SQLite format 3@ 484- ~jN~~ji%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT)qAtablebooksbooksCREATE TABLE books (book_color TEXT, book_number INTEGER, short_name TEXT, long_name TEXT) Nw~eL5~~~~~~t~Y~?~)~}}}}}~}_}D}+}|||||||g|J|1|{{{{{{{i{H{'{ zzzzzmzPz3zyyyyyy~yeyLy5yxxxxxxwx^xEx*xww$N3#C0C0C0;EpiEpistle of JeremiahM)#C0C0C0YBelBel and DragonL#C0C0C0ESusSusannaK#C0C0C01AzarAzariahJ#C0C0C0@BarBaruchI#C0C0C0SirSirachH#C0C0C0WisWisdomG##C0C0C02Ma2 MaccabeesF##C0C0C01Ma1 MaccabeesE#C0C0C0JudiJudithD#C0C0C0TobTobitC#C0C0C01Ezr1 EzraB!#ff7c80RevRevelationA#00ff00JudJude@#00ff003Jn3 John?#00ff002Jn2 John>#00ff001Jn1 John=#00ff002Pet2 Peter<#00ff001Pet1 Peter;#00ff00JamJames:#ffff00HebHebrews9#ffff00PhlmPhilemon8#ffff00vTitTitus7#ffff00l2Tim2 Timothy6#ffff00b1Tim1 Timothy!5+#ffff00X2Ths2 Thessalonians!4+#ffff00N1Ths1 Thessalonians3!#ffff00DColColossians2##ffff00:PhilPhilippians1#ffff000EphEphesians0#ffff00&GalGalatians/'#ffff002Cor2 Corinthians.'#ffff001Cor1 Corinthians-#ffff00RomRomans,#00ffffActsActs+#ff6600JohnJohn*#ff6600LukLuke)#ff6600MarMark(#ff6600MatMatthew'#ffff99MalMalachi&#ffff99ZechZechariah%#ffff99HagHaggai$#ffff99ZephZephaniah##ffff99HabHabakkuk"#ffff99NahNahum!#ffff99MicMicah #ffff99JonaJonah#ffff99|ObaObadiah#ffff99rAmAmos#ffff99hJoelJoel#ffff99^HosHosea#ff9fb4TDanDaniel#ff9fb4JEzekEzekiel%#ff9fb46LamLamentations#ff9fb4,JerJeremiah#ff9fb4"IsaIsaiah!+#66ff99SongSong of Solomon%#66ff99EcclEcclesiastes#66ff99ProvProverbs#66ff99PsPsalms#66ff99JobJob#ffcc99EsthEsther#ffcc99NehNehemiah#ffcc99EzrEzra%#ffcc992Chr2 Chronicles %#ffcc991Chr1 Chronicles #ffcc99x2Kin2 Kings #ffcc99n1Kin1 Kings #ffcc99d2Sam2 Samuel #ffcc99Z1Sam1 Samuel#ffcc99PRuthRuth#ffcc99FJudgJudges#ffcc99~8~1~*~#~~~~~}}}}}}}}}}}}}}}}}}}{}t}m}f}_}X}Q}J}C}<}5}.}'} }}} }||||||||||||||||||||x|q|j|c|\|U|N|G|@|9|2|+|$|||||{{{{{{{{{{{{{{{F^#m<5l)\E|>Pd(f(Zhcor 6g{>]zBqnAjT .Ok~} |{2zay!xtwJv'u tvsDrqhp=on`m;l khj2i{hAg fUeldDcbca3`_]^1]\U[(ZpY7X|WFV U=TKS/RQ`P9O}NUM.LKJpIWH1GyFFE3D CEBAM@ ?f>E=<`;":Q9u8k7 6[5+43R21d0#/].!-k,-+m*0)q(5'{&C%$Y#%"<!~ M-d:FcA]oA']=  ? e  C_x"scSC3" & ^ !zi q7  h J R , K a ?  6 !]n x' Z 2 # <*~~}}n|||{zz'yyCxx-wwhw vuu6tt=s)rEqpp)o`nnimmNllkk7jiiXhhh1gg=ff%edd%cxc b|aa``A__<^]~\\2[[zZZiYXX,WaVxV)U|UTSSoRQQYPPDOOONOMM1LLKJJ3IIHHRGGeFF6EDDOCCmBBcBAAOA@@7???>>|===<<! Kalabas da ring apat apulung aldo biklat neng Noe ing awang na ning barku, = Pakati nang pakati ing danum angga king kapulung bulan; at linto la taluktuk ding bunduk king mumunang aldo na ning kapulung bulan.j<O sinadsad ya ing barku king bunduk ning Ararat inyang kalabing pitung aldo na ning kapitung bulan.c;A Kinating tunggal ditak ing danum king yatu. Kalabas da ring dinalan at limang pulung aldo,o:Y Misara la ring sibul ning kalalalaman, at ding pasbul ning danuman karin banua, at tinuknang ing uran.*9 Q E ne kelinguan ning Dios i Noe at ding sablang animal a kayabe na king barku. Pepatiupan ne ning Dios ing angin babo na ning yatu at megumpisang kinati ing danum. 8 Menatiling e kakati ing danum kilub ding dinalan at limang pulung aldo. fig,Mete ing heganaganang mangisnawa king yatu.,(7:22)fig*57e Pete na la ngan ning Ginu ding sablang mabie king yatu: tau, animal, ding gagapang, at ding ayup. Mete la ngan. Bukud mung i Noe at ding kayabe na king barku ilang mitagan.36c Mete ing heganaganang mangisnawa king yatu.55 Mete la ngan ding sablang mabie lelangan king yatu: ayup, animal a matunud ampon malyap, ding heganaganang gagapang king gabun, at pati na ring tau.b4? ing danum ning albug matas pang aduang pulu't limang talampakan karing pakalbug a bunduk.j3O Meragul nang meragul ing danum babo ning gabun angga king limbug la ding pekamatas diling bunduk;N2 Lalung meragul ing danum at ginato ya ing barku babo na ning danuman. 1 Meganap ing albug king yatu kilub ding apat apulung aldo. Meragul ing danum at biwat ne ing barku angga king mitas ya king gabun."0? Ding sinake lalaki la't babai ning balang bage mabie antimo ing inutus na ning Dios kang Noe. Kaybat na nita, sera na ne ning Ginu ing pasbul ning barku.\/3 Sinake la king barku nang Noe ding balang paris karing heganaganang mabie lelangan..9 Kayabe da lang sinake ding balang uri ding animal a malyap at matunud at balang uring animal a gagapang at lalakad king yatu at ing balang uring ayup.-  King aldong ita sinake ya king barku i Noe at ding anak nang di Sem, Ham, at Jafet, ing asawa na, at ding atlu nang manuyang.b,?  Mebaldug ing masikan a uran king yatu kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi.+  T*#  Kalabas da ring pitung aldo mitakpan ya ing yatu king danum ning albug. fig)  (1 Linub la naman king barku ding heganaganang miparis-paris a uring animal at ayup, malinis at e malinis, bilang kapamintuan king utus na ning Dios.' I Noe, ing asawa na, at ding anak nang lalaki at ding asawa ra, sinake la king barku ban aligtasan da ing danum na ning albug.V&' Anam yang dalan a banua i Noe kanitang milyari ing maragul a albug king yatu.>%y Tiparan nang Noe ing heganaganang inutus na ning Ginu.J$ Pitung aldo manibat ngeni ibaldug ku na king yatu ing uran a alang tuknang kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi. Makanyan ku lang gisanan king yatu ing balang mabie a lelangan ku.n#W Antimu rin tia pitu kaparis karing balang ayup. Makanyan lang manatiling mabibie king mabilug a yatu.r"_ Misake kang tia pitu kaparis karing animal a malinis, pero metung mung kaparis karing animal a e malinis.)! O Kanita ngana ning Ginu kang Noe, Lungub na ka king barku at ituki me ing mabilug mung pamilya, uling ika mu ing ikit kung tune darapat matulid king panaun a iti.> y Tiparan nang Noe ing heganaganang inutus na ning Dios.A Magdala kang apangan yu at isinup iti bilang pagkabie yu.mU Misake ka namang kaparis karing miyayaliwang uring ayup, animal a maragul at gagapang ban e la mate. Magdala kayung kaparis king barku karing miyayaliwang uring lelangan, metung a lalaki at metung a babai, at e mu la paintulutan mamamate. Pero gawa kung metung a kasunduan keka. Ika, ing asawa mu, ding anak mung lalaki, at ding asawa ra; sake kayu king barku. Malapit ku neng ipalbug ing yatu king danum ban paten ing sablang melalang a mabie king yatu; mate ing sablang atyu king yatu.R Atapan me at dinan awang king makapadurut, milakuan kang metung at kapitnang talampakan ibat king wakas ning bubungan. Gawan meng atlung patung ing barku, at dinan meng piluluban king metung nang dane.7 Gawan meng apat a ralan limang pulung talampakan king kaba, pitung pulu't limang talampakan king lapad, at apat apulu't limang talampakan king katas.{ Gawa kang barku king sipres a karutungan. Dinan meng miyayaliwang partisyun at panapalan meng alketran kilual at kilub.V'  Ngana ning Dios kang Noe, Inari ku na king lub ku ing paten la ding heganaganang tau king yatu. Uli na ning tau kinatmu yang dewakan ing yatu; gisanan ku la ngan pati na ing heganaganang mabibie king yatu.ym  Linawe ne ning Dios ing yatu at ikit nang e ya meging mayap, uling mabibie la ngan ding sablang tau king e ustu.L  E ya mayap ing yatu king akakit na ning Dios at mitmu yang dewakan.;s  Atlu la ding meging anak na: di Sem, Ham, at Jafet.  Oyni ing istoria na ning pamilya nang Noe. Tau yang makatuliran i Noe, at ala yang kapintasan ketang panaun na. Mapamintu ya king Dios.6i Oneng meging kalugud-lugud ya i Noe king Ginu./ Inya sinabi na, Buran ke king yatu ing taung lelangan ku at pati na animal a malati't maragul ampon ding ayup. Malungkut ku uling lelangan ko pa.8m Melungkut ya ing Dios uling lelangan ne ing tau.}u Ikit na ning Ginu king tutu nang mikalat ing kasalanan ning tau king yatu at parating e mayap ing atyu king isip na.@{ Karing aldong deta ating linto higanti king yatu; anak da la reti ding anak na ning Dios karing anak dang babai ding tau. Ila ding bayani na ning minunang panaun; tau lang pikabaluan.  Kanita ngana ning Ginu, E ku paintulut ing kumaba ya bie ing tau uling laman ya. E ya mie lagpus king dinalan at aduang pulung banua.  ikit da ring anak na ning Dios king malagu la ding anak da ring tau. Inya, gewa da lang asawa da ring sablang apili ra kareti.V  ) Kanitang megumpisa na lang merakal ding tau king yatu at mikayanak lang babai,T #  Kanitang lima yang dalan a banua i Noe, ayanak na la di Sem, Ham, at Jafet.T # Miras yang pitung dalan at pitung pulu't pitung banua i Lamec bayu ya mete. Mebie ya pang limang dalan at siam apulu't limang banua i Lamec kaybat nang mibait Noe, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.*O at inaus neng Noe. Ngana, Ibat king gabun a binili na ning GINU lalam ning sumpa, ing anak a iti atdanan na katamung kapaynawan king kapagalan tamu at kasakitan.O Kanitang dinalan ya at walung pulu't aduang banua i Lamec mikayanak yaW) Miras yang siam a ralan at anam apulu't siam a banua i Matusalem bayu ya mete.|s Mebie ya pang pitung dalan at walung pulu't aduang banua i Matusalem, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.Z/ Kanitang dinalan ya at walung pulu't pitung banua i Matusalem, ayanak ne i Lamec.lS Mibiebie yang malapit a malapit king Dios, at mewala nia mung bigla uli na ning kinua ne ning Dios.E Miras yang atlung dalan at anam apulu't limang banua i Enoc.)M Mebie ya pang atlung dalan a banua i Enoc; mibiebie yang malapit a malapit king Dios kaybat nang mibait Matusalem, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.N Kanitang anam yang pulu't limang banua i Enoc, ayanak ne i Matusalem.S~! Miras yang siam a ralan at anam apulu't aduang banua i Jared bayu ya mete.w}i Mebie ya pang walung dalan a banua i Jared kaybat nang mibait Enoc, at mika aliwa yang anak a lalaki at babai.T|# Kanitang dinalan ya at anam apulu't aduang banua i Jared, ayanak ne i Enoc.W{) Miras yang walung dalan at siam apulu't limang banua i Mahalalel bayu ya mete.z Mebie ya pang walung dalan at atlung pulung banua i Mahalalel kaybat nang mibait Jared, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.Oy Kanitang anam yang pulu't limang banua i Mahalalel, ayanak ne i Jared.Gx Miras yang siam a ralan at apulung banua i Kenan bayu ya mete. w  Mebie ya pang walung dalan at apat apulung banua i Kenan kaybat nang mibait Mahalalel, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.Hv  Kanitang pitu yang pulung banua i Kenan, ayanak ne i Mahalalel.Eu  Miras yang siam a ralan at limang banua i Enos bayu ya mete.t  Mebie ya pang walung dalan at labing limang banua kaybat nang mibait Kenan, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.Cs  Kanitang siam yang pulung banua i Enos, ayanak ne i Kenan.Lr Miras yang siam a ralan at labing aduang banua i Enos bayu ya mete.}qu Mebie ya pang walung dalan at pitung banua i Set kaybat nang mibait Enos. Mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai.Ep Kanitang dinalan ya at limang banua i Set, ayanak ne i Enos.Lo Miras yang siam a ralan at atlung pulung banua i Adan bayu ya mete.ynm Kaybat nang mibait Set, mebie ya pang walung dalan a banua i Adan, at mika aliwa ya pang anak a lalaki at babai. m Dinalan atlung pulung banua ne i Adan inyang ayanak ne ing metung a anak a lalaking kawangis na. Set ing pemalagyu na king anak na.llS Lelangan na lang lalaki at babai; binendisyunan na la at inaus na lang Tau kanitang lalangan na la.rk a Oyni ing listahan da ring lahi nang Adan. Kanitang lelangan ne ning Dios ing tau, lelang neng kawangis na. j; Mikayanak yang metung a lalaki i Set, at pemalagyuan neng Enos. Kanita la megumpisang minaus ding tau king lagyu na ning Ginu king karelang pamanyamba.Ci Pasibayu neng sipingnan Adan ing asawa na, at menganak yang lalaki at pemalagyuan neng Set. Dininan na kung aliwang anak ning Dios, nganang Eva, bilang kalibe nang Abel a pete nang Cain.|hs Nung ing makamate kang Cain makatapitu yang besis miparusan, ing kang Lamec naman makatapitung pulu't pitung besis.g Nganang Lamec karing asawa na, Ada at Zilla, pakiramdaman yu ku! Pete ke ing metung a kayanakan uli ning penasakit na ku.'fI Beit neng Zilla i Tubal-Cain a pipumpunan da ring taung biasang gawa karing kasangkapan a tangsu at bakal. Naama ya lagyu ing kapatad nang babaing Tubal-Cain.neW Jubal ne man lagyu ing kapatad na; ya naman ing pipumpunan da ring sablang manigtigan lira at plauta.{dq Beit neng Ada i Jabal; ya ing pipumpunan da ring taung manuknangan karing tolda at manese animal antimo ding baka.0c] Adua ya asawa i Lamec; i Ada at i Zilla.b! I Irad ya ing meging anak nang Enoc, at meging anak na ne man Irad i Meuyael. Anak neng Meuyael i Metusael, at anak neng Metusael i Lamec.a1 Sipingnan neng Cain ing asawa na; mebuktut ya at beit ne i Enoc. Telakad neng Cain ing metung a siudad, at pekilagyu ne iti king anak nang i Enoc.y`m Meko ya i Cain king arapan na ning Ginu at menuknangan ya king sakup ning Nod, king dane nang aslagan ning Eden.I_ E makanyan, ngana ning Ginu kang Cain. Itang makamate keka, makatapitu yang besis miparusan. Mibili yang metung a tatak ing Ginu kang Cain ban e ne paten ning ninumang taung manakit kang Cain.5^e Palakuan yu ku king gabun a iti at mabating ku ban e yu na ku akit; maglayas-layas kung alang tuknangan king lupa na ning yatu, at paten na ku ning ninumang manakit kanaku!O]  Nganang Cain king Ginu, Kabayat nang pusanan niting binie yung parusa!#\A  Mananaman ka man, oneng ala yang ibie pupul ing gabun; ala kang pupulan. Maglibut-libut ka king mabilug a yatu at e ka malyaring mipaindatun nu man karin.[{  Manibat ngeni makasumpa ka at mitabi ka king gabun a mistulang asbuk a mininum king dayang pepatulu mu king kapatad mu.{Zq  Kanita ngana ning Ginu, Obat gewa mu ing anti kanyan? Kukulait kanaku ibat king gabun ing daya na ning kapatad mu.Y7  Kanita nganang mengutang ning Ginu kang Cain, Nukarin ya ing kapatad mung i Abel? E ke balu, nganang mekibat. Aku wari ing talaingat king kapatad ko?0X[ Misan a aldo, nganang Cain kang Abel a kapatad na, Tara, munta kata king marangle. Minta la king marangle at kabang atyu la karin, lepitan neng Cain i Abel at pete ne.W' Nung mayap ing gewa mu, sukat kang tumula; nung e mayap, ing kasalanan manaya ya lele mung pasbul; pagnasan na ka, oneng sukat meng sambutan.EV Ngana ning Ginu kang Cain, Obat mua ka? Obat maslam ka lupa?`U; Oneng e ya metula kang Cain at king ain a darala na. Mimua ya i Cain at meslam ya lupa.-TU I Abel naman migdala yang metung karing pangane biseru karing tupa na, at inain na ing masanting diling dake. Metula ya ing Ginu kang Abel at king daralan nang ain.cSA Dinatang ing aldo at i Cain migdala yang aibie na king Ginu ibat king bunga na ning gabun.pR[ Beit ne ing metung pang anak a lalaki. Abel ing lagyu na. Pastul ya i Abel at i Cain naman ortelanu ya.:Q q Sipingnan neng Adan ing asawa nang i Eva at mebuktut ya, at beit ne i Cain. Ngana, Mikayanak kung metung a lalaki king saup na ning Ginu. Inya Cain ing pemalagyu na king anak na.dPC Tinabi ne king mulahan ing tau at dela ne king bandang aslagan na ning Mula ning Eden at mibili yang kerubin at metung a espadang milalablab mamarap nu man karin ban magbante king dalan papunta king tanaman na ning bie.lOS Inya tinabi ne ning Ginung Dios ing tau king Mula ning Eden ban tamnan ne ing gabun a penibatan na.[N1 Kanita ngana ning Ginung Dios, Oyni ing tau; meging kalupa ta ne. Balu na na ing mayap at ing e mayap. Inya e ya sukat mipaintulutan kumang bunga king tanaman na ning bie at mangan kaniti at e mate kapilan man.YM- Ginawa yang imalan ing Ginung Dios a ibat king balat animal at piniblasan na la.dLC Pemalagyuan neng Eva ning lalaki ing asawa na uling ya ing meging ima na ning meto ketawan.*KO Mika pamangan ka kapamilatan na ning tulu ning pawas mu angga king magbalik ka king gabun nung nu ka ibat, uling king gabun ka ibat, king gabun ka naman mibalik.MJ Palto yang dikut at tanaman a masuksuk at mangan kang tanaman gubat.fIG Ngana namang sinabi king lalaki, Uling mekiramdam ka king asawa mu at mengan king bunga ning tanaman a binawal kung kanan mu, misumpa ya ing gabun uli mu. Kailangan kang magal ba mung apangan ing bunga na kabang mabie ka.HH Ngana naman king babai, Dagdagan ku ing kasakitan mu king kekang pamanganak; king sakit ibait mu la ding anak mu. Makanyan man pagnasan me pa mu rin ing asawa mu at pailalam ka king upaya na.G+ Mikasama kayu ning babai; milaban la ding anak na at ding anak mu. Lasawan de ring anak na ing buntuk mu, at tuktukan mu no man ding sakung da.F Kanita ngana ning Ginung Dios king ubingan, King gewa mung yan misumpa ka; karing heganaganang animal ika mung bukud ing misumpang anti kaniti: manibat ngeni gumapang ka king kapamilatan na ning kekang atian at alikabuk ing kekang kanan kabang mabie ka.E'  Kanita kitang na ning Ginung Dios king babai, Obat gewa mu ing anti kanyan? Pekibat ning babai, Lininlang na ku ning ubingan, inya mengan ku.D  Pekibat na ning lalaki, Ing babaing binie yung maging kayabe ku ya ing minie king bunga na ning tanaman kanaku at pengan ke.C  Kanita kitang na ning Dios, Ninu waring sinabi kekang lubas ka? Mengan ka king bunga na ning tanaman a binawal kung kanan mo?eBE  Pekibat na, Dimdam da kayu king mulahan, oneng tatakut ku uling lubas ku. Inya sinalikut ku.OA  Kanita inaus ne ning Ginung Dios ing lalaki at kitnan ne, Nu ka karin?F@ Inyang damdaman deng lalakad king mulahan ing Ginung Dios king marimla nang dake ning patingapun, sinalikut ya ing lalaki at ing asawa na king Ginung Dios libutad ding tanaman ning mulahan.?{ Kanita mu rin mibuklat la mata at ikit da ing lubas la. Inya pitungi da la ring bulung higera ban takpan ing sarili da.2>_ Ikit na ning babai king masanting yang lalawan ing tanaman at maniaman yang kanan a bunga at dapat yang pagnasan uling babie yang kabiasnan. Inya kinangwa ya karing bunga na at pengan ne; dininan nia naman ing asawa na at mengan ya. fig,...dapat yang pagnasan uling babie yang kabiasnan.,(3:6)fig*= Balu na ning Dios king kabud mangan kayu maging anti kayung Dios at mibuklat kayu mata, at abalu yu ing mayap at ing e mayap.F< Oneng ngana ning ubingan king babai, E tutu yan. E kayu mate!:;o subali mu king bunga na ning tanaman a atyu king libutad ning mulahan. Sinabi na ning Dios king e mi ya kakanan a bunga ni tatagkilan man. Kabud daptan yu ita, ngana, mate kayu.k:Q Pekibat na ning babai king ubingan, Malyari keng mangan karing bunga da ring tanaman king mulahan;h9 M Ngeni, ing ubingan ya ing mautak dili karing animal a lelangan na ning Ginung Dios. Nganang mengutang ning ubingan king babai, Tutu pin king binawal na kayung mangan ning Dios king isanu pa mang bungang tanaman king mulahan?F8 Lubas ya ing lalaki at ing asawa na, oneng e ra pikarine iti.7+ Iti ing sangkan nung inya ing lalaki lakuan ne i tata na at ima na at makiabe ya king asawa na, at ilang adua maging metung na la mung katawan. 6 ngana ning lalaki, Iti kabud ing butul ning kakung butul, at laman ning kakung laman; mayaus yang babai, uling ibat ya king lalaki.k5Q Kanita gewa neng babai ning Ginung Dios ing tagyang a kinua na king lalaki. Dela ne king lalaki at*4O Inya pepatudturan neng maniaman ning Ginung Dios ing lalaki, at kabang matudtud ya kinua ne ing metung karing tagyang na at sera ne laman ing lugal a pibatan na.3' Dininan na lang lagyu ning lalaki ding heganaganang animal at ding ayup; oneng metung man kareti alang meging karapatdapat maging akayabe na.l2S Inya ibat king gabun ing Ginung Dios miyubug yang miyayaliwang animal at miyayaliwang ayup. Dela na la king lalaki ban lawan na nung nanung iyaus na kareti. Ing lagyung binie na king balang metung kareti ya ing meging lagyu na.v1g Kanita ngana ning Ginung Dios, E mayap ing magdili-dili ya ing lalaki. Lalang kung karapatdapat a akayabe na.#0A subali mu ing tanaman na ning beluan tungkul king mayap at e mayap. E ka mamangan king bunga na ning tanaman a ita. Mate ka kabud mengan ka king bunga na.p/[ Nganang minutus ning Ginung Dios king tau, Malyari kang mangan king isanu pa mang tanaman king mulahan,x.k Binili ne karin ning Ginung Dios ing tau at pepatuknangan ne king mula na ning Eden ban gambulan ne at ingatan.x-k Tigris ing lagyu na ning katlu; mamagus ya banda nang aslagan ning Asiria. At ing kapat a ilug ya ing Eufrates.N,  Gihon ing lagyu na ning kaduang ilug; mamagus ya king gabun ning Cus.g+I  Tutung masanting ing gintu ning lugal a ita; atin munamang bedelio at mal a batung onyx karin.l*S  Pison ing lagyu na ning mumuna; mamagus ya king mabilug nang gabun ning Havila nung nu ating gintu.j)O  Ating metung a ilug king Eden a paranum king mulahan; ibat karin meging apat yang sanga ing ilug.j(O  Pepatubuan na la ning Ginung Dios king gabun ding miyayaliwang tanaman a makayamang lalawan at maniaman kakanan at ing tanaman ning bie a atyu libutad na ning mulahan, at ing tanaman ning beluan tungkul king mayap at e mayap.' Kanita mibili yang metung a mulahan ing Ginung Dios karin king Eden, king aslagan, at binili ne karin ing taung inubug na. & Inubug ne ning Ginung Dios ing tau ibat king alikabuk at pengisnawanan ne arung king pangisnawa ning bie, at mika bie ya ing tau.T%# Oneng atin namang sibul a manibatan king gabun at peparanuman na ing gabun..$W alang nanu pa mang tanaman king yatu at ala pang dikut a tutubu king marangle, uling e ya pa pepauran ing Ginung Dios king yatu at ala pang taung manasik king gabun.#{ Ita ya ing istoria na ning pangalalang ning banua at yatu. Kanitang lalangan ne ning Ginung Dios ing yatu at ing banua," Binendisyunan ne ing kapitung aldo at gewa neng banal, uling king aldong ita ya pepaynawa king heganaganang dapat na king pamaglalang.! Ayari na ning Dios ing dapat na kilub ding anam a aldo, at kaybat pepaynawa ya king kapitung aldo king sablang bage depat na.c  C Makanyan na lang inari ning Dios ding banua at ing yatu ampon ing heganaganang atyu kareti.  Linawe na ning Dios ing sablang lelangan na, at ikit na king tune mayap. Miras ing bengi at dinatang ing abak. Ita ya ing kanam a aldo.F  At babie ku ing sablang berding tanaman karing heganaganang animal, karing sablang ayup, at karing sablang melalang a gagapang king yatu at king balang mabibie king yatu. At ita ing milyari.? { Ngana pa ning Dios, Lawan yu, babie ku la kekayu ding heganaganang tanaman a ating bini king mabilug a yatu at ing balang tanaman a mamungang ating butul kilub ban maging pamangan yu.V ) Bendisyunan na la ning Dios at ngana, Magpakarakal kayu at katmuan ye ing yatu at sakupan ye. Ikayung mamahala karing asan king dagat, karing ayup, at karing heganaganang bage melalang a gagapang king yatu. { Inya lelangan ne ning Dios ing tau king wangis na; king wangis ning Dios lelangan ne; lelangan na lang lalaki at babai.a ? Kanita ngana ning Dios, Lalangan ta ya ing tau king wangis tamu. Ila ding manibala karing asan na ning dagat, karing ayup, karing baka, karing heganaganang animal, at karing heganaganang melalang a gagapang king yatu.  Lelangan na la ning Dios ding miyayaliwang animal, ding animal a antimo ding baka at miyayaliwa pang animal a gagapang king yatu. Ikit na ning Dios king ita mayap. fig,Lelangan na la ning Dios ding miyayaliwang animal,...Ikit na ning Dios king ita mayap.,(1:25)fig*- W Kaybat na nita, ngana ning Dios, Paburen yang palto na la ning yatu ding miyayaliwang mabie lelangan: matunud at malyap, mangaragul at mangalati. At ita ing milyari.G  Miras ing bengi at dinatang ing abak. Ita ya ing kalimang aldo. ; Binendisyunan na la ning Dios at ngana karela, Magpakarakal kayu at katmuan ye ing dagat; ikayung ayup, magpakarakal kayu naman at katmuan ye ing yatu./ [ Inya lelangan na la ning Dios ding maragul a asan ning danuman at ding sablang miyayaliwang kakawe king danuman at miyayaliwang ayup. Ikit na ning Dios king ita mayap. # Kanita ngana ning Dios, Lunto la karing danuman ding dakal a mabie lelangan at sulapo la ding ayup lalam na ning banua. At ita ing milyari.F  Miras ing bengi at dinatang ing abak. Ita ya ing kapat a aldo.r a ban sunlag neng aldo at neng bengi at ikawani na ing sala king dalumdum. Ikit na ning Dios king ita mayap.O  Binili na la ning Dios king sikluban ning banua ban aslagan de ing yatu+ S Lelangan na la ning Dios ding aduang maragul a sulu; sunlag ya ing maragul kareti kabang aldo at sunlag ya ing malati neng bengi. Lelangan na la naman ding batuin.f I at magsilbi lang sulu king sikluban na ning banua ban aslagan de ing yatu. At ita ing milyari. / Kaybat ngana ning Dios, Mika ating sala king banua ban mikawani ya ing aldo king bengi. Maging tanda la karing panaun ampon karing aldo at banua,F   Miras ing bengi at dinatang ing abak. Ita ya ing katlung aldo.  1 Pepalto na la ning yatu ding miyayaliwang klasing tanaman a ating bini at tanaman a mamungang ating butul kilub. Ikit na ning Dios king ita mayap.A   Kanita ngana ning Dios, Palto yang miyayaliwang tanaman ing gabun: balang uring tanaman a ating bini at balang uring tanaman a mamunga king yatu a ating butul kilub. At ita ing milyari.w  k Inaus neng Yatu ning Dios ing gabun, at ing danum a mitipun inaus neng Dagat. Ikit na ning Dios king ita mayap.   Kaybat ngana ning Dios, Mitipun ing danum lalam ning banua king metung a lugal ban palto na ing malanging gabun. At ita ing milyari.m W Inaus neng Banua ning Dios ing suklub. Miras ing bengi at dinatang ing abak. Ita ya ing kaduang aldo.m W lelangan ne ning Dios ing suklub at kewani na niti ing danum babo na ning suklub king danum lalam na.  Kaybat ngana ning Dios, Mika ating maragul a suklub pilatan da ring danuman ban pikawanian ing danuman. At ita ing milyari: # Inaus neng Aldo ning Dios ing sala, at ing dalumdum naman inaus neng Bengi. Miras ing bengi at dinatang ing abak. Ita ya ing mumunang aldo.b A Ikit na ning Dios king mayap ing sala. Kaybat, kewani ne ning Dios ing sala king dalumdum.: s Ngana ning Dios, Mika ating sala at linto ing sala.  Ala yang kaayusan ing yatu; tatakpan na ning dalumdum ing kalalalaman kabang tutiup ya ing tutung masikan a angin babo na ning danuman.B  King pasimula, lelangan ne ning Dios ing banua at ing yatu. Vg~~}}};|||q{{{{b{!zzSyy%xwwTvvevuttNss}rrr0qqZqppGoo|nnn*mmallBl kjjihh\gcffddcccbbBB\AA@@P?t>>c==.E Kailangan ku lang puntalan ban abalu nung tutu pin o ali ing sumbung da kanaku laban karela.= Kanita ngana ning Ginu kang Abraham, Tutung dakal ing sumbung laban king Sodoma at Gomorra, at tutung maragul ing karelang kasalanan.[<1 Pinili ke ban ituru na la ding anak na at ing lahi na king pamanupad karing utus ku king kapamilatan na ning pamaniapat da king matulid at king karapatdapat. Tuparan ku naman kanita ing pangaku ku kang Abraham.$;C ngening malapit neng maging metung a bansang maragul ampon mayupaya, at kang Abraham da atagpuan ding sablang bansa keti king yatu ing karelang ikasaplala?[:1 Ngana ning Ginu king lub na, Ilihim ku wari kang Abraham ing malapit ku nang gawan9# Kanita meko na la ding lalaki at minta la king metung a lugal nung nu re malyaring akit ing Sodoma. Kayabe re i Abraham; antabayanan na la.8 Lingad nang Sarah ing meyli ya uling mitakutan ya. E ku meyli, nganang sinabi. Oneng sinabi na, E na ka maglaram; meyli ka!z7o Atin waring bage a e na arapat ning Ginu? Mikayanak neng lalaki i Sarah potang balikan da ka keng tutuking banua.w6i  Ngana ning Ginu kang Abraham, Obat meyli ya i Sarah at mengutang nung makapanganak ya pa samantalang matua ne?5%  Meyli ya king sarili na i Sarah. Ngana, Ngening mistula na kung matua at ing asawa ku naman matua ne balu ku pa kaya ing tula na ning laman?A4  Matua na la di Abraham at Sarah at e ne magregla i Sarah.h3K  Ngana pa ning metung karing lalaki, Datang kung pasibayu king panaun na ning pamananaman at mikayanak neng lalaki kanita ing asawa mu. Makiramdam ya pala i Sarah ketang lele na ning pasbul ning tolda kagulutan nang Abraham.M2  Nukarin ya i Sarah a asawa mu? Pekibat na, Atyu kilub na ning tolda.Y1- Kaybat kinangwa yang kesu at gatas. Dela na iti at ing pepalutu nang baka at inapag na arapan da ring bisita. Pigsilbian na la kabang mamangan la lalam na ning tanaman. Mengan la at kaybat ngara kang Abraham,~0w Minta ya karing sese nang animal at kinangwa yang metung karing masanting a baka, at pepalutu neng agad king ipus na./ Memalagua yang linub king tolda i Abraham at ngana kang Sarah, Malagua ka; kuma kang atlung pulung takal a arina at gawa kang tinape.v.g Ngening mipaindalan kayu keni kanaku, paburen yung pagdala ra kayung ditak mu mang pamangan ban mibawi kayu sikanan. Kaybat isundu yu na ing pamaglakbe yu. Miparangalan ku king paniatang yu bale ku. O sige, ika ing bala, ngarang mekibat.~-w Paburen yung pagdala ra kayung danum ban wasan yu la ding bitis yu at kaybat magpaynawa kayu lalam na niting tanaman.Y,- Makamal, ipakisabi kung mayap king e ye sana lalagpusan ining kekayung talasuyu.R+ Tinalanga ya at ikit na la ding atlung lalaking makatalakad arapan na. Panakit na karela, milayi ya ibat king pasbul na ning tolda na ba na lang saganan. Dinuku ya angga king gabun at kaybat sinabi na,6* i Kabang makalukluk ya i Abraham lele na ning pasbul ning tolda na pepakit ya ing Ginu kang Abraham lele da ring sagradung tanaman ning Mamre. Kapalipalian na ning aldo kanita.) antimu rin ding sablang lalaking katubale na at pati na ding ipus a mibait king pibalebale na at detang seli na karing dayuan.Y(- Kilub ning metung a aldo, mesirkunsisyun ya i Abraham at ing anak nang i Ismael,S'! at labi neng atlung banua ing anak nang i Ismael inyang mesirkunsisyun ya.J& Siam neng pulu't siam a banua i Abraham inyang mesirkunsisyun ya,h%K Kanita mu ring aldong ita sinirkunsisyunan na lang Abraham ding lalaking katubale na manibat kang Ismael angga na karing ipus a mibait king pibalebale na at asali na. Gewa na ita bilang kapamintuan king inutus na ning Dios.U$% Inyang meyari neng mekipagsalita ing Dios kang Abraham, likuan ne i Abraham.d#C Pero tuparan ke kang Isaac ing kasunduan ku. Ibait neng Sarah ing anak keng tutuking banua.W") Ibie ku ing aduan mu para kang Ismael; bendisyunan ke, dinan keng pibandian, at parakalan ku la ding lahi na. Maging tatang de ring labing aduang prinsipi, at maging tatang ne ning metung a bansang maragul.P! Pekibat na ning Dios, E malyari! Ibait ne ning asawa mung i Sarah ing anak mung lalaki at ausan meng Isaac at makikasundu ku keting maging anak mu angga king alang angga at karing lahi nang sasalisi.Z / Nganang Abraham king Dios, I Ismael na mu ing luguran yu at gawan talapagmana ku.M Migsakab ya i Abraham king gabun, oneng mipakayli ya. At nganang sinabi king lub na, Mikayanak ya pa wari ing lalaking dinalan nang banua? Makapanganak ya pa wari i Sarah a siam nang pulung banua?%E Bendisyunan ke at dinan da kang anak a lalaki king kapamilatan na. Bendisyunan kia naman. Maging ima re ding bansa at ating maging ari karing maging apu na.ym Ngana pang sinabi ning Dios kang Abraham, E mu ne ausan pang Sarai ing asawa mu; ausan meng Sarah manibat ngeni.r_ Nung ating lalaking e mesirkunsisyun, itiwalag ya king katipunan yu uli na ning lebagan ne ing kasunduan.7i  Wa, sukat lang masirkunsisyun ding ipus a mibait karing pibalebale yu at pati na detang seli yu. Inya mayakit ya ing kasunduan king katawan yu bilang alang anggang kasunduan.7i  Manibat ngeni masirkunsisyun ya ing balang lalaki potang walu yang aldo at pati na ding ipus a mibait karing pibalebale yu at ding ipus a seli yu karing dayuan a e yu kalahi.nW  Pasirkunsisyun kayu at iti yang maging tanda na ning kasunduan ku kekayu at ning kasunduan yu kanaku.iM  Oyni ing kasunduan a sukat yung tuparan: ika at ding lahi mung lalaki sukat lang masirkunsisyun.\3  Ngana pa ning Dios kang Abraham, Tuparan me at ding maging lahi mu iting kasunduan.A} Ibie ke keka at karing lahi mung sasalisi ing gabun nung nu ka manuknangan ngeni, ing mabilug nang gabun ning Canaan bilang pibandian yu king kapilan pa man, at aku ing maging Dios da.W) Tuparan ke iting kasunduan ku keka at pati na karing maging lahi mu king daratang a panaun. Ala yang kawakasan iting kasunduan: maging Dios mu ku at maging Dios da ku munaman ding maging lahi a salisi keka.T# Dinan da kang dakal a lahi. Maging bansa la reti at ating lunto ari karela.`; E ra na ka ausan pang Abram nune Abraham uling gewa da kang tata ra ding dakal a bansa.L Oyni ing kasunduan ku keka: maging tatang da ka ding dakal a bansa.?{ Migsakab ya i Abram. Migsalita ya pa ing Dios at ngana,P Gawa kung kasunduan keka at e mu la abilang-bilang ding maging lahi mu." A Siam yang pulu't siam a banua i Abram inyang akatagpu ne ing Ginu. Ngana, Abram, aku ing Dios a Mayupaya. Mamintu ka kanaku at mibiebie kang alang dungis.Y- Walu yang pulu at anam a banua i Abram inyang meging anak ne kang Agar i Ismael.N  Lalaki ya ing meging anak nang Abram kang Agar, at inaus neng Ismael.m U Iti ya ing sangkan nung inya ing talaga pilatan na ning Kades at Bered mayayaus yang Beer-lahai-roi.5 e  Oyni ing lagyung binie nang Agar king Ginu a magsalita: Ing Dios a Manakit! Nganang Agar king sarili na, Tutu ke kayang ikit ing Dios samantalang e na ku man ninanu balang?   Maging malyap ya i Ismael anti ing asno; makilaban ya karing heganaganang tau at ding tau labanan de, karing kamaganak na e ya makiabe.$ C  Ngana pa kang Agar, Mabuktut ka ngeni at ibait me ing metung a anak a lalaki; Ismael ing lagyung ibie mu; uling pekiramdaman na ning Ginu ing saingsing mu.wi  Parakalan ku la ding maging lahi mu, nganang tinuglung ning anghel ning Ginu, at e na la abilang ning ninuman.sa  Oneng sinabi na ning anghel ning Ginu, Agar, mibalik ka at pasakup at pagsilbian ing babaing panginuan mu. Nganang kinutang, Agar, ipus nang Sarai, nukarin ka ibat at nukarin ka munta? Tatakas ku king panginuan kung i Sarai, nganang mekibat. Ikit ne ning anghel ning Ginu i Agar king lele ning metung a sibul king disyerto; atyu ing sibul king dalan papunta king Shur.6g Nganang Abram kang Sarai, Atyu ya lalam mung upaya ing kekang ipus. Gawan mu ing nanumang buri mung gawan kang Agar. Meging mabagsik ya i Sarai kang Agar angga king meko ya.y Nganang mekapagsalitang Sarai kang Abram, Kasalanan mu nung inya insultuan na kung Agar. Binie ke keka ing sarili kung ipus. Ngeni mong balu nang mebuktut ya, insultuan na na ku mu! Ipakit na sana ning Ginu nung ninung maki matulid kekatang adua.} Sipingnan neng Abram i Agar at mebuktut ya. Inyang mebuktut ya pegumpisan na neng pigmaragulan ing babaing panginuan na.D Pekiramdaman nang Abram ing sinabi na. Apulu neng banuang manuknangan i Abram king sakup ning Canaan inyang dela neng Sarai ing ipus nang i Agar a tau Ehipto ban maging babaing kasese na. Nganang Sarai kang Abram, E na ku papanganakan ning Ginu. Inya sipingnan me ing kanakung ipus; pota mikayanak ku king kapamilatan na. } Metung man ala yang anak i Abram kang Sarai. Atin ne mang metung a babaing ipus i Sarai a tau Ehipto; Agar ing lagyu na..~Y Amoreo, Cananeo, Girgaseo, at Jebuseo.}; Hiteo, Perezeo, Refaim,M| at pati na ing gabun a tuknangan da ring Keniteo, Kenizeo, Kadmoneo,3{a Kanita ya mekipagkasundu ing Ginu kang Abram. Ngana, Babie ke ing gabun a iti karing maging lahi mu, manibat king ilug ning Ehipto angga king maragul a Ilug ning Eufrates!z= Inyang lumbug ne ing aldo at madalumdum na, linto ya ing metung a kalang a bubusuk at ing metung a milalablab a tukil pilatan da ring mepirasung animal. y King kapat a lahi magbalik la keti ding lahi mu uling kanita pa mu maganap ing alang kayapan da ring Amoreo, at sukat lang parusan.uxe Ika naman akayabe mu la king kapayapan ding pipumpunan mu, at mate ka kaybat na ning masaya at makabang bie.w% Oneng parusan ke itang bansang ita. King katataulian, magdala lang dakal a pibandian ding maging lahi mu potang mako na la king bansang ita.Xv+  Ngana ning Ginu kang Abram, Tandanan mung masalese iti. Manuknangan la ding maging lahi mu king metung a bansang e karela. Gawan da lang ipus karin at pasakitan king bigsikan kilub ding apat a ralan a banua.yum  Inyang lalbug ne ing aldo, mipatudtud yang maniaman i Abram at detangan ne ning makapal at makatakut a dalumdum.Dt  Digpan da lang ayup a buitre, oneng inabuang na lang Abram.s  Dela na la deti king Ginu; pemirasu na la at binili ne ing kabangal tulid na ning kabangal na. E na la pemirasu ding ayup.>rw  Pekibat na ning Ginu, Pagdala mu kung metung a baka, metung a babaing kambing a atlung banua, at metung a lalaking tupa a atlu munamang banua, metung a batubatu, at metung a pitsun.Uq% Nganang mengutang Abram, O Ginung Dios, makananu kung abalung abandi ku iti?p Kanita sinabi na, Abram, aku ing Ginu a kinangwa keka ibat Ur da ring Caldeo ban ibie keka iting gabun a iti bilang bandi mu.^o7 Migtiwala ya i Abram king Ginu, at uli na nita meging katanggap-tanggap ya king Ginu.-nU Tiki ne i Abram lual na ning tolda at ngana, Talanga ka at lumawe king banua at bilangan mu la ding batuin, nung arapat mu. Makanyan la karakal ding maging lahi mu.]m5 Kanita ngana ning Ginu, Aliwa i Eliezer; sarili meng anak ing maging talapagmana mu.Ll E mu ku pa dininan anak at ing pamanan ku metung ya karing ipus ku.Bk Oneng nganang Abram, O Ginung Dios, nanung ulaga na ning ibie mu kanaku? Nung sakaling mate kung alang anak, i Eliezer a tau Damasco a pamahalan ku king pibalebale ku ya ing pamanan ku!@j } Kaybat na nita, dimdam neng migsalitang Abram ing Ginu king kapamilatan na ning metung a vision. Ngana, E ka tatakut Abram! Aku ing kekang kambilan at maragul ing galal a ibie ku keka.'iI Ala kung kuanan nune mu ing ginamit da ring ipus ku at itang dake da ring taung mekikampi kanaku. Paburen mung kuanan da ri Aner, Escol, at Mamre ing dake ra.uhe king sinulad man o taling sandalyas e ku kuma king pibandian mu ban e mu asabing, Uli ku mibandi ya i Abram. g Pekibat nang Abram king ari ning Sodoma, Pengaku kung taimtim king Ginu, ing Dios a Kakataskatasan a miglalang king banua at yatu,lfS Ngana ning ari ning Sodoma kang Abram, Ibie mu na la kanaku ding tauan ku at keka na ing pibandian.He At mipuri ya sana ing Dios a Kakataskatasan a minie tagumpe kang Abram laban karing kalaban na! Kanita binie nang Abram kang Melkisedek ing kapulung dake na ning sablang pibandian a abawi na.kdQ Mananu na sanang i Abram bendisyunan ne ning Dios a Kakataskatasan a miglalang king banua at yatu.c) Migdala yang tinape at alak i Melkisedek a ari na ning Salem. Anti na ning pari ne ning Dios a Kakataskatasan, nganang memindisyun kang Abram,Tb# Kabalik nang Abram king matagumpe nang pamakilaban kang Kedorlaumer at ding aring kakampi na, seganan ne ning ari na ning Sodoma karin king Kapatagan ning Save a mayayaus munamang Ing Kapatagan ning Ari.*aO Abawi nang pasibayu ing heganaganang pibandian a meyakua at ayuli ne ing kamaganak nang i Lot ampon ing pibandian na at pati na ding babai at aliwa pang mebihag.$`C Mig-adua lang grupu at kaybat linusub la inyang kabengian karing kalaban da. Simbut da la at tegal angga karin Hoba a atyu king dane norti na ning Damasco.Z_/ Kabud dimdam nang Abram ing balitang mebihag ya ing pangunakan nang i Lot, tinipun yang atlung dalan at labing walu kataung makilaban. Kayabe na na la deti ibat na inyang mibait la. Tinagal la angga karin Dan.[^1  Oneng dinatang ya ing metung a mekatakas at belita na kang Abram a Hebreo a manuknangan lele na ning sagradung tanaman ning Mamre, ing Amoreo at kamaganak da ri Escol at Aner. Kakampi na lang Abram deting adua.r]_  Pekidakap de i Lot a pangunakan nang Abram. Manuknangan ya kanita king Sodoma; dela ra pati pibandian na.x\k  Kinua ra ngan ding apat a aring miniambut ing pibandian ampon pamangan karin Sodoma at Gomorra at saka la meko.W[)  Mitmu yang talaga a pikukuanan alketran ing Kapatagan ning Siddim. Kabang tatakas la ding ari na ning Sodoma at Gomorra menabu la karing talagang alketran kabang ding aliwa naman pesitakas la karing bunduk.Z  ri Aring Kedorlaumer ning Elam, Tidal ning Goiim, Amrapel na ning Sinar, at Ariok ning Ellasar; apat a ari laban karing lima.Y- Kanita ding ari na ning Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboiim, at Bela linage lang kayabe ding sundalus da king Kapatagan ning Siddim ban labanan da la.XW Kaybat na nita, migbalik la at miras Enmispat a pikabaluan kanitang Kades, at binihag de ing mabilug a bansa da ring Amalekita at Amoreo a manuknangan Hazazon Tamar.aW= ding Horiteo king mabunduk a lugal ning Seir angga king Elparan a malapit king disyerto.BV King kalabing apat a banua dinatang ya i Kedorlaumer at ding aring kasanmetung na, at simbut da la ring Refaim karin Asterotkarnaim, ding Susim karin Ham, ding Emim karin Sabekiriataim,U) Makapailalam la kilub ding labing aduang banua kang Kedorlaumer, oneng karas ning kalabing atlung banua mig-rebeldi la laban kang Kedorlaumer. T Pikayari da reting ari a tauling mebanggit ing misanmetung la king pamakigera karin king Kapatagan ning Siddim (ing Dagat a Mete).S9 mekigera la kari Aring Bera ning Sodoma, Aring Birsa ning Gomorra, Aring Sineab ning Adma, Aring Semeber ning Zeboiim, at king ari ning Bela (o Zoar).R Ketang panaun da ri Aring Amrapel ning Sinar, Aring Ariok ning Ellasar, Aring Kedorlaumer ning Elam, at Aring Tidal ning Goiim Q; Linipat na lang Abram ding tolda na at menuknangan ya lele na ning sagradung tanaman ning Mamre ning Hebron. Mitalakad yang altar karin para king Ginu.XP+ Mako na ka at lakaran ing gabun, ing kaba at lapad na, uling keka ku babie iti.%OE Parakalan ku lang anti ing alikabuk na ning yatu ding kekang lahi; nung sakaling abilang da ing alikabuk ning yatu, kanita abilang da la naman ding lahi mu.xNk Ibie ku keka at karing maging lahi mu ing heganaganang gabun a akakit mu ban maging kekayu king kapilan pa man.M3 Kalako nang Lot, migsalita ya ing Ginu kang Abram. Ngana, King kekang kabilian maglalawe ka; lumawe ka king dane norti, mauli, aslagan, at albugan.]L5 Oneng tune lang e mayap ding memalen na ning Sodoma; maragul la kasalanan king Ginu.(KK Menatili ya i Abram king bansa ning Canaan samantalang migdatun ya i Lot karing siudad na ning kapatagan, at telakad na la ding tolda na siping na ning Sodoma.vJg Inya pinili neng Lot ing mabilug a Kapatagan ning Jordan at minta ya bandang aslagan. Makanyan lang mikawani.{Iq Linawe yang makapadurut i Lot at ikit nang mipaparanuman yang masalese ing mabilug a Kapatagan ning Jordan angga karin Zoar, kalupa na ning sarili nang mulahan ning Ginu o ning Ehipto. (E ne pa kanita silaban ning Ginu ing Sodoma at Gomorra.)FH Makapanaya ing gabun arapan mu. Mayap ing mikawani kata. Nung munta ka king dane kayli aku naman munta ku king dane wanan; nung munta ka king dane wanan aku munta na ku man king dane kayli.dGC Kanita nganang Abram kang Lot, E kata sana mipapate at ding magpastul ta. Mikamaganak kata!F Maralas ing mipapate la ding pastul da ri Abram at Lot. (King panaun a ita ding Cananeo at Perezeo ilang manuknangan king lugal a ita.)QE E ya sapat ing pipagpastulan nung miyabe la, uling dakal la sese animal.vDg I Lot a kayabe nang Abram atin ya namang sese animal; atin ya namang dakal a tolda at katubale ampon magobra.[C1 at karin ya naman minunang mitalakad altar, at menalangin king lagyu na ning Ginu.B Tunggal ditak miraras ya Betel; ketang lugal pilatan na ning Betel at Ai nung nu ne telakad ing tolda na kanitang minuna,UA% Mabandi yang talaga i Abram. Dakal ya sese animal at tipun a pilak at gintu.@ - Ibat Ehipto migbanda ya i Abram king dane norti papunta Canaan. Kayabe ne ing asawa na at ing heganaganang pibandian na. Kayabe nia naman i Lot.o?Y Inutus na ning ari karing tauan na ing paburen da na lang mako a darala ing heganaganang pibandian da.y>m Obat sinabi mung kapatad me? Kinua ke mo bilang asawa ku. Ngeni oyni ing asawa mo! Kuanan mu ne at mako na kayu!v=g Kanita pepayaus ne ning ari i Abram at ngana, Abram, nanu iting depat mu kanaku! Obat e mu sinabing asawa me?< Oneng pepagpa yang mangabayat a parusa ing Ginu king ari at king pibalebale na uli na ning kinua ne i Sarai a asawa nang Abram.;} Uli nang Sarai mesalese ya kabilian i Abram. Dininan deng tupa, kambing, baka, asno, kamelyu, at ipus a lalaki at babai.:{ Panakit da ring panibalan na ning ari, belita re at pemuri arapan ning ari. Kaybat tiki da ne king palasyu na ning ari.X9+ Inyang miras la Ehipto, ikit da ring tau Ehipto king malagu yang babai i Sarai.y8m Ipakisabi ku keka king sabian mu sana ing kapatad mu ku ban uli mu e ra ku paten at pakiabayan da kung masalese.7} Potang akit da ka ding tau Ehipto sabian da, Asawa neng Abram yan. Kaybat paten da ku, oneng ika e ra ka nanan a balang.`6; Inyang malapit na la Ehipto ngana king asawa nang i Sarai, Balu kung malagu kang babai. 5 Mika maragul a danup king sakup na ning Canaan. Minta ya i Abram king Ehipto ban karin manuknangan uling tutung maragul ing danup.]45 Kaybat na nita, sindu na ing pamaglakad na at miras ya banda nang mauli ning Canaan.3) Ibat karin sinulung ya pa at miras king mabunduk a lugal king dane nang aslagan ning Betel. Telakad ne ing tolda na pilatan na ning Betel, king dane albugan at ning Ai king dane aslagan. Mitalakad yang altar karin para king Ginu at menalangin ya king lagyu na ning Ginu.*2O Pepakit ya karin ing Ginu kang Abram at ngana, Ibie ke ing gabun a iti karing kekang maging lahi. Karin mitalakad yang altar para king Ginung pepakit kang Abram.,1S libutan neng Abram angga king miras ya king lele na ning sagradung tanaman ning More, ing banal a lugal karin Sikem. (Manuknangan la pa kanita karin ding Cananeo.)u0e Tiki ne ing asawa nang i Sarai, ing pangunakan nang i Lot, ing heganaganang pibandian a atipun da at ding heganaganang ipus a meging bandi ra karin Haran. At miglakbe lang papunta king sakup ning Canaan. Karas da king sakup ning Canaan,/ Meko ya i Abram antimo ing inutus na ning Ginu. Kayabe neng meko i Lot. Pitu yang pulu't limang banua i Abram inyang meko ya king Haran.. Bendisyunan ku la ding mamendisyun keka, oneng isumpa ku la ding maniumpa keka. At kapamilatan mu bendisyunan ku la ding sablang bansa.{-q Gawan da kang metung a maragul a bansa at bendisyunan da ka. Maging pikabaluan ka lagyu at manatad kang bendisyun., + Ngana ning Ginu kang Abram, Lakuan me ing balen mu, ding kamaganak mu, at ing pibalebale nang tata mu, at munta ka king bansang ituldu ku keka.a+= Mebie yang aduang dalan at limang banua i Tera. Kaybat na nita mete ya karin king Haran.* Tiki neng Tera ing anak nang i Abram, ing apu nang i Lot a anak nang Haran at ing manuyang nang i Sarai a asawa nang Abram a anak na. Meko la king Ur da ring Caldeo at minta la king sakup ning Canaan. Oneng inyang miras la Haran, karin na la menuknangan.2)a Ala yang anak i Sarai uli na ning baug ya.+(Q Mekiasawa la di Abram at Nahor. Sarai ya lagyu ing asawa nang Abram, at itang kang Nahor Milka ne man a lagyu. I Milka anak neng Haran a tata ra di Milka at Isca.m'U Minuna yang mete i Haran kang tata nang i Tera karin king balen a tibuan na, king Ur da ring Caldeo.j&O Ila deti ring lahi nang Tera. Anak na lang Tera di Abram, Nahor, at Haran. Anak neng Haran i Lot.Y%- Kanitang pitu yang pulung banua i Tera ayanak na la di Abram, Nahor, at i Haran.$ Mebie yang dinalan at labing siam a banua i Nahor kaybat nang mibait Tera, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.I# Kanitang adua yang pulu't siam a banua i Nahor ayanak ne i Tera.{"q Mebie yang aduang dalan a banua i Serug kaybat nang mibait Nahor, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.C! Kanitang atlu yang pulung banua i Serug ayanak ne i Nahor. } Mebie yang aduang dalan at pitung banua i Reu kaybat nang mibait Serug, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.H Kanitang atlu yang pulu't aduang banua i Reu ayanak ne i Serug.} Mebie yang aduang dalan at siam a banua i Peleg kaybat nang mibait Reu, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.@} Kanitang atlu yang pulung banua i Peleg ayanak ne i Reu. Mebie yang apat a ralan atlung pulung banua i Eber kaybat nang mibait Peleg, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.I Kanitang atlu yang pulu't apat a banua i Eber ayanak ne i Peleg.~w Mebie yang apat a ralan atlung banua i Sela kaybat nang mibait Eber, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.@} Kanitang atlu yang pulung banua i Sela ayanak ne i Eber. Mebie yang apat a ralan at atlung banua i Arpaksad kaybat nang mibait Sela, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.L Kanitang atlu yang pulu't limang banua i Arpaksad ayanak ne i Sela.y Mebie ya pang limang dalan a banua i Sem kaybat nang mibait Arpaksad, at mika aliwa ya pang anak a lalaki ampon babai.! Ila deti ring lahi nang Sem. Kanitang dinalan yang banua i Sem ayanak ne i Arpaksad. Adua nang banua ing milabas kanita kaybat ning albug.;q Ita ya ing sangkan nung inya inaus deng Babel ing lugal a ita uling karin ne giluan ning Ginu ing salita da ring tau ning mabilug a yatu at simbulat ding tau king mabilug a yatu.lS Ibat karin peniambulat na la ning Ginu king mabilug a yatu, at tiknangan deng tatalakad ing siudad.O Mayap pa ing puntalan ta la at guluan a salita ban e la mikakaintindi. Kanita sinabi na ning Ginu, Ngening misanmetung la at metung la salita agawa ra iti, e lumuat ala nang makasabat pa king buri dang gawan.V' Tinipa ya ing Ginu ban lawan ne ing siudad at ing toreng telakad da ring tau.9 Tara, ngara, mitalakad tamu ngening metung a siudad at gawa tamung toreng miraras banua ba tamung maging pikabaluan at e misalbag king mabilug a yatu.! Ngarang misabi-sabi, Tara, gawa tamung tisa at ilutu ta la king ornu. Ding tisa ilang peka batu ra at ing alketran ya ing peka semento ra. ! Kabang manintun lang pituknangan ding tau king bandang aslagan, miras la king lugal a patag king sakup ning Sinar at karin la menuknangan.s  c Kanitang minunang panaun metung ya mu salita ing mabilug a yatu at paraparehu la mu ding amanung magagamit.4 c Ila deti ring lahi da ring anak nang Noe agpang karing pipumpunan da at bansa. Ila ding penibatan da ring miyayaliwang bansa keti king yatu kaybat nang milyari ning albug.V ' Oreti ding lahi nang Sem agpang karing pamilya ra at salita, gabun, at bansa.r _ Magumpisa ya king Mesa angga Sefar ing gabun a tutuknangan da, ing lugal a mabunduk king bandang aslagan.>y Ofir, Havila, at i Jobab. Deti lahi na la ngan Joktan.5 Obal, Abimael, Seba,7 Hadoram, Uzal, Dikla,@} Anak na lang Joktan di Almodad, Selef, Hasarmavet, Jera,  Mika adua yang anak i Eber: Peleg ya lagyu ing pangane uling king panaun na mepidua ya ing yatu. Joktan ya lagyu ing kapatad na.<u Anak neng Arpaksad i Sela, at anak neng Sela i Eber.:q Ding anak nang Aram ila di Uz, Hul, Geter, at Mas.K Ila deti ring anak nang Sem: i Elam, Asur, Arpaksad, Lud, at Aram.X+ I Sem, ing koya nang Jafet, ya i tata na ning penibatan da ring anak nang Eber.^7 Ila deti ring anak nang Ham, agpang karing pamilya ra at salita, tuknangan, at bansa. ~ Magumpisa ya ing sakup dang gabun king Sidon banda Gerar malapit Gaza angga na Sodoma at Gomorra, Adma, at Zeboiim angga karin Lasa.c}A ding Arvadeo, Zemareo, at Hamateo. Manibat na kanita kinalat la ding lahi da ring Cananeo.$|E ding Heveo, Arkeo, at Sineo,O{ I Canaan ya naman ing pipumpunan da ring Jebuseo, Amoreo, at Girgaseo,;zs Anak neng Canaan i Sidon, ing pangane na, at i Het.Xy+ ding taga Patrusim, Kasluim, at ding Captorim nung nu la menibat ding Filisteo. X ~~2}}a|| {AzzyyxXxwuvv*uu(tts rtqppp#onn=mlkkfjjj;iighhggbgfMeddccbaama&`___^^]]L\\F[[ ZZ>6=<<@;;!:59x88877U665-44u432221-0//..0-- ,,:+R**)((5'&%%4$$#""L! 7iDIT~ *`BdIP^3=  3 ? Efj&$NrC_ Inya penambunan da la ngan ding talaga a kilkul da ring ipus nang tata nang i Abraham inyang mabie ya pa.^B7 Merakal ya sese tupa, baka, at animal a pagobra angga king keririan de ring Filisteo.rA_  At meging tau yang ating sasabian; mesalese neng mesalese bili angga king lubus yang merakal a pibandian.v@g  Menasik ya karin i Isaac ketang banuang ita at dinalan a besis ing pupul na uling binendisyunan ne ning Ginu.?  Kanita belan na lang Abimelek ding taung sasakupan na. Ngana, Paten ya ing ninumang tagkil kaniting lalaki at king asawa na! >;  Nganang Abimelek, Obat gewa mu yan kekami? Kalagua ing sipingnan ne ning metung kekami ing asawa mu. Mikasala ke sana uli na ning pamaglaram mu kekami.=3  Pepayaus neng Abimelek i Isaac at ngana, Isaac, asawa me pala ing babaing yan! Obat sinabi mung kapatad me? Pota paten yu ku uli na! nganang Isaac.<+ Malambat ne karin inyang mipatando ya king awang i Abimelek a ari da ring Filisteo, at ikit neng lalambisan nang Isaac ing asawa nang i Rebeca.%;E Neng kukutnan de tungkul king asawa na, ing pakibat na: Kapatad ke! Tatakut nang sabian king asawa ne pota paten de ring tau karin uling malagu ya i Rebeca./:[ Inya menuknangan ya i Isaac king Gerar.9} Uling pekiramdaman na kung Abraham at pemintuan na ing parapat ku: ding kautusan ku at ding batas ku, bendisyunan da ka.[81 Parakalan ku la ding lahi mu; maging kasing dakal da la ding batuin king banua at ibie ku ngan karela ing gabun a iti. Aduan da ring bansa ing bendisyunan ku la nung makananu ku lang binendisyunan ding lahi mu.A7} Manatili ka king lugal a ita. Antabayanan da ka at bendisyunan da ka. Ibie ku keka at karing maging lahi mu ing kabilugan a gabun at tuparan ke ing pangaku ku kang tata mung i Abraham.y6m Pepakit ya ing Ginu kang Isaac at ngana, Isaac, e ka pupunta Ehipto nune manatili ka king lugal a ituru ku keka.55 g Mika maragul a danup king lugal a ita; makayaliwa ya iti king minunang danup a milyari king panaun nang Abraham. Minta ya Gerar i Isaac kang Abimelek a ari da ring Filisteo.p4[ "Kanita i Jacob dininan neng tinape at king sabo gule a malare. Mengan ya at minum; tinikdo ya at saka ne meko. E na pepakamalan Esau ing katuliran na bilang pangane. fig,Kanita i Jacob dininan neng...sabo gule a malare.,(25:34)fig*x3k !Nganang Jacob, Sumpa ka pa mu kanaku. Sinumpa ya i Esau at binie na kang Jacob ing katuliran na bilang pangane.g2I  Nganang Esau, Nanung ulaga na ning katuliran ku bilang pangane ngening mamamate na kung danup?q1] Nganang Jacob, Ibie me pa kanaku ing katuliran mu bilang pangane at kaybat dinan da ka kening lulutu ku.0 /% Misan a aldo, kabang maglutu yang sabo butul gule a malare i Jacob, dinatang yang ibat king marangle i Esau, at maranup ya. Ngana kang Jacob, Dinan mu na ku mu keng lulutu mung sabo gule a malare uling tutu na kung maranup. (Iti ing sangkan nung inya inaus deng Edom). . Paborito neng Isaac i Esau uling maburi ya karing ararakap na niti king pamangasu na. I Jacob naman ya ing paborito nang Rebeca.'-I Meragul la ding anak. Mayap yang mangasu i Esau; magdatun ya king kaparangan. Samantalang i Jacob naman tau yang tahimik at maratun king toldang tuknangan da.,) Tinuki yang mibait ing kapatad na; makatalan ya king sakung nang Esau; inya inaus deng Jacob. Anam yang pulung banua i Isaac inyang mibait la.V+' Malare-lare ya at bulbulin a balat ing minunang mibait. Inya inaus deng Esau.T*# Inyang dinatang na ing oras a manganak ya, beit na la ding kambal a lalaki.F) Oyni ing pakibat ning Ginu, Adua lang bansa ding atyu king atian mu, adua lang lahing milalaban ding ibait mu. Mas masikan ya ing metung kesa king kadua, at suyuan ne ning koya ing wali na.;(q Oneng mitutulakan la ding anak king atian na angga king asabi na, Nung makanyan ing malilyari mayap pang mate na ku! Minaus ya king Ginu ba nang abalu nung nanu mo ing sabian na.'7 Menalangin ya i Isaac king Ginu para king asawa na uling e ya manganak. Pekiramdaman na ning Ginu ing panalangin na; kinagli ya at mebuktut i Rebeca."&? Apat yang pulung banua i Isaac inyang ayasawa ne i Rebeca a anak nang Betuel (ing Arameo ning Mesopotamia). I Rebeca kapatad neng Laban a Arameo munaman.I% Oyni ing istoria na ning pamilya nang Isaac a anak nang Abraham.H$ Menuknangan la ding lahi nang Ismael pilatan na ning Havila at Shur, banda nang aslagan ning Ehipto papunta Asiria; manuknangan ya ing balang metung karela tulid dang tolda ding kamaganak na. # Mebie yang dinalan atlung pulu at pitung banua i Ismael. Kaybat mepatlud ya inawa. Mete ya at inabe re karing mete nang kamaganak."/ Ila deti ring anak nang Ismael. Deting labing adua lagyu da la ring pamuntuk da ring lahi agpang king sarili dang baryu at lugal a pitutuknangan.7!k i Hadad, i Tema, i Jetur, i Napis, at i Kedema.! ? i Misma, i Duma, i Massa,9m  Ding makatuki ila ding lagyu da ring anak nang Ismael; makasulat la agpang king pamidalan-dalan na ning karelang pangabait: i Nebayot a pangane na, i Kedar, i Adbeel, i Mibsam,dC  Oreti ding anak nang Ismael a anak nang Abraham kang Agar a tubu Ehipto at ipus nang Sarah.tc  Kamate nang Abraham, binendisyunan ne ning Dios ing anak nang i Isaac a menuknangan malapit Beer-lahai-roi.p[  Ing gabun ya itang seli nang Abraham karing Hiteo. Karin ya mikutkut siping na ning asawa nang i Sarah.'I  Kitkut de ring anak nang i Isaac at i Ismael king dane aslagan na ning Mamre, king kueba karin Makpela, king marangle nang Efron a anak nang Zohar, ing Hiteo.zo Kaybat mepatlud ya inawa; mete yang maligaya at sidsad king ketuan. At inabe re karing mete da ring kamaganak na.J Disnan nang Abraham ing idad dinalan pitung pulu at limang banua."? Inyang mabie ya pa, dininan na na lang mana ring anak nang lalaki karing babaing kasese na. Pepapuntalan na la king dane aslagan ban ilaut la kang Isaac.:q Pepamana nang Abraham ing pibandian na kang Isaac.nW Ding anak nang lalaking Midian ila ri Efa, Efer, Hanok, Abida, at Eldaa. Deti lahi na la ngan Ketura.p[ I Joksan ya ing tata da ri Seba at Dedan. I Dedan ya ing tata da ring taung Asurim, Letusim, at Leumim.`; Ding meging anak na kang Ketura ila di Zimran, Joksan, Medan, Midian, Isbak, at i Suah.> { Bukud kang Sarah meging asawa ne pang Abraham i Ketura.0[ CTiki neng Isaac i Rebeca kilub na ning tolda nang Sarah a ima na, at meging asawa ne. Liguran neng Isaac at makanyan yang mebawas a lungkut king pangamate nang ima na.@} BBelita na ning ipus kang Isaac ing heganaganang gewa na.4c Aat nganang kinutang king ipus, Ninu ing taung ita a maglakad king marangle sasalubung kekatamu? Ya pin ing panginuan ku, nganang mekibat. Inya migtakap yang lupa i Rebeca.H @Linawe ya i Rebeca at ikit ne i Isaac. Kinuldas ya king kamelyuhK ?linual ya ban maglakad-lakad king marangle. Miglalawe ya at ikit na lang daratang ding kamelyu.l S >Manuknangan ya kanita i Isaac king sakup ning Negeb. Sisilim kanita at ibat ya king Beer-lahai-roi;% E =Kanita tinikdo ya i Rebeca ampon ding babaing talasaup na at sinake la karing kamelyu at tinuki la king ipus. Inya atuki ne ning ipus nang Abraham i Rebeca.) M  Likuan ne ing bangke ban pakisabian na la ding taung Hiteo.h=K Mete ya king Kiriat Arba, karin Hebron ning Canaan, at pigpaldasan ne't pigkalungkutan Abraham.@<  Miras yang dinalan at aduang pulu't pitung banua i Sarah.f;G Oreni naman ding ayanak na king kasese babai nang i Reuma: di Teba, Gaham, Tahas, at i Maaca.l:S I Betuel ya ing tata nang Rebeca. Walu la ding ayanak nang Milka kang Nahor a kapatad nang Abraham.19_ i Kesed, Haso, Pildas, Jidlap, at Betuel.d8C Uz ya lagyu ing pangane at Buz ya lagyu ing wali na. Sinalisi ya i Kemuel a tata nang Aram,v7g Kaybat nang milyari nita, mibalita kang Abraham king mikayanak yang lalaki i Milka king kapatad nang i Nahor.o6Y Belikan na lang Abraham ding ipus na at miyabe-abe lang minuli Beerseba nung nu ya migdatun i Abraham.y5m Mibendisyunan la karing lahi mu ding heganaganang bansa keti king yatu. Matupad iti uli na ning pemintuan mu ku.f4G pangaku kung bendisyunan da kang e makanyan-kanyan at parakalan ku la ding lahi mu. Maging kasing dakal da la ring batuin na ning banua at balas king pampang ning dagat. Sakupan da la ring siudad da ring karelang kalaban.3 Ngana, Susumpa ku king sarili kung amanu, ing Ginu ya ing magsalita, anti na ning e me pigkait kanaku ing anak mung pakamalan,N2 Manibat banua inaus neng pasibayu ning anghel na ning Ginu i Abraham.~1w Inaus neng Ing Ginu ya ing Babie ing lugal a ita. Makanyan deng ausan ngeni ding tau: King Bunduk ning Ginu Babie ya.00[  Tinalanga ya i Abraham at miglalawe. Ikit ne ing metung a tupang lalaki a mikulaput a sagu king masuksuk. Pintalan ne at dekap ban iyain bilang kalibe na ning anak na.d/C  E me papaten o nananan balang ing anak, ngana ning anghel. Balu ku na ngeni king tapat ka pin king Dios uli na ning e me pigkaymut ing anak mung pakamalan. fig,Balu ku na ngeni king tapat ka pin king Dios...,(22:12)fig*a.=  Oneng inaus ne ning anghel ning Ginu. Ngana, Abraham, Abraham! Nanu pu? nganang mekibat.A-  Kaybat dimput ne ing pataram ban saksakan ne ing anak na.c,A  Karas da king lugal a tiru na ning Dios, mitalakad yang altar i Abraham at selansan na ing dutung a panangab babo na niti. Kaybat ginapus ne ing anak nang i Isaac at binili ne babo na ning dutung a panangab king altar.+ Anak ku, ing Dios ya ing balang munie king tupang paten ta! nganang mekibat Abraham. At sindu da ring mitata ing pamaglakad da.,*S Oneng nganang Isaac kang tata na, Tatang! Nanu ita, anak ku? nganang mekibat. Ating api at dutung a panangab, nukarin ya ing tupang paten? nganang mengutang Isaac.+)Q Kanita kinua nang Abraham ing dutung para king ain at pepapusan na kang Isaac at ya naman ing migdala king api at king pataram. Miglakad na la kanita ding mitata./(Y Kanita sinabi na karing ipus na, Malakuan kayu keni ikayung adua, at banten ye ing asno kabang ing anak at aku munta kami karin. Samba kami at kaybat balikan da kayu.M' Kalabas da ring atlung aldo ikit neng Abraham ing lugal king marayu.V&' Maranun yang mibangun i Abraham; sekyan ne ing asno na, kayabe ne i Isaac at ding adua karing ipus nang lalaki. Migdala ya namang dutung para panangab king ain-a-durulukan a inutus na ning Dios a idala na.Z%/ Kanita sinabi na ning Dios, Abraham, ituki me i Isaac, ing anak mung kabubugtungan a pakamalan mu, at munta kayu king sakup ning Moria. Iyain me kanaku bilang ain-a-durulukan karin king bunduk a ituru ku keka.r$ a Kaybat dang milyari deting bage, sibukan ne ning Dios i Abraham. Abraham, ngana. Nanu pu? nganang mekibat.Y#- "Menuknangan ya kilub ning makabang panaun i Abraham king sakup da ring Filisteo." !Mitanam yang metung a tanaman a tamarisko i Abraham karin king Beerseba at karin ya sinamba king Ginu, ing Dios a alang angga.*!O  Kaybat dang mekapisanmetung karin king Beerseba meko ya i Abimelek a kayabe nang Pikol a pamuntuk da ring sundalus na, at mibalik la king sakup da ring Filisteo.j O Iti ya ing sangkan nung inya meyaus yang Beerseba ing lugal a ita. Karin la misumpanan ding adua.% Tanggapan mu la deting pitung babaing tupa a pabanua tua, nganang mekibat Abraham, bilang katibayan king aku ing kinulkul king talagang iti.hK Nganang mengutang Abimelek, Para nanu la deting pitung babaing tupa a pabanua tua a kelilua mu?T# Mikalilua ya namang pitung babaing tupa a pabanua tua a ibat king kawan na.nW Kanita kinangwa yang tupa at baka i Abraham at binie na la kang Abimelek, at mikasundu la ilang adua.+ E ku balu nung ninung makirapat kanita, nganang Abimelek. Ing katutuan na niti misan man e mu pa sinabi kanaku yan at e ke abalu nune mu ngeni.p[ Migreklamu ya i Abraham kang Abimelek tungkul king metung a talagang simsam da ring ipus nang Abimelek.-W Pekibat nang Abraham, Wa, susumpa ku!K Inya sumpa ka kanaku arapan na ning Dios king e mu ku pagtaksilan ampon ding lahi ku at manatili ka sanang tapat kanaku at king gabun a pitutuknangan mu nung makananu kung menatiling tapat keka.% Kanita naman tiki neng Abimelek i Pikol a pamuntuk da ring sundalus na. Ngana kang Abraham, Kayabe me ing Dios king heganaganang gagawan mu.D pepakiasawan neng ima na king metung a babaing tubu Ehipto.y E ne pepaburen ning Dios ing anak; meragul ya at menuknangan king ilang na ning Paran. Pikabaluan ya king pamamana, at!= Biklat na la ning Dios ding mata nang Agar at ikit ne ing metung a talaga. Lepitan ne at sepakan danum ing pilulanan na, at kaybat pepainum ne ing anak.xk Talakad ka; kuanan me ing anak at ingatan me uling gawan ku lang metung a marangal a bansa ding maging lahi na.Z/ Dimdam na ning Dios ing kiak ning anak at ibat banua kinulait ya kang Agar ing anghel ning Dios. Ngana, Nanung kababalisa mu, Agar? E ka tatakut uling dimdam na ning Dios ing kiak ning anak ketang kabilian na.3a at saka ya migluklukan manga dinalan a yarda dayu king anak. Ngana king sarili na, E ke buring akit mate ing anak ku. Kabang makalukluk yang makalawe, kiniak ya ing anak.E danum a darala na. Likuan ne lalam na ning tanaman ing anak,vg Kabukasan, migising yang maranun i Abraham; kinangwa yang tinape at inuman at pepabakal na iti kang Agar. Pepasimbaba ne ing anak kang Agar at pepasulungan na ne. Miglito-lito yang alang pupuntalan king ilang ning Beerseba at megisan ingdC  Tungkul naman king anak na ning ipus, gawan kia namang metung a bansa uling anak mia naman.I   Oneng ngana ning Dios kang Abraham, E ka magugulu isip tungkul king anak mu king ipus mu. Tukian mu ing buri nang Sarah king nanu pa man uli na ning i Isaac mu rin ya ing misundu king lahi mu.E   Tune yang meligalig i Abraham uling anak nia naman i Ismael. )  Ngana kang Abraham, Itabi mu ne ing ipus a yan at ing anak na. E ya sukat tanggap mana kayabe ning anak kung i Isaac ing anak ning ipus a yan!   Apansinan neng Sarah i Ismael a anak nang Abraham kang Agar, ing babaing tubu Ehipto, ing makialung ya king anak nang i Isaac.S ! Meragul ya i Isaac at migtau yang maragul i Abraham inyang aldo inawat de. Ninung makasabi kang Abraham, ngana pang tinuglung, king pasusu ya pa i Sarah! Pero beit ke pa ing anak na ngening matua ne.{ Nganang Sarah, Makaligaya ing binie nang iti kanaku ning Dios! Tumula ya naman antimo aku ing ninumang makabalu kaniti.M Dinalan neng banua i Abraham inyang mibait ya ing anak nang i Isaac.eE Inyang walu neng aldo i Isaac, sinirkunsisyunan neng Abraham antimo ing inutus na ning Dios.6i Isaac ing pemalagyu nang Abraham king anak na. Agyang matua ne mebuktut ya at beit ne para kang Abraham ing metung a anak a lalaki king takdang panaun a tildu na ning Dios.s c E ne kelinguan ning Ginu i Sarah antimo ing sinabi na keting babai. Tiparan na itang pangaku na kang Sarah.! Uli nang Sarah a asawa nang Abraham, e na la pepanganakan ning Dios ding babai king pibalebale nang Abimelek. Inya menalangin ya i Abraham king Dios para kang Abimelek, at pepakayapan ne ning Dios i Abimelek, ing asawa na ampon ding ipus nang babai ban mikayanak la.O Kaybat ngana kang Sarah, Lawan mu dirinan keng libung pirasung pilak ing kapatad mu. Patutu ya iti arapan da ring kayabe mu king e ka midungisan a puri at king akakit ding sabla mipawalan kang sala.tc Lawan mu, ngana, dirinan da kang kapaintulutan gumamit king gabun ku. Ikang bala nung nu ka bisang tuknang!-~U Kanita i Abimelek kinangwa ya karing sese nang tupa at baka ampon babai at lalaking ipus at binie na la kang Abraham. Kaybat na nita, binalik ne i Sarah a asawa na.4}c  Ngaku kang Sarah inyang sabian na ning Dios kanaku ing lakuan ke ing pibalebale nang tata ku, Ipakisabi kung mayap keka king sabian mu ing kapatad mu ku nu kata man miras.z|o  Metung pa, talagang kapatad ku ne man. Mu pin kapatad ke kang tata ku. E ke kapatad king ima, at meging asawa ke.x{k  Mekibat ya i Abraham, Mitakutan ku. Bala ku alang makitakut king Dios keti at paten da ku uli na ning asawa ku.Uz%  Ngana pang Abimelek, Nanung talaga ing buri mung malyari inyang gewa mu ita?_y9  Kaybat pepayaus ne i Abraham at ngana, Lawan mu ing gewa mung iti kekami! Nanu waring agawa ming kasalanan laban keka? Digsu mu na ku mu pepaisubu king kasalanan pati na ing kayarian ku. E mu sukat gewa ita kekami.x) Maranun pa migising ne i Abimelek at pepayaus na la ding pamuntuk na at belitanan na la tungkul king apaninap na. Deti bina lang mengatakutan.(wK Ibalik me king taung iti ing asawa na uling propeta ya i Abraham at manalangin ya para keka ban e ka mate. Nung e me ibalik mate ka at pati na ding memalen mu.vvg Pekibat na ning Dios king kapamilatan na ning paninap, Wa, balu ku king mayap ing kapagnasan mu inyang gawan mu ita. Ing katutuan na niti aku ing menintun dalan ban e ka mikasala laban kanaku; makanyan kung e pepaintulut ing tagkilan me.u+ Aliwa wari i Abraham yang sinabing kapatad ne? I Sarah munaman ing sinabi king kapatad ne i Abraham. Mayap ku kapagnasan at ala kung kasalanan.otY E ne pa tigkilan Abimelek i Sarah, inya ngana, O Ginu, paten mu ne man wari ing taung alang kasalanan?s3 Oneng pepakit ya kang Abimelek ing Dios king kapamilatan na ning paninap. Ngana, Abimelek, e lumuat mate ka uling ing babaing kinua mu talasawa ya!_r9 pepakilala neng kapatad na i Sarah. Inya kinua neng Aring Abimelek ning Gerar i Sarah.!q ? Ibat karin Mamre tinaglus ya i Abraham king sakup ning Negeb. Menuknangan ya king Gerar pilatan na ning Kades at Shur. Kabang manuknangan ya karin Gerar,"p? &Beit nia naman ning wali ing metung a anak a lalaki, at inaus neng Ben-ammi. Ya ing penibatan da ring taung ausan dang Ammonita ngening kapanaunan a iti.o% %Beit ne ning atsi ing metung a anak a lalaki at inaus nang Moab. Ya ing penibatan da ring taung ausan dang Moabita ngening kapanaunan a iti.Gn $Makanyan lang mebuktut ding anak nang Lot king kapamilatan na.(mK #Ketang benging ita lesingan de i tata ra at sipingnan ne ning wali. E na naman balung Lot ing migkera ya siping na ing anak nang bungsu uli ning kalasingan na.Il "Kabukasan sinabi na ning atsi king wali, Nabengi siniping ku kang tatang. Lasingan teng pasibayu ngening benging iti, at ika naman ing sumiping. Kanita ikatang adua mikayanak kata kang tatang.Ck !Kanita mu ring benging ita lesingan de i tata ra at pintalan ne ning atsi at sipingnan ne. E na naman balung Lot ing migkera ya siping na ing anak nang pangane uli na ning kalasingan na.Dj  Tara, lasingan te i tatang at sipingnan ban mikayanak kata._i9 Ngana ning atsi king wali, Tutua ne i tatang at ala katang ayasawa keting lugal a iti.Gh Uli na ning tatakut yang manuknangan Zoar, meko ya i Lot karin at menuknangan ya king lugal a mabunduk. Kayabe na la ding adua nang anak a babai. Menuknangan la kilub na ning metung a kueba.-gU Kanitang lesak na la ning Dios ding siudad ning kapatagan aganaka ne i Abraham. Inya segipan ne i Lot king parusang pepagpa na karing siudad nung nu ya manuknangan. f; Kabang lalawan ne ing Sodoma at Gomorra at ing mabilug a kapatagan menakit yang makapal a asuk ibat karin a kalupa na ning makapal nang asuk ning ornu.^e7 Tutuking abak minta ya i Abraham king lugal nung nu ya tinalakad arapan na ning Ginu.mdU Oneng melikid ya ing asawa nang Lot, at meging asias yang asin. Oneng melikid ya ing asawa nang Lot.c) Silaban na la ding siudad a deta, ing mabilug a kapatagan, ding heganaganang makatuknang karing siudad, at ing heganaganang tutubu king gabun.Pb Kanita pepauran yang mibabayang asupri ing Ginu king Sodoma at Gomorra.5ag Matas ne ing aldo inyang miras ya Zoar i Lot.$`C Bilisan mu. Tumakas ka at munta na ka karin, uling ala kung arapat anggang e ka miras karin. Iti ya ing sangkan nung inya ausan deng Zoar ing siudad a ita. 7;~A}}=|{{zzyy&xwww vcuuXu trtssrqq:pplp oonn5mm>}==d<;;:e99`888\77j666<55554K382<11.00//`/.. -n,,,+N*})((v''&W%%$#W""!9 N0><\5^0Gn9eQRs  ; g dHf>( 7eE 5Ing Dios nang Abraham at ing Dios nang Nahor, ing Dios da ring karelang pipumpunan, ilang matul kekatamu! Sinumpa ya i Jacob king lagyu na ning Dios a tune nang katakutan Isaac a tata na king tuparan na ing kasunduan da. 4Patutu la ring batung pitumpak-tumpak at iting batung telakad ku king alang lalagpas kekata kareti a ating e mayap a nasa.~w 3Ngana pang Laban kang Jacob, Oreni ding batung pitumpak-tumpak ku at ing batung palatandanan a telakad ku pilatan ta.%E 2Nung sakaling alipustan mu la ding anak kung babai o kaya makiasawa kang aliwa, tandanan mu king agyamang alang manakit, ing Dios ya ing saksi keka at kaku.jO 1Meyaus ya namang Mizpa, uling nganang Laban, Banten na kata sana ning Dios kabang e kata mikakit.nW 0Nganang Laban, Saksi ya iti keka at kaku king aldong iti. Makanyan yang meyaus Galed ing lugal a ita.cA /Inaus neng Laban Yegar-sahaduta iting lugal, pero Galed naman ing inaus nang Jacob kaniti.!= .Nganang Jacob karing tauan na, Manipun kayung batu. Menipun la at pitumpak-tumpak da la at kaybat misulusulu lang mengan lele da ring makabuntun a batu.<u -Kanita mibili yang batu i Jacob bilang palatandanan.jO ,Mayap pa mikasundu kata. Gawa katang katumpuk a batu ban magsilbing katibayan king pikayarian ta.^7 +Nganang Laban kang Jacob, Anak ku la deting babai; apu ku la ding anak da, at ding kawan, kawan ku la. Kanaku ing heganaganang akakit mu. Nanu ing malyari kung gawan ngeni kareting anak ku o karing anak a beit da?+ *Nung e na ku mu inantabayanan ning Dios ding makatua ku, ing Dios nang Abraham at itang Dios a pitakutan nang Isaac, pepalakuan yu ku sanang alang daralan. Pero ikit na ning Dios ing makalunus kung kabilian at ing kanakung kapagalan, at nabengi ya na ing minie kayatulan.y )Makanyan ing delanan ku kilub ding aduang pulung banuang sinuyu ku kekayu. Labing apat kung banuang sinuyu kekayu ban ayasawa ku la ding adua yung anak at anam a banua para karing kekayung kawan. Makanyan man apulu yung besis inalilan ing upa ku.mU (Pibabata ku ing maduluk king pali ning aldo at ing dimla ning bengi angga na king e ku mipapatudtud.+Q 'Nung atin lang apate ding mabangis a animal e ku na la papakit kekayu; agad ku na lang alilan; meging katungkulan keng alilan ing mepanako neng aldo o neng bengi.1] &Kilub ding aduang pulung banuang sinuyu ku kekayu, e la tinuknang merakal ding tupa yu o kambing at e ku mengangas mengan agyang metung mung tupa karing kekayung kawan.V' %Ngening asiasat yu na ngan ing pibandian ku, menakit kayung nanumang bandi yo? Palto ya mu arapan da ring kamaganak yu at kamaganak ku at paburen yung ilang matul nung ninu kekatamung adua ing makamatulid. ) $Inya mimua ya i Jacob at bignus na ing mua na kang Laban. Ngana, Nanu wari ing e ustung depat ku? Nanu waring kasalanan ku? Obat tikian yu ku?? y #Nganang Raquel kang tata na, Tatang, e yu sana pagkasala ing e ku mitalakad arapan yu; makaratang ing regla ku. Penintun na lang Laban, oneng e na la ikit ding kikilalanan nang dios.[ 1 "Kinua na lang Raquel ding dios nang tata na at saka na la linulan king bulsa na ning sia ning kamelyu, at kaybat liklukan na la. Asiasat na ne ngan Laban ing kilub na ning tolda nang Raquel oneng ala yang ikit.{ q !Kanita linub ya i Laban karing tolda da ri Jacob; kaybat king tolda nang Lea ampon king tolda da ring aduang ipus a babai, oneng e na la ikit ding kikilalanan nang dios. Linual ya king tolda nang Lea at kaybat linub ya king tolda nang Raquel.   Tungkul naman karetang kikilalanan yung dios, paten ya itang nung kenu la mayakit. King akakit da ring kamaganak ku, nung sakaling atin kayung akit nanu pa mang kekayu, kuanan ye. E na kamalayan Jacob king i Raquel ing menako karing kikilalanan nang dios tata na._9 Nganang mekibat Jacob, Tatakut ku uling pota bawalan yu lang tuki kanaku ding anak yu.oY Balu kung meko ka uli na ning tutu na kang bisang makauli; obat pati ring dios ku king bale penako mu?ue Malyari da kang panasakitan, oneng nabengi ngana kanaku ning Dios nang tata mu, E me nananan balang i Jacob!S! E mu man peintulut ing auma ku la ding apu ku at anak. E ustu ing gewa mu!  Obat meko kang pasalikut at meko kang e memun? Pepayantabe ra ka sanang masayang kantahan a babagayan da ring pandereta at alpa.nW Nganang Laban kang Jacob, Obat lininlang mu ku at tiki ding anak kung babai a balamu bihag ning gera?5e Inyang datang ya i Laban atalakad na neng Jacob ing tolda ra king bunduk samantalang i Laban at ding kayabe na telakad da la ring tolda king bunduk-bundukan na ning Gilead.,S Pero ketang benging ita pepakit ya ing Dios kang Laban, ing Arameo, king kapamilatan na ning paninap at sinabi na kang Laban king e ne sana nananan balang i Jacob. Penagal neng Laban at ding kamaganak na kilub ding pitung aldo, at atagal de king bunduk-bundukan na ning sakup ning Gilead.M Kalabas da ring atlung aldo abalitan nang Laban ing meko ya i Jacob.~ Dela na ngan ing pibandian na at marapal neng meko. Lipatan ne ing Ilug ning Eufrates at minarap yang papunta king sakup ning Gilead.T}# E na pepabalung Jacob kang Laban, ing Arameo, ing mamako ne at alinlang ne."|? Ala yu kanita i Laban uling meko ya ban ururan na la ding tupa na. Kabang ala yu penako na lang Raquel ding kikilalanan dang dios king bale nang tata na.N{ Dela na la ngan ding kawan na at pibandian a meging bandi na karin Padan-aram, at saka ne mibalik kang Isaac a tata na karin king sakup ning Canaan. fig,Dela na la ngan ding kawan na...,(31:18)fig*Kz Kanita seke na na lang Jacob ding anak na at asawa karing kamelyu.y Mangaintulid kekami at karing anak mi ing pibandian a leko na ning Dios kang tata mi. Sulung, daptan mu ing sinabi na keka ning Dios.Yx- Tuturing na na kami mung dayuan; pisali na kami at agastus na la ring ayabli na.wwi Kanita kitang da ri Raquel at Lea, Atin ke pa kayang dake king pimamanan king pibandian na ning kekaming tata?Sv!  Aku ing Dios a pepakit keka karin king Betel nung nu me telaga at linian ing metung a batu. Karin sinumpa ka kanaku. Inya lumakad na ka at lakuan me ing lugal a iti at mibalik ka king lugal a tibuan mu.?uy  Pakalawan mu la, ngana, pawa la ngang gulis-gulisan at tagpian ampon pultik-pultikan ding potrung maglahi king kawan; uli na ning e makalingad kanaku ing pamaniaptan nang Laban keka.at=  At king paninap sinabi na kanaku ning anghel ning Dios, Jacob! Nanu pu? ngakung mekibat.s  Misan, panaun na kanita ning pamipapaglahi ra ding animal, meninap ku at ikit ku la ding potru a pawa ngang gulis-gulisan at tagpian.Kr  Makanyan na lang linipat kanaku ning Dios ding kawan nang tata yu.~qw Potang sabian nang tata yu, Ding tagpian a kambing ila ding upa mu, manganak yang tagpian a biseru ing mabilug a kawan. Pota namang sabian nang, Ding gulis-gulisan ila ding upa mu, kanita manganak yang gulis-gulisan a biseru ing mabilug a kawan.p' Makanyan man pemiraitnan na ku pa at mekatapulu na nang besis inalilan ing upa na kanaku. Pero e na peintulut ning Dios ing apanasakit na ku.Uo% Balu yu munaman nung makananu kung sinuyu kang tata yu king anggang agyu ku.n% Ngana karela, Apansinan ku king menaliwa ya lawe kanaku i tata yu; e na anti kanitang milabas; pero e na ku kewanian ning Dios nang tata ku.m} Pepayaus na lang Jacob di Raquel at Lea at pepapuntalan na la king marangle nung nu la papastulan ding animal a sese na.l Kanita ngana ning Ginu kang Jacob, Magbalik na ka king tuknangan da ring kekang makatua at kamaganak at antabayanan da ka!ak= Apansinan na namang Jacob king menaliwa ya paglalawe i Laban; e na na kalupa ning sadia.^j 9 Abalitan nang Jacob king sasabian da ring bayo nang lalaki ing anti kaniti: Kinua nang Jacob ing heganaganang pibandian nang tatang mi at ketang pibandian nang tatang mi karin menibat ing heganaganang pibandian na.i +Makanyan yang mibandi i Jacob; merakal la ding kawan na at merakal la naman ding ipus nang lalaki at babai, kamelyu, at asno..hW *Oneng e ya mibiling sanga arapan da ring maina. Makanyan lang miras kang Laban ding animal a mangaina, samantalang miras la ngan kang Jacob ding animal a mangasikan.)gM )Antimu rin, potang mipangasta la ring mangasikan a animal, bibili na lang Jacob ding sanga king arapan da reting animal ba lang miyayasawa lele da reting sanga. f (Kelilua na lang Jacob ding tupa ampon ding kambing at binili na la king metung a lugal; ita sanang akakit da la ring maki tagpi at matuling a animal a sese nang Laban. Makanyan yang mika sariling kawan i Jacob, at e na la pekiabe deti karing kawan nang Laban.e 'potang daratang la ban minum. Inya akaglian da la ring sanga at meging gulis-gulisan la, pultik-pultikan, at tagpi-tagpi.9dm &Binili na la deting sangang belatan na king lugal nung nu la miminum ding animal ban potang miminum la akit da la reti. Binili na la karin uling mipangasta la karin ding animal(cK %Kanita memakli yang sagiwang sanga i Jacob karing tanaman a ausan dang alamo, almendro, at kastanyo; belatan na la angga king linto ing gulis-gulisan a maputi.$bC $Linaut ya kang Jacob; ing laut na kalupa na ning dasnan na ning taung maglakad atlung aldo. At pistulan na lang Jacob ding mitagan karing kawan nang Laban.Ga #Keta mu ring aldong ita kelilua na lang Laban ding maki tagpi at pultik-pultikan karing kambing, potru ya man o gaindu, antimu rin ding matuling a tupa at saka na la pepasese karing anak na.L` "Mekibat ya i Laban, Wa, buri ku ing sinabi mu! Iti ya ing gawan ta.C_ !King daratang a panaun, potang lawan yu la deting upa ku, abalu yu nung tapat ku kekayu o ali. Nung ala yang tagpi o pultikan ya ing kambing at nung e ya matuling ing tupa iti penako ya!m^U  Puntalan ku la ngeni ding tupa yu at ikawani ke ing balang tupang maki pultik a matuling at balang tupang matuling at ing balang kambing a maki tagpi at pultik-pultikan karing kanakung kambing. Ila deti ring maging kanakung upa.M] Nganang kinutang Laban, Nanu ngeni ing sukat kung iyupa keka? E kailangan ing bayaran yu ku; pastulan ku la mu rin at sesen ding kawan yu, nung mabisa kayu king ipakisabi ku kekayu, nganang Jacob.6\g Ditak mu kanita ing bandi yu, oneng dakal na ngeni. Binendisyunan na kayu ning Ginu manibat na kanitang akayabe yu ku. Kapilan ku pa manatagan para king sarili kung pamilya?[ Pekibat nang Jacob, Balu yu nung makananu kung mekipagobra kekayu at nung nu anti karagul ing pamagmalasakit ku karing sese yung animal.Y #Mebuktut ne naman at lalaki ya naman ing anak na. Nganang migsalita, Ngeni purian ke ing Ginu. Inya pemalagyuan neng Juda ing anak na. Kaybat tinuknang neng manganak.M= "Mebuktut ne namang pasibayu at lalaki ne naman ing ayanak na. Ngana, Ngeni milapit ne lub kanaku ing asawa ku, uli na ning atlu na lang lalaki ding ayanak ku. Inya Levi ing pemalagyu na king anak.J< !Mebuktut yang pasibayu at lalaki ne naman ing anak na. Pemalagyuan neng Simeon uling ngana, Dimdam na ning Ginu king e na ku kaluguran ning asawa ku. Inya binie nia naman kanaku ing anak a ini.);M  Mebuktut ya i Lea at mikayanak yang lalaki at inaus neng Ruben uling ngana, Ikit na ning Ginu ing makalunus kung kabilian. Ngeni luguran na na ku ning asawa ku.s:a Inyang ikit na ning Ginu king e ne kaluguran Jacob i Lea, ya ing dininan nang anak; oneng ali ne i Raquel.99 Sipingnan nia namang Jacob i Raquel, at maygit neng kaluguran kesa kang Lea. Makanyan yang menatiling susuyu kang Laban kilub da ring pitu pang banua.^87 Binie neng Laban ing ipus nang i Bilha ban maging kasaup ne ning anak nang i Raquel.)7 Mebisa ya i Jacob. Pipusan ne ing paruminggung kasalan para kang Lea. At kaybat pepakasal nia naman kang Jacob ing anak nang i Raquel. (6 Pupusan mu ne ing paruminggung kasalan at kaybat ibie kia naman keka i Raquel bilang asawa mu kaybat mung sinuyu kanakung pitung banua.X5+ Nganang mekibat Laban, E mi ugali keti ing pakiasawa ya ing wali bayu ing atsi.J4 Pangayabak mipakama-kama ya i Jacob; i Lea pala ing sipingnan na. Inya sinabi na kang Laban, Obat gewa yu kanaku ing anti kanyan? Sinuyu ku kekayu ban ayasawa ke i Raquel! Obat lininlang yu ku?[31 Binie neng Laban ing ipus nang i Zilpa ban maging kasaup ne ning anak nang i Lea.)y2m Karas na ning bengi, tiki neng Laban ing anak nang i Lea at dela ne kang Jacob, at sipingnan neng Jacob i Lea. (D1 Inya kimbiran na la ngan Laban ding tau karin at migtau ya.0} Kanita nganang Jacob kang Laban, Milabas na la ding pitung banua; ibie yu ne sa kanaku i Raquel ba ku neng maging asawa.0/[ Makanyan yang sinuyu i Jacob kilub da ring pitung banua ba neng ayasawa i Raquel. Anti la mung mapilan a aldo kang Jacob ding pitung banua uling kaluguran ne i Raquel.v.g Nganang Laban, Mas buri ku ing ika ing maging asawa nang Raquel kesa king aliwa pang tau; inya keti na ka pa.-/ Anti na ning milsinta ya i Jacob kang Raquel nganang mekibat kang Laban, Pitung banua kung sumuyu kekayu, nung ibie ye kanaku i Raquel, ing wali.M, Mapundat ya mata i Lea, oneng atyu king sukad i Raquel at malagu ya._+9 Atin yang aduang anak a babai i Laban; ing makamatua ya i Lea at ing wali ya i Raquel.&*G Nganang Laban kang Jacob, Uli na mo ning kamaganak da ka magobra ka wari kanaku a alang nanumang bayad? Sabian mu kanaku nung magkanu ing upang ibie ku keka.})u Nganang Laban, Jacob, tune ing e ka aliwa kanaku; laman da ka at daya! Menatili ya karin i Jacob kilub ning pabulan.[(1  Inyang miras ing balita kang Laban tungkul kang Jacob a anak na ning kapatad na, memalagua yang sinagana. Kaybat kinaul ne at inuma at tiki ne bale na. Kanita kinwentu nang Jacob kang Laban ing sablang milyari.'  Sinabi na king kamaganak neng tata na; anak neng Rebeca. Kanita milayi yang minuli i Raquel at belita na iti kang tata na.K&  Kaybat inuma neng Jacob i Raquel at saka ya menangis king tula na.%#  Panakit nang Jacob kang Raquel, ing anak na ning bapa nang i Laban, leko ne takap ing talaga at saka na la pepainum ding tupa nang bapa na.h$K  Kabang misasabi la pa, dinatang ya i Raquel at ding tupa nang tata na. Ya ing magpastul kareti.#+ E mi arapat iti, ngarang mekibat, anggang alalu ngan keti ding magpastul a milako king takap ning talaga. Kanita mi la pa mu apainum ding tupa." Kanita ngana, Masala pa; e la pa kailangan iyuli ding sese animal. Obat e yu la painuman ding tupa ngeni at kaybat pastulan la?!y Komusta ya? nganang Jacob. Masalese ya bili, ngarang mekibat. Oyta ing anak na; daratang yang kayabe ra ding kawan na.i M Kaybat kitnan na la, Kakilala ye i Laban a anak nang Nahor? Wa, kakilala mi ya, ngarang mekibat.} Nganang mengutang Jacob karing pastul, Kaluguran, e na mo maging sala, taga nukarin kayu? Tau ke Haran, ngarang mekibat.%E Potang makatipun na la ngan karin ding kawan kanita de pa mu ilako itang batung pekatakap na ning talaga at painuman ding tupa; kaybat takpan deng pasibayu.M Miglalawe ya. Menakit yang talaga king marangle. Ating atlung kawan da ring tupa a magpaynawa lele na niti, uling karin da la painuman ding kawan. Maragul ya itang batung pekatakap na ning talaga.[ 3 Sindu nang Jacob ing pamaglakbe na at miras ya king bansa da ring tau ning Aslagan. ; Iting batung telakad kung anting palatandanan ya ing maging bale na ning Dios at ibie ku king Dios ing kapulung dake king heganaganang babie na kanaku.mU nung makapagbalik kung e ninanu balang king pibalebale nang tata ku, ing Ginu ya ing maging Dios ku.B Kaybat na nita, mengaku ya i Jacob. Ngana, Nung manatili yang kayabe ku ing Dios at iligtas na ku king panganib kaniting kanakung pamaglakbe at dinan na kung sapat a pamangan at imalan,ym Inaus neng Betel ing lugal a ita a mangabaldugan Bale ning Dios. Kanitang minuna ing lugal a ita ausan deng Luz.{ Maranun yang mibangun i Jacob. Kinua ne ing batung inulunan na; gewa neng batung palatandanan at saka ne tigtugan laru. Tiblan ne ning takut. Ngana, Makapangilabut ya ing lugal a iti. Keti ya pin makatuknang ing Dios! Atyu keti ing pasbul na ning banua.R Nganang Jacob kagising na, Wa, ing Ginu atyu keni agyamang e ku balu iti!$C Tandanan mung kayabe mu ku; ingatan da ka nukarin ka man munta at ibalik da ka king gabun a iti. E ra ka lakuan angga king atuparan ku ing pengaku ku keka.^7 Maging kasing dakal da la ning alikabuk ning yatu ding lahi mu at kalatanan de ing albugan, ing aslagan, ing norti, at ing mauli. Atagpuan da ring sablang bansa keti king yatu ing bendisyun keka at karing lahi mu.J  Atyu ing Ginu makatalakad siping na. Ngana, Aku, ing Ginu, ing Dios ning pipumpunan mung i Abraham at Dios nang Isaac. Ibie ke keka ing gabun a pagkeran mu at pati na karing kekang maging lahi.  Meninap ya; ikit ne king paninap na ing metung a eran; makatalakad ya iti king gabun at mamabut ya banua. Tipa-manik la king eran ding anghel na ning Dios. ...ikit ne king paninap na ing metung a eran; makatalakad ya iti king gabun at mamabut ya banua.6g  Miras ya king metung a lugal at inisip nang karin ne matudtud uling limbug ne ing aldo. Kinua ne ing metung a batu karin at gewa neng ulunan at saka ya migkera ban matudtud.6i  Meko ya Beerseba i Jacob at migbanda ya Haran.!  Makanyan yang minta kang Ismael at subali karing asawa na kesal ne pa i Mahalat, ing apu nang Abraham kang Ismael at kapatad nang Nebayot.N  Ikit nang Esau king e na la katulan tata na ring babaing tubu Canaan.a = Menusig ya i Jacob kang tata na at kang ima na, at minta ya Padan-aram ning Mesopotamia.[ 1 Abalu nang Esau king binendisyunan neng Isaac i Jacob inyang pepapuntalan ne Padan-aram ning Mesopotamia ban lumawe asawa na karin. Abalu na naman king penabilinan neng tata ra king e ya makiasawang tau Canaan.: o Pepalakuan na ne kanitang Isaac i Jacob. Minta ya iti karin Padan-aram ning Mesopotamia, kang Laban a anak nang Betuel a Arameo at kapatad neng Rebeca a ima ra di Jacob at Esau.B  Bendisyunan na ka naman sana at ding maging lahi mu kalupa na nitang pamamendisyun na kang Abraham: maging bandi mu sana ing gabun a pitutuknangan mu, ing gabun a binie na kang Abraham. Bendisyunan na ka sana ning Dios a Mayupayang tutu king pamakiasawa mu, at parakalan a anak ban maging pipumpunan da ka ring dakal a tau.3 Munta ka Padan-aram, king pibalebale nang Betuel a ingkung mu kang ima mu. Manintun kang ayasawa mu karetang anak nang Laban a kapatad nang ima mu. { Inaus neng Isaac i Jacob at kinomustan. Kaybat penabilinan ne. Ngana, E ka makiasawa king ninumang babaing tubu Canaan.2_ .Nganang sinabing Rebeca kang Isaac, E na ku makapibata karening Hiteo a asawa nang Esau. Mayap pa ing mate na ku nung sakaling makiasawa ya i Jacob karing babaing Hiteo!% -at kalinguan na ing gewa mu. Kanita ra na ka parakit at paulian. Kailangan wari ing mawala kong parehu kanaku kilub namu ning metung a aldo?L ,Manuknangan ka pa mu karin angga king milako ya mua ing kapatad mu,hK +Ngeni pakiramdaman mu ku, anak ko. Munta kang agad-agad karin Haran, king kapatad kung i Laban.J *Inyang abalitan nang Rebeca ing babalakan nang gawan Esau a pangane na, inaus ne ing bungsu nang i Jacob. Ngana, Jacob, babala yang paten na ka ning kapatad mung i Esau ba yang makayablas keka.# )Misimpan yang mua i Esau kang Jacob uli na ning bendisyun a binie nang tata na. Ngana king lub na, Paten ke i Jacob pangamate nang tata ku. (Mie ka kapamilatan ning kekang pataram, at suyuan ing kapatad mu; potang lumaban ka milako ka king pamaniuyu king kapatad mu.~{ 'Bandang tauli migsalita ya i Isaac at ngana kang Esau, Alang matabang gabun para keka, ala munamang ambun a ibat banua.-}U &Oneng sindu nang Esau ing pamakisabi nang mayap kang tata na. Ngana, Metung kayu wari bendisyun, tatang? Bendisyunan yu ku naman sana! Menangis yang masikan i Esau.&|G %Pekibat nang Isaac, Gewa ku neng panginuan mu at gewa ku na lang ipus na ding kamaganak na, at dininan keng trigu at alak. Ngeni ala na kung agawa para keka.{# $Nganang Esau, Jacob ya pin ing lagyu na, uling mekatadua na na ku pirait. Ing minuna, kinua ne ing katuliran ku bilang pangane at ngeni kinua ne pa ing bendisyun mu a mangaintulid kanaku. Kanita nganang kinutang, Ala na kayu waring mitagan pang bendisyun para kanaku?rz_ #Pekibat nang Isaac, Pirait na ku ning kapatad mu at saka ne bindian ing bendisyun ku a mangaintulid keka.#yA "Inyang dimdam nang Esau ing sinabi nang tata na, kinulisak yang masikan at menangis yang e mu nanu. Ngana kang tata na, Tatang, bendisyunan yu ku munaman!x !Ginalgal yang e mu nanu i Isaac at ngana, Nung makanyan ninu itang mengasu at migdala kanaku king arakap na at pengan ku? Kayari-yari ku pa mung mengan inyang lungub ka. Ngeni manatili king binendisyunan ku ing kanakung bendisyun king kapilan pa man.kwQ  Kitang nang Isaac a tata na, Ninu wari ika? Nganang mekibat, Aku pu i Esau, ing anak yung pangane.7vi Miglutu ya namang maniaman a pamangan king arakap na at dela na kang tata na. Ngana, Tatang, mibangun na kayu at mangan king sidia ku; kaybat ibie ye kanaku ing bendisyun yu.u} Meko ya i Jacob kaybat nang mibendisyunan at itang paglako na ya naman ing panyatang nang Esau a ibat king pamangasu na.[t1 Suyuan da ka sana ding tau, at dukuan da ka sa ring bansa. Panginuan da ka ring kapatad mu, at dukuan da ka ring anak nang ima mu. Misumpa la sana ring maniumpa keka, at mibendisyunan la ring magbendisyun keka.|ss Mananu na sanang dinan na ka ning Dios king ambun ning banua, at gabun a mataba, at labis-labis a pupul ampon alak.drC Linapit ya at inuma ne i tata na, at abau nang Isaac ing imalan na at binendisyunan ne. Ngana, O, ing banglu ning anak ku ya ing banglu ning marangle a binendisyunan na ning Ginu! fig,...at binendisyunan ne.,(27:27)fig*Lq Kanita nganang tata na, Pakalapit mu kanaku, anak ko at uman mu ku.Gp Kanita nganang Isaac, Apagan mu na ku, anak ko king linutu mu, ba na kung makapangan at kanita abendisyunan da na ka. Inapagan neng Jacob at mengan ya i Isaac; pigdala neng alak at minum ya.To# pasibayu neng kitnan, Ika pin i Esau a anak ko? Opu, nganang mekibat Jacob.ynm E ne akilala uling ding gamat na mabuak lang kalupa da ring kang Esau a kapatad na. Bendisyunan na ne sana oneng{mq Linapit ya i Jacob kang Isaac a tata na. Selat ne niti at ngana, Kabosis neng Jacob oneng kagamat na ne mang Esau!sla Kanita nganang Isaac kang Jacob, Lumapit ka, anak ko, ba ra kang asalat nung ika pin ing anak kung i Esau.k Oneng kitang nang Isaac, Kalagua mu namang mekarakap king pamitan ko? Sinaupan na ku ning Ginung kekayung Dios, nganang mekibat Jacob.Lj Aku pu i Esau a kekayung pangane, nganang mekibat Jacob kang tata na. Tiparan ku ing sinabi yu kanaku. Lukluk na kayu at mangan king apangasu ku ban kanita aibie ye kanaku ing kekayung bendisyun!qi] Dela nang Jacob kang tata na at ngana, Tatang! Nanu ita? nganang mekibat Isaac. Ninu ika karing anak ku?Wh) Kaybat binie na kang Jacob ing maniaman a pamangan at itang tinape a sidia na.ggI Tikpan na la ding gamat na king balat kambing at antimu rin ing dake alang buak king batal na. f Kanita pinili neng Rebeca itang pekamasanting diling imalan na ning pangane na a atyu king bale na at pepasulud ne iti kang Jacob.eeE Kinua na la at dela kang ima na, at piglutu neng ima na i tata na ketang buri nang pamangan.}du  Nganang ima na, Nung misumpa ka, kanaku dugpa ing sumpa. Gawan mu ing sinabi ku at idala mu na la keni ding kambing.c  O nu mong telan na kung tata ku. Abalu na galang king lilinlangan kia? Pota e ya bendisyun nune sumpa ya ing dugpa kanaku!fbG  Oneng bulbulin ya ing kapatad kung i Esau, nganang Jacob kang ima na, samantalang aku ali ku!\a3  Kaybat idala me kang tata mu ba neng kanan. Kanita abendisyunan na ka bayu ya mate.`  Munta ka karing kawan kambing at magdala kang adua karing pekamatabang biseru. Pagsadia keng pamangan i tata mu ketang buri na.?_{ Ngeni anak ko, makiramdam kang masalese king sabian ku.3^a Ipangasu mu ku at saka mu ku pagsadia ketang maniaman a pamangan a buri ku. Kaybat kung mengan ibie ke keka ing bendisyun ku king arapan na ning Ginu bayu ku mu man mate.] inaus neng Rebeca ing anak nang i Jacob. Ngana, Jacob, makiramdam ka! Dimdam ke i tata mu. Pekisabian ne i Esau a kapatad mu. Sinabi na,\ Makiramdam ya pala i Rebeca kabang pakisabian neng Isaac ing anak nang i Esau. Inyang kalako nang Esau ban mangasu para kang tata na,4[c Potang atin kang arakap, paglutu mu ku ketang maniaman a pamangan a buri ku at idala mu kanaku. Kaybat kung mengan ibie ke keka ing kanakung bendisyun bayu ku mu man mate!DZ Kuanan me ing kekang pana at ding paslu mu. Ipangasu mu ku.XY+ Kanita nganang Isaac, Balu mu king matua na ku. E ku balu nung kapilan ku mate!X # Matua ne i Isaac at mapula ne mata. Pepayaus ne ing anak nang pangane, i Esau. Ngana kang Esau, Anak! Nanu pu ita, tatang? nganang mekibat.LW #Kunsimisyun la mu kang Isaac at kang Rebeca deting asawa nang Esau.V1 "Inyang apat yang pulung banua i Esau, ayasawa ne i Judith a anak nang Beeri a Hiteo. Ayasawa nia naman i Basemat a anak nang Elon a Hiteo munaman.iUM !Pemalagyuan neng Seba ing talagang ita. Inya Beerseba ya lagyu ing siudad a ita angga man ngeni.&TG  Keta mu ring aldong ita dinatang la ring ipus nang Isaac, at masanting la daralan a balita tungkul ketang talagang kilkulan da. Ngara, Mekatuklas keng danum!S{ Tutuking aldo maranun lang migising at misumpanan. Kaybat memun la kang Isaac, at mikawakawani la bilang mikakaluguran.1R_ Pigtau na lang Isaac; mengan la at minum.RQ ala kang gagawan nanumang e mayap kekami, at e da ka naman daptanan e mayap. Parati da na ka mang pepakitanan ganaka at peintulutan da kang meko payapa. Ngeni malino king binendisyunan na ka ning Ginu!P Ngarang mekibat, Masala ming akakit king antabayanan na ka ning Ginu at apisabi ming makikasundu ke keka. Pikayarian tamu kingdOC Nganang Isaac karela, Obat daralawan yu ku? E wari ing kasaman yu ku at tinabi keta kekayu?N Pigsarian neng Abimelek i Isaac; ibat ya Gerar at kayabe ne i Ahusat a talausuk na at i Pikol a pamuntuk da ring sundalus na.)MM Ginawa yang altar karin i Isaac at minaus ya king lagyu na ning Ginu king pamanalangin na. Mitalakad ya namang tolda karin at kinulkul lang talaga ding ipus na.aL= Pepakit ya kang Isaac ing Ginu ketang benging ita. Ngana, Aku ing Dios nang Abraham a tata mu; e ka mitatakutan; kayabe mu ku. Bendisyunan da ka at kaku lang parakalan ding lahi mu uli nang Abraham a kakung talasuyu.5Kg Manibat karin meko ya at minta king Beerseba._J9 Likuan ne ing lugal a ita at kinulkul yang aliwang talaga. E ra ne pekipaten tungkul kaniti. Pemalagyuan neng Rehobot. Nganang migsalita, Ngeni dininan na kaming malualas a gabun ning Ginu at mupul keng dakal keti.vIg Kinulkul yang pasibayung aliwang talaga at pekipaten dia naman kaniti. Inya pemalagyuan na ne mang Sitna iti.(HK Pekipaten da la ring magpastul a tau Gerar ding magpastul nang Isaac. Ngara, Kekami ing danum a iti! Pemalagyuan neng Esek ing talaga uling pekipaten de karin.UG% Kinulkul la ring ipus nang Isaac king kapatagan at menakit lang sibul danum.vFg Kilkul na lang pasibayung Isaac ding talaga a kilkul da ketang panaun nang Abraham a tata na a pepatambun da ring Filisteo kaybat nang mete Abraham. Nung makananu na lang pemalagyuan tata na ding talaga makanyan na la namang pemalagyuan.PE Inya meko ya karin i Isaac at menuknangan ya king Kapatagan ning Gerar.oDY Nganang Abimelek kang Isaac, Mako na ka keti at lumaut kekami uling meging mas masikan ka kesa kekami. WK~~Y}}||1{zzuyxxbww>vvuwttasrr_qqgpp*oHnn\mm3llkDjjFiihh=ggYfeedd-ccFbaaOa``1__ ^0]\\[[dZZoYY(XXWWUVV>URTT;SRR|QQfPOOHNMM%LdKK!JIIdHHGG^FFEEqDD`CCeB{BAAr@@4@??y>>>K=<<;;G:::9}8887N666=55k54_4 33{3A222.11u10v0&//_..+. --I,++*w*!))(['&&&1%$$;##""u!!g #KRDKMDm |N C n , { mQ]zW;q 'Oneng e ya bisa i Jose. Ngana pang mekibat, Kabang atyu ku keti ala neng pigaganakan ing panginuan ku king pibalebale na at penibala na ngan kanaku ing heganagana nang pibandian.a= 'E melambat aburi ne ning asawa na ning panginuan na at ngana kang Jose, Sipingnan mu ku.  'Penibala na ngan ing sabla kang Jose at ala neng pakialam nune mu ing kakanan na. Atyu king sukad at tutu yang masanting i Jose.@{ 'Manibat naman kanita binendisyunan ne ning Ginu ing pibalebale nang Potifar uli nang Jose. Peparagulan na ning Ginu ing heganaganang pibandian nang Potifar kilub at lual ning bale na. 'Aluguran neng Potifar i Jose. Gewa neng katiwala na at saka na penibala ing mabilug nang pibalebale pati na ing sablang pibandian na.b? 'Apansinan na niti king katulan ne ning Ginu at papagtagumpen ne king nanumang gagawan na.  'E ne pepaburen ning Ginu i Jose. Magtagumpe ing nanumang gagawan na. Magobra ya king pibalebale na ning panginuan nang tau Ehipto. ~ = 'Karin Ehipto re pisali ding Ismaelita i Jose. Ing mekasali kang Jose ya i Potifar, ing metung karing pamuntuk na ning ari at kapitan de ring guardia na.u}e &Kaybat na nita, mibait ya ing kapatad na a makataling sinulad a malutu king gamat na. Zera ne man lagyu iti.%|E &Pero bigla neng inigut ing gamat na at ing linual ya ing kakambal na. Ngana ning ilut, Nanung milyari, ginawa kang pidalanan mo? Makanyan yang meyaus Perez.{1 &Inyang manganak ne, liwal ne ning metung karing kambal ing gamat na, at mitali yang malutung sinulad ing ilut ban tandanan ne ing minunang mibait.3zc &Inyang miyaldo ne meyakit ing mangambal ya.*yO &Akilala na lang Juda at ngana, Ala yang kasalanan. Aku ing maki pakibatan. E ke pepayasawa kang Tamar ing anak kung i Sela. E na ne pasibayung sipingnan i Tamar.^x7 &Kabang lulual de, pepatubud ya i Tamar king katuangan na at pepasabi na, Ing tata na ning anak ku ya ing makibandi kareti. Pakalawan yu la reti; kaninu ya ing singsing a panatak a ini at ing babat ampon ing tukud?-wU &Kalabas na ning atlung bulan belita ra kang Juda king memialung yang api ing manuyang nang i Tamar at ngeni mabuktut ya. Ilual ye, nganang Juda, at saka ye silaban. v; &Nganang Juda, Paburen mu na la ring singla ku king babaing ita pota kaylian da katamu. Peparala ke iting biserung kambing, oneng e mu ne man pala ikit.u/ &Inya mibalik ya kang Juda at ngana, E ke ikit; sinabi da ring lalaki karin king ala namang kanung mintang babai karin a magtinda king katawan na.Qt &Kitnan na la ding lalaki karin nung e re ikit itang babaing magtinda king katawan na karin Enaim a manaya lele na ning dalan. Pekibat da king ala namang mintang babai karin a magtinda king katawan na.4sc &Tiburan neng Juda i Hira, ing kaluguran nang tau Adulam. Darala ne niti ing biserung kambing. Kuanan na la naman sana ding singla nang Juda oneng e ne akit Hira ing babai. r &Kaybat na nita, mibangun ya i Tamar at saka ne meko. Likas ne ing talikbung na at sinulud nang pasibayu ing imalan na bilang mebalu.>qw &Pekibat na, Nanu ing buri mung isangla ku keka? Ing singsing mung panatak at ing babat ampon tukud, nganang Tamar. Binie na lang Juda ding pakiduang na. Sipingnan ne at mebuktut ya.p} &Padalan da kang metung a biserung kambing, nganang Juda. Nganang Tamar, Nanung peka sangla mu kanaku kabang e me parala?%oE &Lepitan ne lele na ning dalan at ngana, Magkanu ing sisingil mu? (E na balung Juda king ya ing manuyang na.) Nanu ing ibie mu kanaku? nganang mekibat Tamar.pn[ &Panakit nang Juda kang Tamar inisip na king babai yang magtinda king katawan na uling makatalikbung ya.m) &Inya likas ne ing susulud nang imalan bilang mebalu; migtalikbung ya at pekabalabalan na ing sarili na at saka ya migluklukan king lele dalan palub karin Enaim a lalabasan dang papunta Timna. Balu nang Tamar king maragul ne i Sela pero e re pa babie ban maging asawa na.`l; & Belita ra kang Tamar king daratang ya ing katuangan na ban tumagun king pamanurud tupa.Sk! & E miglambat mete ya ing asawa nang Juda. Inyang milabas na ing pamagpaldas da minta ya i Juda karin Timna ban lawan na la ring manurud karing tupa na. Kayabe ne ing kakaluguran nang i Hira a tau Adulam.j & Kanita nganang Juda king manuyang nang i Tamar, Muli na ka pa mu king bale nang tata mu at panayan meng dagul ing anak kung i Sela. Sinabi na iti uling tatakut ya pota i Sela mate ya namang kalupa da ring kapatad na. Inya minuli ya keta karela i Tamar.9io & Mimua ya ing Ginu king gewa na at pete nia naman.>hw & Balu nang Onan king e ne aturing anak na ing maging anak na king bayo na. Inya inugse nang Onan ing bini na inyang misiping la ban e ya mikayanak ing kapatad na king kapamilatan na. g &Kanita nganang Juda kang Onan, Katungkulan mu ing sipingnan me ing asawa na ning kapatad mung mete ba yang mikayanak ing kapatad mu.efE &Oneng e ya metula ing Ginu king ugali nang Er, inya pete ne ning Ginu ing pangane nang Juda.=ew &Pekiasawa neng Juda ing pangane nang i Er kang Tamar.ude &Menganak ne namang lalaki at inaus neng Sela. Atyu kanita Kesib i Juda inyang ibait ne ning asawa na i Sela.Sc! &Mebuktut ne naman at lalaki ne naman ing ayanak na. Onan ing pemalagyu na.\b3 &Mebuktut ya at beit ne ing metung a anak a lalaki. Pemalagyuan neng Er ing anak na.`a; &Karin ne ikit Juda ing anak na ning metung a tau Canaan a milagyuan Sua, at ayasawa ne.`  &Kanitang panaun a ita kinawani ya i Juda karing kapatad na, at mekipanuknangan ya king metung a memalen na ning Adulam a milagyuan Hira._9 %$Karin naman king Ehipto pisali de ring tau Midian i Jose kang Potifar, ing metung karing pamuntuk na ning ari at kapitan da ring guardia ning palasyu.9^m %#Penikuanan deng pamatulan ding anak na, oneng ala mu ring milyari. E yu ku pamatulan, ngana, dalan ku nang mate ing kalungkutan ku. Makanyan neng tengisan ing anak nang i Jose."]? %"Ginabak neng Jacob ing imalan na uli na ning lungkut na, at saka ya misulud imalan a magaspang. Pigkalungkutan ne ing anak na kilub ning makabang panaun.l\S %!Akilala ne at ngana, Imalan ne pin ning anak ku! Liklak ne ning mabangis a animal i Jose a anak ku![- % Peparala re iting imalan a makaba at maki takde kang tata ra at pepasabi ra, Ikit mi ya ini. Pakalawan ye. Aliwa iti ing imalan na ning anak yo?fZG %Mekamate lang biserung kambing at kaybat sinoso re king daya ing imalan a likas da kang Jose.gYI %Belikan na la ding kapatad na at ngana karela, Ala ne karin ing wali tamu! Nanu ing daptan ku? X %Ala ne i Jose king talaga inyang magbalik ya i Ruben. Pengabak neng Ruben ing susulud nang imalan uli na ning sakit ning lub na.GW %Daralan la kanita ding mangalakal a tau Midian. Sinaka re i Jose king talaga, at pisali re king alagang aduang pulung pirasung pilak karing Ismaelita. Tiki ra ne man deti i Jose king Ehipto.!V= %Pisali ta nia mu karing Ismaelita at e ta ya panasakitan uling kapatad ta ya, laman ne ning sarili tamung laman. Pekiramdaman de i Juda ding kapatad na. U %Kanita nganang Juda karing kapatad na, Nanung apala tamu nung sakali mang paten ta ya ing kapatad tamu at ilihim ing pangamate na?4Tc %Kaybat linukluk la at mengan. Inyang miglalawe la menakit lang Ismaelitang abe-abe maglakbe ibat Gilead papunta Ehipto. Paniangkap at pabanglu ing karga ra karing kamelyu./S[ %At inugse re king alang danum a talaga.zRo %Inyang milapit ne i Jose karing kapatad na, likas de ing imalan a susulud na, itang makabang imalan a maki takde.cQA %Sinabi na pang Ruben karela king e la patulung daya nune iyugse da nia mu king talaga karin king ilang at e re sana panasakitan. Sinabi na iti ban aligtas ne i Jose king gamat ding kapatad na at abalik ne kang tata na.^P7 %Inyang dimdam nang Ruben iti, penikuanan neng iligtas karela. Ngana, E ta ya papaten.)OM %Meko keni, paten ta ya at saka ta ya iyugse king talaga. Sabian tamu king liklak ne ning mabangis a animal. Lawan tamu nung nanung kararasan da ring paninap na.3Nc %Ngarang misabi-sabi, Oyan na ing mapaninap!YM- %Malaut ya pa ikit da ne at bayu ya milapit karela apisanmetung da nang paten de.%LE %Ala na lu keni, ngana ning tau, dimdam kung pisasabian da king munta la kanu Dotan. Penalukian na lang Jose ding kapatad na at disan na la karin king Dotan.K %Panintunan ku la ring kapatad ku, nganang mekibat. Sabian mu na mo kanaku nung nukarin da la papastulan ding sese ming animal?wJi %ikit ne ning metung a tau kabang maglakad ya king marangle, at kitnan ne niting tau nung nanung panintunan na.dIC %Nganang tata na, Mako na ka. Lawan mu nung masalese la bili ding kapatad mu at ding karelang papastulan. Kaybat muli ka at ibalita mu kanaku. Ibat king Kapatagan ning Hebron tiburan ne. Inyang miras ne i Jose king SikemH % Nganang Jacob kang Jose, E wari ding kapatad mu magpastul la banda karin Sikem. Puntalan mu la. Pekibat nang Jose, Opu, puntalan ku la!fGG % Misan a aldo, minta la king Sikem ding kapatad nang Jose ban pastulan ing kawan nang tata ra.KF % Keririan de ring kapatad na, oneng pibulebulayan nang tata na iti.7Ei % Oneng pengamanuan neng tata na inyang sinabi ne iti. Ngana, Nanu ya ta kabaldugan iting kekang paninap? I ima mu at aku pati ring kapatad mu duku ke ngan wari king arapan mo?4Dc % Meninap ne naman i Jose at sinabi ne iti karing kapatad na. Ngana karela, Meninap na ku na naman. Ing aldo at ing bulan ampon ding labing metung a batuin dinuku la kanaku.%CE %Ngara ding kapatad na, Balamu ata babalakan mung maging ari ka at manimuna kekami? Makanyan de pang lalung pikasaman uli na ning paninap a sinabi na karela.`B; %Atyu tamu mo king marangle at manaptas tamung trigu. Mibangun ya itang inaptas ku at menatili yang makatalakad. Kanita pepadurutnan de ring inaptas yung trigu ing kanakung inaptas at saka la dinukung mababa arap na.6Ai %Ngana karela, Pakiramdaman ye ing apaninap ku:S@! %Misan meninap ya i Jose. Inyang sinabi ne iti karela, lalu deng pikasaman. ?; %Inyang ikit da ring kapatad na king maygit neng kaluguran tata ra kesa king kenu pa man karelang mikakapatad, pikasaman de at e ra ne buri mang kasabi.+>Q %Maygit neng kaluguran Israel i Jose kesa karing aliwa nang anak uling matua ne i Israel inyang mibait ya i Jose. Ginawa yang imalan a makaba takde para kang Jose.=' %Iti ya ing istoria na ning pamilya na. Papastulan na lang Jose ding kawan inyang labi yang pitung banua; kayabe na la ring kapatad na kang tata na karing babaing kasese nang i Bilha at i Zilpa. Simbung nang Jose kang tata na ing e ustung pamaniaptan da ring kapatad na.b< A %Menatili yang menuknangan i Jacob king sakup ning Canaan nung nu ya menuknangan i tata na.;5 $+Magdiel, at i Iram. Ila ring pekapun na ning Edom agpang king lugal a pitutuknangan da king karelang bansa. I Esau ya ing penibatan da ring Edomita.:7 $*Kenaz, Teman, Mibzar,99 $)Oholibama, Ela, Pinon,~8w $(Ila deti ring lagyu da ring tribung lahi nang Esau, agpang karing pamilya ra at pitutuknangan: di Timna, Alva, Jetet,/7Y $'Mete ya i Baalhanan a anak nang Akbor, at i Hadar ya ing mig-ari. Ing lagyu na ning siudad na Pau. Ing asawa na ya i Mehetabel a anak nang Matred at apu nang Mezahab.U6% $&Mete ya i Saul, at i Baalhanan a anak nang Akbor ya ing sinalisi bilang ari.l5S $%Inyang mete ne man i Samla i Saul a tau Rehobot king Ilug ning Eufrates ya ing sinalisi bilang ari.M4 $$Inyang mete ya i Hadad selisian neng Samla a tau Masreka bilang ari.#3A $#Inyang mete ya i Husam, ing sinalisi ya i Hadad a anak nang Bedad bilang ari. Simbut na la ring Midianita king bansa ning Moab; ing siudad na ya ing Avit.U2% $"Inyang mete ne man i Jobab ing sinalisi bilang ari ya i Husam, ing Temanita.`1; $!Inyang mete ya i Bela ing sinalisi bilang ari ya i Jobab a anak nang Zerang tubu Bozra.S0! $ Mig-ari ya Edom i Bela a anak nang Beor. Ing lagyu ning siudad na Dinhaba.^/7 $Oreni ding ari a menungkulan king sakup ning Edom bayu la pa mika ari ding Israelita.a.= $Dison, Ezer, at Disan. Ila deti ring mamuntukan karing Horeo karin king sakup ning Seir.K- $Oreti naman ding pekapun da ring Horeo: Lotan, Sobal, Zibeon, Ana,7,k $At ding anak na namang Disan ila ri Uz at Aran.=+w $Ding anak nang Ezer ila ri Bilhan, Zaavan, at i Akan.O* $Oreti naman ding anak nang Dison: di Hemdan, Esban, Itran, at i Keran.O) $Oreti ding anak nang Ana: i Dison at i Oholibama, ing anak nang babai.1(] $Ding anak nang Zibeon ila ri Aya at Ana. I Ana ya ing mekatuklas karing sibul na ning mapaling danum king ilang inyang papastulan na la ding asno nang Zibeon a tata na.T'# $Oreti naman ding anak nang Sobal: di Alvan, Manahat, Ebal, Sefo, at i Onam.g&I $Di Hori at Heman ila naman ding anak nang Lotan, at ing kapatad nang babaing Lotan ya i Timna.e%E $Dison, Ezer, at Disan. Tubu la karin at ila ring pekapun da ring Horeo king sakup ning Edom.O$ $Oreti naman ding anak nang Seir, ing Horeo: Lotan, Sobal, Zibeon, Ana,-#W $Ila deti ring tribung lahi nang Esau. " $Oreti naman ding ayanak nang Esau kang Oholibama: Jeus, Jalam, at i Kora. Deti ayanak na lang Esau kang Oholibama a anak nang Ana..!W $Ding anak nang Reuel a anak nang Esau ila ri Nahat, Zera, Samma, at i Miza. Ila deti ring pekapun da ring anak nang Reuel karin Edom. Lahi na lang Esau kang Basemat. y $Kora, Gatam, at i Amalek. Ila deti ring pekapun da ring anak nang Elifas karin Edom. Ila ring lahi nang Esau kang Ada.q] $Oreti ding tribu a lahi nang Esau. Anak na lang Elifas a pangane nang Esau: di Teman, Omar, Zefo, Kenaz, $Oreti naman ding anak nang Esau king asawa nang i Oholibama a anak nang Ana at apu nang Zibeon: di Jeus, Jalam, at i Kora. $ Oreti naman ding anak nang Reuel: di Nahat, Zera, Samma, at i Miza. Ila deti ring lahi nang Esau king asawa nang i Basemat."? $ (I Timna ya ing babaing kasese nang Elifas a anak nang Esau. Ayanak neng Elifas kang Timna i Amalek.) Ila deti ring lahi nang Esau king asawa nang i Ada.K $ Ding anak nang Elifas ila di Teman, Omar, Zefo, Gatam, at i Kenaz.K $ I Elifas, ing anak na kang Ada; i Reuel, ing anak na kang Basemat.p[ $ Oreti ding anak nang Esau a pipumpunan da ring Edomita karin king bunduk-bundukan nang lugal ning Seir:_9 $Makanyan yang miras i Esau king lugal a mabunduk na ning Seir. I Esau ya naman i Edom.  $uling tutu na lang dakal a pibandian at ing gabun nung nu la manuknangan e na sapat para king kabiayan da ring karelang sese animal.~w $Tiki na lang Esau ding asawa na, ding anak nang lalaki at babai, ding sablang katubale na, ding sese nang baka at aliwa pang animal, at ing sablang pibandian a atipun na Canaan, at minta ya king aliwang bansa. Linaut ya king kapatad nang i Jacob+ $at ding anak na kang Oholibama ila ri Jeus, Jalam, at i Kora. Ila deti ring anak nang lalaking Esau a mibait kabang mibalebale ya karin Canaan.V' $Ing anak nang Esau kang Ada ya i Elifas; ing anak na kang Basemat ya i Reuel,@} $at i Basemat a anak nang Ismael at kapatad nang Nebayot. $Tau la ngan king Canaan ding asawa nang Esau: i Ada a anak nang Elon a Hiteo, i Oholibama a anak nang Ana at apu nang Zibeon a Heveo,8 o $Oreti ding anak nang Esau a ausan da namang Edom.L #inyang mate ya. Kitkut de ri Esau at Jacob lele da ring makatua na..Y #Dinalan walung pulung banua ya i Isaac1 #Minuli ya i Jacob kang tata nang i Isaac karin king Mamre, karin Kiriat-Arba at ausan da namang Hebron, nung nu la mibalebale di Abraham at Isaac. 1 #ding ayanak na kang Zilpa a ipus nang Lea ila di Gad at Aser. Ila deti ring anak nang Jacob. Mibait la ngan deti inyang manuknangan ya Padan-aram.O  #at ding ayanak na kang Bilha a ipus nang Raquel ila di Dan at Neftali;@ } #ding ayanak na kang Raquel ila naman di Jose at Benjaminq ] #Ding ayanak na kang Lea ila di Ruben (ing pangane nang Jacob), Simeon, Levi, Juda, Isacar, at i Zebulun;f G #Kabang manuknangan ya i Israel king lugal a ita, lepitan neng Ruben i Bilha, ing metung karing babaing kasese nang tata na, at sipingnan ne. Abalu nang Israel iti at mimua ya. Labi lang aduang lalaki ding anak nang Jacob._9 #Sindu nang Israel ing pamaglakbe na at menuknangan ya sumangid na ning tore ning Eder.% #Mibili yang batung pitatandanan i Jacob king kutkutan na. Iti ya ing batung palatandanan king kutkutan nang Raquel a atyu angga ngeni karin.`; #Mete ya i Raquel at mikutkut ya king lele dalan papunta Efrata a ngeni ya ing Betlehem.*O #Oneng mibili ya king panganib at mete ya king pamanganak na. Bayu ya mete inaus neng Benoni ing anak na. Oneng Benjamin naman ing pemalagyu nang Jacob a tata na.r_ #Inyang magkasakit yang manganak ngana ning ilut, E ka tatakut, Raquel. Mika metung ka pang anak a lalaki. ; #Meko ya Betel i Jacob at ding katubale na. Malaut la pa Efrata inyang miras ing oras na ning pamanganak nang Raquel. Miraramdam yang e makanyan-kanyan.6i #Betel ing inaus nang Jacob ketang lugal a ita.) #Mitalakad yang metung a batung pekatanda i Jacob ketang lugal nung nu ne akasabi ning Dios. Miyain yang ain-a-inuman at saka ne tigtugan laru.I # Kanita likuan ne ning Dios ketang lugal nung nukarin ne akasabi.Z/ # Ibabie ke keka at karing lahi mu ing gabun a binie ku kang Abraham at kang Isaac.?~y # Ngana pa ning Dios, Aku ing Dios a Mayupaya. Parakalan mu la ding anak mu. E ya mu metung a bansa nune dakal la ding bansang bilugan da ring lahi mu. Maging ari la ding aliwa karela.}' # Ngana ning Dios, Jacob ka lagyu, pero e na ka mayaus pang Jacob manibat ngeni, nune Israel. Makanyan yang meging Israel ing lagyu nang Jacob.|y # Pepakit yang pasibayu ing Dios kang Jacob inyang mibalik ya king Padan-aram ning Mesopotamia at saka ne binendisyunan.({K #Karin ya mete i Debora a menese kang Rebeca. Mikutkut ya lalam na ning tanaman a ensina king gabun makababa king Betel. Inya inaus deng Ensina ning Pamanangis. z #Karin ya ginawang altar at inaus neng El-Betel ing lugal a ita, uling karin ya pepakit ing Dios inyang tatakas ya king kapatad na.y #Makanyan yang miras Luz i Jacob at ding kayabe na. Betel ya naman a lagyu ing lugal a ita; atyu iti king sakup na ning Canaan.4xc #Inyang lalakuan da ne ing lugal a ita, pepagpa na ning Dios ing maragul a takut karing memalen da ring siudad a makalapit karin. Inya e re tegal i Jacob at ing pamilya na.=wu #Binie da la kang Jacob ding heganaganang kikilalanan dang dios at ding susulud dang tingga. Kitkut na la ngang Jacob lalam na ning tanaman a ausan dang ensina a atyu malapit Sikem.+vQ #Kaybat mako tamu at munta karin Betel. Karin gawa kung altar para king Dios a sinaup kanaku inyang maliligalig ku at parating matnube kanaku nukarin ku man munta..uW #Inya nganang Jacob karing katubale na at karing kayabe na, Iyugse yu na la ring kikilalanan yung dios a atyu keti kayabe yu. Linisan yu ing sarili yu at miblas kayu.>t y #Ngana ning Dios kang Jacob, Gayak ka at munta ka Betel. Manuknangan ka karin. Gawa kang altar karin para kanaku, ing Dios, a pepakit keka inyang tatakasan me ing kapatad mung i Esau.msU "Pekibat da, E mi apaintulut ing ituring deng balamu babaing magtinda king katawan na ing kapatad mi!#rA "Nganang Jacob kari Simeon at Levi, Karagul na ning problemang pepasari yo! Uli na ning gewa yu pikasaman da ku ding memalen na ning lugal a iti, ding tau Canaan, at ding Perezeo. Ditak la mu ding tauan ku. Nung sakaling misanmetung la at lusuban da ku, siguradung magisan tamu lahi.q "Kinua da ngan ing heganaganang bage maulaga; binihag da la ring asawa ra at anak at nipnap da la laman ding pibalebale ra.wpi "Kinua da la ring kawan; dela da la ngan ding baka ampon asno, at ing sablang atyu kilub at kilual ning siudad.o+ "Pemangua da ring aliwa nang anak Jacob ing nanumang bage akua ra king siudad anting pamanablas king pangasira na puri ning kapatad dang i Dina.cnA "Pete ria naman i Hamor at ing anak nang i Sikem. Kaybat tiki de i Dina at saka na la meko.Wm) "King katlung aldo kabang masakit la pa panamdaman ding pepasirkunsisyun, i Simeon at i Levi a kapatad nang Dina kinua da la ring karelang espada at lihim lang linub king siudad. Pete da la ngan ding lalaki.{lq "Pekiramdaman de ring heganaganang mekipulung i Hamor at ing anak nang i Sikem, at pepasirkunsisyun la ring lalaki.+kQ "E wari ding sese rang baka at pibandian ampon ding aliwa pang sese rang animal maging kekatamu la? Inya manusig tamu king buri da ba lang manuknangan kayabe tamu.ejE "Pero ating metung a bage a aduan da. Pasirkunsisyun la sana ding lalaki kekatamu antimo ila.hiK "Kakaluguran ta la ding taung deti. Paburen ta lang manuknangan king gabun tamu ampon mangalakal. Atin namang lugal para karela keti kekatamu. Makiasawa tamu karing dalaga ra at ila naman makapakiasawa la karing dalaga tamu.sha "Minta ya i Hamor at ing anak nang i Sikem king lugal a pititipunan da ring tau at ngara karing kabalen da,g5 "Agad yang pepasirkunsisyun i Sikem uling malsinta ya kang Dina. Lalawan deng marangal dili i Sikem king pamilya na at gagalang de ring kamaganak na.Cf "Mebisa ya i Hamor at ing anak nang i Sikem king dimdam da.zeo "Nung e yu na ke man pakiramdaman at nung e kayu pasirkunsisyun, kuanan mi ya ing kapatad mi at saka na kami mako.)dM "Kanita paintulut ming ayasawa yu la ring dalaga mi at ikami naman makiasawa kami karing dalaga yu. Mibalebale kami libutad yu at maging metung ta na mung balen.`c; "Mabisa kami nung makitulad kayu kekami at pasirkunsisyun yu la ngan ding lalaki kekayu.0b[ "Ngarang sinabi, E mi malyaring paintulutan iti. E mi ya malyaring pakiasawa ing kapatad mi king metung a taung e mesirkunsisyun. Maragul a kamarinayan ita para kekami.a " Makisamut pamaglinlang ing pekibat da ring anak nang Jacob kang Sikem at kang tata na uling sinira na ne puri ing kapatad dang i Dina.d`C " Bayaran ke ing duru agyang magkanu ya. Paintulutan yu mung ayasawa ke ing anak yung dalaga. _ " Kanita nganang Sikem kang tata na at karing kapatad nang Dina, Panusigan yu na ku at ibie ku kekayu ing nanumang aduan yu kanaku.d^C " Manuknangan kayung kayabe mi; keti na kayu makipanuknangan, mangalakal, at manialing gabun.C] " Paintulut yung miyayasawa la ring anak yu at ding anak mi.*\O "Pekisabian na lang Hamor. Ngana kang Jacob, Tune neng palsintan ning anak kung i Sikem i Dina a anak mu. Ipakisabi ku kekayu king paintulutan yu neng ayasawa ne.[- "Minuli lang ibat king marangle ding anak nang Jacob inyang abalu ra ing milyari. Mibua la king mua uling ginawa yang kalapastangan i Sikem karing memalen na ning Israel king kapamilatan na ning pamanyirang puri na kang Dina, uling ing bage anti kaniti e kailangan merapat.QZ "Kanita pintalan neng Hamor a tata nang Sikem i Jacob ba neng pakisabian.lYS "Abalitan nang Jacob king sinira ne puring Sikem ing anak nang i Dina. Atyu la kanita ding anak nang lalaking Jacob king marangle, magpastul la karing baka na. Ala yang sinabi nanuman i Jacob. Penaya na lang minuli ding anak na.jXO "Inya nganang Sikem kang Hamor a tata na, Gawa kayu sanang paralan ban ayasawa ke ing babaing ita. W; "Ikit na ing makabighani ya at dinatang ya sinta kang Dina a anak nang Jacob. Milsinta ya at pekipagsalitan ne kapamilatan da ring amanung mangalambing.bV? "Ikit neng Sikem a anak nang Hamor, ing Heveo a pekapun karin. Sebat ne at sinira ne puri.kU S "Misan a aldo, i Dina a anak nang Jacob kang Lea meko ya ban dalawan na la ding babaing tubu Canaan.HT !Karin ya ginawang altar at inaus neng El, ing Dios ning Israel.S !Asali ne ing gabun a pitalakaran nang tolda karing anak nang Hamor a tata nang Sikem king alagang dinalan a kapirasung pilak.9Rm !King pamagbalik na manibat Padan-aram masalese yang miras i Jacob king siudad ning Sikem a atyu king sakup ning Canaan. Telakad na la ding tolda na e binang malaut king siudad.,QS !Tinaglus ya Sucot i Jacob at mitalakad yang bale na karin. Ginawa ya namang kural para karing kawan na. Iti ing sangkan nung inya ausan deng Sucot ing lugal a ita.KP !Kanita mu ring aldong ita tiglus nang Esau ing pamagbalik na Seir.O% !Kanita nganang Esau, Lakuan ku la keka ding mapilan a kataung kayabe ku. Nganang Jacob, E na kailangan. Labis-labis na ing ganaka mu kanaku!N+ !Muna na ka at tuki ku kagulutan mu. Mabagal kung lumakad; antabayanan ku la ring bakang atyu arapan ku at ding anak. Mikit ta na mu karin Seir.jMO ! Pekibat nang Jacob, Balu mu, kapatad ku, maina la pamikakatawan ding anak at kailangan lang ingatan ding tupa at baka ampon ding biseru dang sususu. Pota mangamate la nung sakaling mipalalu lang lumakad kilub ning patingapun.EL ! Kanita nganang Esau, Lumakad ta na at magpauna na ku kekayu.0K[ ! Tanggapan mu na sana iting babie ku keka anti na ning dininan na ku ning Dios king heganaganang kailangan ku at dakal na ku pibandian. Pemilit ne angga king mebisa ya."J? ! Nganang Jacob, Nung talagang e ka mua kanaku tanggapan mu sana iting babie ku keka. Ngening tinggap mu ku balamu akakit ku ne keka ing lupa na ning Dios.JI ! Dakal na ku pibandian, nganang Esau, keka na mu ing pibandian mu.H! !Kanita kitang nang Esau, Para nanu no man ding grupung asaganan ku? Nganang mekibat Jacob, Regalu ku la keka ban milako ing mua mu kanaku.xGk !Linapit ya naman i Lea at ding anak na at dinuku; katataulian linapit ya i Raquel at i Jose at dinuku la naman.aF= !Kanita linapit la ding babaing kasese nang Jacob at ding anak da at dinuku la arapan na.KE !Inyang minatna ya i Esau ikit na la ding babai at ding anak. Ninu deting kayabe mu? nganang mengutang. Pekibat nang Jacob, Ila deti ring anak a malugud nang binie ning Dios king kekang talasuyu.XD+ !Milayi yang sinalubung i Esau; pengaul ne at inuma kabang tatangis lang parehu.nCW !Ya naman migpauna ya karela; dinuku yang makatapitu king gabun angga king milapit ya king kapatad na. B !Pepaunan na la ding babaing kasese na at ding anak da; kaybat da i Lea ampon ding anak na, at keta lang tauli di Raquel at Jose.JA  !Minatna ya ampon miglalawe i Jacob at ikit neng daratang i Esau; kayabe na la ding apat a ralan a tauan na. Inya pirakerakayan na la ring anak kari Lea, Raquel, at ding aduang babaing kasese na.3@a Iti ya ing sangkan nung inya e la mamangan ding Israelita king laman a atyu king pikalukaluan na ning papaluan uli na ning kepilayan ya karin i Jacob king pangasakmal na.g?I Makaslag ne ing aldo inyang palako ne Peniel; tikul-tikul yang meko pauli na ning papaluan na.> Inya i Jacob inaus neng Peniel ing lugal a ita, ngana wari, Ing lupa na ning Dios, uling ikit ne lupa ing Dios, oneng e ya ninanu balang.= Kanita nganang Jacob, Sabian yu ne mo kanaku ing lagyu yo. Pekibat na, Obat buri meng abalu ing lagyu ku? at binendisyunan ne i Jacob.< Kanita ngana ning lalaki, Manibat ngeni Israel na ing lagyu mu; e na Jacob uling akabatbatan me ing Dios ampon ding tau at miniambut ka.T;# Nanu waring lagyu mu? nganang kinutang ning lalaki. Jacob, nganang mekibat.^:7 Kanita ngana ning tau, Ibili mu na ku uling ganingaldo na. fig,Kanita dinatang ya ing metung a lalaki, at mekibatbatan ya kang Jacob...,(32:24)fig* Oneng nganang Jacob, E ra kayu ibili anggang e yu ku bendisyunan.99 Inyang aulata na ning tau king e ne asaul i Jacob, sikmal ne king papaluan, at milisang ya ing butul na ning puad na king paglugalan na king papaluan.8' melakuan yang magdili-dili i Jacob. Kanita dinatang ya ing metung a lalaki, at mekibatbatan ya kang Jacob angga na king miras ing ganingaldo.57g Inyang adalakit na na la at ing pibandian na,<6s Ketang bengi mu ring ita mibangun ya i Jacob. Tiki na la ding adua nang asawa, ding aduang babaing kasese na, at ding labing metung a anak na, at delakitan de ing Ilug ning Jabok.r5_ Inya peparala nang makauna kang Esau ing regalu, at melakuan yang migpaynawa king kampu king benging ita.U4% At sabian yu pa, I Jacob a talasuyu yu atyu ne kagulutan mi. Nganang minisip Jacob, Nung sakaling apalubak ke lub karing regalu a peparala kung makapauna kanaku, potang akayarap ke, mekad patawaran na ku.03[ Makanyan munaman ing penabilin na king kaduang ipus, king katlu, at karing sablang maglakad kagulutan da ring kawan. Yan ing sabian yu kang Esau potang akatagpu yu ne.\23 ipakibat mu, Kang Jacob la a kekayung talasuyu; papabie na la kekayu. Katuki mi ya.31a Ngana ketang ipus a atyu king pekamumuna, Potang asaganan na ka ning kapatad kung i Esau at kutnan na ka nung kenu ka ipus at nung nu ka munta at nung kenu la ding animal03 Pepanibala na la deti karing ipus na a mamahala balang grupu. Kaybat ngana karing ipus, Muna na kayu kanaku at dinan yeng pilatan ing balang grupu./- atlung pulung gatasan a kamelyu at ding karelang biseru; apat apulung baka at apulung toro; aduang pulung babaing asno at apulung lalaking asno.. aduang dalan a babaing kambing at aduang pulung lalaking kambing; aduang dalan a babaing tupa at aduang pulung lalaking tupa;~-w Kaybat nang linabas ing bengi karin, kewani na lang Jacob deting mapilan a bage ban iregalu king kapatad nang i Esau:,9 Ngayung mengaku kanaku: E ra ka paburen at parakalan ku la ring maging lahi mu, maging kasing dakal da la ring balas na ning dagat a e abilang-bilang.+ Iligtas yu ku sana kang Esau a kapatad ku. Tatakut ku pota karatang na pamaten na kami at pati na ding ima ampon ding anak da.Q* E ku karapatdapat king heganaganang binie yu at katapatan yu kanaku. Lipatan ke ing Ilug ning Jordan agyamang tukud ya mu kabud ing darala ku. Ngeni, king pamagbalik ku adua lang grupu ding kayabe ku./)Y Kanita nganang menalangin Jacob, O Dios nang Abraham, Dios nang Isaac a tata ku! Sinabi yu kanaku, Ginu, king mibalik na ku king balen kung tibuan at e yu ku paburen!t(c Inisip na nung sakaling dasnan neng Esau ing metung kareting grupu at salakayan ne, makatakas ya ing kadua.'+ Mitakutan yang e mu nanu i Jacob. Inya gewa na lang aduang grupu ding taung kayabe na, antimu rin ding tupa na, kambing, baka, at ding kamelyu.%&E Mibalik la ding tiburan nang Jacob at ngara, Pintalan mi ya i Esau a kapatad yu; ya mismu kanu ing sagana kekayu. Atin yang kayabe; apat lang dalan a katau.%7 king mika dakal yang sese baka, asno, tupa, at ipus a lalaki ampon babai. Pasabi na kekayu king magnasa yang maging katanggap-tanggap king arapan yu.;$q Penabilinan na la. Ngana, Sabian yu king kapatad kung i Esau ing anti kaniti: Pasabi na ning kapatad yung i Jacob king menatili yang kayabe na ning bapa yung i Laban angga ngeni;V#' Pepapuntan na lang Jacob ding tubud na kang Esau king Seir a sakup ning Edom.k"Q Ngana karelang Jacob, Iti ya ing kampu na ning Dios. Makanyan neng inaus Mahanaim ing lugal a ita.Z! 1 Sindu nang Jacob ing pamaglakbe na. Kanita asaganan na la ding tubud na ning Dios.  7Karas na ning abak a maranun, penuma na lang Laban ding apu na at anak at saka ne memun karela. Kaybat menulakan neng pauli keta karela.1] 6Kaybat na nita miyampang yang metung a ain i Jacob karin king bunduk, at inagkat na lang makisulu ding kamaganak na. Kayari dang mengan, pepalabasan de ing bengi karin. *~~U}}a||.{{zzWz yNxx'ww'wvuuu*tRss&rr#qupp@onnmm lldl!kk>==<<8;;h:`9v877S6m6=5544"322-1}150/i/ .-,,P+$**));(3''&&D%%$~$#1"x!! /+j<aeVp~5P!., h  " lx5(ieM -Oyni naman ing peparala na kang tata na: apulung asno a mangargang miyayaliwang produktu na ning Ehipto at apulung babaing asno a mangargang trigu, tinape, at aliwa pang pamangan para bakalan nang tata na king pamaglakbe na.d- -Dininan neng kapiblas a imalan ing balang metung karela; pero dininan neng atlung dalan a salaping pilak at limang kapiblas a imalan i Benjamin.c7 -Memintu la ding anak nang Jacob. Dininan na lang saken Jose, agpang king inutus na ning ari at pepagbakalan na lang pamangan para king pamaglakbe ra.~bw -E ra na sukat pigaganakan pa ing karelang pibandian karin uling ibie ku ne man karela ing pekamasanting a gabun keti.a -Sabian mu munaman karela ing magdala la karing saken tamu ban saken da ring anak da at asawa; isake re at idala keti i tata mu.2`_ -Kaybat, ituki re i tata mu at ding sabla yung kamaganak keti kanaku. Ibie ke karela ing pekamasanting a gabun keti Ehipto ba rang takman ing labis-labis a pamangan keti.#_A -Ngana ning ari kang Jose, Sabian mu karing kapatad mu ing misake lang pamangan karing karelang animal a gagamitan king paglakbe at saka na la muli Canaan.y^m -Inyang mibalita king palasyu king dinatang la ding kapatad nang Jose, metula ya ing ari pati na ring opisyal na.]} -Pengaul na la at penuma ding kapatad na kabang ala yang patugut manangis. Kaybat na nita, pekisabian de ring kapatad na.\\3 -Kinaul ne ing kapatad nang i Benjamin at menangis ya; menangis ya naman i Benjamin.[ - Sabian yu kang tatang nung ninu aku keti Ehipto at ipamalita ing sablang ikit yu. Muli na kayu at idala ye keti i tatang.]Z5 - Ngana pang Jose, Saksi kayu at saksi ya i Benjamin a kapatad ku king aku pin i Jose.Y - Aku ing bala king pamangan yu karin uling lima pang banua ing panaun na ning danup. Ala kung buring akakit a daranup metung man kekayu.2X_ - Manuknangan kayu king sakup ning Gosen at malapit kayu kanaku, ding anak yu at apu, ding tupa yu at kambing, at ding sese yung baka, at pati na ing sablang pibandian yu.,WS - Malagua kayung muli at sabian yu kang tatang, Oyni pu ing pasabi nang Jose a anak yu: Kanaku ne penibala ning Dios ing mabilug a Ehipto. Agad na kayung munta keni.FV -Inya aliwa ikayu ring pepadala kanaku keti nune ing Dios. Gewa na kung bilang wanan nang gamat ning ari, talapangasiwa king mabilug nang palasyu, at kanaku ne penibala ing mabilug a Ehipto.yUm -Pepaunan na kung miras ning Dios keti ban e ya matda ing lahi tamu at ban dakal la ring miligtas king kamatayan.T- -Aduang banua na lang daranup ding tau, pero lima pang banua ing panaun na ning danup. Kilub da reting panaun ala lang atanam at apupul ding tau./SY -E yu na sana ikakalungkut o sisisian ing sarili yu, uli na ning pisali yu ku keti. Kaburian na ning Dios ing muna kung miras keti ban iligtas ding tau king kamatayan.R -Kanita nganang Jose karela, Lumapit kayu kanaku! At linapit la. Ngana karela, Aku ing kapatad yung i Jose a pisali yu Ehipto.Q/ -Nganang Jose karing kapatad na, Aku i Jose. Mabie ya pa i tatang? Pero e re apakibatan ding kapatad na uling tutu lang mengabigla king dimdam da.kPQ -Menangis yang masikan. Dimdam da iti ding tau Ehipto at miras ing balita king palasyu na ning ari.&O I -E na na ayaguantang Jose ing sarili nang panamdaman arapan da ring ipus na, inya pepalakuan na la. At inyang ila na mu pepakilala ya i Jose karing kapatad na.N{ ,"Makananu kung magbalik kang tata ku nung e ke kayabe ing wali ku? Tatakut ku pota ating e mayap a malyari kang tata ku!GM ,!Inya ipakisabi ku sanang mayap kekayu, aku na sana ing malakuan at pa-ipus ku kekayu at aliwa ing kapatad kung bungsu. Paintulut yung muli ya ing bungsu mi kayabe da ring aliwa kung kapatad.L3 , Teya ke ing bie ku king bie ning bungsu mi. Sinabi ku kang tata ku, Nung e ke abe potang magbalik ku, kanita aku ing parsalanan mu kabang mabie ku!K ,}Ju ,Inya ngeni, nung mibalik ku kang tata ku at e ke kayabe ing bungsu mi, kabud akit na ing e ke kayabe mate ya i tata ku. Pakamalan neng maygit king sarili nang bie ing wali ming ini. Tutu neng matua, inya ing kalungkutan a ipasari mi ikamate na.I ,Nung idayu ye pa kanaku ing makatagan at nung ating malyari kang Benjamin, mate kung tatangis libutad na ning kanakung ketuan.{Hq ,at likuan na na ku ning metung at marahil piglapak de ring mabangis a animal uling manibat na kanita e ku ne ikit.rG_ ,Kanita sinabi nang tata mi kekami, Balu yung adua la ding beit nang anak a lalaki ning ima rang i Raquel,F1 ,sinabi mi king e ke malyaring sali nung e mi ya kayabe ing wali mi, uling e ra kayu akayarap pasibayu nung e mi ya kayabe ing bungsu ming kapatad.I ,Lepitan neng Juda i Jose at ngana, Kagalang-galang a gobernador, paintulut yu pung magsalita ku at e kayu sana mimimua kanaku. Para kanaku anti na kayung ari.4=c ,Nganang Jose karela, E ku arapat ita! Ita mung taung keyakitan king kopa ya ing maging ipus ku. Malyari na lang muli kang tata yu ding aliwa kekayu king mitmung kapayapan.\<3 ,Nganang mekibat Juda, Nanung asabi mi kekayu? Ala kaming amatulid king milyari. Pepabalu na ning Dios ing kasalanan a kekaming depat. Ngeni gawan yu na kaming ipus, ikami at ing kapatad ming keyakitan king kopa.t;c ,Nganang Jose karela, Obat makanyan ing depat yu? E yu wari balu king ing taung kalupa ku biasa yang manula?: ,Inyang miras la di Juda at ding kapatad na king bale nang Jose, disan de pa karin. Dinuku lang angga king gabun arapan na.9 , Kanita pengabak da la ring karelang imalan, uli na ning lungkut da. Seke ra na la ding saku karing asno at saka la mibalik king siudad. 8 , Tunggal-tunggal na lang piglawe ding saku ra manibat king pangane angga king bungsu. Meyakit ya ing kopa king saku nang Benjamin.P7 , Kanita beba ne ning balang metung karela ing saku na at saka ne biklat.6 , Ngana ning katiwala, Nayun ku king sinabi mu; itang kinangwa king kopa maging ipus ya; ding aliwa kekayu malyari na lang mako.M5 , Nung metung ya kekami ing menako, papate ye at gawan yu kaming ipus.14] ,E wari binalik mi la ibat king Canaan ding salaping ikit mi karing kekaming sako? Makananu mi ya mong paginteresan ing pilak o gintu na ning bale ning kekang panginuan?v3g ,Ngara naman king katiwala, Obat makanyan ing sinabi yu? Agyang misan na mu e mi gawan ing anti kanitang bage!W2) ,Inyang atagal na na la ning katiwala, sinabi na itang pasabi nang Jose karela.d1C ,E wari iti ing kopa a gagamitan na neng miminum ya at neng manula ya? E mayap ing depat yu!0{ ,E la pa masyadung milaut king siudad inyang nganang Jose king katiwala, Talukian yu la ding tau at kabud dasnan yu la sabian yu karela, Obat e mayap ing inablas yu king mayap a gewa mi kekayu? Obat penako ye ing kopa nang pilak ning gobernador mi?R/ ,Pangaras na ning abak, meko na la ding mikakapatad at ding karelang asno. . ,Ibili ye ing kopa kung pilak ketang saku na ning bungsu at ding salaping pemayad na. Tiparan na ning katiwala ing inutus nang Jose.6- i ,Kaybat na nita, nganang minutus Jose king katiwala na, Katmuan yu lang pamangan ding karelang saku, itang agyu rang dalan at ibili yu la ding pemayad da karing karelang saku.&,G +"Inapagan da lang pamangan ibat king lamesa nang Jose, oneng ing yapag da karela kalimang dake na mu ning yapag da kang Benjamin. Masaya lang mengan at minum.5+e +!Midalan-dalan ing pangalukluk da ring mikakapatad arapan nang Jose, manibat king pangane angga king bungsu. Mipaglalawe na la mu king pangamulala ra king karelang kabilian.^*7 + Mengan ya i Jose a alang kasulu, at mengan la ding mikakapatad king metung a lamesa. Mengan lang ila-ila munaman ding tau Ehipto; e la mekisulu karing Hebreo uling metung a bage pikakasaman da ing makisulu karela.h)K +Kaybat na nita, menimu ya at linual. Pinigil na ing panamdaman na at pepayapag na ing pamangan.( +Kanita memalagua yang meko i Jose uling e na agyung labanan ing panamdam na king wali na. Minta ya king kuartu na at karin ya menangis. '; +Miglalawe ya i Jose at ikit ne i Benjamin a kapatad na. Ngana karela, Ya pin ini ing sasabian yung pekabungsu yo? Saupan na ka sana ning Dios, anak ko! & +Ngara, Ing talasuyu yu pung i tata mi masalese ya pu bili at masikan ya. Kaybat dang sinabi iti siniklaud la at dinuku arapan na.U%% +Kinomusta na lang Jose at kaybat ngana, Komusta ya i tata yu? Masikan ya pa?w$i +Inyang dinatang ya i Jose, dela ra arap na ing daralan dang regalu at saka la dinuku arap na angga king gabun.p#[ +Kaybat, sidia da ring mikakapatad ing babie rang regalu kang Jose, uling balu rang akasulu deng maugtu.&"G +Pepaluban na la ning katiwala king bale nang Jose at saka na la pepagdalang danum ba lang makapanos bitis; peparinan na la naman pamangan ding karelang asno.! +Pekibat na ning katiwala karela, Ala kayung gaganakan. E kayu tatakut. Ing Dios yu at ing Dios nang tata yu ya marahil ing mibili karing salaping deta karing saku yu. Tinggap ku na kanita pa ing kekayung bayad. Kaybat na nita, dela ne i Simeon karela.I  +Subali pa kareti magdala ke pang salaping panyali ming pamangan.} +karas mi king lugal pipagpaynawan biklat mi la ring kekaming saku at ikit mi la ding pemayad mi karing sarasarili ming saku, at e la mebawas. Oreni; darala mi la ban ibalik kekayu. E mi balu nung ninung mibili karing salapi mi karing kekaming saku.6i +Ngara, Inyang minuna kaming sinaling pamangan,\3 +Inya lepitan de ing katiwala nang Jose at pekisabian lele na ning pasbul ning bale.(K +Mitakutan la ding mikakapatad uling tiki na la king bale nang Jose. Ngara, Siguru inya dela ra katamu keti uli da ring salaping binalik da karing saku tamu ban atin yang asabi laban kekatamu; marahil dakpan na katamu at gawan da katamung ipus at kaybat kuanan da la ring kekatamung asno._9 +Pemintuan ne ning mangasiwa i Jose at tiki na la ding mikakapatad king bale nang Jose.[1 +Panakit nang Jose kang Benjamin, inutusan ne ing mangasiwa king pibalebale na. Ngana, Paluban mu la ding tau king bale ku. Makamate kang metung a animal at magsadiang pamangan uling makisulu lang maugtu kanaku.  +Migdala lang regalu at dinoblian da la ring salaping darala ra. Tiki re i Benjamin; minta la Ehipto at saka la mekikit kang Jose.jO +Mananu na sanang paratangan ne lunus kekayu ning Dios a Mayupaya ing taung ita ban paintulutan na lang mibalik kayabe yu ding kapatad yung i Simeon at Benjamin. Nung e na la mibalik ding anak ku, makasadia kung tanggapan iti.Y- + Ituki yu nia naman ing wali yung bungsu at puntalan yeng pasibayu ing taung ita.- + Doblian yu la ding daralan yung salapi; dalan yu la naman ding salaping binalik da a linulan da karing kekayung saku. Malyaring migkamali la mu.+Q + Kanita nganang Israel karela, Nung ala ta nang aliwang akarapat, sige na pen. Magdala kayu karing maniaman a bungang tanaman at lamnan yu la ding saku yu king ditak a balsamu, pulut-panilan, astragalo, laudano, alponsigo ampon almendro, at ibie yu bilang regalu king gobernador ning Ehipto.E + Nung e kami melambat, sana mekapagbalik na kaming mekatadua.,S + Ing bie ku ya ing maging kalibe na ning bie na at pakibatan ku ing nanumang malyari kang Benjamin. Nung e ke ituking magbalik kekayu, kanita aku ing parsalanan yu.{q +Ngana pang Juda kang tata na, Patukian yu ne kanaku ing anak ban na kaming mako. Kanita alang mate danup kekatamu. +Pekibat da, Ulit-ulit na kaming pengutnan ning tau tungkul king sarili mi at karing kekaming pamilya. Kitang na pa nung mabie kayu at nung atin ke pang aliwang kapatad. Pekibatan mi la ring kutang na. Ninung misip ing patuki ne kekami ing kapatad mi?mU +Nganang Israel karela, Sinabi yu pa kasi king atin kayung aliwa pang kapatad. Ngeni aku ing magdusa!3 +Nung e mi ya kayabe e ke munta uling maigpit nang penabilin nitang tau king e ke kanu malyaring lumapit arap na nung e mi ya kayabe ing kapatad mi.W) +Nung patukian ye kekami ing kapatad mi, munta kami Ehipto ban saling pamangan.  +Pekibat nang Juda, Pekapanabilin na nitang tau king e ke kanu malyaring lumapit arap na nung e mi ya kayabe ing kapatad mi. % +Inyang agisan da na ing trigung ibat da Ehipto nganang tata ra karela, Munta kayung pasibayu Ehipto at sali kayu agyang ditak mung pamangan.-  Y +Lalung meragul ing danup karin Canaan.b ? *&Nganang Jacob, E ya malyaring tuki keka i Benjamin. Mete ne ing kapatad na at ya na mung makatagan kanaku. Uling matua na ku, nung ating malyari kang Benjamin king pamaglakbe yu, ikamate kung agad uli na ning lungkut.% E *%Kanita nganang Ruben kang tata na, Paten yu la ding adua kung anak a lalaki nung e ke kayabe muli i Benjamin. Panibala ye kanaku at ibalik kia naman kekayu!H *$Ngana karelang Jacob a tata ra, Buri yu lang mawala ngan ding kakung anak? Ala ne i Jose; ala nia naman i Simeon at ngeni kakuanan ye pa kanaku i Benjamin? Kabayat na ning kanakung pupusanan!*O *#Inyang ilako ne ning balang metung karela ing laman na ning saku na, ikit na la ding salaping pemayad na. Inyang akit da la reti, mitakutan la at pati i tata ra.fG *"Ngana kekami, Ituki ye kanaku ing bungsu yung kapatad. Kanita abalu ku king e kayu pin ispia nune tau kayung apaniwalan. Kanita ibulus ke ing kapatad yung i Simeon at paintulutan da kayung magnegosyu king mabilug a bansa. *!Kanita sinabi na kekami ning taung manibala king bansang ita king subukan na kami ba nang abalu nung tau ke ping apaniwalan. Pepalakuan ne kekami ing metung karing kapatad mi at pepagdalan na lang pamangan ding pamilya ming daranup at saka na ke meko.  * Sinabi mi naman king labi keng aduang mikakapatad at ing metung ming kapatad mete ne samantalang ing bungsu kayabe ye keti Canaan.>y *Pero sinabi mi king ali kami at tau kaming apaniwalan.gI *Mataram yang migsalita kekami itang taung panibalan da Ehipto at sinabi na king ispia ke kanu!p[ *Karas da kang Jacob a tata ra king sakup ning Canaan, belita ra ing heganaganang milyari karela. Ngara,C *Ngana karing kapatad na, Binalik da la ring salaping pemayad ku; atyu la kilub na ning saku! Kinarug la salu at king takut da ngarang misabi-sabi, Nanu iting depat na ning Dios kekatamu?;q *Pangabengi, inyang tuknang la ban magpaynawa, biklat ne ning metung karela ing saku na ban kumang pamangan para king asno na. Ikit na la kilub ning saku ding salaping pemayad na.\~3 *Seke da ring mikakapatad ing seli rang pamangan karing karelang asno at meko na la.b}? *Inutus nang Jose ing katmuan da lang pamangan ding karelang lulanan at ibalik ding salaping pemayad da karing sarasarili rang saku, at saka na la peparinan apangan da king pamaglakbe ra. Metupad ing sablang inutus na.|7 *Likuan na lang Jose at saka ya menangis. Kaybat belikan na la at mekipagsalita ya karela. Pepakawani ne i Simeon at saka ne pepagapus king akakit da.w{i *E ra balu king aintindian nang Jose ing sinabi ra uling pakisabian de kapamilatan na ning metung a interpreti.z) *Nganang Ruben karela, Ikit yu na! Sinabi ku nang e ye nananan ing anak. Oneng e yu ku kasi pekiramdaman. Ngeni mamayad tamu king pangamate na.Dy *Kaybat ngarang misabi-sabi, Oyan! Mamayad ta na king depat tamu king kapatad tamung i Jose. Agyamang ikit tamung magpakalunus ya, e ta ya pekiramdaman. Inya ngeni itamu naman ing magdusa.x *Kaybat idala ye kanaku ing bungsu yu. Makanyan kung apatunayan king e kayu maglaram. At e ra kayu papate. Makanyan ing gewa ra.4wc *Nung tau kayung apaniwalan ing metung kekayung mikakapatad manatili yang makakulung kabang ding aliwa muli la, at atdanan da lang pamangan ding kekayung daranup a pamilya.v *Karas ning katlung aldo nganang Jose karela, Tau kung atin takut king Dios, oyni ing kekayung gawan ban e ra kayu papate.3uc *At pepakulung na la kilub ding atlung aldo.Mt *Tuburan ye ing metung kekayu at parakit ing kapatad yu kabang manatili kayu king sukulan ban mayakit nung tutu pin ing sinabi yu. Nung ali, antimo ing sinabi ku king lagyu na ning ari, ispia kayu. s *Kaniti kayu masubuk. Susumpa ku king lagyu na ning ari, e na kayu makalako keti anggang e ye idala keti ing bungsu yung kapatad.>ry *Nganang Jose karela, Antimo ing sinabi ku: ispia kayu!q1 * Ngara, Labing adua kami pung mikakapatad at tau ya pu Canaan i tata mi. Melakuan ya pu kang tata mi ing bungsu at ing metung ming kapatad mete ne.mpU * Ngana karelang Jose, E ra kayu paniwalan! Dinatang kayu ba yung lawan nung nu ya maina ing bansa mi.@o} * Mikakapatad kami. Tau kaming apaniwalan at e kami ispia.Kn * Pekibat da, Ali ke pu, makamal! Bisa kami mu pung saling pamangan.m) * Aganaka na lang Jose ding apaninap na tungkul karela, inya ngana, Ispia kayu ne? Dinatang kayu keti ba yung lawan nung nu ya maina ing Ehipto??l{ *Akilala na lang Jose ding kapatad na, oneng ila ali re.[k1 *Ikit na lang Jose ding kapatad na at akilala na la, oneng e re akilala. Mataram yang migsalita karela. Nukarin kayu tau? ngana karela. Ngarang mekibat, Tau ke pu Canaan. Dinatang ke pu keti ban saling pamangan.rj_ *Ing gobernador ning mabilug a Ehipto ya i Jose; ya ing mamisaling pamangan karing sablang taung manibatan king mabilug a yatu. Dinatang la ding kapatad na at dinuku la king arapan na angga king ding lupa ra tatagkil na la king gabun.i *Anti na ning miras munaman ing danup king mabilug a Canaan, mekiabe la ring anak nang Jacob karing pupunta Ehipto ban saling pamangan.qh] *E ne pepatukian Jacob i Benjamin karing aliwa nang anak, uling tatakut yang ating malyari kang Benjamin.Og *Inya minta la Ehipto ding apulu nang kapatad Jose ban saling pamangan.f1 *inya ngana karing anak na, Nananu kayu ken? Munta kayu Ehipto; abalitan kung ating dakal a pamangan karin. Sali kayu ba ta mung e mate king danup.Ee  *Abalitan nang Jacob king ating dakal a pamangan karin Ehipto,xdk )9Pigsarian de Ehipto ring memalen king mabilug a yatu i Jose ban makasali lang pamangan uling laganap ing danup.Kc )8Inyang laganap na ing danup king mabilug a Ehipto pepabuklat na lang Jose ding kamalig, at pepasaliwan na lang pamangan ding tau Ehipto. Tutu yang mabagsik ing danup a miras king bansang Ehipto.Hb )7Sinaingsing la king ari ding tau Ehipto inyang ala na lang apangan. Sinabi na ning ari karing sablang tau Ehipto king puntalan de i Jose. Gawan yu ing nanumang sabian na kekayu, ngana karela.Ga )6at kanita na la man megumpisa ding pitung banua na ning danup, antimo ing sinabi nang Jose. Dinatang ing panaun na ning danup karing sablang bansa, pero ating pamangan king mabilug a Ehipto.E` )5Mepupus la ding pitung banua na ning labis-labis a kabiayan,z_o )4Inaus na ne mang Efraim ing kadua, uling ngana, Binendisyunan na ku ning Dios king bansa ning kanakung kasakitan.^) )3Manase ing lagyung binie na king pangane uling ngana, Pepakalinguan na kanaku ning Dios ing sablang kasakitan ku at ding pamilya nang tata ku.] )2Bayu dinatang ing panaun na ning danup, mika adua yang anak a lalaki i Jose kang Asenat a anak nang Potifera a pari karin Heliopolis.\ )1Tutung dakal ing pepakamalig nang binutil, kasing dakal na ning balas ning dagat. E na na pepatakal uling binang dakal iti.![= )0pepatipun nang Jose iti at pepakamalig na karing siudad. Pepakamalig na king balang siudad ing pamangan a pupul da karing marangle a makapadurut kareti. )Kaybat na nita, sinaka la naman ding pitung matsura at payat a baka; peka matsura lang dili karing sablang bakang ikit ku keti Ehipto.Y=- )Sinaka la king ilug ding pitung masanting at matabang baka at mengan lang dikut.k<Q )Kanita ngana ning ari kang Jose, Apaninap ku king makatalakad ku king pampang ning Ilug ning Nilo.o;Y )Aliwa pu aku, nganang mekibat Jose, nune ing Dios ya ing munie masanting a kabaldugan king paninap yu.#:A )Ngana ning ari kang Jose, Meninap ku, pero alang mekaibie king kabaldugan na ning peninap ku. Abalitan ku king biasa kang munie kabaldugan karing paninap.49c )Kanita mitubud ya ing ari at pepayaus ne i Jose. Agad-agad deng liwal king sukulan. At kaybat nang mekapamalbas at mekapanaliling imalan, minta ya king arapan na ning ari.$8C ) At nung makananu ing binie nang kabaldugan, makanyan ing milyari; binalik yu ku king kanakung katungkulan, oneng pepabite ye ing pamuntuk da ring panadero.L7 ) Atin keng kayabe metung a baintaung Hebreo; ipus ne ning kapitan da ring guardia. Kinwentu mi la keting ipus ding apaninap mi. Binie na la kabaldugan ding paninap na ning metung at metung kekami.\63 ) Misan a bengi, meninap kami at atin yang sariling kabaldugan ing balang paninap mi.5 ) Kanitang mimua kayu kanaku at king pamuntuk da ring panadero, pepasukul yu kami king bale na ning kapitan da ring guardia.o4Y ) Kanita linapit ya ing talapangasiwa king alak na ning ari. Ngana, Ngeni ku pu aminan ing kasalanan ku.3} )E ya mipaindatun itang kayabakan. Pepatubud ya at pepayaus na la ring sablang salamangkeru at ding taung mangabiasa ning Ehipto. Kinwentu na la ning ari karela ding apaninap na, oneng ala metung man karela ing mekaibie kabaldugan karing peninap na.d2C )Pengan da la ring payat a tinalage ding mataba. Migising ya ing ari, at meninap ya mu pala.}1u )Kaybat na nita, linsut la ring pitung tinalage; payat la at meduluk uli na ning pali ning angin a ibat king aslagan.01 )Mipatudtud ne naman at meninap yang pasibayu. King metung a pun ning trigu pitu lang tinalage ding linsut; masanting la at mataba ding binutil da.k/Q )Ding payat a baka pengan da la ring pitung masanting at matabang baka. Kanita ya migising ing ari.4.c )Kaybat na nita, sinaka la naman ibat king ilug ding pitung aliwang bakang matsura at payat at mekiagape la karing masanting at matabang baka a atyu king pampang ning ilug.p-[ )Kabud-abud linto la ding pitung bakang masanting at mataba ibat king ilug at mengan la deti king dikut.o, [ )Kalabas da ring aduang banua, meninap ya ing ari; makatalakad ya kanu king pampang ning Ilug ning Nilo.@+} (Oneng akalinguan ne ning talapangasiwa king alak i Jose.\*3 (oneng pepabite ne ing pamuntuk da ring panadero antimo ing sinabi nang Jose karela.E) (Binalik ne ing talapangasiwa king alak king sadia nang obra,H( (Karas na ning katlung aldo, ing aldo nang beitan ning ari, pigtau na la ngan ding pamuntuk na. Dingut na la karing pamuntuk na ing talapangasiwa king alak na at ing pamuntuk da ring panadero.%'E (Kilub ding atlung aldo patabtab na ka batal ning ari, at kaybat ibitin de ing bangke mu king metung a tanaman. Datang la ding ayup at kanan da ing laman mu.f&G (Nganang Jose, Oyni ing kabaldugan na ning kekang paninap. Atlu lang aldo ding atlung salikap.%) (Ketang makababo salikap ating miyayaliwang lutung pamangan para king ari. Pero kakanan da ring ayup ing pamangan king salikap a pupuntukan ku.8$k (Inyang ikit na ning pamuntuk da ring panadero ning ari king biasa yang munie kabaldugan king paninap i Jose. Ngana, Meninap ku naman. Mamuntuk ku mong atlung salikap a tinape.# (Ing tutu na niti dinukut da ku mu king sakup da ring Hebreo at keti man ala kung gewang pamikasala a sukat kung ikasukul.+"Q (Ganakan mu ku sana potang masalese na ka bili, at pakisabi ku sana ing maging maganaka ka at banggitan mu na ku man king ari ba na kung milual king sukulan a iti.*!O ( Patawaran na na ka ning ari kilub ding atlung aldo at ibalik na ka king sadia mung obra. Pasibayu meng pagsadiang alak ing ari kalupa na ning sadia mung gagawan.` ; ( Nganang Jose, Oyni ing kabaldugan na ning paninap mo, atlu lang aldo ding atlung sanga.3 ( Tatalnan ke ing kopa na ning ari. Kinangwa kung ubas; pisla ku ing karelang katas king kopa na ning ari at saka ke binili ing kopa karing gamat na.*O ( Atin yang atlung sanga iting ubas; halus memulung ya pa mu, linsut na la ding buku da ring sampaga at meging ubas na lang malulut ding punggul-punggul a sampaga.{q ( Sinabi ne ning talapangasiwa king alak ing paninap na kang Jose. Ngana, Apaninap ku ating kukulate ubas arapan ku.T# (Meninap kami, ngara, pero ala namang makasabi nung nanung kabaldugan da. Nganang Jose karela, E mu wari ing Dios yang makaibie kabaldugan karing paninap? E kayu mikakunu; sabian yu ing peninap yu kanaku.|s (Kitnan na la deting aduang kayabe nang makasukul king bale na ning panginuan na. Ngana, Obat lupa kayung malungkut?L (Inyang dalawan na lang Jose itang abak, ikit na ing maliligalig la.:o (Misan a bengi, ing talapangasiwa king alak at ing pamuntuk da ring panadero parehu lang meninap. Pero e la milulupa paninap, at atin yang sariling kabaldugan ing balang paninap.cA (Kang Jose na la penibala ning kapitan, inya lingunan na la. Melambat la mu ring makasukul. (~w (King mua na ning ari karela pepasukul na la king bale na ning kapitan ding guardia nung nu ya naman makasukul i Jose.| u (Misan a aldo mikasala la king ari na ning Ehipto ing talapangasiwa king alak na at ing pamuntuk da ring panadero na.<s 'Ala neng pigaganakan pa ing pekapun da ring guardia king sukulan king gagawan nang Jose uling balu na king kayabe ne ing Ginu. At bendisyunan na ning Ginu ing nanumang gagawan na.dC 'gewa neng pamuntuk da ring makasukul. I Jose ing penibalan na king heganaganang obra karin.:o 'Oneng e ne pepaburen ning Ginu i Jose kabang atyu ya king sukulan. Pepakit na ing lugud na kang Jose at gewa neng maganaka kang Jose ing pekapun da ring guardia king sukulan, atH 'Peparakap ne i Jose at pekiabe ne karing pepasukul na ning ari.[1 'Inyang dimdam nang Potifar ing sumbung ning asawa na mimua yang e makanyan-kanyan.dC 'Pero inyang kinulisak kung masikan, memulayi yang meko at alakuan ne kanaku ing balabal na.!= 'Kanita pepasibayuan nang sinabi ing kwentu na. Ngana king asawa na, Liban na ku ning ipus a Hebreong dela mu king bale tamu; buri na kung pagsamantalan.j O 'Sininup ne lele na ing balabal nang Jose angga king minuli ya i Potifar, ing panginuan nang Jose.g I 'Inyang dimdam nang mangulisak ku, alakuan ne ing balabal na kanaku at saka ne memulaying meko.E  'peniaus na la ning babai ding ipus na at ngana karela, Pigdala na katamung metung a Hebreo ning asawa ku ban lapastangan kekatamu. Liban na ku ba yang sumiping kanaku, oneng mengulisak ku.Y - ' Inyang akit nang alakuan ne karing gamat na ing balabal na king paglual na bale, # ' Telan ne balabal at ngana ning babai, Sipingnan mu ku! Oneng melakuan ya ing balabal nang Jose king gamat na at milayi yang linual tinakas.ue ' Misan a aldo linub ya i Jose king bale ban magobra. Mipaintagun ing alalu ring aliwang ipus kilub ning bale.Z/ ' Pakisabian ne aldo-aldo ning babai i Jose ban sipingnan ne, oneng e ne penusigan.R ' Kasing upaya ku ne king pibalebaleng iti. Ala yang e penibala kanaku subali mu ika uling asawa na ka. Makananu ke mo ngening pagtaksilan kaniting maragul a imoralidad at pamikasala arapan na ning Dios? |8~}}}|x{{{zz@z5yyyxx(wwwvv*uuYttOtsssruqqppxoo6nnmllk>jiizi>hhEgg"ffIesdd?cKbJaak``U__K^[]]W\l[[sZZsYY-XtWWVV'UU/TSRQPOOpNMM%LL KKJhJIHHGGYFFXEEEDDCCC8BBB4A@??G>==1<SD  . 2 S /B^?#Inya gamitan ku ing upaya ku at ipagpa ku king mabilug a Ehipto ing makapangilabut a parusa. Kaybat na nita, paintulutan na na kayung mako.]>5Balu ku king e na kayu paintulutan mako ning ari ning Ehipto, nung e ya mangapuersa.{=qMakiramdam la ding memalen ku king sabian mu karela. Kaybat na nita, ika at ding manimuna ning Israel puntalan ye ing ari ning Ehipto at sabian yu ing anti kanini: Ing Ginu, ing Dios ding Hebreo, pepakit ya kekami. Ngeni ipakisabi ming mayap king paintulutan yu kami sanang maglakbe atlung aldo king disyerto ban makaibie kaming ain-sakripisyu king Ginung kekaming Dios!,<SInari ku king lub ku king ilual ku la king bansang babie kasakitan karela. Idala ku la king gabun nung nu labis-labis ing kabiayan, ing gabun a ngeni tutuknangan da ring Cananeo, Hiteo, Amoreo, Perezeo, Heveo, at Jebuseo. fig,Aku ing Aku...Iti ing lagyu ku king kapilan pa man.,(3:14-15)fig*;Puntalan mu na la at tipunan ding manimuna ning Israel at sabian mu karela king aku, ing Ginu, ing Dios ding makatua da, ing Dios nang Abraham, Isaac, at Jacob, pepakit ku keka. At sabian mu karela king ikit ku ing pamipasakit a daraptan da karela ding tau Ehipto. :Sabian mu karing memalen ning Israel king aku, ing Ginu, ing Dios ding makatua da, ing Dios nang Abraham, Isaac, at Jacob ya ing mitubud keka karela. Iti ing lagyu ku king kapilan pa man; iti ya ing yaus dang lagyu kanaku ding sablang lahi king kapilan pa man. 9Ngana ning Dios kang Moises, Aku ing Aku. At ngana pa ning Dios, Sabian mu karela ini: Ing ausan dang i Aku tinubud na ku kekayu.i8M Nganang Moises, Pota pung miras na ku karing Israelita at sabian ku karela king ikayu, ing Dios ding makatua da, ya ing mitubud kanaku at nung sakaling ikutang da kanaku, Nanu ing lagyu na? nanu mo pu ing ipakibat ku karela?'7I Ngana ning Dios, Patnubayan da ka at oyni ing tanda king aku ing mitubud keka. Potang ikua mu na lang alual Ehipto ding Israelita, samban yu ku keting bunduk.v6g Nganang mekibat Moises, Ninu mo pu aku a makiarap king ari ning Ehipto at ilual king Ehipto ing balen Israel?k5Q Me keni; tuburan da ka king ari ning Ehipto ban kanita ilual me king Ehipto ing balen kung Israel.n4W Dimdam ku ing saingsing da ring memalen ku at ikit ku nung makananu da lang alipitan ding tau Ehipto.x3kInya tinipa ku ban iligtas ku la king gamat da ring tau Ehipto at idala ku lang lual Ehipto king gabun a malualas at mataba nung nukarin labis-labis ing kabiayan. Iti ya ing gabun da ring Cananeo, Hiteo, Amoreo, Perezeo, Heveo, at Jebuseo._29Kanita ngana ning Ginu, Ikit ku nung makananu lang mipasakitan ding memalen kung Israelita karin Ehipto; dimdam ku ing saingsing da king gamat da ring babie kasakitan karela at balu ku ing kasakitan a daralanan da.1Aku ing Dios ding makatua mu, ing Dios nang Abraham, Isaac, at Jacob. Tikpan neng Moises ing lupa na uling tatakut neng lawan ing Dios.u0eKanita ngana ning Dios, E ka lalapit. Ilukas mu la ding sandalyas mu uling sagradu ing gabun a tutukluan mu./3Inyang ikit na ning Ginu king lalapit ya i Moises, inaus ne ibat king milalablab a tanaman. Ngana, Moises, Moises! Nanu pu? nganang mekibat Moises..Makapagmulala iti, ngana king lub na. Obat e ya masisilab ing tanaman kabang mitatau ne man? Lumapit ku pa mo at lawan ku.V-'At karin pepakit ya kang Moises ing anghel ning Ginu antimong milalablab a api a manibatan libutad ning metung a tanaman a mababa. Apansin nang Moises king mitatau ya ing tanaman, oneng e ne man masisilab.a, ?Misan a aldo, kabang papastulan na lang Moises ding tupa at kambing ning katuangan nang i Jetro, ing pari ning Midian, dela na la ding papastulan na lipat na ning disyerto at miras ya king Horeb, ing bunduk ning Dios.M+Ikit ning Dios ing kabilian da ring Israelita, at melunus ya karela.m*UDimdam na ing saingsing da at aganaka na ning Dios itang kasunduan na kari Abraham, Isaac, at Jacob.^)7Mapilan pang banua kaybat na nita, mete ya ing ari ning Ehipto at ipus la pa mu rin ding Israelita. E la patugut sasaingsing at maniawad saup uli na ning kasakitan a daralanan da. Miras king Dios ing saingsing da.(%Mikayanak lang metung a lalaki. At nganang Moises king lub na, Metung ku mung dayuan a miras keti. Inya pemalagyuan neng Gersom ing anak na.'{Mebisa ya i Moises ing karin ne manuknangan at binie neng Jetro kang Moises ing anak nang i Zipora ban maging asawa na.~&wAntayu ing taung yan? nganang tata ra. Obat likuan yu nia mu kabud karin? Puntalan ye at agkatan makipangan kekatamu.7%iNgarang mekibat, Pemingua na kami ning metung a tau Ehipto karing lalaking magpastul, at saka na ke pa piniaklung danum, at ya ing minie inuman karing animal a dela mi karin.\$3Inyang minuli na la, kitang nang Jetro a tata ra, Obat maranun kayung minuli ngeni?*#OAting dinatang a pastul at penabi da la reting babai. Tinalakad ya i Moises ban saupan ding babai. Kaybat na nita, pepainum na lang Moises ding sese rang animal.\"3Atin yang pitung anak a babai i Jetro, ing pari ning Midian. Misan a aldo, makalukluk ya i Moises king lele ning talaga; dinatang la deting mikakapatad ban saklung danum para karing tupa at kambing nang tata ra.!Inyang abalitan na ning ari iting mepalyari buri neng ipapate i Moises. Oneng mekatakas ya at miras king Midian at karin ya menuknangan. Mekibat ya ing taung kitnan na, Ninu ing minie upaya keka ban maging pamuntuk ka at ukum kekami? Buri mu ku munaman galang paten antimo nung makananu meng pete itang tau Ehipto? Mitakutan ya i Moises at ngana king lub na, Abalu da na pala deng tau ing depat ku.+Q Kabukasan migbalik ya i Moises at ikit na lang mipapate ding aduang Hebreo. Nganang Moises king maki kasalanan, Obat bubuatanan meng gamat ing kalupa mung Hebreo?% Miglalawe ya i Moises king makapadurut at inyang ikit nang alang aliwang manakit, pete ne ing tau Ehipto at kitkut ne ing bangke king balas.mU Inyang meragul ne i Moises linual ya ban dalawan na la ding kabalen na, at ikit na nung makananu lang mengapuersa ding Israelita king obrang mangabayat. Ikit nia naman nung makananu neng pete ning tau Ehipto ing metung a Hebreo.G  Inyang meragul ne ing anak, dela ne king prinsesa at tinuring ne iting sarili nang anak. Pemalagyuan neng Moises uling agpang king prinsesa ya ing misaka king anak inyang atyu ya king danum.- Nganang sinabi ning prinsesa king babai, Kuanan me ing anak a ini at sesen me para kanaku at bayaran da ka. Inya kinua ne ing anak at sinese ne.Wa, panintun mu ku, nganang mekibat ning prinsesa. Meko ya ing atsi na ning anak at ing inaus na ya mismu ing ima ning anak.!=Kanita linapit ya ing atsi na ning anak king prinsesa at nganang kinutang, Bisa kayu pung panintun kung babaing Hebreo a maningat king anak para kekayo?\3Inyang biklat ne ning prinsesa ing takba ikit ne ing anak a lalaking kikiak. Melunus ya ing prinsesa king anak at ngana, Metung ya iti karing anak da ring Hebreo. fig,Ikit ne ning prinsesa ing takba...,(2:5)fig* Dinulung ya king ilug ing prinsesang anak ning ari ban mandilu kabang ding babaing mamantabe king prinsesa lakad-lakad la king pampang ning ilug. Ikit ne ning prinsesa ing takba a makalibutad karing timbu. Pepakua ne king metung karing babaing mamantabe.tcMakabante ya ing atsi na ning anak king makarayung bagya ban lawan na nung nanu ing mapalyari king wali na.  Inyang e na ne agyung isalikut, kinangwa yang maragul a takba a megawa king tangke ning timbu, at penapalan neng alketran ban e ne aluban ning danum. Lilan ne keting takba iting anak, at kaybat binili ne ing takba libutad ding timbu king pampang ning ilug.q]Mikayanak lang metung a lalaki. Masanting ya ing anak, inya selikut ne ning ima kilub ding atlung bulan. Ating metung a lalaking mibait king tribu nang Levi a mekapakiasawa king metung a babaing mibait munaman king tribung ita.E Kanita minie yang utus ing ari karing sasakupan na. Ngana karela, Iyugse ya king Ilug ning Nilo ing balang anak a lalaking mibait karing Hebreo, oneng paburen yu lang mie ding anak a babai.q _Uling atin lang takut ding ilut king Dios, binendisyunan na la ning Dios at dininan sarasariling pamilya.Y /Metula ya ing Dios karing ilut at lalu lang merakal ampon mesikan ding Israelita.Y /Ngarang mekibat ding ilut king ari, Kasi pu deng babaing Hebreo e ra la pu kalupa ding babai tamu keti Ehipto; e la pu magkasakit manganak at akakua rang makapanganak bayu na akuang datang ning ninuman kekami. Inya pepayaus na la ning ari ning Ehipto at ngana karela, Obat makanyan ing depat yu? Obat pepaburen yu lang mebie ding anak a lalaki?   Oneng ding ilut, uli na ning takut da king Dios, e ra pemintuan ing utus na ning ari. E da la pete ding anak a lalaking mibait.   Ngana karela, Potang papanganak kayu, kabud akit yu king ing anak a mibait lalaki ya, paten ye. Nung babai ya paburen yeng mie.  Misan a aldo, pekisabian na la ning ari na ning Ehipto di Sipra at Pua, ding aduang ilut a papanganak karing babaing Hebreo.k  SAt alang lunus da lang pepagawan laryu at binie da karela ing sablang mabayat a obra king marangle.'  M Inya lalu da la pang inalipusta. ! Oneng kabang pasakitan da la ring Israelita kanita la lalung merakal at mikalat. Makanyan lang mitakutan ding tau Ehipto karing Israelita. } Inya mibili lang kapatas karing Israelita ban pasakitan da la king kapamilatan na ning mabayat a obra. Makanyan lang mengapuersa ding Israelita king pamitalakad karing siudad ning Pitom at Rameses a pipagponduan nang kabiayan at kagamitan ning ari.0 ] Nung sakaling lusuban da katamu ding kalaban pota makikampi la pa karela at kaybat takasan de ing bansa tamu. Inya kailangan tamung lumawe paralan ban e na la dakal pa.m W Nganang sinabi karing sasakupan na, Lawan yu, mas dakal la at masikan kesa kekatamu deting Israelita.g KLinabas ing panaun at ing Ehipto mika bayu yang ari a ala nang bitasang balu tungkul kang Jose." AOneng menganak la ding Israelita a lahi da at merakal na lang merakal; mabilis lang merakal at tutung masikan angga king milaganapan ya karela ing Ehipto.b AKaybat na nita, mete ya i Jose at ding sabla nang kapatad ampon ding anak da ring anak da.h MPitu lang pulu kabilangan ding heganaganang lahi nang Jacob. Atyu ne kanita i Jose karin Ehipto.& KDan, Neftali, Gad ampon i Aser.! AIsacar, Zebulun, Benjamin,#~ Ei Ruben, Simeon, Levi, Juda,m} YOreti ding lagyu da ring anak nang lalaking Jacob a minta karin Ehipto a kayabe na at ding pamilya ra:|{ 2Mete ya i Jose inyang dinalan ya at apulung banua. Binalsamuan de at binili re king metung a kabaung karin king Ehipto.{7 2Kanita pepangakuanan na la ring anak nang Israel. Ngana, Potang dalawan na kayu ning Dios at ilual king lugal a iti, idala yu la ring kanakung butul.?zy 2Nganang Jose karing kapatad na, Malapit na kung mate. Pero e na kayu paburen ning Dios. Ilual na kayu king bansang iti at idala king gabun a pengaku na kang Abraham, Isaac, at Jacob. y; 2Ikit na la pa ding anak nang Efraim angga king katlung lahi; antimu rin ding anak nang Makir a anak nang Manase. Ikit na la pang Jose inyang mibait la.^x7 2Mibiebie ya Ehipto i Jose at ding kapatad na. Disnan na ing dinalan at apulung banua.owY 2E kayu tatakut; e ra kayu paburen pati na ding anak yu. Makanyan na lang leko karug salu at pematulan. v 2E mayap ing tingka yu laban kanaku, oneng mayap ing inalili na kaniti ning Dios ban dakal la ring taung miligtas antimo ing milyari.?u{ 2Pekibat nang Jose karela, E kayu tatakut. Dios ku wari?etE 2Lepitan de ring kapatad na at migsakab la arapan na. Ngara, Makasadia kaming maging ipus mu!Zs/ 2patawaran mu na sana ing depat ming kasalanan keka, ikaming kapatad mu. Inya ngeni ipakisabi mi sana patawaran mu na kami king lagyu na ning Dios nang tatang. Mipakiak ya i Jose king sinabi ra ding kapatad na.Pr 2Inya ngarang pepasabi kang Jose, Bayu ya mete i tatang pepasabi na king/qY 2Inyang mikutkut ne i tata ra, dinalan king lub da ring kapatad na ing panamdam a maki mua ya pa karela i Jose at mablas ya karela ketang e mayap a depat da kang Jose. p 2Kaybat nang mikutkut tata na, mibalik ya Ehipto i Jose; kayabe na la ding kapatad na at ding tinuking mekipangutkut kang tata na.goI 2 Dela re ding anak na king sakup ning Canaan at pepakutkut de king kueba king marangle karin Makpela, king dane nang aslagan ning Mamre, ketang gabun a seli nang Abraham kang Efron a Hiteo, ing gabun a gewa nang pikutkutan.Ln 2 Makanyan dang tiparan ding anak nang Jacob ing penabilin na karela.qm] 2 Ikit da ring Cananeong manuknangan karin ing pamanagulele ra king pidadaran king Atad. Ngara, Kapait-paitan ing pamanaguleleng gagawan da reting tau Ehipto. Inya inaus deng Abel-mizraim ing lugal a ita. Atyu sumangid na ning Jordan.@l{ 2 Inyang miras la king pidadaran karin Atad a atyu sumangid ning Jordan, karin la menangis at tutung makaba at kapait-paitan ing panagulele ra. Pitu neng aldo penangisan Jose i tata na.fkG 2 Atin la namang kayabe paka-karwahe at pakasake kabayu. Tutu lang dakal ding tinuki kang Jose.]j5 2Kayabe na la namang Jose ding pamilya na, ding kapatad na, at ding aliwa pang pamilya nang tata na. Bukud mung ding karelang anak a mangalati, ding animal a sese ra, at kawan ilang melakuan king sakup ning Gosen.6ig 2Meko ne i Jose ban pakutkut ne i tata na. Tikian de ring sabla nang ipus ning ari, ding opisyal na king palasyu na, at pati na ding sablang memalen a pikabaluan king Ehipto.Mh 2Mekibat ya ing ari, Wa. Pakutkut me i tata mu antimo ing pengaku mu.Yg- 2Pepasumpan na kung tata ku bayu ya mete king pakutkut ke king kutkutan a sidia na king sakup ning Canaan. Inya aduan ku ing paintulutan yu kung adala ke at apakutkut karin i tata ku. Kaybat magbalik ku naman.pf[ 2Inyang milabas na la ding panaun na ning karelang pamagpaldas, pekisabian na lang Jose ding opisyal na ning ari. Ngana, Nung tune yu kung kaluguran, ipakisabi kung mayap kekayu king ipayabut yu king ari ing anti kaniti para kanaku:tec 2Apat apulung aldo ing kailangan ba reng lubus abalsamuan. Pitung pulung aldo reng tengisan ding tau Ehipto.bd? 2Kaybat inutus na karing doktor a talasuyu na ing balsamuan de i tata na. Memintu la reti.Bc  2Kinaul neng Jose i tata na; tengisan ne at penuma ne lupa.b# 1!Kayari nang menabilin karing anak na, simpa na la king pagkeran ding bitis na, at saka ne mepatlud a inawa at mekiabe karing pipumpunan na.9ao 1 Mesali ya karing Hiteo ing marangle at ing kueba. ` 1Karin ya makakutkut i Abraham at i Sarah a asawa na, antimu rin i Isaac at i Rebeca a asawa na. Karin kia naman pepakutkut i Lea.3_a 1Atyu iting kueba king marangle karin Makpela, king dane aslagan ning Mamre, king sakup ning Canaan. Seli neng Abraham iting marangle kang Efron a Hiteo bilang pikutkutan.1^] 1Kaybat ngana karela, Malapit na kung makiabe karing kanakung pipumpunan. Ikutkut yu ku at iyabe karing pipumpunan ku king kueba a atyu king marangle nang Efron a Hiteo.&]G 1Ila deti ring labing adua nang tribu ning Israel, at yan ing sinabi nang tata ra tungkul karela, kanitang memun ya karela at menabilin king metung at metung. \ 1Asu yang gubat a mabangis i Benjamin; neng abak gigisanan ne ing kalaban; neng bengi naman pirakerakayan na ing banding mesamsam.A[} 1Ding bendisyun nang ibpa mu maygit la karing bendisyun ding pipumpunan ku, mamabut la king alang anggang bunduk. Mibie la sana kang Jose, king kanuan ning mipasubali karing kapatad na.aZ= 1Dios ning kekang tata, datang ya sa ban sumaup keka, bendisyunan na ka sa ning Dios a Mayupaya karing bendisyun a ibat king matas a banua, bendisyun a ibat king kalalalaman, bendisyun a ibat karing salu at sepupunan.1Y] 1Pero menatili yang makayabit ing pana na, at ding gamat na matatag la. King saup ning Mayupayang Dios nang Jacob, king lagyu ning Pastul a matibe nang Batu ning Israel.LX 1Penagal de ring mamana, pemana re at pepasakitan e makanyan-kanyan.iWM 1Asno yang malyap i Jose, asnong malyap lele ning sibul; malyap yang asno king libis ning bunduk.FV 1Usa yang mebulus i Neftali; masanting la ding maging anak na.WU) 1Ing pupul nang Aser tutung dakal, pamangan karapatdapat karing aring marangal.KT 1Salakayan de ring tulisan i Gad, pero tagal ya at salakayan na la.9So 1Ing kekang pamagligtas, O Ginu, kakung panenayan.R 1Anti yang ubingan king lele ning dalan, kamamalu king pidadalanan; sakung ning kabayu tuktukan na ban anabu ne itang makasake.]Q5 1Panimunan na lang Dan ding taung sakup na anting metung karing tribu na ning Israel.P{ 1Panakit mu king masanting a pipagpaynawan, at king makayamang gabun, beba mu na la ding pago mu ban mamusan at pa-ipus.WO) 1Isacar, anti ka king metung a asnong masikan, sasalikut pilatan da ring kawan.pN[ 1 Zebulun, manuknangan ka lele ning dagat; maging sadsaran kang barku, miras ya ing gabun mu angga Sidon._M9 1 Mata na malutu na la king lasing na, at ding ipan na maputi la king gatas a inuman na.L1 1 Tatali ne ing asno na king tanaman ubas, king pun a tutung mepili; alak ing pamipi na karing imalan na, at ing balabal na king malutung sabo ubas."K? 1 E ya mako misan man ing setro kang Juda ni ing simbulu ning kayupayan na. Angga king datang ya itang talan king setro mu a sukat dang pamintuan ding tau.J 1 Juda, anti ka waring leon, pasibayu kang sasalikut kaybat mung mekamate; leon kang magpaynawa a e na lalapitan ning ninuman.hIK 1Ika naman, Juda, purian da ka at duku la keka ding kapatad mu; kalaban mu tatalnan mu la batal;H# 1Isumpa ing mabangis dang mua, antimu rin ing ugali dang mabagsik. Pangalat ku la king bansa nang Jacob, at isambulat king mabilug a Israel. G 1E ku tagunan ing pulung da o makiabe king dapat da. Kabud mimua la, makamate la; potang makaratang la tula pati toro pipilayan da.KF 1I Simeon at Levi mikapatad la, panampalasan da la ring pataram da.'EI 1Mengari kang danum ning albug a lalagusgus, oneng aliwa ika ing mipaygit karing kapatad mu, uling dinatan me ing pagkeran nang tata mu; asawa na sipingnan me.D# 1Ika, Ruben, ing kakung pangane, ika ing kakung sikanan at mumuna nang bunga ning kakung pangalalaki, tutu kang kagalang-galang at mayupaya.^C7 1Lumapit kayu at makiramdam, O anak nang Jacob, at pakiramdaman ye i Israel a tata yu.B  1Inaus na lang Jacob ding anak na at ngana karela, Lumapit kayung makapadurut kanaku ban asabi ku kekayu ing malyari karing aldo daratang.A{ 0Metung pa, babie ke keka at e karing kapatad mu ing Sikem a simbut ku karing Amoreo kapamilatan na ning espada at pana.@+ 0Kanita nganang Jacob kang Jose, Anak, malapit na kung mate, oneng e na ka paburen ning Dios. Ibalik na ka king gabun da ring kekang pipumpunan.l?S 0Binendisyunan na la ketang aldong ita. Ngana, Gamitan de ring Israelita ing lagyu mu neng mamendisyun la. Sabian da, Gawan na ko sana ning Dios a kalupa ra di Efraim at Manase. Makanyan neng pepaygit Jacob i Efraim kang Manase.;>q 0Oneng selangsangan neng tata na. Ngana, Balu ku, anak ko. Ing pangane man maging bansa yang marangal; pero maygit yang mirangal ing wali na. Maging dakal lang bansa ding lahi na.w=i 0Nganang Jose kang tata na, E makanyan, tatang! Oyni ing pangane; king pangane me itumpak ing gamat mung wanan.F< 0E ya matula i Jose inyang ikit nang timpak neng tata na ing gamat nang wanan king buntuk nang Efraim. Kinua ne gamat i tata na king buntuk nang Efraim ban ilipat ne king buntuk nang Manase.z;o 0Bendisyunan no sana ning anghel a mikabus kanaku king heganaganang e mayap ding anak a reti; karela ya sana manatili ing lagyu ku antimu rin ing lagyu ra di Abraham at Isaac a kanakung pipumpunan, dakal la sana ding ayanak da keti king yatu. : 0At binendisyunan ne i Jose at ngana: Bendisyunan na ko sana ning Dios a pemintuan da ring pipumpunan kung di Abraham at Isaac, ing Dios a kakung talataid ibat na kanitang mibait ku angga na king aldong iti. fig,Bendisyunan na ko sana ning Dios...,(48:15)fig*l9S 0Oneng pikurus na lang Jacob ding gamat na; inatiat ne ing gamat nang wanan at timpak ne king buntuk nang Efraim agyamang ya ing makawali, at timpak nia naman ing gamat nang kayli king buntuk nang Manase agyamang ya ing pangane.y8m 0 Kaybat tiki na lang Jose ding adua nang anak: telan ne king gamat nang wanan i Efraim at dela ne king dane nang kayling Jacob, at telan na ne man i Manase king gamat nang kayli at dela king dane nang wanan Jacob at linapit na la kang Jacob.~7w 0 Kanita leko na lang Jose king kandungan nang tata na at saka ya dinuku angga king ing lupa na tatagkil ya king gabun.6 0 Nganang Jacob kang Jose, E ku inisip ing akit da ka pa; oneng peintulut ning Dios ing akit da ka pa at pati ring anak mu.o5Y 0 Ngeni mapula ne mata i Jacob uli na ning matua ne. Inya linapit na lang Jose. Penuma na la at pengaul.4! 0 Pekibat nang Jose kang tata na, Ila ding anak ku a binie na kanaku ning Dios keti. Nganang Jacob, Ilapit mo kanaku ba ku lang bendisyunan.C3 0Nganang Jacob panakit na karing anak nang Jose, Ninu reti?Z2/ 0Kanitang ibat ku Padan, e ke pa man miras Efrata mete ne i Raquel a ima mu kabang maglakbe kami king sakup ning Canaan. Tutu kung penamdaman iti. Kitkut ke ketang papunta Efrata (ya mu rin ing Betlehem ngeni).1 0Manatili lang keka ding tutuki mung ayanak, pero mibili ing karelang mana king lagyu ra ding karelang kapatad a i Efraim at i Manase.50e 0Ngeni kanaku lang ituring anak ku ring adua mung anak a lalaking mibait Ehipto bayu ku dinatang keti. I Efraim at i Manase maging anak ku lang kalupa ra di Ruben at Simeon.6/g 0Ngana kanaku: Parakalan ku la ding anak mu at gawan da kang pipumpunan da ring dakal a lahi. Ibie ke ing gabun a iti karing maging lahi mu bilang pibandian dang alang angga.. 0Kanita nganang Jacob kang Jose, Pepakit ya kanaku ing Dios a Mayupaya karin Luz, king sakup ning Canaan at binendisyunan na ku.o-Y 0Inyang sinabi ra kang Jacob king atyu ya ing anak nang i Jose, pinilit nang linukluk king pagkeran na. ,  0Belita ra kang Jose king masakit ya i tata na. Inya tiki na la ring adua nang anak, i Manase at i Efraim; at delawan de ing matua.z+o /Sumpa ka kanaku, nganang Jacob. Inya sinumpa ya i Jose. Kaybat, ketang pagkeran na diku neng Jacob ing buntuk na.y*m /Potang mate ku, pakutkut mu ku king kutkutan da ring kanakung pipumpunan. Tuparan ku ing aduan yu, nganang Jose.g)I /Inyang malapit neng mate i Jacob inaus ne ing anak nang i Jose at ngana, Jose, nung buri mu kung tumula, ibili me pilatan da ring puad ku ing gamat mu bilang sumpa ning katapatan mu kanaku: e mu ku paburen mikutkut Ehipto.y(m /Menuknangan ya Ehipto i Jacob kilub ding labing pitung banua at miras yang dinalan at apat apulu't pitung banua.' /Makanyan lang menuknangan Ehipto ding Israelita, king sakup ning Gosen. Karin la mika pibandian at merakal la ding anak da.l&S /Manibat na kanita gewa nang batas Jose para king mabilug a Ehipto ing ibie ra king ari ing kalimang dake na ning karelang pupul. Iti matutupad pa angga ngeni. Bukud mung ing gabun da ring pari ya ing e meging bandi na ning ari.j%O /Segip mu ke bie, ngarang mekibat. Pasalamat kami kekayu at matula kaming maging ipus na ning ari.$- /Potang mupul kayu, ibie yu ing kalimang dake king ari. Kekayu na ing mitagan ban atin kayung itanam at mika pagkabie kayu ampon ding pamilya yu.w#i /Nganang sinabing Jose karing tau, Ngening seli da na kayu at ing gabun king ari na, oyni ing bining itanam yo!"+ /Bukud mung ing gabun da ring pari ya ing e na asali, uling sustentadu la king ari. Iti yang pagkabie ra, inya e ra pemisali ing karelang gabun.;!s /Meging ipus na la ning ari ding sablang tau Ehipto. 5 /Makanyan nang asaling Jose ing gabun da ring tau Ehipto para king ari; uling tutung maragul ing danup a digpa karin, inya pati gabun da pemisali ra.}u /E yu ke paburen mate at e yu paintulut ing ala keng atanam karing asikan mi. Dinan yu kaming pamangan at dinan bini para karing kekaming asikan ban e kami mate. E baling pa-ipus na ke pa mu king ari at misangla la king ari ding kekaming asikan.p[ /Kalabas na ning pabanua lepitan da ne naman ding tau. Ngara, E makalingad kekayu, makamal a ginu, ing ala na keng salapi; pati ring animal ming sese kekayu na la. Ala nang mitatagan kekami subali mu ding kekaming katawan at asikan.1] /Inya dela da la kang Jose ding sese rang animal; pekilibe da lang pamangan ding karelang kabayu, tupa, kambing, baka, at asno. Pabanua na no mang dirinan pamangan Jose.|s /Idala yu la kanaku ding animal a sese yu, nganang Jose karela, nung ala na kayung salapi, libayan ku lang pamangan.R /Inyang megisan na la salapi ring tau Ehipto at Canaan, pigsarian de ring sablang tau Ehipto i Jose at ngara, Dinan mu kaming pamangan; kailangan wari ing mate kami king akakit mo? Ala na kaming salapi!iM /Tinipun na lang Jose ding salaping pemayad da ring tau Ehipto at Canaan king pamangan a seli ra.jO / Migkasakit la ring tau king danup inyang megisan na ing pagkabie king mabilug a Canaan at Ehipto.} / Sikasuan nang Jose ing kabiayan da ri tata na, ding kapatad na, at ding karelang pamilya angga na karing pekayanak dili./ / King utus na ning ari tiknang neng Jose i tata na at ding kapatad na king pekamasanting a gabun ning bansa ning Ehipto, king siudad ning Rameses.;s / Binendisyunan neng Jacob ing ari at kaybat meko ne.7i / Dinalan na ku pu at atlung pulung banua, nganang mekibat Jacob. Makuyad la pu reti at masakit ku delanan king bie; karayu na pu ning bie ku ketang delanan ding pipumpunan ku.9o /Ngana ning ari kang Jacob, Pilan na kayung banua?oY /Kanita linub neng Jose i Jacob a tata na at dela arapan na ning ari. Binendisyunan neng Jacob ing ari.ue /Ngening ika ing mamahala king mabilug a Ehipto patuknangan me i tata mu at ding kapatad mu king pekamasanting a gabun; patuknangan mu la Gosen. Nung atin kang apili karelang biasang magpastul, ipanibala mu la karela ding kanakung kawan.V' /Kanita ngana ning ari kang Jose, Detangan na kang tata mu at ding kapatad mu.Z/ /Dinatang ke pu ban makituknang keti kekayu. Ala nang apagpastulan para karing kekaming kawan uling tutu yang mabagsik ing danup a digpa king Canaan. Nung paintulut yu, bisa ke sana pung manuknangan king Gosen.1 /Ngana ning ari karing kapatad nang Jose, Nanu ing kapanintunan yu? Ngarang mekibat king ari, Magpastul ke pung kalupa da ring kekaming pipumpunan.R /Mituki yang lima karing kapatad na i Jose at tiki na la at dela king ari.o  [ /Minta ya i Jose king ari at ngana, Makamal a Ari, atyu ne pu i tata ku at ding kapatad ku; ibat la Canaan at daralan da la ring kawan da, at aliwa pang sese rang animal ampon ing sabla rang pibandian. Atyu la king sakup ning Gosen.U % ."sabian yu king ibat na inyang anak kayu manese na kayung baka kalupa da ring pipumpunan yu ba na kayung patuknangan Gosen. Sinabi nang Jose iti uling masusumami la ring tau Ehipto kareng magpastul animal.W ) .!Potang payaus na kayu ning ari at ikutang nung nanu ing kekayung kapanintunan, } . Sabian ku ing pastul kayu at manese baka at king dela yu la keti ding kawan yu at baka pati na ing sablang pibandian yu.9 m .Kanita nganang Jose karing kapatad na at karing kamaganak na, Puntalan ke ing ari at sabian ku king ding kapatad ku at ding pamilya nang tatang ku dinatang na lang ibat Canaan.ue .Nganang Jacob kang Jose, Ngeni malyari na kung mate uling ikit da kang pasibayu at balu ku king mabie ka pa!)M .Pepasadia neng Jose ing saken na at seganan ne i Jacob a tata na karin Gosen. Pepakilala ya keya; kinaul ne i tata na at saka ya menangis malambat king tula na.K .Tiburan neng Jacob i Juda kang Jose ban saganan na la karin Gosen. .Mikayanak yang aduang lalaki i Jose karin Ehipto. Makanyan lang meging pitung pulu ding lahi nang Jacob a minta karin Ehipto.  .Anam lang pulu't anam ding anak na at apu nang Jacob a kayabe nang minta Ehipto. E la kabilang kareti ding asawa da ring anak na.zo .Pitu la ring anak na at apu nang Jacob kang Bilha, itang babaing ipus a binie nang Laban king anak nang i Raquel.H .i Neftali at ding anak nang di Jazeel, Guni, Jezer, at i Silem.8m .Kayabe ya kareti i Dan at ing anak nang i Husim,F .Ila deti ring anak nang Raquel kang Jacoblabing apat la ngan.p[ .Ding anak na namang Benjamin ila ri Bela, Beker, Asbel, Gera, Naaman, Ehi, Ros, Mupim, Hupim, at i Ard.~! .At ding meging anak nang Jose karin Ehipto ila ri Manase at Efraim. Ing ima ra ya i Asenat a anak nang Potifera a pari na ning Heliopolis.O} .Ding anak nang Jacob king asawa nang i Raquel ila ri Jose at Benjamin.||s .Deting labing anam ila ring lahi nang Jacob kang Zilpa, itang babaing ipus a binie nang Laban king anak nang i Lea.{ .Ding anak nang Aser ila ri Imna, Isva, Isvi, Beria, at ing kapatad dang babaing i Sera. At ding anak nang Beria ila ri Heber at Malkiel.Uz% .Ding anak nang Gad ila ri Zefon, Haggi, Suni, Ezbon, Eri, Arodi, at i Areli. y .a anak nang Lea kang Jacob karin Padan-aram subali pa king anak nang i Dina. Ding lahi na kang Lea heganagana atlu lang pulu't atlu.9xo .Ding anak nang Zebulun ila ri Sered, Elon, JaleelAw . Ding anak nang Isacar ila ri Tola, Pua, Iob, at i Simron.v- . Ila deti ring anak nang Juda: i Er, i Onan, i Sela, Perez, at i Zera. Mete la Canaan di Er at Onan; ding anak nang Perez ila ri Hezron at Hamul.Ju . Ila naman deti ring anak nang Levi: i Gerson, Kohat, at i Merari.~tw . Ila deti ring anak nang Simeon: Jemuel, Jamin, Ohad, Jakin, Zohar, at i Saul a anak na king metung a babaing Cananeo.BB A@??>==Z<<$;;+:e:9 877;6644533$22$1q001/.-,,#++*l):('&&Y%% $S$$#""!!)  <QFj'h6p?r*02 f T nOw\3+ Ngana ning Ginu kang Moises, Itas me ing gamat mu at ing dalumdum a tutung makapal, kulang na mu atagkil mu na, takpan ne ing mabilug a Ehipto.kQ Oneng pepasiasan na ne naman a pusu ning Ginu ing ari, at e na la peintulutan mako ding Israelita.]5 At inalilan na ning Ginu ing angin a manibatan king aslagan king masikan a angin a ibat king albugan, at mipaid la ding durun king Dagat da ring Timbu. Alang mitagan metung man karing durun king mabilug a Ehipto.>y Likuan neng Moises ing ari at menalangin ya king Ginu.% Patawaran yu ku sana kaniting pamikasala ku, at ipanalangin yu king Ginung kekayung Dios ing ilako na na sana iting mabayat a parusa kanaku.y Agad-agad na lang pepayaus ning ari di Moises at Aaron. Ngana karela, Mikasala ku king Ginung kekayung Dios at kekayu.L Tikpan da ing gabun angga king metuling iti karela; pengan da ing mitagan king uran-lipat at pati na ding bungang tanaman. Alang mitagan a berdi karing dutung ampon tanaman king mabilug a Ehipto.E Dinatang lang pulupulutung at digpa la king kabilugan a kayarian. Ila na deta ring pekamarakal karing durun a meyakit angga king aldong ita a e malyaring mayakit pa king daratang a panaun.T~# Inya tinas neng Moises ing tukud na, at peparatang na ning Ginu ing angin ibat king aslagan; pepatiupan na banda king mamala kilub ning patingapun at kabukas. Inyang abak na migdala nang durun ing angin.I}  Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Itas me ing gamat mu babo ning bansa ning Ehipto ban datang na la ding durun. Datang la at kanan da ing sablang tutubu, ing sablang mitagan king uran-lipat.|9 Ali! Den mung lalaki ilang malyaring mako at samba king Ginu, nung ita ing buri yu. Kasabi na nita, tinabi da lang pepalakuan king arapan na ning ari.+{Q Ngana ning ari, Susumpa ku king Ginu king kapilan man e ra kayu paintulutan ituki yu la ding asawa yu at anak! Masalang masala king atin kayung balak mag-rebeldi.bz? Mekibat ya i Moises, Ikami ngan at pati na ding anak mi ampon ding makatua mi. Ituki mi la ding anak mi, ding kekaming tupa, kambing, at ding kekaming baka, uling kailangan kaming magpiesta ban parangalan ya ing Ginu.y/ Inya pepayaus na la ning ari di Moises at Aaron at ngana karela, Malyari na kayung mako at samba king Ginung kekayung Dios. Oneng ninu ding mako?|xs Ngara ding opisyal na ning ari, Angga pa kapilan ing guguluan na katamu ning taung iti? Paburen yu na lang mako ding Israelita ban asamban da ne ing Ginung karelang Dios. E yu pu wari akakit king ala nang berding tanaman king mabilug a Ehipto?Hw  Katmuan de ing palasyu mu at ding bale da ring opisyal mu ampon ding sablang taung sasakupan mu. Igitan da ing nanu pa mang kasiran a ikit da ring pipumpunan mu. Inyang asabi na iti, meko ne.$vC Takpan de ing mabilug a Ehipto uli na ning keraklan da ring durun. Kanan da ngan ing sablang e na sinira ning uran-lipat at pati na ding tanaman a mitagan.Pu Nung e ka pa mu rin mabisa, paratang kung durun bukas king kayarian mu.ty Inya minta lang pasibayu king ari di Moises at Aaron. Ngara king ari, Ing Ginu, ing Dios ding Hebreo, sasabian na, Angga kaya kapilan ing e ka bisang pailalam king kaburian ku? Paburen mu na lang mako ding taung pinili ku ban makasamba la kanaku.Is  at ban akua mung asabi karing anak yu at karing apu yu nung makananu ku lang pepalto mangmang ding tau Ehipto inyang gewa ku la deting bage pagmumulalan; ban akilala yu ngan king aku ing Ginu.%r G Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Pakikitan me pa ing ari. Pepasias ke pusu at ding opisyal na ban akua ku lang arapat deting bage pagmumulalan libutad da,q} #antimo ing sinabi na ning Ginu kang Moises kanita pa. E na la pa mu rin peintulutan ning ari ing mako la ding Israelita.vpg "Inyang ikit ning ari ing milyari, pasibayu yang mikasala. Ya ampon ding opisyal na lakuas lang mesias a pusu,3oa !Likuan neng Moises ing ari at linual ya king siudad. Kaybat, tinas na la ding gamat na at menalangin ya king Ginu. At tinuknang ing duldul, ing uran-lipat ampon ing uran.@n} Oneng alang mesira king trigu uling iti tauling mamunga.am= Mesira la ding tanaman a lino at sebada uling tutua na ing sebada at mamuku na ing lino.Yl- Oneng balu ku king ikayu at ding opisyal yu e ye pa pitatakutan ing Ginung Dios.Xk+ Nganang Moises, Kabud ikua kung mekalual king siudad, itas ku la ding gamat ku at manalangin ku king Ginu. Tuknang ing duldul at mawala na ing uran-lipat ban kanita abalu yu king bandi ne ning Ginu ing yatu.(jK Manalangin kayu king Ginu king patuknangan na na sana iting duldul ampon uran-lipat. Pangaku ku king paintulutan da na kayung mako; e na kayu sukat magluat pa.Ii  Inya pepayaus na la ning ari di Moises at Aaron. Ngana karela, Wa, ngeni tatanggapan ku king mikasala ku; ing Ginu ya ing atyu king matulid at ing balen ku ampon aku ing atyu king pamagkamali.xhk Bukud mung ing sakup ning Gosen, nung nukarin la manuknangan ding Israelita, ing e na digpanan ning uran-lipat.2g_ Digpa ing uran-lipat king mabilug a Ehipto, king sablang atyu king marangle pati na karing tau ampon animal. Sinira na ngan ing heganaganang bage tutubu at ding tanaman.Bf peparatang yang masikan a uran-lipat ing Ginu at mikit munaman ing kildap at ing duldul. Ita ing peka grabing diling uran-lipat a delanan na ning Ehipto king kabilugan nang kasalesayan./e[ Inya tinas neng Moises ing tukud na, at;dq Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Itas me ing gamat mu at muran lipat king kabilugan a sakup na ning Ehipto; karing tau, karing animal, at karing sablang tanaman king marangle.c3 Makanyan man, e ra pinsinan ding aliwa ing babala na ning Ginu, inya pepaburen da lang e makasalilung ding ipus da ampon sese animal king marangle.b9 Mitakutan la ding mapilan karing opisyal ning ari uling sinabi na ning Ginu, inya selilung da la at leko king marangle ding ipus da ampon sese animal.Xa+ Ngeni pa iyutus mu na king isalilung da na la ding sese rang animal at ing nanu pa mang atyu king marangle. Dugpa ing uran-lipat karing tau at karing animal a mitagan a e makasalilung; magisan la ngang mate.`1 Bukas, king oras a anti kaniti, paratang kung masikan a uran-lipat a e na pa ikit kapilan man ning Ehipto king mabilug nang delanan a kasalesayan.i_M Makanyan man, masias ka pa mu rin a lub at e mo pa mu rin paintulutan mako ding taung pinili ku.z^o Oneng pekikuanan kung e ka mate ban apakit ku keka ing upaya ku at mikalat king mabilug a yatu ing kabantugan ku.k]Q Nung pepagpa ke ing gamat ku keka at king balen mu at peparalang salut, pota magisan kayung lubus.,\S Oneng ngeni ing parusan ku aliwa mu ding opisyal mu at ding taung sasakupan mu; pati ika parusan ku ban kanita akilala mu king ala kung kalupa king mabilug a yatu.p[[ Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Bukas abak a maranun pakikitan me misan pa ing ari. Sabian mu king ing Ginu, ing Dios ding Hebreo, pasabi na ing anti kaniti: Paburen mu na lang mako ding taung pinili ku ban makasamba la kanaku.Z7 Oneng pepasiasan ne pa mu rin a pusu ning Ginu ing ari, antimo ing sinabi na kanita, at e ya mu rin mebisang makiramdam ing ari kari Moises at Aaron.Y E ra ikuang miratang ding salamangkeru king arapan nang Moises uling mika tigsa la namang kalupa ra ding sablang tau Ehipto.PX Inya kinangwa lang mapilan a kasakmal a abu at tinalakad la king arapan ning ari. Inatsa nang matas Moises iti at mekapasari king panga-tigsan da ring tau ampon ding animal. Nanaknak la deting tigsa.)WM Mikalat anting alikabuk a mapinu iting abu king mabilug a sasakupan ning Ehipto at nukarin man iti makapasaring tigsang nanaknak karing tau ampon karing animal.V- Kanita ngana ning Ginu kari Moises at Aaron, Kuma kayung mapilan a kasakmal a abu king pugun. Iyatsa nang matas Moises iti king arapan ning ari.IU  Kitang ning ari nung nanu ing milyari, at pekibat da king alang mete metung man karing animal da ring Israelita. Oneng masias ya pa mu rin a pusu ing ari, at e na la peintulutan mako ding tau.+TQ Kabukasan, depatan ning Ginu itang sinabi na, at mete la ngan ding sablang animal da ring tau Ehipto, oneng alang mete metung man karing animal da ring Israelita.AS Aku, ing Ginu, tikda ke ing aldo bukas ban daptan ku iti.R3 At palto kung pamiyaliwa ra ding animal da ring Israelita ampon ding karing tau Ehipto. Alang bitasang mate karing sese rang animal ding Israelita.Q) parusan da ka king kapamilatan ning pamiparatang kung pesti karing sabla yung animal: karing kabayu yu, asno, kamelyu, baka, tupa, at kambing.,PU Nung pasibayu mu lang e paintulutan,IO  Ngana ning Ginu kang Moises, Munta ka king ari at sabian mu king ing Ginu, ing Dios ding Hebreo, pasabi na ing anti kaniti: Paburen mu na lang mako ding taung pinili ku ban makasamba la kanaku.N Agyang king pamikatagun mu ring ita menatili ya pa mu ring masias a pusu ing ari, at pasibayu na lang e peintulutan mako ding Israelita. M;Binie na ning Ginu itang inawad nang Moises. Likuan de ring lango ing ari, ding opisyal na, at ding memalen na; alang mitagan agyang metung mung lango.IL Likuan na neng Moises ing ari at kaybat menalangin ya king Ginu.0K[Mekibat ya i Moises, Kalako ku keti, ipanalangin ku king Ginu king bukas ilako na na la ding lango kekayu, karing opisyal yu, at karing taung sasakupan yu. Oneng e yu na ke sana lilinlangan pasibayu at e yu na la sana sasabatan ding Israelita king paglako ra ban miyain ain-sakripisyu king Ginu.,JSNgana ning ari, Palakuan da kayu ban miyain ain-sakripisyu king Ginung kekayung Dios karin king disyerto, nung e yu masiadung pakalaut. Pakipanalangin yu ku naman.-IUKailangan ing maglakad keng atlung aldo libutad ning disyerto ban makayain kaming ain-sakripisyu king Ginung kekaming Dios, antimo nung makananu nang inutus kekami..HWNganang Moises, E malyari keti, uling manamdaman la ding tau Ehipto uli da ring animal a iyain mi king Ginung kekaming Dios kasuklam-suklam la karela. Nung gumamit kaming animal a makatakid karing tau Ehipto king pamiyain mi ketang akakit da pamasibasan da keng batu angga king mangamate kami.GInya pepayaus na la ning ari di Moises at Aaron. Ngana karela, Sulung, miyain na kayung ain-sakripisyu king Dios yu, oneng keti Ehipto.,FSKabukasan, pepagpa yang pulupulutung a lango ing Ginu king palasyu ning ari at karing bale ra ding tauan na. Mesalanta ya ing kabilugan a Ehipto uli ra ding lango.pE[Palto kung pamiyaliwa karing memalen ku ampon karing memalen mu. Marapat bukas iting bage pagmumulalan.9DmOneng milisia ya kaniti ing sakup ning Gosen nung nu la manuknangan ding taung pinili ku; e mika lango karin ban akilala mu king aku, ing Ginu, ing maki upaya king bansang iti. C Nung e mu la paintulutan mako ding taung pinili ku, parusan da ka king kapamilatan na ning pamiparatang kung lango keka, karing opisyal mu, at karing taung sasakupan mu. Kumatmu lang lango ding pibalebale da ring tau Ehipto at mitakpan ya ing gabun kareti.`B;Ngana ning Ginu kang Moises, Makikit ka bukas abak a maranun king ari potang dulung ya king ilug at sabian mu king ing Ginu pasabi na ing anti kaniti: Paburen mu na lang mako ding memalen ku ban makasamba la kanaku.GA Ngara ding salamangkeru king ari, Ing Dios ya ing makirapat kaniti! Oneng masias ya pa mu rin pusu ing ari, antimo ing sinabi na na ning Ginu, at e ya bisang makiramdam kari Moises at Aaron.@Buri dang gamitan ding salamangkeru ing gelingan da ban palto la namang niknik, oneng mebigu la. Atyu la ding niknik nukarin mang lugal."??Inya berug neng Aaron king gabun ing tukud na, at meging niknik ing heganaganang alikabuk ning Ehipto, at digpanan da la ngan ding tau ampon ding animal.>'Ngana ning Ginu kang Moises, Sabian mu kang Aaron king ibarug ne king gabun ing tukud na at maging niknik ing alikabuk king mabilug a Ehipto./=YInyang ikit na ning ari king mete na la ding tugak, mesias ne naman a pusu, antimo ing sinabi na na ning Ginu, at e ne naman mebisang makiramdam kari Moises at Aaron.<Tinipun da la reti ding tau Ehipto karing mangaragul a tumpuk angga king mikalat ing buluk da king mabilug a lugal a ita.w;i Depatan na ning Ginu itang inawad nang Moises, at mete la ding tugak karing bale, karing mulahan, at marangle. : Meko la di Moises at Aaron king arapan na ning ari, at kaybat menalangin ya i Moises king Ginu king ilako na na la sana ding tugak.~9w Ikayu, ding opisyal yu, at ding memalen yu e yu na la akit pa ding tugak puera mu detang mitagan king Ilug ning Nilo.=8u Nganang mekibat ning ari, Ipanalangin mu ku bukas mu rin. Nganang Moises, Daptan ku ing aduan yu at kanita yu akilala king alang aliwang Dios a kalupa na ning Ginung kekaming Dios. 7 Nganang mekibat Moises, Matula kung manalangin para kekayu. Ituldu yu mu ing oras at aku manalangin ku para kekayu, para karing opisyal yu, at para karing memalen yu. Mabating na la kanita kekayu ding tugak at ala nang mitagan nune mu ding king Ilug ning Nilo.T6#Pepayaus na la ning ari di Moises at Aaron. Ngana karela, Pakisabi yu king Ginu king ilako na na la sana deting tugak at paburen ku na lang mako ding kalahi yu ban makaibie lang ain-sakripisyu king Ginu.Y5-Oneng ginamit da ring salamangkeru ing gelingan da at mekapalto la namang tugak.4/Inya tinas neng Aaron ing tukud na tulid da ring sablang lugal a ating danum, at linage la ding dakal a tugak at kitmuan de ing mabilug a Ehipto.;3qNgana ning Ginu kang Moises, Sabian mu ngeni kang Aaron king itas ne ing tukud na tulid da ring ilug, paligi, at paranum at pasakan na la ding tugak at laganapanan de ing Ehipto.o2YPaglundagan da ka at ding sasakupan mu ampon ding sabla mung opisyal. fig,Paglundagan da ka.,(8:4)fig*1 Kumatmu ya karing tugak ing Ilug ning Nilo angga king sumaka la deti at miras king palasyu mu, king kuartung pitutudturan mu, king katri mu, karing bale da ring opisyal at bale ding memalen mu, at angga na karing ornu ampon kasangkapan a pigagawan tinape.L0Nung e ka mabisa, katmuan keng tugak ing kayarian mu bilang parusa.B/ Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Puntalan meng pasibayu ing ari at sabian mu king pasabi na ning Ginu ing anti kaniti: Paburen mu na lang mako ding memalen ku ban makasamba la kanaku.Q.Linabas ing pitung aldo kaybat neng berug ning Ginu ing danum ning ilug.!-=Kinulkul la ding sablang tau Ehipto king pampang na ning ilug ban manikuang danum a ainum da, uling e ra malyaring inuman ing danum ning Ilug ning Nilo.Y,-Bagkus, migbalik ya at minuli king palasyu na; e na pinsinan bitasa pati na iti.V+'Pikiapusan da naman iti ding salamangkeru na ning ari king kapamilatan ning gelingan da, at lalu yang mesias a pusu ing ari. Antimo ing asabi na na ning Ginu, e ya mebisang makiramdam kari Moises at Aaron.*Mete la ding asan king ilug at mebantut ya ing ilug angga king e na la makainum kaniti ding tau Ehipto. Mika daya king mabilug a Ehipto.U)%Memintu la di Moises at Aaron antimo ing inutus na karela ning Ginu. King akakit na ning ari ampon ding opisyal na, tinas neng Aaron ing tukud na at berug ne ing danum, at meging daya ing danum ning ilug.(Ngana ning Ginu kang Moises, Sabian mu kang Aaron king kuanan ne ing tukud na at itulid ne karing sablang ilug, karing paligi, at karing paranum king mabilug a Ehipto. Maging daya ing danum; mika daya karing barilis at tapayan king mabilug a Ehipto.n'WMate la ding asan at mantut ya ing ilug angga king e na la malyaring makainum kaniti ding tau Ehipto.O&Ngeni, Makamal a Ari, pasabi na ning Ginu king akilala me nung ninu ya king kapamilatan ning daptan na. Lawan yu, ibarug ke ining tukud a ini king babo ning danum ning ilug at maging daya ing danum.v%gAnti kaniti ing sabian mu king ari, Ing Ginu, ing Dios ding Hebreo, tiburan na ku ban sabian ku keka king paburen mu na lang mako ding memalen na ban makasamba la king Dios keta king disyerto. Oneng angga ngeni e ka pa bisang makiramdam.8$kSulung, makikit ka king ari potang abak; pakitagpuan me potang dulung ya king Ilug ning Nilo. Idala me itang tukud a meging ubingan, at panayan me keta king pampang ning ilug.s#aKanita ngana ning Ginu kang Moises, Tutu yang masias a pusu ing ari at e na la buring mako ding Israelita." Menatili ya pa mu ring masias a pusu ing ari, at e ya bisang makiramdam kari Moises at Aaron, antimo ing sinabi na ning Ginu.q!] Inatsa da la naman ding tukud da, at meging ubingan la. Oneng inakmul na la ngan deti nitang kang Aaron.  Pepayaus na la kanita ning ari ding pantas na ampon salamangkeru, at arapat da naman ing anti kanita king kapamilatan ning gelingan da.A} Inya minta la king ari di Moises at Aaron, at depat da itang inutus na karela ning Ginu. Inatsa neng Aaron ing tukud na king arapan ning ari, at karing opisyal na at meging ubingan ya.eE Nung aduan ning ari ing patunayan yu ing kekong sarili king kapamilatan ning pamaniapat metung a bage pagmumulalan, sabian mu kang Aaron king kuanan ne ing tukud na at iyatsa ne king arapan ning ari at maging ubingan ya.-WNgana ning Ginu kang Moises at Aaron,wiWalu yang pulung banua i Moises at walu yang pulu't atlung banua naman i Aaron kanitang migsalita la king ari.<uGewa nang Moises at Aaron itang inutus na ning Ginu."?Abalu da kanita ding tau Ehipto king aku ing Ginu potang ipagpa ku neng mitmung beyatan karela ing gamat ku, at ilual ku la ding Israelita king bansa da.7Kaybat na nita, ipagpa ku ing mangabayat a parusa king Ehipto at panimunan ku la ding taung pinili ku, ing balen ning Israel, king paglual da Ehipto.-Oneng pasiasan ke pusu ing ari at e na ka pakiramdaman agyang nu pa anti karakal ing daptan kung miyayaliwang makapagmulalang bage karin Ehipto.%Sabian mu kang Aaron ing sablang yutus ku keka, at ya ing sumabi king ari king paintulutan na na lang mako ding Israelita king sasakupan na." ANgana ning Ginu, Moises, gawan da kang antimong Dios king arapan ning ari, at ing kapatad mung i Aaron ya ing magsalita king ari para keka bilang propeta.}uNganang tinutul Moises, Makananu na ku pung pakiramdaman ning ari ning Ehipto ngening e na ku man biasang magsalita?X+Ngana, Aku ing Ginu. Sabian mu king ari ning Ehipto ing sablang sabian ku keka.Y-Migsalita ya ing Ginu kang Moises kanitang atyu ya karin king bansa ning Ehipto.a=Ila naman ding sinabi king ari ning Ehipto king palakuan na na la Ehipto ding Israelita. I Aaron at i Moises ila kabud ding inutusan na ning Dios ban panimunan la at ilual Ehipto ding Israelita, agpang king tribu da.7iMekapakiasawa ya i Eleazar a anak nang Aaron king metung karing anak nang Futiel, at ayanak de i Fineas. Ila deti ring buntuk ding pamilya at pamilya na ning tribu nang Levi. Atin yang atlung anak a lalaki i Kora; ila di Asir, Elkana, at i Abiasaf. Ila deti ring meging bunga na ning pamilya nang Kora. Mekiasawa ya i Aaron kang Eliseba a kapatad nang Nason at anak nang Aminadab. Ayanak da la ri Nadab, Abihu, Eleazar, at i Itamar.T #Mikayanak ya namang atlung lalaki i Uziel: i Misael, i Elsafan, at i Sitri.J Mikayanak yang atlung lalaki i Izar: i Kora, i Nefeg, at i Zikri.# AAyasawa neng Amram i Jokebed, ing kapatad nang babaing tata na, at ayanak da la ri Aaron at Moises. Mebie yang dinalan atlung pulu't pitung banua i Amram.m UMikayanak yang aduang lalaki i Merari: i Mahli at i Musi. Ila deti ring pamilya nang Levi a lahi na. Mika apat ne mang anak a lalaki i Kohat: i Amram, i Izar, i Hebron, at i Uziel. Mebie yang dinalan atlung pulu't atlung banua i Kohat.`;Mikayanak yang aduang lalaki i Gerson: i Libni at i Simei at deti dakal la meging lahi.EAtlu la ding anak nang lalaking Levi: i Gerson, i Kohat, at i Merari. Ila deti ring penibatan da ring pamilyang magdala king lagyu ra. Miras yang dinalan atlung pulu't pitung banua i Levi.OMikayanak ne mang anam a lalaki i Simeon. Ila deti: Jemuel, Jamin, Ohad, Jakin, Zohar, at i Saul a ayanak na king babaing tau Canaan. Ila deti ring penibatan da ring pamilyang magdala king lagyu ra.,SI Ruben, ing pangane nang Jacob, atin yang apat a anak a lalaki. Ila di Hanok, Pallu, Hezron, at Carmi. Ila ding penibatan da ring pamilyang magdala king lagyu ra.*O Ngana ning Ginu kang Moises at Aaron, Sabian yu karing Israelita at king ari ning Ehipto king inutusan da kayu ban panimunan yu lang ilual Ehipto ding Israelita. Pekibat nang Moises, Den mang pung Israelita e la mekiramdam kanaku, ing ari pa kaya? E ku pu talagang biasang magsalita.nW Sulung, sabian mu king ari ning Ehipto king paintulutan na lang mako ding Israelita king kayarian na.+S Kanita ngana ning Ginu kang Moises,! Sinabi nang Moises iti karing Israelita, oneng e la bisang makiramdam uling mengaina na la at tutung mabayat ing kasakitan a daralanan da.-Idala da kayu king gabun a tapat kung pengakung ibie kang Abraham, Isaac, at Jacob. Ibie ke kekayu iting gabun at maging bandi ye. Aku ing Ginu.(~KGawan da kayung sarili kung memalen, at aku ing maging Dios yu. Abalu yu kanita king aku ing Ginung kekayung Dios a migligtas kekayu king panga-ipus yu Ehipto.}#Inya sabian mu karing Israelita king iti ya ing sasabian ku karela, Aku ing Ginu, iligtas da kayu king kasakitan a daralanan yu karing gamat da ring tau Ehipto. Ilako da kayu king panga-ipus yu karela. Ipagpa ku karela ing bayat ning pamamarusa ku at sagipan da kayu.p|[Dimdam ku ing saingsing da ring Israelitang inipusan da ring tau Ehipto at aganaka ke ing kasunduan ku.{ Ginawa ku namang kasunduan karela at pengaku ku karela king ibie ke ing Canaan, ing gabun nung nu la mekipamalen bilang dayuan. zPepakit ku kang Abraham, kang Isaac, at kang Jacob bilang Dios a Mayupayang tutu, oneng e ke pepabalu karela king ing lagyu ku Ginu.?y{Migsalita ya ing Dios kang Moises. Ngana, Aku ing Ginu.$x EKanita ngana ning Ginu kang Moises, Akit mu mu rin nung nanu ing daptan ku king ari. Mapilit yang palakuan na la. Puersan keng itabi na la king kayarian na.w+Manibat na kanitang pekikitan ke ing ari ban sabian ku ing pasabi yu, e na na la pepatugutan pepasakitan. At ala kayu mang gewa ban iligtas la!v'Pasibayu yang linapit i Moises king Ginu at ngana, Ginu, obat paburen yu lang misasakitan ding taung pinili yu? Obat tiburan yu ku pa karela?Vu'Ngarang sinabi kang Moises at Aaron, Saksi ya ing Ginu king pepasari yu at parusan na kayu; king uli yu akasaman na kami ning ari ampon ding opisyal na. Anti yu na lang dininan matulid ban pamaten da kami.Xt+Inyang likuan da ne ing ari, asaganan de i Moises at i Aaron a manenaya karela.s3Ikit da ring kapatas a Israelita ing masakit dang kabilian inyang dimdam dang kailangan lang palto laryu a kasing dakal da ring sadia rang gagawan.r-Sulung, magbalik kayu king obra yu! E kayu mirinan nanumang are, oneng palto yu la't palto ding laryu a kasing dakal da ring sadia yung gagawan./qYNganang mekibat ning ari, Mangatamad kayu ngan at e kayu mu bisang magobra, inya aduan yu kanaku ing paintulutan da kayung mako at miyain ain-sakripisyu king Ginu yu.pBuri yu ing palto keng laryu, oneng e yu na ke man dirinan are. Panasakitan da kami ding tauan yu; ikayu ing maki kakulangan.yomInya minta la ding kapatas a Israelita king ari ban magreklamu. Ngara, Obat pasakitan yu kaming makanyan-kanyan?vngNung sakaling kulang la king bilang ding ayari da, ding tau Ehipto pamugbugan da la ring kapatas a Israelita a mamahala karela. Ngarang sasabi, Obat e yu la ayari napun o ngeni ding laryu a sukat yung ayari antimo ing sadia yung gagawan?m) Ding tau Ehipto a manibala karela pamiraplan da la. Ngara, Arian yu ing sukat yung gawan aldo-aldo a kalupa na kanitang dirinan da kayung are.Pl Makanyan lang linibut mabilug a Ehipto ding Israelita ban manintun are.|ks Ikayu na ing balang palto king are a kailangan yu, mu pin e yu la babawasan a bilang ding laryu a sukat yung ayari.+jQ Inya ding tau Ehipto a manibala karing ipus ampon ding Israelita a peka kapatas da linual la at ngara karela, Pasabi na ning ari king e ra na kayu dinan pang are. i Dagdagan yu pa ing obra da at e yu la paintulutan makapagpaynawa ban kanita e la mika panaun makiramdam king nanu pa mang kalaraman.=<<<;;:9_8766N55"4932100S//.+-n,++2*)((=('Y&&& %$$"#g#"" ! 2Hop, ev m Y  C '?hFE+q=9"Antimo nung makananu nang inutus ning Ginu kang Moises, binili nang Aaron iti king arapan na ning Kaban ning Kasunduan ban karin manatiling makasinup.6<g!Nganang Moises kang Aaron, Kuma kang metung a banga, datukanan meng kapitnang salup a manna at ibili mu keta king arapan na ning Ginu; isinup tamu yan para karing lahi tamu.;' Nganang migsalitang Moises, Inutus na kekatamu ning Ginu king katmuan ta ya king manna ing metung a datukanan at isinup tamu para karing kekatamung lahi ban akua rang akit ing pamangan a binie nang kanan tamu libutad ning disyerto kanitang liwal na katamu karin Ehipto.7:iPemalagyuan dang manna ding tau Israel ing pamangan a ita. Mengari yang metung a malati at maputing butul tanaman, at lalasa ne mang tinape maimpis a singkapan pulut-panilan.C9Inya ala lang daraptan a obra ding tau neng kapitung aldo.87Tandanan yu king aku, ing Ginu, dininan da kayung metung a aldo magpaynawa, at ita ing sangkan nung inya king kanam a aldo dirinan da kayung pagkabie a sapat para aduang aldo. E ya sukat mamako ing ninuman king lugal a dasnan na ning kapitung aldo, at e ya mamako king bale na.`7;Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Angga pa kapilan ing e kayu mamintu karing utus ku?q6]King kapitung aldo linual la ding mapilan karing tau ban mamulut pamangan, oneng ala lang bitasang ikua.5Sukat kayung tumipun apangan yu kilub ding anam a aldo, oneng king kapitung aldo, ing aldo ning pamagpaynawa, ala kayung bitasang apulut.T4#Nganang Moises karela, Kanan yu yan king aldong iti, uling ing aldong iti ya ing Sabbath, ing aldo ning pamagpaynawa a makatalaga king Ginu; e kayu malyaring manakit nanumang pamangan lual na ning kampu.w3iAntimo ing inutus nang Moises, sininup da itang mitagan para king kabukasan; e naman mebangnas at e miyularan.2+Ngana karelang Moises, Inutus na ning Ginu king ing bukas aldo yang sagradu para paynawa, makatalaga ya para king Ginu. Ilutu yu na ngeni pa itang buri yung ilutu, at ipabukal yu na ngeni pa itang buri yung ipabukal. Sukat ilele at isinup para bukas ing nanumang mitagan.:1oKing kanam a aldo tinipun lang dobli ketang sadia rang pupulutan; metung a salup para king balang katau. Pintalan de ring sablang manimuna ning balen i Moises, at belita ra iti.0Balang abak, mamulut ya ing balang katau agpang ketang kailangan na; potang mapali ne aslag ing aldo, malaso itang melakuan king gabun.@/{Oneng ating mapilan karela a e mekiramdam kang Moises, at misalikut lang ditak kaniti. Itang kabukasan a abak, mitmung ulad at mabangnas ing selikut da. Inya mimua ya i Moises karela.E.Ngana karelang Moises, Ala kayung tatagan kanyan para bukas.H- Inyang tinakal da iti, e naman labis itang ikua ra detang kinangwang dakal, at e naman kulang itang ikua ra detang ditak mu kinua. Ikua na ning metung at metung itang sapat king kailangan na.[,1Memulut la ding Israelita, oneng ating kinangwang dakal at ating kinangwang ditak.M+Penabilin na ning Ginu king ing balang metung kekayu mamulut ya kaniti agpang ketang kailangan na; kapitnang salup balang katau. fig , ,Iti ya ing pamangan a binie na kekayu ning Ginu.,(16:15)fig** Inyang ikit da iti ring Israelita, e ra balung sabian nung nanu ita at ngara king metung at metung, Nanu iti? fig,Inyang sisilim na linto la ring dakal a pugu....,(16:13)fig* Nganang mekibat Moises karela, Iti ya ing pamangan a binie na kekayu ning Ginu.i)MInyang mewala ing ambun, ating melakuan king babo ning gabun a mapinu at maimpis a balamu duman.( Inyang sisilim na linto la ding dakal a pugu, at tikpan de ing kampu, at ating ambun king makapadurut king kampu neng abak.W') Dimdam ku ing reklamu da ring Israelita. Sabian mu karela king manikua lang karning apangan da potang sisilim na, at mika tinape anggang bisa la neng abak. Kanita ra akilala king aku, ing Ginu, ing Dios da.$&E Ngana ning Ginu kang Moises,D% Kabang magsalita ya i Aaron karing sablang memalen ning Israel melikid la banda king disyerto at kabud-abud ing makasilo nang aslag ning panga-atyu ning Ginu meyakit libutad na ning biga.$' Nganang Moises kang Aaron, Sabian mu karing sablang memalen ning Israel king datang la at makiarap king Ginu, uling dimdam na ing reklamu da.# Ngana pang Moises, Ing Ginu ya ing munie karni kekayu neng sisilim at munie tinape kekayu neng abak anggang bisa kayu, uling dimdam na nung nu anti karagul ing pamagreklamu yu. Neng magreklamu kayu laban kekami, king Ginu kayu tune magreklamu at e kekami." at bukas abak akit yu ing kayupayan na. Dimdam na la ring reklamu yu. Wa, laban king Ginu, uling tutuparan mi mu ing pasabi na.!Inya ngarang sinabing Moises at Aaron karing sablang Israelita, Akilala yu ngening bengi king ing Ginu ya ing milual kekayu ibat Ehipto,{ qKing kanam a aldo, sukat lang tumipun aduang besis karakal kesa king pupulutan da aldo-aldo at saka ra isadia iti. Ngana ning Ginu kang Moises, Pauran kung tinape ibat banua para kekayu ngan. Sukat lang lage aldo-aldo ding tau, at tumipun ketang sapat para king balang aldo. King anti kaniting paralan ku la asubukan at akit nung balu rang tukian ing kanakung panabilin. Ngara karela, Mayap pang gisan na na keng pete ning Ginu karin king Ehipto. Karin makalukluk kami at makapangan karni at aliwa pang pamangan anggang bisa kami. Oneng ikayu dela yu kami keti king libutad na ning disyerto ban paten yu kami mu palang danup.JKarin king disyerto pawa la ngan migreklamu kari Moises at Aaron.U 'Ibat Elim miglakbe la ring memalen na ning Israel, at king kalabing limang aldo ning kaduang bulan manibat kanitang meko la Ehipto miras la king disyerto ning Sin a atyu pilatan na ning Elim at ning Sinai.Kaybat, miras la Elim nung nu ating labing aduang sibul at pitung pulung pun a palma; migkampu la ketang lele na ning danum.{qNgana karela, Nung mamintu kayung lubus kanaku at daptan yu itang karapatdapat at tuparan ding kautusan ku, e ra kayu paburen misakitan king isanu pa man karing sakit a pepagpa ku karing tau Ehipto. Aku, ing Ginu, ing babie kapaldanan kekayu.Menalangin yang taimtim i Moises king Ginu, at tiru ne ning Ginu ing metung a kapirasung dutung. Inyang inatsa neng Moises king danum, milako pait ing danum. Karin na la binie ning Ginu ding utus a tuntunan da king pamibiebie ra at karin na la naman pinyubukan.Z/Migreklamu la ding tau kang Moises at ngarang kinutang, Nanu ngeni ing inuman mi?0[Miras la king metung a lugal a meyaus Mara, oneng tutung mapait ing danum karin, inya e la mekainum kaniti. Iti ing sangkan nung inya meyaus yang Mara ing lugal a ita.{Kaybat na nita, penimunan na lang Moises ding memalen na ning Israel manibat ketang pampang na ning Dagat da ring Timbu, at minta la king disyerto na ning Shur. Kilub ding atlung aldo miglakad la libutad na ning disyerto, oneng e la menakit danum..WMigkanta ya i Miriam para karela. Ngana: Pagkanta ye ing Ginu, uling mitmung dangal ing pamagtagumpe na; ding kabayu at ding karela pakasake king dagat na la inugse.)Ing propetang i Miriam a kapatad nang Aaron, kinua ne ing pandereta na at tikian de ring sablang babai; titigtig lang pandereta at teterak la.!Mekadalan la ding Israelita libutad na ning dagat, king gabun a malangi. Inyang ding karung panggera da ring tau Ehipto, at ding karelang kabayu at ding pakasake kareti, ilang dinulung king dagat, pepasakublian na ning Ginu ing danum at mitakup iti at mitambunan la.5gIka, O Ginu, ing mag-ari king kapilan pa man.3Tiki mong linub at binili king kekang bunduk, king lugal, O Ginu, a pinili mung kekang tuknangan, king kabud Templong telakad da ring kekang gamat.OIng takut at galgal karela ngan digpa. O Ginu, kekang sikanan ikit da, at e la makakimut king takut da; anggang ing balen mu e ra ikuang linabas king arapan da balen a kinabus mu king panga-ipus na.xkMebalisa la ding manimuna ning Edom; pekapun ning Moab ginalgal la king takut, at meina la lub ding tau Canaan.mUInyang iti abalitan ding bansa, ginalgal la king takut da; mengatmu la king takut ding tau Filistia. y Kekang pengaku kekang tutuparan, inya ing balen a kekang segipan keka yang pitnubayan, at linub king bansa mung banal.R  Inatiat me ing gamat mung wanan, at ing gabun kalaban inakmul na la ngan.7 i Ginu, ninu karing aliwang dios ing anti ika? Ninung kekang kalupa king kabanalan mung alang kalupa? Ninu ing makarapat karing milagrung kekang daraptan a binang pagmumulalan? # Oneng, Ginu, king metung mung pangisnawa, dagat karela mitakup ya, at ding tau Ehipto melumud la; anting tinggaputi king danuman limbug la.N  Ngana ning kalaban, Tagalan ku la at dakpan, sablang karelang pibandian kakung samsaman, at sabla kung aburi kakung kuanan; kakung espada kaku yang bagutan, ba kung kuanan ing sabla rang pibandian.}uTiniupan me ing dagat, at ing danum mitas; anting pader matulid tinalakad; ing kalalalaman ning dagat meging masias.{King degulan mung alang kalupa kalaban keka lang digsa, kasbu mu karela kekang bignus, at silaban mu lang anting dikut._9Ing gamat mung wanan, O Ginu, makasdan ing upaya na, sablang kalaban panaspakan na la.dCTikpan na la ning maragul a alun ning dagat; anting batu limbug lang agad king kalalalaman.%EDing sundalus ning Ehipto at ding karung panggera na ampon ding mayap diling opisyal na melumud la inyang pepalbug na la ning Ginu king Dagat da ring Timbu.8mMengari yang gerero ing Ginu, Ginu ing lagyu na.9mIng Ginu ya ing mayupaya kung talapaglualu, ya ing migligtas kaku. Ya ing kakung Dios, at kaku yang purian; ya ing Dios ding makatua ku, king degulan na pagkanta keng kapurian.V )Kanita ne kintang Moises at ding Israelita iting kanta para king Ginu. Ngara: Pagkanta ke ing Ginu, uling king pamakilaban migkamit yang tagumpe; ding kabayu at ding karela pakasake king dagat na la inugse.RMiyatdanan lang takut king Ginu ding Israelita inyang ikit da ing maragul nang upaya ning Ginu a ginamit na king pamagwagi na karing tau Ehipto; mika tiwala la king Ginu at king talasuyu nang i Moises.King aldong ita, linigtas ne ning Ginu ing balen Israel karing tau Ehipto, at ikit da lang pakapase ding mete king pampang. ~Sinulung da ring Israelita ing pamaglakad da king malanging gabun ning dagat kabang mengaring pader ing danum king mingatba karela.D}Migbalik ing danum at tikpan na la ding karung panggera, ding pakasake, at ding sablang sundalus da ring tau Ehipto a tinagal karing Israelita king dagat. Alang mitagan metung man karela.`|;Inya inatiat neng Moises ing gamat na tulid na ning dagat. Inyang sasala na migbalik ing danum king sadia nang katas. Migkapilit lang aligtasan da ring tau Ehipto ing danum, oneng tinulak na la ning Ginu king dagat.9{mNgana ning Ginu kang Moises, Iyatiat me ing gamat mu tulid na ning dagat at mitakup ing danum karing tau Ehipto at karing karelang karung panggera ampon karing pakasake kareti.ozYPepaburen na lang mengabara-bara ding parugang da ring karelang karung panggera, inya migkakasakit lang sinulung. Ngarang mekasabi ding tau Ehipto, Ing makilaban kekatamu ya ing Ginu at aliwa ding Israelita. Tara, mako ta na keti!(yKInyang malapit nang ganingaldo linawe ya ing Ginu ibat king asias a api at biga at linawe na la ding sundalus na ning Ehipto, at e ra na balu ing paniaptan da.xTinagal la karela ding tau Ehipto angga king dagat a kayabe ding sabla rang kabayu, karung panggera at ding pakasake kareti.w!Mepidua ing danum at mekadalakit la ding Israelita libutad na ning dagat king gabun a malangi, at mika pader a danum king misusumangid na.fvGInatiat neng Moises ing gamat na babo na ning dagat, at sepulan ne ning Ginu ing dagat king kapamilatan na ning masikan a angin ibat aslagan. Kabukas yang e pepatugut tutiup iting angin at mika malanging gabun king dagat.u)miras ya pilatan da ring tau Ehipto ampon ding Israelita. Pepadalumdum ne ning biga ing daralanan da ring tau Ehipto, oneng minie ne mang sala karing memalen na ning Israel. Inya ding aduang grupu da ring sundalung pakasandata e ra ikuang mekapikanlapitan itang kabukas.-tUMinalis yang lugal ing anghel ning Ginu a makauna karing sundalus na ning Israel, at minta ya king kagulutan da. Minalis ya namang lugal ing asias a biga angga kings%Potang sambutan ku na la den, akilala da ring tau Ehipto king aku ing Ginu. fig , ,Akilala da ring tau Ehipto king aku ing Ginu.,(14:18)fig*erEPasiasan ku la lub ding tau Ehipto ban dulung la naman para tagal kekayu, at kaybat mirangal ku king kapamilatan na ning pamagtagumpe ku king ari, karing sundalus na, karing karung panggera na, at karing pakasake kareti.$qCItas me ing tukud mu babo ning dagat at mepidua ing danum; malyari na la kanitang makadalan ding Israelita babo na ning gabun a malangi libutad ning dagat.p{Ngana ning Ginu kang Moises, Obat ala kang patugut mamaus pasaup? Sabian mu karing tau king isulung da na ing lakad da!doCIng Ginu ya ing makilaban para kekayu! Ala kayung aliwang gawan nune mu ing magpayapa kayu.Un% Nganang mekibat Moises, E kayu tatakut! Tatagan yu ing lub yu at akit yu nung nanu ing daptan na ning Ginu ban iligtas na kayu king aldong iti. E yu na la kapilan man akit pang pasibayu deting tau Ehipto. m Sinabi mi na keka kanita pang bayu tamu mako king mapalyari ing anti kaniti. Sinabi mi keka king e mu na kami pakialaman at paburen mu na kaming manatiling ipus da ring tau Ehipto. Mayap e palak ing ipus ke karin kesa king mangamate kami keti king disyerto.?ly Ngara kang Moises, Ala waring kutkutan karin Ehipto? Obat dela mu ke pa mu keti king disyerto ban keti mangamate? Lawan mu ngeni ing pepasari mu king pamilual mu kekami karin Ehipto!,kS Inyang ikit da ring Israelita king ing ari at ding dakal nang sundalung daratang lang palusub karela, mitakutan lang e mu nanu, at kinulisak lang pasaup king Ginu. j Ding sundalus ning Ehipto at ding sabla nang kabayu, karung panggera, at sundalus a pakasake kareti tegalan da la ring Israelita at ikua da lang atagal ketang lugal nung nu la makakampu, king lele na ning Dagat da ring Timbu malapit Pi Hairot at Baal Zefon.i}Pepasiasan ne pusu ning Ginu ing ari, inya tegalan na la ning ari ding Israelita a kanita kasalukuyan matagumpe tatakas.h'Linual yang kayabe da ring sabla nang karung panggera at pati na ding anam a ralan a primera klasing sundalus a panimunan da ring opisyal da.dgCPekiduang ne ning ari ing karu nang panggera at pepagsadian na la ding dakal nang sundalus.}fuInyang abalitan na ning ari na ning Ehipto king ikua ra nang mekatakas ding Israelita, ya ampon ding tauan na migbayu la isip. Ngara, Nanu iting depatan tamu? Pepaburen ta lang mekatakas ding Israelita. Ngeni ala ta nang ipus a sumuyu kekatamu!seaPasiasan ke lub at tagalan na kayu, at aku naman tanggap kung dangalan uli na ning pamagtagumpe ku king ari ampon karing sundalus na. Abalu da kanita ding tau Ehipto king aku ing Ginu. Depatan da ring Israelita itang sinabi na karela.sdaIsipan na ning ari king mengalili kayu; e yu balu nung nu kayu marap uling makasaluput kayu king disyerto.,cSSabian mu karing Israelita king magbalik la at magkampu king tulid na ning Pi Hairot, pilatan na ning Migdol ila ning Dagat da ring Timbu, lele na ning Baal Zefon.*b SKanita ngana ning Ginu kang Moises,a E ya mekong bitasa king arap da ing asias a biga neng aldo at ing asias a api neng bengi. fig , ,Penimunan na la ning Ginu.,(13:21)fig*4`c Penimunan na la ning Ginu kabang dalan: neng aldo, king kapamilatan na ning metung a asias a biga ba neng ituru karela ing dalan; neng bengi naman king kapamilatan na ning metung a asias a api ba na lang dinan sala. King anti kanitang paralan da milyaring sindu ing pamaglakbe da neng aldo at bengi.R_ Meko la Sucot at migkampu la king Etam karin king gilid na ning disyerto.)^M Dela na lang Moises ding butul nang Jose bilang kapamintuan king kapagnasan nang Jose karing Israelita ing idala da la ring butul na potang mako na la Ehipto. Nganang Jose kanitang panaun a ita, Potang iligtas na na kayu ning Dios, kailangan ing idala yu la ding butul ku king paglako yu.2]_ Inya, dinalan na la king makaba at durut-durut a dalan libutad na ning disyerto papunta king Dagat da ring Timbu. Pakasandata la at makasadiang makilaban ding Israelita.<\s Kanitang pepaburen na na lang meko ning ari na ning Ehipto ding Israelita, e na la dinalan ning Dios ketang dalan a papunta Filistia, agyamang iti ya ing makuyad diling dalanan. Ngana ning Dios, E ku buring magbayu la isip ding Israelita at magbalik pa Ehipto potang akit da na ing kailangan lang makilaban.p[[ Metung yang pamigaganaka iting panugali; mengari ya king metung a bage tinali tamu king kekatamung gamat o kaya karing kanuan tamu ban ipaganaka na kekatamu king liwal na katamu ning Ginu king Ehipto uli na ning maragul nang upaya.TZ# Kanitang pepakit yang kesiasan a pusu ing ari ning Ehipto at e ya mebisang palakuan na katamu, pete na la ning Ginu ding balang pangane lalaki king kayarian na ning Ehiptotau at animal. Ita ing sangkan nung inya yayain ta ya ing balang anak a pangane lalaki para king Ginu, oneng atbusan lang pasibayu ding anak a lalaking pangane.yYm King daratang a panaun, potang ikutang na ning anak yung lalaki nung nanu kabaldugan iting daraptan yu, ipakibat yu, King pamangamit na king maragul nang upaya, liwal na katamu ning Ginu king Ehipto, ing lugal nung nukarin tamu meging ipus.X# oneng sukat yeng atbusan king Ginu ing balang pangane asnong lalaki king kapamilatan na ning pamiyain yung biserung tupa bilang kapalit na. Nung sakaling e yu ne buring atbusan ing asno, paklian ye batal. Sukat ya namang atbusan ing balang anak yung lalaking pangane.W1 sukat yeng iyain king Ginu ing balang pangane anak yung lalaki. Mangaintulid ya naman king Ginu ing balang pangane lalaki karing sese yung animal,V Idala na kayu ning Ginu king bansa da ring Cananeo a tapat nang pengakung ibie kekayu at karing makatua yu. Potang ibie na ne kekayu,HU  Pagselebran ye balang banua iting piesta king mitakdang panaun.9Tm Maging kapigaganakan ya iting selebrasyun; mangari ya king metung a bage tinali yu king gamat yu o kaya king kanuan yu, at ipaganaka na kekayu king alang patugut yeng kikilalanan at pagaralan ing Batas ning Ginu, uling liwal na kayu ning Ginu ibat king Ehipto king kapamilatan na ning maragul nang upaya.(SK Potang magumpisa na ing pamagpiesta, malinawan yu karing anak yu king iti ngan daraptan yu uli na nitang depatan na ning Ginu kekayu kanitang meko kayu Ehipto.R E kayu mamangan tinape ating lebadura kilub ding pitung aldo; e sukat mika lebadura o tinape ating lebadura nukarin man king lugal yu. Q Mangan kayung tinape alang lebadura kilub ding pitung aldo, at king kapitung aldo sukat mika pamagpiesta bilang parangal king Ginu.'PI Tapat nang pengaku ning Ginu karing makatua yu king ibie ne kekayu ing bansa da ring Cananeo, Hiteo, Amoreo, Heveo, at Jebuseo. Gabun yang masanting at mataba. Potang ikua na na kayung adala king lugal a ita, sukat yeng pagselebran iting piesta king mumuna nang bulan ning balang banua.]O5 Mamako kayu keti Ehipto king aldong iti ning mumunang bulan, ing bulan na ning Abib.N  Nganang sinabing Moises karing tau, Tandanan ye ing aldong iti, ing aldo pamaglako yu Ehipto, ing lugal nung nukarin kayu me-ipus. Iti ya ing aldo a liwal na kayu ning Ginu king kapamilatan na ning maragul nang upaya. Alang mapangan tinape ating lebadura.$MC Italaga mu la ngan kanaku ding anak a pangane lalaki. Bandi ke ing balang anak a lalaking Israelitang pangane at ing balang pangane karing animal a lalaki.#L E Ngana ning Ginu kang Moises,PK 3King aldong ita liwal na la Ehipto ning Ginu ding tribu na ning Israel.fJG 2Memintu la ding sablang Israelita at depat da itang inutus na ning Ginu kari Moises at Aaron.I 1Ila mu rin deti ding tuntunan a sukat mipatupad karing Israelita a tubu libutad yu at karing dayuan a mekipamalen na kekayu.yHm 0Alang taung e mesirkunsisyun a malyaring makiabe kaniti. Nung ing metung a taung dayuan a mekipamalen kekayu bisa yang magselebra king Pamaglagpus ban parangalan ne ing Ginu, kailangan ing masirkunsisyun ya pa mu at ding sablang lalaking katubale na. Kanita ya pa mu dapat pakiutusan bilang metung a tubu Israel, at kaybat malyari neng makiabe mangan king Pamaglagpus.TG# /Sukat yang magselebra kaniting Pamaglagpus ing mabilug a balen ning Israel.yFm .Sukat yang mapangan ing kabilugan ning pamangan ning Pamaglagpus kilub ning pibalebale nung nu ya karin misadia at alang sukat milual agyang kagili mu man king pibalebaleng ita. Ala kayung paburen mapapakli agyang metung mu karing butul na.E} -E ya naman malyaring makiabe kaniti ing aliwang taung makipanilas mu kekayu o kaya ing metung a talapagobrang upahan yu.bD? ,pero ing ninumang ipus a seli yu malyari yang makisulu kaniti, nung sirkunsisyunan ye pa. C +Ngana ning Ginu kang Moises at Aaron, Oreni ding tuntunan para king Pamaglagpus. E ya malyaring makisulu kaniti ing ninumang dayuan,|Bs *Metung yang pamaglame na ning Ginu itang kabengian a ita ban ilual na la king sakup na ning Ehipto. Inya tatalaga de ring Israelita king Ginu ing anti kanitang kabengian king panaun pang daratang bilang metung a kabengian na ning pamaglame ra.A{ )Meko la Ehipto ding sablang memalen na ning Ginu king aldo a miyangganan la deting apat a ralan at atlung pulung banua.m@U (Menuknangan la karin Ehipto ding Israelita king kekaban da ring apat a ralan at atlung pulung banua.[?1 'Miglutu lang tinape ketang masa a alang lebadura a darala dang linual Ehipto. Tutung piragli ing pangatabi ra king Ehipto, inya e la mika panaun pang magsadiang bakalan da o makapaglutung tinape ating lebadura.\>3 &Kayabe da la namang meko ding dakal pang aliwang tau at tupa at kambing ampon baka. = %Miglakbe la ding Israelita ibat Rameses papunta Sucot. Anam a ralan a libu la ding lalaki subali pa karing babai at ding anak da. <  $At birian na naman ning Ginu ing maging maganaka la karela at binie da karela itang karelang aduan. Makanyan dang ikua ding Israelita ing pibandian da ring tau Ehipto. fig,Inya lilan da ring Israelita karing datukanan ing masang alang lebadura.,(12:34)fig* ; #Tiparan da ring Israelita itang inutus nang Moises karela, inya memaniawad lang alahas a gintu, pilak ampon baru karing tau Ehipto.: "Inya lilan da ring Israelita karing datukanan ing masang alang lebadura; binalut da karing balabal da at saka ra na pisanan.9' !Pekisabi rang mayap ding tau Ehipto karing Israelita ing magmalagua la sanang mako king Ehipto. Ngara, Mangamate ke ngan nung e kayu pa mako!8} Idala yu la pati na ding tupa yu, kambing, at baka. Mabating na kayu! Pakipaniawad yu na ku mung bendisyun king Dios yu.q7] Kanita mu ring benging ita, pepayaus na la ning ari di Moises at Aaron at ngana karela, Mabating na kayu, ikayu at ding kabalen yung Israelita! Lakuan ye ing kayarian ku; sulung munta na kayung samba king Ginu, antimo ing inawad yu.Z6/ Ketang benging ita, mipagising ya ing ari, ding tauan na ampon ding sablang aliwang tau Ehipto, at mika masikan a tangisan king mabilug a Ehipto, uling alang pibalebale a e mo sa kematen anak a pangane lalaki.w5i Inyang kapitangan nang bengi, pete na la ngan ning Ginu ding lalaking pangane king Ehipto, manibat king pangane talapagmana na ning ari angga na king pangane ning taung makasukul king bartolina at pati ding pangane da ring sablang animal.c4A Kaybat na nita, minuli na la at tiparan da itang inutus na ning Ginu kari Moises at Aaron.3y Ipakibat yu karela, Iti ya ing ain-sakripisyu ning Pamaglagpus; parangal ya king Ginu, uling ligpusan na la ding bale da ring Israelita karin king Ehipto. Pete na la ding tau Ehipto, oneng ali na katamu. Siniklaud la ding Israelita at sinamba la.`2; At potang ikutang da kekayu ding anak yu, Nanu ing buri nang sabian niting selebrasyun? 1  Potang akua yu nang miras ketang lugal a pengaku nang ibie kekayu ning Ginu, tuparan ye pa mu rin at gampanan iting selebrasyun.Y0- Ikayu at ding anak yu sukat yu lang tuparan deting tuntunan king kapilan pa man./} Potang lumabas ya ing Ginu king mabilug a Ehipto ban pamaten na la ding tau Ehipto, akit na ing daya babo at karing mingatba nang amba ning pasbul, lagpusan ne kanita ning Anghel ning Kamatayan ing bale yu at e na paintulut ning Ginu ing mate kayu.c.A Kuma kayu namang sangang hisopo at isoso ye king daya a makadatuk king palanggana, at kaskasanan ye ing babo at ding mingatbang amba da ring kekayung pasbul bale. Ala kayung palualan ninuman king bale angga itang abak.h-K Pepayaus na la ngan Moises ding sablang manimuna na ning Israel at ngana karela, Munta kayu karing kawan at mamili kayung biserung tupa o biserung kambing, at paten yu la ban apagselebran de ring pamilya yu ing Pamaglagpus.,  \+3 Kilub ding pitung aldo alang lebadurang sukat mayakit kilub ding pibalebale yu, uling ing ninuman, dayuan ya man o tubu ya king kekayung lugal, a mangan tinape ating lebadura mitiwalag ya king balen ning Israel.'*I E kayu mamangan tinape ating lebadura manibat king sisilim ning kalabing apat a aldo ning mumunang bulan angga king sisilim ning kaduang pulu't metung a aldo.Y)- Sukat yeng gampanan iting Piesta ning Tinape Alang Lebadura uling king aldong iti kanita ku la ngan liwal ibat Ehipto ding tribu yu. Pagselebran ye iting aldo bilang metung a piesta karing panaun a datang pa.N( Mitipun-tipun kayu king mumunang aldo at pasibayu king kapitung aldo ban samba. Alang darapat nanumang obra kareting aldo; ing makapaintulut mu kekayu ya ing pamisadia king pamangan a kailangan yu.$'C Ngana ning Ginu, Kilub ding pitung aldo e kayu sukat mamangan tinape nune mu itang alang lebadura. King mumunang aldo ilako yu karing pibalebale yu ing sablang lebadura, uling ing ninumang mangan tinape ating lebadura kilub ding pitung aldo reta, mitiwalag ya king balen ning Israel."&? Sukat yeng pagselebran ing aldong iti bilang piestang parangal king Ginu ban e yu kalinguan ing depatan ku, ing Ginu. Pagselebran ye king kapilan pa man.D% Maging palatandanan ya karing pibalebale yu ing daya karing amba da ring pasbul. Lagpusan da kayu potang akit ku ing daya, at e kayu midame potang pagpa ku ing parusa king bansang Ehipto.@${ King benging ita, lumabas ku king mabilug a Ehipto; paten ku la ding sablang anak dang pangane lalaki ding tau at animal; pagpa ku ing parusa karing dios na ning Ehipto. Aku ing Ginu.`#; Malagua yeng kanan. Miblas kayu para king makabang lakaran, makasulud na la ding sandalyas yu at talnan ye king metung yung gamat ing tukud yu. Iti ing pamagselebra king Pamaglagpus bilang parangal kanaku, ing Ginu.j"O Ala kayung tatagan kaniti angga itang kabukasan abak; nung ating nanumang mitagan, sukat silaban.v!g E ye kakanan sagiwa o linaga; kanan yeng melitsun kabilugan pati na ing buntuk, ding bitis, at ing laman lub.{ q King benging ita sukat minangnang ing laman at mapangan a kayabe ding mapait a gule at ning tinape alang lebadura. Kailangan lang kumang ditak king daya at ikaskas da karing amba at babo da ring pasbul da ring bale nung nu la mapangan deting animal.7 Kaybat sesen yu la angga king sisilim na ning kalabing apat a aldo ning bulan at paten na la ning mabilug a balen ning Israel deting mesabing animal. Malyari kayung mamiling metung a tupa o kaya metung a kambing, oneng kailangan king lalaki ya at pabanua tua, at ala yang kapansanan.ue Nung tutu yang malati ing pamilya na at e ne agyung gisanan ing kabilugan a animal, ya ampon ing kasiping nang bale malyari reng pirakayan ing metung a animal, agpang king bilang da ring tau ampon king agyu nang kanan ning balang katau.N Ipayabut yu la deting panabilin king mabilug a balen ning Israel: King kapulung aldo na niting bulan ing balang lalaki mamili yang metung a biserung tupa o biserung kambing para karing katubale na.S! Iti ya ing sukat maging mumunang diling bulan na ning pabanua para kekayu.` = Migsalita ya ing Ginu kang Moises at kang Aaron karin king bansang Ehipto. Ngana karela,S! Gewa da la ngan di Moises at Aaron deting sablang bage pagmumulalan king arapan na ning ari, oneng pepasiasan ne pusu ning Ginu, at e ya mebisang palakuan na la ding Israelita king bansang sasakupan na.2_ Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Tanggi yang pasibayung makiramdam keka ing ari ban aku makarapat kung lalung dakal a bage pagmumulalan king sasakupan na ning Ehipto.) Nganang memupus migsalitang Moises, Lumapit la kanaku ding sabla yung opisyal at duku la king arapan ku, at pakisabian da kung mayap king ilako ku na la ding kabalen ku at mako na kami. Kaybat na nita, mako na ku. Mikakaluku ing mua nang Moises inyang likuan ne ing ari.8k Maging ding asu e ra la kaungan ding Israelita o kaya ding sese rang animal. Kanita yu akilala king aku, ing Ginu, gagawa kung pamiyaliwa da ring tau Ehipto karing tau Israel. Mika masikan a pamanangis king mabilug a Ehipto a alang kalupa manibat king milabas a panaun angga na king daratang a panaun.p[ at mate ya ing balang anak a lalaking pangane keti Ehipto manibat king pangane nang lalaki ning ari a talapagmana na ning tronu na angga king anak ning babaing ipus a gigiling trigu. Mate la naman ding pangane ra ding sablang baka.zo Kanita nganang Moises king ari, Ing Ginu sasabian na, Bandang kapitangan bengi dumalan ku libutad na ning Ehipto,4c Birian na ning Ginu ing maging maganaka la ding tau Ehipto karing Israelita. King kamatutuanan ding tau Ehipto at ding opisyal da kikilalanan deng taung marangal i Moises.+ Magsalita ka ngeni karing memalen na ning Israel at sabian mu karela ngan king maniawad lang alahas a gintu at pilak karing kasiping dang bale.J  Ngana ning Ginu kang Moises, Parala na ku mung metung pang parusa king ari na ning Ehipto at karing memalen na. Kaybat na nita, mabisa neng palakuan na na kayu. Ya na mismu ing mitabi keko ngan.E Nganang Moises, Ikayung bala. E yu na ku akit pang pasibayu.{ q Ngana kang Moises, Mabating ka keng arapan ku! E ra na ka buring akit pang pasibayu. Paten da ka kabud akit da ka!c A Pepasias na ne naman a pusu ning Ginu ing ari, at e na la peintulutan mako ding Israelita.' I Oneng e makanyan, kailangan ing ituki mi la ding sese ming animal; alang malakuan keti metung man kareti. Ikami ding sukat mamili karing animal a gamitan mi king pamanyamba mi king Ginu kekaming Dios. E mi balu nung isanu kareting animal ing iyain mi king Ginu anggang e ke miras karin.& G Nganang mekibat Moises, Nung makanyan kailangan dinan yu keng animal para karing ain-sakripisyu at ain-a-durulukan ban iyampang mi king Ginung kekaming Dios.U % Pepayaus ne ning ari i Moises at ngana, Moises, malyari na kayung mako at samba king Ginu at ituki yu la pati na ring asawa yu at anak. Oneng sukat lang malakuan keti ding kekayung tupa, kambing, at baka.  E la mikakit man ding tau Ehipto at alang mekalual king bale ra kilub ning panaun a ita. Oneng masala king lugal da ring Israelita.oY Tinas neng Moises ing gamat na, at mika ganap a dalumdum king mabilug a Ehipto kilub ding atlung aldo. \~~}q||{iz|yypxww:v utttsCrqq)p~p:opnpn>mlkk=j+ihhhgcfedtccybaara`__^Q^]c\[ZZYYXX WVVRUvTTYSRR2QlPPPRPONN>MMcM)L K JJJ`JGJ IkHH5GFFGEDDBCCBB AP@??e>>+=<0//0.y-+++**y)) '&&%%$U#""$!!!+ p p6NXcj!$QY8  z   $v&[:{Kinua nang Moises ing kapitna king daya, at binili na karing mangaragul a datukanan. Sinabug na king altar ing mitagan.3Kaybat mitubud yang mapilan a kayanakan a lalaki ban duluk karing ain para king Ginu at miyain mapilan a baka bilang ain-sakripisyung-pisulusuluan.<sBinili na ngan Moises king metung a kasulatan ing sablang inutus na ning Ginu. Itang kabukasan abak a maranun mitalakad yang metung a altar king lele ning bunduk, at saka ya mitalakad labing aduang asias a batu; mangaintulid ya ing balang metung kareti king metung karing labing adua nang tribu ning Israel.[1Inyang mibalik ya i Moises karing tau sinabi na ngan karela ing sablang yuyutus na't patupad ning Ginu. Ngara ngan mekibat king metung mung siwala, Tuparan mi la ngan ding sablang kautusan a binie na ning Ginu._9Ika mung bukud ing malyaring lumapit kanaku. E la sukat mumukiat king bunduk ding tau.G Ngana ning Ginu kang Moises, Panikan mu ku king bunduk; ituki mu la ri Aaron, Nadab, Abihu, at ding pitung pulung manimuna na ning Israel. Kabang makarayu kayu pang bagya, duku kayu at samba.U%!E yu la paintulutan manuknangan king sasakupan yu, pota ila pa ding mitake kekayu king pamikasala yu kanaku. Kabud samba kayu karing kikilalanan dang dios, king e yu kamalayan manabu kayu karing bitag da.tc E kayu mitatatag nanumang kasunduan karela o makisanmetung king pamanyamba ra karing kikilalanan dang dios.+QIng maging angganan na ning kekayung lugalan magumpisa ya king Dagat da ring Timbu angga king Ilug ning Eufrates, at magumpisa ya king Dagat ning Mediteraneo angga king disyerto. Paburen ku lang manabu karing gamat yu ding manuknangan king lugal a yan, at itabi yu la ding taung darasan yu.|~sItabi ku lang tunggal ditak king paniatang yu angga king dakal kayu para sakupan ye, at bandian lubus ing lugal da.{}qE ku la pa itabi kilub ning pabanua pota king pangalako na tau ning lugal, dakal na la man ding animal a mabagsik.n|WParala kung putakti at misambulat la ding kalaban yu; itabi ku la ding Heveo, Cananeo, at ding Hiteo.{-Papagalgalan ku la ring taung lumaban kekayu, at mabalisa la ring sablang balen king paniatang yu; paurungan ku la at papulayan ding kalaban yu.Tz#E mika babaing baug king lugal yu at alang makikuan. Pakaban ku ing bie yu.y3Nung samban yu ku, aku, ing Ginung kekayung Dios, bendisyunan da kayu; dinan da kayung pamangan, inuman, at ilako ku ing nanumang sakit libutad yu.OxE kayu duruku karing kikilalanan dang dios at e kayu sasamba karela, at e kayu makiapus king daraptan da. Lasakan yu lang lubus ding kikilalanan dang dios at durugan ding asias a batu a sasamban da.w1Muna ya kekayu ing kanakung anghel, at idala na kayu king gabun da ring Amoreo, Hiteo, Perezeo, Cananeo, Heveo, at Jebuseo a pawa kung paglipulan.vvgNung mamintu kayu king tubud kung anghel at daptan ing sablang utus ku, maging kalaban da ku ring kalaban yu."u?Pakiramdaman ye at tuparan ing sablang sabian na kekayu. E ye lalabanan uling aku ing mitubud keting anghel, at e na ipanupaya ing nanumang kapaglabanan.tItubud keng makauna kekayu ing metung a anghel ban ingatan na kayu king pamaglakbe yu, at isadsad ketang lugal a sidia ku para kekayu.Is Sukat yu lang idala balang banua king bale ning Ginung kekayung Dios ding mumunang diling bunga na ning pupul yu. E ye lulutu ing biserung kambing o biserung tupa king gatas na ning gaindu na.=ruE yu la abayanan karing tinape ating lebadura ding animal a iyain yu kanaku. E yu naman paburen mikakabukasan ing taba ra ding animal a inain yu kanaku kareting atlung selebrasyun."q?Makatatlu kilub ning pabanua, king panaun da reting atlung piesta, sukat lang makiarap ding sabla yung lalaki ban samba kanaku, ing Ginung kekayung Dios.pPagselebran ye ing Piesta ning Pamamupul potang pagumpisan yu nang palutan ing tenam yu. Pagselebran ye ing Piesta da ring Dalungdung potang malapit na ing panaun ning dimla, potang agtalan yu na la ding bunga yung ubas at aliwa pang bungang tanaman.Go King bulan ning Abib, ing bulan nung kapilan kayu linual Ehipto, pagselebran ye ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura, antimo ing inutus ku na kekayu. E kayu mamangan tinape ating lebadura kilub ding pitung aldo a makatuldu para kaniting piesta. E ya mamarap king pamanyamba kanaku ing ninuman a ala yang daralang ain.Tn#Magpiesta kayu makatatlung besis kilub ning pabanua bilang parangal kanaku.ymm Pakatandanan yu ngan sana iting sinabi ku kekayu. E kayu manalangin karing aliwang dios o banggitan man a lagyu.flG Daptan yu kilub ding anam a aldo ing obra yu, oneng tuknang kayung magobra king kapitung aldo ban mipaynawa kayu, at ban mibawi la sikanan ding ipus yu, ding dayuan a magobra para kekayu, at pati na ding animal a sese yu.k pero e ye tatamnanan karas ning kapitung banua. E yu naman pupupulan ing nanumang tumubu karin. Paburen yung ding pakakalulu ilang makinabang kaniti at paburen na karing animal itang e ra agisan. Makanyan munaman ing daptan yu karing tamnanan yung ubas at olibo.Fj Kilub ding anam a banua tamnanan yu't pupulanan ing gabun yu,i+ E ye lulupigan ing ninumang dayuan; balu yu nung nanu ing panamdaman na ning metung a dayuan, uling meging dayuan kayu naman karin king Ehipto.0h[E kayu tatanggap nanumang suhul, uling bubulagan na la ning suhul ding tau ban e ra akit ing katuliran, at iti ing makapahamak king kasu na ning taung alang kasalanan.%gEE kayu gagawang maling paratang ni paburen miyatulan kamatayan ing taung alang kasalanan. Parusan ke ing ninumang darapat king anti kaniting e ustung dapat.Xf+E ye pagkaitan ing ninumang pakakalulu king katuliran na arapan na ning ukuman.e'Nung akit yeng misakab ing asno na uli na ning beyatan ning daralan na, e ye lalagpusan, nune saupan ye ba neng abangun pasibayu ing asno na.ddCNung melili ya ing baka na o asno na ning kalaban yu at ikit ye, ibalik ye king kalaban yu.FcE kayu mangabiran potang miyarap ya ing kalulu king piukuman.b}E yu pakiapusan ing gagawan da ring dakal potang gagawa lang e ustu o potang papanig la king pisasabian a e makatuliran.a E yu kakalat ing e tutung balita. E ye kakampian ing taung mikasala king kapamilatan ning pamagtestigu yung alang katutuan. `Ikayu ing balen a pinili ku, inya e kayu mamangan king karni na ning animal a piglapak da ring lasip; pakan yu nia mu karing asu.(_KIbie yu la naman kanaku ding pangane karing baka yu at tupa. Papanatilian yeng pitung aldo king gaindu na ing biseru, at iyain yu ne kanaku king kawalung aldo.d^CE yu piluat-luat ing pamiyain yu kaku karing sukat yung iyain ibat king pupul yu, king alak a apalto yu karing ubas yu, at king laru a ibat karing tanaman yung olibo. Iyain ye kanaku ing pangane karing anak yung lalaki._]9E kayu magsalitang e mayap laban king Dios o panagkasan ing manimuna na ning balen yu.T\#uling ing balabal ya mu kabud ing malyari nang panakap king katawan na ban e ya dimla. Nanu ing ulasan na potang matudtud ya? Nung maus yang pasaup kanaku, pakiramdaman ke uling aku tune kung mapaglunus.[ Nung tanggapan yeng anting pekasangla ing balabal ning metung a tau, sukat yeng ibalik king miniangla bayu ya lumbug ing aldo, ZNung paparam na kayu mang salapi kenu man karing memalen kung kalulu, e kayu makiapus karing usurero at e ye sukat maniad patubu.Yymibua ing mua ku at paten da kayu king kapamilatan ning gera. Mabalu la ring asawa yu at maging ulila la ring anak yu.bX?Nung alipustan yu la, siguradu lang maus pasaup kanaku at aku, ing Ginu, pakibatan ku la;7WkE ye alipustan ing mebalu o ing ninumang ulila.~VwE ye liligaligan o lulupigan ing ninumang dayuan; ganakan yu king meging dayuan kayu naman kanitang atyu kayu Ehipto.rU_Atulan yeng kamatayan ing ninumang miyain ain-sakripisyu karing aliwang dios, subali mu kanaku, ing Ginu.LTPaten ya ing ninumang lalaking mekipangatawan king metung a animal.2SaPaten ya ing ninumang babaing mangkukulam.CRNung tutul ya ing tata na ning dalaga king pamiyasawa ra, sukat yang mamayaran king tata ing miglinlang king alagang katumbas ning karaniwan a duru para king metung a dalagang makiasawa.Q#Nung lininlang ne ning metung a lalaki ing metung a dalagang e na kakaburi at sipingnan ne, sukat nang bayaran ing duru na at pakasalan ne.NPNung atyu ya ing pipanandaman inyang mete ya o mepinsala ing animal, e ya sukat mamayaran ing mindam. Nung animal yang pakiupa na ning makibandi, ing upang tinggap na makagyu neng maging kabayaran./OYNung mindam yang metung a animal ing ninuman king aliwa, at mepinsala ya ing animal o kaya mete ya king e na akakit ning makibandi, sukat yang mamayaran ing menandam.4Nc Nung pete de ring lasip ing animal, iyapag ne ning penabilinan bilang katunayan king mete ya ing animal; e ya sukat mamayaran kanita para king animal a pete da ring lasip.YM- Nung mepanako ya ing animal sukat yang mamayaran ing penabilinan king makibandi._L9 sumpa ya ing penabilinan ketang lugal a pisasamban king Dios king ya e ne pigimbutan ing animal a mipanabilin bilang kargu na. Panaligan na na ning makibandi iting sumpa at ala yang bayaran nanuman ing penabilinan.U!Nung lakuan neng alang takap ning ninuman ing talaga na o nung kaybat nang ginawang talaga e ne tikpan at mipaintagun ing metung a baka o kaya asno menabu ya karin,M= Nung ing segu na ning toro metung yang ipus a lalaki o babai, mamayaran yang atlung pulung pirasung pilak ing makibandi king makibandi king ipus at basibasan yang batu ing toro angga king mate ya.q<]Nung mekasagu ya ing toro at mekapate anak a lalaki o babai, ing mesabing tuntunan ya mu rin ing tukian.;Makanyan man, nung papamayaran dia mung multa ing makibandi bilang panatbus king bie na, bayaran na ing alaga a aduan da.I: Nung king milabas dakal ne segu at nung mirinan neng abiso ing makibandi at e ne pa kilung iti, nung wari't mekapate yang tau iting toro, paten ya king basibas at paten ya naman ing makibandi./9YNung asagu ne ning toro ing metung a tau at mete ya, sukat yang paten ing toro king basibas at e sukat kanan ing karni na; ala neng pakibatan ing makibandi king toro.~8wNung atanggal ne ipan ing ipus nang lalaki o babai, sukat neng dinan kalayaan ing ipus bilang kabayaran king ipan na.7Nung tiran ne mata ning ninuman ing ipus nang lalaki o babai at mebulag ya, sukat neng dinan kalayaan bilang kabayaran para king mata.O6ing mepali king mepali, ing sugat king sugat, at ing galus king galus.\53ing mata king mata, ing ipan king ipan, ing gamat king gamat, ing bitis king bitis,94oNung mepinsala ya ing babai, bayaran bie ing bie,$3CNung apanasakit de king pamipate ra ding lalaki ing metung a babaing mabuktut at mekikuan ya uli na nita, pero e ne man mepinsala king makananu mang paralan, sukat yang mamayaran ing taung mekatud king aduan ning asawa na ning babai at mamayaran ya agpang king desisyun da ring ukum.!2=Nung ing ipus ikua na pang mebie metung o aduang aldo, ala yang pakibatan ing panginuan. Ing pangamate na ning ipus sapat nang kaparusan king panginuan.1Nung pelupalu ne ning panginuan ing ipus na, lalaki ya man o babai, at mete ya ing ipus, sukat yang parusan ing mekapate.(0Kkaybat makabangun ya at makalakad makatukud, sukat neng bayaranan nitang mekapanasakit ketang panaun nang mesira at kailangan neng paulu angga king kumayap ya.B/Nung ating mipapate at ing metung apanasakit ne king metung a batu o king tumbuk, oneng e na ne man apate, ala yang pakibatan ing mekapanasakit. Nung ing taung menasakit e ya makalakad,F.Paten ya ing ninumang lapastangan kang tata na o kang ima na.\-3Paten ya ing ninumang dumukut tau ban pisali ne o kaya gawan neng sarili nang ipus.F,Paten ya ing ninumang dugpa gamat kang tata na o kang ima na.+Nung ing ninuman, king mua na seria neng pete ing kalupa nang tau, sukat yang paten agyang pang mulayi yang salikut king kakung altar.* Nung e na sasarian at e ne seriang apate, malyari yang salikut ing mekapate ketang lugal a ituldu ku keka at e re ananu balang karin.c)A Ninuman ing dugpa gamat king metung a tau at kemate na iti, sukat yang paten ing mekamate.3(a Kabud pigkait na la king minuna nang ayasawa deting katungkulan na, ing asawa nang iti malaya yang mako; ala yang bayaran nanuman para king kalayaan na king panginuan na.%'E Nung makiasawa yang kadua ing lalaki, e ne sukat babawasan a sustentu ing minuna nang ayasawa, maging king pamangan, imalan o ing katuliran bilang asawa na.o&Y Nung telaga na ne man ning sinali ban ayasawa ne ning anak nang lalaki, ituring neng sarili nang anak.D%Nung ing sinali buri neng maging asawa na at kaybat e ne kaluguran, malyari neng payatbus king tata na ning babai. E ne malyaring pisali karing dayuan, uling e ya meging tapat ing sinali.$Nung pisali ne bilang ipus ning metung a tata ing anak nang babai, e ne malyaring dinan kalayaan anti ding ipus a lalaki._#9ituki ne kanita ning panginuan ing ipus king lugal a pisasamban king Dios. Karas da karin tairan ne king pasbul o kaya king amba na ning pasbul, at karin ne busbusan a balugbug. Maging ipus na ne kanita kabang bie."yNung sabian na ning ipus king kaluguran ne ing panginuan na, ing asawa na, ding anak na, at e ya bisang maging malaya,L!Nung kabang ipus ya iting lalaki, pekiasawa ne ning panginuan na at mikayanak ya king ayasawa na, ing asawa na at ding anak maging bandi na la ning panginuan; mako yang dili na ing lalaking ipus.' INung e ya talasawa kanitang miras ya keka bilang ipus, mako ya namang alang asawa; nung dinatang ya keka a talasawa na, tuki ya ing asawa na potang malaya ne.4cNung sali kang ipus a lalaking Hebreo, suyuan na ka niti king anam a banua. Malyari na na kang lakuan king kapitung banua; dinan meng kalayaan at ala yang bayaran nanuman.3 eIbie mu la karing Israelita deting tuntunan:E kayu naman mumukiat king altar a atin eran a matas, pota king pamanuklu yu karing balitang, mayakit king ala kayung salol.%Nung sakaling igawa yu kung altar a batu, e kayu gagamit batung tinabas, uling e ne maging karapatdapat kanaku kabud gemitanan yeng pataram.Igawa yu kung altar a gabun at babo na niti iyain yu la kanaku bilang ain ding tupa yu ampon baka. Iyain yu la bilang ain-a-durulukan at ain-a-pisulusuluan. Datangan da kayu, at bendisyunan king balang lugal a ituldu ku para king pamanyamba yu kanaku.a=E kayu gagawang dios a pilak o gintu a pakipante yu kanaku at para samban subali kanaku.(KNgana pa ning Ginu kang Moises, Sabian mu iti karing memalen na ning Israel: Ikayu mismu ikit yu nung makananung aku, ing Ginu, migsalita ku kekayu ibat banua. Menatili lang makatalakad king marayu ding tau at bukud mung i Moises ya ing linapit king makapal a biga nung nu ya atyu ing Dios./YNganang Moises, E kayu tatakut; dinatang ya ing Dios ba na kayu mung subukan, at ban kanita e mako kapilan man king kaisipan yu ing pamamintu, at ban e kayu mikasala.Ngara kang Moises, Makiramdam kami nung ika ing magsalita kekami, oneng e ne sana magsalita kekami ing Dios, pota mate kami.)MGinalgal la king takut inyang dimdam da ring tau ing duldul, ing tiup na ning trumpeta, at ikit ing kildap ampon ing bunduk a mamasuk, at linaut la king bunduk./E ye angkaminan ing bale na ning kalupa yung tau. E ye angkaminan ing asawa na, ding ipus na, ding baka na, ding asno na o ing nanumang bandi na.;sE kayu sasaksi king e katutuan laban king kenu man.)E kayu manako.9E kayu makipangalugud.%G E kayu makamate kalupang tau.]5 Igalang ye i tata yu at i ima yu ban kumaba ing bie yu king gabun a babie ku kekayu.! Kilub ding anam a aldo, aku, ing Ginung kekayung Dios, lelangan ke ing yatu, ing banua, ding dagat, at ing sablang atyu kareti, oneng pepaynawa ku king kapitung aldo. Iti ing sangkan nung inya aku, ing Ginu, binendisyunan ke ing Aldo ning Sabbath at gewa keng banal.  oneng ing kapitung aldo metung yang aldo ning pamagpaynawa a makatalaga para kanaku. Ala metung man a malyaring magobra king aldong iti; e mu ikayu, nune pati na ding anak yu, ding ipus yu, ding sese yung animal o kaya ding dayuan a makipamalen kekayu.7 k Atin kayung anam a aldo ban daptan ing obra yu,: qIgalang ye ing Aldo ning Sabbath at ipangiling ye. /E ye gagamitan ing lagyu ku king e mayap a kapagnasan, uling aku, ing Ginung kekayung Dios, parusan ke ing ninumang gagamit e ustu king lagyu ku.m UOneng papakit ku ing lugud ku karing libu-libung lahi ra a malugud kanaku at mamintu karing utus ku.U%E kayu duruku karing idolo o sasamba kareti, uling aku, ing Ginung kekayung Dios, Dios kung mapangalalu. Parusan ku la detang masama kanaku, at pati na ding lahi ra angga na karing apu ra at apu king tud.!E kayu gagawang larawan para kekayu o nanumang kawangis ning nanumang atyu king banua, keti king yatu o king danuman king lalam ning yatu.1_E kayu mikaka aliwang dios subali kanaku.`;Aku ing Ginung kekayung Dios a milual kekayu ibat Ehipto nung nukarin kayu meging ipus.7 mMigsalita ya ing Dios at ila deti ring amanu na:zoKinuldas ya i Moises king bunduk at pintalan na la ding tau, at belita na karela ing sablang sinabi na ning Ginu.BNganang mekibat ning Ginu, Kuldas na ka at dakitan me i Aaron at ituki keti. Oneng e la sukat lalagpus ding pari at ding tau king angganan ban lumapit la kanaku, nung ali parusan ku la.<sNganang Moises king Ginu, E la malyaring mukiat keti ding tau uling penabilin yu kekami king ibilang mi yang sagradu iting bunduk, at mibili kaming angganan king makapadurut keti..WAgyang ding pari a lalapit kanaku sukat lang maglinis king sarili da, nung ali la parusan ku la. fig,Pekibatan ne ning Dios king kapamilatan ning duldul.,(19:19)fig*1]at ngana ning Ginu, Moises, kuldas ka at sabian mu karing tau king e la sa lalagpus king angganan ban lumapit at lawan da ku; nung lagpus la, dakal la ding mate karela.~Tinipa ya ing Ginu babo na ning Bunduk ning Sinai, at inaus ne i Moises ban mukiat king taluktuk na ning bunduk. Minukiat ya i Moises} Mesikan neng mesikan ing tiup na ning trumpeta. Migsalita ya i Moises, at pekibatan ne ning Dios king kapamilatan ning duldul!X|+Mitakpan ya king asuk ing kabilugan a Bunduk ning Sinai, uling kinuldas ya karin ing Ginu libutad na ning api. Minta babo ing asuk kalupa na ning asuk ning metung a ornu, at ginalgal lang e mu nanu ding tau.~{wPenimunan na lang linual Moises king kampu ding tau ban makikit king Dios. Tinuknang la king angganan na ning bunduk.NzKanitang abak ning katlung aldo menuldul at mengildap, at linto ya ing makapal a biga king bunduk. Meramdam ya ing matning tiup na ning trumpeta! Ginalgal la king takut ding sablang tau king kampu.xykNgana pang Moises karing Israelita, Magsadia kayu king aldo makadua, at e kayu pa sisiping king ninumang babai.x/Kaybat na nita, kinuldas ya i Moises king bunduk, at sinabi na karing tau king magsadia na la para king pamanyamba. Inya pinipi ra ing imalan da.Hw  sukat yang basibasan batu o kaya panaan; ala sanang tatagkil king bunduk, tau ya man o animal sukat yang mate. Kabud tiniup yang makaba ing trumpeta sukat na lang mukiat ding tau king bunduk.Kv Mibili kang angganan king makapadurut king bunduk a e ra sukat lagpusan ding tau, at sabian mu karela king e la mumukiat king bunduk o lumapit man karin. Paten ya ing ninumang munta king bunduk;u at magsadia la king aldo kaybat ning bukas. King aldo a ita kuldas ku king Bunduk ning Sinai ban malyari da kung akit ding sablang tau.Ft at ngana ning Ginu, Moises, puntalan mu la ding tau at sabian mu karela king gamitan de ing aldong iti ampon ing bukas king pamagsadia para king pamanyamba. Sukat dang pipian ing imalan da,gsI Ngana ning Ginu kang Moises, Datang ku keka libutad na ning makapal a biga ban damdaman da ring tau ing pamakipagsalita ku keka, at maniwala na la keka manibat ngeni. Sinabi nang Moises king Ginu itang pekibat da ring tau,=ruKaybat na nita, ngarang agnan-agnan mekibat ding tau, Tuparan mi ngan ing inutus na ning Ginu. Migbalik ya i Moises king bunduk at binie na king Ginu ing pakibat da ring Israelita.q/Inya kinuldas ya i Moises king bunduk at pepayaus na lang mitipun ding manimuna da ring tau, at sinabi na ngan karela itang yuyutus na ning Ginu.Mping balen a mitalaga mung bukud kanaku at sumuyu kanaku bilang pari.;#Mengabiayan la ding Israelita king manna kilub ding tinuking apat apulung banua angga king miras la king sasakupan ning Canaan nung nu la mibalebale. ( )I~b}}D|{{|zzQyxxtxBwwavvv8uuitt5ss'rrFqq~ppp?ooenmmm&llkk3jiiDhh5ggKffeeddBccbb;aa<`h_^^^1]}]\\ [[WZZZUZ(YYXX:WW VV=UTqT9SRRQ8POOjNNN MLLMLKpJJMJBIGHGGFoDD@CBAAb@@~@??/>==V<;;p::w:9y88g777 6n54322W11,1!0 Ing anak nang Aaron a manalili mismu kang Aaron bilang pari at lulub king Toldang tuknangan ku ban sumuyu kilub ning Banal a Lugal, sukat na lang isulud deting imalan kilub ding pitung aldo.= Sukat lang ipamana ding imalan pari a ginamit nang Aaron karing lahi na pangamate na ban isulud da naman potang miyordinan la.<Sukat mipatupad manibat ngeni at king kapilan pa man iti: potang ding taung pinili ku yayampang da la ring ain-ning-pamisulusulu, ing pitsu, at ing puad ning animal a yayain da mangaintulid ya karing pari. Iti ya ing peka regalu da ring tau para kanaku, ing Ginu.c;APotang miyoyordinan ya ing metung a pari, ing pitsu na at puad ning lalaking tupa a magamit para king seremonia ning ordinasyun sukat lang miyain kanaku bilang makabukud a ain, at ya ing ilele bilang dake ra ding pari.3:aKuanan me ing pitsu ning lalaking tupa a megamit king panga-ordinan nang Aaron, at iyain me kanaku bilang makabukud a ain. Ing dake nang iti ning animal ya ing para keka.29_Kaybat kuanan mung pasibayu karela, at dulukan mu king altar, babo ning dilukan a ain, bilang ain-a-kakanan a makatalaga kanaku. Ing bau na niting ain babie tula kanaku.8!Ibili mu ngan iting pamangan king gamat nang Aaron ampon ding anak na, at iyutus mu karela ing iyain da iti kanaku bilang makabukud a ain.E7Kuma kang tunggalan karing atlung uring tinape karing makabasket a miyain kanaku: metung a tinape singkapan larung olibo, metung karetang e singkapan laru, at metung karing tinape maimpis.G6 Kuanan mu ing taba ning lalaking tupa, ing taba na king iki at itang makabalut king laman lub, ing pekamasanting nang dake ning ate, ding adua nang batu, ing taba ra, at ing wanan nang puad.n5WKuma kang ditak king dayang atyu king altar at ditak king larung paglania. Ipisik mu iti kang Aaron, king imalan na, karing anak nang lalaki, at karing imalan da. Mitalaga ne kanita kanaku i Aaron, ding anak na, at ing imalan da.,4SPaten me ing lalaking tupa at kuma kang ditak king daya na at ikaskas mu karing pingul nang balugbug a wanan Aaron at ding anak na, at karing tindaragul da ring gamat dang wanan ampon karing tindaragul da ring bitis dang wanan. Isabug mu ing mitagan a daya karing apat nang suluk ning altar.#3AKuanan me ing metung pang lalaking tupa, itang megamit king pamitalaga. Kaybat, ipatung na la ding gamat nang Aaron at ding anak na king buntuk ning tupa.t2cDulukan me ing lalaking tupa king altar bilang ain-a-kakanan. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.&1GKaybat, pangilian me ing lalaking tupa; luglugan mu ing laman lub at pati na ding bitis at ibili mu iti babo nang buntuk, at karing aliwa pang dake a megili.o0YPaten me ing lalaking tupa; saluran mu ing daya at kaybat ipisik mu karing apat nang suluk ning altar./5Kuanan me ing metung karing aduang lalaking tupa at sabian mu kang Aaron at karing anak na ing itumpak da la ring gamat da king buntuk na ning tupa..!Oneng dulukan mu king lual ning kampu ing laman ning toro, ing balat na, at ding bituka na. Iti maging ain para mipatawaran ing kasalanan.=-u Kuanan mu ngan ing tabang makabalut karing laman lub, ing pekamasanting nang dake ning ate, at ding aduang batu ampon ing taba ra. Dulukan mu ngan iti king altar bilang ain kanaku./,Y Kuma kang ditak king daya ning toro at king metung mung taliri ikaskas mu iti karing sagu ning altar. Kaybat itugtug mu ing makatagan a daya king talpakan ning altar.q+] Paten me kanita mu rin king banal kung arapan ing toro king tulid nang pasbul ning Toldang tuknangan ku.*/ Idala me ing toro arap ning Toldang tuknangan ku at sabian mu kang Aaron at karing anak na ing itumpak da la ring gamat da king buntuk ning toro.Z)/ babatan mu la karing paha at itali mu la ring turban king buntuk da. Makanyan meng ordinan pari i Aaron at ding anak nang lalaki. Ila at ding maging lahi ra ilang sumuyu kanaku bilang pari king kapilan pa man.O(Ilapit mu la kanita ding anak nang lalaki at pasuluran mu lang kamisa;]'5Kaybat, kuanan mu ing larung paglania at itugtug mu iti king buntuk na at lanian me.&1Itumpak me king buntuk na ing turban at itali me kaniti itang sagradung simbulu na ning pangatalaga na nung nu makadukit ing Makatalaga king Ginu.%9Kaybat na nita, piblasan me i Aaron karing imalan pari, ing kamisa, ing efod, ing barung makaba a makababo king efod, ing takap-salu, at ing sinturun.$Ituki me i Aaron at ding anak na king lele na ning pasbul ning Toldang tuknangan ku at karin mu parapat ing seremonia ning pamaglinis.r#_Ibili mu la deti king basket at iyain mu la kanaku potang iyain me ing toro at ding aduang lalaking tupa.P"Gamitan mu ing pekamasanting a arinang trigu, pero alang lebadura at gawa kang tinape singkapan larung olibo. Gawa ka namang e singkapan larung olibo at mapilan pang tinape maimpis a kiskasanan laru.O! Oyni ngeni ing sukat mung daptan kang Aaron at karing anak nang lalaki ban aitalaga mu la bilang paring sumuyu kanaku. Kuma kang metung a baintaung toro ampon aduang lalaking tupa a alang kapansanan.o Y+Kailangan ing isulud na lang Aaron deti at ding anak nang lalaki neng mamarap la kanaku kilub na ning Toldang tuknangan ku o neng lalapit la king altar ban gampanan da ing karelang pangapari kilub ning Banal a Lugal, at ban e la mangamate uli na ning kalubasan da. Maging metung ya iting tuntunan king kapilan pa man para kang Aaron at karing maging lahi na.#*Ipagawa mu la naman salol a makuyad, linen munaman ing gamitan mu; ita sanang mitakpan la katawan manibat king awakan angga karing puad da.b?)Ipasulud mu la deting imalan kang Aaron a kapatad mu at karing anak nang lalaki. Kaybat, ordinan mu la at italaga king kapamilatan na ning pamitugtug mung larung olibo karela ban kanita makasuyu la kanaku bilang pari.vg(Pagawa ka namang kamisa, paha, at turban para karing anak nang Aaron ban mika dangal la at masanting lalawan.5'Gawan ye king mapinung linen ing kamisa nang Aaron at gawa kayu namang turban king mapinung linen, at antimu rin metung a pahang mipalamutian burda.I &Isulud neng Aaron iti king kanuan na ban aku, ing Ginu, kaku la ngan tanggapan ding ain a yayain da kanaku ding Israelita, agyang pang makarapat lang kamalian ding tau king pamiyain da kareti.Z/%Itali me iti king arap ning turban king kapamilatan na ning metung a lasung asul.jO$Gawa kang metung a palamuting tsapang gintung puru at idukit mu kaniti ing: Makatalaga king Ginu.a=#Isulud neng Aaron iting barung makaba potang gagampanan na ing katungkulan na bilang pari. Potang lulub ya king Banal a Lugal o kaya potang lulual ya maramdam la ding kampanilia. E ya mate king anti kaniting paralan. "'!Makapadurut king lele nang laylayan lalam, paburda meng granadang asul, muradu, at malutung lana; ibangkilas mu la karing kampaniliang gintu.  Dinan yang busbus para pisuluran king buntuk, at sukat yang dinan uriang inabal iting busbus a kalupa na ning talab ban e ya magisi.[1Kailangan yang magawa king asul a lana ing barung makaba a susulud babo ning efod. ;Ibili mu ne man ing Urim at ing Tumim king takap-salu ban darala na lang Aaron potang lulub ya king banal kung arapan. Karing penandit a anti kareti sukat neng parating susulud iting takap-salu ban siguradu nang abalu nung nanu ing kaburian ku para karing memalen na ning Israel.A}Potang lulub ya i Aaron king Banal a Lugal, isulud ne iting takap-salu a midukitanan karing lagyu da ring tribu na ning Israel ban kanita, aku, ing Ginu, aganaka ke ing kanakung balen.lSItali mu la ding telasingsing ning takap-salu karing telasingsing na ning efod king kapamilatan na ning taling asul ban manatili ya ing takap-salu babo na ning binurdahan a sinturun ning efod, at e na akuang mikawani king efod.\3Gawa ka pang aduang telasingsing a gintu at ikabit mu la king lalam king tulid da ring aduang tiranti na ning efod, malapit king pisuglungan a atyu babo ning sinturun a mapinu pangayabal a makatuglung king efod.+Gawa kang aduang telasingsing a gintu at ikabit mu la karing adua nang suluk lalam ning takap-salu king lilip nang makalub a malapit king efod.1Ikabit mu la ding mingatba rang danggut ding taling gintu karing aduang engasteng gintu ban mitaid la karing tiranti na ning efod banda king arap.E Isulud mu la kareting telasingsing ding aduang taling gintu.s aGawa ka namang aduang telasingsing a gintu at ibili mu la karing mingatba nang suluk babo ning takap-salu.g IGawa ka namang aduang tali king gintung puru para kaniting takap-salu a linubid anting panali.$ CIng balang metung kareting mesabing batu sukat yang dukitanan metung karing lagyu da ring anak nang Jacob bilang kapigaganakan karing tribu na ning Israel. !King kapat a hilera, mikabit kang metung a berilo, metung a onyx, at metung a haspe. Pawa la ngan sanang maka engasteng gintu deting batu.dCKing katlung hilera, mikabit kang metung a turquoise, metung a agata, at metung a ametista.eEKing kaduang hilera, mikabit kang metung a esmeralda, metung a safiro, at metung a diamante. Engastian meng apat a kahilerang mal a batu; king mumunang hilera, mikabit kang metung a rubi, metung a topasyo, at metung a garnet.q]Kailangan ing kuadradu ya at mitataklub ya; siam yang pulgada king kaba at siam yang pulgada king lapad.}uPagawa ka namang metung a takap ning salu a isulud na ning Pekapun a Pari potang sabian na nung nanu ing kaburian ku, ing Ginu. Gamitan ing telang kalupa na ning megamit king efod, at palamutian ya naman ketang burdang kalupa na ning king efod.nWat aduang kwintas a gintung puru a linubid anting panali, at ikabit mu la reti karing aduang engaste./[ Pagawa ka namang aduang engasteng gintu&G Ikabit mu la deti karing tiranti na ning efod bilang e pamangalinguan karing labing aduang tribu na ning Israel. King anti kaniting paralan, darala na lang parating Aaron karing pago na ding lagyu ra ban kanita naman, aku, ing Ginu, e ku la kalinguan kapilan man bilang kanakung balen.zo Ipadukit mu la deting lagyu ra king metung a magaling a platero at kaybat ipatampuk mu la karing engasteng gintu.^7 agpang king pamidalan-dalan da king idad, anam king metung a onyx at anam king kadua.m~U Kuma kang aduang batung onyx at idukit mu la kareti ding lagyu da ring labi nang aduang anak Israel,{}qDinan dia namang metung a sinturun a mapinu ing mesabing efod; ita sanang makataid ya at maging dake ne ning efod.V|'Dinan deng aduang tiranti king mingatba ban malyari yang isakbit karing pago.{ Kailangan yang magawa ing efod king lanang asul, muradu, at malutu, sinulad a gintu, mapinung linen, at palamutian deng burda.vzgKailangan king deting manayi gumamit lang lanang asul, muradu, at malutu, sinulad a gintu, at mapinung linen.y-Sabian mu karela king gawa lang metung a takap-salu, metung a efod, metung a barung makaba, metung a kamisang birdahan, metung a turban, at metung a paha. Gawan da la reting imalan pari para kang Aaron at para karing anak nang lalaki ban makasuyu na la kanaku bilang pari.Yx-Payaus mu la ding sablang talapagobrang dininan kung mangasanting a pangamat king pamanayi, at sabian mu karela king ila ding gawa king imalan nang Aaron ban akua na nang mitalaga bilang pari a sumuyu kanaku.hwKIpagawa meng imalan pari i Aaron a kapatad mu; imalan a munie dangal at sintingan king obra na.;v sPayaus me ing kapatad mung i Aaron at ding anak nang lalaki, i Nadab, Abihu, i Eleazar, at i Itamar. Ikalilua mu la karing memalen na ning Israel ban sumuyu la kanaku bilang pari.luSI Aaron at ding anak nang lalaki ilang mibili king sulu kilub na ning kanakung Tolda nung nu ku atyu ketang lual na ning tabing a atyu king arapan na ning Kaban ning Kasunduan. Sukat lang milalablab ding sulu neng bengi angga itang kabukasan karin king arapan ku. Iti kautusan yang sukat dang tuparan king kapilan pa man ding Israelita ampon ding lahi ra.tIyutus mu karing memalen na ning Israel ing pagdala ra kang larung olibo a alang samut para karing sulu ban manatili lang milalablab.s Kailangan la ngan tangsu ding sablang kasangkapan a magamit kilub ning Tolda at ding sablang tulus ning Tolda at ning patyu na.rKailangan ing lima yang pulung yarda king kaba ing sukad ning kabilugan a patyu; aduang pulu't limang yarda ya king lapad, at adua ampon kapitnang yarda ya king katas. Kailangan la ngang gewa king linen a mapinu ding tabing at pawa la ngan tangsu ding sulpakan da.!q=Pitaidtaid la ding sablang asias a makapadurut king patyu karing baras a pilak. Kailangan ing pilak la naman at tangsu ding sabitan da at ding sulpakan.wpiPara king pasbul kailangan ing mika tabing a apulung yarda king kaba a gewa king linen a mapinu at maki kule asul, muradu, at malutung lana, at ating palamuting burda. Kailangan ing atin yang apat a asias, at apat a sulpakan iting tabing.o nKailangan ing mika tabing a tia pitu at kapitnang yarda king misusumangid nang dane ning pasbul a maki titlung asias at titlung sulpakan. m  King dane aslagan, nung nu ya karin ing pasbul, ing peka tabing na karin, gawan ya namang aduang pulu't limang yarda king lapad.l Kailangan ing aduang pulu't limang yarda la king kaba ding tabing king dane albugan, at atin lang apulung asias a maki apulung sulpakan.Ek Makanyan munaman ing gawan yu king dane norti na ning patyu. j isabit karing aduang pulung asias a tangsu a makasulpak karing aduang pulung sulpakan a tangsu, at karing baras at sabitan a pilak.-iU Igawa ya namang patyu ing Tolda. Padurutnan ye karing tabing a gewa king linen a mapinu. Gawan yu lang limang pulung yarda king kaba ding tabing king dane mauli, atyhmGawan yeng kalubkuban ing altar at daligan yeng tabla; gawan ye agpang king planung pepakit ku keka king bunduk.gIpasulud yu la deting bitbitan karing telasingsing na ning altar; ita sanang mingatba la king altar potang bibitbitan de.Sf!Igawa yeng bitbitan ing altar king dutung a akasia; balutanan yeng tangsu.e{Ibili ye iting sala-salang tangsu king lele na ning altar; ita sanang mamabut ya king kapitna na ning katas ning altar.mdUGawa kayu namang sala-salang tangsu at dinan yeng apat a pasingsing a tangsu karing apat nang suluk.Pisanibsaniban yu la ding limang piliego at makanyan munaman ding lima.z=oPiparaparehuan yu la sukad deting apulung kapiliego; labing apat a yarda la king kaba at aduang yarda king lapad.@< }Igawa yu kung Tolda, ing Toldang pituknanganan ku. Gamitanan yeng apulung kapiliegong linen a linala king asul, muradu, at malutung lana. Burdahan yu la karing larawan da ring kerubin._;9(Pagkapilitan mung magawa la ngan deti agpang king planung pepakit ku keka king bunduk.:''Gumamit kayung pitung pulu't limang librang gintung puru para king pamangawa yu kaniting tumpakan-sulu at karing miyayaliwa nang kasangkapan.N9&Gawan yu la naman king gintung puru ding pamatdang sulu at pisaluran.x8k%Igawa yeng pitung sulu iting tumpakan-sulu at ibili yu la babo; ita sanang makatangad la aslag papunta arap na.7$Sukat lang makatuglung ding buku at ding sanga king tumpakan-sulu. Kailangan ing gewa ya king metung mung piesang puru at pikpuk a gintu.Q6#Mika metung a buku lalam ning balang metung karing atlung paris a sanga.5"Ing mismung sanga na ning tumpakan-sulu mika apat ya namang bukung kayubug da ring sampagang almendrong maki buku at talulut.4}!Ing balang metung karing anam nang sanga mika atlu yang buku a kalupa da ring sampagang almendrong maki buku at talulut.[31 Dinan meng anam a sanga karing mingatba nang dane, titlung sanga king balang dane.v2gGawa kayung metung a tumpakan-sulu a puru gintu. Gumamit kayung pikpuk a gintu para king talpakan na angga karing sanga na. Ding palamuting bulaklak na pati na ding buku, at makabukadkad nang talulut niti sukat maging metung lang pirasu.1!Ibili ye iting lamesa king arap ning Kaban ning Kasunduan, at king babo lamesa sukat mika tinape a miyain para kanaku king kapilan pa man.o0YGawa kayu namang pinggan, kopa, saru, at silyo para king alak a iyain da. Gintung puru ing gamitan yu.w/iGawa kayung tambayuk king dutung a akasia at balutanan yu la namang gintu. Ila deti ring pamitbit king lamesa..Ikabit yu la ding telasingsing malapit king listun a peka kuadru na para pisuluran karing tambayuk a pamitbit da king lamesa.z-oIgawa yeng apat a gintung telasingsing, at ikabit yu la deti karing apat nang suluk babo da ring apat nang bitis.~,wIgawa yeng sanepa a atlung pulgada katas bilang kulung na babo, at dinan ya namang palamuting gintu king makapadurut.S+!Balutanan yeng gintung puru at palamutian gintung listun king makapadurut.3*aGawa kayung metung a lamesa king dutung a akasia; atlung pulu't anam ya pulgada king kaba, labing walu ya pulgada king lapad, at aduang pulu't pitu ya pulgada king katas.-)UKarin da ka pakikitan at karin king babo na ning takap, pilatan da ring aduang kerubin, ibie ku la keka ding sablang kautusan ku para karing memalen na ning Israel.e(EIbili yu la kilub ning Kaban ding aduang tinabas a batu, at saka ye ibili ing takap babo na.o'YPiyarapan yu la; kailangan ing makaladlad la pakpak, at makatas, ita sanang sasalilungan de ing takap.w&iPitunggalan yu la karing mingatba nang danggut niting takap. Gawan yu la ita sanang makatuglung la king takap.C%Gawa kayung aduang kerubin; pikpuk a gintu ing gamitan yu.|$sGawa kayung takap a puru gintu; apat apulu't lima ya pulgada king kaba at aduang pulu't pitu ya pulgada king lapad.x#kIlulan yu la kilub na ning Kaban ding aduang tinabas a batu a ibie ku, nung nukarin la makasulat ding kautusan.J"Ipilmi la deting tambayuk karing telasingsing; e la sukat lalako.{!qat isulud yu la deting tambayuk karing telasingsing king katalindikingan na ning Kaban ban maging bitbitan kaniti.` ; Gawa kayu namang aduang tambayuk king dutung a akasia, at balutanan yu la namang gintu, ; Miyubug kayung apat a telasingsing gintu bilang bitbitan na, at ikabit yu la karing apat nang bitis; aduang telasingsing misusumangid na at ning Kaban.gI Balutanan yeng gintung puru king lual at kilub, at dinan yeng listun a gintu king makapadurut.:o Gawa kayung metung a Kaban king dutung a akasia; apat apulu't limang pulgada ya king kaba, aduang pulu't pitu ya pulgada king lapad, at aduang pulu't pitu ya pulgada king katas.sa Tukian me ing planung ipakit ku keka king pamitalakad mu kaniti at ing sablang kasangkapan a kailangan na.dCSukat da kung panalakad metung a Toldang pipanalanginan ban maging tuknangan ku libutad da.eEbatung onyx, at aliwa pang batung palamuti king efod at king takap-salu ning Pekapun a Pari.p[laru para karing sulu; pabanglung paniangkap king larung paglania, at paniamut king mabanglung insenso;Nbalat lalaking tupa a kilulan malutu; balat a mapinu; tablang akasia;b?mapinung telang linen; asul, muradu, at malutung lana; telang megawa king bulbul kambing;DOreti ding ain a tanggapan mu karela: gintu, pilak, tangsu;'Sabian mu karing memalen na ning Israel ing misadia lang ain para kanaku. Ika ing tanggap king ain na ning balang katau a laus lub nang ibie./ ]Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,Minukiat ya i Moises king bunduk a mibalutan king biga. Menatili ya karin kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi.Ikit da naman ding Israelita ing makasilo nang aslag ning panga-atyu ning Ginu a balamu aping e matatda babo ning bunduk.I Migdatun king babo ning bunduk ing makasilo nang aslag ning panga-atyu ning Ginu. Anam yang aldo makatakap king biga. King kapitung aldo, ibat king makapal a biga, inaus ne ning Ginu i Moises.S!Minukiat ne kanita i Moises king bunduk at tikpan ne ning biga ing bunduk.QNganang minie bilin karing manimunang makatua, Panayan yu kami keti king kampu anggang e ke magbalik. Kayabe yeng malakuan keti i Aaron at i Hur; ninuman ing mika problema kekayu, karela kayu lumapit.W) Migsadia ya i Moises at i Josue a kasaup na; minukiat ya i Moises king bunduk.J  Ngana ning Ginu kang Moises, Me keni, manik ka at panayan mu ku. Ibie ku la keka ding aduang tinabas a batu nung nu la ngan mayayakit ding sablang kautusan a sinulat ku para mituru la ding tau. 3 Oneng e na la ninanan balang ning Dios deting lalaking peka manimunang makatua na ning Israel. Kaybat deng ikit ing Dios, mengan la at minum karin. } Ikit de karin ing Dios ning Israel. Anti ya ing suelong megawa king safiro a kasing asul na ning banua ing tutukluan na. % Kaybat na nita, minta ya i Moises king bunduk; kayabe na la di Aaron, Nadab, Abihu, at ding pitung pulung manimunang makatua na ning Israel.c AKinua na kanitang Moises ing daya karing datukanan, at pisikanan na la kaniti ding tau. Ngana karela, Iti ya ing daya a tanda ning kasunduan a tinatag na ning Ginu at ikayu kanitang binie na la deting sablang kautusan.3aKaybat na nita, kinua ne ing libru ning kasunduan, at binasa neng masikan karing tau. Ngarang mekibat ding tau, Tuparan mi ngan at daptan ing sablang inutus na ning Ginu. ~~C}}I||{{{O{ zzyxxiww:vuuLttssosrrNqppAoo*nnmllk5jiih)gg&fBedccbbEa`\_7^^3]]S\[[YYXXW{VUWTSSRoQQ==t<;;h:r885766d544v4=3N2110/z.--X,+**V)(('&&8%@$$###A""!!P =sr'Y\KGZ;bmi  h N L Caf>-'U$!Taglus-taglus ya ing libutad a barakilan a makabili king bandang kapitna da ring tabla, ibat king metung nang danggut ning Tolda angga king kasumangid nang danggut.&$ lima lang barakilan para karing tabla king kangatbang dane at lima lang barakilan para king dane albugan, ing peka gulut na ning Tolda.%%E$Ginawa lang labing limang barakilan king dutung a akasia; lima lang barakilan a peka tungi da ring tablang maging dingding king metung nang dane ning Tolda,x$k$Inya walu la heganagana ding tabla at labi lang anam ding sulpakan a pilak; tidua king lalam ning balang tabla.#$Makapisukung la deting tablang paniuluk manibat king lalam angga king babo. Makanyan la pangagawa deting aduang tabla a pekapaniuluk.1"_$at aduang tabla para karing aduang suluk._!9$Para king dane gulut ning Tolda, king dane albugan, ginawa lang anam a pirasung tabla,W )$at apat apulung sulpakan a pilak; tidua king lalam ning balang metung a tabla.N$Ginawa lang aduang pulung tabla para king dane nang norti ning Tolda,~w$at apat apulung sulpakan a pilak para kareting tabla; tiduang sulpakan para karing aduang mitsa na ning balang tabla.=w$Ginawa lang aduang pulung tabla para king dane mauli, $at dininan deng tiduang mitsa ing balang metung kareting tabla ban apisukung-sukung da la. Atin la ngan kareting mitsa ring tabla.oY$Labi yang limang talampakan king katas at adua yang pulu't pitung pulgada king lapad ing balang tabla,mU$Ginawa lang pekadingding na ning Tolda king dutung a akasia. Makatalakad lang kebit da reting tabla.J$Ginawa lang adua pang panakap, metung a gewa king balat lalaking tupang kiltian malutu, at gewa ya ing metung king balat animal a mapinu. Timpak da la reti king takap a gewa king balat kambing. $Ginawa lang limang pulung sabitan a tangsu ban pituglungan da la ring aduang kapisanib para magawa yang anting metung mung bubungan.&G$Mikabit lang limang pulung telasingsing king gilid ning wakas a piliego king metung a kapisanib, at limang pulu munaman king gilid na ning kaduang kapisanib.}$Pisanib-sanib da lang anting metung ding limang piliego, at ding mitagan a anam pisanib-sanib da la naman anting metung.zo$Metung la mu sukad ding labing metung a piliego, labing limang yarda ya king kaba, at aduang yarda ya king lapad.  $Kaybat na nita, ginawa lang peka bubungan na ning Tolda. Ginamit lang labing metung a piliegong tela a gewa king bulbul kambing.  $ Ginawa lang limang pulung sabitan a gintu at ila deti ring ginamit da para pituglungan lang anting metung ding aduang kapisanib..W$ Lima lang pulung telasingsing ding kebit da king mumunang piliego na ning mumunang kapisanib, at perisanan da la reti king wakas nang piliego ning kaduang kapisanib.sa$ Mikabit lang telasingsing a gewa king imalan a asul king gilid ning makalual a dake ning balang kapisanib.kQ$ Pisanib-sanib da ing lima kareti at makanyan munaman ing depatan da karing aliwang limang piliego.hK$ Paraparehu sukad ing apulung piliego, labing apat a yarda king kaba at aduang yarda king lapad.{$Ding pekamayap a pangamat karing magobra ila ring ginawa king Toldang tuknangan ning Ginu. Ing ginamit da kaniti apulung piliegong linen a mapinu kaimalanan, lanang asul, muradu ampon malutu kule, at birdahan mapinu karing larawan da ring kerubin.; s$Labis-labis na kesa king kailangan itang ayatad da.3 a$Inya pepalual yang kautusan i Moises king kabilugan a kampu king tuknang na lang babie ambag para king sagradung Tolda. Inya tinuknang lang magdalang nanumang materialis.{ q$Ngara kang Moises, Labis-labis na ing materialis a darala da ring tau para king obrang paobra na ning Ginu kekami.X +$Inya likuan da ring mangagaling a pangamat ing obra da at minta la kang Moises.P $Tinggap da ngan kang Moises ing sablang ambag a inatad da ring Israelita para king pangagawa na ning sagradung Tolda. Sindu ra ding memalen na ning Israel ing magdalang ambag kang Moises balang abak.hK$Inaus ne kanitang Moises i Besalel, i Oholiab, at ding sablang mangagaling a pangamat king obra a dininan nang gelingan ning Ginu at maki pusung malam bisang sumaup; sinabi nang Moises karela king magumpisa na lang magobra.D $I Besalel, i Oholiab, at ding sablang mangagaling a pangamat a dininan nang gelingan at beluan ning Ginu, ila ring gawa king sagradung Tolda at king sabla, agpang king inutus na ning Ginu.{##Dininan na lang gelingan a pangamat king pamagdibuhung bakal, king pamanabal linen a mapinu, pamamurda king lanang asul, muradu ampon malutu, at aliwa pang uring tela. Agyu ra ngan gawan ing miyayaliwang obra at magaling la ngan king pamagdisenyu.#"Binie na naman ning Ginu kang Besalel at kang Oholiab a anak nang Ahisamac ning tribu nang Dan ing ituru ing gelingan da karing aliwa.#!para king pamanabas karing batung sukat itampuk, para king pamandukit dutung, at para king miyayaliwa pang obrang ating arti.`;# para king pamangulis miyayaliwang disenyu, at pamagobra king gintu, pilak ampon tangsu;{#Kitmuan ne king espiritu na at dininan neng gelingan, kagiwan, at beluan tungkul king nanumang uring obrang ating arti,}u#Nganang Moises karing Israelita, Pinili ne ning Ginu i Besalel a anak nang Uri at apu nang Hur ning tribu nang Juda. #Inatad da ring sablang memalen na ning Israel a maki pusung maganaka ing babie da king Ginu para king obrang pagawa na kang Moises.~w#Migdala la namang miyayaliwang paniangkap at laru para karing sulu, larung paglania, at para king mabanglung insenso.w~i#Minie no mang batung onyx ding makatuang manimuna at miyayaliwang iyas a itampuk king efod at king takap-salu.:}q#Ginawa la namang sinulad king bulbul ning kambing.0|[#Ding sablang babaing maki gelingan a pangamat king pamanabal imalan, minie lang sinulad a linen at sinulad a lanang asul, muradu ampon malutu a ila mismu ding minabal.H{ #Dela da naman ding ating pilak o tangsu ing karelang ain para king Ginu, at binie da naman detang sablang ating tablang akasia a malyaring magamit king nanu pa mang obrang mangailangan tabla.Bz#Minie no man detang ating telang mapinung linen, lanang asul, muradu, at malutu; telang megawa king bulbul ning kambing; balat lalaking tupa a kiltian malutu o mangapinung balat animal.Jy#Dinatang la ngan ding lalaki at babai a matulang babie. Atin nang magdalang pendiente, tingga, singsing, pulseras, kwintas, at miyayaliwang uring alahas a gintu, at telaga da la ngan king Ginu.rx_#at ing balang metung a metagkil a pusu migdala yang ain king Ginu para king pangagawa na ning Toldang tuknangan ning Ginu. Dela ra ing sablang kailangan para king pamanyamba at para king pamangawa karing imalan a isulud da ring pari.Rw#Likuan de i Moises at minuli la ngan ding sablang memalen na ning Israel,(vK#ding burdadung imalan a isulud da ring pari potang susuyu la kilub ning Banal a Lugal, ding imalan a sagradu para kang Aaron a pari at karing anak nang lalaki.Ru#ding tulus na ning Tolda, at ding lubid para king Tolda ampon king patyu;t#ding tabing para king patyu, ding asias, at ding sulpakan da reting asias; ing tabing para king pasbul a palub king patyu;.sW#ing altar a pidurulukan karing ain a kayabe ning sala-salang tangsu, ding tambayuk na at ding sabla nang kasangkapan; ing palangganang pipanuasan at ing talpakan na; r#ing altar a pidurulukan insenso at ding tambayuk na; ing larung paglania; ing mabanglung insenso; ing tabing king pasbul ning Tolda;Aq#ding sulu at pitumpakan ampon ding kasangkapan na't laru;hpK# ing lamesa at bitis na ampon ding sablang kasangkapan, at ing piririnan tinape iyain king Dios;ao=# ing Kaban ning Kasunduan at ding tambayuk na, ing Luklukan ning Lunus, at ing tabing na; n # ing Tolda, ing peka bubungan na at ding tabing na, ding sabitan na, ding dalig, ding barakilan na, ding asias, at ding sulpakan;!m=# Ngana pang Moises, Kailangan lang datang magobra ding sablang mangagaling a pangamat kekayu at gawan da ing sablang bage a inutus nang magawa ning Ginu:Ql# batung onyx at aliwa pang alahas a itampuk king efod at king takap-salu.hkK#laru para karing sulu; miyayaliwang paniangkap para king larung paglania at mabanglung insenso;Uj%#balat lalaking tupa a kiltian malutu; balat a mangasanting; dutung a akasia;ciA#linen a mapinu; lanang asul, muradu o kaya malutu; telang megawa king bulbul ning kambing,h#Munie kayung ain para king Ginu. Ing ninumang matulang tupad kaniti sukat yang magdalang ain a gintu, pilak o kaya tangsu;\g3#Nganang Moises karing sablang memalen na ning Israel, Oyni ing inutus na ning Ginu:Xf+#Agyang patau mung api kilub ding bale yu, e yu daraptan king Aldo ning Sabbath.tec#Atin kayung anam a aldo ban daptan yu ing obra yu, pero sukat yang maging sagradung aldo ing kapitung aldo; metung yang aldo na ning pamagpaynawa a makatalaga para kanaku, ing Ginu. Paten ya ing ninumang magobra king Aldo ning Sabbath.!d ?#Inaus na lang mitipun Moises ding memalen na ning Israel. Kaybat, nganang migsalita, Ila deti ring miyayaliwang bage a inutus na ning Ginu ban daptan yu:Mc"#Akit da kanita ding tau king maslag ya ing lupa nang Moises, inya pasibayu neng takpan king belu ing lupa na. E ne lalako iti anggang e ya pasibayung lungub king Tolda ban makipagsalita king Ginu.cbA""Lalako neng Moises iting belu neng lulub ya king Toldang tuknangan ning Ginu ban makipagsalita king Ginu. King paglual na ibat king Tolda, sabian na karing memalen na ning Israel ing sablang pasabi na ning Ginu karela.Oa"!Inyang meyari neng mekipagsalita karela, tikpan neng belu ing lupa na.M`" Kaybat na nita, linapit lang migpadurut kang Moises ding sablang memalen na ning Israel, at sinabi na la ngang Moises karela ding sablang kautusan a binie na ning Ginu keta king Bunduk ning Sinai._/"Oneng inaus na lang lumapit Moises, inya linapit ya i Aaron at ding sablang makatuang manimuna na ning balen at mekipagsalita ya karela i Moises.^}"Inyang akit de ri Aaron at ding sablang tau, ikit da king maslag ya ing lupa na at e re buring lapitan uling tatakut la.]]5"Kinuldas ya king Bunduk ning Sinai i Moises; darala na la ding aduang tinabas a batu nung nu la makasulat ding kautusan. Meging maslag ya ing lupa na uli na ning pamakipagsalita na king Ginu; oneng e na balu iti.^\7"Menatili ya karin i Moises a kayabe ning Ginu kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi; e ya bitasang mengan at minum. Sinulat na la karing tinabas a batu ding amanu na ning kasunduan, ding Apulung Utus.6[g"Ngana pa ning Ginu kang Moises, Isulat mu la deting amanu king metung a kasulatan, uling kareting amanu ya makabasi ing kasunduan a tatatag ku king kayabe mu at ning Israel.Z5"Idala yu la balang banua king bale ning Ginu ing mumunang bunga na ning pupul yu. E ye lulutu ing biserung tupa o kambing king gatas ning gaindu na.>Yw"E kayu mamain tinape a ating lebadura neng miyayain kayung animal kanaku. E ye paburen miras mikabukasan ing isanu pa mang dake na ning animal a miyain king Piesta ning Pamaglagpus.;Xq"Potang ikua ku na lang atabi ding taung darasan yu, at ikua yu neng aparagul ing bansa yu, ala nang mangangas pang salake king bansa yu king panaun da reting atlung pamagselebra.W "Sukat lang makiarap makatatlu kanaku, kilub ning pabanua ding sablang lalaki ban samba kanaku, ing Ginu, ing Dios ning Israel.V "Pagselebran ye ing Piesta ning Pamamupul, potang pagumpisan yu nang palutan ing mumunang bunga na ning kekayung trigu, at pagselebran ya naman ing Piesta da ring Dalungdung king kapupusan na ning balang banua, potang pupulan yu la ding bunga yung tanaman.U-"Daptan yu kilub ding anam a aldo ing obra yu; paynawa kayu king kapitung aldo, agyang pang panaun na ning pamaniarul o panaun na ning pamamalut.!T="oneng malyari yeng atbusan ing pangane da ring asno king pamiyain yung metung a biserung tupa. Nung e ye buring atbusan, sukat yeng paklian a batal. Kailangan yu la namang atbusan ding sablang anak yung lalaking pangane. E ya sukat lumapit kanaku ing ninuman a alang daralang ain.xSk"Mangaintulid ya kanaku ing balang anak a lalaking pangane at ing balang pangane lalaki karing animal a sese yu,kRQ"Pagselebran ye ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura. Antimo ing inutus ku na kekayu, tinape alang lebadura ing kanan yu karing pitung aldo a makatuldu king bulan ning Abib, uling king bulan a ita kanita kayu meko king Ehipto.6Qi"E kayu gagawang dios a bakal ban samban yu la.:Po"E yu la paintulutan makiasawa ding anak yung lalaki karing karelang babai a manamuyut mu karela king pamanyamba karing kikilalanan dang dios, at uli na nita magtaksil la kanaku.,OS"E kayu gagawang nanumang kasunduan karing manuknangan king lugal a ita, uling potang sasamba la karing kikilalanan dang dios at babie ain-sakripisyu karela, kumbiran da kayung makiabe karela, at mayan kayung matuksung makisulung mangan king pamangan a yayain da karing kikilalanan dang dios. N"E kayu sasamba king isanu pa mang kikilalanan dang dios, uling aku, ing Ginu, Dios kung mapangalalu, at ing lagyu ku Mapangalalu.M7" Bagkus, paglasakan yu la ding altar da, itomba yu la ding sagradu rang asias a batu, at panguturan yu la ding sagradung simbulu ning diosang i Asera.L5" E kayu gagawang nanumang pamakikasundu karing manuknangan king lugal a malapit yu nang dasan, uling iti malyaring maging metung a bitag para kekayu.Dw"Inya tinabas yang adua pang batu i Moises at itang kabukasan abak a maranun minukiat ya king Bunduk ning Sinai; bibitbitan na la ding tinabas a batu, antimo ing inutus na ning Ginu.C"Ala kang tutuki; e ya sukat mayakit ing ninuman karin king bunduk; ala kang paburen a tupa o baka a manyibsiban king lele na ning bunduk.nBW"Magsadia ka bukas abak at mukiat ka king Bunduk ning Sinai ban makikit kanaku karin king taluktuk na.,A U"Ngana ning Ginu kang Moises, Tumabas kang aduang batu a kalupa ra detang minuna at isulat ku la kareti detang amanung misulat karetang minunang tinabas a bilbal mu._@9!Kalabas ku ilako ke ing gamat ku at akit me ing gulut ku, oneng e me akit ing lupa ku.;!Oyan ing metung a lugal king siping ku; talakad ka babo ning batung maragul a atyu ken.d=C!E ke malyaring ipakit keka ing lupa ku uling mate ya ing ninuman kabud akit ne ing lupa ku.R<!Ngana ning Ginu, Palabasan ku ngan king arapan mu ing kabilugan kung kamalan at sabian ke king arapan mu ing banal kung lagyu: Ginu. Maging maganaka ku at malunusan karetang buri kung pakitanan kaniti.i;M!Inya nganang mekisabing mayap Moises, Pakit ye sana kanaku ing makasilo nang aslag ning lupa yu.x:k!Ngana ning Ginu kang Moises, Daptan ku itang nung nanu ing inawad mu uling tune ra kang balu at tutula ku keka.c9A!Makananu na mong abalu ning ninuman king tutula kayu pin karing memalen yu ampon kanaku, nung e kayu mantabe kekami? Ing pamanantabe yu kekami karin mayakit king makayaliwa kami pin karing sablang bansa keti king yatu.h8K!Nganang Moises, Nung e kayu mantabe kekami, mayap pang e yu na ke palakuan pa king lugal a iti.M7!Ngana ning Ginu, Aku ing mantabe keka at aku ing munie tagumpe keka.U6%! Nung tutu pin king matutula kayu kanaku, sabian yu kanaku ing babalakan yu ban asuyuan da kayu at asundu ra kayung pamatulan. Ganakan yu naman king iting bansa ya ing pinili yung maging sarili yung bandi.~5w! Nganang Moises king Ginu, Ikayu ing sinabi kanaku king panimunan ku la ding taung deti king gabun a ita, oneng e yu naman sinabi kanaku nung ninung itubud yung akayabe ku. Sinabi yu naman kanaku king tune yu kung balu at king tutula kayu kanaku.A4}! Lupa't lupa yang makipagsalita ing Ginu kang Moises, antimo nung makananu yang makipagsalita ing metung a tau king kakaluguran na. Kaybat, magbalik ya king kampu i Moises, oneng i Josue, ing kayanakan a lalaking talasuyu na a anak nang Nun, pailakuan ya kilub ning Tolda. fig,Duruku la ngan ding tau.,(33:10)fig*h3K! Duruku la ngan ding tau potang akit da king ing asias a biga maratun ya king pasbul ning Tolda.'2I! Kabud milub ya i Moises king Tolda, magbaba ya ing asias a biga at magdatun king tulid nang pasbul ning Tolda, at makipagsalita ya ing Ginu libutad ning biga.1/!Neng lulual ya i Moises papunta karin, tatalakad la ding sablang tau lele dang pasbul at makalawe la kang Moises anggang e na akuang milub karin.0!Meging ugali nang Moises ing italakad ne ing Toldang tuknangan ning Ginu marayung bagya king kampu. Pemalagyuan ne iting Ing Toldang tuknangan ning Ginu. Ninuman ing ating buring isangguni king Ginu pupunta ya keting lugal a atyu lual na ning kampu./!Inya manibat na kanitang meko la king Bunduk ning Sinai e na la misulud pang nanumang alahas ding memalen na ning Israel.(.K!Uling ngana ning Ginu kang Moises, Sabian mu kareting Israelita, Tau kayung masias a buntuk! Nung tukian da kayu agyang metung mung saglit, pota paten da kayu ngan. Ngeni mu rin ilukas yu la ding susulud yung alahas at saka ku na arian king lub ku nung nanu ing sukat kung daptan kekayu.-y!Melungkut la inyang dimdam da ring tau iting mataram a amanu at manibat na kanita e na la misulud nanu pa mang alahas..,W!Gabun yang mataba at masanting ing lugal a dasnan yu. Aku mismu e ra kayu tukian pota paten da kayu kabang dalan uling metung kayung balen a ating kesiasan a buntuk.+!Itubud ke ing metung a anghel ban manimuna kekayu; itabi ku la ding Cananeo, Amoreo, Hiteo, Perezeo, Heveo, at ding Jebuseo.h* M!Nganang sinabi ning Ginu kang Moises, Mako na kayu king lugal a iti; ilako mu na la keti ding memalen a liwal mu ibat king Ehipto at munta na kayu king gabun a pengaku kung ibie kari Abraham, Isaac, Jacob, at karing lahi ra.l)S #Makanyan yang peparalang sakit ing Ginu karing tau uli na ning pepagawan deng gintung toro i Aaron.p([ "Sulung magbalik na ka at panimunan mu na la ding taung papunta ketang lugal a sinabi ku keka. Tandanan mu, ing anghel ku ya ing mantabe kekayu, oneng king aldo a buri ku lang parusan, parusan ku la uli na ning depat dang kasalanan.e'E !Nganang mekibat ning Ginu, Ding buran ku lagyu king libru ku ila ding taung mikasala kanaku.G&  Ipakisabi ku sanang mayap kekayu ing patawaran yu na ing pamikasala da; nung e malyari, masanting pa ing buran yu ne ing lagyu ku king librung pisulatanan yu karing lagyu da ring memalen yu.&%G Inya belikan neng Moises ing Ginu at ngana, Dinapat lang tutung maragul a pamikasala ding taung deti. Ginawa lang metung a dios king gintu at saka re simban.[$1 Kabukasan, nganang Moises karing tau, Tutung maragul ing depatan yung pamikasala. Oneng ngeni mukiat kung pasibayu king bunduk at makikit king Ginu; pota apakisabi kung mayap ing patawaran na ing pamikasala yu.#y Kaybat nganang miniabing Moises karing Levita, King aldong iti telaga yu ing sarili yu bilang pari a susuyu king Ginu uli na ning pamakamate yu karing sarili yung anak a lalaki at kapatad a lalaki, inya kamtan yu naman king Ginu ing bendisyun na.Y"- Memintu la ding Levita at mekapate lang ating atlung libu katau king aldong ita.Q! Nganang migsalitang Moises karela, Ing Ginung Dios ning Israel yuyutus na king balang metung at metung kekayu king kuanan ne ing espada na, at laganasan yeng libutan ing kampu manibat king pasbul dalan a ini angga na king kasumangid a pasbul dalan, at paten yu la ngan ding kapatad yung lalaki, kakaluguran yu, at kasiping bale.K  Inya tinalakad ya king lele nang pasbul dalan ning kampu at nganang migsalita, Ninu ding makapanig king Ginu? Lumapit la keni kanaku! Linapit la ding sablang Levita at migpadurut la kang Moises.' Ikit nang Moises king pepaburen na lang megulung Aaron ding tau, at pepaburen na lang menabu king kamarinayan king akakit da ring kalaban da.F Inya inawad ku naman karela king idala da la kanaku ding alahas dang gintu. Detang sablang atin likas da la at binie da la kanaku. Linaso ku la deti king api at ing linto ya ing torong yan!3 Ngara kanaku, E tamu balu nung nanu na ing milyari kang Moises a milual kekatamu ibat Ehipto; inya mayap pa ing gawa kang dios a manimuna kekatamu.{q Nganang mekibat Aaron, E ka sa mimimua kanaku, ika mismu balu mu king makayungyung la king e ustu ding taung deti.  Kaybat, inarapan neng Moises i Aaron at kitang na, Aaron, nanu ing gewa ra keka ding taung deti? Obat sinubu mu la king anti kaniting mabayat a pamikasala? fig,... Belabag na la karin king lele ning bunduk ding aduang tinabas a batu at mebalbal la.,(32:19)fig*R Kinua ne ing gintung toro a gewa ra at linaso ne iti king api. Kaybat, pindurug ne angga king meging mapinu yang mapinu at saka na sinamut iti king danum. Pepainum na iti karing memalen na ning Israel.Z/ Inyang ikua ra nang milapit king kampu, ikit neng Moises ing gintung toro at ding taung terak-terak; mikasbu ya king mua na. Belabag na la karin king lele ning bunduk ding aduang tinabas a batu at mebalbal la.  Nganang Moises, E kulisak ning tagumpe ing daramdaman ku o tangis ning pangasambut; king panamdam ku balamu kanta na ning kasayahan.{q Inyang dimdam nang Josue ing inge da ring taung kukulisak, sinabi na kang Moises, Balamu ating labanan king kampu._9 Gewa na la mismu ning Dios deting tinabas a batu; ya ing sinulat kareti at midukit la.  Kinuldas ya at meko king bunduk i Moises; darala na la ding aduang tinabas a batu nung nu la makasulat misusumangid ding kautusan.r_ Inya migbayu ya isip ing Ginu at e na na pepagpa karing memalen na ing kasiran a bela nang ipagpa karela.!= Ganakan mu la ding talasuyu mung di Abraham, Isaac, at Jacob. Ganakan mu itang masusing pangakung binie mu karela king dinan mu lang lahing kasing dakal da ring batuin king banua, at king babie mu karing lahi da ing sablang gabun a pengaku mung pabandi karela king kapilan pa man."? Obat dinan mu lang pamikatagun makasabi ding tau Ehipto king inya liwal mu la mu Ehipto ding memalen mu uling buri mu la palang paten at lubusan gisanan karing kabundukan? Kalinguan mu na ing mua mu; aplakan mu ing lub mu at e mu sa papagpa king balen mu ing anti kaniting kasiran.?y Oneng menigapu ya i Moises king Ginung keyang Dios. Ngana, Ginu, obat mua ka kaniting sarili mung balen a liwal mu king Ehipto king kapamilatan na ning maragul mung sikanan at upaya? Inya paburen mu ku ngeni. Mua ku karela at paten ku la. Pero ika at ding lahi mu gawan da kayung metung a marangal a bansa.D Balu ku nung nu la anti pangasias a buntuk ding taung deti.cA Kalalagua da ne mang gilutan ing dalan a tildu kung tuntunan da; ginawa lang metung a toro king gintung linaso ra, simban de at dininan ain-sakripisyu. Sasabian da king ita kanu ing dios da a milual karela king Ehipto. % Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Magmalagua ka at kuldas na ka, uling ding kabalen mu a liwal mu ibat Ehipto mikasala la at sikuil da ku.! = Inyang kabukasan, maranun lang migdalang mapilan a animal ban dulukan da bilang ain-sakripisyu at mapilan a kanan da bilang ain-ning-pamisulusulu. Linukluk la ding tau; misulusulu lang mengan at mininum. Iti minuling metung a pamaglasing at pamagpasasa king pamitan na ning laman.  Kaybat na nita, ginawa yang altar i Aaron king arap na ning gintung toro at nganang sinabi, Pagpiestan ta ya bukas ing Ginu.` ; Tinggap na la ngan Aaron deti at linaso na la; tigtug na ing gintu king metung a moldi at ginawa yang metung a gintung toro. Ngarang sinabi ding tau, O Israel, oyan ing kekatamung dios a milual kekatamu king Ehipto!_ 9 Inya likas da la ngan ding tinggang gintu karing balugbug da at dela da la kang Aaron.5 Nganang mekibat Aaron karela, Palukas yu la ding tinggang gintu a susulud da ring asawa yu, anak a lalaki at babai, at saka yu la idala deti kanaku.j Q Milupung la kang Aaron ding tau inyang apansinan dang e ya kukuldas king bunduk i Moises. Ngara, E tamu balu nung nanu na ing milyari kang Moises a milual kekatamu ibat Ehipto; inya gawa kang metung a dios a manimuna kekatamu.8kInyang meyari neng mekipagsalita ing Dios kang Moises king Bunduk ning Sinai, binie na la kang Moises ding aduang tinabas a batu nung nu na la sinulat ning Dios ding kautusan.mUMaging palatandanan yang alang kapupusan para kanaku at karing memalen na ning Israel, uling aku, ing Ginu, lelang ke ing banua at ing yatu kilub ding anam a aldo, pero tinuknang kung megobra king kapitung aldo at migpaynawa ku.nWIpangiling de ring memalen na ning Israel ing Sabbath bilang metung a palatandanan na ning kasunduan.[1Atin kayung anam a aldo ban daptan ing obra yu, oneng ing kapitung aldo metung yang masusing aldo ning pamagpaynawa, aldo yang makatalaga para kanaku. Paten ya ing ninumang magobra kilub ning Aldo ning Sabbath.-UInya sukat yeng ipangiling ing Aldo ning Sabbath uling aldo yang sagradu. Paten ya ing ninumang taung labag king Aldo ning Sabbath at magobra kilub ning aldong ita.,S king sabian na karing memalen na ning Israel ing anti kaniti: Ipangiling ye ing Sabbath, ing aldo a kanakung paynawa, uling metung yang palatandanan para kanaku at para kekayu angga na karing sablang lahi kaybat yu; pakilala na king aku, ing Ginu, ing memili kekayu bilang sarili kung balen.'K Sinabi na ning Ginu kang Moises ing larung paglania, at ing mabanglung insenso para king Banal a Lugal. Sukat dang tukian masalese ing sablang inutus ku kekang gawan da.r~_ ding banal a burdadung imalan a isulud nang Aaron at ding anak nang lalaki king pamaniuyu ra bilang pari,~}w ing altar para karing ain-a-durulukan at ding sabla nang kasangkapan, ing palangganang pipanuasan at ing talpakan na,|ing lamesa at ding gamit na, ing tumpakan-sulung megawa king gintung puru, at ding sabla nang kasangkapan; ing altar a pidulukan insenso;{}Ila ding gawa king Toldang tuknangan ku, king Kaban ning Kasunduan at ing takap na, ding sablang kasangkapan ning Tolda,wziPinili kia namang maging kayaduangan na king obra i Oholiab a anak nang Ahisamac ning tribu nang Dan. Binie ku naman ing lalung maragul a gelingan karing sablang lalaking magaling a pangamat ban agawa ra ing isanu mang inutus kung magawa. y king pamanabas karing batung itampuk, king pamandukit king dutung, at king miyayaliwa pang obrang maniawad masanting a pangamat.KxBiasa yang gumulis at magobra king gintu, king pilak ampon tangsu;{wqKitmuan ke king espiritu ku. Dininan keng kabiasnan, kagiwan, at gelingan para king miyayaliwang obrang maki arti.RvPinili ke i Besalel a anak nang Uri at apu nang Hur ning tribu nang Juda./u ]Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,_t9&Itiwalag ya karing memalen ku ing ninumang gawang pabanglu king anti kaniting paralan.$sC%E yu pakiapusan para gamitan king sarili yu ing pamangawang insenso king anti kaniting paralan. Tunggen yung banal iti uling iti bukud mung para king Ginu.r5$Dikdikan mung mapinu ing metung nang dake niti, at ibili mu king arap ning Tolda nung nukarin da kayu pakitagpuan. Tunggen yung banal iting insenso.q#Ila deti ring gamitan mu para gawa kang insenso, antimo nung makananu kang gagawang pabanglu. Dinan mung asin ban maging puru at banal.:po"Nganang sinabi ning Ginu kang Moises, Kuma kang parehu takal at timbang king balang metung kareting makatuking mabanglung paniangkap: estakte, onika, galbano, at insensong puru.o+!Ninumang gawang kalupa na sangkap niti at saka na gamitan iti kenu pa mang e pari, e ne malyaring mibilang pang miembru na ning kanakung balen. n E sukat mitugtug karing karaniwan a tau at e yu bitasang gagamitan ing pormularyu na niti. Iti banal at sukat yung tunggen banal.m5Sabian mu karing memalen na ning Israel, Manibat ngeni iting banal a larung paglania ya ing sukat magamit king pamaniuyu kanaku king sablang panaun.wliKaybat lanian mia naman kaniti i Aaron at ding anak nang lalaki, at italaga mu la bilang pari a sumuyu kanaku.+kQMakanyan mu lang italaga kanaku deting sablang bage ban maging lubus lang banal, at manasakit ya king upaya na ning karelang kabanalan ing ninumang tagkil kareti.}juking altar a pidurulukan karing ain at ding sabla nang kasangkapan, king palangganang pipanuasan at ing talpakan na.iking lamesa, at para karing sablang kasangkapan, king tumpakan-sulu, at karing sablang kasangkapan na, king altar a pidurulukan insenso,ah=Gamitan mu iti para paglania king Toldang kanakung tuknangan, king Kaban ning Kasunduan,Agat gawa kang larung paglania a singkapan bilang pabanglu.fat labing aduang librang kasia (agpang king timbangan ning santuaryu). Idagdag mu kaniti ing metung a galun a larung olibo, e;Kuma ka karing pekamasanting a paniangkap: labing aduang librang mirang alang samut, anam a librang mabanglung kanela, anam a librang mabanglung kania,'dKNgana pa ning Ginu kang Moises, c;Kailangan da lang wasan ding gamat da at bitis ban e la mate. Metung ya iting tuntunan a sukat dang tuparan at ding maging lahi ra king kapilan pa man.bbayu la lungub king Toldang tuknangan ku o kaya bayu la lumapit king altar ban miyain king ain-a-kakanan. E la mate nung daptan da iti.caAIti ing danum a gamitan nang Aaron at ding anak nang lalaki para panos dang gamat at bitis)`MPagawa kang metung a palangganang tangsu a ating talpakan munamang tangsu. Ibili me iti pilatan na ning Toldang tuknangan ku ila ning altar at dinan meng danum.'_KNgana pa ning Ginu kang Moises,b^?Likuman mu la reting salapi karing memalen na ning Israel, at ya ing gastusan mu para king pamaniustentu king Tolda a kanakung tuknangan. Iting buis ya ing bayad a kalibe na ning bie ra at aku naman e ku la kalinguan. Xa~}}|O{}{zUzyyxxwvvvuu tss"rrgqqyqppnnUmmZlkkDjLii@hh\gffZf#eedvdkdcaaN`__6^j]] [ZZXYY1XWWMVVU0TSSnSRdQQPP{POpON@MLKKoK IIIII\HGGmFEEcDDDCCB5AA@@l@ ?>>a>==4<< ;;:r:9b9 877i655544\43322_2100K0//9---,.+***<))(('&&N%%6$T#"!! { D rd-CX"DwN_9vv 6 m  =h# X6gKuma yang ditak ing pari king daya na ning kambing at ibili na iti karing sagu na ning altar ning pidurulukan ain. Itugtug na ing dayang mitagan king talpakan na ning altar.cAItumpak ne ing gamat na king buntuk ning kambing, at saka ne paten karin king dane nang norti ning altar nung nu ra la papaten ding animal a miyayain bilang ain-a-durulukan. Iti ya ing ain a makalako king kasalanan na.  kabud meyaus ya pansin tungkul king pamikasala na, sukat yang magdalang metung a kambing a lalaki a alang dipektu bilang ain na.Nung ing pamuntuk na ning kapulungan ya ing mikasala at mekalabag metung karing kautusan ku, ing Ginu, king e na sasarian, Kaybat na nita, ilual ne king kampu ing toro, at karin ne dulukan antimo nung makananu neng dilukan ing torong miyain para king sarili nang kasalanan. Iti ya ing ain para king pangapatawaran na kasalanan ning kapulungan. fig,Idala ne ing toro...,(4:4)fig*:oantimo ing depatan na king taba ning torong miyain para king pangapatawaran ning kasalanan. Daptan na ning pari iti ban mipatawaran la kasalanan ding tau, at mipatawaran no man.I~ Kaybat na nita, kuanan na ing taba at dulukan na iti king altar,X}+Dinan na la namang daya ding sagung atyu makapaligid king altar ning pidurulukan insenso. Itugtug na ing dayang mitagan king talpakan na ning altar a pidurulukan ain a atyu king tulid nang pasbul ning Tolda.f|GItiltil ne kanita ing taliri na king daya at ipisik nang makatapitung besis arap ning tabing.W{)Kuma yang ditak king daya ing Pamuntuk da ring Pari at ilub na iti king Tolda.xzkItumpak da la ring gamat da ring manimuna na ning balen king buntuk ning toro, at kaybat paten de karin mu rin.=yukabud mebalu ing pamikasala, magdala yang biserung toro ing kapulungan bilang ain para king pangapatawaran ning kasalanan. Idala de iti arap na ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu.xy Nung ing kabilugan a balen ning Israel ya ing mikasala at mekalabag ya king kautusan ku, ing Ginu, king e na sasarian,~ww Idala na ngan iti king lual na ning kampu ketang lugal a malinis para piyugsianan king abu, at karin na ngan silaban.ivM Pero kuanan na ing balat, ing sabla nang laman, buntuk, bitis, laman lub, at pati na ing bituka.Eu Kuanan na ning pari iting taba at dulukan na king altar a magamit para king pamanduluk karing ain, antimo ing daraptan na king taba na ning animal a mepate para king ain-ning-pamisulusulu.sta ding adua nang batu ampon ing taba ra, ing taba ning balakang, at ing masanting nang diling dake ning ate.Gs Kuanan na ing sablang taba ning toro, ing taba ning laman lub,rKaybat, ibili na ing ditak a daya karing sagung atyu karing suluk ning altar a pidurulukan king mabanglung insenso kilub ning Tolda. Itugtug na kanita ing dayang mitagan king talpakan na ning altar a pidurulukan karing ain a atyu king tulid nang pasbul ning Tolda.hqKItiltil ne ing taliri na king daya at ipisik na iting makatapitung besis king arap ning tabing.pKaybat na nita, ing Pamuntuk da ring Pari a mikasala kuma yang ditak king daya na ning toro at idala na kilub ning Tolda.o/Idala ne ing toro king tulid nang pasbul ning Tolda; itumpak ne ing gamat na king buntuk na ning toro at paten ne karin king arapan ku, ing Ginu.Xn+Nung ing mikasala ya ing Pamuntuk da ring Pari at uli na niti midame la ding tau king pamikasala na, sukat yang miyain biserung toro a alang dipektu, at iyain ne iti kanaku, ing Ginu, para king kasalanan na.?mySabian mu karing memalen na ning Israel king ing ninumang mikasala king isanu pa man karing kautusan ku, ing Ginu, king e na sasarian, sukat yang pailalam karing makatuking tuntunan.#l ENgana ning Ginu kang Moises,k#Alang Israelita a malyaring mangan taba o daya; iti metung yang tuntunan a sukat matupad king kapilan pa man at nukarin la man manuknangan."j?Dulukan na ngan iti ning pari karin king altar bilang ain-a-pamangan, at iti babie tula kanaku, ing Ginu. Mangaintulid ing sablang taba kanaku, ing Ginu.Si!ding adua nang batu ampon ing taba ra at ing masanting nang dake ning ate. hat iyain da la ring makatuking dake na ning kambing bilang ain-a-pamangan a iyain kanaku, ing Ginu: ing sablang taba ning laman lub,Fg itumpak ne ning miyayain ing gamat na king buntuk na ning kambing, at kaybat paten ne ing kambing king arap ning Tolda. Isabug da ring pari ing daya ning kambing king paligid na ning altar,&fI Nung kambing ne man ing iyain,pe[ Dulukan na ngan iti ning pari a mangasiwa karin king altar bilang ain-a-pamangan para kanaku, ing Ginu.Wd) ding adua nang batu ampon ing taba ra at ing pemakasanting nang dake ning ate.Mc at iyain da la reting dake na ning animal bilang ain-a-pamangan a iyain kanaku, ing Ginu: ing taba at ing sablang taba a meyakua king iki ampon kaikut, ing sablang tabang pekabalut ning laman lub,1b]Kaybat na nita, itumpak ne ing gamat na king buntuk ning tupa at paten ne karin king arap ning Tolda. Isabug da ring pari ing daya ning tupa king paligid na ning altar,Ua%Nung tupa ne man ing iyain, idala ne ning miyayain king arapan ku, ing Ginu.`}Nung tupa ya o kambing ing magamit bilang ain-ning-pamisulusulu, lalaki ya man o kaya babai, sukat ing ala yang dipektu.-_UDing pari ilang duluk ngan kaniti potang mibili na king altar kayabe ning aliwa pang ain-a-durulukan. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain-a-pamangan.T^#ding adua nang batu ampon ing taba ra, at ing masanting nang dake ning ate.]Kaybat na nita, iyain da kanaku, ing Ginu, bilang ain-a-pamangan ing miyayaliwang dake na ning animal; ing sablang taba ning laman lub,f\GItumpak ne ning miyayain ing gamat na king buntuk na ning animal at saka ne paten king tulid nang pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu. Ding pari a anak nang Aaron ilang misabug king daya king paligid na ning altar.[ Nung ing yayain ning ninuman metung yang ain-ning-pamisulusulu, iyain ne ing metung karing toro o baka na, at sukat ing ala yang dipektu.Z7Kuanan na ning pari itang dake dulukan ampon ing laru at insenso bilang tanda ning e pamangalinguan. Iti ya ing ain-a-pamangan para kanaku, ing Ginu.4YeTugtugan yung larung olibo at dinan insenso.~XwNeng ing yayain yu ibat king mumunang bunga na ning pupul yung binutil, sukat ing misingle na iti o kaya giniling na.2W_ Dinan yung asin ing balang ain-a-binutil a yayain yu, uling pawaga na ning asin ing kasunduan a tenguanan yu king Dios. (Inya sukat yung sangkapan asin ing sablang ain.)V3 Ing pamag-ain yu karing mumunang bunga na ning kekayung pupul balang banua sukat yang idala kanaku, ing Ginu; oneng e sukat dulukan iti king altar.U! E sukat misamutanan lebadura ing isanu pa man karing ain-a-binutil a yayain yu; e kayu misasamut lebadura ni pulut-panilan king yayain yu.T Mangaintulid king paring i Aaron at karing anak na ing mitagan king ain. Iti sagradu uling dake na ning ain a miyain kanaku, ing Ginu.$SC Kuma yang kapirasu ing pari at dulukan ne iti king altar bilang tanda ning e pamangalinguan. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain-a-pamangan.UR%Idala iti king pari at ya ing miyain king altar bilang ain kanaku, ing Ginu.qQ]Nung ing yayain tinape yang melutu king kawali, sukat ing megawa ya king mapinung arina at larung olibo.hPKPiraswan lang mangalati deti at tugtugan lang laru potang iyain la bilang ain kanaku, ing Ginu.O7Nung ing yayain tinape yang melutu king sala-salang bakal, sukat ing megawa ya king mapinung arinang semutanan larung olibo, oneng ala yang lebadura.^N7Nung ing yayain tinape yang melutu king ornu, sukat ing ala yang sangkap a lebadura. Malyaring tinape lang makapal a megawa king arinang semutanan larung olibo o kaya tinape lang maimpis a kiskasanan larung olibo.MyMangaintulid karing pari ing mitagan king ain-a-binutil. Iti sagradu uling dake na ning ain a miyain kanaku, ing Ginu.L3at kaybat idala na karing pari a anak nang Aaron. Ing paring mangasiwa ya ing kumang kasakmal king arina at ing laru ampon ing sablang insenso a atyu babo na ning arina ban dulukan na king altar bilang tanda ning e na pamangalinguan at bilang mabanglung ain kanaku, ing Ginu./K [Neng miyayain yang ain-a-binutil ing ninuman para kanaku, ing Ginu, sukat na pa mung gilingan iti ban magawang arina. Tugtugan nang larung olibo at dinan nang insenso,^J 9Kaybat na nita, talnan ne karing pakpak at saka ne pirasuan a katawan; ita sanang e la mikawani ding pakpak. Kaybat, dulukan neng kabilugan king altar. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain-a-pamangan.nI YIlako ne bulbul ampon buksi at iyugse na iti king piyugsianan abu, karin king dane aslagan ning altar.#H CIng pari ya ing miyain kaniti king altar; palipitan ne batal ing ayup at dulukan ne ing buntuk king altar. Patuluan na ing daya king paligid na ning altar.\G 5Nung miyayain yang ayup a dulukan ing ninuman, batu-batu o kaya pitsun ing idala na.VF ) Luglugan na ning miyayain ing laman lub ampon ding bitis ning animal, at ing pari ya ing miyain kareti king Ginu at dulukan na ngan king altar. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain-a-pamangan. E  Pamiraswan ne at ibili na ning pari king api ning altar ing miyayaliwa nang dake ning animal at ing buntuk ampon taba ning animal.|D u Paten ne iti king dane nang norti ning altar at isabug da ring pari ing daya ning animal king paligid na ning altar.oC [ Neng miyayain yang tupa o kambing a durulukan ing ninuman, kailangan ing lalaki ya at ala yang dipektu.^B 9 Luglugan na pa mu ning miyayain ing laman lub at ding bitis ning animal bayu ibili king altar. Ing pari ya ing duluk kabilugan kaniting ain king altar. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain-a-pamangan.QA Ibili ra king api ing pemirasung karni at ing buntuk at taba ning animal.s@ cat ding lalaking anak nang Aaron a pari ilang miyayus king dutung a panangab king altar at saka ra patawan.H?  Kaybat na nita, ilako ne balat ing animal at saka ne pamiraswan,8> mKarin ne paten ing baka at ding pari a anak nang Aaron ilang miyain king daya kanaku, ing Ginu, at kaybat isabug da iti king paligid na ning altar, lele nang pasbul ning Tolda.r= aItumpak ne ing gamat na king buntuk na ning animal, at matanggap ya iti bilang panatbus king kasalanan na.\< 5Malyari yang kumang metung karing baka na a alang dipektu neng miyayain yang ain-a-durulukan ing ninuman kekayu. Idala ne iti king tulid na ning pasbul ning Toldang tuknangan ku ban maging karapatdapat ya kanaku. ; Moises, sabian mu iti karing Israelita: Ing karapatdapat a iyain neng mamain kayu kanaku, ing Ginu, ya ing baka, tupa o kaya kambing.I: Karin king Toldang tuknangan ning Ginu inaus ne i Moises at ngana,J9(&Akakit da, king kekaban ning pamaglakbe ra, ing pamanantabe ning Ginu karela king kapamilatan na ning bigang magdatun babo ning Tolda neng aldo, at ning aping masala babo na neng bengi. fig, ,Kaybat na nita, tikpan ne ning biga ing Tolda at mikatmuan ya king makasilo nang aslag ning panga-atyu na ning Ginu.,(40:34)fig*.G8 (%E re yayalis ing karelang kampu kabang atyu ya karin ing biga.7!($Pota mung mitas ya ing bigang ita kanita ra mu daraptan ding Israelita ing pamiyalis da king kampu ra at pamitaglus da king pamaglakbe ra..6Y(#Inya e ya makalub i Moises king Tolda.}5u("Kaybat na nita, tikpan ne ning biga ing Tolda at mikatmuan ya king makasilo nang aslag ning panga-atyu na ning Ginu.D4(!Telakad nia naman Moises ing peka bakud a makapadurut king Tolda at king altar, at kebit ne ing tabing king pasbul na at arap ning patyu. Makanyan na ngang inari ing sablang sukat maobra.l3S( neng lulub la king Tolda o neng lalapit la king altar, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.Z2/(Karin ya manos gamat at bitis i Moises, i Aaron, at ding anak nang lalaking Aaronj1O(Binili ne ing palangganang pipanuasan pilatan ning Tolda ila ning altar at saka ne kitmuan danum.80k(at karin king arap ning tabing binili ne ing altar a pidurulukan ain. Inain na king babo ning altar ing ain-a-durulukan, at ing ain-a-kakanan, agpang king inutus na ning Ginu.5/g(Sinabit ne ing tabing king pasbul ning Tolda,P.(at saka ya dinuluk mabanglung insenso, agpang king inutus na ning Ginu.F-(Linub ne king Tolda ing altar a gintu, king arap ning tabing,a,=(Karin, king arapan ning Ginu sinindian na la ding sulu, agpang king inutus na ning Ginu.R+(Linub nia naman ing pitutumpakan-sulu king dane mauli, tulid ning lamesa.g*I(at saka ne binili babo na niti ing tinape a miyain king Ginu, agpang king inutus na ning Ginu.N)(Linub ne king Tolda ing lamesa, king dane norti, lual na ning tabing,@({(Kaybat, dela ne ing Kaban ning Kasunduan kilub ning Tolda at saka na pepasabit ing tabing a pamampan. Makanyan neng pimpanan ing Kaban ning Kasunduan, agpang king inutus na ning Ginu.Q'(Kaybat na nita, kinua na la ding aduang tinabas a batu at binili na la kilub ning Kaban ning Kasunduan. Kebit na la ding tambayuk karing telasingsing na ning Kaban at saka ne binili babo na ing takap. &(Lidlad ne ing takap a peka bubungan na ning Tolda at saka ne timpak kaniti ing takap nang pambabo, agpang king inutus na ning Ginu.%(Binili na lang Moises ding sulpakan na; telakad na la ding dalig na; kebit na la ding barakilan at telakad na la ding asias.$/(Inya king mumuna nang aldo ning mumunang bulan ning kaduang banua manibat king pangalako ra Ehipto, mitalakad ya ing Toldang tuknangan ning Ginu.?#{(Tiparan na ngan Moises ing sablang inutus na ning Ginu.7"i(Kaybat, lanian mu la naman, antimo ing depatan mu kang tata ra ban asuyuan da ku bilang pari. Iting pamaglania ya ing makapalyari king pangapari ra angga king kapilan pa man.R!(Ituki mu la naman ding anak nang lalaki at pasuluran mu la karing kamisa. ( Kaybat, piblasan me i Aaron karing imalan para pari; lanian me at king anti kanitang paralan italaga me ban asuyuan na ku bilang pari./( Ituki me i Aaron at ding anak nang lalaki king pasbul ning Tolda at papandiluan mu la karin, agpang king aduan na ning seremonia ning pamaglinis.eE( King anti kaniting paralan mia naman italaga ing palangganang pipanuasan at ing talpakan na.1( Tutuki kanita, italaga me ing altar ning pidurulukan at ing sablang kasangkapan na; kuskusan me king larung paglania at maging lubus yang sagradu.( Kaybat na nita, italaga mu ne ing Tolda at ing sablang kasangkapan na. Kuskusan me king larung paglania at maging sagradu ya.q](Italakad me ing peka bakud na ning patyu at isabit mu ne ing tabing king pasbul at king arap ning patyu.p[(Ibili mu ne man ing palangganang pipanuasan pilatan ning Tolda ila ning altar at saka me katmuan danum.C(Ibili me king arap ning Tolda ing altar a pidurulukan ain.#(Ibili me ing altar a gintu para king pamanduluk insenso king arap ning Kaban ning Kasunduan at isabit me ing tabing king pasbul ning Tolda.1(Ilub me ing lamesa at kaybat ibili mu la babo na ding kasangkapan na. Ilub mia naman karin ing pitutumpakan-sulu at saka mu la ibili ding sulu ra.oY(Ibili me kilub na ing Kaban ning Kasunduan a datukanan karing Apulung Utus at pampanan me king tabing._9(Italakad mu ne king mumunang aldo ning mumunang bulan ing Toldang tuknangan ning Ginu.# E(Ngana ning Ginu kang Moises,{'+Siniasat na ngan Moises at ikit na king gewa ra ngan, agpang king inutus na ning Ginu. At binendisyunan na lang Moises.fG'*Depatan da ngan ding Israelita ing sablang obra, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.2_')ing mangasanting a imalan a isulud da ring pari king pamaniuyu da kilub ning Banal a Lugal, ding sagradung imalan para kang Aaron a pari at para karing anak nang lalaki.H '(ding tabing para king peka bakud na ning patyu, at ding asias na at sulpakan; ing tabing king arap ning patyu, at ding lubid na; ding tulus ning Tolda; ing sablang gagamitan kilub ning Tolda;9''ing altar a tangsu, at ing tangsu nang sala-salang bakal, ding tambayuk na, at sabla nang kasangkapan; ing palangganang pipanuasan at ing talpakan na;sa'&ing altar a gintu; ing larung paglania; ing mabanglung insenso; ing tabing king pasbul a palub king Tolda;~ w'%ing pitumpakan-sulu a gewa king gintung puru, ding sulu na, ing sabla nang kasangkapan, at ing laru para karing sulu;U %'$ing lamesa at ding sablang kasangkapan na, at ing tinape a miyain king Dios;m U'#ing Kaban ning Kasunduan nung nu la makadatuk ding tinabas a batu, ding tambayuk na at ing takap na; !'"ding takap a peka bubungan a gewa king balat lalaking tupa at kiltian malutu; ing takap a gewa king balat a mapinu; ing tabing a pamampan;= u'!Pepakit da ngan kang Moises ing sablang meyari: ing Tolda at ding sabla nang kasangkapan, ding sabitan na, ding tablang peka dingding, ding barakilan, ding asias, at ding sulpakan,.W' Makanyan meyari ing sablang obra king Toldang tuknangan ning Ginu. Gewa ra ngan ding Israelita ing sablang sukat magawa, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises. 'Tinali re iti king arap ning turban king kapamilatan ning metung a lasung kule asul, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.3a'Gewa dia naman ing palamuti na ning banal a korona king gintung puru, ing sagradung palatandanan na ning pangatalaga, at dinukit da ing anti kaniti: Makatalaga king Ginu.&G'at paha king linen a mapinu, at king lanang asul, muradu, at malutu. Pelamutian da la king mangasanting a burda, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.6i'Ginawa la namang turban, kupia, salol a linen,D'Gewa da la reti para kang Aaron at karing anak nang lalaki. ' '#'Makapadurut king laylayan na lalam mibili lang balamu bungang tanaman ning granada; gewa king linen a mapinu at king lanang asul, muradu, at malutu; kabangkilas da la ring kampaniliang mangalati a megawa king gintung puru, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.b?'Atin yang bitas king talab ban midalan ya ing buntuk at atin yang tutup ban e ya mabitas.D~'Gewa reng kabilugan ing balabal ning efod king lanang asul.}'Agpang king inutus na ning Ginu kang Moises, tinali da la ring telasingsing ning takap-salu karing telasingsing ning efod king metung a lasung kule asul ban magbili ya ing takap-salu king gilid na babo ning paha at ban e ya lugaluganggang king efod.b|?'Ginawa la pang aduang telasingsing a gintu at kebit da la reti king banda nang lalam ning arap da ring adua nang tiranti ning efod, malapit king pisaniban at makatas bagya king birdahan a pahang makatuglung king efod.{/'Ginawa lang adua pang telasingsing a gintu, at tinaid da la karing adua nang suluk lalam ning takap-salu, king gilid a makalub malapit king efod.Oz'Tinaid da la ring adua rang aliwang danggut ding linubid a kwintas karing aduang kalupkup a balamu sampagang rosas, at makanyan da lang tinaid king arap da ring aduang tiranting pamago na ning efod.Zy/'at tinali da la ring aduang linubid a kwintas a gintu karing aduang telasingsing.x9'Ginawa la namang aduang kalupkup a balamu sampagang rosas, at kebit da la ring aduang telasingsing a gintu karing adua nang suluk babo ning takap-saluewE'Ginawa lang aduang kwintas king gintung puru, inikat lang anting lubid para king takap-salu.~vw'Makadukit ya king balang metung kareting batu ing lagyu na ning metung karing labing aduang anak nang lalaking Jacob. u' King kapat a hilera, inengastian deng metung a berilo, metung a onyx, at metung a haspe. Mitampuk la ngan deti king engasteng gintu.htK' king katlung hilera, inengastian deng metung a turquoise, metung a agata, at metung a ametista.isM' king kaduang hilera, inengastian deng metung a esmeralda, metung a safiro, at metung a diamante;r+' Inengastian deng apat a kahilerang mangamal a batu. King mumunang hilera, inengastian deng metung a rubi, metung a topasyo, at metung a garnet;kqQ' Kuadradu ya tabas at atin yang aporo; siam yang pulgada king lapad at siam yang pulgada king kaba.[p1'Birdahan yang mapinu ing takap-salu; kalupa ne panga-obra at materialis ning efod.8ok'Kebit da la reting batu karing tiranti nang pamago ning efod bilang metung a kapigaganakan karing labing aduang tribu ning Israel, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.$nC'Tinabas lang batung onyx at timpuk da la king engasteng gintu; dinukit da lang mapinu pangadukit ding lagyu da ring labing aduang anak nang lalaking Jacob.\m3'Tiglung de ing birdahan a paha king efod. At kalupa ne pangagawa niti: gewa ya naman king sinulad a gintu, king linen a mapinu at king lanang asul, muradu, at malutu, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.l'Ginawa la namang aduang tiranti karing pago para king efod, at tiglung da la reti karing adua nang danggut ban mitali ya.3ka'Pikpuk dang maimpis a maimpis ing dase-dase a gintu, at tinabas dang mangakitid, at iti ing linala da karing telang linen a mapinu at king lanang asul, muradu, at malutu.njW'Gewa re ing efod king linen a mapinu, king lanang asul, muradu ampon malutu, at king sinulad a gintu.ei G'Gewa ra king lanang asul, muradu, at malutu ing mangasanting a imalan a isulud da ring pari king pamaniuyu ra kilub ning Banal a Lugal. Gewa ra ing imalan pari para kang Aaron, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.h&ding sulpakan para king peka bakud ning patyu, ing pasbul ning patyu, ding sablang tulus a megamit king Tolda, at king patyu.Eg&Kaniti na la gewa ding sulpakan para king pasbul na at arap ning Toldang tuknangan ning Ginu, ing altar a tangsu, at ing sala-salang bakal a tangsu, ding sablang kasangkapan na ning altar,[f1&Minabut limang libu atlung dalan at apulung libra ing tangsu a mitalaga king Ginu.e&Gewa na lang Besalel ding sabitan, ding baras, at ding takap da babo ring asias king mitagan a limang pulung librang pilak.=du&Pitung libu at limang dalan a libra ing pilak a megamit para karing dinalan a sulpakan na ning Tolda at para karing tabing, tia pitung pulu't limang libra balang metung a sulpakan.gcI&Katumbas na niting kantidad ing kabilugan a binayad da ring sablang mitala king sensus; binie na ning metung at metung ing karapatdapat a alaga a metimbang, agpang king timbangan na ning santuaryu. Anam a ralan at atlung libu limang dalan at limang pulu kataung maki idad nang aduang pulung banua o maygit pa ding miyabe king listahan na ning sensus.*bO&Ing pilak a melikum kanitang gewa re ing sensus na ning balen titimbang pitung libu limang dalan at limang pulung libra, agpang king timbangan na ning santuaryu.,aS&Ing sablang gintung mitalaga king Ginu para king banal a Tolda titimbang aduang libu dinalan at siam apulu't limang libra, agpang king timbangan na ning santuaryu.H` &Ing keyaduangan na king obra, i Oholiab a anak nang Ahisamac ning tribu nang Dan, metung yang mandukit, talagulis ya, at talapanabal king linen a mapinu at king lanang asul, muradu at malutu.v_g&I Besalel a anak nang Uri at apu nang Hur ning tribu nang Juda, gewa na ngan ing sablang inutus na ning Ginu.&^G&Oyni ing listahan na ning bakal a megamit king Toldang tuknangan ning Ginu, ing lugal nung nu la makasinup ding aduang tinabas a batung kasusulatan da ring Apulung Utus. Pepagawa neng Moises iting listahan karing Levita lalam nang pamanibalang Itamar a anak nang lalaking Aaron a pari.r]_&Megawa la ngan king tangsu ding sablang tulus para king Tolda at ding para king peka bakud na ning patyu. \;&Makasabit ya karing apat a asias a makasulpak karing apat a talpakan a tangsu. Pilak la ngan ding sabitan da at ding takap da babo ampon ding baras da.#[A&Megawa ya ing tabing para king pasbul ning patyu king linen a mapinu kaimalanan a pemaltakan king sinulad a lanang asul, muradu, at malutu a mipalamutian king burda. Apulu yang yarda king kaba, at adua ya't kapitnang yarda king katas, kalupa da ring tabing a makapadurut king patyu.qZ]&Megawa la king tangsu ding talpakan a pisulpakan karing asias at ding sabitan, ding baras, at megawa ya king pilak ing takap babo da ring asias. Pawa la ngan makataid karing baras a pilak ding sablang asias a makapadurut king patyu.ZY/&Pawa la ngan linen a mapinu ding sablang tabing a megamit makapadurut king patyu.X & W&Karing mingatba nang dane ning pasbul, pitu la't kapitnang yarda king kaba ding tabing; atin lang titlung asias at titlung sulpakan.zVo& Adua ya namang pulu't limang yarda king lapad ing king dane aslagan nung nu ya karin ing pasbul palub king patyu.U1& Adua lang pulu't limang yarda king kaba ding tabing king dane albugan; atin lang apulung asias at apulung sulpakan ampon sabitan at baras a pilak.4Te& Makanyan ya naman ing patyu king dane norti.S9& Sasapnuan da la ring aduang pulung asias a tangsu a makasulpak karing aduang pulung talpakan a tangsu munaman. Pilak la ding sabitan ampon ding baras.R9& Ginawa yang tabing king linen a mapinu para king patyu ning Toldang tuknangan ning Ginu. Lima lang pulung yarda king kaba ding tabing king dane mauli.8Qk&Gewa nia naman ing palangganang tangsu at ing talpakan nang tangsu. Ing ginamit na kareti ila ding salamin da ring babaing susuyu king pasbul ning Toldang tuknangan ning Ginu.P&Pepalub na la reti karing telasingsing karing mingatba nang gilid ning altar. Kalubkuban ya ing altar at tabla la ding peka dalig na.OO&Gewa na la ding tambayuk king dutung a akasia; binalut na lang tangsu.lNS&Miyubug yang apat a telasingsing at kebit na la karing apat a suluk para pisuluran karing tambayuk.M-&Ginawa ya namang sala-salang bakal a tangsu, at binili ne king lalam na ning gilid ning altar; miraras ya bandang kapitna ning katas ning altar.tLc&Gewa na la naman ding sablang kasangkapan a magamit king altar: ding piririnan abu, ding pala, ding palangganang gamitan para king pamamisik, ding tinedor, at ding pipatawan api. Tangsu ing ginamit na para kareting sablang kasangkapan. K&Gewa na la ding sagu na king babo ning balang metung karing apat a suluk; makatuglung la king altar. Binalut na la ngan king tangsu.\J 5&Ginawa yang altar king dutung a akasia para king pidurulukan ain. Kuadradu ya; pitu ya't kapitnang talampakan king kaba, at pitu ya't kapitnang talampakan king lapad, at apat ya't kapitnang talampakan king katas.!I=%Ya naman ing ginawa king sagradung laru a paglania, at king mabanglung insenso a alang samut a singkapan antimo ing daraptan da reng mangawang pabanglu.RH%Gewa na la deting tambayuk king dutung a akasia at binalut na lang gintu."G?%Mikabit yang tiduang telasingsing a gintu para karing mingatba nang dane lalam na ning listun ban pisuluran karing tambayuk a gamitan neng bibitbitan ya.F!%Belutanan neng gintu ing babo na ning lamesa, ding apat nang sagu at ding gilid na, at saka ne pelamutian makapadurut king listun a gintu.E#%Ginawa yang altar king dutung a akasia para pidulukan insenso. Kuadradu ya; labi yang walung pulgada king kaba, at labi yang walung pulgada king lapad, at atlu yang pulu't anam a pulgada king katas. Metung lang piesa ding balamu sagu king balang suluk na ning lamesa.D%Ginamit yang pitung pulu't limang librang gintu para king pangagawa na ning kabilugan a tumpakan-sulu at ding sablang kasangkapan na.nCW%Ginawa yang pitung sulu para king tumpakan-sulu at pamatdang sulu at pisaluran a pawang gintung puru.oBY%Ding buku, ding sanga, at ding tangke na ning tumpakan-sulu metung yang piesang pikpuk a gintung puru.gAI%Ating metung a buku king lalam ning balang kaparis a sangang lalsut karing mingatba nang dane.@{%Atin ya namang apat a sampagang kayubug sampagang almendro ing sanga na ning tumpakan-sulu, at maki buku ampon talulut.w?i%Ing balang metung kareting sanga atin yang atlung sampaga a kayubug sampagang almendro a maki buku at talulut.>>y%Anam la ding mingatbang sanga; titlu king balang dane.R=%Gewa ne ing tumpakan-sulu king purung gintu. Megawa ya ing talpakan na at ing sanga king pikpuk a gintu; makatuglung la kaniti ding palamuting sampaga at ding buku at talulut bilang metung mung pirasu.#<A%Gewa na la ding kasangkapan a katernu ning lamesa king gintung puru: ding pinggan, ding kopa, ding banga, at ding silyo a magamit para king alak a miyain.g;I%Gewa na la ding tambayuk a pamitbit king lamesa king dutung a akasia at binalut na lang gintu.s:a%Malapit la deting telasingsing king sanepa at ila ding pisuluranan karing tambayuk a pamitbit king lamesa.9)% Ginawa yang apat a telasingsing a gintu bilang peka bitbitan na at kebit na la deti karing apat nang suluk king tulid da ring apat nang bitis.n8W% Dininan neng sanepa; atlung pulgada ya king lapad at pelamutian neng makapadurut king listun a gintu.Q7% Binalut ne king gintung puru at dininan listun a gintu king makapadurut.:6o% Gewa neng Besalel king dutung a akasia ing lamesa; atlu yang pulu't anam a pulgada king kaba, labi yang walung pulgada king lapad, at adua yang pulu't pitung pulgada king katas.h5K% Miyarap la reting kerubin at makaladlad la ding pakpak da; tatakpan de ing Luklukan ning Lunus.S4!%kebit ne ing metung kareti king metung nang danggut ning takap, at kebit ne ing kadua king kangatbang danggut. King pangakabit da king takap, sinukung na la angga king meging metung na la mu ning takap.73k%Ginawa yang aduang kerubin king pikpuk a gintu;2%Ginawa ya namang peka takap king gintung puru; apat apulu't limang pulgada ya king kaba, at adua yang pulu't pitung pulgada king lapad.U1%%Pepalub na la reti karing telasingsing karing mingatba nang dane ning Kaban.M0%Ginawa yang tambayuk king dutung a akasia, at binalut na lang gintu.=/u%Ginawa yang apat a telasingsing a gintu para king Kaban, at kebit na la karing apat nang bitis; aduang telasingsing king metung a dane, at aduang telasingsing king kangatbang dane.d.C%Binalut ne lual at kilub king gintung puru at dininan neng gintung listun king makapadurut.N- %Gewa neng Besalel ing Kaban ning Kasunduan king dutung a akasia; apat yang pulu't limang pulgada king kaba, adua yang pulu't pitung pulgada king lapad, at adua yang pulu't pitung pulgada king katas.G, $&Ginawa lang limang asias para kaniting tabing a kebitanan dang sabitan, at belutanan da la ngan gintu ding babo ra at tukud at ginawa lang limang sulpakan a tangsu para pisulpakan da kareti.2+_$%Para king pasbul na ning Tolda, ginawa lang tabing king linen a mapinu kaimalanan a pemaltakan king sinulad a lanang asul, muradu ampon malutu, at pelamutian dang burda.g*I$$Ginawa lang apat a asias king dutung a akasia ban pisabitan kaniting tabing; belutanan da lang gintu at kebitanan da lang gintung sabitan. Kaybat na nita, ginawa lang apat a sulpakan a pilak para pisulpakan kareting asias.")?$#Ginawa lang metung a tabing king linen a mapinu a pemaltakan king sinulad a lanang asul, muradu ampon malutu, at birdahan karing larawan da ring kerubin.(1$"Belutanan da lang gintu ding tabla at mikabit lang telasingsing a gintu kareting tabla para pisuluran karing barakilan a belutanan munamang gintu. (~~%}k|{pzz:yxwqvvuiutMs+rpqponmmlekdjiici:hhFggXfdeedd_cbbb a`_^^]\\N[[ZaYYXYWW,VUUyU#TSS>RR9QQ%OONNQMeM LQKoKJ^J4IIHH$GGFF EEiEDCaBA@@??V>>>=-<<0;>::98Q7&6w5544+3V210}/..-2,'*))x((|''V&%$##+"!i FGMw)X]{~v6 y vu0`r?qA] Sukat yang maging kasuklam-suklam kekayu ing nanumang mabibie king danuman a alang palikpik at kaliskis.t@c Ituring yu lang e malinis ding asan a anti kareti. E yu la kakanan o tatagkilan man pati na ding bangke ra.c?A oneng e yu la sukat kanan ding nanumang mabibie king danuman a alang kaliskis at palikpik.S>! Malyari yu lang kanan ding miyayaliwang asan a ating palikpik at kaliskis,w=i E yu kakanan ing karni da reting mesabing animal o tatagkilan man ding bangke ra, uling animal lang e malinis.q<] E kayu naman mamangan babi. Bangal ya kuku, oneng e na lalangutan ing kakanan na. E ya malinis ing babi.f;G Ing liebre, agyang maglangut ya king kakanan na, e ya naman bangal a kuku, inya e ya malinis.d:C Maglangut ya naman ing kuneho king kakanan na, oneng e ya bangal a kuku, inya e ya malinis.~9w Oneng ing kamelyu, agyang lalangutan na ing kakanan na, e ya bangal a kuku; inya e ya sukat kanan uling e ya malinis.I8  antimo ding animal a bangal a kuku at maglangut king kakanan da.u7e Sabian yu karing memalen na ning Israel king malyari da lang kanan ding sablang animal a lalakad king gabun,86 o Nganang migsalita ning Ginu kari Moises at Aaron,L5 Mipanatag ya lub i Moises inyang dimdam na iting sinabi nang Aaron.s4a At mekibat ya i Aaron kang Moises, Agyang king aldong iti ding memalen inain da ing karelang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ing ain-a-durulukan king arapan na ning Ginu, makanyan man deti ila pang mepalyari kanaku. O nu mong mengan ku king karni na ning ain-a-kapamayaran-king-kasalanan a miyain king aldong iti, ita kaya maging katanggap-tanggap king Ginu?3 Anti na ning e yu alub ing daya king banal a Tolda, sana pengan yu karin ing karni na ning animal a miyain, antimo ing inutus ku kekayu.12] Obat e ye pengan ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ketang banal a lugal? Banal ya ita at binie ne ning Ginu kekayu para makalako king kasalanan na ning balen Israel.T1# Kaybat na nita, kitang neng Moises ing kambing a sukat iyain bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, at abalu na king iti dilukan da ne pala. Inya mimua ya kari Eleazar at Itamar. Sebianan na la. Ngana,]05 Idala ya ing salu at ing bitis a tauli king altar at pati na ing taba a dulukan at iyain king Ginu. Ila deti ring dake a mangaintulid kekayu at karing anak yu king kapilan pa man, agpang king inutus na ning Ginu.b/? Ikayu ampon ding pamilya yu malyari kayung mangan king salu at king bitis a tauli a miyain bilang makapasubaling regalu king Ginu at bilang makapasubaling regalu munaman para karing pari. Kanan yu iti ketang lugal a malinis. Ila deti ring dake miyabie kekayu at karing anak yu karing ain-ning-pamisulusulu a inain da ring memalen na ning Israel.4.c Kanan yu iti king lugal a banal; iti ya ing dake mangaintulid kekayu at karing anak yung lalaki ketang pamangan a miyain king Ginu. Iti ya ing utus a tinggap ku king Ginu.-) Ngana namang migsalitang Moises kang Aaron at karing adua nang anak a mitagan, i Eleazar at i Itamar, Kuanan yu itang arinang mitagan king ain-a-pamangan a miyain king Ginu. Gawan yu iting tinape alang lebadura at kanan yu king lele na ning altar uling iti binang banal.,{ Sukat yu lang ituru karing memalen na ning Israel ding sablang kautusan a binie ku kekayu king kapamilatan nang Moises.i+M Kailangan ing balu yu ing pamiyaliwa na ning banal at ing e banal; ing malinis at ing e malinis.P* Ika ampon ding anak mu, e kayu miminum alak o nanumang bage makalasing bayu kayu lungub king Toldang tuknangan ku, pota mate kayu. Iti tuntunan yang sukat ipatupad karing lahi yu king kapilan pa man./)[ Nganang migsalita ning Ginu kang Aaron,U(% E kayu mamako king tulid na ning pasbul ning Tolda pota mate kayu, uling mitalaga na kayu king kapamilatan na ning larung paglania na ning Ginu. Inya e la meko karin, antimo ing inutus nang Moises karela.'' Ngana kanitang sinabing Moises kang Aaron at karing anak nang i Eleazar at Itamar, E yu gugutgutan ing buak yu at e yu pangabakan ing susulud yung imalan para pakit yu ing kalungkutan yu. Nung daptan yu yan, mate kayu naman at mimua ya ing Ginu king kabilugan a balen. Pero malyari nang pagpaldasan ning balen ing pangamate ra ding kamaganak yu a meging biktima na ning api a pepagpa na ning Ginu.}&u Linapit la at telan da la baru ding bangke; binwat da la at linual king kampu, antimo ing inutus nang Moises karela._%9 Kanita inaus neng Moises i Misael at i Elzafan, ding anak nang lalaking Uziel a bapa nang Aaron. Ngana karela, Meko keni at ilako yu la ding bangke ra ding pisan yu keting banal a Tolda at idala la lual ning kampu.y$m Nganang migsalitang Moises kang Aaron, Oyan ing amanuan na ning Ginu kanitang sinabi nang Sukat dang kilalanan ding sablang lalapit kanaku king banal ku, at ihayag ku ing kamalan ku arapan da ring tau. Oneng menatili yang e bubulad i Aaron.q#] Kabud-abud peparatang yang api ing Ginu, at mesilab la ding mikapatad; mete la king arapan na ning Ginu." ' Kinua na lang Nadab at Abihu a anak nang lalaking Aaron ding karelang insensaryu; dininan da lang baya at saka ra biburan insenso ing baya. Kaybat, inain da iti arapan na ning Ginu. Oneng e makayagpang iting api king kautusan; ala yang kautusan ing Ginu tungkul kaniti.Z!/ Kabud-abud peparatang yang api ing Ginu, at silaban na ngan niting api ing ain-a-durulukan ampon ding miyayaliwang dake a maki taba a atyu king altar. Inyang ikit da iti mengapakulisak la at migsakab ding tau.K  Kaybat na nita, ya ampon i Moises linub la king Toldang tuknangan ning Ginu. Inyang linual na la, binendisyunan da la ring tau, at ikit da ring sablang memalen ing makasilo nang aslag ning Ginu.$C Inyang ayari na ngan depatan Aaron ing sablang pamanain, tinas na la ding adua nang gamat at saka na la binendisyunan ding tau. Kaybat, meko ne king altar./ Inampang na la ding salu ampon ing tauli dang bitis a wanan bilang makapasubaling ain king Ginu para karing pari, agpang king inutus nang Moises.Z/ babo da ring salu ra ding animal, at dela na ngan king altar at karin na dilukan.P Binili nang Aaron ing taba ding batu na ning toro at ning lalaking tupa_9 Katataulian, pete ne ing toro at ing lalaking tupa bilang ain-ning-pamisulusulu para karing tau. Linapit da kang Aaron ding anak nang lalaki itang daya ra deting animal at sinabug na iti king paligid na ning altar.) Kinangwa yang kasakmal a arina king ain-a-binutil at dilukan na iti king altar. Karagdagan ya iti ketang ain-a-durulukan a miyayain aldo-aldo.K Inain ne ing animal a dulukan, agpang king aduan na ning tuntunan.R Kaybat na nita, inain na ing ain da ring memalen. Kinua ne itang kambing para king ain-a-kapamayaran-karing-kasalanan da. Pete ne at saka ne inain kalupa ning minunang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Liglugan na ing laman lub ampon ding bitis nang tauli ning animal, at timpak na iti babo na ning aliwa pang ain-a-durulukan.nW Diwang dia naman ing buntuk at ding aliwa nang dake ning pete animal. Dilukan na ngan iti king altar.5e Pete nia namang Aaron ing animal para king sarili nang ain-a-durulukan. Diwang de kang Aaron ding anak nang lalaki ing daya, at kaybat tigtug na king paligid na ning altar.C Dilukan na ing laman at ing balat king lual na ning kampu.!= pero dilukan na ing taba ning animal, ding batu ampon ing tabang meyakua king masanting nang dake ning ate, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.eE Kaybat na nita, diwang da ring anak nang lalaki ing daya. Tiniltil neng Aaron ing taliri na king daya at kiskasan na la kaniti ding sagu a makapaligid king altar. Tigtug na ing dayang mitagan king talpakan na ning altar; Linapit ya i Aaron king altar at saka ne pete ing biserung toro bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan para king sarili nang kasalanan.:o Kaybat na nita, nganang sinabing Moises kang Aaron, Munta na ka king altar at iyuna meng iyain ing kekang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, at ing ain-a-durulukan ban mipatawaran ing kasalanan mu ampon ing kasalanan da ring tau. Daptan mu iti ban mipatawaran ing kasalanan ding tau. Iti utus na ning Ginu.{ Ngana karelang Moises, Inutus na ning Ginu ing daptan yu ngan iti ban ing makasilo nang aslag ning Ginu mihayag kekayu.+ Inya dela da la king arap ning Tolda ding sablang pepakua nang Moises karela, at mitipun ya ing mabilug a kapulungan karin ban samba king Ginu.} u Pakuanan mu la namang toro at lalaking tupa para iyain da bilang ain-ning-pamisulusulu. Iyain da la ngan deti king Ginu at ing ain-a-binutil a singkapan taba. Kailangan ing tuparan da ngan iti, uling pakit ya karela ing Ginu ngening aldong iti. # Sabian mu munaman karing memalen na ning Israel ing magdala lang lalaking kambing a iyain da bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Magdala la namang baka a pabanua tua at tupa a pabanua munaman a tua. Kailangan king deti ala lang dipektu para king ain-a-durulukan.h K Nganang sinabi kang Aaron, Kuma kang metung a biserung toro at metung a lalaking tupa a parehung alang dipektu. Iyain me ing biserung toro bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ing lalaking tupa bilang ain-a-durulukan.   Inyang milabas na ing kawalung aldo, pepayaus neng Moises i Aaron ampon ding anak nang lalaki at ding manimuna na ning Israel.z o$Inya tiparan nang Aaron ampon ding anak nang lalaki ing sablang inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises.%E#Manatili kayu tulid na ning pasbul ning Tolda kilub ding pitung aldo at bengi. Iti ya ing utus na ning Ginu. Tuparan yu sa ing utus na ban e kayu mangamate.gI"Inutus na ning Ginu ing gampanan tamu king aldong iti ing merapat ban milako ing kasalanan yu.!E kayu mamako king tulid na ning pasbul ning Tolda kilub ding pitung aldo anggang e meyari ing seremonia na ning kekayung ordinasyun.9o Dulukan yu ing nanumang mitagan a karni o tinape. ;Kaybat na nita, nganang Moises kang Aaron at karing anak nang lalaki, Idala yu ing karni king tulid nang pasbul ning Toldang tuknangan ning Ginu. Ilutu yu at kanan karin pati na ing tinape a makalulan king basket da ring ain-para-king-ordinasyun, agpang king inutus na ning Ginu.KKinangwa yang ditak king larung paglania i Moises ampon ditak ketang daya a atyu king altar, at pisikan ne kaniti i Aaron ampon ding anak nang lalaki. Pisikan na naman itang susulud dang imalan. King makanyan a paralan na la telaga at pati na ing susulud dang imalan. fig,King makanyan a paralan na la telaga...,(8:30)fig* Kaybat na nita, kinua neng Moises ing salu ning tupa, at inain ne bilang makapasubaling ain king Ginu. Iti ya ing meging dake nang Moises king lalaking tupang miyain para king ordinasyun. Tiparan na ngan Moises ing sabla, agpang king inutus na ning Ginu.fGKinua nang pepasibayung Moises karela iting pamangan at saka na dilukan king altar babo ning ain-a-durulukan bilang ain-para-king-ordinasyun. Iti metung yang ain-a-pamangan at babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.7Kaybat, timpak na ngan iting pamangan king gamat nang Aaron at karing anak nang lalaki, at inain da naman iti bilang makapasubaling regalu king Ginu.zoKinangwa yang metung a tinape alang lebadura king basket a makatalaga para king Ginu, metung a tinape linutu king taba, at metung a tinape maimpis. Binili na la reti king babo na ning taba at ning tauli nang bitis a wanan ning tupang mepate.=~uKaybat na nita, kinua na ing taba at ing taba king iki ampon ning laman lub at ing masanting nang dake ning ate, ding aduang batu ampon ing taba ra at ing bitis a wanan king tauli.0}[Inyang merapat na ita, pepalapitan na la ding anak nang lalaking Aaron, at saka na la kiskasan daya karing pingul dang balugbug a wanan, karing tindaragul da ring gamat dang wanan at karing tindaragul da ring bitis dang wanan. Sinabug nang Moises itang mitagan a daya king paligid na ning altar.S|!Pete neng Moises ing tupa at kinangwa yang ditak king daya at kiskas na iti king pingul ning balugbug nang wanan Aaron, king tindaragul na ning gamat nang wanan at king tindaragul ning bitis nang wanan.J{Kaybat na nita, kinua neng Moises ing kaduang lalaking tupa a makatalaga para king ordinasyun da ring pari. Timpak na la ring gamat nang Aaron at ding anak nang lalaki king buntuk na ning tupa.QzAt kaybat nang meluglug ning laman lub at ding bitis, dilukan neng Moises ing kabilugan a lalaking tupa. Iting ain-a-durulukan metung yang ain-a-pamangan; babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.y Kinatat ne ing tupa at dilukan ne king altar ing buntuk ampon ing pirapirasung laman at taba, agpang king inutus na ning Ginu.Zx/Kaybat pete neng Moises ing tupa. Sinabug na ing daya king paligid na ning altar.6wgKaybat na nita, kinua neng Moises ing lalaking tupa para king ain-a-durulukan. Timpak na la ring gamat nang Aaron at ding anak nang lalaki king buntuk na ning lalaking tupa.&vGKinua na naman itang mitagan king toro at pati na ing balat, karni, at bituka. Dilukan na naman iti king lual na ning kampu, agpang king inutus na ning Ginu.+uQKinua nang Moises ing sablang taba ning laman lub, ing masanting nang dake ning ate ampon ding aduang batu at pati na ing taba ra. Dilukan na ngan iti king altar.'tIPete neng Moises ing toro at saka ya kinangwang ditak a daya. At king taliri na kinangwa yang ditak a daya at kiskas na iti karing sagu a atyu king altar ban italaga ne. Kaybat, sinabug na ing mitagan king daya king talpakan na ning altar bilang pamitalaga kaniti at ing pangadalise na.?syKaybat na nita, pepakua neng Moises ing biserung toro para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Timpak neng Aaron at ding anak nang lalaki ding gamat da king buntuk na ning animal.r Kaybat na nita, pepalapitan na lang Moises ding anak nang lalaking Aaron at pepasuluran na lang barung ating makaba takde; bebat na la ding paha karing awakan da at saka na la binili ding malating kupia karing buntuk da, agpang king inutus na ning Ginu.iqM Inordinan ne i Aaron king kapamilatan na ning pamitugtug ditak a larung paglania king buntuk na.0p[ Kinangwa ya pang ditak king laru at saka ne pisikan pitung besis ing altar, ding kasangkapan, ing palanggana ampon ing talpakan na niti ban mitalaga la para king Ginu.noW Inyang merapat na ing sablang iti, kinua neng Moises ing larung paglania at saka ne pisikan kaniti ing Toldang tuknangan ning Ginu ampon ing sablang atyu karin. King anti kaniting paralan na telaga ing sabla-sabla para king Ginu. n; Timpak nia naman ing turban king buntuk na at king kanuan na ing gintung lamina, ing banal a tanda ning ordinasyun na, agpang king inutus na ning Ginu.Vm'Pepasulud ne ing takap-salu at saka na la binili kilub da ring Urim at Tumim.Tl#Kaybat na nita, pepasulud ne ing barung ating takde makaba at ing balabal kang Aaron ampon ing paha king awakan na. Pepasulud nia naman ing efod at pinilmi ne iti king kapamilatan na ning mapinung babat. kPepalapitan neng Moises i Aaron at ding anak nang lalaki agpang king aduan nang pamaglinis ning kautusan, at saka na la pepandiluan.\j3ngana karela, Ing daptan ku ngeni ya kabud itang inutus nang gampanan ku ning Ginu.^i7Tiparan nang Moises itang inutus na ning Ginu. Inyang makatipun na la karin ding tau,5hgTipunan mu la karin ding memalen ning Israel.g!Ituki me i Aaron at ding anak nang lalaki karin king pasbul ning Toldang tuknangan ku. Idala mu ing imalan-pari, ing larung paglania, ing biserung toro para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, ding aduang lalaking tupa, at ing basket a maki tinape alang lebadura.#f ENgana ning Ginu kang Moises,be?&King Bunduk ning Sinai, inyang atyu la king libutad na ning disyerto, karin na la binie ning Ginu deting tuntunan kang Moises; kanitang aldo a inutus na karing memalen na ning Israel a daptan da ing karelang pamanain.kdQ%Ila deti ring tuntunan para karing ain-a-durulukan, karing ain-a-binutil, para karing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan, ain-para-king-ordinasyun da ring pari, at karing ain-ning-pamisulusulu.=cu$King aldong ita inutus ku karing memalen na ning Israel king ibie re karing pari ing anti kaniting dake ning ain. Iti metung yang tuntunan a sukat dang tuparan king kapilan pa man./bY#Iti ya ing dake na ning pamangan a miyain kanaku, ing Ginu, a minie kang Aaron at karing anak nang lalaki kanitang aldo a ila mitalaga lang sumuyu kanaku bilang pari.a{"Ing salu na niting animal at ing bitis nang wanan king tauli makapasubali lang ambag a kakuanan ku, ing Ginu, king memalen na ning Israel para ibie karing pari. Iti ya ing sukat nang ibie ning balen Israel karing pari angga na king kapilan pa man.N`!king pari a miyain king daya at king taba ning ain-ning-pamisulusulu.T_# Miyabie ya ing bitis nang wanan king tauli bilang makapasubaling ambag para]^5Dulukan na ning pari ing taba king altar; pero mangaintulid ya ing salu karing pari.)]MYa mismu ing midala kaniti. Idala na king altar ing taba na ning animal ampon ing salu na at iyampang ne bilang metung a makapasubaling regalu kanaku, ing Ginu.:\opara karing memalen na ning Israel. Ngana, Ing ninumang miyain a ain-ning-pamisulusulu sukat neng iyain ing metung a dake bilang metung a makapasubaling regalu kanaku, ing Ginu.D[Tiglus na ning Ginu ing pamamie karing tuntunan kang MoisesOZItiwalag ya king balen ku ing ninumang mangan king isanu pa mang daya.aY=Nu man karin, e la malyaring mangan ding Israelita king daya na ning ayup o ning animal.XInya ing ninumang mangan king taba na ning animal a miyain kanaku, ing Ginu, anting ain-a-pamangan itiwalag ya king balen ku, ing Dios.'WIIng taba ning animal a mete na kabud o kaya piglapak na ning kalupa nang animal malyari yang gamitan king nanumang pamangailangan, oneng e ya malyaring kanan.jVOSabian mu karing memalen na ning Israel king e la mamangan taba ning baka o ning tupa at kambing.'UKNgana pa ning Ginu kang Moises,.TWAntimu rin, ing ninumang mekatagkil king marinat a tau o animal o nanumang bage makasumami, at kaybat mangan ya kaniting karni, mitiwalag ya king balen ku, ing Dios.\S3oneng ing ninumang e malinis a mangan kaniti, mitiwalag ya king balen ku, ing Dios.^R7Nung mitagkil ya ing karning iyain king nanumang bage a kikilalanan nang e malinis ning kautusan, e sukat mapangan iti; sukat dulukan. Ing ninumang malinis, agpang king batas, malyari yang mangan king karning iti;8QkNung ating mapangan kaniting tagan king katlung aldo, e ku na tanggapan ing ain a iti; ala nang ulaga. Maging makasumami ya at mika pakibatan ya pa ing ninumang mangan kaniti.UP%Nung king katlung aldo atin pang mitagan king karni, iti sukat nang dulukan.hOKNung miyain yang ain-ning-pamisulusulu bilang pamanupad king panata na o kaya ain yang kusa nang babie, e ya sukat pakigisanan ing anti kaniting ain itang aldo miyain ya, pero malyari yang kanan ing mitagan itang kabukasan.~NwSukat mapangan ing karni na ning animal king aldo mu rin a miyain ya; ala sanang mitatagan angga king kabukasan abak.LMIyain ne ing balang uring tinape bilang metung a makapasubaling ain kanaku, ing Ginu; mangaintulid la reti king pari a kukua king daya ning animal. Kaybat na nita, isabug na king arap ning altar.CL Karagdagan kaniti, miyain ya namang tinape ating lebadura.9Km Nung gampanan ne ning ninuman ing anti kaniting kasuyuan bilang ain-a-kapasalamatan, iyabe na la ding tinape alang lebadura king animal a miyain. Malyari lang makapal deting tinape a megawa king arina at tabang olibo o kiskasanan king taba o kaya megawa king mapinung arina a semutanan king tabang olibo.jJO Ila naman deti ring tuntunan tungkul karing ain-ning-pamisulusulu a miyain para kanaku, ing Ginu.#IA Pero ing balang trigung e lutu, ating samut a taba o ala, mangaintulid ngan karing paring anak nang Aaron at sukat pirarakayan para king metung at metung.#HA Ing balang ain-a-binutil a melutu king ornu o melutu king kawali o kaya king sala-salang bakal mangaintulid munaman king pari a miyayain kaniti king Dios.[G1Mangaintulid munaman ing balat ning animal a miyayain king pari a miyayain kaniti.)FMAting metung a tuntunan tungkul karing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at king ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan. Mangaintulid ing karni king paring mangasiwa.E9Malyari yang mangan king mitagan ing ninuman karing lalaking miembru da ring pamilyang pari, pero sukat kanan iti king lugal a banal, uling iti banal.DDulukan na ngan ning pari iti king altar bilang ain-a-pamangan para kanaku, ing Ginu. Iti metung yang ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan.SC!ding aduang batu at ing taba da reti, at ing masanting nang dake ning ate.qB]Ilako ing sablang taba na at iyain king altar; itang taba king iki, ing tabang babalut karing laman lub,UA%Ing animal a iyain para bayaran ing kasalanan sukat yang paten king dane nang norti ning altar nung nu ra la papaten ding animal para karing ain-a-durulukan. Sukat isabug ing daya king paligid ning altar.c@ CIla naman deti ring tuntunan tungkul karing ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan a tune banal..?WNung atin lang linub king Tolda king daya na niting animal at megamit iti king seremonia na ning pamaglako king kasalanan, e ya sukat kakanan ing animal; dulukan ya.x>kMalyari yang mangan kaniting ain ing ninumang lalaking miembru da ring pamilyang pari; iti metung a bage banal.9=mSukat yang balbalan ing isanu mang kasangkapan a kapsa a megamit king pamipabukal king karni. Nung kasangkapan yang bakal ing megamit, sukat yang isisan at luglugan king danum.Y<-Manasakit ya king upaya na ning kabanalan na niti ing ninumang makatagkil king laman na niting animal. Nung ating nanu pa mang imalan a mitalamsikan king daya na ning animal, pipian ya iti king lugal a banal.k;QKanan ne ning pari a miyayain kaniti ketang lugal a banal, ing patyu na ning Toldang tuknangan ku.X:+Sabian mu kang Aaron at karing anak nang lalaki king deti naman ila ring tuntunan tungkul karing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Sukat yang paten ing animal a magamit king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan king dane nang norti ning altar nung nu ra la papaten ding animal para karing ain-a-durulukan. Iti metung yang ain a tune banal.'9KNgana pa ning Ginu kang Moises,d8CIting ain-a-binutil a iyain ning pari sukat ngang dulukan kabilugan; e malyaring kanan iti.7 Karing panaun a daratang, iting pamiyain sukat neng gampanan ning balang lahi nang Aaron a susuyu bilang Pamuntuk da ring Pari.36aSamutanan tabang olibo at ilutu king sala-salang bakal. Kaybat na nita, pisian yang mangalati at iyain bilang ain-a-binutil. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.5yIti ya ing ain a idala na kanakung Aaron at anak nang lalaki king aldo na ning karelang ordinasyun: atlu at kapitnang litrung mapinung arina (anti ring karaniwan ain-a-binutil). Iyain neng abak ing kapitna kaniti at itang kapitna neng gatpanapun.'4KNgana pa ning Ginu kang Moises,f3GMalyari dang kanan king kapilan pa man ding sablang lalaki king lahi nang Aaron iting dake ra king pamangan a miyayain kanaku, ing Ginu. Manasakit ya ing ninumang tagkil king ain-a-pamangan, uli na ning kabanalan na niti..2WGawan dang tinape alang lebadura at kanan da iti king metung a lugal a banal; kilub na ning patyu ning Tolda. Binie ku na, ing Ginu, iti karing pari bilang dake ra karing ain-a-pamangan. Iti tune banal; kalupa re ding ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ding ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan.61iMangaintulid karing pari ing mitagan king ain.v0gKuma yang kasakmal ing metung karela king mapinung arinang semutanan laru at insenso. Kaybat, dulukan na iti king altar bilang tanda king ing kabilugan a ain miyain na kanaku, ing Ginu. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain./#Ila naman deti ring tuntunan tungkul king ain-a-binutil. Ding pari a anak nang Aaron ilang malyaring miyain kaniti king altar ku, ing Ginu.H.  Sukat manatiling mitatau ing api king altar; e paburen matatda.T-# Sukat manatiling mitatau ing api king altar; tamban kabukas. Dagdagan na tangab ning pari balang abak; ayusan ne babo ning tangab ing ain-a-durulukan at dulukan na ing taba na ning ain-ning-pamisulusulu.,! Kaybat na nita, manalili yang piblas ing pari, at idala na ing abu king lual na ning kampu; ketang lugal a malinis a mitalaga para kaniti.+/ Kaybat na nita, isulud ne ning pari ing barung makabang linen ampon salol a linen at saka na ilako ing abu. Ibili na iti king lele na ning altar.J* Sabian mu la kang Aaron at karing anak nang lalaki deting tuntunan tungkul karing ain-a-durulukan. Sukat yang manatiling kabukas ing metung a ain-a-durulukan king altar a ating aping e matatda.')KNgana pa ning Ginu kang Moises,l(SIyain ne iti ning pari para king pangapatawaran ning kasalanan na ning mikasala, at mipatawaran ya.p'[Kailangan ya namang miyain metung karing sese nang lalaking tupa o lalaking kambing a alang dipektu. Idala ne iti king pari bilang kapamayaran kanaku, ing Ginu. Makayagpang ya ing alaga na ning animal king timbangan ning santuaryu.}&uIsubli ne ing isanu man kareting mebanggit, at saka ne pa patunganan beinti por sientu ing alagang sukat bayaran na.k%QBayaran ne ning mikasala itang penako na, ing bindian nang apulut o mipanilas keya a babandian na.O$o payalian ne ing metung a bage a apulut na at sinumpa yang e ne ikit.#7Mikasala ya ing ninuman nung ilingad ne ing bage a penilas da keya o e tinupad king kasunduan o menako ya o kaya migsamantala ya king kalupa nang tau&" KNgana pa ning Ginu kang Moises,R!Ing ain a iti para king kasalanan ya, uling mikasala ya kanaku, ing Ginu. 'Kailangan ing idala ne king pari ing metung a lalaking tupa o lalaking kambing a alang dipektu. Makayagpang ya ing alaga na ning animal king timbangan ning santuaryu. Iyain ne iti ning pari para king pangapatawaran na ning kasalanan na ning mikasala, at mipatawaran ya.Nung mekalabag ya ing ninuman king e na sasarian karing kautusan ku, mikasala ya at kailangan nang bayaran ing depat nang pamikasala.}uSukat na namang bayaran itang alagang akalinguan nang beyaran, at sukat neng patunganan beinti por sientu ing mesabing alaga. Ibie na iti king pari, at iyain ne ning pari ing animal bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan na, at mipatawaran ya.BNung ating mikasala king e na sasarian a antimo ing e na pamamie ketang bage sagradu a mangaintulid kanaku, ing Ginu, sukat yang magdalang metung a lalaking tupa o lalaking kambing a alang dipektu bilang ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan kanaku. Makayagpang ing alaga na ning animal king timbangan ning santuaryu.$ENgana ning Ginu kang Moises,`; King anti kaniting paralan na iyain ning pari ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ning mikasala, at mipatawaran ne man. Mangaintulid king pari ing mitagan king ain, antimo ing mararapat king pamiyain ain-a-binutil. Idala na iti king pari a kumang kasakmal kaniti anting simbulu king ing kabilugan miyain na kanaku, ing Ginu, at dulukan na ning pari ing kinua nang kasakmal karin king altar bilang ain-a-pamangan. Metung ya iti karing ain a makalako king kasalanan.0[ Nung e na la pa mu rin agyung iyain ning ninuman ding aduang pitsun o ding aduang batu-batu, sukat yang magdalang atlu ampon kapitnang litrung mapinung arina bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. E na sasamutanan larung olibo o insenso, uling iti metung yang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.H  Kaybat na nita, iyain ne ing kaduang ayup bilang ain-a-durulukan, agpang karing tuntunan. Makanyan neng iyain ning pari para king pangapatawaran na kasalanan ning mikasala, at mipatawaran ya.0[ Ipisik na kanita ing daya king lele na ning altar. Patiktikan na ngan ing mitagan king daya king talpakan na ning altar. Iti metung yang ain a makalako king kasalanan.7iIdala na la deti king pari, at iyain neng mumuna ing ayup a makatalaga para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Palipitan ne batal, pero e ne paburen matatanggal a buntuk.7Nung e ne agyung iyain ning ninuman ing metung a tupa o kambing, miyain yang aduang pitsun kanaku, ing Ginu, o kaya aduang batu-batu bilang kapamayaran king depat nang kasalanan. Miyain ya ing metung karing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ing metung bilang ain-a-durulukan.0[Ban mipatawaran ya, sukat yang miyain kanaku, ing Ginu, metung a babaing tupa o kaya babaing kambing. Iyain ne iti ning pari para king pangapatawaran na ning mikasala.eENung mikasala ya ing ninuman karing bage mebanggit na sukat nang ipagtapat ing kasalanan na.$CNung mipatalusad ya dila ing ninuman king pamangawang pangaku, e mayap o mayap tungkul king nanu pa mang bage, mikasala ya kabud akilala na ing depatan na.5Nung ing ninuman, king e na sasarian, mekatagkil yang bage marinat a ibat king tau, nanu ya pa man iti, mikasala ya kabud akilala na ing depatan na.;qNung ing ninuman mekatagkil yang nanumang bage a kikilalanan nang marinat ning kautusan a antimo ing bangke ning animal, midinatan ya at mikasala kabud akilala na ing depatan na.) ONung mayawad king metung a tau ing magtestigu ya tungkul king bage mepalyari a ikit na o balu na, pero e ya bisang magsalita, mikasala ya at atin yang pakibatan.b?#Kuanan na ning pari ing sablang taba, antimo nung makananu rang kakuanan ing taba ning tupang pete ra para karing ain-ning-pamisulusulu. Idala na iti king altar at dulukan na karin pati na ing pamangan a miyain kanaku, ing Ginu. King anti kaniting paralan ne iyain ning pari ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ning mikasala, at mipatawaran ya.2 _"Kuma yang ditak a daya ing pari at ibili na iti karing sagung atyu king paligid na ning altar. Kaybat na nita, itugtug na ing dayang mitagan king talpakan na ning altar.- U!Itumpak ne ing gamat na king buntuk ning tupa, at saka ne paten karin king dane nang norti ning altar nung nu ra la papaten ding animal para karing ain-a-durulukan. } Nung ing iyain na ning ninuman para king kasalanan na metung yang tupa, sukat ing babai ya ing tupa at ala yang dipektu.N Kaybat na nita, kuanan na ing sablang taba, antimo nung makananung lalako ing taba ning animal a pete para king ain-ning-pamisulusulu. Idala na iti king altar at karin na dulukan. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti. Iti ya ing daptan na ning pari ban mipatawaran ya kasalanan ing taung karaniwan, at mipatawaran ya.% EKuma yang ditak ing pari king daya na ning kambing at ibili na iti karing sagung atyu king altar. Itugtug na ing dayang mitagan king talpakan na ning altar.6gItumpak ne ing gamat na king buntuk ning kambing, at saka ne paten karin king dane nang norti ning altar nung nu ra la papaten ding animal a miyayain bilang ain-a-durulukan.{kabud meyaus ya pansin king pamikasala na, sukat yang magdalang metung a babaing kambing a alang dipektu bilang ain na.|sNung karaniwan yang memalen ing mikasala at mekalabag yang metung karing kautusan ku, ing Ginu, king e na sasarian,T#Kaybat na nita, kuanan na ing sablang taba at idala na king altar ban dulukan bilang ain-ning-pamisulusulu. Iti ing daptan na ning pari king kasalanan na ning pamuntuk ning kapulungan, at mipatawaran ya. F~~~b~$}}}X||{{;zz yy5xw~vv uwttmssdrqq&pp?oo=nndmgm&lOkpji,ggvfeddc1bbaaK``D_}_D^^W]]]\S[[QZZBY?XXWlWV;UTTlSS>RQQQZPPP=OONNGMMMLL=KKKcJJ IIPHHcGG{FF#E^DCBAA^@?R>f>=pUKing kawalung aldo idala na la deti king pari karin king pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu."=?Magdala ya namang aduang patipati o kaya aduang batu-batu; ing metung para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ing metung para king ain-a-durulukan.1<]Nung pakakalulu ne man ing tau at e na agyung ibie iti, malyari yang magdalang metung mung biserung lalaking tupa para king pangadeklara nang malinis bilang ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan, adua mung litrung arina a singkapan larung olibo bilang ain-a-binutil at kapitnang litrung larung olibo.;9at iyain ne iti pati na ing ain-a-binutil king altar. Makanyan nang gampanan ning pari ing seremonia na ning pamaglinis, at maging malinis ya ing tau.6:gKaybat na nita, iyain ne ning pari ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ban mipatawaran ya ing taung bisang linisan. At kaybat, paten ne ing animal para king ain-a-durulukan9Kaybat, ikaskas na ing larung makatagan king palad na king buntuk na ning tau bilang kapamayaran kasalanan kanaku, ing Ginu.85Kaybat na nita, kuma yang ditak ketang larung atyu king palad na at ditak ketang daya ning biserung tupa, at ikaskas na iti king pingul nang balugbug a wanan ning taung lilinisan, antimu rin king tindaragul na ning gamat nang wanan at king tindaragul na ning bitis nang wanan.7at isoso ne kaniti ing metung a taliri ning gamat nang wanan at saka na ipisik pitung besis iting laru karin king arapan ku, ing Ginu.`6;Kuma yang ditak king larung olibo ing pari at itugtug na king sarili nang kayling paladh5KKuma yang ditak ing pari king daya na ning biserung tupang mepate at ikaskas na king pingul nang balugbug a wanan ning taung lilinisan at king tindaragul na ning gamat nang wanan ampon king tindaragul ning bitis nang wanan.\43 Paten ne kanita ing biserung tupa king banal a lugal nung nu ra la papaten ding animal a miyayain para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ampon ding para karing ain-a-durulukan. Daptan na iti uling ing ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan anti ya king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, mangaintulid ya king pari. Iti metung a bage sagradu.(3K Kuanan ne ning pari ing metung karing biserung lalaking tupa at ing kapitnang litrung larung olibo iyain ne king Ginu bilang ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan.s2a Ituki ne ning pari ing tau pati na ing regalung darala na king pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu.a1= King kawalung aldo magdala yang aduang biserung lalaking tupa at metung a biserung babaing tupa a pawang pabanua tua at alang dipektu, limang litrung arinang singkapan larung olibo, at kapitnang litrung larung olibo.c0A King kapitung aldo, pasibayu yang pakalbu, labahasan na ing balbas na, ing kile na, at ing heganaganang buak na king mabilug nang katawan; pipian na ing susulud nang imalan at saka ya mandilu. Maging malinis ne kanita.n/WPipian na ning taung mideklarang malinis ing susulud nang imalan at pakalbu ne ing buntuk na at saka ya mandilu. Kanita malinis ne. Malyari neng lungub king kampu, pero sukat yang manuknangan pitu pang aldo lual na ning tolda na.H. Pisikan neng pitung besis king daya ing taung bisang mideklarang melinis na king sakit na king balat. Kaybat na nita, ideklara na neng malinis. Ibulus ne king marangle itang ayup a makatagan.A-}Kaybat na nita, kuanan ne ing metung pang ayup at isoso ne iti king daya na ning mepate ayup at ing kapirasung dutung a sedro at ning taling malutu ampon ning kapakling sangang hisopo.,Kaybat, iyutus na ning pari ing paten ne ing metung karing ayup tulid na ning metung a banga a maki kasaklu-saklung danum.M+Nung kinayap na ing lepra na, iyutus na ning pari king magdala yang kaparis a ayup a mabie at malinis ampon kapirasung dutung a sedro, metung a malutung tali, at metung a kapakling sangang hisopo.M*at ituki ne ning pari king lual na ning kampu ban karin ne siasatan.)#Iti ya ing tuntunan tungkul king pamaglinis king taung kinayap king sakit a lepra. King aldo a mideklara yang malinis, makikit ya king pari#( ENgana ning Ginu kang Moises,C' ;Iti ya ing tuntunan tungkul king kulapu a lunto king imalan, lana ya man o linen o king telang lana o nanu pa mang megawa king balat animal ban mayakit nung malinis ya o nung marinat ya._&9 :Nung pipian na at milako ing kulapu, pipian nang pasibayu at maging malinis na kanita.U%% 9Nung ating lunto pasibayung kulapu at kakalat, silaban na na ning makibandi.$ 8Nung king pamaniasat na, mewala na ing bakas na ning kulapu gupitan na itang king imalan o itang king kagamitan balat animal.K# 7Kaybat na nita, siasatan nang pasibayu ning pari at nung e menaliwa kule ing kulapu, agyang e mikalat, e pa mu rin malinis. Inya sukat silaban ita, maging ing sira a atyu king arap o king gulut.G"  6iyutus na namu ing pipian da iti at ilele rang pitu pang aldo.J! 5Nung king pamaniasat na ning pari ikit nang e kinalat ing kulapu,@ } 4Silaban na kanita ning pari, uling ita sakit a makayawa.! 3Pangalabas na ning pitung aldo siasatan nang pasibayu at nung mikalat ing kulapu, ing imalan o ing nanumang susulud mideklarang e malinis.<u 2Siasatan na iti ning pari at ilele nang pitung aldo.y 1at ing linto kulapu mamerdi-merdi ya o kaya malare-lare, ita mikakalat yang sakit, inya sukat yang pasiasat king pari.`; 0kapirasung telang linen o lana o kaya king balat o nanumang gawa keng balat ning animalL /Nung kayakitanan yang kulapu ing imalan, lana ya man o linen o kaya .Anggang e mako ing sakit nang ita e ya malinis, at sukat yang lumaut karing tau. Manuknangan yang magdili-dili king lual na ning kampu.=u -Sukat yang misulud imalan a gabak-gabak ing taung mika lepra; paburen neng sabung-sabung ing buak na, takpan ne banda lalam ing lupa na at saka na ikulisak, Marinat ku, marinat ku!W) ,ideklara neng e malinis, uling lepra ing sakit a linto king balat nang buntuk.D +Siasatan ne ning pari at nung ating malare-lare baya karin,O *Nung lunto ya ing malare-lare baya king lugal a milako buak, lepra ya.cA )Nung melugus ing buak na king kanuan at malingmingan, kalbu ya; pero ituring yang malinis.b? (Nung melugus ya buak ing metung a lalaki, e ya sukat ituring e malinis agyang mekalbu ya.W) 'siasatan ne ning pari. Nung mamutla-mutla la, bakas la mu; malinis ya ing tau.F &Nung ing ninuman kayaltawan yang maputla-putla king balat na,/ %Nung king pamalak na ning pari e ya mikalat ing baya at tutubu na ing buak-buakan karin, kinayap ne ing baya. Ideklara na neng malinis ning pari.9 $siasatan neng pasibayu ning pari. Nung kinalat ya ing baya, e na na kailangan manintun pang madilo-dilo buak-buakan; malino king e ya malinis ing tau.>y #Nung kinalat ing baya kaybat nang mideklarang malinis,iM "King kapitung aldo siasatan neng pasibayu ning pari ing baya, at nung e ya mikalat at e tinaglus malalam king laman, ideklara na neng malinis ning pari. Pipian na ning mika sakit ing susulud nang imalan at maging malinis ne.| s !labahasan na na mu ning maki sakit ing buak-buakan a makapaligid king baya. Ikalilua ne pang pitung aldo ning pari.# A Kalabas na ning pitung aldo siasatan neng pasibayu ning pari, at nung ing sakit e mikalat at alang madilo-dilo buak-buakan karin at e tinaglus king laman,% E Nung king pamaniasat na ning pari akit nang e malalam a tataglusan king balat at ala pang matuling a buak-buakan, ikalilua na nia mu kilub ding pitung aldo.S ! siasatan ne ning pari. Nung ing kapanamdaman na tataglus king laman at ding buak-buakan na madilo-dilo la at mepinu, sakitan yang lepra. At ing taung keyaltawan kaniti ideklara neng e malinis ning pari.W ) Nung ing metung a lalaki o babai keyaltawan yang baya king buntuk o king baba,)M Nung ing dake mepaltus e migbayu ampon maputla ya mu kule at e mikalat, e ya lepra ita. Ideklara na neng malinis ning pari, uling ita biuk nia mu ning mepaltus.   Siasatan neng pasibayu king kapitung aldo at nung kakalat ya, ideklara neng e malinis ning pari uling lepra ing kapanamdaman na.% Nung akit na ning pari king ing buak-buakan king dake mepaltus e meputi at e tataglus king laman nune meputla mu, ikalilua neng pitung aldo.y siasatan ne ning pari. Nung ing buak-buakan king dake na ning mepaltus meging maputi at meyakit king malalam ya darasan kesa king makapaligid a balat, ita metung yang lepra a megumpisa king paltus. Ideklara neng e malinis ning pari ing taung ita.R Nung mepaltus ne man ing ninuman at ing mepaltus na melare ya o menamuti,6g Nung e ya magbayu itsura kilub ding pitung aldo at e ya kinalat metung ya mung bakas ning tigsa. Ideklara na neng malinis ning pari. fig,Siasatan ne ning pari...,(13:20)fig*O Nung kinalat na king balat, ideklara neng e malinis, uling sakitan ya.,S Nung king pamaniasat na ning pari akit na king e meputi ing buak-buakan at e tataglus king laman nune maputla-putla ya mu, ikalilua neng pitung aldo ing taung ita.G  Siasatan ne ning pari at nung akit na ning pari king tataglus ya iti king laman at meputi ing buak-buakan na, ideklara ne kanitang e malinis. Uling ing linto lepra ya a megumpisa king tigsa.cA oneng limbag yang pasibayu at meputi o melare, sukat yang makikit king pari ing taung ita.U~% Nung kayaltawan yang bukul ing ninuman king katawan na at kaybat kinayap ya,x}k ban palawe. At nung akit na ning pari ing meputi ya ing baya, malinis ne at ideklara na neng malinis ning pari.l|S Nung kinayap ya ing sagiwang laman at muti yang pasibayu, kailangan yang makikit pasibayu king pari{{q Siasatan neng pasibayu ning pari at nung akit na king atin yang sagiwang laman, ideklara neng e malinis iting tau.6zi Kabud ating linto sagiwang baya, e ya malinis.Cy siasatan neng pasibayu ning pari. Nung akit nang mikalat na king kabilugan nang katawan, ideklara na neng malinis ing taung ita. Nung meputi na ing heganagana nang balat, malinis ne pin.sxa Nung ing sakit a ita mikalat na king katawan at nung laganas na manibat king buntuk angga na karing bitis, w iti metung yang lepra a e kakayap. Ideklara neng e malinis ning pari; e na ne kailangan ikalilua pa, uling masala king e ya malinis.v ban siasatan ne sakit. At nung manakit yang makalbag a manimuti king balat na at meputi ing buak-buakan na at dakal ya nana,Gu  Nung mika lepra ya ing ninuman, kailangan yang idala king parit} Siasatan neng pasibayu ning pari at nung mikalat ya ing baya, ideklara neng e malinis ing tau, uling ing sakit na lepra. s Nung ikua nang mikalat ning baya kaybat neng siniasat ning pari ampon dineklarang malinis, sukat yang makikit pasibayu king pari.jrO Kaybat na ning kapitung aldo, siasatan neng pasibayu at nung kinayap ne ing baya at e ya mikalat, ideklara neng malinis na uling metung ya mung baya. Pipian na kanita ning mika baya ing susulud nang imalan at saka ya mandilu.q7 King kapitung aldo siasatan neng pasibayu ning pari at nung king pamalak na ya naman a itsura ing baya at e ya mikalat, ikalilua neng pitu pang aldo.Jp Nung ing linto baya maputi ya at meyakit ing e makutkut a darasan king balat, at e maputi ing buak-buakan king dake a maki baya, ikalilua neng pitung aldo ning pari ing taung maki kapanamdaman. o  Siasatan ne ning pari ing sakit a linto king balat at nung ing buak-buakan king dake a ating sakit meputi at meyakit king ing sakit managlus lalam ning balat, iti lepra ya at ideklara neng e malinis ning pari ing anti kanitang taung ating sakit king balat.Vn' Nung kayaltawan yang baya ing ninuman king balat na o ating mangatdas o ating minaliwa kule king balat na at linto, atin yang sakit a lepra; sukat yang idala kang Aaron o king metung karing anak nang pari.8m o Nganang migsalita ning Ginu kang Moises at Aaron,wli Nung e ne agyung iyain ing metung a biserung tupa, malyari yang magdalang kaparis a patipati o kaya kaparis a batu-batu; metung para king ain-a-durulukan at ing metung para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Gampanan ne ning pari ing seremonia na ning pangapatawaran a makalako king panga-dinatan na ning babaing ibat menganak. Kaybat na nita, maging malinis ne.nkW Ing pari ya ing miyain kareting ain na at gampanan ne ing seremonia na ning pangapatawaran a makalako king panga-dinatan na. Kaybat na nita, maging malinis ne. Iti ing tuntunan a sukat nang daptan ning babai kaybat nang menganak.Nj Potang meganap na ing pangalinis na para king anak nang lalaki o babai, sukat yang magdalang metung a biserung tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan ampon metung a patipati o kaya metung a batu-batu bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. Idala na la deti king pari tulid ning pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu.[i1 Nung babai ne man ing beit na, labing apat yang aldo ituring e malinis, antimo nung makananu yang e malinis neng makaratang ing regla na. Palabas ya pa munamang anam apulu't anam a aldo bayu ya ituring malinis.Sh! Kaybat na nita, palabas ya pang atlung pulu't atlung aldo ing ima bayu ya ituring malinis. E ya sukat tatagkil king nanumang bage sagradu o lulub king banal a Tolda anggang e miras ing mitakdang panaun.>gy Sukat yang masirkunsisyun king kawalung aldo ing anak.yfm Sabian mu karing memalen na ning Israel ing anti kaniti: Nung muktut ya ing ninumang babai at manganak yang lalaki, ituring yeng e malinis iting babai kilub ding pitung aldo, antimo nung makananu yang e malinis neng makaratang ing regla na.#e E Ngana ning Ginu kang Moises,/dY /Kailangan ing balu yu ing pamiyaliwa na ning malinis ila ning e malinis; ing animal a malyaring kanan ila ning e malyaring kanan. fig,Ding animal a e malinis,(11)fig*zco .Ila deti ring tuntunan tungkul karing animal at ayup ampon karing kakawe lelangan at sablang gagapang king gabun.b} -Aku ing Ginu a milual kekayu ibat Ehipto ban aku ing maging Dios yu. Inya sukat kayung maging banal, uling aku banal ku.caA ,Aku ing Ginung kekayung Dios; inya ingatan yung malinis ing sarili yu, uling aku banal ku.~`w +E yu la kakanan o tatagkilan man ing isanu man kareting mebanggit a e malinis a animal ban e kayu mituring e malinis. _ *agyang pang gagapang de reti ing atian da king gabun o lalakad la king kapamilatan da ring apat dang bitis o maygit apat a bitis.Z^/ )E kayu mamangan karing isanu man karing mangalating animal a gagapang king gabun,O] (At ing ninumang mangan king karni na ning animal a anti kaniti sukat nang pipian ing imalan a susulud na, at manatili yang e malinis angga king kabengian. Antimu rin, ing ninumang mibuat king bangke na ning mete animal sukat na namang pipian ing imalan a susulud na. Makanyan man, manatili yang e malinis angga king kabengian.\ 'Nung ing animal a malyaring kanan kabud nia mete, ing tagkil king bangke na niti maging e ya malinis angga king kabengian.[y &nung makababad ing bini king danum at midagpanan king metung kareting mesabing mete animal, maging e malinis ing bini.cZA %Nung dugpa la ding bangke da king bini a malapit nang itanam, manatiling malinis ing bini, Y; $Makanyan man, ing panibatan na ning danum o kaya ing talaga manatili yang malinis; pero ituring yang e malinis ing tagkil king bangke da reting animal.X #Maging e malinis ing nanumang bage digpanan da ring bangke da reting animal; kasangkapan ya o kalang a kapsa, at sukat yang balbalan.\W3 "At ing nanumang pamangan a mitugtugan king danum a makalulan kareting kasangkapan a digpanan da reting animal maging e malinis munaman. E munaman malinis ing inuman a makalulan kareting kasangkapan a midagpanan.V !Nung dugpa la reti king kuran o balanga, maging e malinis ing sablang makaratuk karin. Sukat neng balbalan ing kasangkapan a midagpanan.@U{ At nung ing bangke ning isanu pa man kareti atin yang digpanan a bage, maging marinat ya ita. Inya ing isanu mang kasangkapan a midagpanan karetikasangkapan ya o bage megawa king dutung, imalan, balat, silisyo o nanuman, sukat yang ibabad king danum, oneng manatili ya pamu ring e malinis angga itang kabengian.pT[ E la malinis deti at ing ninumang tagkil karing bangke ra ituring yang e malinis angga itang kabengian.JS ing tuku, ing dapu, ing lupisak, ing timbabalak, at ing galakgak.R Ding animal a galagala a ituring yung e malinis ila deti: ding dagis a bulilit, dagis pale at pasimundut; ding sablang barag;xQk Kailangan ing pipian na ing imalan a susulud na ning mekatagkil, at ituring yang marinat angga itang kabengian.0P[ Ituring yu la namang e malinis ding sablang animal a tiapat a bitis a ating pangamus. Ing ninumang tagkil karing bangke da reti maging marinat ya angga king kabengian.,OS Ding sablang animal a bangal a kuku, oneng e ra naman lalangutan ing kakanan dang ibat king atian, e la malinis. Ituring yeng e malinis ing ninumang tagkil kareti.N1 Ing ninumang talan kareting mebanggit a lelangan ibilang yang e malinis angga itang kabengian, at kailangan ing pipian na ing imalan a susulud na.ZM/ Ing ninumang tagkil karing bangke da reti maging marinat ya angga king kabengian.nLW Kasuklaman yu la ding sablang ayup-ayupan a susulapo at gagapang kapamilatan da ring apat dang bitis.0K] antimo ding durun, luktun, at lipaktung.LJ subali mu detang lulundag kapamilatan da ring bitis dang mamaklung,GI  Kasuklaman yu la ding sablang ayup-ayupan, uling e la malinis,;Hs ding sablang tagak, bako, talibatab, at ding kabag..GY ing kulayung ating sagu, ing pelikanu;.FY ing kulayu, ding ayup a manyisid asan;QE ing ostrich, ing kulayung bengi at ning dagat, at ding sablang kauri da;+DS ding awak at ding sablang kauri da,8Cm ing balawe, ing lawin, at ding sablang kauri na;|Bs Oreni ding ayup a kasuklam-suklam a e yu malyaring kanan uling marinat la: ing agila, buitre, at ing agilang dagat; ~}}|S{{0zyxxCwvvFuu^tt_srr0qUpppo%nn(mllKl%kk-jjljiihjgggEfffGeenedd.czcbEaaH``5__V^^^]]2\\[[Z|YYXXUWWVV#UiTzSSRsQQ*PuOOONMLL\L JJ?IIkIGgG FwEERDDDCGBAA"@@? >i==-<};;b:9928777c66y55<4322X11c00/..n.T--F,++x+F*D)(n('k&&*%f$$"#"!!y ]-[d(IuO96Jx,  u <  nvZo/%Ila deti ring piestang tikda ku; aldo lang banal ban mitipun kayu at samba, miyain ain-a-pamangan, ain-a-durulukan, ain-a-binutil, ain-sakripisyu ampon ain-a-inuman, ing balang metung king makatakda nang aldo.Jn$Pitung aldo kayung miyayain ain-a-pamangan. Mitipun kayung pasibayu king kawalung aldo ban samba at miyain ain-a-pamangan. Uling aldo yang pamanyamba, e kayu bitasang magobra king aldong ita. (kmQ#Mitipun kayu ban samba king mumunang aldo da reting aldo; e kayu bitasang magobra king aldong ita.GPotang ing ninuman miyayampang yang ain-ning-pamisulusulu kanaku, ing Ginu, bilang pamanupad king panata na o kaya kusa yang lub a pamanain, sukat yang alang dipektu ing animal a yayain na ban maging katanggap-tanggap ya.C=E kayu mamain nanumang ating dipektu uling e ya matanggap.j<Olalaking baka o tupa o kambing ing idala na. Sukat yang alang dipektu ban maging karapatdapat ya.R;Sabian mu kang Aaron at karing anak nang lalaki ampon karing memalen na ning Israel king nung ing metung a Israelita o dayuan miyayampang yang ain-a-durulukan bilang metung a panata o kusang lub a ain,':KNgana pa ning Ginu kang Moises,+9QE ra sukat papakan iti karing e mangaintuliran. Kabud melabag ya iting tuntunan mikasala ya ing mengan at mikapakibatan ya. Aku ing Ginu at ing papagbanal kareti.b8?Sukat dang ingatan masalese ding pari ing sablang ain da ring Israelita kanaku, ing Ginu.:7oNung ing ninuman a e miembru na ning pamilyang pari makapangan yang e na sasarian karing sagradung ain, bayaran na king pari at patungan na pang beinti por sientu ing pengan na.6 Nung mabalu ya ing anak na o diborsiada ya at ala yang anak, kaybat minuli ya bale nang tata na, kanita ya pa malyaring makapangan king pamangan nang tata na a pari. Bukud mung ing miembru na ning pamilyang pari ya ing makapangan king pamangan a miyain.y5m E ya naman malyaring mangan karing bage sagradu ing anak nang babai ning pari a mekapakiasawa king e naman pari. 4 Oneng ing ipus a seli na karing sarili nang salapi o mibait na king pibalebale na, malyari yang mangan king pamangan na ning pari.13] E ya malyaring makapangan king bage sagradu ing ninumang e miembru king pamilya ning pari, at pati na detang makipanuknangan king pari o detang makipagobrang upahan na.@2{ Sukat na lang tuparan Aaron at ding anak nang lalaki ding sablang tuntunan a binie ku karela. Mikasala la at mate nung sakaling e ra la tuparan. Aku ing Ginu at ing papagbanal karela..1WE ya sukat mamangan king karni na ning isanu pa mang animal a kabud na mete o kaya piglapak da ring mabangis a animal; makadungis iti king pangatau na. Aku ing Ginu. 0Potang limbug ne ing aldo kanita ya pa maging malinis at kanita ya pa mu malyaring makapangan karing sagradung ain a karapatan na.#/AIturing yang e malinis ing ninumang mekatagkil angga king kabengian, at e ya malyaring mangan king isanu pa man karing sagradung ain anggang e ya mendilu.Y.-o kaya ing ninumang mekatagkil karing animal a e malinis o king taung e malinis.&-GE ya malyaring mangan karing sagradung bage miyain ing ninuman karing lahi nang Aaron a ating sakit a lepra o ating tulu king katawan na. Makapangan ya potang kinayap ne. E ya malinis ing ninumang mekatagkil king bangke na ning mete tau o kaya king taung kelualan king sarili nang bini(,KSabian mu karela king itiwalag ke ing ninuman karing lahi da a e malinis lalapit king altar. Tuntunan ya iting sukat ipairal king sablang panaun. Aku ing Ginu.~+wSabian mu kang Aaron at karing anak nang lalaki king e ra paburen ing malapastangan ya ing banal kung lagyu. Inya sukat da lang tanggapan king mitmung kagalangan ding sagradung ain a yayampang da kanaku ding memalen na ning Israel. Aku ing Ginu./* ]Ngana pang sinabi ning Ginu kang Moises,u)eMakanyan yang migsalita i Moises kang Aaron, karing anak nang lalaki, at karing sablang memalen ning Israel.a(=Makanyan man, e ya sukat lalapit king sagradung tabing o lalapit king altar uli na ning atin yang pinsala king katawan na. Kabud linapit ya lepastangan na la ding banal a bage, uling aku ing Ginu a papagbanal kareti.n'WMalyari yang mangan king kakanan a miyain kanaku, maging king sagradu o mas sagradung ain-a-pamangan.#&AE ya paintulutan sumuyu king altar ing ninuman karing lahi nang Aaron a maki pinsala king katawan na. E ya malyaring miyain ain uli na ning kapinsalan na.d%Ckuba, unanu, ing ating kapansanan a mata o galisan a balat o bunian, at ing ninumang kapun.$+komang, sakang,# E ya paintulutan lumapit king altar ing ninumang ating pinsala king katawan na antimo ing bulag, pile, kibit o dispormadu lupa,U"%Sabian mu kang Aaron king ala metung man karing lahi na a maki pinsala king katawan na ing sukat paintulutan miyain ain-a-pamangan arapan ku. Iti metung yang tuntunan a sukat ipatupad king kapilan pa man.0!]Ngana pang sinabi ning Ginu kang Moises,  ban e la mapintas ding anak na king arapan da ring kabalen na. Aku ing Ginu a mibukud keting tau bilang Pamuntuk da ring Pari.NE ya makiasawa king babaing mebalu o king metung a diborsiada o kaya king babaing medisgrasya o migtinda king katawan na king milabas a panaun. Makiasawa ya king dalagang ibat king sarili nang lahi;s Nung makiasawa ya, tune ya sanang birhen ing babai.3a Sukat yang manatili king tuknangan na ning Dios. Kabud meko ya karin ban lawen ing mete, lepastangan na ne ing tuknangan na ning Dios, uling tagle na ing larung paglania.ue E na sukat dirinatan ing sarili na king pamamunta na king mete agyang pang ing mete ya i tata na o i ima na.  Ing pari a pamuntuk da ring kalupa nang pari mitugtugan yang larung paglania king buntuk na at mitalaga ya king Dios para misulud karing imalan pari. Inya e ya sukat sabung-sabung a buak ni pangabakan ing susulud nang imalan para ipakilala ing pamagpaldas na.7 Nung mekiabe ya karing babaing magtindang katawan ing anak nang babai ning ninumang pari, lepastangan ne ing pari a tata na. Inya silaban yang mabie.6gItalaga ya king kabanalan ing pari, uling ya ing miyayain king tinape para kanaku, ing Dios. Sukat yang maging banal, uling aku, ing Ginu, ing papagbanal kekayu at banal ku.)E ya sukat makiasawa ing metung a pari king babaing magtinda king katawan na o mesira panga-dalaga o kaya diborsiada, uling banal ya ing pari.7Sukat lang maging banal arapan ku, ing Dios, at e lalapastangan king lagyu ku. Ila ring miyayain ain-a-pamangan kanaku, inya sukat lang maging banal.}uE ra sukat ururan ing buak da o pupututan ing balbas da ni paniugatan ing katawan da para ipakit ing kalungkutan da.gIE ra paintulutan ing midinatan la king oras na ning kamatayan ning metung karing selagpian da.1_o kaya kapatad deng dalaga a e mekiasawa.Csubali mu nung iti ima re, tata, anak, kapatad deng lalaki& INgana ning Ginu kang Moises, Sabian mu karing pari a anak nang Aaron king e ra sa paburen ing midinatan la uli na ning pamaglapit da karing mete kamaganak da,'IPaten ya kapamilatan na ning basibas batu ing ninumang lalaki o babai a makisangguni karing espiritu ra ding mete. Ya ing pepasari king sarili nang kamatayan.3Magpakabanal kayu at maging tapat kanaku, uling aku, ing kekayung Ginu, banal ku. Pinili ra kayu karing aliwang bansa ban maging bukud mung kanaku.Z/Inya sukat yung balu ing pamiyaliwa da ring animal at ayup a malinis at ding e malinis. E kayu mamangan karing animal o ayup a e malinis ban e kayu miyawa king karinatan da. Aku ing sinabing e la malinis deti..WPengaku ku kekayu king ibie ke kekayu iting gabun a masanting at mataba ban maging bandi yu. Aku ing Ginung kekayung Dios at aku ing memili kekayu bilang memalen ku.  E kayu makiapus karing ugali da ring taung manuknangan karin. Tatabi ku la deting taung deti uli na ning dapat dang makasumami. Ngana ning Ginu, Pamintuan yu la ngan ding utus ku at panabilin ban e na kayu tanggian ning bansang Canaan nung nu ra kayu darala., SNung pakiabayan ne ning metung a lalaki ing asawa na ning kapatad nang lalaki, lepastangan ne ing kapatad na uli na ning depat nang makarine. Mate lang alang anak.% ENung makipangatawan ya ing metung a lalaki king asawa nang bapa na, lepastangan ne i bapa na; parusan ya at ing babai. E sukat mikayanak ing ninuman karela. Nung makipangatawan ya ing metung a lalaki king dara na kang tata na o kang ima na, parusan lang parehu uli na ning makarine depat da.7Nung makipangatawan ya ing metung a lalaki king metung a babai kabang iting babai atyu ya king panaun na ning regla na, parehu lang itabi king balen. Nung makipangatawan ya ing metung a lalaki king kapatad nang babai o king kasing-ibpa na o kasing-ima na, sukat ibulalag king balen ing makarine depat da at itabi la. Sukat nang pagdusan ing kasalanan na ning lalaking mekipangatawan king kapatad nang babai.!=Nung lumapit ya ing metung a babai king metung a animal ban makipangatawan ya kaniti, paten ya at ing animal. Ilang pepasari king sarili dang kamatayan.a=Nung makipangatawan ya ing metung a lalaki king metung a animal, paten ya at ing animal.G Nung ing metung a lalaki gewa na lang asawa na ring mi-ima, paten la ilang atlu; silaban lang mabie uli na ning bage makasumaming depat da. Ing anti kaniting bage e sukat marapat libutad yu.1] Nung makipangatawan ya ing metung a lalaki king kalupa nang lalaki, dinapat lang bage makasumami, parehu lang paten. Ila mismu ding pepasari king sarili dang kamatayan.!= Nung makipangatawan ya ing metung a lalaki king manuyang nang babai, paten la. Mikasala lang parehu. Ila mismu ding pepasari king sarili dang kamatayan.F Ing lalaking makipangatawan king metung karing asawa nang tata na lepastangan ne i tata na; paten ya at ing babaing kayabe nang mikasala. Ila mismu ding pepasari king sarili dang kamatayan.r_ Potang makipangatawan ya ing ninumang lalaki king asawa na ning kalupa nang tau, paten ya pati ing babai.sa Paten ya ing ninumang lapastangan kang tata na o ima na. Ya kabud ing pepasari king sarili nang kamatayan.S~!Pamintuan yu la ding utus ku, uling aku ing Ginu at ing papagbanal kekayu.b}?Italaga yu ing sarili yu kanaku at magpakabanal kayu, uling aku ing Ginung kekayung Dios.<|sNung ing ninuman linapit yang maniawad kausukan karing mamamanula at karing espiritistang makipagsalita karing mete, isakuil ke at itiwalag king pangamiembru na king balen Israel.{aku mismu isakuil ke at ing pamilya na ampon ding sablang katubale na. Itiwalag ke pati na detang mekiabe king pamanyamba kang Molek.[z1Nung e ra pinsingan ding memalen ing depat nang pamaglapastangan at e re pepapate,Sy!Aku mismu isakuil ke at itiwalag bilang miembru na ning balen Israel, nung ing ninuman munie yang anak kang Molek. Kalapastangan ing anti kaniting dapat king kanakung santuaryu at king banal kung lagyu.zxoSabian mu karing memalen na ning Israel king ing ninuman karela o ing ninumang dayuan a makipamalen karela a miyain karing anak na ban magamit king pamanyamba kang Molek a kikilalanan dang dios paten ya king kapamilatan na ning basibas batu.,w WNganang sinabi ning Ginu kang Moises,Pv%Pamintuan yu la sa ding sabla kung kautusan at panabilin. Aku ing Ginu.~uw$Gumamit kayu karing ustung paniukad, timbangan, at panakal. Aku ing Ginung kekayung Dios a milual kekayu king Ehipto.zto#E ye pamiraitnan ing ninuman king kapamilatan na ning pamangamit yung e ustung paniukad o timbangan o kaya takal.Js"Pakiutusan yu lang antimo nung makananu yeng pakiutusan ing kalupa yung Israelita, at luguran yu la antimo ing pamaglugud yu king sarili yu. E yu sa kakalinguan king kanitang misan dayuan kayu naman karin king Ehipto. Aku ing Ginung kekayung Dios. fig,...luguran yu la antimo ing pamaglugud yu king sarili yu.,(19:34)fig*Or!E yu la daraptanan e ustu ding dayuan a makipanuknangan king bansa yu.}qu Galangan yu la ding makatua at mika takut kayu at kagalangan kanaku, ing Ginu. Galangan yu la ding makatua...(19:32)0p[E kayu maniawad kausukan karing mamamanula o karing espiritista a makipagsalita karing mete. Midinatan kayu kabud sinangguni kayu karela. Aku ing Ginung kekayung Dios.soaPangilinan ye ing Aldo ning Sabbath at igalang ye ing lugal nung nu ra ku sasamban ding tau. Aku ing Ginu.nE yu la lalako dangalan ding anak yung babai king pamipaintulut yung magamit la bilang magtinda king karelang katawan kilub da ring templo. Ing dapat a anti kaniti metung yang pamaniuyu karing dios a e tutu, at maging dalan ne ning dakal a imoralidad king bansa. m E kayu pabiling tatu karing katawan yu o paniugatan ing katawan yu para ipasiag yu ing kalungkutan yu karing mete. Aku ing Ginu.OlE yu ururan ing buak yu king malingmingan ni pupututan ding balbas yu.zkoE kayu mamangan king isanu mang karning atin pang daya. E kayu gagawang nanumang pamagsalamangka o pamangkukulam.1j]Pero king kalimang banua malyari na kayung mangan karing bunga ra. Nung tuparan yu iti, lalu lang mamungang dakal ding tanaman a tenam yu. Aku ing Ginung kekayung Dios.iKaras na ning kapat a banua iyain yu la ring sablang bunga ra bilang ain a pakilala king kapasalamatan yu kanaku, ing Ginu.=huPotang ikua yu nang miras king lugal a babie ku kekayu at mananaman nang miyayaliwang tanaman a mamunga, ituring yu lang e karapatdapat kanan ding bunga ra kilub ding atlung banua.g)Gampanan na ning pari ing seremonia na ning pangapatawaran ban mipatawaran ya kasalanan ing lalaking mikasala. At aku, ing Ginu, patawaran ke.,fSMakanyan man, sukat yang magdalang metung a lalaking tupa ing lalaki king tulid na ning pasbul ning Tolda, at iyampang ne bilang ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan.8ekNung makipangatawan ya ing metung a lalaki king babaing ipus a makatakdang pakasal king aliwa, at e ya pa meyatbus o malaya, siasatan ing bage mepalyari; e la kailangan paten.kdQTuparan yu la ding kanakung utus. E yu la papaglahian ding sese yung animal karing e ra kauri. E kayu sasalbag aduang klasing bini king metung mung kapirasung gabun. E kayu misusulud imalan a megawa king aduang uring material.6cgE kayu mamablas kaninu man ni tatanam samang lub. Luguran ye ing kalupa yung tau antimo ing pamaglugud yu king sarili yu. Aku ing Ginu. fig,E kayu tatanam mua...,(19:17)fig*mbUE kayu tatanam mua laban kenu man nune makipagsalita kayung tapatan ban e kayu mikasala king uli na.aE yu kakalat ing nanu pa mang e tutu tungkul king ninu pa man o magtestigu king e katutuan ban mipahamak ya. Aku ing Ginu..`WMaging tapat kayu at makatuliran neng babie kayung kayatulan karing piamanuan arapan na ning piukuman; e kayu mangabiran karing pakakalulu ni tatakut karing mabandi._E ye panagkasanan ing taung maklak ni mibibiling sabagal king daralanan na ning bulag. Tumakut kayu king Dios. Aku ing Ginu.^3 E ye sasamantalanan o panakawanan ing ninuman ni ipagkait ding bayad ning taung kinua yung magobra; e yu ipagpaliban ing upa na kilub ning kabukas.$]C E kayu mangaku king kapamilatan na ning pamangamit king lagyu ku, nung e yu mu rin tuparan ing pangaku yu; kalapastanganan iti king lagyu ku. Aku ing Ginu.,\U E kayu manako o mamirait o maglaram.,[S E yu la ngan agtalan ding bunga da ring ubas yu o pupulutan ding menabu king gabun; lakuan yu na la para karing pakakalulu at dayuan. Aku ing Ginung kekayung Dios.Z7 Neng papalut na kayu king kekayung marangle, e yu pakipalut itang atyu king lele nang angganan ning gabun yu, at e yu na babalikan pa itang melakuan.Y5Mikasala ya ing ninumang mangan kaniti, uling kalapastanganan ita king metung a sagradung bage. Itiwalag ke king balen ku ing ninumang labag kaniti.[X1E na karapatdapat kanan ita king katlung aldo, uling e ku ne tanggapan ing ain yu.WyKanan yu ing karni na ning animal a yayain yu king aldo mu rin a inain ye o itang kabukasan. Silaban yu itang mitagan.VNung miyayain kayung ain-ning-pamisulusulu kanaku, ing Ginu, tukian yu la ding tuntunan a binie ku kekayu ban tanggapan ku ing ain yu.oUYE kayu susuyu karing kikilalanan dang dios ni gagawang idolo ban samban. Aku ing Ginung kekayung Dios.iTMIgalang la ding pengari yu at ipangiling ya ing Aldo ning Sabbath. Aku ing Ginung kekayung Dios.sSaSabian mu karing memalen na ning Israel: Magpakabanal kayu, uling aku, ing Ginung kekayung Dios, banal ku.#R ENgana ning Ginu kang Moises,&QGInya sukat yung tuparan ing inutus ku kekayu, at e yu pakiapusan ing makasumami rang ugali ban e kayu midinatan kareting dapat. Aku ing Ginung kekayung Dios.qP]Itiwalag ya king balen na ning Dios ing ninumang darapat king kaisanu pa man kareting makasumaming bage.hOKKabud mekiapus kayu king ugali ra, itabi ra kayu king lugal a iti nung makananu ku lang tinabi.~NwDinatan de ing gabun ding taung minunang menuknangan king lugal a iti king kapamilatan na ning makasumaming dapat da.MIkayu ngan, Israelita ya man o dayuan, sukat kayung tupad karing kautusan ku at panabilin; e yu pakiapusan ing makasumaming depat da.fLGMirinatan ya ing bansa king uli na ning e mayap a piniapat da. Inya parusan ku la at isakuil.KE yu dirinatan ing pangatau yu king isanu man kareting dapat, uling makanyan ing depat da ring bansang minuna kekayu. Inya simpa ku la.=JuE ya sukat makipangatawan ing ninumang lalaki king kaisanu mang animal. E na naman dapat babie ning babai ing katawan na king metung a animal; ing anti kaniting dapat tune e mayap.qI]E ya sukat makipangatawan ing ninumang lalaki king kalupa nang lalaki, uling ing anti kaniti makasumami.0H[E me babie ing ninuman karing anak mung babai para magamit king pamanyamba king dios a i Molek, uling iti kalapastanganan king lagyu na ning kekang Dios. Aku ing Ginu.TG#E ka makipangatawan king asawa na ning kalupa mung tau, uling midinatan ka.{FqE ka makipangatawan king ninumang babai kabang atin yang regla, uling e ya malinis king kabilian nang anti kanita.hEKE ka malyaring makiasawa king kapatad nang babai ning asawa mu kabang mabie ya pa ing asawa mu.D{E ka makipangatawan king anak nang babai o apu ning babaing meging kasese mu, pota deti kamaganak mu la at iti e mayap.RCE ka makipangatawan king bayo mung babai, uling asawa ne ning kapatad mu.SB!E ka makipangatawan king manuyang mung babai, uling asawa ne ning anak mu.KAE ka makipangatawan king asawa nang bapa mu, uling dara mia naman.W@) E ka makipangatawan king kapatad nang babai ning ima mu, uling dara mia naman.Q? E ka makipangatawan king kapatad nang babai ning tata mu, uling dara me.c>A E ka makipangatawan king anak nang babai ning asawa nang tata mu, uling kapatad mia naman.h=K E ka makipangatawan king ninuman karing anak dang babai ding anak mu; iti makasirang puri keka.&<G E ka makipangatawan king kapatad mung babai o king babaing kasing-ibpa mu o kasing-ima mu, maging iti meging kayabe meng meragul king metung a bale o ali me.u;eE me sisiran a dangalan i tata mu king kapamilatan na ning pamakipangatawan mu king ninuman karing asawa na.:E me sisiran a dangalan i tata mu king kapamilatan na ning pamakipangatawan mu king mismung ima mu. E me sisiran a dangalan i ima mu.K9E kayu makipangatawan karing malapit yung kamaganak. Aku ing Ginu.R8Inya pamintuan yu la ding utus ku. Mika bie ya ing mamintu. Aku ing Ginu.i7MPamintuan yu la ding utus ku at daptan yu itang parapat ku kekayu. Aku ing Ginung kekayung Dios.67E yu pakiapusan ing ugali da ring tau Ehipto nung nu kayu menuknangan king misan a panaun ni ding taung dasan yu Canaan nung nu ra kayu darala ngeni.S5!Sabian mu karing memalen na ning Israel king aku ing Ginung kekayung Dios.#4 ENgana ning Ginu kang Moises,H3 Pagdusan na ing pamikasala na nung e na daptan ing anti kaniti.y2mIng ninumang mangan, Israelita ya man o dayuan, king karni na ning animal a mete na kabud o kaya piglapak da ring mabangis a animal, sukat nang pipian ing susulud nang imalan at mandilu ya, oneng ituring yang e malinis angga king kabengian.1Uling atyu ing bie ning balang lelangan king daya na, inya babawal ku ing mangan daya. Itiwalag ya ing ninumang labag kaniting tuntunan.-0U Nung ing ninumang Israelita o dayuan a kayabe yu, makarakap yang animal o ayup a apangan, sukat nang patulu king gabun ing daya na niti at kaybat takpan nang gabun.I/  Inya e sukat mangan daya ing ninuman, Israelita ya man o dayuan.u.e Uling ing bie atyu king daya at iti ya ing sangkan nung inya aku, ing Ginu, inutus ku king idala ing daya king altar ban panatbus king bie yu at king kasalanan da ring tau. Uling ing bie atyu king daya at ya ing makalako king kasalanan.n-W Maging kalaban ke ing ninumang mangan daya at itiwalag ya king kapulungan, Israelita ya man o dayuan.],5 nu man karin subali mu king tulid ning pasbul ning Tolda, itiwalag ya king balen ku.c+AIng ninumang Israelita o dayuan a kayabe ra a miyain ain-a-durulukan o nanumang sakripisyuW*)Inya e na la sukat magtaksil king kapamilatan na ning pamakamate ra karing karelang animal para iyain da karing demonyung kambing a sasamban da. Iti ya ing tuntunan a sukat dang tuparan king kapilan pa man.5)eIpisik na ning pari ing daya da reting animal king altar a atyu king lele nang pasbul ning Tolda. Dulukan na ing taba ban mika mabanglung bau a babie tula kanaku, ing Ginu.t(cIng parasan na niting tuntunan ya itang idala la king arapan ku, ing Ginu, detang animal lugal king paten da la king marangle. Sukat da lang idala king pari karin king tulid nang pasbul ning Tolda at paten bilang ain-ning-pamisulusulu.{'qat e king tulid ning pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu, mikasala ya at sukat yang itiwalag king balen ku.&{Ing ninumang Israelita a makamate toro o tupa o kambing para iyain, at pete ne iti king kilub o king lual na ning kampux%kSabian mu la deting tuntunan kang Aaron at karing anak nang lalaki ampon karing sablang memalen na ning Israel.#$ ENgana ning Ginu kang Moises,>#w"Manatili ya iting tuntunan king sablang panaun; tuparan ya misan kilub ning pabanua ban mipatawaran ing sabla rang kasalanan. At tiparan nang Moises ing sablang inutus na ning Ginu.5"e!at gampanan na ing pamaglinis king kasalanan karin king Kabanal-banalan a Lugal ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu, king altar para karing pari, at karing sablang memalen.!- Ing Pamuntuk da ring Pari a miyordinan at mitalaga kayalili nang tata na, ya ing ganap king pamaglinis king kasalanan. Isulud na ing imalan-pari# AIng aldong ita sukat yang maging sagradu, uling aldo ne ning pamag-ayunu at ganap a pamagpaynawa king obra. Tuparan ye iting tuntunan king sablang panaun.{qKing aldong ita marapat ing pamaglinis karela king sabla rang kasalanan ban maging malinis la arapan ku, ing Ginu.JIti ya ing tuntunan a sukat tuparan king kapilan pa man. Balang kapulung aldo ning kapitung bulan, ding Israelita at ding dayuan a makipamalen karela sukat lang mag-ayunu at e bitasang magobra.Sukat nang pipian ing susulud nang imalan ning taung manyilab kaniti, at saka ya mandilu bayu ya magbalik lungub king kampu.#Ing toro at ing kambing a magamit para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan a dela ra daya kilub ning Kabanal-banalan a Lugal ban makalako king kasalanan sukat lang idala lual na ning kampu at dulukan la karin. Sukat ngan silaban ing balat, ing karni, at ing bituka.4cIta namang lalaking mitabi king kambing papunta kang Azazel king disyerto, sukat yang mandilu at saka na pipian ing susulud nang imalan bayu ya magbalik lungub king kampu.hKDulukan na naman king altar ing taba na ning animal para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.H Mandilu ya king metung a lugal a sagradu at isulud na ing sarili nang imalan. Kaybat na nita, lumual ya at iyain ne ing ain-a-durulukan para king sarili nang kasalanan at para karing memalen.!=Kaybat na nita, lungub ya i Aaron king Tolda; ilukas na ing imalan nang pari a sinulud na bayu ya linub king Kabanal-banalan a Lugal at lakuan na karin.KIdala na ngan mako ning kambing ing sabla rang kasalanan, at idala na king lugal a e na panuknanganan ning ninumang tau. fig,Idala na ngan mako ning kambing ing sabla rang kasalanan.,(16:22)fig*iMItumpak na la ding adua nang gamat king buntuk na ning kambing at sabian na tulid na ning kambing ing sablang dapat dang e ustu at kasalanan ding memalen na ning Israel. King makanyan a paralan milipat king buntuk na ning kambing ing sablang iti. Kaybat na nita, itabi ne ning metung a lalaking mitulduan ganap kaniti ing kambing papunta king disyerto. T~*||7{{ zzeyxx)ww0vv ttss:sqquppp!oo nnmllkkjlii_hhMg,ffee`ducc/bb5aa>`}__g^^b]\\[ZYY_XRWWVxVUlTT\SS%RRQQ,PPOOMN#MMbML^KKJJPIHH-GGKFFSFEDDpDC0B}AAo@@^??>==C<Mw(King dane aslagan, arapan na ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu, karin ya manalakad tolda ing tribu nang Juda lalam nang pamamahala ning pamuntuk nang i Nason a anak nang Aminadab.@L{(Sukat lang magkampu ring Israelita king lugal ning karelang tribu at lalam na ning karelang bandera. Italakad da la ring tolda ra king makapadurut ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu.8K o(Nganang migsalita ning Ginu kang Moises at Aaron,vJ i(6Inya tiparan da ngan ding memalen na ning Israel ing sablang inutus na ning Dios king kapamilatan nang Moises.DI (5Pero magkampu la ring Levita king makapadurut na ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu, ban aguardia re. Ala kanitang milapit ban e dugpa ing mua ku, ing Ginu, karing memalen na ning Israel. H (4Mitalakad lang tolda ding aliwang memalen na ning Israel agpang king grupu ning sarili dang kampu lalam ning sarili rang bandera.G 1(3Ila ring kalag at mitalakad king Tolda nukarin kayu man munta. Paten ya ing ninumang e karapatdapat a lumapit king Toldang tuknangan ku, ing Ginu.-F W(2Ila ring tulduan mung manibala king Toldang tuknangan ku, ing Ginu, at karing kasangkapan na. Ila ring maging talapagdala kareti ngan at manuknangan la lele na niti.=E y(1E mu la yayabe king sensus na ning Israel ding Levita.-D Y(0uling sinabi na ning Ginu kang Moises,OC (/E la kayabe keting sensus ding pamilya at lahi na ning tribu nang Levi, =(*king tribu nang Neftali,6= k()apat lang pulu't metung a libu at limang dalan;< 7((king tribu nang Aser,4; g('anam lang pulu't aduang libu at pitung dalan;: 5(&king tribu nang Dan,49 g(%atlu lang pulu't limang libu at apat a ralan; 8 ?($king tribu nang Benjamin,47 g(#atlu lang pulu't aduang libu at aduang dalan;6 ;("king tribu nang Manase,-5 Y(!apat lang pulung libu at limang dalan;4 ;( king tribu nang Efraim,43 g(lima lang pulu't pitung libu at apat a ralan;2 =(king tribu nang Zebulun,41 g(lima lang pulu't apat a libu at apat a ralan;0 ;(king tribu nang Isacar,4/ g(pitu lang pulu't apat a libu at anam a ralan;. 7(king tribu nang Juda,@- (apat lang pulu't limang libu at anam a ralan limang pulu;, 5(king tribu nang Gad,4+ g(lima lang pulu't siam a libu at atlung dalan;* ;(king tribu nang Simeon,4) g(apat lang pulu't anam a libu at limang dalan;;( u(king tribu nang Ruben, ing pangane anak nang Israel,' (Merapat iting pamagsensus king Disyerto ning Sinai, agpang king inutus ning Ginu. Iti ing meging bunga na ning pamagsensus:c& C(Inyang mumunang aldo na ning kaduang bulan tinipun da la ring sablang Israelita. Linista da la lagyu ring sablang lalaking atyu na king idad a aduang pulung banua at paitas, agpang king sarasarili rang pamilya at tribu.E% (Ila deti ring akayabe da ri Moises at Aaron king pamagsensus.]$ 7(Ila deti ring mepiling pekakatawan at pamuntuk ding sarasarili rang pamilya at tribu.:# s(at i Aira a anak nang Enan ning tribu nang Neftali.7" m(i Eliasaf a anak nang Deuel ning tribu nang Gad,7! m( i Pagiel a anak nang Ocran ning tribu nang Aser;9  q( i Aiezer a anak nang Amisadai ning tribu nang Dan;= y( i Abidan a anak nang Gideoni ning tribu nang Benjamin;y o( at karing apu nang Jose kang Efraim, i Elisama a anak nang Amiud; at kang Manase, i Gamaliel a anak nang Pedazur;9 q( i Eliab a anak nang Helon ning tribu nang Zebulun;9 q(i Netanel a anak nang Zuar ning tribu nang Isacar;9 q(i Nason a anak nang Aminadab ning tribu nang Juda;? }(i Selumiel a anak nang Zurisadai ning tribu nang Simeon;k S(Oreni ding lagyu da ring lalaking makasaup keka: i Elizur a anak nang Sedeur ning tribu nang Ruben;w k(Pakisabian me ing balang metung a pekapun da ring pamilya ning balang tribu ban sumaup king pamangawang sensus. (maki idad nang aduang pulung banua o migit kanita. Iyabe yu la karing sundalus yu detang malyaring makilaban karing kalaban.& I(Moises, ika at i Aaron gawa kayung metung a sensus karing memalen na ning Israel agpang king karelang pamilya at lahi. Ilista yu la ngan a lagyu ding lalaking] 9(Kanitang mumunang aldo ning kadua nang bulan ning kaduang banua kaybat dang meko ring Israelita king Ehipto, migsalita ya ing Ginu kang Moises king Toldang tuknangan ning Ginu karin king Disyerto ning Sinai. Ngana,}"Ila deti ring tuntunan a binie na ning Ginu kang Moises karin king Bunduk ning Sinai para karing memalen na ning Israel.!E ya malyaring mamili ing makibandi para mo itang matsura ya ing mapiling kapulu. E ne malyaring palitan aliwang animal itang tune kapulu. Nung palitan neng aliwa, ing inalilan at ing penalili parehu lang maging kanaku, ing Ginu, at e na la malyari pang mayatbus.wi Mangaintulid ya kanaku, ing Ginu, ing balang kapulu karing sese nang animal; para kanaku ya ing balang kapulu. Nung buri nang atbusan ning ninuman ing kapulung dake, bayaran na ketang alagang mimiral at patunganan ne pang beinti por sientu.{qMangaintulid kanaku, ing Ginu, ing kapulung dake na ning sablang pupul king gabun, trigu ya man o bungang tanaman.Y-E ya malyaring atbusan pasibayu agyang tau ya pa ing mitalaga; sukat yang paten.3E na malyaring pisali o atbusan pasibayu ing mitalaga na kanaku, ing Ginu, tau ya man o animal o gabun, uling iti mangaintulid na kanaku, ing Ginu. 'Oneng malyari yang atbusan pasibayu ing pangane biseru na ning isanu mang animal a e malinis, agpang ketang alagang mimiral at patunganan ne pang beinti por sientu ing alagang ita. Nung e ya mayatbus, malyari yang ipisali king aliwang tau, agpang king mipairal a alaga. 1E na ne malyaring italaga pa ning ninuman ing anak a pangane na ning sese nang animal, uling ita bandi ke, ing Ginu, baka ya man o tupa o kambing. Makabasi ya king timbangan na ning santuaryu ing alaga a mitakda. Katumbas ne ning labing limang gramo ing balang pirasung pilak.X +Karas na ning Banua ning Pamanyubli ibalik ya ing gabun king sadiang makibandi. }ing pari ya ing tantia king alaga na ning gabun, agpang karing banuang makatagan pa bayu miras ing tutuking Banua ning Pamanyubli. King aldong ita bayaran na ning taung menagulaling ing alagang mitakda. Mangaintulid la kanaku, ing Ginu, ding bayad.r_Nung italaga ne ning ninuman kanaku, ing Ginu, ing kapirasung gabun a asali na a e na dake ning amana na, King tutuking Banua ning Pamanyubli maging pibandian ku, ing Ginu, ing gabun king kapilan pa man lalam dang pamamahala ding pari.fGNung e ne ayatbus at buri neng ipisali king aliwa, milako ne kanita ing matulid a atbusan ne.)Nung buri neng atbusan ning taung menagulaling ing kapirasung gabun, bayaran na itang alagang mitakda at patunganan ne pang beinti por sientu.^7Nung telaga ne kaybat nang milabas malambat ning Banua ning Pamanyubli, ing pari ya ing tantia king alaga na king salapi, agpang king bilang da ring banuang makatagan bayu miras ing tutuking Banua ning Pamanyubli.p[Nung telaga ne ing gabun kaybat na ning Banua ning Pamanyubli, ing bayaran ya ing kabilugan a alaga na.nWPotang italaga ne ning ninuman ing metung a dake ning gabun na para kanaku, ing Ginu, ing batayan ya ing alaga na agpang king kantidad ning bining sasalbag da karin; tia pulung salaping pilak king balang metung a tiklis a sebada.xkNung buri neng atbusan ning mitalaga, bayaran na ing mesabing alaga, at patungananan ne pang beinti por sientu.>wPotang italaga ne ning ninuman kanaku, ing Ginu, ing bale na, ing pari ya ing magpasya king alaga agpang king pangayari na ning bale. At ing sabian nang alaga ya ing maging batayan. Nung buri neng atbusan ning menata, bayaran ne ing mesabing alaga, at patunganan neng beinti por sientu king mipasyang alaga. ~; Ing pari ya ing bala king alagang katumbas na ning nanu pa mang uring animal, masanting ya man o ali ya, at e malyaring tutulan ing pasya na ning pari.}1 Nung ing penata na metung yang animal a e malinis, e ya iti karapatdapat iyain kanaku, ing Ginu. Inya idala ya king pari iting animal a e malinis.9|m E ne malyaring alilan aliwang animal. Nung mapilit ya ing menata, ing animal a alilan at ing penalili na masanting ya man o ali ya, parehu lang maging sagradu kanaku, ing Ginu.Z{/ Nung ing penata a iyain metung yang animal para kanaku, ing Ginu, ita sagradu ya.FzNung menata ya ing ninuman at ala yang panatbus uli na ning kakaluluan na, idala ya ing taung ita king pari, at ing pari ya ing bala nung magkanu ing agyu nang ipanatbus ning taung dela ra. yNung ing tau idad neng anam apulung banua o maygit pa kanita, labing limang pirasung pilak, at nung babai ne man apulu mung pirasu.xIng anak a pabulan a tua anggang limang banua, limang pirasung pilak, nung lalaki ya; at atlu mung pirasu, nung babai ya.wIng atyu king idad a lima anggang aduang pulung banua, aduang pulung pirasung pilak, nung lalaki ya; apulu, nung babai ya.Gv Nung babai ne man, atlung pulung pirasung pilak ing ibayad na.#uANung lalaki yang idad aduang pulung banua anggang anam apulung banua, limang pulung pirasung pilak ing ibayad na, agpang king timbangan na ning santuaryu.gtISabian mu karing memalen na ning Israel ing anti kaniti: Potang miyabie ya ing ninuman para kanaku, ing Ginu, bilang katuparan king metung a makabukud panata, malyari yang mayatbus ing taung ita king anti kaniting paralan./s ]Ngana pang sinabi ning Ginu kang Moises, r.Ila deti ring kautusan at tuntunan a binie na ning Ginu kang Moises karin king Bunduk ning Sinai para karing memalen na ning Israel.6qg-Wa, ganakan ku la alang-alang king kasunduan ku karing pipumpunan da a kanakung liwal Ehipto. Ikit da ring bansa ing depat kung ita ban aku ing maging Dios da. Aku ing Ginu.Mp,Makanyan man, e ku la lubus painggulutan o gisanan a lahi kabang atyu la king bansa da ring kalaban ban e ya miwakasan ing kasunduan a pikayari mi ding pipumpunan da. Aku ing Ginung karelang Dios.\o3+Pero bayu datang ing panaun a ita, sukat ya pa mung milikas a tau ing gabun ban lubus yang makapagpaynawa at ban takman da ing parusang ipagpa ku karela uli na ning e ra pamamintu karing kautusan at tuntunan ku.n-*aku, ing Ginu, ganakan ke itang kasunduan a pikayari mi ri Jacob, Isaac, at Abraham. E kia naman kalinguan itang pengaku kung gabun para karela.m})inya paburen ku lang mebihag at miyugse king bansa da ring kalaban da. Nung magpakumbaba la at sumisi king kasalanan da,flG(Kanita ra tanggapan ding lahi yu king ila at ding makatua ra mikasala lang kataksilan kanaku,?ky'Tunggal ditak lang mate king kasakitan ding mapilan a mitagan kekayu kabang bihag kayu karing bansa da ring kalaban yu uli na ning kasalanan yu at ning kasalanan da ring mangatua yu.[j1&Mate kayu kabang bihag kayu karing aliwang bansa at mipailalam kayu king upaya ra.i1%Mangasakab-sakab kayu king kekayung pamamulayi a balamu wari ating tatagal kekayu kabang ala naman. Milako kayu sikanan lumaban karing kalaban yu.5he$At katmuan ku lang takut detang mitagan a tau kekayu. Agyang kaluskus mu ning bulung a pinaid ning angin mamulayi na la king takut da agyang alang kalaban a tatagal karela._g9#Tune kamtan na ning gabun ing kapaynawan a pigkaymut yu inyang manuknangan kayu karin.af="Inya mipaynawa ya ing gabun yu king makabang panaun kabang bihag kayu karing kalaban yu. e!Paratangan ku la ding kalaban yu at isalbag da kayu karing aliwang bansa. Mitiwangwang ing gabun yu at malasak la ding siudad yu.tdc Siran keng lubus ing lugal yu angga king mangasdan la ding kalaban a sumakup kekayu king akit dang kasiran.zcolasakan ku la ngan ding siudad yu; ala kung itagan karing lugal a pisasamban yu at e ku la tanggapan ding ain yu.rb_Idagsa ku la ding lugal a pisasamban yung atyu babo da ring bunduk-bundukan, lasakan ku la ding altar a pidurulukan yung insenso, at italaksan ku la ding bangke yu babo da ring idolo yung mengaragsa. Uli na ning pangasumami ku kekayuSa!angga king kanan yu la ding mismung sariling anak yu uli na ning danup yu.z`okanita na mibua ing mua ku kekayu at dagdagan ku na namang pitung besis kabagsik ing kasakitan a ipagpa ku kekayuT_#Nung kaybat na niti e kayu pa mu rin tinuknang lalaban kanaku at e memintu,$^CMabawas ing pagkabiayan yu, inya maglutu na la mu ding apulung babai king metung mung kalang. Irasyun da pa ing pamangan; mangan kayu oneng e kayu kumabsi.^]7Lumusub la ding kalaban yu at dakal lang mate kekayu uli na ning e yu pamanupad king kasunduan tamu. At nung salikut kayu karing siudad yu, padala na ku mang salut karin at mapilit kayung sumuku karing kalaban yu.M\dagdagan ku na namang pitung besis ing kasakitan a ipagpa ku kekayu.~[wNung kalabas da reting parusang deti e kayu pa mu rin makiramdam kaku at magmasias kayu pa mu rin a lub laban kanaku,1o kaya ning bapa na o pisan na o ning metung karing pekamalapit nang kamaganak o ya mismu, nung agyu na nang atbusan ing kalayaan na.n=W0atin ya pa mu ring matulid mayatbus ing memisali king sarili na. Malyari neng ayatbus ning kapatad naX<+/Nung ing mekipamalen kekayu mibandi ya, kabang ing metung a kalupa yung Israelita mekalulu ya at saka na pisali ing sarili na king dayuan a ita o kaya king metung nang miembru ning pamilya ning dayuan a ita,.;W.Malyari yu lang lakuan anting mana karing anak yu a dapat dang pagsilbian anggang mabie la. Oneng e ye ipusan o pagbagsikan ing ninuman karing kalupa yung Israelita.!:=-Malyari kayu namang sali karing anak da ring dayuan a makipamalen kekayu. Malyari yu lang bandian ding anak a anti kareti a mibait na king tuknangan yu.e9E,Nung mangailangan kayung ipus a lalaki o babai, sali kayu karing bansang makapadurut kekayu.78k+E yu la pagbagsikan; mika takut kayu sa kanaku.7 *Talasuyu ku la ding sablang Israelita at aku ing Ginung milual karela ibat king Ehipto. Inya e la sukat ipisaling anting ipus.(6K)Potang miras na ing banuang ita paintulutan yu neng mako ya at ding anak na ban makapagbalik la king penibatan na at king gabun a pibandian da ring makatua na.y5m(Ituring yeng upahan a kasaup king bale o dayuan a makipagobra kekayu angga king miras ing Banua ning Pamanyubli.4'Nung mekalulu ya ing metung karing kekayung kabalen angga na king pisali na ing sarili na kekayu bilang ipus yu, e ye sa tuturing ipus.&3G&Aku ing Ginung kekayung Dios a milual kekayu ibat Ehipto ban ibie kekayu ing gabun ning Canaan at ban aku ing maging Dios yu. fig,... sesen ya...,(25:35)fig*_29%E ye aduananan patubu king nanumang alaga a peparam yu o pepakan king kalupa yung tau.!1=$E ye aduananan patubu o ablas king nanumang depat yu king kalupa yung tau, nune mika takut kayu king Dios at paburen yang manatiling kasiping yung bale.90m#Nung mekalulu ya ing metung karing kekayung kabalen a kasiping yung bale at e na agyung biayan ing sarili na, sesen ya at tanggapan bilang metung a dayuan a makipamalen kekayu.u/e"E malyaring pisali ing gabun a pipagpastulan karing siudad da ring Levita; bandi ra iti king kapilan pa man. . !Nung pisali ne ning metung a Levita ing metung a bale a atyu karing siudad at e ne inatbus, sukat ya pa mu ring misubli ing bale karas na ning Banua ning Pamanyubli, uling ding pibalebale rang atyu karing siudad da ila ring pekamana ra king bansang Israel.}-u Oneng atin lang matulid manatbus ding Levita king isanu mang aldo ing pibandian dang pisali a atyu karing siudad da.],5Pero iyapus lang anting pibandian a gabun ding bale karing siudad a e mipadurutnan bakud pader. Atin yang matulid atbusan ne ning memisali. At sukat yang isubli king pisaliwan karas na ning Banua ning Pamanyubli.+{Nung king kilub na ning pabanua e ne ikuang ayatbus, milako na ing katuliran a saliwan neng pasibayu. Manatili na neng bandi ing bale ning sinali, at e ra na kailangan isubli ding lahi na king sadiang makibandi karas na ning Banua ning Pamanyubli.K*Nung ating mamisali king bale na a atyu kilub na ning siudad a makapadurut bakud pader, atin yang matulid saliwan neng pasibayu kilub na ning pabanua magumpisa king petsang mepisali ya ing bale.E)Nung e na akuang ayatbus, manatiling bandi na ning sinali ing gabun angga na king tutuking Banua ning Pamanyubli. Isubli na ning mekasali king banuang ita ing gabun king sadiang makibandi.(Bayaran na ketang sinali ing alagang katumbas na ning pupul a malyaring mayakua king gabun bayu miras ing tutuking Banua ning Pamanyubli, nung kapilan malyaring mibalik king sadiang makibandi. King makanyan a paralan misubling pasibayu ing bandi na.f'GNung ala yang kamaganak a saling pasibayu, ya na mismu ing manatbus potang minawa ing bie na.&+Nung mekalulu ya ing metung a Israelita at mepilitan yang pisali na ing gabun na, ing pekamalapit nang kamaganak ya ing manatbus king mepisali.z%oNeng ating mamisaling gabun, sukat yung kilalanan ing matulid na ning sadiang makibandi ban mibalik ing bandi na.$%E sukat mipisaling lubusan ing gabun yu, uling e naman talagang kekayu. Bandi ku at mengari kayu mung dayuan a mipaintulutan gumamit kaniti.=#uPotang manasik kayu king kawalung banua, kakanan yu pa ing pinupul yu inyang kanam a banua, at atin kayung sapat a kanan angga na itang pupulan yu ing tenam yu king kasiam a banua.p"[Aku, ing Ginu, bendisyunan ke ing gabun king kanam a banua ban mamungang sapat kilub ding atlung banua.!{Mekad ikutang yu nung nukarin ya kuanan ing pangabiayan yu karas na ning kapitung banua uling e kayu manasik o mamupul.y mPalto na ning gabun ing sablang kailangan yung kabiayan, kumabsi kayu at mibiebie kayu king mitmung kapanatagan.{qInya ingatan yu la't tuparan ding sablang kautusan at panabilin ku ban mipanatag kayu lub king gabun a sakupan yu._9E ye pipiraitnan ing ninuman; tumakut kayu kanaku, uling aku ing Ginung kekayung Dios.`;Mas matas ing alaga nung dakal la pa ding banuang palabasan, pero nung ditak na la mu ding banuang palabasan, mas mababa ya ing alaga, uling ing batayan ya itang bilang na ning pupul a malyari nang palto ning gabun.gIMakayagpang ing bayaran yu king bilang da ring banua kaybat ning tauling Banua ning Pamanyubli, at mamisali kayu agpang karing bilang da naman ding banuang malyari yung pupulan king gabun kaybat ning Banua ning Pamanyubli.T#E kayu mamirait neng mamisali kayu o sasaling nanuman king kalupa yung tau.Y- King banuang ita isubli ing sablang pibandian a mepisali king sadiang makibandi.  Sukat yang maging sagradu para kekayu ing pabanuang ita. Mangabiayan kayu karing tanaman a kabud na tinubu karing kekayung marangle. E yu la tatamnanan ding kekayung marangle o papalutan man itang kabud na tinubu ni agtalan ding ubas a e yu naman kinaltas.5 Makanyan yeng ipasubali ing kalimang pulung banua at ipasiag ing kalayaan para karing sablang manuknangan king gabun yu. Banua ne iti ning kekayung pamaging malaya; muli ya ing ipus king sarili nang pibalebale at isubli ing sablang pibandian a mepisali king sadiang makibandi.+Q Kaybat na nita, king kapulung aldo na ning kapitung bulan, ing Aldo ning Pamanisi at Pangapatawaran, mitubud kayung lalaking tumiup trumpeta king mabilug a balen.`;Mamilang kayung pitung besis a tia pitung banua, heganagana, apat apulu't siam a banua.Cat pati na karing sese yung kawan ampon aliwa pang animal.CAgyang e matagin ing gabun king banuang ita makanyan man palto yang pagkabiayan yu at pamangan para karing kekayung ipus, karing upahan a talapagobra, karing dayuan a makipamalen kekayu,"?E yu kakuanan ing nanumang kabud na tinubu karin ni agtalan a bunga ding ubas a e yu kinaltas, uling iti banua yang lubus a pamagpaynawa para king gabun.)Oneng tuknang kayung manasik king kapitung banua at e yu la kakaltasan ding tanaman yung ubas. Lubus yang paynawan ing gabun king banuang iti.U%Anam a banua yung tamnanan ing asikan yu at ubasan, at pupulan ing tanam yu.(KSabian mu karing memalen na ning Israel king potang miras na la king gabun a babie ku karela king paynawan da sa ing gabun karas na ning balang kapitung banua.N Migsalita ya ing Ginu kang Moises karin king Bunduk ning Sinai. Ngana, Inyang ayari na nang Moises ing pamagsalita na, dela ra ne ing lalaking menagkas king lual na ning kampu, at besibas deng batu angga king mete ya. Makanyan dang tiparan ding memalen na ning Israel ing sablang inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises. Bukud metung ya ing kautusan a ipairal kenu man, Israelita ya man o dayuan a makipamalen kekayu, uling aku ing Ginung kekayung Dios.d CIng mekapate animal, alilan nia namang animal, oneng paten ya ing mekapate kalupa nang tau.% ENung apakli ne butul, paklian ya naman a butul; mata libe mata, at ipan libe ipan. Nung nanung pinsala ing depat na, makanyan munaman ing daptan keting tau.l SNung apanasakit ne ning ninuman ing kalupa nang tau, panasakitan ya namang kalupa na ning depat na.{Nung animal ne man ing pete na ning ninuman, sukat neng alilan iti, uling nung bie ing inutang bie munaman ing pamayad.9oPaten ya naman ing mekamate king kalupa nang tau.Paten ya ing magsalitang e mayap king lagyu ku, ing Ginu, Israelita ya man o ali ya. Basibasan deng batu ring sabla angga king mate ya.q]Sabian mu karing memalen na ning Israel king mikasala ya ing ninumang managkas at lapastangan king Dios.&GIlual ye king kampu ing lalaking ita. Ing balang metung karing mekaramdam king pamanagkas na laban kanaku, ing Ginu, itumpak da la ring gamat da king buntuk niting lalaki ban saksian da ing pamikasala na. Kaybat, paten ne ning mabilug a balen king kapamilatan na ning pamamasibas batu.$E Ngana ning Ginu kang Moises,T# Kilung de kabang panenayan da ing atul na ning Ginu tungkul king taung iti.lS King pamipate ra mekapanagkas ya't layun lepastangan ing lagyu ning Ginu. Inya dela re kang Moises.sa Misan, ating taung anak na ning lalaking tau Ehipto at ning babaing taga Israel a milagyuan Selomit a anak nang Debri king tribu nang Dan. Linub ya iting lalaki king kampu da ring Israelita at mekipate ya king metung a tune Israelita. Mangaintulid la deting tinape, kaybat dang miyain, kang Aaron at karing anak na. Kanan da la reti king lugal a sagradu uling iti metung yang sagradung dake ning ain a mitalaga kanaku, ing Ginu, para karing pari. Tuntunan ya iti a sukat ipatupad king sablang panaun.~Ding anti kareting tinape ilang iyain kanaku balang Aldo ning Sabbath. Daptan yu iti bilang katungkulan ning Israel king sablang panaun. }Mibili kayung insenso a alang samut king balang hilera ban iyabe king tinape at silaban bilang e pamangalinguan kanaku, ing Ginu.|Ayusan yu la deting tinape king aduang hilera; tianam balang hilera, at ibili yu la king lamesang megawa king gintung puru.n{WKuma kayung apat at kapitnang litrung mapinung arina at kaniti yu la gawan ding labing aduang tinape.z)I Aaron ya ing lumingap karing sulu a makabili karing tumpakan-sulung megawa king gintung puru ban manatili lang makaslag arapan ku, ing Ginu.yking lual na ning kortina a atyu king arapan na ning Kaban ning Kasunduan kilub ning Tolda. Sindian na lang Aaron deting sulu neng daratang na ing bengi, at e na la paburen matatda angga itang kabukasan abak. Sukat yang tuparan iting tuntunan king kapilan pa man. x Iyutus mu karing memalen na ning Israel king magdala lang larung olibo a alang samut para karing sulu ban manatili lang makaslag/w ]Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,sva,Makanyan na lang sinabing Moises karing memalen na ning Israel ding piesta na ning pamiparangal king Ginu.u/+ban kanita abalu da ring anak yu king menuknangan la ding Israelita karing tolda inyang liwal ku la ibat Ehipto. Aku ing Ginu, ing kekayung Dios.t *Karing dalungdung la manuknangan ding sablang memalen na ning Israel kilub ding pitung aldo king kekaban na niting pamagpiesta,=su)Pagselebran ye iting mesabing piesta kilub ding pitung aldo ning kapitung bulan balang banua. Ikayu ampon ding maging lahi yu sukat yeng tuparan iting tuntunan king kapilan pa man..rW(King mumunang aldo kuma kayu karing pekamasanting a bunga da ring kekayung tanaman, sangang palma, at sanga karing mangalabung a tanaman ampon timbu karing sapa. Kaybat na nita, pagumpisan yu na ing sagradung selebrasyun kilub ding pitung aldo bilang parangal kanaku, ing Ginung kekayung Dios.lqS'Potang meyari na ing kekayung pamamalut king kekayung tenam, gampanan ye iting piesta kilub ding pitung aldo. Pagumpisan ye king kalabing lima nang aldo ning kapitung bulan. Magpaynawa kayu king mumuna ampon king kawalung aldo.bp?&Makayaliwa la deting aldo karing karaniwan a Aldo ning Sabbath at makayaliwa la ring ain karetang karaniwan yung ain, karing ain a pamanupad yu karing kekayung panata at karing ain a kusa yung babie kanaku, ing Ginu.) t ~~=}|||{{s{zzyxx2wwvvqvuutt/tssrr@qqq6pppooJnnnMMLKK>K JCJIISHHGGGGFFEDDCCCECBuA@@K???*>=<<<:99Q8777)6l5544n33w3E211S00//a.--,+r*D)S(( 'U&_%t$$$##t#(""!o  QHP:05?-Aq* mkxG i : =G?S~Aw(7Minain ya namang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.v@g(6King kawalung aldo i Gamaliel, ing anak nang Pedazur at pamuntuk na ning tribu nang Manase, ya ing minie ain.N?(5Migdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Elisama a anak nang Amiud.\>3(4Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. = (3Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.f<G(2Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.z;o(1Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.p:[(0King kapitung aldo i Elisama, ing anak nang Amiud at pamuntuk ning tribu nang Efraim, ya ing minie ain.K9(/Migdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Eliasaf a anak nang Deuel.\83(.Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. 7 (-Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.f6G(,Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.y5m(+Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.l4S(*King kanam a aldo i Eliasaf, ing anak nang Deuel at pamuntuk ning tribu nang Gad, ya ing minie ain.S3!()Migdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Selumiel a anak nang Zurisadai.\23((Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.1('Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.f0G(&Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.y/m(%Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.u.e($King kalimang aldo i Selumiel, ing anak nang Zurisadai at pamuntuk ning tribu nang Simeon, ya ing minie ain.N-(#Migdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Elizur a anak nang Sedeur.\,3("Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.+(!Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.f*G( Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.~)w(Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a bandehadung pilak a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.n(W(King kapat a aldo i Elizur, ing anak nang Sedeur at pamuntuk ning tribu nang Ruben, ya ing minie ain.L'(Migdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Eliab a anak nang Helon.\&3(Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. % (Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan. $(Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu ya iti king insenso.R#(Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a silyo pilak a titimbang atlung pulung onsa. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.n"W(King katlung aldo i Eliab, ing anak nang Helon at pamuntuk ning tribu nang Zebulun, ya ing minie ain.L!(Minain ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Netanel a anak nang Zuar.\ 3(Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.  (Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.fG(Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.xk(Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a silyo pilak a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.nW(King kaduang aldo i Netanel, ing anak nang Zuar at pamuntuk ning tribu nang Isacar, ya ing minie ain.Z/(Para king ain-ning-pamisulusulu migdala ya namang aduang lalaking baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua. Iti ngan ing inain nang Nason a anak nang Aminadab.[1(Minie ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.  (Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.fG(Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.wi( Minain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa at metung a silyo pilak a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.oY( King mumunang aldo i Nason, ing anak nang Aminadab at pamuntuk ning tribu nang Juda, ya ing minie ain.#( Ngana ning Ginu kang Moises, Ibie ne ning metung at metung karing manimuna ing ain na king pangatalaga ning altar king aldo a mitutukan ya.{q( Migdala la namang ain ding manimuna da ring tribu inyang mitalaga ya ing altar. Dela da la ring ain da king altar.#( Ala yang binie karitun o lalaking baka i Moises karing Kohatita, uling ing obra da ya ing pusanan da la karing pago da ring sagradung bage./(at ding apat a karitun at walung lalaking baka karing Merarita. I Itamar a anak nang Aaron ya ing mamahala king nanumang obrang itutuk na karela.W)(Binie na la ring aduang karitun at ding apat a lalaking baka karing Gersonita,dC(Kinua na lang Moises ding karitun at ding lalaking baka, at saka na la binie karing Levita.7(Tanggapan mu la reng babie dang den at gamitan la king obra ning Tolda; ibie mu la karing Levita ban gamitan da la agpang king obrang mitutuk karela.+S(Kanita ngana ning Ginu kang Moises,l S(Magdala lang ain para king Ginu: anam a karitun at labing aduang lalaking baka, metung a karitun karing balang aduang manimuna at metung a baka king balang manimuna. Dela da la ngan deti arapan ning Toldang tuknangan ning Ginu. 7(Dinatang la mu rin king aldong ita ring pamuntuk ning Israel a alang aliwa nune ring lalaking manimuna karing tribung sinaup king pamangawang sensus.2  a(King aldo a ayari neng telakad Moises ing Toldang tuknangan ning Ginu, linian neng laru at telaga king Ginu pati na ring kasangkapan na, ing altar at ding kasangkapan na.^ 7(Makanyan deng sabian ing lagyu ku karing memalen na ning Israel at bendisyunan ku la.I  (Mananu na sanang lingapan na kayu ning Ginu, at dinan kapayapan.R(aslagan na kayu sana ning Ginu king ganaka na, at maging malam ya kekayu.6i(Bendisyunan na kayu sana ning Ginu at ingatan; (Sabian mu kang Aaron at karing anak nang lalaki king ini ing sabian da neng babie re ing bendisyun karing memalen na ning Israel.$E(Ngana ning Ginu kang Moises,9m(Ila deti ring tukian a tuntunan king taung menatang maging Nazareo, nung mangaku yang lagpus ing Nazareo king aduan na ning panata, ita man sukat nang tuparan alang kapilisian.gI(Kaybat na nita, iyain na la reti ning pari kanaku, ing Ginu, bilang makapasubaling ain. Sagradu lang dake deti a mangaintulid king pari; subali pa ing pitsu at ing puad. Kaybat na nita, malyari neng minum alak ing Nazareo.r_(Kuanan ne kanita ning pari ing pago ning lalaking tupa a mipabukal at abayanan neng metung a makapal a tinape alang lebadura at metung a maimpis a tinape alang lebadura a meyakua king basket at ibili na la king gamat na ning Nazareo.2_(Karin ketang pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu, labahasan ne ning Nazareo ing buak na at ibili na iti king api nung nukarin durulukan ing ain-ning-pamisulusulu.;q(Iyain ne ing lalaking tupa kanaku, ing Ginu, bilang ain-ning-pamisulusulu; iyain neng kayabe ing basket a ating tinape alang lebadura. Iyain na naman ing ain-a-binutil at inuman.(Iyain na la ngan ning pari deting ain king arapan ku, ing Ginu, at ding ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ain-a-durulukan.m~U(Miyain ya namang metung a basket a tinape alang lebadura: makapal a tinape melutu king mapinung arina a semutanan laru at maimpis a tinape alang lebadura a kiskasanan king larung olibo. Magdala ya namang ain-a-binutil at inuman.*}O(at ibie na ing ain na kanaku, ing Ginu: metung a lalaking tupa a pabanua tua a alang dipektu bilang ain-a-durulukan, metung a babaing tupa a pabanua munaman tua at alang dipektu bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at metung a lalaking tupa a alang dipektu bilang ain-ning-pamisulusulu.|( Ini ing tukian a tuntunan potang agampanan na na ning Nazareo ing panata na. Idala ya king pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu,{y( at ing sarili na kanaku bilang Nazareo. Magdala ya namang biserung tupa a pabanua tua bilang ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan. E mabilang ing milabas a panaun ning panata na uling mirinatan ya ing buak nang mitalaga inyang mitagkil ya king mete.hzK( Iyain ne ning pari ing metung kareti bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, at ing kadua bilang ain-a-durulukan at bilang panlinis uli na ning mitagkil ya king mete. Italaga nang pasibayu ing buak na king aldo mu ring itay( King kawalung aldo magdala yang aduang ayup a batu-batu o aduang pitsun king pari karin king pasbul ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu.Tx#( Nung sakaling bigla yang mete ing metung a taung atyu lele ning Nazareo at mirinatan ya ing buak nang makatalaga, kanita labahasan ne ing buak na king aldo ning pamaglinis na kalabas na ning pitung aldo.[w1(Sukat yang manatiling makatalaga kanaku, ing Ginu, king kekaban na ning panata na.=vu(agyang pang ing mete ya i tata na o ima na o ing kapatad na. E na sukat dirinatan ing sarili na king uli da ring mete, uling atyu ya king mabilug nang katawan ing panatang Nazareo.*uQ(E ya naman sukat lumapit king mete"t?(E ya naman malyaring paputut a buak; paburen neng kumaba at ikat ne kabang dirikilan ne ing panata na. Sukat yang manatiling makatalaga kanaku, ing Ginu. s(Kilub ding panaun na ning panata na bilang Nazareo, e ya malyaring mangan king nanumang ibat king tanaman ubas agyang balat o butul.(rK(e ya sukat miminum alak o king nanumang inuman a makalasing. E ya naman malyaring minum king nanumang inuman a ibat king katas ning ubas o mangan ubas o pasas.1q](Sabian mu iti karing memalen na ning Israel: Nung gawa yang makabukud a panata ing metung a lalaki o babai at italaga na ing sarili na kanaku, ing Ginu, bilang Nazareo,/p ](Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,coA(E ya sukat magdusa ing lalaki, nung mikasala ya ing asawa na; ing asawa na ya ing magdusa. n(king ing asawa na mekipangatawan ya. Patalakaran ya ing babai arap ning altar at daptan na ning pari itang parapat na ning kautusan.Mm(Iti ya ing tuntunan a tukian tungkul king asawang lalaki a mangalaluZl/(Nung e ya mekipangatawan king aliwang lalaki, e ya numanu balang at mika anak ya.Mk(Nung mekipangatawan ya ing babai king e na asawa, mait ing danum king atian na, langi ya itang atyu king pilatan da ring puad na at lumbag ya atian. Inya maging kasumpa-sumpa ya karing kabalen na.}ju(Kuma yang kasakmal king arina at silaban na iti king altar. Kaybat, kanita na ipainum ing mapait a danum king babai.9im(Bayu na ipainum ing danum kuanan na ning pari ing ain arina king gamat ning babai. Iting ain arina tungkul ya king pamangalalu at iyain ne king Ginu ning pari karin king altar.khQ(Ipainum na ing danum a mapait king babai, ing danum a magdalang sumpa, at pasakitan ne atian niti.Fg(Isulat ne ning pari iting sumpa at wasan king danum a mapait.If (Iti sanang danum a magdalang sumpa a inuman mu managlus king mabilug mung katawan; langi ya itang atyu pilatan da ring puad mu at lumbag ya ing atian mu. At ipakibat na ning babai, Amen, Amen. e;(mananu na sanang ing Ginu gawan neng kasumpa-sumpa ing lagyu mu karing kabalen mu. Langi ya sana itang atyu pilatan da ring puad mu at lumbag ka atian.d/(Nung ginawa kang kataksilan king asawa mu, agyang atyu ka lalam ning upaya na, at dinatan mu ing sarili mu, at mekipangatawan ka king e mu asawa,c}(Pasumpan ne kanita ning pari ing babai king anti kaniting amanu: Nung e ka pin mekipangatawan king aliwang lalaki at nung e mu dinatan ing sarili mu kabang atyu ka lalam nang upaya ning asawa mu, e ka numanu balang kaniting danum a magdalang sumpa.b (King arapan ku, ing Ginu, isalbag ne buak ning pari ing babai at saka na ibili king gamat na ning babai ing ain a arina, ing ain tungkul king pamangalalu. Talnan ne ning pari karing gamat na ing lulanan a ating danum a mapait, ing danum a magdalang sumpa.a+(Mibulus yang sagradung danum king lulanan a kapsa at samutanan nang ditak a alikabuk a kinua na king lapag ning Toldang tuknangan ku, ing Ginu.U`%(Ituki ne kanita ning pari ing babai king altar at karin ne iyarap king Dios.b_?(kanita idala ne ing asawa na king pari. Magdala yang aduang takal a arinang sebada a e na tigtugan larung olibo at e na dininan insenso, uling iti ain ne ning lalaking magsuspetsa king asawa na ban lunto ing katutuan.'^I(Nung magsuspetsa ya ing asawang lalaki at mengalalu ya king asawa nang dinatan na ing sarili na o mangalalu ya agyang ing asawang babai e ya gagawang e mayap,!]=( at mekipangatawan ya king aliwang lalaki king e na kamalayan ning asawa na, oneng e ya meyakit king aktu, marinat ne agyang alang menakit king depat na. \( Sabian mu karing memalen na ning Israel: Nung ginawa yang e ustu ing metung a babaing talasawa at e ya meging tapat king asawa na,0[]( Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,\Z3( Tanggapan na ning pari ing nanumang bage sagradung iyain da at iti maging bandi na.vYg( Ing nanumang iyain dang makabukud ding Israelita kanaku, ing Ginu, mangaintulid king paring tinanggap kaniti.X#(Nung mete ne ing diptananan nang e ustu at ala yang bitasang kamaganak, kanita ibie la ring bayad kanaku, ing Ginu, king kapamilatan na ning pari. Karagdagan ya iting bayad king lalaking tupa a ibie na ning mikasala para king pangapatawaran na ning depat nang e ustu.W%(Inya sukat nang kilalanan king mikasala ya at sukat yang mamayaran ganap king diptananan nang e ustu, at patubuan ne pang beinti por sientu.%VE(Sabian mu iti karing memalen na ning Israel, Ing ninuman, lalaki ya man o babai, ing gawang e ustu king kalupa nang tau, e ya meging tapat kanaku, ing Ginu.$UE(Ngana ning Ginu kang Moises,JT(Memintu la ring Israelita at tinabi da la ngan palual king kampu.^S7(Itabi ye, lalaki ya man o babai, ban e ya mirinatan ing kampu nung nu ku makatuknang.:Ro(Iyutus mu karing memalen na ning Israel ing palakuan da la king kampu ding sablang maki sakit lepra o ating tulu, at ing ninumang e malinis uli na ning mekatagkil yang mete tau./Q ](Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,\P3(1Milista ya lagyu ing balang metung at metung, agpang king inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises. At king kapamilatan na namang Moises mitutukan ya ing metung at metung king obrang sukat nang gampanan.?O{(0Heganagana, walu lang libu at limang dalan walung pulu.%NE(/Linista da la ngan a lagyu ding lalaking idad atlung pulung banua anggang limang pulung banua a malyaring sumuyu at mamuat king Toldang tuknangan ning Ginu.iMM(.Gewa de ri Moises at Aaron ing sensus da ring Levita at ding pamuntuk da ring tribu ning Israel. L(-Iti ya ing kabilangan da ring sabla nang pamilyang Merari a linista da ri Moises at Aaron, agpang king inutus na karela ning Ginu.'KK(,atlu lang libu at aduang dalan.qJ](+magumpisa king idad atlung pulu anggang limang pulu a malyaring sumuyu king Toldang tuknangan ning Ginu:;Is(*Ding mebilang at milista karing pamilya nang MerariJH()Iti ya ing kabilangan da ring pamilya nang Gerson a linista da ri Moises at Aaron, agpang king inutus na karela ning Ginu. Maging kasaup la naman king kasuyuan king Toldang tuknangan ning Ginu.3Gc((adua lang libu at anam a ralan atlung pulu.zFo('magumpisa king idad atlung pulu anggang limang pulung banua at malyaring sumuyu king Toldang tuknangan ning Ginu::Eq(&Ding mebilang at mitala karing pamilya nang GersonBD(%ing kabilangan da ring pamilya nang Kohat a linista da ri Moises at Aaron, agpang king inutus na karela ning Ginu. Ila ring maging kasaup king kasuyuan king Toldang tuknangan ning Ginu.2Ca($Adua lang libu at pitung dalan limang puluB1(#Linista da la ngan a lagyu ding sablang lalaking idad atlung pulu anggang limang pulung banua a malyaring sumuyu king Toldang tuknangan ning Ginu./AY("I Moises at i Aaron, at ding pamuntuk da ring tribu na ning Israel, ila ring ginawa king malawak a sensus da ring heganaganang pamilya da ri Kohat, Gerson, at Merari.t@c(!Iti ing katungkulan da ring pamilya nang Merari lalam nang pamanibalang Itamar, ing anak nang Aaron a pari.??y( at ding asias na ning patyu at ding sulpakan na, ding tulus, ding lubid, at ding sablang kagamitan a makaugne kareti. Ituldu mu karela ing sukat nang dalan ning balang metung karela.q>](Iti ing karelang katungkulan: idala de ing balangkas ning Tolda, ding barote, ding posti, ding sulpakan,t=c(magumpisa king idad a atlung pulu anggang limang pulung banua a malyaring sumuyu king Toldang tuknangan ku.Y<-(Ilista mu la naman ding sablang pamilya nang Merari agpang king karelang pamilya8;k(Iti ing katungkulan da ring lalaking pamilya nang Gerson lalam nang pamanibalang Itamar, ing anak nang Aaron a pari. fig,malyaring sumuyu king Toldang tuknangan ku.,(4:23)fig*:(I Aaron at ding anak nang lalaki ilang mamahala king sablang obra da ring pamilya nang Gerson. Ika ing manutuk king sukat dang pagobran.9{(ding tabing at lubid ning patyu a makapaligid king Toldang tuknangan ku at ning altar, ding tabing king pasbul na ning patyu at ding aliwa pang kagamitan makataid kareti. Ila ring ating katungkulan dapat karing sablang bage ating kaugnayan kareti.8/(pusanan da la ring tabing na ning Tolda, ing takap king kilub at king kilual, ing balat a mapinung panakap, ing tabing king pasbul na ning Tolda,%7G(Iti ing karelang katungkulan:r6_(magumpisa king idad atlung pulu anggang limang pulung banua a malyaring sumuyu king Toldang tuknangan ku.Q5(Ilista mu la ring anak nang lalaking Gerson agpang king karelang pamilya$4E(Ngana ning Ginu kang Moises,[31(E da la sukat lawan man ding sagradung kasangkapan agyang saguli mu ban e la mate.%2E(king kapamilatan na ning paglapit da karing sagradung kasangkapan. Ban e la mate ituru na lang Aaron at ding anak nang lalaki ing sukat dang idala at gawan.]15(E yu paburen ing mipahamak la ring pamilya nang Kohat at mawala king tribu nang Levi-0W(Ngana ning Ginu kang Moises at Aaron,$/C(I Eleazar a anak nang Aaron a pari ya ing ating katungkulan king laru da ring sulu, king mabanglung insenso, karing ain a karaniwan, at king larung paglania. Ya mu rin ing maki pakibatan manibala king kabilugan a Toldang tuknangan ku, ing Ginu, at karing sablang kasangkapan na niti.D.(Potang ayari na neng abalut Aaron at ding anak nang lalaki ing Toldang tuknangan ku, ing Ginu, at ding kasangkapan na niti, at miras na ing oras para lumakad, datang la kanita ding pamilya nang Kohat ban ila ring magdala kareting sagradung kasangkapan. Pero e ra la sukat tatagkilan deting kasangkapan, uling mate la kabud tigkilan da la. Ila deti ring katungkulan da ring pamilya nang Kohat neng lilipat de ing Toldang tuknangan ku, ing Ginu.V-'(Itumpak da la kanita babo da reti ding sablang kasangkapan a megamit king kasuyuan king altar antimo ring kawali, sipit, pala, at palanggana. Takpan da la reti king balat kambing at ibili la ring tambayuk.b,?( Kailangan ing ilako ra ing abu king altar at kaybat ibalut de king imalan a kule granati.Y+-( Sukat da la ngan kuanan ding kasangkapan a megamit king kasuyuan king Banal a Lugal, at ibalut la king imalan a kule asul at takpan ne man iti king balat kambing. Kaybat idatuk la king lulanan a tatambayukan.*y( Takpan ya king imalan a kule asul ing gintung altar at takpan ne man iti king balat kambing at ibili la ring tambayuk.p)[( Kaybat idatuk da la king lulanan a balat kambing ding kasangkapan at ibili king lulanan a tatambayukan.~(w( Takpan da la king imalan a kule asul ding tumpakan-sulu, ding sulu, ding sipit, ding bandehadu, at ding lulanan laru.' (Takpan da la king imalan a malutu at takpan ne man iti king balat kambing, at kaybat ipalub da la ring tambayuk karing argolya.y&m(Takpan de king telang kule asul ing lamesang pibibilianan king tinape a yayain king Ginu at karin da la itumpak ding pinggan, ding silyo, ding pidatukanan karing ain, at ding pitsil a pilulanan alak. Sukat parating ating tinape king lamesa. %(Kaybat ibalut de king balat kambing at takpan babo king telang kule asul at saka da na la kanita ibili ring tambayuk karing argolya.P$(Potang oras na ban lumipat king aliwang lugal, i Aaron at ding anak nang lalaki ila ring lungub king Tolda ban kalag king tabing arap ning Kaban ning Kasunduan at takpan de ing Kaban kaniting tabing.>#y(Ila ring maging talaingat karing bage sagradu na niti."!(at ding sablang lalaking maki idad nang atlung pulung banua anggang limang pulung banua a malyaring makapagobra king Toldang tuknangan ku.a!=(Ilista yu la ngan ding Levitang linto king lahi nang Kohat agpang king karelang pamilya,:  s(Nganang sinabi ning Ginu kang Moises at kang Aaron,}u(3Binie na lang Moises kang Aaron at karing anak nang lalaki deting salaping panatbus, antimo ing inutus na ning Ginu.N(2Libu atlung dalan anam apulu't lima lang pirasung pilak ding melikum.vg(1Inya memintu ya i Moises at kinua na la ring salaping panatbus karing labis a pangane anak da ring Israelita.E(0Ibie la reting salapi kang Aaron at karing anak nang lalaki.nW(/king alagang limang pirasung pilak ing balang metung at metung, agpang king timbangan ning santuaryu.&G(.Uling mas dakal lang aduang dalan pitung pulu't atlu ring anak a pangane da ring Israelita kesa karing Levita, kailangan ing payatbus mu la ring labis a anakV'(-Italaga mu la kanaku ding Levita bilang kalibe da ring pangane anak a lalaki da ring Israelita, at antimu rin ding pangane anak da ring sese rang animal ding Levita bilang kalibe da ring anak dang pangane.'K(,Ngana pa ning Ginu kang Moises,|s(+manibat king idad a pabulan at paitas. Heganagana, adua lang pulu't aduang libu at aduang dalan pitung pulu't atlu.eE(*Memintu ya i Moises king inutus na ning Ginu. Linista na la ngan a lagyu ding anak a panganep[()Ikalilua mu la ring Levita para kanaku bilang kalibe da ring pangane lalaking anak da ring Israelita. Aku ing Ginu. Ikalilua mu la naman ding sese rang animal ding Levita bilang kalibe da ring pangane anak da ring sese rang animal.6g((Nganang migsalita ning Ginu kang Moises, Ilista mu la ngan a lagyu ding sablang anak a lalaking pangane da ring memalen na ning Israel manibat king idad a pabulan at paitas.9('Ing kabilugan a bilang da ring lalaking Levita a alista da ri Moises at Aaron agpang king utus na ning Ginu: heganagana, adua lang pulu't aduang libu.5e(&King dane aslagan arapan na ning Toldang tuknangan ning Ginu karin la manalakad tolda ri Moises at Aaron at ding anak na. Ila ding ating katungkulan mangasiwa king sablang kasuyuan king Banal a Lugal para karing memalen na ning Israel. Subali karela, paten ya ing ninumang lumapit king Banal a Lugal.ue(%Ila naman ding ating katungkulan karing asias, karing talpakan, karing tulus, at karing lubid na ning patyu.[1($Ila ding ating katungkulan karing balangkas na ning Toldang tuknangan ning Ginu, karing barote, karing asias, karing talpakan, at karing sulpakan. Ila ding ating katungkulan king pangaingat da reting kagamitan.(#Italakad da la ring tolda ra king dane norti na ning Toldang tuknangan ning Ginu. I Zuriel a anak nang Abihail ya ing karelang pamuntuk.q]("Ing kabilugan a mitala rang bilang ding lalaki manibat king idad a pabulan: anam lang libu aduang dalan.: q(!Kang Merari la linto ding pamilyang Mahli at Musi. ( Ing pekapamuntuk da ring Levita ya i Eleazar, ing anak nang Aaron a pari. Ya ing mamahala karing ating katungkulan king Banal a Lugal.. W(Ila ring ating katungkulan king Kaban ning Kasunduan, ing lamesa, ing tumpakan-sulu, ding altar, ding kasangkapan a gagamitan da ring pari king Banal a Lugal, at king tabing palub king Kabanal-banalan a Lugal. Ila naman ding ating katungkulan king pangaingat da reting mebanggit king kasuyuan.> y(I Elizafan a anak nang Uziel ya ing karelang pamuntuk.Z /(Italakad da la ring tolda ra king dane mauli na ning Toldang tuknangan ning Ginu.q](Ing kabilugan a mitala rang bilang ding lalaki manibat king idad a pabulan: walu lang libu anam a ralan.I (Kang Kohat ya linto ing pamilyang Amram, Izar, Hebron, at Uziel.:o(karing tabing ning patyu a makapadurut king Tolda, king altar at king tabing palub king patyu. Ila naman ding maki katungkulan king pangagamit da reting mebanggit king kasuyuan.`;(Ila ring ating katungkulan king Tolda; karing tabing kilub, king kilual, at king palub;<u(I Eliasaf a anak nang Lael ya ing karelang pamuntuk.iM(Italakad da la ring tolda ra king dane albugan at kagulutan na ning Toldang tuknangan ning Ginu.q](Ing kabilugan a mitala rang bilang ding lalaki manibat king idad a pabulan: pitu lang libu limang dalan.T#(Kang Gerson ya linto ing pamilyang Libni at Simei; ausan da lang Gersonita.(Ding anak na namang Merari ila ri Mahli at Musi. Ila deti ring pamilyang linto kang Levi agpang king sarasarili dang pamilya.N(Ding anak nang lalaking Kohat ila ri Amram, Izar, Hebron, at i Uziel.C~(Mika adua yang anak a lalaki i Gerson: i Libni at i Simei.Z}/(Oreti ding lagyu da ring anak nang lalaking Levi: i Gerson, i Kohat, at i Merari.)|O(At memintu ya king utus i Moises.~{w(Ilista mu la ngan ding lalaki king tribu nang Levi manibat king pabulan a tua at paitas agpang king karelang pamilya.Qz(Migsalita ya ing Ginu kang Moises karin king Disyerto ning Sinai. Ngana,[y1( Kanaku la ring sablang pangane uling kanitang pete ku la ring sablang pangane karin Ehipto telaga ke para kanaku ing balang pangane king Israeltau ya man o sese animal. Wa, kanaku la mangaintulid. Aku ing Ginu.x( Pinili ku la ring Levita karing sablang lahi nang Israel bilang kayalili da ring anak a pangane mibait; inya bandi ku la ring Levita.'wK( Ngana pa ning Ginu kang Moises,tvc( Ibie mu ing obrang pari kang Aaron at karing anak na. Paten ya ing ninumang mangangas magobra king obra da.muU( Bukud mung ding Levita ilang tulduan mung kasaup nang Aaron at ding anak na; mitutuk la para karela.t(Ila ring mingat karing kasangkapan na ning Tolda at tupad karing aliwa pang katungkulan para karing memalen na ning Israel.bs?(Ila ring sumaup kang Aaron at karing memalen king pamaniuyu ra king Toldang tuknangan ku.krQ(Idala mu la keti ring miembru na ning tribu nang Levi at kaybat tulduan mu lang kasaup nang Aaron.1q_(Migsalita ya ing Ginu kang Moises. Ngana,pp[(oneng mete ya i Nadab at i Abihu inyang minain lang api a e makayagpang king kaburian na ning Ginu karin king Disyerto ning Sinai. Ala lang anak, inya i Eleazar at i Itamar ila ring meging pari kabang mabie ya pa i Aaron a tata ra.-oW(Ila ring milanian at mitalagang pari,fnG(Apat la ring anak nang lalaking Aaron: i Nadab, ing pangane, i Abihu, i Eleazar, at i Itamar.vm i(Ila deti ring pamilya nang Aaron at Moises kanitang migsalita ya karela ing Ginu karin king Bunduk ning Sinai.|ls("Makanyan da ngang tiparan ding memalen na ning Israel ing sablang inutus na ning Ginu kang Moises. Menalakad lang tolda lalam ning sarasarili dang bandera karing pipagkampuan da, at migmartsa king paglakbe ra agpang king sarasarili dang tribu.Wk)(!E la kabilang kareti ding Levita, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.j( Ing kabilugan a bilang da ring sablang Israelitang milista king sensus: anam a ralan atlung libu at limang dalan limang pulu. i(Iting grupu nang Dan ya ing tauling magmartsa king pamaglakbe ra. Heganagana, dinalan limang pulu't pitung libu la at anam a ralan.Qh(Lima lang pulu't atlung libu at apat a ralan ding makasadiang makilaban.Ug%(Kaybat ing tribu nang Neftali lalam nang pamanimunang Aira a anak nang Enan.Qf(Apat lang pulu't metung libu at limang dalan ding makasadiang makilaban.qe](Ing katuki nang manalakad tolda ya ing tribu nang Aser lalam nang pamanimunang Pagiel a anak nang Ocran.Qd(Anam lang pulu't aduang libu at pitung dalan ding makasadiang makilaban.c3(King dane norti ya manalakad tolda ing tribu nang Dan lalam nang pamanimunang Aiezer a anak nang Amisadai. Karin dia naman italakad ing bandera da.2b_(Heganagana, dinalan walung libu at dinalan a katau la ring makasadiang makilaban king kampu nang Efraim. Ila ring katlung tapuk a miyatasan magmartsa king pamaglakbe ra.Qa(Atlu lang pulu't limang libu at apat a ralan ding makasadiang makilaban. `(Katuki na ning tribu nang Manase ya ing tribu nang Benjamin lalam nang pamamahala ning pamuntuk nang i Abidan a anak nang Gideoni.Q_(Atlu lang pulu't aduang libu at aduang dalan ding makasadiang makilaban.^ (Katuki ning tribu nang Efraim ya ing tribu nang Manase lalam nang pamamahala ning pamuntuk nang i Gamaliel a anak nang Pedazur. _ ~}}\|Y{{c{z.yxxLww`vvu ttsrrnqpqpzpoMmmmyluk.j;ji|hh>>O={=<^;;:99P8_876655U44A3e211s10Y/|.--,,(++ *O)>(7'&&B%$#""y!!m xGUa}W2m0r,r3el O U ~  T'x^_{q( Mu pin, e ya sukat lalabanan ing Ginu at e tamu sukat mitakutan karing taung manuknangan karin at sambutan ta la. E la masikan. E tamu sukat mitakutan karela uling kayabe ta ya ing Ginu; simbut na la ning Dios tamu ding kikilalanan dang dios.(Nung tumula ya kekatamu ing Ginu idala na katamu karin at ibie ne kekatamu. Gabun yang mataba at labis-labis king kabiayan.(Ngarang migsalita ri Josue at Caleb karing memalen na ning Israel, Ing gabun a pintalan mi at selugsugan tune yang masanting a gabun.+Q(I Josue, ing anak nang Nun at i Caleb, ing anak nang Jefune, ginabak da ing susulud dang imalan uli na ning lungkut. Kayabe la karetang ispia a minta king Canaan.`;(King arapan da ring memalen na ning Israel, migsakab ya king gabun i Moises at i Aaron.iM(At ngara king metung at metung, Mamili tamung metung a manimuna kekatamu king pamagbalik Ehipto.6g(Obat darala na kata pa mu ning Ginu king gabun a ita? Ban paten da katamu mu ring tau karin at mabihag la ring asawa tamu at anak? Mas masanting pa ing mibalik ta na Ehipto. ;(Magreklamu ya ing metung at metung karing Israelita laban kang Moises at Aaron. Ngara, Mayap pa ing mete ta na king Ehipto o kaya mate keti king ilang!8  o(Inya kabukas yang menangis ing balen ning Israel.x k( !Ikit mi la naman karin ding higanting lahi nang Anak. Mistula kami mung durun king palage mi inyang ikit mi la!y m( Inya kinalat da ing e tutung balita karing memalen na ning Israel tungkul king gabun a karelang selugsugan. Ngarang memagsalita, Ing gabun a pintalan mi at selugsugan gabun yang ala kang akuang pagkabie. Maragul la ring taung ikit mi karin.t c( Ngana ning metung karing ispia, E ta la malyaring lusuban uling e ta la agyu; mas masikan la kesa kekatamu.S !( Inawad nang Caleb ing magtahimik la ring tau king arapan nang Moises. Kaybat nganang migsalita, Lusuban ta na la ngeni mu rin at sakupan ing gabun. Mas masikan tamu kesa karela at agyu ta lang sambutan!vg( Manuknangan la ding Amalekita king dane mauli ning gabun; manuknangan no man ding Hiteo, Jebuseo, at Amoreo king bulubundukan. Manuknangan no naman ding Cananeo king lele na ning Dagat ning Mediteraneo at king lele ning Ilug ning Jordan.:o( Oneng masikan la ring taung manuknangan karin, mangaragul la ring siudad da at pakabakud lang pader. Subali pa kaniti, atyu la karin at ikit mi la ring higanting lahi nang Anak.8k( Ngarang memalita kang Moises, Selugsugan mi ya ing gabun nung nu mu kami tinubud. Mataba ya at labis-labis ing kabiayan karin. Oreni ding mapilan karing bungang tanaman karin.fG( at mekikit la kari Moises, Aaron, at karing sablang memalen na ning Israel a makatipun kanita king ilang ning Paran karin king Kades. Minie lang ulat tungkul king ikit da at pepakit da la ring bungang tanaman a darala ra.Q( Minuli la kaybat deng asalugsugan ing gabun kilub ding apat apulung aldo$C( Inaus deng Escol ing lugal a ita uli na ning ikua rang punggul-punggul a ubas king metung mung sanga.) fig,... at pisanan de ring adua katau...,(13:23)fig*^7( Miras la king Kapatagan ning Escol at karin la kinutud metung a sangang mitmung punggul-punggul a ubas, at pisanan de ring adua katau king kapamilatan ning tambayuk. Menagtal la namang bungang granada at higera. (W)( Minta la king dane mauli na ning gabun at miras la king Hebron nung nu la karin di Ahiman, Sesai, at Talmai a lahi nang Anakim. (Pitu neng banuang makatalakad ing Hebron bayu ya linto ing Zoan ning Ehipto.)( Inya meko la at selugsugan de ing lugal manibat king ilang ning Zin angga king Rehob lele ning pidadalanan palub king Hamat.dC( Lawan yu namang masalese nung mataba o payat ing gabun karin, at nung ating dakal a tanaman o ala. Magdala kayung bunga da ring tanaman king pamagbalik yu. (Panaun na kanita ning pamamupul ubas.) E yu paynan ing lub yu.~( Lawan yu nung masanting ya o ali ing gabun karin at nung makabakud lang pader o ali la ding tuknangan dang siudad ding tau.}( Lawan yu nung nanu yang uring gabun. Siasatan yu nung masikan la o maina ding taung manuknangan karin, nung dakal la o nung ditak la.|%( Penabilinan na la bayu la meko. Nganang Moises karela, Dumalan kayu king Negeb ning mauli papunta norti at mukiat king bulubundukan a lugal.{9( Ila deti ring lagyu da ring lalaking tinubud nang Moises ban mag-ispia king gabun ning Canaan. Inalilan ne lagyung Moises i Hoshea king lagyung Josue.cw( Makipagsalita ku kang Moises arap-arapan, tapatan, at e king malabug a pamakipagsalita. Ikit na ing itsura ku. Inya ala kayung matulid magsalitang laban king talasuyu kung i Moises.ibM( Oneng e makanyan ing daraptan ku king talasuyu kung i Moises a pepamahalan ku karing memalen ku.Ga ( ngana ning Ginu, Makiramdam kayu king sabian ku. Nung ating propeta libutad yu, pakit ku keting propeta king kapamilatan na ning vision at pakipagsalitan ke king kapamilatan na ning paninap.4`c( Tinipa ya at minta munaman karin ing Ginu king kapamilatan na ning asias a biga, at migpuestu ya arap ning pasbul. Inaus na la ri Aaron at Miriam. At inyang milapit na la,*_O( Kabud-abud migsalita ya ing Ginu kari Moises, Aaron, at Miriam. Ngana karela, Ikayung atlu, munta kayu karin king Toldang tuknangan ku. Inya minta la ilang atlu.a^=( Tau yang tutung mapagpakumbaba i Moises; mababa yang dili lub karing tau keti king yatu. ]( Ngara, Bukud mu waring kang Moises ya migsalita ing Ginu? E ya wari migsalita munaman kekata? Dimdam ning Ginu ing pamipagsalita ra.u\ g( Mipagsalita la ri Miriam at Aaron; ing pipagsalitan da laban kang Moises uli na ning ing asawa na tau ya Cus.[( #Ibat karin king Kibrot Hattaava miglakbe la ring Israelita papunta king Hazerot at karin la migkampu. fig,...mandakap pugu.,(11:32)fig*Z}( "Inaus deng Kibrot Hattaava ing lugal a ita uling karin la mikutkut ding taung mete king pamagnasa rang makapangan karni.!Y=( !Oneng bayu da la apangan, meragul na ing mua na ning Ginu karing Israelita, at pete na la king kapamilatan na ning makapangilabut a sakit a peparala na.&XG( Inya king aldong ita, angga na king miras ing kabengian, ala lang gewa ring Israelita nune mu ing mandakap pugu. Makanyan munaman ing depat da itang kabukasan. Apulung kaing a pugu ing pekamaritak nang diling arakap ning metung a tau. Dinaing da la at bilad king paligid na ning kampu.W ( At tiniup ing angin a peparala na ning Ginu at migdala yang dakal a pugu a ibat king lipat ning dagat. Susulapo lang manga atlung talampakan king katas king gabun. Digpa la king kampu at king paligid nang mamabut dakal a kilometru king miyayaliwang lugal.fVG( Kaybat na nita, mibalik ya king kampu i Moises at ding pitung pulung manimuna na ning Israel.(UK( Nganang Moises, Pigaganakan mu ing mabawas ku dangalan? Nung malyari mu sana midinan la king espiritu ding sablang Israelita ban magsalita lang anting propeta!.TW( Kanita nganang Josue, ing anak nang Nun a kayaduangan nang Moises at metung karing pinili nang lalaki, Makamal a Moises, iyutus yu karela ing tuknang lang magsalita.S!( Ating metung a kayanakan a lalaki a pupulaying linapit kang Moises. Ngana, I Eldad pu at i Medad magsalita lang anting propeta king kampu.R( Ating aduang makatua a menatili king kampu; ila ri Eldad at Medad. Kayabe da la ring pitung pulung manimuna a mepili, oneng e la tinuki karela king Toldang tuknangan ning Ginu. Makanyan man midinan la king espiritu at memagsalita lang anting propeta. Q( Kaybat tinipa ya king biga ing Ginu at migsalita ya kang Moises. Kinangwa ya ketang espiritung binie na kang Moises at binie na karing pitung pulung manimuna. Inyang tinggap de ing espiritu, megumpisa lang migsalitang anting propeta, oneng ita e naman migluat.MP( Inya meko ya i Moises at sinabi na karing tau itang sinabi na ning Ginu. Memili yang pitung pulung manimuna karing Israelita, at pepatalakaran na lang makapadurut king Toldang tuknangan ning Ginu.nOW( Ngana ning Ginu kang Moises, Atin waring e ku arapat? Ngeni akit mu nung tutu o e tutu ing sinabi ku.N!( Agyang pang paten la ngan ding tupa at baka at dakpan ding sablang asan king dagat, makanyan man e la pa mu rin makagyu deti kareting tau!"M?( Nganang Moises king Ginu, Anam lang dalan a libu ring taung maglakbe panimunan ku, at sinabi yu king dinan yu lang apangan dang karni kilub ning pabulan.5Le( nune pabulan angga king manyuka la at masumami uling sikuil da ku, ing Ginu, agyang patnubayan ku la. At kikiak dang sinabi king mayap pa kanu ing e ku la leko king Ehipto.MK( E mu bukas o makadua o kilub ding limang aldo o apulu o aduang pulu,J#( At sabian mu karing Israelita ing magsadia la uling bukas makapangan na lang karni. Sabian mu karela king aku, ing Ginu, dimdam ku ing karelang reklamu at ing kapagnasan dang makapangan karni antimo inyang atyu la king Ehipto. Dinan ku lang karni at makapangan na la. I ( Tipa ku at makipagsalita ku keka karin. Kuma ku king espiritung binie ku keka at ibie ku karela ban e ka magdili-diling magobra.YH-( Ngana ning Ginu kang Moises, Pamili mu kung pitung pulung lalaki karing makatua ning Israel a balu mung kikilalanan dang manimuna at gagalangan da ring tau. Kaybat ituki mu la karin king Toldang tuknangan ku.:Go( Nung makanyan mu rin ing tratu yu kanaku, mayap pa ing paten yu na ku ngeni mu rin ban milako na kanaku ing kapahamakan. fig,E ku na la agyung lingapan magdili-dili.,(11:14)fig*YF-( E ku na la agyung lingapan magdili-dili. E na ku malyaring makapibata pa karela.E ( Nukarin ku kumang karni ban ipakan kareting tau? E ra ku patugutan guguluan a buntuk. Ngara, Dinan mu keng karning apangan mi!RD( Aku wari ing ima ra? Aku wari ing makipasari king pangalto ra keti king yatu ban ingatan ku la at kilikan anting anak a pasusuan angga king miras la king gabun a pengaku yung ibie karing pipumpunan da? C( Inya kitang na king Ginu, Obat sinubu yu ku kaniting maragul a pakibatan karing tau? Nanu waring kasalanan ku ba't kakanianan yu ku?XB+( Dimdam nang Moises ing reklamu rang maki tangis ding tau at ding pamilya ra kabang makatalakad la arapan da ring sarasarili dang toldang tuknangan. Meligalig ya i Moises uling mimua ya ing Ginu kareting tau.@A}( Kayabe nang mababaldug ning ambun ing manna neng bengi.)M@( Iti ya ing lululualan dang pupulutan ding Israelita, at gigilingan da o kaya daraldakan king asung. Kaybat gawan dang maimpis a bibingka. Potang malutu na lalasang tinape linutu king larung olibo.K?( Kalupa ne ning butul kulantru ing manna at kakule ne ning bedelio.`>;( Oneng meyayat ta na keti uling ala tamung akakit ampon apapangan nune mu iting manna. (=}( Masanting pa king Ehipto uling karin makapangan tamung asan, pipinu, pakwan, leek, sibuyas, at bawang anggang bisa tamu.<( Ating miyayaliwang dayuan a mekiabe king pamaglakbe ra ding Israelita. Miras ing panaun a sabik lang mangan king karning sadia rang kakanan at antimu rin ding Israelita. Inya migreklamu no naman ding Israelita. Ngara, Sana atin tamung karning apangan!m;U( Inya ing lugal a ita meyaus yang Tabera, uling karin na la silaban ning aping peparala na ning Ginu.Y:-( Migpakalunus la kang Moises at ya naman menigapu ya king Ginu, at mitda ing api.m9 W( Migreklamu la king Ginu ring memalen na ning Israel uli na ning kasakitan a delanan da. Inya mimua ya karela ing Ginu. King mua na karela pepauran yang api, at digpa king metung nang maragul a dake ning lugal nung nu la migkampu.8( $At neng tuknang na la king paglakad da, sabian nang Moises, Mibalik na ka, O Ginu, karing libu-libung pamilya nang Israel.,7S( #Neng bitbitan da ne ing Kaban ning Kasunduan, sabian nang Moises, Talakad na ka, O Ginu, at itabi mu la ring kalaban mu; paburen mung mamulayi la ding masama keka.6( "At atyu tulid da ing biga na ning Ginu neng aldo maglakbe la. fig, ,Makauna ya karela ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu...,(10:33)fig*^57( !Miglakbe lang atlung aldo ring Israelita kaybat deng likuan ing Sinai, ing sagradung bunduk ning Ginu. Makauna ya karela ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu king pamaglakbe ra ban manintun lugal a pipagpaynawan da.^47( Dakayanan da ka king nanumang bendisyun a ibie ning Ginu kekami, nung tuki ka kekami.,3S( Oneng nganang Moises, Dapat a mayap, e mu kami sana lalakuan. Ika mu ing bukud makibalu king ilang nung nu kami magkampu, inya ika mu ing makaturu king dalanan mi.j2O( Nganang Hobab, E ku bisa. Mas mayap ing muli na ku king balen kung tibuan at karing kamaganak ku.P1( Nganang migsalitang Moises kang Hobab, ing bayo na, Makasadia na kaming maglakbe papunta ketang lugal a pengaku nang ibie kekami ning Ginu. Tuki na ka kekami at e ra ka paburen uling masanting karin.M0( Iti ya ing kaayusan da ring memalen na ning Israel neng maglakbe la.M/( i Aira, ing anak nang Enan, ya ing manimuna king tribu nang Neftali.O.( I Pagiel, ing anak nang Ocran, ya ing manimuna king tribu nang Aser at-9( Tauli ya ing tribu nang Dan a panimunan nang Aiezer, ing anak nang Amisadai. Ya ing pekapun da ring tribung pakasandata a peka dipensa king kagulutan.a,=( Ing katuki da ya ing tribu nang Benjamin a panimunan nang Abidan, ing anak nang Gideoni.a+=( Ing katuki da ya ing tribu nang Manase a panimunan nang Gamaliel, ing anak nang Pedazur.* ( Ding katuki da ila ring tapuk na ning tribu nang Efraim a panimunan nang Elisama, ing anak nang Amiud. Atin la namang bandera.c)A( Ing katuki da king paglakbe ila ring pamilya nang Kohat ning tribu nang Levi. Ila ring magdala karing sagradung kasangkapan. Makatalakad ne ing Toldang tuknangan ning Ginu bayu la miras ketang lugal nung nu la tuknang.[(1( Ing katuki da ya ing tribu nang Gad a panimunan nang Eliasaf, ing anak nang Deuel.c'A( Ing katuki na ya ing tribu nang Simeon a panimunan nang Selumiel, ing anak nang Zurisadai.&!( Ding katuki da ila ring tapuk na ning tribu nang Ruben a panimunan nang Elizur, ing anak nang Sedeur. Atin ya namang bandera ing tapuk da.y%m( Katuki da la ring anak da ri Gerson at Merari; ila ring talapagdala king kelag dang Toldang tuknangan ning Ginu.O$( at ing tribu nang Zebulun a panimunan nang Eliab, ing anak nang Helon.]#5( Ing katuki na ya ing tribu nang Isacar a panimunan nang Netanel, ing anak nang Zuar,7"i( Makaayus ing pamitukituki da ring tribu neng maglakbe la. Ing mumuna ila ring tapuk na ning tribu nang Juda a panimunan nang Nason, ing anak nang Aminadab. Atin lang bandera.R!( Iti ya ing mumuna rang pamaglakbe agpang king utus ning Ginu kang Moises. y( Inya meko la ring Israelita king disyerto ning Sinai at miglakbe la. Migdatun ya ing biga karin king ilang ning Paran.1( King kaduang pulung aldo ning kaduang bulan na ning kaduang banua ning paglako ra Ehipto, mitas ya ing biga babo ning Toldang tuknangan ning Ginu.tc( Karing aldo na ning kekayung pamagpiesta, antimo ing Piesta ning Bayung Bulan, tiupan yu la naman ding trumpeta neng yayain yu la reng kekayung ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu. At aku, ing Ginung kekayung Dios, saupan da kayu.*O( Potang lumusub la ding kalaban yung manalipit kekayu king kekayung lugal, tiupan yu la ring trumpeta at aku, ing Ginung kekayung Dios, saupan da kayu at iligtas.F( Katungkulan da ring pari a anak nang Aaron ing tiupan da la ring trumpeta, at ala nang aliwa pang tumiup nung e mu ila king sablang panaun. fig,Nung metung ya mu ing tiupan da...,(10:4)fig*q]( Makayaliwa ya at makaba ing tiup da ring trumpeta potang ausan lang mitipun ding memalen na ning Israel.6g( Potang ing tiup ning kaduang trumpeta ya ing maramdam, ding tribung maka kampu king dane mauli ila ring maglakbe. Makuyad la ring tiup ning trumpeta tungkul king pamaglakbe.xk( Potang makuyad ya ing mumunang tiup ning trumpeta, ding tribung maka kampu king dane aslagan ila ring maglakbe.a=( Nung metung ya mu ing tiupan da, ding mitipun arapan mu ila ring manimuna da ring tribu.( Potang agnan da lang tiupan, mitipun la arapan mu ding sablang memalen na ning Israel king pasbul ning Toldang tuknangan ku. ( Gawa kang aduang trumpeta king pinukpuk a pilak at gamitan mu la king pamaniaus karing tau ban mitipun la at potang lumakad na la.# E( Ngana ning Ginu kang Moises,  ( Manalakad lang toldang tuknangan da at kakalagan da la reti bilang kapamintuan king utus ning Ginu king kapamilatan nang Moises.b?( Nung manatili yang aduang aldo o pabulan o pabanua o maygit pa, e la mako ding memalen na ning Israel kabang manatili ya ing biga tulid ning Toldang tuknangan ning Ginu. Potang mako ne ing biga, kanita la pa maglakbe.( Neng misan naman manatili ya mu neng bengi angga na itang kayabakan, inya maglakbe la itang kayabakan kabud mako ya ing biga.7i( Neng misan manatili yang mapilan a aldo ing biga king tulid ning Tolda. Inya manatili la karin; potang mako ne, mako na la naman. Makayagpang ngan iti king utus na ning Ginu.|s( Nung nukarin ya ing biga karin la manatili tulid na agyang pang lumuat la karin. Mamintu la king utus na ning Ginu.( Maglakbe la king utus na ning Ginu at tatalakad da la ring tolda rang tuknangan ketang lugal nung nu ya magdatun ing biga.)M( Potang mako ya king lugal na ing biga, kanita la maglakbe ding memalen na ning Israel. Nung nukarin ya magdatun ing biga karin la naman magdatun ding Israelita. ( Makanyan parati ing malilyari king Tolda: tatakpan ne ning biga neng aldo; anti ya king milalablab a api ing biga neng bengi. 1( Tikpan ne ning biga ing Toldang tuknangan na ning Ginu king aldo a mitalakad ya. Masala yang anti ing milalablab a api neng bengi angga king abak.h K( Nung ing metung a dayuan a makipamalen kekayu buri neng pagselebran ing Pamaglagpus ning Ginu, sukat neng pagselebran agpang karing kautusan at tuntunan. Para karing sabla ya iting patakaran, taga Israel ya man o dayuan ya.[ 1( Nung e ne pagselebran ing Pamaglagpus ning taung malinis at e maglakbe king aliwang lugal itiwalag ya king kanakung balen, uling e ya minie ain kanaku king aldo a mitakda. Sukat nang pagdusan ing pamikasala na.1 ]( Ala lang tatagan nanumang pamangan angga na itang abak, at ala lang papaklian a butul na ning animal. Pagselebran ya ing Pamaglagpus agpang king aduan na ning tuntunan.( Pagselebran de king bengi na ning kalabing apat nang aldo ning tutuking bulan king kapamilatan ning tinape alang lebadura at gule mapait.ue( Oyni ing sabian mu karing memalen na ning Israel: Nung atin kekayu o karing lahi yu a e malinis uli na ning mekatagkil yang taung mete o maglakbe ya king marayung lugal, sukat nia mu ring pagselebran ing aldo ning Pamaglagpus ning Ginu.$E( Ngana ning Ginu kang Moises,xk( Nganang mekibat Moises karela, Manaya kayu saguli at lawan ku nung nanu ing sabian na ning Ginu tungkul kekayu.( at sinabi ra, E ke malinis uli na ning mekatagkil keng taung mete. E na ke wari malyaring makaibie ain king Ginu uli na niting sangkan?H ( Pero ating mapilan a taung e malinis uli na ning mekatagkil lang taung mete; e re apagselebran ing Pamaglagpus king aldong ita. Inya mekikit la kang Moises at kang Aaron king aldo mu ring ita&G( At pigselebran de king bengi na ning kalabing apat nang aldo ning mumunang bulan karin king Disyerto ning Sinai, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.b?( Inya sinabi nang Moises karing memalen na ning Israel ing pagselebran de ing Pamaglagpus.sa( Pagselebran ye ing bengi na ning kalabing apat a aldo na niting bulan, agpang karing kautusan at tuntunan.p[( Moises, paburen mu lang pagselebran de ring memalen na ning Israel ing Pamaglagpus king mitakdang aldo.(~ M( Migsalita ya ing Ginu kang Moises karin king Disyerto ning Sinai kanitang mumunang bulan na ning kaduang banua na ning paglako ra king bansa ning Ehipto. Ngana,W})(Kaybat na nita, malyari na lang saupan ding kalupa nang Levita king obra da king Toldang tuknangan ku, oneng e ya malyaring makapagobrang dili-dili na. Iti ing kaayusan tungkul king kasuyuan da ring Levita.L|(Tuknang ne king pamagobra na potang miras ne king idad limang pulu.{(Iti ing makatungkul karing Levita: manibat king idad a aduang pulu't lima, sukat na lang sumuyu king obra na ning Toldang tuknangan ku.'zK(Ngana pa ning Ginu kang Moises,y(Kaybat na nita, linub na la ring Levita king Toldang tuknangan na ning Ginu ban gampanan da ing karelang katungkulan lalam nang pamamahalang Aaron at ding anak nang lalaki. Tiparan na ing sablang inutus na ning Ginu kang Moises tungkul karing Levita.`x;(Ding mismung Levita ilang miglinis king karelang pangatau at pinipi ra ing karelang imalan. Kaybat na nita, telaga na lang Aaron bilang ain a makapasubali king Ginu at depatan na ing kasuyuan pamisut ban luminis la. w (Inya i Moises at Aaron at ing mabilug a memalen na ning Israel telaga da la ring Levita, agpang king inutus na ning Ginu karela.?vy(at tituk ku la kang Aaron at karing anak nang lalaki bilang regalu da ring Israelita ban sumuyu king Toldang tuknangan ku, at ban gawang pamisut para karing memalen na ning Israel. King anti kaniting kasuyuan milisia la ding memalen na ning Israel king nanumang kapahamakan, nung lumapit la king Banal a Lugal.au=(Ding pinili ku ila ring Levita at aliwa ring pangane anak da ring memalen na ning IsraelFt(uling kanaku la ding sablang anak a pangane da ring memalen na ning Israel, tau ya man o animal; kewani ku na la reti para kanaku kanitang pete ku la ring anak a pangane da ring tau Ehipto.as=(Lubus lang miyabie kanaku bilang kalibe da ring lalaking pangane anak da ring Israelita,|rs(Potang ayari mu na lang alinis at ayain bilang ain kanaku, malyari na la kanitang sumuyu king Toldang tuknangan ku.rq_(Makanyan mu lang ikalilua ding Levita karing memalen na ning Israel. Maging kanaku la kanita ding Levita.p( Kaybat na nita, iyain mu la bilang ain a makapasubali kanaku, at itutuk mu la kang Aaron at karing anak nang lalaki bilang kasaup da.]o5( Itumpak da la kanita ding gamat da ring Levita karing buntuk da ring aduang biserung toro; miyain ya itang metung bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at ing kadua bilang ain-a-durulukan ban milapit la kanaku.n( at italaga na lang Aaron kanaku ding Levita bilang ain a makapasubali da ring Israelita ban agampanan da ing kasuyuan kanaku.m ( Itumpak da la kanita ring gamat da ring memalen na ning Israel king buntuk da ring Levita potang yarap mu la kanaku, ing Ginu,l ( Kaybat idala mu la reting Levita king arapan na ning Toldang tuknangan ku at iyarap king akakit da ring makatipun a Israelita.fkG(Kaybat na nita, papagdalan mu lang metung a biserung toro bilang ain-a-durulukan at ing ain-a-binutil a arinang sinamut king larung olibo. Magdala la namang metung pang biserung toro para ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.)jM(Anti kaniti ing daptan mu king pamaglinis karela: pisikan mu la king danum a panlinis, labahasan ya ing mabilug dang katawan, at papipi mu karela ing imalan da.ciA(Ikalilua mu la ring Levita karing aliwang Israelita at linisan mu la agpang king kautusan.$hE(Ngana ning Ginu kang Moises,&gG(Megawa ya king pinukpuk a gintu ing pitutumpakan-sulu pati na ring tangke na at sampaga. Gewa ne iting Moises agpang ketang pilulupan a pepakit na ning Ginu.f(Memintu ya i Aaron; inayus na la ring sulu ban munie lang sala arapan na ning pitutumpakan-sulu, antimo ing inutus ning Ginu kang Moises.e%(Sabian mu kang Aaron king neng sisindian na la ring pitung sulu, ayusan na la reti king pitutumpakan-sulu ban ing sala ra tutud king arapan.#d E(Ngana ning Ginu kang Moises,ocY(YInyang linub ya i Moises king Toldang tuknangan ning Ginu ban makipagsalita king Ginu, dimdam na ing siwala na a manibat king pilatan da ring aduang kerubin king babo ning Luklukan ning Lunus a atyu babo ning Kaban ning Kasunduan.Cb(XAdua lang pulu't apat ding baka, anam apulu la ring lalaking tupa, anam apulu la naman ding lalaking kambing, at anam apulu la naman ding lalaking tupang pabanua tua. Deti ain lang pamisulusulu. Iti ya ing kabilugan a bilang ding ain da ring Israelita inyang mitalaga ya ing altar kaybat nang mikuskusan king laru.a{(WLabi lang adua ring toro; labing adua la ring lalaking tupa, at labing adua la naman ding lalaking tupa a pabanua tua. Deti ain lang durulukan subali pa king ain-a-binutil, at labing aduang lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.` (V_ (U:^o(TIng heganaganang inain da ring manimuna na ning Israel inyang mitalaga ya ing altar ya iti: labing aduang bandehadung pilak, labing aduang silyo pilak, at labing aduang platitung gintu. Nung ing balang metung a bandehadu titimbang yang limang pulung onsa, ing pilak a silyo titimbang yang atlung pulung onsa, at ing gintung platitu titimbang yang apat a onsa, heganagana, dinalan at walung libra ing timbang da subali pa ing insenso.J](SMigdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Aira a anak nang Enan.\\3(RMinain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. [ (QMinain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.fZG(PMinain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.zYo(OMinain yang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.wXi(NKing kalabing aduang aldo i Aira, ing anak nang Enan at pamuntuk na ning tribu nang Neftali, ya ing minie ain.MW(MMigdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Pagiel a anak nang Ocran.WV)(LMinain yang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. U (KMinain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.fTG(JMinain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.S(IMinain ya namang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a bandehadung pilak a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.yRm(HKing kalabing metung a aldo i Pagiel, ing anak nang Ocran at pamuntuk na ning tribu nang Aser, ya ing minie ain.PQ(GMigdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Aiezer a anak nang Amisadai.\P3(FMinain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. O (EMinain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.fNG(DMinain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.My(CMinain ya namang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.sLa(BKing kapulung aldo i Aiezer, ing anak nang Amisaddai at pamuntuk na ning tribu nang Dan, ya ing minie ain.RK(AMigdala ya namang aduang baka, limang lalaking tupa, at limang lalaking kambing, at limang lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-ning-pamisulusulu. Ila deti ring inain nang Abidan a anak nang Gideoni.\J3(@Minain ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan. I (?Minain ya namang metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at metung a lalaking tupa a pabanua tua bilang ain-a-durulukan.fHG(>Minain ya namang metung a platitung gintu a titimbang apat a onsa. Mitmu ya iti king insenso.Gy(=Minain ya namang metung a bandehadung pilak a titimbang limang pulung onsa, at metung a pilak a silyo a titimbang atlung pulung onsa, agpang king timbangan ning santuaryu. Mitmu la reti king arinang sinamut king larung olibo bilang ain-a-binutil.vFg(zzEyLxx-wwvuuCutt$s`rr1qqp;onnnFF DDwDCMBBAA9@?>Y=<<{#(Kuanan de ing ibie ra manibat king pekamasanting nang dake ning tinggap da.w=i(King makanyan a paralan ila man iyain de ing karelang makabukud a ain a mangaintulid king Ginu king kapamilatan da ring sikapulung tinggap da karing memalen na ning Israel. Iti namang sikapulu karing sikapulu miyabie ya kang Aaron a pari.i<M(Maging katumbas ne ning makabukud a ain da ing ain da ring aliwang tribu a memupul trigu o ubas.D;(Sabian mu karing Levita king neng tanggapan da na la ring sikapulu karing memalen na ning Israel a babie ku karela, sikapuluan da la naman deti bilang makabukud dang ain kanaku, ing Ginu.$:E(Ngana ning Ginu kang Moises,Q9(uling ing binie kung dake karela ya ing sikapulu na ning balang Israelita a babie na kanaku bilang ain a makabukud. Iti ing sangkan nung inya sinabi ku karela ing ala lang dake king gabun a mipangaku.8(Manibat ngeni ding Levita ilang manibala king kasuyuan king Toldang tuknangan ku, at ila ring ating pakibatan kaniti. Tuntunan ya iti a sukat ipatupad kekayu at karing lahi yu king sablang panaun. Wa, ala lang dake ding Levita king gabun a mipangaku,g7I(E na la malyaring lumapit ding e Levita king Toldang tuknangan ku ban e la mikasala at e mate./6Y(Ngana ning Ginu, Ing dake da ring Levita ila ring sikapulu a babie da kanaku ring memalen na ning Israel. Iti ya ing ablas king kasuyuan da king Toldang tuknangan ku.,5S(Ngana pa ning Ginu kang Aaron, E ka tanggap nanumang pibandian o dake king gabun a mipangaku at ala kayung mana nanuman. Aku, ing Ginu, ing dake yu at ing mana yu.M4(Babie ku keka at karing anak mu ing sabla rang makabukud a ain a babie da kanaku ding Israelita bilang katuliran yu king kapilan pa man. Iti ing kasunduan ku kekayu a manatili king kapilan pa man.^37(Mangaintulid kekayu ing karni, antimo ing pitsu at ing wanan a puad a karelang iyain.n2W(E ra la malyaring atbusan salapi ding pangane baka, tupa, at kambing; mitalaga la reti para kanaku at sukat ipisik king altar ing daya ra at dulukan ing taba ra bilang ain-a-pamangan. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.1y(Potang pabulan ne ing anak kanita re atbusan king alagang limang pirasung pilak, agpang king timbangan ning santuaryu.q0](Keka na la naman ding balang mibait a pangane anak o sese animal a tatalaga da ring Israelita kanaku. Kailangan mu lang tanggapan ding alagang panatbus da king pangane rang anak at king pangane sese rang animal a mituring e malinis.H/ (Kekayu ngan ing sablang penata rang ibie kanaku ding Israelita.s.a( Kekayu ngan yan at malyari nang kanan ning ninuman king pamilya mu, nung malinis ya, agpang king kautusan.&-G( Babie ku la naman keka ding mumunang pekamasanting a bunga da ring tanaman da ring Israelita a iyain da kanaku balang banua: larung olibo, alak, at pamangan.,( Keka la mu rin at karing pamilya mu ding aliwa pang makabukud a ain a babie da kanaku ding Israelita. Babie ku la deti keka at karing anak mu king kapilan pa man. Malyari na lang kanan ning ninuman king pamilya mu, nung malinis ya, agpang king kautusan.~+w( Kilalanan mu iti bilang sagradu at sukat mung kanan king banal a lugal, at ding makapangan mu kaniti ila ring lalaki.j*O( Keka at karing anak mu ing makatuking peka sagradung e meduluk king altar: ding ain-a-binutil, ding ain-a-kapamayaran-king-kasalanan o ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan. Mangaintulid keka iting ain at karing anak mung lalaki.e)E(Ngana ning Ginu kang Aaron, Babie ku la keka ding sablang makabukud a ain a babie da kanaku ding memalen na ning Israel a e meduluk bilang ain. Babie ku la keka at karing anak mu bilang dake yu angga king kapilan pa man.$(C(Bukud mung ika at ding anak mu ing ganap king katungkulan pari, itang ating kaugnayan king altar at king nanumang atyu king Kabanal-banalan a Lugal. Ila deti ring pakibatan mu, uling binie ku keka bilang regalu ing panga-pari. Paten ya ing ninumang e karapatdapat lalapit king altar.!'=(Lawan mu, aku ing memili karing Levitang kamaganak mu bilang regalu keka. Mitalaga la kanaku ban daptan da ing katungkulan da king Toldang tuknangan ku.&(Bukud mung ika at ding anak mu ing mamahala king Banal a Lugal at king altar ban e na ku mimua karing memalen na ning Israel.d%C(Bukud mung ila at ala nang aliwa pang maging kasaup mu king obra king Toldang tuknangan ku.o$Y(Sukat dang tuparan ding Levita ing katungkulan da keka at antimu rin ing katungkulan da king Toldang tuknangan ku. E la sukat lalapit karing sagradung kasangkapan ning Banal a Lugal o ning altar. Mate la at ika kabud linapit kayu.#5(Iyabe mu la ring kamaganak mu, ding king tribu nang Levi, ban sumaup magobrang kayabe mu kabang susuyu ka at ding anak mu king Toldang tuknangan ku.j" Q(Ngana ning Ginu kang Aaron, Ika, ding anak mu, at ding Levita ilang ating pakibatan king nanumang mararapat king Toldang tuknangan ku. At pangaras king katungkulan da ring pari, ika at ding anak mung lalaki ing maki pakibatan.V!'( Mate ya ing ninumang lumapit king Tolda ning Ginu. Mangamate na ke ngan wari?p [( Ngara ding memalen na ning Israel kang Moises, Mangamate na kami kanyan! Ala na keng talagang akarapat!)M( Inya tiparan nang Moises itang inutus na ning Ginu. fig,...itang kang Aaron...Mika bulung ya at memulaklak ya at mika malulut yang bungang almendras.,(17:8)fig*[1( At ngana ning Ginu kang Moises, Ibalik me ing tukud nang Aaron king arap ning Kaban ning Kasunduan ban maging palatandanan ya karing Israelitang mapaglaban ban tuknang na lang magreklamu, nung ali mangamate la.+Q( Kanita linual na la ngan Moises ding tukud at pepakit na la karing memalen na ning Israel. Siniasat da la at kinua ne ning metung at metung ing sarili nang tukud.O(Itang kabukasan, minta ya i Moises king Toldang tuknangan ning Ginu at ikit neng tinubu itang kang Aaron ning tribu nang Levi. Mika bulung ya at memulaklak ya at mika malulut yang bungang almendras.(At dela na lang Moises ding tukud king Tolda arapan na ning Ginu, karin ketang Kaban ning Kasunduan nung nu la mitatagpu.Z/(Inya migsalita ya i Moises karing memalen na ning Israel at ding manimuna ning balang tribu dininan deng tungga-tunggalan a tukud. Heganagana labi lang adua ring tukud; kayabe ya kareti itang tukud nang Aaron.(Itang tukud na ning manimuna a pilinan ku ya ing tumubu. King anti kaniting paralan tuknang ing bulung-bulungan at reklamu laban keka.  (Kaybat ibili mu la deti king Toldang tuknangan ku king lugal nung nu ra ka pakitagpuan king arapan na ning Kaban ning Kasunduan. (Isulat me ing lagyu nang Aaron ketang tukud ning tribu nang Levi, uling sukat yang ating tukud ing balang manimuna ning tribu.J(Magsalita ka karing memalen na ning Israel at sabian mu karing manimuna ning balang tribu king munie lang metung a tukud keka. Isulat ne ing lagyu na ning metung at metung king tukud a ibie na.# E(Ngana ning Ginu kang Moises,I (2Inyang ala ne ing salut, mibalik ya i Aaron kang Moises karin king pasbul ning Toldang tuknangan ning Ginu. fig,... tinalakad ya pilatan da ring mete king salut at ding mabie pa...,(16:48)fig*nW(1Labi lang apat a libu at pitung dalan ding mete king salut, subali pa karetang mete kayabe nang Kora.nW(0Kaybat na nita, tinalakad ya pilatan da ring mete king salut at ding mabie pa at tinuknang ing salut.;q(/Memintu ya i Aaron at pupulayi yang minta libutad da ring tau. Ikit na ing kakalat na ing salut, inya dinuluk yang insenso at meniawad yang kapatawaran king Ginu para karing tau.$C(.Kaybat, nganang Moises kang Aaron, Malagua ka, kuanan me ing kekang insensaryu, dinan meng uling a mibabaya ibat king altar, dinan meng insenso, at kaybat dalan me karing taung deti ban ipaniawad mu lang tawad king Ginu uli na ning mikalabkab na ing mua na at megumpisa na ing salut.ue(-Dumayu kayu kareng taung deti uling paten ku na la ngeni mu rin! Migsakab ya king gabun i Moises at i Aaron..Y(,at kaybat ngana ning Ginu kang Moises,P (+Minta ya i Moises at i Aaron king arap ning Toldang tuknangan ning Ginug I(*Inyang ikua ra nang mitipun ding memalen laban kang Moises at kang Aaron, melikid la king Toldang tuknangan ning Ginu at ikit de ing biga at tatakpan ne iti, at ikit da ing makasilo nang aslag ning panga-atyu na ning Ginu. 3()Itang kabukasan, migreklamu la ring memalen na ning Israel laban kari Moises at Aaron. Ngara, Pete yu la ring mapilan karing talasuyu na ning Ginu.4 c((Paganaka na niting takap altar karing memalen na ning Israel king ing e pari a e ibat king lahi nang Aaron e ya sukat lumapit king altar ning Ginu ban duluk insenso, pota mangari ya kang Kora at karing kayabe na. Tiparan na ngan Eleazar ing sablang parapat na ning Ginu king kapamilatan nang Moises. {('Inya kinua na lang Eleazar a pari ding insensaryung tangsu. Pepapukpuk na lang maimpis ban magawang panakap king altar. ;(&Meging sagradu la kanitang mitalaga la king altar ning Ginu. Inya kuanan yu la ring insensaryu da ring lalaking mesilab king api uli na ning karelang kasalanan at pukpukan yu lang maimpis ban gawan panakap king altar. Maging tanda lang babie babala karing memalen na ning Israel.1(%Sabian mu kang Eleazar, ing anak nang Aaron a pari, king kuanan na la ring insensaryu uling sagradu la, at iyugse na king marayung lugal ing baya.+S($Kanita ngana ning Ginu kang Moises, (#Kaybat, pepauran ne mang api ing Ginu karing aduang dalan limang pulung lalaki at mesilab la ngan kabang duruluk lang insenso.8k("Memulayi la ring sablang memalen na ning Israel a atyu karin inyang dimdam da ing saingsingan. Ngara, kabang pupulayi la, Mako kayu ken, pota pati itamu akmulan na ning gabun!E(!Inya mikutkut la ngan mabie at ing sablang pibandian da at dinulung la king tuknangan da ring mete. Kaybat na nita, misara ya ing gabun king akakit na ning balen. E da na la ikit pasibayu.^7( at inakmul na lang mabie pati na ding talatuki nang Kora at ing sablang pibandian da.\3(Kayari nang migsalitang Moises, mignganga ya ing gabun tulid da ri Datan at Abiram,1](Nung dapat ya ing Ginu ketang e yu pa bitasang dimdam, at nganga ya ing gabun at akmulan na lang mabie at ing sablang bandi ra, at manabu la ngan mabie king tuknangan da ring mete, iti mangabaldugan king tinggian de ing Ginu. fig,... at nganga ya ing gabun at akmulan na lang mabie...,(16:30)fig*)(Nung mate la deting tau king karaniwan a kamatayan, at ala nanumang parusang ibat king Dios, iti mangabaldugan king e na ku tinubud ning Ginu.~#(Nganang Moises karing memalen, Abalu yu ngeni king tinubud na ku ning Ginu ban daptan ku la deting bage at iti e king sarili kung kaburian.M}(Inya linaut la karing toldang tuknangan da ri Kora, Datan, at Abiram. Linual la ri Datan at Abiram karing toldang tuknangan da at tinalakad la arap da ring pasbul da; kayabe da la ring pamilya ra.t|c(Ngana king mabilug a balen, Ipakisabi kung mayap kekayu king lumaut kayu sana karing toldang tuknangan da reting e mayap a lalaki at ala kayung tatagkilan king nanuman king bandi ra, pota mate kayung kayabe ra uli na ning kasalanan da.v{g(Kanita tinalakad ya i Moises at pintalan na la ri Datan at Abiram; tikian de ring manimuna da ring Israelita.ezE(Sabian yu king mabilug a balen king lumaut la karing tuknangan da ri Kora, Datan, at Abiram."yA(Nganang mekibat ning Ginu,3xa(Migsakab la king gabun di Moises at Aaron. Kaybat ngara, O Dios a sibul ning sablang bie, paten yu la wari ding sablang tau uli na mu ning kasalanan na ning metung a tau?Jw(Dumayu kayu kareng taung deti, uling paten ku na la ngeni mu rin.-vW(Ngana ning Ginu kang Moises at Aaron,nuW(Kanita tinipun na lang Kora ding sablang memalen at tinalakad la arapan da ri Moises at Aaron karin king pasbul ning Toldang tuknangan ning Ginu. Kabud-abud sinlag ing makasilo nang panga-atyu ning Ginu karing sablang atyu karin.Qt(Inya itang kabukasan, ing metung at metung dela ne ing sarili nang insensaryu; dininan neng uling a mibabaya ampon insenso at minta la at tinalakad a kayabe da ri Moises at Aaron king arap ning Tolda.vsg(Magdala kayung tungga-tunggalan a insensaryu at dinan yu lang insenso. Makanyan munaman ing idala nang Aaron.r (Kaybat na nita, nganang Moises kang Kora, Bukas marap kayu king Ginu, ika at ding aduang dalan limang pulung abe mu at i Aaron.!q=(Inya mimua ya i Moises at ngana king Ginu, E yu tatanggapan, Ginu, ing yayain da reting tau. Ala kung kinua metung mang asno karela o diptananan e ustu.:po(Karagdagan kaniti, e mu ke pa dela ketang gabun nung nukarin labis-labis ing kabiayan o dininan gabun at mulahan ubas. Bala mu galang alinlang mu kame? E ke bisang makikit keka!>ow( E pa wari sapat ing leko mu kami king bansa ning Ehipto a labis-labis king kabiayan at dela keti king ilang ban paten mu kami mu king danup? Ngeni, bisa ka pang maging panginuan me?gnI( Pepayaus na lang Moises di Datan at Abiram a anak nang Eliab, oneng ngarang sinabi, E ke bisa!gmI( King kamatutuanan ing Ginu ya ing kekayung pakilabanan king pamisanmetung yu laban kang Aaron.olY( Pinili na kayu at ding kalupa yung Levita ban sumuyu king Ginu, obat ngeni buri yu pa ing maging pari?4kc( E kayu pa wari matula king pinili na kayu ning Dios ning Israel kesa karing aliwang Israelita ban sumuyu king Toldang tuknangan ning Ginu at karing memalen na ning Israel?Fj(Ngana pang Moises kang Kora, Makiramdam kayu, ikayung Levita!Li(dinan yu lang uling a mibabaya ampon insenso at dalan yu la king arap na ning Ginu. Kanita tamu akit nung ninu ing banal a pilinan na ning Ginu. Ikayung Levita ing sosobra na king pamaniaptan yu!@h}(Oyni ing gawan yo: bukas kuanan yu la ring insensaryu at-gU(Kaybat ngana kang Kora at karing kayabe na, Bukas abak, ipakilala na ning Ginu nung kaninu ya makapanig, nung ninu ing pinili na at nung ninu ing makalapit arap na.Nf(Inyang dimdam nang Moises iti, migsakab ya king gabun ban manalangin.oeY(Misanmetung la laban kang Moises at kang Aaron. Ngarang sinabi, Moises, Aaron, sobra na ing pamaniaptan yu! Banal ya ing mabilug a balen at e ne lalakuan ning Ginu. Obat tatas yung matas ing sarili yu kesa king balen na ning Ginu? d(at ding aduang dalan limang pulung lalaking pikabaluan a manimuna a pinili na ning balen Israel, mig-rebeldi la laban kang Moises.)c O(I Kora a anak nang Izar at apu nang Kohat at apu na king tud Levi ampon di Datan at Abiram a anak nang Eliab, at i On a anak nang Pelet, at apu na king tud Rubenb()Aku ing Ginung kekayung Dios; aku ing milual kekayu king Ehipto ban aku ing maging Dios yu. Aku ing Ginung kekayung Dios.ra_((Inya e yu la kalinguan ding kautusan ku at pamintuan yu la at maging banal kayu king arapan ku, ing Dios.`%('ban deting borlas, neng akakit da la, e la mangalinguan karing Kautusan na ning Ginu at pamintuan da la at aliwa ing sarili dang kapagnasan.H_ (&Magsalita ka karing memalen na ning Israel at iyutus mu karela ing mibili lang borlas karing gilid da ring karelang imalan at dinan da lang taling kule asul. Daptan da iti king kapilan pa man$^E(%Ngana ning Ginu kang Moises,o]Y($Inya liwal de king kampu at besibas deng batu at mete ya, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.\+(#Kanita ngana ning Ginu kang Moises, Sukat yang paten iting tau. Ilual ya king kampu at karin de basibasan batu ding memalen angga king mate ya.O[("Kilung de pa uling e malino karela nung nanu ing daptan da keting tau.{(aduang litrung alak king balang metung a biserung tupa.=5(Itang munie ain bilang sarili nang regalu king Ginu, sukat neng abayanan ain-a-binutil: apat a litrung mapinung arina a sinamut king larung olibo atv<g(munie kayung ain kanaku. Miyain kayung ain-a-durulukan a ibat karing sese yung animal o ain-sakripisyu o ain a sarili yung kusa o ain neng piesta bilang pamanupad king panatang gewa yu. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau da reting ain.;(Sabian mu ing anti kaniti karing memalen na ning Israel: Potang miras na kayu king gabun a babie ku ban maging tuknangan yu,#: E(Ngana ning Ginu kang Moises,9(-Kanita ding Amalekita at ding Cananeong manuknangan karin lisuban da la at simbut ding Israelita at penagal angga king Horma.l8S(,Sinulung la mu rin agyang ala yu karela ing Kaban ning Kasunduan na ning Ginu at e kayabe i Moises. 7(+Atyu la karin ding Amalekita at ding Cananeo at manenaya la ban makamate kekayu. E na kayu pakiabayan ning Ginu, uling sikuil ye.h6K(*E yu na susulung ing buri yu; masambut kayu mu karing kalaban yu, uling ala yu kekayu ing Ginu.n5W()Nganang Moises karela, Nung makanyan, obat angga ngeni e ye pa pamintuan ing Ginu? E kayu magtagumpe!S4!((Itang kabukasan migising lang maranun at minta la king babo na ning bunduk-bundukan. Kaybat ngarang sinabi, Makasadia na kaming munta king gabun a pengaku na ning Ginu. Tatanggapan mi ing mikasala kami.t3c('Tutu lang melungkut ding memalen na ning Israel inyang sinabi nang Moises karela itang sinabi na ning Ginu.N2(&Pero e ya mete i Josue a anak nang Nun at i Caleb a anak nang Jefune.81m(%Inya mete la king salut a peparala na ning Ginu.K0($Ding apulung lalaking tinubud nang Moises ban salugsugan ya ing gabun a mipangaku at kaybat minie lang ulat a e tutu karing memalen ya ing pepasari king pamagreklamu da ring tau laban king Ginu. /;(#Aku, ing Ginu, sasabian ku king daptan ku iti karing sablang e mayap a memalen na ning Israel a misanmetung laban kanaku. Mate la ngan keti king ilang.Z./("Apat apulung aldo yeng selugsugan ing gabun a mipangaku, inya naman apat apulung banua kayung magdusa ban panamdaman yu ing e ustung depat yu kanaku. Ing metung a aldo katumbas ne ning metung a pabanuang dusa.b-?(!Magdurut-durut la king ilang ding anak yu kilub ding apat apulung banua at dumalan lang kasakitan uli na ning keyalan yung katapatan kanaku. Miyangganan mu ing kasakitan yu potang mate ya ing katataulian a tau kekayu./,[( Oneng ikayu, mate kayu keti king ilang. + (Sinabi yu king mabihag la ring anak yu, pero ali la uling ilub ku la karin king gabun a kekayung sikuil at karin la manuknangan.*7(Ala metung man ing miras kekayu king gabun a pengaku ku, subali mu kang Caleb a anak nang Jefune at i Josue a anak nang Nun; ila mu ring miras karin.@){(Mate kayu at mikalat la ding bangke yu king ilang, ikayung mebilang king sensus, ikayung migreklamu laban kanaku, ikayung kayabe karing mebilang manibat king idad aduang pulung banua.j(O(Sabian yu karela king aku, ing Ginu, itang dimdam kung sasabian da ya naman ing daptan ku karela.'y(Angga kapilan la magreklamu laban kanaku deting e mayap a memalen na ning Israel? Bubulung lang bubulung laban kanaku.-&W(Ngana ning Ginu kari Moises at Aaron,"%?(Manuknangan la king kapatagan ding Amalekita at Cananeo, inya bukas magbalik kayu king ilang at tukian ya ing direksyun papunta king Dagat da ring Timbu.$1(Makayaliwa ya karela i Caleb a talasuyu ku. Tapat ya at memintu ya kanaku. Inya miras ya king gabun a pintalan na at maging bandi de ring lahi na.|#s(ing milub king gabun a pengaku kung ibie karing makatua da. Alang miras karin metung man kareting minyakuil kanaku.;"q(ala metung man kareting taung menakit king upaya ku at ding bage pagmumulalan a depat ku king Ehipto at king disyerto at paulit-ulit maniubuk kanaku at e bisang makiramdam kanakud!C(Oyni ing tandanan yu: nung makananung aku mabie ku at kakatmuan ing yatu king panga-atyu kuV '(Nganang mekibat ning Ginu, Patawaran ku la uli na ning pamakisabi mung mayap.B(Patawaran yu la sana, Ginu, ding memalen yu king kasalanan da, agpang king degulan na ning e kukupas yung lugud, antimo ing pamamatawad yu karela manibat na inyang likuan de ing Ehipto.ue(E ku agad mimimua, ing Ginu, at labis-labis ampon e kukupas ing lugud ku; patawaran ku ing kasalanan at ing kapanialangsangan. E ku la payalang sala ding mikasalang pengari at parusan ku la ding anak da angga king katlu at kapat a lahi.vg(Inya manigapu ku kekayu, Ginu, ipakit yu ing maragul yung upaya at tuparan itang pengaku yu inyang sinabi yu,}u(king inya pete yu la king disyerto ding memalen yu uling e yu la agyung idala king gabun a pengaku yung ibie karela.Q(Nung paten yu la deting tau sabian da ring bansa nung nu kayu pikabaluanS!(at paniabian da karing sablang taung manuknangan keti ing sinabi yung daptan karing Israelita. Balu da na ring taung e Israelita king atyu kayu libutad mi at pepakit kayu kekami lupa't lupa, makatalakad ya babo mi ing biga yu, at manimuna kayu kekami king kapamilatan na ning asias a biga neng aldo at ning asias a api neng bengi.B( Nganang Moises king Ginu, Nung yan ing gawan yu siguradung abalitan da ring tau Ehipto. Balu da ring tau Ehipto king liwal yu la Ehipto ring Israelita king kapamilatan na ning upaya yu,.W( Paten ku la king kapamilatan na ning salut a ipagpa ku karela. Ilako ku ing mana ra, oneng ika gawan da kang tata na ning metung a bansa at mas mayupaya kesa karela.5e( Ngana ning Ginu kang Moises, Kapilan la tuknang maninsultu kanaku deting tau? Angga kapilan la manatiling e maniwala kanaku agyang dinapat kung dakal a milagru para karela?b?( E la meniwala ding memalen na ning Israel at belan da lang pamasibasan batu ri Josue at Caleb angga king mate la. Kanita ing masalang aslag na ning panga-atyu ning Ginu sinlag babo na ning Toldang tuknangan ning Ginu. wK~l}|{{UzMyyDxxwwYvvuu[tsss^rqq;p1onn#mmslkkjjciijhhgg feddSccbbXap`` _^^^D]B\ [PZYYY/XgWWIVVeUU*TRSSRQPPPONN]MMCL}KKXJJIHHmHGFFSEDD CBB3A@@?R>>=7<<;3::9988 77B66F55G44332_11G0//=.t--,++*))q)(w'''$&&K%%1$$#""M!!t!M k4Mu0t U#k}>;yt- L  v E j 6Z3w\F3(=Pero mete la ri Nadab at Abihu kanitang minain lang api a e karapatdapat king Ginu.ZE/((5Pirakerakayan me ing gabun agpang king bilang da ring balang tribu.$=E(4Ngana ning Ginu kang Moises,{<q(3Ing kabilugan dang bilang ding sablang Israelita: anam a ralan at metung a libu at pitung dalan atlung pulu katau.y;m(2Ila deti ring bibilug king tribu nang Neftali. Heganagana apat lang pulu't limang libu at apat a ralan a lalaki.C:(1i Jezer at ding pamilya na, at i Silem at ding pamilya na.[91(0King tribu nang Neftali: i Jazel at ding pamilya na, at i Guni at ding pamilya na;{8q(/Ila ngan deti ring bibilug king tribu nang Aser. Heganagana lima lang pulu't atlung libu at apat a ralan a lalaki.17_(.Atin yang anak a babai i Aser; ya i Sera.d6C(-Ding pamilyang linto a ausan dang Heberite at Malkilite ibat la king makatua dang i Berias.q5](,King tribu nang Aser: i Imna at ding pamilya na; i Isvi at ding pamilya na; i Berias at ding pamilya na.J4(+Heganagana anam lang pulu't apat a libu at apat a ralan a lalaki.d3C(*King tribu nang Dan: i Suham at ding pamilya na. Ila deti ring bibilug king tribu nang Dan.z2o()Ila deti ring bibilug king tribu nang Benjamin. Heganagana apat lang pulu't limang libu at anam a ralan a lalaki.R1((Ding anak nang Bela ila ri Ard at Naaman at ding sarasarili dang pamilya.G0 ('i Sefufam at ding pamilya na ampon i Hufam at ding pamilya na.v/g(&King tribu nang Benjamin: i Bela at ding pamilya na, i Asbel at ding pamilya na, i Ahiram at ding pamilya na,:.o(%Ila ngan deti ring bibilug king tribu nang Efraim. Heganagana atlu lang pulu't aduang libu at limang dalan a lalaki. Ila deti ring anak nang Jose agpang karing karelang pamilya.L-($Ding anak nang lalaking Sutela ila reti: i Eran at ding pamilya na.~,w(#Ding kang Efraim naman ila reti: i Sutela at ding pamilya na, i Beker at ding pamilya na, i Tahan at ding pamilya na.x+k("Ila deti ring bibilug king tribu nang Manase. Heganagana lima lang pulu't aduang libu at pitung dalan a lalaki.*(!E ya mikayanak a lalaki i Zelofehad a anak nang Hefer oneng mikayanak yang babai. Ila reti: i Mahla, i Noe, i Hogla, i Milka, at i Tirza.D)( i Semida at ding pamilya na, at i Hefer at ding pamilya na.@(}(i Asriel at ding pamilya na, i Sikem at ding pamilya na,e'E(Ding anak na namang Gilead ila reti: i Iezer at ding pamilya na; i Helek at ding pamilya na,&(Kang Manase: i Makir at ding pamilya na. I Makir ya ing tata nang Gilead; at linto la kang Gilead ding pamilyang ausan dang Gileadite.[%1(King tribu nang Jose, agpang karing adua nang anak a lalaki: i Manase at i Efraim.r$_(Ila deti ring bibilug king tribu nang Zebulun. Heganagana anam lang pulung libu at limang dalan a lalaki.v#g(King tribu nang Zebulun: i Zered at ding pamilya na; i Elon at ding pamilya na; i Jahleel at ding pamilya na.x"k(Ila deti ring bibilug king tribu nang Isacar. Heganagana anam lang pulu't apat a libu at atlung dalan a lalaki.F!(i Jasub at ding pamilya na ampon i Simron at ding pamilya na.U %(King tribu nang Isacar: i Tola at ding pamilya na; i Pua at ding pamilya na;vg(Ila deti ring bibilug king tribu nang Juda. Heganagana pitu lang pulu't anam a libu at limang dalan a lalaki.H (Ding anak nang Perez ila ri Hezron at Hamul at ding pamilya da.Z/(i Sela at ding pamilya na; i Perez at ding pamilya na; i Zera at ding pamilya na.I (King tribu nang Juda: i Er at i Onan (mete la reti king Canaan);p[(Ila deti ring bibilug king pamilya nang Gad. Heganagana apat lang pulung libu at limang dalan a lalaki.A(i Arod at ding pamilya na, at i Areli at ding pamilya na.<u(i Ozni at ding pamilya na; i Eri at ding pamilya na;p[(King tribu nang Gad: i Zefon at ding pamilya na; i Haggi at ding pamilya na; i Suni at ding pamilya na;xk(Ila deti ring bibilug king tribu nang Simeon. Heganagana adua lang pulu't aduang libu at aduang dalan a lalaki.=w( i Zera at ding pamilya na, i Saul at ding pamilya na.ue( King tribu nang Simeon: i Nemuel at ding pamilya na; i Jamin at ding pamilya na; i Jakin at ding pamilya na,/[( E la mete ding anak nang lalaking Kora.4c( Mibuklat ya ing gabun at meyakmul la at mete kayabe nang Kora at ding talatuki na, inyang mesilab la king api ding aduang dalan limang pulu. Meging babala la karing sabla.2_( ding anak na ila ri Nemuel, Datan, at i Abiram. Di Datan at Abiram a mekiabe kang Kora ila ring pinili ning balen ban mag-rebeldi laban king Ginu, kang Moises, at Aaron.'K(King lahi nang Pallu i Eliab at(Ila deti ring bibilug king tribu nang Ruben. Heganagana apat lang pulu't atlung libu at pitung dalan atlung pulung lalaki.D(i Hezron at ding pamilya na; at i Carmi at ding pamilya na.r_(King tribu nang Ruben a pangane anak nang Israel, i Hanok at ding pamilya na; i Pallu at ding pamilya na; (Ilista yu la ngan a bilang ding lalaki magumpisa king idad aduang pulung banua at paitas. Ila deti ring Israelitang meko king Ehipto:/ Y(Inya i Moises at i Eleazar a pari tinipun da la ring memalen na ning Israel karin king kapatagan ning Moab lele ning Ilug ning Jordan tulid ning Jerico. Ngara karela,T #(Ilista yu la ngan a bilang ding sablang lalaki na ning Israel agpang king karelang pamilya magumpisa karing maki idad aduang pulung banua at paitas a malyaring talan sandata ban makilaban karing kalaban.y  o(Kaybat na ning salut a makamate, migsalita ya ing Ginu kang Moises at Eleazar, ing anak nang Aaron a pari. Ngana,7 i(uling megulu kayu king pamaglinlang da kekayu at mitake kayu king pamanyamba king Baal ning Peor at uli nang Cozbi a mepate king tandus kanitang dinatang ing salut king Peor.D(Guluan yu lang alang patugut ding Midianita at paten yu la,A(Kaybat na nita, migsalita ya ing Ginu kang Moises. Ngana,zo(Ing babai naman a mete kayabe nang Zimri ya i Cozbi. Anak neng Zur, ing metung karing manimuna da ring Midianita.$C(Ing Israelitang migdalang babaing Midianita at pete na king tandus Fineas ya i Zimri. Anak neng Salu, ing metung karing manimuna na ning tribu nang Simeon.?y( Manatili ya kang Fineas at karing lahi na ing panga-pari uling e na peintulut ing mika karibal ku at ginawa yang paralan ban mipatawaran ing kasalanan da ring memalen na ning Israel.q]( Sabian mu kang Fineas king gagawan keng kayabe na ing metung a kasunduan a manatili king kapilan pa man.^7( E na ku mua uli na ning depat nang Fineas a anak nang Eleazar at apu nang Aaron a pari, uling e na peintulut ing ating sambang aliwang dios subali kanaku. Inya e ku la pete king mua ku ring memalen na ning Israel.$E( Ngana ning Ginu kang Moises,T#( Makanyan man, adua lang pulu at apat a libu pa mu rin ding mete king salut.y(Tikian na la king tolda at tindus na la king atian. Inya tinuknang ing salut a makamate karing memalen na ning Israel.x~k(Inyang ikit na iting Fineas a anak nang Eleazar at apu nang Aaron a pari, tinalakad ya at kinangwa yang tandus.O}(Kabang manangis la ding memalen arap ning Toldang tuknangan ning Ginu, dinatang ya ing metung karing Israelita a ating kayabe babaing Midianita, at king akakit da linub ne king toldang tuknangan na.j|O(Nganang Moises karing pamuntuk, Paten yu la ding sabla yung lalaki a sinamba king Baal ning Peor.H{ (Inya ngana ning Ginu kang Moises, Kuanan mu la ngan ding manimuna ning Israel at kaybat ipabite mu la king arapan ku at king akakit da ring tau ban milako ing milalablab kung mua king Israel.Zz/(Mikaluku ing mua ning Ginu karing Israelita uling sinamba la kang Baal ning Peor.%yE(Deti namang babai inagkat da lang munie ain-sakripisyu karing kikilalanan dang dios. Inya mengan la at sinamba karing kikilalanan dang dios da ring Moabita.nx Y(Inyang migkampu la ding Israelita king Sitim, mekipangatawan la ding lalaki da karing babaing Moabita.bw?(Kaybat na nita, tinalakad ya i Balaam at minuli ya keta karela. Minuli nia naman i Balak.qv](Datang la ring barku ning Kitim ban lupigan ing Asur at ing Eber, oneng kaybat ila naman ding masintang.Xu+(Ngana pang Balaam, Ah, ninu kaya ing mitagan mabie potang daptan ning Ginu ite?^t7(makanyan man, ikong Keniteo mawalan kong kabaldugan. E lumuat mabihag kayu kang Asur.s!(Linawe ya karing Keniteo at kaybat megumpisa yang migsalitang ula. Ngana: Matibe ya ing kekong tuknangan, uling batu ing katatalakaran na,r9(Linawe ya kang Amalek at kaybat megumpisa yang migsalitang ula. Ngana: Ing Amalek ya ing peka mayupayang bansa, oneng kasiran ing maging kawakasan na.Tq#(Sakupan na la ngan ning Israel at lasawan ne ing mitagan a miligtas siudad.hpK(Bihagan ne ing kalaban nang i Edom, ing Seir antimu rin. Ing Israel darapat ya king katapangan.joO(Akakit ke, oneng ali ke ngeni; akakit ke, oneng e king malapit. Ating metung a batuin a lunto king Israel, at talakad ya karin ing metung a setro; ya ing lumaso karing buntuk nang Moab at gumisan karing sablang anak nang Set.>nw(ing ula ning makaramdam karing amanu na ning Dios at makaintindi king kabiasnan na ning Kakataskatasan. Akakit ku karing kakung mata ing metung a vision a ibat king Dios a Mayupaya.pm[(At migsalita yang ula. Ngana: Iti ula neng Balaam a anak nang Beor, ing ula ning taung mibuklat a mata,Cl(Nganang Balaam kang Balak, Muli na ku keta kekami, pero bayu ku mako, sabian ku keka nung nanu ing daptan da king daratang a panaun ding memalen na ning Israel karing taung sasakupan mu.dkC( king agyang ibie mu ngan kanaku ing pilak at gintu ning palasyu mu e ku mu rin labagan ing utus ning Ginu. Ala kung akarapat, mayap man o e mayap, king sarili ku; ita mung pasabi na ning Ginu ya ing malyari kung sabian.Mj( Nganang Balaam kang Balak, Sinabi ku na karing kekang tinubud kanakusia( Sulung, muli na ka keta kekayu! Pengaku ku pa mo ing parangalan da ka, oneng sebat na iti ngeni ning Ginu.Eh( Inya mikaluku ing mua nang Balak kang Balaam; durugdug na la ring gamat na. Ngana kang Balaam, Inaus da ka ban paniumpa mu la ring kalaban ku, ba't binendisyunan mo pang mekatatlung besis?g9( Balamu leon ya neng magkera ya; mengari yang babaing leon a pikakunuan mung gisingan. Misaplala la detang panuan keka at misumpa detang maniumpa keka.1f](Liwal na la ning Dios king Ehipto; anti ya king malyap a torong makilaban para karela, laklakan na lang kalaban na, pamaklian na lang butul da at pati na ding paslu ra..eW(Magus ing danum karing datukanan na, at tumubu lang bini na karing lugal da ring miparanuman ban ari na maging mas maragul ya kang Agag, at laganap yang kayarian na.3da(Mengari la karing malualas a kapatagan, kalupa da la ring hardin king lele ning ilug o ding tanaman a mabanglung tenam ning Ginu, at ding tanaman a sedro lele ning danum.^c7(Kasanting da, O Israel, ding kekang tolda; kalagu rang lalawan ding kekang tuknangan!#bA(ning makiramdam king sasabian na ning Mayupayang Dios, ing manakit king vision a parala na ning Mayupaya; milugmuk ku, oneng mibuklat la ding kakung mata.a{(inya migsalita yang ula. Ngana: Iti ya ing ula nang Balaam a anak nang Beor, ing kapasiagan ning taung mibuklat a mata,`(at ikit na la ring Israelita a makakampu agpang king karelang tribu. At dinatang ya kang Balaam ing espiritu na ning Dios,1_ _(Apansinan nang Balaam king talagang buri neng bendisyunan ning Ginu ing Israel. Inya e ne linawe pang lugal at tanda a pipagbatayan king ula na. Minarap ya king disyerto~^w(Depat nang Balak itang kayaduanan nang Balaam. Miyain yang metung a toro at metung a lalaking tupa king balang altar.]y(Nganang Balaam kang Balak, Ipagawa mu kung pitung altar keti at papagdala mu kung pitung toro at pitung lalaking tupa.z\o(Inya tinuki ya i Balaam kang Balak karin king taluktuk ning Bunduk ning Peor nung nu ne ababatiawan ing disyerto.[(Kanita nganang Balak, Tara, tuki ka kanaku king aliwang lugal; pota karin ya mabisa ing Ginu ban isumpa mu la para kanaku.rZ_(Nganang mekibat Balaam, E ku wari sinabi keka king bukud ku mung sabian itang pasabi na kanaku ning Ginu?nYW(Kaybat nganang Balak kang Balaam, Anti na ning e mu la buring isumpa, e mu no man sana bibendisyunan!jXO(Oyan ing balen a mengaring leon a e patugut anggang e na la apaglapak at apangan ding biktima na.W'(Alang engkanto o anting-anting a malyaring panlaban king Israel. Ngeni na ing oras ban sabian: Lawan ing mayap a depat ning Dios king Israel!RV(Ya ing milual karela king Ehipto; mas masikan ya kesa king malyap a toro.U+(Ala yang ikit a kapahamakan king Israel o nanumang kaguluan a datang. Ing Ginung karelang Dios kayabe re; ya ing karelang ari a karela matnube.hTK(Atin kung tinggap a utus ban mamendisyun; atin neng binendisyunan at ita e ku malyaring alilan.S9(E ne kalupa ning tau ing Dios, uling ing tau maglaram ya at pabayubayu kaisipan. Itang sasabian ning Dios daraptan na, at ing pengaku na tutuparan na.wRi(At migsalita yang ula i Balaam. Ngana: Talakad ka, Balak a anak nang Zipor at makiramdam kening kakung sabian.YQ-(Inya mibalik ya i Balaam kang Balak at disnan ne pa mu ring makatalakad siping ning ain-a-durulukan na. Kayabe na lang Balak ding manimuna ning Moab. Nganang kinutang Balak, Balaam, nanu ing sinabi ning Ginu?P7(Pekitagpuan ne ning Ginu i Balaam at sinabi na nung nanu ing sukat nang sabian. Kaybat ngana, Magbalik na ka at sabian mu kang Balak itang pasabi ku.O}(Nganang Balaam kang Balak, Talakad ka keni siping ning ain mung durulukan; munta ku banda keta ban pakitagpuan ing Ginu.FN(At tiki ne king marangle ning Zofim, ketang taluktuk ning Bunduk ning Pisga. Pepasadia ya namang pitung altar karin at miyain yang metung a toro at metung a lalaking tupa king balang altar.mMU( Kaybat na nita, nganang Balak kang Balaam, Tara, tuki ka kanaku; munta kata ketang aliwang lugal nung nu mu la ababatiawan ding mapilan mu karing Israelita, at e mu la akit ding sablang Israelita. Karin mu la isumpa para kanaku.]L5( Nganang Balaam, Ala kung akarapat nung e mu ing sabian ku itang pasabi na ning Ginu.BK( Kaybat na nita, nganang Balak kang Balaam, Obat depatan mu iti kanaku? Dela ra ka keti ban isumpa mu la ring kanakung kalaban, oneng ala kang aliwang gewa nune mu ing bendisyunan mu la.UJ%( Ninu ing malyaring makabilang karing dakal nang lahing Israel? Abilang ya kaya agyang ing kapat nang dake? Paburen mate ku anti ing kamatayan na ning banal o kaya miwakasan iting bie kalupa da ring banal!VI'( Ketang taluktuk ning bunduk ababatiawan ke; neng makatalakad ku ketang bunduk-bundukan akakit ko ngan. Metung yang bansang magdili-diling manuknangan; balu ra king mas mapalad la kesa karing aliwang bansa.eHE(Makananu keng isumpa itang e na simpa ning Dios? At makananu keng isakuil itang e na sikuil?DG(Migsalita yang ula i Balaam. Ngana: Inyang atyu king Aram a bulubundukan ning aslagan, peparakit na kung Balak a ari ning Moab. Me keni, ngana kaku, isumpa me ing Israel at layun isakuil.!F=(Inya mibalik ya i Balaam kang Balak at disnan ne pa mu ring makatalakad siping na ning ain-a-durulukan na. Kayabe na lang Balak ding manimuna ning Moab.jEO(Atin yang sinabi ing Ginu kang Balaam. Ngana, Balikan mu ne i Balak at sabian mu itang pasabi ku.)DM(At pekitagpuan ne ning Ginu i Balaam. Nganang Balaam king Ginu, Pepasadia kung pitung altar at miyain metung a toro at metung a lalaking tupa king balang altar.C}(Kaybat, nganang Balaam kang Balak, Talakad ka siping na ning kekang ain-a-durulukan; mako ku saguli at lawan ku nung pakitagpuan na ku o ali na ku ning Ginu. Sabian ku keka ing nanumang ipabalu na kaku. Inya minta yang dili na ketang matas a lugal.B(Binie nang Balak ing kayaduanan nang Balaam at ilang adua miyabe lang miyain metung a toro at metung a lalaking tupa king balang altar. A (Kanita nganang Balaam kang Balak, Pagawa kang pitung altar keti para kanaku at padalan mu kung pitung toro at pitung lalaking tupa.8@k()Itang kabukasan, tiki neng Balak i Balaam king matas a lugal ning Bamot Baal nung nukarin na la malyaring abatiawan Balaam ding mapilan a tapuk da ring memalen na ning Israel.{?q((Karin ya pepapate baka at tupa i Balak at binie na ing mapilan a karni kang Balaam at karing manimuna a kayabe na.N>('Kaybat tinuki ya i Balaam kang Balak ban munta king balen ning Huzot. =(&Nganang mekibat Balaam, Oyni, atyu na ku arapan mu, oneng ala kung upayang magsalita subali mu ketang pasabi na kanaku ning Dios.<(%Nganang Balak kang Balaam, Obat e ka dinatang inyang minunang parakit da ka? Bala mu galang ing e ra ka agyung parangalan?;'($Inyang abalitan nang Balak ing paniatang nang Balaam, seganan ne karin king Ar, ing siudad lele na ning Ilug ning Arnon a angganan ning Moab.:9(#Ngana ning anghel ning Ginu, Sulung, tuki ka kareting tau, pero ita mung pasabi ku ya ing sabian mu. Inya tikian na lang Balaam ding tubud nang Balak.9%("Nganang Balaam, Mikasala ku. E ku balu ing makatalakad ka pala king dalan ban sabatan mu ku. Nung isipan mung mali ing lakad ku, muli na ku.8(!Ikit na ku ning asno mu at linisian na kung mekatatlung besis. Nung e ya mu linisia, siguradung apate ra ka, oneng ya ali ke.7)( Ngana ning anghel ning Ginu, Obat berug meng mekatatlung besis ing kekang asno? Inya sebatan ke ing dalan uling e kailangan ing pamaglakbe mu.B6(Kanita ne biklat a mata ning Ginu i Balaam ban akit ne ing anghel a makatalakad king dalan; tatalnan ne ing makabagut a espada. Diku neng Balaam ing buntuk na at migsakab ya king gabun.,5S(Ngana ning asno kang Balaam, Aliwa wari aku ing parati mung sasaken manibat na inyang malati ka? Atin na ku waring gewang makanyan keka? Nganang Balaam, Ala naman.g4I(Nganang mekibat Balaam, Uling paglokuan mu ku. Nung atin ku mung espada, siguru pete da na ka!35(Kanita ne dininan upaya ning Ginu ing asno ban makapagsalita ya. Inya ngana ning asno kang Balaam, Obat berug mu kung makatatlu? Ninanan da ka wari?2(Inyang ikit neng pasibayu ning asno ing anghel ning Ginu, migkera ya iti. Mikapali ya buntuk i Balaam, inya pemarug ne king tukud na.m1U(Migpauna ya ing anghel ning Ginu at sebatan neng pasibayu ketang lugal a ala neng alusutan ing asno.0(Inyang ikit ne ning asno ing anghel ning Ginu siniksik ya king pader at mesipit ya bitis i Balaam. Inya berug neng pasibayu.o/Y(Kanita minta ya ing anghel ning Ginu ketang makitid a dalan pilatan da ring mulahan ubas a maki pader._.9(Ikit ne ning asno na ing anghel na ning Ginu; makatalakad ya king dalan at atin yang tatalnan a espada. Inya linisia yang dalan ing asno at minta ya king marangle. Berug neng Balaam ing asno ban mibalik king dalan.C-(Mimua ya ing Dios kang Balaam, uling tinuki ya karing tubud nang Balak. Inya sebatan ne ning anghel ning Ginu. Makasake ya kanita i Balaam king asno na, kayabe na la ding adua nang ipus.o,Y(Inya itang kabukasan, sidia neng Balaam ing asno na at tinuki ya karing tubud a manimuna na ning Moab.-+U(Ketang benging ita ngana ning Dios kang Balaam, Nung dinatang la reting tubud ban agkatan da kang tuki karela, mabisa ka, oneng ita mung pasabi ku ya ing sabian mu.*(Ipakisabi kung mayap king keti na kayu pa munaman ngening bengi ban abalu ku nung atin ya pang buring sabian kanaku ing Ginu.T)#(Nganang Balaam karing tubud nang Balak, Agyang pang ibie na ngan kaku ing gintu at pilak ning palasyu na, e ku rin mabisa uling e ku malyaring salangsangan dit' man ing utus na ning Ginung kanakung Dios.()(uling maragul ing iyablas ku keka at daptan ku ing nanumang aduan mu. Dapat a mayap, tuki na ka ban isumpa mu la ding taung mebanggit na keka.'3(Mekikit la kang Balaam at ngara, Balaam, pasabi nang Balak a anak nang Zipor king e mu sana paintulut ing mika ating sagabal king pamunta mu karin,o&Y(Inya pasibayu yang peparalang mas dakal a tubud i Balak kang Balaam at deti lalu lang kagalang-galang.o%Y(Minuli la ring tubud a manimuna na ning Moab at ngara kang Balak, E ya pu bisang tuki kekami i Balaam.$ ( Inya itang kabukasan pintalan na lang Balaam deting tubud at ngana karela, Muli na kayu. E na ku buring tuki kekayu ning Ginu.#( Ngana ning Dios kang Balaam, E ka sukat makiabe kareng taung den; binendisyunan ku la ring taung binggitan da keka, inya e mo susumpa.D"( Pasabi na king atin pung taung dinatang ibat Ehipto a ngeni laganap nang manuknangan makapadurut king kayarian na. Pasumpa na la kanaku ban sambutan na la king labanan at ban atabi na la.h!K( Pekibat nang Balaam, Ding tau pung tinubud nang Aring Balak a anak nang Zipor at ari ning Moab.T #( Dinatang ya ing Dios kang Balaam at ngana, Ninu reng taung den a kayabe mu?)M(Nganang Balaam karela, Keti na kayu matudtud ngening bengi at bukas ku na sabian kekayu ing nanumang sabian ning Ginu kanaku. Inya karin la metudtud ding tubud..W(Inya ding manimuna na ning Moab at ning Midian minta la kang Balaam at magdala lang salaping pamayad king kasuyuan na. Sinabi ra kang Balaam itang pasabi nang Balak.L(Munta ka keni ngeni mu rin at isumpa mu la ban sambutan mi la at atabi reting taung mas mayupaya kesa kekami. Balu ku king misusuerti la ring bibendisyunan mu at madadamalas la retang susumpa mu.7(peparala na la ring tubud na kang Balaam a anak nang Beor ning Petor a malapit king Ilug ning Eufrates ning bansang Amaw. Ngara ding tubud, Ating dakal a taung ibat Ehipto; lalaganapan de ing mabilug a bansa at manuknangan la ngening kasalukuyan king sumangid ning kayarian mi.~w(Ngara ding Moabita karing manimuna da ring Midianita, Gisanan da reting dakal a Israelitang deti ing sablang makapaligid kekatamu antimo nung makananung gigisanan dang kakanan ding baka ing dikut. Inya i Balak a anak nang Zipor at ari ning Moab,9o(Mitakutan ya at ding kabalen na karing Israelita.iM(Ikit na ning aring i Balak a anak nang Zipor ing sablang depat da ring Israelita karing Amorita. )(Tiglus da ring memalen na ning Israel ing pamaglakbe ra at miras la king kapatagan na ning Moab dane aslagan ning Jordan sumangid ning Jerico.(#Inya pete re at ding anak na ampon ding sundalus na; alang miligtas metung man at sinakup de ring Israelita ing gabun na.V'("Kanita ngana ning Ginu kang Moises, E ka tatakut, uling saupan da ka ban masambut ya i Og at ding sundalus na at ing kayarian na. Daptan mu kang Og itang depat mu kang Sihon a Amoreo at ari na ning Hesbon.(!Kaybat minta la king Bashan, oneng i Og a ari karin at ding sundalus na lebanan da la inyang akatagpu da la karin king Edrei.dC( Kaybat na nita, mitubud yang tauan na i Moises ba reng tiktikan at pagaralan nung makananu reng lusuban ing siudad ning Jazer. At abihag de pati na ring balen a makapadurut. Tinabi da la ring Amoreong manuknangan karin.S!(Inya menuknangan la ring memalen na ning Israel king sakup da ring Amoreo.dC(Inya lahi ra ala na king Hesbon at pati na king Dibon, uli ning silab a miras angga Medeba.<s(Makalunus kayu, memalen ning Moab! Ala na kayung akarapat, O memalen ning Kemos! Memanakas la ring anak mung lalaki at mebihag ding anak mung babai king gamat nang Sihon a Amoreo.{q(Ing aping ibat king Hesbon mikakalatang at silaban ne ing Ar ning Moab, at liklak ding bunduk-bundukan ning Arnon.mU(Inya ding poeta kakanta ra: Munta kayu king Hesbon; kekayu yang larinan ing siudad nang Aring Sihon.@{(Ing Hesbon ya ing siudad nang Aring Sihon a Amoreo. Ya ing mekilaban king milabas a ari na ning Moab, at ya mu rin ing mekabihag king kayarian na a miraras angga king Ilug ning Arnon. (Inya ding Israelita sekupan da la ngan ding siudad da ring Amoreo pati na ing Hesbon at ding balen a makapadurut. Karin la menuknangan.n W(Linaban la ring Israelita at apate da la ring dakal karing sundalus nang Aring Sihon at sekupan de ing bansa da manibat king Ilug ning Arnon angga king Jabok a miraras angga Ammon, uling matibe ya kuta ing angganan na ning Ammon. (E na la peintulutan lumabas Aring Sihon. Tinipun na la ring sundalus na at lisuban da la ring Israelita karin king ilang ning Jahaz.h K(Paintulutan yu ke sanang dumalan king kekayung kayarian. E kami dumalan karing kekayung asikan o mulahan ubas o kumang danum karing talaga yu. Tuntunan mi ya ing Dalan ning Ari angga king milual kami king kekayung kayarian.c A(Peparala lang tubud ding Israelita kang Aring Sihon a Amoreo. Ngara deting tubud king ari,wi(at ing kapatagan sakup da ring Moabita, tulid ning taluktuk ning Bunduk ning Pisga a durungdung king disyerto.M(sindu ra ing pamaglakbe at miras la kareting lugal: Nahaliel, Bamot,%E(Ing talaga a kilkul ding prinsipi at pekalalam ding taung marangal, kayabe ning karelang setro at tukud. Kaybat da king ilang a ita, minta la king Matana atzo(Kanita kinta de ring Israelita iting kanta: Sumibul ka, O talaga, at kanta ing kekeng isalubung king kekang danum-U(Meko la karin at miglakbe lang papunta king Beer, ing talaga nung nu na sinabi ning Ginu kang Moises ing anti kaniti: Tipunan mu la ring tau at dinan ku lang danum.cA(at ing baidbid da ring kapatagan a dudulung king Ar at papunta king angganan na ning Moab./Y(Inya masasabi king Libru tungkul karing Pamakipaglaban ning Ginu ing anti kaniti: ...ing balen na ning Waheb sakup ning Sufa at ding kapatagan na; ing Ilug ning ArnonE( Minalis la at migkampu king dane norti ning Ilug ning Arnon, king ilang a lugal a mamangga king bansa da ring Amoreo. Ing Arnon ya ing pilatan na ning bansa da ring Moabita at ding Amoreo.D( Miglakbe no naman at migkampu la king Kapatagan ning Zered.fG( Kaybat meko la karin at migkampu la king Iyeabarim, ing ilang a lugal dane aslagan ning Moab.e~E( Tiglus da ring memalen na ning Israel ing pamaglakbe ra; miras la Obot at karin la migkampu.|}s( Inya ginawa yang tangsung ubingan i Moises at binili ne king metung a asta. At e ya mate ing ninumang matuktuk ubingan a kamandagan a lumawe kaniting tangsung ubingan. fig,... e ya mate potang akit ne ning ninumang metuktuk ubingan.,(21:8)fig*"|?(At nganang mekibat ning Ginu, Gawa kang ubingan a tangsu. Kaybat ibili me king metung a asta ban e ya mate potang akit ne ning ninumang metuktuk ubingan.{(Inya lepitan de ring Israelita i Moises at ngara, Moises, mikasala kami king Ginu at keka inyang migsalita kaming laban king Ginu at keka. Aduan mu king Ginu king ilako na la sana deting kamandagan a ubingan. Inya menalangin ya i Moises para karing tau.}zu(Inya peparala yang kamandagan a ubingan ing Ginu at penuktuk da la ring Israelita. Dakal la mu rin ding mete karela.ay=(Inya migsalita lang laban king Dios at kang Moises. Ngara kang Moises, Leko mu kami wari king Ehipto ban pamaten mu keti king disyerto nung nu alang pamangan at danum? Sinawa na kami kaniting alang kwentang pamangan!:xo(Meko la king Bunduk ning Hor ding Israelita at tintunan de ing dalan papunta king Dagat da ring Timbu ban alisian de ing Edom. Oneng meinip la ring Israelita king pamaglakbe ra.~ww(Mebisa ya ing Ginu at seupan na lang sambutan da la ring Cananeo at ding siudad da. Inaus deng Horma ing lugal a ita.v(Inya ginawa lang panata king Ginu ring Israelita. Ngara, Nung saupan mu kaming sambutan mi la reting tau, lasawan mi la ring siudad da.du E(Abalitan na ning ari ning Arad, ing metung karing Cananeong ari a manuknangan king Negeb, ing dumalan la Atarim ding Israelita. Kayabe da ring sundalus na lisuban da la ring Israelita at abihag da la ring mapilan karela.ute(Inyang abalitan na ning mabilug a balen ing pangamate nang Aaron, menangis la kilub ding atlung pulung aldo.+sQ(Likas neng Moises ing imalan nang Aaron at pepasulud na iti kang Eleazar. At mete ya i Aaron karin king babo ning Bunduk ning Hor. Kaybat kinuldas la king bunduk.Vr'(Memintu ya i Moises at minukiat la king bunduk king akakit da ring Israelita.{qq(Karin mu ilukas ing imalan-pari a susulud nang Aaron at kaybat isulud mu kang Eleazar uling mate ya karin i Aaron.\p3(Ituki meng mukiat king babo na ning Bunduk ning Hor i Aaron at i Eleazar a anak na.Eo(E na magluat at mate ne i Aaron. E ya milub king gabun a binie ku karing memalen na ning Israel, uling ya ampon ika e yu tiparan ing utus ku inyang atyu kayu karing danuman na ning Meriba.Wn)(ing angganan na ning gabun ning Edom. At ngana ning Ginu kari Moises at Aaron,fmG(Manibat king Kades, miglakbe la ring memalen na ning Israel at miras la king Bunduk ning Hor,|ls(Inya menaliwa lang dalan ding Israelita, uling e na la peintulutan ning ari ning Edom ing dumalan king kayarian na.k(Ngana ning ari, E malyari! At kaybat penimunan na la ring dakal nang sundalus a pakasandata ban lusuban da la ring Israelita.j(Mekisabi lang pasibayu ring Israelita. Ngara, Manatili kami mung bukud dumalan king Dalan ning Ari at bayaran mi nung sakaling ikami o ring sese ming animal minum kami king danum yu. Ing bukud ming nasa ya ing makadalan kami. Paintulutan yu kami sana.i(Nganang mekibat ning ari ning Edom, E kayu malyaring dumalan king kekaming kayarian. Panabakan da kayu kabud dumalan kayu!h(Paintulutan mu kami sanang dumalan king kekang kayarian. E kami dumalan karing kekayung marangle o mulahan ubas o minum karing talaga yu. Ing bukud mung dalanan mi ya ing Dalan ning Ari. E ke magbandang wanan o kayli anggang e kami milual king kekayung sasakupan.cgA(Inya sinaingsing kaming meniawad saup king Ginu. Pekibatan na kami ning Ginu at mitubud yang anghel at ya ing milual kekami king Ehipto. Atyu kami ngeni keni Kades, ing balen lele na ning angganan ning kekang kayarian.f(Minta la Ehipto ding makatua mi at karin la menuknangan kilub ding makabang panaun. Oneng ding tau Ehipto pepasakitan da la ampon ikami.[e1(Manibat Kades, peparala yang tubud i Moises ban makikit king ari na ning Edom at sabian da ing anti kaniti: Iti ing pasabi da ring kamaganak mung Israelita. E makalingad keka ing sablang kasakitan a delanan mi.1d]( Ila deti ring danuman ning Meriba nung nukarin milyari ing pamagreklamu da ring memalen na ning Israel laban king Ginu at nung nu na pepakit ning Ginu ing kabanalan na. #~_}}L|v{{z[z*zysxxewwvv/u:uttIss rqqppNoo>>=z=9<;;p:::<99?888776655R4433a3:2211G009/x/L/..N.-|,,L++e+***|))K((7'''b&%%%%$l##W""2!!I lRXTn.}^m]gx| : Y ` y Cz3Jl(R|;n%I?:{(!"Meko la Jotbata at miras la ampon migkampu king Abrona.F9(!!Meko la Hor Hagidgad at miras la ampon migkampu king Jotbata.I8 (! Meko la Bene-jakan at miras la ampon migkampu king Hor Hagidgad.D7(!Meko la Moserot at miras la ampon migkampu king Bene-jakan.F6(!Meko la king Hasmona at miras la ampon migkampu king Moserot.D5(!Meko la king Mitka at miras la ampon migkampu king Hasmona.@4}(!Meko la king Tera at miras la ampon migkampu king Mitka.@3}(!Meko la king Tahat at miras la ampon migkampu king Tera.>2y(!Meko la Makelot at miras la ampon migkampu king Tahat.?1{(!Meko la Harada at miras la ampon migkampu king Makelot.=0w(!Meko la karin at miras la ampon migkampu king Harada.Q/(!Meko la king Kehelata at miras la ampon migkampu king Bunduk ning Sefer.F.(!Meko la karin Risa, at miras la ampon migkampu king Kehelata.@-}(!Meko la king Libna at miras la ampon migkampu king Risa.G, (!Likuan de ing Rimon-perez, at miras la at migkampu king Libna.A+(!Meko la king Ritma at migkampu la karin king Rimon-perez.2*a(!Meko la Hazerot at migkampu la king Ritma.L)(!Likuan de ing Kibrot Hattaava at miras la at migkampu king Hazerot.W()(!Meko la king disyerto ning Sinai at miras la at migkampu king Kibrot Hattaava.L'(!Meko la karin king Refidim at migkampu la king disyerto ning Sinai.e&E(!Likuan de ing Alus at migkampu la king Refidim nung nukarin ala lang ainum a danum ding tau./%[(! Meko la Dopka at king Alus la migkampu.D$(! Meko la karin at miras la king Dopka, at karin la migkampu.`#;(! Meko la king Dagat da ring Timbu at miras la king ilang ning Zin, at karin la migkampu.c"A(! Meko la king Elim at miras la king lele na ning Dagat da ring Timbu, at karin la migkampu. !(! Meko la king Mara at miras la king Elim nung nukarin ating labing aduang sibul at pitung pulung tanaman a palma. Karin la migkampu." ?(!Meko la king Pi Hairot at delakitan de ing dagat papunta king disyerto. Miglakbe lang atlung aldo king disyerto ning Etam at migkampu la karin king Mara.(!Meko la king Etam at mibalik la king Pi Hairot, king dane aslagan na ning Baal Zefon, at migkampu la malapit king Migdol.^7(!Meko la king Sucot at miras la king wakas ning disyerto ning Etam. Karin la migkampu.fG(!Meko la Rameses ning Ehipto ding memalen na ning Israel at miras la Sucot. Karin la migkampu. (!Ding tau Ehipto naman kukutkut da la ring anak dang pangane a mete uli na ning kayatulan na ning Ginu karing kikilalanan dang dios.]5(!Megumpisa lang miglakbe inyang likuan de ing Rameses ning Ehipto inyang kalabing limang aldo na ning mumunang bulan, itang aldo kaybat ning Pamaglagpus. King akakit da ring tau Ehipto, meko lang mitmung tepangan. (!Antimo ing inutus na ning Ginu, sinulat nang Moises ing pamitukituki na ning pamaglakbe ra manibat na inyang magumpisa la. Ya iti:/ [(!Iti ing istoria na ning pamaglakbe da ring memalen na ning Israel manibat inyang meko la Ehipto, agpang karing karelang tribu, lalam nang pamanimunang Moises at Aaron.{q( *Lisuban na ne mang Noba ing Kenat at ding baryu na at abihag na la. Kaybat pemalagyu na la king sarili nang lagyu.{q( )I Jair, ing anak na namang Manase, lisuban na la at abihag ding baryu at pemalagyuan na lang Ding Baryu nang Jair.]5( (Inya binie neng Moises ing Gilead karing pamilya nang Makir at karin la menuknangan. ( 'Lisuban de ring pamilya nang Makir a anak nang Manase ing gabun ning Gilead; sekupan de at tinabi ding Amoreo a manuknangan karin.( &Nebo, Baal-meon (miyalilan ya iting lagyu) at ing Sibma. Dininan da lang bayung lagyu ring siudad a telakad dang pasibayu.lS( %Ding pamilya na namang Ruben ila naman ding menalakad karing siudad ning Hesbon, Eleale, Kiriataim,  ( $Betnimra, at Betaran. Bekuran da lang pader a matibe king makapaligid at ginawa la namang kulungan para karing sese rang animal.#C( #Atrotsofan, Jazer, Jogbeha,Z/( "Telakad deng pasibayu ding pamilya nang Gad ing siudad ning Dibon, Atarot, Aroer,mU( !Inya binie neng Moises karing tribu nang Gad at Ruben at king kapitna nang dake ning tribu nang Manase ing kayarian nang Aring Sihon da ring Amoreo at Aring Og ning Bashan pati ding siudad, balen, at aliwa na pang sakup a lugal.4c( King pamanimuna na ning Ginu dalakitan mi ya ing Ilug ning Jordan angga king miras ke king Canaan at makilaban karin ban abandi mi ya iting lugal dane aslagan ning Jordan.d C( Ngara ding pekakatawan da ring tribu nang Gad at Ruben, Tuparan mi itang utus na ning Ginu. ( Nung e re dalakitan ing Ilug ning Jordan at e makilaban kayabe yu, kanita tanggapan deng kalupa yu ing dake ra king gabun ning Canaan.c A( Nung dalakitan de ring lalaki da ring tribu nang Gad at Ruben ing Ilug ning Jordan ban makilaban para king Ginu at nung asakup ye ing gabun king saup da, kanita ibie ye karela ing sakup ning Gilead ban maging bandi ra. ( Inya minie yang utus i Moises kang Eleazar a pari at kang Josue a anak nang Nun, at karing manimuna da ring tribu na ning Israel. Ngana, 7( oneng ikaming talasuyu yung pakasandata at makasadiang lumaban para king Ginu dalakit kami king Ilug ning Jordan ban makilaban, antimo ing iyutus yu.Q( Lakuan mi la keti king Gilead ding kekaming asawa, anak, at sese animal,\3( Ngara ding pekakatawan da ring tribu nang Gad at Ruben, Tuparan mi itang inutus yu.  ( Sulung, gawa kayung tuknangan para karing pamilya yu at kulungan para karing sese yung animal. Kaybat tuparan yu ing pengaku yu.wi( Nung e yu tuparan ing sinabi yu, mikasala kayu king Ginu at siguradu kayung mamayad king kasalanan a depat yu.|s( at masakup ya ing gabun, malyari na kayung mibalik karing pamilya yu potang atuparan yu na ing kekayung katungkulan king Ginu at king balen Israel. King makanyan a paralan ne paintulut maging bandi yu iting gabun dane nang aslagan ning Jordan.iM( at nung dalakit ya ing balang tatalan sandata king Jordan angga na king masambut la ring kalabanvg( Nganang mekibat Moises, Nung daptan yu ing sasabian yu, at talan kayung sandata ban makilaban para king Ginu, ( E kami kumang dake king sakupan da king lipat ning Jordan, uling tinggap mi na ing dake mi keti king dane aslagan ning Jordan. ( E kami muli karing tuknangan mi anggang e re ikua ding anak ning Israel ing gabun a mangaintulid king metung at metung karela.)( Kaybat talan kami namang sandata at makiabe karing kalupa ming Israelita king pamakilaban angga king miras la king maging tuknangan da king gabun. Pansamantala, manuknangan la ring mangalati ming anak karing italakad ming tuknangan a pader ban ligtas la karing tau keti.-~U( Kanita pekalapit da kang Moises at ngara, Moises, paintulutan mu na ke pa mung gawang kulungan tupa at manalakad tuknangan a makabakud pader para karing pamilya mi.}9( Nung e kayu munaman mamintu king Ginu, pasibayu na lang paburen maglito-lito king ilang ding Israelita at ikayu ing maki pakibatan king pangalipul da.+|Q( At ngeni ikayu a pamilya rang palpikasala ing bisang makiapus king depat da ring makatua yo? Buri yung mibua na naman ing mabagsik nang mua ning Ginu king Israel?9{m( Mikaluku ing mua na ning Ginu karing Israelita at pepaburen na lang miglito-lito king ilang kilub ding apat apulung banua anggang e la mete ding dinapat e mayap king arapan na.*zO( Ala metung mang miras karin subali mu i Caleb a anak nang Jefuneng Kenizeo at i Josue a anak nang Nun, uling memintu la kanaku, ing Ginu, king mabilug dang pusu.Yy-( Uling e la memintu kanaku king mabilug dang pusu, ala metung mang miras king gabun a pengaku kung ibie kang Abraham, Isaac, at Jacob karing lalaking ibat king Ehipto a magumpisa king idad aduang pulung banua.Ex( Inya king aldo ita mimua ya ing Ginu at matimid nang sinabi:w5( Inyang miras la king Kapatagan ning Escol at ikit iting gabun, sinira da la lub ding Israelita ban e la munta ketang gabun a binie ning Ginu karela. v( Makanyan munaman ing depat da ring makatua yu karin king Kades Barnea kanitang tinubud ku la ban siasatan de ing gabun a pangaku.u!( Obat paynan yo lub ding memalen na ning Israel ban e re adalakitan ing Ilug ning Jordan at e miras king gabun a binie na karela ning Ginu?jtO( Nganang Moises karela, Atanggap yu wari ing atyu kayu keti kabang makilaban la ding kamaganak yo?$sC( Nung burian yu, ila na deting lugal ding ibie yu kekami ban maging bandi mi. E yu na ke sana padalakitan pa king Ilug ning Jordan ban karin ke manuknangan.5re( ding gabun a simbut ning Ginu ban maging tuknangan da ring memalen na ning Israelmasanting lang lugal para pipagpastulan karing sese animal at dakal la ring kekaming kawan.\q3( Ngara karela, Ing Atarot, Dibon, Jazer, Nimra, Hesbon, Eleale, Sebam, Nebo, at BeonYp-( Inya pintalan de i Moises at i Eleazar a pari ampon ding manimuna na ning balen.o 3( Dakal la sese animal ding tribu nang Ruben at Gad. Ikit da ing masanting yang pastulan ing gabun ning Jazer at Gilead para karing sese rang animal._n9(6Tinggap da ri Moises at i Eleazar a pari ing gintung darala da ring opisyal, at dela ra king Tolda ning Ginu ban manatili na lang ingatan ning Ginu ding memalen na ning Israel. fig,... gintung alahas...,(31:50)fig*8mm(5Selikut da retang e opisyal itang karelang ikua.Kl(4Maygit apat a ralan a libra ing bayat ning atipun da ring opisyal.Ik (3Tinggap da ri Moises at Eleazar ing darala rang gintu at alahas./jY(2Darala mi la pu ring gintung alahas a ikua mi antimo ding pulseras, singsing, tingga, at kwintas. Binie mi la king Ginu bilang pamangilala king pamagligtas na kekami.^i7(1at ngarang minie ulat: Abilang mi na la pu ring tauan mi at metung man ala pung mete.Uh%(0Linapit la kang Moises ding opisyal da ring sundalus a mekilaban king MidianUg%(/Keting dake da ring memalen kinangwa yang metung i Moises king balang limang pulung animal o tau, at binie na la karing Levitang mamahala king Toldang tuknangan ning Ginu, agpang king inutus na ning Ginu.;fs(.at labing anam a libung bihag a babaing e talasawa.2ea(-atlung pulung libu at limang dalan a asno,)dO(,atlung pulu't anam a libung baka,Gc (+atlung dalan atlung pulu't pitung libu at limang dalan a tupa,mbU(*Itang dake da ring memalen na ning Israel kalupa na bilang nitang miras karing sundalus a mekilaban:tac()Inya binie na la ngan Moises kang Eleazar a pari ding dake a mangaintulid king Ginu, agpang king inutus na.`'((labi lang anam a libung babaing bihag a e talasawa ding miras karing sundalus a mekilaban, at atlu lang pulu't adua ring dinake ra king Ginu._('atlu lang pulung libu at limang dalan ding asnong miras karing sundalus a mekilaban, at anam lang pulu't metung ding dinake ra king Ginu;^ (&atlu lang pulu't anam a libung baka ding miras karing sundalus a mekilaban, at pitu lang pulu't adua ring dinake ra king Ginu;D](%at anam a ralan pitung pulu't lima ing dinake ra king Ginu,\($Miras ing kapitna kareti karing sundalus a mekilaban: atlung dalan atlung pulu't pitung libu at limang dalan a tupa ing miyabie karela,:[q(#at atlung pulu't aduang libung babaing e talasawa.*ZQ("anam apulu't metung a libung asno,)YO(!pitung pulu't aduang libung baka,=Xu( Oyni ing listahan na ning sablang ikua ra at inuli da ring sundalus a mekilaban king Midian subali pa ketang kinua ra para karela: anam a ralan at pitung pulu't limang libung tupa,IW (Memintu la ri Moises at Eleazar king inutus na karela ning Ginu.>Vw(King dake da ring memalen, kuma kang metung munaman karing balang limang pulung bihag, baka, asno, tupa, at kambing. Ibie la reti karing Levitang mamahala king Toldang tuknangan ku.NU(Ibie la reti king paring i Eleazar bilang makabukud a dake ning Ginu.T(Bilang buis da ring sundalus a mekilaban, kuma kang metung king balang limang dalan a bihag, baka, asno, tupa, at kambing.rS_(Gawan yung aduang dake; ing metung a dake para kareta yang mekilaban at ing kadua para karing memalen ya."R?(Ika at ing paring i Eleazar ampon ding manimuna na ning balen ilista yu ing sablang meyakua karing Midianita, antimo ding bihag at ding sese rang animal.$QE(Ngana ning Ginu kang Moises,P!(Pipian yu ing imalan yu king kapitung aldo at luminis kayu agpang king aduan ning kautusan. At malyari na kayu kanitang lungub king kampu.O (6Ng(bukud mung ding bage a e masisilab antimo ing gintu, pilak, tangsu, bakal, lata o tinggaputi ing dalisayan yu king api. Itang malyaring dalisayan king danum karin dalisayan.M(Ngana ning paring i Eleazar karing sundalus a ibat king labanan, Iti ya ing tuntunan a inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises:nLW(Pipian yu ing imalan yu, ing sablang kagamitan a megawa king balat animal, bulbul kambing, at dutung.]K5(E kayu pa lulub king kampu yu kilub ning pitung aldo. Ing ninumang kekayung mekapate at mekatagkil mete sukat yang maglinis pati na ring bihag yu king katlu at king kapitung aldo, agpang king aduan ning kautusan.2Ja(Pero itagan yu la ring dalaga para kekayu.@I}(Inya paten yu la ring anak a lalaki at babaing talasawa.\H3(E yu wari balu king ding babaing den ila ring memintu king kausukan nang Balaam ban dapat lang kataksilan ding Israelita laban king Ginu inyang atyu tamu karin Peor? Inya dinatang ing salut king mabilug a balen.9Go(Ngana karela, Obat tinagan yong mabie ding babai?hFK(Mua ya i Moises karing opisyal a matas a katungkulan angga na karing mababa katungkulan karela.E+( Linual la king kampu ri Moises, Eleazar a pari, at ding sablang manimuna na ning balen ban saganan da la ring sundalus a ibat king pamakilaban.&DG( Kaybat dela ra la kang Moises at Eleazar ampon karing memalen na ning Israel a makakampu kanita king kapatagan ning Moab lipat ning Jordan tulid ning Jerico.PC( Kinua ra ngan ing sablang buri dang kuanan antimo ring bihag at animal.GB ( Kaybat silaban da la ring siudad at ding toldang tuknangan da.fAG( Binihag da la ring babai at ding anak at kinua da la ngan ding sese rang animal at pibandian.~@w(at ding limang ari na ning Midian: i Evi, i Rekem, i Zur, i Hur, at i Reba. Pete ria naman i Balaam a anak nang Beor.k?Q(Lisuban de ing Midian, antimo ing inutus na ning Ginu kang Moises, at pete da la ngan ding lalaki,^>7(Tinubud na lang Moises ban makilaban lalam nang pamanimunang Fineas a anak nang Eleazar a pari. Darala na la ding sagradung kasangkapan na ning santuaryu at ding trumpeta a gamitan king pamaniaus king pamakilaban.v=g(Inya peparala yang libung lalaking makasadiang makilaban ing balang tribu. Heganagana, labi lang aduang libu.><y(Padala yang libu kataung pakasandata ing balang tribu.;#(Inya nganang Moises karing tau, Magsadia na kayu para king pamakilaban karing tau Midian ban matupad na ing pamanablas na ning Ginu karela.t:c(Mablas ka karing tau Midian uli na ning depat da karing memalen na ning Israel. Kaybat na nita, mate na ka.#9 E(Ngana ning Ginu kang Moises,8(Ila deti ring kautusan na ning Ginu a binie na kang Moises tungkul karing babaing gagawang panata o pangaku, dalaga la man o talasawa.7(Nung sakaling pawalan nang bisa ning asawang lalaki kaybat nang linabas ning mapilan a aldo, kanita ya na ing mika pakibatan.n6W(Nung e ya tutul ing asawang lalaki king aldo abalu na, manatili ya ing panata o pangaku na king Ginu.X5+( Nanumang panata o pangaku ning asawang babai, apayalan nang bisa ning asawa na.%4E( Nung abalitan na ning asawa na at tinutul ya, mawalan yang bisa ing panata na o ing pangaku na. Ala yang pakibatan king Ginu, uling tinutul ya ing asawa na.z3o( oneng e ya bubulad at e tinutul inyang abalitan na iti ning asawa na, kanita manatili ya ing panata o pangaku na.T2#( Nung gawa yang panata ing metung a babaing talasawa king Ginu o mangaku ya,z1o( Sukat dang tuparan ding babaing mebalu o babaing diborsiadu ing panata o pangakung gewa da uling iti manatili ya.0 (Nung tumutul ya ing asawa na king aldo abalitan na, mawalan yang bisa ing panata na o pangaku at ala yang pakibatan king Ginu./{(at iti abalu na ning asawa na ing panata na o pangaku oneng e ya tutul, kanita manatili ya ing panata o ing pangaku na.d.C(Nung talasawa ya ing babai inyang ginawa yang panata o pangakung e naman laus king pusu na,B-(Nung tumutul ya ing tata na king aldo abalitan na ing gewa nang panata o pangaku, mawalan yang bisa ing panata na o pangaku. At ala yang pakibatan king Ginu, uling tinutul ya i tata na.q,](at iti abalu nang tata na oneng e ya tutul i tata na, kanita manatili ya ing panata o pangakung gewa na.k+Q(Nung gawa yang panata o mengaku ya king Ginu ing metung a dalagang atyu pa king sakup nang tata nas*a(Potang gawa yang panata ing metung a lalaki o mengaku ya king Ginu, tuparan na; e na sisiran ing amanu na.) }(Nganang migsalitang Moises karing manimuna da ring tribu da ring memalen na ning Israel, Iti ya ing inutus na ning Ginu.f(G((Sinabi na la ngan Moises karing memalen na ning Israel ding sablang utus na ning Ginu karela.e'E('Ila deti ring tuntunan tungkul karing ain-a-durulukan, ain-a-binutil, ain-a-inuman, at ain-ning-pamisulusulu. Iyain yu la reti karing mitakdang piestang pagselebran subali pa karetang pengaku yung ain o kusang lub a ain.&(&Subali pa kareting aldo-aldo ain, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.(%K(%Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan.)$M($Miyain kayung mabanglung ain-a-durulukan para king Ginu: metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, at pitung lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.D#(#King kawalung aldo, mitipun kayu ban samba. E kayu magobra."("Subali pa kareting aldo-aldo ain, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.(!K(!Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan. %( King kapitung aldo, miyain kayung pitung biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.(Subali pa kareting aldo-aldo ain, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.(K(Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan.#(King kanam a aldo, miyain kayung walung biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.(Subali pa kareting aldo-aldo ain, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.(K(Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan.%(King kalimang aldo, miyain kayung siam a biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.(Subali pa kareting aldo-aldo ain, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.(K(Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan.%(King kapat a aldo, miyain kayung apulung biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.(Subali pa kareting aldo-aldo ain, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.(K(Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan.5(King katlung aldo, miyain kayung labing metung a biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.]5(Miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen. Iyain la ngan deting ain subali pa ketang aldo-aldo ain-a-durulukan kayabe ning ain-a-binutil at ain-a-inuman.(K(Abayanan yu iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman, agpang king bilang da ring toro, ding lalaking tupa, at ding biserung tupa, agpang king mitakdang kautusan.1(King kaduang aldo, miyain kayung labing aduang biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu.]5(Miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen. Iyain la ngan deting ain subali pa ketang aldo-aldo ain-a-durulukan kayabe ning ain-a-binutil at ain-a-inuman.]5(at metung a kilu king balang biserung tupa. Abayanan yu naman iti king ain-a-inuman.%(Abayanan yu iti king ain-a-binutil: atlung kilung arinang sinamut king larung olibo king balang toro, aduang kilu king balang lalaking tupa,S !( King mumunang aldo miyain kayung mabanglung ain-a-durulukan para king Ginu: labing atlung biserung toro, aduang lalaking tupa, at labing apat a lalaking tupa a pabanua tua. Sukat la ngang alang dipektu.% E( King kalabing limang aldo na ning kapitung bulan, mitipun kayu ban samba. E kayu magobra. Pagselebran ye iting piesta para king Ginu kilub ding pitung aldo.\ 3( Miyain kayu namang metung a lalaking kambing para king ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen. Iyain la reting ain subali pa king aldo-aldo ain-a-durulukan kayabe ning ain-a-binutil ampon ain-a-inuman.8 m( at metung a kilu para king balang biserung tupa. ( Abayanan yu iti king ain-a-binutil: atlung kilung arina a sinamut king larung olibo para king toro, aduang kilu para king lalaking tupa,mU(Miyain kayung mabanglung ain-a-durulukan para king Ginu: metung a biserung toro, metung a lalaking tupa at pitung lalaking tupa a pabanua tua. Sukat la ngang alang dipektu. Babie tula king Ginu ing bau na niting ain-a-durulukan.gI(King kapulung aldo na ning kapitung bulan, mitipun kayu ban samba. E kayu mamangan at magobra.=u(Iyain la reting ain subali pa karetang aldo-aldo ain-a-durulukan at ing ain-a-binutil ampon ain-a-inuman. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing mabanglung bau da reting ain-a-durulukan.lS(Miyain kayu namang metung a lalaking kambing para ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.8m(at metung a kilu para king balang biserung tupa.%(Abayanan yu iti king ain-a-binutil: atlung kilung arinang sinamut king larung olibo king balang toro; aduang kilu king balang lalaking tupa,=u(Miyain kayung mabanglung ain-a-durulukan para king Ginu. Ini ing kekayung iyain: metung a biserung toro, metung a lalaking tupa, pitung lalaking tupa a pabanua tua a alang dipektu. #(King mumunang aldo na ning kapitung bulan, mitipun kayu ban samba. E kayu magobra king aldong iti. Tiupan la ring trumpeta king aldong iti.sa(Sukat la ngan alang dipektu reti. Iyain yu iting at ning ain-a-inuman subali pa karetang aldo-aldo ain yu.lS(Miyain kayu namang metung a lalaking kambing para ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.3~c(at metung a kilu king balang biserung tupa.}(Abayanan yu lang ain-a-binutil: atlung kilung arina a sinamut king larung olibo king balang toro; aduang kilu king balang lalaking tupa,8|k(Iyain ye ing ain-a-durulukan: aduang biserung toro, metung a lalaking tupa, at pitung lalaking biserung tupa a pabanua tua. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain.!{=(King mumunang aldo na ning Piesta ning Pamamupul, potang iyain yu na ing bayung trigu king Ginu, mitipun kayu ban samba. E kayu magobra king aldong iti._z9(King kapitung aldo, mitipun kayung pasibayu ban samba. E kayu magobra king aldong iti.:yo(King makanyan a paralan kayu miyain ain-a-durulukan kilub da ring pitung aldo. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain. Iyain yu iting kayabe ning aldo-aldo yung ain.Nx(Iyain yu la ngan deting ain kayabe ding aldo-aldo yung ain neng abak.lwS(Miyain kayu namang metung a lalaking kambing para ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen.3vc(at metung a kilu king balang biserung tupa.u(Abayanan yeng ain-a-binutil: atlung kilung arina a sinamut king larung olibo king balang toro; aduang kilu king balang lalaking tupa,:to(Miyain kayung ain-a-durulukan bilang ain-a-pamangan king Ginu: aduang biserung toro, metung a lalaking tupa, at pitung lalaking tupa a pabanua tua. Sukat la ngang alang dipektu.`s;(King mumunang aldo ning piesta, mitipun kayu ban samba. E kayu magobra king aldong iti."r?(Magumpisa ya ing piesta king kalabing limang aldo ning bulan at angga yang pitung aldo; tinape alang lebadura ing malyari yu mung kanan karing aldo reta.q(Ing kalabing apat nang aldo ning mumunang bulan ya ing Piesta ning Pamaglagpus a pagselebran bilang pakundangan king Ginu. p(Subali pa kareting aldo-aldo ain-a-durulukan, miyain kayu namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.coA(Aduang litru ing ain-a-inuman king balang toro, aduang litru king balang lalaking tupa, at kulang king metung a litru king balang biserung tupa. Iti ing iyain yu king mumunang aldo ning balang bulan kilub ning pabanua.&nG( at metung a kilung mapinung arina a sinamut king laru para king balang metung a lalaking tupa. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niting ain-a-pamangan.=mu( Miyain kayu namang ain-a-binutil king kapamilatan na ning atlung kilung arina a sinamut king larung olibo para king balang toro; aduang kilu para king balang metung a lalaking tupabl?( King mumunang aldo ning balang bulan miyain kayung ain-a-durulukan kanaku, ing Ginu. Ini ing iyain yu: aduang biserung toro, metung a lalaking tupa, at pitung lalaking tupa a pabanua tua. Sukat la ngang alang dipektu.k( Iti ya ing iyain yu neng Aldo ning Sabbath, subali pa ketang aldo-aldo yung ain-a-durulukan, ain-a-pamangan, at ain-a-inuman.Yj-( Neng Aldo ning Sabbath, aduang lalaking tupa a pabanua tua at alang dipektu ing iyain yu. Abayanan ya iti king ain-a-binutil at ain-a-inuman. Aduang kilung arina a sinamut king larung olibo ing ain-a-binutil.!i=(Iyain ya ing kaduang tupa neng sisilim na at ing ain-a-pamangan ampon ain-a-inuman. Dulukan munaman iti at babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.7hi(Magdala kayu namang metung at kapitnang litrung katas ubas bilang ain-a-inuman king balang metung at metung karing tupa. Itugtug iti king Banal a Lugal para kanaku, ing Ginu.g(Iti ya ing aldo-aldo yung ain-a-durulukan a pegumpisan yu karin king Bunduk ning Sinai. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau na niti.bf?(Abayanan yang atlu at kapitnang litrung arina a sinamut king atlung litrung larung olibo.Ke(Iyain ya ing metung kareti neng abak at ing kadua neng sisilim na.ddC(Oreti ding ain a iyain da kanaku aldo-aldo: aduang lalaking biserung tupa at alang dipektu.'cI(Iyutus mu karing memalen na ning Israel king miyain lang ain kanaku; ain-a-pamangan king mitakdang panaun. Babie tula kanaku, ing Ginu, ing bau da reting ain./b ](Nganang migsalita ning Ginu kang Moises,a%(Timpak na la ring gamat nang Moises king buntuk nang Josue, at pisiag na king balen king ya ing kayalili na, antimo ing inutus na ning Ginu.`(Memintu ya i Moises king inutus na ning Ginu. Inaus ne i Josue at pepatalakaran king arapan nang Eleazar a pari at ning mabilug a balen.]_5(Asahan ne i Eleazar a pari a makabalu king kaburian ku king kapamilatan na ning pamangamit na king Urim at Tumim. King anti kaniting paralan ne tairan Eleazar i Josue at ing mabilug a balen king sabla rang dapat.w^i(Ilipat mu kang Eleazar ing mapilan karing katungkulan mu ban pamintuan ne ning mabilug nang balen ning Israel.t]c(Patalakaran me arapan nang Eleazar a pari at king mabilug a balen at sabian karela king ya ing kayalili mu.E\(Ngana ning Ginu kang Moises, Ausan me i Josue a anak nang Nun. Tau yang apanaligan; itumpak mo ring gamat mu king buntuk na. Ausan me i Josue a anak nang Nun. Tau yang apanaligan...(27:18)c[A(at manimuna king pamakilaban ban ing kekang balen e ya mitulad karing tupang alang pastul.dZC(Paburen ya ing Ginu, ing Dios a sibul ning bie, ing tuldu king lalaking mamahala king balen!Y?(Nganang Moises king Ginu,qX](E ka naman memintu kanaku karin king ilang ning Zin, e mu kilala ing kanakung kayupayan arapan da inyang mig-rebeldi lang laban kanaku ring Israelita karin king Meriba. (Ing Meriba ya ing sibul king Kades karin king ilang ning Zin.)VW'( Kaybat meng linawe, mate ka anti ing milyari kang Aaron at karing makatua mu.}Vu( Ngana ning Ginu kang Moises, Mukiat ka king Bunduk ning Abarim at batiawan me ing gabun a babie ku karing Israelita.nUW( Nung ala yang kapatad a lalaki i tata na, ibie ing pibandian na king pekamalapit nang kamaganak, at maging bandi na iti. Iti kautusan ya at tuntunan a sukat ipatupad karing memalen na ning Israel antimo ing inutus ku kang Moises.hTK( Nung ala yang kapatad a lalaki, ding maging talapagmana ila ring kapatad nang lalaking tata na.VS'( Nung ala yang anak a babai, ibie ing pibandian na karing kapatad nang lalaki.1R](At sabian mu karing memalen na ning Israel king nung mete ya ing metung a lalaki a alang anak a lalaki, ing anak nang babai ya ing maging talapagmana king pibandian na.Q+(Moises, maki matulid la ring anak nang babaing Zelofehad. Sukat yang mika dake gabun ing karelang tata. Ibie mu itang dake na kareting anak na.P-(Ngana ning Ginu,.OY(Dela neng Moises king Ginu iting kasu.$NC(Uli mo wari ning ala yang anak a lalaki i tata mi leko ye lagyu king listahan ning Israel? Ibie yu kekami itang dake na kalupa na ning karing kamaganak na.GM (Mete ya i tata mi karin king disyerto at ala kaming kapatad a lalaki. E ya kayabe i tata mi karetang abe nang Kora a mekisanmetung laban king Ginu. Mete ya uli na ning sarili nang kasalanan.$LC(Ngarang sinabi inyang atyu na la king arapan nang Moises at Eleazar a pari, at ding manimuna ning balen karin king pasbul ning Toldang tuknangan ning Ginu,RK !(Di Mahla, Noe, Hogla, Milka, at Tirza babai lang anak nang Zelofehad a anak nang Hefer. I Hefer anak neng Gilead a anak nang Makir a anak nang Manase a anak nang Jose. Pintalan de reting babai i Moises.J(Amete na la uling sinabi na ning Ginu, Mate la king disyerto. Bukud mung i Caleb a anak nang Jefune at i Josue a anak nang Nun ing e mete.zIo(@Ala metung man a miyabe karetang Israelitang linista da ri Moises at Aaron a pari karin king disyerto ning Sinai;@H{(?Ila ngan deti ring pamilya da ring tribu a linista da ri Moises at Eleazar a pari kanitang atyu la karin king kapatagan na ning Moab sumangid ning Ilug ning Jordan, tulid ning Jerico.YG-(>Heganagana adua lang pulu't atlung libu bilang ding lalaki king tribu nang Levi magmula king idad a pabulan at paitas. E la kayabe karetang milista, uling ala lang dake king nanumang pibandian na ning Israel. M~}}}'|||C{{{UzzByy,xwwvouuOu)tssrrKqqqPppSoonfnmmomlllAl kk}k>?= #2"Dimdam na ning Ginu ing reklamu yu, inya mimua ya at pekatimid nang sinabi, = =2!ing mitnube kekayu neng bengi king kapamilatan na ning asias a api at king kapamilatan na ning asias a biga neng aldo ban ituru ing dalan a tuntunan yu.B< 2 Makanyan man, e kayu pa mu rin migtiwala king Ginung Dios,; 32at karin king disyerto. Ikit yu naman nung makananu neng pupusanan ning metung a tata ing anak na makanyan ya ing Dios kekayu at dela na kayu keti.: 2uling patnubayan na kayu ning Ginung Dios at ya ing makilaban para kekayu antimo ing ikit yung depat na karin king Ehipto@9 2Kanita sinabi ku kekayu, E kayu sukat mitatakutan karela,.8 Y2Obat kailangan pa ing munta tamu karin? E masanting ing belita da ring taung pepagispian tamu karin, uling sinabi ra king ding taung manuknangan karin mangatas la at mangasikan kesa kekatamu at manuknangan la karing siudad a paka pader a miraras king banua. Higanti la ding ikit dang tau karin!47 e2Bubulung kayu kilub ding kekong tolda. Ngayu king metung at metung, Kasaman na katamu ning Ginu, inya liwal na katamu Ehipto ban ibie kareting tau Amoreo at ipapate karela.]6 72Makanyan man, e kayu minta; sinalangsang kayu king utus na ning Ginung kekayung Dios.)5 O2Inyang migbalik la migdala lang bunga da ring tanaman a tutubu karin at belita ra king ing gabun a babie na ning Ginung kekatamung Dios tune yang gabun a mataba.t4 e2Minta la king bulubundukan a lugal angga king miras la king Kapatagan ning Escol at siniasat de iting lugal.a3 ?2Metula ku king sinabi yu, inya memili kung labing aduang lalaking ibat king balang tribu.R2 !2Lepitan na ku ning metung at metung kekayu at inawad king mitubud tamu pa mung ispia ban siasatan ya ing gabun at ituru ing dalan a dalanan tamu at balitanan nung nanu lang uring siudad ding atyu karin.1 #2Oyan ing gabun a sinabi na ning Ginung Dios karing makatua tamu at sidia na para kekatamu. Sulung, sakupan ye; e kayu tatakut o mimina lub.0 -2Karin sinabi ku kekayu, Atyu ta na king bulubundukan nang sakup ding Amoreo, ing gabun a pengaku nang ibie kekatamu ning Ginung kekatamung Dios.e/ G2Memintu tamu king utus na ning Ginung kekatamung Dios. Meko tamu king Bunduk ning Horeb at miglakbe king malapad at makatakut a disyerto papunta karing bulubundukan nang sakup ding Amoreo. At miras tamu king Kades Barnea.H.  2Sinabi ku la naman kanita ding sablang bage a sukat yung daptan.-  2E la sana mangabiran kenu man king karelang pamanatul; parehu la sana lawe karing malati't maragul at e mitatakutan kenu mang tau, uling ing karelang kayatulan manibat king Dios. Nung mabayat yang lutasan ing problema, idala re kanaku at aku ing lumutas.J, 2Penabilinan ku la kanitang panaun a ita king pakiramdaman dang masalese ing problemang ilapit da ring tau at ibie ra ing karapatdapat a kayatulan, kamaganak ya man o dayuan a mekipamalen kekayu.+ ;2Inya kinua ku la ding biasang manimuna da ring kekong tribu a makaintindi at ating agyu ban maging talapanimuna yu. Ila ding maging manimuna karing tia libu-libu, karing tia dinalan, karing tia limang pulu, at karing tia pulung tau. Mibili ku munamang pamuntuk king balang tribu.6* k2Kaybat sinabi yu kanaku king nayun kayu kaniti.|) u2 Mamili kayu ngening lalaking biasa, makaintindi, at ating agyu karing kekong tribu ban tulduan kung manimuna kekayu._( ;2 Makananu kung alutas ing kekong dakal a problema at pamipatepate ngening aku mung dili?' 2 Mananu na sanang ing Ginung Dios da ring kekong mangatua parakalan na kayu pang libung besis at bendisyunan antimo ing pengaku na kekayu.&  2 Peparakalan na kayu ning Ginung kekayung Dios. Ngening aldong iti mengari kayu karing batuin na ning banua a misna king karakal.^% 92 Kanitang panaun a ita sinabi ku kekayu king e ku agyung dili ku ing panimunan da kayu.$ 12Iti ngan ing sablang gabun a pengaku kung ibie karing makatua yung i Abraham, Isaac, at Jacob ampon karing lahi ra. Lumakad na kayu at sakupan ye.# 72Magsadia na kayu at kaybat munta na kayu karing bulubundukan dang balen ding Amoreo at pati na karing sablang kasiping dang gabunkarin king Kapatagan ning Jordan, karing bulubundukan a balen at karing mababang lugal, karin king dane mauli, at angga na king bebe na ning Mediteraneo. Munta kayu king gabun ning Canaan at sumulung kayu pa lagpus king Bunduk ning Lebanon at angga na king Ilug ning Eufrates." )2Inyang atyu tamu king Bunduk ning Sinai, sinabi na ning Ginung kekatamung Dios ing anti kaniti: Maluat na kayu mu ring menatili keting bunduk..! Y2Inyang atyu la karin king dane aslagan na ning Ilug ning Jordan ning sakup ning Moab kanita na la pepalino Moises karing tau ding kautusan na ning Ginu. Ngana karela,0  ]2Milyari iti kanitang kaybat neng simbut ing Aring Sihon da ring Amoreo a sasakup king balen Hesbon, at ing Aring Og ning Bashan a sasakup karing balen Astarot at Edrei.M 2King mumuna nang aldo ning kalabing metung a bulan ning apat apulung banua ning paglako ra Ehipto, sinabi na lang Moises karing Israelita ding sablang bage a inutus na ning Ginu a sabian na karela. 2Angga yang labing metung a aldo lakaran manibat king Horeb angga Kades Barnea, nung dumalan ka karing bulubundukan nang balen ning Seir.) 2Atyu la keting libru ding bage sinabi nang Moises karing memalen ning Israel kanitang atyu la king ilang dane aslagan na ning Ilug ning Jordan. Karin la king Kapatagan ning Jordan lele Suf pilatan da ring balen Tofel, Paran, Laban, Hazerot, at Dizahab. (M($ Ila deti ring kautusan at tuntunan a binie na ning Ginu karing Israelita king kapamilatan nang Moises inyang atyu la king kapatagan ning Moab lele na ning Ilug ning Jordan at sumangid ning Jerico.Y-($ Miyayasawa la ila mismu. Inya alang dake ning gabun a mana ra ing mewala karela.N($ Memakiasawa la ri Mahla, Tirza, Hogla, Milka, at Noe karing pisan da.jO($ Tiparan da ring anak nang babaing Zelofehad ing inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises.eE($ E milipat kanita king isanu mang tribu. Sukat manatili king tribung ita ing dake nang gabun.1]($Ing ninumang babaing Israelita a tinanggap gabun a mana kang tata na sukat yang makiasawa king mismung ka-tribu na ban e miras king aliwang tribu ing dake nang tata na.V'($Uling ing dake na ning isanu mang tribu sukat manatiling bukud king tribu na."?($Inya iyutus na ning Ginu ing paintulutan lang makiasawa ring anak nang babaing Zelofehad karing ninumang lalaking aburi da, pero deta mung king tribu da.!($Inya nganang migsalitang Moises karing memalen na ning Israel, Ustu ing sinabi da ring miembru na ning tribu nang Manase a anak nang Jose.vg($At potang miras ing Banua ning Pamanyubli, potang ing gabun a mepisali ibalik king tune makibandi, ing dake ra kanita ding babaing anak nang Zelofehad muli karing tribu da ring ayasawa ra. Inya mebawas ya ing dake na ning kekaming tribu.:o($Ngeni, nung makapakiasawa la deting babai karing lalaking e ra ka-tribu, ing dake ra maging dake ne ning tribu ning asawa na. Mabawas ya ing gabun a miyabie king kekaming tribu.N($Ngara, Inutus na keka ning Ginu ing pirakerakayan me ing gabun king kapamilatan na ning bagutan. Inutus na naman keka ing ibie mu ing dake na ning kamaganak ming i Zelofehad karing anak nang babai.* Q($Pintalan de ring manimuna da ring pamilya da ring pamilya nang Gilead, ing anak nang Makir at apu nang Manase a anak nang Jose, i Moises at ding aliwang manimuna.(#"E ye sukat dirinatan ing tuknangan yung lugal, uling aku, ing Ginu, manuknangan ku libutad da ring memalen na ning Israel.lS(#!E ye mumusingan ing tuknangan yung lugal. Inya e ye padanakan daya king kapamilatan na ning pamakamate tau, uling mumusingan ne ning pamakamate ing gabun at alang makalinis nung e munaman ing daya na ning pepatulung daya karin.H  (# E kayu tatanggap salapi bilang bayad na ning taung sinalikut king siudad a santungan ban makapagbalik ne keta karela. E ya malyaring mako karin kabang mabie ya ing paring matas a katungkulan. (#Sukat yang paten ing taung mekamate kalupa nang tau. E na malyaring bayaran salapi ning taung mikasala ing pamakamate na. 7(#Sukat yang paten ing ninumang mekamate kalupa nang tau, agpang king patutu da ring aduang testigu. E ya sukat mate, nung metung ya mu ing magtestigu.{ q(#Ila deti ring tuntunan a sukat yung tuntunan at ding lahi yu king kapilan pa man at nu man karin kayu manuknangan. y(#Itang mekapate at sinalikut king siudad a santungan sukat ya sanang manatili karin at e lulual kabang mabie ya ing pari a matas dili katungkulan. Potang mete ne iting paring matas a katungkulan kanita ya pa malyaring muli king siudad a ibatan na.ue(#at kaybat akit ne ning pekamalapit nang kamaganak ning apate na at pete ne, ala yang pakibatan ing mekamate.A(#Nung lumual ya king siudad a santungan ing taung mekapate  (#Sukat neng iligtas ning balen iting mekapate ban e ne apate ning pekamalapit nang kamaganak ning apate na king e na sasarian, at ibalik de king siudad a santungan na nung nu ya sinalikut. Karin ya manatili kabang mabie ya ing paring matas dili katungkulan.(#e ya sukat miyabie iting mekapate karing kamaganak na ning mete. Ing balen ya ing matul agpang king tuntunan a mebanggit na.cA(#o kaya memasibas yang batu a e pa mu miglalawe at kaybat atin yang tiran a tau at mete ya,{q(#Nung mekapate yang tau ing ninuman king e na sasarian at ala ne mang mua king apate na agyang tinulak ne o besibasJ(#o timbuk ne at kaybat apate ne, mikasala ya at sukat yang paten. Ing pekamalapit nang kamaganak ning mete ya ing ating katungkulan makamate king mekapate king kamaganak na nu man karin ne akit.ym(#Nung ing ninuman a ating samang lub king kalupa nang tau at pete ne uli ning siksak ne o tinulak ne o besibas ne (#Ing pekamalapit nang kamaganak ning mete ya ing ating katungkulan paten ne itang mekamate king kamaganak na nu man karin ne akit. (#~ (#.}W(#Nung mimua ya ing ninuman at king mua na pelupalu ne king bakal o batu o dutung ing kamuan na at apate ne, mikasala yang pamakamate at sukat yang paten ing mekapate.D|(#Ila deti ring maging siudad a santungan da ring memalen na ning Israel at ding dayuan a pansamantala mu o kaya manatiling manuknangan kekayu a mekapate kalupa rang tau king e ra sasarian.S{!(#atlu king dane na ning aslagan ning Jordan at atlu king gabun ning Canaan."zA(# Mamili kang anam a siudad;Uy%(# Karin ya salikut kabang e ya malilitis at ban e ne apate ning bisang mablas.rx_(# mamili kayung siudad a santungan ban apuntalan na ning taung mekapate kalupa nang tau king e na sasarian.w%(# Sabian mu karing memalen na ning Israel ing anti kaniti: Potang alipatan yu ne ing Ilug ning Jordan at miras na kayu king gabun ning Canaan,$vE(# Ngana ning Ginu kang Moises, u(#Ibate ing bilang da ring siudad a ibie karing Levita agpang king dagul na o letian na ning dake ning balang tribu. Nung maragul ya ing tinggap na ning metung a tribu, dakal la ring siudad a ibie na; nung malati ya mu, ditak la mu ring ibie na karing Levita.Nt(#Heganagana apat lang pulu't walung siudad pati na ring pipagpastulan.Is (#Ding anam a siudad a ibie yu karing Levita magamit lang santungan para karing taung mekapate kalupa dang tau king e ra sasarian. Karagdagan kareti, dinan yu la pang apat apulu't aduang siudad.ry(#ban mika kuadradung lugal a maki sukad metung a libung yarda king balang gilid at ing siudad ya ing atyu king libutad.q#(#Sukad limang dalan a yarda ya ing pipagpastulan manibat king pader ning siudad at makanyan munaman a sukad karing miyayaliwang direksyun naap=(#Maging karela iting gabun ban panuknanganan da at pipagpastulan karing sese rang animal.o/(#Iyutus mu karing memalen na ning Israel king dakayanan da la ring Levita king gabun a tinggap da ban mika siudad lang tuknangan at pipagpastulan.n +(#Inyang atyu la karin king kapatagan ning Moab a malapit king Ilug ning Jordan kasumangid ning Jerico, migsalita ya ing Ginu kang Moises. Ngana, m("Ila deti ring lalaking pinili na ning Ginu ban sumaup king pangaparti na ning gabun ning Canaan para karing memalen na ning Israel.;ls("i Pedael a anak nang Amiud ning tribu nang Neftali.:kq("i Aihud a anak nang Selomi ning tribu nang Aser at:jq("i Paltiel a anak nang Azan ning tribu nang Isacar,>iy("i Elizafan a anak nang Parnak ning tribu nang Zebulun,;hs("i Kemuel a anak nang Siptan ning tribu nang Efraim,Kg("i Haniel a anak nang Efod ning tribu nang Manase a anak nang Jose,5fg("i Buki a anak nang Jogli ning tribu nang Dan,=ew("i Elidad a anak nang Kislon ning tribu nang Benjamin,By(!*Meko la Zalmona at miras la ampon migkampu king Punon.]A5(!)Meko la ring Israelita king Bunduk ning Hor at miras la ampon migkampu king Zalmona.@(!(Abalitan na ning ari ning Arad a manuknangan king Negeb ning Canaan ing paniatang da ring Israelita king Bunduk ning Hor.E?(!'Idad yang dinalan aduang pulu't atlung banua inyang mete ya.`>;(!&King utus na ning Ginu, minukiat ya i Aaron king Bunduk ning Hor at karin ya mete. Mete ya kanitang mumunang aldo na ning kalimang bulan na ning kapat apulung banua kaybat ning paglako da ring Israelita king Ehipto.q=](!%Meko la king Kades at miras la ampon migkampu king Bunduk ning Hor dane nang wakas ning gabun ning Edom.j<O(!$Meko la Eziongeber at miras la ampon migkampu king ilang ning Zin (a alang aliwa nune ing Kades).C;(!#Meko la Abrona at miras la ampon migkampu king Eziongeber. g~~!}w}P} |^{{zyy]x~xwvvGuttJsrrMqq%poo(nmmllbkojj8ihhgg^ff/eefddcc8ba``@`___^]]\"[[ZYY]YXJWW*VUTTTSSQRRoQPP[OOONNMMMQLLKaJJwIHH:GG(FxEEIDbCzC BA@b??8>g>=s<<;::@98766443322d110//r.-- ,++**))6(P'&&%0$#""S!!' uj+A -q;e5WGw 3  ]: edE2 Ing mimingat kaniting gabun at ing magbante king sablang panaun ya ing Ginung kekayung Dios.c 2 oneng ing gabun a malapit yu nang dasan gabun yang ating dakal a bunduk at maki kapatagan; gabun yang tutugtugan na ning uran.b92 E ne kalupa ning bansa ning Ehipto nung nukarin kayu menuknangan. Kailangan kayung sarul karin king Ehipto at kailangan ing paranuman yu ing tenam yu,)aM2 King anti kaniting paralan, manuknangan kayung maluat kaniting mataba at mayap a gabun a pengaku nang ibie ning Ginu karing makatua yu at karing maging lahi yu.*`O2 Inya sukat yu lang pamintuan ding sablang kautusan a sinabi ku ngeni kekayu ban mika sikanan kayung dalakit king ilug at bandian ing gabun a pupuntalan yu ngeni.\_32 Wa, ikit da ring sarili yung mata ing sablang mangaragul a bage depat na ning Ginu.^ 2 Balu yu munaman itang depat na kang Datan at Abiram, ding anak nang lalaking Eliab ning tribu nang Ruben. King akakit yu mibuklat ya ing gabun at inakmul na lang mabie pati na ding pamilya ra, ding tolda ra, at ing sablang pibandian daipus at sese animal.Z]/2 Balu yu itang depat na kekayu ning Ginu karin king disyerto bayu kayu miras keti.7\i2 Ikit yu itang depat na karing sundalus na ning Ehipto, karing kabayu ra at karung panggera inyang pepalbug na la at linumud king Dagat da ring Timbu kabang tatagal la kekayu.t[c2 Ikit yu la ding bage pagmumulalan a depat na at itang depat na king ari na ning Ehipto at king kayarian na.oZY2 Ganakan yu ngening aldong iti nung nanu ing apagaralan yu king Ginu king kapamilatan da ring sibukan a delanan yung abe na. Ikayu at aliwa ding anak yu ing dinalan kareting sibukan. Ikit yu nung nu ya karagul at kayupaya ing Dios.dY E2 Inya sukat yeng luguran ing Ginung kekayung Dios at parating pamintuan ding sablang utus na.(XK2 Pitung pulu la mu ding makatua yu inyang minta la king Ehipto. Oneng ngeni, uli na ning Ginung kekayung Dios, meging kasing dakal yu la ding batuin king banua.|Ws2 Purian ye at pasalamatan; ya ing kekayung Dios. Ikit yu la ding dakal at makapagmulalang bage depat na para kekayu.V52 Pitakutan ye at galangan ing Ginung kekayung Dios; suyuan ye at maging tapat kayu king Dios. Bukud mung king lagyu na karin kayu gawang kapangakuan.{Uq2 Inya sukat yu lang luguran ding dayuan, uling king misan a panaun meging dayuan kayu naman king bansa ning Ehipto.T92 Papairal na ing hustisiang mangaintulid karing meulilang tata at mebalung babai; kaluguran na la ding dayuan at dirinan na lang pamangan ampon imalan.VS'2 Uling ing Ginung kekayung Dios ya ing Dios da ring sablang dios at Ginu de ring sablang ginu. Metung yang maragul at mayupayang Dios; makapangilabut ya; paraparehu ya lawe kenu man at e ya tatanggap suhul.CR2 Inya maging mapamintu kayu at e masias a buntuk king Ginu.Q-2 Makanyan man, pigmalasakitan na la ding makatua yu uli na ning kaluguran na la at ila ding pinili na karing aliwang bansa ban maging memalen na.YP-2 Bandi ne ning Ginu ing matas a banua, ing yatu, at ing heganaganang atyu kaniti.O2 Pamintuan la ding sablang kautusan at tuntunan na ning Ginu a sasabian ku ngening aldong iti kekayu ban mibendisyunan kayu.LN2 Memalen ning Israel, nanu ing aduan na ning Ginung kekayung Dios? Ya iti: ing mika takut kayu at kagalangan, at pamintuan la ding utus na, luguran ya, at suyuan king mabilug yung pusu at kaladua.M2 Ngana kanaku, Sulung, panimunan mu la ding kabalen mu king pamaglakbe king gabun a pengaku kung ibie karing makatua yu ban abandi ye.CL2 Antimo ing king milabas, menatili kung pasibayu king bunduk kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi. At pekiramdaman na ku ning Ginu; peintulut na ing e na kayu gisanan paten.3Ka2 Iti ing sangkan nung inya ding tribu nang Levi ala lang tinggap a dake king gabun agyang tinanggap la ding aliwang tribu. Ing Ginu ya ing dake ra, antimo ing pengaku na.)ZJ/2 Kanita ne pinili at telaga ning Ginu ing tribu nang Levi bilang talapagdala king Kaban ning Kasunduan, at sumuyu king Ginu bilang pari at sabian ing bendisyun king lagyu na, antimo ing daraptan da angga ngeni.dIC2 Manibat karin miglakbe la papunta Gudgoda at king Jotbata, ing lugal a ating dakal a batis.EH2 Miglakbe la ding memalen na ning Israel manibat king Beerot Benejakan angga king Mosera. Karin ya mete ampon mikutkut i Aaron, at i Eleazar a anak na ya ing meging kayalili na bilang pari.1G]2 Kaybat na nita, kinuldas ku king bunduk at antimo ing inutus na kanaku ning Ginu dinatuk ku la king Kaban ding aduang tinabas a batu at menatili la karin angga ngeni. (aF=2 At sinulat na la ning Ginu ding mismung Apulung Utus a misulat karing minunang tinabas a batu a binie na kekayu kanitang migsalita ya kekayu libutad ning api king aldo ning pamitipun yu. Binie na la kanaku ning Ginu."E?2 Inya ginawa kung Kaban king dutung ning akasia at tinabas kung aduang batu a kalupa da retang minuna. Kaybat, minukiat ku king bunduk ban dalan la karin.D2 Isulat ku la karing tinabas a batu detang kautusan a misulat karing minunang tinabas a batu a bilbal mu. Kaybat, idatuk mu la king Kaban.;C s2 Kanita ngana kanaku ning Ginu, Moises, tumabas kang pasibayung aduang batu a kalupa da retang minuna at gawa kang dutung a Kaban. Kaybat, mukiat ka king bunduk ban makikit kanaku.B)2 Maygit king sabla, bandi mu la at pinili deting tau at liwal mu la king Ehipto king kapamilatan na ning kekang upaya at makapagmulalang dapat.XA+2 Nung pansinan mu la, sabian da ring tau Ehipto nung nukarin mu ke liwal, king e mu la agyung ilub king gabun a pengaku mu karela. Sabian da munaman king liwal mu la ban pamaten mu la mu, uling kasaman mu la.8@k2 Ganakan mu la sana ding talasuyu mung i Abraham, Isaac, at Jacob. E mu na sana papansinan ing kesiasan dang buntuk deting tau o ing karelang e ustung dapat o ing kasalanan da.D?2 Menalangin ku. Ngaku, O Ginung Dios, e mu la sana gigisanan papaten ding sarili mung memalen, ding taung linigtas mu at liwal king Ehipto king kapamilatan na ning kekang sikanan at upaya.>-2 Inya makasakab ku arapan ning Ginu kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi, uling balu ku king mamitamit na na kayung gisanan a lahi.N=2 Mapaglaban kayu king Ginu manibat na kanitang aldo a akilala ra kayu.%<E2 At inyang atyu kayu Kades Barnea tiburan na kayu ban sakupan ing gabun a binie na kekayu, sinalangsang kayu naman. E ye peniwalan ni pemintuan king utus na.};u2 Pepamua ye munaman ing Ginung kekayung Dios inyang atyu kayu karin king Tabera, king Massa, at king Kibrot Hattaava.1:]2 Kinua ke itang bage babie pamikasala a kekong gewa, ing torong baka, at inatsa ke king api. Kaybat na nita, pemirasu ke at dinunut mapinung-mapinu at inugse king batis a mamagus king bunduk. fig,Inya belugse ku la king arapan yu ding aduang tinabas a batung tatalnan ku at mebalbal la.,(9:17)fig*]952 Maragul ing mua na kang Aaron at makasadia neng paten. Penalangin kia naman i Aaron.82 Mitakutan ku king maragul a mua na ning Ginu, pota king mua na gisanan na kayu. Oneng misan pa, pekiramdaman na ku ning Ginu.U7%2 Kaybat na nita, migsakab ku arapan na ning Ginu kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi. E ku bitasang mengan at minum. Depat ku iti uli na ning kasalanan yu a pepasari king pangamua na kekayu.c6A2 Inya belugse ku la king arapan yu ding aduang tinabas a batung tatalnan ku at mebalbal la.v5g2 Inyang miras ku kekayu, ikit ku ing kasalanan a depat yu laban king Ginu. Ginawa kayung inubug a torong baka.42 Inya kinuldas ku king bunduk a milalablab king api kabang darala ku la ding aduang tinabas a batu nung nu ya makasulat ing kasunduan..3W2 Paburen mu na ku ban paten ku na la at ala nang makaganaka pa karela keti king yatu. Ika kanita ing gawan kung bini ning bansang mas mayupaya at maragul kesa karela.W2)2 Ngana pa kanaku ning Ginu, Ikit ku la deting tau at talagang masias la buntuk!N12 Kanita ngana kanaku ning Ginu, Sulung, puntalan mu na lang agad ding kabalen mung liwal mu king Ehipto uling dinapat lang e ustu. E la memintu king utus ku; agad lang ginawang rebultu at simban de.02 Kalabas na ning apat apulung aldo at apat apulung bengi binie na la kanaku ding aduang tinabas a batu nung nu na sinulat iting kasunduan.u/e2 Binie na la kanaku ning Ginu ding aduang tinabas a batu nung nu na la sinulat king mismung taliri na ing sablang sinabi na kekayu libutad na ning milalablab a api karin king baidbid ning bunduk nung nukarin kayu mitipun king aldong ita.H. 2 Minukiat ku king bunduk ban tanggapan ku la ding tinabas a batu nung nu ya makasulat ing kasunduan na ning Ginu kekayu; e ku mengan o minum kilub ding apat apulung aldo at apat apulung bengi.-y2 Pepamua ya naman ing Ginu karin king bunduk ning Horeb at tune yang mimua kekayu, inya digsu na na kayu mu gisan pete.[,12 Ganakan yu at kapilan man e yu kakalinguan king pepamua ye karin king disyerto ing Ginung kekayung Dios. Sasalangsang kayu manibat na kanitang meko kayu king bansang Ehipto angga na king aldo a miras kayu keti.+32 E yu sukat kalinguan king inya babie ne ning Ginung kekayung Dios iting matabang gabun e uli na ning mayap kayu. Tune mangasias kayu ngan a buntuk.R*2 E uli na ning mayap kayu o darapat ketang matulid inya abandi ye ing gabun, nune uli na ning e la mayap at uli na ning buri nang tuparan itang pangaku na karing makatua yung i Abraham, Isaac, at Jacob.G) 2 Potang atabi na na la ning Ginung kekayung Dios, e yu isipan king inya dela na kayu keting gabun uli na ning mayap kayu. E makanyan. Tinabi na la ning Ginu deting tau uli na ning e la mayap.b(?2 Pero e yu kakalinguan king ngening aldong iti ing Ginung kekayung Dios ya ing manimuna kekayu a anting aping manlaklak at magisan la. Sambutan na la ban malalagua yu lang atabi, antimo ing pengaku na kekayu ning Ginu. '2 Masikan la at matas ding tau karin; lahi na lang Anak at dimdam yu na king pikabaluan ing alang malyaring maniambut karing lahi na.v& i2 Memalen ning Israel, makiramdam kayu king sabian ku. Lipatan ye ngening aldong iti ing Ilug ning Jordan ban sakupan yu la ding bansang mas maragul at mayupaya kesa kekayu. Maragul la ding siudad da at pakapader lang matas a miraras banua.g%I2Nung e ye pamintuan ing Ginu, magisan kayung kalupa ra ding bansang gisanan na king paglub yu.6$g2Nung kalinguan ye ing Ginung kekayung Dios at samba ampon sumuyu karing aliwang kikilalanan dang dios, ngeni pa sasabian ku nang matimid kekayu king siguradu kayung magisan.M#2E ye kakalinguan ing Ginung kekayung Dios. Ya ing panibatan na ning upaya ban mibandi kayu, ban patunayan na ing katapatan na manibat na kanita angga na ngeni, ketang pengaku na karing makatua yu.U"%2Inya mingat kayu pota sabian yu, Mibandi ku uli na ning upaya ku at sipagan.T!#2Karin pepakan na kayung manna a e ra bitasang balu ding makatua yu. Peparala yang kasakitan kekayu ban subukan na kayu at ban maging mapagpakumbaba kayu. Depat na iti ban king katataulian mipakayap kayu. 2Ya ing mitnube kekayu king pamaglakbe yu king maragul at makapangilabut a disyerto a mitmung kamandagan a ubingan at alakdan. Inyang ala kayung ainum ketang disyertong ita, pepasibul yang danum ibat king metung a batung maragul ban atin kayung ainum.2E kayu sana magmaragul pota kalinguan ye ing Ginung kekayung Dios a migligtas kekayu king pangayalipan karin king Ehipto. 2 o potang atin na kayung dakal a kawan a baka at tupa o labis-labis na la ding kekayung pilak at gintu o potang mibandi na kayu.2 E ye sana kakalinguan ing Dios potang mabsi na kayu o labis-labis na king kabiayan o potang atin na kayung mangaragul a bale#2 Mingat kayu pota kalinguan ye ing Ginung kekayung Dios. Pamintuan yu la sana ding sablang utus na at ding tuntunan a babie ku ngeni kekayu. 2 Mabsi karin at e kayu dumanup; at purian ye ampon pasalamatan ing Ginung kekayung Dios uli na ning gabun a mataba a binie na kekayu.0[2 E kayu dumanup karin o kakulangan man king nanumang kekayung kailangan. Manikua kayung bakal karing batung atyu karin. Makakulkul kayung tangsu karing bunduk-bundukan.~w2Lugal yang dakal a binutil trigu ampon sebada, karing ubas at tanaman a higera, pomegranate, olibo, at pulut-panilan./2Idala na kayu ning Ginung kekayung Dios king mayap a gabun, karing dakal a kapatagan at bunduk-bundukan a agusan da ring ilug, sibul ampon batis.wi2Inya sukat yu lang pamintuan ding utus na ning Ginung kekayung Dios; tuparan yu la at pitakutan ye't galangan.-2E yu sa kakalinguan king ing Ginung kekayung Dios didisiplinahan na kayu nung makananung ing metung a pengari didisiplinahan na la ding anak na.^72Kilub ding apat apulung banua e kayu melubas ni mengalbag a bitis king pamaglakad yu. 2Gewa na kayung mapagpakumbaba; peparanup na kayu at kaybat pepakan king manna, ing pamangan a e yu bitasang balu o tikman ding makatua yu. Depat na iti ban ituru na king e ya bukud mabibie king tinape ing tau nune king balang amanung manibatan king Dios.nW2Ganakan yu nung makananu na kayung pitnubayan king disyerto ning Ginung kekayung Dios kilub ding apat apulung banua ban maging mapagpakumbaba kayu. Sibukan na kayu ban abalu na nung pamintuan yu la ding kautusan o nung ali yu la.? {2Pamintuan yu lang mitmung katapatan ding sablang kautusan a binie ku ngeni kekayu ban e kayu mate at dakal kayu at abandi ye ing gabun a pengaku nang ibie ning Ginu karing makatua yu.X+2Ala kayung darala metung man kareting makasumaming idolo karing pibalebale yu; nung gawan yu ita, dugpa kekayu ing sumpa a mangaintulid karela. Sukat yu lang pikasaman at kasumamian, uling deti makasumpa la.|s2Silaban yu la ring dinukit dang larawan a kikilalanan dang dios. E yu pagimbutan ing karelang pilak o gintu; e yu kakuanan uling deti mengari lang silu at pota marakap kayu. Masusumami ya ing Ginung kekayung Dios king anti kaniting pamanyamba.%E2Mipailalam la king upaya yu ding karelang ari; paten yu la at makalinguan la keti king yatu. Ala metung man a makasabat kekayu angga king agisan yu la ngan.2Oneng ipailalam na la kekayu ning Ginung kekayung Dios at mataranta la; e ra na balu ing daptan da angga na king magisan la.: o2Tunggal ditak na lang itabi ning Ginung kekayung Dios deting tau. E yu la agad agisan; nung agad yu lang agisan dakal no man ding mabangis a animal at mibili kayu king panganib.  2Inya e kayu sukat mitatakutan karela, uling atyu libutad yu ing Ginung kekayung Dios, ing mayupaya at ing makapangilabut a Dios.x k2E mu ita, parala yang putakti karela ing Ginung kekayung Dios angga king magisan la pati na detang mekasalikut.` ;2E yu la kakalinguan detang makapangilabut a pesti a peparala na at detang bage makapagmulala a depat na bayu na kayu liwal karin. Makanyan munaman ing daptan na ning Ginung kekayung Dios kareting taung katakutan yu. 52E kayu sukat mitatakutan karela. E yu sa kakalinguan itang depat na ning Ginung kekayung Dios king ari na ning Ehipto at king mabilug nang kayarian.P2Nung isipan yung mas dakal la deting tau kesa kekayu, e yu la sambutan.M2Gisanan yu la ngang paten ding sablang taung ipasakup na kekayu ning Ginung kekayung Dios. E yu la pakitanan lunus. E yu la sasamban ding kikilalanan dang dios uling maging silu lang dakap kekayu.92Iligtas na kayu king nanumang kapanamdaman at alang dugpa kekayung mabayat a sakit a kalupa ning digpa king Ehipto. Dugpa ing sakit karing kalaban yu.2Bendisyunan na kayung maygit karing aliwang tau. Ala metung man kekayu, lalaki o babai o sese yung animal ing maging baug.`;2 Luguran na kayu, bendisyunan ampon parakalan king bilang at dakal kayu anak. Bendisyunan na la ding marangle yu ban dakal ing pupul yung trigu, ubas a gagawan alak ampon larung olibo. Parakalan na la ding sese yung baka at tupa. Daptan na ngan iti potang miras na kayu king gabun a pengaku nang ibie kekayu king kapamilatan da ring makatua yu.oY2 Nung pakiramdaman yu la at pamintuan mitmung katapatan deting kautusan, ing Ginung kekayung Dios naman tuparan na itang pengaku na kekayu a sinabi na king kapamilatan da ring makatua yu, at ibie na kekayu ing lugud nang e kukupas.dC2 Inya, sukat yu lang tuparan ding sablang utus na at ding tuntunan a sinabi ku ngeni kekayu.W)2 oneng anting ablas karela e ya mikakunung gisanan na lang paten detang masama.dC2 E yu sana kakalinguan king ing Ginung kekayung Dios ya ing bukud mung Dios at tapat ya. Tune neng tuparan ing pangaku na at parala na ing lugud nang e kukupas karing libu-libung lahi a malugud at mamintu karing utus na,cA2Oneng tune kaluguran na kayu ning Ginu at buri na ing tuparan na itang pangaku a binie na karing makatua yu. Inya linigtas na kayu at leko king pangayalipan yu king ari na ning Ehipto king kapamilatan na ning upaya na.~%2Pinili na kayu at pepakamalan e uling mas dakal kayu kesa karing aliwang tau; king kamatutuanan ikayu ing pekamalating bansa keti king yatu.}2E yu kakalinguan king tau kayung pinili na ning Ginung kekayung Dios; pinili na kayu karing aliwang bansa ban maging bukud mung bandi na.,|S2Inya lasakan yu la ding altar da, balbalan yu la ding sagradu rang asias, idagsa ye ing rebultu na ning diosa rang i Asera, at silaban la ngan ding karelang idolo.1{]2uling siguradu da lang agkatan kawani king Ginu ding anak yu at samba karing aliwang dios. Kabud milyari iti, mimua ya kekayu ing Ginu at agad na kayung gisanan a lahi.Zz/2E kayu makiasawa karela at e yu la paintulutan makapakiasawa karela ding anak yu,-yU2Gisanan yu la ngang paten deting tau potang ipailalam na na la kekayu ning Ginung kekayung Dios; e kayu papakit lunus karela at e kayu bitasang maki-ugnayan karela.x {2Idala na kayu ning Ginung kekayung Dios king gabun a babie na kekayu ban bandian. Itabi na la ding tau da ring pitung bansang manuknangan karinding Hiteo, Girgaseo, Amoreo, Cananeo, Perezeo, Heveo, at Jebuseo. Mas dakal la at mayupaya kesa kekayu.w2Nung tapat ta lang pamintuan deting kautusan a yuyutus na kekatamung tuparan, tumula ya kekatamu ing Ginung kekatamung Dios.v2Inya binie na la deting kautusan at tuntunan ban galangan ya't pitakutan at ban ingatan ne ing bansa tamu at bendisyunan.au=2Liwal na kami Ehipto ban idala king gabun a pengaku nang ibie karing kekatamung makatua.*tO2Ikit da ring mata mi ing depat nang bage makapagmulala at itang makapangilabut a depat na karing tau Ehipto, king ari at karing sablang ating pangataid king ari.s2ipakibat yu karela, Meging ipus na kami ning ari ning Ehipto at linigtas na kami ning Ginu king kapamilatan na ning upaya na.4rc2At potang datang na ing aldo a ikutang da ring anak yu nung nanu ing sangkan obat ing Ginung kekatamung Dios inutus nang pamintuan la ding kautusan at tuntunan a binie na,Mq2at itabi yu la ding sabla yung kalaban antimo ing pengaku na kekayu.(pK2Daptan yu itang matulid at mayap king arapan na ban mipakayap kayu at sakupan ampon bandian ing matabang gabun a pengaku nang ibie ning Ginu karing makatua yu,Uo%2Pagsikapan yu lang pamintuan ding kautusan na at tuntunan a binie na kekayu.]n52E ye sukat paniubukan ing Ginung kekayung Dios antimo ing depat yu karin king Massa.|ms2uling ing Ginung kekayung Dios a atyu libutad yu Dios yang mapangalalu; pota mimua ya at gisanan na kayung pamaten.Sl!2E kayu sasamba karing kikilalanan dang dios ding taung makapaligid kekayu,~kw2 Sukat kayung tumakut at gumalang king Ginung kekayung Dios at suyuan ye. Bukud mung king lagyu na karin kayu mangaku.rj_2 mingat kayu pota akalinguan ye ing Ginung migligtas at milual kekayu king pangayalipan karin king Ehipto.Ni2 Manuknangan kayu karing bale mitmung mangayap a bage a e yu pipagalan. Minum kayu king danum da ring talaga a e yu kilkul. Mamupul kayung ubas at olibo a e yu tenam. Potang mengan na kayu at mabsi,Ih 2 Malapit na na kayung idala ning Ginung Dios king gabun a pengaku nang ibie karing makatua yung i Abraham, Isaac, at Jacob. Abandi yu la ding mangaragul at mangasanting a siudad a e yu telakad. g2 Isulat yu la karing amba da ring pasbul yu at karing pasbul yung dalan. fig,Isulat yu la karing amba da ring pasbul yu...,(6:9)fig*Of2Itali yu la karing takde yu at karing kanuan yu ban e yu la kalinguan.tec2Ituru yu la karing anak yu neng atyu kayu kilub o lual ning bale, neng magpaynawa kayu o neng magobra kayu.Kd2E yu la kakalinguan deting kautusan na a sasabian ku ngeni kekayu.}cu2Luguran ye ing Ginung kekayung Dios king mabilug yung pusu, king mabilug yung kaladua, at king mabilug yung sikanan.^b72Makiramdam kayu, O memalen ning Israel. Ing Ginung kekatamung Dios ya ing bukud Ginu.kaQ2Inya makiramdam kayu, O memalen ning Israel, at mamintu. Kanita mipakayap kayu at dakal kayu at maging mayupayang bansa antimo ing pengaku na ning Ginung Dios karing makatua yu king gabun a mataba at labis-labis king kabiayan.)`M2Binie na la ning Ginung Dios kekayu at karing anak yu ampon karing maging anak da ban mika takut kayu at kagalangan. Kumaba kayu bie, nung pamintuan yu la reti._ #2Ila deti ring sablang kautusan at tuntunan a binie na kanaku ning Ginung kekayung Dios ban ituru kekayu at tuparan king gabun a sakupan yu.^12!Mibiebie kayu agpang king sablang inutus na ning Ginung kekatamung Dios ban mipakayap kayu at ban kumaba ing bie yu king gabun a kekayung bandian.~]w2 Pagsikapan yu lang tuparan ding sablang utus a binie na ning Ginung kekatamung Dios. Ala kayung lalabagan metung man.A\}2Oneng ika malakuan ka keti at sabian ku la ngan keka ding kautusan ku at ding tuntunan. Ituru mu la deti karela ban maging tuntunan da la king gabun a ibie ku karela a maging bandi ra.K[2Mibalik na ka at sabian mu karela king muli na la karing tolda ra.Z72Sana manatili ing takut da't kagalangan kanaku at parati da lang pamintuan ding sablang utus ku ban mipakayap la at ding anak da king kapilan pa man.~Yw2Dimdam ning Ginu ing sinabi yu at iti naman ing sinabi na kanaku, Dimdam ku ing sinabi ra keka at ustu ing sinabi ra.X-2Ika na mu ing magbalik at makiramdam king sabian na ning Ginung Dios. Kaybat, sabian mu kekami itang sinabi na. Makiramdam kami keka at mamintu.bW?2Atin waring taung e mete kaybat neng dimdam migsalita ing mabie Dios libutad na ning api?V32Obat panayan tamu pa mung mangamate tamu? Pamaten na katamu niting maragul a api kabud migsalita yang pasibayu kekatamu ing Ginung kekatamung Dios.nUW2Ngara kanaku, Pepakit na kekatamu ning Ginung kekatamung Dios ing kayupayan na at ligaya inyang dimdam ta yang migsalita libutad ning api. Ikit tamu ngening aldong iti ing pamakipagsalita na ning Dios kekatamu, oneng e tamu mete.@T{2Inyang dimdam yu ing siwala nang manibat king libutad ning dalumdum, kabang milalablab ya king api ing bunduk, linapit la kanaku ding makatua yu at ding manimuna da ring kekong tribu.S92Ila deti ring kautusan a sinabi na kekayu ning Ginu inyang mitipun kayu karin king bunduk kabang migsalita ya king masikan a siwala libutad na ning api, ning lulam at makapal a dalumdum. Ala neng digdag at sinulat na la karing aduang tinabas a batu at kaybat binie na la kanaku.R2E ye pagnasan ing asawa na ning kalupa yung tau o ing bale na o marangle o ipus o baka o asno o nanuman king pibandian na.FQ2E kayu magtestigu king e katutuan laban king kalupa yung tau.P)2E kayu manako..OY2E kayu makipangatawan king e yu asawa.(NM2E kayu makamate kalupa yung tau.M92Igalang yu la ding pengari yu antimo ing inutus ku, ing Ginung kekong Dios, ban mipakayap kayu at manatiling manuknangan king gabun a babie ku kekayu.hLK2E yu sa kakalinguan king meging ipus kayu naman king Ehipto at aku, ing Ginung kekong Dios, linigtas da kayu karin king kapamilatan na ning kanakung upaya at sikanan. Inya inutus ku king ipangiling ye ing Aldo ning Sabbath.K%2oneng ing kapitung aldo metung yang aldo paynawa para kanaku, ing Ginung kekong Dios. Inya e kayu magobra, ikayu, ding anak yu, ding ipus yu, ding sese yung animal, at pati na ding dayuan a makipanuknangan king bansa yu. Sukat lang magpaynawang kalupa yu ding ipus yu.MJ2 Atin kayung anam a aldo ban daptan yu itang obrang buri yung daptan,MI2 Ipangiling ye ing Aldo ning Sabbath, antimo ing inutus ku na kekayu. H2 E ye gagamitan ing lagyu ku, ing Ginung kekong Dios, king alang kabaldugan. E ke ipanupaya ing ninumang lapastangan king lagyu ku.pG[2 Oneng papakit kung lugud a e kukupas karing libu-libung tau a malugud kanaku at mamintu karing utus ku.XF+2 E yu la durukuan ni susuyuan man, uling aku, ing Ginung kekong Dios, Dios kung mapangalalu at paparusan ku la ding anak da ring e tatanggap kanaku at pati na ding anak da angga na king katlu at kapat a lahi.E2E kayu gagawa para kekayu larawan a dinukit a kawangis ning nanumang atyu banua o ning keti king yatu o king danuman lalam na ning yatu.1D_2E kayu mikaka aliwang dios subali kanaku.`C;2Aku ing Ginung kekayung Dios, ing migligtas kekayu king pangayalipan karin king Ehipto.HB 2kabang makatalakad ku kanita king pilatan yu at ning Ginu ban sabian kekayu itang sinabi na uli na ning tatakut kayu king api at e kayu malyaring mukiat king bunduk. Nganang sinabi ning Ginu,UA%2Karin king bunduk libutad ning api, migsalita ya ing Ginu kekayu lupa't lupaI@ 2e mu karing makatua tamu nune kekatamu munaman a ngeni mabie pa.$?C2Karin king Bunduk ning Horeb ginawa yang kasunduan kekatamu ing Ginung kekatamung Dios; ... ginawa yang kasunduan kekatamu ing Ginung kekatamung Dios.(5:2)Y> /2Inaus na la ngan at tinipun Moises ding sablang memalen ning Israel at ngana karela, Memalen ning Israel, pakiramdaman yu la ding kautusan at tuntunan a sabian ku ngeni kekayu. Paki-intindian yu la at tuparan.-=U21Sekupan da naman ing heganaganang lugal king dane nang aslagan ning Ilug ning Jordan angga na king lele na ning Dagat a Mete at ning baidbid ning Bunduk ning Pisga.<!20Ing sekupan da kanita magumpisa ya king Aroer lele ning Ilug ning Arnon at angga ya king Bunduk ning Sirion a alang aliwa nune ing Hermon.;32/Sekupan de ing kayarian na at pati na ing kang Aring Og ning Bashan, ing aliwa pang ari da ring Amoreo a menuknangan king dane aslagan ning Jordan.o:Y2.Atyu la kanita king kapatagan ning Betpeor dane aslagan ning Jordan, ing kayarian nang Aring Sihon da ring Amoreo a menuknangan king Hesbon. Ing Aring Sihon ya ing simbut nang Moises at ding Israelita kanitang milual na la Ehipto.b9?2-ding kautusan at tuntunan ampon kayatulan a sinabi na karela, inyang milual na la Ehipto.L82,Iti ya ing kautusan a binie nang Moises karing memalen ning Israel,]752+Ila deti ring siudad: ing Bezer king kapatagan ning ilang para karing lahi nang Ruben; ing Ramot king sakup ning Gilead para karing lahi nang Gad, at ing Golan king sakup ning Bashan para karing lahi nang Manase.N62*ban maging santungan na ning ninumang taung mekapate kalupa nang tau king e na sasarian o e na naman kapagkamua. Malyari yang munta at salikut king isanu man kareting siudad ban e ya numanu balang.\532)Kaybat na nita, memili yang atlung siudad i Moises king dane aslagan na ning Jordan@4{2(Inya pamintuan yu la ding utus na at tuntunan a sinabi ku kekayu ngening aldong iti ban mipakayap kayu at ding anak yu at manuknangan king kapilan pa man king gabun a babie na kekayu.,3S2'Inya sukat yung abalu at tandanan manibat ngeni king ing Ginung Dios ya ing Dios na ning banua at ning yatu. Ala nang aliwa pang Dios subali king Dios ning Israel.22&Tinabi na la ding bansang mas mayupaya kesa kekayu ban asakup ye at abandi ing gabun da nung nukarin kayu manuknangan ngeni. 1 2%Uli na ning lugud na karing makatua yu, pinili na kayu at king kapamilatan na ning maragul nang upaya liwal na kayu king Ehipto.0)2$Ibat banua migsalita ya ban ituru na kayu at pepakit ne keti king yatu ing mayupaya nang api at mekipagsalita ya kekayu libutad na niting api.c/A2#Pepakit na iti kekayu ban abalu yu king ing Ginu ya ing bukud a Dios at ala nang aliwa pa..2"Atin na waring metung mu mang dios a migkapilit ilual na la ding memalen nang atyu libutad ning aliwang bansa king kapamilatan na ning pagsubuk, tanda, gera, at bage pagmumulalan a anti ing ikit yung depat ning Ginung kekayung Dios karin king Ehipto? -2!Atin na waring taung antimo kekayu a mekaramdam king siwala na ning metung a dios a manibatan libutad ning api at kaybat e ya mete?-,U2 Nung pagaralan yu la ding banuang milabasan ala kayung abalu o damdaman a milyari anti ing milyari king aldong iti manibat na inyang lelangan ne ning Dios ing yatu.+)2Malunusan ya ing Ginung kekayung Dios, e na kayu gulutan o gisanan paten o kalinguan itang kasunduan a pengaku nang tuparan karing makatua yu.-*U2Potang mibili kayu king kaligaligan at potang mapalyari na la ngan deting bage karing aldo datang, mibalik kayu king Ginung kekayung Dios at mamintu kayu king Dios.)+2Oneng karing bansang deta panintunan ye ing Ginung kekayung Dios at akit ye, nung pagsikapan yeng panintunan king mabilug yung pusu at kaladua.:(o2At karing bansang deta sumuyu kayu karing dios a dutung at batu a gewa da ring tau. E la manakit deting kikilalanan dang dios, e la makaramdam, e la makabau, at e la makapangan.a'=2Iyugse na kayu ning Ginu karing bansa da ring dayuan at ditak la mu ding mitagan kekayu.v&g2Ausan ke ing banua at ing yatu ban magtestigu laban kekayu at e kayu magluat karin uling magisan kayung mate.[%12Nung kaybat yung mikayanak at mika apu at metua king lugal a ita, oneng dinapat na kayu mang e mayap king kapamilatan na ning pamangawang larawan ban samban, siguradu yang mimua kekayu ing Ginung kekayung Dios._$92Uling mengari ya ing Ginung kekayung Dios king api a maglaklak, Dios yang mapangalalu.A#}2Mu pin, mingat kayu, pota kalinguan ye ing kasunduan a gewa na kekayu ning Ginung kekayung Dios o makagawa kayung larawan at kaybat samban ye. Iti babawal na ning Ginung kekayung Dios.|"s2Keti na ku mate; e na ku sukat dalakit pa king Jordan; pero isulung yu ing lakad yu ban akua ye ing gabun a mataba.M!2Wa, king uli yu mimua ya kanaku ing Ginu at sinabi nang matimid king aku e ku makadalakit king Jordan at e ku miras king gabun a mataba a pengaku nang ibie ning Ginung Dios kekayu bilang bandi yu. 2Gewa na kayung malaya ngeni ning Ginu king pangayalipan yu karin king Ehipto, itang mikakalukung ornu, ban maging memalen na.*O2Mingat kayu pota lumawe kayu king banua at kaybat samban ye at suyuan ing aldo, ing bulan, ding batuin o ing isanu mang bage lelangan na ning Dios para king tau.A2o karing gagapang king gabun o karing isanu pa mang asan.$E2o ning isanung animal o ayup&G2mingat kayu pota makarapat kayung e ustu king kapamilatan na ning pamangawa yung larawan a dinukit king isanu mang anyu o wangis ning metung a lalaki o babai!2Inya mingat kayu. Anti na ning ala kayung ikit nanumang anyu, inyang pekipagsalitan na kayu libutad ning api karin king Bunduk ning Sinai,+Q2Kanitang oras a ita, inutus na kanaku ning Ginu ing ituru ku la kekayu ding kautusan at tuntunan a kekayung tukian king gabun a malapit yu nang luban ban bandian.%2 Sinabi ne kekayu ing kasunduan na a pagnasan nang tuparan yu a alang aliwa nune ding Apulung Utus a sinulat na karing aduang tinabas a batu. e~~^}||W{{zzyzxwwwvuuttts]]\\\[~ZYRX4WW~WVcUTTT8SRRQdPP:P OOtNNoMM_MLLkL0LKKKXKJJuISHGGFEE D}C!BBAA@??>==j<;;;9:O998 7)665p54a32a11-00/6.-,,r++"*^)$(('S&&%%$y##"!! 2N>Kl$vIZ)E   6 EL.sN"-?2E ya makagyu ing metung a testigu ban atulan yang pamikasala ing taung midimanda. Kailangan ing adua la o atlu ding testigu ban ing sumbung matanggap ya..,W2E yu la yayalis ding matuang muhun a pekatanda na ning angganan na ning gabun a bandi ning kasiping yung bale king gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.p+[2 E kayu papakit lunus ban milako la king Israel ding taung makamate kalupang tau at mika kapayapan kayu.7*i2 ding manimuna na ning mismung balen na ning mekamate mitubud lang tau ban kuanan de iting mekamate, at kaybat ibie re king pekamalapit nang kamaganak ning mete ba neng paten.0)[2 Oyni ing daptan nung ing metung a tau kasaman ne ing kalupa nang tau at abatan ne ban pamalupaluan at paten, at kaybat munta ya king metung kareting lugal a santungan:3(a2 Tupad kayu ban e la magdusang kamatayan ding taung alang kasalanan, at e kayu miparsalanan king kamatayan da karin king gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.}'u2 kanita mamili kayu pang atlung balen. (Wa, ibie ne kekayu ning Ginung kekayung Dios iting gabun, nung tuparan yu la ngan ding sablang kautusan a sasabian ku ngeni kekayu: luguran ye ing Ginung kekayung Dios at tuntun kayu king dalan a tiru na.).&W2Potang idagul na ne ning Ginung kekayung Dios ing angganan na ning gabun a sakup yu, antimo ing pengaku na karing makatua yu, at ibie na na kekayu ing sablang gabun,u%e2Inya iyutus ku kekayu ing mikawani kayung atlung balen ban gawan santungan para karing taung mekapate kalupa dang tau king e ra sasarian. fig,... at king mua na apate ne ing taung alang kasalanan a e mangaintuliran kamatayan.,(19:6)fig*D$2Inya nung metung ya mu ing balen at tutu yang marayu pota atagal ne ning manablas a kamaganak na ning mete, at king mua na apate ne ing taung alang kasalanan a e mangaintuliran kamatayan.%#E2Alimbawa, nung ating aduang tau a minta king gubat ban manyutung, at ing metung kareti, king pamamalakul na, milako ya ing palakul king pulu na at tiran ne ing kayabe na, at kaybat mete ya, malyari ya kanitang munta at salikut king metung kareting atlung balen ban e ya numanu balang.Y"-2Oyni ing tuntunan a tukian potang ating taung mekapate kalupa nang tau a e na kapagkamua at king e na sasarian. Atin yang karapatan munta at salikut king metung kareting lugal a santungan ban e numanu balang. ! 2Kaybat gawa kayung dalan at partian ye iting gabun king atlung dake ban atin yang apuntalan santungan ing ninumang mekapate tau.k Q2ikawani yu la kanita ding atlung balen niting gabun a pabandi na kekayu ning Ginung kekayung Dios.& I2Potang agisan na na la lahi ning Ginung kekayung Dios ding tau na ning gabun a babie na kekayu, at asakup ding balen at bale ra, at karin na kayu manuknangan,P2Oyni ing pakibat, Nung e mepalyari o e mipaltutu ing sinabi na ning propeta king lagyu na ning Ginu, iti e ibat king Ginu. King sarili na mu ibat. Inya e ye sukat pakiramdaman ing propetang makanyan.nW2Nung ikutang yu king sarili yu, Makananu ming abalu king e ibat king Ginu ing sinabi na ning propeta? ;2Oneng mate ya ing ninumang propetang magsalita king lagyu ku a ala kung kapaintulutan o ing magsalita king lagyu da ring aliwang kikilalanan dang dios.L2Magsalita ya king lagyu ku at parusan ke ing ninumang e makiramdam.&G2Mitubud kung propetang kalupa mu a manibatan karing mismung kalahi ra. Sabian ku itang buri kung sabian na at ipayabut na karing tau itang sablang iyutus ku.8m2Inya ngana kanaku ning Ginu, Ustu ing sinabi ra.Y-2Inyang makatipun kayu karin king Bunduk ning Horeb pekisabi yu king e yu ne sana pakiramdaman magsalitang pasibayu ing Ginung kekayung Dios o akit pa ing milalablab nang panga-atyu, uling tatakut kayung mate.[12Mitubud yang propetang kalupa ku. Manibat ya mismu kekayu; ya ing pakiramdaman yu.hK2Nganang Moises, Makiramdam la ding tau king bansang malapit yu nang sakupan king sasabian da ring mamamanula at mamamanawas. E kayu makiapus karela uling e na paintulut kekayu ning Ginung kekayung Dios ing makanyan a dapat.F2 Bukud mung ing Ginung kekayung Dios ing lubus yung panaligan.)2 Masusumami ya ing Ginu king ninumang darapat kareti. Iti ing sangkan nung inya tatabi na la ding taung manuknangan king gabun a pupuntalan yu.F2 o gagamit gayuma o maki-ugnayan karing espiritu da ring mete.-2 Ala metung man kekayu ing malyaring silab king anak na ban iyain king altar ning Dios; e kayu darapat nanumang pamamanula o pamanawas o mangulam2 Potang miras na kayu king gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios, e kayu makiapus king makasumaming ugali da ring tau karin.tc2Ibie ing pamangan a mangaintulid subali pa ketang dake nang mana kang tata na a iparala na ning pamilya na.ue2malyari yang sumuyu karin king lagyu na ning Ginung Dios na, antimo ing daraptan da ring kalupa nang Levita.,S2Nung ing metung a Levitang ibat king aliwang balen ning Israel munta ya ketang lugal a pilinan na ning Ginu, at nung datang yang ating maragul a kapagnasan sumuyu,z o2Ibie iti karing Levitang pari, uling ila ring pinili na ning Ginung kekayung Dios ban sumuyu king kapilan pa man.* O2Ibie yu naman karela ing mumunang bunga na ning pupul yu: ing trigu, ing katas ubas, larung olibo, at ing mumunang bulbul da ring tupang meurud ban gawan imalan.c A2Oyni ing mangaintulid karela neng mamain kayung baka o tupa: ding pago, pisngi, at dungus.a =2Ala la ping dake mana king gabun. Ing Ginu ya ing dake ra, antimo ing pengaku na karela.N  2Ding Levitang pari, ing mabilug nang tribung Levi, e la sukat mika dake king gabun na ning Israel. Oneng mangabiayan la karing ain a miyain king Ginu at king aliwa pang ain a mangaintulid king Ginu.p[2Inya e ya malyaring makapagmatas karing kabalen na at e ya malyaring e makapamintu karing kautusan na ning Dios. King anti kaniting paralan ya kumaba panaun king pamag-ari na king Israel at pati na ding lahi na king kapilan pa man.4c2Para king ari ya iting kopia at sukat neng babasan aldo-aldo kabang mabie ya ban mika takut ya at kagalangan king Ginung Dios na at mamintu karing kautusan at tuntunan na.!=2Potang milukluk ne bilang ari ning kayarian na, sukat yang gawang kopia na ning libru ning kautusan ning Dios a sisikap da't ingatan ding Levitang pari.{q2E ya sukat mika asawang dakal ban e ya matuksung lumaut king Ginu. At e ya sukat magpakabandi king pilak at gintu.8k2E ya malyaring mika ating dakal a kabayu ing maging ari yu at e ya malyaring mitubud tau king Ehipto ban saling kabayu, uling babawal na kekayu ning Ginu ing mibalik pa karin.,S2mamili kayung metung a lalaki a kekayung kalahi ban maging ari yu, itang lalaking pilinan na ning Ginung kekayung Dios. E ye pipilinan ing dayuan; ing e yu kalahi.]52Potang miras na kayu at sakupan ampon panuknanganan ing gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios at kaybat, pikayarian yung mika ari kayu a manimuna kekayu antimo ding sablang bansang makapaligid kekayu,_92 Potang abalu ra iti ding tau, mitakutan la at ala nang mangangas pang gawang makanyan.9m2 Paten ya ing ninumang salangsang king atul na ning Levitang pari a susuyu karin king Ginung kekayung Dios o ning ukum. King makanyan a paralan ye alako ing e mayap king Israel.P2 Itang sabian da kekayu ya ing daptan yu; e kayu lalabag o sasalangsang._~92 Tanggapan yu ing nanumang ibie rang kayatulan at tukian ing nanumang pagawa ra kekayu.}y2 Lapitan ye karin ing Levitang pari at ing ukum a makatutuk king aldong ita at paburen yung ila ding lumutas king kasu.c|A2Nung mabayat yang tutu ing pisasabian a kasu at e ye agyung lutasan, antimo ing pamakamate kalupang tau, ing piamanuan king pibandian at ing pamamanasakit, idala iti ketang lugal a pilinan na ning Ginung kekayung Dios.C{2Ding testigu ila ding munang mamasibas batu king miyatulan kamatayan. Kaybat na nita, ding memalen ila na ding mamasibas batu. King makanyan a paralan ye alako ing anti kaniting e mayap.$zC2Sukat manalumpakan ing atul kamatayan king patutu da ring adua o atlung testigu. E sukat miyatulan kamatayan ing ninuman, nung metung ya mu ing migtestigu.y2kanita iting lalaki o ing babaing dinapat e ustu idala ya keta king pasbul dalan ning balen at basibasan yang batu angga king mate ya. x2Nung mibalita na kekayu ing e mayap a merapat; iti siasatan king mitmung kaingatan. Nung tutung milyari iting mibalita king Israel,Jw2king kapamilatan na ning pamanyamba na at pamaniuyu karing aliwang kikilalanan dang dios o king aldo o bulan o karing batuin o king isanu pa man karing atyu king matas a banua a kakung babawal.v72Nung king metung karing balen a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios ating lalaki o babai a mayakit darapat e mayap, lalabagan ne ing kasunduan,u 2E yu la yayain bilang ain-sakripisyu king Ginung kekayung Dios ding ating dipektung baka o tupa uling iti makasumami king Dios.otY2E kayu naman mitatalakad asias a batu uling ing anti kaniti kasusumamian na ning Ginung kekayung Dios.s2E kayu mibibili lele na ning altar a gawan yu para king Ginung kekayung Dios nanumang bage a pakilala kang Asera a kikilalanan dang dios.!r=2Sukat dang ipatupad ing hustisia, ing bukud mung hustisia ban kumaba kayu bie at mibendisyunan ketang gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.w2Malyari yu lang kanan ding sablang malinis a insekto.P=2Marinat la ding sablang maki pakpak a insekto. E yu la malyaring kanan.M<2ing tagak, ding miyayaliwang kandangangu, ing abudela, at talibatab.4;e2ing pelikanu, buitre, ing karion, somornuho,):O2ding miyayaliwang klasing kulayu,H9 2ing ostrich, kulayu, gabiota, ding miyayaliwang klasing balawe,'8K2ding miyayaliwang klasing awak,87m2 iksio, palkon, ding miyayaliwang klasing milano,W6)2 Ila deti ring ayup a e yu malyaring apangan: agila, buitre, ing agilang dagat,:5q2 Malyari yu lang kanan ding sablang ayup a malinis.Z4/2 Oneng e yu la malyaring kanan detang alang palikpik at kaliskis uling marinat la.d3C2 Ding asan karing danuman a malyari yung apangan ila ding asan a ating palikpik at kaliskis.%2E2E kayu mamangan babi agyang pang bangal ya kuku oneng e maglangut, uling marinat ya. E yu la kakanan deting mesabing animal o tatagkilan man ding bangke ra.1}2E ye malyaring kanan ing kamelyu, ing liebre, at ing kuneho agyang maglangut la at bangal a kuku, uling marinat la deti.}0u2Malyari yu la namang kanan ding animal a ating bangal a kuku at maglangut king pengan a binalik ibat king dungus da.G/ 2usa, tupang layas, kambing bunduk, antelope, at tupang bunduk.H. 2Ila deti ring animal a malyari yung kanan: baka, tupa, kambing,.-Y2E kayu mamangan nanumang bage marinat.,{2Tau kayung banal king Ginung kekayung Dios. Pinili na kayu karing sablang tau ning yatu ban bukud mung maging bandi na."+ A2Ikayu ding anak na ning Ginung Dios. E yu paniugatan ing sarili yu o lalabahasan ding kanuan yu bilang tanda ning kalungkutan yu king mete a pakamalan yu.3*a2 nung pakiramdaman yu ing siwala na ning Ginung kekayung Dios at pamintuan ding sablang utus na a sinabi ku ngening aldong iti ampon darapat ketang matulid king arapan na.8)k2 Ala kayung nanumang kakuanan karing bage pasira na kekayu ning Ginu ban e ya mibua mua kekayu. Malunus ya kekayu at parakalan na kayu, antimo ing pengaku na karing makatua yu,](52 Tipunan yu king plasa ing sablang pibandian da at silaban ngan pati na ing mabilug a balen bilang ain king Ginung kekayung Dios. Paburen yeng manatiling lasak-lasak ing balen da ban e na mitalakad pa kapilan man.}'u2 paten yu la ngan ding memalen king balen a ita at ding sabla rang sese animal. Lasakan ye ing mabilug a balen a ita.!&=2 kanita gawa kayung malawak a pamaniasat. Nung mayakit king ating katutuan ing balita at mipatunayan king atin ping makasumaming bage milyari libutad yu,% 2 f$G2 Nung ating kayung abalitan a alang kwentang tau karing kabalen yu a magsalitang kalaraman karing balen a binie ning Ginu kekayu ban panuknanganan at ayamuyut na la ring memalen ban samba at sumuyu karing dios a e yu balu, #2 Mibalita kanita karing sablang Israelita ing milyari at mitakutan la. Ala na kanitang gawa pa libutad yu king e mayap a anti kanita.8"k2 Basibasan yeng batu angga king mate ya, uling ginawa yang paralan ban alaut na kayu king Ginung kekayung Dios a milual at migligtas kekayu king pangayalipan karin king Ehipto.\!32 Paten ye! Ikayu ing mumunang mamasibas batu king taung anti kanita bayu ding aliwa._ 92 e kayu mabibisa. E ye sukat pakiramdaman o pakitanan lunus o panupaya. E ye papanigan.Q2 ding dios da ring taung makapaligid kekayu o detang king marayung lugal,/2 Nung agkatan na kayung lihim ning kapatad yu o ning kasing-ibpa yu o kasing-indu yu o ning anak yung lalaki o ning anak yung babai o ning asawa yung kaluguran o ning matalik yung kakaluguran ban samba at sumuyung aliwang dios a e yu balu at e ra naman balu ding makatua yu,mU2 Itang propetang ita o itang mapaninap a ita sukat yang paten, uling tuturu na kayung lumaban king Ginung kekayung Dios nung ninu ing milual at migligtas king pangayalipan yu karin king Ehipto. Sukat yang paten o ilako libutad yu ing taung makanyan at e mayap a sasabian, uling lilili na kayu ketang dalan a inutus nang dalanan yu ning Ginung kekayung Dios.7i2 Ing sukat yung tukian ya ing Ginung kekayung Dios; pitakutan ye at galangan; pamintuan yu la ding utus na; ing siwala na ya ing pakiramdaman yu; suyuan ye at e ye kakawanian.'2 e kayu makiramdam kaniting propeta o kaniting mapaninap king sasabian na agyang pang iti mipaltutu. Susubukan na kayu mu ning Ginung kekayung Dios king kapamilatan na niting propeta o mapaninap ban abalu na nung tune ye ping kaluguran king mabilug yung pusu at kaladua.`;2 at kaybat sabian na kekayu, Tara, samba tamu at sumuyu karing aliwang dios a e yu balu,^ 92 Nung ating lunto propeta o mapaninap libutad yu at palto yang waga o bage pagmumulalan2 Pamintuan yu lang mitmung kaingatan ding sablang kautusan a sinabi ku kekayu. E yu la daragdagan at e yu la naman babawasan.U%2 E ye sukat sasamban ing Ginung kekayung Dios king paralan na ning karelang pamanyamba karing kikilalanan dang dios. Uling king pamanyamba ra karing kikilalanan dang dios daraptan da ing sablang makasumami a pikakasaman na ning Ginu angga na king sisilaban da la ring anak dang lalaki at babai ban iyain karing kikilalanan dang dios.F2 Potang melasak na la, mingat kayu ban e yu apakiapusan ing dapat da. E na kayu mangutang pa nung makananu da lang sasamban ding kikilalanan dang dios ban e yu apakiapusan ing pamanyamba ra. 2 Lasakan na la ning Ginung kekayung Dios ding bansang luluban yu ban sakupan, inya kuanan yu ing lugal da at karin kayu manuknangan.fG2 Pagkapilitan yu la sanang tuparan deting panabilin a sasabian ku kekayu ban mibendisyunan kayu at ding maging lahi yu king kapilan pa man, uling daraptan yu itang mayap at matulid king akakit na ning Ginung kekayung Dios.52 Ding ain-a-durulukan, ing laman at daya iyain la king altar ning Ginung kekayung Dios. Itugtug ing daya king altar, at malyari yung kanan ing laman.wi2 Oneng ding ain a banal at ding ain a pengaku yung iyain king Ginu, sukat lang idala ketang lugal a pilinan na.G 2 E yu kakanan iti at mibendisyunan kayu at ding maging lahi yu. 2 6g2 Mu pin e ye malyaring kanan itang karning ating daya, uling atyu king daya ing bie. E yu sukat kakanan ing bie a atyu king daya. Itugtug yu ing daya king gabun anting danum. 2 Kanan ye antimo nung makananu yeng kakanan ing usa o ing antelope. Malyari yang mangan ing taung mituring malinis at ing e malinis.  2 Nung marayu kayu ketang lugal a pinili na ban misamban ya, malyari yeng paten ing isanu man karing sese yung animal a binie na kekayu ning Ginu. At malyari yung kanan ing karni king balen yu, antimo ing inutus ku na kekayu. Mangan kayu anggang bisa kayu._ 92 Potang idagul na ne ning Ginung kekayung Dios ing gabun a kekayung sakup, antimo ing pengaku na kekayu, at uling bisa kayung mangan karni, ngayung sumabi, Mangan kung karni, malyari kayung mangan anggang bisa kayu.L 2 E yu la sana paburen ding Levita kabang mabibie kayu king gabun yu." ?2 Ikayu at ding anak yu ampon ipus at ding Levitang manuknangan king balen yu, malyari yu la mung kanan deti king arapan na ning Ginung kekayung Dios, oneng keta mung lugal a pinili na ning Ginung kekayung Dios. At sukat kayung tumula king Ginung kekayung Dios king sablang depat yu.X +2 E yu la malyaring kanan karing kekayung lugal ding sikapulu karing kekayung pupul o ing alak at larung olibo o ding pangane karing sese yung animal o ding ain a penata yu o ding kusa yung ain o nanumang ain.V'2 E yu malyaring kanan ing daya; iti kailangan itugtug king gabun anting danum.7i2 Malyari kayung makamate karing sese yung animal at mangan king karni ra king isanu mang balen nung nukarin kayu manuknangan. Makapangan kayu anggang bisa kayu agpang king babie na kekayu ning Ginu. Malyari yang mangan ing taung mituring malinis at e malinis karing animal antimo ing usa o ing antelope. 2 !=2 Mingat kayu uling e bala namung lugal malyaring gamitan king pamiyain yung ain-a-durulukan. Iyain yu ing kekayung ain ketang lugal na ning metung karing kekayung tribu a pilinan na ning Ginu. Keta mung lugal a ituldu na karin yu iyain at tuparan ing sablang iyutus kung daptan yu.?y2 Ikayu, ding anak yu at ipus sukat kayung tumula arapan ning Ginu. Tumula kayung abe ding Levita a manuknangan karing kekayung balen, uling ala lang dake deti king gabun a bandian yu.0[2 Kanita mamili yang metung a lugal ing Ginung kekayung Dios nung nukarin ye malyaring samban. Karin yu idala ing sablang inutus kung idala yu: ding ain-a-durulukan at ding miyayaliwang ain-sakripisyu; ding kekayung sikapulu, ding kekayung ain, at ding aliwa pang ain a penata yung ibie king Ginu.K2 Potang mekadalakit na kayu king Ilug ning Jordan at manuknangan na king gabun a babie na ning Ginung kekayung Dios bilang mana yu, iligtas na kayu karing kalaban yu at dinan na kayung kapayapan.zo2 uling e kayu pa miras king gabun a babie na ning Ginung kekayung Dios nung nukarin tamu malyaring makapagpaynawa.q]2 E yu na malyaring daptan itang daraptan tamu antimo ngeni; itang sarasarili tamung ayus ning pamanyamba,7i2 Ketang lugal mu ring ita karin kayu miyabe-abe mangan arapan ning Ginung kekayung Dios bilang kapurian at kapasalamatan king bendisyun a binie na kekayu at karing pamilya yu.5~e2 Karin yu idala ing ain-a-durulukan, ding ain-sakripisyu, at ding miyayaliwa pang ain antimo ding sikapulu, ing laus lub a ain, at ing pangane anak da ring sese yung animal.}2 Ituldu ne ing metung a lugal a pilinan na king gabun a sakup na ning metung karing tribu yu. Karin kayu munta at samban ye.^|72 E yu sukat pakiapusan ing pamanyamba ra king pamanyamba yu king Ginung kekayung Dios.|{s2 Lasakan yu la ding karelang altar at pamalbalan ding sagradu rang asias. Silaban ye ing simbulu ning karelang diosang i Asera at panabakan ding dinukit dang larawan at kalisan la ding lagyu ra. fig,Lasakan yu la ding karelang altar.,(12:3)fig*ezE2 Lasakan yu la ngan king gabun a sakupan yu ding sablang lugal nung nukarin da la sasamban ding tau ding kikilalanan dang dios a atyu karing taluktuk da ring bunduk, karing bunduk-bundukan at karing lalam da ring tanaman.Ey 2 Ila deti ring kautusan at tuntunan a sukat yung pagkapilitan pamintuan king gabun a pengaku nang ibie ning Ginung kekayung Dios karing makatua yu. Tuparan yu la ngan deti kabang mabie kayu.lxS2 Oneng pamintuan yu la ngan ding sablang kautusan at tuntunan a sinabi ku kekayu ngening aldong iti. w;2 Malapit yu niang dalakitan ing Ilug ning Jordan at sakupan ing gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios. Bandian ye at karin kayu manuknangan.Cv2 Atyu la deting aduang bunduk king dane albugan na ning Ilug ning Jordan. Malapit la Gilgal, lele da ring tanaman a ensina ning More, bandang albugan nung nu la manuknangan ding Cananeo.)7ui2 Potang idala na na kayu ning Ginung kekayung Dios king gabun a malapit yu nang sakupan, sabian yu ing bendisyun king Bunduk ning Gerizim at ing sumpa king Bunduk ning Ebal. (vtg2 Ing sumpa, nung e yu la pamintuan ding kautusan at nung samba kayu at sumuyu karing aliwang dios a e yu balu.~sw2 Ing bendisyun, nung pamintuan yu la ding sablang kautusan na ning Ginung kekayung Dios a babanggitan ku ngeni kekayu.^r72 Ating aduang bage a sukat yung pilinan ngening aldong iti: ing bendisyun o ing sumpa.%qE2 Ala metung man a malyaring makalaban kekayu, uling atdanan na lang takut at bage makapangilabut ding sablang bansang luban yu. Iti ya ing pengaku na kekayu.Xp+2 Maging bandi yu ing sablang gabun a dalpakan da ring bitis yu. Magmula ing gabun a sakup yu king disyerto angga king Lebanon at manibat king Ilug ning Eufrates angga king lele na ning Dagat ning Mediteraneo. o2 kanita itabi na la ngan ding sablang bansa a kekayung arapan at abandi yu la ding lalung maragul at mayupayang bansa kesa kekayu."n?2 Nung pagkapilitan yu la ngan tuparan deting kautusan a sinabi ku kekayu: luguran ye ing Ginung kekayung Dios, mamintu karing utus na at manatiling tapat,Vm'2 Kanita ikayu at ding anak yu kumaba kayu bie king gabun a pengaku nang ibie karing makatua yu. Manuknangan kayu karin kabang susukluban ne ning banua ing yatu. fig,Ituru yu la karing anak yu...,(11:19)fig*Tl#2 Isulat yu la karing amba da ring pibalebale yu at karing pasbul yung dalan.uke2 Ituru yu la karing anak yu neng atyu kayu kilub o lual ning bale o neng magpaynawa kayu o neng magobra kayu.j12 Inya sukat yu lang itanam karing pusu yu at kaisipan deting kautusan. Itali yu la karing takde yu at ibili karing kanuan yu ban e yu la kalinguan.Qi2 Nung e kayu mingat, mimua ya kekayu ing Ginu. Isara na la ding pasbul ning banua at e ya pauran; langi la ding tanaman yu king marangle at agad kayung mate karin king matabang gabun a babie na kekayu.h2 Mingat kayu. E yu paintulut ing malinlang kayu king kapamilatan na ning kekayung pamanyamba at pamaniuyu karing kikilalanan dang dios.lgS2 at dikut king marangle para karing sese yung animal. E kayu magkulangan king nanumang kailangan yu.f#2 Nung daptan yu iti, pauranan na ing gabun yu king oras a kailangan yu, king isanumang panaun ban mupul kayung trigu, ubas, at larung olibo,e)2 Inya pamintuan yu la ding utus a sinabi ku ngening aldong iti kekayu: luguran ye ing Ginung kekayung Dios at suyuan ye king mabilug yung pusu. ~}}}{{zziyxx0ww vv uudtt^ssXrqq6pooCnmm^m lUkkbkjj iahh g fOeeHdPcbbaa*`__S^^3]]U]\\o\[QYYYXX+W%VuUTTSGRRVQQ"PPOhNNMMLLKK(JJ>IYHHHG_FF EEDCBAAH???>o=<tw2 Nung pamintuan yu la ding kautusan na ning Ginung kekayung Dios at nung tuntun kayu king dalan na, ikayu mismu ing maging banal nang memalen, antimo ing matimid nang pengaku kekayu.s'2Bendisyunan na la ning Ginu ding kamalig yu at ing sabla yung daraptan. Bendisyunan ne ing gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.#2Potang ligtas na kayu karing kalaban yu at panatag na kabilian king gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios e yu la kakalinguan pamaten ding sablang Amalekita ban ala nang makaganaka pa karela.=+2Ala lang takut king Dios, inya selakayan da kayu agyang mangaina kayu at mangalambut, at sebatan da la ring kayabe yung atyu king kagulutan yu.Y<-2E yu kakalinguan itang depat da kekayu ding Amalekita kanitang meko kayu Ehipto.g;I2Kasusumamian na ning Ginung kekayung Dios ing sablang miyayaliwang paralan na ning pamamirait.*:O2Sukat kayung ating metung mung timbangan a ustu timbang at panakal a e kulang o sobra ban kumaba kayu bie king gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.e9E2E kayu mikaka ating aduang panakal a e ustuing metung sobra ya takal at ing kadua kulang ya.q8]2 E kayu sukat mikaka ating aduang timbangan a e parehuing metung sobra ya timbang at ing kadua kulang ya.F72 pututan ya gamat ing babaing ita; e ya sukat pakitanan lunus.A6}2 Nung ating aduang lalaking mipapate at ing asawa na ning metung karela linapit ya ban saupan ne ing asawa na, at sikmal ne itang makasalikut nang kasangkapan ning kapate ning asawa na,n5W2 At ing pamilya na king mabilug a Israel mayaus ya king lagyung Ing Pamilya na ning Leko ra Sandalyas..4W2 lapitan ne ning babaing mebalu, ilako ne sandalyas at saka ne luran a lupa. Kaybat sabian na, Makanyan ing malyari king lalaking e bisang munie lahi king kapatad na.q3]2Kanita payaus de ring manimuna ing kapatad na ning meyangu-bie at usukan de. Nung e ya pa mu rin mabisa,22Nung e ne buring pakasalan ing asawa na ning mete nang kapatad, munta ya kanita ing mebalung babai karing manimuna na ning balen at sabian na karela, E ne buring manatili lagyu ing kapatad nang lalaki; e na buring daptan kanaku ing katungkulan na ning kapatad na.q1]2Ipalagyu re ing mumunang ayanak da king lagyu na ning mete kapatad na ban e ya mabura lagyu king Israel.Q02Nung ating aduang mikapatad a lalaki at manuknangan la king metung a lugal, oneng mete yang alang anak ing metung karela, e ya malyaring makiasawa ing asawa na lual ning pamilya na ning asawa na. Sukat neng pakasalan ning kapatad nang lalaki ing babaing akalakuan na ning kapatad na at daptan na ing katungkulan na bilang asawa.4/e2E me sasara asbuk ing baka kabang dadara ya.(.K2Apat apulung barug ing marakal diling aibie ra, agpang king bayat ning pamikasala na. Pamanalipusta na king kalupa yung tau, nung lagpus king bilang ing barug.-{2Nung mangaintulid king metung ing barugan ya, kanita pasakban ne ning ukum at pabarug ne itang mikasala king akakit na.I, 2Nung atin lang piamanuan ding aduang tau at dela ra iting pisasabian king husgadu, ding ukum ilang lumitis. Sukat deng pawalan sala itang alang kasalanan, oneng itang mikasala ya ing atulan da.~+w2E yu sana kakalinguan king meging ipus kayu karin king Ehipto. Iti ing sangkan nung inya binie ku la deting kautusan.q*]2Neng mamupul kayung ubas, paburen yu na la detang melakuan para karing dayuan, ulila, at mebalung babai.9)m2Neng namang agtalan yu na la bunga ding tanaman yung olibo, e yu na la babalikan pa detang melakuan a bunga. Paburen yu na la deta para karing dayuan, ulila, at mebalung babai.a(=2Nung king pamamalut yu king tenam yu atin kayung e apalut, e yu na babalikan ita. Paburen yu na karing dayuan, ulila, at mebalung babai. At bendisyunan na kayu ning Ginung kekayung Dios king nanumang kekayung daptan.0'[2E yu sana kakalinguan king meging ipus kayu karin king Ehipto, oneng linigtas na kayu ning Ginung kekayung Dios. Iti ing sangkan nung inya binie ku la deting kautusan.{&q2E yu pagkaymut ing hustisia karing dayuan o ulila o kakuanan man anting sangla ing balabal na ning babaing mebalu.1%]2E la sukat miparusan kamatayan ding pengari king kasalanan a depat da ring anak da o ding anak king kasalanan da ring pengari da. Ing mikasala ya ing parusan kamatayan.`$;2Ibie yu ing upa na kayari nang megobra bayu ya lumbug ing aldo; uling kalulu ya at ing upa na ya ing asahan nang pagkabie. Nung e yu agad ibie ing upa na, isumbung na kayu king Ginu at iti mibilang kasalanan kekayu.#2E ye gigipitan ing upahan a magobra yu a kalulu at atyu king pamangailangan maging kapatad ye o dayuan a makipamalen kekayu.*"O2 Isubli ye bayu datang ing bengi ban atin yang gamitan potang matudtud ya at bendisyunan na kayu, at ing Ginung kekayung Dios ibilang nang kabanalan ing depat yu.I! 2 Nung pakakalulu ya, e ye sisinup itang balabal a peka sangla na.v g2 Manaya kayu lual na ning bale at paburen yung ing taung peparaman yu ya ing milual at miduang king sangla na.tc2 Nung atin kayung nanumang bage peparam king kalupa yung tau, e ye luluban a bale ban kumang peka sangla na.q]2 E yu sana kakalinguan itang depat na ning Ginung kekayung Dios kang Miriam inyang linual na kayu Ehipto.)2Mingat kayu king mapanganib a sakit ning lepra. Pamintuan yung mitmung kaingatan ing ituru da ring Levitang pari, antimo ing inutus ku karela.fG2Nung meyakit ya ing metung a Israelita a menguang kalupa nang Israelita, at kaybat gawan neng ipus o kaya pisali ne antimong ipus, paten ya itang menguang tau. King makanyan a paralan ye ilako ing e mayap king libutad yu.2E makapaintulut kenu man ing kuanan ne ing gilingan o ing kabangal na bilang sangla, uling anti mu ne kanitang kinua bie ing makibandi.H 2Potang bayu yang kasal ing metung a lalaki, e ya malyaring makilaban king gera bilang sundalus o magobra king gubiernu. Kailangan neng pakiabayan at paligayan kilub ning pabanua ing asawa na. 2jO2at kaybat ing kadua nang ayasawa ginawa ya namang kasulatan ning pamikawani o mete ya kaya, ituring ne kanitang e malinis ing babai. E na ne malyaring pakiabayan ning minuna nang asawa uling makasumami na iti king Ginung kekayung Dios. E yu sukat darala ing anti kaniting karumaldumal a pamikasala king gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.H 2Nung ing babaing kewanian ning asawa na makiasawa yang pasibayuj Q2Potang makiasawa ya ing metung a lalaki at kaybat e ya maligaya king babaing ayasawa na uling atin yang ikit a e masanting, kanita ing lalaki malyari yang gawang kasulatan ning pamikawani at palakuan ne king bale na ing babai.Q2Nung lalabas kayu king asikan nang trigu ning kalupa yung tau, malyari kayung manakdut, oneng e kayu malyaring gumamit lait. fig,...malyari kayung kuma at mangan anggang bisa kayu karing bunga ban maulu ing danup yu...(23:24)fig* fig...oneng e kayu malyaring midatuk agyang metung mu king kekayung lulanan ban idala.,(23:24)fig*gI2Nung lungub kayu king mulahan ubas ning kalupa yung tau, malyari kayung kuma at mangan anggang bisa kayu karing bunga ban maulu ing danup yu, oneng e kayu malyaring midatuk agyang metung mu king kekayung lulanan ban idala.T#2Nung kusa kayung mengaku king Ginung kekayung Dios, iti sukat yung tuparan.dC2Nung inari yu king lub yu king e kayu gawang panata, iti e mibilang kasalanan laban kekayu. 2Tuparan yu itang penata yu king Ginung kekayung Dios; e yu piyayantala. Singilan na kayu, nung e yu tuparan, at mikasala kayu.iM2Malyari kayung singil patubu karing dayuan, oneng e karing kalupa yung Israelita. King anti kaniting paralan na kayu bendisyunan ning Ginung kekayung Dios king nanumang kekayung daptan ketang gabun a malapit yu nang bandian.eE2E kayu mamatubu king pera, pamangan o nanumang bage peparam yu karing kalupa yung Israelita./Y2e la malyaring idala kilub ning Templo ding salaping panakitan na bilang ain king penata na, uling pikakasaman na la ning Ginung kekayung Dios ding taung anti kareti.s a2E makapaintulut king ninumang Israelita, babai o lalaki, ing itinda na ing katawan na kilub ning Templo atm U2Paburen yeng manatiling kayabe yu at manuknangan king isanu mang balen a pilinan na; e ye gigipitan.^ 72Nung tumakas ya ing metung a ipus at munta ya kekayu, e ye babalik king panginuan na.a =2Uling lilibut ya king kampu yu ing Ginung kekayung Dios ban ingatan na kayu at dinan tagumpe karing kalaban yu. Inya kailangan yang malinis ing lugal yu ban ala yang akit nanumang dinat at ban e na kayu painggulutan.  2 Iyabe ye karing armas yu ing metung a pangulkul ban gamitan king pamangawang kulkul. Karin kayu magbawas at kaybat tambunan yu.[12 Gawa kayung metung a lugal lual ning kampu at karin kayu munta neng magbawas kayu.jO2 Mandilu ya potang lalbug ne ing aldo at malyari neng lungub king kampu potang limbug ne ing aldo.2 Nung kelualan yang bini ing ninuman kekayu kabang matudtud ya neng bengi, lumual ya king kampu at karin ya pa mu manatili.q]2 E ye dirinatan itang lugal nung nu karin kayu mig-kampu neng lulual kayu ban makigera karing kalaban yu.nW2Malyari lang maging miembru king kapulungan na ning Ginu ding lahi ra magumpisa king katlu rang lahi..W2E yu la sana pikakasaman ding Edomita uling kamaganak yu la. E yu la naman sana pikakasaman ding tau Ehipto uling king misan a panaun menuknangan kayu king bansa ra.J2E yu pagnasan para karela ing kapayapan at kanawan kabang bie yu.72Makanyan man, e ne pekiramdaman ning Ginung kekayung Dios i Balaam; nune gewa neng bendisyun para kekayu ing sumpa uling kaluguran na kayu ning Dios.B2uling e la minie pamangan at inuman kekayu kanitang miglakbe kayung ibat Ehipto. E mu ita, uling beyaranan de i Balaam a anak nang Beor ning balen Petor, Mesopotamia ban isumpa na kayu.#2E ya malyaring maging miembru king kapulungan na ning Ginu ing Ammonita o Moabita o ing ninuman karing lahi ra angga na king kapulung lahi,~+2E ya malyaring maging miembru king kapulungan na ning Ginu ing ninumang meging anak keng lual, maging ding anak na angga na king kapulung lahi.} 2E ya malyaring maging miembru king kapulungan na ning Ginu ing ninumang kapun o meputut a kasangkapan ning pangalalaki na.r|_2E ne sukat pagnasan ning anak a lalaki ing ninuman karing asawa nang tata na o sisipingnan king pagkeran.;{q2sukat yang mamayaran limang pulung salaping pilak king tata na ning dalagang sinalbahi na at pakasalan ne uling sinira ne puri. E ne malyaring kawanian ning lalaki kabang bie na.tzc2Nung ing metung a dalaga a e pa mitakdang ikasal sinalbahi ne ning metung a lalaki at merakap ya king aktu,wyi2Sinalbahi ne ing dalaga king ilang a lugal at agyang pepiglo ya ing dalaga, ala metung man a malyaring sumaup.Jx2E ya sukat parusan kamatayan ing dalaga uling ala yang kasalanan. Ing lalaki ya ing mikasala uling iting kasu kalupa ne ning taung linub king metung a pibalebale at kaybat pete ne ing makibale.w2Nung king marangle akit ne ning metung a lalaki ing dalagang makatakda nang ikasal at pinilit neng sipingnan, ing lalaki ya mu ing paten.Bv2kuanan la at ilual king balen, at kaybat basibasan lang batu angga king mate la. Sukat yang mate ing babai uling e ya meniawad saup agyamang atyu king balen; ing lalaki antimu rin uling sinalbahian ne ing maging asawa na ning kalupa nang Israelita. King makanyan a paralan yu alako ing e mayap king kalibudtan yu.u{2Nung king metung a balen ating metung a dalagang makatakda nang ikasal at detangan ne at sipingnan ning aliwang lalaki,,tS2Nung ing metung a lalaki mayakit yang makipangatawan king babaing asawa na ning aliwa, parehu lang paten. King makanyan a paralan yu alako ing e mayap king Israel.s2kanita ilual de king bale nang tata na. Basibasan deng batu ding lalaki na ning balen angga king mate ya, uling dinapat yang maragul a kamarinayan king balen Israel at king pamilya na. King makanyan a paralan yu alako ing e mayap king kalibudtan yu.\r32Nung tutu ing bibintang na ning lalaki at alang katibayan king ing babai birhen ya,|qs2Papagmultan de pang dinalan a pirasung pilak a ibie ra king tata na ning babai, uling sinira ne dangalan ing metung nang anak a dalagang birhen ning Israel. Manatili yang asawa na ing babai at e ne malyaring kawanian ning lalaki kabang bie na.Np2Inya kuanan de ring manimuna ning balen ing lalaki at paglatikuan de.o 2gnI2Sabian na ning tata ing anti kaniti: Peintulutan keng mekiasawa iting anak kung birhen kaniting lalaki, at kaybat dang misiping pigbintangan neng e ya birhen. Gilutan ne ing anak ku at sinira ne marine karing tau. Oyni ing katibayan king ing anak ku birhen ya. At ibili ne arapan da ring manimuna ning balen ing imalan a mengasnang daya ning anak na.Im 2kanita ding pengari na ning babai munta la king pasbul-dalan ning balen ban makikit at ipakit karing manimuna a makatipun karin ing katibayan king ing anak da tune birhen ya bayu ya mekiasawa.Nl2lakuan ne at bintanganan ne king e ne pala birhen inyang miyasawa la,Ik 2 Nung ing metung a lalaki makiasawa ya at sipingnan ne, at kaybatEj2 Dinan yu lang tirintas ding apat nang suluk ning balabal yu.Oi2 E kayu misusulud imalan a megawa king pisamut a sinulad lana at linen.=hw2 E yu la sukat piyayabe paniarul ing baka at ing asno.g/2 E ye tatamnan aliwang tanaman ing mulahan yung ubas uling nung tamnan yeng aliwa, miyabie la king Templo ding bunga ra deti at pati na ding ubas.f2Neng pagawa kayung bale, parinan yu lang barandilyas ding babo yung bale ban e kayu mika pakibatan, nung sakaling ating taung manakbag.e 2Malyari yu lang kuanan ding malutub o ding ebun, at paburen yang sulapo ing gaindung ayup; kanita misaplala kayu at kumaba bie.wdi2Nung manakit kayung sale ayup nukarin mang lugal at atin yang ebun o malutub, e ye darakpan ing gaindung ayup.Uc%2E ya sukat misusulud imalan lalaki ing ninumang babai o misusulud imalan babai ing lalaki uling makasumami king Ginung kekayung Dios ing misusulud imalan a e karapatdapat susulud ning babai o ning lalaki.b{2Nung akit yeng misakab king dalan o nukarin man ing asno o baka na ning kalupa yung Israelita, saupan yeng italakad na.Ga 2Makanyan munaman ing daptan yu king akit yung asno, imalan o king nanumang bage apulut yuibalik yu king makibandi. fig,... ibie ye potang akit ne kekayu ning manintun a makibandi.,(22:2)fig*`2Nung marayu ya ing tuknangan na ning makibandi o e ye balu, iyuli ye bale yu at ibie ye potang akit ne kekayu ning manintun a makibandi.p_ ]2Nung akit ye ing mewala nang baka o tupa ning kalupa yung Israelita, dakpan ye at iyatad king makibandi.e^E2at ikutkut ya king aldo mu ring ita. E yu paintulut ing kabukas yang makabitin ing bangke uling misumpa ya king Dios ing mebite. Nung e ya mikutkut agad midinatan ya ing gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.g]I2Nung ing metung a tau mikasala ya at mangaintulid ing atul a kamatayan, ibitin ya king tanamant\c2Kaybat na nita, ding lalaki na ning balen basibasan deng batu ing anak angga king mate ya. King makanyan a paralan ye alako king libutad yu ing e mayap a anti kaniti. Mibalita kanita iti king mabilug a Israel at mika takut la ring tau.[!2Sabian da kanita ding pengari na, Masias ya buntuk ing anak mi; lalabanan na kami at e na kami buring pamintuan. Matako ya pa at lasenggu.mZU2kanita kuanan de at idala keta king pasbul dalan ning balen at iyarap karing manimuna na ning balen.6Yg2Nung ing metung a pengaring lalaki mikayanak yang lalaking pangane a masias a buntuk at mapaglaban, at e bisang mamintu kang tata na o kang ima na agyang pang barugan da ne,}Xu2Sukat nang kilalanan ing pangapangane na ning ayanak na ketang asawa nang e na kaluguran. Potang miras na ing oras, sukat nang ibie king anak nang pangane ing dobling dake na ning pibandian na agyang pang anak ne ning asawa nang e na kaluguran.W2e na sukat lalako itang katuliran nang mana ning pangane anak; e na sukat lilipat ketang anak na king pakamalan nang asawa.KV2Nung ing metung a lalaki atin yang aduang asawa, oneng ing metung kaluguran ne at ing kadua ali ne, at parehu yang mikayanak karela, at ing pangane nang anak keta yang asawa nang e na kaluguran,%UE2Nung datang na ing panaun a e mu ne kailangan, paintulutan mu neng mako malaya. E me malyaring pisali o ituring ipus uling mika relasyun na ka keting babai.-TU2 at alilan a imalan. Manatili ya king pibalebale mu at paintulutan yang pagpaldasan na kilub ning pabulan ding pengari na. Kaybat na nita, malyari mu neng pakasalan.GS 2 Iyuli me bale mu at kalbuan, pututan la ding makaba nang kuku,ZR/2 at kaybat manakit kayu karelang babaing malagu at aburi ye, malyari yeng ayasawa.{Qq2 Potang lumual kayu ban makigera karing kalaban yu at papagtagumpen na kayu ning Ginung kekayung Dios at makabihag,rP_2 Inya king pamaniapat yu ketang matulid arapan ning Ginu, milako kayu pakibatan king krimen a anti kaniti.0O[2Patawaran mu la, O Ginu, ding memalen ning Israel a kekang linigtas king Ehipto. E mu sana bibilang kasalanan da ing pangamate na ning taung iti; nune patawaran mu la.RN2at sabian da, E mi ya pete iting tau at e mi balu nung ninu ing mekamate.tMc2Kaybat manos lang gamat tulid ning baka ding manimuna ning balen a pekamalapit king kepalyarian ning krimenbL?2Munta la naman karin ding pari a lahi nang Levi, uling ila ding pinili na ning Ginung kekayung Dios ban sumuyu at munie kapurian king lagyu na. Ila ding ating katungkulan munie kayatulan king anti kaniting pisasabian.K2Idala re ing dumalagang baka ketang gabun a agusan ning danum at e pa mesarul ni mitamnan. Karas da karin paklian de batal.4Jc2Kaybat na nita, ding manimuna na ning balen a malapit dili king lugal a kepalyarian ning krimen, kuma lang dumalagang baka a e pa bitasang pegobra o e pa mikabitanan paud.I#2kanita munta la karin ding manimuna at ding ukum at sukdan de ing distansia na ning kabilian ning bangke at ding balen a makapaligid karin.H ;2Nung sakaling ating mete tau king marangle na ning gabun a ibie na kekayu ning Ginung kekayung Dios, at alang makibalu nung ninu ing mekamate king tau, G2Deta mung tanaman a e mamunga ila ding kuturan yu at gamitan king paglusub yu king balen da ring kalaban yu angga king masambut ya.mFU2Agyamang mekaba ing panaun na ning pamaglusub yu king isanu mang balen, e yu la papaten deng tanaman a mamunga uling babie lang pamangan kekayu. E yu la sukat papaten anting tau deng tanaman a mamunga, uling e yu no man kalaban.E52ban alang makaturu kekayung makiapus king makasumaming pamanyamba ra karing kikilalanan dang dios. E kayu kanita mikasala king Ginung kekayung Dios. D2Gisanan yu la ngang paten ding Hiteo, Amoreo, Cananeo, Perezeo, Heveo, at Jebuseo, antimo ing inutus na ning Ginung kekayung Dios,tCc2Oneng karing balen a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios, paten yu la ngan; ala kayung tatagan mabie.=Bw2Makanyan ing gawan yu karing balen a makalaut kekayu.BA2oneng bihagan yu la ding babai at ding anak at kuanan la ding sese rang animal at aliwa pang pibandian da king balen. Kekayu na ita, uling babie na iti kekayu ning Ginung kekayung Dios.b@?2 at papagtagumpen na kayu ning Ginung kekayung Dios. Paten yu la ngan ding sablang lalaki;T?#2 Nung e la mabisa ding memalen at buri da ing lumaban, kanita lusuban yu la;t>c2 Nung tanggapan da at ibuklat da la ring pasbul ning balen da, kanita maging ipus yu la at sumuyu la kekayu.p=[2 Bayu ye lusuban ing isanu mang balen, iyampang yu pa mu karing memalen da ing kundisyun ning kapayapan.u<e2 Potang ayari da na ring pamuntuk ing buri dang sabian, mamili lang manimuna karing balang grupu da ring tau.*;O2Sabian da naman ding pamuntuk ing anti kaniti, Pota galang ating maina lub kekayo at tatakut? Nung atin, malyari yang muli, uling pota ayawa na la pa ring aliwa.$:C2Ating ninuman kekayu a makatakda nang ikasal king kakaburi na? Malyari yang muli, uling pota mate ya king gera at makapakiasawa yang aliwa ing kakaburi na.49c2Ating ninuman kekayu a menanaman ubas at e na la pa tikman ding bunga na nite? Malyari yang muli, uling pota mate ya king gera at aliwa ya ing taung mangan karing ubas na.U8%2Kaybat, sabian da naman ding pamuntuk, Ating ninuman kekayu a pepatalakad bale at iti e ya pa mitalaga? Malyari yang muli bale na, uling pota mate ya king gera at aliwa ya ing taung mitalaga king bale na.h7K2uling kayabe ye ing Ginung kekayung Dios; ya ing makilaban para kekayu at munie tagumpe kekayu.(6K2Lalaki na ning Israel, makiramdam kayu kanaku! Makilaban kayu ngening aldong iti karing kalaban yu. Magpakatatag kayu; e kayu sukat mitatakutan o mangataranta,k5Q2Bayu datang ing pamakilaban, arapan na la ning pari ding sundalus a makilaban at sabian na karela,4 2Potang lumual kayu ban makigera karing kalaban yu, e kayu sukat mitatakutan agyang pang akit yu lang mas dakal la ding karelang kabayu, ding karung panggera, at ding sundalus da, uling kayabe ye ing Ginung kekayung Dios, ing Dios a milual kekayu karin king Ehipto.#3A2E kayu papakit lunus karing taung makanyan. Ing maging parusa ya iti: bie libe bie; mata libe mata, ipan libe ipan, gamat libe gamat, at bitis libe bitis.R22Mitakutan la kanita ding tau kabud abalitan da iti, at e na miyulitan pa.12kanita daptan da itang buri nang marapat king kalupa nang tau. King makanyan a paralan ya milako libutad yu ing anti kaniting e mayap.z0o2Ila deti ring gawang maingat a pamaniasat. Nung akit da king ing mindalum miglaram ya laban king kalupa nang tau,/2kanita munta la ilang adua ketang lugal a pisasamban king Dios, at iyarap da karing Levitang pari at ukum king aldong ita ing kasu ra.\.32Nung ing metung a taung alang katibayan sangkanan neng e mayap ing kalupa nang tau, ~~}}T||e{zyyxxDwvvlv ulttt7sswrrIqppaoo"nmm/lxkjj8iihggf@eedncbaai``]__6^^M]] \[[[VZZqYXWiVV$U TSSS+RQPPFOO+NpMM{MLKPJJlIIjHGGlFEDDxCBBFAA/@?>>K=<;;:9877d6^5X433p32X100 //0..;-z,,D+{**a))J((['&&k%%%:$##<""-!o! '  b n]?=e~  ( \ J IRaFM2!Ing alang anggang Dios ya ing kekang santungan; ding mayupaya nang gamat ilang keka mingat. Ya ing mitabi karing kalaban a atyu king kekang arapan, at keka nganang gingkas, Gisanan mo ngan.nLW2!Ala yang kalupa ing Dios, O Israel, saken neng mitmung dangal ing banua at ing biga ban saupan na ka.jKO2!Ding pasbul ding pader ning balen na bakal la at tangsu; manatili ing sikanan na kabang mabie ya.4Jc2!Kang Aser sinabi na: Mas misaplala ya i Aser kesa karing kapatad nang tribu; maging malapit la kang Aser ding kapatad na; dakal ing larung olibo king gabun a tutukluan na.DI2!Kang Neftali sinabi na: Tune mibendisyunan ya i Neftali; labis-labis ing pibandian a tinggap na king Ginu. Ing gabun a sakup na magumpisa king mauli angga king dagat-dagatan ning Galilea.nHW2!King tribu nang Dan sinabi na: Mengari yang malating leon i Dan; lundag-lundag yang ibat king Bashan.G-2!Ing pekamasanting a gabun kinua na, uling manimuna ya at katuliran na. Kayabe ning mabilug a Israel tutupad ya, at tutuntun king utus ning Ginu.-FU2!King tribu nang Gad sinabi na: Purian ya ing Dios a peparagul king gabun a sakup na. I Gad anti ya ing leon a manenaya ban maglapak gamat at buntuk ning biktima na.%EE2!Agkatan da lang dayuan a bansa munta king bunduk da, at mampang karapatdapat a ain. Manibatan king dagat ing karelang pibandian, at king balas ning pampang.2D_2!King tribu nang Zebulun at Isacar sinabi na: Mibendisyunan ya sana i Zebulun king pamaglayag na king dagat, at i Isacar king kapanintunan a tinatag na king tuknangan na.C{2!Ing pangane toro na maging mayupaya ya, ding sagu na anti la king malyap a baka. Ding sagu na ila ding libu-libung tauan nang Manase, at laksa-laksang tauan nang Efraim. Ila deti ring sagupa karing bansa, at itulak da angga karing wakas ning yatu.bB?2!Mikatmuan ya sana ing gabun na king sablang mangayap a bunga a babie na nitang manuknangan libutad ning milalablab a tanaman. Paburen kang Jose datang iting sablang bendisyun uling karing kapatad na ya ing memuntukan.^A72!Karing maniaman diling bunga da ring tanaman mitakpan la sana ding matuang bunduk na.c@A2!Parakalan ne sana karing piling prutas a melulut king pun, at balang bulan ya ing mamupul.(?K2! King tribu nang Jose sinabi na: Bendisyunan na sana ning Ginu ing gabun na, at parating madidilig king danum a manibat banua, at karing sibul lalam ning gabun. >2! King tribu nang Benjamin sinabi na: Pakamalan ne at ingatan ning Ginu; ingatan ne aldo o bengi man at manatili ya king libutad na.=/2! Ginu, bendisyunan me't parakalan ing tribu na, sabla nang daraptan keka sanang tanggapan. Lupigan mu lang kalaban na, at e na la sana talakad pa.<12! Ding Kautusan mu at tuntunan karing memalen ning Israel tuturu na la ngan. Mibili yang insenso king kekang altar, at babie ain king kekang arapan.;#2! Mas kaluguran na ka kesa karing pengari na, kapatad at anak na, uling pamintuan na la ding kekang kautusan, at tapat king kekang kasunduan.:y2!King tribu nang Levi sinabi na: Ginu, ibie mu la kang Levi ding kekang Tumim at Urim ban abalu na ing kekang kaburian. Ding tapat mung talasuyu ila ding Levita, sibukan mu la karin king Massa, at meyakit lang tapat karin king danuman ning Meriba.M92!King tribu nang Juda sinabi na: Ginu, pakiramdaman mu sana ing panigapu nang Juda, at iyabe meng pasibayu karing kapatad nang tribu. Ingatan me karing gamat mu at saupan lumaban karing kalaban na.82!Nganang Moises king tribu nang Ruben: Mananu na sanang mie ya i Ruben at e mate kapilan man, oneng e ya dakal king bilang.a7=2!Ing Ginu ya ing meging ari ning Israel inyang ding tribu at ding manimuna da mitipun la. 62!Ding Kautusan a miyabie king kapamilatan nang Moises, kekami lang pemintuan; ila ding peka mal nang pibandian ning bansang Israel.5%2!Wa, kaluguran na la ding taung pinili na, at bibendisyunan detang tapat; makatipun la king arapan na, kautusan na makasadia da lang tuparan.e4E2!Pepakit ya ing Ginu karin king Bunduk ning Sinai, at dinatang ya kekatamu king Seir; pepakit na ing sarili na karin king Bunduk ning Paran, kayabe na la ding libu-libung anghel, at aping milalablab king wanan nang gamat.v3 i2!Oreni ding bendisyun a sinabi nang Moises, ing talasuyu na ning Dios, karing memalen ning Israel bayu ya mete:r2_2 4Akit me king makarayu iting gabun a pengaku kung ibie karing memalen ning Israel, oneng e ka miras karin.c1A2 3Ing sangkan ya ing parehu kayung e meging tapat kanaku king arapan da ring memalen ning Israel; lepastangan yu ku king daramdaman da karin king danuman na ning Meriba, lele na ning balen ning Kades ning ilang ning Zin.'0I2 2King bunduk a kekang ukiatan karin ka mate antimo nung makananu yang mete ing kapatad mung i Aaron king Bunduk ning Hor at miyabe ya karing mete kamaganak yu.a/=2 1Munta ka karing kabundukan ning Abarim king sakup ning Moab sumangid ning siudad ning Jerico. Kaybat mukiat ka king Bunduk ning Nebo at lawan me ing sakup ning Canaan, ing gabun a babie ku karing memalen ning Israel.E.2 0King aldo mu ring ita, nganang sinabi ning Ginu kang Moises,-52 /Maulaga la deti at makataya ing bie yu kareti. Pamintuan yu la ban kumaba ing bie yu karin king gabun lipat ning Jordan a pupuntalan yu ban bandian.-,U2 .nganang migsalita karing tau, Itanam yu la karing pusu yu deting amanung dimdam yu kanaku ngening aldong iti. Ituru yu la karing anak yu ban abalu da la at tuparan.;+s2 -Kaybat neng ginale Moises ing kanta karing memalen,o*Y2 ,Ginale de ri Moises at Josue a ing anak nang Nun iting kanta king daramdaman ding memalen ning Israel.N)2 +Ikong sablang bansa, samban ye ing Ginu da ring taung pinili na; uling detang mekamate karela paparusan na la; sisingilan na la detang kalaban na at patawaran ing kasalanan da ring taung pinili na.$(C2 *Mibalutanan la ding kakung paslu king daya ra, at ing kakung espada tabtaban na la; ala kung igalang ninumang lalaban maging ding sugatan at ding bihag na. ';2 )ing kakung makintab a espada kaku yang itais, at ing hustisia kakung ipatupad. Parusan ku la ding kakung kalaban, at detang kaku mua kaku lang ablasan.Y&-2 (Tatas ke ing gamat ku banua, at kakung sasabian, Aku ing mabie Dios kapilan man,1%]2 'Akit yu ngeni king Aku, ya pin i Aku, at ala nang dios subali kaku. Makamate ku at babie bie; manyugat ku at pakayap karing sugat, at alang makasabat king kakung gamat.$+2 &detang dininan yung ain a pamangan at inuman a karelang gisan? Paburen lang talakad ban kekayu sumaup; paburen lang ila ding magdipensa kekayu.U#%2 %Kanita ing Ginu karela ikutang na, Nu la karin ding dios a kekong penaligan,#"A2 $Iligtas na la ning Ginu ding taung pinili na; karetang susuyu malunus ya potang mewala na ing sikanan da, at karela ala nang makatagan, malaya o ipus man.x!k2 #Kaku ing pamanablas; aku ing manyingil; datang ing panaun a mibagsak la, ing aldo ning kawakasan da malapit na.D 2 "Iti e ku wari tingka, at anting pibandian a kakung sisinup?N2 !Ing katas ding ubas da mengari king kamandag ding ubingan a kamamalu.2 uling ing uyat da ibat ya king Sodoma, at karing marangle ning Gomorra; ding ubas da e mu ing mapait la nune lasun la pa.{q2 Oneng ing kikilalanan dang dios ding kalaban e ne kalupa ning kekatamung Dios. Ing karela maina ya at iti balu ra,-U2 Makananu na lang adaig ning metung a tau ding libu, at ding adua sambutan da la ring apulung libung tau subali mu nung gulutan na la at paburen ning Dios a Ginu ra.S!2 Nung biasa la mu sana agad da na sanang aintindian ing karelang kararasan.Z/2 Ing Israel bansa yang e biasang tanggap payu, at ding memalen na ala lang beluan.ym2 oneng kakung pigaganakan a pota karelang kalaban karelang sabian, Ikami ing ginisan karela at aliwa ing Dios da.lS2 Digsu ku na inari king lub ku ing iyugse ku lang marayu, at pakalinguan a lagyu karing sablang tau,:o2 Lungkut la at mangulila uli ning gera, at karing tuknangan takut ing mag-ari karela; mate la ding lalaki at babaing kayanakan, anak a pasusuan, at pati ding atyu na king ketuan.5e2 magisan la king danup, mate la king mikakalukung lagnat, at karing makapangilabut a salut; karing malyap a animal kaku lang ipakan, at patuktuk karing kamandagan a ubingan.S!2 Parala kung dakal a kabiguan karela, sablang paslu ku karela ku la ipagpa;4c2 Ing mua ku maging anti king api a milalablab, at silaban na pati ing kalalalaman ning Sheol, ing yatu at ing makatanam laklakan na at pati pundasyun ding bunduk ipatag na.K2 Pepangalaluan da ku inyang karela yang simban itang e naman dios; lalu kung mimua karing dakal dang idolo. Inya kaku na la namang papangalaluan, at pamuan king kapamilatan ning bansang mangmang.tc2 Sinabi na, Paburen ku na la; lawan ku ing maging kawakasan da, uling lahi lang e mayap at taksil lang anak.]52 Iti ikit ning Ginu at mimua ya; likuan na la ding Israelitang tinuring nang anak na.I 2 E ye pinsingan ing Dios a linalang kekayu, at keko yang gilutan.}2 Minain la karing demonyung e naman ginu, karing dios a bayu a e ra bitasang balu, at e ra naman balu ding karelang nunu.}2 Pepangalaluan de ing Dios king kapamilatan ding dios a dayuan; mimua ya ing Dios karela, uli ning makasumaming dapat da.3 a2 Inyang ding Israelita mabsi na la at metaba, inyang minawa ing bie ra, migmatas la. Gilutan de ing Dios a linalang karela, at lepastangan ing mayupaya dang Talapagligtas.0 [2 Kesu at gatas ing akua ra karing baka at kambing, karni at taba karing tupa, at baka ning Bashan; ing mayap diling trigung binutil at katas ubas ampon alak a maniaman. -2 Tinaid na la karing lugal a matas at mataba; pengan da ing pupul karing gabun da at karing batu menikua lang laru, at pulut-panilan karing batu.O 2 Ing Ginu ya ing bukud mitnube karela; alang dayuan a dios a kayabe na. #2 Mengari ya king agila a magbante king sale na, malutub na ingatan na la; laladlad na lang pakpak na ban sapuan na la, kaybat isulapo na la.|s2 Atagpuan ne king disyerto, king lugal a alang kalaman-laman; pigdipensa ne at iningat; binten neng mitmung pakamal.Y-2 Uling ing dake ning Ginu ya ing pili nang balen; i Jacob a bandi nang pakamalan.:o2 Inyang binie ne ning Kakataskatasan a Dios ing gabun bilang karelang mana, at inayus grupu-grupu ding Israelita tikda ne ing angganan ning sakup da, agpang king karelang bilang.E2 Ganakan yu la detang aldo linabas, isipan yu la ding delanan dang panaun ding dakal a lahi; kutnan lang kekong makatua pati na ing mismung kekang tatang, at makibat lang mitmung kamasalan.+Q2 Makanyan wari ing ablas yu king Ginu, ikong mangmang at alang isip a tao? Aliwa wari ya ing tata yung linalang kekayu, at ing tata yung matatag migdipensa kekayo?2 Kataksilan ing karelang depat; e la meging tapat, inya e na la karapatdapat bilang anak na. Baluktut la at lahing e mayap.=u2 Ya ing Batung maragul; ing dapat na sakdal; sabla nang daraptan pawa ngang makatuliran. Dios yang tapat, at ala yang kapintasan; daraptan na ing makatuliran, at ala yang kakabiran.\32 Ing lagyu ning Ginu kaku yang purian, at ing balen na patutuan na ing kayupayan na.2 Mananu na sanang ing kakung turu manabung anti ing uran, at ding amanu ku dugpa anti ing ambun a didilig king dikut ampon karing tanaman.Y /2 Makiramdam ka, O banua, king kakung sabian; O yatu, kakung amanu kekang pansinan.{~q2Kaybat na nita, ginale neng Moises ing kanta king daramdaman da ring sablang mitipun a memalen ning Israel. Ngana:p}[2uling balu ku king potang mete na ku siguradung mangalinguan kayu at lisia kayu ketang dalan a tiru kung tuntunan yu. Datang ing kabiguan kekayu uling daptan yu itang e mayap king akakit na ning Ginu at mapilitan yang mimua kekayu.=|u2Tipunan mu la ngan ding sablang makatua da ring kekayung tribu at ding pamuntuk ban isalita ku la karela deting kautusan. Ing banua at ing yatu ila ding peka saksi ku laban karela,{%2Balu ku king mapaglaban kayu at masias a buntuk. Mabie ku pa oneng sasalangsang na kayu king Ginu; lalu kayung salangsang potang mete na ku.%zE2Kuanan ye iting libru ning Kautusan ning Dios at ibili ye lele na ning Kaban ning Kasunduan ning Ginung kekayung Dios ban maging peka saksi ya laban kekayu.lyS2Kaybat, nganang minutus karing Levitang pari, ding talapagdala king Kaban ning Kasunduan ning Ginu,qx]2Sinulat na lang Moises king libru ding kautusan na ning Dios manibat king mumuna angga king katataulian.wy2Kaybat na nita, telaga ne ning Ginu i Josue, ing anak nang Nun, at ngana, Josue, magpakatatag ka; siknangan mu ing lub mu, uling ika ing manimuna karing memalen ning Israel king pamamunta ra king gabun a pengaku kung ibie karela. Mantabe ku keka.nvW2Inya king aldo mu ring ita, sinulat neng Moises iting kanta at tiru ne karing memalen na ning Israel.u2Datang kanita karela ing dakal a sakit at kaguluan. Oneng iting kanta a e ra akalinguan ding karelang lahi, arapan na la anting peka saksi ku laban karela. Ngeni pa balu ku na ing isipan da agyang e la pa miras king gabun a pengaku kung ibie karela.t2Idala ku na la king gabun a mataba at labis-labis king kabiayan, ing gabun a pengaku kung ibie karing makatua da. E la dumanup karin at manuknangan lang payapa, oneng samba la at sumuyu karing aliwang dios. Gulutan da ku at labagan de ing kasunduan.s 2Inya isulat me iting kanta; ituru me karing memalen ning Israel, iyulit me karela ban ya ing maging peka saksi ku laban karela.r2King aldong ita, paburen ku na la uli na ning e ustung depat da king kapamilatan na ning pamanyamba ra at pamaniuyu karing aliwang dios.q2Kanita na mikalabkab ing mua ku karela. King aldong ita, tanggian ku la at lakuan. Mangamate la. Datang karela ing dakal a sakit at kaguluan. Kanita ra apagaralan king ing sablang kabiguan a miras karela bunga na ning aku, ing Dios, e ra na ku kayabe.p)2Kanita ngana ning Ginu kang Moises, E magluat mate kang anti ding makatua mu. Potang mete na ka ding taung deti magumpisa lang magtaksil kanaku, samba la at sumuyu karing dios da ring lugal a pupuntalan da, gumulut la kanaku at labagan de ing kasunduan a gewa ku karela.doC2at pepakit ya karela ing Ginu king kapamilatan na ning asias a biga a atyu arap ning Tolda.?ny2Kaybat na nita, ngana ning Ginu kang Moises, Malapit na kang mate. Ausan me i Josue at ituki me king Tolda ban italaga ke king katungkulan na. Minta ya i Moises at i Josue king Tolda]m52 Kanita ding anak da a e bitasang makibalu kaniti damdaman da la naman at mika takut la't kagalangan king Ginung kekayung Dios anggang bie ra king gabun a malapit yu nang sakupan kaybat yeng adalakitan ing Jordan.sla2 Tipunan yu la ding lalaki at babai, ding anak at ding dayuan a mekipamalen kekayu ban damdaman de iting Kautusan, at ban mabiasa lang tumakut at gumalang king Ginung kekayung Dios at mamintung mitmung katapatan karing sablang utus ku.k52 basan ye iting Kautusan king daramdaman da ring sablang memalen ning Israel a mitipun ban samba ketang lugal a pilinan na ning Ginung kekayung Dios.#jA2 Nganang minie bilin karela, King kapupusan na ning balang kapitung banua, ing banua na ning pamamatawad karing maki utang, king Piesta da ring Dalungdung,)iM2 Sinulat neng Moises iting Kautusan na ning Dios at binie ne karing Levitang pari, ding talapagdala king Kaban ning Kasunduan, at karing manimuna na ning Israel.|hs2Ing Ginu mismu ya ing manimuna at mantabe keka. E na ka paburen o lakuan. Inya e ka sukat mitatakutan o mimina lub. g2Kaybat na nita, inaus neng Moises i Josue at king durungutan da ring sablang memalen ning Israel sinabi na, Magpakatatag ka; siknangan mu ing lub mu, uling ika ing manimuna kareting tau ban asakup ya ing gabun a pengaku na ning Ginu ban ibie karela at bandian.(fK2Magpakatatag kayu; siknangan yu ing lub yu. E kayu sukat mitatakutan karela, uling ing Ginung kekayung Dios ya ing manimuna kekayu. E na kayu paburen o lakuan.heK2Sambutan yu la uli na ning Ginu at daptan yu karela itang mismung inutus kung daptan yu karela.d 2Daptan na karela ning Ginu itang depat na kari Sihon at Og, ding ari da ring Amoreo, inyang pete na la at lesak ding bansa ra.bc?2Ing manimuna king pamandalakit yu ya mismu ing Ginung kekayung Dios, at ya ing gumisan karing bansang dalanan yu ban asakup yu la ring gabun da. At i Josue ya ing maging manimuna yu, uling iti ing sinabi na ning Ginu.=bu2Ngana karela, Dinalan at aduang pulung banua na ku ngeni at e ku na agyung daptan itang sadia kung daraptan. Sinabi na kanaku ning Ginu king e ku ne malyaring dalakitan ing Jordan.Pa 2Sindu nang Moises ing pamagsalita na karing sablang memalen ning Israel.~`w2Luguran ye ing Ginung kekayung Dios, mamintu kayu karing utus na at manatiling tapat ban kumaba ing bie yu karin king gabun a pengaku nang ibie karing makatua yung i Abraham, i Isaac, at i Jacob. fig,Inya ing pilinan yu ya ing bie...,(30:19)fig*c_A2Ausan ke ing banua at ing yatu ban saksian da ku king ngening aldong iti inapag ku kekayu ing bie o ing kamatayan at ing bendisyun o ing sumpa. Inya ing pilinan yu ya ing bie ban ikayu at ding maging lahi yu e la mate.4^c2kanita magisan kayu ngan. Sasabian ku na ngening aldong iti king e kayu magluat manuknangan king gabun a kekayung pupuntalan sumangid na ning Ilug ning Jordan ban bandian.i]M2Nung e kayu mamintu o e makiramdam king Ginu at gumulut ban samba at sumuyu karing aliwang dios, \2Nung pamintuan yu la ding kautusan na ning Dios a sasabian ku ngeni kekayu, nung luguran ye at tuparan ding sablang kautusan na ning Ginung kekayung Dios, kanita mibendisyunan ing bie yu at dakal kayu king bilang karin king gabun a pengaku nang ibie na kekayu.~[w2Babie ku ngeni kekayu ing pamagpasya nung isanu ing pilinan yu: ing bie at ing kayapan o ing kamatayan at ing e ustu.oZY2Atyu mismu siping yu ing kautusan; atyu karing asbuk yu at karing pusu yu, inya mayan yang tuparan yu. Y2 Alayu naman king kangatba ning dagat. Inya e yu asabing Ninu ing dalakit king dagat ban kuanan ne at ban damdaman ta ya at tuparan?xXk2 Alayu king matas a banua. E yu asabing Ninu ing mukiat karin ban kuanan na la at ban damdaman ta la at tuparan?fWG2 Uling iting kautusan a sasabian ku ngeni kekayu e ne man masakit pakiabutan o paki-intindian.IV 2 Mu pin, kailangan ing pakiramdaman ye ing siwala na ning Ginung kekayung Dios; mamintu king mabilug yung pusu at kaladua karing utus na at karing tuntunan a misulat keting libru ning Kautusan.dUC2 Pabandian na kayu at bendisyunan ing sablang daraptan yu, ding anak yu, ding sese yung animal, at ding tanaman yu. Tula na ning Ginu ing bendisyunan na kayung pasibayu antimo nung makananu yang metula karing makatua yu.sTa2Pasibayu yeng pakiramdaman a siwala at mamintu kayu karing sabla nang kautusan a sasabian ku ngeni kekayu.dSC2At ipagpa na la ning Ginung kekayung Dios deting sumpa karing kalaban a menalipusta kekayu. R2Ibie ne kekayu at karing maging lahi yu ing pusung mapamintu ban luguran ye king mabilug yung pusu at kaladua at kumaba kayu bie.7Qi2ban ibalik na kayu king gabun nung nukarin la menuknangan ding makatua yu at bandian yeng pasibayu. Lalu na kayung bendisyunan at parakalan a bilang maygit karing makatua yu.uPe2Agyang pang miyugse kayu king pekamarayung suluk ning yatu, dakitan na kayu mu rin ning Ginung kekayung DiosO92kanita malunus ya kekayu ing Ginung kekayung Dios, at kuanan na kayu karing bansa nung nu kayu miyugse, at ibalik na kayu ketang masaplalang kabilian.N-2At nung pilinan yu at ding lahi yu ing mibalik king Ginu at mamintu king mabilug yung pusu at kaladua karing utus na a sasabian ku ngeni kekayu,TM %2Potang mapalyari na la kekayu deting sumpa at bendisyun, at manuknangan na karing aliwang bansa nung nukarin na kayu inugse ning Ginung kekayung Dios, kanita yu na aganaka ing pamamili a inapag ku kekayu.QL2Ating bage milihim at bukud lang mangaintulid king Ginung kekatamung Dios, oneng itang mihayag mangaintulid kekatamu at karing kekatamung anak ban makapamintu tamu karing kautusan king kapilan pa man.K)2E mu ita ing depat na ning Ginu karela; king mua nang alang kalupa leko na la king gabun da at inugse king aliwang bansa. Atyu la ngeni karin.hJK2Inya mikaluku ing mua na ning Ginu karela, at pepagpa na la ring parusa a misulat keting libru.VI'2Sinamba la at sinuyu karing aliwang dios a e ra kakilala agyang bawal karela.H'2Ngara namang makibat ding aliwa, Uling linabag la king kasunduan da king Ginu, ing Dios da ring makatua da, at ing milual karela king Ehipto.G!2Ngara kanitang mangutang ding sablang tau ning yatu, Obat makanyan ing depat na ning Ginu keting lugal? Obat mimua yang e makanyan-kanyan?F{2Akit de ing gabun a mesilab king asupri at timbunan na ning asin, inya alang nanumang mabibie karin. Mangari ya ing gabun yu king siudad ning Sodoma, Gomorra, Adma, at Zeboiim a lesak na ning Ginu uli na ning mikaluku ing mua na karing memalen da./EY2Akit da ring mibait a lahi, ding anak kaybat yu, at ding dayuan a menibatan karing marayung lugal ing kasiran at kasakitan a pepagpa na ning Ginu king kekayung gabun.D2Ikalilua ne ning Ginu karing tribu na ning Israel ban parusan, agpang karing sumpang misulat keting libru na ning kautusan ning Ginu.(CK2E ne patawaran ning Ginu ing taung makanyan a kaisipan, nune mikaluku ing mua na at dugpa la ding sablang sumpa a misulat keting libru at lubus yang masintang.}Bu2Ngening dimdam yu na la deting pakiduang ning kasunduan at kaybat atin kekayu a matulang sabian na king lub na, E ku numanu balang agyang pang daptan ku itang sabla kung buring daptan. Iti ing panibatan na ning kasiran yumayap la man o e mayap.WA)2Inya mingat kayu uling pota atin kekayung lalaki o babai o pamilya o tribu a atyu ngeni keti a painggulut king Ginung kekatamung Dios king kapamilatan na ning pamanyamba at pamaniuyu kareting kikilalanan dang dios da reting aliwang bansa. Pota mangari iti king metung a tanaman a daragul at kaybat lasun ya at mapait la ding bunga na.[@12Ikit yu la ding makasumami rang idolo a megawa king dutung, batu, pilak, at gintu.?2Balu yu nung nanung uring bie ing delanan tamu king bansa ning Ehipto at karing bansa a lebasan tamu king pamaglakbe tamu.M>2nune para kareta ya namang alayu keti at karing anak yung mangabait.8=m2E ya mu para kekayung atyu keti iting kasunduan,Q<2 King kapamilatan na niting kasunduan, ikayu ing maging memalen nang pinili manibat ngening aldong iti. At ya ing maging Dios yu, antimo ing pengaku na karing makatua tamung i Abraham, Isaac, at Jacob.g;I2 Atyu kayu keti ban mangaku at pailalam king aduan na ning kasunduan ning Ginung kekayung Dios.y:m2 ding anak yu at asawa ampon ding dayuan a makipamalen kekayu a talasibak dutung at maniaklung danum para kekayu.-9U2 Atyu kayu ngan ngeni keti makatalakad arapan na ning Ginung kekayung Dios a abe ding manimuna ning balang tribu, ding makatua, ding mamuntukan, ding sablang lalaki,i8M2 Inya tuparan yu la ding pakiduang na niting kasunduan ban mibendisyunan ing sabla yung daraptan.z7o2Sekupan ta ya ing gabun da at binie tamu karing tribu nang Ruben, Gad, at king kapitna na ning tribu nang Manase.6)2Inyang miras tamu keting lugal a iti, lisuban na katamu at lebanan ning Aring Sihon ning Hesbon at i Aring Og ning Bashan, oneng simbut ta la.5 2E kayu mengan tinape at minum danum o alak, oneng dininan na kayu ning Ginu king kailangan yu ban abalu yu king ya ing Dios yu.42Penimunan da kayu king disyerto kilub ding apat apulung banua; e melaun ing imalan yu at e la mepudpud ding sandalyas karing bitis yu.v3g2Angga man ngeni e na kayu pa dininan kaisipan ban aintindian yu, mata ban akit yu o balugbug ban damdaman yu._292Ikit yu ing maragul nang upaya ning Ginu, ding tanda, at bage pagmumulalan a depat na.V1'2Inaus na lang mitipun Moises ding sablang Israelita at kaybat ngana karela, Ikit da mismu ding mata yu ing sablang depatan na ning Ginu king ari na ning Ehipto, karing tauan na, at king mabilug dang bansa.X0 -2Ila deti ring pakiduang na ning kasunduan ning Ginu a inutus na karing Israelita king kapamilatan nang Moises karin king Moab. Karagdagan ya iti ketang kasunduan a gewa na karela karin king Bunduk ning Horeb.i/M2DIsake na kayu ning Ginu karing barku ban ibalik pasibayu king Ehipto agyang pengaku nang e na na kayu ibalik pasibayu. Karin yu pisali ing sarili yu bilang ipus karing kalaban yu, oneng metung man alang mabisang sali kekayu.-.U2CNgayung sumabi neng abak, Sana bengi na at neng bengi naman sabian yu, Sana abak na. Iti ya ing pagnasan yu uli na ning maragul a takut a akakit yu at daralanan yu.b-?2BMibili ing bie yu king panganib; mitmu king takut aldo at bengi at milako kayu kapanayan.8,k2AE kayu mipanatag a kabilian karin ni mipaynawa ding bitis yu. Pakarugan na kayu salu ning Ginu, labug la ring mata yu, at magulu kayu isip uli na ning kabiguan at kalungkutan.M+2@Ikalat na kayu ning Ginu karing miyayaliwang suluk na ning yatu, at karin samba kayu at sumuyung aliwang dios a megawa karing dutung at batu a e yu kakilala ni balu maging ikayu o ding makatua yu._*92?Nung makananu yang metula ing Ginu inyang binendisyunan na kayu at peparakalan king bilang, makanyan ya namang tumula king pamanyira na at pamakamate kekayu. Milako kayu king gabun a kekayung pupuntan at babandian. )2>Agyamang dakal kayung anti ring batuin a e mabilang-bilang, ditak la mu ding mitagan uling e kayu memintu king Ginung kekayung Dios.z(o2=Parala ya namang miyayaliwang sakit at salut a e misulat keting libru na ning kautusan ning Dios at magisan kayu..'W2 y2"Masira kayu buntuk uli na ning kasakitan a dalanan yu. #2!Bansa yang e yu kakilala ing mangan king sablang bunga na ning kapagalan yu at pamagsikap, at manatili kayung mayayalipusta at madadakurak. 92 Kuanan da la ring anak yu king akakit yu, at ipamie da la karing aliwang tau. Langi kayu mata king pamanayang ala namang panenayan king pamagbalik da.y m2Katatan da la king arapan yu ding kekayung baka, oneng e kayu makatakman king karni ra. Samsaman de ing sese yung asno, at e yu ne akuang pasibayu. Miyabie la ding tupa yu karing kalaban yu, at alang sumaup kekayu ban akua yu lang pasibayu.` ;2Mipangaku yang maging asawa mu ing metung a babai, oneng aliwa ya ing taung sumiping king maging asawa mu. Gawa kayung bale, oneng aliwa ya ing taung tuknang karin; tanam kayung ubas, oneng aliwa ikayu ing numabang.@{2Anting bulag, kapkapan ye ing daralanan yu agyang masala ya ing aldo, oneng e ye pa mu rin turan ing dalan. Parati kayung mayalipusta at kapanakawan, makanyan man alang sumaup kekayu.0]2Masira kayu isip, mabulag, at mangalitu.8k2Pasakitan na kayu ning Ginu king kapamilatan na ning tigsa, itang tigsa a digpa karing tau Ehipto. Kumatmu ya ing katawan yu karing ulsera, langib, at buni a alang pangakayap.lS2Maging pamangan da la ring ayup at ding malyap a animal ding bangke yu at alang mamulyo man karela.>w2Ipasambut na kayu ning Ginu karing kalaban yu; lusuban yu la, kaybat mamulayi kayu king miyayaliwang lugal at mangilabut la ding sablang tau ning yatu a manakit king milyari kekayu.F2Alikabuk at balas ing parala na at e uran ban mate kayu ngan.1_2E muran at maging anting bakal ing gabun. 2Gisanan na kayu king kapamilatan na ning tuberkulosis, lagnat, pali ning aldo, lawi, at kulapu angga king lubus kayung magisan.oY2Parala yang salut a manatili kekayu angga king magisan kayu ngan king gabun a malapit yu nang bandian. 5y~}}|{hzzEyylxpww$vv u;tssreqpp1oonmm@kk{jj+hhgeeedddcbda``_^^_]Z\\[ZZYvXXzWW1VUU+TSS%RRGQIPJP?O N:MM{LL6K7JIHGFFVEDCC|CBBpAAz@@M?>=="<::|:q998e77B654433 21m0x/.-->,,**h*]))(^'&&@%Q$g#"" !d \X|ABxY M _(J5^~7< Memili yang limang libu katau at pepagkublian na la deti pilatan na ning Ai at Betel.0}[< Kayabe na lang minta ding sundalus na king pasbul dalan ning siudad at karin la migkampu king dane norti. Metung yang libis ing mamilatan karela at ing siudad ning Ai.|+< Abak pang maranun mibangun ne i Josue at inaus na la ding sundalus na. Ya at ding manimuna na ning Israel ila ding menimuna king pamunta ra Ai.9{m< Inya pepalakuan na na lang Josue at minta lang migkubli at karin la menaya king dane albugan na ning Ai, pilatan na ning Ai at Betel. Linabas nang Josue ing kabukas king kampu.kzQ<Kabud abihag ye ing siudad, silaban ye, antimo ing inutus na ning Ginu. Ila deti ring utus kekayu.wyi<Kanita na kayu man lual king pangakubli yu at lusuban ye ing siudad. Ibie ne kekayu ning Ginung kekayung Dios.x-<Panagalan da kami kanita angga king akua mi lang alaut king siudad. Isipan da kanita ing pupulayi na ke na namang paurung kalupa na ning minuna.-wU<Aku at ding taung kayabe ku lapitan mi ya ing siudad. Potang ding lalaki na ning Ai lual lang lumaban kekami, gulutan mi la at mamulayi kami antimo ing king minuna.v<At nganang minutus karela, Magkubli kayung e binang marayu king kagulutan na ning siudad, oneng makasadia kayung lumusub./uY<Inya migsadia ya i Josue at ding sablang sundalus na ban munta Ai. Memili yang atlung pulung libu karing matapang nang sundalus at tinubud na la busal ning kabengian._t9<Daptan mu king Ai at king ari na itang depat mu king Jerico at king ari na niti, oneng ngeni maging kekayu ing bandi ra pati na ding sese rang animal. Magsadia ka at bigla meng lusuban ing siudad king kagulutan na.s {<Ngana ning Ginu kang Josue, Ituki mu la ding sablang sundalus mu at munta kayu king Ai. E ka tatakut o paisira lub. Ibie ku keka ing tagumpe at ibie ke king gamat mu ing ari na ning Ai, ding memalen na, ing siudad, at maging bandi mu ing gabun na.2r_<Timbunan deng dakal a batu a angga man ngeni atyu la. Inya angga ngeni ausan deng Kapatagan ning Akor ing lugal a ita. Kanita milako ing mikakalabkab nang mua ning Ginu. q <At nganang Josue, Obat pepasari mu ing e mayap a ini kekami? Ngeni ing Ginu ya ing munie kapahamakan keka! At ding sablang tau kanita pemasibas deng batu i Acan angga king mete ya; pemasibas da la namang batu at silaban ding pamilya na at ing pibandian na.p<I Josue at ding sablang memalen na ning Israel, kinua de i Acan, ing pilak, ing balabal, ing metung a barang gintu ampon ding anak nang lalaki at babai, ding baka na, asno ampon tupa, ing tolda na, at ing sablang bandi na at dela da la king Kapatagan ning Akor.}ou<Liwal da la reti king tolda; dela da la kang Josue at karing sablang Israelita, at binili da la king arap ning Ginu.'nI<Inya mitubud yang mapilan a lalaki i Josue, at memalagua lang minta king tolda at ikit da lang makakutkut ding makabawal a bage at makalalam ya pin ing pilak.m5<Karing bage ikua tamu, menakit kung metung a masanting a balabal a gewa Babilonia, manga limang librang pilak, at metung a barang gintu a titimbang maygit metung a libra. Tutu ku lang aburi inya kinua ku la. Akit yu lang makakutkut kilub ning tolda ku. Makalalam ya ing pilak.glI<Tutu pin, nganang mekibat Acan, mikasala ku king Ginu, ing Dios ning Israel. Oyni ing gewa ku.Rk<Nganang Josue kang Acan, Anak ko, sabian mu ing katutuan keni king arap na ning Ginu, ing Dios ning Israel. Sabian mu ngeni kanaku nung nanu ing gewa mu. E mu na sana pagnasan ing ilingad mu pa kanaku. j<Kaybat pepalapitan na lang tunggal-tunggal ding pamilya nang Zabdi, at i Acan a anak nang Carmi at apu nang Zabdi, ya ing mepili.jiO<Pepalapitan na lang tunggal-tunggal ding pamilya na ning tribu nang Juda at mepili ya ing pamilya nang Zera. Kanita pepalapitan na lang tunggal-tunggal ding anak da ring pamilya nang Zera, at mepili ya ing pamilya nang Zabdi.h9<Itang tutuking abak, maranun yang mibangun i Josue at pepalapitan na lang tunggal-tunggal ding tribu na ning Israel, at mepili ya ing tribu nang Juda.Fg<At ing kayakitanan karing bage makabawal, silaban ya at ing pamilya na, at ing sablang pibandian na uling pigdala neng maragul a kamarinayan ing Israel at lebagan ne ing kanakung kasunduan.{fq<Inya sabian mu karela king potang abak lumapit la agpang king karelang tribu. Lumapit ya ing tribung tulduan ku agpang king pamilya na. Lumapit ya ing pamilyang tulduan ku agpang king pamilya na, at lumapit ya ing balang pamilyang tulduan ku.Ae}< Talakad ka! Papagsadian me ing balen at maglinis ban marap kanaku. Sabian mu karela king magsadia la bukas uling aku, ing Ginu, ing Dios ning Israel, kailangan kung sabian ini: Israel, atyu libutad mu ing bage a inutus kung pasira keka! E mu la ayarapan ding kalaban anggang e mu la ilako libutad mu deting bage!rd_< Iti ya ing sangkan nung inya e la makayarap ding Israelita laban karing kalaban da. Murung la karing kalaban uling ila mismu miyatulan na la namang masintang. E yu na ku akayabe pa anggang e yu la siran detang bage mibawal kuanan yu.Xc+< Mikasala ya ing Israel! Lebagan de ing kasunduan da kanaku a inutus kung dapat dang tuparan. Kinangwa la karing bage sukat dang siran. Penako ra, lingad da, at inabe ra ing penako ra king karelang pibandian.Mb< Ngana ning Ginu kang Josue, Talakad ka! Obat migsakab kang makanyan?0a[< Miras karing Cananeo at karing sabla iting bage. Kubkuban da kami at paten de ing metung at metung kekami! At kaybat nanu ing daptan mu ban ingatan mu ing dangalan mu?]`5<Nanu ing malyari kung sabian, O Ginu, ngening minurung ya ing Israel karing kalaban?Q_<At nganang Josue, O Ginung Dios, obat delakit mu ke pa sumangid na ning Ilug ning Jordan? Ban paburen mu kaming manabu karing Amoreo? Ban mapuksa kame? Ba't e na kami mu menatili lipat na ning Jordan?~^w<Linapit ya i Josue at ding manimuna na ning Israel king Kaban ning Kasunduan ning Ginu. Ginabak da ing imalan da at mikana lang alikabuk king buntuk da ban ipakit ing kalungkutan da. Migsakab la king gabun at menatili la karin angga itang bengi.v]g<Ding tau Ai penagal da la manibat king pasbul dalan ning siudad angga na karing pikukuanan batu at pete da la ring atlung pulu't anam karela ketang pababa na ning bunduk-bundukan. Kanita la mengaina lub ding Israelita at mengatakutan la.\{<Inya atlu lang libung Israelita ding sinugud, oneng mepilitan lang minurung inyang miyarap la karing lalaki na ning Ai. [ <migbalik lang minie ulat kang Josue. Ngara, E na kailangan pa karing sabla ing munta lang lumusub king Ai. Padala kayu mung adua o atlung libu katau. Malati ya mu ing balen a ita; e yu na la tutubud ding sablang sundalung pakasandata ban muntang makilaban.gZI<Manibat Jerico mitubud yang tauan na i Josue. Pepapuntan na la Ai, ing metung a balen king dane aslagan na ning Betel malapit Betaven, at penabilinan king munta na la at manmanan de ing lugal a ita. Inyang agawa da na iti,WY +<E mipamintuan ing inutus na ning Ginu karing Israelita king ala lang kakuanan king bage a dapat siran a ibat Jerico. E ya memintu king utus na ning Ginu ing metung a taung milagyuan Acan, inya milablab ing mua ning Ginu karing memalen na ning Israel. (I Acan anak neng Carmi, apu neng Zabdi, apu ne king tud Zera ning tribu nang Juda.)YX-<Inya minantabe ya ing Ginu kang Josue at mibantug ya king mabilug a lugal a ita.XW+<At kanitang penandit a ita perala yang metung a matinding babala i Josue. Ngana, Ing ninumang magnasang italakad ne ing siudad na ning Jerico mibili ya lalam nang sumpa ning Ginu. Ing ninumang mitalakad king pundasyun na mawala ya ing anak nang pangane lalaki; Ing ninumang mitalakad king pasbul dalan mawala ya ing bungsu nang lalaki.lVS<Oneng i Rahab, ing babaing magtinda king katawan na at ding sablang kamaganak na, linigtas na lang Josue uling selikut na la ding aduang ispia a tinubud na Jerico. (Angga man king aldong iti manuknangan la Israel ding lahi na.)TU#<Silaban de ing siudad pati na ing sablang atyu kilub na. Ding bukud mung mitagan ila ding bage megawa king gintu, pilak, tangsu, at bakal a kinua ra at lilan king pisisinupan bandi king Templo ning Ginu.3Ta<Inya minta la at liwal de i Rahab ampon i tata na at ima na, ding kapatad nang lalaki, ding kamaganak na at ipus king ligtas a lugal malapit king kampu da ring Israelita.HS <Nganang sinabing Josue karing aduang lalaking mig-ispia, Munta kayu king bale na ning babaing magtinda king katawan na at ilual ye pati na ding katubale na antimo ing pengaku yu keting babai.fRG<Pete da la kapamilatan ding espada ra ding sablang atyu kilub na ning siudad, lalaki at babai, anak at matua. Pete da la munaman ding baka, tupa, at asno. fig,...kinulisak lang masikan, at melasak ya ing pader.,(6:20)fig*kQQ<Kanita tiniupan da la ring pari ding trumpeta. Kabud dimdam da la ring tau kinulisak lang masikan, at melasak ya ing pader. Minukiat lang deretsu ding sablang sundalus king bunduk-bundukan at liban de ing siudad at binihag de.P3<Ikawani yu para king Ginu ing nanumang megawa king pilak, gintu, tangsu o bakal. Kailangan mibili iti king pisisinupan bandi king Templo ning Ginu.O1<Oneng ala kayung kakuanan nanuman king mitalaga nang malasak uling nung kuma kayu, pasari kayung kaguluan at kasiran king kampu da ring Israelita.[N1<Ing siudad at ing sablang atyu kilub na kailangan ing malasak lang lubus bilang ain king Ginu. I Rahab, ing babaing magtinda king katawan na at ding katubale na ilang itagan uling selikut na la ding ispia tamu.4Mc<King kapitung durut, inyang ding pari malapit da na lang tiupan ding trumpeta, inutus nang Josue ing kulisak la ding tauan na. Ngana, Binie ne kekayu ning Ginu ing siudad!%LE<King kapitung aldo, kabuklat na ning masala mibangun na la at migmartsa la antimo ing sadia. King mumunang pamikatagun dirutan deng pitung besis ing siudad.K/<Keting kaduang aldo migmartsa la namang misan makapadurut king siudad at kaybat migbalik la king kampu. Depatan da iti kilub da ring anam a aldo.J < >Iw< Kabukasan, maranun yang migising i Josue at king kaduang besis migmartsa la ding pari at ding sundalus makapadurut king siudad kalupa na ning pamituki-tuki ra king mumunang aldo: mumuna, ding guardiang pangbungad; kadua, ding pitung pari a tutiup karing karelang trumpeta; katlu, ding paring magdala king Kaban ning Kasunduan na ning Ginu, at katataulian, ding guardiang pangtauli. Samantala, ala namang tuknang ing tiup karing trumpeta.H/< Inya king utus nang Josue karing tauan na dinurut deng misan king siudad ing Kaban ning Ginu. Kaybat, mibalik la king kampu at karin la metudtud.sGa< Oneng minie yang utus i Josue karing tauan na king alang kukulisak o magsalita karela anggang e na iyutus.:Fo< Mumuna la ring lalaking pakasandata karing paring tutiup karing karelang trumpeta, at atyu la gulut ning Kaban ding guardiang pangtauli. Alang tuknang ing tiup da ring trumpeta.wEi<Antimo ing inutus nang Josue karing memalen, ding pitung pari a magdalang pitung trumpeta a gewa karing sagu da ring lalaking tupa sinulung la king arap ning Ginu; tiniupan da la ring trumpeta ra at makatuki ya karela ing Kaban ning Ginu.6Dg<At inutusan na la kanita ding tauan na ing lumakad na la at padurutnan de ing siudad at paunan la king arap ning Kaban ning Kasunduan na ning Ginu ding guardiang pangbungad.CC<Inaus na lang Josue ding pari at ngana karela, Kuanan ye ing Kaban ning Kasunduan at magpuestu la ding pitu kekayu a magdalang tungga-tunggalan a trumpeta king arap ning Kaban ning Ginu.qB]<Kaybat, tiupan da lang masikan at maluat. Kabud damdaman ye ita, kulisak lang masikan ding sablang lalaki at mibagsak ya ing pader na ning siudad. Kanita na la lungub ding sablang sundalus; taglus-taglus ya ing balang metung karela."A?<Lumakad la arap ning Kaban ning Kasunduan ding pitung pari a magdalang tungga-tunggalan a trumpetang gewa king sagu ning lalaking tupa. King kapitung aldo ika at ding sundalus mu pitung besis yeng durutan magmartsa ing siudad kabang tutiupan da la ring pari ding karelang trumpeta.w@i<Ika at ding sundalus mu magmartsa kayung makapadurut king siudad misan king patingapun kilub ding anam a aldo.s?a<Ngana ning Ginu kang Josue, Ibie ke king gamat mu ing Jerico at ing ari na at ding matapang nang sundalus.> <Menatili lang makasara ding pasbul dalan ning Jerico at babanten da la ban kanita alang Israelitang milub o milual king siudad.7=i<Nganang mekibat kang Josue ning pamuntuk da ring sundalus na ning Ginu, Ilukas mu la ding sandalyas mu, uling sagradu ing gabun nung nu ka makatalakad. At memintu ya i Josue.Y<-<Mekibat ya, E ku kakampi kenu man; atyu ku keti bilang pamuntuk da ring sundalus na ning Ginu. Migsakab ya i Josue king gabun bilang pamanyamba na at ngana, Talasuyu mu ku, ginu. Nanu ing buri mung daptan ku?c;A< Inyang malapit nia Jerico i Josue, bigla neng ikit ing metung a lalaking makatalakad king arap na; atin yang tatalnan a espada. Lepitan neng Josue at nganang kinutang, Kakampi ka kekami o kakampi da ka ding kalaban mi?1:]< Tinuknang nang mananabu ing manna at manibat na kanita e na la mika atin pa. Manibat naman king panaun a ita mengan na la king pamangan a tutubu king gabun ning Canaan. 9< Kabukasan na nita ya ing kapupurmeruan dang mekapangan pamangan a pinupul da king Canaan, tinape alang lebadura at sing-le trigu.8< Kabang makakampu la Gilgal king kapatagan ning Jerico pigselebran de ing Pamaglagpus king kabengian na ning kalabing apat na ning bulan.27_< Ngana ning Ginu kang Josue, Leko ku na kekayu ngening aldong iti ing kamarinayan na ning panga-ipus yu Ehipto. Inya angga man ngeni mayayaus yang Gilgal ing lugal a ita. 6 <Inyang meyari na ing pamagsirkunsisyun karing sablang lalaki, karin la migkampu ding memalen anggang e la kinayap ding sugat da.E5<Ding anak da reti ilang birian nang kuma king lugal da at deti e la pa mesirkunsisyun. Ila deti ring sinirkunsisyunan nang Josue uling alang mesirkunsisyun karela king karelang pamaglakbe.4 <3 < 2 <Inyang lakuan da ne ring Israelita ing Ehipto, mesirkunsisyun na la ding sablang lalaki. Oneng ala nang mesirkunsisyun karing lalaking mengabait king keluatan na ning apat apulung banuang pamaglakbe ra king disyerto. Antimu rin, kapupus ning panaun a ita ding sablang lalaking atyu na king idad a talan sandata inyang lakuan de ing Ehipto mete na la ngan uli na ning e ra pamamintu king Ginu. Antimo ing sinumpa na ning Ginu, e la mipaintulutan akit de ing mayap at matabang gabun a pengaku na karing makatua da. 1<Inya depatan nang Josue ing inutus ning Ginu, at sinirkunsisyunan na la ding Israelita ketang lugal a ausan dang Gibeat-haaralot.0#<Ngana ning Ginu kang Josue, Gawa kang pataram karing batung pantingan at gamitan mu la king pamagsirkunsisyun mu karing lalaking Israelita.+/ S<Abalitan da ring sablang aring Amoreo dane albugan na ning Jordan at ding sablang aring Cananeo king bebe ning Dagat ning Mediteraneo king pepamala ne ning Ginu ing Ilug ning Jordan anggang e la mekadalakit ding memalen na ning Israel. Mitakutan la at mesira la lub arapan da ring Israelita..7<Inya abalu da ring sabla keti king yatu ing degulan na ning upaya ning Ginu, at ikayu igalang ye ing Ginung kekayung Dios angga king alang kapupusan.>-w<Sabian yu karela king pepamala ne ning Ginu ing danum na ning Jordan para kekayu anggang e kayu mekalipat, antimo nung makananu neng pepamalan ing Dagat da ring Timbu para kekatamu.,}<sabian yu karela itang panaun inyang delakitan de ring memalen na ning Israel ing Ilug ning Jordan keng malanging gabun.$+C<At nganang migsalita karing memalen na ning Israel, Keng daratang a panaun, potang ikutang da ring anak yu nung nanu ing buri dang sabian ding batung deni,Q*<Karin na la telakad Josue ding labing aduang batung meyakua king Jordan.)7<Kapulu nang aldo ning mumunang bulan inyang dalakitan de ring memalen ing Ilug ning Jordan, at migkampu la Gilgal king dane nang aslagan ning Jerico.z(o<at karas da ring pari king pampang, minagus yang pasibayu ing ilug at miglapo karing pampang na antimo ing sadia.$'E<Makanyan ing gewa nang Josuee&E<king yutus na la ding paring magdala king Kaban ning Kasunduan ing sumaka na la king Jordan.-%W<Kanita sinabi na ning Ginu kang JosueI$ <Uli na ning depat ning Ginu kanitang aldong ita binilang deng maula ding Israelita i Josue. Ginalang de king kekaban ning bie na antimo nung makananu deng ginalang i Moises. fig,Mitalakad ya namang labing aduang batu i Josue king libutad ning Jordan.,(4:9)fig* fig,Memalagua lang dinalakit king ilug ding tau.,(4:10)fig*#< Ating apat apulung libu kataung pakasandata karing linabas king arapan na ning Ginu at dinalakit papunta king kapatagan malapit Jerico.E"< Dinalakit lang mumuna karing Israelita ding lalaking pakasandata karing tribu nang Ruben at Gad ampon ding kapitna karing tribu nang Manase, antimo ing sinabi nang Moises a karelang gawan.! < Sinulung lang makapauna karing tau ding paring magdala king Kaban ning Kasunduan inyang mekadalakit na la ding sabla king ilug.X +< Tinalakad la ding pari king libutad na ning Jordan anggang e ra atuparan ding tau ing sablang inutus na ning Ginu kang Josue. Iti ya naman ing inutus nang Moises. Memalagua lang dinalakit king ilug ding tau.G < Mitalakad ya namang labing aduang batu i Josue king libutad ning Jordan, nung nukarin la tinalakad ding paring magdala king Kaban ning Kasunduan. (Atyu la karin deting batu angga man ngeni.)<Tiparan da ring lalaki ing panabilin nang Josue. Antimo ing inutus na ning Ginu kang Josue, kinangwa lang labing aduang batu king libutad na ning Jordan, metung para karing balang tribu ning Israel. Dela da la nung nu la makakampu at karin da la binili.lS<sabian yu karela king tinuknang mamagus ing danum na ning Ilug ning Jordan inyang ing Kaban ning Kasunduan ning Dios delakit de king ilug. Ipaganaka rang parati deting batu karing memalen ning Israel nung nanu ing milyari keti.0[<Ipaganaka ra deting batu karing tau ing depat na ning Ginu. King daratang a panaun, potang mangutang la ding anak yu nung nanu ing buri dang sabian kekayu deting batu,{q<at ngana karela, Lumakad kayu arapan na ning Kaban ning Kasunduan ning Ginung kekayung Dios angga king libutad ning Ilug ning Jordan. Kuma yang metung a batu ing balang metung kekayu at pusanan ne, metung para karing balang tribu ning Israel.I <Kanita inaus na lang Josue ding pinili nang labing aduang lalakiue<at iyutus mu karela ing kuma lang labing aduang batu king libutad na ning Ilug ning Jordan; ketang mismung lugal nung nu la tinalakad ding pari. Sabian mu karela ing dalan da la deting batu at ibili da la nung nu la magkampu pangabengi.W)<Mamili kang labing aduang lalaki karing memalen; tunggal-tunggal balang tribu,b A<Inyang mekadalakit na la ring Israelita king Ilug ning Jordan, ngana ning Ginu kang Josue,b?<Kabang lalakad la ring Israelita babo ning malanging gabun, ding pari namang magdala king Kaban ning Kasunduan ning Ginu makatalakad la king gabun a malangi libutad ning Jordan angga king mekadalakit la ngan ding tau.1<tinuknang mamagus ing danum at migtipun ketang marayung dake bandang babo nung nu ya manibatan ing ilug tulid ning Adam, ing siudad siping ning Zaretan. Lubus tinuknang ing danum a mamagus pababa papunta king Dagat a Mete, at mekadalakit la ding memalen malapit king Jerico. <{q<Panaun na kanita ning pamamupul at maragul ya danum ing Ilug ning Jordan. Inyang likuan da ne ding memalen ing kampu ban dalakitan ing Ilug ning Jordan, mumuna la ding paring magdala king Kaban ning Kasunduan. Katuklu da ring pari king danum,zo< Kabud mituklu la king danum ning Ilug ning Jordan ding bitis da ring paring magdala king Kaban ning Ginu ning mabilug a yatu, tuknang mamagus ing danum ning Jordan, at ing danum a mamagus pababa mitipun king metung a lugal king panibatan na.^7< Ngeni, mamili kayung labing aduang lalaki, metung karing balang tribu na ning Israel.zo< potang ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu ning mabilug a yatu dalakitan neng makauna kekayu ing Ilug ning Jordan.R< King kekayung panyulung, siguradung itabi na la ning Dios ding Cananeo, ding Hiteo, ding Heveo, ding Perezeo, ding Girgaseo, ding Amoreo, at ding Jebuseo. Akilala yu king ing mabie Dios atyu libutad yu#< Kanita nganang Josue karing memalen na ning Israel, Lumapit kayu keni at pakiramdaman yu nung nanu ing sabian na ning Ginung kekayung Dios. #<Iyutus mu karing paring magdala king Kaban ning Kasunduan king katuklu ra king danum ning Jordan talakad lang maratun malapit king pampang.D <Ngana ning Ginu kang Josue, Ngening aldong iti pagumpisan da na kang parangalan king akakit na ning Israel ban abalu ra nung makananu na kung akayabe Moises makanyan mu ku namang akayabe.< s<Ngana namang Josue karing pari, Ibuat ye ing Kaban ning Kasunduan at lumakad kayung makauna karing tau. Inya binuat de ing Kaban ning Kasunduan at linakad lang makauna karing tau.{ q<Nganang Josue karing memalen, Isadia yu ing sarili yu uling bukas gawa yang bage pagmumulalan ing Ginu libutad yu.% E<ban abalu ye ing dalanan yu uling e kayu pa dinalan keti. Oneng e kayu lalapit king Kaban ning Kasunduan; dumayu kayung maygit kapitnang kilometru gulut na.3<at ngara karing memalen, Potang akit yeng darala de ring paring Levita ing Kaban ning Kasunduan ning Ginung kekayung Dios mako na kayu at tukian yeG <Kalabas da ring atlung aldo libutan de ring manimuna ing kampu. Y<Abak pang maranun migising ne i Josue at ding sablang memalen ning Israel; likuan de ing Sitim. Minta la king Ilug ning Jordan at migkampu la karin bayu de delakitan.'<Kanita ngara kang Josue, Binie ne pin ning Ginu king gamat tamu ing mabilug a kayarian. Maragul ing takut da kekatamu ding manuknangan karin.-U<Kinuldas lang pasibayu ding adua katau karing bunduk-bundukan; delakitan de ing Ilug ning Jordan at mibalik la kang Josue. Sinabi ra kang Josue ing sablang milyari.F<Minta la ding ispia karing bunduk-bundukan at karin la sinalikut kilub ding atlung aldo. Panintunan da la ring sundalus na ning ari nu man karin, oneng e ra la ikit, inya mibalik la Jerico.  <Nganang mekibat Rahab, Matupad ing buri yu. Ya na ita. Kanita pepalakuan na na la at tinali ne ing lubid a malutu king awang na.{q<Nung sakaling sabian mu kaninu man ing saria mi keti, kanita e na kailangan ing tuparan mi pa ing pangaku mi keka.@{<Nung lumual ya ing ninuman king bale, ya na ing maki kasalanan king kamatayan na at ala keng pakibatan, nung ing ninuman kekayung atyu kilub bale panasakitan de, ikami na ing makibat.}<Oyni ing gawan mu. Potang lungub na kami king kayarian yu, itali me ining malutung lubid king mismung awang nung nukarin mu kami pepakuldasan; tipunan mu la king pibalebale mu ding pengari mu, ding kapatad mu, at ding sablang katubale nang tata mu.I~ <Ngara ding lalaki, Tuparan mi ing pangaku mi a inawad mu kekami.p}[<At ngana karela, Munta kayu karing bunduk-bundukan pota akit da kayu ding tatagal kekayu, at salikut kayung atlung aldo karin anggang e la mekapagbalik ding manintun kekayu. Kaybat na nita, malyari na kayung sumulung king lakad yu.||s<Atyu ing bale nang Rahab king pader ning siudad, inya pepakuldasan na la king awang king kapamilatan na ning lubid.\{3<Ngara ding lalaki, Paten na ke ning Dios nung e mi tuparan ing sasabian mi. Nung e mu paniabian ing gagawan mi, ipangaku mi keka king pakiutusan da kayung mayap potang ibie na ne kekami ning Ginu iting kayarian.z'< Pangaku yu king iligtas ye i tata ku at ima ku, ding kapatad kung lalaki at babai at ding sablang pamilya ra! Iligtas yu kami king kamatayan!Hy < At ngeni isumpa yu king Ginung kekayung Dios ing maging maganaka kayu karing pamilya ku antimo nung makananu kung pepakit ganaka kekayu, at dinan yu kung metung a tanda king ayasahan da kayu.x3< Kabud abalitan mi iti, mengakarugan ke ngan a salu uli yu at milako kami sikanan lub uling ing Ginung kekayung Dios ya ing Dios ning banua at yatu.{wq< Abalitan mi nung makananu neng pepamala ning Ginu ing danum na ning Dagat da ring Timbu king arapan yu kanitang lulual kayu Ehipto, at nung makananu yu lang pete di Sihon at Og, ding aduang ari da ring Amoreo king dane aslagan na ning Jordan.v}< at ngana karela, Balu ku king binie ne kekayu ning Ginu iting kayarian. Tatakut la kekayu ding sabla keti king kayarian.Wu)<Inyang bayu la matudtud pintalan na lang Rahab ding aduang ispia king bubunganntW<Likuan de ring tubud na ning ari ing siudad at inyang makalual na la ding tatagal, sera de ing pasbul dalan. Ding tubud na ning ari tegal da lang penintun ding ispia angga na king lugal nung nu ya dadalakit ing dalan king Jordan.s <r <q1<Nganang mekibat Rahab, Tutu pin king ating dinatang a lalaki kanaku, oneng e ku balu nung nu la ibat at inyang sisilim na at oras na ban isara ya ing pasbul dalan ning siudad linual la ding lalaki. E ku balu nung nu la minta; nung ngeni mu rin tagalan yu la atagal yu la pa. (Kanita dela na na lang Rahab ding aduang ispia king bubungan at selikut na la karing tangke da ring lienso a inayus na karin.) p<Inya pepasabi na ini kang Rahab: Dinatang la ring lalaking atyu king bale mu ban mag-ispia la king mabilug a kayarian. Ilual mu la!o<Abalitan na ning ari ning Jerico king ating mapilan a Israelitang dinatang itang benging ita ban mag-ispia la king mabilug a kayarian.{n s<Tinubud na lang lihim Josue ding adua kataung menibat king Sitim at penabilinan na lang lihim magumasid king gabun na ning Canaan, lalung-lalu na ing siudad ning Jerico. Meko la deti at sinalangi la king bale nang Rahab, ing babaing magtinda king katawan na, at karin la mekituknang...lihim magumasid king gabun na ning Canaan, lalung-lalu na ing siudad ning Jerico.(2:1) m <Paten ya ing ninumang e kilala king upaya mu o e mamintu king isanu man karing kautusan mu. Tatagan mu ing lub mu at magtiwala ka!>l y<Nung makananu mi yang pemintuan i Moises king sablang bage, makanyan da ka munamang pamintuan, at ing Ginung kekang Dios mantabe ya sa keka kalupa na ning pamanantabe na kang Moises!rk a<Ngarang mekibat kang Josue, Daptan mi ing sablang inutus mu kekami at munta kami nukarin mu ke man itubud.Lj <anggang e re asakupan ing gabun dane nang albugan ning Jordan a binie na karela ning Ginung kekayung Dios. At potang aibie na na ning Ginu ing katahimikan karing sablang tribu ning Israel, muli na kayu at manuknangan keti king sarili yung gabun dane aslagan na ning Jordan a binie na kekayung Moises, ing talasuyu ning Ginu.-i W<Manatili la keti ding asawa yu, ding anak yu, at ding baka yu, oneng lumipat lang mumuna karing kamaganak dang Israelita ding sundalus yung pakasandata ban sumaup laBh < E yu sa kakalinguan ing sinabi nang Moises kekayu a talasuyu ning Ginu king ibie ne ning Ginung kekayung Dios iting gabun dane nang aslagan ning Ilug ning Jordan ban maging tuknangan yu.\g 5< Nganang Josue karing tribu nang Ruben at Gad at king kapitna ning tribu nang Manase,`f =< Munta kayu king kampu at sabian yu karing tau, Isadia yu ing pamangan a bakalan yu uling kilub da ring atlung aldo lipatan ye ing Ilug ning Jordan, at sakupan ye ing gabun a babie na kekayu ning Ginung kekayung Dios.4e g< Kanita nganang minutus Josue karing manimuna,5d g< E mu kakalinguan ing inutus ku keka; tatagan mu ing lub mu at magtiwala ka. E ka tatakut o paisira lub uling, aku, ing Ginung kekang Dios, kayabe mu ku nukarin ka man munta.c 1<Parati meng babasan ing libru na ning Batas; pagaralan me neng aldo at bengi at tuparan mu ing sablang makasulat. Kanita mibandi ka at magtagumpe.Yb /<Magpakatatag ka; magtiwala ka at pagkapilitan meng tuparan ing kabilugan na ning Batas a binie na keka ning talasuyu kung i Moises. E ka lilisia king isanu man karing kautusan at magtagumpe ka nu ka man munta.a ;<Tatagan mu ing lub mu at magtiwala ka uling ika ing manimuna kareting taung deti kabang sasakupan de iting gabun a pengaku kung ibie karing makatua da.` 5<Alang taung malyaring maniambut keka kabang mabie ka. Kayabe mu ku antimo nung makananu na kung akayabe Moises. E ku magkulang keka; e ra ka lakuan._ 1<Mamabut ya ing angganan na king disyerto king dane mauli at angga ya karing Bunduk ning Lebanon king dane norti; manibat ya king maragul a Ilug ning Eufrates king dane aslagan, dumalan ya karing gabun da ring Hiteo, at angga ya king Dagat ning Mediteraneo king dane albugan.r^ a<Antimo ing asabi ku na kang Moises, babie ke kekayu ing kabilugan na ning gabun a dasnan da ring bitis yu.K] <Ngana ning Ginu kang Josue, Mete ne ing talasuyu kung i Moises. Magsadia ka at pati na ding sablang memalen na ning Israel. Dalakitan ye ing Ilug ning Jordan papunta king gabun a babie ku kekayu.\ >@=vE< Kapilan man e pa mika kalupa na nita, inyang mekiramdam ya ing Ginu king siwala na ning metung a tau; uling mekilaban ya ing Ginu king panig na ning Israel.x=k< Tinuknang ya ing aldo at e ya kinimut ing bulan angga king e ne asambut ning bansang Israel ing kalaban na. Iti makasulat king Libru nang Jaser. Tinuknang yang maratun ing aldo king libutad ning banua at e ya minalis kilub ning patingapun..<W< King aldo mu ring ita binie a ne ning Ginu ing tagumpe karing memalen na ning Israel laban karing Amoreo, mekipagsalita ya i Josue king Ginu. Ngana king daramdaman da ring memalen na ning Israel, Aldo, tuknang kang maratun tulid ning Gibeon; bulan, tuknang ka tulid ning Kapatagan ning Ayalon.;< Kabang tatakas lang padulung ding Amoreo karing Israelita king pidadalanan paukiat king bunduk pepauran yang maragul a batu ing Ginu king daralanan da angga Azeka. Mas dakal la ring mete uli da ring maragul a batu kesa karing apate da ring Israelita.:'< Panakit da karing sundalus na ning Israel birian ning Ginu ing mataranta la ding Amoreo. Pete da la ring kalaban da ring Israelita karin king Gibeon, at tikian da la padulung king pidadalanan na ning bunduk karin Bet Horon. E da la pepatugutan angga na Azeka at Makeda.u9e< Uli na ning kabukas nang pamaglakbe Josue manibat Gilgal ikua na lang lisuban a alang kapiadian ding Amoreo. 8 < Ngana ning Ginu kang Josue, E ka tatakut karela. Binie ku na keka ing tagumpe. Metung man kareti alang malyaring makalaban keka.z7o< Inya meko ya manibat Gilgal i Josue at ding sablang sundalus na, kayabe la ding magaling dili karing sundalus na.6 < Peparala lang amanu ding tau Gibeon kang Josue king kampu na karin Gilgal at ngara, E yu ke paburen! Mamalagua kayu sanang munta keni at saupan yu kami! Iligtas yu kami! Misanmetung la ding sablang ari da ring Amoreo karing kabundukan at lisuban da kami!"5?< Deting limang aring Amoreo, ing ari ning Jerusalem, Hebron, Jarmut, Lakis, at Eglon, pisanmetung da ing sikanan da; kibkuban de ing Gibeon at lisuban de. 4< Ngana, Munta kayu keni at saupan yu kung lusuban ya ing Gibeon, uling mekikasundu la ding memalen na kang Josue at karing Israelita.&3G< Inya peparala yang amanu i Adonizedek kang Aring Oham ning Hebron, kang Aring Piram ning Jarmut, kang Aring Jafia ning Lakis, at kang Aring Debir ning Eglon.C2< Mitakutan la ding tau Jerusalem uling kasing dagul ne ning Gibeon ing isanu pa mang siudad a maki ari; mas maragul ya kesa king Ai at mangagaling la ngan ding lalaki na king pamakilaban.1 /< Abalitan nang Adonizedek, ing ari na ning Jerusalem, king simbut neng Josue at lubus neng linaso ing Ai at pete ing ari na antimo ing gewa na king Jerico at king ari na. Abalitan na naman king mekikasundu la ding tau Gibeon karing Israelita at mabibie la ngening kayabe ra.0)< Manibat na king aldong ita gewa na lang ipus; meging talasibak lang dutung at talasaklung danum para karing memalen na ning Israel at para king altar ning Ginu. Angga man ngeni menatili la king obra dang iti karing lugal nung nukarin pinili na ning Ginu ing misamban ya.l/S< Inya oyni ing gewa nang Josue: iningat na la at e na la peintulutan ding Israelita ing paten da la.n.W< Ngeni, atyu kami king lalam na ning kekayung upaya; gawan yu kekami ing isipan yung mayap at matulid.H- < Ngarang mekibat, Depat mi iti uling abalu mi king tutu pin king ing Ginung kekayung Dios inutus na kang Moises, ing talasuyu na, ing ibie ne kekayu ing mabilug a gabun at paten la ding sablang taung manuknangan karin king kekayung panlub. Depat mi iti uli na ning takut mi kekayu; kinatmu keng takut uli na ning bie mi.,/< Uling depat yu iti, makasumpa kayu. Ikayu at ding kabalen yu manatili lang ipus, talasibak dutung, at talasaklung danum para king bale ning Dios.N+< Inutus nang Josue king idala da la arap na ding tau Gibeon at nganang kinutang karela, Obat lininlang yu kami at sinabi yu king ibat kayu king marayung lugal samantalang keti kayu pala manuknangan? *< Paburen yu lang mie, oneng ila ing maging talasibak dutung at saklung danum para kekatamu. Iti ya ing minungkahi da ring manimuna.\)3< Paburen ta lang mie uli na ning pangaku tamu; nung ali parusan na katamu ning Dios.(< oneng ngarang mekibat, Mengaku tamung taimtim karela king lagyu na ning Ginu, ing Dios ning Israel. Inya ngeni e ta la malyaring taginan.J'< Makanyan man e ra la pete, uling taimtim lang mengaku karela ding karelang manimuna king lagyu ning Ginu, ing Dios ning Israel. Migreklamu la ding sabla karing karelang manimuna tungkul kaniti,#&A< Inya meko la ding Israelita at kaybat na ning atlung aldo miras la karing siudad a tuknangan da: ing Gibeon, ing Kefira, ing Beerot, at ing Kiriat Jearim.% < Katlung aldo kaybat nang milabas ning pamikasundu ra abalu da ring Israelita king detang taung deta malapit la pala penibatan.$5< Mekikasundu ya karela i Josue at e na na la pepapate. Taimtim lang mengaku ding manimuna ning komunidad ning Israel king tuparan de iting kasunduan.n#W< Tinggap da ring lalaki na ning Israel ing pamangan a ibat karela, oneng e la meniawad payu king Ginu.Y"-< Bayu la inyang katmuan mi la dening balat-lulanan alak. Lawan yu la. Mitdas na la! Dening imalan mi at sandalyas melaun la king kekaban na ning pamaglakbe mi. fig,...pero lawan yu la. Mitdas na la!,(9:13)fig*/!Y< Lawan yu la pu ding kekaming tinape. Mamali-mali la pa inyang lakuan mi la ding pibalebale mi para makikit kekayu. Lawan yu la ngeni. Mangasias na la pu at mengulapu.# A< Ding kekaming mamuntukan at ding sablang taung manuknangan king gabun mi sinabi ra kekami king magsadia kaming pamangan para king kekaming pamaglakbe at pakikitan da kayu. Sinabi ra kekami ing ibie mi ing sarili mi king pamanyuyu kekayu at aduan mi ing gawa kayung kasunduan kekami.:o< at nung nanu ing depat na karing adua rang ari ding Amoreo king dane aslagan na ning Jordan: ing Aring Sihon na ning Hesbon at ing Aring Og na ning Bashan a manuknangan Astarot.-U< Kanita ngarang mekibat, Menibatan la ring talasuyu yu king marayung bansa at karin mi ya abalitan ing Ginung kekayung Dios. Miras kekami ing sablang depat na Ehipto< Ngara kang Josue, Makasadia kaming sumuyu kekayu. Nganang kinutang Josue karela, Ninu wari ikayu? Nukarin kayu menibatan?/< Oneng ngarang mekibat ding memalen na ning Israel karing Heveo, Ba't mo gawa ke pa mung kasunduan kekayu? Marahil malapit ya mu ing tuknangan yu.U%< Pintalan de kanita i Josue king kampu karin Gilgal, at ngarang migsalita kang Josue at karing memalen na ning Israel, Menibatan kami king marayung bansa. Buri mi ing gawa kayung metung a kasunduan kekami.< Sinulud da ing imalan dang laun at ding pudpud dang sandalyas a penagpian. Masias na la at mengulapu ding tinape a dela ra. ;< pikayari da ing linlangan de. Migsadia lang pamangan da at lilan da karing lumang saku at tagpi-tagping balat a lulanan alak at seke ra karing asno ra.{q< Inyang abalitan da ring memalen na ning Gibeon, deti Heveo la, nung nanu ing depatan nang Josue king Jerico at Ai,q]< Mitipun la at mikakasundu lang pisanmetungan da ing sikanan da ban labanan de i Josue at ding Israelita.K < Meging pikabaluan la ring tagumpe da ring Israelita karing sablang ari dane albugan na ning Jordan: ding atyu karing bunduk-bundukan, karing kapatagan, karing lele ning Dagat ning Mediteraneo angga na Lebanon dane norti. Ila deti ring ari da ring Hiteo, ding Amoreo, ding Cananeo, ding Perezeo, ding Heveo, at ding Jebuseo.4c<#Binasa neng Josue ing balang metung karing kautusan nang Moises karing sablang makatipun; kabilang la kareti ding babai, ding anak, at ding dayuan a manuknangan kayabe ra."?<"Binasa neng masikan kanitang Josue ing kabilugan na ning Batas, ding bendisyun at ding sumpa, antimo nung makananu lang misulat king libru na ning Batas.|s<!Ding sablang Israelita, ding karelang makatua, ding pamuntuk, at ukum, antimu rin ding dayuan a kayabe ra, tinalakad la mingatba na ning Kaban ning Kasunduan ning Ginu, arapan da la ring paring Levita a magdala king Kaban. Makatalakad la ding kapitna karing tau; gugulutan de ing Bunduk ning Gerizim. Makatalakad la ding kapitna at gugulutan da ne man ing Bunduk ning Ebal. Makanyan ing inutus na karelang Moises, ing talasuyu ning Ginu, potang datang na ing oras ning pamananggap da king bendisyun.y< At karin, king arapan da ring Israelita, sinulat neng Josue karing batu ing kopia na ning Batas a sinulat nang Moises.(K<Pepatalakad ne iti karing Israelita agpang king panabilin nang Moises, ing talasuyu ning Ginu. Antimo ing sasabian na ning Batas nang Moises: Metung a altar a e metabas karing kasangkapan a bakal. Babo na niti miyain lang ain-a-durulukan king Ginu, at miyain la naman ain-ning-kapayapan.q]<Kaybat na nita, mitalakad yang altar i Josue king Bunduk ning Ebal para king Ginu, ing Dios ning Israel.:o<Binitin ne king tanaman ing ari at karin de likuan ing katawan na angga na inyang dalumdum. Inyang limbug ne ing aldo inutus nang Josue ing ikuldas da ne ing bangke na, at binili de king dalan a palub king pasbul dalan ning siudad. Timbunan deng batu at angga man ngeni atyu la karin ding kabuntun a batu.dC<Silaban neng Josue ing Ai at likuan neng lubus mesalanta. Makanyan ya kabilian angga ngeni.{ q<Antimo ing sinabi na ning Ginu kang Josue, kinua da ring Israelita para karela ding sese rang animal at pibandian.  <s a<Pepanatilian neng makatuldung Josue king Ai ing tandus na at e ne beba anggang e la mete ding sablang taung atyu karin. Ing kabilugan a bilang ding memalen ning Ai a pete da kanitang aldong ita labi lang aduang libung lalaki at babai.} u<Inyang apate da na la ring kalaban dang tinagal karela king ilang, mibalik la Ai at pete da la ngan ding atyu karin.F <subali mu king ari na ning Ai. Binihag de at dela kang Josue.}<Linual la kanita ding Israelitang atyu na king siudad at mekiabe la king labanan. Ikit da na mu ding tau Ai ing makakubkub la karing Israelita. At ding Israelita pete da la ngan; ala metung mang mitakas at alang mitagan mabie karing memalen ning Ai+Q<Inyang ikit nang Josue at ding tauan na king ding kayabe ra ikua ra ne ing siudad at masisilab ne belikan da la at pegumpisan da lang pete ding lalaki na ning Ai.sa<Inyang melikid la ring tau ning Ai king kagulutan da, ikit da ing asuk a mumukiat banua. Ala na lang dalanan pa ban tumakas uling ding Israelita a memulayi papunta king ilang migbalik la ban ila naman ding tagal karing tatagal karela.3<Inyang tinas ne ing gamat na, mabilis lang tinalakad ding lalaking pakakubli, memulayi lang palub king siudad; abihag de at agad-agad deng silaban.tc<Ngana kanita ning Ginu kang Josue, Ituldu me ing tandus mu king Ai; uling ibie ke keka. Memintu ya i Josue.<Linual la ngang tatagal ding sablang lalaki na ning Ai karing Israelita; melakuan yang makabuklat ing siudad at alang mag-dipensa kaniti.<Meyaus la ding sablang lalaki na ning siudad ban tagalan da la, at kabang tatagalan de i Josue lalu na la namang milalaut king siudad.b?<I Josue at ding sundalus na sangkan la mong minurung at memulayi lang papunta king ilang.)<Inyang ikit na la ning ari ning Ai ding sundalus nang Josue, agad-agad yang kinimut. Inya ing ari at ding sablang sundalus na linual lang papunta king Kapatagan ning Jordan ban makilaban karing Israelita antimo king minuna; e na man aisip king lusuban de king kagulutan.Q< Makasadia na la ding sundalus para king labanan at ing mas maragul a kampu atyu dane norti na ning siudad at ding aliwa naman king dane albugan. Menatili ya i Josue king kapatagan itang kabukas a ita. j!~K}|{zyxxwvvuu tsrrrqqqqqcq;qpppp5oooo nnnnvnmmmMmlkkkukVjjjj6iiiqi+hh>`>>>===<2;; :99m88i777J7%766(55`543322x21001////)..]. -----K,$++*S((('v&D%t$#"!o ;L'_(^ hCtomz<bK x4 n f Y Hhjz%o< Ngana ning miras a balita karing aliwang memalen na ning Israel, Makiramdam kayu! Ding memalen na ning tribu nang Ruben, Gad at ning Manase ning dane Aslagan mitalakad lang altar king Gelilot, king pampang a atyu king banda tamu ning Jordan!\$3< Inyang ding tribu nang Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan miras la Gelilot, atyu la pa mu rin kanita king dane albugan ning Jordan, mitalakad lang maragul at matas a altar karin king pampang ning ilug.8#k< Inya minuli lang pasibayu ding memalen da ring tribu nang Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan. Likuan da la ring aliwang Israelita karin Silo king Canaan, at meko la ban muli king sarili dang lugal, ing gabun ning Gilead a kinua ra antimo ing inutus na karela ning Ginu kapamilatan nang Moises." <! <z o<Pepaulian na lang Josue kaybat neng binie ing bendisyun na at deting amanu: Mabandi kayu king pamagbalik yu karing tuknangan yu, dakal kayu sese animal, pilak, gintu, tangsu, bakal, at dakal a imalan. Idake yu karing kalupa yung tribu ing kinua yu karing kalaban. Kanita meko na la ban muli. Binie nang Moises king kapitna ning tribu nang Manase ing gabun king dane aslagan ning Jordan, oneng binie nang Josue king kapitna ing gabun dane albugan na ning Jordan at karing kayabe rang aliwang tribu.<E yu la sana kakalinguan tutuparan ding kautusan a binie na kekayung Moises: luguran ye ing Ginung kekayung Dios, tuparan yu ing kaburian na, pamintuan yu la ding kautusan na, maging tapat kayu king Ginu, at suyuan ye king mabilug yung pusu at kaladua.~w<Ngeni, antimo ing pengaku na, binie na ning Ginung kekayung Dios ing kapayapan karing kalupa yung Israelita. Inya muli na kayu king gabun a katuliran yu, ing gabun dane nang aslagan ning Jordan a binie na kekayung Moises, ing talasuyu ning Ginu.2_<King kekaban na ning panaun ni misan e yu la peinggulutan ding kalupa yung Israelita. Meging maingat kayu king pamamintu yu karing kautusan na ning Ginung kekayung Dios. <Ngana karela, Tiparan yu ngan ing sablang parapat na kekayung Moises, ing talasuyu ning Ginu, at pemintuan yu ing sablang inutus ku.y o<Kanita inaus na la at tinipun Josue ding memalen da ring tribu nang Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan._9<-Tiparan na la ning Ginu ding sablang pangakung binie na karing memalen na ning Israel.<,Dininan na lang kapayapan ning Ginu king mabilug a lugal a ita antimo ing pengaku na karing makatua da. Ala metung man karing karelang kalaban ing mekalaban karela, uling binie na ning Ginu karing Israelita ing tagumpe laban karing sabla dang kalaban./<+Inya binie ne ning Ginu king Israel ing sablang gabun a taimtim nang pengakung ibie karing makatua da. Karin la menuknangan inyang sekupan da ne.O<*Atin yang sariling pipagpastulan na ing balang metung kareting siudad.q]<)Heganagana, apat lang pulu't walu ding siudad da ring memalen na ning Israel ding miyabie karing Levita.X+<(Inya miyabie la king pamilya nang Merari ding kabilugan a labing aduang siudad.:q<'Hesbon, at Jazer ampon ding pipagpastulan da reti.(K<&Tinggap da la ibat king tribu nang Gad ding apat a siudad: Ramot ning Gilead (ing metung karing siudad a santungan) ampon ding pipagpastulan na niti, Mahanaim,<u<%Kedemot, at Mefaat ampon ding pipagpastulan da reti.S!<$Tinggap da la ibat king gabun nang Ruben ding apat a siudad: Bezer, Jahaz,;s<#Dimna, at Naalal ampon ding karelang pipagpastulan.~w<"Ibat king gabun nang Zebulun ding aliwang Levita a anak nang Merari tinggap da la ring apat a siudad: Jokneam, Karta,<!Tinggap da la ring miyayaliwang anak da ring pamilya nang Gerson ding kabilugan a labing atlung siudad ampon ding karelang pipagpastulan.V '< Tinggap da la ibat king gabun nang Neftali ding atlung siudad: Kedes king Galilea (ing metung karing siudad a santungan) ampon ding pipagpastulan na, Hamot Dor, at Kartan ampon ding karelang pipagpastulan.; s<Helkat, at Rehob ampon ding karelang pipagpastulan.R <Tinggap da la ibat king gabun nang Aser ding apat a siudad: Misal, Abdon,= w<Jarmut, at Enganim ampon ding karelang pipagpastulan.[ 1<Tinggap da la ibat king gabun nang Isacar ding apat a siudad: ing Kision, Daberat,~w<Ding aliwa namang pamilya da ring Levita a anak nang Gerson, tinggap da la king gabun nang Manase ning dane Aslagan ding aduang siudad: ing Golan a atyu Bashan (ing metung karing siudad a santungan) at Beestera ampon ding karelang pipagpastulan.r_<Tinggap da la ring pamilya na ning anak nang Kohat ding apulung siudad ampon ding karelang pipagpastulan. <Ibat king sakup nang Manase ning dane Albugan mirinan lang aduang siudad: ing Taanak at Gatrimon ampon ding karelang pipagpastulan.8m<Ayalon, at Gatrimon ampon ding pipagpastulan da.N<Ibat king sakup nang Dan mirinan lang apat a siudad: Elteke, Gibeton,@}<Kibzaim, at Bet Horon ampon ding karelang pipagpastulan.+<Mirinan lang apat a siudad: ing Sikem ampon ing pipagpastulan na king bulubundukan na ning Efraim (metung ya karing siudad a santungan), Gezer,<Miyabie munaman karing aliwang pamilya da ring Levita a anak nang Kohat ding mapilan a siudad a ibat king gabun nang Efraim.hK<Labi lang atlung siudad ampon ding pipagpastulan da ring miyabie karing pari a lahi nang Aaron.5g<Anatot, at Almon ampon ding pipagpastulan da.P~<Ibat king gabun nang Benjamin mirinan lang apat a siudad: Gibeon, Geba,{}q<Ain, Juta, at Bet Semes, kayabe la ding karelang pipagpastulan. Siam lang siudad karing tribu nang Juda at Simeon.|'<Holon, Debir,{+<Jatir, Estemoa,z< Subali pa king Hebron (ing metung karing siudad a santungan) miyabie la deting makatuking siudad karing lahi nang Aaron a pari: Libna,y< Oneng ding marangle na ning siudad, antimu rin ding balen da, miyabie na la kang Caleb a anak nang Jefune bilang bandi na.7xi< Miyabie ya karela ing siudad ning Arba (i Arba ya ing tata nang Anak) a ngeni ausan dang Hebron, king bulubundukan na ning Juda ampon ding pipagpastulan a makapadurut kaniti.ywm< karing lahi nang Aaron a pamilya nang Kohat a lahi nang Levi. Ing miyabie karela ya ing minunang diling merapat.[v1< Ila deti ring lagyu da ring siudad a ibat king gabun nang Juda at Simeon a miyabieOu<King kapamilatan na ning bagutan, ding memalen na ning Israel binie da la reting siudad at ing pipagpastulan da reti para karing Levita, agpang king inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises.t!<Karing pamilya da ring anak nang Merari miyabie la para karela ding labing aduang siudad a ibat karing gabun da ri Ruben, Gad, at Zebulun.s!<Miyabie la karing pamilya nang Gerson ding labing atlung siudad a ibat king gabun nang Isacar, Aser, Neftali, at Manase ning dane Aslagan. r<Miyabie la karing aliwang pamilya nang Kohat ding apulung siudad a ibat king sakup nang Efraim, Dan, at Manase ning dane Albugan.kqQ<Ding minunang midinan siudad king kapamilatan ning bagutan ila ring pamilya da ring anak nang Kohat. Miyabie la karing Levitang lahi nang Aaron a pari ding labing atlung siudad ibat karing gabun nang Juda, Simeon, at Benjamin.p7<Inya, agpang king inutus na ning Ginu, ding memalen na ning Israel binie da la reting siudad at gabun a pipagpastulan karing karelang sariling gabun.Zo/<Karin king Silo king Canaan ngarang migsalita karela, Inutus na ning Ginu king kapamilatan nang Moises king kailangan kaming midinan siudad ban atuknangan mi at gabun ban pipagpastulan karing sese ming animal.0n ]<Minta la ring pamilyang pamuntuk da ring Levita kang Eleazar, ing pari, kang Josue a anak nang Nun at karing pamuntuk ding pamilya da ring sablang tribu na ning Israel.>mw< Ila deti ring siudad a mepiling santungan para karing sablang memalen na ning Israel at para king ninumang dayuan a manuknangan karin. Malyari yang magsantung karin ing ninuman a king e na sasarian mekapate yang tau ban e ne apate ning ninumang bisang mablas, anggang e ya melitis king arapan da ring memalen.zlo<King dane aslagan na ning Jordan, king disyerto na ning kapatagan ning bunduk dane nang aslagan ning Jerico, pinili re ing Bezer king gabun nang Ruben; ing Ramot king Gilead, king gabun nang Gad, at Golan king Bashan, king gabun nang Manase.Pk<Inya, kewani re king dane albugan na ning Jordan ing Kedes karin Galilea, king bulubundukan na ning Neftali; ing Sikem, king bulubundukan na ning Efraim, at ing Hebron king bulubundukan na ning Juda.mjU<Malyari yang manatili king siudad kabang e ya makayarap king metung a pamaglitis da ring malda, at kabang mabie ya ing ninumang pekapun da ring pari. Kaybat na nita, malyari neng magbalik ing tau king balen nung nu ya menibatan.Li<Nung tukian ne karin ning taung bisang mablas, ding memalen ning siudad e re sukat isuku king mamablas uling e na seria ing pamakamate nang tau at uling ala ne mang sasalikut a mua king apate na..hW<Malyari yang salikut king isanu pa man kareting siudad; munta ya king lugal ning pamanatul arap ning pasbul dalan ning siudad at malinawan na karing pamuntuk nung nanung talaga ing milyari. At kanita paintulutan deng lungub king siudad at dinan deng paglugalan ban makapanatili yang kayabe ra.$gC<Nung ing metung a tau, king e na sasarian, apate ne ing kalupa nang tau malyari yang munta karin ban makasalikut ya king taung bisang mablas king depat na.f<king sabian na ing anti kaniti karing memalen na ning Israel, Pilinan la ding siudad a santungan a sinabi ku kapamilatan nang Moises.,e W<Kanita sinabi na ning Ginu kang Josuepd[<3I Eleazar, ing pari, i Josue a anak nang Nun, at ding pekabuntuk da ring pamilya da ring tribu na ning Israel penutuk da la ring dake na ning gabun king kapamilatan ning bagutan ban pakibaluan ing kaburian na ning Ginu karin king Silo keta king arap ning Tolda nung nu ya manuknangan ing Ginu. King makanyan a paralan ya meyari ing pamiparti-parti ning gabun.Ec<2Antimo ing inutus ning Ginu, binie ra la kang Josue ding siudad a inawad na; ing Timnat Sera king bulubundukan na ning Efraim. Pepatalakad neng pasibayu ing siudad at karin ya menuknangan.b<1Inyang ayari da na ding memalen na ning Israel ing pamiparti-parti ra king gabun, dininan deng dake i Josue a anak nang Nun.|as<0Atyu la ngan deting siudad at balen da king gabun a tinggap da ring pamilya na ning tribu nang Dan bilang bandi ra.#`A</Inyang milako ya karing memalen na ning Dan ing karelang gabun, pintalan de at lisuban ing Lais. Binihag de iti at pete da la ring memalen na at bindian de. Menuknangan la karin at pelitan de ing lagyu na ning siudad ning Lais king lagyung Dan. Pemalagyu de king makatua dang i Dan.J_<.Mejarkon, at Rakon, antimu rin ing gabun a makapadurut king Jopa.#^C<-Jehud, Beneberak, Gatrimon, ]=<,Elteke, Gibeton, Baalat,\3<+Elon, Timna, Ekron,[9<*Saalbim, Ayalon, Itla,:Zq<)Kayabe ya king gabun na ing Zora, Estaol, Irsemes,NY<(Miyabie ya ing kapitung mepili karing pamilya na ning tribu nang Dan.xXk<'Atyu la deting siudad at balen king gabun a tinggap da ring pamilya na ning tribu nang Neftali bilang bandi ra.vWg<&Yiron, Migdalel, Horem, Betanat, at Bet Semes. Labi lang siam a siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.V9<%Kedes, Edrei, Enhazor,U3<$Adama, Rama, Hazor,MT<#Ding siudad a maki kuta ila ding Zidim, Zer, Hamat, Rakkat, Kineret,?Sy<"Karin ya salingkung papuntang albugan angga Aznot Tabor; manibat karin angga ya Hukok, miraras ya Zebulun king dane mauli, ing Aser king dane albugan at ing Jordan king dane aslagan.8Rk<!Manibat ya Helef ing angganan na at tataglus ya ketang tanaman a ensina a atyu Zaananim, tataglus ya naman king Adaminekeb at Jamnia angga na Lacum, at mapupus ya king Jordan.QQ< Miyabie ya ing kanam a mepili karing pamilya na ning tribu nang Neftali.qP]<Deting siudad at ding balen da ila ring tinggap da ring pamilya na ning tribu nang Aser bilang bandi ra.dOC<Umma, Afek, at Rehob. Adua lang pulu't aduang siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.KN<Ing angganan na kanita salingku yang papunta Rama at miras ya king makakuta nang siudad ning Tiro; kaybat liku ya Hosa at mapupus ya king Dagat ning Mediteraneo. Kabilang la ring Mahalab, Akzib,4Me<Ebron, Rehob, Hamon, at Kana angga na Sidon.KL<King aslagan, miraras ya Bet-dagon ing angganan na, miraras ya king Zebulun at king Kapatagan ning Iftael king pamunta na king norti angga Betemek at Neiel. Tataglus ya king norti papunta Cabul,^K7<Alam Melec, Amad, at Misal. Miraras ya king Carmel at Sihor Libnat king dane albugan.HJ <Kayabe ya king gabun a sakup na ing Helkat, Hali, Beten, Acsaf,OI<Miyabie ya ing kalimang mepili karing pamilya na ning tribu nang Aser.sHa<Deting siudad at ding balen da ila ring tinggap da ring pamilya na ning tribu nang Isacar bilang bandi ra.+GQ<Miraras ya ing angganan na king Tabor, Sahasuma at Bet Semes at mapupus ya king Jordan. Kayabe la ding labing anam a siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.,FU<Remet, Enganim, Enhada, at Betpazez.E5<Rabit, Kision, Ebez,"DA<Hafaraim, Shion, Anaharat,CC<Kayabe ya king miyabie karela ing Jezreel, Kesulot, Sunem,PB<Miyabie ya ing kapat a mepili karing pamilya na ning tribu nang Isacar.A<Kayabe la deting siudad at ding balen da king gabun a tinggap da ring pamilya na ning tribu nang Zebulun bilang bandi ra.@<Kabilang la ring siudad ning Kattat, Naalal, Simron, Idala, at Betlehem. Labi lang aduang siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.m?U<Marap yang papunta Hanaton king dane norti ing angganan na at mapupus ya king Kapatagan ning Iftael.|>s< Manibat karin sumulung yang papunta king aslagan angga Gat Hefer at Etkazin, salingku yang papunta Nea angga Rimon.=5< King sumangid na ning Sarid taglus ya papuntang aslagan angga king angganan na ning Kislot Tabor, kaybat taglus ya Daberat at mukiat ya angga Jafia.<< Manibat karin munta ya ing angganan na bandang albugan angga Mareal, darasan ne ing Dabeset, at ing sapa dane aslagan na ning Jokneam.;{< Miyabie ya ing katlung mepili karing pamilya na ning tribu nang Zebulun. Mamabut ya ing gabun a tinggap da angga Sarid. :< Anti na ning ing miyabie kang Juda maragul ya kesa king pamangailangan da, ating dake na niti ing miyabie king tribu nang Simeon.Z9/<Kabilang la kareti ding sablang balen a makapadurut kareting siudad angga Baalat Beer (o Rama) king dane mauli. Iti ya ing gabun a miyabie karing pamilya na ning tribu nang Simeon a tinggap da bilang bandi ra.|8s<Kayabe la naman ding siudad ning Ain, Rimon, Eter, at Asan. Apat lang siudad ampon ding balen a makapadurut karela._79<Bet Lebaot, at Saruhen. Labi lang atlung siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.)6O<Ziklag, Bet Marcabot, Hazar Susa,59<Eltolad, Betul, Horma,4;<Hazar Sual, Bala, Ezem,,3U<Sakup ne ing Beerseba, Seba, Molada,62 i<Ing kaduang mepili king bagutan ya ing para karing pamilya na ning tribu nang Simeon. Ing gabun a miyabie karela miraras ya angga king gabun a miyabie karing tribu nang Juda.X1+<Zela, Haelef, Jebus (o Jerusalem), Gibea, at Kiriat Jearim. Labi lang apat a siudad ampon ding balen a makapadurut kareti. Iti ya ing gabun a tinggap da bilang bandi da ring pamilya ning tribu nang Benjamin.09<Rekem, Irpeel, Tarala,/5<Mizpa, Kefira, Moza,@.}<Kayabe la munaman ding siudad ning Gibeon, Rama, Beerot,b-?<Kefaramoni, Ofni, at Geba. Labi lang aduang siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.,/<Avim, Para, Ofra,#+C<Bet Araba, Zemaraim, Betel,q*]<Ding siudad a bandi da ring pamilya na ning tribu nang Benjamin ila reni: Jerico, Bet Hogla, Emek Keziz,.)W<Ing Jordan ya ing angganan na king dane aslagan. Ila deti ring angganan na ning gabun a tinggap da ring pamilya da ring tribu nang Benjamin bilang sarili dang bandi.B(<dumalan ya banda nang norti ning burul ning Bet Hogla at miyangganan ya king bandang norti ning Dagat a Mete nung nu ya tutugtug ing Ilug ning Jordan. Iti ya ing angganan na king mauli.u'e<at dumalan ya norti na ning burul a durungdung king Kapatagan ning Jordan. Magbaba ya kanita king kapatagan;c&A<Marap ya kanita papuntang norti king Ensemes at kaybat sumulung yang papunta Gelilot king sumangid ning Pidadalanan paukiat Adumim. Magbaba ya ing angganan na kanita papunta king Batu nang Bohan, (ing anak nang Ruben), %<Kaybat magbaba ya angga king lele na ning bunduk a durungdung king Kapatagan ning Hinom, king wakas na king norti ning Kapatagan ning Refaim. Kaybat taglus ya mauli at baltangan ne ing Kapatagan ning Hinom, maka mauli ning burul ning Jebuseo, papunta Enrogel.z$o<Manibat ya ing angganan na king dane mauli king gilid na ning Kiriat Jearim at munta ya karing Sibul ning Neftoa.s#a<Minaliwa ya dalan kanita ing angganan na; salingku yang papunta mauli manibat king banda nang albugan niting bunduk, at taglus ya Kiriat Baal (o Kiriat Jearim) a bandi da ring tribu nang Juda. Iti ya ing angganan na king dane albugan.L"< Magbaba ya ing angganan na king maka libis nang dane ning mauli ning Luz (ausan dia namang Betel), kaybat magbaba ya papunta Atarot Adar, king bunduk a atyu mauli na ning Makababa ning Bet Horon.=!u< Manibat ya king bandang norti ing angganan na king Jordan at mukiat ya king dane norti ning Jerico at munta ya bandang albugan karing bulubundukan angga king disyerto ning Betaven. < Para karing pamilya na ning tribu nang Benjamin ing minunang miyabie gabun. Atyu iting gabun pilatan da ring tribu nang Juda at Jose.{< Pipagbagutan na lang Josue ban pakibaluan na nung nanu ing kaburian ning Ginu para karela, at tildu na karing makatagan pang tribu na ning Israel ing dake ra. fig,Munta kayu king kabilugan na ning gabun at igulis yu ing pangaparti na...,(18:8)fig*lS< Inya minta la ding lalaki king kabilugan na ning gabun at ginulis de nung makananu deng pipartian-partian king pitung dake. Ginawa lang listahan da ring sablang balen, kaybat na nita mibalik la kang Josue king kampu karin Silo.$C<Meko la ding lalaki ban igulis de ing lugal kaybat na lang binie Josue deting panabilin: Munta kayu king kabilugan na ning gabun at igulis yu ing pangaparti na at kaybat magbalik kayu kanaku. At pakibaluan yu keti king Silo ing kaburian na ning Ginu king kapamilatan na ning bagutan.7<Makanyan man, e la tanggap dake na ning gabun ding Levita uling ing dake ra ya ing sumuyu la bilang pari na ning Ginu. Midinan na lang dake ding tribu nang Gad, Ruben, at Manase ning dane Aslagan king dane aslagan ning Jordan a binie na karelang Moises, ing talasuyu ning Ginu.9<Ibie ye kanaku ing ginulis yung pamiparti king pitung dake. Pipagbagutan da kayu ban abalu ku ing kaburian na para kekayu ning Ginung kekatamung Dios.}u<Partian yang pitung dake ing gabun; manatili ya i Juda king lugal na king mauli, at i Jose king lugal na dane norti.2_<Dinan yu kung atlu katau balang tribu. Itubud ku lang lumual king kabilugan na ning gabun ban igulis de ing lugal a buri dang maging bandi ra. Kaybat magbalik la kanaku.:o<Inya nganang Josue karing memalen na ning Israel, Angga pa kapilan manaya kayu bayu ye luban at sakupan ing gabun a binie na kekayu ning Ginu, ing Dios da ring kekayung makatua?]5<Atin pang pitung tribu karing Israelita a e tinanggap king karelang dake king gabun. 5<Kaybat deng simbut ing lugal a ita, mitipun ya king Silo ing mabilug nang komunidad ning Israel at karin de telakad ing Toldang tuknangan ning Ginu.nW<Maging bandi ye ing bulubundukan; agyamang gubat ya, kabud alinis ye maging bandi ye manibat king metung nang punta angga na king sumangid nang punta. Agyu yu lang itabi ding Cananeo agyamang atin lang karung bakal at masikan la.<Nganang Josue karing tribu nang Efraim at Manase ning dane Albugan, Tutu ing dakal kayu at mayupaya. Mika dake kayung maygit keng metung.ue<Ngarang mekibat, Malati ya para kekami ing bulubundukan at atin lang karung bakal ding sablang Cananeo king kapatagan, detang manuknangan king Bet-sean ampon ding makapadurut nang balen at detang manuknangan king Kapatagan ning Jezreel.p[<Nung tutu kayung dakal, nganang mekibat Josue karela, at ing bulubundukan na ning Efraim tutu yang malati para kekayu, munta kayu king kagubatan, king sakup da ring Perezeo at ding Refaim, at linisan ye ing lugal a ita para kekayu.1]<Ngara ding lahi nang Jose kang Josue, Obat metung yang dake ning gabun ing binie mu kekami ban maging bandi mi? Tutu kaming dakal uling binendisyunan na kami ning Ginu.|s< Agyamang masikan na la ding Israelita, e da la ngan tinabi ding Cananeo, oneng pinilit da lang magobra para karela.< Oneng ding memalen ning Manase e ra la atabi ding taung manuknangan kareting siudad, inya menatili lang makatuknang karin ding Cananeo.mU< Kilub da ring sakup nang Isacar at Aser, bandi na lang Manase ing Bet-sean at Ibleam ampon ding balen a makapadurut, antimu rin ing Dor (itang atyu king lele ning dagat), ing Endor, Taanak, Megido ampon ding makapadurut a balen.Z /< Atyu king dane mauli ing Efraim at ing Manase atyu king dane norti at ing angganan da dane albugan ya ing Dagat ning Mediteraneo; ayayabut ne king dane nang norti ing Aser at ing Isacar king dane nang aslagan. 9< Ing angganan na pabaldug yang papunta king sapa ning Kana. Mangaintulid la kang Efraim ding siudad dane mauli na ning sapa agyamang atyu la king sakup nang Manase. Ing angganan nang Manase sinulung ya king dane nang norti ning sapa at miyangganan ya king Dagat ning Mediteraneo. <Bandi nang Manase ing gabun a makapadurut king Tapua, oneng ing balen ning Tapua king angganan na bandi da ring lahi nang Efraim.B <Ing gabun nang Manase manibat ya Aser angga ya Micmetat dane nang aslagan ning Sikem. Ing angganan na kanita tataglus yang papunta king mauli ban sakupan ding taung manuknangan Entapua. 9<anti na ning mirinan la namang gabun ding lahi nang babai at antimu rin ding lalaki. Miyabie ya ing gabun ning Gilead karing aliwang lahi nang Manase.-<Iti ya ing sangkan nung inya i Manase tinanggap yang apulung dake karagdagan pa king Gilead at Bashan a atyu king dane nang aslagan ning Jordan,C<Minta la kang Eleazar a pari at kang Josue a anak nang Nun at karing manimuna. Ngara, Inutusan ne ning Ginu i Moises ban dinan na kami, at ding kamaganak ming lalaki, metung a dake ning gabun ban maging bandi mi. Inya, agpang king inutus na ning Ginu, mirinan lang dake king gabun ampon ding kamaganak dang lalaki.:o<I Zelofehad, ing anak nang Hefer a anak nang Gilead a anak nang Makir a anak nang Manase, ala yang anak a lalaki; babai la ngan. Ing lagyu ra Mahla, Noa, Hogla, Milka, at Tirza.wi<Miyabie ya ing gabun banda nang albugan ning Jordan karing aliwang pamilya nang Manase; kari Abiezer, Helek, Asriel, Sikem, Hefer at Semida. Ila deti ring lalaking lahi nang Manase a anak nang Jose at ila ding pamuntuk da ring pamilya ra.+ S<Miyabie ya ing metung a dake ning gabun karing mapilan karing pamilya a lahi nang Manase, ing pangane nang anak Jose. I Makir, ing tata nang Gilead, ya ing pangane nang anak Manase. Metung yang bayaning sundalus. Miyabie ya kang Makir ing Gilead at Bashan king dane nang aslagan ning Jordan.K< Makanyan man, e da la tinabi ding Cananeo a manuknangan Gezer. Inya mibiebie lang makalibutad ding Cananeo karing Efraimita angga man king panaun ngeni, oneng mepilitan lang magobra bilang ipus.vg< pati ding mapilan a balen at baryung atyu kilub na ning angganan nang Manase, oneng miyabie karing Efraimita.]5<Manibat ya Tapua ing angganan na at taglus ya king albugan angga king sapa ning Kana, at mapupus ya king Dagat ning Mediteraneo. Ya iti ing gabun a miyabie karing pamilya da ring tribu nang Efraim bilang bandi rar_<Manibat Janoa kuldas yang papunta Atarot at Naara angga king miras ya Jerico at mapupupus ya king Jordan._9<at manibat karin angga ya king Dagat ning Mediteraneo. Atyu banda nang norti ing Micmetat. King dane aslagan na niti salingku ya ing angganan na papunta Taanat Silo at lagpusan ne iti king dane aslagan angga Janoa.~/<Iti ya ing gabun da ring pamilya nang Efraim: ing angganan da manibat ya Atarot Adar king bandang aslagan angga na king Makamatas ning Bet Horon,{}q<Iti ing gabun a miyabie karing lahi nang Jose: ding tribu nang Efraim at Manase ning dane Albugan bilang bandi ra.C|<Kaybat dumalan ya king albugan king lugal da ring Jafletita angga na king lugal ning Makababa ning Bet Horon. Manibat karin taglus ya Gezer at miyangganan ya king Dagat ning Mediteraneo.a{=<Manibat Betel taglus ya Luz at munta ya Atarot Adar nung nu la manuknangan ding Arkiteo.z 1<Magumpisa ya king Jordan malapit Jerico ing angganan king dane mauli ning gabun a miyabie karing lahi nang Jose ketang metung a lugal dane aslagan da ring sibul na ning Jerico at tataglus ya king disyerto. Manibat Jerico dumalan yang paukiat karing bulubundukan angga Betel. y<?Oneng ding tau Juda e ra la atabi ding Jebuseo a manuknangan Jerusalem. Inya angga man ngeni manuknangan la pa karin ding Jebuseo.hxK<>Nibsan, ing Siudad ning Asin at Engedi. Anam lang siudad ampon ding balen a makapadurut kareti.Qw<=King disyerto naman kayabe la ding siudad ning Bet Araba, Midin, Secaca, v<<sumulung yang papunta Azmon at tukian ne ing sapa king angganan na ning Ehipto angga na king Dagat ning Mediteraneo nung nu ya mapupus ing angganan na. Iti ya ing angganan na ning Juda king dane mauli.[=1<at manibat king Pidadalanan paukiat Akrabim munta yang papunta mauli angga na Zin. Tataglus ya king dane nang mauli ning Kades Barnea, dalanan ne ing Hezron at paukiat ya king Adar, salingku yang papunta Karka, d~}}z|{{LyxxTwTvutts,rponn.mgll ktjiihkgg6ffeeicbbVa_`_n^]]\[[ZTYXWW&V8UTSS RiQQePP7OONVMM L|KK!IIXHHNG>FFcEE DCC3BBA@?>> ==<;;$;:w99)8Y77/6P55>48322F1M0//{/!.c-|-,,+***)-((+'4&%$k$ #"!!N Z,tN+D/:+I\-  1hUaB-YUFLinual ya i Jael ban saganan ne i Sisera at ngana, Lungub kayu; lungub kayu kening kanakung tolda. E kayu tatakut. Inya linub ya at selikut ne gulut na ning tabing.X1FMemulayi ya i Sisera king tolda nang Jael, ing asawa nang Heber a Keniteo, uling atin yang pamikasundu ing Aring Jabin ning Hazor king pamilya ra.:WoFTegalan na lang Barak ding karu dang panggera at ding sablang sundalus na angga king Haroset-da-ring-Paganu, at mete la ngan ding sundalus nang Sisera. Alang mitagan metung man.>VwFInyang linusub ya i Barak at ding sundalus na, king saup na ning Ginu mengagulugulu ya i Sisera at ding sablang karu na at sundalus. Kinuldas ya i Sisera king karu na at tinakas ya.pU[FNganang Debora kang Barak, Lumakad na ka. Ing Ginu manimuna ya keka! Ngening aldong iti ibie ne keka ing tagumpe laban kang Sisera. Inya kinuldas ya i Barak manibat king Bunduk ning Tabor; kayabe na la ding apulu nang libung tauan.&TGF inaus na la ding siam nang dalan a karung panggera at ding sablang sundalus na, at tinubud na la manibat Haroset-da-ring-Paganu papunta king Ilug ning Kison.fSGF Inyang abalitan nang Sisera king minta ne king Bunduk ning Tabor i Barak a anak nang Abinoam,ERF Ngeni i Heber, ing Keniteo, telakad ne ing tolda na malapit Kedes, siping na ning tanaman a ensina keta king Zananim. Linaut ya karing aliwang Keniteo a lahi nang Hobab a bayo nang Moises.QF Inaus na lang Barak ding tribu ning Zebulun at Neftali karin Kedes, at apulu lang libu ding lalaking tinuki. Kayabe neng meko i Debora.OPF Nganang mekibat, Tuki ku keka, oneng e miyabie keka ing dangalan ning tagumpe uling paburen neng manabu ning Ginu i Sisera king metung a babai. Inya i Debora at i Barak meko lang papunta king Kedes.qO]FNganang mekibat Barak kang Debora, Munta ku nung tuki ka kanaku, oneng e ku munta nung e ka tuki kanaku.$NCFIlual ke i Sisera, ing pekapun da ring sundalus nang Jabin, ban milaban kayu king Ilug ning Kison. Atin yang karung panggera at sundalus oneng sambutan me!$MCFMisan a aldo penabilin ne i Barak a anak nang Abinoam ning siudad ning Kedes sakup ning Neftali at ngana, Barak, ing Ginu, ing Dios ning Israel, binie ne keka ining kautusan: Kuma kang apulung libung lalaki karing tribu nang Neftali at Zebulun, at idala mu la king Bunduk ning Tabor.CLFUgali na ing lulukluk lalam na ning tanaman a palma pilatan ning Rama at Betel karing bulubundukan ning Efraim, at pupuntalan de karin ding memalen na ning Israel para king kayatulan na.iKMFKanitang panaun a ita, ukum ya king Israel ing babaing i Debora a propeta at asawa nang Lapidot.^J7FAtin yang siam a ralan a karung panggera i Jabin, at kilub ding aduang pulung banua gipitan na la ding tau Israel king mitmung bigsikan. Kanita sinaingsing lang meniawad saup king Ginu ding memalen na ning Israel.JIFInya peintulut na ing masambut la kang Jabin, ing ari na ning Canaan a mamuntukan king siudad ning Hazor. I Sisera ya ing pamuntuk da ring sundalus na a manuknangan king Haroset-da-ring-Paganu.kH SFKamate nang Ehud, pasibayu no namang mikasala king akakit na ning Ginu ding memalen na ning Israel.0G[FIng tutuking meging ukum ya i Samgar, ing anak nang Anat; linigtas nia naman ing Israel. King kapamilatan na ning pamarug baka pete na la ding anam a ralan a Filisteo.xFkFKing aldong ita simbut de ring Israelita ing Moab, at mika kapayapan king bansa kilub ding walung pulung banua.EFItang aldong ita pete da la ring ating apulung libu katau karing mayap nang diling sundalus ning Moab; metung man karela alang mekatakas. DFNgana karela, Tukian yu ku! Binie ne ning Ginu kekayu ing tagumpe laban karing kalaban, ding tau Moab. Inya tinuki lang kinuldas kang Ehud, at ikua re ing lugal nung nu re daralakitan ding Moabita ing Jordan; ala lang peintulutan makadalakit metung mang katau.GC FKaras na karin king bulubundukan nang sakup ning Efraim, tiniupan ne ing tambuli ban ausan na la ding lalaki ning Israel ba lang makilaban; penimunan na lang kinuldas karing bunduk-bundukan.xBkFKabang manaya la ding ipus, tinakas ya i Ehud. Delanan na la ding dinukit a batu at tinakas yang papunta Seira.GA FMenaya la angga king oras a isipan dang dapat lang manaya, oneng inyang e ne pa bubuklat ning ari ing pasbul, kinua de ing susi at biklat de. At ikit deng makapase ing panginuan da; mete ya!@%FKaybat meko ya. Dinatang la ding ipus at ikit da king makakandadu la ding pasbul, oneng inisip da king atyu kilub ing ari at magbawas ya mu.C?FLinual ya i Ehud; sera na la ding pasbul at kindadu na la.=>uFLinub ya ing mabilug a espada pati na ing pulu na at mitakpan ya iti king taba na ning ari. E ne begut Ehud king atian ning ari at linsut ya iti kagulutan na pilatan ding bitis na.t=cFKinua neng Ehud king kayli nang gamat ing espada king banda nang wanan at siksak ne king atian na ning ari.<<sFKanita, kabang makalukluk yang magdili-dili ketang marimla nang kuartu ning ari, linapit ya i Ehud at ngana, Atin kung mensahi para keka a ibat king Dios. At tinalakad ya ing ari.];5FOneng karas nang Ehud karing dinukit a batu malapit Gilgal, mibalik ya kang Eglon at ngana, Makamal a Ari, atin kung lihim a mensahi para keka. Inya ngana ning ari karing ipus na, Lakuan yu kami! At meko la ngan.k:QFKaybat na lang binie Ehud ding regalu na, sinabi na karing lalaking migdala kareti ing muli na la.R9FKaybat, dela na la ring regalu na kang Eglon; mataba yang lalaki i Eglon.83FGinawa yang espada a misusumangid a taram a maki metung at kapitnang talampakan king kaba. Tinali ne iti king wanan nang puad lalam ning imalan na.7FKanita sinaingsing la king Ginu ding Israelita, at tinubud ne ning Ginu ing metung a lalaki ban iligtas na la. Ya i Ehud, ing kaliweti a anak nang Gera ning tribu nang Benjamin. Tinubud de ring Israelita i Ehud kang Aring Eglon ning Moab at pepagdalan deng regalu.[61FMipailalam la ding Israelita king upaya nang Eglon kilub ding labing walung banua.5F Mekiabe ya i Eglon karing Ammonita at karing Amalekita; simbut de ing Israel at abihag de ing Jerico, ing siudad ding palma.94mF Pasibayu no namang mikasala king akakit na ning Ginu ding memalen na ning Israel. Inya peintulutan neng maging mas masikan ning Ginu ing Aring Eglon ning Moab kesa king Israel.c3AF Mika kapayapan king bansa kilub ding apat apulung banua. Kaybat na nita, mete ya i Otniel.42cF Dinatang ya kang Otniel ing upaya ning Ginu at ya ing meging ukum ning Israel. Minta ya king labanan at binie na ning Ginu ing tagumpe. Simbut ne ing ari ning Mesopotamia..1WF Kanita sinaingsing la ding Israelita king Ginu, at tinubud ne ning Ginu ing metung a lalaki a migligtas karela. Iti ya i Otniel a anak nang Kenaz at wali nang Caleb.80kFInya mimua ya ing Ginu karing Israelita at pepaburen na lang menabu king gamat ning Aring Cusan Risataim ning Mesopotamia. Mipailalam la king upaya na kilub ding walung banua.4/cFDepat da ring Israelita ing e mayap king akakit na ning Ginu. Kelinguan de ing Ginung karelang Dios; mikasala la king Ginu at simban da la ring larawan nang Baal at Asera.R.Fat tinggap da la ring anak dang babai deti ban maging asawa ra, at peintulutan da la ring anak dang babai ding Israelita a makiasawa karing anak dang lalaki, at sinamba la karing kikilalanan dang dios.- FInya menuknangan la ding Israelita libutad da ring Cananeo, ding Hiteo, ding Amoreo, ding Perezeo, ding Heveo, at ding Jebuseo;H, FIla ding meging kasangkapan na ning pangasubuk ning Israel ban mabalu nung mamintu la o ali la ding Israelita karing kautusan a binie ning Ginu karing makatua da king kapamilatan nang Moises.p+[FDing mitagan king bansa ila ding lima dang siudad ding Filisteo, ding Cananeo, ding Sidoniano, at ding Heveo a manuknangan karing kabundukan na ning Lebanon manibat king Bunduk ning Baal Hermon angga na king Pidadalanan ning Hamat.*+FDepat na mu iti ban dinan na lang lisyun ding balang lahi da ring Israelita tungkul king gera lalung-lalu na detang ala pang sibukan king gera.<) uFDeti ngeni ila ring mapilan a taung tinagan na ning Ginu king bansa ban panyubukan ne ing Israel kapamilatan da. E la pa mika sibukan deting Israelita king pamakigera karin Canaan.V('FInya peintulutan na la ning Ginu deting bansa a manatili king gabun; e na binie kang Josue ing tagumpe laban karela ni e na na la tinabi kaybat nang mete Josue. fig,...sinamba yang aliwang dios.,(2:17)fig*'FGamitan ku la ban abalu ku nung mamintu la o ali la deting Israelita karing paralan ku; antimo ing gewa da ring makatua da.\&3Fe ku ne itabi ing ninuman karing bansa a atyu pa king gabun inyang mate ya i Josue.,%SFKanita ya mimua ing Ginu king Israel at ngana, Lebagan ne niting bansa ing kasunduan a inutus kung tuparan da ring karelang makatua. Uli na ning e ra ku pemintuan,~$wFOneng kamate na ning ukum, agad lang magbalik ding memalen karing matua rang panugali, at ligpusan da la pa karawak ding tikian dang lahi. Sinuyu la at sinamba karing aliwang dios at king kesiasan da buntuk sindu ra ing karelang e mayap a dapat.#!FSasaupan na la ning Ginu ding balang ukum a babie na king Israel, at liligtas na la ding memalen karing kalaban da king kekaban na ning bie na ning balang ukum. Malulunus ya ing Ginu karing Israelita uli na ning saingsing da king karelang pamagkasakit at pangalupig.s"aFOneng ding Israelita e da la pekiramdaman deting ukum. Pigtaksilan ne ning Israel ing Ginu at sinamba yang aliwang dios. Memintu la ding makatua da karing kautusan ning Ginu, oneng malalagua dang tiknang daraptan iti ding bayung lahi.q!]FKaybat na nita, dininan na lang ukum ning Ginu a migligtas karela karing gamat da ring maminsala karela. FLaban ya karela ing Ginu neng pupunta la king labanan, antimo ing sinabi na nang daptan na. Mibili la king maragul a kaligaligan.ymFInya meragul ing mua na ning Ginu king Israel, at peintulutan na ing luban da la ring manlub at panakawanan da la. Peintulut na ing masambut la karing kalaban dang makapadurut karela, at e ra na agyung idipensa ding Israelita ing sarili da.RF Gilutan de ing Ginu at megumpisa lang sinuyu karing Baal at ding Astarte.|sF Kelinguan de ing Ginu, ing Dios da ring makatua da, ing Dios a milual karela ibat Ehipto, at megumpisa lang sinuyu karing aliwang dios, ding dios da ring taung makapadurut karela. Diku da la ring buntuk da kareting dios at pepamua re ing Ginu.1F Kaybat na nita, depat da na ring Israelita ing bage e mayap king akakit na ning Ginu at megumpisa lang sinuyu karing Baal a kikilalanan dang dios.F Inyang mete na la ding sabla ketang lahing ita, e na ne balu ning tinuking lahi ing Ginu at ing sablang dapat a gewa na para king Israel.Z/F Kitkut de king gabun a dake na ning Efraim king dane norti ning Bunduk ning Gaas.hKFI Josue, ing talasuyu ning Ginu at anak nang Nun, mete ya king idad a dinalan at apulung banua.cAFAt sinuyu la ring memalen king Ginu king kekaban na ning bie nang Josue at king kekaban na ning bie da ring makatua a mabie pa kaybat nang Josue a mekasaksi king makapagmulalang dapat a gewa ning Ginu para king Israel.:oFPepalakuan na lang Josue ding memalen na ning Israel ban isundu ing karelang lakad, at minta ya ing balang metung ban kuanan ne ing dake na king gabun a mitutuk king pamilya na.W)Fat meyaus yang Bokim ing lugal a ita. Karin la minie ain-sakripisyu king Ginu.Y-FInyang asabi na ning anghel iti, menangis la ding sablang memalen na ning Israel;qFInya sasabian ku ngeni kekayu king e ku la itabi deting tau king paniulung yu. Ila ding maging kalaban yu at maging anti lang bitag a makaumang kekayu ding kikilalanan dang dios.3aFE kayu gagawang kasunduan karing taung manuknangan king gabun a iti. Lasakan yu la ding karelang altar. Oneng e yu depatan ing inutus ku kekayu. Kabaligtaran ing gewa yu!u gFMenibat king Gilgal minta ya ing anghel ning Ginu king Bokim. At ngana karing Israelita, Liwal da kayu manibat Ehipto at dela ra kayu king gabun a pengaku ku karing makatua yu. Sinabi ku, E ke labagan kapilan man ing kasunduan ku kekayu.v iF$Magumpisa ya ing angganan da ring Edomita king Pidadalanan ning Akrabim at angga ya king dane norti ning Sela.h MF#Menatili lang manuknangan ding Amoreo king Ayalon, Saalbim, at king Bunduk ning Heres, oneng ding Israelita pepanatilian da lang atyu lalam dang upaya ding tribu nang Efraim at Manase, at pinilit da lang magobra para karela.  F"Ding Amoreo tinabi da la ring memalen na ning tribu nang Dan karing bulubundukan, at e ra la pepaintulutan kuldas king kapatagan. F!E na la tinabi ning tribu nang Neftali ding taung manuknangan karing siudad da ring Bet Semes at Betanat. Ding memalen ning Neftali manuknangan lang kayabe da ring Cananeo a menuknangan karin, oneng ding Israelita pinilit da lang magobra para karela.  F Anti na ning e ra no man tinabi ding memalen ning Aser mibiebie lang kayabe da ring Cananeo a sadia nang manuknangan karin.   FE na la tinabi ning tribu nang Aser ding taung manuknangan karing siudad ning Acco, Sidon, Ahlab, Aczib, Helba, Afek, at Rehob.[  3FE na la tinabi ning tribu nang Zebulun ding taung manuknangan karing siudad ning Kitron at Naalal, inya menatili lang manuknangan kayabe da ring Cananeo, oneng ding Isrealita pinilit da lang magobra para karela.  ;FE na la tinabi ning tribu nang Efraim ding Cananeo a manuknangan king siudad ning Gezer, inya menatili lang manuknangan karin a kayabe ra ding Cananeo.  FInyang ikua rang mesikan ding Israelita pinilit da lang magobra para karela ding Cananeo, makanyan man e ra la ngan tinabi.L FE na la tinabi ning tribu nang Manase ding taung manuknangan karing siudad da ring Bet-sean, Taanak, Dor, Ibleam, Megido, at ding kasiping dang balen; menatili lang manuknangan karin ding Cananeo.& IFBandang tauli, minta ya iting tau king sakup da ring Hiteo at karin ne telakad ing metung a siudad at pemalagyuan neng Luz, at ita ya ing menatili nang lagyu.  =FInya tiru ne karela at ding memalen na ning Efraim at Manase; pete da la ngan ding atyu king siudad subali mu iting taung akutnan da at ding pamilya na. ;FIkit deng lulual ding ispia ing metung a tau at ngara, Ituru me kekami ing lihim a dalan nung makananu kaming milub king siudad at e ra ka panasakitan.  F 3FLisuban de ring tribu nang Efraim at Manase ing siudad ning Betel a kanita mayayaus Luz. Sinaupan na la ning Ginu. Peparala lang ispia king siudad.F  FOneng ding memalen na ning tribu nang Benjamin e da la tinabi ding Jebuseo a manuknangan Jerusalem, at ding Jebuseo menatili lang mabibie kayabe da ring lahi nang Benjamin manibat na kanita.~ yFAntimo ing inutus nang Moises, miyabie ya kang Caleb ing Hebron, at tinabi na la ding atlung pamilya a lahi nang Anak.  F FSinaupan na la ning Ginu ding tau Juda at sekupan de ing bulubundukan. Oneng e re simbut ing Gaza, ing Askelon o ing Ekron at ding kayarian makapadurut karela. E da la atabi deting taung manuknangan king pampang ning dagat uling atin lang karung bakal.C~ FKayabe da lang sinulung ding memalen na ning Juda ding memalen na ning Simeon at simbut da la ring Cananeo a manuknangan king siudad ning Zefat. Lesak de iting siudad at inaus deng Horma.}  FDing Keniteo, ding lahi da ring katuangan nang Moises, tinuki la karing memalen na ning Juda a menibatan Jerico, ing ausan dang siudad ding palma. Linub la king malanging gabun karin Juda dane nang mauli ning Arad. At mekipanuknangan la karing Amalekita.I| FNganang mekibat, Anti na ning binie me kanaku ing malanging gabun, dinan mu ku namang sibul ban piyakuanan danum. At binie na lang Caleb kang Acsa ding sibul king makamatas at makababang lugal.?{ {FKing aldo ning kasal sitsutan neng Otniel i Acsa ban maniawad yang kapirasung gabun kang tata na. Kinuldas ya i Acsa king asnong sasaken na at kitnan neng Caleb nung nanu ing buri na.z F I Otniel, ing anak nang Kenaz a wali nang Caleb, abihag ne ing siudad nung inya pepakasal neng Caleb kang Otniel ing anak nang i Acsa. y =F Ngana ning metung karela a mayayaus Caleb, Ibie ke ing anak kung dalagang i Acsa ban maging asawa ne ning ninumang lalaking makabihag king Kiriat Sefer.yx oF Manibat karin sinulung la ding lalaki na ning Juda laban king siudad ning Debir a kanita ausan dang Kiriat Sefer.)w OF Kaybat, pintalan da lang lebanan ding Cananeo a manuknangan Hebron a sadiang mayayaus Kiriat Arba. Karin da la simbut ding pamilya nang Sesai, Ahiman, at Talmai.)v OF Kaybat na nita, pintalan da lang lebanan ding Cananeo a manuknangan karing bulubundukan, karing lele da ring bunduk-bundukan, at king gabun a malangi king mauli.{u sFLisuban de ring lalaki na ning Juda ing Jerusalem at simbut de. Pete da la ring tau karin at silaban de ing siudad.[t 3FNganang Adonibezek, Pitu lang pulu ding ari a putut a tindaragul a gamat at bitis ding memulut king pisimen lalam kung lamesa. Depat na ning Ginu kanaku itang depat ku karela. Dela re Jerusalem at karin ya mete.vs iFTinakas ya i Adonibezek, oneng tegal de; arakap de at pinutut da la ring tindaragul da ring gamat na at bitis.4r gFKarin de atagpuan i Adonibezek at lebanan de. q =Fat Juda king labanan. Binie ne ning Ginu karela ing tagumpe laban karing Cananeo at Perezeo, at simbut da la ring apulung libung katau karin king Bezek. p FNgara ding memalen ning Juda karing memalen ning Simeon, Tuki kayu king gabun a binie ning Ginu para kekami at miyabe tamung lumaban karing Cananeo. Kaybat tuki kami kekayu king gabun a binie ning Ginu para kekayu. Inya miyabe lang minta ding tribu nang Simeonio OFPekibat ning Ginu, Ing tribu nang Juda ya ing munang lumusub. Babie ke ing gabun karing gamat na.n 3FKamate nang Josue ngarang kinutang ding memalen na ning Israel king Ginu, Ninu karing kekaming tribu ing dapat munang lumusub laban karing Cananeo?m-<!Mete ya naman i Eleazar a anak nang Aaron, at mikutkut ya king Gibea, ing balen king bulubundukan ning Efraim a miyabie king anak nang i Fineas.(lK< Dela da la ring memalen na ning Israel ding butul nang Jose manibat Ehipto. Kitkut da la Sikem ketang kapirasung gabun a seli nang Jacob karing anak nang Hamor, ing tata nang Sikem, king alagang dinalan a pirasung pilak. Miyabie ya ing gabun a iti karing lahi nang Jose anting pimamanan.Nk<Siyuan de ring memalen na ning Israel ing Ginu king kekaban ning bie nang Josue, at kamate na sindu ra iti anggang mabie la detang manimuna a makibalu king sablang depat ning Ginu para king Israel.j<Kitkut de king sarili nang gabun karin Timnat Sera, king bulubundukan na ning Efraim, king dane norti ning Bunduk ning Gaas. i<Kaybat dang mepalyari deting bage, i Josue, ing talasuyu ning Ginu a anak nang Nun, mete ya king idad a dinalan at apulung banua.xhk<Kaybat na nita, pepalakuan na na lang Josue ding tau at mibalik ya ing metung at metung king sarili nang gabun.Mg<Ngana karing memalen, Iting batu ya ing saksi tamu. Dimdam na la ding sablang amanung sinabi na ning Ginu kekatamu. Nung inya saksi ya laban kekayu ban e kayu mag-rebeldi laban king kekayung Dios.Af}<Sinulat na lang Josue deting kautusan king libru na ning Batas ning Dios. Kaybat kinangwa yang maragul a batu at binili ne lalam na ning tanaman a ensina keta king santuaryu ning Ginu.&eG<Inya ginawa yang kasunduan i Josue para karing memalen kanitang aldong ita at binie na la karela karin king Sikem ding batas at tuntunan a sukat dang tukian.odY<Ngara kang Josue ding memalen, Suyuan mi ya ing Ginu, ing kekaming Dios. Pamintuan mi la ding utus na.c3<Nung makanyan, nganang minutus karela, ilako yu na la ding dios a dayuan a atyu kekayu at mangaku kayung katapatan king Ginu, ing Dios ning Israel. b<Nganang Josue karela, Ing sarili yu ya na kabud ing saksi king pinili yeng suyuan ing Ginu. Wa, ikami saksi kami, ngarang sinabi.Ta#<Ngarang mekibat ding tau kang Josue, E makanyan. Ing Ginu ya ing suyuan mi.)`M<at nung painggulutan ye at sumuyu karing kikilalanan dang dios ding aliwang bansa, parusan na kayu. Paten na kayu agyang meging mayap ya kekayu kanitang minuna._5<Oneng nganang Josue karing memalen, E ye malyaring asuyuan ing Ginu, uling Dios yang banal at mapangalalu; e na la patawaran ding kekayung kasalanan^#<King panlub tamu king gabun a iti, tinabi na la ning Ginu ding Amoreo a manuknangan keti. Inya suyuan mi ya ing Ginu, uling ya ing Dios mi.r]_<Liwal na katamu at ding makatua tamu ning Ginung kekatamung Dios ibat king pangayalipan karin Ehipto, at ikit tamu ing bage pagmumulalan a depat na. Iningat na katamu nu ta man miras karing sakup da ring sablang bansa a delanan tamu.g\I<Ngarang mekibat ding tau, E mi ya kapilan man gulutan ing Ginu ban sumuyu karing aliwang dios!2[_<Nung e kayu bisang sumuyu king Ginu, mamili kayu ngening aldong iti nung kaninu kayu sumuyu: karing aliwang dios a simban da ring makatua yu karin Mesopotamia o ding kikilalanan dang dios ding Amoreo ning gabun a ngeni panuknanganan yu? Oneng aku at ing pamilya ku ing Ginu ya ing kekaming suyuan.jZO<Inya ngeni, nganang Josue, galangan ye ing Ginu, at suyuan king mitmung kataimtiman at katapatan. Ilako yu la ding aliwang dios a simban da ring makatua yu karin Mesopotamia at Ehipto, at ing bukud mung suyuan yu ya ing Ginu.UY%< Binie ke kekayu ing gabun a e yu bitasang pegobran at ding siudad a e yu naman telakad. Ngeni mabibie kayu king gabun a binie ku. Mamangan kayu karing ubas a e yu tenam at karing olibo a e yu naman tenam.DX< King kekayung paniulung, pepagpa ku la karela ding kambubuyug at tinabi da la reti ding adua rang ari ding Amoreo king arapan yu. Aliwa ding kekayung espada at pana ding makirapat kanita.W< Delakitan ye ing Ilug ning Jordan at miras kayu Jerico. Lebanan da kayu ding memalen na ning Jerico at antimu rin ding Amoreo, ding Perezeo, ding Cananeo, ding Hiteo, ding Girgaseo, ding Heveo, at ding Jebuseo. Pero pepagtagumpen da kayu karela ngan.V< E ke pekiramdaman i Balaam, inya binendisyunan na kayu at king makanyan a paralan da kayu linigtas king gamat nang Balak.:Uo< Kanita ing ari ning Moab, i Balak a anak nang Zipor, linaban ya kekayu. Peparala yang amanu kang Balaam a anak nang Beor at inawad na kang Balaam ing ipagpa na ing sumpa kekayu.OT<Kaybat na nita, dela da kayu king gabun da ring Amoreo a manuknangan king dane nang aslagan ning Jordan. Linaban la kekayu oneng ikayu ing pepaniambutan ku. Linipul ku la at sekupan ye ing gabun da.pS[<minaus lang meniawad saup kanaku at binili ku ing dalumdum pilatan da at ding tau Ehipto. Peparatang ku ing danum at linumud ku la ding tau Ehipto. Ikit yu nung nanu ing gewa ku king Ehipto. Menuknangan kayung maluat king disyerto.+RQ<Liwal ku la Ehipto ding makatua yu, at penagal da la ring tau Ehipto a pakakarung panggera at pakakabayu. Inyang miras la ding makatua yu king Dagat da ring TimbupQ[<Kaybat tinubud ke i Moises at Aaron at pigdala keng maragul a kaguluan ing Ehipto, oneng liwal da kayu.1P]<at binie ke kang Isaac i Jacob at Esau. Binie ke kang Esau ing bulubundukan ning Edom bilang bandi na, pero ing makatua yung i Jacob at ding anak na dinulung la Ehipto.:Oo<Kanita inaus ke i Abraham a makatua yu manibat king gabun sumangid ning Eufrates, at tinaid ke king kekaban ning Canaan. Dininan keng dakal a lahi. Binie ke kang Abraham i Isaac&NG<Nganang Josue karing sablang tau, Makanyan yang migsalita ing Ginu, ing Dios ning Israel: Kanitang panaun a minuna menuknangan la ding makatua yu king sumangid na ning Ilug ning Eufrates at sinamba lang aliwang dios. Ing metung kareting makatua ya i Tera, i tata nang Abraham at Nahor.CM <Tinipun na lang Josue karin Sikem ding sablang tribu na ning Israel. Inaus na la ding makatua, ding manimuna, ding ukum, at ding opisyal ning Israel, at minta la king arapan na ning Dios.sLa<Nung e ye tuparan ing kasunduan a yutus na kekayu ning Ginung kekayung Dios at nung sumuyu kayu at samba karing aliwang dios, kanita king mua na parusan na kayu at ala metung mang mitagan kekayu keting mayap a gabun a binie na kekayu.K+<Nung makananung tiparan na ning Ginung kekayung Dios ing balang pangakung binie na kekayu, makanyan na la namang tuparan ding balang babala na.jJO<Ngeni malapit na ing oras ning kanakung kamatayan. Balu na ning balang metung kekayu king ing Ginung kekayung Dios binie na kekayu ing sablang mayap a pengaku na. Metupad ing sablang pangaku na kekayu; ala metung mang mebigu.I< asahan yu king e na na la itabi ning Ginung kekayung Dios deting tau king arapan yu king paniulung yu. Nune maging panganib la kekayu antimong silu o kulkul a makaumang at maging masakit la anting barug king gulut yu o anti lang suksuk a makatusuk karing mata yu. At iti manatili angga king ala nang mitagan kekayu keting mayap a gabun a binie na kekayu ning Ginung kekayung Dios._H9< Nung magtaksil kayu at makiabe karing taung mitagan pa libutad yu at makiasawa karela,AG< Inya mingat kayu, luguran ye ing Ginu, ing kekayung Dios.F3< Malyari na lang apayatrasan ning ninuman kekayu ding libung tau uling ing Ginung kekayung Dios ya ing makilaban para kekayu, antimo ing pengaku na.E< Penabi na la ning Ginu ding mangaragul at mayupayang bansa king paniulung yu at ala metung man ing miniambut laban kekayu.ND<Nune maging tapat kayu king Ginu, antimo ing daraptan yu angga ngeni.`C;<at e kayu makisalamuha karing taung melakuan libutad yu o babanggit man king lagyu da ring karelang dios o gagamit karing lagyu ra king kekayung pamangaku o sasamba kareting kikilalanan dang dios o duruku arapan da.#BA<Inya tapat yung pamintuan at tuparan ing sablang makasulat king libru na ning Batas nang Moises. Ala kayung lalaktawan agyang metung mu mang dake na niti,!<inya pepayaus ne ing mabilug a Israel, ding makatua, ding manimuna, ding ukum, at ding opisyal da ring memalen. Ngana karela, Matua na ku.@= }<Kaybat ning makabang panaun, binie na ning Ginu ing kapayapan king Israel. E na la mekigera ding Israelita karing karelang kalaban a makapadurut karela. Tutu neng matua kanita i Josue,<#<"Ngara namang sinabi ding memalen na ning Ruben at Gad, Saksi ya kekatamu ngan iting altar king ing Ginu ya ing Dios. Inya inaus deng Saksi.C;<!Metula la ding Israelita at pepasalamatan de ing Dios. E ra na pisabi pa ing munta king labanan ban magdalang kasiran king lugal nung nu la manuknangan ding memalen na ning Ruben at Gad.?:y< Kanita i Fineas at ding pamuntuk likuan da la ring memalen na ning Ruben at Gad king gabun ning Gilead at migbalik la Canaan, karing memalen na ning Israel at minie lang ulat karela.]95<Inya ngana karelang Fineas a anak nang Eleazar a pari, Ngeni balu mi na king ing Ginu atyu libutad tamu. E kayu mig-rebeldi laban king Ginu, nung inya linigtas ye ing memalen na ning Israel king parusa ning Ginu.q8]<I Fineas a pari at ding apulung manimuna karing komunidad a kayabe na, ding pamuntuk da ring pamilya ding tribu na ning dane albugan, dimdam da ing sinabi da ring tribu nang Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan at metula la.=7u<Ala kaming bitasang kapagnasan lumaban king Dios o tuknang tutuki kagulutan na kapamilatan na ning pamitalakad altar para pidulukan ain o ain-a-pamangan o ain-sakripisyu. E kami mitalakad nanumang altar a makayaliwa king altar na ning Ginung kekatamung Dios a makatalakad king arap ning Toldang tuknangan na! 6;<Inisip mi ing nung sakaling malyari ing anti kanita, asabi da ring lahi mi ing anti kaniti: Lawan yu! Ding makatua mi ginawa lang altar kalupa na ning altar ning Ginu. E ya para karing ain-a-durulukan o para ain-sakripisyu nune ban maging tanda de ring memalen mi at ding kekayu.q5]<nune, antimong tanda da ring kekaming memalen ampon ding kekayu, at para karing tutuking lahi kaybat tamu, king ikami pin tune sasamban mi ya ing Ginu king arap na ning banal a Tolda na at ding kekaming ain-a-durulukan at ding ain-sakripisyu at ain-ning-pamisulusulu. Iti depat mi ban ala karing kekayung lahi ing makasabi king ikami ala kaming dake king Ginu.[41<Inya telakad mi ya iting altar, e para pidinan ain-a-durulukan o gawang pamag-ain,O3<Gewa ne ing Jordan ban mamilatan kekami at kekayung memalen na ning Ruben at Gad. Ala kayung dake nanuman king Ginu. Kanita malyaring ding lahi yu patuknangan da lang sasamba king Ginu ding lahi mi.+2Q<Oneng e makanyan! Gewa mi iti uling tatakut kami pota datang ing panaun a ding lahi yu sabian da kekami, Ala kayung nanumang dake king Ginu, ing Dios ning Israel?O1<Nung e mi ya pemintuan ing Ginu at menalakad kaming sarili ming altar a piainan durulukan o gamitan para king ain-a-pamangan o ain-ning-pamisulusulu, paburen yung ing Ginu mismu ing mamarusa kekami.|0s<Ing Mayupaya ya ing Dios! Ya ing Ginu! Ing Mayupaya ya ing Dios! Ya ing Ginu! Balu na nung inya gewa mi iti at buri mi ing abalu yu munaman iti! Nung sinalangsang kami at e kami menatiling tapat king Ginu, e yu na kami papanatilian pang mabie!#/A<Ngarang mekibat ding memalen na ning tribu nang Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan karing pamuntuk ding pamilya da ring tribu king dane albugan:j.O<Ganakan yu inyang i Acan a anak nang Zera e ya memintu king kautusan tungkul karing bage miyatulan dapat siran; miparusan ya ing mabilug a komunidad uli na ning kasalanan na. Aliwa mu i Acan ing mete uli na ning kasalanan na._-9<Ngeni, nung e ya karapatdapat ing gabun yu king pamanyamba king Ginu, lumipat kayu king gabun ning Ginu nung nukarin ya ing Tolda na. Mamili kayung lugal karing kekami. Oneng e kayu mag-rebeldi laban king Ginu o kaya gawan yu kaming kalaban na kapamilatan na ning pamanalakad yung altar a karagdagan pa king altar ning Ginung kekatamung Dios.q,]<E na kayu bisang tuki ngene? Nung lumaban kayu king Ginu ngeni, bukas mimua ya karing sabla king Israel.S+!<Atatandanan yu pa ing kasalanan tamu king Peor, inyang perusan ne ning Ginu ing sarili nang balen kapamilatan na ning salut? Inya angga man ngeni misasakitan tamu. E pa wari sapat itang kasalanan a ita?_*9<at migsalita la para king mabilug a komunidad ning Ginu. Ngara karela, Obat gewa yu iting kataksilan king Dios na ning Israel? Lebanan ye ing Ginu inyang telakad ye iting altar para kekayu! E yu ne tutukian kanyan!b)?<Minta la king Gilead, karing memalen na ning Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan>(w<Apulu lang talapanimuna ding mintang kayabe nang Fineas, metung karing balang tribu na ning albugan at ing balang metung karela pamuntuk de ring pamilya karing miyayaliwang pamilya.?'y< Peparala de ring memalen na ning Israel i Fineas, ing anak nang Eleazar a pari, king sakup ning Gilead karing memalen da ring tribu nang Ruben, Gad, at ning Manase ning dane Aslagan.&+< Inyang abalitan da ring memalen na ning Israel iti, mitipun ya king Silo ing mabilug a komunidad ban marap makilaban karing tribu ning aslagan. U~}||D{{y{z_yy8xww.vv7u>tt'sqrqqpp onnmmlkkOjjJighgg"f}eddd5cwba``l_'^u]]:\\ ZZPYCXX]WVUTT.SSRQkPP%OSNMMsLwKJIIGGF|EDDLCC6BdA;@k?U>>V=<;;!9U87\695433'2R100J//.--,++h+*W))('R&&%$o#v""p",!! r |=N=o(E6sY Z <  w.i% Y+F .Inyang abalitan da iti meko la ring talapanimunang atyu king kuta ning Sikem at sinalikut la king matibe nang dake ning templo nang Baal-berit.4cF -Pepatingapun yang mekilaban king siudad i Abimelek; binihag ne ing siudad at pete na la ding sablang taung atyu karin; digsa ne ing siudad at timbunan neng asin ing gabun.KF ,Memalagua yang minta i Abimelek at ing grupu a kayabe na at sebatan de ing pasbul dalan ning siudad, kabang ding aduang grupu naman selakayan da la ring sablang atyu king marangle at pete da la.B F +inya tiki na la ding tauan na; gewa na lang atlung grupu, at menaya la king marangle. Inyang linawe ya, ikit na lang lulual king siudad ding lalaki na ning Sikem; lisuban na la at pete.a =F *Kabukasan, abalitan nang Abimelek king minta la king marangle ding lalaki na ning Sikem, 3F )Menuknangan ya Aruma i Abimelek, at tinabi na ne mang Zebul i Gaal at ding kapatad na lual ning Sikem, inya e na la malyaring manuknangan pa karin.x kF (Penagal neng Abimelek i Gaal, oneng mekatakas ya. Dakal la ring mesugat angga na king pasbul dalan ning siudad.i MF 'Inya linual ya i Gaal at penimunan na la ding lalaki na ning Sikem, at linaban la kang Abimelek.T#F &Kanita nganang Zebul, Gaal, antayu ngeni ing kekang pamagmaragul? Ngamu, Ninu mo wari i Abimelek? Ba't mo suyuan ta ya? Ila den ding taung pikayli-kayli mu. Sulung, lage na ka ngeni at lumaban ka karela.A}F %Pasibayu nganang Gaal, Lawan mu! Atin munamang taung manibatan king kalibudtan na ning bansa, at ing metung pang grupu manibat ya king dane na ning tanaman a ensina da ring mamamanula.'IF $Ikit na lang Gaal at ngana kang Zebul, Lawan mu! Kukuldas la ring tau king bunduk! E na la man tau ren, nganang mekibat Zebul. Anino da la mu ren ding bunduk./F #Inyang ikit de ri Abimelek at ding kayabe na ing linual ya i Gaal at makatalakad king pasbul dalan ning siudad, linage la ketang pangasalikut da. F "Inya itang benging ita i Abimelek at ding sablang kayabe na linakad la. Apat lang grupu ding menayang makasalikut lual ning siudad.LF !Karas ning abak, kaslag ning aldo, maranun kayung mibangun at bigla yeng lusuban ing siudad. At potang lumaban ya kekayu i Gaal at ding tauan na gawan yu ing heganaganang kagiwan yu laban karela.b?F Inya ika at ding tauan mu kimut kayu ngening bengi; salikut kayu at manaya king marangle.)MF Mitubud yang tau kang Abimelek karin Aruma ban sabian, Dinatang ya Sikem i Gaal a anak nang Ebed at ding kapatad na, at papag-rebeldi da la ring tau laban keka.nWF Mimua ya i Zebul, ing mamuntukan king siudad, inyang dimdam na ing sinabi nang Gaal a anak nang Ebed.F Sana aku na ing manimuna kareting taung deti! Itabi ke i Abimelek. Sabian ku, Abimelek, dagdagan mu na la ring sundalus mu at lumaban ka!}~uF At nganang Gaal, Ninu wari i Abimelek? Ba't itamung tau Sikem kailangan ta yang suyuan? E ya wari sinuyu kang Hamor ing anak nang Gideon at ing talasuyu nang i Zebul? Obat mo suyuan ta ya i Abimelek? Maging tapat kayu king makatua yung i Hamor.H} F Minta la ngan king karelang ubasan at menagtal lang ubas; ginawa lang alak at migsaya la. Linub la king templo da ring karelang dios, at karin la mengan at minum ampon pituya-tuya i Abimelek.|+F Dinatang ya kanita king Sikem i Gaal, ing anak nang Ebed, ampon ding kapatad nang lalaki at mika tiwala la kang Gaal ding lalaki na ning Sikem.;{qF Mibili lang tauan da ring lalaki na ning Sikem ban tambangan de i Abimelek karing kabundukan at penakawanan da la ring sablang daralan karin. Peparas da iting bage kang Abimelek.6zgF Iti mepalyari ban kanita mamayaran la king pamikasala nang Abimelek at ding lalaki na ning Sikem a mitulak kang Abimelek ban paten na la ding pitung pulung anak nang Gideon.y5F Kaybat na nita, ginawa yang paralan ing Dios ban e la mikakasundu ri Abimelek at ding lalaki na ning Sikem. Inya mig-rebeldi la laban kang Abimelek.:xqF Atlu yang banuang menimuna king Israel i Abimelek.wF At uli na ning takut nang Jotam kang Abimelek a kapatad na, memulayi ya at tinakas papunta Beer. At karin ya menuknangan.Tv#F Nung ali, mikaluku sana kang Abimelek ing api at gisanan na la ding lalaki ning Sikem at Betmilo. At manibat naman karing memalen na ning Sikem at Betmilo mikaluku sana ing api ban gisanan ne i Abimelek.-uUF Nung tune tapat at marangal ing depat yu para kang Gideon at king pamilya na, kanita maging masaya kayung kayabe nang Abimelek, at maging masaya ya naman kayabe yu.}tuF Ngening aldong iti likuan yu la ding pamilya nang tata ku at pete babo ning metung mung batu ding pitung pulu nang anak, at gewa yeng ari da ring memalen na ning Sikem i Abimelek, ing anak nang tata ku king ipus na, uli na mu ning kamaganak ye.s}F Ganakan yu king mekilaban ya i tata ku para kekayu. Teya na ing bie na ban iligtas na kayu king gamat da ring Midianita._r9F Nganang tinuglung Jotam, Inya matulid wari at karapatdapat ing pamitalaga yu kang Abimelek bilang ari? Karapatdapat wari yan kang Gideon at king pamilya na? Depatan yu kaya kanyan itang bage katumbas ning depat na?qq]F Nganang mekibat ning tanaman a masuksuk, Nung talagang buri yu kung maging ari yu, munta kayu keni at salilung king lalam ning anino ku; nung ali kayu, mikaluku la ring sanga ku at silaban na la ding tanaman nang sedro ning Lebanon.opYF Kanita ngara ding sablang tanaman king tanaman a masuksuk, Munta ka keni at ika na ing mag-ari kekami. oF Ngana ning ubas karela, Lakuan ku wari ing kakung pamangawang alak a babie tula karing dios at karing tau ban manimuna ku kekayo?OnF Ngara ding tanaman king ubas, Munta ka keni at ika ing mag-ari kekami.qm]F Ngana ning tanaman a higera, Lakuan ku wari ing yumu ku at ding mayap kung bunga ban manimuna ku kekayo?Wl)F At ngara ding tanaman king higera, Munta ka keni at ika na ing mag-ari kekami.|ksF Nganang mekibat ning olibo, Lakuan ku wari ing laru a paglania ra karing dios at karing tau ban manimuna ku kekayo?jF Kanitang misan a panaun mitipun la ding tanaman ban pilinan de ing maging ari da. Ngara king tanaman a olibo, Ika ing mag-ari kekami.kiQF Inyang abalitan nang Jotam ing milyari, minukiat ya king Bunduk ning Gerizim at karin king taluktuk na niti nganang kinulisak karela, Makiramdam kayu kanaku ikayung memalen na ning Sikem, marahil makiramdam ya kekayu ing Dios.!h=F Kaybat na nita, ding sablang memalen na ning Sikem at Betmilo mitipun la king siping ning sagradung tanaman a ensina, at karin de gewang ari i Abimelek.ag=F Minta ya king Ofra, ing balen nang tata na, at karin babo na ning metung a batu pete na la ding pitung pulung kasing-ibpa na kang Gideon. Oneng i Jotam, ing bungsung anak nang Gideon, e ne apate uling mekasalikut ya.1f]F Dininan deng pitung pulung pirasung pilak a ibat king templo nang Baal-berit at ginamit na la reti king pamanupa karing alang kabaldugan at barumbadung tau ban tuki la.e7F Inya ding kamaganak nang ima nang Abimelek pekisabian da la ding tau Sikem, at meyapan da ring tau Sikem ing tukian de i Abimelek uling kamaganak de.Vd'F Ikutang yu karing tau Sikem nung nanu ing buri da: ing mamuntukan la karela ding pitung pulung anak nang Gideon o sakupan na la mu ning katau? Ganakan yu king aku, i Abimelek, sarili yu kung laman at daya.c 9F Kalabas da ring mapilan a panaun, minta ya king Sikem i Abimelek a anak nang Gideon. Karin la manuknangan ding kamaganak nang ima na. At ngana karela,ibMF#E ra balung pepasalamatan king pamilya nang Gideon ing dakal a mayap a gewa na para king Israel.iaMF"Kelinguan de ing Ginung karelang Dios a migligtas karela karing kalaban dang makapadurut karela.`5F!Kamate nang Gideon, gilutan de ing Dios at sinamba lang pasibayu ding memalen ning Israel karing Baal na ning bansa. Gewa deng dios da i Baal-berit._7F Tune neng matua i Gideon a anak nang Joas inyang mete ya. Mikutkut ya king kutkutan nang Joas a tata na karin king Ofra a tuknangan da ring Abiezera.t^cFAtin ya pang babaing kasese king Sikem at mikayanak yang lalaki keting babai, at pemalagyuan neng Abimelek.A]FMika pitu yang pulung lalaking anak uling dakal ya asawa.Q\FMibalik ya i Gideon king sarili nang pibalebale at karin ya menuknangan..[WFMesambut la ring Midianita karing Israelita at e ne sakit a buntuk karela. Mika kapayapan king bansa kilub ding apat apulung banuang kekaban na ning bie nang Gideon.uZeFPepagawa yang idolo king gintu at binili ne king Ofra, ing siudad na. Ginulut la ding Israelita king Dios king kapamilatan ning pamamunta ra karin at pamanyamba kaniting idolo. Meging bitag ya iting idolo kang Gideon at king pamilya na.YFTinimbang lang maygit apat apulung libra ding tinggap nang gintung tinggang Gideon, at e la kayabe kareti ding aliwang alahas at kwintas ampon imalan a purpura a susulud da ring ari ning Midian ni ding palamuti a makasabit karing batal da ring karelang kamelyu.XFNgarang mekibat, Matula mi lang ibie keka. Miladlad lang imalan at bildug na la ning balang metung karing lalaki ing tinggang asamsam na.=WuFNgana pang Gideon karela, Atin kung buring aduan kekayu. Ibie ne kanaku ning balang metung kekayu ding tinggang asamsam na. (Ugali ra kanita ding tau Midian ing magtinggang gintu.)wViFNganang mekibat Gideon, E ku malyaring maging manimuna kekayu ni ing anak ku; ing Ginu ya ing manimuna kekayu.1U]FKaybat na nita, ngara ding Israelita kang Gideon, Anti na ning linigtas mu kami king gamat da ring Midianita, ika na ing manimuna kekami, ika at ding lahi mu kaybat mu.TFNgara kanitang migsalitang Zeba at Zalmuna kang Gideon, Sulung, ika na mismu ing makamate kekami. Mangailangan yang ganap a pangalalaki ing gawa king obrang lalaki. Inya pete na lang Gideon at kinua ding palamuti a makasabit karing batal da ring karelang kamelyu.S#FKanita ngana kang Jeter, ing pangane na, Sulung, paten mu la! Oneng e ne begut ning anak na ing espada na. Mikakunu ya uling anak ya pa mu. R;FNganang sinabing Gideon, Kapatad ku la deta, anak na la ning mismung ima ku. Matni kung sasabian kekayu nung e yu la mu pete, e ra ko sana paten ngeni.6QgFKaybat nganang kinutang Gideon kari Zeba at Zalmuna, O detang lalaking pete yu king Tabor? Ngarang mekibat, Kawangis mu lakalupa yang anak ning ari ing balang metung karela.TP#FLesak nia naman ing tore ning Penuel at pete na la ding lalaki ning siudad.zOoFKanita kinangwa ya karing sangang masuksuk at sangang mataram a gilid ban parusan na la ding manimuna ning Sukot.{NqFPintalan na lang Gideon kanita ding tau Sukot at ngana karela, Atatandanan yu pa inyang e yu ku buring saupan? Sinabi yu king e yu la malyaring dinan pamangan ding mapagal kung sundalus uling e ku la pa abihag di Zeba at Zalmuna. Oreni ngeni!FwFInya nganang Gideon, O dale, potang binie na na la ning Ginu king gamat mi di Zeba at Zalmuna, pamalasbasan da kayu karing sangang masuksuk ning disyerto at sangang mataram a gilid.EFOneng ngara ding manimuna ning Sukot, Ba't mo dinan mi lang nanumang pamangan ding sundalus mu? E ye pa naman abihag i Zeba at i Zalmuna.QDFNgana karing memalen na ning Sukot inyang miras la karin, Ipakisabi kung mayap ing dinan yu lang mapilan a tinape ding tauan ku. Mapagal la at tatagalan ku la di Zeba at Zalmuna, ding aring Midianita.;CqFKanita namang penandit a ita mekadalakit ya i Gideon at ding atlu nang dalan a tauan king Ilug ning Jordan. Mapagal na la oneng susundu ra pa mu rin ing pamanagal karing kalaban.OBFE wari, king kapamilatan na ning upaya ning Ginu, pete yu la ding aduang pekapun da ring Midianita, i Oreb at Zeeb. Nanu mo ing agawa ku ban ipakilupa kanita? Inyang asabi na ita, milako ing mua ra.JAFNgana karela, E malyaring ipakilupa ing nanumang depat ku king depatan yu. Agyang ita mung malating bage a gewa yu ikayung tau Efraim maygit yang e palak king gewa na ning mabilug ming pamilya..@ YFNgara ding tau Efraim kang Gideon, Ba't e mu kami inaus inyang minta kang mekilaban karing Midianita? Ba't makanyan ing depatan mu kekami? Peginakitan deng e mu nanu.?9FAbihag da la ring aduang pamuntuk da ring Midianita, i Oreb at Zeeb; pete re i Oreb king Batu nang Oreb at i Zeeb king pipamaslan ubas ning Zeeb. Penagal da la ring Midianita at dela da la ring buntuk nang Oreb at Zeeb kang Gideon a atyu na kanita king dane aslagan ning Jordan.j>OFPeparala yang tubud i Gideon king kabilugan a bulubundukan ning Efraim ba rang sabian ing anti kaniti, Munta kayu keni at labanan yu la ding Midianita. Sabatan yu la king Ilug ning Jordan at karing sapa angga Betbara ban e la makadalakit ding Midianita. Meyaus la ding tau Efraim at sekupan da la ring sapa angga Betbara antimu rin ing Ilug ning Jordan.= FKanita meyaus la ding lalaki karing tribu nang Neftali, Aser, at ding aduang dake ning Manase at penagal da la ring Midianita.H< FKabang titiupan da la ring atlung dalan a trumpeta da ring tauan nang Gideon, pilaban-laban na la ning Ginu ding kalaban. Inarap ne ing espada na ning balang metung karela laban karing mismung kayabe na, at memulayi lang papunta Zaretan angga na Betsita at angga na king balen ning Abel Mehola malapit Tabat. fig, ,Kabang titiupan da la ring atlung dalan a trumpeta da ring tauan nang Gideon, pilaban-laban na la ning Ginu ding kalaban.,(7:22)fig* ;FMakapuestu ya ing balang metung king lugal na king makapadurut king kampu, at memulayi lang kukulisak ding heganaganang kalaban da.`:;FMakanyan munaman ing depatan da ring aduang grupu. Tatalnan da la ring sulu ra karing kayli rang gamat, at ding trumpeta karing wanan dang gamat at kinulisak la. Ngara, Ing espada para king Ginu at para kang Gideon!i9MFLinapit ya i Gideon at ding dinalan nang katau king gilid na ning kampu bayu itang kapitangan bengi, kaybat-aybat da pang mipanaliling guardia kanita. Tiniupan da la ring karelang trumpeta at bilbal ding tatalnan dang banga.P8FPotang ding kayabe ku at aku tiniupan mi la ding kekaming trumpeta, kanita ikayu ngang makapadurut king kampu tiupan yu la munaman ding trumpeta yu at ikulisak yu: Para king Ginu at para kang Gideon!i7MFNgana karela, Lawan yu ku karas ku king gilid ning kampu at pakiapusan yu ing nanumang gawan ku.6FGewa na lang atlung grupu ding atlu nang dalan a sundalus at dininan neng trumpeta ing balang katau at metung banga a maki sulu kilub.5FInyang dimdam nang Gideon ing paninap na ning tau at ing buri nang sabian, siniklaud ya ban pasalamatan ne ing Dios. Kaybat, mibalik ya king kampu da ring Israelita at ngana, Mibangun na kayu! Babie ne ning Ginu ing tagumpe kekayu laban karing sundalus ning Midian.L4FNganang mekibat ning kaluguran na, Iti ya pin at alang aliwa nune ing espada nang Gideon a anak nang Joas, ing Israelita. Binili ne ning Dios king gamat na ing Midian at ding sablang sundalus na!%3EF Karas nang Gideon, dimdam neng magkwentu ing metung a tau king kakaluguran na tungkul king apaninap na. Nganang sinabi, Apaninap ku king ing metung a tinape sebada dinulung ya king libutad ning kampu tamu at tiran ne ing metung a tolda. Mibagsak ya ing tolda at mipatag ya king gabun.N2F Makakalat la king kapatagan ding Midianita, ding Amalekita ampon ding tribu ning disyerto. Anti lang durun king kakapal da, at ding kamelyu ra kasing dakal na la ning balas king pasigan ning dagat./1YF Damdaman mu ing pisasabian da at mika tetagan kang lusuban mu la. Inya kinuldas ya i Gideon, kayabe ne ing ipus nang i Pura, king gilid na ning kampu da ring kalaban.`0;F Nung tatakut kang lusuban mu la ituki me ing ipus mung i Pura at munta kayu king kampu./%F Kanitang bengi mu ring ita nganang minutus ning Ginu kang Gideon, Mibangun na ka at lusuban mu na la ding kalaban; ibie ku keka ing tagumpe.M.FKaybat na lang kinua ring banga ra at trumpeta pepaulian na na lang Gideon ding sablang Israelita, subali mu karing atlung dalan. Durungdungan ne ing kampu da ring Midianita a atyu king kapatagan.B-FNgana ning Ginu kang Gideon, Kapamilatan da ring atlung dalan a dinilat king danum iligtas da kayu at ibie ke kekayu ing tagumpe king pamakilaban. Sabian mu karing aliwa ing muli na la.,FAting atlung dalan karing taung sinaluk da karing gamat da at dinilat ing danum; siniklaud la king tud da ring aliwa ba lang makainum.M+FTiki na lang dinulung Gideon ding tauan na king danuman at ngana ning Ginu, Gideon, ikawani mu la ding sablang dumilat king danum antimong asu karetang sablang siklaud king tud da ban makainum la.:*oFKaybat ngana ning Ginu kang Gideon, Dakal la pang tutu ding tauan mu. Ituki mu lang dulung keta king danuman at pilinan ku la para keka karin detang karapatdapat tuki keka. Nung sabian ku kekang Ing taung ita tuki ya keka, tuki ya. Nung sabian ku kekang Ing taung ita e ya dapat tuki keka, e ya tuki keka.M)FIpayabut mu kareting tau king ing ninumang duag at tatakut malyari neng muli at mako na keti king Bunduk ning Gilead! Minuli la ding aduang pulu't aduang libu, oneng melakuan la ding apulung libu.f(GFNgana ning Ginu kang Gideon, Tutu lang dakal ding taung kayabe mu para papaniambutan ku la laban karing Midianita. Marahil isipan da pa king sinambut la uli namu ning sarili ra. Inya e ra man kilalanan ing saup ku karela. ' FMisan a aldo maranun yang mibangun i Jerubaal (ngana wari, i Gideon) at ding sablang tauan na, at migkampu la siping na ning Sibul ning Harod. Atyu ne man ing kampu da ring Midianita king kapatagan siping na ning Bunduk-bundukan ning More bandang norti karela. &F(At ita ya ing depat na ning Dios ketang benging ita. Kabukasan abak malangi ya ing bulbul tupa at mabasa ya ing gabun king ambun.x%kF'Kaybat nganang Gideon king Dios, E kayu sa mimimua kanaku; paburen yung magsalita ku misan pa. Ipaintulut yu sana ing gawa ku pang metung a pamagsubuk king bulbul tupa. Ngeni naman sana langi ing bulbul tupa at mabasa king ambun ing gabun.$F&Mibangun ya itang kabukasan abak a maranun i Gideon at pelipit na ing bulbul tupa at mekasalud yang metung a silyo danum.T##F%Nung makanyan mibili kung bulbul tupa king pidadaran trigu. Nung karas ning abak mebasa ya king ambun ing bulbul tupa at malangi ing gabun, kanita ku abalu ing gamitan yu ku king pangaligtas ning Israel."yF$Kaybat nganang Gideon king Dios, Sasabian yu ing inari yu na king lub yu ing gamitan yu ku ba yeng iligtas ing Israel.N!F#Peparala ya namang tubud karing adua nang dake ning sakup ning Manase ban ausan na lang tuki. Peparala ya namang tubud karing tribu nang Aser, Zebulun, at Neftali, at dinatang la naman ban makiabe. !F"Kitmuan ne ning upaya ning Ginu i Gideon, inya tiniupan ne ing trumpeta ban ausan na la ding lalaki na ning pamilya nang Abiezer ban tuki.+QF!Kanita mitipun la ding sablang Midianita, ding Amalekita, at ding tribu ning disyerto, lipatan de ing Ilug ning Jordan at migkampu la king Kapatagan ning Jezreel.!=F Manibat na kanita pemalagyuan deng Jerubaal i Gideon, uling sinabi nang Joas, Paburen yeng idipensa nang Baal ing sarili na, uling altar ne ing melasak.tcFNganang Joas karing mekikit a kalaban na, Idipensa ye i Baal? Idipensa yu ing kasu na? Ninuman ing mag-dipensa sukat yang paten pangayabak. Nung metung yang dios i Baal paburen yeng idipensa na ing sarili na uling altar ne ing melasak! FInya ngara kang Joas, Ilual me keni ing anak mu ba mi yang paten! Lesak ne ing altar nang Baal at kinutud ne ing Asera siping na.#FNgara king metung at metung, Ninu ing makigawa kaniti? Ginawa lang pamaniasat, at abalu ra king i Gideon a anak nang Joas ya ing makirapat.CFItang kabukasan, inyang mibangun na la ding memalen, ikit da king ing melasak ya ing altar nang Baal at ing Asera siping na at miyain ya ing pitung banuang toro king altar a bayung gawa.6gFInya kinangwa yang apulu karing ipus na i Gideon at gewa re ing pagawa na ning Ginu. Bengi inyang gewa re, uling maragul ing takut na karing pamilya na at karing kabalen na.ueFKaybat gawa kang metung a matibe altar para king Ginung kekang Dios king babo na niting burul. Kaybat kuanan me itang toro a pitung banua na tua at iyain me bilang ain-a-durulukan. Gamitan mung panangab ing dutung ning Asera a digsa mu.q]FItang benging ita ngana ning Ginu kang Gideon, Kuanan me ing toro nang tata mu at itang pitung banua na tua. Kaybat, lasakan me ing altar nang Baal a bandi nang tata mu at idagsa ing kikilalanan dang dios a i Asera a atyu siping na.<sFInya mitalakad yang altar i Gideon karin para king Ginu at inaus ne iting Kapayapan ya ing Ginu. Atyu ya pa angga ngeni iting altar king Ofra a bandi da ring pamilya nang Abiezer.H FNgana ning Ginu, Gideon, magpayapa ka; e ka tatakut, e ka mate.)FKanita na penamdaman Gideon king ing ikit na ya ing anghel ning Ginu at ngana king takut na, O Ginung Dios, ikit ke ing anghel yu lupa't lupa!  FTigkilan na king punta ning tukud a tatalnan na ning anghel ning Ginu ing karni at ing tinape alang lebadura at kaybat biglang siniklab ing api manibat king batu, at gisan ning api ing karni at ding tinape, at mewala ya king akakit na ing anghel ning Ginu."?FNgana ning anghel ning Ginu, Gideon, ibili mu kening batu ing karni at ing tinape alang lebadura, at itugtug mu ing sabo babo ra. At memintu ya i Gideon.FInya linub ya bale i Gideon at linutu ne ing metung a biserung kambing, at ginawa yang tinape alang lebadura king metung a takal a arina; lilan na ing karni king basket at ing sabo king balanga, at dela na la lalam na ning tanaman a ensina at inapag na king anghel.1]FIpakisabi kung mayap king e kayu pa mamako anggang e ku makapagbalik ban makapagsadiang pamangan kekayu. Nganang mekibat ning Ginu, E ku mako anggang e ka mekapagbalik.vgFMekibat ya i Gideon, Nung metula kayu kanaku, dinan yu kung palatandanan king ikayu pin ing Ginu a kasabi ku.{qFNganang mekibat ning Ginu, Arapat mu uling saupan da ka at mayan mu lang sambutan uling anti lang metung mung tau.9 mFNganang mekibat Gideon, Oneng, Ginu, makananu keng iligtas ing Israel? Ing pamilya ku ya ing mainang dili king tribu nang Manase, at aku naman ing mainang dili king pamilya mi.. WFKanita nganang minutus ning Ginu, Mako na ka at iligtas me ing Israel king gamat da ring Midianita king kapamilatan ning sikanan a atyu keka. Aku ing mitutubud keka.A }F Kitang nang Gideon, Nung paintulut yu, ginu, buri kung abalu obat milyari ing sablang iti kekami, nung ing Ginu kayabe mi ya? Agpang king kwentu da ring makatua mi, dinapat yang bage pagmumulalan inyang liwal na la king Ehipto. Obat pepaburen na kami ngeni ning Ginu at pepaburen karing gamat da ring tau Midian?x kF Karin ya pepakit ing anghel ning Ginu at ngana kang Gideon, Ing Ginu kayabe me, O lalaking masikan at matapang. !F Dinatang ya kanita ing anghel ning Ginu karin Ofra, at linukluk ya lalam ning metung a tanaman a ensina a bandi nang Joas, ing Abiezarita. Kanitang penandit a ita i Gideon a anak na makasalikut yang babalasbas trigu king pipamaslan ubas ban e ra akit ding Midianita.LF Sinabi ku kekayu king aku ing Ginu, ing kekayung Dios, at king e yu la sasamban ding kikilalanan dang dios da ring Amoreo a ing gabun da ya ngeni ing tuknangan yu. Oneng e kayu mekiramdam kanaku.%EF Linigtas da kayu karing tau Ehipto at karing taung linaban kekayu king kayarian a iti. Tinabi ku la king kekayung paniulung at binie ke kekayu ing gabun da.:oFtinubud ne ning Ginu ing metung a propeta. At king kapamilatan na iti ing sinabi na karela ning Ginu, ing Dios ning Israel, Aku ing milual kekayu king panga-ipus yu king Ehipto.[1FInyang sinaingsing la ding memalen na ning Israel king Ginu uli da ring Midianita,_9FMisakitan yang alang kalupa ing Israel, inya sinaingsing yang meniawad saup king Ginu.OFDaratang lang kayabe da ring karelang baka at tolda. Anti la mong makapal a durun neng daratang la; at e mu la abilang-bilang ding kamelyu ra. Mesalanta ing sabla-sabla king gabun king paniatang da.1]FMagkampu la king lugal da at sisiran da ing sablang makatanam angga na king makapadurut a kayarian na ning Gaza. Ala lang tatagan a pagkabie, maging tupa o baka o asno.!=FKabud meyari lang tinanam ding Israelita kanita no man datang ding Midianita, ding Amalekita, at ding libut-libut a tribu ning aslagan at lusuban da la.;qFUling mas masikan la ding tau Midian kesa karing tau Israel, sinalikut la ding memalen na ning Israel karing lukib, karing kueba da ring bunduk, at karing aliwang ligtas a lugal.: qFPasibayu no namang mikasala king akakit na ning Ginu ding memalen na ning Israel. Inya peintulut na ning Ginu ing manabu la king gamat da ring tau Midian kilub ding pitung banua.D~FMakanyan la sanang magisan ding kalaban mu, O Ginu, oneng ding kakaluguran mu maging kawangis na la ning aldo king panaslag na. At mika kapayapan king bansa kilub ding apat apulung banua._}9FManintun lang pibandian a karelang samsaman at pipartian-partian, metung o aduang dalaga para karing balang sundalus da; malagung imalan a kilayan para kang Sisera, burdadung imalan a kilayan king batal ning reyna.X|+FDing pekamatalino karing babai mekibat la; pekibatan na ing sariling kutang na,&{GFKaring siwang ning awang itang ima nang Sisera makabatio ne man. Nganang kinutang, Obat kaya karwahi na alayu pa? Obat kabagal da ring kabayu king panuli ra? zFMilugmuk ya, mibulang ya i Sisera; kabitisan nang Jael karin mikera ya; karing kabitisan na mibagsak ya, at karin mete neng digpa.EyFKinua ne ing tulus ning tolda king metung nang gamat, king wanan naman ing masu yang telan na; pikpuk ne kang Sisera at buntuk na melaso ya, ing tiglusan ning tulus ya ing malingmingan na.txcFMeniawad yang danum i Sisera, oneng gatas ing binie na; lilan na ing marayuput a gatas king malagung silyo.w-FIng pekamapalad karing sablang babai ya pin i Jael, ing asawa nang Heber a Keniteo; ya ing mapalad dili karing babaing manuknangan karing tolda.NvFIsumpa me i Meroz, ngana ning anghel ning Ginu, isumpa mu lang alang kalupa ding karin manuknangan, uling e la dinatang sinaup king Ginu; e la sinaup king Ginu ban lumaban karing masikan a kalaban.duCFKanita meramdam ing masikan dang kalantug ding patus ding kabayung kukurakul alang tuknang.&tGFKing mabilis nang agus ning Ilug ning Kison mitange la; tiki na la ning mabilis nang agus ning Ilug ning Kison. Sumulung ku, lumakad ku king mitmung sikanan.jsOFMaging ding batuin king banua linaban la kang Sisera king paglakad da king dalan a tutuntunan da.'rIFDinatang la ding ari at mekilaban la; lebanan da lang ari ning Canaan, karin king Taanak, siping ning danum ning Megido, oneng nanumang pilak ala lang simsam.]q5FOneng teya ding memalen ning Zebulun at Neftali ing bie ra king parang ning labanan.Yp-FDing tribu nang Gad menatili la dane aslagan na ning Jordan. Ba't ing tribu nang Dan e ne meko siping da ring barku? Ing tribu nang Aser naman menatili ya king lele ning dagat; menatili ya karing sadsaran na.*oOFBa't metigagal la karing kulungan da ring tupa? Ban pakiramdaman la ring pastul a mamaus karing tupa ra? Wa, karing pamilya nang Ruben mika maragul a alinlangan.LnFDing manimuna ning Isacar dinatang lang kayabe nang Debora. Wa, i Isacar dinatang ya at i Barak antimu rin, at tikian de king kapatagan. Oneng karing pamilya nang Ruben mika maragul a alinlangan.2m_FManibat Efraim dinatang la king kapatagan kagulutan ding tribu nang Benjamin at ding memalen na. Ding pekapun kinuldas la manibat Makir, at manibat Zebulun ding opisyal.lF Kanita ding bayani dinatang la karing karelang manimuna; ding memalen ning Ginu dinatang la, at makasadia lang makilaban. kF Manimuna ka, manimuna ka, O Debora, manimuna ka, at magkanta ka. Talakad ka, Barak a anak nang Abinoam, at tairan mong kekang bihag.ujeF Pakiramdaman yu ing sunis ding manigtigan karing lugal ding pisasakluan danum, ulit-ulitan da lang gagale ding tagumpe ning Ginu, ding tagumpe da ring memalen ning Israel. Manibat karing pasbul ding dalan linusub lang memalen ning Ginu.i{F Pamalita yu, ikong pakasake karing maputing asno, ikong karing sia pakalukluk, at ikong lalakad nukarin kayu man munta.ph[F Ing pusu ku atyu ya karing pekapun ning Israel, at karing taung kusang lub mekiabe. Purian ya ing Ginu.3gaFKanita mika gera king bansa inyang memili lang aliwang dios ding Israelita. Karing apat apulung libung tau ning Israel menakit kang metung mu mang ating kalasag o tandus?&fGFIng obra karing marangle ning Israel tinuknang, ing gabun melakuan makatiwangwang, O Debora, anggang e ka dinatang, at linto anting metung a ima king Israel.%eEFKanitang panaun nang Samgar a anak nang Anat, kanitang panaun nang Jael, ding biaheru tinuknang lang lulub king bansa, at menaliwa lang dalan ding maglakbe.^d7FGinalgal lang bunduk arap ning Ginu ning Sinai, arap ning Ginu, ing Dios ning Israel.BcFGinu, inyang likuan me ing bunduk ning Seir, inyang lakuan me ing sakup ning Edom, ginalgal ya ing yatu at ing uran mibagsak manibat king banua. Wa, manibat karing biga menabu ing uran.b5FMakiramdam kayu, ikong ari; pakiramdaman yu, ikong manungkulan! King Ginu kanta ku; metung yang kanta ing ikanta ku king Ginu, ing Dios ning Israel.vagFDing pamuntuk ning Israel menimuna la, at kusang lub ding memalen binie da ing sarili ra; purian ya ing Ginu!X` -FKanitang aldong ita kinta de ri Debora at Barak a anak nang Abinoam iting kanta:m_UFAlang tuknang ing pamaniugud da ring Israelita angga king abihag de i Jabin, ing ari na ning Canaan.q^]FKanitang aldong ita ne binie ning Dios karing Israelita ing tagumpe laban kang Jabin, ing aring Cananeo.]FInyang datang ne i Barak a tatagal kang Sisera, seganan neng Jael at ngana, Me keni! Ipakit ke keka ing taung panintunan mu. Inya tinuki yang linub king tolda na at karin ne ikit makapase ing mete; makatarak ya king malingmingan nang Sisera ing tulus ning tolda. \ FKing pagal nang Sisera mipatudtud yang maniaman. Kanita kinangwa yang metung a masu at metung a tulus tolda i Jael; pakakalale neng lepitan i Sisera at apate ne inyang minasu ne ing tulus ning tolda king malingmingan na at tinaglus ya iti angga king gabun.z[oFKanita nganang Sisera, Talakad ka king pasbul ning tolda at nung ating kutang nung ating tau keti, sabian mu ala.'ZIFNganang Sisera, Dapat a mayap, dinan mu na ku mong ditak a inuman; mau ku. Biklat ne ing balat a lulanan gatas; pepainuman ne at kaybat selikut neng pasibayu. ~}};||){zzLyyxGww4vrv7u!tssArrqqTpp\oo;ndmllIkkk,jiihh gsfXfedcbaa:`P__^f]\\ [[ZZ#YXXVV UBTTS6RQ|PONMM$LKKKJJrIIjHH0GGFVEdD C4BiAAC@@B?v>7>,==@<;;:99R88e7655$4i4 3!211-//.-,n+*F)(''&%$##<""@! QvC~6 ` T ^ z eoCYFat nganang kinulisak, Paintulut mu ing mate kung kayabe da reting Filisteo! At tinulak na la king mabilug nang sikanan, at mibagsak ya ing gusali karing limang ari at karing balang metung a atyu karin. Mas dakal la ding taung pete nang Samson king kamatayan na kesa karing apate na inyang mabie ya. fig,At tinulak na la king mabilug nang sikanan.,(16:30)fig*sBaFKanita telan na lang Samson ding aduang makalibutad a maragul a asias a magdala king gusali; tinulak na laAFKanita nganang menalangin Samson, O Ginung Dios, ipakisabi ku ing ganakan mu ku sana; makisabi kung mayap, O Dios ko. Ibalik mu kanaku ing sikanan ku agyang ngeni namu ban misan pa makayablas ku karing Filisteo king pamagdukit da karing adua kung mata./@YFMitmu ya karing lalaki at babai ing gusali. Atyu la karin ding limang aring Filisteo at ating manga atlung libung lalaki at babai king bubungan a manalbe kang Samson.)?MFNganang Samson king anak a lalaking tataid king gamat na, Paburen mung atagkil ku la ding maragul a asias a magdala kaniting gusali ban makapagsandal ku kareti.C>FInyang liwal da ne king sukulan i Samson, gewa reng pikaylian da at pepatalakaran de pilatan da ring maragul a asias. Inyang ikit de ring memalen migkanta lang kapurian king dios da. Ngara, Binie ne ning dios tamu ing tagumpe laban king kalaban tamu a minialanta king bansa tamu, at mekamate karing dakal kekatamu!`=;FMagkusuelu la king sarili ra. Ngara, Ausan ye i Samson ban gawan ta yang libangan tamu.T<#FMitipun la ding aring Filisteo ban magsaya la at main metung a maragul a ain king dios dang i Dagon. Ngarang migkanta, Dininan na katamung tagumpe ning kekatamung dios laban king kalaban tamung i Samson!-;WFOneng megumpisang tinubu ing buak na.(:KFDikma de ring Filisteo at dinukit da la ring mata na. Dela re king Gaza at ginapus de king tanikalang tangsu at pepagobran de king gilingan trigu ning sukulan.39aFAt nganang kinulisak, Samson! Daratang la ring Filisteo! Migising ya at ngana king lub na, Magkalabius ku at mako antimo ing sadia. E na balu king likuan na ne ning Ginu.`8;FPeparatang ne tudtud Delila i Samson king kandungan na, at kaybat inaus ne ing metung a lalaki at pepagupit na la ding pitu nang ikat ning buak nang Samson. Kaybat pegumpisan neng pinyubukan uling milako ne sikanan.r7_FInyang asiguradu nang Delila king katutuan ing sinabi nang Samson, peparala yang amanu karing aring Filisteo. Ngana karela, Magbalik kayung pasibayu. Sinabi na na kanaku ing katutuan. Kanita mibalik la at darala da la ring salapi ra.6 Finya king katataulian sinabi na ing katutuan. Ngana, E pa bitasang meputut ing buak ku. Mitalaga ku king Dios bilang Nazareo ning Ginu manibat na inyang mibait ku. Milako ing sikanan ku nung maurud ya ing buak ku at maging maina kung kalupa da ring sabla.I5 FE ne tiknangan kukulitan aldo-aldo. Sinawa ya king kakakulit na,`4;FInya ngana, Makananu mu ngening asabi kanaku ing kaluguran mu ku kabang e mu naman buring sabian kanaku ing katutuan? Mekatatlu mu na ku linoku, at e mu pa sinabi kanaku ing lihim a panibatan na ning kekang sikanan. 3 FInya peparatangan ne tudtud Delila angga king metudtud ya, at linala na la ding ikat ning buak na at tinali na lang matigik king tulus at kaybat nganang kinulisak, Samson! Daratang la ring Filisteo! Migising ya at mabilis neng leko ing tulus at ing linala.<2sF Nganang Delila kang Samson, Linoku mu na ku na naman at e mu buring sabian kanaku ing katutuan. Sabian mu na kanaku nung makananu na kang agapus ning ninuman. Ngana, Nung ilala mu la ding pitu kung ikat a buak at itali mu lang matalik kapamilatan ning metung a tulus, maging maina kung kalupa da ring sabla.e1EF Inya kinangwa yang bayung lubid i Delila at ginapus ne. Kaybat nganang kinulisak, Samson! Daratang la ring Filisteo! Makapanaya la ding lalaki king aliwang kuartu. Anti lang sinulad a petad na ding lubid karing takde na.m0UF Ngana, Nung igapus da ku karing bayung lubid a e pa megamit, maging maina kung kalupa da ring sabla.$/CF Nganang Delila kang Samson, Linoku mu ku mu at e mu buring sabian kanaku ing katutuan. Sigi na, sabian mu kanaku nung makananu na kang agapus ning ninuman...WF Pepapanayan na la ding mapilan a lalaki king aliwang kuartu at kaybat kinulisak ya. Ngana, Samson! Daratang la ding Filisteo! Inya pematad na lang Samson ding bagting pana nung makananung mapapatad ing sinulad potang mitau iti keng api. Inya e ra mu rin atuklasan ing lihim na ning sikanan na.s-aFInya ding aring Filisteo pigdala reng pitung bayung bagting pana a sagiwa i Delila at ginapus ne i Samson.},uFNganang mekibat Samson, Nung itali ra ku karing pitung bagting pana a sagiwa maging maina kung kalupa da ring sabla.K+FInya nganang Delila kang Samson, Ipakisabi kung mayap keka king sabian mu kaku ing lihim a panibatan na ning kekang sikanan. Nung ating bisang migapus keka, nanu ing gawan na ban e ka makalaban?%*EFPintalan de ring limang aring Filisteo at ngara kang Delila, Gawa kang paralan ban sabian na kekang Samson nung ba't tutu yang masikan at nung makananu mi yang asugpuan, agapus, at e makalaban. Dinan na kang libu dinalan a pirasung pilak ning balang metung kekami, nung daptan mu iti.})uFKaybat na nita, milsinta ya i Samson king metung a babaing milagyuan Delila a manuknangan king Kapatagan ning Sorek.F(FOneng migkera ya i Samson angga mu itang kapitangan bengi. Kaybat tinalakad ne at telan na lang matalik ding pasbul dalan ning siudad at bigla na lang biwat, at tinuki la ring aduang asias, ding kandadu, at ing sabla-sabla. Pisanan na la at dela na la ketang marayung taluktuk ning bunduk-bundukan arapan ning Hebron. 'FAbalu da ring tau Gaza king atyu karin i Samson, inya kibkuban de ing lugal at kabukas deng penaya king pasbul dalan ning siudad. Tahimik la kabukas at nganang mimisip king sarili na ning metung at metung karela, Panayan mi na ing sumala at kanita mi ne paten.)& OFMisan a aldo minta ya i Samson king Gaza, ing metung karing siudad da ring Filisteo. Karin ne ikit ing metung a babaing magtinda king katawan na at sipingnan ne.|%sFPenimunan neng Samson ing Israel kilub ding aduang pulung banua kabang makapailalam la king upaya da ring Filisteo.4$cFKanita biklat ne ning Dios ing metung a makakulkul a lugal king gabun at linual ing danum karin. Inya inaus deng Hakore ing sibul; at angga man ngeni atyu karin king Lehi.U#%FDinatang kanita ing maragul a kau kang Samson, inya minaus ya king Ginu. Ngana, Binie me kanaku ing maragul a tagumpe; mamate na ku ngeni king kau at mabaldug na ku king gamat da reting paganung Filisteo?)"MFKaybat na nita, inugse ne ing sikang. Inaus deng Ramat Lehi ing lugal nung nu milyari iti. fig,...petad na la ding lubid a makatali karing takde na.,(15:14)fig*! FAt nganang migkantang Samson, King sikang ning asno pete ku la ding libung tau; king sikang ning asno timbak ku la reting tau.$ CFKaybat na nita, ikit ne ing sikang na ning metung a bayu pa mung mete asno. Dinuku ya at dimput ne at iti ya ing ginamit nang pemakamate karing libu katau.W)FKaras na Lehi, kukulisak lang sinalubung ding Filisteo. Bigla neng pepasikan ning upaya na ning Ginu i Samson at petad na la ding lubid a makatali karing takde na at gamat; anti la mung sinulad a pitlud na.F Ngara, E ra ka paten; igapus da ka mu at ibie karela. Inya tinali re karing aduang bayung lubid at inuli reng ibat king matarik a bunduk.#F Ngara, Samson, dinatang kami keti ban igapus da ka at ibie karing Filisteo. Nganang Samson, Ipangaku yu kanaku ing e yu ku mu sana papaten.7F Inya minta la deting atlung libung lalaki ning Juda king kueba king bunduk ning Etam at ngara kang Samson, E mu wari balu king makapailalam tamu king upaya da ring Filisteo? Nanu iting gewa mu kekami? Nganang mekibat, Nung nanu ing depat da kanaku ya naman ing depat ku karela.1F Kitang da ring memalen ning Juda karela, Obat lisuban yu kami? Pekibat da, Dinatang kami ba mi yang dakpan i Samson at daptan ing depat na kekami.Z/F Dinatang la ring Filisteo at migkampu la Juda, at lisuban de ing balen ning Lehi.1FAt king mitmung bigsikan lisuban na la at dakal ya apate karela. Kaybat na nita, minta ya king metung nang kueba ning matarik a bunduk karin Etam.~wFNganang Samson karela, Ah, makanyan pala ing daraptan yu! Susumpa ku ing e ku patugut anggang e ku mekayablas kekayu!  FInyang ikutang da ring Filisteo nung ninu ing makirapat kaniti, abalu ra king i Samson ing makirapat uling ing katuangan nang tau Timna binie ne ing asawa nang Samson king kakaluguran na. Inya pintalan de ring Filisteo at silaban de ing babai at i tata na.jOFSinindian na la ding sulu at saka na la binulus karing marangle pakatanam trigu da ring Filisteo. King makanyan a paralan nang silaban pati na itang mepalut na ampon ing makatalaksan. Mesilab la naman ding mulahan dang olibo.kQFInya meko ya at dinakap yang atlung dalan a asung-gubat. Tidua-tidua na lang pitaidtaid a iki at mibili yang sulu karing balang buknul da. Tidua-tidua na lang pitaidtaid a iki at mibili yang sulu karing balang buknul da.(15:4)lSFPekibat nang Samson, Ngeni aliwa na aku ing maki pakibatan king gawan kung kasiran karing Filisteo!1]FNgana kang Samson, Sablang isip ku ing kasaman me, inya binie ke king kakaluguran mu. E wari mas malagu ne man ing wali na? Ya na ing kuanan mu king lugal nang atsi na._ ;FE melambat delawan neng Samson ing asawa na king panaun na ning pamamupul trigu; pigdala neng biserung kambing. Ngana king tata na ning babai, Lungub ku king kuartu ning asawa ku. Oneng e ne buring lungub ning tata.U%Fat miyabie ya ing asawa na king lalaking meging kayabe na inyang kinasal ya.<sFBigla neng pepasikan ning upaya na ning Ginu i Samson at minta ya king Askelon nung nu na la pete ding atlung pulu katau karin; linubas na la at binie na ing mangamal dang imalan deti karing lalaking mekapakibat king bugtung. Kaybat na nita, minuli ya king bale nang tata na. Milalu ing mua na king milyari,6gFInya king kapitung aldo, bayu ya limbug ing aldo, sinabi da ring lalaki ning siudad, Samson, nanu ing mas mayumu kesa king pulut-panilan? Nanu ing mas masikan kesa king leon? Nganang mekibat Samson, Nung e ye ginamit ing kanakung baka king pamaniarul yu, angga man ngeni e ye pa sana balu ing pakibat.jOFTengisan na iti kilub ding pitung aldo ning pamagpiesta. Inya king kapitung aldo sinabi neng Samson king asawa na ing buri nang sabian ning bugtung, uling e ne tiknangan kukulitan. Kaybat sinabi ne ning babai karing Filisteo.C FMaki luang tutulu king mata na inyang pintalan ne ning asawa na i Samson at ngana, E mu ku kaluguran! Mua ka kanaku! Binie me karing kakaluguran ku ing bugtung at e me sinabi kanaku ing buri nang sabian niti! Nganang Samson, Lawan mu, agyang kang tata ku at ima ku e ke sinabi ing pakibat; at ngeni sabian ke keka?' IFKing kapat a aldo ngara king asawa nang Samson, Gawa kang paralan ban sabian ne kekami ning asawa mu ing buri nang sabian ning bugtung. Uling nung ali me, silaban mi ya ing bale nang tata mu at kayabe kang silaban mi. Ikayung adua, kinumbira yu kami ban panakawanan yu kami, e makanyan?: oFNgana karela, Ibat king mamangan linual ya ing bage apangan; king masikan linual ne man ing bage mayumu. Kaybat ning atlung aldo e re pa turan ing buri nang sabian ning bugtung.  F {F Nganang Samson karela, Salitanan da kayung metung a bugtung. Labanan keng pustahan atlung pulung pirasung pinung linen at atlung pulung kapiblas a mal a imalan ing balang metung kekayu king e ye aibie kanaku ing buri nang sabian ning bugtung kilub ding pitung aldo ning piesta. Nung e ye turan aku ing dinan yu. Ngara, Sabian me kekami ing kekang bugtung. Pakiramdaman mi ya.]5F Inyang ikit de ring Filisteo tinubud da la ring atlung pulung lalaki ban akayabe na. F Minta ya i tata na king bale ning babai at karin migsadia yang pamangan i Samson. Iti ya ing kaugalian da ring kayanakan a lalaki.}F Kinayud na karing gamat na ing pulut-panilan at pengan na iti kabang lalakad ya; disnan ne i tata na at i ima na at dininan na la king pulut-panilan. Pengan da oneng e na sinabi karela king kinua na ing pulut-panilan king katawan na ning mete leon.fGFKaybat na ning mapilan a aldo mibalik ya ban pakasalan ne. Kabang papunta ya aisip na ing lawan ne ing pete nang leon, at mengapamulala ya inyang menakit yang dakal a panilan ampon pulut kilub ning katawan ning mete leon.[1FKaybat na nita, pintalan ne at pekisabian ing babai at lalu yang mikalub i Samson.7iFBigla neng pepasikan ning upaya na ning Ginu i Samson, at anti ya mung biserung kambing a piglapak na karing gamat na ing leon. E na pepabalu iting milyari karing pengari na.FInya ya at i tata na at ima na minta la king Timna. Kabang lalabas la king metung a mulahan ubas dimdam neng gagaleung ing metung a leon.Y-FE ra kamalayan ding pengari na king iti kaburian na ning Ginu, uli na ning manintun yang pamikatagun ing Ginu ban labanan na la ding Filisteo. Ding sasakup king Israel kanitang panaun a ita ila ring Filisteo.FNganang tata na at ima na, Samson, ala na waring babai kareng anak da reng kamaganak tamu o kareng kabalen tamu, at kailangan ka pang munta kareng paganung Filisteo ban manintun maging asawa mu? Nganang sinabing Samson kang tata na, Ya ing buri kung maging asawa.6gFKaybat na nita, minuli ya at ngana kang tata na at ima na, Ating metung a dalagang Filistea karin king Timna. Kapad ke tabas. Gawa kayung paralan ban ya ing maging asawa ku.f~ IFMisan a aldo minta ya king Timna i Samson nung nukarin ne ikit ing metung a dalagang Filistea.}{F At pegumpisan na neng pepasikan ning upaya na ning Ginu kabang atyu king kampu nang Dan pilatan na ning Zora at Estaol.|/F Kaybat na nita, beit ne ning asawa nang Manoa ing metung a anak a lalaki at inaus neng Samson. Meragul ya ing anak at binendisyunan ne ning Ginu.>{wF Ngana ning asawa, Nung buri na ning Ginu ing mate kata, e na sana tinggap ing ain ta; e na ne sana pepakit kekata ing sablang iti o e na na sana sinabi kekata ing miyayaliwang bage.Sz!F Nganang Manoa king asawa na, Siguradung mate kata, uling ikit te ing Dios!y F xF Kabang mitatas ing aping manibatan king altar, ikit neng Manoa at ning asawa na mumukiat ya banua king api ing anghel ning Ginu. Kanita na abalung Manoa king ya pala ing anghel ning Ginu, at ya at ing asawa na migsakab la king gabun. E ra ne pasibayung ikit pa ing anghel. fig, ,...ikit neng Manoa at ning asawa na mumukiat ya banua king api ing anghel ning Ginu.,(13:20-21)fig*"w?F Inya kinangwa yang metung a biserung kambing i Manoa at mapilan a binutil, at inain da king babo ning altar a batu king Ginu a darapat bage pagmumulalan.kvQF Nganang kinutang ning anghel, Obat buri yeng abalu ing lagyu ku? Metung yang lagyung pagmumulalan.{uqF Nganang mekibat Manoa, Sabian me kekami ing lagyu mu ban aparangalan da ka potang matupad na la ding kekang amanu.t F ;sqF Ngana king anghel, uling e na balung Manoa king ya pala ing anghel ning Ginu, E ka pa sana mamako. Paburen mung ilutu mi ya para keka ing biserung kambing. Nganang mekibat ning anghel ning Ginu, Nung manatili ku man, e ku mangan king kekang pamangan. Nung buri meng isadia, dulukan me bilang ain king Ginu.Hr F E ya dapat mamangan king nanumang ibat karing tanaman a ubas. E ya dapat miminum alak o nanumang makalasing o mangan karing pamangan a makabawal. Kailangan nang tuparan ing sablang sinabi ku.iqMF Pekibat ning anghel ning Ginu, Kailangan ing tukian na ngan ning asawa mu ing sablang sinabi ku.pF Nganang Manoa kanita, Nu mong matupad na la ding amanu mu, nanu ing gawan na ning anak? Nanung uring pamibiebie ing sukat nang tuntunan?o+F Tinalakad ya i Manoa at tikian ne ing asawa na. Pintalan ne ing tau at ngana, Ika itang taung mekipagsalita king asawa ko? Wa, nganang mekibat.nF Inya agad neng pintalan ing asawa na at ngana, Lawan mu! Pepakit yang pasibayu kanaku itang taung dinatang kanaku nakadua na.Gm F At pekiramdaman na ning Dios ing inawad nang Manoa, at pepakit yang pepasibayu king asawa na ing anghel na ning Dios kabang makalukluk ya king marangle; oneng e ne kayabe i Manoa a asawa na.Tl#F Kanita nganang mekisabing mayap Manoa king Ginu, O Ginu, mamaus ku keka, itubud meng pasibayu kekami ing talasuyu na ning Dios a tinubud mu ban ituru na kekami nung nanu ing daptan mi king anak a mibait.Tk#F Oneng sinabi na kanaku ing kumagli ku at ibait ke kanu ing metung a anak a lalaki. Sinabi na naman kanaku ing e ku dapat miminum alak o nanumang makalasing, at e ku sukat mamangan king nanumang pamangan a makabawal, uling makatalaga ne kanu ing anak a ibait ku bilang Nazareo ning Dios manibat king kabait na angga na king mate ya.njWF Pintalan ne kanita ning babai ing asawa na at ngana, Detangan na ku ning metung a talasuyu ning Dios. Makatakut ya; lulupa yang anghel ning Dios. E ku ne man kitnan nung nu ya menibatan, at e na ne man sinabi kanaku ing lagyu na.Ai}F Potang abait mu ne ing anak mu, e me paputut a buak uling kabait na makatalaga ne king Dios bilang Nazareo. Ya ing magumpisa king pamagligtas king Israel karing gamat da ring Filisteo.rh_F Inya manibat ngeni e ka miminum alak o nanumang makalasing o mamangan king nanumang pamangan a makabawal.g3F Misan a aldo, pepakit ya king asawa na ing anghel ning Ginu. Ngana, E ka pa bitasang mikayanak, oneng ngeni kumagli ka at manganak metung a lalaki. f;F Kanitang panaun a ita, king balen ning Zora ating metung a taung milagyuan Manoa. Miembru ne ning tribu nang Dan. E ya bitasang mikayanak ing asawa na.e !F Pasibayu lang mikasala king Ginu ding Israelita; inya peintulut na ning Ginu ing masakup la karing Filisteo kilub ding apat apulung banua.cdAF Inyang mete ya mikutkut ya Piraton sakup ning Efraim, king bulubundukan da ring Amalekita.c7F Mika apat yang pulung anak a lalaki at atlung pulung apung lalaki a ating sarasariling asno. Penimunan neng Abdon ing Israel kilub ding walung banua.`b;F Kaybat nang Elon, ing menimuna king Israel ya i Abdon a anak nang Hillel a tau Piraton.CaF Inyang mete ya mikutkut ya Ayalon king sakup ning Zebulun.e`EF Kaybat nang Ibzan, ing menimuna king Israel kilub ding apulung banua ya i Elon ning Zebulun.,_UF Inyang mete ya mikutkut ya Betlehem.^5F Atin yang atlung pulung anak a lalaki at atlung pulung anak a babai. Pekiasawa na la ding anak nang babai karing e ra kalahi at kinangwa yang atlung pulung babaing e ra kalahi para maging asawa da ring anak nang lalaki. Penimunan neng Ibzan ing Israel kilub ding pitung banua.N]F Kaybat nang Jefta, ing menimuna king Israel ya i Ibzan ning Betlehem.\yF Penimunan neng Jefta ing Israel kilub ding anam a banua. Inyang mete ya mikutkut ya king mismung balen na king Gilead.v[gF sabian da, Sabian mu Shibolet, oneng ing sabian na Sibolet, uling e ne ayagkas masalese. Dakpan de kanita at paten de king metung karing dalakitan ning Jordan. Apat lang pulu't aduang libung Efraimita ding apate ra king oras mu ring ita.)ZMF Ban alang makatakas karing Efraimita, ding Gileadita sekupan da la ring lugal nung nukarin ya malyaring dalakitan ing Jordan. Potang ing ninumang Efraimita a bisang tumakas maniawad yang kapaintulutan dalakit kutnan de ring lalaki na ning Gilead, Efraimita ka? Nung ing sabian na, Ali ku,eYEF Kanita tinipun na lang Jefta ding sablang lalaki na ning Gilead, at lebanan da la ring lalaki na ning Efraim, at simbut da la. (Ngara ding Efraimita, Ikayung Gileadita ning Efraim at Manase, takas kayu mung ibat Efraim!)BXF Inyang ikit ku ing e yu ku saupan, teya ke ing bie ku at lipatan ing angganan ban labanan la, at binie na naman ning Ginu ing tagumpe kanaku. Ba't dinatang kayu ngening makipate kanaku?W'F Nganang Jefta karela, Aku at ding kabalen ku mika mabayat kaming pamipate karing Ammonita. Meniawad kung saup kekayu, oneng e yu ku sinaupan.V 5F Migsadia la ding lalaki na ning Efraim para king labanan; delakitan de ing Ilug ning Jordan papunta Zafon. Ngara kang Jefta, Obat lipatan me ing angganan ban makilaban karing Ammonita at e mu kami inaus ban tuki keka? Uli na ning depat mu, silaban mi ya ing bale mu ampon ika.KUF (Manibat na kanita meging kaugalian king Israel ing mamako la banua-banua ding dalaga na ning Israel ban ganakan kilub ding apat a aldo ing pangamate nang dalaga ning anak nang Jefta ning Gilead.TF 'Kalabas da ring aduang bulan mibalik ya kang tata na, at gewa nang tata na itang pengaku na king Ginu. At mete yang birhen.1S]F &Mebisa ya ing tata at meko ya ing anak a kayabe ding kakaluguran na. Minta la karing kabundukan at karin na pigkalungkutan ing mate yang e mekapakiasawa at e mikayanak.GR F %Oneng atin kung ipakisabing mayap keka, tatang. Dinan mu ku sanang aduang bulan ban akayabe ku la ring kakaluguran ku. Munta kami karing kabundukan at pagkalungkutan ku ing mate kung birhen.$QCF $At ngana, Tatang, nung ginawa kang pangaku king Ginu, daptan mu kanaku ing pengaku mu uling pepagtagumpen na ka ning Ginu karing kekang kalaban a Ammonita.LPF #Inyang ikit ne, ginabak na ing susulud nang imalan Jefta king kalungkutan na at ngana, O anak ko! Pepalungkut mu ku! Ika ing minie sindak kanaku. Ba't ika pa ing meging sangkan ning kanakung kalungkutan? Atin kung pengaku king Ginu at e ke malyaring labagan! fig,...maki pandereta ya at teterak yang sinalubung.,(11:34)fig*?OyF "Inyang miras ne i Jefta king pibalebale na karin Mizpa, ing linual sinalubung ya ing anak nang babai; maki pandereta ya at teterak yang sinalubung. Ya mu ing kabubugtungan nang anak.\N3F !Lisuban na la manibat king Aroer angga king lugal a makapadurut king Minnit; heganagana adua lang pulung siudad at angga pa Abel Keramim. Tune lang dakal ding milako bie at mesambut la ring Ammonita king Israel.xMkF Inya delakitan neng Jefta ing ilug ban makilaban karing Ammonita, at binie na kang Jefta ning Ginu ing tagumpe.LF dulukan ke bilang ain king Ginu ing ninumang mumunang lumual king pibalebale ku ban sagana kanaku king paniatang kung ibat king tagumpe.WK)F Nganang mengakung Jefta king Ginu: Nung papagtagumpen mu ku kareting Ammonita,J%F Kanita dinatang ya ing upaya ning Ginu kang Jefta. Dinalan ya Gilead at Manase at mibalik Mizpa ning Gilead, at sinulung yang papunta Ammon.]I5F Oneng e ne bitasang pekiramdaman ning ari da ring Ammonita iting mensahi nang Jefta.DHF Ala kung gewang pamikasala keka. Ika ing gagawang e mayap ban gerahan mu ku. Ing Ginu ya ing balang matul ngening aldong iti karing memalen na ning Israel at karing memalen na ning Ammon.nGWF Sekupan ne ning Israel kilub ding atlung dalan a banua ing Hesbon at Aroer, at ding balen a makapadurut kareti, at ding sablang siudad king pampang na ning Ilug ning Arnon. Obat e yu la pekikuanan pasibayu kilub da reting panaun?F5F Isipan mu galang ing mas mayap ka kesa kang Balak, ing anak nang Zipor a ari ning Moab? E na bitasang binalak ing gerahan ne ing Israel, e makanyan?*EOF Malyari mung bandian ing nanumang binie na keka ning kekang dios a i Kemos, oneng kekaming bandian ing sablang kinua na para kekami ning Ginu, ing kekaming Dios.#DAF Inya ing Ginu, ing Dios ning Israel, ya ing mitabi karing Amoreo ban mika gabun la ring memalen nang Israelita. Nanung matulid mu ban kuanan pasibayu iti?CF manibat king Arnon king mauli angga na karing Jabok king norti, at manibat king disyerto king aslagan angga na king Jordan king albugan.fBGF Oneng ing Ginu, ing Dios ning Israel, binie ne i Sihon at ing mabilug nang memalen king gamat na ning Israel, at mesambut la. Inya abandi na ning Israel ing mabilug a kayarian da ring Amoreo a manuknangan king gabun a ita!A=F Oneng e na la peintulutan Sihon a dumalan la karin ding Israelita. Tinipun na la ding sabla nang sundalus at migkampu la Jahaz at lisuban de ing Israel.:@oF Kanita peparala lang tubud ding Israelita kang Sihon, ing Amoreo a ari ning Hesbon, at meniawad lang kapaintulutan dumalan king karelang kayarian papunta king sarili dang gabun."??F Kanita miglakbe la king disyerto; pengilagan de ing kayarian ning Edom at ing kayarian ning Moab angga king miras la dane nang aslagan ning Moab, sumangid na ning Ilug ning Arnon. At karin la migkampu, oneng e re delakitan ing Ilug ning Arnon uling ya na ing angganan na ning Moab.'>IF Kaybat, peparala lang tubud king ari na ning Edom ban maniawad kapaintulutan dumalan king gabun na. Oneng e ya mebisa ing ari ning Edom. Peparala la namang tubud king ari na ning Moab, oneng e na la naman peintulutan dumalan king kayarian na. Inya menatili la king Kades ding Israelita.!==F Oyni ing milyari: inyang likuan da ne ring Israelita ing Ehipto, delanan de ing disyerto angga na king Dagat da ring Timbu angga na king miras la Kades.q<]F ban sabian ing anti kaniti: E tutu king kinua ne ning Israel ing gabun ning Moab o ing gabun ning Ammon.N;F Tinubud na lang pasibayung Jefta ding tubud king ari da ring Ammonita:)F Pekibat ning ari da ring Ammonita karing tubud nang Jefta, Inyang dinatang la ring Israelitang ibat king Ehipto, sekupan da ing gabun mi manibat king Ilug ning Arnon angga na king Ilug ning Jabok at ning Ilug ning Jordan. Inya ngeni isubli yu iti king mitmung kapayapan.9%F Kaybat na nita, peparala yang tubud i Jefta king ari da ring Ammonita ban ikutang da: Nanu ing e mu buri kekami? Obat liban me ing bansa mi?=8uF Inya tinuki ya i Jefta karing manimuna ning Gilead, at gewa reng pamuntuk at manimuna da ring memalen. At karin Mizpa, king arapan ning Ginu pelad na lang Jefta ding kayaduanan na.D7F Ngarang mekibat, Bisa kami. Ing Ginu ya ing kekaming saksi.!6=F Nganang Jefta karela, Nung ituki yu kung muli ban labanan ding Ammonita at nung ibie na kanaku ning Ginu ing tagumpe, kanita aku ing maging pamuntuk yu.X5+F Ngarang mekibat kang Jefta, Inya ika ing lepitan mi uling buri mi ing tuki ka kekami, at ika ing manimuna kekami king pamakilaban karing Ammonita. Buri mi munamang ika ing maging manimuna da ring tau Gilead.4!F Nganang Jefta, Kasaman yu ku at pinilit yu kung pepalakuan king bale nang tata ku. Obat detangan yu ku ngening atyu kayu king kaligaligan?X3+F Ngara, Jefta, muli na ka at panimunan mu kami king pamakilaban karing Ammonita.m2UF Uli na ning milyari, pintalan de ring manimuna ning Gilead i Jefta king Tob at inagkat deng muli na.O1F Kalabas da ring mapilan a panaun linusub la ring Ammonita king Israel.00[F Kanita likuan na lang Jefta ding kapatad na at menuknangan ya king sakup ning Tob. Mekiabe la kang Jefta ding taung alang kabaldugan at ila deti ring meging kayabe na.\/3F Atin ya pang aliwang anak a lalaki i Gilead king asawa na, at inyang dagul la reti, tinabi re i Jefta king tuknangan da. Ngara, Ala kang tanggapan a mana nanuman kang tata mi uling anak na ka king aliwang babai.. F Metung yang matapang a sundalus i Jefta a tau Gilead. Anak ne ning babaing magtinda king katawan na. I tata na ya i Gilead.S-!F At karin ngarang mikukutnanan ding memalen at ding talapanimuna ning Israel, Ninu ing manimuna king labanan laban karing Ammonita? Ninu ya man, ya ing maging manimuna da ring sablang manuknangan Gilead.,F Kanita migsadia la ding Ammonita ban makilaban at migkampu la Gilead. Mitipun no man at migkampu ding Israelita king Mizpa ning Gilead. + F Inya leko da la ring kikilalanan dang dios da ring aliwang bansa at simban de ing Ginu; at melunus ya king kabilian ning Israel.*}F Ngara ding memalen ning Israel king Ginu, Mikasala kami. Daptan mu na kekami ing buri mu, iligtas mu kami mu sana ngeni.p)[F Sulung at maus kayu karing dios a pinili yu. Paburen yu lang iligtas da kayu king kekayung kaligaligan!e(EF Makanyan man, gilutan yu ku at simban yu la ding aliwang dios. Inya e ra na kayu iligtas pa.^'7F ding Sidoniano, ding Amalekita, at ding Moanita linupig da kayu. At linigtas da kayu.&F Ngana ning Ginu karing Israelita, Sinaingsing kayu kanaku king milabas inyang ding tau Ehipto, ding Amoreo, ding Ammonita, ding Filisteo, %F Kanita sinaingsing la king Ginu ding Israelita. Ngara, Mikasala kami keka, O Dios, uling gilutan da ka at simban mi la ding Baal.&$GF Delakitan de ring Ammonita ing Ilug ning Jordan ban labanan da la ring tribu nang Juda, Benjamin, at Efraim. Mibili ya king maragul a kaligaligan ing Israel.<#sF At kilub ding labing walung banua sinupil da la at ligaligan ding sablang Israelita a manuknangan king kayarian da ring Amoreo dane nang aslagan ning Ilug ning Jordan ning Gilead.s"aF Inya mimua ya ing Ginu karing Israelita at peintulutan na lang masakup karing Filisteo at karing Ammonita.!F Pasibayu no namang mikasala king akakit na ning Ginu ding Israelita inyang simban da la ring Baal at ding Astarte, antimu rin ding kikilalanan dang dios ning Siria, ning Sidon, ning Moab, ning Ammon, at ning Filistia. Gilutan de ing Ginu at tiknangan deng sasamban.8 mF Kaybat mete ya i Jair at mikutkut ya king Kamon.>wF Mikayanak yang atlung pulung lalaki a ating sarasariling sasaken a asno. Atin lang atlung pulung siudad a angga man ngeni ausan dang Havot-jair. Atyu la reti king sakup ning Gilead. F I Jair ning Gilead ya ing meging kayalili nang Tola. Ya ing pamuntuk a menimuna king Israel kilub ding aduang pulu't aduang banua.{F Ya ing pamuntuk a menimuna king Israel kilub ding aduang pulu't atlung banua. Kaybat mete ya at mikutkut ya king Samir.J F Inyang mete ne i Abimelek, i Tola a anak nang Pua at apu nang Dodo, ya ing linto ban magligtas king Israel. Ibat ya king tribu nang Isacar at manuknangan ya Samir, king bulubundukan ning Efraim.3F 9Pepagpa na naman ning Dios karing lalaki na ning Sikem ing parusa a makayagpang ketang sinabi nang Jotam, ing anak nang Gideon, inyang simpa na la.!F 8Makanyan neng pepamayaran ning Dios i Abimelek king e mayap a depat na laban kang tata na inyang pete na la ding pitung pulung kapatad na.fGF 7Inyang ikit da ring Israelita ing mete ne i Abimelek, memanuli la karing karelang pibalebale.|sF 6Agad-agad neng inaus ing kayanakan a lalaking talapagdala karing armas na. Ngana, Bagutan me ing espada mu at isaksak me kanaku, marahil sabian da pa reng tau kanaku king apate na ku ning metung a babai. Inya siksak ne king espada, at mete ya.q]F 5Oneng bildug ne ning metung a babai ing gilingan a batu king buntuk nang Abimelek at mebalbal ya buntuk.saF 4Inyang datang ne i Abimelek ban lusuban ne ing tore, minta ya king pasbul na niti ban silaban ne ing tore.+F 3Ating metung a matibe tore king kilub ning siudad, at pupulayi lang minta karin at migkulung ding sablang tau; minukiat la king bubung na niti.X+F 2Kaybat na nita, minta ya Tebez i Abimelek, kibkuban ne ing siudad at abihag ne.gIF 1Inya memutut yang sanga ing balang metung karela at tikian de i Abimelek. Binili da la ring sanga siping ning matibe nang dake ning templo at silaban da. Mete la ding sablang taung atyu kilub; ating libung lalaki at babai.F 0Inya i Abimelek at ding sablang kayabe na minukiat la king Bunduk ning Zalmon. Kinangwa yang palatso i Abimelek; memutut yang kaptas a sanga at pisanan ne. Ngana karing lalaking kayabe na, Magmalagua kayu! Nung nanu ing ikit yung gewa ku, ya naman ing gawan yu.jOF /Abalitan nang Abimelek king ding sablang tau na ning kuta ning Sikem abeabe lang makatipun karin. ~~}|?{7zz&yyxlwwQvvutlssMrrkqpoo@nn,mll8kjj>ijhhh ggfeedccMbCa``W_b^^(]p\\ ZZEY~XXXWcVaUUTESSYQQKPvOON#MLKJJI6HGFFFEDDsCCBAbAW@???>x<<<;::|9R98@76^54322100/.--,,I+*))P((+'T&%%,$###"q!!^ >a@>@w}oS & ; s   &r(Rn{{PInyang oras nang mangan inaus neng Boaz i Ruth. Ngana, Me keni, mangan kang tinape at itiltil me king alak. Inya mekiluklukan ya i Ruth karing magobra at dininan neng sing-le, at mengan ya angga king kinabsi ya. At atin ya pang mitagan a pamangan.z+P Nganang Ruth, Meging maganaka kayu kanaku. Pepasikan yu ku lub king sinabi yu agyang e ku karapatdapat maging metung mu karing ipus yung babai.ry_P Bendisyunan na ka sa ning Ginu, ing Dios ning Israel, uling karing lalam nang bagyus karin ka migsantung!xP Sinabi nang Boaz, Abalitan ku ing sablang mayap a depat mu king kekang katuangan manibat na inyang mete ya ing asawa mu, at ing pamipainggulut mu karing kekang pengari at king balen mu ban makipamalen ka king metung a lugal a ala kang bitasang kakilala.iwMP Pekaduku nang Ruth kang Boaz at ngana, Meging maganaka kayu kanaku agyang metung ku mung dayuan.`v;P Lawan mu nung nu la papalut at tukian mu la. Penabilinan ku na la ding kayanakan a lalaki king e ra ka pakialaman. At neng kakau ka, munta ka ketang pi-inuman ban minum king danum a siklu da ring kayanakan a lalaki.Iu PLinapit ya i Boaz at ngana kang Ruth, Makiramdam ka king sabian ku keka. E na ka pupunta kareng aliwang marangle ban mamulut. Manatili na ka keting kayabe da ring kanakung talapagobrang babai.3taPPekisabi nang mayap ing paintulutan keng mamulut kagulutan da ring papalut. Peintulutan ku ne man. Inya manibat na nandin abak angga ngeni atyu ya keti; ala yang paynawa.OsPPekibat ning katiwala, Ya ing kayabe nang minuling Naomi; tau ya Moab.Gr PNganang mengutang Boaz king katiwala na, Ninu ing babaing ita?0q[PMipaintagun king dinatang ya i Boaz a menibatan Betlehem. Ngana karing taung papalut, Mantabe ya kekayu ing Ginu. Bendisyunan na ka sa ning Ginu, ngara namang mekibat.[p1PInya meko ya i Ruth at minta ya king marangle ban mamulut king kagulutan da ring papalut. Ing apuntalan nang marangle ya ing kang Boaz. fig,Inya meko ya i Ruth at minta ya king marangle ban mamulut...,(2:3)fig* o PMisan a aldo nganang Ruth, ing tau Moab, king katuangan nang i Naomi, Paintulutan mu ku sanang munta king marangle ban mamulut tinalage sebada a alakuan da ring papalut. Karin ku ketang ninumang munie kapaintulutan mamulut ku. Pekibat nang Naomi, Wa, anak.^n 9PI Elimelek a asawa nang Naomi atin yang kamaganak a milagyuan Boaz. Mabandi ya i Boaz.Dm PIti ing sangkan nung inya i Naomi at ing manuyang nang i Ruth meko la Moab at migbalik king balen nang tibuan. Megumpisa naman kanita ing pamamupul king sebada inyang dinatang la Betlehem.gl KPMabandi ku inyang lakuan ke ing lugal a iti, oneng ngeni pakakalulu kung binalik na ning Ginu keti. E yu na ku sana ausan pang Naomi uling simpa na ku ning Ginung Mayupaya, at pepadalanan king dakal a kasakitan king bie ku. k PPekibat nang Naomi, E yu na ku ausan pang Naomi; ausan yu na ku mung Mara, uling gewa nang mapait ning Ginung Mayupaya ing bie ku.j 3PSindu ra ing pamaglakbe ra. Inyang miras la Betlehem, mipamulala la ding taung menakit karela. Ngarang mikukutnanan ding babai, Aliwa i Naomi ita?!Qi PE ne migsalita pa inyang ikit na nang Naomi king matula yang tuki i Ruth.Dh PNung nukarin ka mate karin ku mate, at karin ku naman mikutkut. Parusan na ku sanang mabayat ning Ginu nung paintulutan kung mikawani kata subali mu nung pikawanian na kata ning kamatayan. g POneng nganang Ruth, Ima, e mu ku sana pipilitan lakuan da ka. Paburen mung tukian da ka. Nung nukarin ka munta karin ku munta, at nung nukarin ka manuknangan karin ku manuknangan. Ding kabalen mu ilang maging kabalen ku, at ing Dios mu ya ing maging Dios ku.~f yPInya nganang Naomi kang Ruth, Ing bilas mung i Orpa minuli ne karing kabalen na at karing dios na. Sigi na, tukian me!e PAt menangis lang pasibayu ding manuyang na. Kanita inuma neng Orpa i Naomi at memun ne at minuli ne karela. Oneng pepailakuan ya i Ruth.ad ?P uling e kayu malyaring makapanayang maluat ban maging asawa yu la. Masakit mapalyari ita. Makiasawa na kayu mung pasibayu kareng aliwa, uling dinayu ya kanaku ing Ginu. E ku buri ing takman yu ing mapait kung sibukan!Ec P Sulung, muli na kayu. Matua na ku; e na ku malyaring makapakiasawa pa. Ala na kung talagang akarapat, inya ala na kayung kapanayan agyang pang makapakiasawa ku pa ngening bengi at manganak,b  P Nganang Naomi, Anak, e kayu malyaring tuki kanaku. Muli na kayu keta kekayu. E na ku malyaring mikayanak pa ban maging asawa yu.9a qP at ngara, Tuki kaming muli keka karing kabalen mu.&` IP Ipaintulut na sana ing makapakiasawa kayung pasibayu at mika sarasarili kayung pamilya. Penuma na la kaybat nang asabi ita. Oneng menangis la ding manuyang nac_ CPnganang Naomi kari Orpa at Ruth, Mayap pa ing muli na kayu keta kekayu at karing pengari yu. Mananu na sanang maging maganaka ya kekayu ing Ginu nung makananu kayung meging maganaka kanaku at karing meyangu-bie anak ku.Q^ PInya miglakbe lang miyabe-abe papunta king Juda. Oneng kabang lalakad la,r] aPKarin king Moab na abalitan Naomi king binendisyunan na la ning Dios ding memalen na king kapamilatan na ning maragul a pupul. Inari na king lub na ing lakuan ne ing Moab, at ituki na la ding adua nang manuyang king balen nang tibuan.X\ -Pmete ya i Malon at i Kilion. Inya lubus yang meulila king asawa at anak i Naomi.'[ KPmekapakiasawa karing aduang babai na ning Moab. Orpa ya lagyu ing metung, at Ruth ne man ing kadua. Kaybat na ning manga apulung banuang pamanuknangan da karinTZ %PE miglambat mete ya i Elimelek. Melakuan la kang Naomi ding adua nang anak aBY PElimelek ing lagyu na at i Naomi ya ing asawa na. Malon at Kilion ing lagyu da ring anak dang lalaki. Tune lang Efrateo ning Betlehem, oneng mekipamalen la king marayung bansa ning Moab.[X 5PKanitang ding ukum ilang mamuntukan king Israel, mika maragul a danup king mabilug a bansa. Inya ing metung a tau Betlehem at ing asawa na ampon ding adua nang anak a lalaki miglakbe lang minta king bansang Moab.yWmFAla pang ari king Israel kanitang panaun a ita. Daraptan na ning balang metung at metung itang buri nang daptan.rV_FMeko la at minuli ding keraklan karing Israelita karing sarasarili dang tribu at pamilya ampon pibandian.eUEFGewa ra iti ding tau Benjamin; ing balang metung karela memili yang ayasawa na karing babaing teterak Silo at tinakas ne. Kaybat mibalik la king karelang sakup a lugal; telakad de ing balen da at karin na la menuknangan.&TGFNung datang la kekayu ding karelang tata o kapatad at magreklamu la, malyari yung sabian karela, Ipakisabi mi ing e yu na la kakuanan kekami, uling e mi no man simsam kekayu king labanan ban maging asawa mi. At anti na ning e yu na la man binie kekami, e kayu mikasala king pengaku yu.xSkFat lawan. Potang lumual na la para terak king piesta ding babai ning Silo, lage kayu ibat karing mulahan ubas. Ing balang metung kekayu sagmit yang metung a ayasawa na karing babai at ituki neng magbalik kayabe na king sakup ning Benjamin.VR'FNgarang sinabi karing tau Benjamin, Munta kayu at salikut karing mulahan ubas\Q3FKanita ra aganaka king malapit na mu ing banuahan a piesta na ning Silo. (Atyu ya ing Silo king dane norti na ning Betel, banda mauli king Lebona at banda aslagan king dalan pilatan na ning Betel at ning Sikem.)ePEFoneng e ta na la man apaintulutan ing makapakiasawa la karing anak tamung babai, uli na ning ginawa tamung taimtim a pangaku king e ta ya paintulutan ing anak tamung babai ban makapakiasawa ya king metung a tau Benjamin.!O=FE la dapat kababawasan agyang metung mu ding labing adua nang tribu ning Israel. Manintun tamung paralan ban makapanatili ya ing tribu na ning Benjamin,.NWFInya ngara ding talapanimuna ning balen, Ala nang babai king tribu ning Benjamin. Nanu ing gawan tamu ban adinan ta lang asawa ding lalaki ning Benjamin a makatagan?zMoFMelunus la ring memalen karing tau Benjamin uling lesakan ne ning Ginu ing pangametung da ring tribu ning Israel.LFMigbalik la ding tau Benjamin at ding aliwang Israelita; binie da la karela ding babaing ibat Jabes a e ra pete. Oneng migkulang la reti.KF Kaybat peparala yang tubud ing mabilug a balen karing tau Benjamin a atyu king Batu ning Rimon at inawad da ing ituknang na ing labanan.J-F Menakit lang apat a ralan a birhen pa karing memalen na ning Jabes, inya dela da la reti king kampu karin Silo a atyu king sakup na ning Canaan.RIF Paten yu la ding sablang lalaki pati na ding sablang babai a e na birhen.GH F Inya peparala yang labing aduang libu ing balen karing peka matapang nang diling lalaki a maki panabilin: Munta kayu at paten yu la ding sablang tau king Jabes pati na ding babai ampon anak.fGGF Inyang mika bilangan na, ala metung man karing manuknangan Jabes karin Gilead ing atyu karin.6FgFInyang ikutang da nung ating grupu karing tribu na ning Israel ing e minta king pamitipun karin Mizpa, ikit da king metung man alang dinatang karin a ibat Jabes ning Gilead.GE FNanu ing daptan tamu para adinan ta lang ayasawa ra ding lalaki ning Benjamin a mitagan? Mengaku tamung taimtim king Ginu king e ya makapakiasawa karela ing ninuman karing anak tamung babai.D9FMelunus la ding memalen na ning Israel karing kapatad dang tau Benjamin at ngara, Mewala ya ngening aldong iti ing metung karing tribu na ning Israel.SC!FNgarang mengutang, Ating grupu karing tribu ning Israel ing e dinatang king pamitipun king arapan na ning Ginu karin king Mizpa? (Ginawa lang metung a pangaku king paten ya ing ninumang e datang Mizpa.)B%FItang kabukasan abak, mibangun lang maranun ding memalen at mitalakad lang altar karin. Minie lang ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu.A FO Ginung Dios ning Israel, obat makanyan ing milyari king Israel? Obat malapit niang matda king Israel ing tribu ning Benjamin?%@EFInya minta na la Betel ding Israelita at karin la migluklukan king arapan na ning Dios angga itang bengi. King masikan a siwala ngarang kiniak kapaitpaitan:p? ]FGinawa lang metung a taimtim a kapangakuan king Ginu inyang mitipun la ding lalaki na ning Israel karin king Mizpa. Ngara, Ala metung man kekami ing paintulutan ne ing anak nang babai ban makapakiasawa ya king metung a tau Benjamin.H> F0Belikan da la ring Israelita ding aliwa pang tau Benjamin, at pete da la ngan ding lalaki, babai, anak, at pati na ding animal. Silaban da la ngan ding makapadurut a balen ketang lugal a ita. =F/Oneng ating anam a ralan a katau a mekatakas king ilang papunta king Batu ning Rimon, at menatili la karin kilub ding apat a bulan.<F.Heganagana, adua lang pulu at limang libung tau Benjamin ding mete ketang aldong ita. Deti pawa lang matapang a sundalus.E;F-Mekatakas la ding aliwa king ilang papunta king Batu ning Rimon. Apate da la karing dalan ding limang libu karela. Tekikian da la ring aliwa pa angga king Gidom. Mekapate lang aduang libu.U:%F,Labi lang walung libung pekamayap a sundalus na ning Benjamin ding apate ra./9YF+Atukup da la ring Israelita ding kalaban; tekikian da lang alang tuknang angga ketang metung a lugal a dane nang aslagan ning Gibea; pamaten da la kabang susulung la.m8UF*Inurungan da la ring Israelita at memulayi lang papunta king ilang, oneng e la mekatakas; metukup la pilatan da retang maragul dang grupu ding sundalus ning Israel ampon ding linage pakasalikut a Israelita, at megisan lang mete.|7sF)Mibalik la kanita ding Israelita at mengataranta la ding tau Benjamin uling akilala ra king malapit na lang mapate.Q6F(Kaybat linto ya ing palatandanan; metung yang maragul a asuk ing minukiat manibat king balen. Melikid la kagulutan da ring tau Benjamin at mengapamulala la inyang akit deng masisilab ya ing siudad da.X5+F'magbalik la ding Israelitang atyu king parang ning labanan. Angga ketang penandit a ita mekapate na lang atlung pulung Israelita ding tau Benjamin. Ngara king sarili da, Antimo ing sadia, simbut ta no naman.<4sF&Ing maragul dang grupu ding sundalus ning Israel at ding sundalus a pakasalikut atin lang pikasunduan a palatandanan. Kabud ikit de ing maragul a asuk mumukiat manibat king balen,o3YF%At bigla lang linage deting makapanaya at leganapan de ing siudad, at pete da la ngan ding atyu karin.2F$Kanita ra penamdaman ding tau Benjamin ing mesambut la. Ing maragul dang grupu ding sundalus ning Israel inurungan da la ring sundalus ning Benjamin uling asahan da la ring makapanaya rang sundalus a pinuestu rang pakasalikut makapadurut king Gibea.>1wF#Binie na ning Ginu ing tagumpe king Israel laban karing sundalus ning Benjamin. Mekapate lang aduang pulu't limang libu at dinalan ding Israelita karing kalaban da itang aldong ita.=0uF"Lisuban de ring mepiling apulung libung lalaking ibat king kabilugan a Israel ing Gibea, at meging mabagsik ing labanan. E ra apibalak ding tau Benjamin ing malapit na lang mapate.[/1F!Inya kabang ing maragul dang grupu ding sundalus da ring Israelita minurung ya at migtipun la Baaltamar, bigla lang linusub ding lalaking pakasalikut karing mabatu nang dake ning gabun a makapadurut king Gibea.5.eF Ngara ding tau ning Benjamin, Antimo ing sadia, simbut ta no na naman. Oneng makaplanu ing murung la ding Israelita ban alaut da la king siudad at adala da la karing dalan.%-EFLinual la ring sundalus ning Benjamin ban makilaban, at ikua da lang alaut king siudad da. At antimo ing sadia, pegumpisan da na lang pemate ding mapilan a Israelita king marangle, king dalan a papunta Betel, at king dalan a papunta Gibea. Mekapate lang ating atlung pulung Israelita.A,}FKaybat ning atlung aldo linakad no na naman ban labanan da la ring sundalus ning Benjamin, at antimo ing sadia pinuestu da na la king pamakilaban ding sundalus da makayarap king Gibea.J+FInya mibili lang pakasalikut a sundalus a makapadurut king Gibea.&*GFI Fineas, ing anak nang Eleazar at apu nang Aaron, ya kanita ing manibala kaniti. Kitnan de ring memalen ing Ginu, Kailangan ke pang lumual pasibayu ban makilaban karing kapatad ming tau Benjamin o ali na kami? Nganang mekibat ning Ginu, Lumaban kayu. Bukas ibie ku kekayu ing tagumpe.M)FAtyu Betel kanitang panaun a ita ing Kaban ning Kasunduan ning Dios.%(EFKanita ding sablang memalen na ning Israel at ding sablang sundalus, minukiat la Betel at karin la menangis. Makalukluk la karin king arapan ning Ginu, at e la mengan itang aldong ita angga na itang bengi. Minain lang ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu king arapan na ning Ginu.*'OFAt king kaduang besis linual la king Gibea ding tau ning Benjamin, at king panaun a ita mekapate lang labing walung libu karing makasane sundalus na ning Israel.K&FLinusub la king kaduang besis laban karing sundalus ning Benjamin.% Fx$kFKaybat na nita, mibalik la ding Israelita king lugal ning pisasamban at anggang bengi lang menangis arapan na ning Ginu. Kitang da, Kailangan ke pang magbalik king labanan laban karing kapatad ming tau Benjamin? Wa, nganang mekibat ning Ginu. Mesikan la lub ding Israelita. Pinuestu da no na naman ding sundalus da nung nukarin la makapuestu itang aldo minuna kanita. #FLinual la king siudad ding sundalus ning Benjamin, at bayu mebengi mekapate lang aduang pulu't aduang libung sundalus a Israelita.v"gFMinta la ban lusuban da la ring sundalus ning Benjamin. Migpuestu la ding sundalus at inarapan de ing siudad.c!AFInya linage na la itang abak ding Israelita at migkampu la malapit king siudad ning Gibea.W )FMinta la ding Israelita king lugal ning pisasamban karin Betel, at karin ngarang mengutang king Dios, Ninu kekaming tribu ing mumunang lumusub karing tau ning Benjamin? Ngana ning Ginu, Ing tribu ning Juda.FSubali pa king tribu ning Benjamin, ding Israelita mekatipun lang apat a ralan a libung pakaespadang sundalus a makasane na king labanan. F-UFIbat karing miyayaliwa rang siudad mekayaus lang aduang pulu't anam a libung sundalus itang aldong ita. Subali pa kareti, mekatipun la naman ding memalen na ning Gibea pitung dalan a piling lalaki a pawang kaliweti. Ing balang metung karela agyu neng tiradulan alang mintis ing metung a buak.p[FIbat karing miyayaliwang siudad ning Benjamin dinatang la Gibea ban makilaban karing aliwang Israelita.V'F Isuku yu la detang lalaki ning Gibea a pepasari king e ustu ban paten mi la, at ban milako na iting e mayap king Israel. Oneng ding memalen na ning Benjamin e ra la dininan pansin deting aliwang Israelita.F Peparala lang tubud ding tribu ning Israel king kabilugan a sakup ning tribu ning Benjamin ban sabian da, Nanu iting e ustung gewa yu?lSF Mitipun la ring sablang lalaki ning Israel a maki metung mung kapagnasan: ing lusuban de ing Gibea.QF Ding kapulung dake da ring lalaki king Israel ila ring magsadia king pamangan da ring sundalus, at lumakad na la ding aliwa ban parusan de ing Gibea keting karumaldumal a e ustu a gewa ra king Israel.eEF Oyni ing daptan mi: mibagutan kami ba lang mapili ding mapilan a kataung lumusub king Gibea.FMiyabe-abe lang tinalakad ding memalen at ngara, Ala metung man kekami a makatuknang king tolda o king pibalebale ing muli.QFIkayu ngan Israelita kayu. Nanu ing isipan yung daptan kaniting milyari?:oFKinua ke ing katawan na; pemirasu ke at peparala kung kapirasu karing balang metung at metung karing tribu ning Israel. Dinapat lang e mayap at manawang deting tau libutad tamu.PFDinatang la ding lalaking tau Gibea ban kuanan da ku. Pepadurutnan de ing bale itang bengi at buri da kung paten, oneng ing milyari semantalanan de at inabusu ing babaing kasese ku at kaybat mete ya.%EFNganang mekibat ning Levita, ing asawa na ning babaing pete ra, Ing babaing kasese ku at aku miras kami Gibea king sakup nang Benjamin ban karin makitudtud.FFAbalitan da ring memalen na ning Benjamin ing pamitipun da ring aliwang Israelita karin Mizpa. Ngarang kinutang ding Israelita, Sabian yu na mo kekami nung makananung merapat iting e mayap?9FAtyu la ring pamuntuk da ring sablang tribu na ning Israel keting pamitipun da ring memalen ning Dios, at ating apat a ralan a libung sundalus karela. }FLinage la ding sablang memalen na ning Israel, manibat Dan king dane norti angga na Beerseba king dane mauli, antimu rin manibat king sakup ning Gilead king aslagan bilang pakibat king aus. Mitipun la at misanmetung arap ning Ginu karin king Mizpa.fGFNgara ding sablang menakit, Ala pang mibalitang anti kanyan! Kapilan man ala pang milyaring kalupa na niti manibat na inyang lakuan de ring Israelita ing Ehipto! Kailangan ing kimut tamu! Nanu ing masanting tamung daptan?r _FKaras na keta karela, linub ya bale na at kinangwa yang panabak. Kinua ne ing katawan na ning babaing kasese na; pemirasu neng labing aduang dake at peparala yang kapirasu king balang metung karing labing adua nang tribu ning Israel. +FNgana, Talakad na ka. Lumakad ta na. Oneng ala yang dimdam a pakibat, inya seke neng makabakle king asno ing katawan na at sinulung neng pauli._ 9FInyang mibangun ya ing lalaking kasese na itang abak at biklat ne ing pasbul ban sumulung na king lakad na ikit ne ing babaing kasese na; makakera ya arap na ning bale, makatas ya gamat at pakiabutan ne ing pasbul.7 iFKaras ning ganingaldo mibalik ya ing babai at mibulang ya king pasbul ning bale ning matuang lalaki, nung nukarin atyu ing lalaking kasese na. Karin na ne disnan ning masala.1 ]FOneng e re buring pakiramdaman. Inya liwal ne ning Levita ing babaing kasese na at binie ne karela. Semantalanan de at inabusu ing babai at e la tinuknang anggang abak.QFOyni ing babaing kasese na at ing sarili kung anak a dalagang birhen. Ilual ku la at kekayu na la. Gawan yu itang nanumang buri yung gawan karela. Oneng e yu gagawan ing bage makasumami keting lalaki!.WFOneng linual ya ing matuang lalaki at ngana karela: E makanyan kakaluguran! Ipakisabi kung mayap king e yu gagawan iting e mayap at manawang! Bisita ke iting lalaki.X+FMasaya lang misulusulu, oneng bigla lang dinatang menibatan king balen ding lalaking mahilig king katawan da ring kalupa rang lalaki. Pepadurutnan de ing bale at pegumpisan deng pengalampag ing pasbul. Ngarang migsalita king matuang lalaki, Ilual me yang lalaking yan a kayabe mung minuli! Bisa kaming makipangatawan king lalaking yan.ymFInya tiki na lang minuli ning matua at pepakan na la ding asno ra. Menos lang bitis ding bisita na at mengan la.mUFNgana ning matua, Tara ketang pibalebale ku; e yu na dapat pang lalabas ing kabukas keti king plasa.8kFagyamang atin kaming pamangan at are para karing kekaming asno, tinape, at alak para kening babaing abe ku at kanaku at para king ipus ku. Atin kami king sablang kailangan mi.V'FNganang mekibat ning Levita, Ibat kami Betlehem ning Juda, at pauli na kami ngeni king kabubusalan na ning bulubundukan na ning Efraim. Ala metung man a mengumbira kekaming makipanudtud king pibalebale na,FApansinan ne ning matua iting maglakbe Levita a atyu king plasa. Nganang kinutang, Nukarin kayu ibat? Nukarin kayu munta?~wFKabang atyu la karin, dinatang ya ing metung a matuang lalaking ibat king obra na king marangle. Tubu yang talaga king bulubundukan na ning Efraim, oneng manuknangan ne ngeni king Gibea. (Ibat la king tribu nang Benjamin ding aliwang tau karin.)2_FTinuknang la king pamaglakad da ban karin la matudtud. Minta la king balen at migluklukan la king plasa, oneng metung man alang mengumbira ban karela na la makipanudtud.~#FInya ligpusan de ing Jebus at sindu ra ing pamaglakad da. Lalbug ne ing aldo inyang miras la Gibea, king sakup da ring tribu nang Benjamin.} F >|wF Ngana ning panginuan na, E ta na tutuknang keting siudad; e la Israelita ding manuknangan keti. Dumalan ta namu at sumulung pang bagya, at matudtud tamu king Gibea o kaya king Rama.C{F Gatpanapun na inyang miras la Jebus (ngana wari, Jerusalem) inya nganang migsalita ning ipus king panginuan na, Masanting pu ing palabasan tamu ing kabukas keting siudad da ring Jebuseo.%zEF Oneng e ne bisa pang magkabukas karin ing lalaki, inya ya at ing babaing kasese na linakad na la. Atin lang aduang asno a maki sia a luklukan gulut da reti..yWF Inyang mamako ne ing lalaki at ing babaing kasese na ampon ing ipus na pasibayu nang sinabi ning tata, Malapit nang mabengi; mayap pa keti na kayu matudtud ngening kabukas. Saguli na mu at dalumdum na; manatili na kayu keti at magkusuelu. Maranun na kayu mung mibangun bukas para muli na kayu.KxFKing kalimang aldo maranun yang ginayak ban mako, oneng ngana ning tata na ning babai, Mangan ka pa agyang ditak mu. Manaya kang bagya at pota na ka lumakad. Inya mengan la deting aduang lalaki.~wwFTinalakad ne ban mako ing Levita, oneng inawad na ning tata king manatili ya pa, inya menatili ya pang kabukas karin.4vcFInya miyabe lang linukluk deting aduang lalaki; mengan la at minum. Kaybat ngana ning tata na ning babai, Ipakisabi kung mayap king keti ka pa kabukas at magkusuelu ka pa.9umFInyang miras na ing kapat a aldo, maranun lang migising at migsadia na lang mako. Ngana ning tata ning babai king Levita, Mangan kayu pa mu ban e kayu dumanup king paglakad yu.ztoFPinilit neng manatili karin ning tata, inya menatili ya pang atlung aldo. Karin la miinuman, mengan, at metudtud.qs]FInya inari na king lub na ning lalaki ing puntalan ne at pakisabian neng mayap magbalik. Tiki ne ing ipus na at dela na la naman ding aduang asno. Tiki neng linub ning babai king bale at matula neng seganan ning tata inyang ikit ne.rFMisan a aldo, mimua ya ing babai at mibalik ya king pibalebale nang tata na karin king Betlehem, at menuknangan yang apat a bulan karin.\q 5FAla pang ari king Israel kanitang panaun a ita. Ating metung a Levita a manuknangan king masulud nang dake ning bulubundukan ning Efraim. Kinangwa yang metung a babai king Betlehem ning Juda ban maging kasese na.tpcFMenatili la karin ding idolo nang Mica kabang manatili ya king Silo ing Tolda nung nu re sasamban ing Dios.oFTelakad de ring tau ning Dan ing idolo ban karelang samban, at i Jonatan, ing anak nang Gersom at apu nang Moises, ya ing sinuyu bilang pari para karela. At sinuyu la naman karela ding lahi na bilang pari angga na inyang miyugse la karing aliwang bansa.xnkFInalilan de ing lagyu na ning Lais king lagyung Dan. Pemalagyu re king makatua dang i Dan, ing anak nang Jacob.FmFAlang malyaring sagip karela uling marayu ya ing Lais king Sidon, at ala lang pamakiugnayan karing aliwang tau. Telakad deng pasibayu ding tau ning Dan ing balen at karin na la menuknangan.nlWFKaybat deng kinua ing pari at ding bage gewa nang Mica, tiglusan de at lisuban ing Lais, itang balen a tahimik at maki payapang memalen a atyu king kapatagan na naman ning Betreob. Pete da la ring memalen at silaban de ing balen.rk_FAt sinulung la ding tau ning Dan. Ikit nang Mica king mas masikan la, inya migbalik ya at minuli bale na.BjFNgarang sinabi ding tau ning Dan, Mica, mayap pa ing ala na kang dakal a sasabian pota mimua la keka at lusuban da ka pa deting lalaki. Mate ka mung kayabe da ring mabilug mung pamilya.$iCFNganang mekibat Mica, Ba't pikutang-kutang yu, Nanu ing malilyari? Dela ye ing pari ku at dela yu la ding dios a gewa ku! Nanu pa ngeni ing mitagan kanaku? h;Fat kilait da la. Ding tau ning Dan inarapan da la at ngarang kinutang kang Mica, Nanu ing malilyari? Nanu ing buri nang sabian ding dakal a taung deti?gyFMarayu-rayu na la king bale inyang inaus na lang Mica ding kasiping nang bale ban makilaban. Atagal da la ring tau DanjfOFInya meko la; binili da la king makauna ding anak da, ding sese rang animal, at ing pibandian da.meUFMekasayang tune iti king pari, inya kinua ne ing efod, at ding idolo king bale, at tinuki ya karela.PdFPekibat da, E ka masigla. E ka magsalitang kataya mang amanu. E mu wari buri ing maging pari na ka ning metung a mabilug a tribu ning Israel kesa king pari na ka mu ning pamilya ning metung mung tau?cFLinub la ding lalaki king bale nang Mica at kinua da la ring idolo. Nganang kinutang karela ning pari, Obat daraptan yu yan?kbQFKatataglus dang linub king bale ding lima kataung ispia at kinua re ing dutung a idolong belutanan pilak, at ding aliwa pang idolo, at ing efod, kabang atyu kilual ing pari a kayabe ra ding anam a ralan a pakasandatang lalaki.ayFsamantalang pakatalakad la ding anam a ralan a sundalus ning Dan a makasadia king labanan king lele ning pasbul dalan.j`OFInya linub la king bale nang Mica nung nu ya manuknangan ing kayanakan a Levita at kinomustan de,_FNgara ding lima kataung mig-ispia king lugal makapadurut king Lais karing abe ra, Balu yu king ing metung kareting bale atin yang metung a idolong dutung a belutanan pilak? Atin la pang aliwang idolo at metung a efod. Nanu mo ing isipan yung dapat tamung daptan?q^]F Sinulung lang manibat karin at miras la king bale nang Mica king bulubundukan na ning balen ning Efraim.]F Minukiat la at migkampu dane nang albugan ning Kiriat Jearim ning Judea. Inya angga man ngeni ausan deng Kampu nang Dan ing lugal a ita.|\sF Inya menulakan lang manibat Zora at Estaol ding anam a ralan a lalaki ning tribu nan Dan; makasadia lang makilaban.0[[F Karas yu karin akit yu king e ra isipan man ding tau ing luban ye. Maragul yang lugal; atyu ngan ing sablang kailangan na ning tau at babie na ne kekayu iti ning Dios.,ZSF Ngarang mekibat, Tara, lusuban ta ya ing Lais. Ikit mi ya ing lugal at masanting ya. E kayu manatili keting alang gagawan. Magmalagua kayu; luban ye at sakupan ye!lYSFInyang kauli ra Zora at Estaol ding lima katau, kitnan da la ring kabalen da nung nanu ing ikit da.TX#FInya meko la ring limang lalaki at minta la king balen ning Lais. Ikit da ing panatag la pamibiebie ding tau karin antimo ding tau Sidon. Tau lang payapa, tahimik, at alang pamipate kaninu man; atyu ngan karela ing sablang kailangan da. Mabibie lang marayung tutu karing tau Sidon at ala lang pamakiugnayan king kaninu pa mang tau.gWIFNganang mekibat ning pari, Ala kayung pigaganakan. Ingatan na kayu ning Ginu king paglakad yu.uVeFNgara, Nung makanyan, ipakisabi ming mayap keka ing kutnan me ing Dios nung magtagumpe kami kening lakad mi.VU'FNganang mekibat, Atin kaming pikayaring Mica ing upahan na ku bilang pari na.BTFKabang atyu la karin, aulata re king pamagsalita na ing kayanakan a Levita, inya pintalan de at ngarang kinutang, Obat atyu ka keti? Nanu ing gagawan mu keti? Ninu ing midala keka keti?:SoFInya ding memalen na ning Dan memili lang lima kataung karapatdapat ibat karing pamilya da ring karelang tribu, at tinubud da la manibat karing balen na ning Zora at Estaol at penabilin a siasatan de at ispiahan ing lugal. Inyang miras la king bulubundukan ning Efraim, menuknangan la king bale nang Mica.sR cFAla pang ari king Israel kanitang panaun a ita. King panaun a ita, manintun yang paglugalan na ing tribu nang Dan a malyari nang pituknangan uling angga man kanita karing tribu na ning Israel ala ya pang tinggap a gabun bilang mana na.[Q1F Nganang Mica, Bendisyunan na ku ning Ginu ngening atin na kung Levita bilang pari.OPF Tilduan neng Mica bilang pari na at menuknangan ya king pibalebale na.cOAF Mebisa yang manuknangan ing kayanakan a Levita kang Mica, at tinuring neng anting anak na.1N]F Nganang Mica, Malyari kang tuknang keni kanaku. Gawan da kang talaturu ku at pari, at dinan da kang apulung pirasung salaping pilak balang banua, imalan ampon pamangan.M'F Nganang kinutang Mica, Nu ka menibatan? Nganang mekibat, Metung kung Levita a ibat Betlehem ning Juda. Manintun kung lugal a apituknangan ku.L5FLikuan ne ing Betlehem ban manintun aliwang lugal a pituknangan na. Kabang maglakbe ya atagpuan ne ing bale nang Mica king bulubundukan ning Efraim.|KsFKanita munamang panaun a ita ating metung a kayanakan a Levita a malambat nang manuknangan king Betlehem ning Juda.wJiFAla pang ari king Israel kanitang panaun a ita. Daraptan na ning balang metung at metung ing buri nang daptan.I!FAtin yang sariling altar iting taung i Mica. Ginawa yang mapilan a idolo at metung a efod, at tilduan neng pari ing metung karing anak na.HFKanita sibli na la kang ima na. Kinangwa yang alagang aduang dalan a pirasung salaping pilak i ima na at binie na la king metung a plateru ban pagawa yang metung a idolo a dinukit king dutung at belutanan king pilak. Binili ne iti king bale nang Mica.GG FSibli na la kang ima na ding libu dinalan a pirasung salaping pilak at nganang ima na, Ban e dugpa king anak ku ing sumpa, aku mismu tatalaga ku la ding salaping pilak king Ginu. Magamit la king pangagawa na ning metung a idolong dutung a binalut king pilak. Inya ngeni susubli ku la keka ding pirasung salaping pilak.FFNgana kang ima na, Simpa me ing taung menako karing kekang libu dinalan a pirasung salaping pilak. Dimdam ku inyang sinabi mu ita. Atyu la kanaku ding pirasung salaping pilak. Aku ing kinangwa. Nganang ima na, Anak, mananu na sanang bendisyunan na ka ning Dios.JE FAting metung a tau king bulubundukan ning Efraim a milagyuan Mica.D!FMinta la karin ding kapatad na at ding aliwang miembru na ning pamilya na ban kuanan de ing bangke na. Inuli re at kitkut de pilatan ning Zora at Estaol, king kutkutan nang tata nang i Manoa. Meging pamuntuk de ring Israelita i Samson kilub ding aduang pulung banua. K~~}(|L{{2zpyyx@wwQvuuftyssrqq%pSoo?nmullVkgjih=gfeddcbbMaa`w__:^^ ]]l\\V[[UZZTYYXXWWWVV TTSRRR6QQlPPUOOZNN5MLLIKJJIHGFFXEE4DoCBBIA@@?>=A {ZKaybat deng kinatat ing toro dela re ing anak kang Eli.|@ uZAt inyang ayawat na ne, tiki ne king Silo. Migdala yang metung a torong atlung banua tua, atlung pulu't anam a litrung arina at metung a lulanan a ating alak; at dela ne ing anak na king bale na ning Ginu karin king Silo agyamang anak ya pa mu.r? aZNganang Elkana, Gawan mu ing nanumang isipan mung mayap daptan. Panayan mu neng miyawat ing anak. Saupan na ka sanang makatupad ning Ginu king pangaku mu. Makanyan yang e tinuki i Ana, at sinese ne ing anak na angga na king inawat ne.>  Z= )ZE ya tinuki i Ana inyang minta ya i Elkana at ing mabilug nang pamilya ban miyain king ain-sakripisyung yayain na balang banua at ban tupad king pangaku na. Ngana king asawa na, Ituki ke ing anak arapan ning Ginu potang miyawat ne, at karin ne manuknangan kabang bie na.< ZMebuktut ya i Ana at beit ne ing metung a anak a lalaki. Samuel ing lagyung binie na king anak uling ngana, Binie ne ning Ginu kanaku.a; ?ZKabukasan, maranun yang migising i Elkana at ing pamilya na at sinamba la king Ginu; kaybat mibalik na la king bale ra karin Rama. Sipingnan neng Elkana ing asawa nang i Ana, at pekiramdaman na ning Ginu ing aduan na.p: ]ZPasalamatan ku pu ing ganaka yu kanaku, nganang Ana. Kaybat minuli ne. Mengan ya at mayan ne panamdaman.a9 ?ZNganang Eli, Muli na kang payapa at sana ibie na keka ning Dios ning Israel ing aduan mu.c8 CZE yu sa isipan ing ala kung kwentang babai; bubugnus ku mu king Ginu ing sakit ning lub ku.X7 -ZE ku pu malasing, nganang Ana. E ku miminum alak o nanumang inuman a makalasing.#6 CZInya nganang Eli, Angga pa kapilan ing alben da kang malasing? Muli na ka ban milako ka lasing! fig,Angga pa kapilan ing alben da kang malasing?,(1:14)fig*5 Z Gagalo ya labi oneng ala yang daramdaman i Eli king sasabian na uling manalangin ya king pilubluban na; inisip nang Eli king malasing ya.C4 Z Pagumasdan na ne man palang Eli i Ana kabang manalangin ya.73 kZ Nganang ginawang panata, O Ginung Mayupaya, nung pakiramdaman yu ku, nung saupan yu ku at dinan metung a anak a lalaki, italaga ke kekayu kabang bie na at e ke paputut a buak.k2 SZ Tutung mabayat ing panamdaman nang Ana. Menalangin ya king Ginu kabang manangis yang kapait-paitan.1 Z Misan, kaybat dang mengan karin Silo, tinalakad ya i Ana. Ing paring i Eli naman makalukluk ya lele na ning pasbul ning bale ning Ginu.0 #ZNganang Elkana a asawa na, Ana, obat manangis ka at e mamangan? Obat malungkut ka? E ku wari maygit karing apulung anak a lalaki para keka?|/ uZGagawan nang Penina iti balang banua neng pupunta la king bale ning Ginu. Inya manangis ya i Ana at e bisang mangan.9. qZParati neng pamakarine ning karibal nang i Penina._- ;Zoneng agyamang kaluguran ne i Ana metung ya mung dake ing babie na uling ala yang anak.u, gZPotang miyain yang ain-sakripisyu i Elkana darakayanan ne i Penina at ding sabla nang anak a lalaki at babai;4+ eZBalang banua pupunta ya i Elkana king Silo ban samba at miyain ain-sakripisyu king Ginung Mayupaya. Ding adua nang anak Eli, di Ofni at Fineas, susuyu la karin bilang pari.v* iZAdua ya asawa: Ana ya lagyu ing metung at i Penina ing kadua. Mikayanak ya kang Penina, oneng ali ya kang Ana.@) ZKing Ramataim-Zofim, karin king bulubundukan a sakup ning Efraim, ating metung a taung milagyuan Elkana. Anak neng Jeroham at ding makatua na ila di Elihu, Tohu, at ing Efrateong i Zuf.(9PIti ya ing listahan na ning pamituki-tuki na ning lahi nang Perez angga kang David: Perez, Hezron, Ram, Aminadab, Nason, Salmon, Boaz, Jese, at David.['1PDing babaing kasiping dang bale inaus deng Obed ing anak. Pemalita na ning metung at metung karela king mika apu yang anak a lalaki i Naomi. I Obed ya ing tata nang Jese, at i Jese naman ya ing tata nang David.Q&PKinua neng Naomi ing anak at linapit king salu na; iningat ne at sinese.!%=PIyatad na sana keka ing tula at kapanatagan angga king tumua ka. Kaluguran na ka ning manuyang mu, at maygit ya i Ruth kesa karing pitung anak a lalaki.$9PNgara ding babai kang Naomi, Purian ya ing Ginu, uling dininan na ka ngening apu a lumingap keka. Mananu na sanang mirangal ya iting anak king Israel!z#oP Inya kesal neng Boaz i Ruth at inuli ne king bale na. Binendisyunan ne ning Ginu i Ruth at mikayanak yang lalaki."P Mananu na sanang ding maging anak mu kang Ruth maging anti ya king pamilya nang Perez, ing anak nang lalaking Juda at Tamar.|!sP Ngara ding makatua at ding aliwa, Wa, testigu kami ngan. Bendisyunan ne sa ning Ginu ing maging asawa mu antimo ing pamamendisyun na kang Raquel at Lea, at uli ra linto ya ing Israel. Mibandi ka sa king Efrata at maging mayupaya king Betlehem.< sP Karagdagan kaniti, pakasalan ke i Ruth a tau Moab at asawa na ning meyangu-bie Malon ban manatili ing pibandian king pamilya na ning meyangu-bie. King kapamilatan na niti manatili yang mabie ing lagyu na king kabilugan a pamilya na at king balen na. Saksi kayu ngan kaniting bage merapat ngening aldong iti.eEP Kanita nganang Boaz karing makatua at karing aliwa pang taung atyu karin, Testigu kayu ngan king ngening aldong iti seli ke kang Naomi ing sablang bage atyu king lagyu nang Elimelek at karing anak nang i Kilion at Malon.vgPInyang sinabi na ning lalaki king i Boaz na ing sali, likas na la ding sandalyas na at binie na la kang Boaz.PAnti kaniti ing kaugalian kanitang panaun a ita king mamisali o ing manatbus king pibandian: lulukas na la ning mamisali o ning manatbus ding sandalyas na, at kaybat ibie na la king sasali bilang katibayan na ning karelang pamikasundu. fig,Anti kaniti ing kaugalian kanitang panaun a ita king mamisali o ing manatbus king pibandian: lulukas na la ding sandalyas na...,(4:7)fig*H PNgana ning lalaki kang Boaz, Ah makanyan! Uli na nian e ku gampanan ing katuliran kung sali king gabun, uling mangabaldugan king milako la mana ding mismung sarili kung anak. Ika na ing sali.T#PKanita sinabi nang Boaz, Kabud asali me kang Naomi ing gabun, sukat mu ne mang pakasalan i Ruth, ing Moabitang mebalu na ning kekatamung kamaganak ban manatili ing gabun king pamilya na ning meyangu-bie.kQPIsipan ku king sukat mung abalu iti uling ika ing maki katuliran sali. Nung interesadu kang saliwan me, saliwan me king akakit da reting makatua na ning balen. Nung e ka interesadu, aku ing sali. Saliwan ke, ngana ning lalaki.$CPnganang Boaz king pekamalapit dang kamaganak, Minuli ya i Naomi ibat Moab at buri ne ngening ipisali ing gabun na ning meyangu-bie asawa na a kamaganak ta.tcPKanita minaus yang apulung makatua i Boaz, at inagkat na lang lukluk munaman karin. Inyang makalukluk na la$ EPMinta ya i Boaz king pasbul dalan ning siudad, ing lugal nung nu la mititipun ding memalen. Linukluk ya karin. Linabas ya karin itang pekamalapit nang kamaganak Elimelek a abanggit nang Boaz. Inaus ne at ngana king tau, Abe, me keni saguli at lukluk ka. Linapit ya at linukluk ne man.7PNganang Naomi, Manaya ka pa anak angga king abalu mu ing maging resulta na niti. E ya patugut i Boaz king aldong iti anggang e ne asalese iting bage.PAt ngana pa, Sinabi na kanakung Boaz king e ku mumuling alang daralan, inya dininan na kung halus kapitnang kaban a sebada. PKaras na bale, nganang mengutang ning katuangan na, Komusta ing lakad mu, anak? Kinwentu nang Ruth ing sablang depat nang Boaz.NPNganang Boaz kang Ruth inyang mamako ne, Ilako me ing tibabal mu at iladlad me. At dininan neng aduang pulu't limang kilung sebada. Seupan neng puntukan na iti, at kaybat melaus neng minuli i Ruth.,SPInya metudtud ya i Ruth ketang kabitisan nang Boaz, oneng mibangun ne bayu ya sinlag ing aldo, uling sinabi nang Boaz king e ya sukat mayakit minta king pidadaran.LP Keti na ka pa at bukas abak a maranun lawan ta nung interesadu yang kuanan na kang pakibatan. Nung e ya bisa, susumpa ku king Dios a mabie king aku ing tupad king tungkulan. Sige, matudtud na ka.saP Wa, tutu king malapit yu kung kamaganak, oneng ating tau a mas malapit yung kamaganak a sukat sumaup keka.p[P E ka migaganaka. Gawan ku ing sablang agyu ku, uling balu na ning mabilug a balen ing mayap kang babai.gIP Nganang Boaz, Bendisyunan na ka ning Ginu. Mas maygit ing katapatan a papakit mu king kekaming pamilya kaniting depat mu kesa king kasuyuan mu king kekang katuangan. E ka menintun lalaking kayanakan a mabandi o pakakalulu.i MP Ninu ika? nganang kinutang. I Ruth pu, ing kekayung talasuyu, nganang mekibat. Kasi malapit kayung kamaganak na ning meyangu-bie asawa ku, inya karapatdapat mu ing lingapan yu ku, at pakasalan agpang king kekayung kaugalian. PKing kapitangan na ning bengi migising ya i Boaz, at inyang migbiling ya mipamulala ya uling ating babaing makakera lele nang bitis._ 9PMasaya ya i Boaz inyang meyari yang mengan at minum. Minta ya king buntun da ring tinalage sebada at metudtud ya. Dinatang yang pakakalale i Ruth at leko ne takap a bitis i Boaz at migkera ya lele da ring bitis na.t cPInya minta ya i Ruth ketang lugal nung nu la dadara, at tiparan na ing sablang sinabi na ning katuangan na.5 gPNganang Ruth, Gawan ku ing sablang sinabi yu.3aPLawan me ing lugal nung nu ya matudtud at potang matudtud ne, lapitan me at ilako ing takap karing bitis na at magkera ka lele nang bitis at sabian na keka ing daptan mu.OPInya mandilu ka, magpabanglu, at isulud me ing pekamalagu mung imalan. Kaybat na nita, munta ka king pidadaran da, oneng e ka paulata king atyu ka karin anggang e ya meyaring mengan at minum i Boaz.]5PAtatandanan me i Boaz, ing sinabi kung malapit tamung kamaganak at ding tauan nang kayabe mu king marangle? Makiramdam kang masalese king sabian ku keka. I Boaz at ding kayabe na dumara lang sebada ngening bengi.y oPMisan a aldo, nganang Naomi kang Ruth, Kailangan ing saupan da kang makapakiasawa at mika sarili mung pibalebale.>wPInya sindu nang Ruth ing pamamulut a kayabe da ring tauan nang Boaz angga na inyang meyari ing palutan king sebada at trigu. At menatili yang kalukup na ning katuangan nang i Naomi.~wPNganang Naomi kang Ruth, Masanting! E ra ka pigaganakan kanita uling kayabe mu la ding babaing talapagobra nang Boaz.%PNganang sinabing Ruth, Sinabi na naman kanaku king malyari kung manatiling mamulut kayabe ding talapagobra na angga king mayari ing palutan.X+PBendisyunan ne sa ning Ginu, nganang Naomi. Tune tutuparan na ning Ginu ing pangaku na karing mabie at mete. Ngana pa, Malapit ta yang kamaganak ing taung ita; metung ya karing ating pakibatan sumaup kekata.Y-PNganang kinutang Naomi kang Ruth, Kaninung marangle ka memulut? Kaninu ka mekipagobra? Bendisyunan ne sa ning Dios itang pepakit ganaka keka. Pekibat nang Ruth, King marangle na ning lalaking ausan dang Boaz.PInuli na king balen at pepakit na king katuangan na ing apulut nang pagkabiayan; binie na naman itang mitagan king pengan na.n~WPMemulut ya i Ruth angga na itang gatpanapun at saka na dinara. Menikua yang halus labing aduang kilu.H} PPaburen yung ating manabu king makaaptas ban atin yang pulutan.1|]PNganang minie bilin Boaz karing talapagobra na inyang meko ya i Ruth ban isundu ing pamamulut, Paburen yeng mamulut agyang karing libutad da ring tropa; e ye babawalan. X~1}}P|e{zz(yxwwv=uuttssusrqrqXpp>onmmCll(kk>jj>iiKhhgffeedecbb3a``O_=^^V],\\[5ZNYfXXLW;VUUSRQ>POgNNMSLLKwJJIIzHHoGFF(E DD&CBBA`@??,>==P< ;::9 87766%54i4 3_22E1D0V//.D.-|,,++B*}))2(''M&&%X$#"!!:  HOLHO?`xl v %  q  yDiLqZ!Kanita ating sinumbung kang Saul. Ngana, Lawan yu, mikakasala la ding tau laban king Ginu; mamangan lang karning ating daya. Nganang Saul, Karagul na ning kataksilan a gewa yo! Idala ye kanaku at iparugang kening lele ku ing metung a maragul a batu.6pgZ E no mekapanaguanta ding sundalus. Mengasubsub la king banding ikua ra. Dinakap lang tupa, baka, at biserung baka at saka ra la kinatat. Pengan da la; e ra no peparayan man.oZKing aldong ita apate da la ring Filisteo king labanan manibat king Mikmas angga na king Ahilon, oneng tutu lang meranup ding Israelita.nZNung pepaburen ta lang mengan ding sundalus king ikua da karing kalaban da, e kasi lalu lang dakal ding apate dang Filisteo!mZNganang Jonatan, Pasakitan na lang tata ku ding tau. Lawan mu na ko. Mesalese ku akakit uling mengan kung ditak kaniting pulut-panilan.1l]ZOneng ngana ning metung karing sundalus, Maigpit nang penabilin tata mu karing sundalus king ala metung mang mangan king aldong iti. Tutu na lang maranup ding sundalus.#kAZOneng e na dimdam Jonatan ing sinabi nang tata na, inya tiniltil ne king pulut-panilan itang punta na ning tukud na at pengan na. At mesala ya panimanman.|jsZAlang mengan kaniti agyang mananabu na king gabun ing pulut-panilan uling tutu lang mitakutan king sumpa nang Saul.KiZMiras la king gubat nung nu ra atagpuan ing dakal a pulut-panilan.chAZKanitang aldong ita meranup la ding sundalus na ning Israel uling sinabi nang Saul king misumpa ya ing taung mangan bayu miras ing bengi at bayu ya mekayablas karing kalaban na. Makanyan lang e mengan ding sundalus na.tgcZMakanyan neng linigtas ning Ginu ing Israel king aldong ita. Misundu ing labanan lagpus na pa ning Betaven.fZTinagal na la naman ding sablang Israelitang sinalikut karing kabundukan ning Efraim inyang dimdam da king memulayi la ding Filisteo. e ZMekiabe na la naman detang Hebreong kayabe da ring Filisteo king karelang kampu karing Israelitang kayabe ra di Saul at Jonatan._d9ZKanita linusub ne i Saul at ding sundalus na; disnan da lang milabulabu ding Filisteo.c9ZKabang pakisabian neng Saul ing pari, lalung daragul ing gulu king kampu da ring Filisteo. Ilako mu ne ing gamat mu king efod, nganang Saul king pari.nbWZKanita nganang Saul kang Ahiya, Idala me keni ing efod. (Darala neng Ahiya king oras a ita ing efod.)a3ZKanita nganang Saul, Lawan yu nung ninung ala karing sundalus tamu. Memilang la at atuklasan da king alayu i Jonatan at ing talapagdala nang armas.]`5ZIkit da ring guardia nang Saul karin Gibea a sakup ning Benjamin king ating labanan.m_UZMegulu yang e mu nanu ing kampu da ring Filisteo at pati na ding atyu king marangle at ding sablang tau; mitakutan lang e mu nanu ding bante at pati na ding karelang talasalake. Minayun munaman at tutung maragul ing kaguluan da.^3ZMekapate yang aduang pulu katau i Jonatan at ing talapagdala nang armas ketang mumuna rang pamanialakeng ita kilub ning sukad a kapitnang hektarya.A]}Z Kanita minukiat yang pagapang karing gamat na at bitis i Jonatan at tikian ne ning talapagdala nang armas. Miragsa la ding balang ayarapan na ning talapagdala nang armas at pete na la.~\wZ Kinulait la ding sundalus king kampu kang Jonatan at king talapagdala nang armas. Ngara, Meko keni at atin kaming ipakit kekayu. Nganang Jonatan king talapagdala nang armas, Tukian mu ku, uling binie na na la ning Ginu king gamat na ning Israel. [Z Makanyan lang pepakit ilang adua karing Filisteo. Ngara naman deti, Oyan lulual na la ring mapilan karing Hebreo karing lungga ra.wZiZ Nung sabian da, Munta kayu keni, kanita lumapit kata; uling tanda ya iti king binie na na la ning Ginu kekata.YZ Nung sakaling sabian da, Panayan yung ikami ing lumapit kekayu, kanita talakad katang matulid king lugal ta at e kata pupunta karela.[X1ZNganang Jonatan, Nung makanyan, puntalan ta la ding Filisteo at pakit kata karela.WZNgana ning talapagdala karing armas na, Gawan yu itang buri yu. Muna kayu at tukian da kayu nanuman itang burian yung daptan.[V1ZNganang Jonatan king talapagdala nang armas, Tara, munta kata king kampu da reting Filisteo; siguru naman saupan na katamu ning Ginu. Malyari yang magligtas ing Ginu king kapamilatan da ring dakal o ding ditak.UZAtyu ing metung king dane norti king arapan na ning Mikmas at ita namang metung atyu king dane mauli arapan na ning Geba.]T5ZPilatan de ring matas a batu ing lugal a delanan nang Jonatan at ing abe na ban makadalakit la king kampu da ring Filisteo. Mayayaus yang Boses ing metung a dane samantalang itang metung naman mayayaus yang Sene.SZ(Atyu naman karin ing paring i Ahiya a anak nang Ahitob; kapatad neng Ahitob i Ikabod at apu neng Fineas a anak na namang Eli a pari ning Ginu karin king Silo.) Susulud neng Ahiya ing efod. E ra balu ding tau nung nu ya minta i Jonatan at ing abe na.R7ZAtyu kanita i Saul lual na ning Gibea lalam na ning tanaman a pomegranate karin king Migron; kayabe na la ding manga anam a ralan karing sundalus na.3Q cZMisan a aldo nganang Jonatan a anak nang Saul king talapagdala na karing armas na, Tara, lumipat kata at munta king kampu da ring Filisteo. E na pepabalu iti kang tata na.?P{Z Makabante la ding Filisteo king dalan papuntang Mikmas.O Z Ding maki espada mu inyang miras ing aldo na ning labanan ya i Saul at i Jonatan. Alang maki espada o tandus karing Israelita.QNZ Katlung dake na ning perang ausan dang sekel ing bayad neng patais da la ring karelang sarul at sudsud; maygit yang kapitnang dake na ning sekel naman ing bayad neng patais da la ring palakul o lait.)rM_Z Potang atin lang patais a sudsud, sarul, palakul o lait, pupunta la pa mu ding Israelita karing Filisteo. LZ Ala pang pande kanita king mabilug a sakup na ning Israel uling e ra buri ding Filisteo ing gawa lang espada o tandus ding Hebreo. (K/Z migbanda ya ing metung king Bet Horon, at ing metung naman minta ya king angganan a makaparungdung king Kapatagan ning Zeboim lele ning disyerto.J#Z Atlu lang grupu ding sundalung sinalake ibat king kampu da ring Filisteo. Minta ya ing metung king dalan na ning Ofra a sakup na ning Sual,5IeZ I Saul at ing anak nang i Jonatan at ding sundalus a menatiling kayabe ra maka-kampu la karin Geba na ning Benjamin samantalang maka-kampu no man king Mikmas ding Filisteo..HWZ Meko ya i Samuel king Gilgal at minta ya king Gibea a sakup ning Benjamin. Binilang na lang Saul ding sundalus a menatiling kayabe na; manga anam lang dalan a katau.uGeZ Ngeni e la manibatan king pamilya mu ding mag-ari king Israel. Atin neng piniling metung a kayalili mu; tau yang babie tula king Ginu. Pinili ne ning Ginu ban maging ari na ning balen na uling e ka memintu king inutus na keka ning Ginu.>FwZ Nganang Samuel kang Saul, E ustu ing depat mu. E mu tiparan ing utus na ning Ginung kekang Dios. Nung e mu gewa ita, papanatilian na sanang alang angga ing pamag-ari mu king Israel.&EGZ ngakung sinabi, Malapit da na kaming lusuban ding Filisteo keti king Gilgal at e ku pa meka ain king Ginu. Makanyan kung mepilit miyain king ain-a-durulukan.iDMZ Nanung gewa mu? nganang kinutang Samuel. Nganang mekibat Saul, Inyang akakit kung lalakuan da na ku ding tau at uling e ka dinatang karing aldo a tikda mu at uling makatipun na la ban lumusub ding Filisteo karin king Mikmas,wCiZ Kabud ayari neng inain ing ain-a-durulukan, dinatang ya i Samuel. Linual ya i Saul ba neng saganan at pugayan.|BsZ Inya nganang Saul, Idala ye ing ain-a-durulukan kanaku at ding ain-ning-pamisulusulu. Inain ne ing ain-a-durulukan.A3Z Pitu yang aldo manaya karin agpang king sinabi nang Samuel. Oneng inyang e ya dinatang i Samuel karin Gilgal megumpisa na lang mikakawani ding tau.5@eZ Lipatan da ne man ding aliwa ing Ilug ning Jordan, at minta la king sakup na ning Gad at Gilead. Atyu ya pa i Saul karin Gilgal; tutukian de ring tau a gagalgal king takut.?5Z Inyang ikit da ring Israelita king ala lang agyudaig la king labanansinalikut la karing kueba, karing kulkul, karing batu, at pati na karing talaga.>7Z Migsadia lang makilaban ding Filisteo king Israel: atlung pulung libung karung panggera at anam a libung sundalus a pakasake kabayu ampon sundalus a kasing dakal ning balas king pampang ning dagat. Linakad la at migkampu karin Mikmas a atyu king dane nang aslagan ning Betaven.]=5Z Abalitan da ring Israelita king lisuban na neng Saul ing pipagkampuan da ring Filisteo at king mua la ding Filisteo king mabilug a Israel. Pintalan de ring sablang tau i Saul karin king Gilgal ba reng pakiabayan.=<uZ Ikua neng Jonatan ing lugal a pipagkampuan da ring Filisteo karin king Gibea; abalitan da iti ding Filisteo. Pepatiup neng Saul ing trumpeta ban ipamalita iti king mabilug a bansa.#;AZ Memili yang atlung libung lalaki ning Israel i Saul; kayabe na la ding aduang libu karin king Mikmas at king bunduk-bundukan nang lugal ning Betel; samantalang ding libu naman kayabe na lang Jonatan karin king Gibea a sakup ning Benjamin. Pepaulian na lang Saul ding aliwang lalaki.|: uZ Lima yang pulung banua i Saul inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Israel kilub ding aduang pulu't aduang banua.L9Z Mate kayu at ing ari yu, nung isundu yu ing pamaniapat yung e ustu.81Z Maygit king sabla sukat yeng pitakutan ing Ginu at suyuan yeng mitmung katapatan king mabilug yung pusu. Ganakan yu ing kayapan a depat na kekayu.,7SZ Nung aku naman ing kutnan yu, e na sana paintulut ning Ginu ing mikasala ku at tuknang manalangin para kekayu; isundu ku ing pamanuru kekayu king mayap at matulid.6Z Uli na ning marangal nang lagyu e ne lakuan ning Ginu ing balen na, uling ing Ginu mismu ya ing memili kekayu ban maging memalen na kayu.5Z E yu la sisikasuan ding bage alang ulaga uling ala kayung nabangnan kareti at e la makapagligtas pablasang ala lang ulaga.@4{Z Oneng nganang Samuel karing tau, E kayu tatakut. Depat yu la pin deting e mayap a bage. Makanyan man e kayu painggulut king Ginung kekayung Dios nune suyuan ye king mabilug yung pusu.A3}Z Kanita ngara ding tau kang Samuel, Maus ka king Ginung kekang Dios para karing kekang talasuyu ban e kami mate, uling digdag mi ya pa karing kekaming kasalanan ing pamaniawad ming ari. 2Z Menalangin ya i Samuel king Ginu at peparala yang duldul at uran king aldong ita. At mitakutan la ding tau king Ginu at kang Samuel.B1Z Panaun na ngeni ning pamamupul trigu. Makanyan man aduan ku king Ginu ing manuldul sana at muran. Kanita yu akit at aisip nung makananu karawak arapan ning Ginu ing pamaniawad yung ari.N0Z Inya ngeni saksian yu ing makapagmulalang dapat a gawan na ning Ginu./Z Kabud e kayu mekiramdam king Ginu at labag king kautusan na, parusan na kayu ning Ginu nung makananu na lang perusan ding makatua yu..Z Salese kayu bie kabang ing Ginu pitatakutan ne ning ari at ikayu at sasamban ampon pamintuan, at e lalabag king kautusan na.<-uZ Oyni ing aring inawad yo; binie ne kekayu ning Ginu.>,wZ Oneng inyang ikit yeng palapit kekayu i Nahas a ari da ring Ammonita ban makilaban, sinabi yu kanaku, Ali, kailangan kaming mika ari agyamang ing Ginung kekayung Dios ya ing ari yu.+Z Tiburan na la naman ning Ginu di Jerubaal, Bedan, Jefta, at aku; linigtas da kayu karing kalaban yu at mibiebie kayung alang panganib.9*mZ Kanita ngarang minaus king Ginu, Mikasala kami; ginulut ke keka, O Ginu, at simban mi la ding Baal at ding Astarte. Iligtas mu kami sana karing kalaban mi at ika ing samban mi.j)OZ Oneng kelinguan de ing Ginung karelang Dios. Uli na nita, pepaburen na lang menabu king gamat nang Sisera a pekapun da ring sundalus nang Jabin a ari ning Hazor, antimu rin karing gamat da ring Filisteo at ning ari ning Moab.}(uZ Inalipusta de ring tau Ehipto i Jacob at ing pamilya na inyang minta ya karin Ehipto. Kanita minaus la king Ginu, at tinubud ne karela i Moises at i Aaron ban milual karela Ehipto, at binie ne karela iting lugal a iti bilang karelang tuknangan. ' Z Inya talakad kayu arapan na ning Ginu at sabian ku lang tunggal-tunggal ding depat nang ganaka para kekayu at karing makatua yu. & Z Ngana pang Samuel karing tau, Ing Ginu ya ing saksi; ya ing memili kang Moises at Aaron at milual karing makatua yu king Ehipto.*%OZ At ngana karela, Nung makanyan ing Ginu at ing pinili na ila ding saksi ku king ala kayung abintang nanumang laban kanaku. Pekibat da, Wa, ing Ginu ya ing saksi!Y$-Z Pekibat da, E mu kami pemiraitnan o penakawanan. Ala kang nanumang kinua kekami.#1Z Atyu ku keni. Nung atin kayung e buri kanaku, sabian yu arapan na ning Ginu at king aring pinili na. Atin kung penako baka o kaya asno kekayo? Atin kung pirait o penakawanan kekayo? Atin nang sinuhul kanaku ban kanita maging bulag ku king katuliran? Nung atin, mamayaran ku."-Z Atin na kayung ari at ya na ing pamuntuk yu. Matua na ku at kayabe yu la ding anak ku. Karame yu ku manibat na inyang anak ku at angga na ngeni.t! eZ Nganang Samuel karing memalen na ning Israel, Ngeni, penusignan ku na ing buri yu; dininan da na kayung ari.p [Z Inya minta la ding tau king Gilgal, at karin de pinroklamang ari i Saul king arapan na ning Ginu. Kaybat miyain lang ain-ning-pamisulusulu king Ginu. Mika maragul lang pamagsaya karin di Saul at ding sablang memalen na ning Israel.hKZ Nganang Samuel karing tau, Tara, munta tamu Gilgal at pasibayu ta yang ipasiag ari tamu i Saul. Z Oneng nganang Saul, Metung man alang sukat mate king aldong iti uling king aldong iti ne dininan tagumpe ning Ginu ing Israel.}Z Kanita ngara ding tau kang Samuel, Ninu ring sinabing e ya malyaring maging ari tamu i Saul? Ituru yu la at paten mi la.Z Kabukasan, gewa na lang atlung grupung Saul ding kayabe nang makilaban. Inyang mayayabak na lisuban de ing kampu ra ding Ammonita. Pete da la ring Ammonita bayu miras ing ugtung-aldo. Misambulat la ngan detang mekaligtas. Alang mitagan aduang miyayabe.Z Inya sinabi ra karing Ammonita, Bukas mu rin sumuku na kami kekayu at ikayu nang bala nung nanung buri yung gawan kekami!fGZ Ngara karing tubud a dinatang, Oyni ing sabian yu karing memalen na ning Jabes Gilead, Bukas ugtung-aldo ating datang magligtas kekayu. Inyang minuli la ding tubud belita ra iti karing tau Jabes at metula la ring memalen.Z Inyang tinipun na la karin Bezek atlu lang dalan a libu ding ibat king Israel at atlu lang pulung libu ding ibat king Juda.@{Z Kinangwa yang kaparis a baka at saka na la pete. Pemirasu na la at pepadala karing sablang lugal a sakup na ning Israel at iting amanu: Ninuman ing e makiabe makilaban para kang Saul at Samuel, makanyan munaman ing malyari karing baka na! Tiblan na la ning maragul a takut king Ginu ding tau, at linage la ngan.vgZ Kabang makiramdam ya king balita, liban ne ning espiritu na ning Dios at mimua yang e makanyan-kanyan i Saul.DZ Daratang ya kanitang ibat king marangle i Saul; atyu ya kagulutan da ring baka na. Nganang mengutang, Obat manangis la ding memalen? At sinabi ra kang Saul itang belita ra ding tau Jabes.)Z Inyang miras la ding tubud king Gibea a lugal nang Saul, belitanan da la ring memalen karin king milyari. Menangis la ngan masikan ding sabla.>wZ Pekibat da ring makatuang manimuna na ning Jabes, Dinan yu kaming pitung aldo palugit ban makatubud kaming tau king mabilug a Israel. Sumuku kami kekayu nung alang magligtas kekami.:oZ Oneng nganang Nahas karing Ammonita, Makikasundu ku mu kekayu nung tanguanan yung padukit ke wanan a mata ing balang metung kekayu ban kanita mipakarine ya ing mabilug a Israel.0 ]Z Kaybat na nita, lisuban neng Nahas a ari da ring Ammonita ing Jabes Gilead. Ngara kang Nahas ding memalen na ning Jabes Gilead, Makikasundu ka kekami at sumuyu ke keka.3Z Oneng ating taung magsisti. Ngara, Makananu na katamung aligtas ning taung iti? Kesaman de at e re pigdalang regalu. Oneng e na pinsingan Saul iti.~wZ Minuli ya naman i Saul king pibalebale na karin Gibea; kayabe na la ding taung matapang a tigkilan na pusu ning Ginu. Z Kaybat melinawan na lang Samuel karing tau ding katuliran na at katungkulan ning ari. Sinulat na la king metung a libru at binili ne iti arapan na ning Ginu. Kaybat pepaulian na na lang Samuel ding sablang tau, ing balang metung king sarili nang pibalebale.!Z Nganang Samuel king mabilug a balen, Oyni ing taung pinili na ning Dios! Ala yang kalupa. Ngara ngang kinulisak, Luid ya ing ari! Luid ya!j OZ Milayi la at dinakit de. At inyang makatalakad ne libutad da ring tau, ya ing meyakit matas dili.  Z Inya pasibayu reng kitnan ing Ginu, Dinatang ya kaya keti? Pekibat na ning Ginu, Sasalikut ya i Saul king pipagponduan pamangan. Z Kaybat pepalapitan ne ing tribu nang Benjamin agpang karing pamilya na, at ing pamilya nang Matri ya ing mepili. Kanita linapit la ring kelalakinan na ning pamilya nang Matri at i Saul a anak nang Kis ya ing mepiling ari. Penintun de, oneng e re akit. Z Pepalapitan na la ngan Samuel ding sablang tribu na ning Israel at king kapamilatan ning bagutan mepili ya ing tribu nang Benjamin. Z Oneng king aldong iti sikuil ye ing Dios yu a magligtas kekayu karing sabla yung kaligaligan at kasakitan. Sinabi yu pa, Ali! Buri mi ing tuldu kang maging ari mi. Uli na niti, lumapit kayu ngeni king Ginu, ing balang metung agpang king tribu na at pamilya.%EZ Ngana karing tau, Anti kaniti ing pasabi na ning Ginu: Liwal da kayu Ehipto. Linigtas da kayu karing tau Ehipto at karing sablang kayarian a lulupig kekayu.q]Z Kaybat na nita, pepatipun neng Samuel ing mabilug a balen karin king banal a lugal ning Ginu king Mizpa.!Z Pekibat nang Saul, Sinabi na king meyakit no kanu ding asno. Oneng ala yang belita nanuman tungkul ketang kayarian a simbitla nang Samuel.DZ Nanu naman ing sinabi nang Samuel keka? ngana ning bapa na.<sZ Kauli ra keta karela, nganang kinutang ning bapa nang Saul keya at king ipus, Nukarin kayu minta? Penintun mi la ding asno, ngana, at inyang e mi la akit, pintalan mi ya i Samuel.`;Z Inyang meyari na iti, melaus neng minta king altar a atyu king matas a bunduk-bundukan.Z At ngana pang kinutang ning metung a tau karin, Ninu wari ding tata ra? Makanyan yang megumpisa ing kasebian, Propeta ya naman i Saul!!=Z Ngarang misabisabi inyang ikit da iti detang sadia nang makakilala kang Saul, Nanung milyari king anak nang Kis? Metung nia naman waring propeta i Saul?(KZ Inyang minta ya karin king Gibea, akasalubung ne ing metung a grupu da ring propeta at linub ya king katawan na ing espiritu na ning Dios at mekiabe ya karela. Z Aliwa na ing penamdaman nang Saul inyang mikawani lang Samuel; meganap la ngan ding sablang wagang deti kilub ning patingapun.)~MZ Kaybat na nita, muna kang munta kanaku karin Gilgal at puntalan da ka ban miyain ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu. Panayan mu ku karin kilub ding pitung aldo at sabian ku keka ing sukat mung daptan. fig, ,Lalanian na ka ning Ginu bilang ari na ning sarili nang balen., ,(10:1)fig*s}aZ Potang akit mu lang matupad deting tanda, gawan mu itang isipan mung mayap at antabayanan na ka ning Dios.n|WZ Luban na ka ning espiritu na ning Ginu at makiabe ka naman karela at maging mistula kang aliwang tau.V{'Z Kaybat na nita, munta na ka man king Gibeat Elohim (ngana wari ing Bunduk-bundukan ning Dios); karin atin lang kampu ding Filisteo. At kabang papunta ka king siudad akasalubung me ing metung a grupu da ring propeta a kukuldas ibat king matas a lugal; manigtigan lang alpa, pandereta, plauta, at lira; mistula lang ala king sarili da.zzoZ Pugayan da ka at ibie da la keka ding adua karing atlung darala dang tinape. Kuanan mu la potang ibie da la keka.JyZ Kaybat sumulung ka pa at miras ka king tanaman a ensina na ning Tabor. Saganan da ka karin ding atlu kataung papunta king Betel ban samba king Dios. Magdala yang atlung biserung kambing ing metung kareti, ing metung naman magdala yang atlung maragul a tinape, at magdala ne mang metung a lulanan a mitmung alak ing katlu.'xIZ Potang mikawani kata ngeni, atin kang akasalubung a adua kataung malapit king kutkutan nang Raquel karin king Selsa a sakup na ning tribu nang Benjamin. Sabian da keka king meyakit na la ding asnong panintunan mu at king ika ngeni ing agaganaka na ning kekang tata at parating kukutang.`w =Z Kinua neng Samuel ing lulanan laru at tigtugan neng laru ing buntuk nang Saul, at kaybat inuma ne. Ngana, Lalanian na ka ning Ginu bilang ari na ning sarili nang balen. Ika ing pamuntuk king balen na ning Ginu at iligtas mu la ring memalen karing sabla dang kalaban. Oyni ing tanda king ika pin ing pinili nang pamuntuk ning Ginu king balen na.>vwZ Nganang Samuel kang Saul kabang papunta la king angganan na ning balen, Sabian mu king ipus mu ing muna neng mako, oneng e ka pa mu mamako ban asabi ku keka ing pasabi na ning Dios.@u{Z Kabukasan, inyang malapit neng sunlag ing aldo, lepitan neng Samuel i Saul at ginising ne. Ngana, Saul, talakad na ka ba na kayung makalako. Mibangun ya i Saul at minta la king dalan.t'Z Kaybat meko la king lugal ning pisasamban at minta la king balen. Pigsadia reng tudturan i Saul babo na ning bale at migkera ne ban matudtud. sZ Kinua ne ning talapaglutu ing pata at binili ne arapan nang Saul. Nganang Samuel, Makatalaga ya para keka ing mikalilua. Mangan ka; kelilua mi ya iti angga king kekang paniatang. Talagang pigsadia ra ka. Mengan yang kasulu nang Samuel i Saul ketang aldong ita.xrkZ Nganang Samuel king talapaglutu, Idala me kanaku itang dake na ning pamangan a binie ku keka at pepakalilua ku.q1Z Tiki neng Samuel i Saul at ing ipus na, at dela na la king kilub at pepaluklukan na la ketang kabisera. Manga atlu lang pulu katau ding kumbiradu.dpCZ Pekibat nang Saul, Lahi na ku mung Benjamin; ibat ku king malating dili karing tribu na ning Israel, at ing pamilya ku ya ing malating dili karing pamilya na ning tribu nang Benjamin! Obat makanyan kayu sasabian kanaku?coAZ Tungkul naman karetang asno mung atlu nang aldo mewala, e mu na la pigaganakan uling meyakit na la. Oneng ninu ing pagkapilitan nang panintunan ning Israel nune ika at ing kekang pamilya? fig,Aku ing manula.,(9:19)fig*^n7Z Pekibat nang Samuel kang Saul, Aku ing manula. Tuki ka kanaku king lugal ning pisasamban uling makisulu ka kanaku king aldong iti, at pangaras na ning abak palakuan da ka kaybat kung inula nung nanu ing isipan mu.m#Z Lepitan neng Saul i Samuel lele na ning pasbul dalan ning siudad at ngana, Sabian yu na mo kanako nung nu ya karin ing bale na ning manula?zloZ Panakit nang Samuel kang Saul, ngana ning Ginu, Samuel, oyan ing taung sasabian ku kekang mamahala king balen ku.&kGZ Bukas king oras a anti kaniti, atin kung papuntalan a tau keka; ibat ya king sakup ning Benjamin at lanian me bilang ari ning balen kung Israel. Iligtas ne ing balen ku king gamat da ring Filisteo, uling ikit ku ing kasakitan na ning kanakung balen at miras na kanaku ing saingsing da.bj?Z Itang aldong ita bayu ya dinatang i Saul, pepabalu na ning Ginu ing makatuki kang Samuel:iyZ Inya minta la king balen. Kabang lulub la king siudad, ikit de i Samuel; lalabas yang papunta king lugal a pisasamban.hZ Akit ye kalub yu king balen bayu ya munta king lugal a pisasamban ban mangan. E la mangan ding tau anggang e ya datang uling kailangan ne pa mung bendisyunan ing ain-sakripisyu; kaybat kanita la pa mu mangan detang mekumbira. Lumakad na kayu ban agad yeng akit.%gEZ Atyu ya, ngarang mekibat. Mipauna ya kekayu. Mamalagua kayu; atyu ya king balen uling minain lang ain-sakripisyu ngeni ding memalen king lugal a pisasamban.'fIZ Kabang paukiat la king dalan papunta king balen, asaganan da la ring babaing lulual ban saklung danum. Ngarang kinutang karela, Atyu ya ing manula king balen? eZ Nganang Saul king ipus na, Masanting ya ing aisip mu, abe; tara na. At migsaria la ketang balen nung nu ya manuknangan ing propeta..dWZ Kanitang panaun a ita lalapit ya ing ninuman king manula ning Israel neng atin yang buring ikutang king Dios, uling manula ing aus da king ausan dang propeta ngeni.)2c_Z Nganang mekibat ning ipus kang Saul, Atin kung pera a kapat nang dake ning salaping pilak. Malyari keng ibie iti king propeta at ituru na la kekata ding panintunan ta. (FbZ Nung munta kata, nganang Saul king ipus, nanu ing ibie ta king propeta? Megisan na ngan ing pamangan ta at ala katang adala anting regalu para king propeta. Nanu ing mitagan king darala ta?-aUZ Ngana ning ipus, Ating propeta keti a gagalangan da ring sabla uling ing heganaganang sasabian na mipapaltutu. Puntalan te; pota asaupan na kata king panintunan ta.`Z Karas da king Zuf, nganang Saul king ipus a kayabe na, Mibalik ta na; nung ali ikata ing pigaganakan nang tata ku at aliwa ding asno._Z Minta ya king bulubundukan nang lugal ning Efraim. Lipatan ne pa ing sakup ning Salisa, oneng e ra la ikit ding asno. Dinalan la naman karin Saalim, oneng e ra la pa mu rin ikit. Lipatan de ing mabilug nang sakup ning Benjamin, oneng e ra la munaman ikit ding asno.$^CZ Misan, mewala la ding asno nang Kis a tata nang Saul. Inya nganang Kis king anak nang i Saul, Mituki kang metung karing ipus at panintunan mu la ding asno.+]QZ Atin yang anak a masanting; Saul ya lagyu iting kayanakan. Alang aliwang migit king santing kang Saul karing tau Israel; matas yang dili karing sablang Israelita.\ Z Ating metung a taung milagyuan Kis king lahi nang Benjamin; anak neng Abiel at apu neng Zeror a anak nang Becorat at apu na namang Afia.[7ZNgana ning Ginu kang Samuel, Ibie mu ing aduan da at tuldu kang maging ari da. Kanita nganang Samuel karing lalaki ning Israel, Sulung, muli na kayu.hZKZPekiramdaman na ngang Samuel ing sablang sinabi ra ding tau, at kaybat belita na iti king Ginu.YZban maging kalupa da kami ding aliwang bansa. Panimunan na kami ning ari mi at ya ing atyu king mumuna neng makilaban kami.X!ZOneng e re mu rin pekiramdaman ding tau i Samuel. Ngara, Nanu pa man ing sabian mu buri mi pa mu rin ing mika ari kaming mamuntukan kekamifWGZKanita e na kayu pakiramdaman ning Ginu king aldo saingsing kayu uli na ning aring pinili yu.XV+ZKuanan na naman ing kapulung dake karing kekayung kawan at maging ipus na kayu. UZKuanan na la ding ipus yung lalaki at babai at ding masanting dili karing baka yu at asno, at kaybat gamitan na la king paobra na.TZKuanan na ing sikapulu king kekayung trigu at karing kekayung ubasan, at ibie na iti karing opisyal na at karing talasuyu na. SZKuanan na ing pekamasanting dang diling pupul ding kekayung asikan at ubasan at pitatamnan olibo, at ibie na iti karing talasuyu na.eREZ Pagawan na lang pabanglu ding anak yung babai, papaglutuan na la, at gawan na lang panadero.&QGZ gawan na lang opisyal da ring libung sundalus ding aliwa, at gawan na lang opisyal da ring limang pulung sundalus ding aliwa. Papanyarulan na la at papamupulan na la ding aliwa yung anak, at pagawan na lang sandata para king pamakilaban at para karing karung panggera na ding aliwa pa. PZ Ngana karela, Anti kanini ing gawan na ning maging ari yu: Gawan na lang sundalus na ding anak yu. Ding aliwa kareti sake la karing karung panggera, ding aliwa naman sake la karing kabayu, at ding aliwa gawan na lang sundalus a maglakad para king pamakilaban;VO'Z Sinabi nang Samuel karing taung maniawad ari ing sablang sinabi na ning Ginu.sNaZ Pakiramdaman mu ing aduan da; oneng maigpit mu lang balan tungkul king gawan na karela ning maging ari da. M;ZNung makananu ra kung peinggulutan at sinambang aliwang dios manibat na kanitang liwal ku la Ehipto angga na ngeni, makanyan munaman ing gawan da keka.3LaZNganang mekibat ning Ginu kang Samuel, Pakiramdaman mu ing sabla rang sasabian keka ding memalen, uling aliwa naman ika ing sasakuil da nune aku ing sasakuil dang ari da._K9ZOneng e ya matula i Samuel kaniting karelang kayaduanan. Inya menalangin ya king Ginu.J9ZNgara, Samuel, matua na kayu at e no man memuli kekayu ding anak yu; tuldu kayung ari ban mamuntukan kekami antimo ing mararapat karing aliwang bansa.^I7ZUli na niti, migsaria la ding sablang manimuna na ning Israel kang Samuel karin Rama.HZOneng e la memuli kang tata ra nune meging matako la king pikualtan; tinanggap lang suhul at babaluktut da ing katuliran.GZJoel ya lagyu ing anak nang lalaking pangane at Abiya ne man a lagyu ing kadua; gagampanan da ing katungkulan da karin king Beerseba.LF ZInyang matua ne i Samuel gewa na lang ukum ding anak na king Israel.E9ZKaybat magbalik ya Rama, uling karin ya manuknangan at manungkulan bilang ukum na ning Israel. Karin ya naman mitalakad metung a altar para king Ginu.xDkZBalang banua lipat-lipat ya king Betel, Gilgal, at Mizpa ban ayusan na ing problema da ring tau kareting lugal.@C}ZMeging pamuntuk ne ning Israel i Samuel kabang mabie ya.ZB/ZIkua ra lang abalik king Israel detang balen a sekupan da ring Filisteo manibat king Ekron angga Gat; ikua na ning Israel ing sablang gabun a kimkam da ring Filisteo. Mekipagkasundu la ding Amoreo king Israel.BAZ Makanyan lang mesambut ding Filisteo, at manibat na kanita e ra ne liban pa ing bansang sakup na ning Israel. Kabang mabie ya i Samuel pepakit na ning Ginu ing laban ya karing Filisteo.7@iZ Kaybat na nita, kinangwa yang metung a batu i Samuel at binili ne iti pilatan na ning Mizpa at Sen at inaus neng Ebenezer. Ngana wari: Angga ngeni seupan na katamu ning Ginu.x?kZ Linual la Mizpa ding sundalus na ning Israel at saka ra la tegal ding Filisteo angga king Betcar at pete da la. >Z Kabang yayain neng Samuel ing ain-a-durulukan dinatang la ring Filisteo ban lusuban de ing Israel, oneng menuldul masikan at makanyan na lang beligon ning Ginu ding Filisteo king aldong ita. E ra balu ing daptan da at memulayi la king akakit da ring Israelita.Q=Z Kanita kinangwa yang metung a sususu pang tupa i Samuel at saka ne inain kabilugan bilang ain-a-durulukan king Ginu. Menalangin ya i Samuel king Ginu para king Israel at pekibatan na ne man ning Ginu.<%Zat sinabi ra kang Samuel, E yu ke sana paburen. Maus kayung alang tuknang king Ginung kekatamung Dios ban iligtas na katamu karing Filisteo.K;ZMigsadia la ding ari da ring Filisteo ban makilaban king Israel inyang abalitan da king mitipun la ding Israelita karin Mizpa. Mitakutan la ding Israelita karing Filisteo inyang abalitan da iti,g:IZMitipun la karin Mizpa at sinaklu lang danum at saka ra bilus iti arapan na ning Ginu. Mig-ayunu la king aldong ita at sinabi ra, Mikasala kami king Ginu. (At i Samuel ya ing meging pamuntuk da ring Israelita karin Mizpa.)q9]ZKaybat nganang Samuel, Tipunan yu la ding sablang Israelita karin Mizpa at panalangin da kayu king Ginu.j8OZInya leko da la ring dios a dayuan at pati na i Astarte, at ing bukud da mung simban ya ing Ginu.#7AZNganang Samuel karing memalen na ning Israel, Nung talagang bisa kayung magbalik king Ginu king mabilug yung pusu, sukat yu lang ilako ding dios a dayuan at pati na i Astarte. Italaga yu ing sarili yu king Ginu at ya mung bukud ing suyuan yu. Kanita iligtas na kayu karing Filisteo.$6CZMalambat ya king Kiriat Jearim ing Kaban ning Ginu; manga adua yang pulung banua karin. Sinisi ya ing mabilug a Israel at mignasang migbalik lub king Ginu. Y~}}|M{zyyx7wvvFuMttMssnrrjqqpPonnkmm"llVkjjii+hdggcfedd cIbbDaa2`]__:^]]C\[ZZ4YaXaWVVOUUUTjSRR/QPPvOnNN3MM#L"K{JJ.IIDHHG9FF%EDDCC9BBAxA??>>=<;;<:(99c9 8x77F665%4H3b2x2110/.--L,+*))](''&&d%%z%$q#"!!& Z.1s>]RZ5i D j # w x ]Km'YJ0ZPekibat nang Jonatan, Marayu ing mate ka. Ala yang bage gagawan malati o maragul i tata ku a lilihim na kanaku. Ba't ilingad na kanaku ing buri nang gawan keka? E ku paniwalan ing gawan na ita.;/ sZKanita tinakas ya Nayot karin Rama i David at pintalan ne i Jonatan. Nganang David, Jonatan, nanu wari ing depat ku? Nanu ing gewa kung kasalanan? Obat buri na kung paten tata mu?A.}ZMiglubas ya naman at saka ya kinulisak at tinerak arapan nang Samuel. Patingapun at kabukas yang lubas. Makanyan ya pegumpisan ing kutang: Mekiabe nia naman wari i Saul karing propeta?>-wZMeko ya Seku i Saul at minta ya Nayot karin Rama. Liban nia naman ning espiritu ning Dios; kinulisak ya naman at tinerak kalupa ra ding propeta angga king miras ya Nayot karin Rama.Z,/ZKanita ya na mismu ing minta king Rama, at miras ya king metung a maragul a talaga karin king Seku. Karin ya mengutang. Ngana, Nukarin ya i Samuel at i David? Ngana ning mekibat, Atyu la king Nayot karin Rama.@+{ZInyang mibalita iti kang Saul, mitubud yang aliwa. Makanyan munaman ing gewa ra: mekiabe la karing propeta. Pasibayu yang mitubud tauan na, oneng mekiabe la naman deti karing propeta.*{ZInya mitubud yang tauan na ban dakpan de i David. Ikit da la ring tiburan nang Saul ding propeta; panimunan na lang Samuel. Kukulisak la reti at teterak. Liban na la ning espiritu na ning Dios ding tiburan nang Saul at mekiabe la kareting propeta.G) ZAtin mekasumbung kang Saul king i David atyu Nayot karin Rama.8(kZTinakas ya pin i David at sinalikut ya kang Samuel karin Rama. Belita na kang Samuel ing sablang depat nang Saul. Minta ya i Samuel at i David king Nayot at karin la migdatun.T'#ZNganang kinutang Saul kang Mikal, Obat lininlang mu ku at pepaburen meng mekatakas ing kanakung kalaban? Pekibat nang Mikal kang Saul, Kasi sinabi na kanaku king paten na ku, nung e ke paburen makatakas!&ZInyang magbalik la ding tiburan na, atyu ing dios-diosan king pagkeran at atyu ing ulunan a bulbul kambing king buntuk na.%ZPepagbalikan na lang Saul ding tiburan na kang David. Ngana, Ibuat ye pati pagkeran na at idala ye kanaku. Aku ing makamate kang David.h$KZInyang datang la ring tubud nang Saul ban dakpan de i David, sinabi nang Mikal king masakit ya.(#KZ Kaybat kinua neng Mikal ing dios-diosan a pangbale at kinera ne iti king pagkeran at saka ne inulasan. Mibili yang ulunan a bulbul kambing king buntuk na niti.D"Z Pepadalanan ne i David king awang at memulayi yang tinakas.V!'Z Ketang benging ita mitubud yang tauan na i Saul king bale nang David ba reng banten at paten tutuking abak. Inya nganang Mikal a asawa nang David, Nung e ka pa tumakas ngening bengi, bukas paten da ka ren.y mZ Sibatan ne i David, oneng mekapangilag ya iti. Mitarak ya ing sibat king pader. Mikapulayi yang tinakas i David.%EZ Misan liban ne ning marawak a espiritung ibat king Ginu i Saul kabang atyu ya king bale na at tatalnan ne ing sibat na. Manigtigan yang lira kanita i David.)ZMisan milaban la ding Israelita at ding Filisteo. Sinugud ya king labanan i David at dakal la ding apate na karela. Tinakas la detang mitagan.%EZInya inaus neng Jonatan i David at belita na ing milyari. Kaybat tiki neng Jonatan i David kang Saul, at antimo ing sadia sinuyu ya i David kang Aring Saul.ZPekiramdaman neng Saul i Jonatan. Nganang sinumpang Saul, King daramdaman na ning Ginu, susumpa kung e ku ne paten i David.!=ZTeya na pati ing bie na at pete ne ing Filisteong i Goliat, at dininan neng maragul a tagumpe ning Ginu ing mabilug a Israel. Ikit yu iti at ketula yu. Nung sakaling paten ye i David king alang matulid a kasangkanan, patuluan yu kanita ing daya na ning taung ala namang kasalanan.tcZMayap ing sinabi nang Jonatan kang Saul a tata na tungkul kang David. Ngana, Tatang, e me sana daraptanan e ustu ing talasuyu mung i David uling ala ne mang gewang e ustu keka. King kamatutuanan, pekinabangan yu ing sabla nang depatan.kQZMunta ke karin tata ku at pakisabian ke tungkul keka. Sabian ku keka nung atin yang sabian kanaku.-ZNganang Jonatan kang David, Buri na kang paten tata ku; mingat ka bukas abak. Munta ka king metung a lugal a alang makibalu at karin ka salikut. ZMisan sinabi nang Saul kang Jonatan a anak na at karing opisyal na king buri neng paten i David. Oneng kaluguran neng Jonatan i David."?ZParati yang magtagumpe i David neng makilaban ya karing Filisteo. Dakal ya labanan a simbut kesa karing aliwa nang opisyal Saul. Inya lalu yang mibantug. Z/ZLakuas neng ketakutan at kesaman i David inyang ikit nang Saul king antabayanan ne ning Ginu i David at king kaluguran ne ning anak nang i Mikal.1]Zlisuban na lang David at ding sundalus na ding Filisteo, at mekapate yang aduang dalan a katau karela. Dela na lang David ding pipagsirkunsisyunan da at pepabie na lang alang bawas king ari ban kanita maging manuyang na ne ning ari. Kanita pepakasal na neng Saul kang David ing anak nang i Mikal. ZInyang sinabi ra iti ding tauan ning ari kang David, metula yang maging manuyang ne ning ari. Bayu dinatang ing mituldung aldo,ymZKanita nganang Saul, Sabian yu kang David king ala kung buring nanumang duru nune mu ring dinalan a sepu ding balat a pipagsirkunsisyunan da ring Filisteo anting ablas karing kalaban. Inisip nang Saul iti ban paten de ring Filisteo i David.2aZBelita ra kang Saul ing sinabi nang David.9ZSinabi ra iti ding tauan nang Saul kang David. Nganang David, Malyari ku waring maging manuyang na ning ari ngening kalulu ku mu at ala kung sasabian?6gZKanita inutus nang Saul karing tauan na king sarilinan de i David at sabian da king kaluguran ne ning ari at ding tauan na; nung inya sukat neng mabisang maging manuyang na. 3Zuling inisip na king gawan neng patibung ban kanita apate re ding Filisteo i David. Inya ngana kang David, Talagang ngeni maging manuyang da na ka.k QZMilsinta ya i Mikal a anak nang Saul kang David. Mibalita iti kang Saul. Matula ne mang mekabalitav gZOneng inyang malapit na nia mung ikasal David i Merab, pepakasal neng Saul i Merab kang Adriel a tau Meholat. ZNganang David kang Saul, Ninu wari aku? Ninu ring kamaganak ku at pamilya nang tata ku? E ku karapatdapat maging manuyang na ning ari! %ZKanita nganang Saul kang David, Ipakasal ke keka i Merab a pangane karing anak kung babai. Ing aduan ku mu keka ya ing tapat ka sanang sumuyu kanaku at manimuna ka karing pamakilaban ning Ginu. Inisip nang Saul king aliwa ya ing makamate kang David nune ding Filisteo.hKZLalu ra ne mang aluguran i David king mabilug a Israel at king Juda uling ya ing manimuna king pamakilaban da. fig,At sibatan neng mekatadua i David king tandus na uling isipan nang atarak ne i David king pader.,(18:11)fig*?{ZInyang ikit nang Saul iti, lalu neng ketakutan i David.hKZParati yang magtagumpe i David king nanumang gagawan na uling mamantabe ya kang David ing Ginu.=uZ Ban midayu ya i David king arapan na gewa neng pamuntuk da ring libung sundalus at pepadala ne king lugal ning labanan. Penimunan na no man David ding sundalus king pamakilaban da.gIZ Manibat na kanita ketakutan na neng Saul i David, at aliwa na ya ing antabayanan na ning Ginu. Z At sibatan neng mekatadua i David king tandus na uling isipan nang atarak ne i David king pader. Oneng apangilagan neng David.X+Z Tinuking aldo ing marawak a espiritung ibat king Dios liban ne i Saul king bale na, at balamu murit ya. Manigtigan yang lira i David antimo ing gagawan na aldo-aldo at tatalnan na ne mang Saul ing tandus na.7kZ Meriria ya i Saul kang David manibat na kanita.S!ZE ya matula i Saul kaniting dimdam na, inya mimua ya. Ngana king lub na, Laksa-laksa la ring sasabian dang pete nang David samantalang aku libu-libu la mu. Kulang na mu ing ya na ing kilalanan dang ari.ZMenigtigan la ding babai at ngarang magkanta: Libu-libu la ding pete nang Saul, oneng laksa-laksa la ring pete nang David.!~=ZMinuli ne i Saul at i David, kaybat neng pete niti ing Filisteo, kayabe ra ding sundalus. Lulual la ding babai king balang siudad ning Israel a daralanan da ban sagana kang Aring Saul; magkanta la at teterak. Manigtigan lang pandereta, magkanta lang masaya at babagayan dang alpa.D}ZMagtagumpe ya i David nukarin mang labanan a papuntalan neng Saul; makanyan neng gewang pekapun da ring sundalus na. Ketula ra iti ding sablang sundalus at pati na ding opisyal nang Saul.$|CZLikas neng Jonatan ing balabal na at ing susulud nang imalan neng makilaban ya, at binie na iti kang David at pati na ing espada, pana, at ing sinturun na.^{7ZUling tune neng kaluguran Jonatan i David, sinumpa na king manatili lang mikaluguran.9zoZManibat na kanita e na ne pepaulian Saul i David.*y QZInyang meyari lang mipagsalita di David at Saul, tiblan ne ning lugud i Jonatan kang David. Ing lugud a penamdaman na kalupa na ning lugud na para king sarili na.xZ:Nganang Saul kang David, Kayanakan, kenu ka anak? Pekibat nang David, Anak na ku pu ning talasuyu yung i Jese ning Betlehem.OwZ9Migbalik ya king kampu ra ding Israelita i David kaybat neng apate ing Filisteong i Goliat. Dinakit neng Abner at saka ne dela kang Saul; darala ne pang David ing buntuk na ning Filisteong i Goliat.uZKakuanan neng David ing alpa at titigtigan ne para kang Saul neng lilingasngasan ne ning marawak a espiritu. Lakuan ne kanita ning marawak a espiritu i Saul at salese ya pakiramdam. fig,Kakuanan neng David ing alpa at titigtigan ne.,(16:23)fig*={ZKanita nganang Saul kang Jese, Paburen mu neng manatiling magsilbi kanaku i David uling meging kalugud-lugud ya kanaku.< ZMakanyan yang miras kang Saul i David at meging talasuyu ne. Tutu neng aluguran Saul at meging talapamahala ya karing armas na.+;QZInya i Jese misadia yang metung a asno, tinape, metung a datukanan mitmung alak, at metung a biserung kambing. Pepadala na iti kang David at pepabie na kang Saul.: ZInya pepatubud ya kang Jese i Saul at pepasabi na ing anti kaniti: Papuntalan me kanaku ing anak mung i David a magpastul tupa.9ZNgana ning metung a baintau, Atin kung kakilalang metung a biasang manigtigan; anak neng Jese a tau Betlehem. Matapang ya at sane king pamakilaban; biasa yang magsalita at masanting yang lalaki. Maygit king sabla, kalugud-lugud ya arapan na ning Ginu.p8[ZInya nganang Saul karing talapagsilbi na, Panintun yu kung taung biasang manigtigan at idala ye kanaku.G7 ZNung iyutus yu mu, ikaming talasuyu yung atyu arapan yu, panintun da kayung metung a taung biasang manigtigan alpa; manigtigan ya neng daratang ya iting marawak a espiritu, at mipaldan kayu.x6kZNgara ding talapagsilbi nang Saul, Lilingasngasan na kayu ning metung a marawak a espiritung tinubud ning Ginu.~5wZLikuan ne ning espiritu na ning Ginu i Saul, at lingasngasan ne ning metung a marawak a espiritung tinubud ning Ginu.p4[Z Kanita kinua neng Samuel ing lulanan nang laru at linian ne i David kabang makapadurut la arap na ding kapatad na. Linub ya kang David ing espiritu na ning Ginu manibat na king aldong ita. Meko ya i Samuel at migbalik ya king Rama.B3Z Pepatubud ya i Jese at dinakit de. Masanting ya pamikakatawan ing bungsu, mapundat ya mata, at masanting ya. Ngana ning Ginu kang Samuel, Talakad ka at lanian me uling ya ing pinili ku.g2IZ Kanita nganang Samuel kang Jese, Ala na kang aliwa pang anak? Pekibat nang Jese, Atin pa; itang bungsu. Oneng alayu uling magpastul ya. Nganang Samuel kang Jese, Patubud ka at parakit me; e kata mangan anggang e ya datang.1Z Dela na la ngan Jese ding pitu karing anak na arapan nang Samuel. Oneng nganang Samuel, Alayu kareti ing pinili na ning Ginu.m0UZ Kanita inaus neng Jese i Samma, oneng sinabi na namang Samuel king aliwa ya ing pinili na ning Ginu./ZKaybat inaus neng Jese i Abinadab at dela ne arapan nang Samuel. Nganang Samuel, Aliwa munaman ya ing pinili na ning Ginu. .ZOneng ngana ning Ginu kang Samuel, E ka lalawe king sintingan o king katas na uling aliwa ya ing pinili ku. E na kalupa ning pamaglalawe na ning tau ing pamaglalawe ku. Lalawe ya mu ing tau ketang makalual king tau, oneng aku, ing Ginu, lalawe ku king pusu.z-oZInyang miras la, ikit ne i Eliab. Nganang Samuel king lub na, Iti ya siguru ing pinili nang maging ari ning Ginu.|,sZNganang mekibat, Dinatang ku ban iyain ke ing ain-sakripisyu king Ginu; magsadia kayu at miyabe-abe tamung miyain ain-sakripisyu. Inutus na naman kang Jese at karing anak na ing magsadia la ban makapakiabe la king pamiyain king ain-sakripisyu.O+ZTiparan nang Samuel itang parapat na ning Ginu at minta ya Betlehem. Inyang miras ya Betlehem seganan de ring makatua na ning siudad. Mitakutan la deti at ngarang kinutang, Mayap namu dinatang kayu?*yZKumbiran me i Jese king ain-sakripisyung iyain mu at ituru ku ing daptan mu. Lanian me bilang ari itang ituru ku keka.O)ZNganang Samuel, Makananu kung munta? Paten na kung Saul nung abalitan na iti. Ngana ning Ginu, Magdala kang metung a dumalagang baka at sabian mu, Dinatang ku ban iyain ing ain-sakripisyu king Ginu.( ZNgana ning Ginu kang Samuel, Angga kapilan me tangisan i Saul ngening ikit mung leko ku na ing panga-ari na king Israel? Katmuan meng laru ing kekang lulanan at puntalan me i Jese ning Betlehem uling pinili ke ing metung karing anak na ban maging ari./'YZ#At angga na king mete ya i Saul e no mikit Samuel. Makanyan pa man pigkalungkutan neng Samuel i Saul. Melungkut ya ing Ginu uling gewa neng ari na ning Israel i Saul.c&AZ"Kaybat na nita, minta ya Rama i Samuel; minta ne man i Saul king bale na karin king Gibea.U%%Z!Pekibat nang Samuel, Dakal lang babaing e na manganak uli na ning espada mu. Ngeni ing sarili mung ima ya ing kawalan anak! Kasabi na niti pete ne i Agag at pemirasu arapan na ning Ginu karin king Gilgal.4$cZ Kanita nganang Samuel, Idala ye kanaku keni i Agag a ari da ring Amalekita. Gagalgal yang linapit kang Samuel i Agag. Nganang Agag, Mapait a kamatayan ing kanakung arapan.H# ZTikian na ne mang Samuel i Saul at sinamba ya i Saul king Ginu.T"#ZKanita nganang Saul, Mikasala ku; makanyan man pakisabi kung mayap king e mu ku sana pakarine arapan da ring manimuna na ning Israel at tuki kang magbalik kanaku ban makasamba ku king Ginung kekang Dios.Q!ZE ya maglaram o magbayu isip ing Dios ning Israel uling e ne man tau a kailangan magbayu isip. fig, ,Saul, king aldong iti anti ne waring ginisi ning Ginu ing kayarian na ning Israel keka.,(15:28)fig*) MZNganang Samuel, Saul, king aldong iti anti ne waring ginisi ning Ginu ing kayarian na ning Israel keka at binie ne iti king metung a mas karapatdapat kesa keka.b?ZInyang palako ne i Samuel, telanan neng Saul itang punta na ning balabal na at megisi ya. ZNganang Samuel kang Saul, E ra ka tukian uling e mu tiparan ing utus na ning Ginu, at leko na na ka king panga-ari mu king Israel.saZNgeni, patawaran mu sana ing depat kung kasalanan at tuki kang magbalik kanaku ban makasamba ku king Ginu.>wZKanita nganang Saul kang Samuel, Mikasala ku; e ku memintu king utus ning Ginu at king payu mu kanaku uling pepaisaul ku king takut karing sundalus ku at tinuki ku king kaburian da.LZUling kasing dawak ne ning pamangulam ing pamaglaban king Ginu, at ing kesiasan buntuk kalupa ne ning pamanyamba karing idolo. Uling e mu pemintuan ing utus ning Ginu, sikuil na ing panga-ari mu.}ZNganang Samuel, Isanu wari ing babie tula king Ginu: ding ain at animal a durulukan o ing tupad king kautusan na? Mas mayap ing pamintuan ya kesa king miyain metung a animal; mas mayap ing pakiramdaman ya kesa king taba ding tupang sasakripisyu ra.EZOneng kinua ra ding sundalus ku ing banding simsam da, tupa at baka, ing sablang bage maulaga a e na buring mitagan ning Ginu ban atin lang iyain king Ginu a kekang Dios karin king Gilgal.6gZPekibat nang Saul kang Samuel, Pemintuan ku ne man ing Ginu. Tiparan ku itang parapat na kanaku. Binihag ke i Agag a ari na ning Amalek at ala kung tinagan karing Amalekita. ZObat selangsangan mu ing sinabi na ning Ginu? Obat mengasungasub ka king banding ikua yu at dinapat makarine arapan ning Ginu?saZat atin yang peparapat keka. Papapate na la ngan keka ding Amalekita ban alang metung mang mitagan karela.CZKanita nganang Samuel, Agyamang malati mu ing paglalawe mu king kekang sarili, makanyan man gewa na kang manimuna da ring tribu na ning Israel. Ing Ginu linian na kang ari na ning Israel~wZNganang Samuel kang Saul, Patugut ka! Makiramdam ka king sinabi na kanaku nabengi ning Ginu. Sabian yu, nganang Saul.QZPekibat nang Saul, Ibat la deti karing Amalekita. Tinagan da la ring sundalus ding masanting dili karing tupa at baka ban atin lang iyain king Ginung kekang Dios; subali kareti ala na keng tinagan pa.{qZOneng kitang nang Samuel, Nung makanyan, nanu ing buri nang sabian ning daramdaman kung inge da ring tupa at baka? Z At inyang ikit neng Samuel i Saul sinabi na, Bendisyunan na ka sana ning Ginu, Samuel. Tiparan ku ing inutus na kanaku ning Ginu.EZ Kabukasan, maranun yang mibangun ban pakikitan ne i Saul. Ngara ding sundalus kang Samuel, Minta ya pu Carmel i Saul; pepatalakad yang monumento ning tagumpe na at saka ya tinaglus Gilgal.!=Z Malungkut ku uling gewa keng ari i Saul; selangsangan na ku at e na la tiparan ding kautusan ku. Mimua ya i Samuel at kabukas yang menalangin king Ginu.$EZ Ngana ning Ginu kang Samuel,X +Z Oneng tinagan neng Saul at ding sundalus na i Agag at ding masanting diling tupa at baka at miyayaliwang animal a mataba at ing sablang bage ating ulaga. Bukud mung ing bage alang ulaga ing sinira da o pete.j OZBinihag neng mabie i Agag a ari da ring Amalekita; ala yang tinagan metung mang mabie karing tau.x kZLisuban na lang Saul ding Amalekita manibat Habila angga karin Shur a atyu king banda nang aslagan ning Ehipto.| sZNganang Saul karing tau Keniteo, Mako kayu ken at lakuan yu la ding Amalekita ba ra kayung e paten kayabe ra; alang-alang ketang ganaka a pepakit yu karing sablang Israelita inyang meko la Ehipto. Inya likuan da la ring Keniteo ding Amalekita.g IZKanita minta ya king siudad ning Amalek i Saul at menaya ya king lugal pilatan da ring bunduk..WZPepayaus na lang Saul ding sundalus na at tinipun na la karin king Telaim; adua lang dalan a libu bilang subali pa karetang apulung libung sundalus a ibat king Juda.?yZUli na niti, lusuban mu la ring Amalekita at ala kang tatagan king pibandian da. Ala kang tatagan a mabie: lalaki't babai, anak at pati na ding sususu, baka at tupa, kamelyu at asno.!=ZInya makiramdam ka king pasabi na: Papamayaran ku la ding Amalekita king depat da karing Israelita uling sebat da la kanitang maglakbe lang ibat Ehipto.k SZNganang Samuel kang Saul, Tiburan na ku ning Ginu ban lanian da kang ari na ning balen nang Israel.Z4Kabang ari ya i Saul parati yang makilaban karing Filisteo; yayabe ne karing sundalus na ing ninumang akit nang taung masikan o matapang.T#Z3I Ner a tata nang Abner anak neng Abiel, at i tata na namang Saul ya i Kis.Z2Ahinoam ne man lagyu ing asawa na; anak neng Ahimaaz. Ing pekapun da ring sundalus na ya i Abner a anak nang Ner a bapa na.  Z1Oreni ding anak nang Saul: ding anak nang lalaki ila di Jonatan, Isvi, at Melkishua; ding anak nang babai ila di Merab at Mikal.p[Z0King mitmung tepangan simbut na la ding Amalekita, at linigtas ne ing Israel karing sablang kalaban na.ueZ/Manibat inyang meging ari ya king mabilug a Israel i Saul mekilaban ya karing sablang kalaban a makapadurut king Israel; antimo ding tau Moab, Ammon, Edom, ing ari na ning Soba, at ding Filisteo. Magtagumpe ya king ninumang akalaban na.\~3Z.Kaybat na nita, e na no tegal Saul ding Filisteo at minuli no man deti keta karela.=}uZ-Oneng ngara ding tau, Sukat ne man waring mate i Jonatan a migtagumpe para king Israel. E malyari iti! King daramdaman na ning Ginu, alang manabu king gabun metung mang buak king buntuk na uling migtagumpe tamu king aldong iti king saup na ning Dios. Makanyan deng linigtas ding tau i Jonatan king kamatayan.N|Z,At nganang Saul, Parusan na kata ning Dios; sukat kang mate, Jonatan.]{5Z+Kanita kitnan neng Saul i Jonatan, Sabian mu kanaku nung nanu ing depat mu? Pekibat nang Jonatan, Tiniltil ke ing punta na ning tukud ku king pulut-panilan at saka ku tikman. Makasadia kung mate uli ning gewa ku.ozYZ*Kanita nganang Saul, Pibagutan yu kami ning anak kung i Jonatan. Linto king i Jonatan ya ing mikasala.Ty#Z)Nganang Saul, Ginu, Dios ning Israel, obat e mu ku pekibatan king aldong iti? Nung aku ing mikasala o ing anak kung i Jonatan, pabagut me kekaming Jonatan ing Urim; oneng nung ing balen yung Israel ya ing mikasala, pabagut ye ing Tumim. Inyang meyari ing bagutan linto king atyu kari Saul at Jonatan ing mikasala; alayu karing tau.>xwZ(Kanita nganang Saul king mabilug a Israel, Munta kayu king kasumangid at ikaming Jonatan king kasumangid na ke man. Pekibat da ring tau kang Saul, Ing kaburian yu pu ya ing matupad.%wEZ'Ing Ginu a babie tagumpe king Israel ya ing saksi ku: ninu ya man, maging ya ing anak kung i Jonatan, siguradung paten ta ya! Oneng e re pekibatan ding tau.0v[Z&Inya nganang Saul, Mitipun ko keni, ikayung sablang manimuna da ring tau; pakibaluan yu nung makananu at nung ninu ing makipasari king kasalanan a yan king aldong iti.uZ%Oyni ing kitang nang Saul king Dios, Lusuban mi na la ding Filisteo? Pasambut yu ke kaya? Oneng king aldong ita e ne pekibatan ning Dios.tZ$Kaybat, nganang Saul, Lusuban ta la ngening bengi ding Filisteo at kabukas tamung kuanan ing bandi ra. Ala tamung lalakuan metung mang mabie karela. Ing kaburian yu pu ya ing matupad, ngarang mekibat. Oneng ngana ning pari, Mangutang ta pa mu king Dios.rs_Z#Mitalakad yang altar i Saul para king Ginu; iti ya ing minunang diling altar a telakad na para king Ginu.frGZ"Sabian yu karing tau ing magdala lang baka o tupa at keti da la katatan at kanan ban e la mikakasala king Ginu. E la sukat mamangan karning ating daya. Ketang benging ita migdala lang baka ding tau at karin da la kinatat. ~}}<|{{o{zyxxjww]vvkuuhtnsssrKqppFovnnmmlekk%jjii#hWgfRee,dkcbbaN`_^^]]] \k[ZZY@X>WMV UITTSRQPPOzNN#MMLLLKJJ?IHHQGpFFjEDDlC{BBFA@@}?? >>=[<;::C99L88796 55 33+210j//...-{-,Z++V** )O((T'':&%%$##x"X! FU:&pmD([z C G   G<\?!yvpm[ZE ustu ing depat mu. Sukat mung pakibatan iti. Saksi ya ing Ginu, sukat kang mate uling e me binten masalese ing ari a pinili na ning Ginu. Ngeni nukarin ya ing tandus na ning ari at itang lulanan danum a atyu lele nang kabuntukan?lyZPekibat nang David kang Abner, Bala ku sanang matapang ka at ala kang kalupa king mabilug a Israel? Obat e me binten masalese ing panginuan mung ari? Milub ya ing metung karing kanakung sundalus; pigtangkan neng paten ing ari oneng e mu balu iti!$kCZKaybat kinulait ya i David karing sundalus at kang Abner a anak nang Ner, Abner, daramdaman mu ko? Ninu ikang lilingasngas king ari? nganang mekibat Abner.tjcZ Linipat ya kasumangid i David at tinalakad ya king babo ning bunduk-bundukan. Malaut-laut ne kanita karela.liSZ Inya kinua neng David ing tandus at itang lulanan danum a atyu king kabuntukan nang Saul at saka na la meko. Alang metung mang menakit o makibalu o migising; menatili lang matudtud uling pepatudturan na lang maniaman ning Ginu.3haZ Oneng e na sana paintulut ning Ginu ing lapastanganan ke ing pinili na! Kuanan nia mu ing tandus na at itang lulanan danum a atyu king kabuntukan na at kaybat mako ta na.g!Z Ngana pang migsalitang David, Ing Ginu ya ing saksi at ya na ing bala kang Saul; mate ya mu rin; malyaring makilaban ya at kanita ya mate.fZ Oneng nganang David kang Abisai, E me nananan! Alang ninumang lapastangan king pinili na ning Ginu a e mo sana mamayaran.\e3ZKanita nganang Abisai kang David, King aldong iti binie ne ning Dios karing gamat yu ing kekayung kalaban. Paintulut yung tandusan kiang misan at saka ke itasak king gabun. E ke man kailangan tandusan makatadua.d ZInyang benging ita pagulung yang linapit i David at i Abisai karing sundalus at ikit deng matudtud i Saul kilub ning kampu. Makatasak ya king gabun lele nang kabuntukan ing tandus nang Saul; matudtud ya lele nang Abner at makapadurut la ding sundalus na.Hc ZKanita nganang David kang Ahimelek a Hiteo at kang Abisai a kapatad nang Joab at anak nang Zeruia, Munta ku king kampu nang Saul! Ninung tuki kanaku? Mekibat ya i Abisai, Aku, tukian da kayu!mbUZKanita minta ya i David king lugal nung nu ya migkampu i Saul. Miras ya king lugal nung nu ya matudtud i Saul; matudtud ya lele nang Abner a anak nang Ner at pekapun da ring sundalus na at makapadurut la karela ding sundalus na.@a}ZMitubud yang ispia at abalu nang panintunan ne pin Saul.>`wZMigkampu ya i Saul king lele ning dalan ning Bunduk ning Hakila king banda nang aslagan ning Jesimon. Oneng menatili ya king ilang i David inyang abalitan nang panintunan neng Saul._ZAgad-agad yang minta i Saul king ilang ning Zif; kayabe na la ding atlung libung piling sundalus ning Israel ban panintunan de i David."^ AZKanita pigsarian de ring mapilan a tau Zif i Saul; belita ra king sasalikut ya i David king Bunduk ning Hakila a atyu king dane nang aslagan ning Jesimon.p][Z,Binie na ne mang Saul ing anak nang i Mikal a asawa nang David kang Palti a anak nang Lais a tau Galim.b\?Z+Asawa na nia namang David kanita i Ahinoam ning Jezreel; ilang adua ding meging asawa na.1[]Z*Memalagua yang tinalakad i Abigail at sinake ya king metung a asno. Kayabe na la ding limang babaing katulung na at tikian da la ring tubud, at meging asawa neng David.&ZGZ)Tinalakad ya i Abigail at dinuku ya angga king gabun. Ngana, Talasuyu na ku at makasadia kung manos karing bitis da ring talasuyu na ning kanakung panginuan.Y!Z(Miras la ding tiburan nang David kang Abigail karin Carmel. Ngara, Tiburan na kaming David keka ban ituki ra ka at ban maging asawa na ka.FXZ'Nganang David inyang abalitan nang mete ne i Nabal, Purian ya ing Dios uling ya ing minablas king insultu a tinggap ku kang Nabal at e na peintulut kanaku ing gawang e ustu; pepagpa na ning Ginu kang Nabal itang e mayap nang dapat. Kanita mitubud ya i David kang Abigail at pepasabi na king buri neng maging asawa na.UW%Z&Kaybat da ring apulung aldo lakuas yang melala kabilian at melaus yang mete.rV_Z%Pangayabak e ne malasing i Nabal at belita na la ning asawa na deting bage. Meyataki ya at e ne makagalo.U+Z$Migbalik ne kang Nabal i Abigail; lipat ne pa ning piestang sidia ra para king metung a ari ing pepasadia nang Nabal king bale na. Masaya yang e mu nanu i Nabal uling tutu neng malasing. Inya ala yang sinabi nanuman i Abigail kang Nabal angga na inyang miras na ing abak.T)Z#Kanita tinggap nang David itang dela nang Abigail. Ngana, Abigail, muli na kang payapa; lawan mu, pekiramdaman da ka at binie ku ing aduan mu.[S1Z"Saksi ya ing Ginung Dios ning Israel; e na peintulut ing apanasakit da ka. Nung e ka memalaguang migsaria kanaku tabalu ta nung itang kabukasan atin pang metung mang lalaki a mitagan king pibalebale nang Nabal.+RQZ!Mayap a oras king masanting mung pamisip; mayap a oras keka uling e mu peintulut ing patulu kung daya king aldong iti at mablas king kapamilatan da ring gamat ku!~QwZ Kanita nganang David kang Abigail, Purian ya ing Ginu, ing Dios ning Israel, ing mitubud keka kanaku king aldong iti!(PKZala kayung sukat ganakan. Ala kayung sukat ikabalisa uling e na ko man pepatulung daya king alang sangkan at migbengansa karing kekayung kalaban. Nung sakaling dinan na na kayung masanting a kabilian ning Ginu, e yu ku sana kakalinguan. fig,Panakit nang Abigail kang David...,(25:23)fig*OZKeng tuparan na ning Ginu ing sablang sinabi nang mayap tungkul kekayu at tilduan na na kayung maging pamuntuk ning Israel,JNZNung sakaling atin taung bisang makamate kekayu, e na paintulut ning Ginu ing milako kayu karing taung ingatan na bie. Nune ing bie ra ding kekayung kalaban maging kalupa lang batung paniradol.2M_ZPatawaran yu sana ing nanumang kasalanan ning talasuyu yu; siguradung gawan na kayung ari ning Ginu uling para king Ginu kayu makilaban at alang nanumang dewakan kekayu.\L3ZAt ngeni paintulut yung ing dela ku kekayu tanggapan da ring kayanakan a kayabe yu.zKoZNgeni pu, makamal, ing Ginu at ikayu na ing saksi ngening e na peintulut ning Ginu ing patulu kayung daya at mablas karing sarili yung gamat. Mananu na sanang miras karing kalaban yu at karing bisang manampalasan kekayu ing miras kang Nabal.3JaZE ye sana papansinan ing asawa kung i Nabal. Ala yang kwentang tau. Bage ne pin ing lagyu na: luse ya. At luse ya pin. E ku la pu ikit ding kayanakan a tiburan yu kekami.I'ZMigsakab ya lele nang bitis at ngana, Kanaku yu na pu ipagpa ing mua yu, oneng ipakisabi kung mayap king pakiramdaman yu pa mu ing sabian ku.~HwZPanakit nang Abigail kang David agad-agad yang kinuldas king asno na at dinuku ya angga king gabun arapan nang David.G{ZParusan na ku sana ning Dios nung sakaling bukas atin kung itagan mabie metung mu man karing lalaki king pibalebale na.8FkZNganang David king lub na, Sayang mu pala ing depat ming pamagbante king pibandian na ning taung i Nabal king ilang; e ya kebatingan nanuman king uli mi. Oyni pa ing apala mi.-EUZKabang maglakbe yang makasake king asno at tutuntun king metung a gasgas king bunduk-bundukan, kanita ne man datang i David at ding kayabe na. Ikua rang misalubung.{DqZNgana karing ipus, Sulung; muna na kayu kanaku; tuki ku kagulutan yu. Linihim na iting bage kang Nabal a asawa na.C ZKanita i Abigail memalagua yang migsadiang aduang dalan a tinape, alak karing aduang lulanan, limang tupang mekatat na, at limang takal a trigung sing-le, dinalan a kasapunggul a pasas, at aduang dalan a bibingkang higera, at pepasake na iti karing asno.YB-ZIsipan yu pung masalese nung nanung agawa yu, uling mibili ya king panganib ing panginuan mi at antimu rin ing mabilug nang pibalebale. Masiadu yang masungit, inya alang mangangas makipagsalita king asawa yu.NAZBinten da kami aldo at bengi kabang kayabe mi la king pamagpastul mi.@ZMaganaka no man kekami ding taung deta. E ra ke ninanan at ala lang kinua nanuman kekami kabang kayabe mi la king marangle.O?ZOneng minta ya ing metung karing magobra nang Nabal kang Abigail at nganang sinabi, Pepatubud ya pu ibat king ilang i David ban pugayan ne ing kekaming panginuan, oneng kemuanan na la pu ding tubud.>3Z Kanita nganang David karing tauan na, Dalan yu la ding espada yu! Dela ne ning balang metung at metung ing espada na. Dela nia namang David ing espada na. Ating apat a ralan a katau karing tinuki kang David kabang melakuan lang magbante king karelang karga ding aduang dalan.^=7Z Meko la ding kayanakan a tubud nang David, at mibalik la at belita ra iti kang David.#<AZ Kuanan ku naman wari ing tinape ampon inuman at karning sidia ku para karing manurud kung tupa, at kaybat ibie ku mu karing taung e ku man balu penibatan?;1Z Nganang Nabal karing tubud nang David, Ninu wari i David? Ninu ya wari ing anak nang Jese? Dakal la ngeni ding ipus a tatakas karing panginuan da!: Z Inyang miras na la ding kayanakan a tiburan nang David, sinabi ra kang Nabal itang pasabi nang David, at menenaya lang pakibat.p9[ZPangutnan mu la at patunayan da iti keka. Inya matula mo sanang tanggapan ding kanakung tubud. Ipakisabi ku sana nung malyari ngeni mu mang piesta yu, dinan mu ke sanang apangan mi, deting talasuyu mu at ing kaluguran mung i David.8)ZAbalitan kung ururan mu la ding tupa mu; kayabe mi la ding magpastul mu at e mi la ninanan at ala lang keilanganan kabang atyu la king Carmel.s7aZMakanyan yeng pugayan, Kapayapan keka, kapayapan king kekang pibalebale; kapayapan king sablang atyu keka. 6;ZInya mitubud yang apulung kayanakan kang Nabal at nganang minie bilin David kareti, Munta kayu Carmel at puntalan ye i Nabal; pugayan ye king lagyu ku.V5'ZAbalitan nang David a atyu king ilang king ururan na lang Nabal ding tupa na.47ZNabal ya lagyu ing tau at i Abigail ya ing asawa na. Biasa ya at malagu ing babai, oneng masungit ya at matsura ugali iting lalaking lahi nang Caleb.83kZAting metung a taung mabandi karin Maon; atyu king Carmel ing pibandian na. Atlu lang libu ding tupa na at libu no man ding kambing na. Ururan na la ding tupa na karin Carmel.02 ]ZMete ya i Samuel. Mitipun ya ing mabilug a Israel at pigpaldasan ne. Kitkut de king bale na karin king Rama. Kaybat na nita, minta ne man i David king ilang ning Paran.1!ZMengaku ne man i David kang Saul. Kaybat na nita, minuli ne i Saul; oneng minta ya i David at ding tauan na king lugal a pisasalikutan da.0%ZIsumpa mu kanaku king arapan na ning Ginu king e mo sana papaten ding lahi ku at e me sana kakalisan ing lagyu ku king pamilya nang tata ku.h/KZNgeni balu ku king maging ari ka pin at milipat ya keka ing panga-ari ku king mabilug a Israel.2._ZUling ninu mong tau ing paintulut king makatakas ya pa ing kalaban nung arakap na ne? Inya ya nang bala keka ing Ginu uli na ning gewa mung mayap kanaku king aldong iti.h-KZPepatunayan mu pa mu iti ngeni: e mu ku pete agyamang binie na na ku ning Ginu karing gamat mu., ZNgana kang David, Maygit ka pang makatuliran kesa kanaku; mayap ing inablas mu kanaku samantalang e mayap ing inablas ku keka.x+kZNganang Saul inyang asabi na lang David deting amanu, Ika pin yan, O anak kung David? At menangis yang masikan.j*OZIng Ginu ya nang matul kekatamung adua; balu na ing bage iti at iligtas na ku sana king gamat yu.)%ZNinu ing panintunan na ning ari ning Israel ban paten na? Ninu ing tatagalan na? Mistula ku mung metung a asung mete o kaya metung a pulgas.o(YZ Ngana ning matuang kasebian, E mayap ing dapat da ring taung e mayap! Oneng aku e ra kayu panasakitan.n'WZ Ing Ginu ya ing matul kekatang adua; ya na mung bala kekayu. Oneng e ra kayu malyaring lapastanganan.7&iZ Lawan ye, O Makamal a Ari, ing laylayan ning balabal yu. Pinutut ke ing laylayan ning balabal yu; e ra na ko man ninanan ban abalu yu at akit king ala kung depat a e ustu o kataksilan a isipan laban kekayu. E ku mikasala kekayu agyamang panintunan yu ku ba yu kung paten. E ra na ko man ninanan.(24:11)%-Z Ngening aldong iti masala yung ikit nung makananu na kayung bildug ning Ginu karing gamat ku kilub ning kueba; buri da ring kanakung tauan king paten da kayu, oneng e ku gewa iti. Sinabi kung e ke malyaring lapastanganan ing panginuan ku, uling ya ing pinili na ning Ginu.f$GZ Nganang David kang Saul, Obat pakiramdaman yu la ding taung sasabi king buri da kayung paten?4#cZTinalakad ya naman i David at linual king kueba at nganang kinulait kang Saul, Makamal a Ari! Inyang malikid ya i Saul, dinuku yang angga king gabun i David at pigayan ne.%"EZMakanyan na lang pengamanuan David ding tauan na at e na peintulut ing lusuban de. fig,Kanita tinalakad ya i David, at king e na kamalayan Saul pagulung neng pinutut ing laylayan na ning balabal na.,(24:4)fig* Tinalakad ya i Saul at linual ya king kueba at sindu na ing pamaglakbe na.)!MZNgana karing tauan na, E na sa paintulut ning Ginu ing gawan ku iti king kanakung panginuan a linian na ning Ginu: ing lapastanganan ke ing pinili na ning Ginu.P ZOneng e ya mipaindatun uling pinutut ne laylayan ing balabal nang Saul.)MZNgara ding tauan nang David, David, miras na ing aldo tildu ning Ginu a sinabi, Ngeni, ibie ke ing kalaban mu king gamat mu at gawan mu ing nanumang buri mu king kekang kalaban. Kanita tinalakad ya i David at king e na kamalayan Saul pagulung neng pinutut ing laylayan na ning balabal na.T#ZMipatulid ya king kulungan tupa lele ning dalan; ating kueba karin. Linub ya i Saul ban magbawas karin. Atyu ne man kanita i David at ding tauan na kilub ning kueba; makalukluk la king kakilubkiluban na.8kZMituki yang atlung libu kataung mayap dili king mabilug a Israel at penintun ne i David at ding taung kayabe na banda king lugal a mabatung tuknangan da ring kambing a malyap.| uZInyang mibalik ya i Saul ibat king pamanagal karing Filisteo, belita ra king atyu ya i David king ilang ning Engedi.KZIbat karin meko ya i David at menatili ya karing kuta ning Engedi.%EZMakanyan nang tiknang Saul ing pamanagal kang David, at ding Filisteo ila ring inarapan na. Inya meyaus yang Bunduk-bundukan ning Pamanakas ing lugal a ita.{qZKanita ne man dinatang ing metung a tubud kang Saul. Ngana, Magmalagua kayu uling lisuban da katamu ding Filisteo! ZSamantalang atyu ya i Saul at ding tauan na king metung nang dane ning bunduk-bundukan, atyu ne man i David at ding tauan na king kasumangid. Memirapal yang linaut i David kang Saul uling palapit ne i Saul at ding tauan na at karing tauan na ba reng dakpan.RZPenintun na lang Saul at ding tauan na. Belita ra iti kang David. Inya minta ya king kutang batu a atyu king ilang na ning Maon. At inyang abalitan nang Saul ita, tegal ne i David king ilang ning Maon.2_ZMeko na la at migbalik la Zif. Minuna no kang Saul. Atyu ne man i David at ding tauan na king ilang ning Maon karin king Araba a atyu king banda nang mauli ning Jesimon.(KZInya siguraduan yu la ding lugal a pisasalikutan na at kaybat ituru yu la kanaku. Kanita tuki ku kekayu. At nung atyu ya pa, panintunan ke king mabilug a Juda.7ZMuli na kayu at siguraduan yu mu nung nu ya sasalikut at nung ninung menakit kang David karin. Tutu yang malyap ing taung yan at masakit yang dakpan.a=ZNganang Saul karela, Bendisyunan na kayu sana ning Ginu uli na ning malasakit yu kanaku. ZInya tuki kayu kekami, Makamal a Ari. Balu mi king tutu yu neng buring arakap i David. Makasadia kaming sumaup ban marakap ya.a=ZKanita pintalan de ring mapilan a tau ning Zif i Saul a atyu kanita king Gibea. Ngara, Makamal a Ari, sasalikut ya i David karing kuta ning Hores, king bunduk na ning Hakila a atyu king banda nang mauli ning Jesimon.tcZMikasundu la ilang adua arapan na ning Ginu; menatili ya Hores i David samantalang minuli ne man i Jonatan.NZNganang Jonatan kang David, E ka tatakut. E na ka ananu balang tata ku. Maging ari na ka ning mabilug a Israel at aku naman maging kadua ku keka king upaya. Balu na naman ning tata kung i Saul iti.}uZMeko ya i Jonatan a anak nang Saul at pintalan ne i David karin Hores, at pepasiknangan ne lub king lagyu ning Ginu. yZMitakutan ya i David uling pilit neng panintunan Saul ban paten ne. Atyu i David karin king Hores ning ilang ning Zif./ YZMenatili ne man i David karing kuta king bulubundukan at king ilang nang lugal ning Zif. Aldo-aldo neng panintunan Saul, oneng e na peintulut ning Dios ing arakap ne.m UZ Kanita mu rin meko ne Keila i David at ding tauan na a ating anam a ralan a kabilangan. Miglipat-lipat la pipagkampuan. Kabud abalitan nang Saul king mekatakas ya Keila i David, kelinguan na na ing balak nang lumusub king Keila. Z Kanita kitang nang David, Isuku ra ku kaya at ding tauan ku kang Saul ding memalen ning Keila? Pekibat na ning Ginu, Isuku ra kayu.K Z Isuku ra ku kaya ding memalen na ning Keila? Datang ya pin kaya i Saul antimo ing abalitan ku? Ginu, Dios ning Israel, pakisabi kung mayap, sabian yu kanaku. Pekibat na ning Ginu, Datang ya pin.1Z Kanita nganang David, Ginu, Dios ning Israel, dimdam ning kekang talasuyu king bisa yang munta Keila i Saul ban lasakan ne ing siudad king uli ku.{Z Inyang abalitan nang David king magtangka yang lumusub i Saul, sinabi na king paring i Abiatar, Idala me keni ing efod.yZPepayaus na lang Saul ding tauan na ban makilaban at munta karin Keila, at saka lumusub kang David at karing tauan na.]5ZMibalita kang Saul king minta ya Keila i David. Nganang Saul, Bildug nia mu rin ning Dios karing gamat ku; anti na ning kilung nang David ing sarili na ngening linub ya king metung a balen a maki pasbul at pader.xkZInyang tinakas ya i Abiatar a anak nang Ahimelek at minta kang David karin Keila, dinatang yang magdalang efod.W)ZMinta ya i David at ding tauan na karin Keila at mekilaban la karing Filisteo. Kinua da la ring sese rang animal at dakal la pete karing Filisteo. Makanyan na lang linigtas David ding memalen na ning Keila.#ZMengutang yang pasibayu i David king Ginu. Nganang mekibat ning Ginu, Mako ka at munta karin Keila uling pasambut ku la keka ding Filisteo..WZOneng ngara ding tauan nang David, Ngening keti ta pa king Juda mangatakutan na kami, e kasi lalu na potang labanan ta la karin Keila ding sundalus da ring Filisteo?9ZInya kitang nang David king Ginu, Buri yung labanan ku la deting Filisteo? Pekibat na ning Ginu kang David, Wa, lusuban mu la at iligtas me ing Keila.p ]ZAbalitan nang David king lulusuban de ring Filisteo ing Keila at kakuanan da ing pupul karing pidadaran. ~ZManatili kang kayabe ku; e ka tatakut. Ing bisang makamate keka ya naman ing bisang makamate kanaku. Ligtas ka ngening kayabe mu ku.0}[ZNganang David kang Abiatar, Balu ku na kanitang atyu ya i Doeg a tau Edom ing sumbung ya kang Saul. Aku ing maki pakibatan king pangamate na ning mabilug mung pamilya.Z|/ZBelita nang Abiatar kang David king pepapate na lang Saul ding pari na ning Ginu.w{iZOneng i Abiatar, ing metung karing anak nang Ahimelek at apu nang Ahitub, mekatakas ya at pintalan ne i David.z/ZPepapate na la naman ding sablang makatuknang king Nob a siudad da ring pari; lalaki't babai, anak at pati na ding pasusuan, baka, asno, at tupa.5yeZKanita ngana ning ari kang Doeg, Ika nang makamate karing pari na ning Ginu. At pete na lang Doeg a tau Edom ding pari; walu lang pulu't lima ding pete nang pakasulud efod.x ZNganang minie utus ning ari karing guardia na, Paten yu la ding pari na ning Ginu uling kasabuat na lang David. Balu rang tinakas ya i David oneng e ra pepabalu iti kanaku. Oneng mikakunu la ding guardia a buatananan da lang gamat ding pari na ning Ginu.]w5ZKanita ngana ning ari, Mate ka ngeni, Ahimelek, at pati na ing mabilug mung pamilya!JvZNgeni ku pa wari mengutang king Dios para kang David? Ali! E yu ku sana bibintanganan nanumang kasalanan at ing mabilug ming pamilya. Ala ku pung balu ditak man o dakal tungkul king bage a iti.MuZKanita pekibat nang Ahimelek king ari, Ninu mo pu karing sabla yung tauan ing kasing tapat nang David a manuyang yu at pekapun da ring bante-sundalus yu, at gagalang da king mabilug yung kayarian?t-Z Nganang Saul, Ahimelek, obat mekisabuatan ka laban kanaku? Obat mekisapakat ka kang David a anak nang Jese? Dininan mu neng tinape, dininan me pang espada. Mengutang ka pa king Dios para kang David, inya mig-rebeldi ya laban kanaku at manaya ya ngeni ba na kung tambangan.dsCZ Nganang Saul, Makiramdam ka, anak nang Ahitub. Pekibat na, Makiramdam ku pu, Makamal a Ari!r3Z Kanita pepayaus ne ning ari i Ahimelek, ing pari a anak nang Ahitub, at ding sabla nang pamilya a pari karin king Nob. Minta la ngan deti king ari.q5Z Mengutang ya pa i Ahimelek king Ginu para kang David. Dininan ne pang pamangan at saka ne binie kang David itang espada na ning Filisteong i Goliat.gZE ya sana makakalinguan king pamilya mu ing lagyu nang Jonatan. Parusan na la sana ning Ginu ding kalaban mu!=Zpakit mu ing ganaka mu king kanakung pamilya agyamang agisan na no ning Ginu at kelisan king lupa na ning yatu ding sablang kalaban mu.n<WZNung sakaling mabie ku pa, patutuan mu kanaku ing tapat mung sinumpa kanaku; nung sakaling mete na ku_;9Z Nung buri na na ka mang panasakitan tata ku, parusan na ku ning Dios, nung e ku sabian keka iti at palakuan da ka ban e na ka ananu balang. Antabayanan na ka sana ning Ginu nung makananu neng antabayanan i tata ku.}:uZ Nganang Jonatan kang David, Saksi ya ing Ginung Dios ning Israel! Potang akasabi ku ne i tata ku, king oras a anti kaniti bukas o king katlung aldo, at nung abalu kung ala ne mang e mayap a tatangka laban keka, patubud ku at sabian ku iti keka.[91Z Pekibat nang Jonatan, Tara, munta kata king marangle. Inya minta la king marangle.O8Z Kanita nganang David kang Jonatan, Makananu kung abalu ing pakibat na?7 Z Nganang Jonatan, Marayung malyari iti! Nung balu ku mung e mayap ing buri nang gawan tata ku laban keka, e ku wari sabian keka?06[ZInya pakitanan mu kung ganaka alang-alang ketang pikasundu ta. Nung sakaling atin kung kasalanan, ika na ing makamate kanaku; obat sukat mu ku pang idala kang tata mu? 5 ZNung sakaling e ya mimua, kanita e ku numanu balang; nung sakali namang mimua ya, kanita abalu mu king buri na kung panasakitan.:4oZNung panintunan na kung tata mu, kanita sabian mu king mekisabi kung mayap muli king Betlehem a balen mi. Karin balang banua mamain yang ain-sakripisyu ing mabilug ming pamilya.:3oZNganang David kang Jonatan, Bukas bayu ne ing bulan at makisulu kung mangan king ari. Paburen mu na kung mako ban salikut ku king marangle angga king bengi na ning katlung aldo.V2'ZKanita nganang Jonatan kang David, Gawan ku para keka ing nanumang sabian mu.k1QZOneng pekibat nang David, Balu nang tata mu ing mikaluguran kata. Inari na king lub na ing e na pabalu iti keka uling ikalungkut mu. Oneng ing tutu na niti, saksi ya ing Ginu at saksi ka naman, king makatibi ku king kamatayan. m}} |.{{ z\yxx#wMvv+uu>tssrNqpp.oxnnnml3kIjjKiih/ffreeIdcbb=a``d__^\\I[ZYXXyWW;VV)UUBTnSS RoQQ;PzOONfM|LL0KKJHHUGGLF[FEEE`DD:CCHB Ay@??>6==];ZNinu mong nayun kekayu king bage anti kanyan? Pante-pante ing dake ning balang metung: abe ta ya mang linusub o melakuan yang migbante king karga tamu.!==ZOneng nganang David, E makanyan, kapatad, ing gawan yu king binie na ning Ginu kekatamu. Linigtas na katamu at birian na ing asambut ta la ding linusub.<ZOneng migsalita la detang matsura ugali at maimut karing kayabe nang David. Ngara, E ta na la man kayabe ren king labanan, inya e ta la darakayan king banding ikua tamu. Paburen ta nia mung akua ne ning balang metung ing asawa na at ding anak na at kaybat muli ne.q;]ZKanita mibalik ya i David karing aduang dalan a kataung mapagal na, inya e la mekatuki kang David nune melakuan na la mu karin king Batis ning Besor. Seganan de i David at ding tauan na. Inyang mipalapit ne i David, kinomusta na la.:ZIkua na la namang pasibayung David ding sablang tupa at baka; pepatabi na la deti karing tauan na. Ngara deti, Iti pibandian nang David!9!ZAlang mewalang matua o anak, anak a lalaki at babai, pibandian a meyakua o nanumang ikua ra ding Amalekita. Ikua na ngan abalik David iti.w8iZIkua nang David ing sablang kinua ra ding Amalekita, at aligtas na la ding bihag pati na ring adua nang asawa.N7ZLisuban na lang David at pete inyang sisilim na angga na king bengi ning tutuking aldo. Alang mekaligtas metung mang lalaki subali mu karing apat a ralan a kayanakan a sinake kamelyu ban makatakas.f6GZAt tiki na la nung nu la karin ding Amalekita. Disnan da lang pakakalat ketang lugal da; ating mamangan, miminum, at teterak, uling tutung dakal ing ikua rang pibandian king bansa da ring Filisteo at king sakup ning Juda.,5SZNganang David, Malyari mu kung saupan ban akit ku la reting linusub? Pekibat na, Wa, nung isumpa mu king Dios king e mu ku paten o kaya e ibalik king panginuan ku.~4wZLisuban mi ya ing Negeb ding Kereteo at ing Negeb ning Juda at ing Negeb ning Caleb at saka mi ya silaban ing Ziklag._39Z Nganang kinutang David, Ninung panginuan mu at nu ka tau? Kayanakan kung tubu Ehipto, nganang mekibat, ipus na ku ning metung a Amalekita; likuan na ku ning panginuan ku atlung aldo na ing milabas uling mesakit ku.=2uZ Dininan dia namang kapirasung bibingkang higera at aduang kasapunggul a pasas. At inyang mekapangan ya, mika animu ya; uling atlu neng aldo at atlung benging e mamangan at miminum.w1iZ Atagpuan de ring tauan nang David ing metung a tau Ehipto at dela re arap na. Dininan deng pamangan at inuman.60gZ Sindu nang David at ding apat a ralan a tauan na ing pamanagal. King pangapagal da e na la milipat king Batis ning Besor ding aduang dalan karing tauan na. Inya melakuan la./'Z Inya meko ya i David; kayabe na la ding anam a ralan a tauan na at miras la king Batis ning Besor nung nu la pepailakuan ding sukat malakuan.W.)ZKaybat nganang David king Ginu, Panagalan ku la o ali ku la ding linusub a reta? Akua ku la kayang atagal at aligtas ding mebihag? Pekibat na ning Ginu, Tagalan mu la at aligtas mu la ding taung binihag da.-ZNganang David king paring i Abiatar a anak nang Ahimelek, Idala me kanaku ing efod. At dela neng Abiatar ing efod kang David.P,ZMeligalig yang e mu nanu i David; buri deng pamasibasan batu ding tauan na uling tutu rang penamdaman ing pangabihag da ring karelang anak a lalaki at babai. Oneng pesiknangan ne ning Ginung Dios na.w+iZMebihag la ding adua nang asawang David, i Ahinoam ning Jezreel at i Abigail a mebalu nang Nabal a tau Carmel.j*OZKanita kinulisak ya at menangis i David at ding tauan na angga king ala nang tutulung lua karela.)#ZInyang dinatang ya i David at ding tauan na king siudad, ikit da king mesilab ya iti at mebihag la ring asawa ra at anak a lalaki at babai.w(iZat binihag da la ring babai, ding matua at anak; ala lang pete metung man oneng dela da la at saka na la meko.&' IZKing katlung aldo ya mekapagbalik Ziklag i David at ding tauan na. Linusub la ding Amalekita king Negeb at king Ziklag. Ikua re ing Ziklag at saka re silaban,&Z Inya meko ya i David at ding tauan na itang abak a maranun ban magbalik king bansa da ring Filisteo. At minta la Jezreel ding Filisteo.w%iZ Inya mibangun kang maranun bukas at ding kayabe mung dinatang; mako kayung maranun, potang saslag ne ing aldo.T$#Z Pekibat nang Akis kang David, Balu ku king ala kang kakulangan kanaku, anti kang metung a anghel ning Dios; oneng sinabi da ring aliwang ari ding Filisteo king e ka kanu sukat tutuki kekami king labanan.T##ZOneng nganang David kang Akis, Nanu wari pung depat ku? Nanu wari pung e yu buri kanaku manibat na kanitang sinuyu ku kekayu angga na ngeni nung inya e yu ku buring ituki ban makilaban karing kalaban yu?x"kZSulung mibalik na ka keta kekayu; payapa na kang mako ba mu na la mung e apamua ding pamuntuk da ring Filisteo.'!IZKanita inaus neng Akis i David at ngana, David, ing mabie Ginu ya ing saksi, tapat kang tau; para kanaku matulid mu ing akayabe ra ka king labanan; ala kung nanumang asabing kakulangan mu manibat na kanitang dinatang ka angga na ngeni. Oneng e ra ka kapad a tabas ding aliwang pamuntuk. +ZAliwa wari iti i David a pagkanta da ring babai king karelang pamanerak? Ngara, Libu-libu la ding pete nang Saul, oneng i David laksa-laksa la.&GZOneng kemuan de ring pamuntuk da ring Filisteo i Akis at ngara, Pabalikan mu ne king lugal a binie mu; e ta ya tutuki king labanan pota itamu pa ing kalabanan na. Makananu yang makapakikasundu king panginuan na nune mu king kapamilatan na ning pamakamate na karing kekatamung sundalus?  ZNgarang mengutang ding pamuntuk da ring Filisteo, Nanu ing daraptan da keti reting Hebreo? Pekibat nang Akis, I David ini; talasuyu neng Saul a ari ning Israel; malambat ku neng kayabe at ala kung apintas manibat na inyang mekiabe ya kanaku angga na ngeni./ZAtin lang tia dinalan o kaya tia libung sundalus ding balang ari da ring Filisteo. Makatauli ya i David at ding tauan na; kayantabe na lang Akis.& IZTinipun da la ring Filisteo ding sabla rang sundalus karin king Afek at migkampu no man ding Israelita king lele ning sibul karin king Kapatagan ning Jezreel.nWZInapag na iti arapan nang Saul at karing opisyal na; mengan la deti. Kaybat meko la king benging ita.1]ZAtin yang pataban a biserung baka ing babai king bale na; agad-agad neng kinatat at saka ya kinangwang arina. Singkapan na at saka ya miglutung tinape a alang lebadura./YZTinanggi ya at ngana, E ku mangan! Oneng pekisabian deng mayap ding opisyal na at ning babai. Mekiramdam ne man king sinabi ra. Mibangun ya at linukluk king pagkeran.$CZNgeni, aduan kung pakiramdaman yu ku sana; paburen yung dinan da kayung kapirasung tinape; mangan kayu ban sikan kayung pasibayu at asundu yu ing lakad yu.p[ZLepitan ne ning babai i Saul at ngana inyang ikit nang mitakutan ya king sinabi nang Samuel, Lawan yu: penusignan ku na pu ing inawad yu agyamang anti ku ne mong teya king kamatayan ing bie ku. Pekiramdaman ku ing sinabi yu kanaku.#AZKanita mibulang ya i Saul; tune yang mitakutan king sinabi nang Samuel. Ala yang mitagan a sikanan uling ala yang pengan kilub ning patingapun at kabukas.EZMetung pa, paburen neng masambut kayabe mu ing mabilug a Israel karing Filisteo; bukas akayabe ra na ka at ding anak mu. Pasambut na la ning Ginu ding sundalus ning Israel karing Filisteo.+Zuling e mu pemintuan ing sinabi na at e mu pepagpa karing Amalekita ing mibabua nang mua. Inya iti ing depat na keka ning Ginu king aldong iti.  ZDepat na ning Ginu keka ing sinabi na king kapamilatan ku; leko ne ning Ginu ing pamag-ari king gamat mu at binie ne kang David,eEZNganang Samuel, Obat pangutnan mu ku ngening likuan na na ka ning Ginu at meging kalaban me?QZKanita nganang Samuel kang Saul, Obat pangabalanan mu ku king kanakung pamagpaynawa? Mekibat ya i Saul, Maragul ku problema; datang lang makigera kanaku ding Filisteo at likuan na ku ning Dios at e na na ku pakibatan king kapamilatan da ring propeta o karing paninap; inya pepayaus da ka ban sabian kanaku ing sukat kung daptan.lSZNanu ya itsura? ngana pang mengutang Saul. Matua ya ing lalto ibat king gabun; makabalut yang balabal! nganang mekibat ning babai. Balu nang Saul king iti ya i Samuel at dinuku ya angga king gabun bilang kagalangan kang Samuel.+Z Ngana ning ari, E ka tatakut; nanung akakit mu? Pekibat na ning babai, Atin kung akakit a balamu metung a espiritu; lalto yang ibat king gabun. Z Inyang ikit ne ning babai i Samuel, mipakulisak yang masikan at saka na sinabi kang Saul, Obat lininlang yu ku? Ikayu i Aring Saul!i MZ Kanita ngana ning babai, Ninu ing espiritung buri mung ausan ku? I Samuel, nganang mekibat Saul. Z Kanita sinumpa ya i Saul king babai king lagyu ning Ginu. Ngana, Ing Ginu ya ing saksi, alang parusang miras keka king kekang daptan.f GZ Pekibat na ning babaing mamamanula, Siguradung balu mu ing depat nang Saul: pepatabi na la ding sablang mamamanula at makikisabi karing espiritu da ring mete king Israel. Obat buri mu kung siluan? Buri mu kung ipapate ne?f GZInya migbalatkayu ya i Saul at inaliwa na ing piblas na at saka ne menulakan; kayabe na la ding adua katau. Bengi na inyang miras la king babai. Nganang Saul, Manula na ka mo kapamilatan na ning espiritung sabian ku keka!m UZKanita nganang Saul karing opisyal na, Panintun yu kung metung a babaing biasang makipagsalita karing mete ban puntalan ke at makapangutang ku. Pekibat da ring opisyal na, Atin pung biasang makipagsalita karing mete karin Endor.ZInyang singguni na iti king Ginu, e ne pekibatan ni king kapamilatan na ning paninap o ning Urim at Tumim o ding propeta.Z/ZMitakutan ya at ginalgal i Saul inyang ikit na la ding sundalus da ring Filisteo.ZMitipun la ding Filisteo at migkampu la king Sunem; tinipun neng Saul ing mabilug a Israel at migkampu no man king Gilboa.2_ZMete ne i Samuel at penangisan ne ning mabilug a Israel at kitkut karin Rama a sarili nang siudad. Tinabi na lang Saul ding sablang mamamanula at makikisabi karing mete.:oZPekibat nang David, Agyang makananu; akit yu mu rin nung nanu ing daptan ku. Nganang Akis kang David, Masalese! Gawan da kang sarili kung talapagbante angga king kapilan pa man./ [ZKaring aldo deta mitipun la ding Filisteo ban makilaban king Israel. Nganang Akis kang David, Asahan ku ing ika at ding tauan mu ing tuki kayu kanaku king pamakilaban.+QZ Tiwala ya i Akis kang David at ngana king lub na, Lakuas deng pikasaman ding kabalen nang Israelita king dapat na. Inya manatili yang talasuyu ku kabang mabie ya.BZ Ala yang tinagan mabie lalaki o babai i David ban kanita alang sumbung kang Gat king depat na. Makanyan nang makanyan ing depat na kabang makipanuknangan ya king bansa da ring Filisteo.-UZ Potang kutnan neng Akis nung nu ya linusub i David, ipakibat na king ibat ya king Negeb ning Juda o kaya king Negeb ding Jerameel o kaya king Negeb da ring Keniteo.>wZ Ala yang likuan lalaki o babaing mabie nukarin ya man linusub i David; pengua no ngan ding tupa ra, ding baka, ding asno, ding kamelyu ampon imalan, at kaybat magbalik ya kang Akis.3~aZKing panaun a ita, linusub ya i David at ding tauan na karing Gesureo, Girzita, at Amalekita. Ila deti ring makatuknang kanita pa king bansa angga na king Shur at Ehipto.V}'ZMenuknangan yang pabanua at apat a bulan i David king bansa da ring Filisteo.|ZInya binie neng Akis kang David ing balen ning Ziklag; makanyan yang menatiling bandi ra ding ari ning Juda ing Ziklag angga man ngeni.;{qZNganang David kang Akis, Nung kaluguran yu ku, dinan yu kung metung a balen king probinsia ban karin ku manuknangan. E yata karapatdapat ing makituknang ku kekayu king siudad yu!`z;ZTiknangan na neng panintunan Saul i David inyang abalitan nang tinakas ne at minta Gat.RyZMekipanuknangan ya kang Akis karin Gat i David; kayabe na la ding adua nang asawa, i Ahinoam ning Jezreel at i Abigail a mebalu nang Nabal ning Carmel. Kayabe da la ring tauan na ding karelang pamilya.yxmZInya minta ya kang Akis i David at ding abe nang anam a ralan a tauan. Anak neng Maok i Akis at ari ne ning Gat.w ZNganang David king lub na, Datang mu rin ing aldo a apate na kung Saul. Mayap pa tumakas ku at munta king bansa da ring Filisteo. Kanita tuknangan na na kung panintunan Saul king mabilug a bansa ning Israel; mekad makanyan ku mung miligtas karing gamat na.-vUZKanita nganang Saul kang David, Bendisyunan na ka sana ning Dios, O anak kung David! Dakal ka pa gawan at magtagumpe ka. Meko ne i David at minuli nia naman i Saul.*uOZSana nung makananu keng pepakamalan ing bie yu makanyan ya naman sanang maging mal ing bie ku arapan ning Ginu, at ikabus na ku sana king sablang kaligaligan ku!'tIZAblasanan neng mayap ning Ginu ing balang taung makatuliran at tapat. King aldong iti binie na kayu kanaku ning Ginu, oneng e ke ninanan ing pinili ning Ginu.vsgZPekibat nang David, Oyni ing tandus, Makamal a Ari! Tuburan ye ing metung karing kayanakan yu ba neng kuanan.nrWZKanita sinabi nang Saul, Mikasala ku. Mibalik na ka, O anak kung David. Pangaku kung e ra na ka nanan pa uling pepakit mung mal ya keka ing bie ku king aldong iti. Meging mistula kung mangmang at maragul ing depat kung kasalanan.JqZNgeni e na sana paintulut ning Ginu ing mawala ku bie king aliwang lugal uling pakirakpan yu ku, O Makamal a Ari, samantalang metung ku mung mistulang pulgas; anti kung ayup a buri yung dakpan!pZNung dapat na ning Ginu ing pikasaman yu ku, sana milako ing mua yu kapamilatan na ning metung a ain. Nung sakali namang tau la ding makirapat kaniti, isumpa na la sana ning Ginu. Uli ra mepilitan kung mako king balen na ning Ginu ban sumuyu karing aliwang dios.ioMZObat pakirakpan ne ning makamal a ari ing talasuyu na? Nanu pu wari ing gewa ku o pamikasala ku?nZAkilala neng Saul ing siwala nang David. Inya ngana, Ika pin yan, O anak kung David? Pekibat nang David, Aku pin pu, Makamal kung Ari. 2~k}}x||8{zzZy x~ww"v utsrrqMpmpo9nRmlkkkjjixi#hhggOfee$dccbbag``__^]]]X\\K[KZpZ YXX+WWUTTlT#SRRvR?QPP OLNMM3LLKsJJvJ IgHH{HGF*EEDPCBAAj@?>>H==<<6;::*98877y6685{44 3211v0/..U--,o+J*)((W'&&^%$$n##E"! p8O xyoTdCV + N  R 15L?G2skad Pintalan de ring opisyal na at pekisabian deng mayap ing talakad ya, oneng e ya mebisang mangan kayabe ra.j1d Menalangin ya i David king Ginu ban kumayap ya ing anak. E ya bitasang mengan at inyang bengi na linub ya king kuartu na at king gabun ya migkera.id Kaybat na nita, minuli ne bale na i Natan. At mika mabayat yang sakit ing anak nang David kang Batsebang asawa nang Uria.ohYd Makanyan man, uli na ning depat mung kalapastanganan king Ginu, mate ya ing mibait mung anak a lalaki.g d Kanita nganang David kang Natan, Mikasala ku laban king Ginu. Nganang Natan, David, pepatawaran na na ka ning Ginu. E ka mate.fyd Lihim kang dinapat kasalanan, oneng daptan ku king masalang aldo ing sinabi ku keka ban akit na ning mabilug a Israel.eeEd Ngana pang tinuglung ning Ginu, Gamitan ke ing metung king sarili mung pamilya ban guluan na ka. King mismung akakit mu kuanan ku la ring asawa mu at ibie ku la king aliwang lalaki, at sipingnan na la agyang aldo masala.d!d Inya manibat ngeni e ne mako ing espada king pibalebale mu uling lepastangan me ing Ginu at kinua ing asawa nang Uria ban maging asawa mu.Rcd Obat lepastangan me ing Ginu? Obat depat mu ing e ustu king panimanman na? Pete me i Uria a Hiteo at kinua me ing asawa na ban maging asawa mu. Pete me king kapamilatan na ning espada da ring Ammonita. bd Binie ke keka ing kayarian na at ding asawa na; binie ke keka ing kayarian ning Israel at Juda. Maygit pa kanyan ing ibie ku keka.Lad Nganang Natan kang David, Ika ing lalaking ita! Oyni ing sasabian na ning Ginu, ing Dios ning Israel, Linanian da ka ban maging ari king mabilug a Israel at linigtas da ka karing gamat nang Saul.N`d Sukat yang mamayaran apat a besis king depat na uling ala yang lunus.&_Gd Inyang dimdam nang David iti mibua ya king mua at ngana kang Natan, Sasabian kung matni king daramdaman na ning mabie Dios, sukat yang mate ing lalaking ita!h^Kd Misan a aldo, dinatang ya ing metung a bisita king bale na ning mabandi. E ne buring katatan ning mabandi ing metung karing sese nang animal. Ing gewa na ya ing kinua ne ing biserung tupa a bandi na ning kalulu at iti ing pepalutu na para king bisita nang dinatang. fig,Dakal ya sese baka at tupa ing mabandi.,(12:2)fig* fig,Oneng ing kalulu metung ya mung biserung babaing tupa...ing bukud nang bandi.,(12:3)fig* fig,Kinua ne ing biserung tupa a bandi na ning kalulu.,(12:4)fig*0][d oneng ing kalulu metung ya mung biserung babaing tupa a seli na ing bukud nang bandi. Sinese ne iti ning kalulu at meragul yang kayabe da ring anak na king bale at pakanan ne king pamangan na at painuman ne king kopa na at patudturan king takde na. Anti yang anak nang babai iting mesabing tupa./\[d Dakal ya sese baka at tupa ing mabandi,G[ d Tinubud ne ning Ginu i propeta Natan kang David. Inyang mikit la nganang Natan kang David, Ating aduang lalaki a manuknangan king metung a balen; mabandi ya ing metung at kalulu ya ing kadua.GZ d Inyang meyari na ing pamagpaldas na, peparakit neng David at dela re king palasyu. Meging asawa neng David at menganak yang metung a lalaki. Oneng e ya matula ing Ginu king depat nang David.DYd Migpaldas ya i Batseba inyang abalitan nang mete ya i Uria.]X5d Nganang David, Sabian mu kang Joab king e na sukat pagkalungkutan ing milyari, uling makanyan talaga ing labanan; ating mamamate king pamakilaban. Sabian mu king isundu na ing pamaglusub at lasakan ya ing siudad.5Wed Detang kalaban tamung atyu karing pader pemana da la ring sundalus tamu, at mete la ring mapilan karing kekayung opisyal. Mete ya naman pu ing talasuyu yung i Uria a Hiteo. Vd Ngana, Linual la pu ring kalaban at mas dakal la kesa kekami, oneng ikua mi lang atabi king amboka na ning pasbul dalan ning siudad._U9d Meko ya ing tubud at inyang miras ya kang David sinabi na ngan itang pasabi nang Joab.3Tad E yu wari balu nung makananu yang mete i Abimelek a anak nang Jerubeset? Bigsakanan neng gilingan a batu ning babaing atyu babo ning pader. Inya mete ya karin king Tebez. Obat pekalapit yu king pader? Nung yan ing sabian na keka, kanita sabian mu, Mete ya naman pu ing talasuyu yung i Uria a Hiteo.GS d malyaring mibua ya mua ing ari at sabian na, Obat pekalapit yu king siudad ban labanan la ring kalaban? E yu wari balu king malyari kayung mapana karing kalaban a mamanang atyu karing pader?Rd Nganang minie bilin king talapagdala king balita, Potang ayari mu nang minie balita king ari tungkul king labanan a milyari,UQ%d Kaybat na nita, peparala yang balita i Joab kang David tungkul king labanan.EPd Linual la ring memalen na ning kalaban a siudad ban labanan da la ring sundalus a panimunan nang Joab; mete la ring mapilan karing opisyal nang David; metung ya karing mete i Uria a Hiteo.Od Inyang lulusuban da ne ing siudad da ring kalaban inutusan neng Joab i Uria ban ya ing makiarap karing kalaban a mas masikan kesa karela.N d Ngana ning sulat, I Uria ya ing isabak mu king pekamabagsik a labanan. Kaybat lakuan ye at paburen meng apate ra ding kalaban.JMd Kabukasan, sinulat ya i David kang Joab at peparala ne kang Uria.5Led Kinumbira neng David makiapun i Uria at pepalasing ne. Oneng e ya mu rin minuli i Uria king bale na; kinua ne ing ulas na at metudtud yang kayabe ding guardia ning palasyu.EKd Kanita sinabi nang David, Nung makanyan keti na ka pa, at bukas da na ka pabalikan king marangle ning labanan. Inya menatili ya king Jerusalem i Uria king aldong ita at ita pang kabukasan.J)d Nganang Uria, Atyu la pu king marangle ning labanan ding sundalus ning Israel at Juda at kayabe re ing Kaban ning Kasunduan. Inya e ku pu atanggap ing muli ku bale ban mangan at minum ampon sumiping king asawa ku. Kabang mabie kayu, pangaku kung e ku gawan ing makanyan.Id Abalitan nang David king e ya minuli bale i Uria inya kitang na, Maluat ka mu ring ala king pamilya mu, obat e ka minuli keta kekayu?uHed Oneng e ya minuli bale i Uria; metudtud yang kayabe ra ding guardia ning ari king pasbul dalan ning palasyu.G-d Kaybat nganang David, Muli na ka ban makapagpaynawa ka. Meko ya i Uria; at peparala neng David ing pasalubung na para king pibalebale nang Uria._F9d Karas nang Uria kitang nang David ing kabilian nang Joab at ding sundalus a makilaban.Ed Kanita peparala yang amanu i David kang Joab at ngana, Joab, idala me kanaku i Uria a Hiteo. Inya tinubud neng Joab i Uria kang David.ADd Inya mebuktut ya i Batseba at pepabalu na iti kang David.eCEd Mitubud yang tauan na ba reng dakitan i Batseba a kayari-yari na pa kanitang miglinis king katawan na, agpang king aduan ning kautusan tungkul king pamag-regla. Sipingnan neng David at kaybat na nita minuli ne i Batseba.B}d Pengutang na nung ninu ing babaing ita. Sinabi ra king ita ya i Batseba, ing anak nang Eliam at asawa neng Uria a Hiteo./AYd Misan a gatpanapun, metudtud ya i David ban magpaynawa. Kagising na miglakad-lakad ya king babo ning palasyu. Karin ne ikit ing malagung babaing mandilu king bale ra./@ [d Sisibut na la kanita ding bulung, ding tulud, at ding sampaga da ring tanaman at panaun na ning pamakigera da ring ari. Tinubud neng David i Joab at ding opisyal na ampon ding sablang sundalus ning Israel, at simbut da la ring Ammonita at kibkuban de ing Rabba. E ya meko king Jerusalem i David.i?Md Inyang abalitan da ring aring sakup nang Hadadezer king mesambut la karing sundalus ning Israel, mekipagpayapa la king Israel at pepasakup la karela. Manibat na kanita mitakutan na lang sumaup ding tau Siria karing Ammonita.>d Oneng mesambut la at tinakas ding sundalus ning Siria karing sundalus ning Israel. Apate na lang David at ding sundalus na ring pitung dalan a pakasake karung panggera at ding apat apulung libung pakasake kabayu. Apate ria naman i Sobak, ing pekapun da.=yd Inyang abalitan nang David iti, tinipun na la ring sablang sundalus ning Israel, at lipatan de ing Ilug ning Jordan at tinaglus la king Helam. Migsadia la ring sundalus ning Siria ban labanan la ring sundalus nang David, at megumpisa ing labanan.$<Cd Pepayaus na lang Hadadezer ding sundalus ning Siria a atyu king dane aslagan ning Ilug ning Eufrates, at minta la king Helam lalam nang pamanimunang Sobak.t;cd Inyang ikit da ring tau Siria king mesambut la karing Israelita, pasibayu da lang tinipun ding sundalus da..:Wd Inyang ikit da iti ding Ammonita, tinakas na la naman kang Abisai at linub la king siudad. E na na tiglus Joab ing pamanagal karing Ammonita at mibalik ya Jerusalem.x9kd Sinugud ya i Joab at ding sundalus na laban karing sundalus ning Siria, at tinakas la ring sundalus ning Siria.>8wd Magpakatatag kayu; e yu painan ing lub yu. Labanan ta la alang-alang karing kekatamung kabalen at karing siudad ning Dios. Mananu na sanang daptan ning Ginu ing kaburian nang mayap!/7Yd Nganang Joab kang Abisai, Nung akit mung maygit la sikanan kesa kekami ding Amoreo, saupan yu kami, at nung ikayu naman ing masasambut, ikami naman ing sumaup kekayu.z6od Penibala na la ding aliwang sundalus king pamanimuna nang Abisai a kapatad na at ila ding sagupa karing Ammonita.G5 d Ikit nang Joab king ating makapuestung kalaban king arapan na at king kagulutan na. Inya pinili na la ding mayap diling sundalus ning Israel ban ila ding makiarap karing sundalus ning Siria.-4Ud Linual la ding Ammonita at migpuestu la ketang piluluban king siudad samantalang makapuestu no man king marangle ding sundalung Arameo ning Soba at Tob ampon Maaca.d3Cd Abalu nang David iti inya inutusan ne i Joab at ding sablang sundalus na ban labanan da la. 2 d Abalitan da ring Ammonita ing tune yang mimua i David, inya menupa lang aduang pulung libung sundalung Arameo king Betrehob at Soba. Menupa la namang aliwa pang libu katau lalam nang pamanimuna ning ari ning Maaca at labing aduang libu karing tau ning Tob.41cd oneng marine lang muli. Inyang abalitan nang David ing milyari, pepasabi na karela ing manatili no pa king Jerico anggang e tumubu ing balbas da. Muli la potang tinubu na.C0d Inya peparakap na lang Hanun ding tubud nang David; lebahas da la ring balbas da king kapitna rang lupa, ginupit da ing imalan da angga king papaluan. Kaybat na nita, pepaulian da na la,!/=d ding manimuna da ring Ammonita sinabi ra king Aring Hanun, Pota isipan yu ing tinubud na lang Aring David deting pekakatawan na ban makirame kekayu at parangalan ing meyangu-bie tata yo? Ali, tinubud na la den ban mag-ispia at pagaralan nung makananu deng ibagsak ing kayarian yu. .d Nganang David, Makipagkaluguran kung tapatan kang Hanun antimo nung makananu yang mekipagkaluguran i tata nang i Nahas kanaku. Inya mitubud yang pekakatawan na ban makirame king kamatayan nang tata nang Hanun. Inyang miras la ding tubud king sakup ning Ammon,^- 9d E melambat mete ya ing ari da ring Ammonita, at ing menalili ya ing anak nang i Hanun.r,_d Menuknangan ya Jerusalem i Mefiboset a pile aduang bitis at parati yang mamangan king lamesa na ning ari.+d Atin yang anak a lalaki i Mefiboset, Mika ing lagyu na at kayanakan ya pa. Meging ipus neng Mefiboset ing mabilug nang pibalebaleng Ziba.8*kd Nganang Ziba, Opu, pamintuan na ning talasuyu yu ing sablang iyutus yu. Inya manibat na kanita king lamesa na ne ning ari mamangan i Mefiboset; balamu tune neng anak ning ari.)#d Ika, ding anak mu, at ding ipus mu ila ring manasik king gabun ning apu nang Saul, at ibie ing pupul para king pagkabiayan da. Oneng manatili yang bisita ku i Mefiboset king kakung lamesa. (Atin yang labing limang anak a lalaki i Ziba at adua lang pulu ding ipus na.)3(ad Kanita pepayaus ne ning Aring David i Ziba, ing ipus nang Saul at ngana, Babie ku kang Mefiboset a apu nang Saul ing sablang pibandian nang ingkung na at ning pamilya na.x'kd Dinuku yang pasibayu i Mefiboset at ngana, Ninu mo pu wari aku a anting asung mete a sukat yung pagmalasakitan?}&ud E ka tatakut, nganang David. Maging maganaka ku keka alang-alang kang Jonatan a tata mu. Ibalik ku keka ing sablang gabun nang Saul a ingkung mu at king bale ku karin na ka parating mamangan. fig,E ka tatakut. Maging maganaka ku keka.,(9:7)fig*P%d Inyang dinatang ya i Mefiboset a anak nang Jonatan at apu nang Saul, dinuku ya kang Aring David bilang pamangalang. Nganang David, Ika i Mefiboset? Pekibat nang Mefiboset, Opu, ing kekayung talasuyu.A$d Inya peparakit neng David ing mesabing anak nang Jonatan.x#kd Nu ya karin? ngana ning ari. Pekibat nang Ziba, Atyu ya pu king bale nang Makir a anak nang Amiel ning Lodebar.r"_d Pasibayu neng kitnan ning ari, Atin kang balung makatagan pa king pamilya nang Saul a malyari kung pakitanan ganaka antimo ing pengaku ku king Dios? Pekibat nang Ziba, Atin ya pung mitagan a anak a lalaki i Jonatan; pile ya pu bitis.9!md Atin yang ipus i Saul a milagyuan Ziba. Inaus de ban makikit kang Aring David. Inyang mikit la nganang kinutang ning ari, Ika i Ziba? Nganang mekibat, Opu, aku ing talasuyu yu.8  md Misan a aldo, nganang kinutang David, Atin pang mitagan king pamilya nang Saul a malyari kung asaupan ban apakit ku ing ganaka ku alang-alang kang Jonatan a kakung kakaluguran?}di Benaia a anak nang Jeoiada ya ing memahala karing guardiang Kereteo at Peleteo; at pari la ding anak nang Aring David.mUdi Zadok a anak nang Ahitub at i Ahimelek a anak nang Abiatar ila ring pari; i Seraia ya ing kalihim;%dI Joab a anak nang Zeruia ya ing pekapun da ring sablang sundalus; i Jeosafat a anak nang Ahilud ya ing mamahala karing maulagang kasulatan;tcdMig-ari ya i David king mabilug a Israel, at depat na ing sablang mayap at makatuliran para karing memalen.dMitalakad yang kampu king mabilug a Edom, at meging sakup na la ring tau karin. Pepagtagumpen ne ning Ginu i David nu man karin ya munta.)d Lalu yang meging pikabaluan a lagyu i David inyang mibalik ya kaybat na lang apate king Kapatagan ning Asin ding walung pulung libung Edomita.Y-d ing Edom, Moab, Ammon, Filistia, at Amalek pati na itang ikua na kang Hadadezer.~wd Telaga na lang Aring David deti king Ginu at ding aliwa pang gintu at pilak a ikua na karing bansang simbut na antimo+Qd tinubud ne ing anak nang lalaking i Joram ba neng pagmananuan at dinan mayap a oras i Aring David uling simbut ne i Hadadezer. Malambat na nia namang kapate Aring Toi i Aring Hadadezer. Magdala yang dakal a regalu i Joram para kang David; kagamitan lang megawa king gintu, pilak, at tangsu.ued Inyang abalitan nang Aring Toi ning Hamat ing pamaniambut nang David karing sablang sundalus nang Hadadezer,kQdKinua na naman ing dakal a tangsu ning Beta at Berotai, ding aduang siudad a sakup nang Hadadezer.ydIkua na lang David ding gintung kalasag nang Hadadezer a pidaladala da ring talasuyu na, at dela na la king Jerusalem.&GdKaybat na nita, mitalakad yang kampu karing karelang lugal; sekupan na la at memayad lang buis. Pepagtagumpen ne ning Ginu i David nu man karin ya makilaban.2_dDinatang la ring sundalus na ning Siria a ibat Damasco ban saupan de i Aring Hadadezer, oneng lebanan na lang David at apate na la ding aduang pulu't aduang libu karela.r_dAbihag na lang David ding libu pitung dalan a sundalus nang pakasake kabayu at ding aduang pulung libung e pakasake kabayu, at pepapile na la ding sablang kabayu subali mu ring gamitan dang mangulyut karing dinalan a karung panggera.0[dSimbut nia namang David i Hadadezer, ing anak nang Rehob, ing ari ning Zoba, a lalakad kanita king pangabalik na ning kayarian na bandang babo ning Ilug ning Eufrates.>wdSimbut na la naman ding Moabita. Pepagkeran na la king gabun ding bihag at karing balang atlung bihag pepapate na la ring adua. Meging sakup na la ring Moabita at memayad lang buis.v idKalabas da ring mapilan a panaun simbut na lang David ding Filisteo at sekupan ne at leko karela ing Metegama.  dMatula me sana ngening bendisyunan ing pamilya ning kekang talasuyu ban manatili ya king lawe mu king kapilan pa man. Uling ika, O Ginung Dios, migsalita ka, at mibendisyunan ya king kapilan pa man ing pamilya na ning talasuyu mu uli na ning bendisyun mu. dAt ngeni, O Ginung Dios, ika ing Dios; katutuan la ding amanu mu at binie me ing metung a malagung pangaku kanaku, ing kekang talasuyu.I  dO Ginung Mayupaya, Dios ning Israel, pisiag mu iti king kekang talasuyu. Antimo ing sinabi mu kanaku, Itatag ke ing pamilya mu. Iti ing sangkan nung inya mika sikanan kung lub manalangin keka.F dat mirangal ya ing lagyu mu king kapilan pa man at ding tau sabian da, Ing Ginung Mayupaya ya ing Dios ning Israel. Kanita, maging matatag ya king arapan mu ing pamilya ku, ing talasuyu mu. 'dAt ngeni, O Ginung Dios, daptan mu king kapilan pa man ing pangaku mu king kekang talasuyu at king pamilya na. Tuparan mu sana ing sinabi mu,sadTinatag me ing bansang Israel ban maging bandi mu king kapilan pa man. At ika, O Ginu, ing meging Dios da.widAt ninu ing apakilimpi mu king balen mung Israel? Ya mung bukud ing bansa keti king yatu a inatbus mu king panga-ipus ban maging bandi mu. At mibantug ka king mabilug a yatu uli na ning maragul at makapagmulalang bage depat mu para karing memalen mu antimo ing pamanabi mu karing paganu at karing kikilalanan dang dios. Ikit da iti ring taung inatbus mu king Ehipto.fGdKarangal mo, O Ginung Dios! Ala kang kalupa; alang Dios subali mu ika, antimo ing balu mi na.jOdAgpang king kekang pengaku at kaburian, pepabalu mu ngan iting sablang bage king kekang talasuyu.RdNanu pa ing sabian ku keka? Balu mu ku bilang talasuyu mu, O Ginung Dios.!dAt balamu malati pang bage iti king lawe mu, O Ginung Dios. Binggitan mu munaman ing tungkul king mayap nang paintungulan ning pamilya ku.5edKanita linub ya i Aring David king Toldang tuknangan ning Ginu at linukluk ya. Kaybat nganang migsalita, O Ginung Dios, ninu mo aku at ing pamilya ku ban pagmalasakitan mu?S!dSinabi na ngang Natan kang David ing sablang bage a pepabalu na ning Dios.q]dManatili ya ing kekang pamilya at ing kekang kayarian. Manatili ya ing kekang tronu king kapilan pa man.dOneng e ku bawian kang David ing lugud kung e kukupas, e na kalupa ning depat ku kang Saul a leko ku ban ika ing maging ari."~?dAku ing maging tata na at ya naman ing maging anak ku. Nung mikasala ya parusan keng antimo ing pamamarusa na ning metung a tata king anak nang mikasala.r}_d Ya ing mitalakad king templo para kanaku, at papanatilian ke king kapilan pa man ing tronu nang luklukan.!|=d Potang mate na ka at mikutkut king kutkutan da ring makatua mu, gawan keng ari ing metung karing anak mung lalaki at gawan keng matatag ing kayarian na.a{=d Iligtas da ka karing sablang kalaban mu. Dinan da kang anak a talapagmana king tronu mu.wzid Dininan keng gabun ing balen kung Israel at karin ku la papanuknanganan, at ala nang menligalig pa karela manibat na kanitang dininan ku lang ukum. E na la ma-ipus pa karing e mayap a tau a antimo ing merapat karela king milabas a panaun.6ygd Kayabe mu ku nu ka man minta at ikit mu ing simbut ku la ding sabla mung kalaban. Ngeni, gawan keng lalung marangal ing lagyu mu kesa karing pikabaluan a manimuna ning yatu.PxdInya sabian mu king talasuyu kung i David king aku, ing Ginung Mayupaya, pasabi ku ing anti kaniti: Kinua ra ka king marangleng pipagpastulan tupa at gewa ra kang talapamahala ning balen kung Israel.DwdNu ku man muntang kayabe ding Israelita, e ku kitang king ninumang manimuna a pinili ku nung inya angga ngeni ala la pang telakad metung a templo para kanaku a megawa king dutung a sedro.>vwdE ku pa tinuknang king metung a templo manibat na kanitang liwal ku la king Ehipto ding Israelita. Angga man ngeni lipat-lipat kung makatuknang king tolda karing miyayaliwang lugal.udPuntalan me ing talasuyu kung i David at sabian mu king pasabi ku ing anti kaniti: Aliwa ika ing mitalakad king templong pituknangan ku.4tedKing benging ita ngana ning Ginu kang Natan,fsGdNganang Natan, Daptan yu itang nanumang mayap a isipan yu uling mamantabe ya kekayu ing Ginu.,rSdKanita nganang David kang propeta Natan, Lawan mu, manuknangan ku keting palasyung megawa king sedro kabang atyu ne man ing Kaban ning Dios king metung mung tolda.q dManuknangan neng payapa i David king palasyu na. E ra ne abalanan pa ding sablang kalaban na uling ing Ginu ya ing mimingat king bie na.FpdE ya menganak i Mikal a anak nang Saul angga na king mete ya.odat maygit pa kanita ing gawan ku. Wa, mababa ing paglalawe mu kanaku, oneng matas ing paglalawe da kanaku detang babaing binggitan mu!xnkdNganang David, Depat ku ita arapan ning Ginu bilang pamagsaya, uling aku ing pinili na ban mamahala king Israel, ing balen ning Ginu. Aliwa i tata mu o ing ninuman king pamilya yu ing pinili na. Isundu ku ing pamagsaya ku arapan ning Ginu,m#dMinuli ya naman i David ba neng komustan ing pamilya na. Linual ya i Mikal a anak nang Saul ba neng saganan i David at ngana, Meging pikabaluan ya king aldong iti i David, ing ari ning Israel, a balamu mangmang at lubas arapan da ring ipus dang babai ding opisyal na!l7dat dininan neng kapirasung tinape at karni ampon pasas ing balang metung at metung karing lalaki at babaing atyu karin. Kaybat na nita, minuli na la.skadInyang meyari na ing pamiyain karing ain, binendisyunan na la ring memalen king lagyu ning Ginung MayupayaCjdLinub de ing Kaban ning Ginu king toldang pepatalakad nang David at binili de ketang paglugalan na. Kaybat na nita, miyain yang ain-sakripisyu at ain-ning-pamisulusulu king Ginu i David.&iGdKabang lulub la king siudad, makatando ne man ketang awang i Mikal a babaing anak nang Saul. Mesora ya inyang ikit neng lundag-lundag at terak-terak i David.mhUdKanita i David at ding sablang Israelita kukulisak la king tula, at tutiupan da la ring trumpeta da.ag=dMisulud yang linen a efod at masaya yang tinerak anggang binit na king arapan ning Ginu.Wf)d Inyang mekalakad na lang anam a lakbang ding magdala king Kaban ning Ginu, inutus nang David ing tuknang la at miyain yang metung a toro at metung a pepatabang biserung baka bilang ain-sakripisyu king Ginu.|esd Abalitan nang Aring David king binendisyunan ne ning Ginu ing pamilya nang Obed Edom at ing sablang pibandian na uli na ning Kaban ning Dios. Inya minta ya karin at kinua ne ing Kaban ning Dios at delang masayang-masaya king Siudad nang David.ydmd Atlu yang bulan menatili karin ing Kaban ning Ginu, at binendisyunan ne ning Ginu i Obed Edom at ing pamilya na. cd E na ne buring idala king Siudad nang David ing Kaban ning Ginu. Ing depat na ya ing dela ne iti king bale nang Obed Edom a tau Gat.obYd Mitakutan ya king Ginu i David king aldong ita. Ngana, Makananu ke ngening aingat ing Kaban ning Ginu?adMikapali ya at mimua i David uli na ning depat nang Uzza a perusan ning Ginu. Ausan deng Perez Uzza ing lugal a ita manibat na kanita./`YdMimua ya ing Ginu kang Uzza uling telan ne ing Kaban. Inya pete ne i Uzza uli na ning keyalan nang galang king Kaban ning Dios at mipase ya lele ning Kaban ning Dios. _dInyang miras la king pidadaran nang Nakon, misakab la ding bakang kukulyut king karitun, inya telan neng Uzza ing Kaban ning Dios.c^AdMasaya yang masaya i David at ding sablang Israelita; magkanta la at teterak kayabe ding alpa, lira, tambul, pandereta, at pompiang bilang parangal king Ginu. fig,Ding sablang Israelita kakanta la at teterak.,(6:5)fig*&]IdMumuna ya i Ahio king karitun.4\cdKinua re iti king bale nang Abinadab king bunduk-bundukan at seke re king bayung karitun. Ding pakulyut king karitun ila ri Uzza at Ahio, ding anak nang lalaking Abinadab.2[_dPenimunan na la king pamunta ra king Baala ning Juda ban kuanan ya ing Kaban ning Dios a magdala king lagyu ning Ginung Mayupaya; atyu babo ding kerubin ing luklukan na.{Z sdPasibayu na lang tinipun David ding magaling dili karing sundalus na ning Israel; atlung pulung libu ing bilang da.rY_dTiparan nang David itang inutus na ning Ginu, at ikua na lang lisuban manibat king Geba angga king Gezer.NXdPotang damdaman yu na karing babo da ring tanaman a balsamu ing karelang pamagmartsa, kanita yu la biglang salakayan, uling kimut kung makauna kekayu ban sambutan la ring sundalus da ring Filisteo.UW%dPasibayu neng kitnan David ing Ginu, at nganang mekibat ning Ginu, E yu la lulusuban keng lugal mung yan; nune lumigid kayu king kagulutan da at kanita yu la lusuban ketang lele da ring tanaman a balsamu.fVGdKaybat na nita, mibalik la ring Filisteo king Kapatagan ning Refaim at sekupan deng pasibayu.nUWdAlakuan da la ring idolo da ring Filisteo inyang tinakas la, at kinua na lang David at ding tauan na.}TudInya minta ya i David king Baal Perazim at karin na la simbut ding Filisteo. Ngana, Keng panakit ku anti yang masikan a albug ing Ginu inyang liban na la ring kanakung kalaban. Iti ing sangkan nung inya meyaus yang Baal Perazim ing lugal a ita.5SedNganang mengutang David king Ginu, Lusuban ku la ring Filisteo? Papagtagumpen mu ku kaya karela? Nganang mekibat ning Ginu, Wa, lusuban mu la at papagtagumpen da ka karela.qR]dDinatang la ring Filisteo king Kapatagan ning Refaim at karin da kinalat king makapadurut ing sarili da. QdInyang abalitan da ring Filisteo king i David ya ing mepiling ari ning mabilug a Israel, lege ra ing mabilug dang sikanan ba reng bihagan. Oneng abalitan nang David iti, inya meko ya ketang matas a lugal a ita at kinuldas yang minta king metung a matibe kuta.'PKdElisama, Eliada, at i Elifelet.#OCdIbar, Elisua, Nefeg, Jafia,RNdOreti ding anak nang mibait king Jerusalem: Samua, Sobab, Natan, Solomon,M7d Inyang meko ya king Hebron ban lumipat king Jerusalem, kinangwa ya pang babaing maging asawa na at kasese, at mikayanak yang dakal a lalaki at babai./LYd At kanita na akilalang David king tune neng telaga ning Ginu bilang ari ning mabilug a Israel at paragulan ne ing kayarian na alang-alang karing memalen na ning Dios.K/d Pepadala yang tubud kang David ing Aring Hiram ning Tiro. Magdala lang trosung sedro, kalpinteru, at kanteru ban gawan de ing palasyu nang David.[J1d Lalu yang meging mayupaya i David uling patnubayan ne ning Ginung Dios a Mayupaya.YI-d Inyang mebihag ne ing kuta, karin ne menuknangan i David at inaus neng Siudad nang David. Telakad ne ing siudad king paligid na niti magumpisa ketang lugal a mitambakan king dane aslagan ning bunduk-bundukan..HWdKing aldo mu ring ita, nganang David karing tauan na, Kailangan yang mukiat king pidadalanan ning danum ing ninumang bisang maniambut karing Jebuseo ban alusuban la ring bulag at pile a tutu kung kasaman. (Iti ing sangkan nung inya masasabi: E la milub king bale ning Ginu ding bulag at pile.)wGidMakanyan man, ikua neng abihag David ing kuta ning Zion, at iti ya ing meging pikabaluan a Siudad nang David.)cFAdMinta ya i Aring David at ding tauan na king Jerusalem ban lusuban da la ring Jebuseong manuknangan karin. Ngara ding Jebuseo kang David, E ka malyaring lungub keti; agyu ra kang itabi agyang deng mung bulag at pile. (KEdPitu at kapitnang banua yang mig-ari king Juda kabang atyu ya king Hebron. Linipat ya king Jerusalem at karin ne pemahalan ing mabilug a Israel at ing Juda kilub ding atlung pulu't atlung banua.bD?dAtlu yang pulung banua inyang maging ari ya, at mig-ari ya kilub ding apat apulung banua.\C3dInya pintalan de ring sablang manimuna ning Israel i Aring David king Hebron at king arapan ning Ginu ginawa ne mang kasunduan karela i David. Linian deng laru i David at ya ing meging ari ning mabilug a Israel.HB dIka ing menimuna king Israel king sabla nang pamakilaban kanitang i Saul ya ing kekaming ari. Ngana keka ning Dios, David, ika ing magpastul king balen kung Israel at ika ing manimuna karela.{A sdKanita pintalan de ring sablang tribu ning Israel i David karin king Hebron at ngara, David, laman mu kami at daya.&@Gd Kaybat na nita, inutus nang Aring David karing tauan na ing paten da la ri Rekab at Baana. Pinutut da la ring gamat da ampon bitis, at binitin da la king lele ning depositung danum ning Hebron. Kaybat, kinua re ing buntuk nang Isboset at kitkut de king kutkutan nang Abner king Hebron.z?od Lalung maragul ing iyablas ku karing taung e mayap a mekamate king taung alang kasalanan a matudtud king sarili nang pibalebale. Ngeni, pakibatan yu ing pamakamate yu kang Isboset at gisanan da kayung paten ban mawala na kayu keti king yatu.m>Ud Inyang atyu ku king Ziklag ating metung a taung dinatang a isipan nang pagdala na kung mayap a balita. Belita na kanaku king mete ne i Saul. Peparakap ke at kaybat pepapate ke. Ita ya ing inablas ku king dela nang balita kanaku.Z=/d Nganang David karela, Mabie ya ing Ginung migligtas kanaku king sablang panganib.<dMiras la king Hebron at binie re kang Aring David ing buntuk nang Isboset. Ngara, Oyni pu ing buntuk nang Isboset a anak ning kalaban yung i Saul a migtangkang makamate kekayu. Birian na ning Ginu ing makayablas kayu ngening aldong iti kang Saul at karing lahi na.V;'dTaglus-taglus lang linub king silid nang Isboset at disnan deng matudtud king katri na. Siksak de at pete, kaybat tibtab de batal. Dela re ing buntuk na at kabukas lang miglakad king Kapatagan ning Jordan.:ydMipatudtud ya ing babaing magbante king pasbul kabang tatatap yang trigu, inya mekalub la king bale di Rekab at Baana. 9dMinta la ring mikapatad a Rekab at Baana king bale nang Isboset at miras la king kaugtuan ning aldo. Matudtud ya kanita i Isboset.I8 dIng metung na pang lahing Saul ya i Mefiboset a anak nang Jonatan. Lima yang banua i Mefiboset inyang mete ya king labanan i Saul at i Jonatan. Inyang miras ibat Jezreel ing balita ning kamatayan da, ing maningat nang Mefiboset kinilik ne at tinakas la. Oneng king pamamalagua na, atabili ne i Mefiboset, inya mepile ya.|7sdLikuan de ring taung minunang manuknangan karin at minta la king Gittaim nung nu la menuknangan manibat na kanita.)O6dAtin ya kanitang aduang tauan i Isboset. Ila ri Baana at Rekab; ila ring manimuna keng pamaglusub. Anak na lang Rimon a tau Beerot ning tribu nang Benjamin. (Dake ne kanita ning Benjamin ing Beerot.5 dMengalambut ya i Isboset a anak nang Saul inyang abalitan nang mete ya i Abner king Hebron, at mebalisa ya ing mabilug a Israel.*4Od'Atin kung keinan agyang pang aku ing aring pinili ning Dios. Tampalasan la reting anak nang lalaking Zeruia. Parusan na la sana ning Ginu king depat dang krimen.3d&Nganang Aring David karing opisyal na, E yu wari balu king ngening aldong iti mete ya ing metung a maragul a manimuna na ning Israel?2{d%Balu da ring tauan ning ari at ning mabilug a Israel king ala yang kasalanan king pangamate nang Abner a anak nang Ner.l1Sd$Apansinan da iti ring tau at metula la. Tune lang matutula king nanumang daraptan nang Aring David.#0Ad#King aldong ita pinilit de ring tau i David ban mangan, oneng nganang taimtim migsalita, Sinumpa ku king e ku mangan nanuman anggang e ya lumbug ing aldo./%d"E la makagapus ding gamat na ni ding bitis na; mete yang kalupa ra ding pete ra ding kriminal! At pasibayu lang menangis ding mekipaglibing.R.d!Nganang menaguleleng Aring David: Ba't mete yang anting mangmang i Abner? %~w}||*{hzz3yy!xCwvuttPss rCqippoVnn9mll|kkZjj i|h{h8gfeeducbb$ae`__c_4]]Y\\\[ZZ YYX\VVVUTT(SpRQQP&ONNMoLyLK|JJIIKHGGXF,EZDCCBuB A\@@&??>x=="<#;;'::9;8;766E5b44;3302100#/..<--.,+*&)C((E'&&'%$$,#n""!!] B3ggU.Z,.  / > s)0!!dMesambut la ring sundalung Israelita karing sundalus nang David. Adua lang pulung libu ding sundalung Israelita ding mete king aldong ita. 1dMeko la at mekilaban ding sundalus nang David karing Israelitang sundalus nang Absalom. Mitagpu la king Kagubatan ning Efraim at karin la milaban. dNganang minie utus ning ari kari Joab, Abisai, at Ittai, Alang-alang kanaku, e ye sana panasakitan ing kayanakan a i Absalom. Dimdam da ring sablang sundalus iting utus a binie na karing opisyal. fig,E ye sana panasakitan ing kayanakan a i Absalom.,(18:5)fig*mUdNgana ning ari, Ikayung bala; daptan ku ing nanumang isipan yung mayap. Kaybat na nita, tinalakad ya ing ari lele ning pasbul dalan ning siudad kabang magmartsa lang palual king siudad ding tia dinalan at tia libung sundalus na.U%dNgara ding tauan na, E kayu sukat tuki kekami king pamakilaban. E ra masiadung pansinan ding kalaban nung murung kami. E maulaga karela agyang pang mate la ding kapitna kekami, oneng ikayu, Makamal a Ari, katumbas kayung apulung libung sundalus. Masanting pu ing manatili na kayu mu keting siudad at parala na kayu mung saup kekami.mUdKaybat, gewa na lang atlung grupu; panimunan neng Joab ing mumunang grupu, panimunan neng Abisai a kapatad nang Joab ing kadua, at panimunan neng Ittai a tau Gat ing katlu. At ngana karelang David, Makilaban ku namang kayabe yu. dKanita tinipun na lang David ding sablang tauan na at inayus na lang tia libu at tia dinalan, at tinuldu yang opisyal a manimuna kareti.A}dpulut-panilan, kesu, at tupa. Binie da ngan iti kang David at karing tauan na ban mika pamangan la, uling balu ra king danupan la at mapagal ampon maung danum uling ibat la king ilang.dMagdala la ngang pagkeran at ulas, palanggana, silyo, at kuran, trigu, sebada, arina, sing-le binutil, miyayaliwang gule,kQdInyang datang ya i David king Mahanaim seganan neng Sobi, ing lalaking anak nang Nahas ning siudad ning Rabba, Ammon. Sinagana ya naman i Makir a anak nang Amiel ning Lodebar. Sinagana ya naman i Barzilai ning Rogelim, Gilead.S!dMigkampu ya king sakup ning Gilead i Absalom at ding tauan nang Israelita.mUdLugal king i Joab ing tulduan nang pekapun da ring sablang sundalus, i Amasa ya ing tilduan nang Absalom. Anak neng Itra a Ismaelita i Amasa. I ima nang Amasa ya i Abigail a anak nang Nahas a kapatad nang Zeruia a ima nang Joab.iMdMiras ne Mahanaim i David inyang lilipatan neng Absalom at ding tauan nang Israelita ing Jordan.xkdInyang abalu nang Ahitofel ing e mitukian ing binie nang payu, sinake ya king asno na at minuli ya king bale na king siudad nang tibuan. Migbigti ya kaybat nang ayayus ing sukat nang ayusan. Mete ya at kitkut de king kutkutan nang tata na.dInya memalagua yang meko i David at ding tauan na. Lipatan de ing Jordan at mekadalakit no ngan inyang sunlag ya ing aldo.mUdKalako da ring tatagal karela, linual la king talaga di Ahimaaz at Jonatan. Pintalan de i Aring David at inatad da ing balita. Ngara, Makamal a Ari, mako na kayu at lipatan ye ing ilug. Dakal ya sasabian i Ahitofel laban kekayu.1dDinatang la karin ding tauan nang Absalom at ngarang kinutang king asawa na ning makibale, Nukarin la ri Ahimaaz at Jonatan? Pekibat na, Lipatan da ne ing ilug. Penintun da la ring tauan nang Absalom di Ahimaaz at Jonatan, oneng e da la ikit. Inya mibalik la king Jerusalem.'dTikpan ne iti ning asawa na ning makibale at kaybat kinalat na ing trigu babo na niti ban alang makaulatang atin taung sasalikut king talaga.}udOneng ating metung a anak a lalaki a menakit karela at sinumbung ya kang Absalom. Inya memalagua lang meko di Jonatan at Ahimaaz at sinalikut la king bale ning metung a tau king Bahurim. Ating talaga kilub ning bakuran na at karin la sinalikut._9dMakapanaya ya kanita king sibul ning Enrogel i Jonatan a anak nang Abiatar at i Ahimaaz a anak nang Zadok. Atyu la king lual ning siudad uling e la dapat papakit lulub king siudad. Ating metung a babaing ipus a lual-lungub king siudad at ya ing manatad balita kari Jonatan at Ahimaaz, at kaybat ila naman ding manatad balita kang Aring David.h KdInya mitubud kayung tau at ipabalung agad kang David ing anti kaniti: E me palipasan ing bengi ketang ilug a lipatan papunta king ilang. Lipatan me ngeni mu rin ing Jordan ban ika at ding tauan mu e la marakap at e la mate.j OdKanita nganang Husai karing paring di Zadok at Abiatar, Inusukan neng Ahitofel i Absalom at ding manimuna ning Israel king daptan de ing metung a planu ban arakap de i David, oneng makayaliwa naman ing binie kung payu karela. dNganang Absalom at ding sablang kelalakinan na ning Israel, Mas masanting ya ing sinabi nang Husai a Arkiteo kesa king kang Ahitofel. Iti milyari uling inari na king lub na ning Ginu ing sabatan ya ing payu nang Ahitofel ban kang Absalom dugpa ing kapahamakan.L d Nung murung ya at salikut king metung a siudad, kanita la magdalang lubid ding memalen tamu at abitan ta yang pababa ing siudad king kapatagan angga king ala nang mitagan agyang metung mung batu. %d Lusuban ta ya i David nu man karin ta ya akit. Lusuban ta yang anting putakti. Alang mitagan kanita metung man karela; pati i David mate ya.V'd Iti ya ing asabi ku: tipunan yu la pa ring sablang Israelita manibat king Dan angga Beerseba a kasing dakal na ning balas king pasigan ning dagat. Kaybat na nita, ikayu mismu ing manimuna king pamakilaban.Pd Inya mitakutan ya ing matapang dili karing sundalus a kasing tapang ning leon uling balu na ning mabilug a Israel king matapang yang sundalus i tata yu at matapang la naman ding sundalus a kayabe na.Qd Siguru kaniting penandit makasalikut ya king metung a kueba o king aliwang lugal. Kabud lisuban na lang David ding sundalus yu at kaybat mibalita iti, kanita mikalat king mesambut la ring sundalus yu.xkdBalu ye i tata yu at ding tauan na; matapang la king pamakilaban at mabagsik lang anti ing gaindung oso a kepanakawan karing anak nang pasusuan. Masibukan yang sundalus i tata mu at e ya makiabe karing tauan na neng matudtud ya neng bengi.S!dNganang Husai, E ya sukat tukian kaniting penandit ing payu nang Ahitofel.9dNganang sinabing Absalom inyang atyu ne, Migsalita ya kekami i Ahitofel; tukian mi ing payu na o ali mi? Nung ali mi, sabian mu ing sukat ming daptan.lSdKanita nganang Absalom, Ausan ye i Husai, ing Arkiteo, at lawan tamu nung nanu naman ing sabian na.AdMetula ya i Absalom at ding sablang manimuna ning Israel.8kdat ibalik ku la keka ding tauan na nung makananu yang mumuli ing babaing kakasal king maging asawa na. Ya mu ing buri mung mate, at mipayapa na la kanita ding sablang memalen. dLusuban ke kabang mapagal ya at sira lub, at pamasdanan ke king takut. Kanita ra ne lakuan ding tauan na. Ing paten ku mu ya ing ari)~ OdE miglambat sinabi na pang Ahitofel kang Absalom, Paintulut mung aku ing mamiling labing aduang libung lalaki at ngeni mu ring benging iti tagalan mi ya i David. }dKing panaun a ita, mituturing a payu na ning Dios ing payu a babie nang Ahitofel. Tinggap nang David iti at antimu rin i Absalom.$|CdInya mitalakad lang tolda king babo ning palasyu ban akit na ning mabilug a Israel ing pamanyiping nang Absalom karing babaing kasese nang David a tata na.x{kdPekibat nang Ahitofel, Puntalan mu la ring babaing kasese nang tata mung likuan na ban mag-asikasu king palasyu, at sipingnan mu la. Mibalita kanita king mabilug a Israel king tune na kang kalaban tata mu, at sikan la lub ding talatuki mu.hzKdKanita nganang Absalom kang Ahitofel, Magsalita na ka man. Nanu ngeni ing aturu mung daptan ta? ydNinu ing suyuan ku? Agyang makananu ing anak ning panginuan ku. Nung makananu keng siyuan i tata mu, makanyan da ka namang suyuan.x dPekibat nang Husai, Ing bukud ku mung pakiabayan ya ing pinili ning Ginu, ning balen a iti, at ding kelalakinan na ning Israel.w!dAt ngana namang Absalom kang Husai, Iti ya ing kapasiagan mung katapatan king kakaluguran mo? Obat e ka mekiabe king kakaluguran mung ari? vdKinulisak ya i Husai, ing Arkiteong kakaluguran nang David, inyang akatagpu ne i Absalom. Ngana, Luid ya ing ari! Luid ya ing ari!juOdDinatang ya Jerusalem i Absalom; kayabe ne i Ahitofel at ding sablang kelalakinan na ning Israel.{tqdMapagal yang mapagal ing ari at ding kayabe nang tauan inyang miras la king pupuntalan da. At migpaynawa la karin.:sod Inya tiglus nang David at ding kayabe na ing paglakad da kabang i Simei naman tatagal ya king sumangid ning burul; managkas yang alang patugut at mamasibas batu at dinat karela.r{d Pota malunus ya ing Ginu kaniting daralanan kung kasakitan at bendisyunan na ku king kapamilatan ning depat nang Simei.tqcd Kanita sinabi na pang David kang Abisai at karing sablang kayabe na, Lawan yu, buri na kung paten ning sarili kung anak, e kasi lalu na iting i Simei a Benjaminita. Inya paburen yeng managkas nang managkas, uling inutusan ne ning Ginu.|psd Ngana ning ari, E me pakialaman. Ala katang parehung matulid nung inutus ning Ginu kang Simei ing panagkasan na ku.-oUd Nganang Abisai a anak nang Zeruia, Makamal a Ari, obat paintulutan ye iting asung mete a panagkasan na kayu? Paintulutan yu ku pung puntalan ke at tabtaban a batal.|nsdMinablas ya ngeni keka ing Ginu uli na ning pangamate nang Saul at ing pamilya na at pamaniamsam mu king tronu na. Binie ne ngeni ning Ginu ing kayarian kang Absalom a anak mu. Miras mu rin ing kayangganan mu, uling makamate kang kalupang tau!jmOdNganang kukulisak, Mabating ka! Mabating ka keti! Metung kang kriminal at taung alang kabaldugan.Xl+dBesibas ne i David at ding kayabe nang opisyal at tauan a makapadurut king ari.k9dInyang miras ya king Bahurim i David, ating metung a lalaking sinalubung at panagkasan ne; ing lagyu na Simei a anak nang Gera at kamaganak neng Saul._j9dKanita ngana ning ari, Ziba, manibat ngeni keka na ing sablang pibandian nang Mefiboset. Nganang Ziba, Atyu ku pu lalam yung upaya. Mananu na sanang maging karapatdapat ku king kekayung panimanman, O Makamal a Ari.diCdKitang ning ari, Nu ya karin i Mefiboset, ing apu ning panginuan mung i Saul? Pekibat nang Ziba, Atyu ya pu Jerusalem, uling ngana pu kanaku: Ngening aldong iti ne ibalik kanaku ning Israel ing kayarian nang ingkung ku.hdNganang kinutang David, Obat dela mu keti yan? Nganang mekibat Ziba, Babie ku la pu king pamilya yu deting aduang asno; deni namang pung tinape at prutas para karing tauan yu la, at iting alak para king kenu ya mang kumau king paglakad na king ilang.g 'dMekakuldas neng ditak kanita king bunduk i David inyang akatagpu ne i Ziba, ing ipus nang Mefiboset. I Ziba atin yang tatairan aduang asno a maki aduang dalan a tinape, dinalan a kapunggul a pasas, dinalan a kapunggul a prutas, at metung a balat a lulanan mitmung alak.yfmd%Inya i Husai, ing kakaluguran nang David, minta ya king siudad, at lulub ne man kanita king Jerusalem i Absalom.ed$Atyu ya naman karin i Ahimaaz a anak nang Zadok, at i Jonatan a anak nang Abiatar. Karela mu ipadala ing nanumang balitang dimdam mu.odYd#Atyu la karin ding paring di Zadok at Abiatar. Sabian mu karela ing nanumang damdaman mu king palasyu.&cGd"Oneng asaupan mu ku nung mibalik ka king siudad at sabian kang Absalom king ya ngeni ing suyuan mung mitmung katapatan antimo nung makananu meng siyuan i tata na. At daptan mu ngan ing sablang agyu mu para kanaku ban salangsangan mu ing nanumang payu a ibie nang Ahitofel kang Absalom.Hb d!Nganang David, Maging pabayat ka mu kanaku nung tuki ka kanaku.6agd Inyang miras ne i David king taluktuk ning bunduk, ketang lugal nung nu ya misasamban ing Dios, seganan neng Husai a Arkiteo; gabak-gabak ya imalan at mayalikabuk ya buntuk.`!dAting memalita kang David king mekiabe ya i Ahitofel king pamag-rebelding tinatag nang Absalom. Kanita nganang menalangin David, O Ginu, gawan mu sanang kamangmangan ing payu nang Ahitofel! fig,Manangis ya i David inyang mukiat ya king Bunduk ding Olibo.,(15:30)fig*P_dManangis ya i David inyang mukiat ya king Bunduk ding Olibo; ala yang sapin a bitis at makatalukbung ya uling tune yang manamdaman king milyari king bie na. Makanyan munaman ing depat da ring tinuki.e^EdInya binalik de Jerusalem di Zadok at Abiatar ing Kaban ning Kasunduan at menatili la karin.P]dManaya kung balita kekayu karin king lele ning ilug papunta king ilang.4\cdNgana pang Aring David kang Zadok, E wari ing manula ka? King mitmung kapayapan magbalik ka king siudad. Ituki me ing anak mung i Ahimaaz at i Jonatan a anak nang Abiatar.X[+dNung e na ku man katanggap-tanggap ya na ing bala king buri nang daptan kanaku.HZ dKanita nganang David kang Zadok, Ibalik yu ne king siudad ing Kaban ning Kasunduan. Nung katanggap-tanggap ku pa king Ginu, ibalik na ku at akit keng pasibayu ing Kaban at ing pagkabilian na._Y9dKayabe re ing paring i Zadok at ding sablang Levitang talapagdala king Kaban ning Kasunduan. Beba re ing Kaban, at binuat de inyang mekalabas na la king siudad ding tau. Tinuki ya naman karela ing paring i Abiatar.6XgdManangis ya ing mabilug a bansa kabang palako la ring taung tinuki kang Aring David. Lipatan ne ning ari at ding talatuki na ing Sapa ning Kidron, at tinaglus la king ilang. W dNung makanyan, nganang David, sumulung na kayu. Inya mekiabe ya kang David i Ittai a Gititeo, ding tauan na, at ding pamilya ra.+VQdNganang Ittai, Mabie ya ing Ginu at mabie kayu, Makamal a Ari, at tukian da kayu nu kayu man munta agyang king kamatayan pa. E ra kayu lakuan nanuman ing malyari.|UsdKapilan ka pa dinatang keti, inya e ka sukat maglito-lito kayabe ku. E ku man balu nung nu ku munta. Sigi na, magbalik na ka at ituki mu la ring kabalen mu. Mananu na sanang ing Ginu pakitanan na kang lugud a e kukupas at maging tapat ya keka.HT dNgana ning ari kang Ittai a Gititeo at manimuna karing kabalen na, Magbalik na ka; e na kayu tutuki kekami at ing bayung ari ing suyuan yu. E na ka man talagang tau keti; mipadpad ka mu keti.,SSdMigbanda la lele na ning ari ding opisyal na kabang lalabas la arapan na ding guardia nang Kereteo, Peleteo, at ding anam a ralan a Gititeo a tinuki ibat king Gat.mRUdInyang meko na la at mitulid king katataulian a bale tinuknang ya ing ari at ding sablang kayabe na.Q!dInya meko ya ing ari at ing mabilug nang pamilya, oneng likuan na la ring apulung babaing kasese na ban ila ding mag-asikasu king palasyu.bP?dNgara ding opisyal, Opu, Makamal a Ari. Makasadia kaming mamintu king nanumang sabian yu.{OqdKanita nganang David karing opisyal a kayabe na king Jerusalem, Tara, tumakas tamu; makapanganib ing bie tamu kang Absalom. Magmalagua tamu uling pota atagal na katamu at daptananan e mayap at panabakan ing metung at metung a tau ning siudad! Nd Ating tubud a dinatang kang David at nganang memalita, Mekisanmetung na la pu panamdam kang Absalom ding kelalakinan na ning Israel.AM}d Kabang babie na la ding ain-sakripisyu, pepayaus ne i Ahitofel a tau Gilo at tagapayu neng Aring David. Meragul ing pamakisabuatan laban king ari at merakal la ring tauan nang Absalom.L'd Ating aduang dalan a lalaki ning Jerusalem ding tinuki kang Absalom. Inagkat na la bilang bisita na, oneng ala lang kamalemale king balak na.]K5d Kaybat na nita, lihim yang mitubud mapilan a tau i Absalom karing sablang tribu ning Israel ban sabian ing anti kaniti: Potang damdaman yu na ing tiup ning trumpeta, ikulisak yu: I Absalom ya ing ari king Hebron!0J]d Kanita ngana ning ari, Sulung, munta ka.I'dGinawa kung metung a panata inyang manuknangan ku king Gesur ning Siria. Ngaku, Nung ibalik na ku Jerusalem ning Ginu, samban ke king Hebron.H+dKalabas da ring apat a banua nganang Absalom king ari a tata na, Paintulutan yu ku sanang munta Hebron ban atuparan ku ing panata ku king Ginu.-GUdMakanyan ing daraptan nang Absalom karing sablang Israelitang daratang maniawad hustisia king ari. Inya ikua na la kapanamdaman Absalom ding memalen na ning Israel.eFEdAt neng ating lalapit kang Absalom ban munie galang, ing daptan na ya ing kaulan ne at uman.E+dNgana pang sumabi, Sana mitulduan kung ukum ning bansa ban asaupan ke ing ninumang lumapit a ating lakad o pisasabian at tanggap yang hustisia.Ddsabian nang Absalom karela: Atin kang matulid makikit king ari, oneng ala yang pekakatawan ing ari ban lingun king lakad yu.FCdUgali nang Absalom ing migigising maranun neng abak at tatalakad ketang lele ning pasbul dalan palub king siudad. Neng ating taung daralan karin a magdalang pisasabian ban lutasan ning ari, ausan na lang Absalom at kukutnan nung nu la menibatan. At potang ing pakibat da: Ibat kami king metung nang tribu ning Israel,sB cdKaybat na nita, mika karwahe ya at mapilan a kabayu i Absalom. Atin ya namang limang pulung tauan a abe na.NAd!Inya minta ya kang Aring David i Joab at sinabi na itang sinabi nang Absalom. Pepayaus ne ning ari i Absalom, at dinatang ya at dinuku ya arapan ning ari. Tinggap ne ning ari at inuma ne i Absalom.(@Kd Pekibat nang Absalom, Aduang besis da kang pekisabian datang ban tuburan king ari at ikutang ing anti kaniti: Obat peparakit yu ku pa king Gesur? Mas masanting ing menatili ku karin kesa king atyu ku keti. Idala mu ku king ari ngeni mu rin, at nung mikasala ku, paburen mung paten na ku.s?adKaybat na nita, pintalan neng Joab i Absalom at ngana, Ba't silaban de ring ipus mu ing kanakung marangle?c>AdInya sinabi nang Absalom karing ipus na, Makiramdam kayu kanaku. Atin yang marangle sebada i Joab at kasiping nia mu ing kanaku. Munta kayu karin at silaban ye. Inya minta la karin at silaban de ing marangle nang Joab.=dPepayaus neng Absalom i Joab ban saupan neng makikit king ari, oneng e ya mebisa. Pasibayu neng pepayaus, oneng e ne naman mebisa i Joab.[<1dAdua yang banuang menuknangan king Jerusalem i Absalom, oneng e la mikit ning ari.p;[dAtin yang atlung anak a lalaki at metung a anak a babai a milagyuan Tamar; metung yang malagung dalaga..:WdMakapal ya buak at paurud ya misan mu pabanua, pota mung tune neng malabung a malabung. Titimbang maygit aduang kilu ing buak na agpang king timbangan ning kayarian.*9OdKing panaun a ita, kasasantingan yang e mu nanu ing mabilug a Israel kang Absalom. Ala lang apintas kang Absalom manibat king buntuk angga na king talampakan na.87dSinabi na ning ari, Muli ya i Absalom keta king bale na; e ke buring akit. Inya king bale na karin ya menuknangan i Absalom at e ya pepakit king ari.X7+dInya minta ya king Gesur i Joab at dinakit ne i Absalom, at inuli ne Jerusalem.r6_dAt dinuku ya i Joab king ari bilang pamamie galang at kaybat sinabi na, Bendisyunan na kayu sana ning Dios. Tune abalu ku ngening aldong iti king katanggap-tanggap ku king kekong arapan, uling pekiramdaman yu ing kanakung kayaduanan.5dKaybat na nita, pepayaus neng Aring David i Joab at ngana, Ngeni, Joab, ipaintulut ku keka ing ibalik me keti ing kayanakan a i Absalom.L4dDepat na pung Joab iti ban mayaus kayu pansin king bage malilyari. Oneng ikayu, Makamal a Ari, biasa kayung anti ding anghel ning Dios at balu yu ing sablang bage malilyari keti king kayarian yu.T3#dNgana ning ari, Atin yang kamalayan i Joab kaniting sasabian mo? E ku pu malyaring e magsalitang katutuan kekayu, O Makamal a Ari. Opu, i Joab a talasuyu yu ya pu ing tinuru kanaku king sabian ku kekayu.w2idNgana ning ari, Kutnan da ka, at ing ipakibat mu kanaku ya ing katutuan. Opu, Makamal a Ari, ngana ning babai.l1SdNgaku king lub ku, Dinan na kung kapanatagan ning amanu na ning makamal a ari, uling mengari kayu king anghel ning Dios, at balu yu nung isanu ing mayap at ing e mayap. Mananu na sanang mantabe ya kekayu ing Ginung kekong Dios.-0UdBalu ku ing pakiramdaman yu ku at iligtas king kamaganak kung makamate king anak ku at kanaku. Inya e kami mitabi king gabun a binie na ning Dios karing memalen na.A/}dDinatang ku pu keti, Makamal a Ari, ban sabian kekayu king babalan da ku ring tau. Inya asabi ku king sarili ku ing pakisabian da kayu kayabe ing kapanayan a ibie yu ing kayaduanan ku.`.;dMate tamu ngan; mengari tamung danum a miyugse king gabun a e na malyaring tipunan pasibayu. E na la pasibayung babalik a bie ning Dios ding mete, oneng makagawa yang paralan ing ari ban abalik ne ing taung miyugse.4-cd Pekibat ning babai, Obat depatan yu ing e ustu karing memalen na ning Dios? Inatulan yu ing sarili yu ngening e ye paintulutan makapagbalik ing sarili yung anak a tinakas.q,]d Ngana pa ning babai, Atin ku pa pung buring sabian kekayu, nung ipaintulut yu. Ngana ning ari, Nanu ita?+#d Ngana ning babai, Makamal a Ari, iyabe yu ke sana king panalangin yu king Ginung kekong Dios ban e ne paten ning metung karing kamaganak kung magbenggansa ing anak kung makatagan. Ngana ning ari, Pangaku ku king lagyu na ning Ginu king e ya numanu balang ing anak mu.c*Ad Ngana ning ari, Nung ating mamatakut keka, isumbung me kanaku ban e na na ka pangabalanan.)!d Ngana ning babai, Makamal a Ari, aku at ing pamilya ku ing mika pakibatan king nanumang lakbang a gawan yu; aliwa ikayu at ing pamilya yu.4(edNgana ning ari, Muli na ka; aku na ing bala.p'[dAt ngeni, Makamal a Ari, mua la ngan kanaku ding kamaganak ku. Ngarang sasabi kanaku, Ibie me kekami ing anak mung mekamate king kapatad na at paten mi ya bilang kabayaran king depat na. Makamal a Ari, lubus kung magdili-dili nung ibie ku ing aduan da ring kamaganak ku. Siguradung kawalan kung manintunan kabiayan at mabura ne lagyu ing meyangu-bie asawa ku.!&=dAtin ku pung aduang anak a lalaki at mipate la kabang atyu la king marangle. Ala lang kayabe a malyaring manawat karela; pete ne ning metung ing metung.%dKitnan ne ning ari, Nanu wari ing liligalig keka? Pekibat ning babai, Metung ku pung babaing mebalu, mete ne pu ing asawa ku.$dMinta ya king ari iting babaing tau Tekoa; dinuku ya arapan ning ari bilang pamamie galang at ngana, Saupan yu ku sana, O Makamal a Ari!#dKaybat, puntalan me ing ari at sabian mu ing sabian ku keka. At sinabi nang Joab itang sukat nang sabian ning babai king ari."dInya peparakit neng Joab ing metung a biasang babaing manuknangan king Tekoa. Ngana inyang mikit na la, Magkunwari kang manangis at misulud imalan ning pamagpaldas; e mu ayusan ing sarili mu ban mayakit king makaba nang panaun ing kekang pamagpaldas.e! GdApansinan nang Joab a anak nang Zeruia king tutu neng buring akit ning Aring David i Absalom.f Gd 'Akabiusan nang David ing pamagmalun na kang Amnon, at sabik ne ngening buring akit i Absalom. d &H d %Tinakas ya i Absalom at minta ya kang Talmai, ing ari ning Gesur a anak nang Amiud, at menatili ya karin kilub ding atlung banua. Maluat nia mu ring penangisan David ing pangamate nang Amnon.d $Kayari nang migsalita, dinatang la ring anak nang lalaki ning ari; manangis la. Menangis ya naman ing ari at ding opisyal na.Md #Kanita ing metung a mag-guardiang sundalus menakit yang dakal a taung daratang ibat king dalan ning Horonaim; kukuldas la king bunduk-bundukan. Linapit ya king ari iting guardia at belita na ing ikit na. Nganang migsalitang Jonadab kang Aring David, Antimo ing asabi ku na kekayu, ding anak yu pung lalaki ila ring daratang.,Ud "Samantala, tinakas ne man i Absalom.Y-d !Inya e yu pu isipan ing pete da la ngan ding anak yu; i Amnon mu pu ing pete ra.eEd Nganang Jonadab a pangunakan nang David, Makamal a Ari, e ro ngan pu pete ding anak yung lalaki; i Amnon mu pu ing pete ra. Misimpan yang mua i Absalom manibat na kanitang sinira ne puring Amnon ing kapatad nang i Tamar.9md Tinalakad ya ing ari; ginabak na ing imalan na uli na ning sakit nang lub at migkasat ya king gabun. Ginabak da naman ing imalan da ring talasuyu nang atyu karin a pakatalakad.;qd Kabang atyu la pa king dalan miras na kang David ing balita tungkul king milyari. Ngana ning mibalita: Pete no ngang Absalom ding sablang anak nang lalaking David; alang mitagan.0[d Memintu la ring ipus king utus nang Absalom, at pete re i Amnon. Inya tinalakad la ring aliwang anak nang lalaking David; seken da la ring karelang mula at tinakas la.vgd At nganang minie panabilin Absalom karing ipus na, Banten ye i Amnon at potang malasing ne at binie ku ne ing senias, paten ye. E ko sukat mitatakutan; aku ing ating pakibatan king kamatayan na. E yu painan ing lub yu; magpakatatag kayu.9d King kapipilit nang Absalom pepatukian ne i Amnon at ding aliwa pang anak nang lalaki ning ari. Migtau yang maragul i Absalom a karapatdapat king ari.d Nganang Absalom, Nung e kayu talagang malyari, ing kapatad kung i Amnon na mu pu ing patagunan yu. Ngana ning ari, Obat patagunan me?>wd Pekibat ning ari, E ku malyari, anak. Maragul a pangabala keka nung tumagun ke ngan. Pemilit neng Absalom, makanyan man e ya mu rin mebisa ing ari, oneng binendisyunan ne i Absalom.9md Pintalan neng Absalom i Aring David at ngana, Makamal a Ari, paurud ku la pu karing tauan ku ding kanakung tupa. Malyari kayu pung tuki at ding opisyal yu king katatagan karin?7d Kalabas da ring aduang banua, inagkat na lang Absalom ding sablang anak nang lalaki ning ari. King panaun a ita atyu la king Baal Hazor ding tupa nang Absalom at paurud na la ding tupa na. Malapit ya ing lugal a ita king balen ning Efraim at karin la mikit-ikit ding kumbiradu. d Ala yang binggitan nanuman i Absalom kang Amnon, oneng pikasaman ne uli na ning depat nang kalapastanganan kang Tamar a kapatad na.@}d Mikasbu ya i Aring David inyang abalitan na ing milyari.} ud Kitnan neng Absalom inyang ikit ne. Ngana, Sipingnan na ka waring Amnon a kasing-ibpa mo? E na ka sana mag-iskandalu uling kasing-ibpa me. E mu na pakadibdiban yan. At king bale nang Absalom ne menuknangan i Tamar; magdili-dili ya at malungkut. ;d Mibili yang abu king buntuk na at ginabak ne ing susulud nang imalan at tikpan ne ing lupa na karing gamat na at kikiak yang masikan kabang lalakad ya.7 id Linual ne ning ipus at kebat ne ing pasbul. Maka-imalan ya kanitang bata a ating makabang takde i Tamar; makanyan la susulud kanitang panaun a ita ding prinsesang e talasawa.| sd inaus ne ing talasuyu nang ipus at sinabi na, Ilual me ing babaing yan at ikabat me ing pasbul. E ke buring akakit! }d Nganang Tamar, E ku bisa! Lalung e ustu ing pamanabi mu kanaku kesa king depat mu kanaku. Oneng e ne pekiramdaman Amnon;-d Kaybat nang arapat Amnon ita, mimua yang e mu nanu kang Tamar. Mas matindi ing mua na kesa king pamalsinta na kang Tamar. Ngana, Mabating na ka!mUd Oneng e ne pekiramdaman Amnon at uling mas masikan ya pinuersa ne at ikua na ing buri na kang Tamar.Dd Nanung lupa ku pang makiarap karing tau nung paintulutan da ka? Lumual kang makarine king mabilug a Israel. Pakisabian me ing ari at paniwalan ku king paintulut na ing maging asawa mu ku.}d Nganang Tamar, E ku bisa, kapatad ko. E mu ku sana pipilitan. E sukat marapat ing bage makanyan king Israel. E ustu yan!]5d Inyang subuanan na neng Tamar, kinaul ne at ngana, Magkera ka siping ku, kapatad ko!9md Kaybat nganang Amnon kang Tamar, Idala mu la kening pagkeran ku ding tinape at subuanan mu ku. Kinua na lang Tamar ding tinape linutu na at dela na la king pagkeran nang Amnon.Bd Inyang lutu na la binili na la king pinggan at dela na la kang Amnon ba neng mangan. Oneng e ya bisang mangan. Sinabi na, Palakuan mu la ding sablang atyu keti. Inya meko la ding sabla.;qd Inya minta ya i Tamar king bale na ning kapatad nang i Amnon; disan neng makakera. Kinangwa yang arina i Tamar at ginawa yang masa, at king akakit nang Amnon miglutu yang tinape. d Inya pepayaus ne king palasyu i Tamar at ngana, Tamar, puntalan me king bale na i Amnon a kapatad mu at paglutu meng pamangan na.V'd Inya migkunwari yang masakit i Amnon at migkera ya. Dinatang ya i David ba neng dalawan at nganang Amnon, Sabian yu sana kang Tamar a kapatad ku king ya na ing magbante at maglutu at munie pamangan kanaku.D~d Nganang Jonadab, Magkunwari kang masakit at magkera. At potang dalawan na kang tata mu ipakisabi mung mayap king i Tamar a kapatad mu ya ing buri mung akit maglutu at munie pamangan keka.D}d Nganang Jonadab kang Amnon, O pisan kung prinsipi, apansinan ku king aldo-aldo malungkut ka. Nanu ing sangkan? Pekibat na, Malsinta ku kang Tamar a kapatad nang Absalom at kasing-ibpa ku.z|od Atin yang kakaluguran a mautak i Amnon; i Jonadab. Pisan ne i Jonadab uling anak neng Simea a kapatad nang David. {d Mesakit ya uling milalu ing sinta na kang Tamar a kasing-ibpa na; birhen ya inya e ne malyaring alapitan. E na balu ing gawan na.qwd Oneng ngening mete ne e na kailangan pa ing mag-ayunu ku pa. Abalik ku wari ing bie na? Aku ing munta king anak potang datang ing panaun, oneng e ne makapagbalik kanaku ing anak ku.:pod Wa, nganang David, mig-ayunu ku kanita at menangis ku inyang mabie ya ing anak. Atyu kanita king lub ku ing malunus ya kanaku ing Ginu at e na paintulut ing mate ya ing anak ku.9omd Kanita ngara ding opisyal na, E mi pu aintindian ing ikit mi kekayu. E kayu mengan at menangis kayu inyang mabie ya ing anak yu, oneng ngening mete ne tinalakad kayu at mengan.Nnd Kanita tinalakad ya i David; mindilu ya at miniblas ampon migpabanglu. Kaybat linub ya king bale ning Ginu at sinamba ya. Kaybat, minuli ya; meniawad yang pamangan at mengan ya inyang makayapag na.*mOd Apansinan na lang David ing mibubulungan la, inya aulata nang mete ne ing anak. Nganang mengutang karela, Mete ne ing anak? Pekibat da, Opu, mete ne ing anak yu.Wl)d King kapitung aldo mete ya ing anak. Mikakunu lang sabian da iti kang David uling api-isip-isip da king lalu na lang e pakiramdaman king sasabian da at pota daptan na itang e na sukat daptan king sarili na. ~h}|| {Zzzycxwvvqutsrrq)pjoqnnKmwlkdjjDiigfedccba``_f^]\[[`ZZ#YY XWWPVyUU_TT@SSwRR.Q2PP ODNYMLKPJIHpGGFRENDCuBAA8@l?>>C=<<:988y83765433d210/..X-,,+**9)[('&&+%%;$###1""@!!g 23;(g]7}Q:=2,u'-67 L  afGR(]dPikabaluan ya namang sundalus i Benaia, ing anak nang Jeoiada ning Kabzeel. Dakal ya depat a katapangan. Ya ing mekapate karing aduang matapang nang sundalus ning Moab. Misan a aldo mumuran yelu, dinulung ya king metung a kulkul at pete ne ing leon.{\qdYa ing pikabaluan dili karing Atlung Pulu at ya ing meging manimuna ra. Mu pin e ya maygit pikabaluan karing Atlu.&[GdIng tutuki ya i Abisai a kapatad neng Joab at i ima ra ya i Zeruia. Ya ing manimuna da ring Ding Atlung Pulung Pikabaluan a Sundalus. Lebanan na la ring atlung dalan a kalaban at apate na la king kapamilatan na mu ning tandus na. Meging pikabaluan ya karing Atlung Pulu a panimunan na.qZ]dNganang David, O Ginu, e ku ainum iti, uling nung inuman ku anti ku nang ininum ing daya da reting lalaki a teya ra ing bie ra! Inya e na ininum. Makanyan mekilala ing depat dang katapatan ding atlung matapang a sundalus nang David.Y1dInya ginawa lang paralan ding atlung matapang a lalaki ban alusutan da la ring Filisteong kalaban, at menikua lang danum ketang talaga a atyu lele ning pasbul dalan ning Betlehem. Binie ra iti kang David, oneng e na ininum, nune bilus na iti king gabun bilang ain king Ginu.5XedUli na ning kasabikan nang makauli keta karela asabi nang David ing anti kaniti: Sana makainum ku king danum a ibat king talaga a atyu lele ning pasbul dalan ning Betlehem!lWSdAtyu ya kanita i David king kutang matibe kabang atyu no man makakampu king Betlehem ding Filisteo.OVd Panaun na kanita ning pamamupul, ding atlu karing Atlung Pulu minta la kang David a atyu kanita king kueba ning Adulam. Makatipun ne man kanita ing tropa da ring Filisteo king Kapatagan ning Refaim."U?d oneng i Samma ali ya. Lebanan na la karin king libutad ning marangle, at apate na la ding Filisteo. King aldong ita ikua ning Ginu ing maragul a tagumpe.MTd Ing katlu ya i Samma, ing anak nang Agee a tau Harar. Mitipun-tipun la kanita king Lehi ding Filisteo nung nukarin ating marangle a mitmung tanam a bule. Tinakas la ring Israelita karing Filisteo,(SKd oneng ya ali ya at lebanan na la ring Filisteo angga king mepata ya ing gamat na, at e na ne abili ing espada na. King aldong ita ikua ning Ginu ing maragul a tagumpe. Mibalik la kanita ding Israelita nung nu ya karin i Eleazar at kinua ra ing nanumang akua ra karing kalaban a apate na.;Rqd Ing kadua ya i Eleazar, ing anak nang Dodo at apu nang Ahohi. Ya ing kayabe nang David inyang inamunan na la ring Filisteong makasadia nang makilaban. Minatras la ring Israelita,QdOreti ding lagyu da ring pikabaluan a sundalus nang David: ing mumuna ya i Joseb Bassebet a tau Takemon; ya ing manimuna da ring Atlu. Misan, mekilaban ya karing walung dalan a kalaban, at apate no ngan kanita mu rin king kapamilatan na mu ning metung a tandus.tPcdBan keka lang atalan kailangan ing gumamit kang kasangkapan a bakal o sundang, kanita keka na lang silaban.gOIdOneng ding taung alang dios anti lang suksuk a iyugse na kabud; e mo atalan king kekang gamat.jNOdMakanyan neng bendisyunan ning Dios ing kakung pamilya, uling kaku ginawa yang kasunduan at iti manatili ya, inayus na ing heganagana at ing sabla pekatibe na. Ita ya ing kakung kapagnasan; kakung tagumpe king Dios manibatan.Mdkawangis ne ing sala ning munag sumala, kalupa ne ing aldo saslag neng panaun a alang ulap, anti ya king uran a patubu karing tanaman.L#dMigsalita ya ing Dios ning Israel; ngana kaku ning mimingat king Israel, Ing ari a mamahalang alang pamangabiran, at ating takut king Dios,dKCdMagsalita ya ing espiritu ning Ginu king kapamilatan ku; atyu ya king dila ku ing amanu na.sJ cdAnak neng Jese i David, ing lalaking gewa nang marangal ning Dios, ing lalaking pinili na ning Dios nang Jacob ban maging ari. I David munaman ing sinulat karing mangalagung kanta para king Israel. Ila deti ring katataulian nang amanu:I'd3Mangaragul a tagumpe ing babie na king ari na; papakitanan neng manatiling lugud ing pinili na, i David, at ding lahi na king kapilan pa man.]H5d2Inya libutad ding bansa, Ginu, ikang kakung purian, kekang lagyu kaku yang pagkanta.yGmd1Liligtas na ku karing kakung kalaban; karing kalaban pepagtagumpen na ku, segipan na ku karing tampalasan a tau.YF-d0Ing Dios ya ing mablas karing kakung kalaban, at ding tau kaku na la pepailalam.sEad/Mabie ya ing Ginu! Purian ya ing mimingat kaku! Ipasiag ing kayapan ning mayupayang Dios a magligtas kaku!UD%d.Dakal lang dayuan ding menimutla; gagalgal lang linual karing karelang kuta.\C3d-Kabud damdaman da ku, agad lang mamintu; aliwang bansa gagalgal lang magsaria kaku. B;d,Linigtas mu ku karing rebelding kakung tauan, at pepanatilian mung kaku lang pag-arian ding sablang balen; ding taung dayuan kaku la ngening sasakupan._A9d+Linaso ku la, at meging anti lang alikabuk; demusak ku lang anting burak karing dalan.Y@-d*Linawe lang saup, oneng e la menakit; minaus la king Ginu, oneng e no pekibatan.N?d)Kakung kalaban pepaurungan mo ngan; masama kaku, kaku la ngang gisan.[>1d(Dirinan mu kung sikanan king kakung pamakilaban, at tagumpe karing kakung kalaban.P=d'Pete ku la ban e na la makabangun pa, at king kakung arapan miragsa la.[<1d&Penagal ko ding kalaban, at simbut ku la ngan; e ku tinuknang anggang e ko agisan.I; d%Kakung daralanan keka yang pinatag, ban bitis ku e la mitalusad.D:d$Kekang ingat kaku binie mu, at ing kekang saup degul na ku.`9;d#Gamat ku keka lang sinane king pamakilaban, at kaku yang ayabit agyang pana yang bakal.j8Od"Bitis ku gewa mong kasing bilis da ring king usa; tetagan mu kakung talakad karing lugal a matas.]75d!Iting Dios ya ing matibe kung santungan; leko na ing panganib king kakung daralanan.Z6/d Atin pa waring Dios nung e mu ing Ginu? Atin pa waring batung mabie nung e mu ya?l5SdIting Dios dapat na ganap la; ayasahan lang amanu na. Ing Ginu kalasag ya karetang magsantung keya.f4GdUli mu sambutan ku lang kakung kalaban, at uli na ning kakung Dios pader kaku yang alundagan.N3dIka, O Ginu, ing sulu ku, tatabi mung dalumdum king kakung daralanan.V2'dLiligtas mu la ding taung mapagpakumbaba, oneng ding palalu keka lang bababa.c1Adkaring malinis, papakit mu ing kekang kalinisan, oneng karing e mayap, mabagsik na ka man.d0CdGinu, tapat ka karetang tapat keka; karetang keka e magkulang, karela e ka naman magkulang;e/EdInya ing Ginu inablasan na ku uli ning mayap kung dapat, uli ning malinis ku king arapan na.U.%dAla kung kapintasan king arapan na; apangilagan ku ing pamaniapat kasalanan.G- dKautusan na e ku la kelinguan, at kapilan man e ku la lebagan.G, dIng utus ning Ginu kakung tiparan; e ke peinggulutan ing Dios.t+cdInablasan na ku ning Ginu uli ning kakung katuliran; dininan na kung galal uling malinis lang kakung gamat._*9dLiwal na ku't dela king malualas a lugal; linigtas na ku uling tutu na kung kaluguran.U)%dLisuban da ku king aldo ning kakung kabiguan; oneng iningat na ku ning Ginu.V('dLinigtas na ku king mayupaya kung kalaban; karing kalaban a mas masikan kaku.s'adIng Ginu tinando ya ibat banua, at saka na ku inabut, layun na kung sinaka ibat king kalalaman ning dagat.&ydIng kalalaman ning dagat linto ya, at ding asias ning yatu meyakit la, inyang sebianan na lang kalaban na king mua na._%9dBignus na lang paslu na, at kalaban mikalat la; king kislap ning kildap misambulat la.Q$dIbat banua duldul ing kalupa na inyang migsalita ya ing Dios a Mayupaya.F#d King salang maslag a atyu arap na bayang uling milalablab la.j"Od Gewa neng pampan na ing dalumdum, at ing gewa nang tolda ya ing ulap a matuling a magdalang uran.Y!-d Sinake ya ketang kerubin, at mabilis sinulapo makasake karing pakpak ning angin.i Md Pepadukuan ne ing banua at saka ya tinipa, king makapal a ulap karin la makatuklu ding bitis na.tcd King arung na asuk ing linual, at king asbuk na aping mikakalabkab; ya ing panibatan ning mibabayang uling._9dKanita ing yatu ginalgal ya, ding asias ning banua meugun la, at minayun uling mua ya.+dKaniting gipit kung kabilian, ing Ginu ya ing kakung delungan; king templo na kakung siwala dimdam na, kakung saingsing miras king panamdam na.RdMiras ku king bingit ning kamatayan; atyu na ku king oras ning kawakasan.Z/dKaku makapadurut na la ding alun ning kamatayan, lulumud da na ku king kalalaman.V'dPurian ya ing Ginu, at keya maus ku at miligtas ku karing sabla kung kalaban.*OdIng kakung Dios batu ya waring pagsantungan a mimingat kaku, at mengari yang kalasag kaku. Ya ing kakung talapagligtas; ingatan na ku at liligtas king karahasan."?dKaku ing Ginu anti yang batung maragul a e mauugun; anti yang matibe pader a babie kaligtasan. Kaku ing Ginu anti yang batung maragul a e mauugun. (22:2) 'dKinta neng David iting kanta king Ginu inyang linigtas ne ning Ginu karing gamat nang Saul at karing aliwa na pang kalaban. Nganang migkanta:T#dApate na lang David at ding tauan na deting apat a lahing higanti ning Gat.|sdInamunan na la ding Israelita, at i Jonatan, ing anak nang Samma a kapatad nang Aring David, pete ne iting higanti.dKaybat na nita, mika labanan na naman king Gat. Ating higanti karing kalaban a ating anam a taliri karing gamat na at anam la naman ding karing bitis na. Inya adua lang pulu't apat heganagana ding taliri na. Ibat ya naman king lahing higanting Refaim.lSdMika labanan na naman karing Filisteo karin king Gob. Keti ne apateng Elhanan, ing anak nang Jair ning Betlehem, ing higanting i Goliat a tau Gat. Kasing kapal ne ning pabakle na ning gagawang imalan ing pulu na ning tandus na.5edKaybat na niting labanan, mika labanan na naman karing Filisteo karin king Gob. Keting labanan ne apateng Sebbacai a tau Husa ing higanting i Saf a lahing higanting Refaim.Z/dOneng seupan neng Abisai, ing anak nang Zeruia, i David, at pete ne ing higanting Filisteo. Inya pepangakuanan de ring tauan nang Aring David ing e ne sana tutuki karela king pamakilaban pota kawalan lang ari.Bdat ing higanting i Isbibenob migkapilit yang paten ne i David. Ibat ya i Isbibenob king lahi nang Refaim; atlu ya ampon kapitnang kilu ing tangsung tandus na at atin yang bayung espada.MdPasibayung mispak ing labanan pilatan da ring Filisteo ampon Israelita. Linage ya i David at ding tauan na ban arapan la ring Filisteo. Misan, penamdaman nang David ing pamangaina na ning katawan,dKaybat kitkut da la ring butul nang Saul at ing anak nang i Jonatan king kutkutan nang Kis a makatua da karin king Zela sakup ning Benjamin. Metupad ing sablang inutus nang Aring David, at pekiramdaman na ning Dios ing panalangin da para king bansa.S !d Kinua na la deting butul at ding butul da ring pitung pete ra king bunduk.( Kd Inya meko ya i David at kinua no karing memalen na ning Jabes Gilead ding butul nang Saul at Jonatan a anak na. (Penako da la ring memalen na ning Jabes Gilead ding butul nang Saul at Jonatan karin Betsan nung nu da la binitin ding bangke ra inyang pete da la ring Filisteo king Gilboa.)p [d Mibalita kang David iting kabilian nang Rizpa a anak nang Aiya at babaing kasese ning meyangu-bie Saul.0 [d Kanita i Rizpa a anak nang Aiya kinangwa yang saku ban gawan nang pagkambilan ketang batung maragul nung nu la karin ding bangke da ring anak na. Karin ya menatili angga na inyang mebaldug ing uran. Babanten na la aldo at bengi ding bangke ban e la mapangan karing ayup at karing animal a ganid.L d Binie na lang David deting pitu karing tau Gibeon, at kaybat binitin da la king bunduk at mete la arapan na ning Ginu. Pete da la kanitang mumunang aldo na ning pamagumpisa ning pamamupul sebada.%EdDing binie na ya ing metung a milagyuan munamang Mefiboset at i Armoni; mikapatad la reti at anak na lang Saul kang Rizpa a anak nang Aiya. Binie na la naman ding limang anak nang Adriel kang Merab. Anak neng Saul ing babaing i Merab at i Adriel naman anak neng Barzilai a tau Mehola. dOneng e ne binie karela i Mefiboset a apu nang Saul uli na ning pangakung pisiag da ri David at Jonatan king metung at metung.]5dPaintulut yung miyabie la kekami ding pitung lalaking lahi nang Saul, at ibigti mi la king arapan na ning Ginu karin king Gibea, ing balen nang Saul a pinili nang ari ning Ginu. Ngana ning ari, Ibie ku la kekayu.)dPekibat da king ari, Buri na kami ngang paten ning lalaking i Saul at alang itagan metung man kekami ban lubus kaming mawala keti king Israel.tcdPekibat da, E pu pilak o gintu ing makalunas king problema mi king meyangu-bie Saul at king pamilya na ni e mi nasa ing paten ya ing ninumang Israelita. Kitang nang David karela, Nung makanyan, nanu ing buri yung daptan ku para kekayu?cAdNganang kinutang Aring David karing memalen na ning Gibeon, Nanu ing buri yung daptan ku para kekayu? Nanu ing daptan ku ban mibayaran ing e ustung merapat kekayu at layun bendisyunan yu la ring memalen na ning Israel?zodE la Israelita ding memalen na ning Gibeon; ila ring mitagan karing Amoreo. Ila ring pengakuanan dang e ra paten ding Israelita, oneng buri na lang gisanan paten Saul uli na ning maragul nang katapatan karing memalen na ning Israel at Juda.) dKing panaun na ning pamag-ari nang David, mika maragul a danup king Israel kilub ding atlung banua. Inya sinanggunian ne ing Ginu. At ngana ning Ginu kang David, Mikasala yang pamakamate tau i Saul at ing pamilya na uling pepapate na la ring tau Gibeon. (I dat i Ira a tau Jair ya ing pansarili nang pari ning Aring David.Cdi Seba ya ing kalihim; i Zadok at i Abiatar ila ring pari;m~Udi Adoniram ya ing mamahala king sapilitang pamagobra; i Jeosafat a anak nang Ahilud ya ing talatala;(}KdI Joab ya ing matas dili katungkulan karing sablang sundalus ning Israel; i Benaia a anak nang Jeoiada ya ing mamahala karing grupu da ring Kereteo at Peleteo;d|CdKanita meko ya ing babai at pintalan na la ding kabalen na. Ginamit na ing kabiasnan na ban akua na la pilubluban. Inya tibtab de batal i Seba at kaybat inatsa re ing buntuk na kang Joab. Tiniupan ne ing trumpeta nang Joab ban lakuan da ne ring tauan na ing siudad, at kaybat minuli na la. Migbalik nia naman king Jerusalem at pintalan ne ing ari.~{wdMagkamali ka king sinabi mu. Panintunan mi ya mu ing metung a taung manuknangan king bulubundukan ning Efraim. Ing lagyu na Seba, ing anak nang Bikri, at menimuna ya king pamag-rebeldi laban kang Aring David. Ibie ye kanaku ing lalaking iti, at kaybat mako na kami keting siudad. Ngana ning babai, Nung makanyan, iyatsa mi ya kekayu ing buntuk nang Seba lipat niting pader.ezEdNganang Joab, E ku daptan ing anti kanyan. Ala kaming kapagnasan a lasakan ya ing siudad yu.0y[dMetung ya karing payapa at tapat king Israel ing siudad ku. Mengari ya king metung a malugud a ima ning Israel. Obat buri meng lasakan ing mismung pibandian ning Ginu?$xCdNgana ning babai, Masasabi kanitang minunang panaun ing anti kaniti: Paburen lang manintun payu king siudad nang Abel, at milunasan na kanita ing problema.+wQdMinta ya i Joab at kitnan ne ning babai, Ika i Joab? Wa, aku i Joab, nganang mekibat. Ngana ning babai, Makiramdam ka king sabian ku. Makiramdam ku, nganang Joab..vWdKanita minaus ya ing metung a biasang babai karin at ngana, Pakiramdaman yu ku! Pakiramdaman yu ku! Sabian yu kang Joab king munta ya keni ba kaming makapipagsalita.DudDinatang la ding tauan nang Joab at kibkuban de i Seba king siudad ning Abel Bet Maaca. Ginawa lang eran-eran a gabun ban miyukiat la king pader at penibag de ring aliwa ba yang mibagsak.Ht dPeindalanan na la ngang Seba ding sablang tribu na ning Israel at miras ya king Abel Bet Maaca, at mitipun la ngan ding sablang lahi nang Bikri at tikian de i Seba king paglub na king siudad.xskd Inyang ala ne ing bangke king dalan, tikian da ne ring sabla i Joab king pamanagal kang Seba a anak nang Bikri. r;d Atyu ing bangke nang Amasa king libutad ning dalan at mandilu ya king sarili nang daya. Tutuknang ya king paglakad na ing ninumang manakit king bangke. Apansinan na iti ning metung karing tauan nang Joab, inya ginuyud ne ing bangke at dela ne king marangle at tikpan neng imalan.q/d Tinalakad ya siping ning bangke nang Amasa ing metung karing tauan nang Joab at ngana, Detang makapanig kang Joab at kang David tukian de i Joab!^p7d Oneng e ne apansinan Amasa ing espadang tatalnan nang Joab king metung nang gamat. Siksak neng Joab ing espada king atian nang Amasa at mibulus ing bituka na king gabun. E na ne pengaduan ing pamaniaksak na uling kanita mu rin mete ya i Amasa. Kanita i Joab at ing kapatad nang i Abisai sindu ra ing pamanagal da kang Seba a anak nang Bikri.tocd Nganang Joab kang Amasa, Komusta ka kapatad? At telan ne balbas king wanan nang gamat ba neng uman i Amasa.n{dInyang miras na la ketang batung maragul ning Gibeon, seganan na lang Amasa. Susulud na kanitang Joab ing imalan a gagamitan na king pamakilaban, at atin yang makasabit a espada king babat na king awakan. Kabang lalapit ya menabu ya ing espada na..mWdTinuki la kang Abisai ding tauan nang Joab, ding Kereteo, ding Peleteo, at ding aliwa pang sundalung melakuan king Jerusalem ban tagalan ya i Seba a anak nang Bikri.ilMdInya ngana ning ari kang Abisai, Mas maragul ing ibie nang problema kekatamung Seba kesa kang Absalom. Ituki mu la reng tauan ku at tagalan ye i Seba bayu na la asakup ding siudad tamung pakakuta o ing makatakas ya kekatamu.|ksdInya meko ya i Amasa ban ausan na la ring lalaki na ning Juda, oneng e ya mekatupad ketang panaun a tikda ning ari."j?dNganang Aring David kang Amasa, Ausan mu la ding lalaki na ning Juda at tipunan mu la arapan ku kilub ning atlung aldo. Sukat ka namang atyu kanita keti!giIdInyang miras ne i David king palasyu na king Jerusalem, pekiduang na la ring apulung babaing kasese na a likuan na ban mag-asikasu king palasyu, at pepadala na la king metung a bale. Pepabante na la at at sinustentuan king kailangan da, oneng e na na la sipingnan. Karin la menatili angga king mete la deting apulung babai a mibiebieng anting mebalu.KhdInya likuan de ring lalaki na ning Israel i David, at i Seba a anak nang Bikri ya ing tikian da. Oneng menatili la kang David ding lalaki na ning Juda at inatad de angga king miras ya Jerusalem.:g qdMipaintagun king atin kanitang alang kabaldugan a tau a milagyuan Seba. Anak neng Bikri king tribu nang Benjamin. Tiniupan ne ing trumpeta at kaybat nganang migsalitang masikan, Kabalen kung Israelita, ala tamung pangataid kang David! Ala tamung dake king anak nang Jese! Muli na kayu karing pibalebale yu!+fQd+Sinabi ra ding Israelita karing tau Juda, Maygit apulung besis ing karapatan mi king ari kesa kekayu. Obat maninsultu kayu ngeni kekami? Aliwa wari ikami ing minunang ginawang lakbang ban mibalik ya ing kekaming ari? Oneng maygit lang mataram magsalita ding tau Juda kesa karing tau Israel.e+d*Pekibat da ring tau Juda, Depat mi ita uling malapit kaming kamaganak ning ari. Ba't ikakamua yu ita? E na na ke man pakanan o upahan ning ari.gdId)Kaybat na nita, lepitan de ring sablang Israelita ing ari at ngara, Makamal a Ari, obat inunan da kami ring kamaganak ming taga Juda king pamanantabe king pamandalakit kekayu, karing tauan yu, at king pamilya yu king ilug?Bcd(Dinalakit ya king Ilug ning Jordan ing ari at i Kimham. Kayabe na la namang dinalakit ding sundalus na ning Juda at ding kapitna karing sundalus na ning Israel. Tinaglus la king Gilgal. b;d'Kanita dinalakit la king Jordan ding sabla at antimu rin ing ari. Kinaul ne i Barzilai at kaybat binendisyunan ne. At minuli ne keta karela i Barzilai.a{d&Ngana ning ari, Nung makanyan, i Kimham ya ing ituki ku. E me pigaganakan, e ke paburen. Ibie ku ing nanumang aduan mu.x`kd%Paburen yu na ku mung muli ku keta kekami at karin na ku mate at mikutkut lele da ring kutkutan da ring pengari ku. Oyni pu ing anak kung i Kimham, ya pu ing sumuyu kekayu. Ya pu ing ituki yu, Makamal a Ari, at ikayu nang bala kang Kimham.X_+d$Iyatad da na kayu mu pu angga king Jordan. E na kailangan ing ablasan yu ku pa.j^Od#Walung pulung banua na ku; balu ku pa kaya ing mayap at ing e mayap? Apilasan ku pa kaya ing kakung kakanan ampon inuman? Damdaman ku pa kaya ing kanta da ring lalaki at babai? Maging pangabala ku mu pu kekayu, Makamal a Ari.f]Gd"Nganang Barzilai, Matua na ku pu, Makamal a Ari, e na kailangan ing manuknangan ku Jerusalem.]\5d!Ngana ning ari, Barzilai, tuki na ka kanaku king Jerusalem at e ra ka paburen karin.[#d Matua ne i Barzilai; walung pulung banua ne at dakal ya pibandian. Ya ing minie king sablang kailangan na ning ari inyang atyu ya Mahanaim.ZdMeko ya naman king Rogelim i Barzilai a tau Gilead ban saganan ne ing ari at antabayanan king pamandalakit na king Jordan.zYodNganang Mefiboset, Ibie yu na ngan pu kang Ziba. Makagyu na pu kanaku ing mekapagbalik kayung alang kasasagkulan.X-dNgana ning ari, E na kailangan ing magsalita ka pa. Inari ku na king lub ku king pipitnan yu ikong aduang Ziba ing gabun nang Saul a ingkung mu.SW!dKarapatdapat ing paten la arapan yu ding miembru ning pamilya nang tata ku, makanyan man dininan yu kung oportunidad a maging kasulu yu king kekayung lamesa. Inya ala na ku pung matulid manigapu kekayu.V{dSinira na ku pa pangatau kekayu. Mengari kayu king anghel ning Dios, inya ikayu pung bala king buri yung daptan kanaku.-UUdNganang mekibat, Makamal a Ari, e makalingad ing pile ku. Pekisabian ke pu ing ipus ku ban isadia ne ing asnong saken ku ban atukian da kayu, oneng lininlang na ku.T}dInyang meko ya Jerusalem ban sagana king ari, kitnan ne. Nganang mengutang ning ari, Mefiboset, obat e ka tinuki kanaku?RSdSinagana ya naman kang Aring David i Mefiboset a apu nang Saul. Manibat na inyang meko ya ing ari angga na ngening mekapagbalik yang ligtas, e ya menos bitis o memalbas o menaliling piblas i Mefiboset.@R}dKaybat ngana kang Simei, Pangaku ku keka king e ka mate.AQ}dPekibat nang David, Ikayung anak nang Zeruia, nanung matulid yu kaniting pisasabian? Ba't balu yu pa kanaku? Aku ing ari na ning Israel at alang sukat mate a Israelita king aldong iti.uPedNganang Abisai a anak nang Zeruia, E ya wari sukat mate i Simei uling penagkasan ne ing linian na ning Ginu?OdTatanggapan ku pu ing mikasala ku kekayu. Inya naman pu pekikuanan ku ing aku ing munang dili karing lahi nang Jose ban sagana kekayu.eNEdat nganang sinabi king ari, Makamal a Ari, kalinguan yu na pu sana ing e ustung gewa ku kekayu kanitang mamako kayu king Jerusalem. Ilako yu na pu sana king lub yu ing milyaring ita at e yu na bibilang pang kasalanan ku.ZM/dLipatan de ing ilug ban antabayanan de ing ari at ding kayabe na, at tupad king nanumang iyutus na karela ning ari. Inyang malapit neng lumipat king ilug ing ari, migsakab ya arapan na i Simei a anak nang GeraL dkayabe na la ring metung a libung lalaki na ning tribu nang Benjamin. Dinatang ya naman i Ziba, ing ipus na ning pamilya nang Saul; kayabe na la ring labing limang anak nang lalaki at aduang pulung ipus. Atyu na la king Jordan bayu ya miras karin ing ari.K3dKing oras mu ring ita memalagua yang minta king Jordan i Simei, ing Benjaminitang anak nang Gera ning Bahurim, ban sagana munaman kang Aring David;&JGdInya mibalik ya i David. Inyang miras ne king Ilug ning Jordan seganan de ring lalaki na ning Juda a dinatang king Gilgal ban antabayanan de lipat ning ilug.!I=dIkua na la ngan pilubluban David ding sablang lalaki na ning Juda, at pepayabut da kang David ing anti kaniti: Mibalik na ka at ding sabla mung opisyal.kHQd Sinabi na namang David karing tubud king sabian da kang Amasa ing anti kaniti: Kamaganak da ka naman, Amasa. Manibat ngeni ika na ing pekapun da ring sablang sundalus at aliwa na i Joab. Paten na ku ning Dios, nung e tutu yan.hGKd Kamaganak da kayu, laman da kayu at daya; obat ikayu ing tauling diling mignasang ibalik yu ku? Fd Ing pisasabian a iti mikalat king mabilug a Israel at abalitan na namang David. Inya tinubud na la ring paring di Zadok at Abiatar ban ikutang karing manimuna ning Juda ing anti kaniti: Obat ikayu ing tauling diling mignasang ibalik ya ing ari king palasyu?E d Oneng i Absalom, ing gewa tamung ari, mete ya king labanan. Ngeni, obat e tamu pikayarian ing papagbalikan ta ya i Aring David? D d At mika pamipate karing sablang tribu ning Israel. Ngara, Linigtas na katamung Aring David karing gamat da ring kalaban tamu; ya munaman ing migligtas kekatamu karing gamat da ring Filisteo. Oneng ngeni, likuan ne ing bansa tamu uling tekasan ne i Absalom.VC'dInya tinalakad ya ing ari at linukluk lele ning pasbul dalan ning siudad. Lepitan de ring tauan na inyang abalitan dang atyu ya karin. Samantala, tinakas la at minuli ing metung at metung karing Israelita.LBdLumual na kayu, Makamal a Ari, at pasiknangan yu la lub ding tauan tamu. Oyni daramdaman na ku ning Ginu, nung e yu daptan yan ngeni mu ring bengi ala nang manatili kekayu. Ing maging e mayap diling dugpa king bie yu ya ing lakuan da kayu kesa karing mabayat a problemang delanan yu inyang kayanakan kayu at angga na ngeni.A/duling itang masama kekayu ya ing kaluguran yu at detang malugud kekayu ilang kasaman yu. Pepakit yu ngeni kekami king ikaming opisyal at talasuyu yu, ala keng kabaldugan kekayu. Ing akakit ku ngeni kekayu ya ing tumula kayu nung akit yeng mabie i Absalom at mete na ke man.@{dPintalan neng Joab ing ari king bale na at ngana, Makamal a Ari, pemakarine yu la ngening aldong iti ding sabla yung tauan a migligtas kekayu at karing anak yung lalaki ampon babai, at migligtas munaman karing asawa yu at karing babaing kasese yu,1?]dTikpan ne ning ari ing lupa na at nganang menangis, O ing anak kong i Absalom! O Absalom, ing anak ko! fig,O ing anak kong i Absalom! O Absalom, ing anak ko!,(19:4)fig* > dInya pasalikut lang minuli at linub ding sundalus king siudad. Marine lang mayakit uling balamu mo mesambut la king pamakilaban.-=UdInya ing tagumpe king aldong ita meging aldo ne ning kalungkutan, uling abalitan da ring tau king tune nang kelungkut ning ari ing pangamate nang Absalom a anak na.l< UdNgana ning balitang miras kang Joab: Manangis ya at migpaldas i Aring David uling mete ya i Absalom.+;Qd!At bina yang melungkut ing ari. Menik ya at minta king silid a atyu babo ning pasbul dalan ning siudad at karin ya menangis. Nganang sinabi kabang papanik ya, O ing anak kong i Absalom! Ing anak ko, ing anak kong Absalom! Sana aku ing mete at aliwa ika. O Absalom, ing anak ko, ing anak ko!`:;d Ngana ning ari, Komusta ya ing kayanakan a i Absalom? Pekibat ning ipus a Cusita, Makamal a Ari, sana pu ing milyari ketang kayanakan a ita ya naman ing malyari karing sablang kalaban yu at mig-rebeldi laban kekayu.P9dDatang ne man kanita ing ipus a Cusita at nganang sinabi, Makamal a Ari, magdala ku pung mayap a balita para kekayu. Linigtas na na kayu ning Ginu king upaya da ring sablang mag-rebeldi laban kekayu.U8%dNgana ning ari, Keta na ka pa lumele. At miglele ya at migtahimik i Ahimaaz.J7dKomusta ya ing kayanakan a i Absalom? nganang kinutang ning ari. Pekibat nang Ahimaaz, Makamal a Ari, magugulu la pu inyang tinubud na kung Joab a talasuyu yu, oneng e ku pu balu nung nanu ita.u6edMinaus ya ing dinatang a i Ahimaaz. Dinuku ya king arap ning ari at nganang migsalita, Masalese pu ing sabla-sabla. Purian ya ing Ginung kekong Dios uling dininan na kayung tagumpe karing taung mag-rebeldi laban kekayu, O Makamal a Ari.;5qdNgana ning bante king bantayan, King panakit ku ing mumuna kapamulayi neng Ahimaaz a anak nang Zadok. Nganang David, Mayap yang anak ing taung yan at magdala yang mayap a balita.r4_dMenakit ne namang aliwang lalaking pupulayi ing bante king bantayan. Inya inaus ne ing guardia king pasbul dalan ning siudad at ngana, Atin pang aliwang pupulaying papunta keti! Ngana ning ari, Magdala ya namang balita ing taung yan.C3dPepabaluan ne ing ari tungkul king ikit na. Ngana ning ari, Nung magdili-dili ya ing taung ikit mu siguradung magdala yang balita. Palapit neng palapit king siudad ing lalaking mamulayi.2}dMakalukluk ya kanita i David pilatan ning pasbul dalan king lual at ning pasbul dalan palub king siudad. Minukiat ya ing guardia king bantayan ning bubungan na ning pasbul dalan at karin ikit ne ing metung a lalaking mamulaying palapit king siudad.X1+dNganang Ahimaaz, Mako ku mu rin nanuman ing malyari. Nung makanyan, nganang Joab, sulung mako na ka. Inya meko yang mamulayi i Ahimaaz; delanan ne ing Kapatagan ning Jordan at ligpusan ne ing ipus a tau Cus.0dMapilit ya i Ahimaaz at ngana kang Joab, Nanuman ing malyari paburen mu na ku sanang tukian ke ing ipus a tau Cus ban ibalita ku king ari ing milyari. Nganang Joab, Anak ko, obat kailangan ka pang mako? Ala na ka mang apala nung pabaluan me man ing ari./3dInutusan neng Joab ing metung karing ipus a tau Cus ban ibalita kang David ing milyari. Dinuku ya ing ipus kang Joab, at kaybat meko neng pupulayi.f.GdNganang Joab, E mu daraptan yan ngeni. Ken nang aliwang aldo uling mete ya ing anak ning ari.--UdNganang Ahimaaz a anak nang Zadok kang Joab, Paintulutan yu ku sanang puntalan ke ing ari ban ibalita king linigtas na ne ning Ginu karing gamat da ring kalaban na. ,dInyang mabie ya pa i Absalom, pepagawa yang metung a monumento king Kapatagan ning Ari, uling ala yang anak a lalaking papanatili king lagyu na. Pemalagyuan neng Monumento nang Absalom iting pepagawa na, at makanyan deng balu lagyu iting monumento angga ngeni.C+dKinua re di Joab ing bangke nang Absalom at kaybat bildug de king malalam a kulkul king kagubatan at saka re timbunan karing batu. Tinakas no man ding Israelita at minuli karing bale da.(*KdPepatiup neng Joab ing trumpeta ban ituknang na ing pamakilaban at magbalik na ding sundalus na, inya tiknangan da lang tatagalan ding sundalus na ning Israel.)dDinatang la ring apulung sundalus a talapagdala nang armas Joab at pedurutnan de i Absalom; penabak de angga king mete ya.@({dNganang Joab, E ku sukat siran ing panaun ku keka. Kaybat, kinangwa yang atlung tandus at siksak na la king pusu nang Absalom a disnan nang mabie pang makabitin king tanaman a ensina.-'Ud Nung sakaling e ku memintu king utus ning ari at pete keng pataksil ing anak nang i Absalom, siguradung abalu na ning ari, at aku ing mika pakibatan at aliwa ikayu.d&Cd Ngana ning menakit, Agyang pa pung dinan yu kung libung pirasung pilak e ke panasakitan ing anak ning ari. Dimdam mi pung inutus na kekayu ning ari at kang Abisai at Ittai ing e ya panasakitan ing kayanakan a i Absalom. %;d Nganang Joab, Nano? Ikit me i Absalom? Obat e me pete? Tanggap ka sanang apulung pirasung pilak kanaku at metung a sinturun nung pete me kanita mu rin.M$d Ikit ne ning metung karing tauan nang David at sinabi ne kang Joab. Ngana, Ikit ke pu i Absalom a makabitin king tanaman a ensina! fig,Misabit ya ing buntuk na king metung karing sanga.,(18:9)fig*#7d King e na tinap-tinapan Absalom akatagpu na la ring sundalus nang David. Makasake ya king metung a animal a mula i Absalom at daralan ya lalam na ning malabung a tanaman a ensina, at misabit ya ing buntuk na king metung karing sanga. Mibitin ya i Absalom at milayi ya ing mula.s"adMiras ing labanan king kaparangan, at mas dakal la ring mete king kagubatan kesa karing mete king labanan. ~~t}}O}|||Y{{{MzzzMzyyRy&xxwveuut]ssr'q:ponnmglykkjjih5gfeerddcbbRaa=`K__^]]!\\2[[=ZcYY_Y XX!VVVUU@TTSlRRQQPPONN[MML_KK(J@JHH9GG FEDDD>CXBn@@c?>>==7<;;::E99577X655K4X322 1F0/.-Y,,+c**V)((N'&&&.%$##s"!!Z !a RKn Wq)[mH< q  K ` 5 P d4@k=#unPaparala yang pamangan king bulan a mitakda ing balang metung at metung karing tilduan nang gobernador. Inya e ya kakukulangan at ding sablang pakanan na king sablang kailangan da. "nAtin yang apat apulung libung kuadra para karing kabayung pangkarwahe at labing aduang libung kabayung saken da ring sundalus na.Q!nKing kekaban na ning bie nang Solomon, mibibie lang payapa ding memalen ning mabilug a Israel at Juda. Atin yang mulahan ubas at tanaman a higera ing balang pamilya manibat king Dan angga na Beerseba.p [nSakup na namang Solomon ing sablang gabun a atyu dane nang albugan ning Ilug ning Eufrates manibat Tifsa angga king albugan king Gaza. Ya ing ari da ring ari kareting lugal, at kakasundu na la ngan ding sablang bansang makapadurut.8knapulung pepatabang baka, aduang pulung bakang pistulan king marangle; dinalan a tupa; subali pa karing malati't maragul a usang lalaki at babai ampon pepatabang pabu at manuk.+nIng aldo-aldo pamangan a kailangan nang Solomon ya iti: dinalan limang pulung kaban a mapinung arina; atlung dalan a kaban a karaniwan a arina;T#nSakup na lang Solomon ding sablang kayarian manibat king Ilug ning Eufrates angga Filistia at king angganan na ning Ehipto. Mamayad lang buis at atyu la ngan lalam nang upaya king kekaban na ning bie na.5nMengari lang balas king pampang ning dagat ding memalen ning Israel at Juda uli na ning keraklan da. Labis-labis ing karelang kabiayan at masaya la.Jni Geber a anak nang Uri, ing Gilead a king misan a panaun meging kayarian neng Aring Sihon da ring Amoreo at Aring Og ning Bashan. At atin pang metung a gobernador para king sakup na ning Juda.:qni Simei a anak nang Ela, ing kabilugan a Benjamin;=wni Jeosafat a anak nang Parua, ing kabilugan a Isacar;Fni Baana a anak nang Husai, ing Aser at ing balen ning Bealot;dCni Ahimaz, ing mekapakiasawa kang Basemat a anak na namang Solomon, ing kabilugan a Neftali;2ani Ahinadab a anak nang Iddo, ing Mahanaim;'In i Bengeber, ing siudad ning Ramot king Gilead, at karing baryu na ning Gilead a bandi ra ding pamilya nang Jair, ing lahi nang Manase, at ing mabilug na ning Argob king Bashan; heganagana anam lang pulung mangaragul a balen a makabakud pader at ating tangsung kabat karing pasbul dalan;gIn i Baana a anak nang Ahilud, ing siudad ning Taanak, Megido, at ing mabilug a Betsedan sumangid ning balen ning Zaretan, dane mauli na ning balen Jezreel at angga na king siudad ning Abel Mehola at ning siudad ning Jokmeam;jOn i Benabinadab, ing asawa nang Tafat a anak nang Solomon, ing mabilug a matas nang lugal ning Dor;`;n i Benhesed, ing siudad ning Arubot at Soco ampon ding sablang lugal a sakup ning Hefer;S!n i Bendeker, ing siudad ning Makaz, Saalbim, Bet Semes, Elon, at Bet Hanan;cAnIla deti ring mepili at ding pamahalan dang lugal: i Benhur, ing bulubundukan ning Efraim;-UnMemili ya namang labing aduang lalaki i Solomon at tilduan na lang gobernador karing probinsia na ning Israel. Ila ring maki pakibatan king pamangan a kailangan na ning ari at ding katubale na. Makatutuk ya ing balang metung karela metung a bulan kilub ning pabanua tungkul kaniting kabiayan.ni Ahisar, ya ing talapanibala king palasyu; i Adoniram a anak nang Abda, ya ing talapanibala king sapilitang pamagobra king kayarian. 7ni Azaria, ing anak nang Natan, ya ing pamuntuk ding gobernador da ring probinsia; i Zabud a pari at anak na namang Natan, ya ing babie payu king ari;l Sni Benaia a anak nang Jeoiada, ya ing pekapun da ring sundalus; i Zadok at i Abiatar, ila ring pari; -ni Elihoref at i Aija a anak nang Sisha, ila ring kalihim ning konsehu; i Jeosafat a anak nang Ahilud, ya ing talaingat karing maulagang papelis;j Onat ila deti ring opisyal nang ating matas a katungkulan: i Azaria a anak nang Zadok, ya ing pari;.  [nAri ne ning mabilug a Israel i Solomon,lSnAbalitan da ring sablang memalen ning Israel ing binie nang kayatulan at mika maragul lang kagalangan king Aring Solomon. Kikilalanan da king dininan neng kabiasnan ning Dios ban ipairal na ing hustisia king alang pamangabiran.!nKanita nganang Aring Solomon, E ye pipitnan ing anak! Ibie ye king mumunang babai. Ya ing tune ima. fig,E ye pipitnan ing anak!,(3:27)fig*+nOneng migpakalunus ya king ari ing babaing tune maki anak a mabie at malugud king anak na. Ngana, Makamal a Ari, e yu ne pu pipitnan ing anak! Ibie yu ne pu king babaing ini! Ngana naman ning kaduang babai, Pitnan ya pin ing anak ban ala metung man kekami ing makinabang.winKanita ngana ning ari, Pitnan ye ing anak a mabie; ibie ya ing kapitna king metung at ing kapitna king metung.U%nKaybat na nita, mekiduang yang espada ing ari karing sundalus at dininan de.JnKanita nganang Aring Solomon karela, Ing metung kekayu sasabian na king anak ne itang mabie, at ing mete anak ne ning metung. At kaybat ing metung pipilit na king ing mabie anak ya ing anak na.a=nOneng ngana ning kaduang babai, Ya pin ita ing anak mu; ing mabie anak ya ing kanaku! Ngana ning mumunang babai, Ali, ing mete anak ya ing keka, at ing mabie ya ing kaku! Makanyan lang mipakibatan arapan na ning ari.1nItang kabukasan a migising ku ban pasusuan ing anak ku, ikit ku king mete ya. Linawe keng masalese ing anak, at ikit ku king aliwa ya ing anak ku.@{nMibangun ya king kapitangan na ning bengi, at kinua ne ing anak kung atyu siping ku kabang matudtud ku at dela ne king pagkeran na. Kaybat binili ne king siping ku ing anak nang mete.Y-nMisan a bengi, apatanan ne ning babaing ini ing anak na, at mete ya ing anak na.~nYa man pu menganak yang lalaki kalabas ning atlung aldo kaybat kung menganak. Ikami mu pung adua karin; ala kami pung kayabe..}WnNgana ning metung karela, Makamal a Ari, miyabe kami pung manuknangan ning babaing ini king metung a bale. Beit ke ing metung a anak a lalaki kabang atyu kami karin.b|?nMisan a aldo, ating aduang babaing magtinda king katawan da a mekikit kang Aring Solomon.:{onMigising ya i Solomon; akilala na ing pekipagsalitan ne ning Dios king kapamilatan na ning paninap. Mibalik ya Jerusalem at tinalakad ya arap na ning Kaban ning Kasunduan ning Ginu at miyain yang ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu king Ginu. Kaybat na nita, migtau yang maragul para karing tauan na.z1nAt nung pailalam ka king kaburian ku at mamintu karing kautusan ku at tuntunan, antimo ing depat nang David a tata mu, dinan da kang makabang bie.yn Ibie ku la naman keka detang bage a e mu inawad: dakal a pibandian at dangalan a alang aring makaygit keka kabang bie mu.~xwn ibie ku ing inawad mu. Dinan da kang kabiasnan at beluan a alang kalupa king milabas a panaun at king kapilan pa man.Jwn Inya ngana ning Ginu kang Solomon, Uli na ning iti ing inawad mu at e makabang bie o pibandian o kamatayan para karing kekang kalaban nune kabiasnan ban makapamahala ka king alang pamangabiran,>vyn Metula ya ing Ginu kang Solomon uli na ning inawad na.rwnPekibat nang Solomon, Pepakit kayung maragul at alang kupas a lugud king talasuyu yung i David a tata ku, uling menatili yang tapat kekayu, makatuliran, at malinis a pusu. At pepanatilian yu naman kang tata ku iting maragul at alang kupas yung lugud, at dininan ye pang metung a anak a menalili king tronu na.q7nMisan a bengi, kabang atyu ya karin pepakit ya ing Ginung Dios king kapamilatan na ning paninap. Ngana kang Solomon, Nanu ing buri mung ibie ku keka?!p=nMisan a aldo, minta ya Gibeon i Aring Solomon ban miyain ain-sakripisyu uling atyu karin ing pikabaluan a altar. Karin ya miyain libung ain-a-durulukan.NonKaluguran neng Solomon ing Ginu, at tutuparan na la ding panabilin nang David a tata na. Mekamate ya namang animal at inain na la bilang ain-a-durulukan karing altar a atyu karing mangatas a lugal.}nunMiyayain lang ain-sakripisyu ding tau karing altar a atyu karing mangatas a lugal uling ala pang templong mitalakad.m nMekisangga ya i Solomon king ari na ning Ehipto king kapamilatan na ning pamakiasawa na king anak nang dalaga. Inuli ne ing asawa na king Siudad nang David kabang e ya pa yari ing palasyung pagawa na at ing Templo ampon ing pader ning mabilug a Jerusalem.0l[n.Kaybat na nita, inutusan ne i Benaia a anak nang Jeoiada. Linual ya i Jeoiada at pete ne i Simei. Ganap ne ngening matatag ing kayarian lalam nang pamag-aring Solomon.ykmn-Oneng aku, i Aring Solomon, bendisyunan na ku at gawan neng matatag ing kayarian nang David king kapilan pa man.zjon,Ika mismu balu mu ing sablang e ustung depat mu king tata kung i David. Inya ngeni ing Ginu ya ing mamarusa keka.Jin+Obat e mu tiparan ing sinumpa mu king Ginu at ing inutus ku keka?yhmn*Pepayaus ne ning ari at ngana kang Simei, E ra ka wari pepangakuanan king lagyu na ning Ginu at peka panabilinan king e ka mamako keti Jerusalem, at kabud meko ka mate ka? Pekibat mu king mayap ing sinabi ku keka at pengaku mung mamintu ka.Vg'n)Belita ra kang Solomon king meko ya Jerusalem i Simei at kaybat-aybat na Gat.f n(Inya seken ne ing asno na at minta ya king Gat ban kuanan kang Aring Akis ding adua nang ipus. Ikit na la karin at kinua na la.Te#n'Oneng kalabas da ring atlung banua tinakas la ding adua karing ipus nang Simei at minta la kang Aring Akis ning Gat a anak nang Maaca. Ating memalita kang Simei king atyu la king Gat ding adua nang ipus. d;n&Nganang Simei king ari, Mayap pu ing sinabi yu, Makamal a Ari. Ita pung buri yu ya ing daptan ku. Inya karin ya menuknangan kilub ning makabang panaun.vcgn%Mate ka kabud meko ka at dinalakit king Batis ning Kidron. Ika na kanita ing makikasalanan king kamatayan mu.bn$Kanita pepayaus neng Aring Solomon i Simei at ngana, Simei, pagawa kang bale mu keti Jerusalem. E na ka mamako; keti na ka manuknangan.+aQn#Kaybat na nita, i Benaia ya ing gewa nang pekapun da ring sundalus bilang kayalili nang Joab. I Zadok naman ya ing tilduan nang pari bilang kayalili nang Abiatar.`n"Inya minta yang pasibayu i Benaia king Toldang tuknangan ning Ginu at pete ne i Joab, at kitkut de king tuknangan na karin king ilang.0_[n!Ing mamayad king kamatayan da dugpa kang Joab at karing lahi na king kapilan pa man. Oneng dinan na lang tagumpe ning Ginu ding lahi nang David a lukluk king tronu na.Y^-n Ing Dios na mismu ing mamarusa kang Joab uli na ning pamakamate tau a depat na king e na kamalayan tata kung i David. Pete na la ding aduang taung alang kasalanan at mas mayap kesa kang Joab: i Abner a anak nang Ner at pekapun da ring sundalus na ning Israel, at i Amasa a anak nang Jeter at pekapun da naman ding sundalus na ning Juda.R]nNgana ning ari kang Benaia, Sulung, gawan mu itang sinabi na. Paten me at kaybat ikutkut me. King anti kaniting paralan ya milako pakibatan ing pamilya mi karing taung alang kasalanan a pete nang Joab.o\YnInya minta ya i Benaia king Toldang tuknangan na ning Ginu at ngana kang Joab, Lumual ka ken! Iti utus a ibat king ari. Nganang mekibat, E ku bisa. Keni na ku mate! Mibalik ya i Benaia king ari at sinabi na itang sinabi nang Joab.C[nBelita ra kang Aring Solomon king sinalikut ya i Joab king lele ning altar ning Toldang tuknangan ning Ginu. Kanita nganang Solomon kang Benaia a anak nang Jeoiada, Puntalan me at paten.?ZynAbalitan nang Joab ing sablang milyari. (Migpanig ya kang Adoniya oneng e kang Absalom.) Inya sinalikut ya king Toldang tuknangan ning Ginu at pekatalan na karing sagu na ning altar.-YUnInya leko nang Solomon kang Abiatar ing katungkulan bilang pari na ning Ginu. Makanyan metupad itang sinabi na ning Ginu karin king Silo laban karing lahi nang Eli.7XinKaybat na nita, nganang Aring Solomon kang Abiatar a pari, Sulung, muli na ka keta kekayu king Anatot. Sukat kang mate, oneng e ra ka ipapate uling ika ing miningat king Kaban ning Kasunduan ning Ginung Dios inyang kapanaunan nang tata kung i David at kayabe na kang mibata king kasakitan a delanan na.`W;nInya inutusan neng Aring Solomon i Benaia, ing anak nang Jeoiada, at pete ne i Adoniya.oVYnPinilmi na ku ning Ginu king tronung luklukan nang tata kung i David, tiparan na ing pangaku na at binie ne ing kayarian kanaku at karing maging lahi ku. Susumpa ku king mabie Ginu king ngeni mu ring aldong iti paten ya i Adoniya!UnKanita nganang sinumpa king lagyu na ning Ginu, Parusan na ku ning Ginu nung e ke papamayaran king bie na i Adoniya kaniting depat na.xTknNganang Solomon, Ima, obat aduan mu kanaku ing ibie ke i Abisag kang Adoniya? Pota galang pati ing tronu ku aduan ye ban ibie kang Adoniya? Wa, makamatua ya kanaku at makapanig ya kang Adoniya i Abiatar a pari at i Joab a anak nang Zeruia.{SqnNganang Batsebang ima na, Paburen mu neng maging asawa nang Adoniya a kapatad mu i Abisag, ing dalagang tau Sunem.R+nNganang Batseba, Ating malating bage a buri kung aduan keka, anak; e mu ku sana tatanggian. Ngana ning ari, Sabian mu, ima; e ra kayu tanggian.=QunInya pintalan neng Batseba i Aring Solomon ban ipayabut na ing kayaduanan nang Adoniya. Inyang ikit neng Solomon i Batseba tinalakad ya at selubungan ne. Dinuku ya kang ima na at linukluk yang pasibayu king tronu na. Kaybat pepakua yang luklukan; binili re banda nang wanan at karin ne pepaluklukan i ima na.SP!nWa, nganang Batseba, pakisabian ke ing ari tungkul kaniting kayaduanan mu.6OgnNganang Adoniya, Balu ku king e na kayu tanggian Aring Solomon, inya ipakisabi yung mayap king ari king ibie ne kanaku i Abisag, ing dalagang tau Sunem, ban maging asawa ku.pN[nAtin ku pung metung a kayaduanan kekayu at e yu ku sana tatanggian. Nganang Batseba, Sulung, sabian mu._M9nNganang Adoniya, Ikayu balu yu king aku ing sukat maging ari, at iti ya ing panenayan na ning mabilug a Israel. Oneng e makanyan ing milyari at ing kapatad ku ya ing meging ari, uling iti ing kaburian na ning Ginu.YL-nNgana pa, Atin ku pung buring sabian kekayu. Nganang Batseba, Sulung, sabian mu.NKn Misan a aldo, i Adoniya a anak nang Hagit pintalan ne i Batseba, ing ima nang Aring Solomon. Nganang Batseba kang Adoniya, Pagnasan mu ing kapayapan king pamunta mu kete? Pekibat nang Adoniya, Opu.kJQn I Solomon ya ing menalili kang tata nang i David bilang ari, at tune yang matatag ing kayarian na.In Mig-ari ya king Israel kilub ding apat apulung banua; pitu yang banuang mig-ari king Hebron at atlung pulu't atlung banua king Jerusalem.AHn Mete ya i David at mikutkut king balen nung nu ya mibait.Gn E mu sa paintulut ing e ya miparusan. Biasa ka at balu mu na ing gawan mu kang Simei. Siguraduan mung magdusa yang kamatayan.F#nE mia naman kakalinguan i Simei a anak nang Gera ning balen ning Bahurim ning tribu nang Benjamin. Piniumpa na kung e mu nanu kanitang aldo a minta ku king Mahanaim. Oneng inyang saganan na ku king Ilug ning Jordan, pengaku ku king lagyu na ning Ginu king e ke paten.,ESnOneng pakit kang ganaka karing anak nang Barzilai ning Gilead at e mu la paburen, uling meging maganaka la kanaku kanitang tatakasan ke ing kapatad mung i Absalom.iDMnDaptan mu na itang sukat mung gawan; e mu paintulut ing kumaba ya pa bie at mate king kapayapan.C1nBalu mu munaman nung nanu ing depat na kanakung Joab a anak nang Zeruia; pete na la ding aduang pekapun da ring sundalus na ning Israel; i Abner a anak nang Ner, at i Amasa a anak nang Jeter. Pete na la reti at pigbengansan king panaun na ning kapayapan uli na ning dayang tinulu inyang panaun na ning gera. Pete na la ring taung alang kasalanan. Inya midinatan ya ing lagyu ku at aku ing miparsalanan.fBGnat tuparan na ning Ginu itang pengaku na. Ngana, Nung ding anak mu at ding maging anak da manatili lang tapat kanaku at mamintu king kaburian ku king mabilug dang pusu at kaladua, kanita manatili lang mag-ari king Israel.bA?nat daptan mu ing nanumang iyutus na keka ning Ginung kekang Dios. Tuparan mu la ding sabla nang utus at tuntunan, agpang king kautusan a sinulat nang Moises, ban mibendisyunan ka at magtagumpe king nanumang daptan mu,G@ nE na lumuat mate na ku. Inya magpakatatag ka at magpakalalaki,J? nNganang minie bilin kang Solomon inyang malapit neng mate i David:>> yn5Inya peparakit neng Aring Solomon i Adoniya at liwal king altar. Kaybat na nita, linapit ya at migsakab i Adoniya arapan nang Aring Solomon. Nganang Solomon kang Adoniya, Muli na ka.y= on4Nganang sinabing Solomon, Nung tapat ya, agyang metung mu king buak na e matagin; oneng paten ya nung e ya tapat.v< in3Belita ra kang Aring Solomon king tatakut ya i Adoniya. Iti ing sangkan nung inya minta ya i Adoniya king Tolda at telan ne ing metung karing sagu ning altar. Ngana kang Solomon, Buri kung ipangaku nang Aring Solomon king e na ku ipapate.; )n2King takut nang Adoniya kang Solomon, tinalakad ya naman at minta king Toldang tuknangan ning Ginu, at pekatalan na karing sagu na ning altar.: n1Mitakutan la ring sablang bisita nang Adoniya inyang dimdam da iti at tinalakad la at memalaguang minuli karing sarasarili rang lugal.59 gn0at menalangin. Ngana, Purian ya ing Ginu, ing Dios ning Israel, uling birian na king ing metung karing anak ku ya ing lukluk king tronu ku at peintulut na ing akit keng ari!8 7n/E mu ila, dinatang la pati ring tagapayu ning ari ban dinan yang mayap a oras ing Makamal a Aring David. Ngara, Mananu na sanang ing Dios yu gawan neng maygit a pikabaluan i Solomon at mas mapalad kesa kekayu ing pamag-ari na. Kaybat na nita, dinuku ya king katri i Aring David*7 Sn.Makalukluk ne king tronu i Solomon.d6 En-At karin king Sibul ning Gihon di Zadok at Natan linian deng laru bilang ari. Kaybat mibalik la king siudad a kayabe na; kukulisak la king tula at mika maragul a kulisakan karing memalen. Ya pin iti ing inge a dimdam yu./5 [n,Tinubud ne i Zadok a pari, i Natan a propeta, i Benaia a anak nang Jeoiada, ding Kereteo at Peleteo ban antabayanan de i Solomon at pepasaken de king mula na ning ari.4 }n+Nganang Jonatan, E pu mayap a balita, uling ing makamal tamung i Aring David gewa neng ari i Solomon bilang kayalili na.;3 sn*Kabang magsalita ya pa dinatang ya i Jonatan, ing anak nang Abiatar a pari. Nganang Adoniya kang Jonatan, Me keni. Mayap kang tau, at siguradung atin kang daralang mayap a balita.42 en)Mayayari neng mamangan kanita i Adoniya at ding bisita na inyang dimdam da ing inge. Nganang sinabing Joab inyang dimdam ne ing trumpeta, Nanu ita? Obat mainge king siudad?1 n(At tikian deng mibalik; kukulisak la king tula ra at titigtigan da la ring plauta. Kukurug ing gabun uli na ning inge ra.o0 [n'Karin kinua nang Zadok, ing pari, ing larung olibo a makalulan king sagu a ibat king Tolda, at linian ne i Solomon bilang ari. Kaybat tiniupan da la ring trumpeta at kilisak dang masikan ding sablang tau: Luid ya ing Aring Solomon!F/  n&Inya mitnube ya i Zadok a pari, i Natan a propeta, i Benaia a anak nang Jeoiada, ding Kereteo, at Peleteo. Pepasaken de i Solomon king mula nang Aring David at tiki re king Sibul ning Gihon.&. In%At nung makananu neng pitnubayan ning Ginu ing kanakung Makamal a Ari, makanyan nia naman sanang patnubayan i Solomon at maygit bendisyunan king pamag-ari yu. - n$Nganang mekibat Benaia a anak nang Jeoiada, Matupad pu ing utus yu, at mananu na sanang patibayan na iti ning Ginung kekayung Dios!2, an#Patnubayan ye king pamunta na keti potang lukluk ne king tronu ku. Ya ing manalili kanaku bilang ari, uling ya ing pinili ku ban maging pamuntuk ning Israel at ning Juda.*+ Qn"Karin de lanian di Zadok a pari at Natan a propeta bilang ari ning mabilug a Israel. Kaybat tiupan ye ing trumpeta at ikulisak masikan: Luid ya ing Aring Solomon!3* cn!Ngana karela ning ari, Ituki yu la ring kanakung opisyal; pasaken ye ing anak kung i Solomon king sarili kung mula, at patnubayan ye king pamunta na king Sibul ning Gihon.) !n Kaybat na nita, peparakit ne ning ari i Zadok a pari, i Natan a propeta, at i Benaia a anak nang Jeoiada. Dinatang la at mekikit king ari.(  nDinuku ya at siniklaud i Batseba arapan ning ari at kaybat ngana, Mananu na sanang ing ginung kanakung ari mie ya kapilan man!0' ]nking ngening aldong iti tuparan ke ing pangaku a gewa ku keka king lagyu na ning Ginu, ing Dios ning Israel, king ing anak mung i Solomon ya ing kayalili ku bilang ari.k& SnNgana ning ari, Pengaku ku keka king lagyu ning mabie Ginu, ing migligtas king sabla kung kaguluan,g% KnNganang Aring David, Ausan me i Batseba. Linapit ya i Batseba at tinalakad ya arap na ning ari.z$ qnUtus yu pu ite? Nung utus yu, obat e la pu mipabaluan ding kekayung opisyal tungkul king ari a maging kayalili yu?\# 5nOneng e na ku kimbira; e nia naman kinumbira i Zadok a pari, i Benaia, at i Solomon.)" OnNgening aldong iti minta ya at minain yang dakal a toro, tupa, at pepatabang baka. Kinumbira na la ngan ding anak yung lalaki, i Joab, ing pekapun da ring sundalus yu, at i Abiatar a pari. Ngening penandit a iti mamangan la at miminum kayabe na, at kukulisak da, Luid ya ing Aring Adoniya!! nKaybat nganang migsalita, Makamal a Ari, pepalual na kayu pu waring amanu king i Adoniya ya ing manalili kekayu bilang ari?b  AnAting sinabi king ari king atyu ya i propeta Natan, inya pepaluban de. Dinuku ya king ari.O nKabang magsalita ya pa i Batseba, dinatang ne man i Natan king palasyu.x mnNung e yu dinan pansin iti, kabud kamate yu, aku ampon ing anak yung i Solomon mibilang kaming talapanialansang. nMakamal a Ari, manenaya la kekayu ding sablang tau ning Israel ban sabian karela nung ninu ing maging kayalili yu bilang ari.V )nMiyain neng dakal a toro, tupa, at pepatabang baka, at kinumbira ding anak yung lalaki, at i Abiatar a pari ampon i Joab, ing pekapun da ring kekayung sundalus, oneng e ne kinumbira ing anak yung i Solomon.H  nOneng ngeni i Adoniya ya ing meging ari king e yu man kamalayan.& InPekibat nang Batseba, Makamal a Ari, pengaku yu kanaku king lagyu ning Ginung kekayung Dios king ing anak kung i Solomon ya ing maging kayalili yu bilang ari.` =nDinuku ya i Batseba at siniklaud arapan ning ari. Nganang Aring David, Nanu ing buri mu?  nInya pintalan neng Batseba ing ari king kuartu na. Tutu neng matua ing ari at i Abisag, ing dalagang tau Sunem, ya ing magbante. nNgana pang Natan kang Batseba, Datang ku kanita kabang pakisabian me ing Aring David at patutuan ku king ari ing sinabi mu.[ 3n Munta ka ngeni mu rin kang Aring David at sabian mu ing anti kaniti: Makamal a Ari at ginu ku, e yu wari pengaku kanaku king i Solomon a anak ku ya ing maging ari a kayalili yo? Obat i Adoniya ya ing meging ari?x mn Makiramdam ka king sabian ku keka nung e ka bisang mate at nung buri meng sagipan a bie ing anak mung i Solomon.G  n Inya pekisabian neng Natan i Batseba a ima nang Solomon. Ngana, Batseba, e mu pa abalitan king i Adoniya a anak nang Hagit tilduan nang ari ing sarili na at ala yang kabalubalu i Aring David?{ sn Oneng e na la kinumbira di propeta Natan, Benaia, ding pansariling guardia ning ari, at i Solomon a kasing-ibpa na.n Yn Misan a aldo, i Adoniya minain yang dakal a tupa, toro, at pepatabang baka karin king Batu ning Ubingan lele ning sibul ning Enrogel. Kinumbira na la ring aliwa nang anak a lalaking Aring David at ding opisyal ning ari a tau Juda." AnOneng e ya makapanig kang Adoniya i Zadok a pari, i Benaia a anak nang Jeoiada, i Natan a propeta, i Simei, i Rei, at ding pansariling guardia nang David.l UnMekipagsalita ya kang Joab, ing anak nang Zeruia, at kang Abiatar a pari, at pengaku rang saupan de.y onE ne sebianan David a tata na tungkul king nanumang depat na. Masanting yang lalaki i Adoniya; koya ne i Absalom.^ 9nKanita na sinabing ating kapagmaragulan Adoniya king ya ing tutuking maging ari. I Adoniya anak neng Hagit; migsadia neng karung panggera, sundalung pakakabayu, at limang pulung lalaking guguardia neng maglakad ya.k  SnTune yang malagung babai at binten ne ampon sinese ing ari, oneng e ne sipingnan ning ari i Abisag.  3nInya linibut la king mabilug a Israel ban manintun metung a malagung dalaga, at karin king Sunem de ikit. Ing lagyu na Abisag, at dela re king ari.1  _nInya ngara kang Aring David ding pamuntuk na, Makamal a Ari, lumawe kami pung metung a dalaga ban keti tuknang at manese kekayu. Magkera ya siping yu ban e kayu marimla.^  ;nTutu neng matua i Aring David at agyang nanan deng ulasan makapal marimla ya pa mu rin.r _dKaybat na nita, pepagawa yang altar para king Ginu, at karin na la inain ding ain-a-durulukan ampon ding ain-pamisulusulu. Inya pekiramdaman na ning Ginu ing panalangin na at mewala ing salut a makamate karing memalen na ning Israel.gIdNganang Aring David, Bayaran ku ngan yan, Arauna. E ku mamain ain-a-durulukan king Ginung kanakung Dios a e ku ginastus. Inya beyaran neng David ing lugal a pidadaran at ding baka king alagang limang pulung pirasung pilak.~wdBabie ku ngan pu yan kekayu, Makamal a Ari. Mananu na sanang tanggapan na ning Ginung kekayung Dios ing kekayung ain.]5dNganang Arauna kang Aring David, Kuanan yu pu ing buri yu at iyain king Ginu itang isipan yung karapatdapat. Oren pu deng baka at dutung a gagamitan kung pamandara ampon ding paud a malyari yung gamitan panangab.vgdNganang mengutang Arauna, Makamal a Ari, ba't mipasyal kayu keti? Pekibat nang David, Mipasyal ku keti ban saliwan ke ing lugal ning pidadaran mu ban pitalakaran keng altar para king Ginu. Kanita tuknang na ing makamate salut karing tau.dInyang matyo ya i Arauna ikit neng palapit i Aring David at ding opisyal na. Seganan na la at pekaduku na king ari bilang pamamie galang.iMdInya memintu ya i David king utus ning Ginu at minta ya kang Arauna, antimo ing sinabi nang Gad.dAt king aldong ita pintalan neng Gad i David at sinabi na, David, munta ka king pidadaran nang Arauna at gawa kang altar para king Ginu.NdNganang David king Ginu inyang ikit na lang pamaten na la ning anghel ding memalen, Aku ing mikasala. Tune e mayap ing depat ku. Ala lang kasalanan deting tau. Aku at ing pamilya ku ing parusan yu.jOdMigbayu ya isip ing Ginu inyang malapit na na lang pamuksan a bie ning anghel ding memalen na ning Jerusalem. Ngana king anghel, Tuknang na ka. E mu na tataglus pa! Atyu kanita ing anghel king pidadaran nang Arauna a Jebuseo.-UdInya peparala yang salut a makamate karing tau king mabilug a Israel a megumpisa king aldong ita angga ketang aldo a mitakda. Pitung pulung libu la ring taung mete.%~EdNganang David, E ku balu ing daptan ku. Anti na ning malunusan ya ing Ginu, ya na ing balang mamarusa kekatamu kesa king ding memalen ilang mamarusa kanaku.5}ed Pintalan neng Gad i David at sinabi na itang pasabi na ning Ginu. Nganang mengutang, Danup king bansa kilub ding atlung banua o atlung bulan kang salasalikut karing kekang kalaban o atlung aldo salut king bansa mu? Pakaisipan yu iting bage nung isanu ing ibie kung pakibat king Ginung mitubud kanaku. |d Puntalan me i David at sabian mu ing anti kaniti: Atlung bage ing yapag ku keka. Mamili kang metung mu kareti at iti marapat keka.-{Ud Inyang migising ne itang kabukasan, dinatang kang David ing mensahi na ning Ginu king kapamilatan na ning propetang i Gad, ing propeta nang David. Ngana kang David,izMd Oneng meligalig ya i David kaybat neng abalu ing sensus da ring memalen. Nganang David king Ginu, Maragul ing depat kung kasalanan uli na ning merapat a pamagsensus. O Ginu, patawaran mu ku sana king depat kung kamangmangan.Vy'd Minie yang ulat i Joab kang Aring David tungkul king bilang da ring memalen a mitala. Walu lang dalan a libu ding sundalus king Israel at makasadia lang makilaban; lima no mang dalan a libu ding king Juda.~xwdLibutan de ing mabilug a bansa kilub ding siam a bulan at aduang pulung aldo, at kaybat mibalik na la king Jerusalem.Ww)dKaybat na nita, minta la king makakutang siudad ning Tiro dane mauli, at tinaglus la karing siudad da ring Heveo at Cananeo. Ing katataulian a lugal a pintalan da ya ing Beerseba, king dane mauli ning Juda.%vEdKaybat da karin, minta la king Gilead at king Kades, ing gabun da ring Hiteo. Manibat karin minta la king Dan at kaybat minta la king albugan papunta Sidon.LudLipatan de ing Ilug ning Jordan at migkampu la king dane mauli ning Aroer, ing siudad a atyu libutad ning kapatagan king sakup ning Gad. Manibat karin minta la king dane norti papunta king Jazer. tdOneng ing buri ning ari ya ing mepalyari, inya memintu ya at ding kalupa nang opisyal ban bilangan la ding memalen na ning Israel.,sSdNganang Joab, Mananu na sanang lalu na lang parakalan ning Ginung kekong Dios ding memalen at akit da sa ding mata yu iti. Obat buri yung mabilang la ring memalen?yrmdInya inutusan neng Aring David i Joab at ding aliwa pang opisyal da ring sundalus. Ngana karela, Puntalan yu la ding sablang tribu na ning Israel manibat king Dan angga Beerseba at gawa kayung sensus ban abalu ku ing bilang da ring memalen.?q {dPasibayung mikaluku ing mua ning Ginu king Israel, at ginamit ne i David ban parusan na la ring memalen na. Ngana, Bilangan mu la at ilista bilang ding memalen na ning Israel at Juda.Npd'at i Uria, ing Hiteo. Atlu lang pulu't pitu heganagana ing bilang da.)oOd&i Ira at i Gareb, ding tau Jatir;tncd%i Selek, ing tau Ammon; i Naharai, ing talapagdala king baluti nang Joab a anak nang Zeruia; tau ya Beerot;Dmd$i Igal, ing anak nang Natan ning Zoba; i Bani, ing tau Gad;:lqd#i Hezro, ing tau Carmel; i Paarai, ing tau Arabia;ak=d"i Elifelet, ing anak nang Ahasbai ning Maaca; i Eliam, ing anak nang Ahitofel ning Gilo;Ij d!i Samma, ing tau Harar; i Ahiam, ing anak nang Sarar ning Harar;Mid i Eliaba, ing tau Saalbon; ding anak nang lalaking Jasen; i Jonatan;>hydi Abialbon, ing tau Araba; i Azmavet, ing tau Bahurim;\g3di Benaia, ing tau Piraton; i Hidai, ing taung ibat karing kapatagan lele ning Gaas;ifMdi Heleb, ing anak nang Baana ning Netofa; i Ittai, ing anak nang Ribai ning Gibea ning Benjamin;9eodi Zalmon, ing tau Aho; i Maharai, ing tau Netofa;;dsdi Abiezer, ing tau Anatot; i Mebunai, ing tau Husa;Fcdi Helez, ing tau Pelet; i Ira, ing anak nang Ikes ning Tekoa;0b]di Samma at i Elika a parehung tau Harod; adDing aliwang kayabe king grupu da ring Atlung pulu ila reti: i Asael a kapatad nang Joab; i Elhanan a anak nang Dodo ning Betlehem;`dMaygit ya karela ngan, mu pin e ya maygit pikabaluan karing Atlu. Ya ing gewa nang David a mamahala karing sundalung guguardia king ari.`_;dIla deti ring depat nang katapangan Benaia, ing metung karing pikabaluan a Atlung Pulu.%^EdYa naman ing mekapate king metung a lalaking maragul a tau Ehipto. Makasandata yang tandus iting tau Ehipto, at lisuban neng Benaia agyang palupalu ya mu ing tatalnan na. Asamsam ne ing tatalnan nang tandus ning taung maragul, at ya ing ginamit nang Benaia king pamakamate keting tau. P~~}}n|~|{0zyyPxawvJuttKs;rr-q+pp%oo nmllkjHizhhwggffXf eTdgccba``__&^^]]]\\S[[/ZZYYY$XVWVV)UUTSS"RQQPPcO+NkMM`LKKJJOIqHGGNFF(EDCCMBBGA@@f?>>H==,<<;;;:}98765544(3z2231,00n//X..a-P,,U++*L)((;'X&&<%%$J## "M!!E/e;DfA,5[gNuU + O Nd1n Inya ngana kang Solomon, Kapatad, obat makanyan la ring siudad a binie mu kanaku? Inya angga ngeni mayayaus la deting siudad Ing Gabun ning Cabul.xckn Oneng e ya metula i Hiram inyang dinatang yang ibat king Tiro ban lawan na la ring siudad a binie nang Solomon.Lbn Pepadala nang Aring Hiram ning Tiro ing sablang kailangan nang dutung a sedro at pinu ampon gintu anggang bisa ya. Inya dininan neng Aring Solomon i Hiram aduang pulung siudad karin king Galilea.jaOn Aduang pulung banua ing milabas bayu ne apayaring Solomon ing Templo ning Ginu at ing palasyu na.i`Mn Ipakibat da ring aliwa, Kasi ginulut la king Ginung karelang Dios a milual karing makatua da king bansa ning Ehipto, at sinamba la ampon sinuyu karing aliwang dios. Inya pepagpa na ning Ginu iting sablang kapahamakan karela.B_n Mibagsak ya iting Templo at maging katumpuk yang batu. Mangasdan la at mangilabut ding sablang daralan at ikutang da, Obat makanyan ing depat na ning Ginu keting bansa at keting Templo?W^)n kanita itabi ku la ding memalen kung Israelita keting gabun a binie ku karela; paburen ke ing Templong telaga ku king lagyu ku, at maging kasebian ya ampon pikaylian ing Israel karing sablang tau ning yatu.u]en Nung e ka manatiling tapat kanaku at e mamintu karing kautusan ku at sumuyu ampon samba karing aliwang dios,t\cn kanita ika, at ding maging anak da ring anak mu manatili lang makalukluk king tronu, antimo ing pengaku ku. [ n Nung manatili kang tapat at matulid king akakit ku, antimo i David a tata mu, at daptan ampon pamintuan ing sablang kautusan ku,dZCn Ngana ning Ginu, Solomon, dimdam ku ing panalangin mu at aus kanaku. Telaga ke iting Templong kekang pepagawa bilang lugal nung nukarin da ku samban king kapilan pa man. Manatili ya ing panlalawe ku keti at ing pusu ku.TY#n pepakit yang pasibayu ing Ginu, antimo inyang pepakit ya karin king Gibeon.}X wn Inyang apayari na neng pepagawang Solomon ing Templo ning Ginu at ing palasyu, at ing sablang tingka nang ipatalakad,xWknBKing kawalung aldo pepaulian na la ring tau, at binendisyunan de ring tau ing ari. Masaya lang masayang minuli karing sarasarili dang tuknangan uli na ning bendisyun a binie ning Ginu kang David a talasuyu na at karing memalen ning Israel.V9nAInya i Solomon at ding sablang memalen ning Israel, pigselebran de ing Piesta da ring Dalungdung kilub ding pitung aldo. Maragul ya ing katipunan da ring mekipamiesta a menibatan pa king marayung Pidadalanan ning Hamat dane norti angga na king Pinak ning Ehipto king dane mauli.9Umn@King aldo mu ring ita telaga ne ning ari ing libutad nang dake ning patyu, itang lugal arap ning Templo. Kaybat na nita, miyain yang ain-a-durulukan, ain-a-binutil, at taba da ring animal para king ain-ning-pamisulusulu. Depatan na iti uling milalu ya kalati ing tangsung altar para kareting sablang ain.6Tgn?Miyain lang aduang pulu't aduang libung baka ampon dinalan aduang pulung libung tupa bilang ain-ning-pamisulusulu. Inya ing ari at ding sablang memalen telaga re ing Templo.mSUn>Kaybat na nita, ing Aring Solomon at ing mabilug a Israel miyain lang ain-sakripisyu para king Ginu.!R=n=Inya manibat ngeni sukat kayung manatiling tapat king Ginung kekatamung Dios; mibiebie aldo-aldo agpang king paralan na at mapamintu karing kautusan na.xQknsn)Manalangin ku naman para king dayuan a e kabilang karing memalen mung Israelita, ing taung ibat king marayung lugal=!n(King makanyan a paralan akua rang manatiling ating takut keka king kekaban na ning bie ra ketang gabun a binie mu karing kekaming makatua.T<#n'pakiramdaman mu la sana kanita ken king banuang kekang tuknangan, at patawaran ing depat dang pamikasala, uling ikang bukud ing makibalu king pusu ning tau. Inya ika ing munie ablas agpang king depat da.x;kn&pakiramdaman mu sana kanita ing karelang panalangin o ing nanumang aus na ning metung at metung karing memalen mung Israelita king penandit a panamdaman da king pusu ra king mikasala la, at itas da la ring gamat da makayarap keting Templo,b:?n%Nung mika maragul a danup king bansa o pesti o mika lawi o kulapu o gisanan da lang durun o ulad ding tanaman; nung kubkuban da lang kalaban ing isanu man karing karelang siudad o nung datang karela ing salut o sakit,9n$pakiramdaman mu la sana ken king banua. Patawaran mu ing kasalanan da ring taung pinili mu, ding memalen ning Israel, at ituru mu itang mayap a sukat dang daptan. Kaybat, ibaldug mu ing uran keting kekang gabun a kekang binie karing kekang memalen bilang mana ra.)8Mn#Potang e na ibaldug ning banua ing uran uli na ning mikasala la keka, at kaybat sumisi la at datang la keting Templo, at king mitmung kapakumbaban maus la keka, 7 n"pakiramdaman mu la sana ken king banua at patawaran ing kasalanan da at ibalik pasibayu king lugal a binie mu karing makatua da.<6sn!Potang masambut la karing kalaban ding memalen mung Israelita uli na ning mikasala la keka, at kaybat sumisi la at datang keting Templo, at king mitmung kapakumbaban maus la keka, 5;n Ken king banua, makiramdam ka sana, O Ginu, at ika ing gawa at munie atul king karelang kasu. Parusan me itang mikasala at payalan sala ing e mikasala.4%nNung misangkanan yang dinapat e ustu ing metung a tau king kalupa nang tau, idala re keting altar mu at pasumpan nung ala ya ping kasalanan.M3nPakiramdaman mu sana ing panalangin ku, at ing panalangin da ring kekang memalen neng mamarap la keting lugal. Ken king banuang kekang tuknangan pakiramdaman mu kami at patawaran ing kasalanan mi.21nBanten me sana aldo't bengi iting Templo, iting lugal a pinili mu ban keti ka samban. Pakiramdaman mu ku sana neng mamarap ku keti ban manalangin.1ynMakanyan man, pakiramdaman mu sa, O Ginung Dios, ing panalangin ku ngening aldong iti, ing aduan ning kekang talasuyu.09nTune kayang malyari kang manuknangan, O Dios, keti king yato? E ka mipagyu agyang king kabilugan a banua; lalu kang e mipagyu keting Templong gewa ku!v/gnInya, O Ginung Dios ning Israel, paburen mung mipatibayan ing sinabi mu king talasuyu mung i David a tata ku._.9nInya ngeni, O Ginung Dios ning Israel, isundu mu sanang tuparan itang pengaku mu king talasuyu mung i David a tata ku. King ating manatiling lahi na a mag-ari king Israel, nung maging mapamintu la keka a antimo ya.-nTiparan mu ing pengaku mu kang David a tata ku; itang sinabi mu kang tata ku kanitang kapanaunan na, tiparan mu ngan ngening aldong iti.z,onat nganang menalangin, O Ginung Dios ning Israel, alang dios a anti ika king banua o king yatu. Tutuparan mu ing kekang pangaku karing kekang memalen, at papakit mu karela ing lugud mung e kukupas neng mamintu la keka king mabilug dang pusu.{+qnKaybat na nita, king arapan da ring memalen tinalakad ya i Solomon king arap ning altar; tinas na la ding gamat na1*]nPepasadia ku munamang metung a lugal karin para king Kaban a pagbilian na ning kasunduan a gewa na ning Ginu karing kekatamung makatua kanitang liwal na la king Ehipto.Q)nMetupad ngeni ing pengaku ning Ginu. Aku ing menalili kang David a tata ku bilang ari ning Israel, antimo ing pengaku na, at pepatalakad ke iting Templo ban keti ya samban ing Ginung Dios ning Israel.|(snMakanyan man, e me apatalakad iti; ing sarili mung anak ya ing patalakad king Templo bilang parangal king lagyu ku.f'Gnoneng ngana ning Ginu kang tata ku, Mayap at ustu ing buri mung patalakad Templo para kanaku.&nNgana pang Solomon, Pignasan nang David a tata ku ing mitalakad Templo bilang parangal king lagyu na ning Ginu, ing Dios ning Israel, %nManibat na kanitang aldo a linual ku la Ehipto ding memalen kung Israelita ala kung piniling siudad karing sablang tribu ning Israel ban pitalakaran mo sa king Templo nung nukarin da ku samban. Oneng ika, David, pinili ra ka ban manimuna karing kakung memalen.${nNgana, Purian ya ing Ginung Dios ning Israel a tinupad king pangakung binie na kang David a tata ku kanitang sinabi na,p#[nKaybat na nita, inarapan na la ding memalen a pakatalakad karin at binendisyunan na lang Aring Solomon.j"On Pepagawa kung maragul at malagung Templo para keka a maging kekang tuknangan king kapilan pa man.%!En Kanita nganang menalangin Solomon: O Ginu, ika ing mibili king aldo king banua, oneng pinili mu ing manuknangan ka king bigang makapal at king karalumduman.r _n e ra ayaring gimpanan ing katungkulan da uling kinatmu ya ing Templo king makasilo nang ligaya ning Ginu.Fn Mikatmuan ya king biga ing Templo inyang linual la ding pari;n Alang nanumang bage makalulan king Kaban nung e mu ding aduang tinabas a batung linulan nang Moises karin king Horeb. Deting tinabas a batu ila ding kasusulatan na ning kasunduan a gewa ning Ginu karing Israelita kaybat dang meko king bansang Ehipto.A}nMakaba la ding tambayuk, inya mayayakit la manibat king Banal a Lugal a malapit arap ning kakilubkiluban a altar, oneng e la mayayakit king lual. (Atyu la angga ngeni deting tambayuk.)ynMakaladlad la pakpak ding kerubin, inya sasalilungan de ing Kaban ning Kasunduan at ding tambayuk a pibubuatan kaniti.*OnKaybat na nita, linub de ring pari ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu king Templo at binili de king Kabanal-banalan a Lugal lalam da ring pakpak da ring kerubin.<snMitipun la arap na ning Kaban ning Kasunduan di Aring Solomon at ding sablang memalen ning Israel. Mekamate lang dakal at e abilang a tupa at baka ban iyain bilang ain-sakripisyu.)nat linub de king Templo. Sinaup la karela ding Levita king pamamuat king Toldang tuknangan ning Ginu at karing aliwa pang kasangkapan na niti.eEnInyang atyu na la ding manimuna na ning Israel, binuat de ring pari ing Kaban ning Kasunduan/nMitipun la ngan arapan nang Solomon deting lalaki na ning Israel king Piesta da ring Dalungdung. Bulan na kanita ning Etanim, ing kapitung bulan.z qnKaybat na nita, pepayaus na lang Aring Solomon ding sablang manimuna da ring tribu at pamilya na ning Israel ban mitipun la king Jerusalem at kaybat kuanan de ing Kaban ning Kasunduan king Zion, ing Siudad nang David, at idala de king Templo. n3Inyang meyari na ing sabla nang pepaobrang Solomon para king Templo ning Ginu pepadala na la ngan karing lugal ning pisisinupan ning Templo ding kasangkapan a telaga nang David a tata na para king Ginu: ing pilak, ing gintu, at ding aliwang pang kasangkapan./Yn2ding kopa, ding pamatda karing sulu, ding silyo, ding palanggana, ding datukanan para king insenso, ding kawaling pididinan baya, ding bisagra da ring pasbul para king Kabanal-banalan a Lugal, at ding pasbul palual king Templo. Pawa la ngang megawa king gintung puru deting sablang kasangkapan.0[n1ding tumpakan-sulu king arap ning Kabanal-banalan a Lugal; makabili la ding lima kareti king dane albugan at ding lima king dane norti, ding sampaga, ding sulu, sipit,#n0Pepagawa na la ngang Solomon deting kasangkapan a gintu king Templo na ning Ginu: ing altar, ing lamesang pibibilianan king tinape a iyain,vgn/E na la apatimbang Solomon deting kasangkapan uli na ning tutu lang dakal, inya alang makibalu king bayat da.eEn.Pepaulma na lang Solomon deti king Kapatagan ning Jordan pilatan ning Sucot at ning Zaretan.n-Gewa na la ngan Hiram king makintab a tangsu deting kasangkapan para kang Aring Solomon ban gamitan king Templo na ning Ginu.kQn,ing kawa, at ding apulung torong sasapu king kawa, ding pidatukanan abu, ding pala, at ding silyo.; sn+ding apulung pitutumpakan, ding apulung pipanuasan, n*ding apat a ralan a tangsung kaubug bungang pomegranate para karing aduang pasapnu, adua lang hilera deti a tia dinalan balang hilera, n)antimo ding aduang maragul a tangsung asias, ding pasapnu a kaubug sampagang liryu, at ding palamuting tanikala para kareti,# An(Gewa na la namang Hiram ding kalderang pididinan abu, ding pala, at silyo. Ayari na ngan ing sablang pagawa nang Aring Solomon para king Templo ning Ginu,. Wn'Binili na la ring lima kareting pitutumpakan king dane mauli na ning Templo, at ding lima naman king dane norti. Binili ne ing kawa king suluk dane mauli at aslagan.A}n&Ginawa ya namang apulung tangsung pipanuasan i Hiram para karing apulung pitutumpakan. Anam yang talampakan king makapabilug at mikakalaman yang aduang dalan a galun ing balang metung.dCn%Makanyan la pangagawa ding pitutumpakan king kawa; paraparehu la ngan king sukad at itsura.A}n$Mipalamutian la ngan ding sapnu at kuadru karing dinukit a larawan da ring kerubin, leon, at tanaman a palma. Deti mipadurutnan lang palamuting tela-tanikala nung atin lang paglugalan.1]n#Ating metung a batibat a mabilug babo na ning balang metung karing pitutumpakan. Siam yang pulgada, at ding peka sapnu ra at kuadru metung lang piesa king pitutumpakan.n"Ating apat a tukud a peka sapnu lalam da ring balang apat a suluk ning pitutumpakan; at metung lang piesa king pitutumpakan.zon!Kalupa ra la pangagawa ding parugang da ring karwahe. Megawa la ngan king tangsu ding ehe, yanta, rayus, at boha.-n Adua lang pulu't limang pulgada king katas ding parugang at atyu la lalam da ring kulung a kuadru. Metung yang dake ing ehe at ing pitutumpakan.BnAtin yang peka mabilug a makapatung babo ning kawa a maka-angat yang labing walung pulgada manibat babo ning pitutumpakan at pitung pulgada lalam na niti. Atin yang disenyung makadukit.X+nIng balang pitutumpakan atin yang apat a parugang a tangsu at tangsung ehe. Atin lang apat a tangsung tukud karing apat nang suluk ning pitutumpakan panuasan. Atin lang palamuting tela-tanikala deting tukud.+nAtin lang medukit a larawan da ring leon, toro, at kerubin. King babo at lalam da ring leon at toro ating tela-tanikalang palamuti a makadukit.r~_nAnti la kaniti pangagawa ding pitutumpakan: kuadradu la uling makasukung lang paitas ding karelang suluk.-}UnGinawa ya namang apulung tangsung pitutumpakan pipanuasan i Hiram. Anam yang talampakan king kaba at lualas, at apat ya ampon kapitna king katas ning balang metung.*|OnAtlu yang pulgada king kapal ing kawa. Kalupa ne ning labi na ning silyo ing labi na, kaubug yang sampagang liryu. Mikakalaman yang apulung libung galun a danum.Q{nMakapatung ya iting kawa king gulut da ring labing aduang tangsung toro: makayarap la ring atlu king dane norti, ding atlu king dane albugan, ding atlu king dane mauli, at ding atlu king dane aslagan.z3nKing labi na niti ating aduang hilerang tela-kalabasang makapadurut; tia pulu at kapitnang talampakan ing makakabit king balang metung keting kawa.Zy/nGinawa yang maragul a tangsung kawa i Hiram. Mabilug ya at maki sukad yang pitu at kapitnang talampakan king lalam, labing lima yang talampakan kalualas, at apat yang pulu't limang talampakan king makapadurut.x#nMakapatung la ring tangsung makaubug liryung pasapnu babo ra ding asias a maragul. Makanyan meyari ing obra tungkul karing asias a maragul.4wcnTelakad na lang Hiram deting maragul a tangsung asias arapan na ning pidadalanan palub king Templo. Inaus neng Jakin, itang king dane mauli, at Boaz itang king dane norti.v n u;nKaubug lang sampagang liryu deting pasapnu at makapatung la karing maragul a asias babo na ning palamuting balamu tanikala; anam yang talampakan king katas ing balang metung. Ating aduang dalan a pomegranate a tangsu king makapaligid lalam da ring balang metung kareting pasapnu.tnMinoldi na la naman ding aduang hilerang tangsung kaubug bungang pomegranate, at kebit na la reti king babo at lalam da ring pasapnu.[s1nGinawa ya namang aduang palamuti a balamu tanikala ban pandekorasyun karing asias.)rMnGinawa ya namang aduang pasapnung tangsu. Sukad yang pitu at kapitnang talampakan king kaba ing balang metung kareti ban ikabit la babo ra ding maragul a asias.)nSiam yang pulung talampakan king kaba ing Templo, atlu yang pulung talampakan king kalualas, at apat yang pulu't limang talampakan king katas.j= QnPegumpisan neng pepatalakad Solomon ing Templo kanitang bulan ning Ziv, king kaduang bulan na ning kapat nang banuang pamag-ari king Israel at king kapat a ralan walung pulung banua kaybat dang meko king Ehipto ding Israelita.%<EnDing magobra nang Solomon at ding kang Hiram at ding tau Gebal ila ring tinabas at misadia karing batu at dutung a gamitan king pangatalakad na ning Templo.o;YnKing utus nang Aring Solomon menabas lang batung mangaragul ban gamitan king pundasyun na ning Templo._:9nMemili yang atlung libu at atlung dalan a kapatas ban mamahala kareting taung magobra. 9;nAtin ya namang walung pulung libung tau i Solomon a manabas batu karing bunduk-bundukan, at pitung pulung libung taung talayakut karing metabas a batu.~8wnGewa na lang atlung grupu; apulung libu king balang grupu, at liwas-liwas na lang peparala bulan-bulan king Lebanon. Inya atin lang aduang bulan king karelang tuknangan. I Adoniram ya ing tilduan nang mamahala kareting tau king obrang sapilitan.e7En Mepili la ring atlung pulung libung lalaki king mabilug a Israel para king obrang sapilitan."6?n Antimo ing pangaku na, dininan neng kabiasnan ning Ginu i Solomon. Masanting ing pamiyutus da ri Hiram at Solomon, at pikayari de ing metung a kasunduan. 5n at i Solomon naman balang banua babie yang dinalan a libung sakung trigu at dinalan apulung libung galun a alang samut a larung olibo para karing tauan nang Hiram. fig,Pepadala nang Hiram ing sablang dutung a sedro at pinu a kailangan nang Solomon.,(5:10)fig*^47n Inya pepadala nang Hiram ing sablang dutung a sedro at pinu a kailangan nang Solomon,z3on Manibat king Lebanon idala ra la ding tauan ku ing dutung king dagat, at payagus da lang anting balsa king lugal a ituldu mu. Pikakawanian da la karas karin at ika na ing payakut. Ing pakibatan mu ya ing dinan mu lang pamangan ding tauan ku.23nInya nganang peparalang mensahi kang Solomon: Tinggap ke ing peparala mung mensahi, at matula kung ibie ing kayaduanan mung dutung a sedro at pinu.A1}nMesaya yang lubus i Aring Hiram king mensahing peparala nang Aring Solomon. Ngana, Purian ya ngeni ing Ginu a minie kang David metung a biasang anak ban manimuna king bansang marangal!N0nNung paintulut yu, iyutus yu ngeni karing tauan yu ing kuturan da la para kanaku ding tanaman a sedro karin king Lebanon, at sumaup lang mangutud dutung a sedro ding tauan ku. Bayaran ku ing nanumang alagang buri yu. E makalingad kekayu king ala lang sibukan ding tauan ku king pamangutud dutung, oneng sane la ding tauan yu.k/QnInya inari ku king lub ku ing italakad ke ing templo nung nu ya misamban ing Ginung kanakung Dios. Wa, nganang minie pangaku ning Ginu kang tatang ku: Ing anak mung ilukluk ku king tronu mu ya ing patalakad templo para kanaku../nOneng ngeni dininan na kung kapayapan nu man karin ning Ginung kanakung Dios. Ala na kung kalaban at ala nang panganib a lumusub la ring kalaban.-nE makalingad kekayu ing kapagnasan nang tata ku a patalakad templo para karin ya samban ing Ginung Dios na. E ne apatalakad uli na ning alang patugut a gerang inarapan na laban karing kalaban nang makapadurut anggang e na la simbut king saup ning Ginu.6,inNganang peparalang pakibat Solomon kang Hiram,M+ nMikaluguran lang matalik di Aring Hiram ning Tiro at Aring David. Mitubud yang mapilan karing tauan na i Aring Hiram inyang abalitan nang i Solomon ya ing mepili bilang ari a kayalili nang tata na.z*on"Abalitan de ring ari ning mabilug a yatu ing kabiasnan na, at mitubud lang tau ban makiramdam kang Aring Solomon.l)Sn!Makapagsalita ya tungkul karing tanaman at tanaman a mamunga, antimo ring tanaman a sedro ning Lebanon at ding hisopo a tutubu karing pader. Makapagsalita ya naman tungkul karing animal, ayup, ding gagapang a lelangan, at asan.F(n Sinulat yang atlung libung kasebian, at libu at limang kanta.M'nMas biasa ya king kenu mang biasa; ligpusan ne kabiasnan i Etan a Ezrahite, i Heman, i Calcol, at i Darda, ding anak nang Mahol. Pikabaluan ing kabiasnan nang Solomon karing siping-siping a bansa.L&nLigpusan na la kabiasnan ding biasa na ning aslagan at ning Ehipto.v%gnDininan neng alang kalupang kabiasnan at beluan ning Dios i Solomon. Malapad anti ing dagat ing kabiasnan na.,$SnDing magrasyun munamang sebada at are para karing kabayung sasaken na at pangkarwahe ila naman deting mesabing gobernador. Darala ra nu man karin mayawad idala ra. ~}}:}|1{{zPyyx9wwvutt{t rrJqsponmmlkjjcii%hQgfeeeducqbb-aX`_m^^2]]_\[[}[Z)YXXVWWVUU6T}SRQPPdONMMDLLKKJ IFHGGFEE1DDDCCBAAi@@?>>j==H<<;99B8!765v5A433 21100?/.z-,+**)(''>&&4%$$#j#""! +I-:/_B  *cRVT#nKing panaun a ita, alang tuknang ing pamigera da ri Rehoboam at i Jeroboam.oYnMakasulat ngan king librung Ing Istoria da ring Ari ning Juda ing sablang depatan nang Aring Rehoboam.nDarala da la reti ding guardia neng pupunta ya ing ari king Templo ning Ginu, at kaybat babalik da la king silid-pisisinupan.1nPelitan na la reti ning Aring Rehoboam karing tangsung kalasag a pepagawa na, at pigkatiwala na la karing opisyal da ring guardia na ning palasyu. nKinua na ngan ing sablang pibandian na ning Templo ning Ginu at ning palasyu pati na ring gintung kalasag a pepagawa nang Solomon.uenInyang kalimang banua na ning pamag-ari nang Rehoboam lisuban ne ning Aring Sisak ning Ehipto ing Jerusalem. ;nKarin atin munamang lalaki at babaing patutut ning pisasamban a babie ra ing karelang sarili bilang kasuyuan da. Memakiapus la ring Israelita king makasuklam a ugali da ring taung tinabi na ning Ginu king akakit da. fig,Ginawa lang pisasamban karing mangatas a lugal.,(14:23)fig*$CnGinawa lang pisasamban karing mangatas a lugal, mitalakad lang asias a batu, at larawan nang Asera karing bunduk-bundukan, at karing lalam da ring tanaman.1nDinapat yang e ustu ing Juda king akakit na ning Ginu. Mas dakal ing depat dang pamikasala kesa karing karelang makatua. Inya pepamua re ing Ginu.<snMeging ari ne ning Juda i Rehoboam a anak nang Solomon inyang idad yang apat apulu't metung a banua. Labi yang pitung banuang mig-ari king Jerusalem, ing siudad a pinili na ning Ginu karing sablang lugal da ring tribu na ning Israel ban karin ya misamban. Naama ya lagyu i ima nang Rehoboam at tau ya Ammon.nMeging ari ya kilub ding aduang pulu't aduang banua. Mete ya at mikutkut, at i Nadab a anak na ya ing menalili bilang ari.CnMakasulat ngan king librung Ing Istoria da ring Ari ning Israel ing sablang depatan nang Jeroboam, nung makananu yang mekigera karing aliwa, at nung makananu neng pemahalan ing kayarian.1]nPigkalungkutan de ring memalen ning Israel ing anak a mete at kaybat kitkut de, antimo ing sinabi na ning Ginu king kapamilatan na ning propetang talasuyu nang i Ahiya.]5nMinuli ya king Tirza ing asawa nang Jeroboam, at karas na bale, mete ya ing anak na.~wnIsuka na ne ning Ginu ing Israel uling mikasala ya i Jeroboam, at uling penimunan na la ring memalen king pamikasala. !nParusan ne ning Ginu ing Israel, at mangari ya king timbu a sapul-sapulan na ning danum. Bagutan na la ding memalen king gabun a binie na karing makatua da, at isalbag lipat na ning Ilug ning Eufrates, uling pepamua re ing Ginu inyang ginawa lang larawan nang Asera.\ 3nDinan neng metung a ari ning Dios ing Israel ban wakasan ne ing lahi nang Jeroboam.\ 3n Pigkalungkutan de ngan ding sablang memalen ning Israel at kaybat ikutkut de. Ya mung bukud ing miembru na ning pamilya nang Jeroboam a mikutkut uling ya mu ing katanggap-tanggap king Ginu, ing Dios ning Israel.b ?n Ngana pang Ahiya, Inya muli na ka bale mu uling mate ya ing anak mu kalub mu king siudad.) Mn Asu la ring mangan king ninumang mate king siudad a ating pamilya mu, at ayup no man ding mangan karing mangamate karing marangle. Aku, ing Ginu, ing migsalita.On Inya pagpa kung kasiran king kekang kayarian at paten ding sablang lalaking lahi mu, anak la man o matua. Silaban keng anting basura ing pamilya mu angga king magisan ya at alang mitagan metung man.-n Mas maragul ing kasalanan a depat mu kesa karetang minuna keka. Ginawa kang aliwang dios at dakal a larawan. Inya sikuil mu ku at pepamua mu ku.LnLeko ke karing lahi nang David ing kayarian at kaybat binie ke keka. Oneng e ka meging anti i David a talasuyu ku. Meging tapat ya at mapamintu kanaku; depat na ita mung katanggap-tanggap kanaku.@{nMuli na ka, at sabian mu kang Jeroboam ing anti kaniti: Ing Ginu, ing Dios ning Israel, pasabi na keka: Pinili da ka karing dakal a tau at gewang pamuntuk da ring memalen kung Israel.,SnInyang daramdaman na neng daratang, nganang Ahiya, Malaus ka, asawa nang Jeroboam! Obat magkunwari ka pang e na asawang Jeroboam? Ating e mayap a balita para keka. ;nSinabi na ning Ginu kang Ahiya king daratang ya ing asawa nang Jeroboam ban mangutang nung nanu ing mapalyari king anak nang masakit. At sinabi na naman ning Ginu nung nanu ing sukat nang ipakibat Ahiya. Inyang datang ne ing asawa nang Jeroboam, migkunwari yang aliwa yang babai.JnTiparan na ning asawa nang Jeroboam itang pagawa na, at kaybat minta ya king Silo ban pakikitan ne i Ahiya king bale na karin. E ne manakit i Ahiya; mapula la ring mata na uli na ning matua ne.!=nPagdala meng apulung tinape at mapilan a bibingka, at metung a garapung pulut-panilan. Kutnan me at sabian na keka nung nanu ing mapalyari king anak ta.oYnNganang sinabi king asawa na, Magsadia ka at magbalatkayu ka ban alang metung man a makakilalang ika ing asawa ku. Munta ka king Silo ban pakikitan me karin i Ahiya, ing propetang sinabi kanakung aku ing maging ari na ning Israel.O nKing panaun a ita, mesakit ya i Abiya, ing anak nang lalaking Jeroboam.{~qn "Iting depat na ya ing meging kasalanan nang Jeroboam at meging dalan king lubus nang pangabagsak ning kayarian na.}n !Agyamang mepalyari na iti, e ya pa mu rin tinuknang darapat e ustu i Jeroboam. Sindu na mu rin ing pamanutuk nang pari a e ibat king lahi nang Levi; maski ninu na mung bisa malyari neng tulduan para karing altar a pepagawa na karing bunduk-bundukan.;|qn Uling siguradung matupad itang amanung sinabi na at inutus ning Ginu ban sabian na laban king altar na ning Betel at karing sablang lugal a pisasamban karing siudad ning Samaria.n{Wn Kaybat deng kitkut, ngana ning propeta karing anak nang lalaki, Potang mate ku, ikutkut yu ku keting kutkutan a pikutkutan yu keting propetang ibat Juda; ibili yu la ding butul ku siping da ring butul niting propeta na ning Dios.zn Kitkut ne ing bangke king kutkutan da ring pamilya na kaybat neng pigpaldasan a kayabe ding anak na. Ngarang kiniak, Ay, ing kapatad ko!oyYn Binuat ne ing bangke na at seke ne king asno, at kaybat dela ne king Betel ban pagpaldasan at ikutkut.Mxn Meko ya at miras ketang lugal nung nu ya makapase ing bangke na ning propeta. Atyu ya pa mu rin ing asno na at itang leon siping ning bangke. E ne pengan ning leon at e ne ninanan balang ing asno.mwUn Kaybat inutus na karing anak nang lalaki ing isadia re ing asno para saken na. Memintu la ring anak.]v5n Inyang abalitan na iti ning matuang propeta sinabi na, Ita ya ing propeta na ning Dios a e memintu king utus ning Ginu. Inya pepaburen neng piglapak at pete ning leon, antimo ing sinabi na king propeta ning Ginu.luSn Ikit de ring taung daralan karin ing makapase nang bangke at ing leon a makatalakad siping na. Miras la reti king siudad ning Betel nung nu ya manuknangan ing matuang propeta at pemalita ra ing milyari king propetang ibat Juda..tWn at king pamaglakbe nang pauli asaganan ne ing metung a leon. Apate ne ning leon at mipase ya king gabun ing bangke na. Makatalakad la siping na ing leon at ing asno.ps[n Inyang meyari neng mengan at minum, geyak ne at dininan sia ing asno na ning propetang tiki na bale na,/rYn Dinalan kang pasibayu ketang delanan mu, mengan at minum keting lugal a binawal ku keka. Inya mate ka at e ya mikutkut ing bangke mu king kutkutan da ring makatua mu.qn at kaybat nganang masikan migsalita king propetang ibat Juda, Sasabian na ning Ginu king e mu tiparan ing inutus na keka. pn Kabang makalukluk la arap na ning lamesa, dinatang ing amanu na ning Dios king matuang propetang menagkat king propetang ibat Juda,_o9n Inya tinuki ya ing propeta na ning Juda king matuang propeta at mengan ya keta karela.mnUn Kanita ngana ning matuang propeta, Propeta ku munamang kalupa mu. Inutus na kanaku ning Dios king kapamilatan na ning anghel a tinubud na king ituki ra ka king bale ku ban makapangan ka at makainum. Oneng e tutu iting sinabi na.umen uling inutus na kanaku ning Ginu ing e ku mamangan at miminum at e daralan ketang delanan kung papunta keti.zlon Nganang mekibat ning propetang ibat Juda, E ku malyaring tuki kekang mibalik o mangan o minum keting lugal a iti,dkCn Tara, tuki ka kanaku king bale ku ban makapangan ka, nganang menagkat ning matuang propeta.,jSn Tegal ne ing propeta na ning Dios, at ikit neng makalukluk lalam ning tanaman a ensina. Nganang kinutang, Ika ing propetang menibat king Juda? Pekibat na, Wa, aku.fiGn Kanita ngana karela, Isadia ye ing asno ban saken ke. Sidia re ing asno, seken ne at meko ne. hn Nganang kinutang tata ra, Nukarin ya dinalan inyang minuli ya? Tiru de ring anak na itang dalan a delanan na ning propeta ning Dios.g3n Atin kanitang matuang propetang manuknangan king Betel. Dinatang la ding anak nang lalaki niti at belita ra kang tata ra ing sablang depatan na king aldong ita ning propeta na ning Dios a dinatang ibat Juda. Belita ra naman itang sinabi na niting propeta kang Aring Jeroboam.wfin Inya inyang muli ya, dinalan ya king aliwang dalan; e ya dinalan ketang delanan na inyang minta ya king Betel. en uling inutus na kanaku ning Ginu king e ku bitasang mamangan o miminum o daralan pasibayu ketang delanan ku inyang papunta ku keti. d;n Nganang mekibat ning propeta na ning Dios, E ku tuki keka agyang pang ibie mu kaku ing kapitna ning kekang pibandian. E ku mangan o minum nanuman keti,1c]n Kaybat na nita, ngana ning ari king propeta na ning Dios, Tara, tuki ka kanaku ketang bale ku at mangan. Atin kung ibie regalu keka uli na ning mayap a depat mu kanaku.hbKn Kanita nganang Aring Jeroboam, Dapat a mayap, ipanalangin mu ku king Ginung kekang Dios king misubli ya sa king sadia ing gamat ku! Inya menalangin ya king Dios iting propeta, at misubli ya king sadia ing gamat na ning ari.a)n At bigla ya namang melasak ing altar at misambulat ing abung atyu babo na, antimo ing sinabi na ning Dios king kapamilatan na ning propeta na.\`3n Inyang dimdam nang Aring Jeroboam iting amanung laban king altar, tildu ne ing gamat na king propeta ning Dios at ngana, Dakpan ye ing taung yan! Kanita mu rin mengasias ya ing gamat a penuldu na at e ne akimut._3n Ngana pang sinabi king aldo mu ring ita, Iti ya ing tanda king migsalita ya ing Ginu: Malasak ya iting altar, at misambulat ing abu a atyu babo na.T^#n King utus na ning Ginu migsalita yang masikan iting propeta laban king altar. Ngana, Altar, altar! Oyni ing pasabi na keka ning Ginu: Mibait ya king pamilya nang David ing anak a mipamalagyuan Josias. Paten na la keti ding pari a miyayain ain-sakripisyu keka karing bunduk-bundukan, at silaban na la ding butul da ring tau babo mu.6] in Ating metung a propeta na ning Dios a ibat Juda; dinatang ya king Betel uling tinubud neng munta karin. Makatalakad ya kanita i Jeroboam arap na ning altar ban duluk insenso.F\n !Inyang kalabing limang aldo na ning kawalung bulan a tikda na, minta ya king Betel at miyain yang ain-sakripisyu king altar bilang pamagselebra king piestang tinatag na para karing memalen.%[En Tinatag nia namang Jeroboam ing metung a piesta neng kalabing limang aldo ning kawalung bulan; kalupa ne niti ing piesta karin king Juda. Karin king Betel miyain yang ain-sakripisyu king gintung toro a pepagawa na. Mitutuk yang pari karing mangatas a lugal a pisasamban a pepagawa na.Z+n Pepagawa ya namang altar a pisasamban karing taluktuk da ring bunduk-bundukan at mibili yang pari karing pamilyang e ibat king tribu nang Levi.{Yqn Inya meging kasalanan iti king Israel, uling minta la karin ding memalen ban samba kareting kikilalanan dang dios.TX#n Binili ne king Betel ing metung karing torong gintu at ing metung king Dan.VW'n Kaybat nang pegaralan iting bage, pepagawa yang aduang torong gintu, at kaybat ngana karing memalen, Memalen ning Israel, magkakasakit kayung pupunta Jerusalem. Oreni ding dios a milual kekayu king Ehipto.HV n nung munta la king Jerusalem ding tau ban miyain ain-sakripisyu king Templo ning Ginu. Pasibayu lang mangakung katapatan kang Aring Rehoboam. Inya paten da ku at mibalik la lub kang Rehoboam.NUn Ngana king lub na, Pota mibalik ya ing kayarian king lahi nang David,ETn Kanita pepagawa na lang Jeroboam ding pader na ning siudad ning Sikem king bulubundukan na ning Efraim at karin ya menuknangan. Kaybat meko ya karin at pepapader ne ing siudad ning Penuel.lSSn Ing Ginu sasabian na king e yu la lulusuban ding kapatad yung memalen ning Israel. Muli na kayu bale yu, uling kaburian ku ing milyari. Memintu ya ing metung at metung karela at minuli la uli na ning sinabi na karela ning Ginu.zRon Sabian mu kang Rehoboam a anak nang Solomon, at karing sablang memalen ning Juda at Benjamin, at karing aliwa pa:2Qan Oneng ngana ning Dios kang propeta Semaia,%PEn Inyang miras ne Jerusalem i Rehoboam, tinipun na la ring mayap diling sundalus na ning tribu ning Juda at ning Benjamin ban lusuban na la ding tribu ning dane nang norti ning Israel at ban abawi ne ing kayarian na. Mekatipun yang dinalan walung pulung libu katau a pawang mangagaling.On Inyang abalitan da ring memalen ning Israel king dinatang neng ibat Ehipto i Jeroboam, inaus de para tumagun king metung a maragul a kapulungan, at kaybat ya ing gewa rang ari king Israel. Bukud mung ing tribu ning Juda ing menatiling tapat king lahi nang David.lNSn Manibat na kanita menatili lang mag-rebeldi ding memalen ning Israel laban king pamilya nang David.M5n Kaybat na nita, pepayaus neng Aring Rehoboam i Adoniram, ing talapamahala king sapilitang pamagobra, at tiburan ne karing memalen ning Israel, oneng pemasibas deng batu angga king mete ya. Inya memalagua yang sinake i Rehoboam king karwahe na at tinakas ya at minta Jerusalem.`L;n at i Rehoboam ya ing meging ari da ring Israelitang manuknangan karing sakup ning Juda.oKYn Inyang ikit da ring memalen ning Israel king e na buring pakiramdaman ning ari ing karelang kayaduanan, sