìkíjna Nainá. Kitsò: ―Ni̱ sa̱á jngoò k'a 'yaá jngoò kjoa̱ xi ko̱s'ín ma. K'e̱ nga jè Jesús kiìchja̱‑la̱ Leví (Mateo 9:9‑13; Lucas 5:27‑32) p+Y ―Ji̱, k'oa̱á xan‑lè: Ti̱sítji̱in, chjoí na̱chan‑yá‑lè, t'in‑ne ni'ya‑lè. P* Kokoò‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tjí'ndeé‑na nga sìjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱ i̱sò'nde. K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: H)  ¿Mé xi ìsa̱ chiba 'in tjín? Tsà xan‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: “Jé‑lè jye kàchàat'aà‑lè”, o tsà xán‑la̱: “Chjoí na̱chan‑lè, ti̱sítji̱in, ti̱tjeí.” 8(iTi̱k'e̱ kijtseèya‑la̱ Jesús koni s'ín nchisíkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nó? '#“¿Mé‑ne ko̱s'ín chja̱‑ne jè xi̱ta̱ jè nga Nainá chja̱jno‑la̱? Nga ta̱jngoò Nainá síjchàat'aà‑ná jé‑ná.” &9Ya̱ títsa̱jna i'nga xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga nchisíkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱. Kitsò: :%mJesús, k'e̱ nga kijtseè nga jñà xi̱ta̱ koi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà tse, kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: ―Ji̱ ndí na̱'èn, jé‑lè jye kichàat'aà‑lè. $Nga mìkiì komà kitjò'nde‑la̱ nga jahas'en ya̱ xotjoa̱ ni'ya, nga 'ñó kjìn xi̱ta̱ títsa̱jna, ya̱á kiskíx'a̱ i̱tsjá ni'ya ya̱ kixi̱‑la̱ ñánda tíjna Jesús. Ya̱á kiskinìjen‑ne jè xi̱ta̱ xi xk'én xi kjiya‑la̱ yá. d#AJngoò xi̱ta̱ j'iìko̱ xi mìkiì ma síhiníyá yijo‑la̱. Ñijòn xi̱ta̱ yangui. 5"cTi̱k'e̱‑ne kjìn jchán xi̱ta̱ ijchò maxkót'aà‑la̱ skanda mì ti kiì tsì'ndè‑ne xotjoa̱ ni'ya. Jesús kiìchja̱yajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá. ! 3Xi komà jò jàn na̱chrjein, ijchò ìjngoò k'a Jesús ján na̱xa̱ndá Capernaum. Kiì'nchré xi̱ta̱ nga ya̱ tíjna Jesús ya̱ ni'ya jè. r  _-Ta̱nga xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kiì‑ne, tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí yije kós'ín komàt'in. K'oa̱á komà‑ne nga jè Jesús, mì ti̱ kiì ma ta̱xki̱ jahas'en‑jiìn‑ne jñà na̱xa̱ndá; ya̱á tsibìjna ñánda tsjìn xi̱ta̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi xki̱ xi ján i̱'nde inchrobà‑ne, ya̱á ijchòkon ñánda tíjna Jesús.c A,―Ti̱ná'yi, kì yá xi̱ta̱ bèno̱jmí‑la̱. T'in ñánda tíjna no̱'miì, ta̱kó‑la̱ yijo‑lè nga jye kjòndaà‑ne; jch'i̱i kjo̱tjò‑lè, tsojmì xi síjé kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mé‑ne nga tsjeè kijna‑ne nguixko̱n Nainá ti̱koa̱ skoe̱ jñà xi̱ta̱ nga jye kjòndaà‑ne ch'in‑lè. s a+Jesús kisìhixat'aà xi̱ta̱ jè nga kiì‑ne. Ta̱nga ítjòn 'ñó tsibít'in‑la̱, kitsò‑la̱:   *Ti̱k'e̱é‑ne nga tíchja̱ Jesús, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne; kitjaàxìn‑la̱ ch'in; kjòtsjeè‑ne yijo‑la̱.  3)Jesús kjòhi̱ma̱keè‑né, tsijmeé tsja nga tsohót'aà‑la̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè, kitsò‑la̱: ―Mejèn‑na, kàtandaà‑ne. R (J'iìkon jngoò xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱. Tsasèn-xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús, tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: ―Tsà mejèn‑lè, ti̱tsjeè‑ná ch'in xi tjín‑na.  'K'oa̱á s'ín tsajmeè Jesús kóho̱kji i̱'nde Galilea nga kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga xki̱ xi ján na̱xa̱ndá. Ti̱koa̱á tsachrjekàjiìn‑ne ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Kií komà nga kjòndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ (Mateo 8:1‑4; Lucas 5:12‑16)  5&Kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―Ti̱koa̱ tíkjiaán jñà na̱xa̱ndá chrañàt'aà nga kichjàya 'én‑la̱ Nainá nga koií xá j'i̱‑na. x k%K'e̱ nga jye kisakò‑la̱ ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: ―Ngats'iì xi̱ta̱, ji̱í ótsji‑lè. F $Simón ko̱ xi̱ta̱ xíkjín xi i'nga, kiì kátsji Jesús. B #'Ñó ta̱jñòya tsasítje̱n Jesús; tákó jñò‑ìsa nga itjojiìn na̱jnchra̱; kiì jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda tsjìn xi̱ta̱ nga kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá.  9"Jesús, kjìn jchán xi̱ta̱ kisìndaà‑ne xi kjìn ska̱ya ch'in tjín‑la̱ ti̱koa̱á tsachrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱; Jesús mìkiì kitsjaà'nde nga jñà nei̱í kiìchja̱ nga jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í jyeé beèxkon yá‑né Jesús. K'e̱ nga ijchò Jesús ján Galilea nga kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá (Lucas 4:42‑44) L !Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ya̱á kitseèjto xotjoa̱ ni'ya. 5 e K'e̱ nga jye kiskaàtjì ts'oí nga jye kòjñò, j'iìko̱‑la̱ Jesús ngats'iì xi̱ta̱ xk'én ko̱ xi ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. 7 iI̱kjoàn kiìkasìt'aà chrañà‑la̱; kitsobà'ñó tsja; kisìkasítje̱n. Ko̱ ni̱to̱ón kitjaàxìn‑la̱ ch'in tìjnga. I̱kjoàn chjo̱ón jè, kisìs'in‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kjihijtako̱. K'e̱ nga Jesús, kjìn xi̱ta̱ xk'én kisìndaà‑ne (Mateo 8:16‑17; Lucas 4:40‑41)  {Jè na̱chíya‑la̱ Simón, kijna xk'én‑né. Ch'in tìjnga tjín‑la̱. Ni̱to̱ón kis'eno̱jmí‑la̱ Jesús. ) MJesús, k'e̱ nga itjo‑ne ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, kjihijtako̱ Jacobo ko̱ Juan, ni̱to̱ón kiì ya̱ ni'ya‑la̱ ñánda tíjna Simón ko̱ Andrés. Q Jesús, ni̱to̱ón kina'yà‑la̱ kóho̱kji nga jngoò itjandiì nangui xi chja̱‑ne Galilea. K'e̱ nga kisìndaà‑ne Jesús jè na̱chíya‑la̱ Pedro (Mateo 8:14‑15; Lucas 4:38‑39) ) MNgats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱; xki̱ xi ján tsohóko̱ xíkjín; kitsò: ―¿Mé kjoa̱‑ne koi? Jngoò kjoa̱ xi̱tse̱ okóya xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma. Skanda jñà ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tsjá‑la̱ o̱kixi̱, ko̱ 'nchréñijon‑la̱.    Jè ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í kisìkatsé koa̱ kiskindàya xá, i̱kjoàn itjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè.   /Ta̱nga Jesús tsohótiko̱ jè ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í, kitsò‑la̱: ―Jyò ti̱jni, titjo̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè. A  }―Ji̱ Jesús, xi Nazaret tsi̱ji, ¿mé xi mejèn‑lè? ¿Mé xi binchaàtsji? ¿A kòf'i̱ nìkjehesòn‑náje̱n? Bexkon‑lè; ji̱‑né xi Xi̱ta̱ Tsjeè‑la̱ Nainá.   'Ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga tíjna jngoò xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. 'Ñó kiìchja̱ nga kitsò:   Jñà xi̱ta̱, tà k'oa̱á komà‑la̱ koni tsò 'én xi tsakóya. K'oa̱á s'ín tsakóya koni jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱tíxoma; mìtsà k'oa̱s'ín tsakóya koni xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. 9 mIjchò na̱xa̱ndá Capernaum; k'e̱ nga jye ijchò na̱chrjein nìkjáya, jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ xi̱ta̱ judío; i̱kjoàn tsakóya 'én‑la̱ Nainá. & GTi̱koa̱á ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ koi; ya̱á kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús; kisìkíjna Zebedeo xi na̱'èn‑la̱ ma, ko̱ xi̱ta̱ chi̱'nda xi síxáko̱ ya̱ i̱ya chitso. Jngoò xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ (Lucas 4:31‑37) % EÌsa̱ xijngoaà ìsa̱, Jesús kijtseè xi 'mì Jacobo ko̱ 'ndse̱ Juan, i̱xti‑la̱ Zebedeo nga títsa̱ya chitso; nchibíndaàya na̱'ya‑la̱. i MJñà xi̱ta̱ koi ni̱to̱ón kisìkájna na̱'ya‑la̱ nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. 0 [Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrobátji̱ngui‑ná, 'a̱n tsjaà‑nò xá nga kíxkóya xi̱ta̱ xi 'a̱n kjìt'aà‑na koni s'ín maxkóya ti̱n k'e̱ nga nìk'eèn. ; qJesús, k'e̱ nga ja i̱ndiì ndáchikon Galilea, kijtseè xi 'mì Simón ko̱ 'ndse̱ Andrés nga nchisíkatje̱n‑nguindá na̱'ya‑la̱. Xi̱ta̱ koi, ti̱ín sík'en. ? yKitsò: ―Jye kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kós'ín otíxoma Nainá. Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò; kàtakjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá. Kií kis'iìn Jesús nga ñijòn xi̱ta̱ kiìchja̱‑la̱ xi ma‑la̱ sík'en ti̱n (Mateo 4:18‑22; Lucas 5:1‑11) - UK'e̱ nga jye kiì nda̱yá Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, Jesús kiì ján Galilea nga kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá. ( K Ichán na̱chrjein tsibìjna; tsibìjnajiìn‑la̱ cho̱ ts'e̱n ko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í kiskoòt'aà nga mejèn‑la̱ nga kàtátsji jé. Ta̱nga jñà àkja̱le̱ kisìs'in‑la̱. K'e̱ nga tsibíts'ia̱ Jesús nga kisìxá ya̱ i̱'nde Galilea (Mateo 4:12‑17; Lucas 4:14‑15)   Nga komà i̱skan jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kisìkasén Jesús ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. ~ + Koa̱ kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò: ―Ji̱‑né xi ki'ndí‑na̱, xan‑lè, xi 'ñó matsjake̱‑lè, tsja tjín‑la̱ takoàn i̱t'aà tsi̱ji. K'e̱ nga jè xi̱ta̱ nei̱í kiskoòt'aà Jesús (Mateo 4:1‑11; Lucas 4:1‑13) >} w K'e̱ nga itjokàjiìn‑ne nandá Jesús, ni̱to̱ón kijtseè nga kitáx'a̱ ngajmiì koa̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá inchrobàjen 'nè‑la̱ koni jngoò ni̱se paloma. +| Q Jngoò na̱chrjein j'iì‑ne Jesús ya̱ Nazaret, nangui xi chja̱‑ne Galilea; i̱kjoàn jè Juan kis'iìn bautizar ya̱ nandá xa̱jngá nandá Jordán. { Kixi̱í kjoa̱ 'a̱n, ta nandá s'iìn‑na bautizar xi̱ta̱, ta̱nga jè xi sa̱ nchrobátji̱ngui‑na, ko̱ó Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá s'iìn‑nò bautizar. Kós'ín komà k'e̱ nga komà bautizar Jesús (Mateo 3:13‑17; Lucas 3:21‑22) z {K'oa̱á s'ín kiìchja̱ nga tsò: ―Ìjngoò nchrobátji̱ngui‑na xi ìsa̱ tse nga'ñó tjín‑la̱ mì k'oa̱à‑ne koni 'a̱n, skanda mì kì tjí'nde‑na nga kósi̱ñiat'aà‑la̱ nga skíjnda̱ jè xo̱x'ín‑la̱ xo̱jté‑la̱. ky QNikje xi tsohòkjá Juan, tsja̱‑la̱ cho̱ camello‑né; ko̱ jngoò sincho̱ chrjoa̱ tsibíkjá ndáyá‑la̱; tsojmì xi kiskine Juan, jñà cho̱ langosta, ko̱ tsjén‑la̱ cho̱ cera xi tjín i̱jiìn ijñá. ex EKjìn xi̱ta̱ ijchò 'nchré‑la̱ Juan xi inchrobà‑ne nangui Judea ko̱ na̱xa̱ndá Jerusalén. K'e̱ nga jye jahatakòn jé‑la̱ jñà xi̱ta̱, jè Juan kis'iìn bautizar ya̱ nandá xa̱jngá nandá Jordán. Jw K'oa̱á s'ín komà; j'iì jè Juan nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱ ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Kiìchja̱ya nga kàtasíkájno jé‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne, i̱kjoàn kàtas'ín bautizar yijo‑la̱ mé‑ne nga si̱ìjchàat'aà‑la̱ Nainá jé‑la̱. "v ?Na'yà‑la̱ jta̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó chja̱
ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, nga tsò:“Tjandaà ndi̱yá‑la̱ Nainá ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò;
kixi̱ ti̱kájna koni jngoò ndi̱yá ñánda ko̱jmeèya Na̱'èn‑ná.” u K'oa̱á s'ín komà koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n‑la̱ Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò:'A̱n, sìkasén ítjòn‑lè xi̱ta̱‑na̱ xi kji̱ko̱ 'én,
jè xi koi̱ìndaàya ítjòn‑lè ndi̱yá‑lè. Rt !I̱ mats'ia̱‑ne 'én ndaà‑la̱ Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. ksOta̱kóya‑là nga kàtasíkitasòn yije kjoa̱ xi 'a̱n tsakoòya‑nò. Kì nìjchàajiìn‑jèn nga 'a̱án tìjna̱ko̱‑nò na̱chrjein inchijòn skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde. K'oa̱á s'ín kàtama.r+Tanguíchòn yije xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde; ta̱kóya‑là nga i̱t'aà ts'a̱n kàtakota'yà; t'e̱en bautizar i̱t'aà ts'e̱ 'ín‑la̱ Na̱'èn‑ná ko̱ ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ koa̱ ko̱ ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; !q;Jesús, k'e̱é kiì kasìt'aà chrañà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Jyeé kitjoé yije‑na nga'ñó nga 'a̱n kotiìxoma ngajmiì ko̱ i̱ i̱sò'nde. p'K'e̱ nga kijtseè Jesús, chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ nga kijtseèxkón. Ta̱nga tjín i'nga xi mìkiì kòkjeiín‑la̱ tsà jè‑né. o1Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi nguì tejngoò ma‑ne, kiì ján Galilea ya̱ nindoò ñánda nga o̱kitsò‑la̱ Jesús. @nyJñà soldado kiskoé to̱n xi kitsjaà‑la̱ ko̱ k'oa̱á s'ín kitsò koni s'ín ki'mì‑la̱. Skanda na̱chrjein i̱'ndei̱ tákó k'oa̱á tsò jñà xi̱ta̱ judío. Kií kitsò Jesús nga kitsjaà‑la̱ xá xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ (Marcos 16:14‑18; Lucas 24:36‑49; Juan 20:19‑23) mTsà kji̱'nchré jè xi̱ta̱xá gobernador nga titsa̱yijòfè, ngaje̱én onguíchoòn‑je̱n mé‑ne nga mì kjo̱'in tsjá‑nò. Pl i̱kjoàn kitsò‑la̱: ―Jñò, k'oa̱á tixón: “K'e̱ nga ijchò osen ni̱tje̱n nga titsa̱yijòfè‑je̱n, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchòkjaá chijé yijo‑la̱.” k5 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì kiìkáko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga. K'e̱ nga jye tsajoóya‑ne, tseé to̱n kitsjaà‑la̱ jñà soldado, ~ju K'e̱ nga nchifì‑ne jñà íchjín, ti̱koa̱á kiì i'nga‑ne jñà soldado xi kisìkinda̱ jé i̱tsjó; kiì ján jngoò osen na̱xa̱ndá nga kiì kéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ngats'iì kjoa̱ xi komà. Fi Jesús kitsò‑la̱: ―Kì tsakjoòn‑jèn. Tanguió ti̱kí'nchré jñà 'ndsè mé‑ne nga kàtjì‑ne ján Galilea. Ya̱á skoe̱ ìjngoò k'a‑na. 'Én xi kitsjaà jñà soldado ohW K'e̱ nga nchifì íchjín, tà ni̱to̱ón kisatiìkjoò Jesús koa̱ kisìhixat'aà. Jñà íchjín, kiì kinchat'aà chrañà‑la̱, i̱kjoàn chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ nga kijtseèxkón, k'e̱é kitsohòkjá ndso̱ko̱. KgJñà íchjín ni̱to̱ón itjongui‑ne nguijo; kiì tsangachikon; o̱kji tsakjón koa̱ o̱kji 'ñó tsja s'e‑la̱ nga kiì kéno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús. ifKNi̱to̱ón tanguió, koa̱tìn‑là xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: “Jyeé kòfaáya‑la̱. Jè, ya̱á tífì ítjòn‑nò ján Galilea. Ya̱á jcha̱xkoòn ìjngoò k'a.” Ta̱ k'oa̱á tjín 'én xi tsja‑nò. !e;Mì ti̱ i̱í tíjna‑ne. Jyeé kòfaáya‑la̱ koni s'ín kitsò nga kjoa̱áya‑la̱. Nchrobá chìtsejèn‑là i̱'nde‑la̱ ñánda kisijna. d Jè àkja̱le̱ kitsò‑la̱ jñà íchjín: ―Kì tsakjoòn‑jèn. Be‑ná, jè binchaàtsjioò Jesús xi kisit'aà krò. cJñà soldado k'e̱ nga kijtseè, tsí ndaà kitsakjòn‑la̱. Tsí chi̱ba̱‑la̱ tsatsé‑né koa̱ ya̱á k'en‑ña. bwJè àkja̱le̱ ote kji koni jngoò ni'ín ch'o̱n; ko̱ jè nikje‑la̱ xi íkjá, chroba kji koni kjoàn 'nchán. \a1K'e̱ nga itjokàjen jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi inchrobà‑ne ngajmiì, tà ni̱to̱ón ts'a jngoò ch'ón xi 'ñó ts'a nga jaàxìn jè nda̱jo̱ xi kijtsa nga̱jo̱ i̱tsjó; ya̱á tsibìjnasòn. s` aK'e̱ nga jye tsato na̱chrjein nìkjáya, nga jye tís'e i̱sén jè na̱chrjein tahàngo̱ nga tàts'en xomàna̱, kiì María Magdalena ko̱ María xi ìjngoò nga kiì katsejèn‑la̱ i̱tsjó‑la̱ ñánda kisìhijiìn Jesús. E_BK'e̱é kiì nga tsibíchjoà'ñó jè i̱tsjó koa̱ tsasén jngoò‑la̱ sello ya̱ i̱sò'nga‑la̱ nda̱jo̱ xi kijtsa. I̱kjoàn kisìkítsa̱jna soldado xi kisìkinda̱.^}AKitsò Pilato: ―Ya̱ títsa̱jna soldado. Tanguió ti̱kinda̱a. 'Ñó tichjoà jè i̱tsjó nga 'ñó kàtas'e. 9]k@K'oi̱í kjoa̱‑la̱ kàtamakinda̱ i̱tsjó‑la̱ skanda k'e̱ ko̱ma jàn na̱chrjein nga mì ya̱á ki̱jchò xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱ nga ni̱tje̱n nga kji̱ko̱ chijé yijo‑la̱. I̱kjoàn ki̱tso̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ nga ke̱èno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: “Jyeé jaáya‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà.” Koa̱ ìsa̱á ch'o komà 'én ndiso koi koni jñà xi ítjòn. ?\w?Kitsò‑la̱: ―Na̱'èn, bítsjeèn‑na̱je̱n, jè xi̱ta̱ ndiso jèe̱, k'e̱ nga sa̱ tsibìjnakon kitsò‑né: “K'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑na.” [>K'e̱ nga komà inchijòn, jè na̱chrjein nìkjáya, jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo kiìkon Pilato. ?Zw=Jè María Magdalena ko̱ María xi ìjngoò, ya̱á tsibìtsa̱jnat'aà chrañà‑la̱ ñánda kisìhijiìn Jesús. Mé‑ne soldado kisìkinda̱‑ne ñánda kisìhijiìn Jesús zYmK'e̱ nga jye kòjñò, j'iì jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'mì José. Ya̱á i̱'nde‑la̱ jè na̱xa̱ndá xi 'mì Arimatea. Xi̱ta̱ jè ti̱koa̱á ya̱á kiskoòta'yàt'aà‑la̱ Jesús. bU=8Ya̱á títsa̱jna xi 'mì María Magdalena, María xi nea̱‑la̱ ma Jacobo ko̱ José, ko̱ nea̱‑la̱ i̱xti‑la̱ Zebedeo. K'e̱ nga kisìhijiìn Jesús (Marcos 15:42‑47; Lucas 23:50‑56; Juan 19:38‑42) *TM7Ti̱koa̱á kjìn íchjín títsa̱jna xi kjiìn nchikotsejèn‑ne xi inchrobà‑tji̱ngui‑la̱ Jesús skanda ján Galilea nga kisìchját'aà‑la̱. S6Jñà xi̱ta̱ xi nchisíkinda̱ Jesús ko̱ jé xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, k'e̱ nga kijtseè nga ts'a ch'ón, ngats'iì kjoa̱ xi komà, tsí ndaà kitsakjòn. K'e̱é kitsò: ―Kixi̱í‑là kjoa̱, xi̱ta̱ jèe̱, Ki'ndí‑la̱ Nainá‑né. JR 5Jñà xi̱ta̱ mik'en xi itjo‑ne i̱tsjó‑la̱, k'e̱ nga ko̱ma i̱skan nga jaáya‑la̱ Jesús, xi̱ta̱ koi, jahas'en ya̱ na̱xa̱ndá tsjeè Jerusalén; kjìn xi̱ta̱ kijtseèxkon. |Qq4nga kitáx'a̱ jñà i̱tsjó‑la̱ mik'en. Kjìn xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá jaáya‑la̱ xi kjòtseé k'en. P)3Jè nikje velo xi tjo̱hóya jngoò osen i̱ngo̱ ítjòn kixajndà. Jòya komà skanda i̱t'aà nangui; ts'a ch'ón koa̱ tsàkjàn na̱xi̱ FO2Jesús ìjngoò k'a 'ñó kiskindàya. I̱kjoàn k'en. N 1Ta̱nga kitsò xi̱ta̱ xi i'nga: ―Kiì k'oa̱ nìko̱, chítsejèn‑lá, ¿a kjoi̱í Elías nga skónáje̱n‑t'aà krò? 6Me0K'e̱é tsangachikon jngoò xi kiìkjaá tsa̱nga̱; kisìka'nchi̱‑la̱ ko̱ vinagre; i̱kjoàn tsibísko̱‑la̱ ína̱xo̱; kitsjaà‑la̱ Jesús nga kàt'iì. L}/Tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna xi kiì'nchré‑la̱, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, jé chja̱‑la̱ Elías. *KM.Ti̱jè‑ne hora Jesús 'ñó kiìchja̱ nga kitsò: “Elí, Elí, ¿lama sabactani?” 'Én jè tsòya‑ne: Nainá, Nainá, ¿mé‑ne kàjneitakòn‑ná? sJ_-K'e̱ nga ijchò nchisen skanda xi jàn nga kjòhoxòn, kóho̱kji nga tíjtsa i̱sò'nde kòjñò. ?Iw,Skanda jñà xi̱ta̱ chijé xi ti̱koa̱ ya̱ kjit'aà krò ti̱koa̱á tsatít'aà. Mé xi komà k'e̱ nga k'en Jesús (Marcos 15:33‑41; Lucas 23:44‑49; Juan 19:28‑30) AH{+Xi̱ta̱ jè, i̱t'aà ts'e̱ Nainá kjò'ñót'aà ikon. Tsà kixi̱í kjoa̱ tsjakeè Nainá, i̱'ndei̱, jè kàtasìko̱. Nga̱ k'oa̱á ti̱ kitsò nga Ki'ndí‑la̱ Nainá ma. G+*―Xi̱ta̱ jè, tsachrjekàjiìn kjo̱'in xi kj'ei̱í xi̱ta̱, ta̱nga jè xi yijo‑la̱, mìkiì ma ochrjekàjiìn kjo̱'in. Tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ Israel, kàtìtjojen‑t'aà krò mé‑ne nga ko̱kjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱. YF+)K'oa̱á ti̱s'ín kisìsobà‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, ko̱ xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Kitsò: E}(kitsò‑la̱: ―Ji̱, k'oa̱á kisi nga si̱ixòñi i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá ko̱ jàn na̱chrjein kíndaà ngajo‑ne; ti̱kíjnandei̱í yijo‑lè. Tsà kixi̱ kjoa̱ nga ji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá, chináje̱n‑t'i yijo‑lè krò. ND'Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ ja, síkatji sko̱ nga kiìchja̱jno‑la̱, C&Ti̱koa̱á kisit'aà krò jò xi̱ta̱ chijé. Jngoò kisit'aà nga kixi̱‑la̱ koa̱ jngoò kisit'aà nga ngaskón‑la̱. KB%Ya̱ i̱sòn sko̱ krò tsibít'aà 'én xi k'oa̱ kitsò mé jé xi komà‑la̱ nga kinìk'en. Jñà 'én koi, tsò: “Jè jèe̱ xi Jesús xi Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” BA$I̱kjoàn ya̱á tsibìtsa̱jna nga kisìkinda̱ Jesús. :@m#K'e̱ nga jyeé tsasìt'aà krò, jñà soldado kisìskáko̱ nikje‑la̱ Jesús nga kisìka'bí‑la̱ xíkjín yá ts'e̱ ko̱ma. K'oa̱á s'ín tsitasòn 'én‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: “Kisìka'bí nikje‑na̱ koa̱ kisìskáko̱ yá ts'e̱ ko̱ma.” {?o"ya̱á kitsjaà‑la̱ vino xi tsjájiìn‑la̱ ndá chikitsja. K'e̱ nga kiskoòt'aà Jesús mìkiì kits'iì. q>[!K'e̱ nga ijchòko̱ ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Gólgota 'én xi tsòya‑ne i̱'nde sko̱ mik'en, j~~L}}H||zzhzyxxTwvv6ubts rzrq+po#nmlk&jjZihh1gdff exdcc%aa `A_^^<]\\L[|ZZ?YgXXWsVVIUU+SSQPPOOMLL6KpJJII=HH.GpFFE@DCBBKA@??Z>> =;:99V87555 3\210//o.s--T,2*))?(y'&~&%;$#b"0! GIv kE2I\1 j j Kryfjy+Ni̱mé tjín xi fahas'en‑jiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi síkits'ón. Jè‑né xi ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ bitjojiìn‑ne, xi síkits'ón. xJesús, k'e̱é kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, kitsò‑la̱: ―Ngats'ioò, ti̱ná'yaà ko̱ ndaà kàtachi̱ya‑nò. Hw  Jñò, nachrjekàngui‑nò 'én‑la̱ Nainá nga nìkatoya‑là xinguio̱o kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò. Kjìn ska̱ya kjo̱tíxoma tjín‑ìsa‑nò xi k'oa̱s'ín 'nè. kvO Bixón‑nó nga mì ti̱ kiì tjí'nde‑la̱ nga ko̱si̱ko̱ na̱'èn‑la̱, o nea̱‑la̱. (uI Ta̱nga jñò bixón‑nó: “Jngoò xi̱ta̱, ma ki̱tso̱‑la̱ na̱'èn‑la̱, o nea̱‑la̱: Mìkiì ko̱ma siìchját'aà‑lè; ngats'iì tsojmì xi tjín‑na, Corbán‑né.” ('Én xi tsò Corbán, 'én Hebreo‑né; tsòyaá‑ne: jè Nainá jyeé kitsjaà yije‑la̱.) Kt Moisés k'oa̱á kitsò: “Jcha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè.” K'oa̱á ti̱ kitsò: “Jè xi chja̱jno‑la̱ na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱, tjínè‑la̱ nga si̱k'en.” &sE Kitsò‑ìsa Jesús: ―Jñò, nachrjekàngui‑nò xi nguì kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, jè nìkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò. urcJñò, nìkíjna‑nò xi nguì kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jè onguítji̱ngui‑là kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò nga oníya ti̱jí‑nò, chi̱tsín‑nò; kjìn ska̱ya kjo̱tíxoma tjín‑nò koni s'ín 'nè. qNìmé chjí‑la̱ nga beèxkón‑na,
nga kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱á okóya koni tsà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. KpJesús kitsò‑la̱: ―Koni s'ín kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ndaà kiìchja̱ i̱t'aà tsa̱jòn, jñò, xi̱ta̱ xi jò ma i̱sén‑nò, k'e̱ nga kitsò:Jñà xi̱ta̱ koi,
beèxkón‑na xi tà 'én chja̱,
ta̱nga jñà ini̱ma̱‑la̱ kjiìn títsa̱jna; PoKoií kjoa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne mìkiì síkitasòn‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè, koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga nga ta k'oa̱á s'ín kjèn tjéko̱ tsja? qn[Ti̱koa̱á k'e̱ nga f'iì‑ne ndi̱tsi̱n, ítjòn oníjno tsja, k'e̱é kjèn; tjín‑ìsa‑la̱ kjo̱tíxoma xi kj'ei̱í koni oníya chi̱tsín‑la̱, ti̱jí‑la̱, ko̱ chi̱tsín ki̱cha̱‑la̱ ko̱ na̱chan‑la̱. RmNga jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ judío, k'oa̱á s'ín síkitasòn koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga; tsà mì nguì ndaà ko̱níjno tsja, mìkiì ko̱kje̱n. |lqJñà xi̱ta̱ koi, kijtseè i'nga xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús nga kjèn tjéko̱ tsja nga mìkiì oníjno; kitsò‑la̱ xíkjín [nga mìkiì nchisíkitasòn koni s'ín tjín kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱ judío xi xkón tjín]. Ck Ijchò xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés xi j'iì‑ne na̱xa̱ndá Jerusalén. Ya̱á ijchòtji̱ngui‑la̱ ñánda tíjna Jesús. %jC8Ni̱ta̱ ñánda na̱xa̱ndá nga jahas'en Jesús, tsà na̱xa̱ndá jtobá‑né, na̱xa̱ndá iì‑né, i̱nchi̱ya‑né, ko̱ tsà rancho̱‑né, jñà xi̱ta̱ ya̱á sikáyijò jñà xi̱ta̱ xi xk'én ya̱ jngohosen ndi̱yá; i̱kjoàn bítsi'ba‑la̱ na̱s'ín tà jè i̱tjòn nikje‑la̱ tsobà'ñó nga kàtandaà‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ xi kitsobà'ñó nikje‑la̱ kjòndaà yijeé‑ne.i7Ti̱koa̱á ni̱to̱ón kiì kóho̱kji nga jngoò itjandiì i̱'nde jè. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ xi̱ta̱ nga j'iìko̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi xk'én; kjisòn‑la̱ na̱chan‑yá ya̱ i̱'nde ñánda nga 'nchré xi̱ta̱ nga bijchó Jesús. whg6K'e̱ nga tsitajen yije chitso, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, ni̱to̱ón kijtseèxkon nga jè Jesús. g5K'e̱ nga jye tsatojiìn ndáchikon, ijchò ján nangui Genesaret; ya̱á tsibít'aà'ñó chitso‑la̱ ya̱ i̱ndiì ndáchikon. zfm4nga kj'eè kì ndaà fahas'en‑jiìn‑la̱ jè kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús ts'e̱ i̱nchra̱jín, koi‑né nga tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱. K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà‑ne xi̱ta̱ xk'én ján Genesaret (Mateo 14:34‑36) e!3K'e̱ nga jahas'en chitso Jesús, ni̱to̱ón kisijyò‑ne tjo̱. Tà k'oa̱á komà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, =ds2nga kitsakjòn‑la̱ k'e̱ nga kijtseè kóho̱tjín. Ta̱nga Jesús ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―'Ñó t'è‑là takòn, kì tsakjoòn‑jèn, 'a̱n‑ná. 1c[1Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱ nga kijtseè nga tífìsòn nandá, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn, kitsò, tsà ini̱ma̱ ch'o‑né; kiskindàya xkón 0bY0kijtseè chitso nga mìkiì ma fì. Nga jè tjo̱ bíchjoà ikon‑la̱. K'e̱ nga ta̱jñòya ìsa̱, Jesús kiìtji̱ngui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kiì‑ne ndso̱ko̱ ya̱ i̱sòn nandá. Ta̱nga k'oa̱á kis'iìn koni tsà mejèn‑la̱ nga kjoi̱ ítjòn‑la̱ chitso. a/K'e̱ nga jye kòjñò, jè chitso, jyeé ya̱ síjna jngoò osen ndáchikon. Jesús, nga ta̱jngoò tsibíjnat'aà nangui, `.K'e̱ nga jye kisìhixat'aà xi̱ta̱, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò nga kiì kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá. "_=-Nga komà i̱skan, Jesús kisìkas'en xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱ya chitso mé‑ne nga ìsa̱ ítjòn ki̱jchò‑ne ján na̱xa̱ndá Betsaida ya̱ xijngoaà ndáchikon; koa̱ jè Jesús k'e̱é tísíhixat'aà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne nga jye nchifì‑ne. ^3,Jñà xi̱ta̱ xi tsakjèn, 'òn jmiì ma‑ne xi xi̱ta̱ x'i̱n. K'e̱ nga jè Jesús tsajmeèsòn ndáchikon (Mateo 14:22‑27; Juan 6:16‑21) ]+K'e̱é tsibíxkó‑ne i̱nchra̱jín ko̱ ti̱n xi kjòxkoa̱ya jñà xi tsiningui‑ne; nguì tejò ni̱si̱yá komà. @\{*Tsakjèn yije kóho̱tjín xi̱ta̱ kó nga kjòskiì. [/)Jesús kiskoé jñà i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne ko̱ jñà ti̱n xi jò ma‑ne; i̱kjoàn kiskoòtsejèn ngajmiì; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá; i̱kjoàn kisìxkoa̱ya i̱nchra̱jín; k'e̱é kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kisìka'bí‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ kjìn xi títsa̱jna. Ti̱koa̱ kisìjòya ti̱n xi jò ma‑ne. Kitsjaà‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Z (Íjngó íjngó sìndo̱ tsibìtsa̱jnajtín‑ne jñà xi̱ta̱; ko̱ tjín ñánda icháte icháte tsibìtsa̱jnajtín‑ne. Y'K'e̱é kitsjaà o̱kixi̱ Jesús nga kàtìtsa̱jnajtín jñà xi̱ta̱ ya̱ i̱jiìn ijñá ñánda sa̱se̱ choòn. 8Xi&Kitsò Jesús: ―Chítsejèn‑là kó tjín ma i̱nchra̱jín‑nò. K'e̱ nga kijtseè kó tjín ma‑ne, kitsò‑la̱: ―'Òn ma i̱nchra̱jín ko̱ jò ma ti̱n. zWm%Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Tjiì‑là jñò xi ko̱kje̱n xi̱ta̱ koi. Kitsò jñà xi̱ta̱: ―¿A mejèn‑lè nga konguí kindaà‑je̱n i̱nchra̱jín koni tjín síkijne xi̱ta̱ nga jò sìndo̱ na̱chrjein síxá? V1$Ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ kàtjì‑ne nga kàtatse tsojmì xi ski̱ne̱ ya̱ na̱xa̱ndá ko̱ tsà jñà ni'ya ñánda nga chrañàt'aà. LU#K'e̱ nga jye 'ñó kjòhoxòn, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchò kinchat'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Jyeé kjòhoxòn, jè i̱'nde jè, i̱t'aà xìn‑né, ni̱mé tjín. T"Jesús, k'e̱ nga itjojen chitso, kijtseè nga 'ñó kjìn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna; kjòhi̱ma̱keè‑né. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jñà orrè xi tsjìn‑la̱ paxtò xi ko'ndà. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ko̱ nga kjìn 'én tsibéno̱jmí‑la̱. ~Su!Ta̱nga kjìn xi̱ta̱ kijtseè k'e̱ nga kiì. Kijtseèxkon nga jè Jesús. I̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ nga kiì‑ne ndso̱ko̱; skanda ìsa̱ ítjòn ijchò jñà xi̱ta̱ koi. jRM Tsibìtsa̱jnaya chitso nga ta jñà kiì jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda tsjìn xi̱ta̱. .QUJesús kitsò‑la̱: ―Nchrobá. Tíkjiaán nga si̱kjáya í'ñoá jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn. Koií k'oa̱ kitsò‑la̱ nga kjìn jchán ma xi̱ta̱, koa̱ tjín bijchó, koa̱ tjín nchrobá‑ne. Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ skanda mì ti̱ kiì ma'a‑la̱ nga kjèn. )PKK'e̱ nga j'iì ìjngoò k'a‑ne jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, tsibéno̱jmí ngats'iì kjoa̱ xi kis'iìn ko̱ xi tsakóya ñánda kiì. (OIK'e̱ nga kiì'nchré xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan nga jye k'en, kiìkjaá yijo‑la̱ nga kiskinìs'en‑ngui jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ mik'en. Jè kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús nga 'òn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn (Mateo 14:13‑21; Lucas 9:10‑17; Juan 6:1‑14) BN}Jè soldado kiì ján nda̱yá nga tsatesin Juan; i̱kjoàn j'iìko̱ sko̱ Juan; tjíya‑la̱ chro̱ba̱ nga kitsjaà‑la̱ jè tsòti; ko̱ jè tsòti kisìnga̱tsja nea̱‑la̱. zMmJè Herodes, ti̱k'e̱é‑ne kisìkasén jngoò soldado, kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtjanchrohóko̱ sko̱ Juan. LJè Herodes, xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, 'ñó kjòba‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ jè tsòti. Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ nga jye kitsjaà‑la̱ 'én‑la̱ nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi títsa̱jna s'eí, kjo̱'ñó kisìkitasòn‑la̱. lKQJè tsòti, ni̱to̱ón jahas'en ìjngoò k'a ni'ya ñánda tíjna xi̱ta̱xá ítjòn. Kitsò‑la̱: ―I̱'ndei̱ mejèn‑na nga ni̱to̱n tjiì‑ná sko̱ Juan xi s'ín bautizar xi̱ta̱; tinaya‑ná chro̱ba̱te. BJ}Jè tsòti, itjo ni'ya, kiskònangui‑la̱ nea̱‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿Mé xi siìjé‑la̱? Jè nea̱‑la̱. Kitsò: ―Ti̱jé‑la̱ sko̱ Juan xi s'ín bautizar xi̱ta̱. I'K'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba nga tsjá yije‑la̱ ni̱ta̱ mé xi mejèn‑la̱ na̱s'ín osen nangui xi jè otíxoma‑la̱. H1Ti̱koa̱ ijchò tsòti‑la̱ Herodías, jahas'en ni'ya; kitè. Jè Herodes ko̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jna, ndaà jchán kisaseèn‑la̱ koni s'ín kitè jè tsòti. Herodes, xi xi̱ta̱ xá ítjòn tíjna, kitsò‑la̱: ―Ti̱jé‑ná mé xi mejèn‑lè, tsjaà‑lè. 4GaIjchò jngoò na̱chrjein xi ndaà ts'e̱ chjo̱ón Herodías k'e̱ nga tsachrje s'eí‑la̱ jè Herodes jè na̱chrjein nga kits'iìn. Ijchò xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn, ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, ko̱ xi̱ta̱ nchi̱ná xi tjín kóho̱kji Galilea nga tsakjèn‑ko̱ Herodes. F5Nga jè Herodes, beèxkón Juan ko̱ síkinda̱‑ne nga jye tíjiìn‑la̱ nga xi̱ta̱ kixi̱‑né ko̱ xi̱ta̱ tsjeè‑né. Herodes k'e̱ nga chja̱ko̱ Juan, matsjaá‑la̱ nga 'nchré‑la̱, ta̱nga mìkiì beè mé xi s'i̱in, a si̱ìkitasòn‑né, a xi majìn. uEcJè chjo̱ón Herodías, kòjtikeè Juan, mejèn‑la̱ nga si̱ìk'en ta̱nga mìkiì ma xi síko̱. #D?Nga jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, kjìn k'a o̱kitsò‑la̱ Herodes: ―Mìkiì tjiì'nde‑lè nga ji̱ tijnakoi̱i chjo̱ón‑la̱ 'ndsì. xCiNga ìsa̱ kjòtseé, Herodes kisìkasén xi̱ta̱ nga kitsobà'ñó Juan nga kiskinìs'en nda̱yá, koi kjoa̱‑la̱ ts'e̱ chjo̱ón Herodías xi chjo̱ón‑la̱ Felipe nga jè Herodes chixàn‑ko̱ xi chjo̱ón‑la̱ 'ndse̱. wBgJè Herodes, k'e̱ nga kiì'nchré kitsò‑né: ―Jè Juan xi jaáya‑la̱ xi 'a̱n tsatesian sko̱. ATjín xi̱ta̱ xi kitsò: ―Jè Elías. Ti̱koa̱ tjín xi kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé. F@Jè Herodes xi xi̱ta̱ xá ítjòn tíjna, kiì'nchré i̱t'aà ts'e̱ Jesús nga jye xki̱ xi ján na̱xa̱ndá kina'yà‑la̱. Tjín xi̱ta̱ xi kitsò: ―Jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, jyeé jaáya‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. ?} Kjìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsachrjekàjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱ kjìn xi̱ta̱ kisìndaà‑ne xi xk'én nga kisìkaàjno‑la̱ asìti̱. K'e̱ nga k'en Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ (Mateo 14:1‑12; Lucas 9:7‑9) >  Xi̱ta̱ koi, kiì nga tsibéno̱jmíya‑la̱ xi̱ta̱ nga kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne. )=K Tsà tjín na̱xa̱ndá ñánda mìkiì skoétjò‑nò, tsà majìn‑la̱ nga 'nchré‑nò, titjo̱jñoò, titsajneè chijo‑la̱ ndso̱koò mé‑ne nga skoe̱‑ne nga jñà tjín‑la̱ jé nga mìkiì 'nchréñijon. Xi nguì o̱kixi̱ k'oa̱á xan‑nò k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein‑la̱ jñà na̱xa̱ndá koi, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱ koni s'ín komàt'in na̱xa̱ndá Sodoma ko̱ Gomorra. <! Jesús kitsò‑ìsa‑la̱: ―K'e̱ nga ki̱jchò jngoò na̱xa̱ndá, jngoò ni'ya ti̱tsa̱jna skanda k'e̱ nga ko̱nguí‑nò. Z;- Ko̱maá tsjayaà xo̱jté‑nò. Tà jngoò na̱chro̱ ch'aà. Kì jò ch'aà. ~:uK'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga ni̱mé tsojmì k'oa̱ k'e̱ nga kjoi̱ ndi̱yá. Kitsò‑la̱: ―Tà k'oa̱á s'ín tanguió. Tà jngoò yá garrote ch'aà. Kì na̱'yaá ch'aà, kì i̱nchra̱jín ch'aà, kì to̱n ch'aà. |9qNga komà i̱skan, Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi jè tsibíxáya‑la̱; jò jò kisìkasén, kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. R8Tà kjòxkón‑la̱ Jesús, nga jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. Kós'ín tsatíxoma‑la̱ Jesús xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi kisìkasén nga kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá (Mateo 10:5‑15; Lucas 9:1‑6) Jesús ya̱á tsajmeè na̱xa̱ndá jtobá xi chrañàt'aà kjiyijò nga tsakóya. 7-Jesús ni̱mé kjo̱xkón xi ndaà tjín kis'iìn nangui‑la̱, tà chiba xi̱ta̱ xk'én xi tsohót'aà‑la̱ tsja nga kisìndaà‑ne. x6iTa̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―Jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ni̱ta̱ ñá na̱xa̱ndá‑ne yaxkón‑né, ta̱nga ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ ni'ya‑la̱ ko̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xíkjín mìkiì yaxkón. s5_¿A mìtsà jè xi chji̱ne̱yá xi ti‑la̱ María, xi 'ndse̱ ma Jacobo, José, Judas ko̱ Simón? ¿A mìtsà ti̱koa̱ i̱ títsa̱jnajiìn‑ná íchjín ndichja? Xi̱ta̱ koi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. 43K'e̱ nga jye ijchò na̱chrjein nìkjáya, tsibíts'ia̱ nga tsakóya 'én ndaà‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi kiì'nchré‑la̱ koni s'ín tsakóya. Jñà xi̱ta̱, tà k'oa̱á komà‑la̱, kjònangui‑la̱ xíkjín, kitsò: ―Xi̱ta̱ jè, ¿ñánda komà‑la̱ ngats'iì 'én xi okóya? ¿Ñánda ochrje kjoa̱chji̱ne̱ koi ko̱ kjo̱xkón xi s'ín? ~3 wJesús itjojiìn‑ne ya̱ i̱'nde jè, kiì‑ne nangui‑la̱ Nazaret, tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. *2M+Ta̱nga Jesús 'ñó kitsjaà o̱kixi̱ nga mì yá xi̱ta̱ xi ke̱èno̱jmí‑la̱. I̱kjoàn kitsò‑la̱: ―Tjiì‑la̱ nga kàtakjèn ndí tsòti.17*Jè ndí tsòti ni̱to̱n tsasítje̱n, tsajmeè‑ne. Jye kjò tejò nó tjín‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna, 'ñó jchán kitsakjòn. 0w)Kiskoé tsja, kitsò‑la̱: ―Talita cumi ―'én xi tsòya‑ne: Ji̱ tsòti, k'oa̱á xan‑lè, ti̱sítji̱in. /{(Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna tà tsijnòkeè Jesús. K'e̱é tsachrje yije ni'ya kóho̱tjín xi̱ta̱; tà jñà tsibìtsa̱jna na̱'èn‑la̱, nea̱‑la̱, ko̱ xi̱ta̱ ts'e̱ xi tji̱ko̱. I̱kjoàn jahas'en ñánda kijna ndí tsòti. *.M'Jahas'en ni'ya Jesús, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱'nè‑nò nga ko̱ tà ndaà chìhindáya‑nò? Jè ndí tsòti mìtsà kòbiyaà; ta kjinafé‑né. 8-i&K'e̱ nga ijchò ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, Jesús kijtseè nga fìjen fìkjá xi̱ta̱, 'ñó nchikjindáya ko̱ 'ñó nchisíkájno. x,i%Jesús mìkiì kitsjaà'nde nga kjìn xi̱ta̱ kiìko̱. Tà jè Pedro, Jacobo ko̱ Juan 'ndse̱ Jacobo. E+$Ta̱nga jè Jesús, nga kiì'nchré koni kitsò o̱kixi̱ xi j'iìko̱, kitsò‑la̱ jè na̱'èn‑la̱ ndí tsòti: ―Kì tsakjoòn‑jèn; tà jè‑né nga kàtakjeiín‑lè. y*k#Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús nga j'iì i'nga xi̱ta̱ xi inchrobà‑ne ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, kitsò‑la̱: ―Kì ti̱ kiì nìsiì‑la̱ Maestro, ndí tsòti‑lè jyeé k'en. 0)Y"Jesús kitsò‑la̱: ―Ndí nea̱a, koi‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n nga kòmandaà‑ne. T'in‑là ndaà‑ne. Jyeé kòmaxkiì‑la̱ ch'in‑lè. Y(+!Chjo̱ón jè, tsí tíhotsé‑né nga kitsakjòn, nga jyeé tíjiìn‑la̱ kós'ín komà ch'in‑la̱; kiì, tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús; tsibéno̱jmí kixi̱ yije‑la̱ kós'ín komàt'in. ' Ta̱nga jè Jesús kotsejèn‑jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ yá xi kitsobà'ñó nikje‑la̱. E&Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò‑la̱: ―¿A mìtsà 'yi nga jñà xi̱ta̱ ó'nchò'ñó‑lè? Ngaji̱ si‑né: “¿Yá xi kàtsobà'ñó nikje‑na̱?” :%mJesús ni̱to̱ón kijtseèya‑la̱ nga nga'ñó‑la̱ itjojiìn; kisìkátji, kiskoòtsejèn‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ kjìn, kitsò: ―¿Yá xi kàtsobà'ñó nikje‑na̱? $3K'e̱ nga kitsobà'ñó nikje‑la̱, ni̱to̱ón kisijyò‑la̱ jní, koa̱ kijtseèyaá‑la̱ yijo‑la̱ nga jye kjòndaà‑ne ch'in‑la̱. k#OK'oa̱s'ín tísíkítsjeèn, kitsò: “Tsà tà jè nikje‑la̱ sìkoa̱a, ko̱ndaá‑na.” )"KChjo̱ón jè, k'e̱ nga kiì'nchré i̱t'aà ts'e̱ Jesús, kiìjiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ kjìn; i̱jto̱n íts'i̱n kitsobà‑ne nikje‑la̱ Jesús. )!KKjòtseé tísíkjeiín kjo̱'in i̱t'aà ts'e̱ chji̱ne̱xkiì; jye xó kisìkje yije to̱n‑la̱; mìkiì mandaà‑ne, ta̱ saà tíma'ñó ch'in‑la̱. a ;Ya̱á tsóhojiìn jngoò chjo̱ón xi kjò tejò nó xk'én, ch'in jní tjín‑la̱. r]Jesús kiìko̱, kjìn jchán xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱; chi̱ba̱‑la̱ ó'nchò'ñó‑né. B}'Ñó tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ndí tsòti‑na̱ jye kjo̱meè biyaà; nchroboí, tíkjiaán, tjat'aà‑la̱ ndsei̱i nga kàtandaà‑ne, mé‑ne nga kíjnakon‑ne. !;Ijchòkon jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Jairo xi xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. K'e̱ nga kijtseè Jesús tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱. CJesús tsibìjna'ya chitso, inchrobà ìjngoò k'a‑ne ján xijngoaà ndáchikon, kjìn jchán xi̱ta̱ chixoñat'aà ìjngoò k'a‑la̱, koa̱ ya̱á tsibìjnandiì ndáchikon. Z-Xi̱ta̱ jè, kiì; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Decápolis jè kjo̱ndaà xi kisìko̱ Jesús. Ngats'iì xi̱ta̱ xi kis'eno̱jmí‑la̱ tà k'oa̱á komà‑la̱. Tsòti‑la̱ Jairo ko̱ chjo̱ón xi kitsobà'ñó i̱tjòn nikje‑la̱ Jesús (Mateo 9:18‑26; Lucas 8:40‑56) Y+Ta̱nga jè Jesús mìkiì kitsjaà'nde‑la̱. Kitsò‑la̱: ―T'in‑ne ni'ya‑lè, tèno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱ xingui̱i jè kjo̱ndaà xi kisìko̱‑lè Nainá; kós'ín kijtseè i̱ma̱‑lè. 3_K'e̱ nga jahas'en chitso Jesús, jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kisijiìn ini̱ma̱‑la̱, tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ kji̱ko̱. X)Jñà xi̱ta̱ xi ijchò tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga xìn i̱'nde kàtjì. xiJñá xi̱ta̱ xi kijtseè koni s'ín komàt'in jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ nga kjòndaà‑ne ko̱ chi̱nga̱ xi tsatíkjá, tsibéno̱jmí‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi ijchò xi mìkiì kijtseè. !Kjìn xi̱ta̱ ijchò ñánda tíjna Jesús, kijtseè jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ nga sa̱ ítjòn. Jyò tíjna. Íkjá‑ne nikje‑la̱. Ndaà tjín‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱. Xi̱ta̱ xi ijchò, ta kitsakjòn‑la̱. \1Jñà xi̱ta̱ xi ko'ndà chi̱nga̱, tsanga. Kiì kéno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ko̱ xi̱ta̱ rancho̱ jè kjoa̱ xi komà. Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ijchò katsejèn‑la̱ kjoa̱ xi komà. D Jesús kitsjaà'nde‑la̱; jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í itjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè; i̱kjoàn jahas'en‑jiìn yijo‑la̱ chi̱nga̱. Ma‑la̱ tsà jò jmiì jñà chi̱nga̱ xi tsanga; tsatíkjájen‑jno ya̱ na̱xi̱ skanda i̱jiìn ndáchikon, ya̱á k'en yije i̱jiìn ndáchikon. F Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsibítsi'ba‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―Ya̱á ti̱kasén‑náje̱n ñánda tjín chi̱nga̱; ya̱á ki̱tjás'e̱n‑jiìn‑je̱n yijo‑la̱. Q Ko̱ ya̱ chrañà i̱t'aà nindoò, kjìn chi̱nga̱ nchikjèn‑jno.  Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, 'ñó tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga mì i̱t'aà xìn ski̱nì ya̱ i̱'nde jè. 1 Jesús kiskònangui‑la̱. Kitsò‑la̱: ―¿Kó 'mì‑lè? Jè kitsò: ―Legión 'mì‑na, koií‑né nga kjìn jchán ma‑naje̱n. %CKoií k'oa̱s'ín kiìchja̱‑ne nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―Ngaji̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, titjo̱jiín ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè. 7g'Ñó kiìchja̱, kitsò: ―¿Mé xi tjín‑lè ko̱ 'a̱n, Jesús, Ki'ndí‑la̱ Nainá xi 'ñó 'nga tíjna? Bìtsi'bà‑lè nga nguixko̱n Nainá, kì yatoòn‑ná. K'e̱ nga kijtseè nga kjiìn tínchrobá Jesús, tsangachikon. Kiì kasìt'aà chrañà‑la̱, tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱. T !Ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n ya̱á ojmeèsòn nindoò ñánda tjín i̱tsjó nga̱jo̱‑la̱ mik'en. Kjindáya tsò kjindáya ská nga kjaán ko̱ yijo‑la̱; 'beé‑la̱ nda̱jo̱ yijo‑la̱. . UKjìn k'a o̱kis'iìn‑ko̱ nga tsibít'aà'ñó ndso̱ko̱ ko̱ tsja na'ñó ki̱cha̱ cadena. Ni̱yá xi chíkjoa̱‑la̱ nga kisì'nchré; otejtso xó cadena.  Xi̱ta̱ jè ya̱á bìjnaya ya̱ i̱tsjó nga̱jo̱ mik'en. Mì yá xi ma bít'aà'ñó na̱s'ín na'ñó ki̱cha̱ cadena. L K'e̱ nga itjojen chitso Jesús ijchò kasìt'aà jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Jè xi̱ta̱ jè ya̱á itjo‑ne i̱tsjó nga̱jo̱ mik'en. } uJesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ijchò ján xijngoaà ndáchikon ya̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ Gadareno. Z-)Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ndaà jchán kitsakjòn. Xki̱ xi ján kjònangui‑la̱ xíkjín, tsò‑la̱: ―¿Yá xi̱ta̱‑ne jè skanda jè tjo̱ ko̱ ndáchikon síkitasòn‑la̱?(Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―¿Mé‑ne tsakjoòn‑nò? ¿A mìtsà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n? "='Jesús k'e̱é tsasítje̱n, tsohótiko̱ jè tjo̱; kitsò‑la̱ ndáchikon: ―Jyò ti̱jni. Ni̱to̱ón kisijyò‑ne tjo̱; kjòndaàya‑ne. >u&Jesús ya̱á kjinafè tàts'en chitso. Kijnanguisko jngoò nikje nguisko. K'e̱é kisìkjaá‑la̱, kitsò‑la̱: ―Maestro, ¿a mìtsà tì'yi nga titsa̱bixònguindá‑ná. +%K'e̱ nga jye tjímajiìn nandá, j'iì jngoò tjo̱xkón xi ta̱xki̱ komà‑né; kiskímiì'nga nandá koa̱ jè chitso jye kitseè nandá. D$Jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne ta ya̱á kisìkítsa̱jna; kiì Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga títsa̱jnaya chitso. Ti̱koa̱á tsafáhijtako̱ chitso xi i'nga. ,Q#K'e̱ nga jye kòjñò nga ti̱jè‑ne na̱chrjein, Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Tíkjiaán, ján xijngoaà ndáchikon. hI"Nguì ko̱ó kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱; ni̱mé 'én kiìchja̱ xi mìtsà kjoa̱ xi mangásòn tsibéno̱jmí; ta̱nga k'e̱ nga jye tíjnat'aàxìn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱é ìjngoò k'a tsakóya ndaà yije‑la̱. K'e̱ nga jè Jesús kisìkíjnajyò tjo̱xkón (Mateo 8:23‑27; Lucas 8:22‑25) %!Jesús kjìn ska̱ya kjoa̱ xi mangásòn kisìkjeén nga tsakóya 'én ndaà‑la̱ Nainá, koni kji nga ndaà fìya‑la̱ xi̱ta̱. &~E K'e̱ nga jye sitje̱, bisò, ma'nga skanda ìsa̱á 'nga ma koni ngats'iì xka̱ xi ma chine xi sitje̱ i̱ndiì ni'ya. 'Ñó 'nga ma chrja‑la̱ skanda ma bíndaà'a tjé‑la̱ ni̱se ya̱ ngui 'nguién‑la̱. Jesús, kós'ín kisìkjeén kjoa̱ xi mangásòn (Mateo 13:34‑35) }Jè mangásòn‑ko̱ koni kji xojmá mostaza; k'e̱ nga sitje̱ i̱jiìn nangui, jè xi ìsa̱ i̱tsé kji i̱ i̱t'aà nangui. |Jesús ìjngoò k'a kitsò: ―¿Mé xi ko̱ngásòn‑ko̱ koni s'ín otíxoma Nainá?, o ¿mé 'én xi si̱ngásòn‑kjoaá? @{yK'e̱ jye majchá ni̱ji̱n, jye ma maxkó nga jye ijchò chi̱ba̱‑la̱ nga sincháxkó ni̱ji̱n. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xojmá mostaza (Mateo 13:31‑32; Lucas 13:18‑19) znga jè nangui tísíjchá; ítjòn bitjo xka̱‑la̱, i̱skan ma'nga, i̱kjoàn tjo‑la̱ natín koa̱ i̱kjoàn majchá ni̱ji̱n. Iy Jè no̱jmé, síxá nga bisò, ma'nga, na̱s'ín jè xi̱ta̱ xi bítje̱ mìkiì tíbeè kós'ín tísíxá nga jè xi̱ta̱ ojnafè‑né k'e̱ nga ni̱tje̱n; nga s'e i̱sén osítje̱n; x Kitsò Jesús: ―Koni s'ín otíxoma Nainá k'oa̱á ti̱s'ín tjín koni k'e̱ tsà jngoò xi̱ta̱ bítje̱ no̱jmé. Ww'Jè xi tjín‑la̱ [kjo̱hítsjeèn], tjoé‑ìsa‑la̱; ta̱nga jè xi tsjìn‑la̱, skanda tjá'aán‑la̱ [kjo̱hítsjeèn] xi chiba tjín‑la̱. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ nga majchá ni̱ji̱n >vuJesús kitsò‑ìsa‑la̱: ―Jñò xi na'yà, ndaà ti̱ná'yaà. Koni kji machi̱ya‑nò, k'oa̱á ti̱ kji si̱ìkíchi̱ya‑nò Nainá, skanda tsjásòn‑ìsa‑nò. .uW¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò! t'Ni̱mé kjoa̱ tjín xi tjí'ma i̱'ndei̱ xi mìkiì jcha̱‑la̱; ti̱koa̱á tsjìn kjoa̱ xi tjí'ma i̱'ndei̱ xi mìkiì ko̱tsejèn. qs[Jesús kitsò‑ìsa: ―¿A k'oa̱á s'ín mochjeén ni'ín xi síhiseèn nga ya̱ si̱jnangui kaxa̱, o ya̱ si̱jnangui na̱chan? Majìn, jngoò ni'ín xi síhiseèn, 'ngaá si̱jna mé‑ne nga síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱. sr_Ta̱nga jñà xojmá xi chixò ñánda nga nangui ndaà, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá koa̱ mokjeiín‑la̱; i̱kjoàn makjìn‑ya 'én, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni yá xi ojà‑la̱ toò. Tsjá katé, jàn‑kaàn skanda jngoò sìndo̱ nga jngoò ìjngoò yá. Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn (Lucas 8:16‑18) q#ta̱nga 'ñó síkájno kjoa̱ ts'e̱ tsojmì xi tjín i̱sò'nde; ko̱ jè kjoa̱ nchi̱ná kona̱cha̱n‑la̱; ko̱ mejèn yije‑la̱ tsojmì xi tjín i̱sò'nde. Jñà kjoa̱ koi síkits'ón‑jiìn 'én‑la̱ Nainá, k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì makjìn‑ya. upcJè xojmá xi chixò ya̱ ñánda tjín na'yá, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá, \o1Ta̱nga jè 'én mìkiì ndaà kisijiìn ini̱ma̱‑la̱ koni xka̱ xi tsjìn‑la̱ i̱ma̱, mì 'ñó binchako̱ 'én, ta chiba na̱chrjein chíkjoa̱‑la̱. K'e̱ nga mé kjoa̱ xi sakó‑la̱ ko̱ tsà xi̱ta̱ fìtji̱ngui kondra̱‑la̱ nga jè nga̱tjì‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ni̱to̱ón síkíjna ndi̱yá‑la̱ Nainá. $nAJñà xojmá xi chixò ya̱ ñánda na̱xi̱ choòn, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá. Tsjaá s'e‑la̱ k'e̱ nga sa̱ 'nchré. kmOJñà xojmá xi chixò ya̱ i̱ya ndi̱yá, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá. K'e̱ nga ma i̱skan nga jyeé 'nchré, f'iì xi̱ta̱ nei̱í faáxìn jè 'én ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. ]l3Jè xi bítje̱ xojmá, jè ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi síka'bí 'én‑la̱ Nainá. k Kitsò Jesús: ―¿A mì fìya‑nò jè 'én ts'e̱ kjoa̱ xi mangásòn? ¿Kós'ín ska̱ya‑nò ngats'iì kjoa̱ xi i'nga? vje mé‑ne nga mìkiì skoe̱‑ne na̱s'ín skótsejèn, ti̱koa̱á mìkiì ko̱chi̱ya‑la̱ na̱s'ín kji̱'nchré. Nga jñà xi̱ta̱, majìn‑la̱ síkjatjìya kjo̱hítsjeèn‑la̱ koa̱ mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. Jesús tsibéno̱jmí kó tsòya‑ne kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi bítje̱ xojmá (Mateo 13:18‑23; Lucas 8:11‑15) Wi' Kitsò Jesús: ―Jñò, Nainá jye kitsjaà‑nò nga jcha̱a kjoa̱'ma‑la̱ kó s'ín otíxoma Nainá. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, tà 'én ts'e̱ kjoa̱ mangásòn s'e̱no̱jmí yije‑la̱, Ph K'e̱ nga jye tsibìjna ta̱jngoò Jesús, jñà xi̱ta̱ xi chrañà títsa̱jnat'aà‑la̱ ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne, kiskònangui‑la̱ kó tsòya‑ne 'én xi tsibéno̱jmí. 'gG I̱kjoàn kitsò Jesús: ―Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò. Mé‑ne kjoa̱ xi mangásòn kisìkjeén‑ne Jesús (Mateo 13:10‑17; Lucas 8:9‑10) ?fwTa̱nga jñà xojmá xi chixò ñánda nangui ndaà, tsijin, kjò'nga, tsajà‑la̱ toò, ndaà itjo. Kitsjaà katé, jàn‑kaàn skanda jngoò sìndo̱ toò nga jngoò ìjngoò. ,eQNguì k'oa̱ tjín chixò ya̱ i̱jiìn na'yá. K'e̱ nga kjò'nga na'yá, kisìk'en‑ngui xka̱‑la̱ xojmá; k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì tsajà‑la̱ toò. dTa̱nga k'e̱ nga itjokàtji ts'oí nga kjòtsjè ndobá, kixìñó, i̱kjoàn jngoò k'aá kixì, koi‑né nga tsjìn‑la̱ i̱ma̱. (cINguì k'oa̱ tjín chixò ñánda na̱xi̱ choòn nga chiba ni'nde tjín‑la̱. Jñà xojmá koi, ni̱to̱ón isò koi‑né nga mì na̱nga̱ tjín nangui. bwK'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga kiskíjndi̱ xojmá, chixò chiba ya̱ i̱ya ndi̱yá. I̱kjoàn j'iì ni̱se; tsakjèn. Ma―Ndaà ti̱ná'yaà. Jngoò xi̱ta̱ kiì kíjndi̱ xojmá. v`eKjìn ska̱ya kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. K'e̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ kitsò‑la̱: #_ AJesús ìjngoò k'a tsibíts'ia̱ nga tsakóya ya̱ i̱ndiì ndáchikon. Kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi chixoñat'aà‑la̱. Jesús jahas'en jngoò chitso xi kjijnajiìn ndáchikon; i̱kjoàn tsibìjnaya. Ngats'iì xi̱ta̱, ya̱á títsa̱jnat'aà nanguií ya̱ i̱ndiì ndáchikon. ^'#Nga̱ ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, jñà‑né xi 'ndsè, xi tichja, ko̱ xi nea̱‑na̱.!];"I̱kjoàn kiskoòtsejèn‑jiìn‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi títsa̱jnandiì‑la̱. Kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ koi xi nea̱‑na̱, ko̱ xi 'ndsè. a\;!K'e̱é kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―¿Yá‑né xi nea̱‑na̱ ko̱ xi 'ndsè? [1 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnandiì‑la̱, kitsò‑la̱: ―Nea̱‑lè ko̱ jñà 'ndsì, ján ndi̱tsiaán títsa̱jna. Ji̱ xó ótsji‑lè. ZXi komà i̱skan, ijchò 'ndse̱ ko̱ nea̱‑la̱ Jesús. Ján ndi̱tsiaán tsibìtsa̱jna. K'e̱é kinokjoà‑la̱ Jesús. Y7Koií k'oa̱s'ín kitsò‑ne Jesús nga jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kitsò‑né: “Xi̱ta̱ jè, ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱.” Nea̱‑la̱ Jesús ko̱ 'ndse̱ (Mateo 12:46‑50; Lucas 8:19‑21) v~~9}-|{zyxxAw~vvuftQssrYqqbpooonrmmPlkKjiishgff3exdd2c7ba``H_^^]W\N[*Z3YOX}VV2TSQQQkQONSMXLL`KKJ?IH}GG#EDCnBBA@k?>=<K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi i'nga xi te ma‑ne, kòjti‑la̱ koni kitsò Jacobo ko̱ Juan. w (ta̱nga xi 'a̱n tsjaà‑nò nga ya̱ ki̱tsa̱jnat'aà‑ná ya̱ kixi̱‑na̱ ko̱ ngaskón‑na̱ mìtsà 'a̱n oko̱‑na nga tsjaà‑nò. Jñà i̱'nde koi, jñà tjoé‑la̱ xi̱ta̱ xi Nainá títsa̱jnandaà‑la̱ nga tsjá‑la̱. H  'Kitsò jñà xi̱ta̱ koi: ―Ki̱chìkjoa̱á‑na̱je̱n. Kitsò‑la̱ Jesús: ―Jñò, ko̱maá s'io̱o koa̱ ko̱ma‑nò bautizar i̱t'aà ts'e̱ kjo̱'in xi 'a̱n ko̱tojñaà, k O &K'e̱é kitsò Jesús: ―Mìkiì 'yaà mé xi nìjé. ¿A ki̱chìkjoa̱á‑nò nga s'io̱ya jè chi̱tsín ts'e̱ kjo̱'in xi 'a̱n skia̱a, a chíkjoa̱‑nò nga ko̱ma bautizar ts'e̱ kjo̱'in xi 'a̱n tímat'ian? ` 9 %Jacobo ko̱ Juan kitsò: ―K'e̱ nga jeya ki̱jni nga tìhotìxomai, ki̱'nde‑náje̱n nga ya̱ kitsa̱t'aà‑lèje̱n, jngoò kíjnat'aà‑lè kixi̱‑lè koa̱ jngoò kíjnat'aà‑lè ngaskón‑lè. j M $Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne xi mejèn‑nò nga tsjaà‑nò? @ y #Jacobo ko̱ Juan i̱xti‑la̱ Zebedeo ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Maestro, mejèn‑naje̱n nga k'oi̱‑náje̱n jè kjo̱ndaà xi si̱jé‑lèje̱n. f E "nga si̱ìsobà‑na̱, ki̱ìchrájno‑na̱, ko̱jà‑na, i̱kjoàn si̱ìk'en‑na. Ta̱nga k'e̱ ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áyaá‑na. Kjo̱ndaà xi 'in tjín xi kisìjé Jacobo ko̱ Juan (Mateo 20:20‑28) eC !―I̱'ndei̱ ján titsa̱honguiá na̱xa̱ndá Jerusalén; 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á tsobà'ñó‑na xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga koi̱ì'nè‑na kjoa̱biyaà, i̱kjoàn si̱ìnga̱tsja‑na jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío c? Jesús, tsó'ba ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga nchifì ján na̱xa̱ndá Jerusalén. Jñà xi̱ta̱ xi tji̱ngui tà nchimaxkón‑la̱ nga nchifì. K'e̱é kiìchja̱t'aà‑xìn ìjngoò k'a‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne, i̱kjoàn tsibéno̱jmí ìjngoò k'a‑la̱ jè kjoa̱ xi komàt'in. Kitsò‑la̱: A{ Kjìn xi̱ta̱ xi títsa̱jna ítjòn i̱'ndei̱, k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna tji̱ngui. Ko̱ xi títsa̱jna tji̱ngui i̱'ndei̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna ítjòn. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jàn k'a (Mateo 20:17‑19; Lucas 18:31‑34) / i̱ i̱sò'nde, ìsa̱á tsato tjoé ngajo‑la̱ xi ni'ya 'mì, xi 'ndse̱, ndichja, nea̱‑la̱, i̱xti‑la̱ ko̱ nangui‑la̱, na̱s'ín kji̱tji̱nguikeè xi̱ta̱ kondra̱. Ta̱nga jè i̱sò'nde xi sa̱ nchrobá, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. 5 Jesús kitsò: ―O̱kixi̱ xi xan‑nò, ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi kisìkíjna ni'ya‑la̱, 'ndse̱, ndichja, nea̱‑la̱, na̱'èn‑la̱, chjo̱ón‑la̱, i̱xti‑la̱ ko̱ nangui‑la̱ xi kjoa̱ i̱t'aà ts'a̱n ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá (I Kiìchja̱ Pedro, kitsò: ―Na̱'èn, ngaje̱n, jyeé kinìkítsa̱jna yije‑je̱n ngats'iì tsojmì xi tjín‑naje̱n nga tjaàtji̱ngui‑lèje̱n. :m Jesús kiskoò'an, kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ mìkiì ko̱ma‑la̱; ta̱nga Nainá ko̱maá‑la̱; i̱t'aà ts'e̱ Nainá ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, ko̱ma yijeé‑la̱. ;o Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, ìsa̱á ndaà kjòxkón‑la̱. I̱kjoàn kiskònangui‑la̱ xíkjín, kitsò: ―¿Yá‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in? } Ìsa̱á mì 'in ko̱ma‑la̱ jngoò cho̱ camello nga kjoa̱has'en xko̱n nindoò xi tjahaña‑ne nikje, mì k'oa̱á‑ne koni jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'ñó tjín‑la̱ tsojmì nga ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. N Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tà k'oa̱á komà‑la̱. Ta̱nga jè Jesús ìjngoò k'a kitsò‑la̱: ―Jñò xi ki'ndí‑na̱ xan‑nò, 'ñó 'iín ko̱ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi to̱n‑la̱ 'ñót'aà takòn nga kjoa̱has'en‑jiìn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. T~! Jesús kiskoòtsejèn tji̱ngui‑la̱, kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―'Iín jchán ko̱ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ nchi̱ná nga kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. !}; Jè xi̱ta̱ nchi̱ná, tà kjòbaá‑la̱ nga kiì'nchré 'én koi. Tà ba kis'e‑la̱ nga kiì, koi xó nga 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱. )|K Jesús tsja komà‑la̱, kiskoò'an, i̱kjoàn kitsò‑la̱: ―Ìjngoò kjoa̱ chija‑lè. T'in, tatìjni yije tsojmì xi tjín‑lè. I̱kjoàn ti̱ka'bí‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ mé‑ne nga s'e̱‑lè kjoa̱ machikon‑t'in ján ngajmiì. I̱kjoàn nchrobátji̱ngui‑ná. {{ Jè xi̱ta̱ nchi̱ná kitsò: ―Maestro, ngats'iì kjo̱tíxoma koi, jyeé kisìkitasoàn kó nga sa̱ chítia. z} Jyeé tíjiìn‑lè kó tsò kjo̱tíxoma: “Kì xi̱ta̱ nìk'in; kì kjoa̱ chijngui 'nì; kì chijé 'nì; kì 'én ndiso nokjoì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; kì chona̱cha̱n‑jèn; cha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè.” y Jesús kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne nga xi̱ta̱ ndaà 'mì‑ná? Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ndaà, ta̱ jngoò jè Nainá xi ndaà. x) K'e̱ nga tífì ìjngoò k'a‑ne Jesús, tsangachikon jngoò xi̱ta̱ xi ijchò tji̱ngui‑la̱. Tsasìxkó'nchit'aà‑la̱; i̱kjoàn kiskònangui‑la̱; kitsò‑la̱: ―Ji̱ Maestro ndaà, ¿mé xi s'iaàn nga s'e̱‑na kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne? iwK Jesús tsa'nga jñà ndí i̱xti; tsohósòn‑la̱ tsja; i̱kjoàn kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in jñà i̱xti. Xi̱ta̱ xi 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱ (Mateo 19:16‑30; Lucas 18:18‑30) fvE K'oa̱á xan‑nò xi nguì o̱kixi̱, jñà xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ koni jngoò ndí i̱xti nga skoé kjo̱ndaà‑la̱ Nainá nga jè ko̱tìxoma‑la̱, mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. u- K'e̱ nga kijtseè Jesús, kòjti‑la̱, kitsò‑la̱: ―Tjiì'nde‑là ndí i̱xti kàtjanchrobákon‑na. Kì binchahikon‑là. Jñà xi k'oa̱á s'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ koni ts'e̱ ndí i̱xti, jñà xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà nga Nainá tíhotíxoma‑la̱. xti Jngoò k'a jñà xi̱ta̱ j'iìko̱‑la̱ ndí i̱xti jè Jesús nga mejèn‑la̱ si̱ìchikon‑t'in; ko̱òt'aà‑la̱ tsja. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús mìkiì kitsjaà'nde‑la̱. Tsohótiko̱‑né. s Tsà jè chjo̱ón tsjín x'i̱n‑la̱ i̱kjoàn bixan‑ko̱ ìjngoò xi kj'ei̱í x'i̱n, ti̱koa̱á kjoa̱ chijngui tís'ín i̱t'aà ts'e̱ x'i̱n‑la̱. K'e̱ nga jè Jesús kisìchikon‑t'in ndí i̱xti (Mateo 19:13‑15; Lucas 18:15‑17) ?rw Jesús kitsò‑la̱: ―Jè xi̱ta̱ xi tsjín chjo̱ón‑la̱, i̱kjoàn bixan‑ko̱ ìjngoò xi kj'ei̱í chjo̱ón, kjoa̱ chijngui tís'ín i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón‑la̱. q/ K'e̱ nga ijchò‑ne ni'ya‑la̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui ìjngoò k'a‑la̱ ti̱koi‑ne kjoa̱ koi. xpi K'oi̱í kjoa̱‑la̱ nga mì yá xi̱ta̱ tjí'nde‑la̱ nga si̱ìtsjiìn xíkjín xi Nainá kisìjngoò. eoC Ta jngoò xi̱ta̱ ko̱ma‑ne ingajò. Mìtsà ti̱ jò ma‑ne, ta̱ jngoò ko̱ma‑ne. znm K'oa̱á ma‑ne nga jè x'i̱n si̱ìkíjna na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ nga kíjnako̱ chjo̱ón‑la̱. am; Ta̱nga k'e̱ nga sa̱ kisindaà i̱sò'nde, Nainá tsibíndaà x'i̱n ko̱ chjo̱ón. {lo Jesús kitsò‑la̱: ―Moisés, koi k'oa̱ kitsò‑nò, jñò, 'ñó tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò. k} Kitsò xi̱ta̱ koi: ―Moisés kitsjaà'nde‑né nga ma si̱ndaà xo̱jo̱n nga ko̱ma tsjín xíkjín xi̱ta̱. Sj Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: ―¿Kós'ín tsakóya‑nò Moisés? Pi Ijchò kinchat'aà chrañà i'nga‑la̱ xi̱ta̱ fariseo. Nga mejèn‑la̱ skóna̱cha̱n‑la̱, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A tjí'nde‑la̱ xi x'i̱n nga tsjín chjo̱ón‑la̱? h  Jesús itjojiìn ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum, kiì ján i̱'nde Judea, ijchò ján nangui i̱jto̱n xa̱jngá nandá Jordán. Ya̱á kòkjìn ìjngoò k'a xi̱ta̱; koa̱ jè tsibíts'ia̱ ìjngoò k'a nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ koni s'ín kjit'aà. Wg' 2Jè na̱xa̱, ndaà‑né; ta̱nga tsà mì ti̱ kiì jnchra‑ne, ¿kós'ín si̱ko̱‑là nga ko̱jnchra ìjngoò k'a? Kàtasijiìn na̱xa̱ ini̱ma̱‑nò koa̱ 'nchán titsa̱jnako̱ xinguio̱o.f 1’Ngats'iì xi̱ta̱ sa̱ ni'ín ko̱tsjeè‑ne, koa̱ jñà kjo̱tjò xi tsjá xi̱ta̱, na̱xa̱á ko̱jnchra‑ne. se_ 0ya̱ ñánda mìkiì biyaà chi̱'ndo xi kine‑ná ko̱ ya̱ ñánda mìkiì bits'o ni'ín nga tìtiá. hdI /Tsà jñà xkoòn ótsji jé‑nò, ti̱nachrjeè. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà jngoò ma xkoòn nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò ñánda tíhotíxoma Nainá mì k'oa̱á‑ne tsà jò ma xkoòn koa̱ ján konguió i̱jiìn ni'ín sc_ .ya̱ ñánda mìkiì biyaà chi̱'ndo xi kine‑ná ko̱ ya̱ ñánda mìkiì bits'o ni'ín nga tìtiá. ab; -Tsà jñà ndso̱koò ótsji jé‑nò, ti̱chátjòn. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà xkoán titsjoò nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò kjoa̱binachon mì k'oa̱‑ne tsà jò ma ndso̱koò koa̱ ján konguió i̱jiìn ni'ín, sa_ ,ya̱ ñánda mìkiì biyaà chi̱'ndo xi kine‑ná ko̱ ya̱ ñánda mìkiì bits'o ni'ín nga tìtiá. p`Y +Tsà jè ndsa̱a ótsji jé‑nò, ti̱chátjòn. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà xkoán titsjoò nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò kjoa̱binachon mì k'oa̱‑ne tsà jò ma ndsa̱a koa̱ ján konguió i̱jiìn ni'ín ñánda mìkiì bits'o, r_] *’Ni̱ta̱ yá‑ne xi jé ski̱nìjiìn jngoò ndí xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, ìsa̱á‑la ndaà ko̱ma tsà si̱ngui'ñó jngoò nda̱jo̱ natsí ís'iìn, i̱kjoàn si̱katje̱ngui ndáchikon. .^U )Ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'a̱n tsjá jngoò chi̱tsín‑nò nandá, koií kjoa̱‑la̱ nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo 'mì‑nò, o̱kixi̱í xi xan‑nò, jñà xi̱ta̱ koi, tjoé‑la̱ chjí‑la̱. Xi̱ta̱ xi bít'in‑ná nga binchaàtsjiaá jé (Mateo 18:6‑9; Lucas 17:1‑2) H]  (Jè xi mìtsà kondra̱ tsa̱ján, i̱t'aà tsa̱ján tíjna. $\A 'Jesús kitsò: ―Kì k'oa̱á nìko̱o. Ni̱yá‑jèn xi i̱t'aà ts'a̱n s'i̱in jngoò kjo̱xkón xi ndaà tjín xi ti̱jè ki̱chja̱jno‑ná. t[a &Kiìchja̱ Juan, kitsò: ―Maestro, jngoò xi̱ta̱ ki'ya‑je̱n xi i̱t'aà tsi̱ji ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Ta̱nga mìtsà xi̱ta̱ tsa̱ján; mìkiì kits'iì'nde‑la̱je̱n. =Zs %―Ni̱ta̱ yá‑ne xi i̱t'aà ts'a̱n skoétjò jngoò ndí ti koni jè, 'a̱án xi skoétjò‑na; ko̱ jè xi skoétjò‑na mìtsà tà 'a̱n skoétjò‑na, ti̱koa̱á jè skoétjò xi kisìkasén‑na̱. Yá xi kondra̱‑la̱ Cristo ko̱ yá xi xi̱ta̱ ts'e̱ (Lucas 9:49‑50; Mateo 10:42) gYG $Jesús kiskoé jngoò ndí ti. Tsasíjna 'nchòhosen. Tsa'nga. I̱kjoàn kitsò‑la̱: X #Jesús tsibìjna; i̱kjoàn kiìchja̱‑la̱ nga tejò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Tsà yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ nga kíjna ítjòn, ta saà jè kjoe̱het'aà‑ne, chi̱'nda‑la̱ kàtama ngats'iì xi̱ta̱ xi i'nga. 2W] "Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tà jyò tsibìtsa̱jna, koi‑né, k'e̱ nga nchinchrobá ya̱ ndi̱yá, tsajoóya‑ne yá xi̱ta̱ xíkjín xi kíjna ítjòn. V{ !K'e̱ nga ijchò ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum, k'e̱ nga jye títsa̱jna i̱ya ni'ya, Jesús kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi koa̱ ta ndaà chibàya‑nò k'e̱ nga tìtsa̱nchrobáya ndi̱yá? mUS Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ 'én xi kitsò‑la̱. Tà kitsakjòn‑né, mìkiì kiskònangui‑la̱. Yá xi̱ta̱ xíkjín xi kíjna ítjòn (Mateo 18:1‑5; Lucas 9:46‑48) -TS Jesús k'oa̱á s'ín tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: ―'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ ya̱á tso̱ba̱'ñó‑na jñà xi̱ta̱; i̱kjoàn si̱ìk'en‑na. Ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein nga ki̱yá, kjoa̱áya‑na. S K'e̱ nga kiì‑ne ya̱ i̱'nde jè, jahatojiìn nangui Galilea. Ta̱nga Jesús majìn‑la̱ nga xi̱ta̱ skoe̱; R- Kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi o̱kjoàn, k'e̱é bitjokàjiìn nga nokjoàt'aà‑là Nainá ko̱ nga bijnachjaán. K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jò k'a (Mateo 17:22‑23; Lucas 9:43‑45) fQE K'e̱ nga jahas'en ni'ya Jesús, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kiskònangui‑la̱ nga ta̱jngoò, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ngaje̱n mìkiì kòbitjojiìn‑na̱je̱n jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í? iPK Ta̱nga jè Jesús kitsobà'ñó tsja; kiskímiì'nga; i̱kjoàn tsasíjna kixi̱ jè ti. pOY Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kiskindàyaxá; i̱kjoàn ìjngoò k'a k'en xín ti. I̱kjoàn itjojiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱. Kisìkájna jè ti koni tsà jye k'en, jñà xi̱ta̱ xi nchikotsejèn, kitsò: ―Jyeé k'en. WN' Jesús k'e̱ nga kijtseè nga tíma kjìn xi̱ta̱, tsohótiko̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í; kitsò‑la̱: ―Ngaji̱, ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi mìkiì ma‑lè nokjoì ko̱ mìkiì na'yì, 'a̱n, k'oa̱á xan‑lè, titjo̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ ti jè; kì ti ya̱á bitjaàs'en‑jiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱. (MI Ni̱to̱ón 'ñó kiìchja̱ jè na̱'èn‑la̱ ti. Kitsò: ―Mokjeiín‑na̱, ti̱chját'aà‑ìsa̱‑ná nga nguì ìsa̱ ndaà ko̱kjeiín‑na. L Jesús kitsò‑la̱: ―¿Kó si tsà ko̱ma‑lè? Ma yije‑né ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne jè xi mokjeiín‑la̱. |Kq Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kò kjìn jchán k'a síkatje̱n‑jiìn ni'ín ko̱ síkatje̱n‑jiìn nandá nga mejèn‑la̱ sík'en. Tsà ko̱ma‑lè mé xi si̱koi̱i, jcha̱hi̱ma̱takòn‑náje̱n ko̱ ti̱chját'aà‑náje̱n. 8Ji Jesús kiskònangui‑la̱ na̱'èn‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A kjòtseé o̱ma‑la̱ ti‑lè? Jè na̱'èn‑la̱ kitsò: ―Ti̱k'e̱‑ne nga sa̱ ndí ti jtobá kji. `I9 K'e̱é kiìko̱ jè ti ya̱ nguixko̱n Jesús; jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, k'e̱ nga kijtseè Jesús, ìjngoò k'a k'en xín ti. K'e̱ nga kiskaàt'aà nangui tsangáyà'nde koa̱ itjo ndáxó tso'ba. hHI Kiìchja̱ Jesús, kitsò: ―Jñò, xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. ¿Skanda mé na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò? ¿Mé na̱chrjein ska̱‑na kjoa̱‑nò? Nchrohóko̱‑ná jè ti i̱jndé. AG{ Ni̱to̱n ñánda tíjna k'e̱ nga tsobà'ñó, majndoòt'aà nangui ko̱ ochrje ndáxó tso'ba, síjts'iìn ni̱'ño̱, i̱kjoàn si̱jna tsjò. Koi tìsìjé‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè nga kàtachrjekàjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ta̱nga mìkiì bitjokàjiìn‑la̱. NF K'e̱é kiìchja̱ jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ tíjnajiìn. Kitsò: ―Maestro, jè ki'ndí‑na̱ kòf'iìko̱‑lè. Ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; mìkiì ma chja̱. _E7 Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi ko̱ ta ndaà chibàya‑nò? D Jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kijtseè nga ijchò Jesús, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱. Kiì yije kóho̱tjín nga kisìhixat'aà. C) Jesús k'e̱ nga ijchò‑ne ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi i'nga, kijtseè nga kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna. Ya̱á títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, 'ñó nchijoóya‑ne. nBU Ta̱nga 'a̱n, k'oa̱á xán‑nò, jè Elías jyeé j'iì. Jñà xi̱ta̱ k'oa̱á s'ín kisìko̱ koni s'ín mejèn‑la̱. Ta̱nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga k'oa̱á s'ín ko̱mat'in. K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne ti xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ (Mateo 17:14‑21; Lucas 9:37‑43) #A? Jesús kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱ né. Jè kjoi̱í ítjòn Elías, jè koi̱ìndaàjiìn yije kjoa̱. ¿Koa̱ mé‑ne ko̱tsò‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tseé kjo̱'in siìkjiaán, toòn skoe̱‑na xi̱ta̱? 9@k Kiskònangui‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga jè Elías kjoi̱í ítjòn? ?+ Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tsibí'ma jè kjoa̱ jè, sakoa̱á tsajoóya‑ne kó tsò‑ne xi tsò‑la̱ kjoa̱áya‑la̱. E> K'e̱ nga inchrobàjen‑t'aà‑ne nindoò, Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là jè kjoa̱ xi kà'yaà; skanda k'e̱é tèno̱jmí‑là k'e̱ nga kjoa̱áya‑na i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. v=e Ti̱k'e̱‑ne kiskoòtsejèn xi̱ta̱ koi. Mì ti̱ yá tjín‑ne. Tà jè ta̱jngoò Jesús síjna. T<! K'e̱é j'iì jngoò 'nguién‑la̱ ifi xi tsibí'ma xi̱ta̱ koi; ya̱á i̱jiìn ifi kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi kitsò: ―Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na̱ xi 'ñó matsjake̱. Jè ti̱ná'ya‑là. };s Jè Pedro tà k'oa̱á kitsò. Mì ti̱ kì beè‑ne kó s'ín kiìchja̱ nga 'ñó kitsakjòn xi̱ta̱ koi. E: Jè Pedro kitsò‑la̱ Jesús: ―Maestro, ndaà tjín nga i̱ titsa̱jnaá. Jàn ni'ya xkójndà kíndaà‑je̱n. Jngoò tsi̱ji, jngoò ts'e̱ Moisés, jè xi ìjngoò ts'e̱ Elías. V9% Ti̱koa̱á kijtseè jè Elías ko̱ Moisés nga nchijoókjoò ko̱ Jesús. 8/ Jè nikje‑la̱ 'ñó kjòchroba, tsí ote ni'ín né. Tsjìn xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde xi ma‑la̱ ts'iìn nikje koni s'ín kjòchroba. w7g Nga komà joòn na̱chrjein, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò xi 'nga kji; tà jñà kiìko̱ Pedro, Jacobo ko̱ Juan. K'e̱ nga ijchò i̱'nde jè, Jesús, jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱ nga nguixko̱n jñà xi̱ta̱ koi. ?6 y Jesús kitsò‑ìsa̱: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ i̱jndé xi mìkiì ki̱yá skanda k'e̱ nga skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá nga kjoi̱íko̱ nga'ñó‑la̱. K'e̱ nga jè Jesús jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱ kóho̱kji yijo‑la̱ (Mateo 17:1‑13; Lucas 9:28‑36) i5K&Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi ko̱sobà‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én‑na̱ ya̱ nguixko̱n xi̱ta̱ jé xi tjín, ti̱koa̱á 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ko̱sobà‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ k'e̱ nga kjoi̱ikoa̱a ìjngoò k'a kjoa̱jeya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ àkja̱le̱ tsjeè‑la̱ Nainá.e4C%¿A ko̱ma koi̱ìchjí kjoa̱biyaà jngoò xi̱ta̱ xi majìn‑la̱ nga ki̱yá? Majìn. z3m$¿Mé xi si̱ìkijne xi̱ta̱ na̱s'ín tjoé yije‑la̱ i̱sò'nde tsà si̱ìchja ini̱ma̱‑la̱? Ni̱mé. e2C#Nga ni̱ta̱ yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ ko̱chrjetjì yijo‑la̱ nga ni̱mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi tíjnandaà nga tsjá yijo‑la̱ xi kjoa̱ ts'a̱n ko̱ kjoa̱ ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá, jè‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in nga i̱t'aà ts'a̱n ndaà kíjna. p1Y"Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi tji̱ngui‑la̱. Kitsò‑la̱: ―Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga xi̱ta̱ ts'a̱n ko̱ma, kàtatsjeiìn‑takòn mé xi mejèn‑la̱ yijo‑la̱; koni jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen krò‑la̱, kàtìjnandaà nga si̱ìkjeiín kjo̱'in xi kjoa̱ ts'a̱n; ndaà kàtjìt'aà‑na. i0K!Ta̱nga Jesús, kisìkáfaya, kiskoòtsejèn‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, tsohótiko̱ Pedro. Kitsò‑la̱: ―Ti̱si̱t'aàxìn‑ná ji̱ xi̱ta̱ nei̱í. Nga ji̱, mìtsà k'oa̱s'ín nìkítsjiìn koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá. Ngaji̱ tà k'oa̱s'ín nìkítsjiìn koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱. /# Jesús nguì ndaà tsibéno̱jmí kjoa̱ xi komàt'in. Jé Pedro kiìchja̱t'aàxìn‑la̱ Jesús nga mìkiì ndaà tjín koni tsò. ..UTsibíts'ia̱ Jesús nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tse kjo̱'in siìkjiaán; ko̱chrjengui‑na jñà xi̱ta̱ jchínga, ko̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Si̱ìk'eén‑na ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑na. N-Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là xi i̱t'aà ts'a̱n. K'e̱ nga jè Jesús tsibéno̱jmíya kjoa̱ biyaà‑la̱ (Mateo 16:21‑28; Lucas 9:22‑27) `,9Jesús kiskònangui‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱; kitsò‑la̱: ―¿Jñò kó bixón? ¿Yá‑ná 'a̱n? Kiìchja̱ Pedro, kitsò: ―Ji̱‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑lè Nainá]. s+_Kitsò jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Tjín xi tsò: “Jé Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱.” Tjín xi tsò: “Jé Elías.” Ti̱koa̱á tjín xi tsò: “Jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá.” *9Itjo Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kiì ya̱ na̱xa̱ndá jtobá xi chja̱‑ne Cesarea ts'e̱ Filipo. K'e̱ nga tjímaya ndi̱yá, Jesús kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Kó tsò jñà xi̱ta̱? ¿Yá‑ná 'a̱n? )Jesús kisìkasén‑ne ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ jè, kitsò‑la̱: ―Kì ya̱ bitjaàs'en‑jiìn na̱xa̱ndá, kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑la̱. K'e̱ nga jè Pedro tsibéno̱jmíya nga Jesús, jé xi Cristo (Mateo 16:13‑20; Lucas 9:18‑21) ((IJesús, ìjngoò k'a tsohót'aà‑la̱ tsja jñà xko̱n. Kitsò‑la̱ nga ndaà kàtakotsejèn, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. Ndaà kijtseè yije‑ne. '3Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kiskoòtsejèn, kitsò: ―Jye be xi̱ta̱ ta̱nga k'oa̱á ma‑na̱ ta koni kjoàn yá kjoàn nga tjíma. c&?Jesús kitsobà'ñó tsja jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. I̱kjoàn tsachrjekàjiìn na̱xa̱ndá, tsibíchrángui xko̱n, i̱kjoàn tsohósòn‑la̱ tsja. K'e̱é kiskònangui‑la̱ a tsejèn chiba‑la̱. 9%kJesús ijchò ján na̱xa̱ndá Betsaida; ya̱ ijchòko̱ jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. Tsibítsi'ba‑la̱ nga kàtát'aà‑la̱ tsja jñà xko̱n. $1K'e̱é kitsò‑la̱: ―¿A tà kó kj'eè machi̱ya‑nò? K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ i#K―K'e̱ nga kisìka'biá jñà i̱nchra̱jín xi itoò ma‑ne, koa̱ ñijòn jmiì xi̱ta̱ tsakjèn, ¿kó tjín ni̱si̱yá tsiningui‑ne xi tsibíxkó‑ìsa̱? Kitsò jñà xi̱ta̱: ―Itoò ni̱si̱yá komà. R"k'e̱ kisìka'biá i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne koa̱ 'òn jmiì xi̱ta̱ tsakjèn? ¿Kó tjín ni̱si̱yá tsiningui‑ne xi tsibíxkó‑ìsa̱? Kitsò jñà xi̱ta̱: ―Tejò ni̱si̱yá komà. ! Tjín xkoòn, ¿mé‑ne mìkiì tsejèn‑nò? Tjín líká‑nò, ¿mé‑ne mìkiì na'yà‑nò? ¿A mì bítsjeèn‑nò w gJesús kisijiìn‑la̱ koni s'ín nchijoó, k'e̱é kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱bixón‑nò nga tsjìn‑nò i̱nchra̱jín? ¿A kj'eè fìya‑nò? ¿A mì machi̱ya‑nò? ¿A tsí 'ñó tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò? 9Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsohóko̱ xíkjín, kitsò‑la̱: ―Koií k'oa̱ tsò‑ná nga mìkiì kich'á i̱nchra̱jín. 5Jesús kitsò‑la̱: ―Chítsejèn‑là koa̱ ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ na̱'yo̱ san‑la̱ xi̱ta̱ fariseo ko̱ ts'e̱ Herodes. 7gJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'e̱ nga kiì, kijchàajiìn‑la̱ mìkiì ts'a i̱nchra̱jín. Tà jngoò ma i̱nchra̱jín xi kjinaya‑la̱ chitso. 0Y Ya̱á kisìkítsa̱jna xi̱ta̱ koi; jahas'en ìjngoò k'a‑ne chitso; kiì ján xijngoaà ndáchikon. Na̱'yo̱ san‑la̱ xi̱ta̱ fariseo (Mateo 16:5‑12) 4a Jesús 'ñó jaátse‑la̱, kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ koi, ¿mé‑ne seña xi jeya tjín síjé‑ne? Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò, ni̱jngoò seña jcha̱a. mS Ijchò xi̱ta̱ fariseo, tsibíts'ia̱ nga tsajoókjoò‑ko̱ Jesús. Kisìjé jngoò‑la̱ seña xi jeya tjín xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne nga mejèn‑la̱ skoe̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá kisìkasén. _7 i̱kjoàn jahas'en chitso ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Ya̱á kiì i̱'nde ñánda 'mì Dalmanuta. K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo jngoò seña kisìjé xi jeya tjín (Mateo 16:1‑4; Lucas 12:54‑56) }s Jñà xi̱ta̱ xi tsakjèn, kjo̱meè ñijòn jmiì ma‑ne. Jesús, i̱kjoàn kisìhixat'aà‑ne jñà xi̱ta̱; 1[Tsakjèn yije xi̱ta̱ kóho̱tjín skanda kó nga kjòskiì; k'e̱ nga tsibíxkó‑ne jñà xi kjòxkoa̱ya nga tsiningui‑ne, nguì itoò ni̱si̱yá ko̱ma. 7Ti̱koa̱á tíyijò chiba‑la̱ ti̱n jtobá. Jesús kisìchikon‑t'in; i̱kjoàn kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ti̱ka'bió. NK'e̱é kitsò Jesús: ―Koa̱tìn‑la̱ kàtìtsa̱jnat'aà nangui jñà xi̱ta̱. Jesús kiskoé i̱nchra̱jín xi itoò ma‑ne; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá i̱kjoàn kisìxkoa̱ya; k'e̱é kjònga̱tsja jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mé‑ne nga kisìka'bí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne. /WJesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Kó tjín ma i̱nchra̱jín xi tíyijò‑nò? Kitsò jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Itoò ma‑ne. )Kitsò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús: ―¿Kós'ín si̱kjèn xi̱ta̱ koi jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda ni̱mé tjín? }Tsà tà ko̱s'ín siìkasén chjan‑na ni'ya‑la̱ ya̱á ko̱hindaàya ndi̱yá nga tjín xi kjiìn inchrobà‑ne. "=―Jñà xi̱ta̱ koi, mahi̱ma̱keè‑ná. Jyeé kò jàn na̱chrjein tjín‑la̱ nga títsa̱jnako̱‑na koa̱ ni̱mé tjín tsojmì xi kine. 2 _Ìjngoò na̱chrjein nga kjìn jchán xi̱ta̱ kjòxkóya koa̱ tsjìn tsojmì xi kine, Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 3%Jñà xi̱ta̱ xi kiì'nchré, ta kjo̱xkón‑la̱, kitsò: ―Ndaà s'ín yije. Síndaà‑ne xi̱ta̱ xi jtayaà ko̱ xi mìkiì ma chja̱.oW$Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là. Ta̱nga k'e̱ nga 'ñó tsibít'in‑la̱ Jesús nga mì yá xi̱ta̱ ke̱èno̱jmí‑la̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱ ìsa̱á ndaà kiskinìsòn 'én. p Y#Ni̱to̱ón kitáx'a̱‑ne líká‑la̱ xi̱ta̱ jè, ti̱koa̱á ndaà komà kiìchja̱‑ne. y"Jesús kiskoòtsejèn ngajmiì; i̱kjoàn jaátse‑la̱, kitsò: ―¡Efata! ―tsò‑ne 'én jè: ¡Kàtatáx'a̱! ) K!Jesús, i̱t'aà xìn kiìko̱ ñánda tsjìn xi̱ta̱, k'e̱é jahas'en jnótsja ya̱ líká‑la̱, ko̱ ndána̱chrá‑la̱ kisìkaàjno ni̱je̱n‑la̱.   Ya̱á ijchòko̱ jngoò xi̱ta̱ xi jtayaà ko̱ skí'i̱n, tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga ko̱òt'aà‑la̱ tsja jè xi̱ta̱ jè. 3 _Jesús kiì‑ne ya̱ i̱'nde ts'e̱ Tiro; jahatojiìn i̱'nde Sidón, ti̱koa̱ jahatojiìn nangui xi 'mì Decápolis, ijchò‑ne ya̱ ndáchikon ts'e̱ Galilea. K'e̱ nga ijchò‑ne ni'ya‑la̱, jè chjo̱ón, jè tsòti‑la̱, ya̱á kijnasòn na̱chan; ta̱nga jye itjokàjiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ jtayaà ko̱ xi skí'i̱n )KK'e̱é kitsò Jesús: ―Ndaà kinokjoì. T'in‑ne ni'ya‑lè. Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, jye itjokàjiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱ tsòti‑lè. "=Jè chjo̱ón kitsò: ―Ndaà tjín Na̱'èn; ta̱nga jñà ndí nañá kineé xi̱‑la̱ tsojmì xi bixòngui ími̱xa̱ xi síkatsjoò i̱xti. A{Jesús kitsò‑la̱: ―Tjiì'nde‑la̱ jñà kàtakjèn ítjòn xi i̱xti ma. Mìkiì ndaà tjín tsà chjaà'an‑la̱ ni̱ño̱ jñà i̱xti, i̱kjoàn k'oi̱‑lá ndí nañá. ?wtsibítsi'ba‑la̱ nga ko̱chrjekàjiìn jè ini̱ma̱ ch'o xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ tsòti. Jè chjo̱ón, ya̱á i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Sirofenicia; 'én griego chja̱. 9kNi̱to̱ón kiì'nchré jngoò chjo̱ón xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ tsòti‑la̱. Kiì ñánda tíjna Jesús nga tsasìxkó'nchit'aà‑la̱; ?wKiì Jesús ján na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón. K'e̱ nga ijchò ya̱, jahas'en jngoò ni'ya; mejèn‑la̱ nga mì yá xi̱ta̱ xi skoe̱, ta̱nga mìkiì komà tsibìjna'ma. `9Ngats'iì kjoa̱ koi xi ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ bitjokàjiìn‑ne, koií xi síkits'ón xi̱ta̱. Mé xi komàt'in chjo̱ón xi xìn nangui‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús (Mateo 15:21‑28) 7gko̱ kjoa̱ chijé, ko̱ kjoa̱ tse mejèn, ko̱ kjoa̱ ts'e̱n, ko̱ kjoa̱ kona̱cha̱n, ko̱ kjoa̱ ts'e̱ xi otonè‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ yijo‑ná, ko̱ kjoa̱xìtakòn, ko̱ kjoa̱ 'on takòn, ko̱ kjoa̱ 'nga ikon, ko̱ kjoa̱ 'én ndiso, ko̱ kjoa̱ tòndo̱ xi mìtsà ítjòn nìkítsjeèn. RKoi‑né nga ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ nchrobájiìn, jñà kjo̱hítsjeèn xi ch'o tsò, koni jè kjoa̱ chijngui ts'e̱ xi̱ta̱ xi jye chixàn ko̱ xi kj'eè bixan jèn, ko̱ xi xi̱ta̱ sík'en, t~aKitsò‑ìsa Jesús: ―Jè kjo̱hítsjeèn xi bitjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, jè xi síkits'ón. } nga mìtsà ini̱ma̱‑la̱ fahas'en‑jiìn? Ya̱á fahas'en i̱ndso̱'ba̱, i̱kjoàn bitjo‑ne k'e̱ nga fì kítsa̱jna ján baño. Jesús kitsòyaá‑ne: Ngats'iì tsojmì xi ma chine, tsjeè‑né; mìkiì síkits'ón ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. ?|wKitsò Jesús: ―¿Jñò, a ti̱koa̱á mìkiì machi̱ya‑nò kó tsòya‑ne? ¿A mì fìya‑nò ngats'iì tsojmì xi fahas'en‑jiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ mìkiì síkits'ón O{Jesús itjokàjiìn‑la̱ xi̱ta̱; kiì, jahas'en jngoò ni'ya; i̱kjoàn jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kiskònangui‑la̱ kó tsòya‑ne jè kjoa̱ mangásòn xi tsibéno̱jmí. .zW¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò! ~Z|{zyyJxwvuttssrLqpplnn|mlk&ji{gg*feemd?cba``3_k^]\\ ZMYwXXVWVUUTSSQQJO|NNLLRK2JIIeHHG[FVE}DHCxBB:Ao@>>=6;:P986655>4C3n21j0|//\.-,+?*)('&%%~% $#"! v.pN*JHV tAf` "'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'oa̱á s'ín ko̱mat'ian koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. ¡Ta̱nga i̱ma̱ xó‑ne jè xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja‑na! Ìsa̱á‑là ndaà komà tsà mìkiì kits'iìn xi̱ta̱ jè. 6!eJesús kitsò: ―Jngoò xi ki̱tjokàjiìn ts'e̱ xi̱ta̱‑na̱ xi tejò ma‑ne jè xi ti̱jè‑ne chro̱ba̱ ts'a̱n tísíka'nchi̱‑ne i̱nchra̱jín‑la̱. / WJñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ta kjòba‑la̱ k'e̱ nga o̱kitsò. K'e̱é jngó jngó kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A 'a̱n‑ná? }K'e̱ nga títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ nga nchikjèn, Jesús kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, i̱í tíjnajiìn jngoò‑nò xi si̱ìnga̱tsja‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑na̱, jngoò xi 'a̱n tíkjèn‑ko̱‑na. \1K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús, ijchòko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne. \1Kiì jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján i̱jiìn na̱xa̱ndá. K'oa̱á s'ín kisakò‑la̱ koni s'ín kitsò‑la̱ Jesús, ya̱á tsibíndaà tsojmì xi ko̱kje̱n kjoa̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱. )Ya̱á ko̱kò jngoò‑nò cuarto xi je kji xi tíjna i̱sò'nga ni'ya. Jyeé tjíndaà tsojmì xi ko̱chjeén. Ya̱ tìndaà xi ki̱chiaá. MYa̱ ñánda kjoa̱has'en, koa̱tìn‑là nei‑la̱ ni'ya: “K'oa̱á tsò Maestro: ¿Ñánda tíjna jè cuarto ñánda kókje̱n‑koa̱a xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑na jè s'eí Paxko̱?” hI Jesús kisìkasén jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján Jerusalén, kitsò‑la̱: ―Tanguió ján i̱jiìn na̱xa̱ndá, ya̱á ska̱jñoò jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen jngoò nisa nandá; tanguítji̱ngui‑là. r] Jè na̱chrjein ts'e̱ s'eí xi mats'ia̱ ítjòn‑ne k'e̱ nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san jñà xi̱ta̱ judío, k'e̱ nga sík'en orrè xi ts'e̱ s'eí Paxko̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui‑la̱; kitsò‑la̱: ―¿Ñánda mejèn‑lè onguíkindaà‑je̱n xi ki̱chiaá ts'e̱ s'eí Paxko̱?  Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, k'e̱ nga kiì'nchré, kjòtsja‑la̱, kitsjaà‑la̱ tso'ba nga to̱n tsjá‑la̱. Jè Judas tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìnga̱tsja Jesús. K'e̱ nga jè Jesús tsakjèn ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ jè s'eí Paxko̱ (Mateo 26:17‑29; Lucas 22:7‑23; Juan 13:21‑30; 1 Corintios 11:23‑26) >u Jè Judas Iscariote xi ya̱ itjojiìn‑ne ts'e̱ xi̱ta̱ xi tejò ma‑ne xi tsajmeiìko̱ Jesús, kiìkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì nga si̱ìnga̱tsja Jesús. F O̱kixi̱í xi xan‑nò, ni̱ta̱ ñánda‑ne nga tíjtsa i̱sò'nde nga ko̱bísòn 'én ndaà‑la̱ Nainá, ti̱koa̱á ko̱bísòn‑né koni s'ín kasìko̱‑na mé‑ne nga si̱ìkítsjeèn‑ne xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón jè. K'e̱ nga jè Judas tsatíjna Jesús (Mateo 26:14‑16; Lucas 22:3‑6) )Jè chjo̱ón jè, k'oa̱á s'ín kàs'ín koni kji ma xi kàs'ín. Kàsíkaàjno ítjòn xkiì jne̱ yijo‑na̱ xi ts'e̱ nga si̱ìjñaà. ,QJñà xi̱ta̱ i̱ma̱ kítsa̱jnako̱ kjit'aà‑nò, ko̱ maá si̱chját'aà‑là k'e̱ nga mejèn‑nò. Ta̱nga 'a̱n, mì i̱ tìjna̱ko̱ kjit'aà‑nò. Ta̱nga kitsò Jesús: ―Kì k'oa̱á 'mì‑là. ¿Mé‑ne nìjti‑là? Koni s'ín kàs'ín‑ko̱‑na, ndaà kàs'ín. MTsà kàsatíjna, tsatoó‑la̱ jàn sìndo̱ to̱n denario chjí‑la̱ koa̱ jè to̱n‑la̱ ko̱ma ko̱chját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱. Kiìchja̱jno‑la̱ jè chjo̱ón xi o̱kis'iìn. Tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, kòjti‑la̱, kitsò‑la̱ xíkjín: ―¿Mé‑ne kasíkits'ón‑ne jè xkiì jne̱? 3Jesús, k'e̱ nga tíjna ján na̱xa̱ndá Betania, ya̱ ni'ya‑la̱ Simón, jngoò xi̱ta̱ xi tsindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ nga sa̱ ítjòn, k'e̱ nga tíjnat'aà ími̱xa̱, ijchò jngoò chjo̱ón xi 'ya jngoò nda̱jo̱ chi̱tsín xi tjíya‑la̱ xkiì jne̱ ts'e̱ nardo, xi 'ñó chjí‑la̱. Kiskíx'a̱ nda̱jo̱ chi̱tsín, i̱kjoàn tsibíxteèn‑jno sko̱ Jesús jè xkiì jne̱. a;Tjín i'nga xi̱ta̱ xi kitsò: ―Mì na̱chrjein‑la̱ s'eí si̱k'eén nga mì ko̱ts'e̱n jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Jngoò chjo̱ón xi kisìkaàjno xkiì jne̱ sko̱ Jesús (Mateo 26:6‑13; Juan 12:1‑8) x kTà jò na̱chrjein chija‑la̱ nga ki̱tjo s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío k'e̱ nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san. Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga skóna̱cha̱n‑la̱ nga tsobà'ñó Jesús, i̱kjoàn si̱ìk'en. q [ %Koni s'ín xan‑nò jñò, k'oa̱á xan yije‑la̱ kóho̱tjín xi̱ta̱: “Titsa̱jnakoòn.”i K $Kì tsjayijòfè‑jèn tsà koi na̱chrjein‑la̱ tà ni̱to̱n j'iì‑ne nei‑la̱ ni'ya. 9 #K'oa̱á s'ín titsa̱jnakoòn ngats'ioò nga mìkiì 'yaà mé na̱chrjein kjoi̱í‑ne nei‑la̱ ni'ya. ¿A k'e̱é‑nè nga kjòhoxòn, o xi k'e̱é‑nè nga ki̱jchò osen ni̱tje̱n, o xi k'e̱é‑nè nga ski̱ndàya kóxtí, o xi k'e̱é‑né nga jye s'e̱ i̱sén?  5 "K'oa̱á s'ín t'e̱en koni s'ín chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱ xi kjiìn i̱'nde tífì, jè xi̱ta̱ xi tífì sínga̱tsja ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. Tsjá‑la̱ xá nga ìjngoò ìjngoò, tsò‑la̱ jè xi síkinda̱ xotjoa̱ ni'ya: “Ti̱jni, ti̱jnakoin.” ~ u !’T'e̱en kinda̱ yijo‑nò, ti̱tsa̱jnakon, tìtsi'ba nga mìkiì tíjiìn‑nò kjé‑né nga o̱ko̱ma.  ’Ta̱nga k'e̱ nga o̱ko̱ma, mì yá xi tíjiìn‑la̱ mé na̱chrjein‑ne ko̱ mé hora‑ne; ni̱ jñà àkja̱le̱ xi títsa̱jna ngajmiì ko̱ ni̱ jè Ki'ndí‑la̱ Nainá tíjiìn‑la̱; ta̱jngoò Nainá xi Na̱'èn‑ná tíjiìn‑la̱. w Jè ngajmiì ko̱ i̱sò'nde kjoe̱het'aà‑né, ta̱nga jñà 'én‑na̱ mìkiì kjoe̱het'aà; ki̱tasòn‑né.  O̱kixi̱í xi xan‑nò, ngats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱s'ín ko̱ma k'e̱ nga ti̱kj'eè biyaà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱.  K'oa̱á ti̱s'ín tjín, k'e̱ nga jcha̱a nga k'oa̱s'ín tíma kjoa̱ koi, kàtasijiìn‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, jyeé ni̱to̱n kjoia̱a, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jye tìjna̱a chrañà xotjoa̱‑la̱ ni'ya. T! ’Chíta'yàko̱ò jè yá‑la̱ toò iko̱ mé xi okóya‑ná; k'e̱ nga ma kíndíya chrja‑la̱, i̱kjoàn bíjts'én xka̱‑la̱, tíjiìn‑nò nga jye nchrobá machrañà cho̱n ndobá. 9k Siìkasén àkja̱le̱‑na̱ nga koi̱ìxkóya xi̱ta̱‑na̱ xi 'a̱n xó jaàjiìn‑na nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ nga tíjtsa i̱sò'nde ko̱ nga tíjtsa ngajmiì. /W I̱kjoàn skoe̱‑na xi̱ta̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kji̱nchrobàjñaà i̱jiìn ifi; tseé nga'ñó ko̱ kjoa̱jeya kjoi̱ikoa̱a. s_ Ni'ño xi tjín ngajmiì, ki̱xo̱ngui‑né. Jñà nga'ñó xi tjín ngajmiì ki̱ti̱ya yijeé‑la̱. S ’K'e̱ nga ko̱ma i̱skan nga jye ko̱to na̱chrjein ts'e̱ kjo̱'in, jè ts'oí ko̱jñò‑né, mì ti̱ kiì ko̱tsjè‑ne ndobá‑la̱; ti̱koa̱á jè sá mì ti̱ kiì ko̱hiseèn‑ne. R Ti̱kinda̱a yijo‑nò. Nga jyeé tìbeno̱jmíya yije‑nò ngats'iì kjoa̱ xi ko̱ma i̱skan. K'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ (Mateo 24:29‑35, 42‑44; Lucas 21:25‑36) _~7 Kjoi̱í xi̱ta̱ ndiso xi Cristo ki̱tso̱‑la̱ yijo‑la̱, ti̱koa̱á kjoi̱í xi̱ta̱ xi koa̱ ti ki̱tso̱ nga jñà xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. K'oa̱á ti̱s'ín ko̱kò seña ko̱ kjo̱xkón xi ndaà tjín nga skóna̱cha̱n. Skanda jñà xi̱ta̱ xi jye jaàjiìn Nainá mejèn skóna̱cha̱n‑la̱ tsà ko̱kjeiín‑la̱. n}U ’K'e̱ nga tsà yá xi ki̱tso̱‑nò: “Chítsejèn‑là, i̱í tíjna Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]”, o tsà ki̱tso̱‑nò: “Chítsejèn‑là, ján tíjna ján”, kì kiì mokjeiín‑nò. _|7 Tsà mì k'oa̱á ki̱tso̱ Nainá nga ìsa̱ ko̱chiba na̱chrjein, ni̱jngoò xi̱ta̱ ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá, ko̱chibaya na̱chrjein. G{ K'e̱ nga jè na̱chrjein nga o̱ko̱ma, 'ñó tse kjo̱'in s'e̱, kj'eè ñá o̱ma skanda tje̱n‑ne tsibíndaà i̱sò'nde Nainá koa̱ mì ti̱ kiì o̱ko̱ma‑ne nga ko̱ma i̱skan. kzO Ti̱jét'aà‑là Nainá nga mì k'e̱é o̱ko̱ma k'e̱ nga na̱chrjein‑la̱ cho̱n 'nchán. qy[ ¡I̱ma̱ xó‑ne jñà íchjín xi ki'ndí 'ya ko̱ xi i̱xti xó nchisíkaki jñà na̱chrjein koi! hxI Jè xi tísíxájiìn nangui‑la̱ kì ti̱ kì nchrobá‑ne nga nchrohókjá nikje‑la̱. w/ Jè xi tíjnasò'nga ni'ya‑la̱, kì ti̱ kiì nchrobájen‑ne, kì ti̱ kiì fahas'en‑ne ni'ya‑la̱ tsà mé xi mejèn‑la̱ nga skoé. qv[ ’K'e̱ nga jcha̱a nga 'ñó ch'o tíma ya̱ I̱'nde Tsjeè‑la̱ Nainá ñánda mìkiì ok'ìn‑la̱, [koni s'ín kiskiì Daniel xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá]. (Kàtasijiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi bíxke̱ xo̱jo̱n jé.) K'e̱ nga o̱ko̱ma kjoa̱ koi, jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna Judea, kàtanga, kàtjì ñánda nindoò choòn. ?uw Ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱jtikeé‑nò xi kjoa̱ ts'a̱n; ta̱nga jè xi ki̱chìkjoa̱‑la̱ skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà‑ne kjoa̱, jè xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. ]t3 Ti̱jè‑ne 'ndse̱ si̱ìnga̱tsja 'ndse̱ xi̱ta̱ nga si̱ìk'en. Jè na̱'èn‑la̱ si̱ìnga̱tsja ki'ndí‑la̱ nga si̱ìk'en xi̱ta̱. Jñà i̱xti‑la̱ si̱ìnga̱tsja na̱'èn‑la̱ nga ki̱yá. s1 K'e̱ ki̱jchò nguixko̱n xi̱ta̱xá, kì makájno‑nò kós'ín ki̱nókjoa̱a. Kì nìkítsjeèn‑jèn. Nga ti̱k'e̱é‑ne, Nainá tsjá‑nò 'én xi ki̱nókjoa̱a. Nga mìtsà jñò xi ki̱nókjoa̱a; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi ki̱chja̱ ngajo‑nò. {ro Mochjeén‑nè nga ítjòn ko̱bísòn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga tíjtsa i̱sò'nde. kqO ’Ndaà ti̱kinda̱a yijo‑nò nga ya̱á ski̱nìt'aà‑nò nguixko̱n xi̱ta̱xá. Si̱ki'oón‑nó nga ska̱àn‑ko̱‑nò xi̱ta̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Kji̱ko̱‑nò nguixko̱n xi̱ta̱xá gobernador ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn, tà koií kjoa̱‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n. K'oa̱á s'ín ko̱ma ki̱nókjoa̱‑là 'én xi ts'a̱n. "p= Na̱xa̱ndá ska̱àn‑kjoò xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Koa̱ xi̱ta̱xá koi̱ìts'ia̱ nga ska̱àn‑kjoò ko̱ xi̱ta̱xá xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Xki̱ xi ján k'oa̱ ch'ón. S'e̱ kjinchrá. S'e̱ kjoa̱siì. Jñà kjoa̱ koi, tà jè xi sa̱ tímats'ia̱ko̱ kjo̱'in. Fo ’Jñò, k'e̱ nga ki̱ná'ya kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán nga xki̱ xi ján i̱'nde tjín, kì tsakjoòn‑jèn. Xó k'oa̱á ko̱ma‑ne, ta̱nga kj'eè tsà i̱sò'nde tífehet'aà. :nm Kjìn xi̱ta̱ kjoi̱í xi 'ín ts'a̱n si̱ìkjeén; ki̱tso̱: “'A̱n‑ná xi Cristo, [nga 'a̱án kisìkasén‑na Nainá].” Ko̱ kjìn xi̱ta̱ skóna̱cha̱n‑la̱. zmm Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò nga mì yá xi̱ta̱ xi skóna̱cha̱n‑nò. l7 ―Koa̱tìn‑náje̱n, ¿mé na̱chrjein‑ne nga o̱ko̱ma kjoa̱ koi? ¿Mé seña xi s'e̱ k'e̱ nga jye mejèn ki̱tasòn yije kjoa̱ koi? jkM Jesús, k'e̱ nga tíjna ya̱ nindoò Yá Olivo ya̱ kixi̱‑la̱ I̱ngo̱ Ítjòn ts'e̱ Jerusalén, jè Pedro, Jacobo, Juan ko̱ Andrés, ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kiskònanguit'aàxìn‑la̱ kitsò‑la̱: 3j_ Kitsò Jesús: ―Chítsejèn‑là ngats'iì ni'ya koi xi iì kjoàn. Ni̱ì ti̱ jngoò nda̱jo̱ si̱yijòsòn‑la̱ xíkjín. Ki̱xo̱ña yije‑né kóho̱tjín. Mé seña xi s'e̱ k'e̱ nga nchrohómachrañà nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde (Mateo 24:3‑28; Lucas 21:7‑24; 17:22‑24) Ii  K'e̱ nga itjo‑ne ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, Jesús, jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: ―Maestro, chítsejèn‑la̱ mé tà ndaà kjoàn ni'ya ko̱ nda̱jo̱‑la̱. Qh ,Tà jè tsjá xi ningui‑la̱ ta̱nga jè ndí chjo̱ón i̱ma̱, na̱s'ín ni̱mé tjín‑la̱, jngoò k'a kàtsjá yije ngats'iì ndí to̱n xi tíjna‑la̱ xi tísíjchá‑ne yijo‑la̱.wgg +Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―K'oa̱á xan‑nò xi nguì o̱kixi̱, jè chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱, jè xi ìsa̱ tse to̱n kòbíjna mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ xi i'nga. rf] *Ijchò jngoò chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱. Jò ndí to̱n jtobá tsibíjna xi chiba chjí‑la̱. ew )Jesús tsibìjna ya̱ kixi̱‑la̱ ñánda tíjna kaxa̱ xi sinchá to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá. Tíkotsejèn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga bítsa̱jna to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá. Kjìn xi̱ta̱ nchi̱ná xi tse to̱n bítsa̱jna. |dq (Koa̱ faá'an ni'ya‑la̱ xi tjín‑la̱ íchjín ka'àn xi jye k'en x'i̱n‑la̱. K'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá 'ñó nda̱jo̱ fìko̱ o̱chikon nga mejèn‑la̱ nga bìtsa̱jna'ma nga mì jcha̱‑la̱ mé kjoa̱ xi s'ín. Jñà xi̱ta̱ koi ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱. To̱n xi kitsjaà kjo̱tjò chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱ (Lucas 21:1‑4) Ic  'Ti̱koa̱á jñà ótsji íxi̱le̱ xi jncha ítjòn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, ko̱ mejèn‑la̱ nga jñà kítsa̱t'aà ítjòn ími̱xa̱ k'e̱ nga kjèn xi̱ta̱ ñánda tjín s'eí. Ib  &Jesús k'oa̱á s'ín tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. Kitsò‑la̱: ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Sasén‑la̱ nga nikje ndojò ókjá. Ti̱koa̱á sasén‑la̱ nga skoe̱xkón xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ndaà si̱ìxat'aà ya̱ ndi̱tsi̱n. a! %Jè David, tsà Nainá kitsò‑la̱ Cristo, [xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá], ¿kó s'ín tjín‑ne nga tje̱‑la̱ ma‑ne David? Ngats'iì xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, tsja ma‑la̱ nga 'nchré‑la̱ Jesús koni s'ín okóya. K'e̱ nga jè Jesús tsohojét'in jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés (Mateo 23:1‑36; Lucas 11:37‑54; 20:45‑47) J`  $Ti̱jè‑ne David k'e̱ nga kiìchja̱ nga ko̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, kitsò‑né:Jè Nainá kitsò‑la̱ jè xi Nei‑na̱:“Ti̱jnat'aà‑ná i̱ kixi̱‑na̱
skanda k'e̱ nga sìkítsa̱jnanguia ndso̱koiì
jñà xi kondra̱‑lè nga 'a̱n jye kisìkijne‑la̱.” ]_3 #Jesús k'e̱ nga tíhokóya ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga jè xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá], nga ya̱á kji̱nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David? #^? "Jesús k'e̱ nga kijtseè nga ndaà kiìchja̱ jè xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, kitsò‑la̱: ―Mìtsà kjiìn ti̱jni i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà xi tjín‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi Nainá otíxoma‑la̱. Mì ti̱ yá xi kjò'ñó‑ne ikon nga kiskònangui‑ìsa̱‑la̱. Ñánda kitje̱n‑la̱ Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá] (Mateo 22:41‑46; Lucas 20:41‑44) -]S !Ìsa̱ chjí‑la̱ nga ko̱ ini̱ma̱‑ná jcha̱xkoán Nainá, ko̱ kjo̱hítsjeèn‑ná ko̱ nga'ñó‑ná ko̱ nga jcha̱xkoán xinguia̱á koni tsà yijo‑ná. Ìsa̱á chjí‑la̱ koni ngats'iì cho̱ xi tìsòn ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá, kjo̱tjò xi tsjá jñà xi̱ta̱. G\ Jè xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá kitsò: ―Ndaà tjín, Maestro. O̱kixi̱‑né koni s'ín nokjoì. Jngoò ma‑ne Nainá ko̱ mì ti̱ yá tjín‑ne xi kj'ei̱í. [5 Jè xi ma‑ne jò: “Ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑ne.” Mì ti̱ tsjìn‑ne kjo̱tíxoma xi ìsa̱ xkón tjín. Z) Ti̱tsjachi Na̱'èn‑ná xi Nainá 'mì‑la̱, nga ko̱ ini̱ma̱‑lè ko̱ yijo‑lè ko̱ kjo̱hítsjeèn‑lè ko̱ nga'ñó‑lè.” LY Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―Jè kjo̱tíxoma xi tíjna ítjòn tsò‑né: “Ti̱ná'yaà xi̱ta̱ Israel, jè Nainá xi Na̱'èn‑ná, ta jè ta jngoò‑né xi otíxoma‑ná. 1X[ Jngoò xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kiì'nchré‑la̱ Jesús nga ndaà kiìchja̱; k'e̱ nga nchijoókjoò ijchò kasìt'aà chrañà‑la̱, i̱kjoàn kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Ñá‑la̱á kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tíjna ítjòn? UW# ¡Jñà xi jye k'en, mìtsà Nainá tsò‑la̱ xi Nainá; tà jñà xi títsa̱jnakon xi Nainá tsò‑la̱! Jñò, 'ñó maskáya‑nò. Kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tíjna ítjòn (Mateo 22:34‑40) V{ Jè kjoa̱ ts'e̱ mik'en nga kjoa̱áya‑la̱, ¿a kj'eè bìxke̱jñoò xo̱jo̱n‑la̱ Moisés ya̱ ñánda tíchja̱ ts'e̱ yá na'yá xi títì? Nainá kitsò‑la̱ Moisés: “'A̱n‑ná xi Nainá tsò‑na Abraham, Isaac, ko̱ Jacob.” !U; K'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱ mik'en, íchjín, íchjá mì ti̱ kiì ki̱xan‑ne. K'oa̱á s'ín s'e̱ koni jñà àkja̱le̱ xi títsa̱jna ngajmiì. ?Tw Kisìkátji‑ne 'én Jesús, kitsò‑la̱: ―Jñò, koií maskáya‑nò nga mìkiì 'yaà kó s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ko̱ nga'ñó xi tjín‑la̱ Nainá. S5 K'e̱ nga tsà kjoa̱áya‑la̱ mik'en, nga itoò 'ndse̱, ¿yá‑né xi chjo̱ón‑la̱ ko̱ma? Nga jñà tsibìtsa̱jnako̱ nga itoò 'ndse̱. qR[ Ngásòn komà nga itoò. Ni̱jngoò xi kis'e‑la̱ i̱xti. Nga jye i̱t'aà‑ne k'en jè chjo̱ón. )QK Jè xi ma jò‑ne chixàn‑ko̱ chjo̱ón ka'àn‑la̱ 'ndse̱. Ti̱koa̱á jè k'en. Mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti. K'oa̱á ti̱ komà jè xi ma jàn‑ne. (PI Kis'e xó jngoò k'a xi̱ta̱ xi itoò komà 'ndse̱. Jè xi síjna ítjòn, kis'e xó‑la̱ chjo̱ón; ta̱nga k'e̱ nga k'en, mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti. O1 ―Maestro, jè Moisés, k'oa̱á s'ín kiskiì: Tsà jngoò xi̱ta̱ xi ki̱yá 'ndse̱, tsà tsjìn‑la̱ i̱xti k'e̱ nga ki̱yá, jè chjo̱ón‑la̱, ti̱jè‑ne 'ndse̱ ki̱xan‑ko̱ ìjngoò k'a‑ne mé‑ne nga s'e̱‑la̱ i̱xti xi tje̱ ts'e̱ 'ndse̱. 'NG Jñà xi̱ta̱ Saduceo ijchòkon Jesús. Jñà xi̱ta̱ koi mìkiì mokjeiín‑la̱ nga faáya‑la̱ xi jye k'en. Kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: M K'e̱é kitsò Jesús: ―Tjiì‑là César xi ts'e̱ César koa̱ tjiì‑là Nainá xi ts'e̱ Nainá. Tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱ nga kiì'nchré koni kitsò Jesús. Kjoa̱ ts'e̱ nga faáya‑la̱ mik'en (Mateo 22:23‑33; Lucas 20:27‑40) GL K'e̱é kiìko̱ jngoò‑la̱ to̱n. Jesús kitsò‑la̱: ―¿Yá ts'e̱ i̱sén jè ko̱ jè 'ín xi tjít'aà? Kitsò‑la̱: ―Ts'e̱é César, xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. )KK Jesús jye beè nga jò tjín ini̱ma̱‑la̱; kitsò‑la̱: ―¿Mé‑ne nga chona̱cha̱n‑ná? Nchrohóko̱ jngoò‑ná to̱n nga skoeè kó kji. JJ  Xi̱ta̱ koi, kií kitsò‑la̱: ―Maestro, 'ya‑náje̱n nga 'én kixi̱í xi nokjoì; mìkiì 'nì kinda̱ koni tsò‑lè xi̱ta̱; ko̱ mìtsà jè chìtsejèn‑jnoi kó kjoàn xi̱ta̱; k'oa̱á s'ín okoòyi ndi̱yá‑la̱ Nainá koni s'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱. ¿A ndaà tjín nga kíchjítjì‑je̱n tsojmì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma, o xi majìn‑né? ¿A kíchjí‑náje̱n a xi mìkiì kíchjí‑je̱n? &IE Kisìkasén i'nga‑la̱ Jesús xi̱ta̱ Fariseo ko̱ xi̱ta̱ ts'e̱ Herodes nga mejèn‑la̱ ótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga ko̱hòngui. H- Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱ jchínga mejèn kitsobà'ñó Jesús nga kiskaàya‑la̱ jè kjoa̱ xi mangásòn xi tsibéno̱jmí nga kondra̱ ts'e̱‑né, ta̱nga jñà kitsakjòn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; kisìkíjna, i̱kjoàn kiì‑ne. Kjoa̱ ts'e̱ xi machjítjì tsojmì (Mateo 22:15‑22; Lucas 20:20‑26) DG K'oa̱á s'ín kis'iìn Nainá. Jñá, tà maxkón‑ná. ]F3 ’¿A kj'eè bìxke̱jñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá? Tsò‑né:Jè nda̱jo̱ xi tsachrjekàngui chji̱ne̱chrjó nga sa̱ ítjòn,
jè‑né xi komà nda̱jo̱ tàts'en chrjó‑la̱ ni'ya; OE ’Jñò, ¿kó bixón? K'e̱ nga kjoi̱í nei‑la̱ nangui, ¿mé xi si̱ìko̱ jñà xi̱ta̱ koi? Si̱ìk'en‑né; kj'ei̱í xi̱ta̱á si̱ìnga̱tsja jè nangui ñánda tjín toò uva. mDS Kitsobà'ñó, kisìk'en, i̱kjoàn kisìkatje̱n ján i̱jto̱n nangui ñánda títje̱ toò uva. :Cm Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi síxájiìn nangui, tsajoóya‑ne, kitsò‑la̱ xíkjín: “Jè jèe̱ xi tjoé kjo̱tjò‑la̱ i̱'nde, si̱k'eén, tsa̱ján ko̱ma i̱'nde.” @By ’Ko̱ jè nei‑la̱ nangui tà jngoò xi̱ta̱‑la̱ tíjna‑ìsa; tà jè ki'ndí‑la̱ xi 'ñó matsjakeè kisìkasén, kitsò: “Skoe̱xkón‑la̱ ki'ndí‑na̱.” SA Jè nei‑la̱ nangui ìjngoò kisìkasén xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. Ti̱koa̱á kisìk'en‑né. Kjìn xi̱ta̱‑la̱ kisìkasén‑ìsa, ta̱nga tjín xi kiskaàn‑ko̱, koa̱ tjín xi kisìk'en. "@= Jé nei‑la̱ nangui kisìkasén ìjngoò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. Ti̱koa̱á tà nda̱jo̱ tsibínè, tsate sko̱, kisìki'on ko̱ ch'o kisìko̱. x?i Ta̱nga jñá xi̱ta̱ xi síxásòn nangui kitsobà'ñó koa̱ kiskaàn‑ko̱, tà kisìkasén tiyaá‑ne. R> K'e̱ nga ijchò na̱chrjein‑la̱ nga kòjchá toò uva, jè nei‑la̱ nangui kisìkasén jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ nga kisìjé‑la̱ xi jè tjoé chiba‑la̱ ts'e̱ tsojmì xi kòjchá. 8= k Tsibíts'ia̱ Jesús nga tsibéno̱jmíya kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò: ―Jngoò xi̱ta̱ tsibítje̱ toò uva, tsibíndiì‑la̱ ínchíbá, i̱kjoàn tsibíndaà jngoò i̱'nde ñánda tsi'ñóngui nandá‑la̱ toò uva. Ti̱koa̱ tsibíndaà jngoò torre xi síkinda̱ yije kóho̱tjín. I̱kjoàn kisìkìña‑la̱ nangui xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga kisìxásòn. I̱kjoàn kiì jè nei‑la̱ nangui ñánda i̱'nde kjiìn. T<! !K'e̱é kiìchja̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―Mìkiì 'ya‑je̱n. Jè Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á 'a̱n mìkiì k'oa̱ xán‑nò yá xi kitsjaà‑na kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn.;w Mì‑la kiì ko̱ma kixoán: “I̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑né.” Nga̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsakjón‑la̱, koi‑né nga jñà xi̱ta̱ k'oa̱á tsò nga jè Juan, nguì kjoa̱ kixi̱‑né nga jè xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. [:/ Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱é tsajoóya‑ne, kitsò‑la̱ xíkjín: ―Tsà kixoán: “Nainá kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma”, ki̱tso̱‑né: “¿Mé‑ne mìkiì kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱?” $9A ¿Yá xi kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma Juan nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱? ¿A Nainá‑né xi tíjna ngajmiì, o xi tà xi̱ta̱‑né? Ko̱t'ìn‑ná. D8 Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á 'a̱n jngoò kjoa̱ skònangui‑nò. Ko̱t'ìn‑ná, koa̱ 'a̱n, k'oa̱á xán‑nò yá xi kitsjaà‑na̱ kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn. 73 kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé kjo̱tíxoma xi tsjá'nde‑lè koni s'ín 'nì? ¿Yá xi kitsjaà‑lè kjo̱tíxoma kjoa̱ xi 'nì? 6  Jesús ijchò ìjngoò k'a Jerusalén. K'e̱ nga tsó'ba ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, j'iì kinchat'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, ko̱ xi̱ta̱ jchínga; _57 Ta̱nga tsà mìkiì si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xi̱ta̱ xinguio̱o ti̱koa̱ mìkiì si̱ìjchàat'aà‑nò Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì. Kjo̱tíxoma‑la̱ Jesús (Mateo 21:23‑27; Lucas 20:1‑8) I4  K'e̱ nga ki̱nókjoa̱t'aà‑la̱ Nainá ti̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xinguio̱o mé‑ne jè Na̱'èn‑nò xi tíjna i̱t'aà ngajmiì si̱ìjchàat'aà‑nò jé‑nò xi tsa̱jòn. +3O Koi ko̱s'ín xan‑nò kóho̱tjión, k'e̱ nga kítsi'ba‑là Nainá, k'oa̱á s'ín kàtakjeiín‑nò koni tsà jye kitjoé‑nò mé‑ne nga tjoé‑nò. *2M O̱kixi̱í xi xan‑nò, tsà yá xi ki̱tso̱‑la̱ jè nindoò jè: “Ti̱si̱xìn; ján ti̱katje̱n‑jiìn yijo‑lè ján i̱jiìn ndáchikon.” Tsà mìtsà tà jò tjín‑la̱ k'e̱ nga o̱ki̱tso̱ nga tíjngoò ini̱ma̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱, k'oa̱á s'ín ko̱ma. X1) Jesús kiìchja̱; kitsò: ―Kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá. 30_ Jè Pedro tsibítsjeèn‑la̱ koni kitsò Jesús. K'e̱é kitsò‑la̱: ―Maestro, chítsejèn‑la̱ jè yá toò iko̱ xi 'on kinokjoàkoi̱i ngojña̱. Jye kixì. '/G K'e̱ nga ta̱jñòya nga ko̱ma nchijòn, ja ìjngoò k'a ñánda síjna yá toò iko̱, kijtseè nga jye kixì yá kóho̱kji skanda i̱'ma̱‑la̱. M. K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ itjojiìn na̱xa̱ndá Jerusalén, xìn kiì. Mé xi komà‑la̱ jè yá toò iko̱ xi tsjìn‑la̱ toò (Mateo 21:20‑22) |-q K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga si̱ìk'en Jesús nga tsakjón‑la̱. Koií kjoa̱‑la̱ nga jñà kjo̱tíxoma xi okóya Jesús ndaá tsò, ko̱ jñà xi̱ta̱ xi 'nchré‑la̱ tà k'oa̱á ma‑la̱ 'én xi okóya. 3,_ I̱kjoàn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. Kitsò‑la̱: ―Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá tsò‑né: “Ni'ya‑na̱, ni'ya ts'e̱ o̱chikoón k'oín nga i̱ ki̱chja̱t'aà‑na ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín kóho̱kji i̱sò'nde.” Ta̱nga jñò, nguijo‑la̱ xi̱ta̱ chijé titsa̱'nè. q+[ Mì ti̱ kiì kitsjaà'nde‑la̱ xi̱ta̱ xi tsojmì otíjna nga ch'á fahatoyako̱ i̱ngo̱ ítjòn. ]*3 K'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Jerusalén, Jesús jahas'en ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsachrje jñà xi̱ta̱ xi tsojmì otíjna ko̱ xi otse tsojmì. Kisìhitíkjá ími̱xa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkjatjìya to̱n ti̱koa̱á kisìhitíkjá íxi̱le̱‑la̱ xi̱ta̱ xi otíjna ni̱se paloma. )1 K'e̱é kitsò‑la̱ jè yá toò iko̱: ―Ni̱ ti̱ yá xi ski̱ne̱‑ne toò‑lè. Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiì'nchré 'én koi. K'e̱ nga tsachrje i̱ngo̱ ítjòn jñà xi̱ta̱ xi otíjna tsojmì (Mateo 21:12‑17; Lucas 19:45‑48; Juan 2:13‑22) Q( K'e̱é kijtseè jngoò yá‑la̱ toò iko̱ xi kjiìn síjna. Kiì katsejèn‑la̱ tsà yijà‑la̱ toò, ta̱nga ni̱mé tjín‑la̱; tà xka̱á tjín‑la̱. Mìtsà na̱chrjein‑la̱ toò. t'a K'e̱ ko̱ma nchijòn nga itjo ìjngoò k'a‑ne ján na̱xa̱ndá Betania, Jesús kjòhojò‑la̱. u&c Jesús jahas'en‑jiìn ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén. I̱kjoàn jahas'en ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn. Xki̱ xi ján kiskoòtsejèn. I̱kjoàn itjo‑ne; kiìko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne ján na̱xa̱ndá Betania, koi‑né nga jye kjòhoxòn. K'e̱ nga jè Jesús kitsò‑la̱ jngoò yá‑la̱ toò iko̱ nga ch'o kàtama‑la̱ (Mateo 21:18‑19) % ¡Mé tà ndaà‑ne nga jè ko̱tìxoma ngajo‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná David! ¡Kàtas'e kjoa̱jeya ján ngajmiì! ,$Q Jñà xi̱ta̱ xi títjòn ko̱ xi tji̱ngui 'ñó chja̱, nga kitsò: ―¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi nchrobá ngajo‑la̱ Nainá, jè xi otíxoma‑ná! $#A Kjìn xi̱ta̱ tsohójngoò nikje‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, xka̱ chrja‑la̱ yá tsohójngoò xi tsate ya̱ i̱jiìn ijñá. >"u K'e̱ nga ijchòko̱ ñánda tíjna Jesús jè ndí búrró, jñà nikje ts'e̱ xi̱ta̱ kisìkjeén nga tsohójtsa‑la̱ jè ndí búrró; i̱kjoàn tsibìjnasòn‑la̱ Jesús. w!g K'oa̱á s'ín kitsò‑la̱ koni s'ín tsibéno̱jmí‑la̱ Jesús; kitsjaà'nde‑la̱ nga kiìko̱.   Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna kitsò‑la̱: ―¿Mé s'e̱en‑nò, mé‑ne chíjnda̱'ñó‑nò ndí búrró? L Kiì jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. K'e̱ nga ijchò jngoò ni'ya, ya̱á tjít'aà'ñó jngoò búrró jè xotjoa̱‑la̱ ni'ya ya̱ i̱ya ndi̱yá. K'e̱ nga kiskíjnda̱'ñó. X) Tsà yá xi kjònangui‑nò, tsà ki̱tso̱‑nò: “¿Mé‑ne ko̱nìko̱‑nò búrró?”, tìn‑là: “Jé xó Na̱'èn‑ná Jesús ko̱chjeén‑la̱, koa̱ ni̱to̱ón xó si̱ìkasén‑ne.” `9 kitsò‑la̱: ―Tanguió ján ndí na̱xa̱ndá i̱tsé xi kijnat'aà ján. K'e̱ nga kijchoò ya̱á síjnat'aà'ñó jngoò búrró ki'ndí xi ni̱ sa̱á yá bìjnasòn‑la̱. Chíjnda̱'ñó, nchrohóko̱o. ^ 7 K'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó chrañà‑la̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, jñà na̱xa̱ndá xi 'mì Betfagé ko̱ Betania, ya̱ i̱t'aà nindoò Yá Olivo, Jesús kisìkasén jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱; zm 4Jesús kitsò‑la̱: ―T'in‑ne; koi‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n nga kòmandaà‑ne. Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ni̱to̱ón kjòtsejèn‑la̱. Kiìtji̱ngui‑la̱ koni s'ín ndi̱yá tífì Jesús.D 3Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi mejèn‑lè nga si̱ìko̱‑lè? Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kitsò: ―Maestro, mejèn‑na̱ nga kàtatsejèn‑na. %C 2Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kisìkatje̱n i̱nchro̱kisòn‑la̱, ni̱to̱ón tsasítje̱n, kiì kasìt'aà‑la̱ ñánda síjna Jesús. \1 1K'e̱é tsasíjna Jesús, kitsò: ―Ti̱nókjoa̱‑là. I̱kjoàn kinokjoà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. Kitsò‑la̱: ―'Ñó te‑la̱ takoìn, ti̱sítji̱in, chja̱‑lè Jesús. oW 0Kjìn ma xi̱ta̱ xi tsohótiko̱ Bartimeo nga jyò kàtìjna. Ta̱nga jè Bartimeo ìsa̱á 'ñó kiìchja̱. Kitsò: ―¡Ji̱ xi ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David, jcha̱hi̱ma̱takòn‑ná! )K /Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré nga jè Jesús xi Nazaret ts'e̱ tífì, ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: ―¡Jesús, nga ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga ji̱ tijna ngajo‑la̱], jcha̱hi̱ma̱takòn‑ná! c? .K'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Jericó nga jye nchibitjojiìn na̱jnchra̱, Jesús tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ kjìn xi̱ta̱ tji̱ngui‑ìsa̱‑la̱. Ya̱ i̱ndiì ndi̱yá tíjna jngoò xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi 'mì Bartimeo, ti‑la̱ ma xi̱ta̱ xi 'mì Timeo, nga tísíjé kjo̱tjò tsojmì. "= -Ndaà tsà 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, mìtsà koi xá j'i̱‑na nga 'a̱n ko̱s'in‑na; tà sa̱á 'a̱n siìxá‑la̱ xi̱ta̱ xi i'nga, ko̱ tsjaà yijo‑na̱ ko̱ ini̱ma̱‑na̱ nga kjìn xi̱ta̱ kítsa̱jnandei̱í kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. K'e̱ nga kisìndaà‑ne Jesús jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi 'mì Bartimeo (Mateo 20:29‑34; Lucas 18:35‑43) ~B}}|r{zzvyy;x wOvv;utks[rzrqOpIozmmllDkjiiih0gVfVe]ddhcc:b]a{`_^]y\\M[ZYYWVVUTT SLRR:QQPOONNMMLL K JII1HH=GFF9EbECBB"At@???6>l=Kixi̱í kjoa̱, tjín i'nga xi̱ta̱ xi 'én‑la̱ Cristo chja̱ya ta koií kjoa̱‑la̱ nga machi̱ni̱keè‑na nga jè xi mejèn‑la̱ nga ìsa̱ kjìn xi̱ta̱ kjit'aà‑la̱. Ta̱nga ti̱koa̱á tjín i'nga xi ndaà tjín ini̱ma̱‑la̱ nga béno̱jmí kixi̱ jè 'én‑la̱ Cristo. }? u:Jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi 'ndsé chibá, nga nchibeè nga nda̱yá tìjna̱a'ya, kjìn ma‑ne xi ma'ñó ikon, mì ti̱ kiì tsakjón‑ne i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga chja̱yajiìn‑la̱ xi̱ta̱. 0> [: Nga̱ ngats'iì soldado xi síkinda̱ ni'ya osen ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi i'nga, tjíjiìn‑la̱ nga koií kjoa̱‑la̱ 'én‑la̱ Cristo nga nda̱yá tìjna̱a. `= ;: Ndí 'ndsè, mejèn‑na nga ndaà kàtasijiìn‑nò nga k'oa̱á s'ín tímochjeén ngats'iì kjoa̱ xi tímat'ian nga ìsa̱ kjìn xi̱ta̱ mokjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. < ): Nga kàta'ya‑la̱ nga jñò, nguì kixi̱í tjín kjoa̱ xi 'nè nga ko̱ nga'ñó xi tjín‑la̱ Jesucristo mé‑ne jè Nainá jeya kíjna‑ne ko̱ 'nga kíjna. Kó komà nga ìsa̱ kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo _; 9: mé‑ne ko̱ma chjaàjiìn‑nò kjoa̱ xi nguì ndaà tjín. K'oa̱á s'ín ko̱ma‑ne nga tsjeè si̱jchá yijo‑nò ko̱ ni̱mé jé sa̱kòt'aà‑nò jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo. : : K'e̱ nga bìtsi'batjì‑nò, k'oa̱á s'ín síjét'aà‑la̱ Nainá nga jè kjoa̱tjòcha xi tjín‑nò, ìsa̱ ndaà ti̱tsjacha xinguio̱o, ìsa̱ ndaà kjo̱hítsjeèn kàtas'e‑nò ko̱ ìsa̱ ndaà kàtamachi̱ya‑nò ngats'iì kjoa̱ xi kixi̱ tjín, 9 3:Tíbeè Nainá nga kixi̱í kjoa̱ nga ngats'ioò, 'ñó matsjake̱‑nò koni s'ín tjín jè kjoa̱tjòcha xi 'ñó tse tjín‑la̱ Jesucristo. 48 c:Ndaà tjín nga k'oa̱s'ín sìkítsjeèn‑nò ngats'ioò jñò xi 'ñó matsjake̱‑nò nga ngásòn kitjoé‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Nainá koni 'a̱n; nga jñò titsa̱nìchját'aà‑ná nga ma beno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo na̱s'ín nda̱yá tìjna̱a i̱ya, ko̱ na̱s'ín xìn tìjna̱a nga ósi̱koa̱a jè 'én ko̱ okoò‑la̱ xi̱ta̱ nga 'én kixi̱‑né. 7 7:'A̱n, k'oa̱á s'ín makixi̱‑na nga jè Nainá, koni s'ín tsibíts'ia̱ko̱‑nò nga tísíkjatjìya‑la̱ ini̱ma̱‑nò ko̱ kjo̱hítsjeèn‑nò, skanda k'e̱é si̱ìjngoò‑ne kjoa̱ koi jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná Jesucristo. X6 +:koií kjoa̱‑la̱ nga jñò titsa̱nìchját'aà‑ná nga ma chjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo tje̱n‑ne jè na̱chrjein k'e̱ nga kòkjeiín‑nò skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. u5 e:K'e̱ nga indiaà indiaà chjàt'aà‑la̱ Nainá, 'ñó ndaà matsja‑na nga ngats'ioò chjàtjì‑nò, }4 u:Jè Nainá xi 'a̱n bexkoán, tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà nga indiaà indiaà bítsjeèn‑na i̱t'aà tsa̱jòn. e3 E:Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kó tsò Pablo nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ Filipos _2 ;:Ngats'ioò xi titsa̱jnaà ján na̱xa̱ndá Filipos xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá maà nga Cristo Jesús titsa̱jnako̱o, ti̱koa̱ jñò xi nìkitasòn xá nga nìkinda̱a na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá ko̱ jñò xi nìchját'aà, 'a̱n xi 'mì‑na Pablo ko̱ Timoteo titsa̱nìhixot'aà‑nòje̱n nga chi̱'nda‑la̱ Jesucristo 'mì‑naje̱n. e1 EJè kàtìjnajiìn ini̱ma̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná.0  Ti̱koa̱á tísíhixat'aà‑lè Marcos, Aristarco, Demas ko̱ Lucas, xi síchját'aà‑na kjoa̱ ts'e̱ xá xi tìs'iaàn. /  Tísíhixat'aà‑lè Epafras, xinguia̱á xi ngásòn nda̱yá titsa̱jna‑je̱n nga jè nga̱tjì‑la̱ Cristo Jesús. . -K'oa̱á ti̱s'ín tìxan‑lè nga ti̱kíjnandaà jngoò‑ná i̱'nde ñánda ma síkjáya. K'oa̱á s'ín tìkoña nga jè Nainá kji̱'nchré‑né koni s'ín titsa̱nokjoàt'aà‑là, nga tsjá'nde‑na nga ko̱ma kjíkon‑nò. 'Én‑la̱ Pablo xi fehet'aà‑ne 3- aBe‑ná nga sìkitasòn‑né; k'oa̱á ma‑ne nga tìsìkasén‑lè xo̱jo̱n jè; skanda 'beé‑la̱ takoàn, nga ìsa̱á tsatoó s'i̱in koni s'ín tìxan‑lè. s, aNdí 'ndsè, k'oa̱á s'ín tìsìjé‑lè nga kàtasakó jngoò‑na̱ kjo̱ndaà i̱t'aà tsi̱ji, koni s'ín ok'ìn‑la̱ nga 'ndseé chibá i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná; ti̱je takoìn ini̱ma̱‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. a+ ='A̱n, Pablo, 'a̱n sobá tìkjiì‑lè xo̱jo̱n jè. 'A̱n kíchjiá yije xi tje̱n‑la̱. Mìkiì mochjeén nga 'a̱n ko̱xán‑lè, jyeé tíjiìn‑lè nga 'a̱án kitje̱n‑t'in‑ná kjoa̱binachon‑lè. |* sTsà tjín mé kjoa̱ xi ch'o kisìko̱‑lè, koa̱ tsà mé xi kitje̱n‑t'in‑lè, 'a̱án ti̱kichjí‑ná. *) OTsà kixi̱í kjoa̱ nga k'oa̱s'ín 'yatakòn‑ná nga 'ndseé chibá i̱t'aà ts'e̱ Cristo, chjoétjoì Onésimo koni tsà 'a̱n xi tichjoétjò‑ná. g( ITa̱nga kì k'oa̱á s'ín 'ya takoìn koni tsà jngoò xi ta̱xki̱ chi̱'nda; ìsa̱á 'ñó ndaà jcha̱takoìn koni tsà jngoò 'ndsì xi 'ñó ndaà matsjachi. 'A̱n, 'ñó matsjake̱; ta̱nga ngaji̱ ìsa̱á 'ñó ti̱tsjachi mìtsà ta koi kjoa̱‑la̱ nga chi̱'nda tsi̱ji ko̱ma, koi‑né nga jyeé 'ndsè chibà i̱t'aà ts'e̱ Cristo. F' Tsà koi na̱chrjein, jè Onésimo, koií kjoa̱‑la̱ tsasìt'aà xìn chiba na̱chrjein‑lè mé‑ne i̱'ndei̱ ko̱ma chjoétjò ìjngoò k'a‑ne nga ya̱ kíjnako̱ kjit'aà‑lè. K& Ta̱nga majìn‑na nga kjo̱'ñó siìkíjna tsà ngaji̱ mìkiì tíjngoò takoìn, mé‑ne jè kjo̱ndaà xi tìsìjé‑lè mì kjo̱'ñó ko̱ma‑lè; ini̱ma̱‑lè kji̱nchrobàjiìn. p% [ Ndaá‑la s'e̱ tsà i̱ kíjnako̱‑na mé‑ne nga si̱ìchját'aà‑na koni tsà ji̱ tìnìchját'aà‑ná, k'e̱ nga ta̱kó nda̱yá tìjna̱a'ya nga jè nga̱tjì‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. F$  Tìsìkasén ìjngoò k'a‑lè, 'a̱n nga 'ñó matsjake̱. )# M Nga sa̱ kjòtseé, jè Onésimo, jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda xi mìkiì ndaà kjòchjeén‑lè, ta̱nga i̱'ndei̱ jyeé ndaà ko̱chjeén‑ná ingajoá. l" S K'oa̱á ma‑ne nga tísíjé jngoò‑lè kjo̱ndaà nga ndaà chjoétjoì jè Onésimo xi koni ki'ndí‑na̱ komà nga kòkjeiín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi 'a̱n tsibeno̱jmí‑la̱ nga i̱ tìjna̱a'ya nda̱yá. q! ] Ta jngoò kjo̱ndaà tísíjé‑lè, nga̱ tíjiìn‑ná nga tjòcha 'yaá xinguia̱á. Ko̱ jyeé tíjiìn‑lè, 'a̱n Pablo, jyeé xi̱ta̱ jchínga‑ná, ti̱koa̱ nda̱yá tìjna̱a'ya xi jè nga̱tjì‑la̱ Cristo Jesús. $  CK'oa̱á ma‑ne na̱s'ín i̱t'aà ts'e̱ Cristo tjí'nde‑na̱ nga kìnè‑lè mé kjoa̱ xi s'i̱in, ta̱nga mìtsà ko̱s'ín tìbìt'in‑lè.  }Ji̱ ndí 'ndsè, 'ñó tsja ma‑na ko̱ ma'ñó takoàn i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱tjòcha xi tjín‑lè, nga i̱t'aà tsi̱ji‑né, nga jye ndaà tìnìjetakoìn ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá. Kó tsò Pablo nga chja̱tjì Onésimo   K'oa̱á s'ín sìjét'aà‑la̱ Nainá nga ndaà ki̱tasòn koni s'ín nokjoàkoi̱i xi̱ta̱ xi i'nga i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑lè mé‑ne nga ìsa̱ ndaà jcha̱xkoin ngats'iì kjo̱ndaà xi ko̱ma si̱kitasoán i̱t'aà ts'e̱ Cristo. 1 ]Koií kjoa̱‑la̱ nga jyeé ki'nchrè nga ndaà mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo ti̱koa̱ ndaà matsjachi ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Nainá. % EK'e̱ nga chjàt'aà‑la̱ Nainá, kjit'aà na̱chrjein sìkítsjeèn i̱t'aà tsi̱ji, k'oa̱á ma‑ne nga tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Na̱'èn‑ná, > wNainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Kjoa̱tjòcha xi tjín‑la̱ Filemón H  Ti̱koa̱á tisìhixat'aà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi ya̱ bixoña ni'ya‑lè ko̱ tichjaá Apia ko̱ 'ndseé Arquipo xi ti̱koa̱ xá‑la̱ Nainá nchikjaán‑tji koni 'a̱n. l UJi̱ Filemón xi ndaà matsjake̱‑lè xi ngásòn xá‑la̱ Na̱'èn‑ná titsa̱'né, 'a̱n Pablo nga nda̱yá tìjna̱a'ya k'oi̱í kjoa̱‑la̱ nga xá‑la̱ Cristo tìs'iaàn, tisìhixat'aà‑lè ko̱ 'ndsè Timoteo. |qJñà xi̱ta̱‑la̱ kiì; kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ nga kijndà i̱'nde, ko̱ jè Na̱'èn‑ná Jesús kisìchját'aà‑la̱ ko̱ kisìkixi̱yandaà 'én‑la̱ ko̱ kjo̱ndaà xi kis'iìn xi̱ta̱‑la̱. K'oa̱á s'ín kàtama.3_K'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, Na̱'èn‑ná Jesús, kitjámiì'nga; nga kiì ngajmiì, tsibìjna i̱t'aà kixi̱‑la̱ Nainá. Ntsà ye̱ tsobà'ñó, tsà xkiì kjan ski̱ne̱, ni̱mé xi ko̱ma‑la̱; ko̱hòsòn‑la̱ tsja xi̱ta̱ xi xk'én, ko̱ndaà‑ne. K'e̱ nga jè Jesús kiìmijìn ngajmiì (Lucas 24:50‑53) |qJñà xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, k'oa̱á s'ín jcha̱‑la̱; nga ko̱ma‑la̱ ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱; ti̱koa̱á ko̱ma‑la̱ ki̱chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò; 7gJñà xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n koa̱ ko̱ma bautizar, ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. Ta̱nga jñà xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱, kjo̱'iín s'e̱‑la̱. 3Koa̱ kitsò‑la̱: ―Tanguió nga tíjtsa i̱sò'nde. Tèno̱jmí yije‑là ngats'iì xi̱ta̱ jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'a̱n. U#Xi jyehet'aà‑ne, Jesús tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tejngoò ma‑ne k'e̱ nga títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ nga nchikjèn. Tsohótiko̱ nga tájaà tjín ini̱ma̱‑la̱ nga mì kòkjeiín‑la̱ k'e̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi tsakó ítjòn‑la̱ yijo‑la̱ nga jè jye jaáya‑la̱.  Tsohótji‑ne jñà xi̱ta̱ xi jò ma, kisìkí'nchré jñà xi̱ta̱ xi i'nga. Ti̱koa̱á mìkiì kòkjeiín‑la̱. Kií kitsò Jesús nga kitsjaà‑la̱ xá xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ (Mateo 28:16‑20; Lucas 24:36‑49; Juan 20:19‑23)  K'e̱ komà i̱skan, Jesús, kj'ei̱í kji i̱sén‑la̱ k'e̱ nga tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jò xi̱ta̱‑la̱ xi nchifì campo. U# Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱ nga kiì'nchré nga tíjnakon Jesús nga jè chjo̱ón kijtseè, mìkiì kòkjeiín‑la̱. K'e̱ nga jò xi̱ta̱‑la̱ kijtseè Jesús (Lucas 24:13‑35) {o María Magdalena kiì, kisìkí'nchré ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Jesús nga ba tjín‑la̱ koa̱ nchikjindáya. R  Jè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, Jesús jaáya‑la̱ nga ta̱jñòya. Jè kijtseè ítjòn María Magdalena, jè xi tsachrjekàjiìn itoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ini̱ma̱‑la̱.  -Jñà íchjín, itjo ni̱to̱ón‑ne ya̱ i̱ya nguijo. Kiì, tsangachikon. Chi̱ba̱‑la̱ nchihotsé‑né nga kitsakjòn. Ni̱yá xi tsibéno̱jmí‑la̱ nga 'ñó tsibíxkón‑la̱ yijo‑la̱. K'e̱ nga jè María Magdalena kijtseè Jesús (Juan 20:11‑18) 7 gTanguió koa̱tìn‑là xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ Pedro: “Jè tífì ítjòn‑nò ján Galilea. Ya̱á jcha̱xkoòn ìjngoò k'a koni s'ín kitsò‑nò.”  Ta̱nga jè xi̱ta̱ i̱xti kitsò‑la̱: ―Kì tsakjoòn‑jèn. Jñò, jè binchaàtsjioò Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱, jè xi kisit'aà krò. Jye kòfaáya‑la̱. Mì ti̱ i̱ tíjna‑ne. Chítsejèn‑là i̱'nde‑la̱ ñánda kisijna. ? wK'e̱ nga jahas'en‑ngui nguijo kijtseè jngoò xi̱ta̱ i̱xti xi tíjnajté jngoò nikje chroba ndojò. Tíjnat'aà kixi̱‑la̱ nga̱jo̱. Jñà íchjín tà kitsakjòn‑né. 0YK'e̱ nga ijchò, kiskoòtsejèn, kijtseè nga jè nda̱jo̱ je xi 'ñó i'í xi tíchjoàjto‑la̱ nga̱jo̱ i̱tsjó ñánda kisijna Jesús, jye kitjaàxìn. }Tsò‑la̱ xíkjín: ―¿Yá xi kjoa̱áxìn‑ná nda̱jo̱ xi tíchjoàjto ya̱ xotjoa̱‑la̱ nga̱jo̱ i̱tsjó? -Jè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, 'ñó ta̱jñòya kiì katsejèn‑la̱ ñánda kisìhijiìn Jesús. Ti̱k'e̱é tíbitjokàtji ts'oí. 7 iK'e̱ nga jye tsato na̱chrjein nìkjáya, María Magdalena, Salomé, ko̱ María nea̱‑la̱ Jacobo, tsatse xkiì jne̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìkaàjno yijo‑la̱ Jesús. mS/María Magdalena ko̱ María nea̱‑la̱ José, nchikotsejèn‑la̱ nga kisìhijiìn Jesús.*M.José tsatse jngoò nikje sábana; kiskóje̱n‑t'aà krò yijo‑la̱ Jesús; i̱kjoàn kisìkájté jè nikje. K'e̱é kiì kíhijiìn ñánda jye tjíndaà jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó i̱ngui nguijo; kiskinìs'en‑ngui, i̱kjoàn tsohójtsa xotjoa̱‑la̱ nga̱jo̱ jngoò nda̱jo̱. -K'e̱ nga jye tsibéno̱jmí jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado nga jye k'en Jesús, Pilato kisìnga̱tsja José yijo‑la̱ Jesús. ,Q,Pilato, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱ nga jye k'en Jesús; kiìchja̱‑la̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado; kiskònangui‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga jye k'en. K+José xi Arimatea i̱'nde‑la̱, jngoò xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ 'nga xá tjín‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱xá‑la̱ xi̱ta̱ judío xi ti̱koa̱ tíkoña‑la̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá, kitsjaà‑la̱ nga'ñó yijo‑la̱, jahas'en ya̱ ni'ya ñánda tíjna Pilato nga kisìjé yijo‑la̱ Jesús. a;*K'e̱ nga jye kjònguixòn nga jye bìtsa̱jnandaà‑la̱ na̱chrjein nìkjáya. #~?)Jñà íchjín koi, k'e̱ nga tsibìjna Galilea Jesús, ya̱á chinchima‑tji̱ngui‑la̱ ko̱ ya̱á kisìchját'aà‑la̱. Kjìn ma íchjín xi ya̱ títsa̱jna xi ijchòko̱ ján Jerusalén. K'e̱ nga kisìhijiìn Jesús (Mateo 27:57‑61; Lucas 23:50‑56; Juan 19:38‑42) L}(Ti̱koa̱ títsa̱jna i'nga íchjín xi kjiìn nchikotsejèn‑ne; jè María Magdalena, ko̱ chjo̱ón Salomé, ko̱ María xi nea̱‑la̱ ma José ko̱ Jacobo, jè xi ìsa̱ ma ki'ndí. F|'Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado xi síjna ñánda kisit'aà krò Jesús k'e̱ nga kijtseè nga jye k'en Jesús, kitsò: ―Kixi̱í kjoa̱, xi̱ta̱ jèe̱, Ki'ndí‑la̱ Nainá‑né. t{a&Jè nikje velo xi tjo̱hóya jngoò osen i̱ngo̱ ítjòn kixajndà, jòya ko̱ma skanda i̱t'aà nangui. ?zy%Ta̱nga Jesús ìsa̱á 'ñó kiskindàya; k'en. uyc$K'e̱é tsangachikon jngoò xi kisìka'nchi̱ tsa̱nga̱ ko̱ vinagre, i̱kjoàn tsibísko̱‑la̱ ína̱xo̱, kitsjaà‑la̱ Jesús nga kàt'iì, kitsò: ―Chítsejèn‑là, ¿a kjoi̱í Elías nga skónáje̱n‑t'aà krò? x #Tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna xi kiì'nchré‑la̱, kitsò: ―Ti̱ná'yaà‑là, jè chja̱‑la̱ Elías. *wM"Ti̱jè‑ne hora Jesús 'ñó kiìchja̱ nga kitsò: ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―'Én jè tsòya‑ne: Nainá, Nainá, ¿mé‑ne kàjneitakòn‑ná? qv[!K'e̱ nga ijchò nchisen, kóho̱kji nga tíjtsa i̱sò'nde kòjñò skanda xi jàn nga nguixòn. 5uc Kàtìtjojen‑t'aà krò jè xi Cristo, xi Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ na̱xa̱ndá Israel, mé‑ne nga jcha̱‑ná koa̱ ko̱kjeiín‑ná. Skanda jñà xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ ya̱ kjit'aà krò, ti̱koa̱á tsatít'aà. K'e̱ nga k'en Jesús (Mateo 27:45‑56; Lucas 23:44‑49; Juan 19:28‑30) ;toK'oa̱á ti̱s'ín kisìsobà‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Kitsò‑la̱ xíkjín: ―Xi̱ta̱ jè, tsachrjekàjiìn kjo̱'in xi kj'ei̱í xi̱ta̱, ta̱nga jè xi yijo‑la̱, mìkiì ma ochrjekàjiìn kjo̱'in. Qsti̱kíjnandei̱í yijo‑lè ko̱ chínáje̱n‑t'i yijo‑lè krò. SrJñà xi̱ta̱ xi ya̱ ja, síkatji sko̱ nga kiìchja̱jno‑la̱, kitsò‑la̱: ―Ji̱, k'oa̱á kisi nga si̱ixòñi i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá ko̱ jàn na̱chrjein kíndaà ngajo‑ne, 'qGK'oa̱á s'ín kjòngásòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi tse jé tjín‑la̱.” p1Ti̱koa̱á chinchat'aà krò jò xi̱ta̱ chijé. Jngoò tsasíjnat'aà nga kixi̱‑la̱ Jesús ko̱ jngoò tsasíjnat'aà nga ngaskón‑la̱. 5ocJñà 'én xi tsohót'aà i̱sòn sko̱ krò, ya̱á tíchja̱ mé jé xi komà‑la̱ Jesús nga kinìk'en. Tsò‑né: “Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” \n1Ijchò‑la̱ tsà xi ñijaàn nga ta̱jñòya nga kisasìt'aà krò Jesús. mK'e̱é tsasìt'aà krò, i̱kjoàn jñà soldado kisìskáko̱ nikje‑la̱ Jesús nga kisìka'bí‑la̱ xíkjín yá ts'e̱ ko̱ma. llQKitsjaà‑la̱ vino xi tsjájiìn xich'a tsja xi 'mì mirra ta̱nga jè Jesús mìkiì kits'iì. qk[Kiìko̱ Jesús ján i̱'nde ñánda 'mì Gólgota, jè 'én xi tsòya‑ne i̱'nde sko̱ mik'en. ujcJngoò xi̱ta̱ kisatiìkjoò xi 'mì Simón xi Cirene i̱'nde‑la̱ xi tínchrobá‑ne rancho̱‑la̱. Na̱'èn‑la̱á ma jè Alejandro ko̱ Rufo. Jñà soldado kjo̱'ñó kis'iìn‑la̱ nga kisìk'ajen krò‑la̱ Jesús. zimK'e̱ nga jye kisìsobà‑la̱, jaàxìn‑la̱ nikje sko xi íkjá, i̱kjoàn kisìkákjá‑ne xi nikje ts'e̱. K'e̱é itjoko̱ nga ko̱sit'aà krò. K'e̱ nga kisit'aà krò Jesús (Mateo 27:32‑44; Lucas 23:26‑43; Juan 19:17‑27) hTsatjì yá xka̱jnchra̱ sko̱; i̱kjoàn tsibíchrájno koa̱ chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ koni tsà nchibeèxkón. zgmI̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kiskindàyat'in. Kitsò‑la̱: ―Viva xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío. yfkKisìkákjá jngoò nikje xi inì jmà kji; tsibí'a sko̱ jngoò corona na'yá xi jñà xó tsibíndaà‑ne. qe[Jñà soldado kiìko̱ Jesús ján ni'ya osen. I̱kjoàn kiìchja̱ yije‑la̱ soldado xíkjín. Wd'Pilato mejèn‑la̱ nga ndaà kíjnako̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Kisìkíjnandei̱í Barrabás. K'e̱ nga jye kitsjaà o̱kixi̱ nga tsajá‑la̱ Jesús, i̱kjoàn kisìnga̱tsja nga si̱t'aà krò. !c;K'e̱é kitsò Pilato: ―¿Mé jé xi tsohótsji, mé‑ne ki̱yá‑ne? Jñà xi̱ta̱, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―Ta̱sit'iì krò. Nb Jñà xi̱ta̱, 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―Ta̱sit'iì krò. .aU Pilato ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, kitsò‑la̱: ―¿Mé xi si̱koa̱á jè xi 'mì‑là xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? ` Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì chinchá'a xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga ko̱s'ín kàtasíjé nga kàtìjnandei̱í‑ne Barrabás. _ Pilato jye tíjiìn‑la̱ nga tà kjoa̱xìtakòn‑né nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ya̱ ijchò sínga̱tsja Jesús. ^ Kiìchja̱ Pilato, kitsò: ―¿A mejèn‑nò nga siìkíjnandei̱í‑nò xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? z]mJñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kiìkáko̱ Pilato nga mejèn‑la̱ koa̱ s'ín síkitasòn koni ma nga xki̱ nó. \Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱'ya nda̱yá nga kjoa̱siì tsohótsji ts'e̱ gobierno, ya̱ tíjna xi 'mì Barrabás xi xi̱ta̱ kisìk'en. 9[kNga xki̱ nó k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱ jè Pilato síkíjnandei̱í jngoò xi̱ta̱ xi títsa̱'ya nda̱yá, jè xi síjé xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kíjnandei̱í. XZ)Jesús mìkiì kiìchja̱ na̱s'ín koa̱ tí'mì‑la̱. Pilato, tà k'oa̱á komà‑la̱. K'e̱ nga jè Jesús kitjoònè kjoa̱ nga ki̱yá (Mateo 27:15‑31; Lucas 23:13‑25; Juan 18:38–19:16) 1Y[Pilato ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A ni̱mé 'én nokjoì? Ti̱ná'yaà‑la̱, 'ñó kjìn ska̱ya kjoa̱ tsját'in‑lè nga óngui‑lè. uXcTa̱nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kjìn ska̱ya 'én tjín‑ne xi tsját'in nga óngui. :WmJè Pilato kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío? Jesús kitsò: ―Ngaji̱í xi k'oa̱ si nga 'a̱n‑ná. $V CK'e̱ nga kis'e i̱sén jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ ngats'iì xi̱ta̱xá ts'e̱ xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne. Tsibít'aà'ñó Jesús, kiìko̱, kisìnga̱tsja jè Pilato. U3HTi̱k'e̱‑ne nga o̱kitsò Pedro, jè xi ma‑ne jò k'a kiskindàya kóxtí. K'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ Pedro koni kitsò‑la̱ Jesús: “K'e̱ ti̱kj'eè kjindáya jò k'a kóxtí, ngaji̱, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná.” I̱kjoàn ndaà jchán kiskindàya.T1GTa̱nga ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ Pedro kitsò: ―¡Beè Nainá, na̱s'ín ti̱k'eèn‑ná, mìkiì bexkoan jè xi̱ta̱ xi o̱'mì‑là! SFTa̱nga jè Pedro tsoho'mat'in ìjngoò k'a. Nga ko̱ma i̱skan, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, ìjngoò k'a kitsò‑la̱ Pedro: ―Xi o̱kixi̱, ngaji̱, xi̱ta̱‑la̱ Jesús‑né nga Galilea i̱'nde‑lè, k'oa̱á tsò 'én‑lè xi nokjoì. =RsEJè chjo̱ón chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn kijtseè ìjngoò k'a jè Pedro. Kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna: ―Jè xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ ts'e̱é Jesús. >QuDTa̱nga jè Pedro tsoho'mat'in‑né. Kitsò: ―Mìkiì bexkoan. Mìkiì be mé 'én xi tinokjoì. Pedro itjo ni'ya ján xotjoa̱‑la̱. K'e̱é kiskindàya jngoò kóxtí. 'PGCK'e̱ nga kijtseè Pedro, nga tíjna'ngui, kiskoòtsejèn‑jno, kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á ngaji̱, ya̱á tjaàkoi̱i Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. ~OuBJè Pedro ya̱á tíjna kangui ndi̱tsin ni'ya. Ijchò jngoò chjo̱ón xi chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn. XN)AJñà xi̱ta̱ tsibíts'ia̱ nga tsibíchrájno koa̱ tsibíchjoà xko̱n, tsi'beé‑la̱, kitsò‑la̱: ―K'oa̱á si, ¿yá xi tí'beé‑lè? Jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱, kisìjts'iìn‑'a i̱sén‑la̱. K'e̱ nga jè Pedro tsibìjna'mat'in Jesús (Mateo 26:69‑75; Lucas 22:56‑62; Juan 18:15‑18, 25‑29) kMO@Jñá, jye titsa̱na'yà koni s'ín chja̱jno‑la̱ Nainá. ¿Jñò, kó bixón? ¿Mé xi si̱koa̱á? Ngats'iì xi̱ta̱ kisìjngoò ikon nga tjín‑la̱ jé koa̱ ok'ín‑la̱ nga ki̱yá. ―Ok'ín‑la̱ nga si̱k'en. Jè no̱'miì ítjòn tsatijndajno yijo‑la̱ nikje‑la̱ xi íkjá nga 'ñó kòjti‑la̱. Kitsò: ―¿Mé s'e̱én‑ìsa̱‑ná xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi tsjá 'én? sK_>Jesús kitsò: ―'A̱n‑ná, jñò jcha̱‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kóti̱jnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱, koa̱ kji̱nchrobàjñaà ifi ján ngajmiì. ^J5=Ta̱nga jè Jesús jyò tsibìjna, ni̱mé 'én kiìchja̱. Jè no̱'miì ítjòn ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: ―¿A ji̱‑né xi Cristo, xi Ki'ndí‑la̱ Nainá xi 'ñó jeya tíjna? YI+<K'e̱é tsasítje̱n jè no̱'miì ítjòn; tsasíjnajiìn osen‑la̱; kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: ―¿A nì mé 'én nokjoì, koni tsò 'én xi tsjá xi̱ta̱ koi xi kondra̱ tsi̱ji? JH ;Ni̱ mìkiì kjòngásòn 'én‑la̱ na̱s'ín o̱kitsò. ]G3:―Ngaje̱n, kina'yà‑la̱je̱n nga tsò: “'A̱n siìki̱xo̱ña i̱ngo̱ ítjòn xi tsja xi̱ta̱ kisindaà‑ne, ko̱ jàn na̱chrjein kìndaà ìjngoò‑na xi mìtsà tsja xi̱ta̱ sindaà‑ne.” NF9Chincha kixi̱ i'nga xi̱ta̱ xi tsibéno̱jmí 'én ndiso. Kitsò: E98Kjìn ma xi̱ta̱ xi tsját'in 'én ndiso xi kondra̱ ts'e̱ Jesús ta̱nga kj'ei̱í tsò nga jngoò ìjngoò; mìkiì mangásòn 'én xi tsját'in. uDc7Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ ngats'iì xi̱ta̱xá xi ts'e̱ xi̱ta̱ judío tsohótsji'nde‑la̱ nga tsját'in 'én xi kondra̱ ts'e̱ Jesús mé‑ne nga ko̱ma si̱ìk'en‑ne ta̱nga nìmé 'én kisakò‑la̱. |Cq6Jè Pedro, tà kjiìn tà kjiìn tsajmeètji̱ngui‑la̱ skanda k'e̱ nga ijchò ya̱ ndi̱tsin ni'ya‑la̱ no̱'miì ítjòn. Ya̱á tsibíjnat'aà‑la̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ chi̱'nda xi síkinda̱ i̱ngo̱ nga títsa̱jna'ngui. VB%5Jesús kiìko̱ ñánda tíjna no̱'miì ítjòn. Ya̱á chixoña kóho̱tjín xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, jñà xi̱ta̱ jchínga, ko̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. eAC4ta̱nga jè chíti kitsjeiìn nikje sábana‑la̱; i̱kjoàn k'oa̱s'ín tsanga laká. K'e̱ nga kiìko̱ Jesús ñánda tíjna no̱'miì ítjòn (Mateo 26:57‑68; Lucas 22:54‑55, 63‑71; Juan 18:12‑14, 19‑24) p@Y3Jngoò chíti tji̱ngui‑la̱ xi tíjnajté jngoò nikje sábana. Jñà xi̱ta̱ kitsobà'ñó, k?O2Ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsanga‑né, ya̱á kitsjeiìn‑takòn. W>'1Na̱chrjein nchijòn tìjna̱ko̱‑nò ján i̱ngo̱ ítjòn nga okoòya‑nò koa̱ mìkiì kindobà'ñó‑ná. Koií k'oa̱á s'ín tíma‑ne nga ki̱tasòn 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. 5=c0Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: ―¿Mé‑ne ko̱s'ín ko̱f'i̱ ndobà'ñó‑ná nga ko̱ ki̱cha̱ ko̱ yá kich'à koni tsà jngoò xi̱ta̱ chijé? 2<]/Ya̱á tíjna jngoò xi̱ta̱ xi tsachrje ki̱cha̱ ndojò‑la̱. Tsajá‑la̱ jè xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn, tsatet'aà jngoò líká‑la̱. I; .Jñà xi̱ta̱ xi tji̱ko̱, ni̱to̱ón kitsobà'ñó Jesús. :}-K'e̱ nga ijchò Judas, kiì ndi̱yá‑né ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: ―Maestro. I̱kjoàn kiskine'a. Y9+,Judas, jè xi tsatíjna Jesús, ítjòn tsibíhichi̱ya‑la̱ kós'ín ko̱kò‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: ―Jè xi skíne̱'a, jè‑né xi ti̱ndo̱ba̱'ñó; ndaà ti̱kinda̱a k'e̱ nga onguíko̱o. 8+Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús nga ijchò Judas, xi ya̱ itjojiìn‑ne ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne. Kjìn xi̱ta̱ tji̱ko̱ xi 'ya ki̱cha̱ ndojò ko̱ yá. Xi̱ta̱ koi, jñà kisìkasén xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ xi̱ta̱ judío. K7*Ti̱sítje̱en, chítsejèn‑là, tíkjiaán, jye nchrobá chrañà jè xi si̱ìnga̱tsja‑na. Kií komà k'e̱ nga kindobà'ñó Jesús (Mateo 26:47‑56; Lucas 22:47‑53; Juan 18:2‑11) 6})Ko̱ma jàn k'a nga j'iì Jesús. Kitsò‑la̱: ―¿A tákó titsa̱nìkjáya‑nò ko̱ titsa̱fè‑nò? Kàtje kjoa̱. Jyeé ijchò hora‑la̱, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á ko̱nga̱tsja jñà xi̱ta̱ jé. 25](K'e̱ nga j'iì ìjngoò k'a‑ne, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, tákó kjiyijòfè‑né nga 'ñó nijñá‑la̱. Mìkiì beè kó ki̱tso̱‑la̱ Jesús. r4]'Jesús kiì kítsi'ba ìjngoò k'a. Tákó k'oa̱á ti̱ kitsò‑ne koni kitsò nga sa̱ ítjòn. ]33&Titsa̱jnakoòn, ti̱jét'aà‑là Nainá mé‑ne nga mì si̱ìkijne‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé. Xi o̱kixi̱, jè ini̱ma̱‑nò tíjnandaà‑né ta̱nga jè yijo‑nò, indaá tjín, tsjìn‑la̱ nga'ñó. 2%I̱kjoàn j'iì ìjngoò k'a‑ne ya̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱‑la̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱, kjiyijòfè‑né. Jesús kitsò‑la̱ Pedro: ―Simón, ¿a titsa̱jnafè‑né? ¿A mì kachíkjoa̱‑lè tsà tà jngoò hora kòbìjnakoin? 19$K'e̱ nga tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá, kitsò‑la̱: ―Na̱'èn xi Na̱'èn‑na̱ xan‑lè, ma yijeé‑lè ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne i̱t'aà tsi̱ji. Chja̱àxìn‑ná kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in jè, ta̱nga mìtsà jè 'én ts'a̱n ki̱tasòn, jè kàtitasòn 'én tsi̱ji. (0I#Jesús kiìkjá chiba‑ìsa. I̱kjoàn tsohojna skanda i̱t'aà nangui koa̱ kisìjét'aà‑la̱ Nainá tsà ko̱ma, kjoa̱áxìn‑la̱ kjo̱'in jè. /"K'e̱é kitsò Jesús: ―Tsí baá ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ koni tsà mejèn ki̱yá. Ti̱tsa̱jna i̱jndé, titsa̱jnakoòn. .{!Jesús kiìko̱ Pedro, Jacobo, ko̱ Juan. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ Jesús nga ba ko̱ma‑la̱. 'Ñó kisìkájno. 8-i Kiì ján i̱'nde ñánda 'mì Getsemaní; Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ti̱tsa̱jna i̱jndé; 'a̱n, Nainá kò‑là kichjàt'aà‑la̱. ,,QJè Pedro ìsa̱ 'ñó kiìchja̱; kitsò: ―Na̱s'ín ya̱ ki̱yáko̱‑lè, mìkiì kójna̱'mat'in‑lè. Ngásòn kitsò yije xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi i'nga. Kií kitsò Jesús nga tsibítsi'ba ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Getsemaní (Mateo 26:36‑46; Lucas 22:39‑46) (+IJesús kitsò‑la̱: ―O̱kixi̱í xi xan‑lè; ni̱tje̱n jé, k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya jò k'a kóxtí, ngaji̱, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná. *Kitsò Pedro: ―Na̱s'ín ngats'iì xi̱ta̱‑lè xi i'nga tsjeiìn takòn‑lè, 'a̱n, mìkiì tsjeiìn‑takòn‑lè. f)ETa̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱ nga kjoa̱áya‑na, kjín ítjòn‑nò ján nangui Galilea. |(qJesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: ―Ngats'ioò jñò, ki̱jneí takòn‑ná jè ni̱tje̱n jè, nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Ki̱yá jè paxtò koa̱ jñà orrè tsjohoya‑né.” 'Jesús ko̱ xi̱ta̱‑la̱, k'e̱ nga jye kiseè jngoò‑la̱ sò Nainá ts'e̱ Salmo, i̱kjoàn kiì ján nindoò Yá Olivo. &O̱kixi̱í xi xan‑nò, mì ti̱ kiì ski̱‑na vino skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga skia̱a vino xi̱tse̱, ján ñánda tíhotíxoma Nainá. 'Én xi kiìchja̱ Jesús nga jè Pedro kjó'mat'in (Mateo 26:30‑35; Lucas 22:31‑34; Juan 13:36‑38) A%{Kitsò‑la̱: ―Jè‑né xi jní‑na̱ xi si̱ìkixi̱ya jè kjoa̱ xi̱tse̱ xi bìndaàjiìn‑ko̱‑nò. Jè jní‑na̱ xi̱ìxteèn xi kjo̱ndaà ts'e̱ nga kjìn xi̱ta̱. H$ I̱kjoàn kiskoé jngoò chi̱tsín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá; k'e̱é kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, ngats'iì xi̱ta̱ kits'iì vino xi tjíya chi̱tsín. n#UK'e̱ nga nchikjèn, Jesús kiskoé i̱nchra̱jín, kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá nga kisìchikon‑t'in, kisìxkoa̱ya i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: ―Chjoé. Yijo‑na̱ né. }}q|{{zcyx"vv)uSt:sQrpqqkpp.osnmmkjjigf.edd?cbbga``__ ^S]\[ZY?X VUeTSQPONMLKKoJIHYGFEmDCHBB(A@s>=’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Tiatira: “Kií tsò jè Ki'ndí‑la̱ Nainá xi ko̱kjoàn xko̱n koni ni'ín, ko̱ jñà ndso̱ko̱, k'oa̱á kjoàn koni ki̱cha̱ sinè xi 'mì bronce xi 'ñó ndaà kjòchrja'i: 7>gNdaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱. Jñà xi si̱ìkijne, 'a̱án tsjaà‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱ xi 'mì maná xi 'a̱n tjí'ma‑na; ti̱koa̱ tsjaà jngoò‑la̱ ndí nda̱jo̱ jtobá xi chroba kji; ya̱á tjít'aà 'ín xi̱tse̱ xi mì yá beèxkon; tà jè skoe̱xkon xi tjoé‑la̱.” Kjoa̱ xi kisinè‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Tiatira X=)K'oa̱á ma‑ne ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò. Tsà mì k'oa̱ s'e̱en, ni̱to̱ón kjián nga ska̱àn‑koa̱a xi̱ta̱ koi. Jè sikjeén ki̱cha̱ ndojò xi bitjo‑ne ndso̱ba. )<KTi̱koa̱á títsa̱jnajiìn i'nga‑nò xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ koni s'ín okóya jñá xi̱ta̱ nicolaítas. Jñà xi̱ta̱ koi, 'a̱n majtike̱‑ná. b;=Ta̱nga tjín i'nga kjoa̱ xi mìkiì sasén‑na nga ch'o titsa̱'nè, nga ya̱á títsa̱jnajiìn‑nò xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ koni s'ín tsakóya Balaam kjòtseé nga chinchá'a Balac nga mejèn‑la̱ ko̱hótsji jé jñà xi̱ta̱ Israel nga kàtakine tsojmì xi xkósòn kisinchaàt'aà‑la̱; ti̱koa̱ kàtas'ín kjoa̱chijngui. A:{ 'A̱n tìbe‑ná xá‑nò, tìbe‑ná nga ya̱á titsa̱jnaà ñánda tíhotíxoma xi̱ta̱ nei̱í. Ta̱nga be‑ná nga kixi̱ titsa̱jnaà; mìkiì nìjchàajioòn i̱t'aà ts'a̱n. Ti̱koa̱ be‑ná nga mìkiì bì'ma koni s'ín mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, na̱s'ín k'e̱ nga k'en Antipas, xi̱ta̱ xi kixi̱ béno̱jmí xi i̱t'aà ts'a̱n; nga ya̱á k'en i̱jiìn na̱xa̱ndá‑nò ya̱ ñánda síxá xi̱ta̱ nei̱í. S9 ’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Pérgamo: “Kií tsò jè xi tjín‑la̱ ki̱cha̱ ndojò xi yijò kji nga ingajò ngobà, tsò‑né: 8+ Ndaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱. Jñà xi si̱ìkijne, ni̱mé kjoa̱ xi ko̱mat'in i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà xi ma‑ne jò k'a.” Kjoa̱ xi kisinè‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Pérgamo X7) Kì tsakjoòn‑jèn jè kjo̱'in xi si̱kjioón, jè xi̱ta̱ nei̱í ski̱nìs'en‑nò nda̱yá mé‑ne nga skót'aà‑nò kjoa̱ xi mokjeiín‑nò; te na̱chrjein s'e̱‑nò kjo̱'in. 'Ñó t'è‑là takòn kóni skanda k'e̱ nga ki̱yá. Ko̱ 'a̱án tsjaà‑nò jè kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà koni jngoò corona. 6- 'A̱n be‑ná xá‑nò ko̱ kjo̱'in xi titsa̱nìkjioón ko̱ nga xi̱ta̱ i̱ma̱ 'mì‑nò (ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá, xi̱ta̱ nchi̱ná‑nó jñò). Be‑ná nga ch'oó chja̱jno‑nò jñà xi̱ta̱ xi tsò nga xi̱ta̱ judío‑né ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga xi̱ta̱ judío. Jñà xi̱ta̱ koi, ya̱á chja̱‑ne ya̱ ni'ya ñánda maxkóya xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í. ]53’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Esmirna: “Kií tsò jè xi tsibìjna ítjòn ko̱ xi fehet'aà‑ne, jè xi k'en ko̱ jaáya‑la̱, tsò‑né: _47Ndaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱. Jñà xi si̱ìkijne, 'a̱án tsjaà‑la̱ nga ski̱ne̱ jñà toò‑la̱ jè yá xi síkíjnakon‑ná xi síjna ya̱ i̱'nde‑la̱ Nainá ñánda 'ñó ndaà choòn.” Kjoa̱ xi kisinè‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Esmirna 3Ta̱nga tjín kjoa̱ xi ndaà titsa̱'nè nga majticha kjoa̱ xi s'ín jñà xi̱ta̱ nicolaítas. 'A̱n, ti̱koa̱á majtike̱‑ná. W2'Jñò, ti̱kítsjeèn kó ki'nè nga sa̱ ítjòn k'e̱ nga kj'eè jé bixòjñoò. Ti̱kájno jé‑nò. Ìjngoò k'a Nainá tanguít'aà‑là. K'oa̱á s'ín t'e̱en koni ki'nè nga sa̱ ítjòn. Tsà majìn‑nò, 'a̱n kjián nga tsjaà‑nò kjo̱'in ko̱ kjoa̱áxìn‑nò ni'ín candelero‑nò ya̱ i̱'nde ñánda síjna. 13Ta̱nga tjín jngoò‑nò kjoa̱ xi ch'o tjín xi mìkiì sasén‑na nga mì ti̱ k'oa̱á s'ín tjín‑nò kjo̱tjòcha koni nga sa̱ ítjòn. 0Kjit'aà na̱chrjein 'ñó tse kjo̱'in titsa̱nìkjioón, ko̱ 'ñó titsa̱nìxá xi kjoa̱ ts'a̱n. Mìkiì bijta‑nò. n/UTìbe‑ná xá‑nò, 'ñó titsa̱nìxá ko̱ nga mìkiì bijta‑nò. Ti̱koa̱á tìbe‑ná nga mì ti̱ kiì chíkjoa̱ko̱‑nò jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín. Ti̱koa̱á tìbe‑ná nga jyeé kichìt'aà jñà xi̱ta̱ xi tsò‑la̱ yijo‑la̱ nga Cristo tsibíxáya‑la̱, ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱. Jyeé ki'yaà nga xi̱ta̱ ndiso‑né. . ’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Éfeso: “Kií tsò jè xi itoò ni'ño tjíya tsja kixi̱, jè xi tsóhojiìn osen‑la̱ jñà candelero xi itoò ma‑ne xi nguì ki̱cha̱ oro, tsò‑né: i- MKií tsò‑ne jè kjoa̱'ma xi kà'yi ts'e̱ ni'ño xi itoò ma‑ne xi tjíya ndsa̱a kixi̱ ko̱ xi itoò candelero xi nguì ki̱cha̱ oro. Jñà ni'ño xi itoò ma, jñà àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi itoò i̱'nde títsa̱jna; ko̱ jñà candelero xi itoò ma‑ne, jñà‑né xi na̱xa̱ndá‑na̱ xi itoò i̱'nde títsa̱jna., {Chjí jñà kjoa̱ xi jye kà'yi ko̱ kjoa̱ xi tíma na̱chrjein i̱'ndei̱ ko̱ kjoa̱ xi ko̱ma nga ko̱ma i̱skan. $+ Cko̱ tìjna̱kon‑ná. Tsakáti̱jna k'en‑ná ta̱nga i̱'ndei̱ tìjna̱kon‑ná ni̱ta̱ mé na̱chrjein, ni̱ta̱ mé nó‑ne. 'A̱n tjíya ndsa̱a ibi̱ ts'e̱ kjoa̱biyaà ya̱ i̱'nde‑la̱ mik'en. [Tjí'ndeé‑na nga skíx'a̱a ko̱ kichjoà nga si̱ìkjaáya‑la̱.] d* CK'e̱ nga kìjtseè, kiskaànguia i̱ngui ndso̱ko̱ koni jngoò mik'en. I̱kjoàn jè tsakájnasòn‑na tsja kixi̱, kitsò‑na: ―Kì tsakjoòn‑jèn, 'a̱n‑ná xi tìjna̱ ítjoàn ko̱ xi fehet'aà‑ne, V) 'Jè tsja kixi̱, itoò ni'ño tjíya. Jè tso'ba jngoò ki̱cha̱ ndojò bitjo xi 'ñó yijò kji ingajò ngobà. I̱sén‑la̱ k'oa̱á kji koni kji ts'oí k'e̱ nga 'ñó matsjè ndobá, 'ñó ote kji. M( Ndso̱ko̱ k'oa̱á kjoàn koni ki̱cha̱ sinè xi 'ñó ndaà ote k'e̱ nga jye si̱jiìn ni'ín. Jè jta̱‑la̱, k'oa̱á s'ín na'yà‑la̱ koni ñánda 'ñó je nandá tíbixòjen‑tjòn. #' ATsja̱ sko̱, k'oa̱á kjoàn koni kjoàn tsja̱ chroba‑la̱ orrè, koni kjoàn 'nchán kjoàn. Xko̱n, k'oa̱á s'ín tsejèn koni tsà títì ni'ín. & % Ya̱ jngoò osen‑la̱ ñánda jncha candelero xi itoò ma‑ne síjnajiìn xi o̱kji koni kji ki'ndí‑la̱ xi̱ta̱. Jngoò nikje kinakjá xi ndojò kji. Bijchó skanda i̱tjòn ndso̱ko̱. Tíkjá jngoò na'ñó payo̱ ya̱ i̱sòn ini̱ma̱‑la̱ xi nguì oro. $% C K'e̱é kisìkátjifaya nga mejèn‑na skoeè yá xi̱ta̱ xi tíchja̱‑na; kìjtseè itoò candelero xi nguì ki̱cha̱ oro xi ma tìya asìti̱. G$   kitsò‑na: ―'A̱n‑ná xi tìjna̱ ítjoàn ko̱ xi fehet'aà‑ne. Chjoí jngoò xo̱jo̱n, tít'eiì kjoa̱ xi tì'yi; i̱kjoàn ti̱kasén‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi itoò i̱'nde títsa̱jna ján nangui Asia, jñà na̱xa̱ndá xi 'mì Éfeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia ko̱ Laodicea. N#  Jngoò na̱chrjein‑la̱ Nainá, 'a̱n, nga ya̱ tìjna̱koa̱a Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱, ya̱ i̱jto̱n índsiàn ki'nchrè jngoò‑la̱ 'én xi 'ñó kiìchja̱ koni jngoò chrjo xi 'ñó jane, Z" / 'A̱n‑ná xi mì‑na̱ Juan, xi 'ndsè xan‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Nga ya̱á titsa̱jnakoa̱á Cristo ngásòn titsa̱nìkjiaán kjo̱'in, ko̱ ngásòn ya̱ nokjoà‑ná ñánda tíhotíxoma Nainá ko̱ ngásòn tíchíkjoa̱ko̱‑ná ngats'iì kjoa̱. 'A̱n nga 'én‑la̱ Nainá tìchjàya ko̱ tìbeno̱jmí kixi̱‑la̱ xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, k'oa̱á komà‑ne ján kinìkasén‑na ya̱ nangui jiìn‑ndá ñánda 'mì Patmos. B! “'A̱n‑ná xi tìjna̱ ítjoàn skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱ ko̱ nga skanda fehet'aà‑ne; 'a̱n‑ná xi tìjna̱a, xi tsibijna̱a, ko̱ xi kjoi̱i ìjngoò k'a; ta̱jngoó‑ná xi tse nga'ñó tjín‑na”, tsò Na̱'èn‑ná xi Nainá. Kjoa̱ xi tsakó‑la̱ Nainá Juan i̱t'aà ts'e̱ Cristo Z  /¡Chítsejèn‑là! Jè Cristo jyeé kjo̱meé f'iì nga tínchrobájiìn ifi. Ngats'iì xi̱ta̱, xko̱ón skoe̱‑ne. Jñà xi̱ta̱ xi kisìk'en Cristo ti̱koa̱á skoe̱‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín i̱ i̱t'aà nangui ski̱ndáyakeè‑né nga 'on ko̱ma‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. Jon, k'oa̱á s'ín ko̱ma. # ACristo k'oa̱á s'ín kisìkítsa̱jna‑ná nga xi̱ta̱ ítjòn ko̱maá ko̱ no̱'miì ko̱maá nga jñá si̱xá‑lá Nainá xi Na̱'èn‑la̱ ma Jesucristo. Jeya kàtìjna; jè kàtatíxoma kjit'aà, ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ni̱ta̱ mé nó‑ne. K'oa̱s'ín kàtama.  yko̱ jè Jesucristo k'oa̱ ti̱s'ín kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán. Jè Cristo, jè xi nguì 'én kixi̱ tsjá, xi ki'ndí tjòn xi jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà ko̱ jè xi otíxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi tjín i̱ i̱t'aà nangui. Cristo matsjakeè‑ná nga kisìtsjeè jé‑ná i̱t'aà ts'e̱ jní‑la̱ xi tsibíxteèn. B 'A̱n xi 'mì‑na Juan, tisìhixat'aà‑nò, jñò xi na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo maà xi itoò i̱'nde titsa̱jnaà ján nangui Asia. Jè kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán jè Nainá xi tíjna, jè xi tsibìjna ko̱ jè xi kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne; k'oa̱ ti̱s'ín kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán jñà ini̱ma̱ xi itoò ma‑ne xi títsa̱jna nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma;  3Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi bíxke̱jiìn xo̱jo̱n koa̱ jñà xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá xi tjít'aà xo̱jo̱n jè, jñá kjoa̱ xi sa̱ ki̱tasòn; ti̱koa̱á mé ta ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi síkitasòn koni tsò xo̱jo̱n jè, nga jè na̱chrjein, jyeé nchrobá machrañà. Kó tsò Juan nga síhixat'aà nga itoò na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ján i̱'nde Asia P Ko̱ jè Juan tíchja̱ kixi̱‑né [k'e̱ nga kiskiì] ngats'iì kjoa̱ xi kijtseè ko̱ xi kiì'nchré koni s'ín nga jè Jesucristo kiìchja̱ kixi̱‑la̱ jñà 'én xi kitsjaà‑la̱ Nainá.  'Jñà kjoa̱ koi xi kitjoé‑la̱ Jesucristo nga Nainá kitsjaà‑la̱ mé‑ne nga ko̱kò‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ jñà kjoa̱ xi ta ni̱to̱ón o̱ko̱ma. Jesucristo kisìkasén àkja̱le̱‑la̱ nga tsakó‑la̱ kjoa̱ koi Juan xi chi̱'nda‑la̱ ma. |q:Ngats'ioò, jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. K'oa̱s'ín kàtama.+O:Ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Cristo síhixat'aà‑nò. Jñà nchisíhixat'aà ítjòn‑nò xi títsa̱jna ni'ya‑la̱ César xi xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. J :I̱t'aà ts'a̱n, ti̱ixat'aà yije jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi ya̱ títsa̱jna. Jñà xi̱ta̱ 'ndseé xi i̱ títsa̱jnako̱‑na, ti̱koa̱á nchisíhixat'aà‑nò. 9k:Jè Nainá xi Na̱'èn‑ná, jeya kàtìjna ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, ni̱ta̱ mé nó‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. Xi fehet'aà‑ne, Pablo síhixat'aà xi̱ta̱ Filipos L:K'oa̱á ma‑ne, jè Nainá xi 'a̱n kjit'aàtakoàn, tsjá yije‑nò ni̱ta̱ mé xi chijat'aà‑nò koni s'ín jeya tjín kjoa̱ nchi̱ná xi tjín‑nò nga Cristo Jesús titsa̱jnako̱o. oW:Jyeé kiskaàt'aà yije‑na ngats'iì xi kinìkasén‑ná. Jyeé tjín yije‑na xi mochjeén‑na skanda ninguií‑na nga jyeé j'iìko̱‑na nga'ñó xi kinìkasén‑ná ko̱ Epafrodito. Kjo̱tjò xi kinìkasén‑ná k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni chrjongó‑la̱ Nainá xi 'ñó ndaà jne̱, jñà kjo̱tjò xi 'ñó ndaà sasén‑la̱ Nainá. :Mìtsà mé kjo̱tjò tsa̱jòn xi mejèn‑ìsa‑na, ta jè xi mejèn‑na nga ìsa̱ ndaà kàtasíchikon‑t'in‑nò Nainá.  :Ti̱koa̱á k'e̱ nga tsohóti̱jna na̱xa̱ndá Tesalónica, jngoò jò k'a kinìkasén‑ná kjo̱tjò xi kjòchjeén‑na. xi:Jñò xi na̱xa̱ndá Filipo tsa̱jòn, tíjiìn‑nò nga ta jñò‑nò xi kinìchját'aà‑ná mé xi kjòchjeén‑na, jè na̱chrjein k'e̱ nga kiaà nangui Macedonia k'e̱ nga sa̱ tsibìts'ia̱a nga kichjàko̱‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Ni̱jngoò na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi kj'ei̱í xi ma‑la̱ kisìchját'aà‑na. nU:Ta̱nga jñò, tákó ndaà ki'nè‑nò nga kinìchját'aà‑ná k'e̱ nga kjoa̱ tìjna̱jñaà. Z-: Ko̱ma yijeé‑na ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne nga jè Cristo tsjá‑na nga'ñó. 8i: Be‑ná kó ma nga i̱ma̱ tísíjchá yijo‑na̱. Ti̱koa̱á be‑ná kó ma k'e̱ nga tjín‑na tsojmì. Jye tíbe ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi tímat'ian. Ti̱jé‑na̱ tsà skiì tíjna i̱ndso̱'bà, ko̱ tsà kjinchrá tìbiyaà, tsà ningui‑na̱ tsojmì ko̱ tsà ni̱mé tsojmì tjín‑na̱.  5: Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱tìxan‑nò tsà mé tsojmì xi chijat'aà‑na̱. Jyeé kjò'nga‑na nga majngoò takoàn mé xi tjín‑na. # ?: 'Ñó matsja‑na̱ koni síko̱‑na Na̱'èn‑ná nga ijchò na̱chrjein, ìjngoò k'a kinìkítsjeèn‑ná. 'A̱n k'oa̱á s'ín síkítsjeèn nga mìtsà kinìjchàajñoò xi i̱t'aà ts'a̱n, tà jè‑né nga mìkiì xátí kitjò'nde‑nò nga kinìchját'aà‑ná. I  : K'oa̱s'ín t'e̱en koni s'ín tsakoòya‑nò o̱kixi̱ xi 'a̱n kitsjaà‑nò, 'én xi kina'yá‑ná, koni s'ín ki'ya‑ná nga kis'iaàn; tákó k'oa̱s'ín t'e̱en. Nainá xi tsjaà‑la̱ kjoa̱ 'nchán ini̱ma̱‑ná, jè kíjnako̱‑nò. Kjo̱ndaà‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ Filipos i̱t'aà ts'e̱ Pablo  :Ndí 'ndsè k'oa̱á xan‑nò xi fehet'aà‑ne. Ti̱kítsjeèn xi kjoa̱ kixi̱, kjoa̱ xi ndaà yaxkón, kjoa̱ xi ndaà tjín nga nguixko̱n Nainá, kjoa̱ xi tsjeè tjín, kjoa̱ xi ndaà sasén‑ná, ko̱ ngats'iì kjoa̱ xi ndaà na'yà‑la̱. Ko̱ tsà tjín‑ìsa kjoa̱ xi kj'ei̱í xi 'ñó ndaà tjín, xi ok'ìn‑la̱ nga 'nga kítsa̱jna, koií kjoa̱ ti̱kítsjeèn.  -:K'oa̱á s'ín ko̱ma‑ne nga tsjá‑nò kjoa̱'nchán Nainá. Jè kjoa̱'nchán xi tsjá‑nò fahatonè‑la̱ koni s'ín bítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱. Kjoa̱'nchán jè, jè xi si̱ìkinda̱ ini̱ma̱‑nò ko̱ kjo̱hítsjeèn‑nò nga Cristo Jesús titsa̱jnako̱o. :Kì mé kjoa̱ nìkájno. Ta ìsa̱á ti̱jét'aà‑là Nainá k'e̱ nga mé xi mochjeén‑nò. Ti̱koa̱ tjiì‑là kjo̱ndaà. :Jñò, kàtabeè yije‑nò xi̱ta̱ nga xi̱ta̱ ndaà 'mì‑nò. Jyeé tímachrañà nga kjoi̱í ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná. :Tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò nga Na̱'èn‑ná titsa̱jnako̱o. Ìjngoò k'a k'oa̱ xan‑nò: ¡Tsja t'è‑là takòn! :Ti̱koa̱á ngaji̱ ndí 'ndsè xi ngásòn ta̱ña nìxá, tìsìjét'aà‑lè, ti̱chját'aà‑la̱ íchjín koi; nga ndaà kisìxáko̱‑na i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. Ko̱ jè Clemente ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga ti̱koa̱á ndaà kisìxáko̱‑na. Xi̱ta̱ koi, jye tjít'aà 'ín‑la̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjoa̱binachon ján ngajmiì. -:Tìbitsi'bà‑la̱ jè Evodia ko̱ Síntique, nga ngásòn ndaà kàtjìko̱ xíkjín nga ndichja joó xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná. H :K'oa̱á ma‑ne jñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, ko̱ nga 'ñó makájno‑na nga mejèn‑na skoexkon‑nò, ko̱ nga nìtsja‑là ini̱ma̱‑na̱, ko̱ jñò xi kjo̱tjò‑na̱ ma i̱t'aà ts'e̱ xá‑na, k'oa̱á xan‑nò nga kixi̱ titsa̱jnako̱o Na̱'èn‑ná, jñò xi 'ñó matsjake̱‑nò. Q:Jè si̱ìkjatjìya‑la̱ yijo ni'nde‑ná; k'oa̱á kji ko̱ma koni kji ts'e̱ jè, nga jeya kji. Jè si̱ìkjeén nga'ñó xi tjín‑la̱ nga jè otíxoma yije‑la̱ ni̱ta̱ mé xi tjín.G:Ta̱nga jñá, ján i̱'nde‑ná ngajmiì. 'Ñó ndaà titsa̱chiñá‑lá nga ya̱ kji̱nchrobà‑ne jngoò xi ko̱chrjekàjiìn‑ná kjo̱'in, jè‑né Jesucristo xi otíxoma‑ná. ;o:Xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein‑la̱, kjo̱'iín si̱ìkjeiín ni̱ta̱ kjé‑ne. Ta koií ótsji kjoa̱ xi síjé yijo‑la̱ ko̱ mìtsà Nainá ótsji. 'Nga síkítsa̱jna yijo‑la̱ kjoa̱ xi tjínè‑la̱ nga ko̱sobà‑la̱. Tà koií síkítsjeèn kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde. }s:Nga kjìn ma xi̱ta̱ xi tjíma xi kondra̱ fì tji̱ngui‑la̱ jè 'én xi tís'eno̱jmíya nga krò k'en‑t'aà Cristo. Kòkjìn k'a k'oa̱ xan‑nò; i̱'ndei̱ skanda ko̱ó ndáxkoaàn tìbìxteèn nga ìjngoò k'a k'oa̱ tìxan‑nò. R~:Ndí 'ndsè, k'oa̱á s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni s'ín tìsìjchá yijo‑na̱. Chjínguì‑là jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín ndaà nchisíjchá yijo‑la̱ koni s'ín titsa̱'nè‑je̱n. |}q:Ta̱nga mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín si̱kitasoán koni kji jye machi̱ya‑ná skanda na̱chrjein i̱'ndei̱. N|:Ngats'iaá xi jye ndaà mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, ngásòn ngáya k'oa̱s'ín si̱kítsjeén. Jñò, tsà mìkiì k'oa̱s'ín nìkítsjeèn, Nainá si̱ìkíchi̱yandaà‑nò. G{:Tífì tji̱ngui‑la̱ skanda ñánda fehet'aà‑ne, mé‑ne nga tjoé‑na kjo̱tjò xi Nainá tsjá‑na nga xó kiìchja̱‑na Nainá ján ngajmiì nga Cristo Jesús tìjna̱koa̱a. )zK: Ndí 'ndsè, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑na̱, kj'eè kiì bijchó tji̱ngui yije‑la̱ kjo̱ndaà xi tjín‑la̱ Cristo. Ta̱nga jngoò kjoa̱ tìs'iaàn, tìsìjchàajñaà yije kjoa̱ xi jye tsato, tíbínè‑la̱ yijo‑na̱ nga ki̱jchò tji̱ngui‑la̱ kjoa̱ xi sa̱ nchrobá. 2y]: Mìtsà tsò‑ne kjoa̱ nga jye kjòngásòn yije‑na kjoa̱ koi. Kj'eè tsà nguì xi̱ta̱ kixi̱ 'mì‑na̱. Ta̱nga tífì tji̱ngui‑la̱ nga mejèn‑na nga ìsa̱ ndaà skoexkoan skanda kó nga ki̱jchò tji̱ngui‑la̱ mé kjoa̱‑ne nga ijchò tji̱ngui‑na̱ Cristo Jesús. Cx: mé‑ne k'oa̱ ti̱s'ín kjoa̱áya‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà koni s'ín jaáya‑la̱ Cristo. Mé xi s'ín Pablo nga ma ki̱jchò tji̱ngui‑la̱ kjo̱tjò xi tsjá Nainá w : Mejèn‑na̱ nga ìsa̱ ndaà skoexkoan Cristo; skoeè nga'ñó xi tjín‑la̱ nga jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà; kàtamajngoò kjo̱hítsjeèn‑na̱ ko̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín komàt'in nga kisìkjeiín kjo̱'in skanda k'e̱ nga k'en, Av{: ko̱ mé‑ne nga ya̱ kóti̱jnakjoòkoa̱a. Nga kixi̱ óti̱jna nga nguixko̱n Nainá, mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n ndaà sìkitasoàn kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío, koi‑né nga mokjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Jè Nainá xi kixi̱ síkíjna‑na koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑na. u!:Xi nguì o̱kixi̱, ngats'iì kjoa̱ xi 'a̱n ma'ñót'aà takoàn nga sa̱ kjòtseé, i̱'ndei̱, k'oa̱á s'ín beè takoàn nga ni̱mé chjí‑la̱ mì k'oa̱à‑ne koni s'ín bexkoan Cristo Jesús xi otíxoma‑na nga ìsa̱ 'ñó tsato chjí‑la̱. Ngats'iì kjoa̱ koi, jyeé tsachrjenguia yije xi kjoa̱‑la̱ Cristo. Ta tjé beè takoàn mé‑ne nga ya̱ ma fìt'aà‑la̱ Cristo Bt}:Nga sa̱ ítjòn, 'a̱n, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga 'ñó tse chjí‑la̱ ngats'iì kjoa̱ koi; ta̱nga i̱'ndei̱ nga Cristo fìt'aà‑la̱ ni̱mé chjí‑la̱ kjoa̱ koi. "s=:Nga 'ñó fìt'aà‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío, 'a̱n skanda kiìtji̱ngui kondra̱á‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. 'A̱n, nguì kixi̱í kisìkitasoàn kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío, ni̱jngoò xi mìkiì ndaà kisìkitasoàn. {ro:K'e̱ nga tjín‑la̱ jiìn na̱chrjein nga kits'ian, kisit'aà chi̱ba̱‑na̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. 'A̱n, xi̱ta̱ Israel‑ná, tje̱‑la̱ Benjamín‑ná. Xi̱ta̱ Hebreo‑ná, ko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑na̱ nguì xi̱ta̱ Hebreo‑né. 'A̱n, nguì xi̱ta̱ fariseo‑ná nga jñà kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío nguì ndaà kisìkitasoàn. 1q[:'A̱n, mìtsà kjoa̱ ts'e̱ yijo‑na̱ ma'ñót'aà takoàn na̱s'ín kjìn sko̱ya kjo̱ndaà kisìkitasoàn. Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi koi ma'ñót'aà takòn kjo̱ndaà xi tjín‑la̱, ta̱nga 'a̱n mì k'oa̱á s'ín tìs'iaàn na̱s'ín tsato kjìn sko̱ya kjo̱ndaà kisìkitasoàn. ^p5:Jñá‑ná xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga tjít'aà chi̱ba̱‑ná nga 'ya‑la̱ nga xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑ná. Jñá‑ná xi ndaà yaxkoán Nainá nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ síchját'aà‑ná. 'Ñó ndaà matsja‑ná nga jè ma'ñót'aà takoán Cristo Jesús nga mìtsà jè kjoa̱ ts'e̱ yijo‑ná ma'ñót'aà takoán. o:Ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'ñó mejèn‑la̱ nga otet'aà yijo‑la̱ xi̱ta̱ nga bít'aà chi̱ba̱‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. Ti̱kinda̱a xi̱ta̱ koi nga ni̱mé chjí‑la̱. Ti̱kinda̱a nga 'ñó ch'o s'ín. n y:Ndí 'ndsè, k'oa̱á xan‑nò, tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò nga Na̱'èn‑ná Jesús titsa̱jnako̱o. 'A̱n, mìkiì masiì‑na̱ nga tìkjiì ìjngoò k'a‑nò jñà kjoa̱ xi jye kòkjìn k'a kjiì‑nò nga kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò. }ms:Koií kjoa̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xá‑la̱ Cristo nga kjo̱meé k'en. Jè kjoa̱ xi jñò mìkiì komà kinìchját'aà‑ná, jé Epafrodito, 'ñó tsibínè‑la̱ yijo‑la̱ nga ndaà kisìchját'aà‑na na̱s'ín kjo̱meé k'en.l#:Chjoétjò nga ko̱ kjo̱tsja‑nò nga 'ndseé chibá i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná. Cha̱xkón yije xi ngásòn ok'ìn‑la̱ koni jè. 6ke:K'oa̱á ma‑ne nga tìsìkasén ni̱to̱n‑nò, mé‑ne k'e̱ nga jcha̱xkoòn ìjngoò k'a, ko̱tsja‑nò i̱t'aà ts'e̱, koa̱ 'a̱n, tjáxìn chiba‑na kjoa̱ba. Dj:Kixi̱í kjoa̱ nga kjòxk'én‑né, kjo̱meé k'en. Ta̱nga Nainá kjòhi̱ma̱keè; mìtsà ta jè xi kjòhi̱ma̱keè, ko̱ó 'a̱n, mé‑ne nga mì ìsa̱ tse kjoa̱ba s'e̱‑na. i:I̱'ndei̱, mejèn‑la̱ nga skoe̱xkon‑nò ngats'ioò, 'ñó tísíkájno nga jñò jyeé kina'yà nga kjòxk'én‑né. bh=:Ta̱nga k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga ítjòn siìkasén ìjngoò k'a‑nò jè 'ndsè Epafrodito. Ndaà kisìxáko̱‑na. K'oa̱á s'ín tsajmeiìko̱‑na koni jngoò soldado nga bixkàn‑tji‑je̱n 'én‑la̱ Nainá. Nainá kàtíchjí‑nò nga kinìkasén‑ná k'e̱ nga 'ñó tímochjeén‑na. Ndaà kisìchját'aà‑na. g3:Ta̱nga jè Na̱'èn‑ná ma'ñót'aà takoàn, nga tsjá'nde‑na nga ti̱koa̱ 'a̱n ko̱ma kjíkon ni̱to̱n‑nò. I̱t'aà ts'e̱ Epafrodito tfa:Tìkoña kjoa̱‑ná nga sìkasén‑nò Timoteo k'e̱ nga skoeè kós'ín si̱ndaàjiìn kjoa̱‑na̱. be=:Jñò, jyeé ndaà tíjiìn‑nò, jè Timoteo xi̱ta̱ kixi̱‑né. Ndaà síchját'aà‑na i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà ki'ndí ts'a̱n‑ná. xdi:Ngats'iì xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, saà kjo̱ndaà ts'e̱é ótsji, mìkiì ótsji xi kjo̱ndaà ts'e̱ Cristo. yck:Mì ti̱ yá xi̱ta̱ tjín ìsa̱‑na xi k'oa̱s'ín ngásòn síkájno i̱t'aà tsa̱jòn koni jè Timoteo. mbS:K'oa̱á s'ín tísíkítsjeèn, tsà Na̱'èn‑ná Jesús mejèn‑la̱ nga sìkasén ni̱to̱n‑nò Timoteo, mé‑ne 'a̱n ko̱tsja‑na k'e̱ nga kjoi̱íko̱‑na o̱kixi̱ i̱t'aà tsa̱jòn kós'ín titsa̱jnaà. aw:Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín kàtatsja‑nò mé‑ne ko̱jngoò‑ne kjo̱tsja xi tjín‑ná. I̱t'aà ts'e̱ Timoteo `7:'A̱n, matsjaá‑na ko̱ síjngoaà kjo̱tsja xi tjín‑nò na̱s'ín kjo̱'in tìsìkjiaán koni jñò nga kjo̱'in titsa̱nìkjioón nga koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Kjo̱'in xi tjín‑nò k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò kjo̱tjò xi jñò 'biì‑là Nainá, ko̱ jè kjo̱'in xi 'a̱n tjín‑na ti̱koa̱á 'a̱n tsjaà‑la̱ Nainá koni kjo̱tjò tsa̱jòn. ,_Q:Ti̱ka'bísòn 'én ndaà xi síkíjnakon ini̱ma̱‑ná, mé‑ne jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo, ndaà ko̱tsja‑na nga mìtsà ta kjo̱tjò koni s'ín kis'iaàn nga 'ñó kisìxájiìn‑nò nga tsakoòya‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo. ^:K'oa̱á s'ín ko̱ma‑ne nga i̱xti tsjeè‑la̱ Nainá k'oín‑nò; ni̱mé jé s'e̱‑nò nga titsa̱jnajiìn‑là xi̱ta̱ ts'e̱n ko̱ xi ch'o s'ín; jñò, k'oa̱á s'ín kàta'ya‑nò koni ni'ín‑la̱ ni'ño xi síhiseèn ñánda jñò choòn. ]!:Ndaà t'e̱en yije ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne; kì ta̱xki̱ tsajét'aà‑là Nainá ko̱ kì chitiya‑nò ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. e\C: Nga̱ jè Nainá xi ndaà tísíxájiìn ini̱ma̱‑nò. Jè síkítsjeèn‑nò nga k'oa̱á s'ín mejèn‑nò koni s'ín ndaà sasén‑la̱ Nainá ko̱ ti̱jè‑ne xi tsjá‑nò nga'ñó nga ma k'oa̱s'ín 'nè. [w: K'oa̱á ma‑ne, jñò ndí 'ndsè xi 'ñó matsjake̱‑nò, k'e̱ nga tsohóti̱jnako̱‑nò, kjit'aà na̱chrjein ndaà kinìkitasòn. I̱'ndei̱ nga kjiìn tìjna̱a, tákó k'oa̱s'ín ndaà ti̱kitasòn. K'oa̱s'ín t'e̱en nga kàta'ya‑nò nga jyeé itjokàjñoò kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑nò koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó tsakjoòn‑chaà yijo‑nò. MZ: K'oa̱á s'ín ki̱tso̱ ngats'iì xi̱ta̱ nga Jesucristo, jè xi otíxoma; k'oa̱á ma‑ne nga jeya kíjna Nainá xi Na̱'èn‑ná. Mé xi s'e̱én nga i̱xti tsjeè‑la̱ Nainá 'mì‑ná 4Ya: Mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ Jesús ki̱ncha-xkó'nchi‑la̱ ngats'iì xi títsa̱jna ngajmiì, xi títsa̱jna i̱ i̱t'aà nangui, ko̱ xi títsa̱jna i̱jiìn nangui. PX: K'oa̱á ma‑ne, Nainá, k'e̱ nga jye kisìkjaáya‑la̱, ta̱xki̱ 'ñó 'nga kisìkíjna. Kitsjaà jngoò‑la̱ 'ín xi ìsa̱ 'ñó 'nga tíjna mé‑ne jè ko̱tìxoma yije‑la̱ xi̱ta̱. 7Wg:K'e̱ nga jye ta̱xki̱ xi̱ta̱ komà, kisìkajeén‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ nga ndaà kisìkitasòn yije‑la̱ Nainá skanda kó nga k'en nga ya̱ kinìk'en‑t'aà krò. V):Ta sa̱á 'ñó nangui kisìkíjna yijo‑la̱ nga ko̱s'ín tsibìjna koni jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda, koni xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. U3:Na̱s'ín ti̱jè sobà‑ne Nainá, mìtsà ko̱s'ín kisìkítsjeèn nga kjo̱'ñó mejèn‑la̱ nga ko̱s'ín kíjna koni s'ín tíjna Nainá. zTm:K'oa̱á tjín kjo̱hítsjeèn xi kàtas'e‑nò koni tjín kjo̱hítsjeèn xi tjín‑la̱ Cristo Jesús. S:Kì ta koi nìkájno xi kjo̱ndaà tsa̱jòn. Ti̱koa̱á ti̱kájno‑nò mé xi mochjeén‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. ]R3:Kì kjoa̱ 'nga takòn onguíchjaà, ko̱ kì 'nga nìkítsa̱jna yijo‑nò. Ta̱ sa̱á nangui ti̱kítsa̱jna yijo‑nò, k'oa̱á s'ín jcha̱xkón xi̱ta̱ xi kj'ei̱í koni tsà jñà títsa̱jna ítjòn. eQC:k'oa̱á ma‑ne nga síjé‑nò nga ta jngoò kjo̱hítsjeèn kàtas'e‑nò, jngoò kjoa̱tjòcha, ngásòn t'è‑là takòn, ko̱ ngásòn chibà‑nò mé xi nìkítsjeèn mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱tsja‑na. P %:Jñò, nga Cristo tsjá‑la̱ nga'ñó ini̱ma̱‑nò, ko̱ nga jè kjoa̱tjòcha síje takòn‑nò, ko̱ nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ndaà síkítsa̱jnajtín‑nò nga nìxákjoò, ko̱ nga nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò tjín‑nò kjo̱hi̱ma̱takòn, RO :Nga jñà kjoa̱ xi tjín‑nò i̱'ndei̱, ti̱jñà‑ne xi 'a̱n kis'e‑na koni s'ín ki'yaà jñò, ko̱ tákó koií kjoa̱ tjín‑na skanda na̱chrjein i̱'ndei̱ koni s'ín titsa̱na'yà.=N u:Nga̱ Nainá ti̱koa̱á tsjá‑nò kjo̱ndaà nga kjo̱'in titsa̱nìkjioón xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín kitsjaà‑nò kjo̱ndaà nga kòkjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱. 4M c:nga mì tsakjoòn‑là jñà xi̱ta̱ kondra̱‑nò. Koni s'ín titsa̱'nè ngats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín si̱jna koni jngoò chi̱ba̱ xi okó nga jñà xi̱ta̱ kondra̱, kjoe̱hesòn‑né, ta̱nga jñò, ki̱tjokàjiìn‑nò kjo̱'in. Kjoa̱ koi, i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne. L ;:Ta jè xi 'ñó mochjeén nga k'oa̱s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo; mé‑ne tsà ko̱ma kjíkon‑nò ko̱ tsà mìkiì ko̱ma kjián, tákó kji̱'nchrè‑ná nga kixi̱ titsa̱jnako̱o 'én, nga jngoó tjín kjo̱hítsjeèn‑nò nga ngásòn titsa̱bixkàn‑tjiò koni s'ín mokjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, K -:Mé‑ne k'e̱ nga kìjchokon ìjngoò k'a‑nò, ìsa̱á tsja ko̱ma‑nò nga ìsa̱ 'nga si̱kíjna Cristo Jesús koni s'ín osìko̱‑na. 4J c:K'oa̱á s'ín beè‑la̱ takoàn nga kóti̱jnakon ìsa̱, nga k'oa̱á s'ín tíjngoò takoàn nga mochjeén‑nò i̱t'aà ts'a̱n. Kóti̱jnajiìn‑nò mé‑ne ko̱ma siìchját'aà‑nò nga ìsa̱ tsja ko̱ma‑nò koni s'ín mokjeiín‑nò ko̱ nga ìsa̱ ndaà ko̱kjeiín‑ìsa‑nò. [I 1:Ta̱nga xi kjo̱ndaà tsa̱jòn, ìsa̱ 'ñó mochjeén nga kóti̱jnakon ìsa̱. ;H q:Ingajò kjoa̱ koi 'ñó 'in ma‑na; jòya tjín kjo̱hítsjeèn‑na; mejèn‑na nga kàtiyaà mé‑ne nga ya̱ kóti̱jnakoa̱a Cristo; nga ìsa̱á‑la 'ñó ndaà s'e̱. 5G e:Ta̱nga tsà ta̱kó kóti̱jnakoan i̱ i̱sò'nde, tsà koií na̱chrjein‑la̱ s'i̱in‑ìsa xá‑la̱ Nainá. K'oa̱á ma‑ne, mìkiì be mé xi ìsa̱ ndaà tjín. xF k:'A̱n, nga tìjna̱koan, jè‑né nga jeya kíjna Cristo. Ko̱ tsà 'a̱n ki̱yá, ìsa̱á‑la ndaà s'e̱. E 9:Ta jè xi 'ñó mejèn‑na ko̱ tìkoña kjoa̱ nga mì ko̱sobà‑na nga ch'o síkíjna Cristo. Jè xi mejèn‑na nga mì kì tsakjoòn‑la̱ xi̱ta̱ nga ma kichjà‑la̱ mé‑ne 'a̱n, tsà tìjna̱koan, ko̱ na̱s'ín ki̱yá, jè Cristo jeya kíjna i̱t'aà ts'a̱n. mD U:koií kjoa̱‑la̱ nga ngats'iì kjoa̱ xi tíma, jyeé tíjiìn‑na nga ki̱jchò na̱chrjein nga kítjokàjñaà kjo̱'in koi‑né nga jñò bìtsi'batjì‑ná ko̱ nga tsjá‑ná nga'ñó Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Cristo. | ~~+}#|{{xzyzx/wpv;usrbponll$jiihfedcc_b$a3`^]\h[[YXWVkUnTSRQ;O\NMRKvJIHG-F/EGCCbBAA?>=A<";:9;876Q5"4}3F11 0b/..A-]+ *7('&%$#""|!OWiIZ  S d }Yn $@A K'oa̱á s'ín 'ñó kiìchja̱ koni tsò xa k'e̱ nga kjindáya; k'e̱ nga jye kiìchja̱, itoò ch'o̱n kina'yà jta̱‑la̱ nga ti̱koa̱ kiìchja̱. 5?c Kjinaya tsja jngoò xo̱jo̱n xi jtobá kji xi jye kitjájnda̱ya. Jè ndso̱ko̱ kixi̱ tsasíjnajiìn ya̱ ndáchikon ko̱ jè ndso̱ko̱ ngaskón tsasíjnasòn nangui. > 7 Ìjngoò àkja̱le̱ kìjtseè‑ìsa xi tjín‑la̱ nga'ñó xi tínchrobájen‑ne ngajmiì nga ifi tsátijno; jè sko̱ kijnasòn jngoò i̱jñe̱; i̱sén‑la̱ k'oa̱á kji koni ts'oí; jñà ndso̱ko̱ k'oa̱á s'ín tsejèn koni tsà ni'ín xi ncha kixi̱ nga títì. E= Jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì kisìkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne nga xi̱ta̱ sík'en, nga ma‑la̱ bíndaà, ko̱ nga kjoa̱ chijngui s'ín, ko̱ kjoa̱ chijé.< Jñà xi̱ta̱ xi tsiningui‑ne xi mìkiì k'en k'e̱ nga jye tsato yije kjo̱'in koi, mìkiì kisìkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne; ta̱kó jñà kijtseèxkón ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, ko̱ jñà i̱sén xi Nainá tsò‑la̱ xi ki̱cha̱ oro, plata, bronce, nda̱jo̱ ko̱ yá, jñà xi mìkiì tsejèn‑la̱ ko̱ xi mìkiì 'nchré ko̱ xi mìkiì ma fì. >;u Nga'ñó xi tjín‑la̱ kohòyo̱, ya̱á tjí'a tso'ba ko̱ i̱tjòn nditsin, nga jñà nditsin k'oa̱á kjoàn koni kjoàn ye̱; koa̱ jñà sko̱ síki'on‑ne jñà xi̱ta̱. H:  Jè kjoa̱‑la̱ nga ingajàn kjo̱'in koi, jngoò ya k'en xi̱ta̱ xi jàn ya ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín. Jè kisìk'en jè ni'ín, ni̱'ndi̱ ko̱ azufre xi bitjo‑ne tso'ba kohòyo̱. k9O K'oa̱á s'ín tsatsejèn‑na jñà kohòyo̱ ko̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnakjá‑la̱ nga ki̱cha̱ tájaà kijtsa ini̱ma̱‑la̱ xi inì kjoàn koni ni'ín, xi azul kjoàn koni zafiro, ko̱ xi sinè kjoàn koni azufre. Jñà sko̱ kohòyo̱, k'oa̱á kjoàn koni sko̱ xa; ko̱ ya̱ tso'ba, ni'ín bitjo, ni̱'ndi̱í bitjo, ko̱ azufre bitjo. 8 'A̱n, ki'nchrè‑la̱ kótjín ma‑ne jñà xi̱ta̱ kjo̱jchán xi kohòyo̱ títsa̱jnakjá‑la̱; jò sìndo̱ millón ma‑ne. 7 K'e̱é kitjájnda̱'ñó jñà àkja̱le̱ xi ñijòn ma‑ne xi jye k'oa̱s'ín títsa̱jnandaà jè hora, jè na̱chrjein, jè sá ko̱ jè nó, mé‑ne nga jngoòya si̱ìk'en‑ne xi̱ta̱ xi ma‑ne jàn‑ya ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín. W6' nga kitsò‑la̱ jè àkja̱le̱ xi ma‑ne joòn, xi kjiya chrjo tsja: ―Chjíjnda̱'ñoí jñà àkja̱le̱ xi ñijòn ma‑ne xi tjít'aà'ñó ya̱ chrañà‑la̱ jè nandá xa̱jngá je Éufrates. k5O Jè xi ma‑ne joòn àkja̱le̱ kisìkjindáya chrjo‑la̱; k'e̱é ki'nchrè jngoò‑la̱ jta̱ xi ya̱ itjojiìn‑ne nga ñijòn nchra̱já‑la̱ jè ími̱xa̱ tsjeè xi nguì oro jè xi síjna nguixko̱n Nainá '4G Jyeé tsato kjo̱'in xi tíjna ítjòn xi ta̱xki̱ 'oón komàt'in xi̱ta̱; ta̱nga nguì jò chija xi sa̱ nchrobá. Chrjo trompeta xi ma‑ne joòn s3_ Jè xi síjna sko̱‑la̱ cho̱ langosta, jè àkja̱le̱ ts'e̱ ni̱tja̱n. Jè 'ín‑la̱ àkja̱le̱ jè, xi 'én hebreo, Abadón 'mì, koa̱ xi 'én griego, Apolión 'mì. [Jñà 'ín koi, tsòyaá‑ne: jè xi síkits'óña.] 2 Tjín nditsin koni cho̱ na'yá ko̱ tjín‑la̱ na'yá. Jñà nditsin tjín‑la̱ nga'ñó nga 'òn sá si̱ìki'on xi̱ta̱. 1 Ya̱ i̱sòn ini̱ma̱‑la̱ k'oa̱á kjoàn xi kijtsa koni ki̱cha̱ tájaà xi síkjeén xi̱ta̱ kjo̱jchán; jñà jnga̱á‑la̱ k'oa̱á s'ín na'yà‑la̱ nga one koni tsà 'ñó kjìn ma carreta xi bíndofe kohòyo̱ nga ongachikon nga fì kjo̱jchán. p0Y Tsja̱ sko̱ k'oa̱á kjoàn koni kjoàn ts'e̱ íchjín; ni̱'ño̱, k'oa̱á kjoàn koni ts'e̱ xa. M/ Jñà cho̱ langosta k'oa̱á kjoàn i̱sén‑la̱ koni kjoàn kohòyo̱ xi binchandaà‑la̱ kjo̱jchán. Tjísòn sko̱ koni corona xi nguì oro; i̱sén‑la̱ xi̱ta̱á tjín‑la̱. X.) Na̱chrjein koi, jñà xi̱ta̱ mejèn‑la̱ nga ki̱yá, ta̱nga mìkiì sa̱kò‑la̱ kós'ín si̱ìk'en yijo‑la̱. 'Ñó ko̱mejèn‑la̱ nga si̱ìk'en yijo‑la̱ ta̱nga mìkiì ko̱ma ki̱yá. S- Mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ nga si̱ìk'en xi̱ta̱; tà kjo̱'iín 'òn sá tsjá‑la̱; jè kjo̱'in xi tsjá, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni k'e̱ nga 'bé‑la̱ cho̱ na'yá xi̱ta̱ nga ijò 'beé. , K'oa̱á s'ín kisatiìxoma‑la̱ nga mìkiì tsjá ch'in‑la̱ ngats'iì xka̱ ijñá xi tjín i̱sò'nde, ko̱ ni̱jngoò yá; tà jñà xi ko̱ma tsjá ch'in‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ chi̱ba̱‑la̱ Nainá ya̱ i̱tjòn tjen‑la̱. :+m Jè ni̱'ndi̱, ya̱á itjojiìn cho̱ langosta xi tsangasòn i̱sò'nde; kits'iì‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ k'oe̱e‑la̱ xi̱ta̱ koni cho̱ na'yá xi tjín i̱sò'nde. 9*k Kiskíx'a̱ jè ni̱tja̱n. K'oa̱á s'ín itjo ni̱'ndi̱ koni tsà ts'e̱ nga̱já xi 'ñó iì kjoàn. Jè ni̱'ndi̱ xi itjo, kisìjñò jè ts'oí ko̱ i̱jiìn i̱sén. O)  Jè xi ma‑ne 'òn àkja̱le̱ kisìkjindáya chrjo‑la̱; 'a̱n kìjtseè jngoaà ni'ño xi kiskaàngui‑ne ngajmiì skanda i̱t'aà nangui. I̱kjoàn kjònga̱tsja jè ibi̱ ts'e̱ ni̱tja̱n. [(/ K'e̱ nga kiskoòtsejèn, ki'nchrè jngoò‑la̱ ja̱ xi kitoòtje̱n ján i̱jiìn i̱sén. 'Ñó kiìchja̱ nga kitsò: ―I̱ma̱ xó‑ne, i̱ma̱ xó‑ne, i̱ma̱ xó‑ne jñà xi̱ta̱ xi tjín ján i̱sò'nde, ta̱xki̱ 'oón ko̱mat'in k'e̱ nga ski̱ndàya chrjo‑la̱ jñà àkja̱le̱ xi nguì jàn chija‑ìsa.'5 Jè xi ma‑ne ñijòn àkja̱le̱ kisìkjindáya chrjo‑la̱. I̱kjoàn jngoòya kitsì'on jè ts'oí xi ma‑ne jàn‑ya yijo‑la̱; ko̱ k'oa̱á ti̱s'ín komà jè sá ko̱ ni'ño. I̱kjoàn kòjñò jngoòya jè ts'oí ko̱ sá ko̱ ni'ño. Koa̱ jngoòya kòjñò jè na̱chrjein xi jàn‑ya tjín‑ne; ko̱ k'oa̱á ti̱s'ín komà k'e̱ nga ni̱tje̱n; mì ti̱ kiì kjòhiseèn‑ne. ,&Q Jè 'ín‑la̱ ni'ño jè, xka̱ tsja 'mì. Ko̱ jè nandá, jngoòya kjòtsja, jè xi ma‑ne jàn‑ya nandá. Kjín jchán xi̱ta̱ k'en nga kjòtsja nandá. %! Jè xi ma‑ne jàn àkja̱le̱ kisìkjindáya chrjo‑la̱. Jngoò ni'ño xi 'ñó je kji xi títìjnga̱, kiskaàngui‑ne ngajmiì. Jè ni'ño jè, jngoòya xa̱jngá nandá kiskaàjiìn xi ma‑ne jàn‑ya xa̱jngá nandá ko̱ ya̱ ñánda títjo nandá. 2$] Jñà cho̱ xi tjín‑ngui ndáchikon, jngoòya k'en xi ma‑ne jàn‑ya cho̱. K'oa̱á ti̱s'ín komà jñà chitso, jngoòya chixoña xi ma‑ne jàn‑ya chitso. j#MJè xi ma‑ne jò àkja̱le̱ kisìkjindáya chrjo‑la̱. Ko̱ jngoò xi o̱kji koni jngoò nindoò xi je kji xi títì, ya̱á kinìkatje̱n‑jiìn ndáchikon. Nga jàn‑ya‑la̱ ndáchikon, jngoòya, jní komà. '"GJè àkja̱le̱ xi síjna ítjòn kisìkjindáya chrjo‑la̱. I̱kjoàn ts'a jtsí nda̱jo̱ ko̱ ni'ín xi tsjájiìn jní; ján kisìkasén i̱t'aà nangui. Jè xi ma‑ne jàn‑ya‑la̱ i̱sò'nde, jngoòya kitì; k'oa̱ ti̱ tjín kitì jñà yá; kitì yije xka̱ xkoén. !wJñà àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne ko̱ itoò chrjo trompeta tjíma'ya tsibítsa̱jnandaà nga si̱ìkjindáya. G Jè àkja̱le̱ kiskoé jè ki̱cha̱ xi tìya chrjongó‑la̱ Nainá, chinchá‑ìsa̱ xá'í xi títìsòn ya̱ i̱t'aà ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá. I̱kjoàn kisìkatje̱n‑sòn i̱sò'nde; 'ñó kits'iìn ch'o̱n, kina'yà‑la̱ jta̱, ki'ya‑la̱ ni'ín ch'o̱n, ko̱ ts'a ch'ón. Jñà chrjo trompeta +OJè ni̱'ndi̱‑la̱ chrjongó‑la̱ nainá ko̱ kjoa̱ bítsi'ba‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Nainá tsijin‑né ya̱ tsja jè àkja̱le̱ ya̱ nguixko̱n Nainá. W'K'e̱é j'iì ìjngoò àkja̱le̱ xi 'ya jngoò ki̱cha̱ xi nguì oro jè xi tjíya chrjongó‑la̱ Nainá. Tsasíjna kixi̱ ya̱ i̱t'aà ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá, i̱kjoàn tse chrjongó‑la̱ Nainá kits'iì‑la̱ mé‑ne nga ya̱ kisìjngoòko̱‑ne jè kjoa̱ bìtsi'ba‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá. Ya̱á tsaká ya̱ i̱sòn ími̱xa̱ tsjeè xi nguì oro xi tíjna ya̱ nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ ñánda tíhotíxoma. 7I̱kjoàn kìjtseè jñà àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne xi 'ncha kixi̱ nguixko̱n Nainá, jngoò chrjo trompeta kits'iì‑la̱ nga jngoò ìjngoò. m UJè Orrè, k'e̱ nga jaàxìn jè sello xi ma‑ne itoò, osen‑la hora jñá kis'e ján ngajmiì. Nga jè Orrè xi tíjna jngoò osen‑la̱ ñánda tíjna xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, jè si̱ìkinda̱ koni s'ín makinda̱ orrè; jè kjoi̱ko̱ ñánda tíbitjo nandá xi tíjnakon. Nainá si̱ìxìjno yije ndáxko̱n jñà xi̱ta̱ koi.:mMì ti̱ kiì kjinchrá si̱ìkjeiín‑ne ko̱ mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑la̱. Ko̱ mì ti̱ kiì ko̱kà‑ne yijo‑la̱ jè ndobá‑la̱ ts'oí k'e̱ nga 'ñó matsjè. Koií kjoa̱‑la̱ nga ya̱ títsa̱jna‑ne nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n sís'in‑la̱ ya̱ i̱ngo̱‑la̱. Jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ ya̱á kíjnajiìn osen kjit'aà‑la̱ nga si̱ìkinda̱. 'A̱n, kixan‑la̱: ―Ngaji̱í tíjiìn‑lè na̱'èn. Jè kitsò‑na̱: ―Jñà xi̱ta̱ koi xi tsatojiìn kjo̱'in jè na̱chrjein k'e̱ nga 'ñó tse kjo̱'in kis'e. Kisìtsjeè nikje‑la̱ nga ko̱ jní‑la̱ Orrè‑la̱ Nainá kisìchroba‑ne. /W K'e̱é kiìchja̱ jngoò‑na jñà xi̱ta̱ jchínga, kitsò: ―Jñà xi̱ta̱ xi chroba kjoàn nikje xi íkjá, ¿yá xi̱ta̱‑ne, ñánda kòf'iì‑ne? ;o Kitsò:K'oa̱á s'ín kàtama.Nainá 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱ machikon‑t'in, ko̱ kjoa̱ jeya, ko̱ kjoa̱ chji̱ne̱,
tjín‑la̱ kjo̱ndaà, 'ñó 'nga tíjna, tse nga'ñó tjín‑la̱,
ko̱ tjín‑la̱ kjo̱tíxoma.K'oa̱s'ín kàtama skanda ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. \1 Ngats'iì jñà àkja̱le̱ 'ncha kixi̱‑né ya̱ i̱ndiì‑la̱ ñánda tíjna xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma ko̱ ya̱ ñánda títsa̱jna jñà xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne, ko̱ jñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon. Chincha-xkó'nchi-ñiat'aà‑la̱ skanda i̱t'aà nangui nga kijtseèxkón Nainá. P Ngats'iì xi̱ta̱ koi, 'ñó jchán nchichja̱ nga tsò:Jè Na̱'èn‑ná xi Nainá xi tíjnasòn íxi̱le̱ ñánda nga tíhotíxoma
ko̱ jè Orrè,
tsachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. N Xi jye komà, k'e̱ nga kiskoòtsejèn, kjín jchán xi̱ta̱ kìjtseè; ni̱yá xi maxke̱ya‑la̱. Ya̱á títsa̱jna xi̱ta̱ xi ya̱ inchrobàjiìn‑ne ngats'iì nangui xi tjín i̱sò'nde, ko̱ ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, ko̱ títsa̱jna xi̱ta̱ xi chja̱ ngats'iì 'én xi tjín, ko̱ xi̱ta̱ xi ya̱ nchrobá‑ne ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín. Jñà xi̱ta̱ koi, 'ncha kixi̱‑né nga nguixko̱n xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma ti̱koa̱ nga nguixko̱n jè Orrè. Saà nikje chrobaá íkjá ko̱ saà xka̱jén kjiya tsja. `9Jñà tje̱‑la̱ Zabulón, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ José, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Benjamín, tejò jmiì ma‑ne. Xi̱ta̱ xi kjín jchán ma‑ne xi chroba kjoàn nikje xi íkjá -Jñà tje̱‑la̱ Simeón, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Leví, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Isacar, tejò jmiì ma‑ne. 1Jñà tje̱‑la̱ Aser, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Neftalí, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Manasés, tejò jmiì ma‑ne. _7Jñà ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱ koi xi kisit'aà chi̱ba̱‑la̱: jñà tje̱‑la̱ Judá, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Rubén, tejò jmiì ma‑ne. Jñà tje̱‑la̱ Gad, tejò jmiì ma‑ne. :mKi'nchrè‑la̱ kótjín ma‑ne jñà xi̱ta̱ xi kisit'aà chi̱ba̱‑la̱, jngoò sìndo̱ ko̱ ichán ñijòn jmiì ma‑ne, ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱ Israel. I  Kitsò‑la̱: ―Kì tà chjà ch'in 'bì‑lá i̱sò'nde ko̱ ndáchikon ko̱ yá, skanda k'e̱‑né nga jye si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ ya̱ tjen‑la̱ jñà xi chi̱'nda‑la̱ Nainá. U #Ti̱koa̱á kìjtseè ìjngoaà àkja̱le̱ xi tínchrobá‑ne ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí xi 'ya jngoò ki̱cha̱ ts'e̱ Nainá xi tíjnakon xi ma sit'aà chi̱ba̱‑la̱ xi̱ta̱. 'Ñó kiìchja̱‑la̱ jñà àkja̱le̱ xi ñijòn ma‑ne xi jye kitjoé‑la̱ nga'ñó nga tsjá ch'in‑la̱ i̱sò'nde ko̱ ndáchikon. 3  aXi jye komà i̱skan kjoa̱ koi, 'a̱n kìjtseè ñijòn àkja̱le̱ xi jncha kixi̱ nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ i̱sò'nde xi nchibíchjoàhikon‑la̱ tjo̱ mé‑ne nga mì ti̱ kiì k'oa̱‑ne ya̱ i̱sòn i̱sò'nde ko̱ i̱sòn ndáchikon, ti̱koa̱ ni̱jngoò yá si̱ìníyá‑la̱. ! ;Nga jye ijchò na̱chrjein‑la̱ Nainá ko̱ Orrè nga ko̱ kjo̱jti‑la̱, 'ñó tse kjo̱'in tsjá. ¿Yá xi ko̱ma ki̱chìkjoa̱ko̱‑la̱?+ OKitsò‑la̱ jñà nindoò ko̱ jñà na̱xi̱: ―Ti̱katsjònè‑náje̱n yijo‑nò, tijtsa'ma‑náje̱n mé‑ne nga mìkiì skoe̱‑naje̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma ko̱ ti̱koa̱ ki̱tsa̱jna'ma‑la̱je̱n kjoa̱jti‑la̱ ko̱ kjo̱'in xi tsjá jè Orrè. wJñà xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín i̱sò'nde, ko̱ xi̱ta̱ xi 'ñó ndaà yaxkon‑la̱, ko̱ xi̱ta̱ nchi̱ná, ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, ko̱ xi̱ta̱ xi tse nga'ñó tjín‑la̱, ko̱ xi̱ta̱ chi̱'nda, ko̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnandei̱í nga mìtsà nei tjín‑la̱, ya̱á tsibìtsa̱jna'ma ñánda tjín nguijo ko̱ na̱xi̱ xi tjín‑la̱ nindoò. Y+Jè ngajmiì, k'oa̱á s'ín kichijà koni jngoò xo̱jo̱n xi ma maxkóya; ngats'iì jñà nindoò ko̱ nangui jiìn‑ndá xi tjín i̱jiìn ndáchikon, jahatjìya‑la̱ ya̱ i̱'nde ñánda títsa̱jna.  Jñà ni'ño xi tjín ngajmiì, chixòt'aà nangui koni ma jñà toò iko̱ xkoén nga bixòngui k'e̱ nga 'ñó 'ba tjo̱. O Jè Orrè, k'e̱ nga jaàxìn sello xi ma‑ne joòn, kiskoòtsejèn nga j'iì jngoò ch'ón xi 'ñó ts'a. Jè ts'oí, jmà kji komà koni nikje jmà, ko̱ jè sá, inì kji komà koni jní. }s K'e̱é kits'iì‑la̱ nikje xi chroba kjoàn, ki'mì‑la̱ nga kàtasíkjáya chiba na̱chrjein ìsa̱ skanda k'e̱ nga ko̱jngoò jñà xi 'ndse̱ joó i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi ti̱koa̱ ngásòn xá‑la̱ Nainá ki̱yájiìn‑ne.  'Ñó nchichja̱ nga tsò: ―Na̱'èn xi ji̱ sabà tìhotìxomai, ji̱ xi nguì tsjeè tijni ko̱ nguì kjo̱kixi̱, skanda mé na̱chrjein kíndaàjiìn‑la̱ nga k'oi̱‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi tjín ján i̱sò'nde, jñà xi kisìk'en‑naje̱n. / Jè Orrè, k'e̱ nga jaàxìn sello xi ma‑ne 'òn, 'a̱n kìjtseè ya̱ i̱ngui ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá títsa̱jna jñà xi̱ta̱ xi kinìk'en nga koií kjoa̱‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ti̱koa̱ koií kjoa̱‑la̱ nga kixi̱ kitsjaà 'én‑la̱ Nainá. 8iKiskoòtsejèn, kìjtseè jngoaà kohòyo̱ xi sinè kji. Jè xi tíjnakjá‑la̱, Kjoa̱biyaà 'mì 'ín‑la̱; ìjngoò tji̱ngui‑la̱ xi I̱'nde ts'e̱ Mik'en 'mì. Kitjoé‑la̱ kjo̱tíxoma nga ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, xi ñijòn xi̱ta̱, jngoò ki̱yá xi kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán, kjoa̱ ts'e̱ kjinchrá, kjoa̱ ts'e̱ ch'in ko̱ kjoa̱ ts'e̱ cho̱ ts'e̱n xi tjín i̱jiìn ijñá si̱ìk'en. #?Jè Orrè, k'e̱ nga jaàxìn sello xi ma‑ne ñijòn, ki'nchrè jta̱‑la̱ jè xi ma‑ne ñijòn xi títsa̱jnakon nga kitsò: ―¡Nchroboí! Z-Ki'nchrè jngoò‑la̱ jta̱ ya̱ jngoò osen‑la̱ jñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon nga kitsò: ―Nga jngoò nisoò trigo, jngoò na̱chrjein chjí‑la̱ chi̱'nda tjín‑ne. Ko̱ nga jàn nisoò cebada, ti̱koa̱á jngoò na̱chrjein chjí‑la̱ chi̱'nda tjín‑ne. Kì tà nìkits'ón‑jen jè asìti̱ ko̱ vino. ;~oJè Orrè, k'e̱ nga jaàxìn sello xi ma‑ne jàn, ki'nchrè‑la̱ jè xi ma‑ne jàn xi títsa̱jnakon nga kitsò: ―¡Nchroboí! K'e̱ nga kiskoòtsejèn, kìjtseè ìjngoò kohòyo̱ xi jmà kji; jè xi tíjnakjá‑la̱ kohòyo̱, jngoò libra tjíya tsja jè xi machi̱ba̱ya‑ne tsojmì. }3Ko̱ ìjngoò kohòyo̱ itjo xi inì kji; jè xi tíjnakjá‑la̱, kitjoé jngoò‑la̱ ki̱cha̱ ndojò xi 'ñó je kji, ti̱koa̱ kitjoé‑la̱ nga'ñó nga kàtjaàxìn kjoa̱'nchán xi tjín i̱t'aà nangui mé‑ne nga kàtasík'en‑ne xíkjín jñà xi̱ta̱. |#Jè Orrè, k'e̱ nga jaàxìn sello xi ma‑ne jò, ki'nchrè‑la̱ jè xi ma‑ne jò xi títsa̱jnakon nga kitsò: ―¡Nchroboí! H{ Kiskoòtsejèn, k'e̱é kìjtseè jngoò kohòyo̱ xi chroba kji; jè xi tíjnakjá‑la̱ kohòyo̱, kjinaya tsja jngoò arco xi mochjeén k'e̱ nga tjín kjo̱jchán; i̱kjoàn kitjoé jngoò‑la̱ corona xi si'a sko̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga síkijne; kiì nga jye kisìkijne mé‑ne nga si̱ìkijne ìsa̱‑ne. dz CK'e̱é kìjtseè jè Orrè nga jaàxìn ítjòn jngoò sello. I̱kjoàn ki'nchrè jngoò‑la̱ jñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon nga kiìchja̱. K'oa̱á kitsò koni ma ch'o̱n nga one, kitsò: ―Nchroboí. zymJñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon, kitsò: ―¡K'oa̱s'ín kàtama! Jñà xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne chincha-xkó'nchi-ñiat'aà‑la̱ nga jeya kisìkíjna jè xi tíjnakon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne.\x1 Ngats'iì xi xó kisindaà‑ne xi tjín ngajmiì, xi tjín i̱ i̱t'aà nangui ko̱ ya̱ i̱ngui nangui, ko̱ xi tjín i̱jiìn ndáchikon, ki'nchrè‑la̱ nga tsò:Jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ ko̱ Orrè, 'nga kàtìtsa̱jna;
kàtayaxkón, jeya kàtìtsa̱jna,
kàtas'e‑la̱ nga'ñó ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. "w= 'Ñó jchán nchichja̱ nga tsò:Jè Orrè xi kinìk'en, ok'ín‑la̱ nga jcha̱xkón
nga ts'e̱ yije‑né nga'ñó xi tjín,
ko̱ kjoa̱ nchi̱ná ko̱ kjoa̱ chji̱ne̱,
ko̱ jè tsjá nga'ñó,
ndaà kàtayaxkón,
jeya kàtìjna ko̱ 'nga kàtìjna. !v; K'e̱ nga kiskoòtsejèn, ki'nchrè jta̱‑la̱ jñà àkja̱le̱ xi kjiìn jchán millón ma‑ne xi nchiseè ya̱ i̱ndiì‑la̱ ñánda tíjna xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma ko̱ ya̱ ñánda títsa̱jna jñà xi títsa̱jnakon ko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga. u- Ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn ki'nì ko̱ no̱'miì ki'nì
nga ma si̱ìkitasòn‑la̱ Nainá,
koa̱ jñà ko̱tìxoma i̱ i̱t'aà nangui. Xt) Kiseè jngoò sò xi̱tse̱ xi tsò:Ok'ín‑lè nga ngaji̱ chjoí jè xo̱jo̱n, chja̱àxìn sello‑la̱
nga ji̱ kinìk'en‑lè, nga ko̱ jní‑lè tsibíchjítjì xi̱ta̱
xi ya̱ itjokàjiìn‑ne ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde,
ngats'iì 'én xi tjín i̱sò'nde,
ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín,
ko̱ ngats'iì nangui xi tjín i̱sò'nde
mé‑ne nga ya̱ ki̱chja̱‑ne i̱t'aà ts'e̱ Nainá. sJè Orrè, k'e̱ nga jye kiskoé xo̱jo̱n jè, jñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon ko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne chincha-xkó'nchi-ñiat'aà‑la̱ nga nguixko̱n Orrè. Ngats'iì saà ní'ñó arpaá 'ya ko̱ chi̱tsín xi nguì oro xi tjíya chrjongó‑la̱ nainá. Jè chrjongó‑la̱ nainá jñà xi kjoa̱ bítsi'ba‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá. qr[Jè Orrè, kiskoé jè xo̱jo̱n xi kjinaya tsja kixi̱ jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma. [q/K'e̱é kìjtseè jngoò Orrè nga síjna ya̱ jngoò osen‑la̱ ñánda tíjna xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, ko̱ ñánda títsa̱jna jñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon, ko̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne. Jè Orrè, k'oa̱á kji koni tsà jye k'en; itoò ma nchra̱já‑la̱ ti̱koa̱ itoò ma xko̱n; jñà xko̱n, jñà ini̱ma̱‑la̱ Nainá xi itoò ma‑ne xi kinìkasén nga tíjtsa i̱sò'nde. pyJñà xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne, jngoò xi kitsò‑na: ―Kì chìhindáya‑jèn. Tíjna xi 'mì: Xa‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Judá, xi ti̱koa̱ 'mì: Tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David, nga jè xi jye kisìkijne‑la̱ kondra̱‑la̱. Jè xi ok'ìn‑la̱ nga skíjnda̱ya jè xo̱jo̱n koa̱ ko̱ma kjoa̱áxìn sello‑la̱ xi itoò ma‑ne. >ou'A̱n, 'ñó kiskindàya nga ko̱ ndáxkoaàn k'e̱ nga kìjtseè nga ni̱jngoò kjòtsji xi ok'ìn‑la̱ nga kiskíx'a̱ jè xo̱jo̱n nga ma kot'aà kó tsò 'én xi tjít'aà. nTa̱nga ni̱yá kisakò xi komà‑la̱ nga kiskíx'a̱ jè xo̱jo̱n, ni̱ mìkiì ma kotsejèn‑la̱ nga kot'aà kó tsò 'én xi tjít'aà; ni̱jngoò kisakò ján ngajmiì, ni̱jngoò kisakò i̱t'aà nangui, koa̱ ni̱jngoò kisakò i̱ngui nangui. Wm'Kìjtseè jngoaà àkja̱le̱ xi tse nga'ñó tjín‑la̱, xi 'ñó kiìchja̱ nga kitsò: ―Yá xi ok'ìn‑la̱ nga skíx'a̱ jè xo̱jo̱n koa̱ komà‑la̱ kjoa̱áxìn jñà sello xi jncha‑la̱. yl m'A̱n, kìjtseè jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, kjinaya tsja kixi̱ jngoò xo̱jo̱n xi kjixkóya xi kitjeijno i̱ya‑la̱ ko̱ ngatsejèn‑la̱ ko̱ itoò k'a tjí'ñó ñánda jncha‑la̱ sello nga jngoò ìjngoò k'a. -kS Na̱'èn, ok'ín‑lè nga ji̱ tjoé‑lè kjoa̱jeya, nga jcha̱xkón‑lè,
nga tsi̱ji yije‑né nga'ñó xi tjín,
nga ji̱ tsibìndiì ngats'iì tsojmì xi tjín,
nga k'oa̱á s'ín kjòmejèn‑lè nga tjín yije tsojmì
ko̱ nga kisindaà kóho̱tjín xi tjín.j- jñá xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne bincha-xkó'nchi-ñiat'aà‑la̱ jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ ti̱koa̱ beèxkón‑né jè xi tíjnakon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Síkatsjoò corona‑la̱ ya̱ nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tsò: Ni Jñà xi títsa̱jnakon nchitsjá‑la̱ kjoa̱jeya, nchitsjá‑la̱ kjo̱ndaà, ko̱ nchibeèxkón jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ jè xi tíjnakon ni̱ta̱ kjé‑ne. K'e̱ k'oa̱ nchis'ín, KhJñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon nga jngoò ìjngoò, joòn jnga̱á tjín‑la̱. 'Ñó kjín ma‑ne xko̱n xi tjín nga jngoò itjandiì‑la̱ ko̱ i̱ya‑la̱. Mìkiì síkjáya ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n nga tsò:Tsjeè‑né, tsjeè‑né, tsjeè‑né jè Na̱'èn‑ná xi Nainá,
xi ta jè ta̱jngoó xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱,
jè xi tsibìjna, jè xi tíjna ko̱ jè xi kjoi̱í ìjngoò k'a‑ne. g Jè xi tíjna ítjòn jñà xi títsa̱jnakon, k'oa̱á kji koni kjoàn xa. Xi ma‑ne jò, koni kji nchra̱ja̱ ki'ndí kji. Xi ma‑ne jàn, i̱sén‑la̱ xi̱ta̱á tjín‑la̱. Xi ma‑ne ñijòn, k'oa̱á kji koni kji ja̱ xi tsó'bajiìn i̱sén. 6feYa̱ nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, kjijna jngoò ndáchikon xi koni kji chi̱tsín kji xi 'ñó ote. Ya̱ i̱t'aà íxi̱le̱ ko̱ ya̱ i̱ndiì‑la̱, ñijòn ma xi títsa̱jnakon; kóho̱kji i̱jto̱n íts'i̱n ko̱ ya̱ i̱ndso̱'ba̱, xki̱ xi ján tjít'aà xko̱n. !e;Ya̱ ñánda tíjna xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, bitjo ni'ín ch'o̱n, ko̱ ts'iìn ch'o̱n, ti̱koa̱ na'yà‑la̱ jta̱ xi chja̱; itoò ni'ín xi síhiseèn títì ya̱ nguixko̱n íxi̱le̱; jñà ni'ín, jñà ini̱ma̱ tsjeè‑la̱ Nainá xi itoò ma‑ne. 6deTi̱ya̱á‑ne nga jngoò itjandiì‑la̱ ñánda tíjna xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, kaàn ñijòn íxi̱le̱ 'ncha ìsa̱ ñánda tísatíxoma, ti̱koa̱ kaàn ñijòn xi̱ta̱ jchínga títsa̱jnasòn xi nguì chroba kjoàn nikje xi kikjá; saà corona ki̱cha̱ oro tjí'a sko̱. .cUJè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, k'oa̱á kji ote tsejèn koni kji nda̱jo̱ chjí xi 'mì jaspe, o koni kji nda̱jo̱ chjí xi 'mì cornalina. Ya̱ i̱ndiì‑la̱ íxi̱le̱ síjnandiì jngoò‑la̱ i̱jñe̱ xi o̱kji ote tsejèn koni kji nda̱jo̱ chjí xi 'mì esmeralda. mbSTà ni̱to̱ón j'iì kanè ìjngoò k'a‑na jè nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; kìjtseè jngoaà íxi̱le̱ xi tíjna ngajmiì ñánda tísatíxoma. Jé íxi̱le̱ jè, tíjna jngoò xi ya̱ tíjnasòn. 7a iXi jye komà i̱skan, kiskoòtsejèn ján i'ngaá; kìjtseè ngajmiì nga ti̱x'á jngoò xotjoa̱ ko̱ jè jta̱ xi ki'nchrè ítjòn‑la̱ xi koa̱ tsò koni chrjo trompeta, kitsò‑na: ―Nchrobá mijìn i̱jndé; kokoò‑lè kjoa̱ xi ko̱ma k'e̱ nga jye komà yije kjoa̱ xi tíma i̱'ndei̱. w`gNdaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱.” _Jñà xi si̱ìkijne tsjaà'nde‑la̱ nga ya̱ kítsa̱jnat'aà‑na ñánda tíjna íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma‑na̱ koni s'ín 'a̱n jye kisìkijne nga ya̱á tìjna̱t'aà‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ñánda tíjna íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱. j^M'A̱n, ya̱á tìjna̱jtoa xotjoa̱ ni'ya nga tìchjà; tsà tjín i'nga xi kji̱'nchré‑na, koa̱ tsà skíx'a̱ xotjoa̱ ni'ya‑la̱, ko̱maá kjoa̱has'en nga kókje̱n‑koa̱a, ti̱koa̱ jè, ko̱kje̱n‑ko̱‑na. O]Ngats'iì xi̱ta̱ xi 'a̱n matsjake̱, otìko̱‑ná ti̱koa̱ tsjaà‑la̱ kjo̱'in. Mochjeén‑né nga tjiì‑là nga'ñó yijo‑nò; ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò. p\Y'A̱n, k'oa̱á xan‑nò, 'a̱án ti̱ndát'aà‑ná to̱n oro xi ni'ín kjòtsjeè‑ne mé‑ne nga xi̱ta̱ nchi̱ná ko̱ma‑nò. Ti̱koa̱ 'a̱án ti̱ndát'aà‑ná nikje tsjeè xi chroba kjoàn mé‑ne nga mì ko̱sobà‑nò nga títsa̱jna laká yijo‑nò. Ti̱koa̱ tìnguioò xkiì colirio jñà xkoòn mé‑ne nga ndaà ko̱tsejèn‑nò. {[oJñò k'oa̱á bixón: Xi̱ta̱ nchi̱ná‑náje̱n; ndaà titsa̱jna‑je̱n; ni̱mé chijat'aà‑naje̱n. Ta̱nga mìkiì 'ya nga 'iín titsa̱jnaà; ni̱mé xi tjín‑nò; xi̱ta̱ i̱ma̱‑nó; mìkiì tsejèn‑nò; laká titsjoò. Z#Ta̱nga jñò, nga isò‑nò, mìtsà 'nchán titsa̱jnaà ni̱ mìtsà tsjè titsa̱jnaà, k'oa̱á ma‑ne nga ndso̱ba skìhisò‑na. 2Y]'A̱n, be‑ná mé kjoa̱ xi titsa̱'nè; mìtsà 'nchán titsa̱jnaà ni̱ mìtsà tsjè titsa̱jnaà nga mìtsà kondra̱ titsa̱jnako̱‑ná ko̱ mìtsà ndaà onguít'aà‑ná. Ndaà‑là tjín tsà nguì ndaà onguít'aà‑ná ko̱ tsà majìn tsà nguì kondra̱ titsa̱jnako̱‑ná. 5Xc’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Laodicea: “Kií tsò jè xi síjngoò yije 'én‑la̱ Nainá, jè xi nguì 'én kixi̱ tsjá, jè xi nguì jè sobà kjoa̱kixi̱, jè xi tsibíts'ia̱ ngats'iì xi tsibíndaà Nainá. K'oa̱á tsò: 5Wc Ndaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱.” Kjoa̱ xi kisinè‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Laodicea dVA Jñà xi si̱ìkijne‑la̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde, 'a̱án tsja jngoò‑la̱ i̱'nde ñánda kítsa̱jna nga kjit'aà na̱chrjein k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò chrjó xi ko̱si̱ngui'ñó‑la̱ ya̱ ni'ya tsjeè‑la̱ Nainá nga skiìjnoa 'ín‑la̱ xi Nainá xan‑la̱ ko̱ 'ín‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, xi Jerusalén xi̱tse̱ 'mì xi kji̱nchrobà‑ne ngajmiì ñánda tíjna Nainá, ti̱koa̱ skiìjnoa 'ín xi̱tse̱ xi ts'a̱n. AU{ Kjoi̱i ni̱to̱ón ìjngoò k'a. Ndaà ti̱kinda̱a ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín‑nò koni s'ín mokjeiín‑nò mé‑ne nga mì yá xi kjoa̱á'an‑nò xi jñò jye kinìkijne. dTA Koií kjoa̱‑la̱ nga titsa̱nìkitasòn koni tsò 'én xi kitsjaà‑nò nga ki̱chìkjoa̱ko̱ kjit'aà‑nò ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, k'oa̱á ma‑ne, 'a̱án kósi̱ko̱‑nò jè na̱chrjein xi jye nchrobá machrañà nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in nga tíjtsa i̱sò'nde k'e̱ nga chít'aà yije xi̱ta̱ xi i̱ títsa̱jna i̱t'aà nangui. lSQ Tjín jngoò jtín xi̱ta̱ xi ya̱ chja̱‑ne ya̱ ni'ya ñánda maxkóya xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í; xi̱ta̱ ndiso‑né nga tsò nga xi̱ta̱ judío, ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱. Xi̱ta̱ koi, 'a̱án kichjà‑la̱ nga kàtjanchrobá mé‑ne nga ki̱ncha-xkó'nchit'aà‑nò; k'oa̱á s'ín skoe̱‑ne nga 'a̱n, 'ñó matsjake̱‑nò. 0RY'A̱n be yije‑ná xá‑nò; chítsejèn‑là, kisìkíjna osen jngoò‑nò xotjoa̱ xi ti̱x'á, xi ni̱jngoò tjí'nde‑la̱ nga ki̱ìchjoàjto. Nga na̱s'ín tà chiba nga'ñó tjín‑nò ta̱nga titsa̱nìkitasòn‑nó koni tsò 'én‑na̱; mìkiì bitsa̱jna'ma i̱t'aà ts'a̱n. fQE’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Filadelfia: “K'oa̱á tsò jè xi nguì xi̱ta̱ tsjeè ko̱ xi nguì jè sobà xi xi̱ta̱ kixi̱, jè xi tjín‑la̱ ibi̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David, jè xi ma‑la̱ kíx'a̱ xòhotjoa̱‑la̱ ngajmiì ko̱ ni̱jngoò‑ìsa xi tjí'nde‑la̱ nga ki̱ìchjoàjto; ko̱ k'e̱ nga jè ki̱ìchjoàjto, ni̱jngoò‑ìsa xi tjí'nde‑la̱ nga skíx'a̱jto: 7PgNdaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱.” Kjoa̱ xi kisinè‑la̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo ján Filadelfia 1O[Jñà xi̱ta̱ xi si̱ìkijne‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé, nikje chrobaá kjoàn xi kókjá; mìkiì sìjchàaya 'ín‑la̱ ya̱ i̱t'aà xo̱jo̱n ts'e̱ kjoa̱binachon. Ko̱ k'oa̱á xán nga nguixko̱n Nainá xi Na̱'èn‑na̱ ma ko̱ nguixko̱n àkja̱le̱‑la̱ nga xi̱ta̱ ts'a̱n‑ná. ;NoTa̱nga tjín chiba‑nò xi̱ta̱ ya̱ Sardis xi kj'eè mé jé ótsji, ya̱á ta̱ña ki̱nchimako̱‑na nga chroba kjoàn nikje xi kókjá nga k'oa̱á s'ín ok'ìn‑la̱. GMTi̱kítsjeèn kjo̱hítsjeèn xi kitjoé‑nò ko̱ xi jye ndaà kina'yà; k'oa̱s'ín ti̱kitasòn. Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò. Tsà mìkiì si̱kinda̱a yijo‑nò k'oa̱á s'ín kjoi̱ikjaá‑nò koni s'ín xi̱ta̱ chijé k'e̱ nga mìkiì titsa̱jnandaà mé hora‑ne nga kjoi̱í. L9Ti̱kjaáya‑là yijo‑nò, tjiì‑là nga'ñó kjoa̱ xi jye mejèn tíchija. 'A̱n, kj'eè kiì be tsà ndaà titsa̱'nè nga nguixko̱n Nainá. VK '’Chjí jngoò‑la̱ xo̱jo̱n jè àkja̱le̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱ xi tíjna ján Sardis: “Kií tsò jè xi itoò ini̱ma̱‑la̱ Nainá tjín‑la̱, ko̱ itoò ma ni'ño‑la̱: 'A̱n be‑ná kjoa̱ xi titsa̱'nè; k'oa̱á s'ín 'ya‑nò nga titsa̱jnakon‑nó ta̱nga xi nguì kixi̱ kjoa̱, titsa̱jnak'en‑nó. wJgNdaà ti̱ná'yaà koni tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga tíchja̱‑la̱ na̱xa̱ndá‑na̱.”$IAJè kjo̱tíxoma jè, ti̱jé‑ne xi kitsjaà‑na Na̱'èn‑na̱. 'A̱n ti̱koa̱á tsjaà‑la̱ jè ni'ño tse xi bitjokàtji k'e̱ nga ta̱jñòya. HJñà xi̱ta̱ xi ko̱tìxoma, nguì ko̱ó ki̱cha̱ ko̱tìxoma‑ne. K'oa̱á s'ín si̱ìxkoa̱ya koni ti̱jí ni'nde. GJñà xi si̱ìkijne‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé ti̱koa̱ si̱ìkitasòn xá‑na̱ koni s'ín mejèn‑na̱ skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein, 'a̱án tsjaà‑la̱ xá nga jñà ko̱tìxoma‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde. F+Ta̱nga jñò, koni s'ín tjín jè kjo̱hítsjeèn ndaà xi titsa̱'nè, k'oa̱á s'ín t'e̱en skanda k'e̱ nga 'a̱n kjoia̱a ìjngoò k'a. 4EaTa̱nga jñò ko̱ xi̱ta̱ xi i'nga xi títsa̱jna Tiatira xi mìkiì kota'yà kjo̱hítsjeèn xi mìkiì ndaà tjín, ti̱koa̱ kj'eè kiì beè jè xi tsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi kjoa̱tjí'ma‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í. Jñò, k'oa̱á xan‑nò mìtsà ti̱ mé kjoa̱ si̱ìjé‑ìsa‑nò. t~~}|zyy%wvuttsGqpon.ml$kii ggewca``_4^\[ZZLYYWVUATSjRReQbQ PNM{L+KcJHGGF[EiDAC~B"AC?>>=;:n98654310_/-,+/*)(o'&S%d#" :c9kgx6lT=I.  B lhP4Jè chjo̱ón, nikje sko ko̱ nikje inì kjoàn xi íkjá. Yijàjno xi nguì oro ko̱ nda̱jo̱ ote xi 'ñó ts'e̱ chjí‑la̱, ko̱ ndáto̱n fangui xi 'ñó chjí‑la̱ xi 'mì perla. Tjíya tsja jngoò chi̱tsín xi nguì oro; jè chi̱tsín kitseé kjoa̱ ch'o‑la̱ ko̱ kjoa̱ tjé xi ts'e̱ kjoa̱ chijngui‑la̱. r3]I̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jè àkja̱le̱ kiìko̱ ini̱ma̱‑na̱ jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Kìjtseè jngoaà chjo̱ón xi tíjnakjá‑la̱ cho̱ je xi ch'o kji xi inì kji. Yijàjno yije yijo‑la̱ 'én xi kondra̱ ts'e̱ Nainá nga chja̱jno‑la̱. Itoò ma sko̱ ko̱ te ma nchra̱já‑la̱. 2Jñà xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín i̱sò'nde, ya̱á tsafáhijtako̱ chjo̱ón jè nga kj'ei̱í nainá kijtseèxkón k'oa̱á ngaya‑la̱ tsà kjoa̱ chijngui kisìko̱ jè chjo̱ón. Ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, k'oa̱á ti̱ kis'iìn nga kj'ei̱í nainá kiìtji̱ngui‑la̱ k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà xán ts'e̱ kjoa̱chijngui‑la̱ chjo̱ón kjòch'i̱‑ne. 1 )J'iì jngoò jñà àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne xi itoò chi̱tsín tjíya tsja, kiìchja̱, kitsò‑na̱: ―Nchroboí, kokoò‑lè kjo̱'in xi tjoé‑la̱ jè chjo̱ón chijngui xi 'ñó ndaà yaxkon‑la̱ xi tíjnandiì ñánda nga kjìn xa̱jngá nandá fahato. 0}Jñà xi̱ta̱ tsanè jtsí nda̱jo̱ xi 'ñó tsiaàn kjoàn, tjín‑la̱ tsà ichán kilo nga jngoò ìjngoò. Jñà xi̱ta̱, 'on kiìchja̱jno‑la̱ Nainá, koií kjoa̱‑la̱ nga tse kjo̱'in kis'e‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jtsí nda̱jo̱./wNgats'iì nangui xi tjín i̱jiìn ndáchikon ko̱ jñà nindoò, jngoó k'aá kichijà, mì ti̱ kiì ki'ya‑la̱. I. Jè na̱xa̱ndá je xi 'ñó ndaà yaxkon‑la̱, jàn ya komà. Ko̱ jñà na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne nga ìjngoò ìjngoò nangui xi tjín i̱sò'nde, jngoò k'aá kichijà. Ko̱ jè na̱xa̱ndá je xi 'mì Babilonia xi 'ñó ndaà yaxkon‑la̱, mìkiì kisìjchàajiìn Nainá nga kitsjaà‑la̱ kjo̱'in, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni kisìk'iì jngoò chi̱tsín xi tjíya vino xi nguì kjoa̱jti‑la̱ Nainá xi jè jye tíjnandaà‑la̱. R-I̱kjoàn jate ni'ín ch'o̱n, kina'yà‑la̱ jta̱, kits'iìn ch'o̱n, ts'a ch'ón xi 'ñó jchán ts'a; ni̱ saà jngoò k'a k'oa̱s'ín 'ba kóni nga ti̱sa̱ tsatsejèn xi̱ta̱ i̱sò'nde. >,uJè àkja̱le̱ xi ma‑ne itoò, tsibíxteèn i̱jiìn i̱sén xi tjíya chi̱tsín‑la̱. Kiì'nchré‑la̱ 'én xi 'ñó kiìchja̱ xi ya̱ inchrobà‑ne i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjna ngajmiì ñánda tíjna jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma; kitsò: ―Jyeé tsitasòn yije. +'Jñà ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tsibíxkóya xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ i̱sò'nde ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Armagedón xi 'én hebreo. *“Ti̱ná'yaà, 'a̱n, k'oa̱á s'ín kjoia̱a koni s'ín f'iì xi̱ta̱ chijé. Mé ta ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi tíjnandaà k'e̱ nga 'a̱n xi kjoia̱a; kjijnandaà nikje‑la̱ nga ko̱kjá; mé‑ne nga mìkiì ko̱sobà‑la̱ nga tíjna laká.” )'Jñà‑né ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi s'ín kjo̱xkón; bitjo nga bíxkóya xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde nga kji̱nchrobà kjo̱jchán jè na̱chrjein xi jye tjíndaà‑la̱ Nainá xi ta jè ta̱jngoó xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. I(  Kìjtseè‑ná nga jè ye̱ xi 'ñó je kji, ko̱ jè cho̱ je xi ch'o kji, ko̱ jè xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya 'én ndiso nga itjo‑ne tso'ba jàn ini̱ma̱ ch'o xi cho̱ xke̱ kjoàn. #'? Jè àkja̱le̱ xi ma‑ne joòn tsibíxteèn‑jiìn xi tjíya chi̱tsín‑la̱ ya̱ xa̱jngá nandá‑je Éufrates. Jè nandá‑la̱ xa̱jngá, kixìya‑né, mé‑ne nga ko̱ma kjoa̱hato‑ne jñà xi̱ta̱xá ítjòn xi nchrobá‑ne ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí. E& Ta̱nga mìkiì kisìkájno jé‑la̱; tà sa̱á ìsa̱ ndaà kiìchja̱jno‑la̱ Nainá xi ts'e̱ ngajmiì, koií kjoa̱‑la̱ nga ijò komà yijo‑la̱ nga xa̱jtsé tjín‑la̱. J%  Jè àkja̱le̱ xi ma‑ne 'òn, tsibíxteèn‑sòn jè xi tjíya chi̱tsín‑la̱ ya̱ ñánda tíhotíxoma jè cho̱ ts'e̱n. Ko̱ jè i̱'nde ñánda tíhotíxoma jè cho̱ je xi ch'o kji, kòjñò‑né. Jñà xi̱ta̱ xi beèxkón jè cho̱ ts'e̱n kiskinetjòn ni̱je̱n‑la̱ nga 'ñó ijò komà‑la̱. $! Jè ndobá‑la̱ ts'oí 'ñó kisìchjàn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi mìkiì kisìkájno jé‑la̱ ni̱ mìkiì jeya kisìkíjna Nainá; ta sa̱á kiìchja̱jno‑la̱ Nainá nga jè xi tjín‑la̱ nga'ñó i̱t'aà ts'e̱ kjo̱'in koi. F#Jè àkja̱le̱ xi ma‑ne ñijòn, tsibíxteèn xi tjíya chi̱tsín‑la̱ ya̱ i̱sòn ts'oí. Jè ts'oí kitjò'nde‑la̱ nga jè ndobá‑la̱ kisìchjàn yijo‑la̱ xi̱ta̱. H" Ti̱koa̱ ki'nchrè jngoò‑la̱ 'én xi ya̱ i̱t'aà ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá chja̱, nga tsò: ―Ji̱ Na̱'èn xi Nainá 'mì‑lè, xi ta ji̱ ta̱ jngoò‑né xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑lè, kixi̱í kjoa̱, jñà kjo̱'in xi tí'biì‑la̱ xi̱ta̱ koi, ndaá tjín ko̱ nguì kixi̱í tjín. r!]Nga jñà xi̱ta̱ koi tsibíxteèn jní‑la̱ xi̱ta̱‑lè nga jñà kisìk'en, ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱‑ngajo‑lè. I̱'ndei̱ ngaji̱ k'oa̱á ti̱s'ín tì'biì ngajo‑la̱ jní nga nchi'biì; ya̱á chi̱ba̱‑la̱. < qI̱kjoàn ki'nchrè‑la̱ jè àkja̱le̱ xi ts'e̱ nandá, kitsò: ―Ngaji̱ Na̱'èn, tjín‑lè kjoa̱kixi̱, nga k'oa̱á s'ín kits'iì‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, nga̱ ji̱í xi xi̱ta̱ tsjeè 'mì‑lè, ji̱í xi tijni skanda kjòtseé, tijni skanda i̱'ndei̱. +OJè àkja̱le̱ xi ma‑ne jàn, tsibíxteèn‑jiìn ya̱ xa̱jngá nandá ko̱ ñánda tíbitjo nandá, jè xi tjíya chi̱tsín‑la̱. Saà jní komà. yJè àkja̱le̱ xi ma‑ne jò tsibíxteèn‑jiìn ndáchikon xi tjíya chi̱tsín‑la̱. Ko̱ jè ndáchikon, nguì jní komà, koni tsà ya̱ k'en‑jiìn xi̱ta̱. Ngats'iì xi títsa̱jnakon ya̱ i̱jiìn ndáchikon jngoò k'aá k'en. NKiì jè àkja̱le̱ xi tsako̱ ítjòn‑la̱. Tsibíxteèn‑sòn i̱sò'nde xi tjíya chi̱tsín‑la̱. Ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ chi̱ba̱‑la̱ cho̱ ts'e̱n ko̱ xi beèxkón jè i̱sén xkósòn‑la̱ jè cho̱ je xi ch'o kji, tsako̱‑la̱ ch'in xa̱jtsé xi 'ñó ch'o kjoàn ko̱ ijò jchán ma.  Ki'nchrè jngoaà 'én xi ya̱ itjo‑ne i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá nga kitsò‑la̱ jñà àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne: ―Tanguió, tíxteèn‑sòn i̱sò'nde jñà xi tjíya chi̱tsín xi itoò ma‑ne, kjo̱'in xi tji̱ko̱ kjoa̱jti‑la̱ Nainá. jMYa̱ i̱ya i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá, kitseè ni̱'ndi̱ xi ya̱ inchrobà‑ne i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱jeya‑la̱ Nainá ko̱ nga'ñó xi tjín‑la̱. Ni̱yá xi kitjò'nde‑la̱ nga jahas'en ya̱ i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá skanda k'e̱ nga jye tsitasòn yije jñà kjo̱'in xi itoò ma‑ne xi j'iìko̱ jñà àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne.&EJñà xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon, jngoò itjojiìn xi kisìnga̱tsja nga íjngó íjngó àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne; kitsjaà íjngó íjngó‑la̱ chi̱tsín xi nguì oro xi ya̱ tjíya kjo̱'in ts'e̱ kjoa̱jti‑la̱ Nainá xi tíjnakon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. SItjo ya̱ i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá jñà àkja̱le̱ xi itoò ma‑ne xi j'iìko̱ itoò kjo̱'in. Íkjá nikje lino chroba xi 'ñó ote kjoàn; tíkjá ndáyá‑la̱ na'ñó payo̱ xi nguì oro. >uK'e̱ nga jye kìjtseè kjoa̱ koi, kiskoòtsejèn nga kitáx'a̱ ján ngajmiì jè i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjnaya i̱ya Ni'ya Nikje xi okó nga ya̱ tíjna Nainá. +¿Yá xi mìkiì tsakjón‑lè Na̱'èn?¿Yá xi mìkiì skoe̱xkón‑lè?Ta̱jngoò ngaji̱ xi xi̱ta̱ tsjiì,
koií k'oa̱s'ín kjoi̱í‑ne ngats'iì na̱xa̱ndá‑la̱ i̱sò'nde nga skoe̱xkón‑lè
nga jye tí'ya‑la̱ kjoa̱ kixi̱‑lè. (INchiseè sò‑la̱ Moisés xi chi̱'nda‑la̱ Nainá ko̱ sò‑la̱ Orrè, nchitsò:Na̱'èn xi Nainá 'mì‑lè, xi ta ji̱ ta̱ jngoò‑né xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑lè,'ñó jeya ko̱ 'ñó xkón tjín ngats'iì kjoa̱ xi 'nì.Xi̱ta̱ kixi̱‑né; kixi̱í tjín ndi̱yá‑lè.Ji̱í‑né xi Xi̱ta̱xá Ítjòn tìjna̱‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde. /Ti̱koa̱ kìjtseè jngoaà ndáchikon xi chi̱tsín kji; tsjájiìn ko̱ ni'ín. Ya̱ ncha kixi̱ i̱sòn ndáchikon xi chi̱tsín kji, jñà xi̱ta̱ xi jye kisìkijne i̱t'aà ts'e̱ cho̱ je xi ch'o kji ko̱ i̱sén xkósòn‑la̱, jñà xi mìkiì kitsjá'nde nga kisit'aà chi̱ba̱‑la̱, ko̱ número ts'e̱ 'ín‑la̱. Xi̱ta̱ koi kjiya tsja ní'ñó arpa xi Nainá kitsjaà‑la̱. k QÌjngoò kjo̱xkón kìjtseè ján ngajmiì xi 'ñó xkón kji ko̱ 'ñó jeya ki'ya‑la̱. Itoò ma àkja̱le̱ xi itoò kjo̱'in j'iìko̱ jñà kjo̱'in xi fehet'aà‑ne nga ya̱á fehet'aà‑ne kjoa̱jti‑la̱ Nainá. 2]Mìtsà ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá kisinè jñà toò uva; ján i̱ndiì na̱xa̱ndá kisinè; k'e̱ nga jye kisinè, jní itjo ñánda nga kisinè; 'ñó tse jní itjo skanda ijchò kangui‑la̱ kó kji 'nga tíjna freno xi tjí'a tso'ba kohòyo̱ ko̱ jàn sìndo̱ kilómetro tsangasòn.b=Jè àkja̱le̱ tsibíts'ia̱ko̱ ki̱cha̱ libá‑la̱ nga tsatet'aà toò‑la̱ jñà yá uva; i̱kjoàn kisìkatsjoòya ya̱ ñánda nga ma binchanè toò uva. Kjoa̱ koi, jè okó kjoa̱jti‑la̱ Nainá. r]Ìjngoò àkja̱le̱ itjo‑ne i̱t'aà ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá, jè xi síkinda̱ ni'ín. 'Ñó kiìchja̱‑la̱ jè àkja̱le̱ xi ki̱cha̱ libá kjiya tsja; kitsò‑la̱: ―Tits'i̱i nga ti̱xákoi̱i ki̱cha̱ libá‑lè xi 'ñó yijò kji; ti̱chát'eiì 'én‑la̱ jñà toò uva xi tjín i̱t'aà nangui, nga jñà toò‑la̱ jye kichji. +Ìjngoò àkja̱le̱ itjo ya̱ i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá xi kijna ngajmiì xi ti̱koa̱ ki̱cha̱ libá kjiya tsja xi 'ñó yijò kji. )KJè xi tíjnasòn ifi, tsibíts'ia̱ko̱ ki̱cha̱ libá‑la̱ ya̱ i̱sòn nangui nga tsatesòn tsojmì tjè‑la̱ i̱sò'nde, i̱kjoàn chincháxkó. OÌjngoò àkja̱le̱ itjo ya̱ i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá xi 'ñó chja̱, kitsò‑la̱ jè xi tíjnasòn ifi: ―Tits'i̱i nga ti̱xákoi̱i ki̱cha̱ libá‑lè; ti̱chásoìn, ko̱ tíxkoí kóho̱tjín tsojmì tjè xi tjín i̱t'aà nangui nga jye kòjchá yije; ko̱ jyeé ijchò na̱chrjein‑la̱ nga sincháxkó. yK'e̱ nga kiskoòtsejèn, kìjtseè jngoaà ifi xi chroba kji, ya̱ i̱sò'nga ifi tíjna jngoò xi k'oa̱ kji koni ki'ndí‑la̱ xi̱ta̱. Jngoò corona xi nguì oro tjí'a sko̱, ko̱ jngoò ki̱cha̱ libá kjiya tsja xi 'ñó yijò kji.   Ki'nchrè ìjngoaà 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò‑na: ―Chjí, tít'eiì xo̱jo̱n: “Jñà na̱chrjein xi fì‑ìsa, mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ki̱yá nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná.” K'oa̱á tsò Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá: “Kixi̱í kjoa̱, jñà xi̱ta̱ koi si̱ìkjáya‑né kjoa̱ ts'e̱ xá‑la̱; ján ngajmiì, jcha̱á‑la̱ ngats'iì kjoa̱ xi ndaà kis'iìn.” K'e̱ nga maxkó tsojmì xi jye kòjchá ya̱ i̱t'aà nangui N  I̱íjndé nga mochjeén nga kàtachíkjoa̱‑la̱ ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá xi síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ ko̱ xi ndaà mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. N  Jè ni̱'ndi̱‑la̱ ts'e̱ kjo̱'in‑la̱, kjit'aá na̱chrjein ni̱ta̱ kjé‑ne nga ki̱tjomijìn. Mìkiì si̱ìkjáya ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n jñà xi̱ta̱ xi jè cho̱ ts'e̱n ko̱ i̱sén xkósòn‑la̱ beèxkón, jñà xi ti̱koa̱ tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ ko̱ 'ín‑la̱ jè cho̱ je xi ch'o kji. f E Nainá tsjá‑la̱ kjo̱'in, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà vino skoí xi tji̱ko̱ kjoa̱jti‑la̱ Nainá. Nga jè sobà Nainá jyeé tsibíndaà jngoò chi̱tsín vino xi 'ñó kjaán mé‑ne nga ko̱kò‑ne kjoa̱jti‑la̱ nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in i̱jiìn ni'ín azufre xi 'ñó tsjè títì. Tíkotsejèn àkja̱le̱ tsjeè ko̱ Orrè. zm Ìjngoò àkja̱le̱ tsatsejèn xi ma‑ne jàn xi 'ñó chja̱ nga kitsò: ―Tsà yá xi skoe̱xkón jè cho̱ je xi ch'o kji ko̱ i̱sén xkósòn‑la̱, tsà ti̱koa̱ si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ i̱tjòn tjen‑la̱, o tsà tsja, @yÌjngoò àkja̱le̱ kiìchja̱ xi kitsò: ―Jyeé kakaàngui, jyeé kakaàngui Babilonia, na̱xa̱ndá xi 'ñó je kji, jè xi bít'in‑la̱ na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde nga [kj'ei̱í nainá fìt'aà‑la̱] koni s'ín xi̱ta̱ k'e̱ nga kjoa̱chijngui s'ín. Koni s'ín kis'iìn, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà kisìch'i̱ yije xi̱ta̱ i̱sò'nde jè xán ts'e̱ kjoa̱chijngui‑la̱ xi tji̱ko̱ kjo̱jti‑la̱ Nainá. ta'Ñó chja̱ kitsò: ―Jcha̱xkón Nainá, jeya ti̱kíjna; jye ijchò na̱chrjein‑la̱ nga koi̱ìndaàjiìn. Jcha̱xkón jè xi tsibíndaà ngajmiì, xi tsibíndaà nangui, xi tsibíndaà ndáchikon ko̱ ñánda tíbitjo nandá. <qKìjtseè ìjngoaà àkja̱le̱ xi tsó'bajiìn i̱sén nga tífìko̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi tjín ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne nga ke̱èno̱jmí‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi títsa̱jna i̱sò'nde, ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga ìjngoò ìjngoò nangui, ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱, ngats'iì xi̱ta̱ xi chja̱ ngats'iì 'én xi tjín, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde. zmNi̱mé 'én ndiso kiìchja̱, ko̱ ni̱mé jé tjín‑la̱ nga nguixko̱n Nainá. Àkja̱le̱ xi jàn ma‑ne X)Jñà xi̱ta̱ koi, mìtsà íchjín tsibìtsa̱jnako̱, nguì tsjeè kisìjchá yijo‑la̱. Jñá‑né xi fì tji̱ngui‑la̱ Orrè ni̱ta̱ ñánda‑ne nga fì. Jñà‑né xi itjokàjiìn ítjòn kjo̱'in ngats'iì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, mé‑ne nga ko̱ma ko̱nga̱tsja ítjòn‑ne Nainá ko̱ Orrè. Tína'yà jngoò‑la̱ sò xi̱tse̱ nga tíjnda nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ nga tíhotíxoma, ko̱ ya̱ nguixko̱n xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon ko̱ ya̱ nguixko̱n jñà xi̱ta̱ jchínga. Ni̱yá xi ma‑la̱ seè jè sò xi tíjnda, ta jñà‑né xi jngoò sìndo̱ ko̱ ichán ñijòn jmiì ma‑ne, jñà xi jye itjokàjiìn kjo̱'in ya̱ i̱sò'nde.  Ki'nchrè jngoò‑la̱ jta̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne xi 'ñó tíhone koni ma nandá k'e̱ nga 'ñó maje, koni ma nga faáya‑la̱ ch'o̱n k'e̱ nga jye ts'iìn; k'oa̱á s'ín ki'nchrè‑la̱ koni tsà kjìn ma xi̱ta̱ xi síkjane ní'ñó arpa. { qXi komà i̱skan, kiskoòtsejèn, kìjtseè jè Orrè, nga síjnakixi̱ i̱sòn nindoò Sión ko̱ xi̱ta̱ xi jngoò sìndo̱ ko̱ ichán ñijòn jmiì ma‑ne xi tjít'aà i̱tjòn tjen‑la̱ 'ín‑la̱ Orrè ko̱ ts'e̱ Na̱'èn‑la̱. dA I̱jndé mochjeén kjoa̱chji̱ne̱‑la̱ xi̱ta̱; jè xi ndaà machi̱ya‑la̱, kàtíxke̱ya número‑la̱ cho̱ je xi ch'o kji; ts'e̱ xi̱ta̱‑né. Jè número: joòn sìndo̱ ko̱ jàn kaàn ko̱ joòn.w~g Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ma ko̱tse tsojmì, ni̱jngoò xi ma ko̱tìjna tsà mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ ko̱ tsà jè 'ín‑la̱ cho̱ mìkiì tjít'aà‑la̱ ko̱ tsà mìkiì tjít'aà‑la̱ número ts'e̱ 'ín‑la̱ cho̱. Z}- K'oa̱á s'ín tsibínè‑la̱ nga kàtasit'aà chi̱ba̱‑la̱ jñà xi xi̱ta̱ i̱xti, jñà xi̱ta̱ jchínga, jñà xi̱ta̱ nchi̱ná ko̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱, jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnandei̱í ko̱ xi chi̱'nda títsa̱jna'ñó. Ya̱á kàtasit'aà chi̱ba̱‑la̱ ya̱ tsja kixi̱ ko̱ tsà ya̱ i̱tjòn tjen‑la̱. [|/ Jè cho̱ xi ma‑ne jò kits'iì‑la̱ nga'ñó nga kisìkíjnakon jè xkósòn‑la̱ cho̱ xi kisindaà, mé‑ne nga ko̱ma ki̱chja̱‑ne ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi mìkiì skoe̱xkón si̱ìk'en‑ne. X{) Kiskoòna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, koií kjoa̱‑la̱ jñà kjo̱xkón xi kits'iì'nde‑la̱ nga kis'iìn nguixko̱n cho̱ je xi ch'o kji xi tíjna ítjòn. Tsibít'in‑la̱ xi̱ta̱ nga kàtíndaà jngoò xkósòn‑la̱ jè cho̱ xi tíjna ítjòn xi ki̱cha̱ ndojò kitiì‑ne sko̱ ta̱nga jaáya‑la̱. ?zw Ti̱koa̱á maá‑la̱ kis'iìn kjo̱xkón xi 'in tjín. Skanda maá‑la̱ kisìkjinchrobà‑jen ni'ín xi ngajmiì nchrobá‑ne skanda i̱t'aà nangui nga nguixko̱n xi̱ta̱. $yA K'oa̱á s'ín tjín‑la̱ kjo̱tíxoma koni jè cho̱ je xi ch'o kji xi tíjna ítjòn nga ya̱ síjna nguixko̱n. Bínè‑la̱ xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde nga kàteèxkón jè cho̱ je xi ch'o kji xi tíjna ítjòn, jè xi kjòndaà‑ne ñánda 'ñó tse kitiì jngoò sko̱. nxU Xi komà i̱skan kìjtseè ìjngoaà cho̱ je xi ch'o kji xi itjo mijìn‑ne i̱jiìn nangui. Jò ma nchra̱já‑la̱ xi k'oa̱ kjoàn koni nchra̱já‑la̱ orrè. K'oa̱á s'ín chja̱ koni jngoò ye̱ xi 'ñó je kji. 9wk Jè xi nda̱yá kji̱s'en, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga nda̱yá kjoi̱. Jè xi ki̱cha̱ ndojò ki̱yá‑ne, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga ki̱cha̱ ndojò ki̱yá‑ne. I̱í mochjeén nga kixi̱ kítsa̱jna kjit'aà ko̱ nga ki̱chìkjoa̱ko̱‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá. 1v] Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò. u9 Ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, jè cho̱ ts'e̱n skoe̱xkón, jñà ngats'iì xi̱ta̱ xi mìkiì tjít'aà 'ín‑la̱ nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, jè xo̱jo̱n xi ts'e̱ kjoa̱binachon xi ts'e̱ Orrè‑la̱ Nainá xi k'en ngajo‑la̱ xi̱ta̱. 'tG Ti̱koa̱ kitjò'ndeé‑la̱ nga kiskaàn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱ Nainá skanda kó nga kisìkijne‑la̱. I̱kjoàn kits'iì‑la̱ kjo̱tíxoma i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱, ko̱ i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín, ko̱ i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi chja̱ ngats'iì 'én xi tjín, ko̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tjín nga ìjngoò ìjngoò nangui xi tjín i̱sò'nde. Ds K'oa̱á s'ín kis'iìn; kiìchja̱jno‑la̱ Nainá, kiìchja̱jno‑la̱ 'ín‑la̱ Nainá ko̱ Ni'ya Tsjeè‑la̱, ko̱ kiìchja̱jno‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna ngajmiì. Dr Jè cho̱ ts'e̱n kitjò'ndeé‑la̱ nga kiìchja̱ 'én xi 'nga síkíjna yijo‑la̱ nga chja̱jno‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱á kits'iì'nde‑la̱ nga ichán jò sá ko̱tìxoma. Lq Ngats'iì xi̱ta̱ kijtseèxkón jè ye̱, nga jè ye̱ kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma xi tísíkjeén jè cho̱ ts'e̱n. Jñà xi̱ta̱ ti̱koa̱á kijtseèxkón jè cho̱ je xi ch'o kji. I̱kjoàn kitsò: ―Tsjìn ìjngoò ìsa̱ koni jè cho̱ je xi ch'o kji; mì yá tjín xi ki̱chìkjoa̱‑la̱ nga ska̱àn‑ko̱. 1p[ 'Ñó tse kitiì jngoò sko̱ jè cho̱ je xi ch'o kji; k'oa̱á kji komà koni tsà jye ki̱yá; ta̱nga jè sko̱ xi 'ñó tse kitiì, kjòndaà‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, tà kjòxkón‑la̱ kjoa̱ xi komà, ko̱ ya̱á kiìtji̱ngui‑la̱ jè cho̱ ts'e̱n. Ro Jè cho̱ je xi ch'o kji xi 'a̱n kìjtseè, k'oa̱á kji koni kjoàn xa indo; k'oa̱á kjoàn ndso̱ko̱ koni ts'e̱ cho̱ oso; k'oa̱á kji tso'ba koni tso'ba xa. Jè nga'ñó xi tjín‑la̱ jè ye̱, ko̱ jè i̱'nde‑la̱ ñánda tíhotíxoma, ko̱ jè kjo̱tíxoma‑la̱ xi 'ñó tjín, jè cho̱ ts'e̱n kjònga̱tsja. n  Kìjtseè jngoaà cho̱ je xi ch'o kji xi itjo‑mijìn‑jiìn‑ne ndáchikon xi itoò ma sko̱; te ma nchra̱já‑la̱; jngoò corona i̱tsé tjí'a nga ìjngoò ìjngoò nchra̱já‑la̱; jñà sko̱ tjít'aà 'ín xi Nainá chja̱jno‑la̱. Sm Jè ye̱, ya̱á tsibìjnajiìn tsomì xi 'ncha i̱ndiì ndáchikon.lw Jè ye̱ ìsa̱á 'ñó kjòjtikeè jè chjo̱ón. Kiì tji̱ngui kondra̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ tje̱‑la̱ chjo̱ón nga kiìkjaán‑ko̱ jñà xi síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ jñà xi ndaà tsjá 'én i̱t'aà ts'e̱ Cristo. ~ku Ta̱nga jè nangui kisìchját'aà‑la̱ jè chjo̱ón; kitáx'a̱, kits'iì ndána̱ xi jè ye̱ tsachrje tso'ba. jy Jè ye̱ xi je kji, tsachrje nandá tso'ba nga ndána̱ ko̱ma mé‑ne nga ko̱ma ki̱chrjoako̱‑ne jè chjo̱ón. 9ik Ta̱nga jè chjo̱ón, jò jnga̱á ts'e̱ ja̱ kits'iì‑la̱ xi 'ñó iì kjoàn mé‑ne ko̱ma tótje̱n‑ne nga ko̱nga‑la̱ jè ye̱ xi je kji. Ján kiì kíjna ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Jàn nó osen kíjna nga ko̱kinda̱ nga tjoé‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱. h% Jè ye̱ xi 'ñó je kji, k'e̱ nga kinìkatje̱ngui i̱t'aà nangui, tsangatji̱ngui‑la̱ jè chjo̱ón xi tsi'beé ki'ndí x'i̱n. Tg! Tsja kàtas'e‑la̱ ngajmiì ko̱ jñà xi ya̱ títsa̱jna. Ta̱nga i̱ma̱ xó‑nò jñò xi ya̱ titsa̱jnaà i̱t'aà nangui ko̱ xi titsa̱jnaà ya̱ i̱jiìn ndáchikon nga jè xi̱ta̱ nei̱í jyeé ijchòjen‑tji̱ngui‑nò ko̱ 'ñó jti tjín‑la̱ nga jyeé tíjiìn‑la̱ nga ta chiba na̱chrjein kíjna‑ìsa. qf[ Jñà xi̱ta̱ xinguia̱á, nga nguì ko̱ó nga'ñó xi tjín‑la̱ jní xi tsibíxteèn jè Orrè kisìkijne‑la̱ ko̱ nguì ko̱ó jñà 'én xi kitsjaà i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Mìkiì kitsakjòn‑la̱ na̱s'ín kinìk'en. Ge Ki'nchrè jngoò‑la̱ jta̱ ján ngajmiì xi 'ñó kiìchja̱ xi tsò: ―I̱'ndei̱ jyeé ijchò na̱chrjein nga ki̱tjokàjiìn kjo̱'in xi̱ta̱ xinguia̱á nga ko̱ nga'ñó‑la̱ Nainá nga jè ko̱tìxoma ko̱ kjo̱tíxoma xi tjín‑la̱ Cristo [xi Nainá xó kisìkasén‑ne], koií kjoa̱‑la̱ nga jye kànìkatje̱ngui jè xi ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n tsját'in 'én ndiso xi̱ta̱ xinguia̱á nga nguixko̱n Nainá. odW K'oa̱á s'ín komà nga itjokàjiìn ngajmiì jè ye̱ jchínga xi 'mì Xi̱ta̱ Nei̱í ko̱ xi 'mì Satanás xi kona̱cha̱n‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde. Kinìkatje̱ngui ya̱ i̱t'aà nangui ko̱ àkja̱le̱‑la̱. cc? ta̱nga mìkiì kisìkijne‑la̱, ko̱ mì ti̱ mé i̱'nde kis'e‑la̱ ján ngajmiì. cb? Xi jye komà i̱skan, ján ngajmiì kis'e kjo̱jchán. Jè àkja̱le̱ Miguel ko̱ àkja̱le̱‑la̱ kiskaàn‑kjoòko̱ jè ye̱ je. Ko̱ jè ye̱ je, ko̱ àkja̱le̱‑la̱ na̱s'ín 'ñó kiskaàn‑kjoò, a Jè chjo̱ón, tsanga‑né. Ján kiì i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, ñánda nga Nainá tsibíjnandaà jngoò‑la̱ i̱'nde nga ya̱ katjiì‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱. Jngoò jmiì ko̱ jò sìndo̱ ko̱ jàn‑kaàn na̱chrjein kíjna. g`G Jè chjo̱ón, tsi'beé jngoò ki'ndí x'i̱n nga jè ko̱tìxoma‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde koni jngoò xi̱ta̱ xi yá ki̱cha̱ kjiya tsja nga ki̱ìnè‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱ xi mìkiì 'nchréñijon‑la̱. Ta̱nga jè ki'ndí‑la̱ chjo̱ón, kitjá'an‑la̱; ya̱á kiìko̱ ñánda tíjna Nainá nga tíhotíxoma. _+ Jè nditsin ye̱, jngoò ya ni'ño tsibíndofe xi ma‑ne jàn ya ngats'iì ni'ño xi tjín ngajmiì, i̱kjoàn tsibítsjot'aà nangui. Jè ye̱ je, tsasìjnat'aà‑la̱ jè chjo̱ón xi tí'beé ki'ndí mé‑ne nga ski̱ne̱‑ne ki'ndí‑la̱ k'e̱ nga jye jts'ín. \^1 Ján ngajmiì ìjngoò kjo̱xkón tsatsejèn. Jngoò ye̱ xi 'ñó je kji tsatsejèn. Inì kji, itoò ma sko̱, ko̱ jngoò corona i̱tsé tjí'a nga jngoò ìjngoò sko̱. Ti̱koa̱á te ma nchra̱já‑la̱. E] Jè chjo̱ón, ki'ndí 'ya. 'Ñó jchán kjindáya nga jye machrañà nga jts'ín ki'ndí‑la̱; tseé kjo̱'in tísíkjeiín nga jye ijchò chi̱ba̱‑la̱ nga jts'ín ki'ndí‑la̱. X\ + Ján ngajmiì tsatsejèn jngoò kjo̱xkón. Jngoò chjo̱ón ki'ya‑la̱; jè ts'oí xi ma nikje‑la̱. Jè sá ya̱á tíjna i̱ngui ndso̱ko̱, ko̱ jngoò corona tjí'a sko̱ xi tejò ni'ño tjít'aà. E[ Ján ngajmiì kitáx'a̱ i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá; ya̱ i̱ya i̱'nde tsjeè‑la̱ ki'ya‑la̱ jè kaxa̱ ts'e̱ kjoa̱ xi tsibíndaàjiìn Nainá ko̱ jñà xi̱ta̱. I̱kjoàn jate ni'ín ch'o̱n, kina'yà‑la̱ jta̱, kits'iìn ch'o̱n, ts'a ch'ón, ts'a jtsí nda̱jo̱ xi 'ñó tsiaàn kjoàn.qZ[ Jñà xi̱ta̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío jyeé kòjti‑la̱;
ta̱nga jyeé ijchò na̱chrjein‑la̱ kjo̱jti‑lè k'e̱ nga ji̱ k'oi̱‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱ koi,
jè na̱chrjein k'e̱ nga ji̱ kíndaàjiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jye k'en
ko̱ k'oi̱‑la̱ kjo̱tjò xi ok'ìn‑la̱ nga tjoé‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑lè xi kiìchja̱ ngajo‑lè
ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ Nainá ko̱ ngats'iì xi beèxkón‑lè,
jñà xi jtobá kjoàn ko̱ xi̱ta̱ jchínga.Si̱kjehesoìn jñà xi̱ta̱ xi ma‑la̱ síkjehesòn xi̱ta̱ na̱xa̱ndá i̱sò'nde. Y  Kitsò:Na̱'èn xi Nainá 'mì‑lè.Ndaà chjí‑lè nga ta ji̱ ta̱ jngoò‑né xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑lè,
ngaji̱ xi tijni i̱'ndei̱,
ko̱ xi tijni skanda kjòtseé,[ko̱ xi sa̱ kjoi̱i ìjngoò k'a‑ne].Tì'biì‑lèje̱n kjo̱ndaà nga jyeé kachjoí nga'ñó xi tjín‑lè;
ko̱ jyeé kòbíts'i̱i nga ji̱ tìhotìxomai. -XS Jñà xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne, xi títsa̱jnanè íxi̱le̱ nga nguixko̱n Nainá, chincha-xkó'nchi-ñiat'aà‑la̱ nga kijtseèxkón Nainá. SW Jè xi ma‑ne itoò àkja̱le̱ kisìkjindáya chrjo‑la̱; kjín jchán jta̱ kina'yà‑la̱ ngajmiì xi 'ñó kiìchja̱ nga kitsò:Jñà kjo̱tíxoma xi tjín i̱sò'nde,
jyeé ts'e̱ Na̱'èn‑ná xi otíxoma‑ná ko̱ jè Cristo xi xó kinìkasén‑ne.Jè ko̱tìxoma ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. ,VQ Jyeé tsato kjo̱'in xi ma‑ne jò xi ta̱xki̱ 'oón komàt'in xi̱ta̱; ta̱nga nchrobá ni̱to̱ón xi ma‑ne jàn k'a. Chrjo trompeta xi ma‑ne itoò UU# Ti̱k'e̱é‑ne j'iì jngoò ch'ón xi 'ñó jchán ts'a; jngoò ya na̱xa̱ndá chixoña xi ma‑ne te ya kóho̱kji na̱xa̱ndá; ko̱ jè kjoa̱‑la̱ ch'ón, itoò jmiì xi̱ta̱ k'en. Jñà xi̱ta̱ xi tsiningui‑ne, ndaà jchán kitsakjòn. I̱kjoàn kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá xi tíjna ngajmiì nga jeya kisìkíjna. T Ingajò xi̱ta̱ koi kiì'nchré jngoò‑la̱ jta̱ xi 'ñó kiìchja̱ xi ngajmiì inchrobà‑ne, kitsò‑la̱: ―Nchrobá‑mijìn‑jno i̱jndé. I̱kjoàn kiìmijìn‑jiìn ifi ján ngajmiì. Ngats'iì jñà xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ kijtseè‑né. fSE K'e̱ nga jye tsato xi jàn na̱chrjein osen, jè Nainá kisìkítsa̱jnakon ìjngoò k'a‑ne nga jaáya‑la̱; i̱kjoàn chincha kixi̱ ìjngoò k'a‑ne; ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kijtseè, 'ñó jchán kitsakjòn. R1 Jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde ko̱tsjaá‑la̱ nga jye k'en xi̱ta̱ koi; tsjá kjo̱tjò‑la̱ tsojmì xi̱ta̱ xíkjín. Koií k'oa̱s'ín s'i̱in‑ne nga jñà ingajò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, tseé kjo̱'in tsjá‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. Q Xi̱ta̱ xi ya̱ inchrobàjiìn‑ne na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde, ko̱ ngats'iì tje̱‑la̱ xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, ko̱ xi̱ta̱ xi chja̱ ngats'iì 'én xi tjín, ko̱ xi̱ta̱ xi ya̱ nchrobá‑ne ngats'iì nangui xi tjín i̱sò'nde, ján na̱chrjein osen skótsejèn‑jno yijo‑la̱ mik'en; ko̱ mìkiì tsjá'nde nga si̱ìjiìn jñà xi̱ta̱ koi xi jò ma‑ne. qP[ Jñà yijo‑la̱ xi̱ta̱ koi, ya̱á si̱yijò osen ndi̱tsin‑la̱ na̱xa̱ndá ítjòn, ñánda kisit'aà krò Na̱'èn‑ná. Jè 'ín‑la̱ na̱xa̱ndá ítjòn xi o̱kji, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni Sodoma, o Egipto. ]O3 Ingajò xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga jye tsjá 'én‑la̱, jè cho̱ je xi ch'o kji xi bitjomijìn‑ne ya̱ ni̱tja̱n jñò, ska̱àn‑ko̱‑né, ko̱ si̱ìkijne‑la̱, i̱kjoàn ki̱yá ingajò xi̱ta̱ koi. /NW Jñà xi̱ta̱ koi tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ ki̱ìchjoà‑la̱ ngajmiì mé‑ne mì ti̱ kiì k'oa̱‑ne jtsí jñà na̱chrjein k'e̱ nga ki̱chja̱ya. Ti̱koa̱á tjín‑la̱ nga'ñó i̱t'aà ts'e̱ nandá nga ma‑la̱ nga jní s'i̱in; ko̱ ko̱maá‑la̱ kjìn sko̱ya kjo̱'in tsjá‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde; ko̱maá‑la̱ nga ko̱s'ín s'i̱in ni̱ta̱ kótjín k'a mejèn‑la̱ nga s'i̱in. SM Tsà yá xi mejèn‑la̱ si̱ìki'on xi̱ta̱ koi; ni'ín ko̱chrje tso'ba xi jngoò k'a ko̱kà jñà xi kondra̱‑la̱. K'oa̱á s'ín ki̱yá yije, ni̱ta̱ yá‑ne xi mejèn‑la̱ si̱ìki'on. 5Lc Jñà ingajò xi̱ta̱ xi tsjá 'én, jñà‑né ingajò yá olivo ko̱ ingajò ki̱cha̱ candelero xi jncha kixi̱ nguixko̱n Nainá xi otíxoma‑la̱ i̱sò'nde. gKG 'A̱án siìkasén ingajò xi̱ta̱‑na̱ xi tsjá 'én i̱t'aà ts'a̱n nga ki̱chja̱ya jngoò jmiì ko̱ jò sìndo̱ ko̱ jàn‑kaàn na̱chrjein; ko̱ jñà nikje xi ko̱kjá, nikje jmà kjoàn xi ts'e̱ kjoa̱ba. zJm Jè ndi̱tsin xi kijnat'aà‑la̱ i̱ngo̱, kì kiì nìchi̱ba̱yi nga jñá kitjoé‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Jñà xi̱ta̱ koi, ichán jò sá ko̱tìxoma ya̱ Jerusalén xi i̱'nde tsjeè‑la̱ Nainá. #I A K'e̱é kits'iì jngoò‑na yá xi ma machi̱ba̱ya‑ne, xi k'oa̱ kji koni kjoàn yá nise. Ki'mì‑na: ―Ti̱sítji̱in, ti̱chi̱ba̱yi jè i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá ko̱ jè ími̱xa̱ tsjeè‑la̱. Tìxke̱yi kótjín ma‑ne jñà xi̱ta̱ xi ya̱ beèxkón Nainá. :Hm Ki'mì‑na: ―Mochjeén‑né nga ìjngoò k'a ki̱nókjoa̱ya ngajo‑la̱ Nainá mé kjoa̱ xi ko̱mat'in jñà xi̱ta̱ xi kjìn na̱xa̱ndá nchrobá‑ne ko̱ xi kjìn nangui chja̱‑ne ko̱ xi kjìn sko̱ya 'én chja̱, ko̱ mé kjoa̱ xi ko̱mat'in xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín i̱sò'nde.6Ge Kiskoé jè xo̱jo̱n xi kjiya tsja jè àkja̱le̱. K'e̱ nga kiskíne̱e, kisìhixiì'á ndso̱ba koni tsà tsjén; ta̱nga ján i̱ya i̱ndso̱'bà kjòtsja‑né. F Kiìkoa̱an jè àkja̱le̱, kixan‑la̱: ―Tjiì‑ná jè xo̱jo̱n jtobá xi kjinaya ndsei̱i. Kitsò‑na: ―Chjoí, i̱kjoàn chi̱ni̱i; ján i̱ya i̱ndso̱'boì ko̱tsjaya‑né, ta̱nga ya̱ i̱'a ndso̱boi, ixiì ko̱ma‑lè koni tsà tsjén. E Jè jta̱ xi ki'nchrè ítjòn‑la̱ xi ngajmiì inchrobà‑ne, ìjngoò k'a kiìchja̱‑na kitsò: ―T'in, chjoí jè xo̱jo̱n xi jtobá kji xi jye kitjájnda̱ya nga kjinaya tsja jè àkja̱le̱ xi síjnakixi̱ i̱sòn ndáchikon ko̱ i̱sòn nangui. D K'e̱ nga ki̱chóya na̱chrjein‑la̱ nga koi̱ìts'ia̱ jè àkja̱le̱ xi ma‑ne itoò nga si̱ìkjindáya chrjo‑la̱, jè kjoa̱'ma‑la̱ Nainá ki̱tasòn‑né koni s'ín kitsò jñà xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱. pCY kitsjaà 'én‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi tíjnakon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, jè xi tsibíndaà ngajmiì, nangui ko̱ ndáchikon, ngats'iì tsojmì xi ya̱ tjín, kitsò: ―Mì ti̱ kiì s'e̱ ìsa̱‑ne na̱chrjein. BB} Jè àkja̱le̱ xi 'a̱n kìjtseè nga ya̱ síjnajiìn jngoò ndso̱ko̱ ndáchikon ko̱ xi ìjngoò ndso̱ko̱ ya̱ síjnasòn nangui, kiskímiì'nga tsja kixi̱ ján ngajmiì, 3A_ K'e̱ nga jye jane ch'o̱n xi itoò kits'iìn, 'a̱n tìjna̱ndaà‑ná nga mejèn‑na skiìjno jngoaà xo̱jo̱n, ta̱nga ki'nchrè jngoò‑la̱ jta̱ xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò‑na: ―Jñà 'én xi kàchja̱ ch'o̱n xi itoò kats'iìn, 'maá ti̱kíjni; kì xo̱jo̱ón bìt'iì. tw/~;}7{gzMyxwvut]s@rqpomlkji!gfYeRdba`_^]\[ZZ XWVUSQQ5POMML!KIGGFED}CBAH@S>==<:8o76o5432914/.-},+*)(n&&$$#"! \JY_>T/_$ : ~ {[w_(7―'A̱n xi 'mì‑na Jesús, 'a̱án kisìkasén‑nò àkja̱le̱‑na̱ nga tsjá‑nò 'én i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, jñò xi xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑na̱ ma. 'A̱n‑ná jè jts'én xi itjot'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David. 'A̱n‑ná ni'ño tse xi 'ñó ote kji xi bitjokàtji k'e̱ nga ta̱jñòya. '%Ta̱nga ndi̱tsiaán kítsa̱jna, ngats'iì jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, ko̱ jñà xi xi̱ta̱ tj'e, ko̱ jñà xi kjoa̱ chijngui s'ín, ko̱ jñà xi xi̱ta̱ sík'en, ko̱ jñà xi xkósòn beèxkón ko̱ ngats'iì xi tsjakeè kjoa̱ ndiso nga 'én ndiso chja̱. y&kMé ta ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi [jní‑la̱ Orrè] sítsjeè‑ne nikje‑la̱ mé‑ne nga tjò'nde‑la̱ nga ski̱ne̱ toò‑la̱ yá xi tsjá kjoa̱binachon, ti̱koa̱ ko̱ma kjoa̱has'en xotjoa̱‑la̱ jè na̱xa̱ndá. ^%5 'A̱n‑ná xi tìjna̱ ítjoàn skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱ ko̱ skanda fehet'aà‑ne. 'A̱n‑ná xi tsibìts'ia̱a ko̱ xi sikjehet'aà‑na kjoa̱. 'A̱n‑ná xi tìjna̱ ítjoàn ko̱ xi fehet'aà‑ne. -$S ―Ti̱ná'ya, 'a̱n, kjoíi ni̱to̱ón ìjngoò k'a. Ya̱á kjoi̱ikoa̱a chjí‑la̱ xi tsjaà‑la̱ xi̱ta̱ koni s'ín kis'iìn nga ìjngoò ìjngoò. #+ Jñà xi̱ta̱ xi mìtsà kixi̱ títsa̱jna nguixko̱n Nainá nga ch'o s'ín, ta k'oa̱á s'ín kàtìtsa̱jna. Ko̱ jñà xi tjín‑la̱ kjoa̱kixi̱ ko̱ tsjeè títsa̱jna nga nguixko̱n Nainá, k'oa̱á ti̱s'ín kàtasíkitasòn xi kjoa̱kixi̱ ko̱ kjoa̱tsjeè. 6"e K'oa̱á ti̱s'ín kitsò‑na̱: ―Kì bìjna'ma jñà 'én xi Nainá kitsjaà xi tjít'aà xo̱jo̱n jè, nga jyeé nchrobá machrañà na̱chrjein nga ki̱tasòn. !1 Ta̱nga jè àkja̱le̱ kitsò‑na̱: ―Kì k'oa̱á 'nì. Jè Nainá jcha̱xkoín. 'A̱n, ti̱koa̱á chi̱'nda‑la̱ Nainá ma, koni ngaji̱, ko̱ xi̱ta̱ xingui̱i xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi síkitasòn 'én xi tjít'aà xo̱jo̱n jè.  w'A̱n‑ná xi 'mì‑na Juan, 'a̱án ki'nchrè koa̱ kìjtseè kjoa̱ koi. K'e̱ nga jye ki'nchrè koa̱ jye kìjtseè, tsohósi̱jna-xkó'nchi-niñiat'aà‑la̱ jè àkja̱le̱ xi tíhokó‑na̱ kjoa̱ koi, nga mejèn‑na skoexkoán. 8i―Ti̱ná'ya‑ná. 'A̱n, kjoíi ni̱to̱ón ìjngoò k'a. Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi síkitasòn jñà 'én xi kitsjaà Nainá koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n jè. [/Jè àkja̱le̱ kitsò‑na: ―'Én koi, nguì k'oa̱á s'ín tjín nga ki̱tasòn; nguì 'én kixi̱‑né. Jè Na̱'èn‑ná xi Nainá xi síkíchi̱ya‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱, koií xá kisìkasén‑ne àkja̱le̱‑la̱ nga ko̱kò‑la̱ xi chi̱'nda‑la̱ ma jñà kjoa̱ xi ta ni̱to̱ón o̱ko̱ma. ucYa̱ i̱'nde jè, mì ti ko̱jñò‑ne. Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, mì ti̱ ni'ín ko̱chjeén‑la̱ xi si̱ìhiseèn‑la̱, ti̱koa̱á mì ti̱ ts'oí ko̱chjeén‑la̱; nga jè sobá Na̱'èn‑ná xi Nainá si̱ìhiseèn‑la̱. Jñà xi̱ta̱ ko̱tìxoma ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Jyeé nchrobá machrañà nga kjoi̱í ìjngoò k'a Cristo 5Ngats'iì xi xi̱ta̱‑la̱ ma, skoe̱xkon‑né kó kji i̱sén‑la̱ Nainá; ko̱ jè 'ín‑la̱ Nainá ya̱á si̱t'aà i̱tjòn tjen‑la̱. b=Mì ti̱ mé kjoa̱ ch'o s'e̱‑ne xi mìkiì sasén‑la̱ Nainá. Ya̱á sasíjna jè íxi̱le̱‑la̱ Nainá ko̱ ts'e̱ Orrè nga ko̱tìxoma. Ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱, ya̱á si̱ìxá‑la̱. Ya̱ jngoò osen ndi̱yá‑la̱ na̱xa̱ndá tífa nandá. Ko̱ ya̱ ngobà ngobà xa̱jngá nandá, ya̱á síjna jè yá xi tsjá kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Tejò k'a ojà‑la̱ toò nga jngoò nó. Jngoò jngoò k'a ojà‑la̱ toò nga ìjngoò ìjngoò sá. Jñà xka̱‑la̱, k'oa̱á s'ín mochjeén nga maxkiì‑la̱ na̱xa̱ndá ts'e̱ i̱sò'nde. 7 iJè àkja̱le̱ tsakó jngoò‑na xa̱jngá nandá xi kijna tsjeè tsjeè, jè nandá xi bítsa̱jnakon‑ná ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. K'oa̱s'ín tsjeè kji koni chi̱tsín. Ya̱á tíbitjo ñánda síjna íxi̱le̱‑la̱ Nainá nga tíhotíxoma ko̱ ya̱á tíbitjo ñánda tíjna jè Orrè. LYa̱ i̱'nde jè ni̱mé kjoa̱has'en xi tjé kjoàn xi ch'o s'ín ko̱ xi kjoa̱ ndiso. Tà jñà kjoa̱has'en xi tjít'aà 'ín‑la̱ jè xo̱jo̱n‑la̱ Orrè xi ts'e̱ kjoa̱binachon.#Ngats'iì na̱xa̱ndá kjoi̱ko̱ ngats'iì kjoa̱ nchi̱ná‑la̱ ko̱ ngats'iì tsojmì xi 'ñó chjí‑la̱ nga ya̱ si̱ìnga̱tsja.  Jñà xotjoa̱‑la̱ na̱xa̱ndá, mìkiì si̱chjoàjto nga kjit'aà na̱chrjein; nga ya̱ na̱xa̱ndá, mìkiì ko̱jñò. fENgats'iì jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ts'e̱ i̱sò'nde kinchima iseèn‑né i̱t'aà ts'e̱ ni'ín‑la̱. Ko̱ jñà xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín i̱sò'nde, kji̱ko̱ kjoa̱nchi̱ná‑la̱ nga ya̱ si̱ìnga̱tsja. B}Jè na̱xa̱ndá, mìkiì mochjeén‑la̱ jè ts'oí ko̱ sá nga si̱ìhiseèn‑la̱. Nga jè sobà kjoa̱ i̱sén‑la̱ Nainá síhiseèn‑la̱; ko̱ jè Orrè ma ni'ín‑la̱. hIYa̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá, ni̱jngoò i̱ngo̱ kìjtseè; nga jè sobà xi ma i̱ngo̱‑la̱ na̱xa̱ndá, jè Nainá xi tíjna ítjòn nga ta jè ta̱jngoò‑né xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱ ko̱ jè Orrè. lQJñà xotjoa̱ xi tejò ma‑ne, tejò nda̱jo̱ perla tjíndaà‑ne. Nga jngoò ìjngoò xotjoa̱ jngoò perla tjíndaà‑ne. Ndi̱yá teè‑la̱ na̱xa̱ndá, nguì oro sobà‑né koni chi̱tsín xi ma chítsejèn‑ya. {oxi ma‑ne 'òn, nda̱jo̱ xi 'mì ónice; xi ma‑ne joòn, nda̱jo̱ xi 'mì cornalina; xi ma‑ne itoò, nda̱jo̱ xi 'mì crisólito; xi ma‑ne jiìn, nda̱jo̱ xi 'mì berilo; xi ma‑ne ñijaàn, nda̱jo̱ xi 'mì topacio; xi ma‑ne te, nda̱jo̱ xi 'mì crisoprasa; xi ma‑ne tejngoò, nda̱jo̱ xi 'mì jacinto; xi ma‑ne tejò, nda̱jo̱ xi 'mì amatista. CJñà tàts'en chrjó xi tjíndaà‑ne nga tíchjoàndiì‑la̱ na̱xa̱ndá, nguì nda̱jo̱ chjí yijàjno xi 'ñó ndaà kjoàn. Jè xi ítjòn, jè nda̱jo̱ xi 'mì jaspe; xi ma‑ne jò, nda̱jo̱ xi 'mì zafiro; xi ma‑ne jàn, nda̱jo̱ xi 'mì ágata; xi ma‑ne ñijòn, nda̱jo̱ xi 'mì esmeralda; W'Jè chrjó nda̱jo̱ xi tjíndiì‑la̱ na̱xa̱ndá, koií tjíndaà‑ne nda̱jo̱ chjí xi 'mì jaspe. Ko̱ jè na̱xa̱ndá, nguì oro sobà‑né. K'oa̱á s'ín ote kji koni chi̱tsín tsjeè. T!I̱kjoàn kisìchi̱ba̱ jè chrjó nda̱jo̱. Jngoò sìndo̱ ko̱ ichán ñijòn xkó tsja tjín‑la̱ xi chi̱ba̱‑la̱ xi̱ta̱ xi tísíkjeén jè àkja̱le̱, [jè xi ichán nanga tjín‑ne]. 0 YJè na̱xa̱ndá k'oa̱á s'ín kijna nga ñijòn chrja̱ngui̱ tjín‑la̱. Koni kji ndojò, k'oa̱á ti̱ kji tiyà‑ne. Jè àkja̱le̱, k'e̱ nga kisìchi̱ba̱, jò jmiì ko̱ jò sìndo̱ kilómetro tjín‑la̱. Ngásòn chi̱ba̱ tjín‑la̱ nga ndojò ko̱ nga tiyà ko̱ nga 'nga. o WJè àkja̱le̱ xi tíchja̱ko̱‑na, jngoò ki̱cha̱ kjinaya tsja xi nguì oro xi koni kji yá xi ma machi̱ba̱‑ne. Jè kisìkjeén nga ma kisìchi̱ba̱ na̱xa̱ndá ko̱ xotjoa̱‑la̱ ko̱ chrjó nda̱jo̱‑la̱. F Jè chrjó nda̱jo̱ xi tjíndiì‑la̱ na̱xa̱ndá, tejò chrjó nda̱jo̱ xi ya̱ tjít'aà nga tejò 'ín‑la̱ xi̱ta̱ xi tejò ma‑ne xi i̱t'aà ts'e̱ Orrè kisìxáya‑la̱.   Ya̱ kixi̱‑la̱ ñánda bitjokàjiìn‑ne ts'oí, jàn xotjoa̱ tjín‑la̱, ya̱ kixi̱‑la̱ ñánda kahatji‑ne ts'oí, jàn xotjoa̱ tjín‑la̱. Ya̱ norte, ti̱koa̱á jàn xotjoa̱ tjín‑la̱, ya̱ sur, ti̱koa̱á jàn xotjoa̱ tjín‑la̱. @ y Nga jngoò itjandiì, jè na̱xa̱ndá, chrjó nda̱jo̱ tjíndiì‑la̱ xi 'ñó je kji ko̱ 'ñó 'nga kji. Tejò xotjoa̱ tjín‑la̱. Nga jngoò ìjngoò xotjoa̱, jngoò àkja̱le̱ síjnajto. Ti̱koa̱ ya̱ tjít'aà 'ín‑la̱ nga tejò na̱xa̱ndá xi ya̱ inchrobàt'aà‑ne i̱xti‑la̱ Israel. dA Jè na̱xa̱ndá tsjeè Jerusalén, oteé tsejèn xi kjoa̱ ts'e̱ kjoa̱jeya‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín ote kji koni nda̱jo̱ chjí xi 'ñó ndaà kjoàn, koni nda̱jo̱ xi jaspe 'mì nga ote kji koni chi̱tsín.  I̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, jè àkja̱le̱ kiìko̱ ini̱ma̱‑na̱ jngoò nindoò xi je kji ko̱ 'nga kji. Tsakó‑na jè na̱xa̱ndá xi je kji, na̱xa̱ndá tsjeè Jerusalén nga tínchrobájen‑ne ngajmiì nga nguixko̱n Nainá. |q J'iìkon jngoò‑na̱ àkja̱le̱ jñà xi itoò ma‑ne, xi ti̱koa̱ itoò chi̱tsín tjín‑la̱, xi jncha kitseè xi itoò kjo̱'in xi fehet'aà‑ne. Kitsò‑na̱: ―Nchroboí, kokoò‑lè jè xi ko̱ma chjo̱ón‑la̱ Orrè. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi tsakjón, jñà xi mìkiì mokjeiín‑la̱, jñà xi 'ñó ch'o s'ín, jñà xi xi̱ta̱ sík'en, jñà xi kjoa̱ chijngui s'ín, jñà xi xi̱ta̱ tj'e, jñà xi xkósòn beèxkón, ngats'iì xi 'én ndiso chja̱, ján ki̱xo̱jiìn ñánda títì ni'ín jnga̱ ko̱ azufre; jè xi ma‑ne jò kjoa̱biyaà. Na̱xa̱ndá xi̱tse̱ xi 'mì Jerusalén 'GJñà xi si̱ìkijne, jñà skoé kjo̱tjò ngats'iì kjo̱ndaà koi. 'A̱án kóti̱jnakoa̱a nga Nainá ki̱tso̱‑na ko̱ jñà, i̱xti‑na̱á ko̱ma. /I̱kjoàn kitsò‑na: ―Jyeé tsitasòn yije. 'A̱n‑ná xi tìjna̱ ítjoàn skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱ kó nga skanda fehet'aà‑ne. 'A̱n‑ná xi tsibìts'ia̱a ko̱ xi sikjehet'aà‑na kjoa̱. Ngats'iì xi xíndá‑la̱, 'a̱án tsjaà kjo̱tjò‑la̱ nandá xi tíbitjo ya̱ i̱'nde ñánda mìkiì xìya nandá mé‑ne ko̱ma kíjnakon‑ne ini̱ma̱‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. 5Jè xi tíjnasòn íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma, kitsò: ―Chítsejèn‑la̱, 'a̱án siìxi̱tse̱ya yije tsojmì xi tjín. I̱kjoàn kitsò‑na̱: ―Chjí, xo̱jo̱n tít'eiì jñà 'én koi; nga nguì k'oa̱á s'ín tjín nga ki̱tasòn; nguì 'én kixi̱‑né. Jè sobà Nainá si̱ìxìjno yije ndáxko̱n; mì ti̱ kiì s'e̱‑ne kjoa̱biyaà; mì ti̱ kiì s'e̱‑ne kjoa̱ba; mì ti̱ kiì yá ski̱ndàya‑ne; mì ti̱ kiì s'e̱‑ne xi ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱, koi kjoa̱‑la̱ nga jye tsato kjoa̱ jchínga. !Ki'nchrè‑la̱ 'én xi 'ñó chja̱, xi ngajmiì inchrobà‑ne, xi tsò: ―Chítsejèn‑là Ni'ya Tsjeè‑la̱ Nainá, jyeé kòbitjojen; Nainá ya̱á kíjnako̱ jñà xi̱ta̱; xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱á ko̱ma, nga jè sobà xi Nainá ki̱tso̱‑la̱. |qTi̱koa̱ kìjtseè jè na̱xa̱ndá tsjeè xi Jerusalén xi̱tse̱ 'mì, nga tínchrobájen ngajmiì nga nguixko̱n Nainá. K'oa̱á s'ín tíjnandaà koni jngoò chjo̱ón xi ndaà bíndaà yijo‑la̱ nga jye ki̱xan‑ko̱ x'i̱n‑la̱. :~ oKìjtseè jngoaá ngajmiì xi̱tse̱ ko̱ nangui xi̱tse̱. Jè ngajmiì xi kisijna ítjòn ko̱ nangui xi kisijna ítjòn, jyeé kichijà; ti̱koa̱á kichijà jè ndáchikon. }7Jè kjoa̱biyaà ko̱ i̱'nde kjo̱'in kinìkatsjoòjiìn ñánda títì ni'ín jnga̱. Ko̱ jñà mik'en xi mìkiì tjít'aà 'ín‑la̱ jè libro ts'e̱ kjoa̱binachon, ti̱koa̱á ya̱á kinìkatsjoòjiìn ñánda títì ni'ín jnga̱. Jè xi ma‑ne jò kjoa̱biyaà.~|u Jè ndáchikon kitsjaà jñà mik'en xi ya̱ k'en‑jiìn. Jè kjoa̱biyaà ko̱ i̱'nde kjo̱'in ti̱koa̱á kitsjaà mik'en xi ya̱ títsa̱jna. K'oa̱á s'ín kisindaàjiìn‑la̱ nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱ koni tjín kjoa̱ xi kis'iìn. { Kìjtseè mik'en xi i̱xti kjoàn ko̱ xi xi̱ta̱ jchínga kjoàn, 'ncha kixi̱ nguixko̱n Nainá. I̱kjoàn kitáx'a̱ jñà libro [ñánda tjít'aà mé xi kis'iìn nga jngó jngó xi̱ta̱]; koa̱ ìjngoò libro kitáx'a̱ ñánda tjít'aà ts'e̱ kjoa̱binachon. Jñà mik'en, k'oa̱á s'ín kisindaàjiìn‑la̱ koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n ts'e̱ libro, mé kjoa̱ xi kis'iìn. z{ Kìjtseè jngoò íxi̱le̱ xi chroba kji ko̱ 'ñó je kji nga ya̱ tíjnasòn jngoò xi tíhotíxoma. Nga nguixko̱n jè xi tíjnasòn íxi̱le̱, jngoò k'a kichijà nangui ko̱ ngajmiì. Ni̱ta̱ ñánda‑ne, mì ti̱ kiì ki'ya‑la̱. fyE Jè xi̱ta̱ nei̱í xi kiskoòna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱, kinìkatje̱n‑jiìn ya̱ i̱'nde ñánda títìjnga̱ ni'ín ko̱ azufre. Jyeé ya̱ títsa̱jna jè cho̱ je xi ch'o kji ko̱ xi kiìchja̱ya 'én ndiso. Ya̱á si̱ìkjeiín kjo̱'in ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n ni̱ta̱ kjé‑ne. Jè íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma xi chroba kji x} Chinchimasòn kóho̱kji i̱sò'nde; chinchandiì‑la̱ nga jngoò itjandiì ñánda títsa̱jna xi̱ta̱‑la̱ Nainá ko̱ na̱xa̱ndá xi tsjakeè. I̱kjoàn kisìkasén ni'ín Nainá xi inchrobà‑ne ngajmiì. Jngoò k'a tsaká kóho̱tjín. 'wGKi̱tjondei̱í‑ne nga skóna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, jè Gog ko̱ Magog. Koi̱ìxkóya xi̱ta̱ mé‑ne nga koi̱ìts'ia̱‑ne kjo̱jchán. Kjín jchán ko̱ma xi̱ta̱, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsomì xi jncha i̱ndiì ndáchikon. v'K'e̱ nga kjoe̱het'aà xi jngoò jmiì nó, tjájnda̱'ñó ìjngoò k'a‑ne jè Satanás ya̱ ñánda tíjnahi̱ya ni̱tja̱n jñò. huIMé ta ndaà‑la̱ jñà xi ko̱ko̱‑la̱ nga kjoa̱áya ítjòn‑la̱; xi̱ta̱ koi, jyeé xi̱ta̱‑la̱ Nainá ko̱ma; jè kjoa̱ biyaà xi ma‑ne jò, ni̱mé nga'ñó tjín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi; mì ti̱ mé ma si̱ìko̱‑ne. Tà sa̱á no̱'miì‑la̱ Nainá ko̱ma ko̱ ts'e̱ Cristo. Jngoò jmiì nó ko̱tìxomako̱. tJñà xi̱ta̱ koi xi jaáya ítjòn‑la̱. Ta̱nga jñà mik'en xi i'nga, skanda k'e̱é jaáya‑la̱ nga ijchò jngoò jmiì nó. MsKìjtseè íxi̱le̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma; títsa̱jnasòn jñà xi̱ta̱ xi kitjoé‑la̱ kjo̱tíxoma nga jñà koi̱ìndaàjiìn. Ti̱koa̱ kìjtseè ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kitiís'iìn, nga koi kjoa̱‑la̱ 'én kixi̱ xi kitsjaà i̱t'aà ts'e̱ Jesús ko̱ nga 'én‑la̱ Nainá kiìchja̱ya. Jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì kijtseèxkón jè cho̱ je xi ch'o kji ko̱ i̱sén xkósòn‑la̱; ti̱koa̱ mìkiì kisit'aà chi̱ba̱‑la̱ i̱tjòn tjen‑la̱ ko̱ tsja. Xi̱ta̱ koi, ìjngoò k'a tsibítsa̱jnakon; jngoò jmiì nó tsatíxoma ko̱ Cristo. >ruKisìkatje̱n‑s'en ya̱ ni̱tja̱n jñò; tsibíchjoà'ñó‑la̱ jè xotjoa̱; i̱kjoàn tsasíjna‑la̱ sello mé‑ne nga mì yá skíx'a̱‑ne jè xotjoa̱ ni̱tja̱n. Ya̱á tsasíjnahi̱ya mé‑ne nga mì ti̱ kiì ko̱ma skóna̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà xi jngoò jmiì nó. Xi ko̱ma i̱skan tjájnda̱'ñó ìjngoò k'a‑ne nga ko̱ma ko̱jmeèndei̱í chiba na̱chrjein ìsa̱. q)Jè àkja̱le̱ kitsobà'ñó jè ye̱ jchínga xi ti̱jè‑ne xi 'mì Xi̱ta̱ Nei̱í ko̱ xi Satanás. Jngoò jmiì nó tsibít'aà'ñó. 'p IKìjtseè jngoaá àkja̱le̱ xi tínchrobájen‑ne ngajmiì. 'Ya ibi̱ ts'e̱ ni̱tja̱n jñò. Kjiya tsja jngoò na'ñó ki̱cha̱ cadena xi 'ñó je kji. noUJñà xi̱ta̱ xi i'nga, jè kisìk'en‑ne jè ki̱cha̱ ndojò xi bitjo tso'ba jè xi tíjnakjá‑la̱ kohòyo̱. Ngats'iì cho̱ xi tjímajiìn i̱sén, jñà kjòskiì‑ne nga kiskine yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en.n!Jè cho̱ je xi ch'o kji kindobà'ñó; ti̱koa̱ kindobà'ñó jè xi 'én ndiso kiìchja̱ xi kis'iìn kjo̱xkón nga nguixko̱n jè cho̱. K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kiskoòna̱cha̱n‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kiskoé chi̱ba̱‑la̱ ti̱koa̱ kijtseèxkón i̱sén xkósòn‑la̱ jè cho̱. Ingajò kinìkatsjoòjiìn tíkòn i̱jiìn ni'ín xi títìjnga̱ ñánda títì ko̱ azufre. qm[Kìjtseè jè cho̱ je xi ch'o kji ko̱ jñà xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ i̱sò'nde ko̱ xi̱ta̱ soldado‑la̱; jyeé títsa̱jnandaà nga ska̱àn‑ko̱ jè xi tíjnakjá‑la̱ kohòyo̱ chroba ko̱ jñà soldado‑la̱. Olnga chji̱ne̱e yijo‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn, ko̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, yijo‑la̱ xi̱ta̱ ts'e̱n, yijo‑la̱ kohòyo̱ ko̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi titsa̱kjá‑la̱ kohòyo̱, yijo‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jnandei̱í ko̱ xi̱ta̱ chi̱'nda ko̱ xi i̱xti ko̱ xi̱ta̱ jchínga. vkeKìjtseè jngoaà àkja̱le̱ xi ya̱ síjnasòn‑la̱ ts'oí; 'ñó chja̱‑la̱ ngats'iì cho̱ xi tjímajiìn i̱sén xi yijo kine. Tsò: ―Nchrobá, tixkóyaà xinguio̱o mé‑ne nga chji̱ne̱e yijo xi Nainá tsjá‑nò, djAJè nikje‑la̱ ko̱ chrjomí‑la̱ tjít'aà 'ín xi tsò: “Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ ngats'iì jñà xi xi̱ta̱xá ítjòn títsa̱jna ko̱ jè‑né xi otíxoma‑la̱ ngats'iì jñà xi̱ta̱ xi otíxoma.” }isJè tso'ba bitjo jngoò ki̱cha̱ ndojò xi 'ñó yijò kji, jè xi síki'on‑ne ngats'iì na̱xa̱ndá. Nga jè ko̱tìxoma‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Jè yá nise si̱ìkjeén xi nguì ki̱cha̱ tájaà. Jè sobá ko̱sinè jñà toò uva ya̱ i̱ya chitso nga ko̱chrje vino xi okó kjoa̱jti‑la̱ Nainá xi ta jè ta̱jngoó xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. 0hYYa̱á tji̱ngui‑la̱ jñà soldado ts'e̱ ngajmiì nga títsa̱jnakjá‑la̱ kohòyo̱ chroba; saà nikje lino chrobaá íkjá xi 'ñó chjí ko̱ tsjeè kjoàn. Zg- Jè nikje xi kinakjá, jní yijàjno. Jè 'ín‑la̱, 'Én‑la̱ Nainá 'mì. cf? Jñà xko̱n, k'oa̱á kjoàn koni ni'ín. Ya̱ sko̱, kjín corona jtobá tjí'a ko̱ jngoò 'ín‑la̱ tjít'aà xi mìkiì yá xi machi̱ya‑la̱ kó tsòya‑ne; ta̱jngoò jè machi̱ya‑la̱ kó tsòya‑ne. $eA Kìjtseè ngajmiì nga ti̱x'á; tsatsejèn jngoò kohòyo̱ xi chroba kji. Jè xi̱ta̱ xi tíjnakjá‑la̱, k'oa̱á s'ín yaxkon‑la̱ nga kixi̱ síkitasòn ko̱ kixi̱ tíjna, koií kjoa̱‑la̱ nga nguì ko̱ kjoa̱kixi̱‑la̱ bíndaàjiìn ko̱ nga kjaán‑kjoò. {do Tsohósi̱jna xkó'nchiñia i̱t'aà ndso̱ko̱ jè àkja̱le̱ nga mejèn‑na̱ skoexkoán. Ta̱nga jè àkja̱le̱ kitsò‑na̱: ―Kì k'oa̱á 'nì; 'a̱n, ti̱koa̱á chi̱'nda‑la̱ Nainá ma koni ngaji̱ ko̱ jñà 'ndsì xi ndaà fì tji̱ngui‑la̱ jñà 'én kixi̱ xi kiìchja̱ Jesús. Jè Nainá cha̱xkoín. Jñà 'én kixi̱ xi kiìchja̱ Jesús, ti̱jñà‑ne xi síkítsjeèn‑ya‑la̱ xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Jè xi tíjnasòn‑la̱ kohòyo̱ chroba cy Jè àkja̱le̱ kitsò‑na: ―Chjí kjoa̱ koi: “Mé ta ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xó kinokjoà‑la̱ kjoa̱ bixan‑la̱ Orrè nga jè ko̱kje̱n‑ko̱.” Kitsò ìsa̱: ―Jñà 'én koi, nguì 'én kixi̱‑la̱ Nainá‑né. cb?Jè chjo̱ón, jye ko'biì‑la̱ nikje lino xi 'ñó chjí,
xi 'ñó tsjeè kjoàn ti̱koa̱ 'ñó ote nga kónakjá. Jè nikje lino xi 'ñó chjí, jè ngaya‑la̱ kjoa̱kixi̱ xi s'ín xi̱ta̱‑la̱ Nainá. nga jyeé j'iì kjoa̱ bixan‑la̱ Orrè;
chjo̱ón‑la̱ jyeé tíjnandaà. G`Ki'nchrè‑la̱ 'én koni tsà kjín jchán ma xi̱ta̱ xi chja̱, koni s'ín na'yà‑la̱ nandá k'e̱ nga one, koni s'ín na'yà‑la̱ k'e̱ nga one ch'o̱n, xi kitsò:¡Aleluya!¡'Nga ti̱kíjna Nainá xi ta jè ta̱jngoó xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱!Nga jyeé jè tíhotíxoma. _wYa̱ íxi̱le̱‑la̱ ñánda tíhotíxoma, kina'yà‑la̱ 'én xi kitsò:Tjiì‑là kjo̱ndaà Nainá ngats'ioò jñò xi chi̱'nda maà,
jñò xi i̱xti maà ko̱ xi̱ta̱ jchínga,
ngats'ioò xi tsakjoòn‑chaà Nainá. ^/Jñà xi̱ta̱ jchínga xi kaàn ñijòn ma‑ne ko̱ xi ñijòn ma‑ne xi títsa̱jnakon, chincha-xkó'nchi-ñiat'aà‑la̱ nga kijtseèxkón Nainá xi tíjnasòn íxi̱le̱ ñánda tíhotíxoma. Kitsò: ―¡K'oa̱s'ín kàtama! 'Nga ti̱kíjna Nainá. ¡Aleluya! B]}Ìjngoò k'a k'oa̱ kitsò: ―¡Aleluya! ¡'Nga ti̱kíjna Nainá! Jè ni̱'ndi̱‑la̱ jè na̱xa̱ndá nga títì, k'oa̱á s'ín ki̱tjomijìn ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Y\+Nga jè Nainá, ndaà s'ín ko̱ kixi̱í s'ín
k'e̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱;
nga jyeé kitsjaà‑la̱ kjo̱'in jè na̱xa̱ndá je Babilonia
xi kisìkits'ón‑jiìn i̱sò'nde nga tsakó‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde
nga kj'ei̱í nainá kijtseèxkón
k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò chjo̱ón xi kjoa̱ chijngui s'ín.Koií jé xi komà‑la̱ nga jè kisìk'en xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ Nainá xi kiìchja̱ ngajo‑la̱. C[ Xi jye komà i̱skan, ki'nchrè‑la̱ ján ngajmiì 'én koni kjín jchán ma xi̱ta̱ xi chja̱ nga tsò:¡Aleluya! ¡'Nga ti̱kíjna Nainá!Nga jè ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná,
ko̱ ta jè ta̱jngoò xi tjín‑la̱ kjoa̱jeya
ko̱ xi tse nga'ñó tjín‑la̱. oZWNa̱xa̱ndá jè, Nainá kitsjaà‑la̱ kjo̱'in nga jé ts'e̱‑né nga kinìk'en xi̱ta̱‑la̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya̱ nga̱jo̱‑la̱ Nainá ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kinìk'en nga tíjtsa i̱sò'nde.Y{Ni'ín ts'e̱ lámpara, mì ti̱ kiì si̱ìhiseèn‑ne; mì ti̱ kiì s'e̱‑ne s'eí nga ki̱xan xi̱ta̱; koií kjoa̱‑la̱ ko̱s'ín ko̱mat'in‑ne nga jñà xi̱ta̱‑la̱ xi otseya ko̱ otíjnaya tsojmì, 'ñó xi̱ta̱ nchi̱ná komà i̱ i̱sò'nde; ti̱koa̱ kiskoòna̱cha̱n yije‑la̱ na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde nga komà‑la̱ kis'iìn kjoa̱tj'e. $XAMì ti̱ kiì ki̱ná'ya‑la̱ i̱nchò calle‑la̱ jñà música xi síkjane arpa, jñà xi síkjindáya xo̱bí, ko̱ xi síkjane chrjo trompeta. Mì ti̱ kiì s'e̱‑la̱ xi̱ta̱ xi síxá ni̱ta̱ mé xá‑ne. Ti̱koa̱ mì ti̱ kiì ko̱xáko̱‑ne molino ts'e̱ ncheé. FWJngoò àkja̱le̱ xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱ kiskoé jngoò nda̱jo̱ xi koni kji nda̱jo̱ natsí kji, kisìkatje̱n‑jiìn ndáchikon, kitsò: ―Jè na̱xa̱ndá Babilonia, xi 'ñó je kji, k'oa̱á s'ín ska̱jiìn‑ndá; jngoó k'aá chi̱ja ni̱ta̱ kjé‑ne, mì ti̱ yá xi skoe̱xkon‑ne. MVNgats'ioò jñò xi titsa̱jnaà ngajmiì, tsjaá t'è‑là takòn. Jñò xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá maà, jñò xi tsibíxáya‑nò Cristo, ko̱ jñò xi Nainá nokjoà ngajo‑là, tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò. Nainá jyeé kàtsjá‑la̱ kjo̱'in na̱xa̱ndá jè koií kjoa̱‑la̱ nga ch'o kisìko̱‑nò. lUQI̱kjoàn tsibíxteèn‑jno chijo sko̱, 'ñó kiskindàyakeè nga 'on komà‑la̱ ini̱ma̱‑la̱; kitsò: ―I̱ma̱ xó‑ne na̱xa̱ndá xi 'ñó je kji; jè kjoa̱ nchi̱ná‑la̱, ndaà kjònchi̱ná‑ne jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ chitso ya̱ i̱jiìn ndáchikon. Ko̱ i̱'ndei̱, ta jngoó tjò kachija yije kjoa̱ nchi̱ná‑la̱. ]T3k'e̱ nga kijtseè ni̱'ndi̱‑la̱ na̱xa̱ndá nga títì; 'ñó kiìchja̱, kitsò: ―Ni̱ sa̱á jngoò na̱xa̱ndá tjín xi mangásòn‑kjoò koni kji na̱xa̱ndá jè, nga 'ñó ndaà kiyaxkon‑la̱. STa̱jngoò tjò kachija yije kjoa̱ nchi̱ná xi tjín‑la̱. Ngats'iì xi̱ta̱ xi síxáko̱ chitso, ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ chitso títsa̱ya nga nchifì, jñà xi ya̱ i̱ya chitso síxá ko̱ ngats'iì xi síxájiìn ndáchikon, kjiín tsibìtsa̱jna RyK'oa̱á ki̱tso̱: ―I̱ma̱ xó‑ne na̱xa̱ndá xi 'ñó je kji, xi nikje lino chjí tsakakjá ko̱ nikje xi sko kjoàn ko̱ xi inì kjoàn. Yijàjno yijo‑la̱ oro, ndáto̱n chjí xi 'mì perla ko̱ nda̱jo̱ chjí xi 'ñó ndaà kjoàn. YQ+Jñà xi̱ta̱ xi otíjnaya tsojmì xi ya̱ kjònchi̱ná ts'e̱ na̱xa̱ndá jè, kjiín ki̱nchat'aàxìn nga tsakjón‑la̱ kjo̱'in. Ski̱ndáyakeè koa̱ 'ñó 'on ko̱ma‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. PyKi̱tso̱‑la̱ jè na̱xa̱ndá: ―Ngats'iì kjoa̱ xi ndaà kisaseèn‑la̱ ini̱ma̱‑lè, jyeé kitjaàxìn yije‑lè. Kjoa̱ nchi̱ná‑lè jyeé kichijà. Ko̱ kjoa̱ xi ndaà kòtsjachi, mì ti kiì sa̱kò‑lè ni̱ta̱ kjé‑ne. 0OY ko̱ chrjoa̱yá canela, ngats'iì tsojmì xi ndaà jne̱, chrjongó‑la̱ Nainá, ko̱ xkiì jne̱ xi 'mì mirra, ko̱ chrjongó ts'e̱ yá olivo, ko̱ vino ko̱ asìti̱. Trigo ko̱ skoa̱n i̱nchra̱jín, ko̱ cho̱ ch'á, orrè, kohòyo̱, carreta, ko̱ xi̱ta̱ chi̱'nda nga kisatíjna. 'NG tsojmì xi ts'e̱ to̱n oro, plata, nda̱jo̱ chjí xi 'ñó ndaà kjoàn, ndáto̱n chjí xi 'ñó ndaà kjoàn; nikje lino xi 'ñó chjí, ko̱ nikje seda, nikje sko ko̱ xi inì kjoàn; ngats'iì yá xi 'ñó ndaà jne̱, tsojmì chjí xi nindaà ni̱'ño̱ cho̱ kisindaà‑ne, ngats'iì tsojmì xi yá xi 'ñó chjí xi yá ikon, ko̱ ki̱cha̱ bronce, ko̱ ki̱cha̱ xi 'mì hierro, ko̱ nda̱jo̱ marmol, HM  Jñà xi̱ta̱ xi otíjnaya tsojmì xi tjín i̱sò'nde, ti̱koa̱á ski̱ndáyakeè‑né nga 'on ko̱ma‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ nga mì ti̱ yá xi ko̱tse‑ne tsojmì xi otíjnaya, L Kjiín ki̱ncha‑ne nga skótsejèn‑la̱, nga tsakjón‑la̱ kjo̱'in‑la̱. 'Ñó ki̱chja̱, ki̱tso̱: ―I̱ma̱ xó‑ne, i̱ma̱ xó‑ne na̱xa̱ndá je Babilonia xi 'ñó kis'e‑la̱ nga'ñó; ta̱jngoò tjò kòf'iì‑la̱ kjo̱'in. bK= Jñà xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ i̱sò'nde 'ñó ski̱ndáyakeè ko̱ 'ñó 'on ko̱ma‑la̱ k'e̱ nga skoe̱ nga tíbitjo ni̱'ndi̱‑la̱ nga títì jè na̱xa̱ndá jè ya̱ ñánda kiìtji̱ngui‑la̱ xi kj'ei̱í nainá k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jngoó chjo̱ón chijngui kiìtji̱ngui‑la̱ nga kisìtsjako̱ yijo‑la̱. ^J5Koií kjoa̱‑la̱ nga ta̱jngoò na̱chrjein ki̱tjojenè‑la̱ kjo̱'in: Ki̱yá xi̱ta̱‑la̱. Ti̱koa̱á ski̱ndàya‑né. S'e̱é‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ kjinchrá. Ni'ín ki̱ti̱‑ne nga kjoe̱hesòn. Nga 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱ jè Nainá xi otíxoma nga k'oa̱á s'ín jye kiskoòsòn‑la̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in. zImJè kjoa̱‑la̱ nga jeya kisìkíjna yijo‑la̱ ko̱ nga 'ñó kis'e‑la̱ kjo̱tsja, k'oa̱ ti̱s'ín tjiì ngajo‑là kjo̱'in nga kàtakjindáya. Nga k'oa̱á tsò ini̱ma̱‑la̱: “'A̱n, k'oa̱á s'ín tìjna̱ nga chjo̱ón sko̱‑la̱ 'mì‑na. 'A̱n mìtsà chjo̱ón ka'àn 'mì‑na, ti̱koa̱á mìkiì siìkjiaán kjo̱'in ni̱ta̱ kjé‑ne.” 3H_K'oa̱á ti̱s'ín kàtamat'in ngajo‑ne koni s'ín kis'iìn jè. Jò k'a k'oa̱ ti̱s'ín kàtamat'in ngajo‑ne koni tjín kjoa̱ xi kis'iìn. Jè chi̱tsín xi kisìkáyajiìn vino, ko̱kji ti̱kájiìn ngajo‑là nga jò k'a ìsa̱ jchá kàtama, [jò k'a o̱kji kjo̱'in kàtako̱‑la̱]. *GMJñà jé‑la̱, jyeé tímakjìn, jyeé j'iì skanda i̱ ngajmiì. Nainá, mìkiì si̱ìjchàajiìn [nga tsjá‑la̱ kjo̱'in] xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. FÌjngoò 'én ki'nchrè xi ngajmiì inchrobà‑ne, xi kitsò: ―Jñò xi na̱xa̱ndá ts'a̱n xan‑nò, tìtjokàjñoò na̱xa̱ndá jè, mé‑ne nga mì ya̱ ko̱ko̱t'aà‑nò jé‑la̱, ti̱koa̱ mìkiì ko̱ko̱t'aà‑nò kjo̱'in xi s'e̱‑la̱. yEkNgats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde, k'oa̱á ti kis'iìn koni s'ín xi̱ta̱ na̱xa̱ndá jè nga kj'ei̱í nainá kiìtji̱ngui‑la̱, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà kjòch'i̱‑ne jñà kjoa̱chijngui xi kis'iìn. Jñà xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, k'oa̱á ti kis'iìn. Ko̱ jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde xi tsojmì otseya nga s'ín kjo̱hi̱ma̱, kjònchi̱ná‑né xi kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tsja‑la̱ yijo‑la̱ koni s'ín jñà xi̱ta̱ xi tjín na̱xa̱ndá jè. D-'Ñó kiìchja̱, kitsò: ―Jye kiskaàngui, jye kiskaàngui na̱xa̱ndá je Babilonia. Jyeé ta i̱'nde‑la̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í komà, ya̱ ñánda kitseè yije ini̱ma̱ tjé xi ch'o kjoàn. Ko̱ ya̱ títsa̱jna ni̱se xi ch'o kjoàn xi mìkiì ma chine. HC Xi jye komà i̱skan, ìjngoò àkja̱le̱ kìjtseè xi tínchrobájen‑ne ngajmiì, xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱. Jè kjoa̱ jeya‑la̱ xi 'ñó ote kji, kisìhiseèn‑sòn nangui. BJè chjo̱ón xi kà'yi, jè‑né na̱xa̱ndá je xi otíxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱xá ítjòn xi tjín i̱sò'nde.4AaNainá k'oa̱á s'ín tsibíjiìn kjo̱hítsjeèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi nga k'oa̱s'ín si̱ìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. Jè kjo̱tíxoma xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ koi tíjngoò ikon nga jè cho̱ ts'e̱n ko̱nga̱tsja, skanda k'e̱ nga ki̱tasòn yije 'én xi kiìchja̱ Nainá. @+Jñà nchra̱já xi te ma‑ne xi kà'yi, ko̱ jè cho̱ je xi ch'o kji xi kà'yi, si̱ìjtikeè‑né jè chjo̱ón chijngui, kjoa̱á'an yije‑la̱ skanda jñà nikje‑la̱, si̱ìkájna laká‑né. Yijo‑la̱ ski̱ne̱‑né. I̱kjoàn ya̱á ko̱kájiìn ni'ín. Jè àkja̱le̱ k'oa̱á ti kitsò‑na: ―Jè nandá xi kà'yi, ñánda tíjnandiì chjo̱ón chijngui, na̱xa̱ndá‑né, xi̱ta̱ kjín‑né, jñá‑né xi̱ta̱ xi tjín nga ìjngoò ìjngoò nangui xi tjín i̱sò'nde, koa̱ jñá‑né xi̱ta̱ xi chja̱ ngats'iì 'én xi tjín i̱sò'nde. R>I̱kjoàn ska̱àn‑ko̱ jè Orrè, ta̱nga jè Orrè si̱ìkijne‑né. Nga jè‑né xi otíxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi otíxoma, ko̱ Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱á ma jñà xi xi̱ta̱xá ítjòn títsa̱jna. Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnako̱, xó kinokjoà‑la̱, xó kitjaàjiìn‑ne, ko̱ kixi̱í síkitasòn‑la̱. 2=] Jñà xi̱ta̱xá ítjòn xi te ma‑ne, ta̱jngoó kjo̱hítsjeèn tjín‑la̱ nga jè cho̱ je xi ch'o kji si̱ìnga̱tsja nga'ñó‑la̱ ko̱ kjo̱tíxoma‑la̱. < ’Jñà nchra̱já xi te ma‑ne xi kà'yi, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi te ma‑ne xi kj'eè kiì tjoé‑la̱ kjo̱tíxoma. Ta̱nga k'e̱ nga tjoé‑la̱ kjo̱tíxoma ta jngoò hora ko̱tìxomakjoò ko̱ jè cho̱ je xi ch'o kji. b;= Jè cho̱ je xi ch'o kji xi tsibìjnakon ta̱nga i̱'ndei̱ tíjnak'en‑né, jè xi ma‑ne jiìn xi̱ta̱xá ítjòn. Ya̱á tíjnajiìn‑la̱ xi itoò ma‑ne, ko̱ ya̱á tífì ñánda nga jngoò k'a jchi̱ja. 0:Y 'Òn ma‑ne xi jye k'en, jngoò ma xi tíhotíxoma‑ìsa, ko̱ jè xi ìjngoò, kj'eè kiì f'iì. Ta̱nga k'e̱ nga kjoi̱í, tà chibaá na̱chrjein ko̱tìxoma. 9% ’I̱íjndé mochjeén kjo̱hítsjeèn xi tjín‑la̱ kjoa̱ chji̱ne̱. Jñà sko̱ cho̱ xi itoò ma‑ne, jñà ngaya‑la̱ jñà nindoò xi itoò ma‑ne ñánda tíjnanè jè chjo̱ón. Ti̱koa̱á jñà ngaya‑la̱ xi itoò ma‑ne xi̱ta̱xá ítjòn. L8Jè cho̱ xi kà'yi, tsibìjnakon‑né, ta̱nga i̱'ndei̱ tíjnak'en‑né; ya̱á kji̱nchrobà mijìn‑ne ni̱tja̱n jñò mé‑ne nga jngoò k'a chi̱ja‑ne. Jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, xi mìkiì tjít'aà 'ín‑la̱ xo̱jo̱n ts'e̱ kjoa̱binachon kóni nga ti̱sa̱ kisindaà i̱sò'nde, tà ko̱xkón‑la̱ k'e̱ nga skoe̱xkon jè cho̱ xi tsibìjnakon, ko̱ i̱'ndei̱ tíjnak'en‑né, ta̱nga ko̱tsején ìjngoò k'a‑ne. 7yKitsò‑na jè àkja̱le̱: ―¿Mé‑ne maxkón‑lè? 'A̱án, kèno̱jmí‑lè kó tsòya‑ne kjoa̱ 'ma‑la̱ chjo̱ón jè, ko̱ i̱t'aà ts'e̱ cho̱ je xi ch'o kji xi tíjnakjá‑la̱ xi itoò ma sko̱ koa̱ te ma nchra̱já‑la̱. p6YK'e̱ nga kiskoò'an chjo̱ón jè, kìjtseè xkoaàn nga ch'i̱‑né nga jní‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Nainá kits'iì ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kinìk'en nga 'én‑la̱ Jesús kiìchja̱ya. K'e̱ nga kìjtseè tà kjòxkón‑na. M5Ya̱ i̱tjòn tjen‑la̱, tjít'aà 'én 'ma xi tsò: “Babilonia xi 'ñó je kji nga ndaà yaxkon‑la̱, jè nea̱‑la̱ íchjín chijngui ko̱ ngats'iì kjoa̱ ch'o xi tjín i̱sò'nde.” ~}|H{{.z5yfxwv^vtsrr%q{qojnmlSjii0gef*edJc>b`_^]H\L[ZSY!XWVUUSSR>Q-POWNM/L JJFIHGtFEDD CB@?>=l<<:98765z443322V111`/.-j,~,+ )E'&&&%S$I#p"!! ;)i~ . V  $Bbe4+' I̱'ndei̱ nga jye xi̱ta̱ kixi̱ tsò‑ná Nainá nga jè Cristo tsibíxteèn jní‑la̱ k'e̱ nga k'en ngajo‑ná, ìsa̱á 'ñó tíkixi̱ kjoa̱ nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo ki̱tjokàjñaá kjo̱'in jè na̱chrjein k'e̱ nga si̱ìkasén kjo̱jti‑la̱ Nainá. *Ta̱nga jè Nainá okó‑ná nga 'ñó tsjakeè‑ná nga jè Cristo k'en ngajo‑ná, k'e̱ nga tákó xi̱ta̱ jé 'mì‑ná. `)9Mì‑là yá xi̱ta̱ tjín xi ki̱yátjì ngajo‑la̱ jngoò xi̱ta̱ kixi̱, ta̱nga tsà koi na̱chrjein‑la̱ tsà tjín jngoò xi ko̱'ñó ikon nga ki̱yátjì ngajo‑la̱ jngoò xi 'ñó ndaà xi̱ta̱. 9(kK'e̱ nga kichóya na̱chrjein, Cristo, k'en ngajo‑ná jñá xi xi̱ta̱ jé 'mì‑ná, koií kjoa̱‑la̱ nga tsjìn‑ná nga'ñó nga ma bitjokàjñaá jé‑ná. y'kJè kjoa̱ xi chiñá‑lá nga tíjngoò takoán, mìkiì masobà‑ná nga mìkiì ki̱tasòn; jè Nainá jyeé ndaà kisìkíjnajiìn ini̱ma̱‑ná kjo̱tjòcha‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi kitsjaà‑ná. \&1K'e̱ nga tseejta s'e̱én ini̱ma̱‑ná, ya̱á sakó‑ná nga ndaà ki̱tjoa̱á; tsà nga ndaà ki̱tjoa̱á, ti̱koa̱á ya̱á sakó‑ná nga skóña kjoa̱ ini̱ma̱‑ná kjo̱ndaà xi tsjá Nainá. Q%Mìtsà tà koi kjoa̱ nga matsja‑ná, ti̱koa̱á matsja‑ná k'e̱ nga mé kjo̱'in xi otojñaá. K'e̱ nga kjo̱'in otojñaá, ya̱á sakó‑ná nga'ñó nga tseejta s'e̱én ini̱ma̱‑ná. $ Jè Cristo tsjá‑ná nga s'e̱‑ná kjo̱ndaà jè, nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱. Jè kjo̱ndaà jè, 'ñó ndaà tíjiìn ini̱ma̱‑ná; matsjaá‑la̱ ini̱ma̱‑ná nga chiñà kjoa̱á nga ti̱koa̱ s'e̱‑ná kjoa̱jeya‑la̱ Nainá. 0# [K'e̱ nga jye xi̱ta̱ kixi̱ 'mì‑ná nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jyeé 'nchán titsa̱jnakoa̱á Nainá i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. *"MKjònga̱tsja xi̱ta̱ nga kisìk'en Jesús jè nga̱tjì‑la̱ jé‑ná; ti̱koa̱á jaáya‑la̱ mé‑ne nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nguixko̱n Nainá. ! Ti̱koa̱á i̱t'aà tsa̱ján kitjei nga Nainá skoétjò‑ná nga ngásòn xi̱ta̱ kixi̱ ki̱tso̱‑ná koi kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá, jè xi kisìkjaáya‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. yMìtsà tà i̱t'aà ts'e̱ Abraham kitjei xo̱jo̱n jè nga Nainá kiskoétjò nga xi̱ta̱ kixi̱ tsò‑la̱.  K'oa̱á ma‑ne Nainá, k'e̱ nga kijtseè nga ndaà mokjeiín‑la̱ Abraham, kiskoétjò nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱. .UAbraham, nguì ndaà tíjngoò ikon nga Nainá tjín‑la̱ nga'ñó nga ko̱maá‑la̱ si̱ìkitasòn yije kóho̱tjín kjoa̱ koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba. T!Abraham, mìtsà jò tsi'beé‑la̱ ikon koni s'ín mokjeiín‑la̱ 'én xi kitsjaà‑la̱ Nainá. Tà ìsa̱á 'ñó tsi'beé‑la̱ ikon nga ndaà kòkjeiín‑la̱. 'Ñó jeya kisìkíjna Nainá. fEAbraham, mìkiì kjòhindaà koni s'ín kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, na̱s'ín ko̱s'ín beè‑la̱ ikon nga mì ti̱ mé chjí‑la̱ yijo‑la̱ nga jye 'ñó xi̱ta̱ jchínga; jyeé kjo̱meè jngoò sìndo̱ nó tjín‑la̱; Sara xi chjo̱ón‑la̱, ti̱koa̱á chjo̱ón 'ndi̱‑né; mì ti̱ kiì ko̱ma s'e̱‑la̱ i̱xti. oWXi̱ta̱ jchínga Abraham kòkjeiín‑la̱ koni kitsò‑la̱ Nainá; kiskoñá kjoa̱‑né na̱s'ín mìkiì tíjiìn‑la̱ kós'ín ko̱ma nga ki̱tasòn. K'oa̱á s'ín komà nga kjìn na̱xa̱ndá xi xi̱ta̱ jchínga tsò‑la̱, koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá nga kitsò‑la̱: “K'oa̱á s'ín kjìn jchán ko̱ma tje̱‑lè.” oWnga nguixko̱n Nainá. Koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Kjìn na̱xa̱ndá xi̱ta̱ xi jye kisìnga̱tsja‑lè xi xi̱ta̱ jchínga tsò‑lè.” Abraham, kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi ma‑la̱ síkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en xi ti̱koa̱ tsjá 'én‑la̱ koni tsà jye tsitasòn kjoa̱ xi kj'eè bitasòn. Jñà xi̱ta̱, nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá tjoé‑la̱ kjo̱ndaà koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jè Abram. Nainá tsjá kjo̱tjò kjo̱ndaà koi mé‑ne nga jcha̱‑ná nga kixi̱ kjoa̱ nga ki̱tasòn i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì tje̱‑la̱ Abraham. Mìtsà tà jñà tjoé‑la̱ xi̱ta̱ judío xi tje̱‑la̱ Abraham nga tjín‑la̱ kjo̱tíxoma; ti̱koa̱á tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío xi ti̱koa̱á tje̱‑la̱ Abraham ma koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ koni s'ín kòkjeiín‑la̱ Abraham. K'oa̱á ma‑ne nga jè Abraham, xi̱ta̱ jchínga‑ná ma ngats'iaá K'e̱ nga tjín Kjo̱tíxoma, kjo̱'iín sinè‑ná; ta̱nga tsà tsjìn kjo̱tíxoma, ni̱mé tjín xi ko̱tonè‑la̱ kjo̱tíxoma.  Tsà tà jñà tjoé‑la̱ kjo̱ndaà xi̱ta̱ xi síkitasòn Kjo̱tíxoma, tsà k'oa̱á s'ín tjín kjoa̱, ni̱mé‑là chjí‑la̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá; ti̱koa̱á mì‑là kiì ki̱tasòn koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá. 9k Nainá, k'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ tje̱‑la̱, nga jè ko̱nga̱tsja i̱sò'nde; mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga Kjo̱tíxoma kisìkitasòn, jè‑né nga kòkjeiín‑la̱ koni s'ín kiìchja̱ Nainá, k'oa̱á ma‑ne nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱. ta Abraham, ti̱koa̱á xi̱ta̱ jchínga‑la̱‑né jñà xi̱ta̱ judío xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱, ta̱nga mìtsà tà koií kjoa̱‑la̱ nga tjít'aà chi̱ba̱‑la̱, ti̱koa̱á koi‑né nga ya̱ tjímatji̱ngui‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, koni s'ín kòkjeiín‑la̱ Abraham k'e̱ nga ti̱kj'eè tjít'aà chi̱ba̱‑la̱. <q Abraham, k'e̱ nga jye kiskoétjò Nainá nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱, i̱skaán kisit'aà chi̱ba̱‑la̱ koni jngoò chi̱ba̱ xi okó nga jye xi̱ta̱ kixi̱ nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá k'e̱ nga ti̱kj'eè tjít'aà chi̱ba̱‑la̱. K'oa̱á komà‑ne nga xi̱ta̱ jchínga kitsò‑la̱ Abraham ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá na̱s'ín mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱.  ¿Kós'ín komà nga kiskoétjò Nainá Abraham nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱? ¿A k'e̱‑né nga jye tjít'aà chi̱ba̱‑la̱? ¿A xi k'e̱‑né nga ti̱kj'eè tjít'aà chi̱ba̱‑la̱? Majìn, k'e̱‑né nga ti̱kj'eè tjít'aà chi̱ba̱‑la̱. Y+ Jè kjo̱ndaà jè, ¿a tà ts'e̱é xi̱ta̱ judío xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱? ¿A xi ti̱koa̱á ts'e̱‑né xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱? Jye o̱kixan nga jè xi̱ta̱ jchínga Abraham, k'e̱ nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, kiskoétjò‑né nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱. mSMé ta ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mì ti̱ kinda̱ s'ín‑ne Nainá kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. -David kitsò:Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jye kichàat'aà‑la̱ kjoa̱ ch'o‑la̱
ko̱ xi jye tíjtsa'ma jé‑la̱. ^5Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David k'oa̱á ti̱s'ín kiìchja̱ nga tsja s'e̱‑la̱ xi̱ta̱ xi Nainá kjoétjò nga xi̱ta̱ kixi̱ tsò‑la̱; Nainá mì ti̱ kinda̱ s'ín‑ne ni̱ta̱ mé xi s'ín. yTa̱nga jè xi̱ta̱ xi mìtsà xá‑la̱ ma'ñót'aà takòn, ta̱nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá xi kixi̱ síkítsa̱jna xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱, xi̱ta̱ jè, Nainá k'oa̱á s'ín skoétjò nga xi̱ta̱ kixi̱ tsò‑la̱.  {Jngoò xi̱ta̱ xi síxá, jè to̱n xi tjoé‑la̱, mìtsà tà kjo̱tjò tjoé‑la̱; jè chjí‑la̱ nga síxá. d ANga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n jchínga‑la̱ Nainá nga tsò: “Abraham, jè‑né nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá; k'oa̱á ma‑ne nga kiskoétjò Nainá nga xi̱ta̱ kixi̱ kitsò‑la̱.” a ;Na̱'èn‑jchá‑ná Abraham, tsà koií‑la kjoa̱‑la̱ nga ndaà xá xi kis'iìn nga kixi̱ tsibìjna nguixko̱n Nainá, ok'ín‑la̱ nga jeya si̱ìkíjna yijo‑la̱, ta̱nga majìn nga nguixko̱n Nainá.   ¿Kó kixoán? ¿Mé kjoa̱ kixi̱ xi kisakò‑la̱ na̱'èn‑jchá‑kjiìn‑ná Abraham nga kixi̱ tsibìjna nguixko̱n Nainá? U #Jè kjoa̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, ¿a tíchahingui‑né kjoa̱ ts'e̱ Kjo̱tíxoma? Majìn, mìtsà tíchahingui; ta̱ sa̱á tímajngoò‑ne koni jè xá xi tjín‑la̱.Nainá, tà jngoò ma xi kixi̱ síkítsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱ k'e̱ nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Ngásòn síko̱ jñà xi̱ta̱ judío xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱. O¿A tà ts'e̱é xi xi̱ta̱ judío Nainá? ¿A mìtsà ti̱koa̱ ts'e̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱? Kjoa̱ kixi̱‑né, ti̱koa̱á ts'e̱‑né xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. >uK'oa̱á tsòya‑ne ngats'iì kjoa̱ koi nga Nainá síkixi̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús; mìtsà koi nga kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés síkitasòn. ¿A 'ngaá ko̱ma takoán nga kixi̱ titsa̱jnaá nguixko̱n Nainá? Majìn, mìkiì 'nga ko̱ma takoán. Nga mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga kjo̱tíxoma nìkitasoán. Jè‑né nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Jesús nga kixi̱ síkítsa̱jna‑ná Nainá. B}Ta̱nga i̱'ndei̱ tí'ya‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo tísindaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ jñà kjoa̱‑la̱ jé xi kisìchroba mé‑ne nga kàta'ya‑la̱ Nainá nga xi̱ta̱ kixi̱‑né ko̱ ti̱koa̱á ti̱jè‑ne Nainá xi kixi̱ síkítsa̱jna xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. CNainá kitsjaà ki'ndí‑la̱ koni jngoò kjo̱tjò xi faáxìn jé‑ná nga nguixko̱n Nainá k'e̱ nga mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, nga jè tsibíxteèn jní‑la̱ k'e̱ nga k'en. Nainá k'oa̱á s'ín okóya‑ná kós'ín tjín kjoa̱kixi̱‑la̱. Koií kjoa̱‑la̱ nga ngasa̱ kjòtseé, Nainá, tíkoña kjoa̱‑né, mìkiì ni̱to̱n kitsjaà‑la̱ kjo̱'in xi̱ta̱ koni s'ín ok'ìn‑la̱ jé xi tsohótsji. wTa̱nga Nainá, nga ndaà xi̱ta̱, kitsjaà kjo̱tjò‑ná kjo̱ndaà‑la̱ mé‑ne nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nguixko̱n jè. Jè Jesucristo tsibíchjítjì ngajo‑ná jé‑ná mé‑ne nga ki̱tsa̱jnandei̱í‑ná xi kjoa̱ ts'e̱ jé. lQnga ngásòn ótsji jé‑né; kjiìn títsa̱jnat'aàxìn‑la̱ Nainá ñánda nga jeya tíjna. hInga jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, kixi̱í bìtsa̱jna nguixko̱n Nainá. K'oa̱á s'ín síko̱ yije kóho̱tjín xi mokjeiín‑la̱. Nga ngats'iì xi̱ta̱ ngásòn jé tjín‑la̱, A{Ta̱nga i̱'ndei̱, Nainá okó‑ná kós'ín s'ín Nainá nga xi̱ta̱ kixi̱ beètakòn‑ná. Ko̱ mìtsà kjoa̱ ts'e̱ Kjo̱tíxoma nga bitasòn. Jñà xo̱jo̱n jchínga ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá k'oa̱á ti̱s'ín béno̱jmíya‑ná, 3~_Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kixi̱ kíjna nga nguixko̱n Nainá tà koi kjoa̱‑la̱ nga ndaà tísíkitasòn Kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés. Nga jè Kjo̱tíxoma, tà k'oa̱á s'ín mochjeén nga béno̱jmíya‑ná nga jé tjín‑ná. Kó síko̱‑ná Nainá nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nguixko̱n jè v}eJyeé 'yaá nga ngats'iì 'én xi tjít'aà kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés, jñá chja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ fìt'aà‑la̱, mé‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱, mìkiì ko̱ma ki̱chja̱ nga ki̱nchako̱ yijo‑la̱ nga nguixko̱n Nainá; ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde koi̱ìndaàjiìn‑la̱ Nainá nga jcha̱‑la̱ nga jé tjín‑la̱. J| Mìkiì tsakjón‑keè Nainá i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi s'ín. F{Mìkiì beèxkon ndi̱yá ñánda tjín kjoa̱'nchán. ]z3Ni̱ta̱ ñánda nga fì, síhi̱ma̱ ko̱ síkjehesko xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. ByMìkiì koña kjoa̱, ni̱to̱ón sík'en xi̱ta̱. fxEChja̱jno‑la̱ xi̱ta̱ ko̱ nguì koi 'én chja̱ xi 'on ma‑la̱ ini̱ma̱‑ná. Zw- Na̱xájta̱‑la̱, k'oa̱á kjoàn koni ngajo‑la̱ mik'en k'e̱ nga táx'a̱jto;
ni̱je̱n‑la̱ nguì 'én ndisoó chja̱;'én xi chja̱, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà xán‑la̱ ye̱. #v? Ngats'iì xi̱ta̱, sa̱á xìn ndi̱yá kiì; ngats'iì nìmée chjí‑la̱ kjoa̱ xi s'ín;
ni̱jngoò xi ndaà s'ín, ni̱ tsà tà jngoò. \u1 Ni̱jngoò tjín xi machi̱ya‑la̱,
ni̱jngoò tjín xi ótsji Nainá. t Koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Ni̱jngoò xi̱ta̱ tjín xi xi̱ta̱ kixi̱, ni̱ tsà tà jngoò. s- ¿Kó s'ín nìkítsjeèn? Jñá xi xi̱ta̱ judío 'mì‑ná, ¿a ìsa̱á ndaà xi̱ta̱á koni jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í? Majìn, jyeé k'oa̱á kixan‑nò, tà ngásòn jé titsa̱jnajñaá ngats'iaá xi xi̱ta̱ judío 'mì‑ná ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱. Ur#Ti̱koa̱á‑ne ch'o s'e̱én mé‑ne nga kàtasakó‑ìsa‑ná kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. Tjín xi̱ta̱ xi ko̱tsò nga k'oa̱á tjín 'én xi okoòya; jè xi mejèn‑la̱ nga ch'o síkíjna‑na. Jñà xi̱ta̱ xi ko̱tsò, ok'ín‑la̱ nga tjoé‑la̱ kjo̱'in xi Nainá tsjá. Mé jé xi tjín‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ jqMTi̱koa̱á tsà k'oa̱ ki̱tso̱ xi̱ta̱ koi: “Ta̱nga tsà kjoa̱ndiso‑na̱ okó nga jè kjoa̱ kixi̱‑la̱ Nainá ìsa̱ jeya kíjna, ¿mé‑ne k'oa̱s'ín tísinè‑na nga xi̱ta̱ jé tíyatakòn‑na?” /pWTa̱nga majìn, mì k'oa̱á s'ín tjín. Tsà mìtsà kixi̱ s'ín Nainá nga kjo̱'in tsjá‑ná, ¿kós'ín ko̱ma koi̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde? PoTjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: K'e̱ nga ch'o 'nè, ìsa̱á ndaà 'ya‑la̱ kjoa̱kixi̱‑la̱ Nainá. Tsà k'oa̱s'ín tjín, ¿kó kixoán? ¿A kixón‑ná nga mì kjoa̱ kixi̱ tís'ín Nainá nga kjo̱'in tsjá‑ná? (Tsà ko̱s'ín kixoán, jngoò kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ titsa̱nìkjeén.) &nEMajìn, mìkiì ko̱ma. Nainá, xi̱ta̱ kixi̱‑né, na̱s'ín xi̱ta̱ ndiso ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde; koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n nga tsò:Mé‑ne nga kàta'ya‑la̱ nga kixi̱ kjoa̱ 'én xi nokjoì
si̱kijne‑né k'e̱ nga yá xi ko̱hòngui‑lè. QmJñà xi̱ta̱ judío, na̱s'ín tjín i'nga xi mìkiì síkitasòn 'én xi kjònga̱tsja, ¿a ko̱ma sikjatjìya‑la̱ kjoa̱kixi̱‑la̱ Nainá nga mìkiì ki̱tasòn koni s'ín kitsjaà tso'ba? lKjìn sko̱ya chjí‑la̱. Jè xi tíjna ítjòn, jè‑né nga jñà xi̱ta̱ judío kjònga̱tsja 'én‑la̱ Nainá. "k ?Tsà k'oa̱á s'ín tjín, ¿mé kjo̱ndaà xi ìsa̱ tse tjín‑la̱ nga xi̱ta̱ judío 'mì? Ko̱ ¿mé chjí‑la̱ nga tjít'aà chi̱ba̱‑la̱? ]j3Jè xi nguì xi̱ta̱ judío, jè xi chjí‑la̱ koni s'ín tjín i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱. Ko̱ jè xi nguì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱, jè xi chjí‑la̱ koni s'ín tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱. Kjoa̱ koi, mìtsà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi xo̱jo̱n tjít'aà; ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Jñà xi k'oa̱s'ín síkitasòn, Nainá ndaà chja̱ xi i̱t'aà ts'e̱, na̱s'ín mìkiì ndaà chja̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í.iyJngoò xi xi̱ta̱ judío, mìtsà tà jè nga ndaà 'ya‑la̱ kjoa̱ xi s'ín; koa̱ jngoò xi̱ta̱ xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión, mìtsà tà jè xi mochjeén nga tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ i̱sò'nga yijo‑la̱. h3Jñà xi̱ta̱ xi síkitasòn kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés, na̱s'ín mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑la̱, jñà koi̱ìndaàjiìn‑nò nga mìkiì nìkitasòn na̱s'ín tjít'aà chi̱ba̱‑nò, na̱s'ín tjín‑nò xo̱jo̱n ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. igKJñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, na̱s'ín mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ koni xi̱ta̱ judío, ta̱nga tsà kixi̱ síkitasòn kjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés, Nainá skoétjò‑né koni tsà tjít'aà chi̱ba̱‑la̱. fTsà ndaà si̱kitasoìn kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés, jè kjoa̱ ts'e̱ circuncisión nga tjít'aà chi̱ba̱‑lè, chjí‑la̱‑né; ta̱nga tsà mìkiì si̱kitasoìn, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà mìkiì tjít'aà chi̱ba̱‑lè. 9ekK'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Kjoa̱ tsa̱jòn‑nò xi xi̱ta̱ judío 'mì‑nò nga chja̱jno‑la̱ Nainá jñà xi ta̱xki̱ xi̱ta̱.” CdJi̱, 'ngaá takoìn nga ndaà tíjiìn‑lè kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma ta̱nga, ¿a mìtsà tìnachrjekàngui Nainá nga mìkiì nìkitasòn‑la̱ koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma? cJi̱, k'oa̱á si nga mìkiì ndaà tjín nga kjoa̱ chijngui s'i̱in xi̱ta̱; ji̱, ¿mé‑ne nga k'oa̱ ti̱s'ín 'nè‑ne? Ji̱, k'oa̱á si nga jtichiì xkósòn; ¿mé‑ne nga i̱ngo̱ bitjaàs'en‑ne nga nìchijí tsojmì‑la̱ xkósòn? Xb)Ji̱ xi ma‑lè okoòya‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ¿mé‑ne mìkiì okoòya‑la̱ xi ti̱ yijo tsi̱ji‑ne? Ji̱ k'oa̱á s'ín nokjoàyi nga mìkiì ma si̱chijé; ji̱, ¿mé‑ne nìchijé‑ne? 4aaJi̱, k'oa̱á s'ín nìkítsjiìn nga ma‑lè okoòya‑la̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ kjo̱hítsjeèn; nga maestro 'mì‑lè ts'e̱ xi̱ta̱ xi chiba ma‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá; nga tjín‑lè kjoa̱ chji̱ne̱ ko̱ kjoa̱ kixi̱ xi okó‑lè i̱t'aà ts'e̱ Kjo̱tíxoma. t`ak'oa̱á s'ín nìkítsjiìn nga tíjngoò takoìn nga ji̱ okoò‑la̱ ndi̱yá kixi̱ xi̱ta̱ xi mìkiì machi̱ya‑la̱ nga tíchjoà xko̱n ko̱ k'oa̱á ma‑lè nga ji̱ nìhiseèn‑la̱ xi tjíjñò kjo̱hítsjeèn‑la̱. _5'ya‑né mé xi mejèn‑la̱ Nainá nga si̱kitasoìn; ma‑lè chjaàjiìn mé kjoa̱ xi nguì ndaà tjín koni s'ín okóya‑lè Kjo̱tíxoma; /^WNgaji̱ xi xi̱ta̱ judío 'mì‑lè; jè ma'ñót'aà takoìn kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés; 'ngaá ma takoìn i̱t'aà ts'e̱ Nainá nga si tsi̱ji‑né; ]K'oa̱á s'ín ko̱ma jè na̱chrjein k'e̱ nga Nainá koi̱ìndaàjiìn ngats'iì jé xi tjí'ma‑la̱ xi̱ta̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱; i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo si̱ndaàjiìn, koni tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n chjàya. \7K'e̱ nga ndaà s'ín ya̱á 'ya‑la̱ nga tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ kjoa̱ xi síjé kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés; jè ini̱ma̱‑la̱ okó kjoa̱ xi ndaà tjín ko̱ xi mìkiì ndaà tjín; ti̱jè‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ sà k'oa̱á óngui ko̱ sà k'oa̱á osìko̱. i[KK'e̱ nga jñà xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tíjiìn‑la̱ kós'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, sà k'oa̱á tà ya̱á nchrobájiìn ini̱ma̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'ín koni tsò kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, ya̱á 'ya‑la̱ nga ti̱koa̱ tjíjiìn ini̱ma̱‑la̱ kjo̱tíxoma xi ts'e̱ na̱s'ín tsjìn‑la̱ ts'e̱ Moisés. 7Zg Jñà xi̱ta̱ xi tà 'nchré‑la̱ kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés, mìtsà jñà xi xi̱ta̱ kixi̱ nga nguixko̱n Nainá. Jñà‑né xi xi̱ta̱ kixi̱ xi síkitasòn. pYY Ngats'iì jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tíjiìn‑la̱ kó tsò kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés, k'e̱ nga jé ótsji, chi̱ja‑né na̱s'ín mìkiì kijtseè kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés. Koa̱ jñà xi̱ta̱ xi ndaà tíjiìn‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, k'e̱ nga jé ótsji, k'oa̱á s'ín ko̱jtso koni s'ín tíchja̱ xi ti̱jè‑ne kjo̱tíxoma. _X7 Nainá mìkiì faájiìn ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne, tà ngásòn fìko̱ yije. W Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ndaà s'ín, tjoé‑la̱ kjoa̱jeya, ndaà jcha̱xkón, ti̱koa̱á s'e̱é‑la̱ kjoa̱'nchán ini̱ma̱‑la̱, mats'ia̱ko̱ ítjòn‑ne jñà xi̱ta̱ judío, ti̱koa̱á ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. \V1 Tseé kjoa̱ s'e̱‑la̱ ko̱ tseé kjo̱'in s'e̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, mats'ia̱ko̱ ítjòn‑ne jñà xi̱ta̱ judío, ti̱koa̱á ko̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. FUTa̱nga Nainá nga ko̱ kjoa̱jti‑la̱ tsjá‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi kondra̱ fì‑la̱ nga mìkiì 'nchréñijon xi kjoa̱ kixi̱. Tà kjoa̱ nchi̱kón fìtji̱ngui‑la̱. 3T_Tsjá‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne jñà xi̱ta̱ xi nchihótsji kjoa̱jeya, ko̱ nchihótsji nga jcha̱xkón, ko̱ nchihótsji nga kítsa̱jnakon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne ján ngajmiì. Koií kjoa̱‑la̱ nga ndaà tjín kjoa̱ xi nchis'ín nga kjit'aà na̱chrjein. `S9Nainá tsjá‑la̱ chjí‑la̱ mé kjoa̱ xi kis'iìn nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱. 8RiNga tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑lè nga mìkiì nìkájnoi jé‑lè, ìsa̱á tse kjo̱'in tìbìnè‑la̱ yijo‑lè xi tsjá‑lè Nainá jè na̱chrjein k'e̱ nga kjoi̱íko̱ kjoa̱jti‑la̱ nga jcha̱‑la̱ kós'ín kixi̱ koi̱ìndaàjiìn Nainá nga tsjá‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱. Q'¿A mì tíjiìn‑lè nga nachrjekàngui jè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá nga tjín‑la̱ kjo̱jetakòn koa̱ tjín‑la̱ kjoa̱tsejta? ¿A mì tíjiìn‑lè nga jè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá tíkoña‑né nga si̱kájnoi jé‑lè nga mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑ne? ?PwNgaji̱ xi kjo̱'in bìnè‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ¿mé‑ne koa̱ s'ín nìkítsjeèn‑ne nga jcha̱t'aà‑lè kjo̱'in xi tsjá Nainá? Nga ji̱ k'oa̱á ti̱s'ín 'nì. O{Ta̱nga 'ya‑ná nga kixi̱ s'ín Nainá k'e̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi koa̱ tjín jé xi ótsji. .N WK'oa̱á ma‑ne, ngaji̱, ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne ji̱, nga jé onè‑la̱ xingui̱i, mìkiì ko̱ma ko̱si̱koi̱i yijo‑lè nga nguixko̱n Nainá. K'e̱ nga jé tìbìnè‑la̱ xi̱ta̱ xingui̱i, ti̱koa̱á ngaji̱, ti̱ji tìbìnè‑la̱ jé yijo‑lè nga k'oa̱ ti̱s'ín 'nì. 7M i Jñà xi̱ta̱ koi, ndaà tíjiìn‑la̱ nga k'oa̱á s'ín tsjá o̱kixi̱ Nainá: ngats'iì xi k'oa̱ tjín kjoa̱ xi s'ín, ok'ín‑la̱ nga ki̱yá. Ta̱nga mìkiì majngoò ikon nga tà jñà xi k'oa̱s'ín, skanda ti̱koa̱á matsja‑la̱ k'e̱ nga k'oa̱ ti̱s'ín xi̱ta̱ xi kj'ei̱í.:L omìkiì machi̱ya‑la̱; mìkiì síkitasòn 'én xi chja̱; mìkiì beètjò xi̱ta̱ xíkjín; tsjìn‑la̱ kjoa̱ nìjchàat'aà; koa̱ tsjìn‑la̱ kjoa̱hi̱ma̱takòn. xK knga chja̱jno‑la̱ xíkjín; nga síjtikeè Nainá; ochrjengui xíkjín; 'nga ikon; ndaà síkíjna yijo‑la̱; síkítsjeèn nga mejèn‑la̱ ìsa̱ ch'o tjín kjoa̱ xi s'i̱in; mìkiì 'nchréñijon‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱; 5J eXi̱ta̱ koi, ya̱á tjíjiìn yije ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì kjoa̱ xi ch'o tjín koni: kjoa̱ chijngui, kjoa̱ ts'e̱n, kjoa̱ tse mejèn, kjoa̱ toòn, kjoa̱xìtakòn, kjoa̱ nga ma‑la̱ sík'en xi̱ta̱, kjoa̱ xi kjaán‑kjoò, kjoa̱ kona̱cha̱n, kjoa̱ xi ch'o s'ín, kjoa̱ 'én ndiso; I 1Xi̱ta̱ koi, mìkiì kisìkítsjeèn tsà mochjeén‑né nga skoe̱xkon Nainá; k'oa̱á ma‑ne nga kitsjeiìn takòn Nainá nga kàtasíkjeén kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi nì mée chjí‑la̱ mé‑ne nga k'oa̱s'ín kàtas'ín‑ne kjoa̱ xi mìkiì ok'ìn‑la̱. [H 1K'oa̱á ti̱s'ín kis'iìn íchjá, kitsjeiìn takòn‑né koni s'ín mochjeén íchjín. Tjín íchjá xi 'ñó kisaseèn‑la̱ nga ti̱ x'i̱n xíkjín tsoyijòko̱‑ne. Tsohótsji‑la̱ kjoa̱ sobà yijo‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga kjo̱'in kis'e‑la̱ xi ti̱ yijo ts'e̱‑ne koni s'ín ok'ìn‑la̱ kjoa̱ ch'o xi kis'iìn. G yKoií kjoa̱‑la̱ nga kitsjeiìn takòn Nainá nga ko̱ s'ín kàtas'ín‑ko̱ yijo‑la̱ kjoa̱ sobà xi ch'o tjín. Jñà íchjín kisìkjatjìyaá‑la̱ koni s'ín mochjeén x'i̱n; tjín íchjín xi ti̱jñà xíkjín kiskoé‑ne. 8F kKisìkjatjìyaá‑la̱ kjoa̱ kixi̱‑la̱ Nainá; 'én ndiso kiskoé. Jñà kijtseèxkón koa̱ jñà kisìtsjako̱ tsojmì xi jè Nainá tsibíndaà. Mìtsà jè kijtseèxkón koa̱ kisìtsjako̱ Nainá xi tsibíndaà tsojmì. Nainá kàtayaxkón ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne, k'oa̱s'ín kàtama. E  Koií kjoa̱‑la̱ nga kitsjeiìn takòn Nainá nga ta̱xki̱ kàtas'ín nga kàtas'ín ni̱ta̱ mé kjoa̱ chi̱nga̱ xi bitjokàjiìn ini̱ma̱‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga tsohótsji‑la̱ kjoa̱ sobà yijo‑la̱ koni s'ín kisìko̱ xíkjín. ID  Kisìkíjnat'aàxìn Nainá xi jeya tíjna xi mìkiì fehet'aà na̱chrjein‑la̱; ta̱ sa̱á koi kijtseèxkón i̱sén ts'e̱ xi̱ta̱ xi fehet'aà na̱chrjein‑la̱; skanda jñà i̱sén‑la̱ cho̱ xi tjímajiìn i̱sén kijtseèxkón, ko̱ i̱sén‑la̱ cho̱ xi ñijòn ma ndso̱ko̱ ko̱ i̱sén‑la̱ ye̱. C Xi kjo̱hítsjeèn ts'e̱, xi̱ta̱ chji̱ne̱é kitsò‑la̱ yijo‑la̱; ta̱nga mìtsà kixi̱ kjoa̱, xi̱ta̱ nchi̱kón‑né. 7B iJñà xi̱ta̱ na̱s'ín tíjiìn‑la̱ nga tjín Nainá xi tsibíndaà i̱sò'nde, ta̱nga mìkiì jeya kisìkíjna, ni̱ mìkiì kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà. Ta̱ sa̱á tà koií 'ñó ndaà kisìs'in‑la̱ kjo̱hítsjeèn xi ni̱mé chjí‑la̱. Kjo̱hítsjeèn tájaà‑la̱ kisìjñò‑la̱. GA  Nga jñà kjoa̱ ts'e̱ Nainá xi mìkiì tsejèn, ndaà tíyaxkon‑la̱ kóni nga ti̱sa̱ kisindaà i̱sò'nde. Yaxkoón‑la̱ nga tjín‑la̱ nga'ñó Nainá ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne nga tà jè ta̱jngoò xi Nainá 'mì. Kjoa̱ koi tí'yaá‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ tsojmì xi tsibíndaà Nainá. K'oa̱á ma‑ne nga jñà xi̱ta̱ mì kì ko̱ma ki̱nchako̱ yijo‑la̱ nga ki̱tso̱: “Mìkiì tíjiìn‑na tsà tíjna Nainá.” @ Jè kjoa̱ xi 'ya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ndaà tíjiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, nga ti̱jè‑ne Nainá tíhokó‑ne. o? YNga jè Nainá skanda ján ngajmiì tíhokó kjoa̱jti‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mìkiì beèxkón ko̱ xi ch'o s'ín. Jè kjo̱hítsjeèn ch'o xi tjín‑la̱ mì kì tsjá'nde‑la̱ nga kjoétjò xi kjoa̱kixi̱. > 5Jñà 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo okó‑ná kós'ín s'ín Nainá nga síkixi̱ xi̱ta̱. Tà jè‑né nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱kjeiín‑la̱. K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi xi̱ta̱ kixi̱, i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱ kíjnakon‑ne.” Jé xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde _= 9Mìkiì masobà‑na i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, nga nga'ñó‑la̱ Nainá‑né. Jè 'én xi ma‑la̱ síkítsa̱jnandei̱í xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ jé, ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, mats'ia̱ko̱‑ne jñà xi xi̱ta̱ judío ko̱ ti̱koa̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. < {K'oa̱á ma‑ne nga 'ñó mejèn‑na nga ti̱koa̱ kichjàyajiìn‑nò jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, jñò xi titsa̱jnaà na̱xa̱ndá Roma. Mé nga'ñó xi tjín‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo ,; STjínè‑na nga kokoòya‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi 'én griego chja̱ ko̱ xi mìkiì chja̱, xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ ko̱ xi tsjìn‑la̱. : ! 'Ndsè, tichja, mejèn‑na nga kàtasijiìn‑nò nga kjòtseé tjín‑ne nga kjíkon‑nò ta̱nga skanda i̱'ndei̱ mì tà jngoò kjoa̱ bíchjoà ikòn‑na. Xi kjo̱hítsjeèn ts'a̱n, jè xi mejèn‑na nga siìxáko̱‑nò jñò, koni s'ín kisìxá ñánda nga xìn na̱xa̱ndá mé‑ne nga ti̱koa̱ skoeè‑na kjo̱ndaà‑la̱ xá‑na xi 'a̱n s'iaàn i̱t'aà tsa̱jòn. w9 i Jè xi tìxan‑nò nga ngásòn k'oi̱‑lá nga'ñó xinguia̱á i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑ná. &8 G Ti̱koa̱á mejèn‑na skoe̱xkon‑nò mé‑ne nga tsja chiba‑nò kjo̱hítsjeèn ts'e̱ ini̱ma̱‑ná mé‑ne nga ìsa̱ kixi̱ ki̱tsa̱jna‑nò. 7  K'e̱ nga bìtsi'ba‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín síjét'aà‑la̱ tsà ikon xi tsò nga chaán tsjá'nde‑na nga kjíkon‑nò. d6 C I̱t'aà ts'e̱ Nainá xi 'a̱n sìxá‑la̱ nga tíjngoò takoàn nga sika'biá 'én ndaà‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ Ki'ndí‑la̱, jè tíbeè nga na̱chrjein nchijòn síkítsjeèn‑nò k'e̱ nga chjàt'aà‑la̱. 5 Xi mats'ia̱‑ne, i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá xi i̱t'aà tsa̱jòn, koi kjoa̱‑la̱ nga xki̱ xi ján na̱xa̱ndá xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde, na'yá‑nò nga ndaà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. X4 +Tìkjiì‑nò ngats'ioò xi titsa̱jnaà Roma xi matsjakeè‑nò Nainá nga ti̱koa̱ xó kinokjoà‑nò nga xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ ko̱ma. Nainá xi Na̱'èn‑ná, ko̱ jè Jesucristo xi otíxoma‑ná kàtatsjá‑nò kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱'nchán ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò. Mé‑ne mejèn‑la̱ kjoi̱ Roma jè Pablo Y3 -Ti̱koa̱á jñò, xó kinokjoà‑nò nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo k'oín‑nò. +2 QI̱t'aà ts'e̱ Jesucristo, kitjoé‑na kjo̱ndaà nga 'a̱n tsibíxáya‑na nga kèno̱jmíya‑la̱ 'én ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde nga kàtasíkitasòn ko̱ kàtakjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mé‑ne nga jeya kíjna‑ne Cristo. 1 K'e̱ nga jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, Jesucristo, k'oa̱á s'ín kiyaxkon‑la̱ nga Ki'ndí‑la̱ Nainá‑né xi tse nga'ñó tjín‑la̱ koni s'ín ndaà síkíchi̱ya‑ná jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi sítsjeè‑ná. N0 Nga ya̱ tíchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱, jè Na̱'èn‑ná Jesucristo xi jè otíxoma‑ná. Koni xi̱ta̱ i̱sò'nde, ya̱á inchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David. K/ I̱t'aà ts'e̱ 'én koi, Nainá jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba nga ti̱sa̱ kjòtseé, koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n Tsjeè‑la̱ xi kiskiì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. u. gJè xo̱jo̱n carta jè, 'a̱án tìkjiì‑nò xi Pablo 'mì‑na xi chi̱'nda‑la̱ Jesucristo ma, xi xó kiìchja̱‑na Nainá nga 'a̱n tsibíxáya‑na ko̱ xó kitjaàjiìn‑na nga 'a̱n sìka'bísoàn 'én ndaà‑la̱ Nainá. w-gKjo̱ndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo kàtìjnako̱‑nó ngats'ioò. K'oa̱á s'ín kàtama.,1Jè xi béno̱jmí kjoa̱ koi, k'oa̱á tsò: ―Jon, kjoi̱i ni̱to̱ón ìjngoò k'a. K'oa̱á s'ín kàtama. ¡Nchroboí Na̱'èn Jesús! S+Tsà yá xi kjoa̱áxìn jngoò‑la̱ 'én xi kitsjaà Nainá xi tjít'aà xo̱jo̱n jè, Nainá, ti̱koa̱á kjoa̱áxìn kjo̱ndaà xi tjí'nde‑la̱ nga ski̱ne̱ toò‑la̱ yá xi tsjá kjoa̱binachon ko̱ mìkiì tsjá'nde‑la̱ nga ya̱ kítsa̱jna na̱xa̱ndá tsjeè‑la̱ Nainá koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n jè. *%'A̱n, k'oa̱á xan‑nò, ngats'ioò xi na'yà‑là jñà 'én xi kitsjaà Nainá xi tjít'aà xo̱jo̱n jè: Tsà yá xi ki̱ìt'aàsòn kjoa̱ xi tjít'aà xo̱jo̱n jè, Nainá k'oa̱á ti̱s'ín tsjásòn‑la̱ kjo̱'in koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n jè. C)Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ko̱ chjo̱ón‑la̱ Orrè, tsò‑né: ―Nchroboí [Na̱'èn Jesús]. Jñà xi nchi'nchré, k'oa̱á ti̱ kàtatsò: ―Nchroboí [Na̱'èn Jesús]. Jñà xi xíndá‑la̱ ko̱ xi mejèn‑la̱ nandá, kàtjanchrobá, kàt'iì kjo̱tjò nandá xi tsjá kjoa̱binachon. P~}||.zyjxvrujts>qq4pXonkmlll4kjjiiggfBdcnb``&_^{]\[hZXWVRTnStRRQPON&MiLL9K_JJIvIGGcFDCAe@?=<Jè Na̱'èn‑ná, xi tse nga'ñó tjín‑la̱,
tsà mìkiì kisìkiningui chiba‑ne tje̱‑ná,
jyeé‑la kisìkjehesòn yije‑ná
koni kisìko̱ na̱xa̱ndá Sodoma ko̱ na̱xa̱ndá Gomorra. ,*Q Nga jè Na̱'èn‑ná ni̱to̱ón si̱ìkitasòn jè kjoa̱kixi̱‑la̱ xi jye jè kitsjaà koni s'ín tjínè‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde.” y)k Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á ti̱ tsò i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel: “Na̱s'ín kjín jchán ma‑ne i̱xti‑la̱ koni tsomì ts'e̱ ndáchikon, tà chiba ma‑ne xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. $(A Ti ya̱‑ne i̱'nde ñánda o̱ki'mì‑nò:“Mìtsà na̱xa̱ndá ts'a̱n xan‑nò”,“i̱xti‑la̱ Nainá xi tíjnakon” k'oín‑nò. ' K'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n‑la̱ Oseas xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga tsò:Jè xi mìtsà na̱xa̱ndá‑na̱ ma nga sa̱ ítjòn, na̱xa̱ndá ts'a̱án ko̱ma;
jè xi mì tjòkeè kijtseè nga sa̱ ítjòn, tjòkeè skoeè. [&/ Nainá k'oa̱á s'ín xó kiìchja̱‑ná. Tjín xi̱ta̱ xi ya̱ itjokàjiìn ts'e̱ xi̱ta̱ judío; ti̱koa̱á tjín xi̱ta̱ xi ya̱ itjokàjiìn ts'e̱ xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. % Mìtsà ch'o tjín; nga koií k'oa̱s'ín kis'iìn‑ne mé‑ne nga ma tsakó kjoa̱jeya‑la̱ xi i̱t'aà tsa̱ján nga kjòhi̱ma̱keè‑ná. Nga jè tsibítsa̱jnandaà‑ná skanda ti̱sa̱ kjòtseé, mé‑ne ti̱koa̱ s'e̱‑ná kjoa̱jeya‑la̱. X$) Tsà Nainá mejèn‑la̱ tsakó kjoa̱jti‑la̱ ko̱ nga'ñó‑la̱, ¿a ch'o tjín nga kiskoòñà kjoa̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi tjoé‑la̱ kjo̱'in ko̱ xi tjínè‑la̱ nga kjoe̱hesòn? n#U ¿A mì tjí'nde‑la̱ jè xi ma‑la̱ bíndaà ti̱jí ni'nde nga ti̱jè‑ne ndási koi̱ìndaà jngoò‑ne ti̱jí xi tà k'e̱ mochjeén k'e̱ nga tjín s'eí koa̱ koi̱ìndaà jngoò xi na̱chrjein nchijòn mochjeén? i"K Ta̱nga ji̱, xi ta̱xki̱ xi̱ta̱‑né, ¿yá‑né ji̱, nga Nainá otìkjoòkoi̱i? Jngoò ti̱jí xi xó kisindaà‑ne, ¿a ko̱maá ki̱tso̱‑la̱ jè xi tsibíndaà: “Mé‑ne k'oa̱s'ín tsibìndaà‑ná”? ^!5 Ta̱nga tsà ji̱ k'oa̱ k'oín‑ná: “Tsà k'oa̱s'ín s'ín Nainá, ¿mé‑ne jé bínè‑la̱ jñà xi̱ta̱?, nga ni̱ yá xi̱ta̱ xi ko̱ma kondra̱ kjoi̱‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱ jè.” w g K'oa̱á s'ín s'ín Nainá, tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱; ti̱koa̱á ma‑la̱ sítájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱ nga kàtasítájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱. 9 K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga kitsò‑la̱ Faraón: “Koií k'oa̱s'ín kisìkíjna‑lè nga xi̱ta̱xá tijni ya̱ na̱xa̱ndá Egipto mé‑ne nga i̱t'aà tsi̱ji kokoaà nga'ñó‑na̱ ti̱koa̱ skoe̱xkon‑na xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde.” iK K'oa̱á s'ín tjín kjoa̱ koi, mìtsà koi nga jñá mejèn‑ná nga s'e̱‑ná, ni̱ mìtsà koi nga 'ñó binchaàtsjiaá; jè Nainá tsjá‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱ mahi̱ma̱keè. 5c Nainá k'oa̱á kitsò‑la̱ Moisés: “Ko̱hi̱ma̱keè‑ná xi 'a̱n mejèn‑na̱ nga ko̱hi̱ma̱keè, skoehi̱ma̱‑ná jè xi mejèn‑na̱ nga skoehi̱ma̱.” oW ¿Mé xi kixoán? Nainá, ¿a mìtsà kjoa̱ kixi̱ xi s'ín? Majìn, mì k'oa̱á s'ín tjín.   K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè Jacob kjòtsjakeè‑ná, ko̱ jè Esaú kòjtikeè‑ná.”  Nainá k'oa̱á kitsò‑la̱ Rebeca: “Jè ti‑lè xi jts'ín ítjòn, chi̱'nda‑lá ko̱ma jè xi i̱skan jts'ín.” )K Nainá k'oa̱á s'ín kitsjaà tso'ba k'e̱ nga ti̱kj'eè ts'iìn jñà i̱xti'ño̱ nga ti̱kj'eè kiì 'ya‑la̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in, a jè xi ndaà tjín, o jè xi mìkiì ndaà tjín. K'oa̱á s'ín kjòkixi̱ nga Nainá tjí'nde‑la̱ nga kjoa̱ájiìn xi̱ta̱ koni s'ín jye tjíndaà‑la̱ nga ki̱chja̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi jè mejèn‑la̱. Mìtsà kinda̱ s'ín mé xi jye kis'iìn xi̱ta̱. - Mìtsà ta jñá kjoa̱ koi xi komà. Ti̱koa̱á jè Rebeca kis'e‑la̱ i̱xti'ño̱ xi ts'e̱ Isaac, jè xi xi̱ta̱ jchínga‑ná ma. 4a Nga̱ jè 'én xi Nainá kitsjaà‑la̱ tso'ba Abraham, k'oa̱á tsò: “Jè nó xi sa̱ nchrobá kjoi̱í ìjngoò k'a‑na; jè Sara, ki'ndí s'e̱ jngoò‑la̱.” dA Kjoa̱ koi, k'oa̱á tsòya‑ne, nga jñà i̱xti‑la̱ Nainá, mìtsà jè xi chjí‑la̱ yá ts'e̱ tje̱ xi nchrobát'aà‑ne. Ta jñà‑né xi i̱xti‑la̱ Nainá ma jñà xi jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba Nainá nga i̱xti‑la̱ ko̱ma. Tà jñá‑né xi k'oa̱s'ín oxki̱t'aà nga kixi̱ kjoa̱ nga nguì tje̱‑la̱ Abraham ma.  Na̱s'ín ya̱ tje̱n‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Abraham, mìtsà ngats'iì nga kitjoé‑la̱ kjo̱ndaà nga i̱xti‑la̱ ma. Nga k'oa̱á tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá: “Jñà xi̱ta̱ tje̱‑lè, ya̱á kji̱nchrobà‑ne i̱t'aà ts'e̱ Isaac.” .U [Nga mìtsà mokjeiín‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ Israel], mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga jè 'én‑la̱ Nainá mìkiì bitasòn. Koi‑né nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá, mìtsà ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ nchrobát'aà‑ne tje̱‑la̱ Israel nga nguì kixi̱ kjoa̱ nga ya̱ chja̱‑ne. ~u Jñà xi̱ta̱ Israel ya̱á inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ xi 'ñó xi̱ta̱ jchínga kjiìn xi Nainá xó jaàjiìn‑ne. Jè Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá] nga xi̱ta̱ i̱sò'nde komà, ya̱á inchrobàt'aà‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga koi. Jè Cristo xi Nainá; jè otíxoma yije‑la̱ kjoa̱; jeya kàtìjna ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱s'ín kàtama. xi Nga̱ jñà xi̱ta̱ Israel, jè Nainá kiskoétjò nga i̱xti‑la̱ ma, ko̱ ya̱á ki'ya‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Nainá, ko̱ kitjoé‑la̱ jñà kjoa̱ xi tsibíndaàjiìn‑ko̱, ti̱koa̱ kitjoé‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, ko̱ kitjoé‑la̱ o̱kixi̱ kós'ín skoe̱xkón Nainá, ko̱ kitjoé‑la̱ 'én koni s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá. c? i̱t'aà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ 'ndsè xi xinguia̱a ma koi‑né nga 'ñó matsjake̱. 'Ñó mejèn‑na nga kàtasakó‑la̱ kjo̱ndaà. Skanda ko̱maá‑là kósi̱t'aàxìn‑la̱ Cristo tsà k'oa̱s'ín sa̱kò‑la̱ kjo̱ndaà jñà xi̱ta̱ xinguia̱a xi ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel, ta̱nga mìkiì tjí'nde‑na nga ko̱s'ín s'iaàn. Y+ nga kjit'aà na̱chrjein ba tjín‑na̱ koa̱ 'on ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱, : o O̱kixi̱í xi xan i̱t'aà ts'e̱ Cristo; mì 'én ndiso chjà; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá síkíchi̱ya‑la̱ kjo̱hítsjeèn‑na̱ nga tsjá 'én i̱t'aà ts'a̱n, |q'ni̱ jè xi ìsa̱ 'nga, ni̱ jè xi ìsa̱ na̱nga̱, ni̱ta̱ mé tsojmì xi Nainá tsibíndaà, ni̱mé xi ko̱ma ko̱chrjet'aàxìn‑ná kjoa̱tjòcha‑la̱ Nainá xi jye tjín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús xi Na̱'èn‑ná.~ u&K'oa̱á s'ín tíjngoò takoán nga ni̱jngoò kjoa̱ xi ko̱ma ko̱chrjet'aàxìn‑ná xi kjoa̱tjòcha‑la̱ Nainá, ni̱ jè kjoa̱ biyaà, ni̱ kjoa̱binachon, ni̱ àkja̱le̱, ni̱ jñá nga'ñó xi tjín i̱sò'nde ni̱ jñà xi tjín i̱jiìn i̱sén, ni̱ jñà kjoa̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱, ni̱ jñà kjoa̱ xi ko̱ma na̱chrjein xi sa̱ nchrobá,  %Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì kjoa̱ koi, jye tsato titsa̱nìkijne‑lá xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi kjòtsjakeè‑ná. h I$K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Xi kjoa̱ tsi̱ji kjit'aà na̱chrjein tjín kjo̱xkón nga ki̱yá‑je̱n,
k'oa̱á s'ín tíyatakòn‑na̱je̱n koni orrè xi tíjnandaà nga ki̱yá. v e#¿Yá xi ko̱chrjet'aàxìn‑ná kjoa̱tjòcha‑la̱ Cristo? ¿A kjo̱'in‑né? ¿O xi kjoa̱ba‑ne? ¿O xi jè‑né nga ongatji̱ngui‑ná xi̱ta̱? ¿O xi kjoa̱ ts'e̱ kjinchrá‑ne? ¿O xi koií‑né nga tsjìn‑ná nikje xi chíkjá? ¿O xi jè kjoa̱ xi xkón tjín? ¿O xi jè kjoa̱ biyaà nga xi̱ta̱ sík'en‑ná? Majìn, ni̱mé kjoa̱‑ne. S "¿Yá xi koi̱ì'nè‑ná kjo̱'in? Nga jé Cristo Jesús k'en ngajo‑ná, ti̱koa̱ jaáya‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ kjoa̱biyaà. Ya̱á tíjna i̱t'aà kixi̱‑la̱ Nainá nga tíbítsi'batjì‑ná. 'G!¿Yá xi ko̱ma ko̱hòngui‑ná jñá xi Nainá xó jaàjiìn‑ná? Mì yá xi ko̱ma ko̱hòngui‑ná nga jé Nainá jye kixi̱ kisìkítsa̱jna‑ná. I  Nainá mìkiì 'on komà‑la̱, nga kitsjaà kjo̱tjò Ki'ndí‑la̱ i̱t'aà tsa̱ján ngats'iaá skanda kjoa̱biyaà. ¿A mìtsà ti̱koa̱ tsjá kjo̱tjò‑ná ngayije nga ko̱ Cristo? ¿Mé xi kixoán i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi? Nga Nainá tíjnako̱‑ná, ni̱jngoò xi̱ta̱ kondra̱‑ná si̱ìkijne‑ná. wNainá nga k'oa̱s'ín kiskoòsòn‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi, ti̱koa̱á xó kiìchja̱‑la̱, jñà xi xó kiìchja̱‑la̱ ti̱koa̱á kixi̱í kisìkítsa̱jna, jñà xi kixi̱ kisìkítsa̱jna ti̱koa̱á jeya kisìkítsa̱jna. ,Qjñà xi̱ta̱ xi jye tíjiìn‑la̱ nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱ nga i̱xti‑la̱ ko̱ma; ti̱koa̱á k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱ nga ngásòn kjoàn ko̱ma koni kji Ki'ndí‑la̱ mé‑ne nga jè Cristo Ki'ndítjòn ko̱ma koa̱ kjìn ko̱ma xi̱ta̱ xíkjín xi 'ndse̱. Tíjiìn‑ná nga i̱t'aà ts'e̱ jñà xi̱ta̱ xi tjòkeè beè Nainá, ngats'iì kjoa̱ xi mat'in, Nainá k'oa̱á s'ín síkjeén xi kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱. K'oa̱á s'ín síko̱ jñà xi̱ta̱ xi xó jè kiìchja̱‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱, {oJè Nainá xi ma‑la̱ bíxke̱jiìn ini̱ma̱‑ná, tíjiìn‑la̱ mé xi tíbítsjeèn‑la̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. K'e̱ nga bítsi'batjì xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín síjét'aà‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. Ni̱mé xi ko̱ma ko̱chrjet'aàxìn‑ná kjoa̱tjòcha‑la̱ Nainá xi jye tjín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús q[K'oa̱á ti̱s'ín s'ín jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá k'e̱ nga indaàjiìn tjín ini̱ma̱‑ná síchját'aà‑ná. K'e̱ nga mìkiì ma‑ná kó s'ín si̱jét'aà‑lá Nainá k'e̱ nga bìtsi'ba‑lá, ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá bítsi'batjì‑ná, ni̱mé 'én xi tsejèn chja̱, ni̱ i̱tsé fìya‑ná kó tsòya‑ne. iKTa̱nga tsà jè chíña‑lá xi mìkiì tsejèn tíjna, ta̱fì ta̱fì chíñakjoa̱‑lá. V%Nga jye titsa̱jnandia̱á, i̱'ndei̱ jè titsa̱chiñá‑lá nga jngoò k'a kàtitasòn. Ta̱nga tsà tsejèn tíjna xi chiñá‑lá mìkiì ma chiñá‑lá. ¿Yá xi koña‑la̱ xi tsejèn tíjna? E~Mìtsà tà koi xi tjín i̱sò'nde xi tsiné; ti̱koa̱á jñá xi jye tjín‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá koni jngoò kjo̱ndaà xi tje̱n kitjoé ítjòn‑ná, ti̱koa̱á tsiné‑ná nga kjo̱'in titsa̱nìkjiaán nga titsa̱chiñá‑lá nga 'ñó mejèn‑ná nga skoétjò‑ná Nainá nga jngoò k'a ya̱ ki̱tsa̱jnakoa̱á koni i̱xti‑la̱ maá; yijo‑ná kíjnandei̱í‑ne i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi síkits'ón‑ná. }3'Ya‑ná ngats'iì xi Nainá tsibíndaà, skanda i̱'ndei̱, nchitsiné‑né, kjo̱'in nchisíkjeiín koni jngoò chjo̱ón xi ki'ndí tí'beé. i|Knga kjoi̱í na̱chrjein k'e̱ nga ti̱koa̱ kítsa̱jnandei̱í xi tsibíndaà Nainá nga mì ti̱ kiì ki̱ts'ón‑jiìn‑ne; Nainá jeya si̱ìkítsa̱jnandei̱í ìjngoò k'a‑ne koni s'ín si̱ìko̱ i̱xti‑la̱. D{Jñà tsojmì xi tsibíndaà Nainá, jngoò k'a its'oòn‑jiìn koni s'ín tjínè‑la̱ nga ko̱chjeén nga sa̱ ítjòn; mìtsà kjo̱tsja ts'e̱ i̱sò'nde nga k'oa̱s'ín komàt'in; koi‑né nga jè Nainá k'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱; ta̱nga i̱'ndei̱ jñà xi tsibíndaà Nainá nchikoñaá‑la̱ 5zcJñà tsojmì xi Nainá tsibíndaà, 'ñó nchikoña kjoa̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ na̱chrjein k'e̱ nga Nainá jngoò k'a ndaà ko̱kò kó kjoàn xi i̱xti‑la̱ ma. Jy 'A̱n, k'oa̱á xan nga kixi̱ kjoa̱, koni tjín kjo̱'in xi titsa̱nìkjiaán i̱'ndei̱ mìkiì mangásòn koni tjín kjoa̱jeya‑la̱ Nainá xi s'e̱‑ná k'e̱ nga ko̱ma i̱skan. x5K'e̱ nga jye i̱xti‑la̱ maá, ti̱koa̱á tsa̱ján‑ná kjo̱tjò‑la̱ Nainá xi jye k'oa̱s'ín kitsjaà tso'ba nga tsjá‑ná; ta̱ñaá tjoékjoò‑ná ko̱ Cristo nga ti̱koa̱ ko̱ jè titsa̱nìkjiaán kjo̱'in mé‑ne nga jeya ki̱tsa̱jnako̱‑ná Cristo. wwJè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tsjá kixi̱‑la̱ 'én ini̱ma̱ tsa̱ján nga i̱xti‑la̱ Nainá 'mì‑ná. vJè Ini̱ma̱ Tsjeè xi kitsjaà‑nò Nainá mìtsà ta̱xki̱ ini̱ma̱ i̱ma̱ xi kjo̱'ñó s'ín‑nò koni jngoò chi̱'nda xi ts'e̱ jé nga ma‑la̱ bíxkón‑nò; ta̱ sa̱á jè Ini̱ma̱ xi kitsjaà‑ná Nainá skoétjò‑ná nga i̱xti‑la̱ ko̱maá, ti̱jè‑ne Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá béno̱jmíya‑ná nga ma nokjoà‑lá Nainá nga Ndí A̱pa 'mì‑lá. uJñà xi̱ta̱ xi jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá okó‑la̱ ndi̱yá, jñà‑né xi i̱xti‑la̱ Nainá 'mì. t5 Tsà tákó k'oa̱á s'ín s'e̱en nga ya̱ onguít'aà‑là kjoa̱ xi ch'o mejèn‑la̱ yijo‑nò, ki̱yá‑nò. Ta̱nga tsà koi̱'nde‑là Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga jngoò k'a si̱ìkijne‑la̱ kjoa̱ xi ch'o mejèn‑la̱ yijo‑nò, ki̱tsa̱jnakon‑nò. xsi K'oa̱á ma‑ne, jñá xi 'ndseé chibá, tíjna jngoò xi tjínè‑ná nga si̱kitasòn‑lá, ta̱nga mìtsà jè yijo‑ná si̱kitasòn‑lá; mì ti̱ kiì k'oa̱s'ín s'e̱n‑ná koni tjín kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑ná. Yr+ Jè Nainá xi kisìkjaáya‑la̱ Jesucristo i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, tsà ya̱ tíjnajiìn ini̱ma̱‑nò jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱, k'oa̱á ti̱s'ín si̱ìkítsa̱jnakon ìjngoò k'a yijo‑nò xi kjoa̱ ts'e̱ kjoa̱biyaà i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi tíjnajiìn ini̱ma̱ tsa̱jòn. rq] Ta̱nga tsà ya̱á tíjnajiìn ini̱ma̱ tsa̱jòn Cristo, ini̱ma̱ tsa̱jòn tíjnakon‑né nga xi̱ta̱ kixi̱ 'mì‑nò nga nguixko̱n Nainá, na̱s'ín k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga ki̱yá yijo‑nò xi kjoa̱ ts'e̱ jé. gpG Ta̱nga jñò, mì ti̱ k'oa̱á 'nè‑nò koni tjín xi síjé yijo‑nò; k'oa̱á s'ín titsa̱'nè koni tjín xi síjé Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, nga jè tíjnajiìn ini̱ma̱ tsa̱jòn Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Jñà xi̱ta̱ xi tsjìn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi kitsjaà Cristo, mìtsà xi̱ta̱ ts'e̱ Cristo. o Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín s'ín koni tjín xi síjé yijo‑la̱, mìkiì ma‑la̱ s'ín koni s'ín sasén‑la̱ Nainá. ynkXi̱ta̱ xi tà koi kjoa̱ nchisíkítsjeèn koni tjín kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑la̱, kondra̱ ts'e̱ Nainá‑né koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì síkitasòn ko̱ mìkiì chíkjoa̱‑la̱ nga síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. m7Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín nchisíkítsjeèn koni tjín xi mejèn‑la̱ yijo‑la̱, kjoa̱biyaà tjín‑la̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín nchisíkítsjeèn koni s'ín mejèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, tjín‑la̱ kjoa̱binachon ko̱ kjoa̱'nchán. l{Jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱ s'ín koni tjín xi síjé yijo‑la̱, k'oa̱á tjín kjoa̱ xi nchisíkítsjeèn; ta̱nga jñà xi k'oa̱ s'ín koni s'ín tjín xi síjé Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, k'oa̱á tjín kjoa̱ xi nchisíkítsjeèn. DkNainá k'oa̱á s'ín kis'iìn mé‑ne nga i̱t'aà tsa̱ján kàtitasòn‑ne jè kjoa̱ kixi̱ xi ts'e̱ kjo̱tíxoma, jñá xi mì k'oa̱á s'ín titsa̱nìjchá yijo‑ná koni tjín jé xi síjé yijo‑ná, nga k'oa̱s'ín titsa̱nìjchá yijo‑ná koni s'ín mejèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. :jmKjo̱tíxoma ts'e̱ Moisés mìkiì kichìkjoa̱‑la̱ nga síkítsa̱jnandei̱í‑ná i̱t'aà ts'e̱ jé, nga tsjìn‑la̱ nga'ñó, koi kjoa̱‑la̱ nga jè yijo‑ná síjé jé xi tjín i̱sò'nde. Ta̱nga Nainá kichìkjoa̱á‑là nga kisìkasén Ki'ndí‑la̱ koni jngoò xi xi̱ta̱ i̱sò'nde xi yijo kis'e‑la̱ koni jñá xi xi̱ta̱ jé 'mì‑ná. Ki'ndí‑la̱ kitsjaà kjo̱tjò yijo‑la̱ nga k'en xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná. Nainá k'oa̱á s'ín kis'iìn nga jngoò k'a kisìkjehet'aà kjoa̱ ts'e̱ jé xi tjín‑la̱ yijo‑ná. iJè nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi síkítsa̱jnakon‑ná nga ya̱ titsa̱jnakjoòkoa̱á Cristo; ko̱ ti̱jè‑ne nga'ñó xi kisìkítsa̱jnandei̱í‑ná i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé ko̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Gh Ta̱nga i̱'ndei̱, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jnakjoòko̱ Cristo, mì ti̱ mé kjo̱'in si̱nè‑la̱, jñà xi̱ta̱ xi mì k'oa̱á s'ín nchisíjchá yijo‑la̱ koni tjín jé xi síjé yijo‑la̱; tà sa̱á k'oa̱á s'ín nchisíjchá yijo‑la̱ koni s'ín mejèn‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. [g/Ndaà chjí‑la̱ Nainá nga i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo síkíjnandei̱í‑ná kjoa̱ ts'e̱ jé. Nga jñà 'én xi ko̱tìxan‑nò nga 'a̱n, ya̱ i̱jiìn kjo̱hítsjeèn‑na̱ mejèn‑na sìkitasoàn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ta̱nga ya̱ i̱jiìn yijo jé‑na̱, tà sa̱á kjoa̱ ts'e̱ jé sìkitasoàn.f I̱ma̱ xó‑na 'a̱n; ¿yá xi si̱ìkíjnandei̱í‑na i̱t'aà ts'e̱ yijo jé‑na̱ xi kjoa̱biyaà tjín‑la̱? !e;Ta̱nga tjín ìjngoò kjoa̱ xi tísíxájiìn yijo‑na̱ xi mìkiì tsjá'nde‑na nga ndaà s'iaàn; jè kjoa̱ ts'e̱ jé kjaán‑kjoò kjo̱hítsjeèn‑na xi mejèn‑la̱ nga ndaà s'iaàn. Kjoa̱ ts'e̱ jé xi tísíxájiìn yijo‑na̱ síkijne‑na nga ch'o s'iaàn. _d7Xi i̱jiìn ini̱ma̱‑na̱ matsja‑na i̱t'aà ts'e̱ Kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. cJngoò kjoa̱ matsji‑na na̱s'ín mejèn‑na nga ndaà s'iaàn, tà sa̱á tà koi sakó‑na kjoa̱ xi ch'o tjín. ?bwK'e̱ nga k'oa̱s'ín sìkitasoàn kjoa̱ xi ch'o tjín xi majìn‑na nga koa̱ s'iaàn, mìtsà 'a̱n xi k'oa̱ s'iaàn, jè kjoa̱ ts'e̱ jé xi tíjnajiìn‑na xi k'oa̱s'ín. a)K'e̱ nga mejèn‑na ndaà s'iaàn, mìkiì sìkitasoàn; tà sa̱á koi sìkitasoàn kjoa̱ xi ch'o tjín xi majìn‑na nga koa̱ s'iaàn. V`%'A̱n xi xi̱ta̱ i̱sò'nde 'mì‑na, be‑ná nga mìkiì ndaà tjín kjoa̱ xi tíjiìn yijo‑na̱. Mejèn‑na nga ndaà s'iaàn, ta̱nga mìkiì sakó‑na kó s'ín s'iaàn kjoa̱ xi ndaà tjín. _ K'e̱ nga k'oa̱ s'iaàn nga otsjià jé, mìtsà 'a̱n xi k'oa̱ s'iaàn, jè kjoa̱ ts'e̱ jé xi tíjiìn‑na bít'in‑na. ^5K'e̱ nga k'oa̱ s'iaàn jñà kjoa̱ xi mìkiì mejèn‑na, k'oa̱á xan nga tjíkixi̱ kjoa̱ nga ndaà tjín koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma. 9]kMìkiì fìya‑na mé kjoa̱ xi s'iaàn. Kjoa̱ xi ndaà tjín xi mejèn‑na nga s'iaàn mìkiì koa̱ s'iaàn. Tà sa̱á jñà kjoa̱ xi mìkiì sasén‑na sìkitasoàn. [\/Kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma, 'ya‑ná nga kjo̱hítsjeèn ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá; ta̱nga 'a̱n, yijo jé tsohoya; yijo‑na̱ ya̱á kjònga̱tsja kjoa̱ ts'e̱ jé nga jè otíxoma‑na. ^[5 ¿Kó bixón? ¿A jè kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma xi ndaà tjín xi kisìk'en‑na? Majìn, mìtsà koi kjoa̱‑la̱. Kjoa̱ ts'e̱ jé‑né. K'oa̱á s'ín ki'ya‑la̱ nga kixi̱ kjoa̱ nga jé‑né. I̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi ndaà tjín, jè kjoa̱ ts'e̱ jé kisakò‑la̱ nga'ñó nga kisìk'en‑na, mé‑ne nga ki'ya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma nga 'ñó ch'o tjín xi kjoa̱ ts'e̱ jé. Kó tsò xi̱ta̱ xi otíxoma‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé $ZA K'oa̱á s'ín tjín nga jè Kjo̱tíxoma, tsjeè‑né; koni s'ín otíxoma jñà 'én xi tjít'aà, tsjeè‑né, kixi̱‑né, koa̱ ndaà‑né. Y Kjoa̱ ts'e̱ jé, ya̱á kisakò‑la̱ nga'ñó i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma nga kiskoòna̱cha̱n‑na, k'oa̱ kisìk'en‑na. X Kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma, tjínè‑la̱ nga kjoa̱binachon tsjá‑na, ta̱nga tà sa̱á kjoa̱ biyaà kitsjaà‑na. IW  K'e̱ nga sa̱ kjòtseé, kj'eè kiì bexkoan kjo̱tíxoma. Ta̱nga k'e̱ nga kìjtseèxkoan kjo̱tíxoma, kjoa̱ ts'e̱ jé, ìsa̱á ndaà kis'e‑la̱ nga'ñó; kjoa̱biyaà kisakò‑na. vVeKjoa̱ ts'e̱ jé, ya̱á kisakò‑la̱ nga'ñó i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma; k'oa̱á komà‑ne nga ìsa̱ 'ñó jahajiìn‑na tsojmì xi mìtsà ts'a̱n. Ta̱nga tsà tsjìn kjo̱tíxoma, tsjìn‑la̱ nga'ñó kjoa̱ ts'e̱ jé. `U9¿Kó kixoán xi kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma? ¿A ch'o tjín? ¿A kjoa̱ ts'e̱ jé‑né? Majìn, ndaà tjín. Ta̱nga 'a̱n, tsà mìkiì kìjtseèxkoan kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma, ti̱koa̱á mì‑là kiì kìjtseè kjoa̱ ts'e̱ jé. Mì‑là kiì kisijiìn‑na nga mìkiì ndaà tjín nga 'a̱n fahajiìn‑na tsojmì xi mìtsà ts'a̱n, tsà jè kjo̱tíxoma mì k'oa̱á s'ín béno̱jmí nga tsò: “Kì ji̱ nìkjaàjiìn tsojmì xi mìtsà tsi̱ji.” dTATa̱nga i̱'ndei̱ jyeé titsa̱jnandei̱í‑lá kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma. Jyeé k'eén i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi bít'aà'ñó‑ná, mé‑ne nga ko̱ma si̱xá‑lá Nainá xi kjoa̱ xi̱tse̱ koni s'ín okóya‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Mìtsà k'oa̱s'ín si̱xá‑lá koni s'ín tjín kjoa̱ jchínga xi tjít'aà xo̱jo̱n. S{K'e̱ nga ti̱sa̱ ya̱ tjaàjñaá kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, jè kjo̱tíxoma tsibít'in‑ná mé‑ne nga jñà kjoa̱ ch'o xi síjé yijo‑ná, ìsa̱ 'ñó ch'o kisìxájiìn yijo‑ná; k'oa̱á komà‑ne nga kisakò‑ná kjoa̱biyaà. BR}Jñò ndí 'ndsè, k'e̱ nga k'en‑kjoòko̱ò Cristo, ya̱á k'en i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ kjo̱tíxoma, mé‑ne nga ya̱ ki̱nókjoa̱‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi jye jaáya‑la̱ ts'e̱ kjoa̱biyaà nga k'oa̱s'ín kàta'ya‑la̱ i̱t'aà tsa̱ján jè kjo̱ndaà xi sasén‑la̱ Nainá. _Q7Jè chjo̱ón, k'e̱ nga tsà tákó tíjnakon x'i̱n‑la̱, tsà kj'ei̱í x'i̱n ki̱xan‑ko̱, kjoa̱ chijnguií tís'ín; ta̱nga tsà jye k'en x'i̱n‑la̱, jè chjo̱ón, jyeé tíjnandei̱í xi kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma jè; ko̱maá ki̱xan‑ko̱ ìjngoò k'a‑ne xi kj'ei̱í x'i̱n. Mì ti̱ kjoa̱ chijnguií tís'ín‑ne. 'PGK'oa̱á ngaya‑la̱ jngoò chjo̱ón xi tjín‑la̱ x'i̱n, k'oa̱á tsò kjo̱tíxoma nga mìkiì ko̱ma tsjín xíkjín k'e̱ nga tákó títsa̱jnakon ingajò. Ta̱nga tsà jè x'i̱n ki̱yá, jè chjo̱ón, jye tíjnandei̱í i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma xi ts'e̱ kjoa̱bixan. O {Jñò, xi 'ndseé chibà, tìchjàko̱‑nò xi jyeé tíjiìn‑nò kós'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma; 'ya‑nò nga tjín‑la̱ nga'ñó jè kjo̱tíxoma kós'ín otíxoma‑la̱ xi̱ta̱ k'e̱ nga títsa̱jnakon‑ìsa skanda k'e̱ nga ki̱yá. `N9Chjí xi tjín‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé, kjoa̱biyaà‑né. Ta̱nga kjo̱tjò xi tsjá Nainá, kjoa̱binachon‑né ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne nga ya̱ titsa̱jnakoa̱á Cristo Jesús xi Na̱'èn‑ná ma.M I̱'ndei̱ nga jye titsa̱jnandei̱í‑là xi kjoa̱ ts'e̱ jé, chi̱'nda‑la̱ Nainá ma; kjo̱ndaà xi sakó‑nò jè‑né nga tsjeè titsa̱jnaà nga nguixko̱n Nainá. Xi fehet'aà‑ne, s'e̱‑nò kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. L/Ta̱nga, ¿mé xi kisakò‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé? I̱'ndei̱ tà masobà‑nò kjoa̱ koi; tà ya̱á fìko̱‑ná ñánda tjín kjoa̱biyaà. KK'e̱ nga kjoa̱ ts'e̱ chi̱'nda‑la̱ jé titsa̱jnajñoò, mìkiì titsa̱nìkitasòn‑là kjoa̱kixi̱‑la̱ Nainá. JKoi 'én tìchjàko̱‑nò xi mìtsà 'in chja̱ koií kjoa̱‑la̱ nga indaà tjín takòn; mìkiì ndaà machi̱ya‑nò kjoa̱ ts'e̱ Nainá. Koni s'ín ki'nè nga ìsa̱ kjòtseé nga ya̱ kinìnga̱tsja yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì kjoa̱ch'o xi tjín nga jè tsatíxoma‑nò koni xi̱ta̱ chi̱'nda; i̱'ndei̱ k'oa̱á ti̱s'ín ti̱nga̱tsja yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱ mé‑ne jè kjoa̱ kixi̱ kàtatíxoma‑nò koni chi̱'nda xi tsjeè títsa̱jna nga nguixko̱n Nainá. +IOI̱'ndei̱ jyeé titsa̱jnandei̱í‑là kjoa̱ ts'e̱ jé; chi̱'nda ts'e̱ kjoa̱kixi̱‑nò; tjínè‑nò nga si̱kitasòn koni s'ín síjé kjoa̱kixi̱. HJñò, nga ìsa̱ kjòtseé, k'oa̱á s'ín kinìkitasòn‑là kjoa̱ ts'e̱ jé koni tsà jngoò chi̱'nda, ta̱nga i̱'ndei̱, ndaà chjí‑la̱ Nainá nga ko̱ ini̱ma̱‑nò ndaà nìkitasòn koni s'ín nguì ndaà tjín 'én kixi̱ xi kis'eno̱jmí‑nò. :GmNdaà tíjiìn‑nò tsà ya̱ si̱nga̱tsja yijo‑nò ts'e̱ xi̱ta̱ xi bítje̱ chi̱'nda nga jè nìkitasòn‑là, chi̱'nda‑la̱ ko̱maà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. Kjo̱'ñó tjín‑ne nga jè si̱kitasòn‑là. K'oa̱á s'ín tjín, tsà chi̱'nda‑la̱ jé ko̱maà nga jè si̱kitasòn‑là, ki̱yá‑nò; ta̱nga tsà chi̱'nda‑la̱ Nainá ko̱maà nga jè si̱kitasòn‑là, kixi̱í ki̱tsa̱jnaà nguixko̱n jè. QF¿Kó bixoán? ¿A ndaà tjín nga ki̱nchátsji jé ìsa̱á nga kjo̱ndaà‑la̱ Nainá titsa̱jnajñaá nga mìtsà kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma titsa̱jnajñaá? Majìn, mìkiì ndaà tjín. MEKjoa̱ ts'e̱ jé, mì ti̱ mé nga'ñó tjín‑la̱ nga jè ko̱tìxoma‑nò nga mìtsà kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés titsa̱jnajñoò; kjo̱ndaà‑la̱ Nainá titsa̱jnajñoò. $DA Kì ya̱ nìnga̱tsja yijo‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé nga jè jé síkjeén nga ch'o 'nè, ta̱ sa̱á jè Nainá ti̱nga̱tsja yijo‑nò koni jngoò xi̱ta̱ xi jye jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱biyaà. Nainá ti̱nga̱tsja yijo‑nò nga kàtasíkjeén kjoa̱ xi kixi̱ tjín. ^C5 Koií kjoa̱‑la̱, mì ti̱ kiì biì'nde‑là yijo jé‑nò nga jè kjoa̱ ts'e̱ jé ko̱tìxoma‑nò k'e̱ nga kjo̱'ñó s'ín‑nò nga nìkitasòn‑là kjoa̱ xi ch'o tjín xi síjé yijo‑nò. @By Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín ti̱kítsjeèn koni tsà jye k'eèn xi kjoa̱ ts'e̱ jé; ti̱tsa̱jnakon‑nò xi kjoa̱ ts'e̱ Nainá nga ya̱ titsa̱jnako̱o Na̱'èn‑ná Jesucristo. 0AY K'e̱ nga k'en Cristo, jngoò k'a k'en xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná; i̱'ndei̱ nga ìjngoò k'a tíjnakon‑né koií kjoa̱ tíjnakon‑ne nga jeya síkíjna Nainá. F@ 'Ya‑ná k'e̱ nga jaáya‑la̱ Cristo k'e̱ nga k'en, nì ti̱ jngoò na̱chrjein ki̱yá ìjngoò k'a‑ne. Mì ti̱ mé nga'ñó tjín‑la̱ kjoa̱biyaà nga jè ko̱tìxoma‑la̱. b?=Nga ya̱ k'en‑koa̱á Cristo, mokjeiín‑ná nga ti̱koa̱ ya̱ ki̱tsa̱jnakoa̱á. O>Jngoò xi̱ta̱ xi jye k'en, jyeé tíjnandei̱í kjoa̱ ts'e̱ jé. k=OTíjiìn‑ná nga jè kjoa̱ jchínga‑ná koni s'ín ki'né nga ìsa̱ kjòtseé, ya̱á kisit'aà krò‑la̱ Cristo mé‑ne nga kàtachija‑ne nga'ñó‑la̱ yijo jé‑ná nga mì ti̱ jé kjo̱tíxoma‑ìsa‑ná. <Koni s'ín titsa̱kjoòkoa̱á Cristo k'e̱ nga k'en, jñá k'oa̱á ti̱s'ín kjoa̱áya‑ná koni s'ín jaáya‑la̱ jè. J; K'e̱ nga ma bautizar xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni tsà ya̱ sihijiìn‑t'aà‑là Cristo k'e̱ nga k'en. Koni s'ín jaáya‑la̱ Cristo i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Nainá xi 'ñó jeya tíjna, k'oa̱á ti̱s'ín mochjeén nga ko̱s'ín si̱jchá yijo‑ná nga ki̱jnakon xi̱tse̱ ìjngoò k'aá. :/¿A mìtsà jye tíjiìn‑nò k'e̱ nga komà bautizar i̱t'aà ts'e̱ Cristo ngats'iaá nga ti̱koa̱ ya̱ titsa̱kjoòkoa̱á k'e̱ nga k'en? X9)Majìn, mì kiì ti̱ k'oa̱ s'e̱n‑ná. Jyeé titsa̱jnat'aàxìn‑lá kjoa̱ ts'e̱ jé koni tsà jye k'eén xi i̱t'aà ts'e̱; mì ti̱ kiì ko̱ma ya̱ ki̱tsa̱jnajiìn‑ìsaá kjoa̱ ts'e̱ jé. }8 u¿Kó kixoán? ¿A ndaà tjín nga ki̱nchátsji‑jé‑ìsa mé‑ne nga ìsa̱ tse kjo̱ndaà tsjá‑ne Nainá? 7Nga sa̱ ítjòn, jè kjoa̱ ts'e̱ jé tsatíxoma‑la̱ xi̱ta̱, mé‑ne nga kisakò‑la̱ kjoa̱biyaà xi̱ta̱; ta̱nga i̱'ndei̱, k'oa̱á ti̱s'ín kàtatíxoma kjo̱ndaà‑la̱ Nainá k'e̱ nga kixi̱ síkítsa̱jna xi̱ta̱ nga nguixko̱n Nainá mé‑ne nga s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo.Y6+J'iì Kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés mé‑ne nga ndaà ki'ya‑la̱ nga ìsa̱ 'ñó ìsa̱ 'ñó tís'e jé; ta̱nga k'e̱ nga ìsa̱ tse jé tísakó, ìsa̱á 'ñó tse kjo̱ndaà‑la̱ Nainá j'iì. K5Jè kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kiì'nchréñijon‑la̱ Nainá xi tà jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Adán, k'oa̱á ma‑ne nga kjìn xi̱ta̱ kisakò jé‑la̱. Ta̱nga jè kjoa̱‑la̱ nga kiì'nchréñijon‑la̱ Nainá xi tà jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Jesucristo, kjìn xi̱ta̱ xi kixi̱ kítsa̱jna nga nguixko̱n Nainá. 4Jè kjoa̱‑la̱ jé xi tsohótsji xi tà jngoò xi̱ta̱ kisinè‑la̱ kjo̱'in ngats'iì xi̱ta̱, ta̱nga jè kjoa̱ kixi̱ xi kis'iìn Jesucristo ti̱koa̱á kixi̱ kisìkítsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱ nga kítsa̱jnakon nguixko̱n Nainá. 3Jè nga̱tjì‑la̱ jé‑la̱ xi tà jngoò xi̱ta̱, tjínè‑la̱ nga ki̱yá xi̱ta̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, ìsa̱á 'ñó tjíkixi̱ kjoa̱ nga i̱t'aà ts'e̱ xi tà jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Jesucristo, tjí'nde‑la̱ nga jeya kítsa̱jnakon jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tse kjo̱ndaà‑la̱ Nainá kjoé, ko̱ xi 'ñó tse kjo̱tjò tjoé‑la̱ nga kixi̱ kítsa̱jna nguixko̱n Nainá. ^25Jé xi tsohótsji xi tà jngoò xi̱ta̱, mìkiì mangásòn koni jè kjo̱ndaà xi Nainá tsjá. K'e̱ nga kisakò jé ítjòn, Nainá kitsjaà o̱kixi̱ nga tsibínè‑la̱ kjo̱'in ngats'iì xi̱ta̱. Ta̱nga k'e̱ nga jye kjìn jé tsohótsji xi̱ta̱, j'iì kjo̱ndaà‑la̱ Nainá nga kixi̱ kítsa̱jna xi̱ta̱ nguixko̱n Nainá. 1Ta̱nga jé xi tsohótsji Adán, mìkiì mangásòn koni jè kjo̱ndaà xi Nainá tsjá; nga tà jè nga̱tjì‑la̱ jé xi tsohótsji xi tà jngoò xi̱ta̱, k'oa̱á ma‑ne nga kjìn xi̱ta̱ biyaà; ta̱nga ìsa̱á 'ñó tse kjo̱ndaà tjín‑la̱ Nainá nga kjìn xi̱ta̱ machikon‑t'in kjo̱tjò xi tsjá Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi tà jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Jesucristo. /0WTje̱n‑ne na̱chrjein ts'e̱ Adán skanda ts'e̱ Moisés, tjínè‑la̱ nga ki̱yá yije xi̱ta̱ kóho̱tjín na̱s'ín mì k'oa̱á tjín jé xi tsohótsji koni kis'iìn Adán nga kisìkatonè‑la̱ o̱kixi̱ xi kitsjaà‑la̱ Nainá. Adán, jè ngaya‑la̱ [Cristo] xi i̱skan j'iì. A/{ K'e̱ nga ti̱kj'eè tjoé‑la̱ Kjo̱tíxoma Moisés, xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde jyeé tjín yije‑la̱ jé. Ta̱nga mìkiì ma kinda̱ jé‑la̱ k'e̱ nga tsjìn kjo̱tíxoma. t.a K'e̱ nga jahas'en jé i̱sò'nde, jngoò xi̱ta̱ xi ki'mì Adán tsohótsji jé, i̱kjoàn k'en; k'oa̱á s'ín komà nga kjòts'ia̱ nga biyaà yije kóho̱tjín xi̱ta̱, koií kjoa̱‑la̱ nga jé ótsji yije kóho̱tjín. }-s Mìtsà tà jñà kjoa̱ koi, ti̱koa̱á 'ñó matsja‑ná i̱t'aà ts'e̱ Nainá koni s'ín kisìko̱‑ná i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo nga i̱t'aà ts'e̱ Cristo 'nchán titsa̱jnakoa̱á Nainá nga jye kichibàndaà‑aná. , K'e̱ nga kondra̱ titsa̱jna‑lá Nainá, jè Ki'ndí‑la̱ kisìkijne 'nchán kjoa̱ k'e̱ nga k'en. I̱'ndei̱, k'e̱ nga jye ndaà chibà‑ná, ìsa̱á 'ñó tjíkixi̱ kjoa̱ nga ki̱tjokàjñaá kjo̱'in i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga jè tíjnakon‑né. O~P}{zzxxFwIvFuEtJsTrKqponm^lGkj]hgfedcba`_^]]C[ZYEXW+VTStRRQ,ONM_KJXIHH,GAF/EWD?CC.B@?T==`Koií kjoa̱‑la̱ nga jeya siìkíjna‑lè i̱jiìn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi mìtsà xi̱ta̱ judío.I̱t'aà tsi̱ji sé‑lè sò xi ndaà tsò. L*K'oa̱á xán‑nò, jè Cristo Jesús, koií xá j'iì‑ne nga j'iì síxájiìn‑la̱ xi̱ta̱ judío xi tjít'aà chi̱ba̱‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión mé‑ne nga tsakó‑ne kjoa̱kixi̱‑la̱ Nainá ti̱koa̱ síkitasòn koni s'ín jye kitsjaà‑la̱ tso'ba Nainá jñà xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑la̱. #)?Koií kjoa̱‑la̱ k'oa̱s'ín chjoétjò xinguio̱o nga jngoò ìjngoò koni s'ín kiskoétjò‑nò Cristo mé‑ne nga jeya kíjna‑ne Nainá. z(mmé‑ne ngats'ioò ngásòn jngoò jta̱ jeya ti̱kíjna Nainá, Na̱'èn‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. Q'Nainá xi ma‑la̱ tsjá‑ná kjoa̱tsetakòn ko̱ xi ma‑la̱ sí'nchán‑jiìn ini̱ma̱‑ná, k'oa̱s'ín jngoò kjo̱hítsjeèn kàtatsjá‑nò nga jngoò ìjngoò koni tsò Cristo Jesús, &9Jñà 'én xi kitjei nga sa̱ kjòtseé, koií xá kitjei‑ne nga ko̱kòya‑ná mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, tseé s'e̱én takoán ti̱koa̱ s'e̱‑la̱ kjoa̱'nchán ini̱ma̱‑ná, mé‑ne nga ko̱ma chíñakjoa̱‑lá i̱t'aà ts'e̱ Nainá. %Nga ti̱koa̱ jè Cristo mìtsà jè tsohótsji kjoa̱ xi sasén‑la̱ yijo‑la̱, tà sa̱á i̱t'aà ts'e̱é tsitasòn koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n ts'e̱ Salmo, nga tsò: “'Én ch'o xi ji̱ kiìchja̱jno‑lè, 'a̱án kiskaàt'aà‑na̱.” g$GNga jngoò ìjngoaá, mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín s'e̱én jè kjoa̱ xi sasén‑la̱ jñà xi̱ta̱ xinguia̱á xi kjo̱ndaà ts'e̱, mé‑ne nga kijin‑ìsa kjo̱hítsjeèn‑la̱ jè kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱. A# }Jñá xi jye kixi̱ mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi tjí'nde‑ná mé xi s'e̱én, mochjeén‑né nga ti̱koa̱ ki̱chìkjoa̱ko̱‑ná jñà xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín mokjeiín‑la̱ nga mìkiì tjí'nde‑la̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in. Mìtsà tà jñà kjoa̱ xi ndaà sasén‑ná ki̱nchátsjiaá. x"iJè xi jò tjín‑la̱ k'e̱ nga mé tsojmì xi kine, jé tíhónè‑la̱ yijo‑la̱ nga mìkiì tjíjngoò ikon tsojmì xi kine. Tsà mìkiì tjíjngoò takoán k'e̱ nga mé kjoa̱ xi s'e̱én, jé titsa̱honè‑lá yijo‑ná.h!IKoni s'ín mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ koi, tà ji̱í tíjiìn takoìn ko̱ Nainá. ¡Mé ta ndaà‑la̱ jè xi mì kjo̱'in bínè‑la̱ yijo‑la̱ k'e̱ nga tíjngoò ikon nga ndaà tjín kjoa̱ xi s'ín! 6 eÌsa̱á ndaà‑ne nga mì yijo chji̱ne̱é, nga mì xán s'ioa̱á, nga ni̱mé kjoa̱ xi s'e̱én jè xi si̱ìkits'ón‑jiìn‑la̱ jè 'ndsì nga sakó‑la̱ jé. RKì xá‑la̱ Nainá nìkits'ón‑jiìn‑la̱ xi ta kjoa̱ ts'e̱ tsojmì xi ma chine. Kixi̱í kjoa̱, ngats'iì tsojmì xi tjín, tsjeè‑né. Ta̱nga jè xi ch'o tjín k'e̱ nga ta koi kjoa̱‑la̱ tsojmì xi chineé bits'ón‑jiìn‑la̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. 1[K'oa̱á s'ín kjitji̱ngui‑lá kjoa̱ xi 'nchán síkíjna‑ná ko̱ kjoa̱ xi 'bì‑lá nga'ñó xinguia̱á nga jngoò jngoaá koni s'ín mokjeiín‑ná. -SJè xi k'oa̱s'ín síkitasòn kjoa̱ koi k'e̱ nga síxá‑la̱ Cristo, ndaà sasén‑la̱ nguixko̱n Nainá, ti̱koa̱á ndaà bìjna nga nguixko̱n xi̱ta̱. 0YK'e̱ nga jè Nainá tíhotíxoma‑ná mìtsà jè xi ìsa̱ 'ñó chjí‑la̱ mé xi s'ioa̱á ko̱ mé xi chi̱ne̱é. Jè xi 'ñó mochjeén nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá, 'nchán si̱jchá yijo‑ná, ko̱ tsja k'oé‑lá ini̱ma̱‑ná; koi kjoa̱ xi tsjá Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. 'GKì k'oa̱á s'ín 'nè mé‑ne nga mì xi̱ta̱ ki̱chja̱jno‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi titsa̱'nè nga k'oa̱s'ín mokjeiín‑nò nga ndaà tjín. /Ta̱nga tsà ta koií kjoa̱‑la̱ ts'e̱ tsojmì xi chiniì, jè 'ndsì ch'o ma‑la̱, jè kjoa̱ xi tì'nì mìtsà ti̱ kjoa̱tjòcha‑ne; kì kiì biì'ndi nga jè 'ndsì xi Cristo k'en ngajo‑la̱ ki̱ts'ón‑jiìn‑la̱ xi tà kjoa̱ ts'e̱ tsojmì xi chiniì. 4a'A̱n ndaà tíjngoò takoàn i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesús nga kixi̱ kjoa̱ nga tsjìn tsojmì xi xkón tjín nga mìkiì ma chine; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín síkítsjeèn nga tjín tsojmì xi xkón tjín nga mìkiì ma chine, xkón tjín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ tsà ski̱ne̱. y K'oa̱á ma‑ne nga mì ti̱ xinguia̱á ki̱nókjoa̱jno‑lá; jñò, ta sa̱á ndaà ti̱kítsjeèn nga ni̱mé xi s'e̱en xi si̱kits'ón‑jiìn koni s'ín mokjeiín‑la̱ xinguio̱o mé‑ne nga mì jé ska̱jiìn ìjngoò k'a‑ne. dA Ngats'iaá k'oi̱‑lá kinda̱ Nainá mé kjoa̱ xi ki'né nga tsitsa̱jnaá i̱sò'nde. [/ K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Tsò Na̱'én‑ná: 'A̱n tìjna̱kon‑ná,
ngats'iì xi̱ta̱ ki̱ncha-xkó'nchit'aà‑na
ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ skoe̱xkón Nainá. {o Ta̱nga ji̱ xi nokjoàjno‑la̱ 'ndsì, ¿mé‑ne koa̱'nè‑ne? Ti̱koa̱á ji̱ xi nachrjekàngui 'ndsì, ¿mé‑ne nachrjekàngui‑ne? Nga ngats'iì‑ná ki̱jchò kinchanguiaá ndso̱ko̱ Cristo ñánda nga jè tíhotíxoma. 3_ Koií kjoa̱‑la̱ nga k'en Cristo koa̱ jaáya‑la̱ nga tsibìjnakon‑né, mé‑ne nga jè ko̱ma‑ne Nei‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi biyaà ko̱ xi títsa̱jnakon. ;oTa̱nga k'e̱ nga titsa̱jnakoaán, koií xá titsa̱jnakoaán xi kjo̱ndaà ts'e̱ Na̱'èn‑ná. Ko̱ nga ki̱yá, ti̱koa̱á koií xá ki̱yá‑aná xi kjo̱ndaà ts'e̱ Na̱'èn‑ná. K'oa̱á ma‑ne tsà titsa̱jnakoaán ko̱ tsà ki̱yá kjo̱ndaà ts'e̱ Na̱'èn‑ná nga ts'e̱ tsò‑ná. H Jñá, k'e̱ nga titsa̱jnakoaán, mìtsà koi xá titsa̱jnakon‑ná xi ta kjo̱ndaà tsa̱ján. Ko̱ k'e̱ nga ki̱yá, mìtsà ta kjo̱ndaà tsa̱ján ki̱nchátsjiaá nga ki̱yá. SJñà xi̱ta̱ xi faájiìn jngoò na̱chrjein nga beèxkón, k'oa̱á s'ín nga jeya síkíjna Na̱'èn‑ná; koa̱ jñà xi̱ta̱ xi tsò nga ta ngásòn ngáya na̱chrjein, ti̱koa̱á k'oa̱á s'ín s'ín nga ti̱koa̱ jeya síkíjna Na̱'èn‑ná. Jñà xi̱ta̱ xi kine yije tsojmì, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná kine, nga tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Na̱'èn‑ná k'e̱ nga kine; k'oa̱ jñà xi̱ta̱ xi tsò nga tjín tsojmì xi mìkiì ma chine, ti̱koa̱á i̱t'aà ts'e̱é Na̱'èn‑ná nga mìkiì kine tsojmì, ko̱ ti̱koa̱á tsjá‑la̱ kjo̱ndaà Na̱'èn‑ná.  Tjín xi̱ta̱ xi tsò: tjín na̱chrjein xi ìsa̱ xkón. Ti̱koa̱ tjín xi tsò: Na̱chrjein, tà ngásòn ngaya‑né nga na̱chrjein nchijòn. Nga jngoò ìjngoò xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín ndaà katíjngoò‑la̱ ikon koni s'ín síkítsjeèn. ,Q¿Yá‑né ji̱ nga nìkindi̱i chi̱'nda xi mìtsà tsi̱ji? Nga chi̱'nda ts'e̱ Nainá‑né. Jè chi̱'nda jè, kinda̱ ts'e̱é nei‑la̱ tsà kixi̱ tíjna ko̱ tsà mì kixi̱ tíjna. Ta̱nga kixi̱í kíjna, nga̱ jè Na̱'èn‑ná tjín‑la̱ nga'ñó nga kixi̱ si̱ìkíjna. 1[Jè xi kine yije tsojmì xi ma chine mìkiì ko̱ma ko̱chrjekàngui jè xi mìkiì ma‑la̱ kine yije tsojmì; ko̱ jè xi mìkiì ma‑la̱ kine yije tsojmì, mìkiì ko̱ma ki̱chja̱jno‑la̱ jè xi ma‑la̱ kine yije tsojmì xi tjín, nga Nainá jyeé kiskoétjò nga ki'ndí‑la̱ ma. b =Tjín xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín mokjeiín‑la̱ nga ma chine yije tsojmì xi tjín, ti̱koa̱ tjín xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ tsà ma chine yije tsojmì xi tjín. Tà jñà tsojmì xi nangui síjchá kine. :  oChjoétjò xi̱ta̱ xinguio̱o xi mìkiì tíjngoò ikon mé kjoa̱ xi tjí'nde‑la̱ nga s'i̱in; kì chibàya‑nò jñà kjoa̱ xi mìkiì mangásòn kjo̱hítsjeèn‑nò. " = K'oa̱á s'ín ti̱jchá yijo‑nò koni s'ín kis'iìn jè Na̱'èn‑ná Jesucristo, kì kiì nìkitasòn‑là yijo‑nò kjoa̱ ch'o xi síjé. { K'oa̱á s'ín iseèn ki̱tjá koni na̱chrjein nga ndaà si̱jchá yijo‑ná. Mì kì mochjeén nga ta̱xki̱ chji̱ne̱é tsojmì ko̱ nga mach'ia̱á. Mìkiì mochjeén nga íchjín kjóhijtakoa̱á, ko̱ mì kì ma ta̱xki̱ si̱koa̱á yijo‑ná. Mìkiì mochjeén nga xi̱ta̱ ki̱xkàn‑koa̱á ko̱ mìkiì mochjeén nga kjoa̱xìtakòn kichjà‑lá xinguia̱á. : m Ni̱tje̱n, jyeé tífahato, jyeé tímachrañà na̱chrjein nga s'e̱ i̱sén nga ki̱tjojen ìjngoò k'a Na̱'èn‑ná. Ki̱nachrjenguiaá ngats'iì kjoa̱ xi ma ñánda nga jñò choòn ko̱ chjoé nga'ñó‑la̱ Nainá koni s'ín mochjeén ñánda iseèn choòn koni tsà ki̱cha̱ ts'e̱ soldado. F K'e̱ nga k'oa̱s'ín s'e̱én yijeé kjoa̱ koi, jcha̱‑ná na̱chrjein i̱'ndei̱ mé kjoa̱ xi tíma nga jye ijchò chi̱ba̱‑la̱ nga si̱kja‑lá yijo‑ná nga titsa̱fè. Koni k'e̱ nga sa̱ kòkjeiín‑ná, jye 'ñó kjòchrañàt'aà na̱chrjein nga ki̱tsa̱jnandia̱á kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná.  Jè xi matsjakeè xíkjín, mìtsà ch'o síko̱ xi̱ta̱ xíkjín. Jè xi matsjakeè xíkjín, jyeé ndaà tísíkitasòn Kjo̱tíxoma. O Jñà kjo̱tíxoma tsò‑ne: “Kì kjoa̱ chijngui 'nì, kì xi̱ta̱ nìk'in, kì chijé 'nì, kì 'én ndiso nokjoì, kì maxìtakòn‑chiì xingui̱i.” Ngats'iì kjo̱tíxoma koi, ko̱ xi kj'ei̱í, ya̱á mangásòn yije jè kjo̱tíxoma xi tsò: “Ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i koni tsà ti yijo tsi̱ji‑ne.” H  Kì mé xi jmeèt'ioòn yijo‑nò. Ta̱nga kitje̱én‑nò ts'e̱ kjoa̱tjòcha i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xinguio̱o. Nga jè xi matsjakeè xíkjín, jyeé kisìkitasòn yije Kjo̱tíxoma. (I Tichjió yije mé xi kitje̱n‑nò. Jè xi kitje̱n‑la̱ to̱n sá, kàtíchjí. Jè xi kitje̱n‑la̱ tsojmì xi machjítjì, kàtíchjítjì. Jè xi̱ta̱ xi mochjeén‑la̱ nga jcha̱xkón, kàtayaxkón. Jè xi̱ta̱ xi mochjeén‑la̱ nga ndaà kíjna, ndaà ti̱kíjna. 9k Koií kjoa̱‑la̱ nga ti̱koa̱ machjí to̱n sá, nga jñà xi̱ta̱xá k'oa̱á s'ín nchisíkitasòn‑la̱ Nainá ko̱ kjit'aà na̱chrjein koa̱tjín xá xi nchis'ín. ta K'oa̱á ma‑ne nga mochjeén‑né nga ndaà si̱kitasòn‑lá jñà xi xi̱ta̱xá títsa̱jna, mìtsà tà koi‑ne nga kjo̱'in tsjá‑ná; koi‑né nga xó k'oa̱s'ín beè‑la̱ takoán nga tjínè‑ná nga si̱kitasoán. uc Jñà xi xi̱ta̱xá tjín‑la̱, xá ts'e̱ Nainá nchisíkitasòn, mé‑ne nga ndaà ki̱jna‑ne. Ta̱nga tsà ch'o tjín kjoa̱ xi tì'nì, ti̱skón‑la̱ xi xi̱ta̱xá tjín‑la̱, nga tjí'nde‑la̱ nga tsjaà‑lè kjo̱'in. Nga xá‑la̱ Nainá nchis'ín k'e̱ nga bíndaàjiìn kjoa̱ ko̱ nga tsjá‑la̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ xi ch'o s'ín. %C Jñà xi̱ta̱xá mìtsà koi xá títsa̱jna‑ne nga jñà ki̱nchaxkón‑la̱ xi̱ta̱ xi ndaà s'ín, jñà‑né xi̱ta̱ xi ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín. Tsà mejèn‑lè nga mìkiì ki̱skón‑la̱ xi̱ta̱xá, ndaà t'i̱in, ko̱ jñà xi̱ta̱xá ndaà si̱ìkíjna‑lè. fE Jñà xi̱ta̱ xi bìtsa̱jna tájaà‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱xá, kondra̱á bìtsa̱jna‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi Nainá kitsjaà‑la̱ xá. Jñà xi̱ta̱ koi, ti̱ yijo‑la̱á tíbínè‑la̱ kjo̱'in. 7~ i Ngats'iì xi̱ta̱ kàtasíkitasòn‑la̱ xi xi̱ta̱xá títsa̱jna, nga Nainá kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma. Jñà xi xi̱ta̱xá títsa̱jna, Nainá kitsjaà‑la̱ xá. #}? Jè kjoa̱ xi ch'o tjín, kì jè síkijne‑nò; ti̱koa̱á‑ne jè kàtitasòn xi kjo̱ndaà, mé‑ne nga si̱kijne‑là kjoa̱ xi ch'o tjín.|/ K'oa̱á ma‑ne, tsà jè kondra̱‑lè, tsà tsjìn tsojmì xi kine, ji̱í tjiì‑la̱; tsà xíndá‑la̱, tjiì‑la̱ nandá nga kàt'iì. K'e̱ nga koa̱ si̱koi̱i, ko̱sobà tì'biì‑la̱ kondra̱‑lè, chi̱ba̱‑la̱ ko̱hinì i̱sén‑la̱ koni xá'í. ]{3 Ndí 'ndsè xi matsjake̱‑nò, k'e̱ nga mé xi mat'ioòn, kì jñò 'nè ngajo‑nò. Tsja Nainá ti̱kíjnaya kjoa̱‑nò mé‑ne nga jè tsjá‑ne kjo̱'in. K'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Tsò Na̱'èn‑ná: 'A̱án oko̱‑na nga kìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, 'a̱án tsja‑la̱ chjí‑la̱.” nzU Skanda ñánda sakó'nde‑nò, jñò tjínè‑nò nga 'nchán titsa̱jnako̱o ngats'iì xi̱ta̱. y- Jñà xi̱ta̱ xi ch'o síko̱‑nò, kì ch'o nìko̱o ngajo‑nò. Kjit'aà na̱chrjein ndaà t'e̱en nga nguixko̱n ngats'iì xi̱ta̱. 4xa Tà jngoò t'e̱en kjo̱hítsjeèn‑nò. Kì 'nga ikon 'nè yijo‑nò, ya̱ tsjahijtako̱o jñà xi̱ta̱ i̱ma̱. Kì 'ñó chji̱ne̱ nachrjenguioò yijo‑nò. lwQ Ti̱tsjako̱o jñà xi̱ta̱ xi tsja tjín‑la̱. Chìhindáyako̱o jñà xi nchikjindáya. *vM Ti̱jét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in jñà xi̱ta̱ xi ch'o síko̱‑nò; kì k'oa̱á s'ín nìjét'aà‑là nga kjo̱'in tsjá‑la̱. u  Tjiì‑là mé xi mochjeén‑la̱ jñà xi̱ta̱ tsjeè‑la̱ Cristo. Chjoétjò xi̱ta̱ xi bijchó ya̱ ni'ya‑nò. Tsja te‑lá takòn jè kjoa̱ xi chiñà‑là. Ko̱ ini̱ma̱‑nò kàtachíkjoa̱ko̱‑nò kjo̱'in xi titsa̱nìkjioón. Na̱chrjein nchijòn tìtsi'ba‑là Nainá. psY Kì ts'eè 'nè xi xá ts'e̱ Nainá. Nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò ti̱xá‑là Na̱'èn‑ná. 4ra Ko̱ó kjo̱tsja‑nò ti̱tsjacha xinguio̱o nga 'ndsè chiba. Ìsa̱ ndaà jcha̱xkón xi̱ta̱ xinguio̱o xi i'nga; jñà ti̱kítsa̱jna ítjòn nga jngoò ìjngoò. q+ Nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nó ti̱tsjacha xinguio̱o. Ti̱jticha kjoa̱ xi ch'o tjín. Koií tanguítji̱ngui‑là kjoa̱ xi ndaà tjín. Kp Jè xi kitjoé‑la̱ xá nga si̱ìjehikon xi̱ta̱, k'oa̱s'ín kàtas'ín. Jè xi ma‑la̱ sìka'bí tsojmì, nguì ko̱ó ini̱ma̱‑la̱ kàtasíka'bí; jè xi xá ítjòn kjònga̱tsja, ndaà kàtasíkitasòn; jè xi síchját'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱, ko̱ó kjo̱tsja‑la̱ kàtasíchját'aà‑la̱. \o1 Tsà jè xá kitjoé‑la̱ nga xi̱ta̱ ko̱si̱ko̱, k'oa̱á s'ín kàtasíkjeén nga ndaà kàtasìko̱ xi̱ta̱. O xi jè xá kitjoé‑la̱ nga ko̱kòya, k'oa̱s'ín kàtasíkjeén nga ndaà kàtakóya. znm Koni s'ín kjòmejèn‑la̱ Nainá jye kitsjaà‑ná xá xi s'e̱én nga jngoò ìjngoá. Jngoò xi̱ta̱, tsà jè xá kitjoé‑la̱ nga xi̱ta̱ ki̱chja̱yajiìn‑la̱, k'oa̱á s'ín kàtasíkjeén koni s'ín mokjeiín‑la̱. mmS K'oa̱á s'ín ma i̱t'aà tsa̱ján nga kjìn ma‑ná, ta̱nga xi i̱t'aà ts'e̱ Cristo tà jngoò ma‑ná nga ìjngoò ìjngoá; k'oa̱á s'ín ki̱ndo̱ba̱'ñoá xinguia̱á koni s'ín kitsobà'ñó xíkjín yijo‑ná. l+ Koni s'ín tjín yijo‑ná nga kjìn sko̱ya tjín‑la̱ ta̱nga ka̱kj'ei̱í ka̱kj'ei̱í xá tjín‑la̱ nga ìjngoò ìjngoò sko̱ya. Sk I̱t'aà ts'e̱ xá xi 'a̱n kitjoé kjo̱tjò‑na, k'oa̱á xan‑nò nga jngoò ìjngoò, kì 'nga onguíko̱o kjo̱hítsjeèn‑nò koni s'ín tjínè‑la̱ nga si̱kítsjeèn; tà saà ndaà ti̱kítsjeèn koni s'ín ok'ìn‑la̱ kjo̱ndaà xi kitsjaà‑nò Nainá k'e̱ nga kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Cristo. [j/ Kì k'oa̱s'ín onguíko̱ yijo‑nò koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ i̱sò'nde. Ti̱xi̱tse̱ya kjo̱hítsjeèn‑nò nga kàtatjìya‑nò koni s'ín titsa̱nìjchá yijo‑nò mé‑ne nga jcha̱‑nò mé xi mejèn‑la̱ Nainá i̱t'aà tsa̱jòn, jñà kjoa̱ xi ndaà tjín, xi nguì tjíkixi̱, xi jè ndaà sasén‑la̱. fi G K'oa̱á ma‑ne 'ndsè, nga tse kjo̱hi̱ma̱takòn tjín‑la̱ Nainá xi i̱t'aà tsa̱ján, 'a̱n bìtsi'bà‑nò nga k'oa̱s'ín ti̱nga̱tsja yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá koni jngoò kjo̱tjò xi tíjnakon, xi tsjeè tjín, xi ndaà sasén‑la̱ Nainá; nga nguì ko̱ ini̱ma̱‑nò ko̱ kjo̱hítsjeèn‑nò jeya si̱kíjna Nainá. h $I̱t'aà ts'e̱é Nainá nchrobát'aà‑ne ngats'iì tsojmì xi tjín, ti̱koa̱ i̱t'aà ts'e̱‑né nga títsa̱kon, ko̱ k'oa̱á s'ín mochjeén nga jeya kíjna. Nainá, kàtas'e‑la̱ kjoa̱jeya ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. K'oa̱s'ín kàtama.g} #¿Yá xi̱ta̱ xi jè kisìkìña ítjòn‑la̱ xi mochjeén‑la̱ Nainá mé‑ne nga jè si̱ìkátji ngajo‑la̱? f "¿Yá xi beè kós'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá? Mì yá xi ko̱ma‑la̱ si̱ìkíchi̱ya‑la̱ Na̱'èn‑ná. e! !¡Mé tà 'ñó tse ma kjoa̱nchi̱ná xi tjín‑la̱ Nainá, ko̱ 'ñó tse kjoa̱chji̱ne̱ tjín‑la̱ ko̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱! Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi machi̱ya‑la̱ kós'ín kosòn‑la̱ k'e̱ nga bíndaàjiìn ko̱ kós'ín tjín ndi̱yá‑la̱. Td! Nainá, k'oa̱á tsò nga ngats'iì xi̱ta̱ judío, ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, mìkiì síkitasòn‑la̱ nga jè xi mejèn‑la̱ Nainá nga ngásòn ngáya ko̱hi̱ma̱keè ngats'iì xi̱ta̱. c Na̱chrjein i̱'ndei̱ jñà xi̱ta̱ judío mìkiì síkitasòn‑la̱ Nainá. Ta̱nga tà koi‑né nga jè Nainá tjín‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn xi i̱t'aà tsa̱jòn mé‑ne jñà xi̱ta̱ koi ti̱koa̱á s'e̱‑la̱ kjo̱hi̱ma̱takòn ts'e̱ Nainá. gbG Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín ki'nè nga sa̱ kjòtseé; mìkiì kinìkitasòn‑là Nainá, ta̱nga i̱'ndei̱ jyeé kisakò‑nò kjo̱hi̱ma̱takòn, koií nga̱tjì‑la̱ nga mìkiì kisìkitasòn jñà xi̱ta̱ judío. gaG Nainá mìkiì faáxìn kjo̱tjò xi tsjá, ti̱koa̱ mìkiì faáxìn 'én xi chja̱‑ná. O` Kjoa̱ ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, jñà xi̱ta̱ judío, kondra̱‑la̱á ma Nainá mé‑ne jñò sa̱kò‑nò kjo̱ndaà. Ta̱nga jè kjoa̱ nga xó kitjaàjiìn‑ne xi̱ta̱ koi, tákó matsjakeè Nainá nga jye ko̱s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba jñà xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑la̱. l_Q Jè kjoa̱ xi bìndaàjiìn‑koa̱a
k'e̱ nga kjoa̱áxìn‑la̱ jñà jé xi tjín‑la̱. x^i K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín ko̱ma, ngats'iì xi̱ta̱ Israel kítsa̱jnandei̱í‑né xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n nga tsò:Ya̱á nindoò Sión kji̱nchrobà‑ne xi ma‑la̱ si̱ìkítsa̱jnandei̱í xi̱ta̱ Israel xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱,
jè xi kjoa̱áxìn‑la̱ jé‑la̱ jñà xi̱ta̱ tje̱‑la̱ Jacob. ] 'Ndsè, mejèn‑na̱ nga ndaà kàtasijiìn‑nò kjoa̱'ma koi koni s'ín tjíndaà‑la̱ Nainá mé‑ne nga mì 'ñó chji̱ne̱ ki̱nachrje yijo‑nò. Jè kjoa̱ nga tjín i'nga xi̱ta̱ Israel xi kjòtájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱, ta̱nga skanda k'e̱é ko̱kjeiín‑la̱ k'e̱ nga jye ko̱kjeiín yije‑la̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. C\ Ji̱, nga ya̱ kitiìt'aà‑ne jñà yá olivo i̱jiìn ijñá koa̱ kisìkjoòkoi̱i yá olivo ndaà na̱s'ín mìkiì ya̱ ok'ìn‑lè. ¡Ìsa̱á tà ndaà ok'ìn‑la̱ nga jñà chrja‑la̱ yá olivo xi xó kitjaàjiìn‑ne nga sincháya ìjngoò k'a‑ne i̱'nde‑la̱ xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱ yá! Y[+ Jñà xi̱ta̱ judío xi chrja‑la̱ yá xi kitiìt'aà, tsà ko̱kjeiín ìjngoò k'a‑la̱, ko̱maá sincháya‑ne i̱'nde‑la̱, nga Nainá tjín‑la̱ nga'ñó, ko̱maá kìkjoò ìjngoò k'a‑ne. %ZC Chìtsejèn‑la̱ Nainá, 'ñó ndaà xi̱ta̱ ta̱nga ti̱koa̱á jè xi mejèn‑la̱ nga ndaà ki̱tasòn 'én xi chja̱. Mìkiì beè i̱ma̱ jñà xi̱ta̱ xi chinchat'aàxìn‑la̱ Nainá. Ta̱nga i̱t'aà tsi̱ji títsjá‑lè kjo̱ndaà. Tà jè xi mochjeén nga k'oa̱s'ín ki̱jni koni s'ín tjín kjo̱ndaà xi kitsjaà‑lè. Tsà majìn ti̱koa̱ ko̱tet'aà‑lè koni jngoò chrja‑la̱ yá. eYC Nainá, tsà mìkiì kitsjaà'nde‑la̱ jñà chrja‑la̱ jè yá olivo ndaà nga ya̱ kíjnakjoòko̱ ti̱koa̱á ngaji̱ tsà mì ti̱ kiì mokjeiín‑lè mì ti̱ kiì tsjá'nde‑lè nga ya̱ ki̱jnakjoòkoi̱i. fXE Ti̱kítsjiìn koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱ nga kitiìt'aà‑ne. Ta̱nga ji̱ koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑lè nga ya̱ ti̱jnat'eiì. Kì 'ngaá beè‑la̱ takoìn, ti̱skón‑la̱ Nainá. rW] Ji̱, kì k'oa̱á si: “Kitiìt'aà chrja‑la̱ yá olivo ndaà, nga 'a̱n kisìkjoòkoa̱a.” #V? Kì 'nga nìkíjni yijo‑lè nga ya̱ titsa̱kjoòkoi̱i chrja‑la̱ yá olivo ndaà. Ti̱kítsjiìn nga tà kisìkjoòko̱‑nè; mìtsà ji̱ 'biì‑la̱ nga'ñó jñà i̱'ma̱‑la̱ yá olivo ndaà, tà saà ji̱ tsjá‑lè nga'ñó jñà i̱'ma̱‑la̱ yá olivo ndaà. tUa Jñà xi̱ta̱ Israel, k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò yá olivo ndaà xi kitiìt'aà chrja‑la̱, koa̱ ngaji̱ k'oa̱á s'ín ngaya‑la̱ koni chrja‑la̱ yá olivo i̱jiìn ijñá nga ya̱ kisìkjoòkoi̱i ya̱ ngajo‑la̱ chrja‑la̱ yá olivo ndaà; k'oa̱á ma‑ne nga ya̱ tíchjoí jè nga'ñó‑la̱ i̱'ma̱‑la̱ yá olivo ndaà. T! Tsà tsjeè ni̱ño̱ xi sindaà ítjòn nga ko̱nga̱tsja Nainá, ti̱koa̱á tsjeè‑né na̱'yo̱ xi ko̱chjeén nga sindaà ni̱ño̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan. Tsà tsjeè i̱t'aà ts'e̱ Nainá i̱'ma̱‑la̱ yá, jñà chrja‑la̱ ti̱koa̱á tsjeè‑né. lSQ Tsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde kisakò‑la̱ kjoa̱'nchán i̱t'aà ts'e̱ Nainá k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío itjokàngui, ìsa̱á tse kjo̱ndaà sa̱kò‑la̱ jñá xi̱ta̱ judío k'e̱ nga skoétjò ìjngoò k'a‑ne Nainá. Skanda k'oa̱á s'ín ko̱mat'in koni jngoò xi̱ta̱ xi jye k'en ko̱ kjoa̱áya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. &RE Tsà koií na̱chrjein‑la̱ ko̱chi̱ni̱í i'nga xi̱ta̱ xinguia̱a mé‑ne nga ti̱koa̱ ko̱ma kítsa̱jnandei̱í‑ne xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. OQ Jñò chjàko̱‑nò xi mìtsà xi̱ta̱ judío mì‑nò. 'A̱n kisìxáya‑na̱ nga 'a̱n kichjàjiìn‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío. 'A̱n beèxkón‑ná xá xi kits'iì‑na. cP? Tsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde kisakò‑la̱ kjoa̱nchi̱ná‑la̱ Nainá k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío mìkiì kisìkitasòn‑la̱ Nainá ko̱ kisìchijà kjo̱ndaà‑la̱, ìsa̱á ta 'ñó ndaà s'e̱‑la̱ kjoa̱ machikon‑t'in jè i̱sò'nde k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío ìjngoò k'a skoé i̱'nde‑la̱ ya̱ nguixko̱n Nainá. @Oy 'A̱n kjònangui‑ná, ¿a jngoò k'a chixòt'aà nangui jñà xi̱ta̱ Israel k'e̱ nga kisatèngui? Majìn. Mì k'oa̱á s'ín tjín kjoa̱. Jè kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kisìkitasòn jñà xi̱ta̱ Israel, jñà kitjoé‑la̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga tsibìtsa̱jnandei̱í xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. K'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga jñà xi̱ta̱ judío kàtachi̱ni̱‑ne i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá. ~Nu Kàtasichjoà xko̱n mé‑ne nga mìkiì ko̱tsejèn‑la̱
nga kjit'aà na̱chrjein kàtamatsit'in íts'i̱n. pMY Jè xi̱ta̱xá ítjòn David k'oa̱á ti kitsò:Jè s'eí xi ochrje, ti̱jè kàtama‑ne ch'a̱n nga kàtakaàngui, kàtasiya'ñó na̱'ya,
ko̱ ti̱jñà kàtasatíngui‑ne mé‑ne nga kàtas'e‑la̱ kjo̱'in. qL[ K'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Nainá, kitsjaà‑la̱ nga kisìjñòjiìn ini̱ma̱‑la̱; jñà xko̱n mìkiì tsejèn‑la̱, ko̱ líká‑la̱, mìkiì 'nchré skanda na̱chrjein i̱'ndei̱.” %KC ¿Kó s'ín tjín kjoa̱? Tsòyaá‑ne nga kjín xi̱ta̱ Israel mìkiì ijchòtji̱ngui‑la̱ jè kjoa̱ xi tsohótsji. Ta̱nga kis'e i'nga xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá xi jye ijchòtji̱ngui‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, 'ñó kjòtájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱. #J? Tsà tà kjo̱ndaà ts'e̱é Nainá nga k'oa̱s'ín jaàjiìn xi̱ta̱, tsòyaá‑ne mìtsà koi kjoa̱‑la̱ kjo̱ndaà xi kis'iìn. Ta̱nga tsà koií kjoa̱‑la̱ kjo̱ndaà xi kis'iìn, mì‑la tsà ti̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá kjòchjeén‑ne nga kitjaàjiìn xi̱ta̱. %IC Na̱chrjein i̱'ndei̱ tákó k'oa̱á s'ín ma, tjín ìsa̱ xi̱ta̱ Israel xi títsa̱jnatjò‑la̱ Nainá xi xó jaàjiìn‑ne xi kjo̱ndaà ts'e̱. kHO Ta̱nga k'oa̱á tsò 'én xi tsjá Nainá: “Majìn, mìtsà tà ji̱ ta̱jngoò tijni. Itoò jmiì ma‑ne xi̱ta̱ xi 'a̱n títsa̱jnatjò‑na̱ xi kj'eè tsà ya̱ bincha-xkó'nchit'aà‑la̱ xkósòn‑la̱ Baal.” pGY “Na̱'èn, jñà xi̱ta̱‑lè xi kiìchja̱ ngajo‑lè, jyeé kisìk'en xi̱ta̱, koa̱ jñà i̱'nde tsjeè‑lè jyeé kisìkits'óña; tà 'a̱n ta̱jngoò tìjna̱a ìsa̱, ti̱koa̱á mejèn‑la̱ si̱ìk'en‑na̱.” .FU Nainá mìtsà tsachrjekàngui na̱xa̱ndá‑la̱ nga jye tíjiìn‑la̱ nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱ nga i̱xti‑la̱ ko̱ma. ¿A mì tíjiìn‑nò koni tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ Elías nga k'oa̱s'ín chja̱t'aà‑la̱ Nainá xi kondra̱ ts'e̱ Israel? Tsò: E  'A̱án kjònanguia, jè Nainá, ¿a kitsjeiìn takòn na̱xa̱ndá‑la̱ Israel? Majìn, mì k'oa̱á s'ín tjín. 'A̱n, ti̱koa̱á xi̱ta̱ Israel‑ná, tje̱‑la̱á ma Abraham, xi̱ta̱ xinguia̱á ma xi ya̱ nchrobát'aà‑ne ts'e̱ Benjamín. D Ta̱nga jè Isaías k'oa̱á s'ín kiskiì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ Israel koni s'ín kitsò Nainá: “Na̱chrjein nchijòn tsijmeé‑la̱ ndsa̱a nga kichjà'nchré‑la̱ jngoò na̱xa̱ndá xi kondra̱ kiì‑la̱ 'én‑na̱ nga mì kì kisìkitasòn.”C Ti̱koa̱á Isaías 'ñó tsi'beé‑la̱ ikon nga kiìchja̱ 'én‑la̱ Nainá nga kitsò:Kisakò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mìkiì 'a̱n tsohótsji‑na.Tsakó‑la̱ kjo̱ndaà‑na̱ jñà xi̱ta̱ xi mìkiì 'a̱n kiskònanguiya‑na. sB_ Ti̱koa̱á xan‑ná: jñà xi̱ta̱ Israel, ¿a mì kisijiìn‑la̱ kjoa̱ koi? Kisijiín‑la̱. Jè xi tíjna ítjòn, k'oa̱á kitsò Moisés:'A̱n, k'oa̱á s'ín s'iaàn nga kàtachi̱ni̱cha jñò jngoò na̱xa̱ndá xi mìtsà na̱xa̱ndá ts'a̱n xan‑la̱.Kàtamajticha i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá xi chiba kjo̱hítsjeèn tjín‑la̱. A7 Ta̱nga, k'oa̱á xan: ¿A mìtsà kiì'nchré xi̱ta̱ Israel jè 'én ndaà‑la̱ Nainá? Jon, kiì'nchré‑né. Nga k'oa̱á tsò jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá:Kijndà i̱sò'nde jyeé tsabísòn 'én‑la̱.Jyeé ijchò skanda ñánda fehet'aà‑ne nangui. C@ K'oa̱á ma‑ne, k'e̱ nga mokjeiín‑ná, ya̱á nchrobát'aà‑ne k'e̱ nga na'yá‑lá 'én. K'oa̱ jñà 'én xi na'yá, 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo‑né. ? Ta̱nga mìtsà tà ngats'iì xi̱ta̱ Israel kisìkitasòn jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kiì'nchré. Nga jè Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á kitsò: “Na̱'èn, ¿yá xi kòkjeiín‑la̱ 'én xi ji̱n kinokjoàya‑je̱n?” (>I Koa̱ jè xi̱ta̱ xi ke̱èno̱jmí 'én, mìkiì ko̱ma si̱ìxá tsà mì yá xi si̱ìkasén. K'oa̱s'ín tjít'aà xo̱jo̱n: “Mé tà ndaà‑ne nga k'oa̱s'ín binchimasòn jñà xi̱ta̱ xi chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi ts'e̱ kjoa̱'nchán.” @=y Ta̱nga mìkiì ko̱ma ki̱chja̱t'aà‑la̱ Cristo jè xi̱ta̱ xi kj'eè kì mokjeiín‑la̱. Ko̱ mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'eè mé 'én 'nchré i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Koa̱ mìkiì ko̱ma kji̱'nchré xi̱ta̱ tsà mì yá xi̱ta̱ tjín xi ke̱èno̱jmí‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. 4<a Nga k'oa̱á ti̱ tsò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá: “Ngats'iì xi̱ta̱ xi ki̱chja̱t'aà‑la̱ Na̱'èn‑ná, kítsa̱jnandei̱í‑né xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱.” ;7 Jñà xi̱ta̱ judío ko̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío, tà ngásòn‑né xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá; nga ti̱jè‑ne Cristo xi Na̱'èn tsò‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Jè kjo̱ndaà xi 'ñó tse tjín‑la̱ Cristo, jè tsjá‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi chja̱t'aà‑la̱. :5 K'oa̱s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Ngats'iì xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo mìkiì ko̱sobà‑la̱.” 9 Nga ko̱ó ini̱ma̱‑ná mokjeiín‑ná mé‑ne nga kixi̱ ki̱tsa̱jnaá nguixko̱n Nainá ti̱koa̱ ko̱ó ndso̱baá bèno̱jmiá nga Jesucristo, jè xi Na̱'èn‑ná, mé‑ne nga ko̱ma ki̱tsa̱jnandei̱í‑ná xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná. r8] Tsà ndso̱boi kéno̱jmí‑ne nga Jesucristo, jè xi Na̱'èn‑ná, koa̱ tsà ko̱ ini̱ma̱‑lè ko̱kjeiín‑lè nga Nainá kisìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà, ki̱jnandei̱í‑né xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑lè. w7g Ta̱nga, ¿kó tsò‑ìsa 'én‑la̱ Moisés? Tsò‑ne: “Chrañàt'aà tíjna‑lè jè 'én, ya̱á tíjna'a ndso̱boi, ya̱á tíjnajiìn ini̱ma̱‑lè.” K'oa̱á tsò 'én xi 'a̱n chjàya xi mochjeén nga ko̱kjeiín‑ná. }6s Ko̱, kì k'oa̱á tsò ini̱ma̱‑lè: “¿Yá xi ma koi̱ìs'en‑jiìn i̱'nde ñánda nchisíkjeiín kjo̱'in jñà mik'en?” ('Én koi tsòyaá‑ne nga mejèn‑la̱ skímiì'nga ìjngoò k'a‑ne Cristo ya̱ i̱jiìn‑la̱ mik'en.) 5w Ta̱nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kixi̱ kítsa̱jna k'e̱ nga mokjeiín‑la̱, k'oa̱á tsò: “Kì k'oa̱á tsò ini̱ma̱‑lè: ¿Yá xi kji̱mijìn ngajmiì?” ('Én koi tsòyaá‑ne nga mejèn‑la̱ kji̱nchrobàjen‑ko̱ Cristo.) y4k Jè Moisés, k'oa̱á s'ín kiskiì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ kixi̱ kítsa̱jna i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma nga tsò: “Jè xi̱ta̱ xi si̱ìkitasòn kjo̱tíxoma, i̱t'aà ts'e̱é kjo̱tíxoma kíjnakon‑ne.” +3O Nga jè Cristo kisìkjehet'aà kjoa̱ ts'e̱ kjo̱tíxoma mé‑ne nga s'e̱‑la̱ kjoa̱ kixi̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. 2' Nga mìkiì fahas'en‑jiìn‑la̱ nga tà jngoò jè Nainá xi ma‑la̱ kixi̱ síkítsa̱jna xi̱ta̱. Tà jè xi mejèn‑la̱ nga tà jñà kixi̱ si̱kítsa̱jna yijo‑la̱. Majìn‑la̱ kjoé xi o̱kixi̱‑la̱ Nainá xi ma‑la̱ kixi̱ si̱ìkíjna‑ná. Z1- 'A̱n be kixi̱‑ná nga 'ñó mejèn‑la̱ nga ndaà skoe̱xkón Nainá jñà xi̱ta̱ Israel, ta̱nga mìkiì mangásòn kjo̱hítsjeèn‑la̱ koni s'ín tjín jè kjo̱hítsjeèn xi nguì kixi̱ tjín. `0 ; Jñò ndí 'ndsè, xi nguì o̱kixi̱, koií xi 'ñó mejèn‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ ko̱ xi 'ñó sìjét'aà‑la̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ na̱xa̱ndá Israel, nga kàtìtsa̱jnandei̱í kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. ./U !Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tíchja̱ [i̱t'aà ts'e̱ Cristo] nga tsò:Ya̱ nindoò Sión kijnaá jngoaá nda̱jo̱ xi kíjnahikòn,
jngoò Nda̱jo̱ xi satíngui xi̱ta̱,
ta̱nga jè xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nda̱jo̱ jè mìkiì ko̱sobà‑la̱.H.  ¿Mé‑ne nga k'oa̱s'ín komà‑ne? Koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. Tà k'oa̱á s'ín 'ñó tsohót'aàhikon nga ndaà tjín kjoa̱ xi kis'iìn i̱t'aà ts'e̱ Kjo̱tíxoma. K'oa̱á ma‑ne [k'e̱ nga j'iì Cristo] ya̱á kisatíngui koni jngoò Nda̱jo̱ xi kijnahikòn. 4-a Ta̱nga jñà xi̱ta̱ Israel xi fìtji̱ngui‑la̱ Kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés nga nchihótsji nga kixi̱ kítsa̱jna nguixko̱n Nainá mìkiì ijchòtji̱ngui‑la̱. t,a ¿Mé xi kixoán? Jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío, xi mìkiì fìtji̱ngui‑la̱ kjoa̱ kixi̱, i̱'ndei̱, jyeé xi̱ta̱ kixi̱‑né nga nguixko̱n Nainá tà koií kjoa̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. a%G~e}W|={Sz-xxYwutsmrrOqgpon=mm4lDk>jjihSgfeeddcbb,al``M_^]\[ZZ&YXrWVTTRQPONLKEJ(IGFEDCBAA$??">=m<<9;c:99 7Y6O44;3v21#0/X.-,}+V*))%(X'% vNgats'iì xi̱ta̱ xi i̱ títsa̱jnako̱‑na tísíhixat'aà‑lè. Ti̱koa̱ ti̱ixat'eì yije jñà xi matsjakeè‑ná nga ngásòn mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo. Kjo̱ndaà‑la̱ Nainá kàtìjnako̱‑nò ngats'ioò. K'oa̱s'ín kàtama.B }vJñà xi xi̱ta̱ tsa̱ján, k'oa̱á ti̱s'ín kàtama‑la̱ kjo̱ndaà xi ndaà tjín nga kàtasíchját'aà‑la̱ xi̱ta̱ xi chijat'aà‑la̱ tsojmì mé‑ne nga ndaà si̱ìkjeén‑ne na̱chrjein‑la̱ nga títsa̱jnakon, ko̱maá si̱ìkíjna jngoò kjoa̱ xi ndaà mochjeén. 'Én xi fehet'aà‑ne I  v Ti̱chját'aà‑la̱ Zenas, maestro ts'e̱ kjo̱tíxoma, ko̱ Apolos; tjiì‑la̱ mé xi mochjeén‑la̱ mé‑ne nga ko̱ma kjoi̱‑ne ñánda nchifì nga ni̱mé si̱chijat'aà‑la̱. B }v K'e̱ nga sìkasén‑lè Artemas, o xi jè Tíquico, ti̱xátíyi nchrobáchón‑ná Nicópolis. K'oa̱á s'ín kiskoòsòn‑la̱, ya̱á kóti̱jna na̱chrjein cho̱ 'nchán. +Ov Ji̱, jyeé 'yi nga xi̱ta̱ jè, jyeé its'oòn kjo̱hítsjeèn‑la̱. Ch'o tís'ín. Jé tíhónè‑la̱ yijo‑la̱. 'Én xi títsjá‑la̱ Tito jè Pablo 8iv Jè xi̱ta̱ xi na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo mejèn‑la̱ si̱ìjòya, jò, jàn k'a ti̱nókjoa̱ 'nchré‑la̱à. Tsà mìkiì 'nchréñijon‑lè, na̱chrjekàjiìn. #?v Ta̱nga kì kiì nìs'in‑la̱ xi kjoa̱ tòndo̱ ko̱ kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ jchínga kjòtseé xi mìtsà kixi̱ kjoa̱. Kì kjoa̱siì nìs'in‑la̱ ko̱ kjoa̱ xi chitiya‑ná i̱t'aà ts'e̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés. Kjoa̱ koi, mìkiì mochjeén, ni̱mé chjí‑la̱. -v'Én koi, 'én kixi̱‑né. K'oa̱á s'ín mejèn‑na nga 'ñó tìnè‑la̱ xi̱ta̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá ndaà kàtasís'in‑la̱ kjoa̱ xi ndaà tjín. Kjoa̱ koi, ndaà tjín; mochjeén‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. vK'e̱ nga jè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá jye kisìkixi̱ya‑ná, k'oa̱á s'ín ki̱tsa̱jnaá nga tíjngoò takoán nga titsa̱chiñá‑lá kjoa̱binachon xi mìkiì fehet'aà ni̱ta̱ kjé‑ne, jè kjo̱tjò xi tsjá‑ná Nainá nga i̱xti‑la̱ tsò‑ná. $AvI̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in, Nainá, 'ñó ndaà kisìkíjnajiìn ini̱ma̱‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱. 1[vtsachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. Mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga ndaà tjín kjoa̱kixi̱ xi ki'né. Tà koi‑né nga kjòhi̱ma̱keè‑ná. K'e̱ nga kjòtsjeè ini̱ma̱‑ná, kits'iìn xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ná ko̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kisìxi̱tse̱ya ìjngoò k'a‑ná. vTa̱nga Nainá xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in, k'e̱ nga tsakó kjo̱ndaà‑la̱ ko̱ kjoa̱tjòcha‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱, vNga sa̱ kjòtseé, jñá, ti̱koa̱á xi̱ta̱ tòndo̱ó komá. Mìkiì na'yàñijoaán. Xìn ndi̱yá tsitjaàyaá. K'oa̱á s'ín ki'né ngats'iì kjoa̱ xi ch'o tjín xi síjé yijo‑ná ko̱ kjoa̱ xi sasén‑la̱. Ya̱á tsitsa̱jnajñaá xi kjoa̱ch'o ko̱ kjoa̱xìtakòn. Tsak'ìn‑ná nga kisìjtikeè‑ná xi̱ta̱. Ti̱koa̱ jñá kinìjticha ngajo‑ná xinguia̱á. ;ovKoa̱tìn‑la̱ kì xi̱ta̱á chja̱jno‑la̱; kì xi̱ta̱á kjaán‑ko̱; tà sa̱á kjo̱ndaà kàtas'e‑la̱; nguì indaàkjoa̱ kàtìtsa̱jnako̱ ngats'iì xi̱ta̱. A~ }vTi̱kítsjeèn‑la̱ nga kàteèxkón xi xi̱ta̱xá títsa̱jna ko̱ ngats'iì xi kjo̱tíxoma tjíya tsja. Kàta'nchréñijon‑la̱. Kàtasíkitasòn ngats'iì xá xi ndaà tjín. 6}evK'oa̱á s'ín ta̱kóyi ti̱koa̱ tìt'in‑la̱ xi̱ta̱. 'Ñó ti̱nókjoa̱koi̱i koni s'ín tjí'nde‑lè nga ko̱ti̱xomai. Kì yá xi ochrjekàngui‑lè.V|%vJè Na̱'èn‑ná Jesucristo kitsjaà yijo‑la̱ nga k'en ngajo‑ná. Jè tsibíchjítjì‑ná mé‑ne ko̱ma ki̱tjokàjñaá ngats'iì kjoa̱ ts'e̱ jé ti̱koa̱ jngoò k'a si̱ìtsjeè‑ná nga nguì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ts'e̱ ko̱maá. Ko̱ nguì tíjngoò takoán nga si̱kitasoán ni̱ta̱ mé kjoa̱ xi ndaà tjín. {v K'oa̱á s'ín s'e̱én kjoa̱ koi nga titsa̱chiñá‑lá kjo̱ndaà xi 'ñó ndaà tjín nga jcha̱á kjoa̱jeya‑la̱ Jesucristo k'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a. Jesucristo xi Nainá nga 'ñó 'nga tíjna nga jè xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. ,zQv Jè kjo̱ndaà‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín okóya‑ná nga mì ti̱ kiì k'oa̱ s'e̱n‑ná nga mì ndaà yaxkoán Nainá ti̱koa̱ mì ti̱ kiì k'oa̱ s'e̱n‑ná kjoa̱ch'o xi síjé yijo‑ná xi ts'e̱ i̱sò'nde. K'e̱ nga jye si̱kítsa̱jnaá kjoa̱ koi, indaàkjoa̱ si̱kíjnaá kjo̱hítsjeèn‑ná, xi̱ta̱ kixi̱ ko̱maá, ti̱koa̱ ndaà jcha̱xkoán Nainá na̱chrjein xi titsa̱jnaá i̱'ndei̱. yv Nainá jyeé tsakó kjo̱ndaà‑la̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde ko̱ma ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. sx_v kì síchijét'aà‑la̱ nei‑la̱. Tà sa̱á ndaà kàtas'ín nga kàta'ya‑la̱ nga xi̱ta̱ kixi̱. K'oa̱á s'ín skoe̱‑ne xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga ndaà tjín kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. Nwv Koa̱tìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi chi̱'nda títsa̱jna'ñó, ndaà kàtasíkitasòn yije‑la̱ nei‑la̱, ndaà kàtasís'in‑la̱ mé‑ne nga tsja s'e̱‑la̱, kì kjinguì'a‑jèn; Rvvndaà tsò 'én xi ti̱nókjoi̱i xi mì yá ko̱chrjekàngui mé‑ne k'e̱ nga kji̱'nchré‑la̱ jñà xi xi̱ta̱ kondra̱, ko̱sobà‑la̱; ni̱mé sa̱kòt'aà‑la̱ xi ch'o ki̱tso̱‑ná. ;uovNi̱ta̱ mé kjoa̱ xi tjín, ji̱ ti̱jna ítjoìn nga ndaà t'i̱in. K'e̱ nga ko̱kóya‑la̱ xi̱ta̱, kixi̱ ti̱kíjni kjo̱hítsjeèn‑lè; 'én kixi̱ ti̱nókjoi̱i; rt]vK'oa̱ ti̱s'ín tìnè‑la̱ jñà íchjá xi i̱xti‑ìsa nga ndaà kàtasíjchá yijo‑la̱. s3vK'oa̱á s'ín ndaà kàtakóya nga ndaà kàtasíjchá yijo‑la̱; tsjeè kàtìtsa̱jnako̱ yijo‑la̱; ndaà kàtasíkinda̱ ni'ya‑la̱; ndaà xi̱ta̱ kàtama; kàta'nchréñijon‑la̱ íchjá‑la̱, mé‑ne nga mì yá xi ki̱chja̱jno‑la̱ 'én‑la̱ Nainá. rvK'oa̱á s'ín kàtakóya‑la̱ íchjín i̱xti nga tjòkeè kàtas'ín íchjá‑la̱, ti̱koa̱ tjòkeè kàtas'ín i̱xti‑la̱. DqvJñà íchjín jchínga, k'oa̱s'ín kàtasíjchá yijo‑la̱ koni xi̱ta̱‑la̱ Nainá. Kì xi̱ta̱ chja̱jno‑la̱. Kì xán báhijtako̱. Koií kàtakóya kjoa̱ xi ndaà tjín. 6pevnga jñà xi̱ta̱ jchínga ts'e̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá, indaàkjoa̱ kàtas'ín; ndaà kàtayaxkón; ndaà kjo̱hítsjeèn kàtas'e‑la̱; ndaà kàtìtsa̱jnako̱ kjoa̱ xi mokjeiín‑la̱, ko̱ kjoa̱tjòcha‑la̱ ko̱ kjoa̱tsejta‑la̱ mé‑ne nga ki̱chìkjoa̱ko̱‑la̱ kjo̱'in. mo UvNgaji̱, Tito, k'oa̱á s'ín ti̱nókjoi̱i koni s'ín ok'ìn‑la̱ 'én ndaà xi jñá okoòyaá n vK'oa̱á tsò nga beèxkon Nainá ta̱nga jñà kjoa̱ xi s'ín 'yaá‑la̱ nga mìtsà kixi̱ kjoa̱. Xi̱ta̱ koi, 'ñó ch'o s'ín, mìkiì 'nchréñijon, ti̱koa̱ ni̱mé chjí‑la̱ nga ni̱jngoò ma‑la̱ síkitasòn xá xi ndaà tjín.Xm +vJñà xi̱ta̱ xi tsjeè tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ tsjeè yije ma‑la̱ ni̱ta̱ mé‑ne. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi mì tsjeè tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ koa̱ mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, sa̱á tjé yije ma‑la̱ ni̱ta̱ mé‑ne; skanda jè ini̱ma̱‑la̱ ko̱ kjo̱hítsjeèn‑la̱ tjé tjín. nl Wvkoa̱ mé‑ne nga mì jñà si̱ìs'in‑la̱ cuento xi nìmé chjí‑la̱ xi fìtji̱ngui i'nga‑la̱ xi̱ta̱ judío ti̱koa̱ mì jñà si̱ìs'in‑la̱ kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱ xi binchat'aàxìn‑la̱ kjoa̱kixi̱. Lk v 'Én kixi̱í xi kiìchja̱ xi̱ta̱ jè; ngaji̱, Tito, koií kjoa̱‑la̱ 'ñó ti̱nókjoa̱koi̱i mé‑ne nga ndaà kítsa̱jnako̱‑ne koni s'ín mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo, j v Jngoò xi̱ta̱ chji̱ne̱ xi ti̱ya̱‑ne i̱'nde‑la̱ Creta k'oa̱á kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xíkjín: “Jñà xi̱ta̱ Creta, xi̱ta̱ ndiso‑né, xi̱ta̱ ts'e̱n‑né koni tsà cho̱ ijñá, xi̱ta̱ chrjá'a‑né, xi̱ta̱ ts'eè‑né.” i  v Jñà xi̱ta̱ koi mochjeén‑né nga kíchjoà'a nga sískáya‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna nga jngoò ìjngoò ni'ya. Tà jè xi mejèn‑la̱ nga to̱n síchijét'aà‑la̱ xi̱ta̱ nga k'oa̱ tjín 'én xi okóya xi ni̱mé chjí‑la̱. 9h mv Koií kjoa̱‑la̱ tjín jchán xi̱ta̱ xi tájaàjiìn nga okóya 'én xi ni̱mé chjí‑la̱ ti̱koa̱ kona̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; ko̱ ti̱jñà‑ne xi 'ñó bínè‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga kjo̱'ñó si̱t'aà chi̱ba̱‑la̱ yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. g v Ndaà kàtíjiìn ikon 'én kixi̱ koni s'ín kis'eno̱jmí‑la̱ mé‑ne nga i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà xi ko̱kòya ko̱ma ki̱ìtin‑la̱ xi̱ta̱ nga 'ñó kàt'eé‑la̱ ikon ti̱koa̱ ko̱ma si̱ìkixi̱ya xi kondra̱ fìtji̱ngui‑la̱ xi kjoa̱kixi̱. f -vTa̱ sa̱á ndaà kàtasís'in‑la̱ xi̱ta̱ xi bijchókon. Kàtamatsjakeè kjoa̱ xi ndaà tjín. Indaà kàtìjna ikon. Kixi̱ kàtìjnako̱ xi̱ta̱. Tsjeè kàtasíjchá yijo‑la̱ nga nguixko̱n Nainá, ndaà kàtasíkinda̱ yijo‑la̱ nga mì ta̱xki̱ s'i̱in. Re vJè xi̱ta̱ xi síkinda̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi xá‑la̱ Nainá síkitasòn, mochjeén‑né nga ndaà s'i̱in mé‑ne nga ni̱yá xi ch'o ki̱tso̱‑la̱. Mìkiì mochjeén nga 'nga ikon ko̱ma; mì ta̱xki̱ ko̱jti‑la̱; mì xán ko̱hijtako̱; mì xi̱ta̱ ska̱àn‑ko̱; ko̱ mì to̱n chijé ko̱tsjakeè. hd KvXi̱ta̱ jchínga xi si̱ìkitasòn xá, jñà‑né xi ndaà nchisíjchá yijo‑la̱ nga mì yá xi ch'o ki̱tso̱‑la̱; xi jngoò ma chjo̱ón‑la̱. Ko̱ jñà i̱xti‑la̱ mochjeén‑né nga ndaà mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo nga mìtsà yá xi̱ta̱ ónè‑la̱ kjoa̱ nga kjoa̱ská tjímajiìn ko̱ nga mìkiì 'nchréñijon. |c svKoií xá kisìkíjna‑lè ján nangui Creta nga sikixi̱yi xá xi chijat'aà‑ìsa. K'oa̱á ti̱s'ín tsatíxoma‑lè nga ki̱nchandeiì xi̱ta̱ jchínga xi si̱ìkinda̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá nga jngoò ìjngoò na̱xa̱ndá. ;b qvNgaji̱, Tito, koni tsà ki'ndí ts'a̱n xan‑lè nga ngásòn mokjeiín‑ná i̱t'aà ts'e̱ Cristo, tìsìkasén‑lè xo̱jo̱n jè. Nainá xi Na̱'èn‑ná ko̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in kàtatsjá‑lè kjo̱ndaà‑la̱, kàtahi̱ma̱keè‑lè, ti̱koa̱ 'nchán kàtasíkíjna ini̱ma̱‑lè. Kjoa̱ xi mochjeén ts'e̱ xi̱ta̱ xi síkitasòn xá ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá a vK'e̱ nga jye ijchò na̱chrjein, Nainá kisìkatsejèn 'én‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo xi 'a̱n chjàya. Na̱'èn‑ná kisìnga̱tsja‑na xá jè nga k'oa̱á s'ín tsatíxoma Nainá xi ochrjekàjiìn‑ná kjo̱'in. ~` wvXi̱ta̱ koi k'oa̱á s'ín ko̱mat'in nga tíjngoò ikon nga nchikoña‑la̱ nga kítsa̱jnakon ini̱ma̱‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne koni s'ín kitsjaà tso'ba Nainá skanda k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde. Nainá mìkiì kona̱cha̱n. _ ;v'A̱n, Pablo, xi chi̱'nda‑la̱ Nainá ma. Ti̱koa̱ 'a̱n tsibíxáya‑na Na̱'èn‑ná Jesucristo mé‑ne nga ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo jñà xi̱ta̱ xi xó jè Nainá jaàjiìn‑ne, ti̱koa̱ skoe̱ xi kjoa̱kixi̱ nga ko̱ma‑la̱ skoe̱xkón Nainá. B^}Jè Nainá xi ta̱jngoò ma‑ne, xi tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱, kàtas'e‑la̱ kjoa̱ jeya i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. K'oa̱s'ín kàtama.;]ota̱nga i̱'ndei̱ jye ki'ya‑la̱ koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi kiskiì jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé. K'oa̱á s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tíjna ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑nè. Jè kjoa̱'ma‑la̱ Nainá, jye kis'eno̱jmí yije‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín nga tíjtsa i̱sò'nde mé‑ne nga kàtasíkitasòn‑ne koni s'ín mokjeiín‑la̱. k\OJeya kàtìjna jè Nainá xi tíjnako̱‑nò. Jè xi komà tsjá‑nò nga'ñó ti̱koa̱ komà kixi̱ si̱ìkítsa̱jna‑nò koni tsò 'én ndaà‑la̱ Nainá xi 'a̱n okoòya‑nò ko̱ jñà 'én xi nokjoàyajiìn‑nò i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo. Nga jyeé tí'ya‑la̱ kjoa̱ xi tjí'ma‑la̱ Nainá skanda sa̱ kjòtseé; z[mNgats'ioò, jè kàtìjnako̱‑nò kjo̱ndaà‑la̱ Jesucristo xi otíxoma‑ná. 'Én xi fehet'aà‑ne ,ZQTi̱koa̱ tísíhixat'aà‑nò Gayo; 'a̱n i̱í tìjna̱a i̱ ni'ya‑la̱ nga ti̱koa̱ i̱í bixoña ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo. Tísíhixat'aà‑nò Erasto xi̱ta̱ xi bítjò to̱n ts'e̱ ni'ya osen; ti̱koa̱á síhixat'aà‑nò jè 'ndseé xi 'mì Cuarto. Yy'A̱n xi Tercio mì‑na̱, xi tìkjiì‑nò xo̱jo̱n jè, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná, sìhixat'aà‑nò. X-Tísíhixat'aà‑nò jè Timoteo xi ta̱ña nìxákjoò‑je̱n, ko̱ Lucio, ko̱ Jasón ko̱ Sosípater jñà xi xi̱ta̱ xinguia̱a ma. hWIJè Nainá xi tsjá‑ná kjoa̱'nchán, tà chibaá chija‑la̱ nga ya̱ si̱ìkíjnangui ndso̱koò jè xi̱ta̱ nei̱í mé‑ne nga ko̱ma ki̱nchanè. Kjo̱ndaà‑la̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo kàtìjnako̱‑nò. V{'A̱n, matsjaá‑na i̱t'aà tsa̱jòn nga jye ndaà na'yà‑nò nga ndaà nìkitasòn. Ta̱nga 'a̱n mejèn‑na nga xi̱ta̱ chji̱ne̱e kàtama i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi ndaà tjín. Ko̱ jñà kjoa̱ xi ch'o tjín, kj'eè kiì na'yà‑nò. LUJñà xi̱ta̱ koi, mìtsà Na̱'èn‑ná Jesucristo síxá‑la̱, tà yijo‑la̱á síxátjì. 'Én sin 'én ndaà chja̱ nga kona̱cha̱n‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì ndaà machi̱ya‑la̱. T5Ndí 'ndsè k'oa̱á s'ín bìtsi'bà‑nò nga chítsejèn‑là jñà xi̱ta̱ xi síjòya ko̱ xi síkits'ón‑jiìn koni s'ín mokjeiín‑nò, jñà xi kondra̱ f'iì‑la̱ kjo̱hítsjeèn koni s'ín kichìta'yà jñò. Ti̱nchat'aàxìn‑là jñà xi̱ta̱ koi. pSYJñò nga jngoò ìjngoò, k'e̱ nga si̱xat'aà xinguio̱o, nguì ko̱ó ini̱ma̱‑nò ti̱ixat'aà xinguio̱o nga ko̱ o̱kixi̱‑nò. Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi i̱ títsa̱jna síhixat'aà‑nò. .RUTi̱ixat'eì jè Filólogo, jè Julia, jè Nereo ko̱ ndichja, ko̱ Olimpas, ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo xi ya̱ títsa̱jnako̱. Q Ti̱ixat'eì jè Asíncrito, jè Flegonte, jè Hermas, jè Patrobas, jè Hermes ko̱ xi̱ta̱ 'ndseé xi ya̱ títsa̱jnako̱. P Ti̱ixat'eì jè Rufo xi xó jaàjiìn‑ne Nainá. Ko̱ nea̱‑la̱ xi 'a̱n k'oa̱ ti̱s'ín beètakoàn koni tsà nea̱‑na̱. Ti̱ixat'eì jè Amplias, jè xi̱ta̱ xi 'a̱n 'ñó matsjake̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná. }JsTi̱ixat'eì jè Andrónico ko̱ Junias, xi xinguia̱á ma nga ta̱ña tsitsa̱jna'ya‑je̱n nda̱yá. Jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Cristo 'ñó matsjakeè xi̱ta̱ koi. Ko̱ ìsa̱ ítjòn kijtseèxkon 'én‑la̱ Cristo koni 'a̱n. YI+Ti̱ixat'eì jè María, chjo̱ón xi 'ñó ndaà kisìxá i̱t'aà tsa̱jòn. yHkTi̱koa̱ ti̱ixat'eì jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi maxkóya ya̱ ni'ya‑la̱ Priscila ko̱ Aquila. Ti̱ixat'eì jè Epeneto xi 'ñó matsjake̱ nga jè kòkjeiín ítjòn‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo ya̱ i̱'nde Acaya. ^G5Jñà xi̱ta̱ koi kjo̱meè kinìk'en xi kjoa̱ ts'a̱n. Mìtsà tà 'a̱n xi tsjaà‑la̱ kjo̱ndaà ti̱koa̱ tsjá‑la̱ kjo̱ndaà ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi mìtsà xi̱ta̱ judío. FTi̱ixat'eì jè Priscila ko̱ Aquila, jñà xi̱ta̱ xi ta̱ña nìxákjoò‑je̱n i̱t'aà ts'e̱ Cristo Jesús. :Emndaà chjoétjò xi̱ta̱ jè nga xinguia̱á ma nga ti̱koa̱á mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná nga k'oa̱á s'ín ok'ìn‑la̱ xi xi̱ta̱‑la̱ Cristo. Ti̱chját'aà‑là ni̱ta̱ mé xi ko̱chjeén‑la̱ nga 'ñó kjín xi̱ta̱ tsasìko̱, ti̱koa̱ 'a̱n kisìchját'aà‑na. D I̱t'aà tsa̱jòn sìnga̱tsja‑nò jè tichjaá Febe, jè xi síchját'aà na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi ya̱ tíjna Cencrea; kCO!Jè Nainá xi tsjá‑ná kjoa̱'nchán kàtìjnako̱‑nò ngats'ioò. K'oa̱s'ín kàtama.-BS mé‑ne nga, tsà k'oa̱s'ín mejèn‑la̱ Nainá, nga ko̱ kjo̱tsja‑na̱ kìjchokon‑nò, ti̱koa̱ ko̱ma ndaà siìkjáya chiba na̱chrjein‑ko̱‑nò. A}mé‑ne nga ko̱si̱ko̱‑na̱ Nainá i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱ xi títsa̱jna ján Judea, ko̱ mé‑ne nga jè to̱n xi tìfiko̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ján Jerusalén ndaà kàtasasén‑la̱, l@QTa̱nga jñò ndí 'ndsè, bìtsi'bà‑nò i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná Jesucristo ko̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱tjòcha xi tsjá‑ná Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ti̱nókjoa̱t'aà‑là Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n, `?9Be‑ná nga 'ñó ndaà si̱ìchikon‑t'in‑ná Cristo k'e̱ nga kìjchokon‑nò. ">=K'e̱ nga jye kjoe̱het'aà kjoa̱ koi nga jye sìnga̱tsja jè to̱n xi kjòxkó, i̱kjoàn skotsejèn jngoò tjò‑nò, k'e̱é kjián ján España. =Nguì kjo̱tsja ts'e̱‑né koni s'ín kis'iìn jñà xi̱ta̱ koi. Nga tje̱n‑t'in‑la̱ kjo̱ndaà. Tsà jñà xi̱ta̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío k'oa̱á s'ín kisakò‑la̱ kjo̱ndaà ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi nguì xi̱ta̱ judío, ti̱koa̱á tjínè‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío nga ki̱nchako̱ nga tsjá‑la̱ tsojmì xi mochjeén‑la̱. <}Nga jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi títsa̱jna Macedonia ko̱ Acaya kjòtsja ts'e̱‑né nga tsibíxkó chiba to̱n koni jngoò nga'ñó xi kjo̱tjò ts'e̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Cristo xi títsa̱jna ján Jerusalén. ;Ta̱nga i̱'ndei̱ ján Jerusalén tìfia, nga tìfiko̱ jngoò‑la̱ nga'ñó jñà xi̱ta̱‑la̱ Cristo xi ya̱ títsa̱jna. d:Ak'oa̱á s'ín tìsìkítsjeèn, k'e̱ nga kjián ján España, k'e̱é kichjàjto‑nò mé‑ne nga skoe̱xkon‑nò. K'e̱ nga jye chibá jngoò tjoà ko̱ma ki̱nchako̱‑ná nga ko̱ma kjián ñánda nga tìfia. 9 Ta̱nga i̱'ndei̱ nga jye jyehet'aà xá‑na̱ i̱jndé, ko̱ ti̱koa̱ kò kjìn nó tjín‑la̱ nga mejèn fìkon‑nò, 8Kò kjìn k'a mejèn‑na fìkon‑nò ta̱nga jñà xá xi 'a̱n tìs'iaàn i̱ i̱'nde jé mìkiì tjò'nde‑na nga ma fia. (7IKoni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò:Skoe̱‑né jñà xi̱ta̱ xi mì yá tsibéno̱jmí‑la̱ i̱t'aà ts'e̱;
ko̱chi̱yaá‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kj'eè mé 'én 'nchré xi i̱t'aà ts'e̱. Kós'ín tísíkítsjeèn Pablo nga mejèn‑la̱ kjoi̱ Roma 56cK'oa̱á s'ín tsibìnè‑la̱ yijo‑na̱ nga kichjàya 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo ya̱ i̱'nde ñánda kj'eè yá béno̱jmíya i̱t'aà ts'e̱ Cristo, mé‑ne nga mì 'a̱n kokoòya ndaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi jye tsakóya ítjòn‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo. A5{ko̱ i̱t'aà ts'e̱ kjo̱xkón xi okó kjoa̱jeya‑la̱ Nainá ko̱ i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Jyeé ndaà kisìngásoàn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo, tsibìts'ia̱ko̱‑na ján Jerusalén kóho̱kji nga jngoò itjandiì‑la̱ skanda ján Ilírico. >4uNì mé kjoa̱ tjín xi ma'ñót'aà takoàn nga ma chjà, ta jè kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga 'a̱n síkjeén‑na̱ nga sìxákoa̱a jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío mé‑ne nga ko̱ma si̱kitasòn‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín kis'iaàn i̱t'aà ts'e̱ 'én xi kichjà ko̱ i̱t'aà ts'e̱ xá xi kis'iaàn, q3['A̱n tjín‑na mé kjoa̱‑ne nga matsja‑na i̱t'aà ts'e̱ Cristo ts'e̱ xá xi tìs'iaàn. \21mé‑ne nga 'a̱n ko̱ma‑na chi̱'nda‑la̱ Jesucristo i̱t'aà ts'e̱ xi mìtsà xi̱ta̱ judío. Sìxákoa̱a 'én ndaà‑la̱ Nainá, mé‑ne jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío ndaà sasén takòn‑nè Nainá koni jngoò kjo̱tjò xi 'ñó sasén‑la̱ Nainá nga i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá jyeé kjòtsjeè. "1=Ndí 'ndsè, 'ñó tíbeè‑la̱ takoàn nga tìkjiì‑nò xo̱jo̱n jè; tìchjà kixi̱‑nò, mé‑ne nga mìkiì jchàajiìn‑nò koni tsò xo̱jo̱n jè. Koií k'oa̱s'ín tìsìkítsjeèn‑nò nga 'a̱n kitjoé‑na kjo̱tjò‑la̱ Nainá k'e̱ nga kitsjaà‑na xá, f0ETa̱nga ndí 'ndsè, 'a̱n tíjngoò takoàn xi i̱t'aà tsa̱jòn xi ti̱jñò‑nò tjín‑nò kjo̱ndaà ti̱koa̱ machi̱ya‑nò nga ko̱ma ti̱jñò sìkixi̱ya‑là xi̱ta̱ xinguio̱o nga ìjngoò jngoò. /% Nainá xi tsjá nga chiñàkjoa̱á, kàtatsjá yije‑nò kjo̱tsja ko̱ kjoa̱'nchán nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱, mé‑ne nga ìsa̱ ndaà chíñakjoa̱ ìsa̱a xi ko̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. Pablo chi̱'nda‑la̱ Jesucristo .  Ìjngoò k'a tjít'aà xo̱jo̱n ts'e̱ Isaías ñánda tsò:Jè tje̱‑la̱ Isaí ki̱tjot'aà jngoò‑ne jts'én‑la̱ xi ko̱tìxoma‑la̱ jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío,
ko̱ jè jts'én jè ko̱òt'aà ikon nga skóña‑kjoa̱‑la̱. ^-5 Ìjngoò k'a tjít'aà xo̱jo̱n ñánda tsò:Jñò ngats'ioò xi mìtsà xi̱ta̱ judío 'mì‑nò,
jeya ti̱kíjna Na̱'èn‑ná,
ngats'ioò xi na̱xa̱ndá 'mì‑nò jeya ti̱nachrjeè Nainá. 5,c Ìjngoò k'a tjít'aà xo̱jo̱n ñánda nga tsò:Jñò xi mìtsà xi̱ta̱ judío 'mì‑nò,
tsjaá t'è‑lá takòn ko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E4E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/f/Z/N/B/6/*///............x.m.b.W.L.A.6.+. .. -------------{-p-e-Z-O-D-9-.-#-- -,,,,,,,,,,,,~,s,h,],R,G,<,1,&,,,+++++++++++++v+k+`+U+J+?+4+)+++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#C#7#+###""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% }qeYNB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! ymaUJ>2&~rfZNB6*v  (#  '"  &!  %  $  #  "  !                                                                   6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^ 8] 7\ 6[ 5Z 4Y 3X 2W 1V 0U /T .S -R ,Q +P *O )N (M 'L &K %J $I #H "G !F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & 2% 1$ 0# /" .! - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                   ~ }  |  {  z  y  x w v u t s r q  p &o %n $m #l "k !j  i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W  V  U  T  S  R Q P O N M L K  J 4I 3H 2G 1F 0E /D .C -B ,A +@ *? )> (= '< &; %: $9 #8 "7 !6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ #  "  !                 P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                      ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j   i  ,h  +g  *f  )e  (d  'c  &b  %a  $`  #_  "^  !]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >   =  !<  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !             4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !              ~ } | { z y x  w  v  u  t  s r q p o n m l  k 8j 7i 6h 5g 4f 3e 2d 1c 0b /a .` -_ ,^ +] *\ )[ (Z 'Y &X %W $V #U "T !S  R Q P O N M L K J I H G F E D C B A @  ?  >  =  <  ; : 9 8 7 6 5 4  3 +2 *1 )0 (/ '. &- %, $+ #* ") !(  ' & % $ # " !                                ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                          -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                ~   }   |  {  z  y  x  w  v  u  t s r q p o n m  l  k  j  i  h g f e d c b a  ` B_ A^ @] ?\ >[ =Z <Y ;X :W 9V 8U 7T 6S 5R 4Q 3P 2O 1N 0M /L .K -J ,I +H *G )F (E 'D &C %B $A #@ "? !>  = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , +  *  )  (  '  & % $ # " !     K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      ~  }  |  {  z y x w v u t s  r 'q &p %o $n #m "l !k  j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X  W  V  U  T  S R Q P O N M L  K .J -I ,H +G *F )E (D 'C &B %A $@ #? "> !=  < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + *  )  (  '  &  % $ # " !      . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                     ~  }  |  {  z  y x w v u t s r  q p o n m l k j i h g f e d c b  a  `  _  ^  ] \ [ Z Y X W V  U 'T &S %R $Q #P "O !N  M L K J I H G F E D C B A @ ? > = < ;  :  9  8  7  6 5 4 3 2 1 0 /  . $- #, "+ !*  ) ( ' & % $ # " !                               :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )~  (}  '|  &{  %z  $y  #x  "w  !v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W   V  &U  %T  $S  #R  "Q  !P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0 "/ !.  - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                  ~  } | { z y x w v  u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R   Q   P   O   N   M  L  K  J  I  H  G  F  E -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhX2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T,T TTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHSP2P&PPPOOOOOOOOOOO~OrOfOZONOBO6O*OOONNNNNNNNNNNNvNjN^NRNFN:N.N"NN MMMMMMMMMMMM{MoMcMWMKM?M3M'MMMLLLLLLLLLLLLsLgL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KTKHK>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >============v=k=`=U=J=?=4=)===<<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*i*^*R*F*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)3)')))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%u%i%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########~#r#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5*vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                              ~ } | {  z #y "x !w  v u t s r q p o n m l k j i h g f e d  c  b  a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X  W V U T S R Q P O N M L K J I H G F  E  D  C  B  A @ ? > = < ; :  9 (8 '7 &6 %5 $4 #3 "2 !1  0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                       & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ #~ "} !|  { z y x w v u t s r q p o n m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ )[ (Z 'Y &X %W $V #U "T !S  R Q P O N M L K J I H G F E D C B A @  ?  >  =  <  ; : 9 8 7 6 5 4  3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !               4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                            ~  }   |  +{  *z  )y  (x  'w  &v  %u  $t  #s  "r  !q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R   Q (P 'O &N %M $L #K "J !I  H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - , + *  ) <( ;' :& 9% 8$ 7# 6" 5! 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                            ~  } | { z y x w v  u /t .s -r ,q +p *o )n (m 'l &k %j $i #h "g !f  e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S  R  Q  P  O  N M L K J I H G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8   7   6   5   4  3  2  1  0  /  .  -  ,                                                         ~  } | { z y x w v  u *t )s (r 'q &p %o $n #m "l !k  j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X  W  V  U  T  S R Q P O N M L  K (J 'I &H %G $F #E "D !C  B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0  /  .  -  ,  + * ) ( ' & % $  # " !                               !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )~  (}  '|  &{  %z  $y  #x  "w  !v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W   V  9U  8T  7S  6R  5Q  4P  3O  2N  1M  0L  /K  .J  -I  ,H  +G  *F  )E  (D  'C  &B  %A  $@  #?  ">  !=  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !           *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                            )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & %  $ ~ # } " | ! {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \   [ G Z F Y E X D W C V B U A T @ S ? R > Q = P < O ; N : M 9 L 8 K 7 J 6 I 5 H 4 G 3 F 2 E 1 D 0 C / B . A - @ , ? + > * = ) < ( ; ' : & 9 % 8 $ 7 # 6 " 5 ! 4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                           /  .  -  ,  +  *  ) ( ' & % $  #  "  !                                       6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                 $ # " !                                                 ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t   s  3 r  2 q  1 p  0 o  / n  . m  - l  , k  + j  * i  ) h  ( g  ' f  & e  % d  $ c  # b  " a  ! `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E   D   C   B   A   @ 5D 4C 3B 2A 1@ 0? /> .= -< ,; +: *9 )8 (7 '6 &5 %4 $3 #2 "1 !0  / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                        8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !              ~ } | { z y x  w  v  u  t  s r q p o n m l  k /j .i -h ,g +f *e )d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  < 0; /: .9 -8 ,7 +6 *5 )4 (3 '2 &1 %0 $/ #. "- !,  + * ) ( ' & % $ # " !                            + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                 ~  } #| "{ !z  y x w v u t s r q p o n m l k j i h g  f  e  d  c  b a ` _ ^ ] \ [  Z  #Y  "X  !W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8   7  ;6  :5  94  83  72  61  50  4/  3.  2-  1,  0+  /*  .)  -(  ,'  +&  *%   I}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|D|9|.|#|| |{{{{{{{{{{{{~{s{h{]{R{G{<{1{&{{{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pTpHpm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHkh2h*h hh hggggggggggggggvglgbgXgNgDg:g0g&gggfffffffffffff{fpfefZfOfEf:f/f$fffeeeeeeeeeeeeeteie^eSeIe>e3e(eeedddddddddddddxdmdcdXdMdBd7d,d!dd dcccccccccccc}crcgc\cQcFc;c0c%cccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHbZ2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXHXP2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O+O OONNNNNNNNNNNNxNlNaNUNIN=N1N%NN NMMMMMMMMMMM}MqMeMYMMMBM6M*MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK|KpKdKXKLK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JPJDJ8J-J!JJ IIIIIIIIIIIIyImIaIUIII=I2I&IIIHHHHHHHHHHHHvHkH`HUHJH?H4H)HHHGGGGGGGGGGGGGwGkG_GSGGG;G/G#GG FFFFFFFFFFFF|FpFdFXFLF@F4F(FFFEEEEEEEEEEEEtEhE\EPEDE9E-E!EE DDDDDDDDDDDDyDmDaDUDID=D1D%DD DCCCCCCCCCCC~CrCfCZCNCBC6C*CCCBBBBBBBBBBBBwBkB_BSBGB;B/B#BB AAAAAAAAAAAAAwAlAaAVAKA@A5A*AAA @@@@@@@@@@@@@s@g@[@O@C@7@+@@@????????????x?l?`?T?H?>>>>>>>>>>}>q>e>Y>M>A>5>)>>>============u=i=]=Q=F=:=.="== <<<<<<<<<<<<2<&<<<;;;;;;;;;;;;s;g;[;O;C;7;+;;;::::::::::::}:r:g:\:Q:F:;:0:%:::9999999999999u9j9_9S9G9;9/9#99 888888888888{8o8c8W8K8?838'888777777777777t7h7\7P7D787,7 77666666666666y6m6a6U6I6=616%66 6555555555555}5r5g5\5Q5F5;505%555444444444444{4o4c4W4K4?434'444333333333333t3h3\3P3D383,3 33222222222222y2m2a2U2I2=212%22 2111111111111w1l1a1V1K1@151)111000000000000u0i0]0Q0F0:0.0"00 ////////////{/o/c/W/K/?/3/'///............t.h.\.P.D.8.,. ..------------{-p-e-Z-O-D-9-.-#-- -,,,,,,,,,,,~,r,f,Z,N,B,7,+,,,++++++++++++w+k+a+V+K+@+5+*+++ *************y*m*a*U*I*=*1*%** *)))))))))))~)r)f)Z)N)B)6)*)))((((((((((((w(k(_(T(H(<(0($(( ('''''''''''|'p'd'X'L'@'4')'''&&&&&&&&&&&&u&i&]&Q&E&9&/&$&&&%%%%%%%%%%%%%t%i%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$2$&$$$###########~#r#g#[#O#C#7#+###""""""""""""w"k"a"V"K"@"5"*""" !!!!!!!!!!!!!u!i!]!Q!E!9!-!!!! z n b V L A 6 +  {peZOD:/$|pdXL@4(ui]QE9-! znbVJ>2'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMB6*wk_SG;/# {ocXL@4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:."                                            (  '  &  %  $  #  "  !                                              ~   }   |   {   z   y   x   w  ' v  & u  % t  $ s  # r  " q  ! p  o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]  \  [  Z  Y  X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E   D   C   B   A  @  ?  >  =  <   ;   :   9   8   7   6   5   4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (   '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                           1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &   %   $   #   "   !                 v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bO bN bM bL bK bJ bI bH b G b F b E b D b C bB bA b@ b? b> b= b<  b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0 b/ b . b - b , b + b * b) b( b' b& b% b$ b#  b" b! b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k D j D i D h  D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R D Q D P D O  D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ; D : D 9 D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : :~ :} :| :{ : z : y : x : w : v :u :t :s :r :q :p :o  :n :m :l :k :j :i :h :g :f :e :d :c :b :a :` :_ :^ :] : \ : [ : Z : Y : X :W :V :U :T :S :R :Q  :P  :O  :N  :M  :L  :K  :J  :I  :H  :G  :F  :E  :D  :C  :B  :A  :@  :?  : >  : =  : <  : ;  : :  :9  :8  :7  :6  :5  :4  :3  :2 0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 |  0 {  0 z  0 y & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & ~ & } & | & {  & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b & a & ` & _ & ^ & ] & \  & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E & D & C & B & A & @ & ?  & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0 & / & . & - & , & + & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D   C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .  !-  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                              ~ } | { z  y x w v u  t  s  r  q  p o n m l k j i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \   [   Z   Y   X  W  V  U  T  S  R  Q  P                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !     ~ } | { z y x w v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b (a '` &_ %^ $] #\ ![  Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                       "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                              ~ }  | { z y x w v u  t  s  r  q  p o n m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                                                                 ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j   i  $h  #g  "f  !e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                      ' & % $ # " !                                                                                                                                                                         ~ } | { z y x  w  v  u  t  s r q p o n m l  k j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [  Z  Y  X  W  V U T S R Q P O  N   M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                      , + * ) ( ' & % $ # " !                                            aX<}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~y~n~c~X~M~B~7~,~!~~ ~}}}}}}}}}}}}|}q}f}Z}N}B}6}*}}}||||||||||||v|j|^|R|F|;|/|#|| {{{{{{{{{{{{{{o{d{X{L{@{4{({{{zzzzzzzzzzzzuziz]zQzEz9z-z!zz yyyyyyyyyyyyytyiy^ySyHy=y2y'yyyxxxxxxxxxxxxxtxhx\xPxDx8x,x xxwwwwwwwwwwwwxwmwawUwIw=w1w%ww wvvvvvvvvvvv}vqvfvZvNvBv6v*vvvuuuuuuuuuuuuwuku_uSuGu;u/u#uu tttttttttttttztotdtYtNtCt8t-t"tt tsssssssssss~srsfsZsNsBs6s*sssrrrrrrrrrrrrwrkr_rSrGr;r/r#rrrqqqqqqqqqqqq{qoqcqWqKq?q3q'qqqppppppppppppspgp[pPpDp8p,p ppooooooooooooxolo`oToHoa2a'aaa````````````s`g`[`P`D`8`,` ``____________x_l_a_U_I_=_1_%__ _^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZoZcZWZKZ?Z3Z'ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y,Y YYXXXXXXXXXXXXxXlX`XTXHX< - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                 ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o   n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J   I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *   )  (  '  &  %  $ # " !                                                                                                                                                                                                                                                            +  *   )   (   '   &   %  $  #  "  !           ]   \   [   Z   Y  X  W  V  U  T  S  R  Q                                                                                                                                                                                  ~  }  |  { z y x w v u t  s  r  q  p  o  n  m  l  k   j   i   h   g   f  e  d  c  b  a  `  _  ^             ~ } | { z y  x w v u t s r  q  p  o  n  m l k j i h g f  e d c b a ` _ ^ ] \  [  Z  Y  X  W V U T S R Q P  O N M L K J I H G F E D C  B  A  @  ?  > = < ; : 9 8 7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *   )   (   '   &   %  $  #  "  !          ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !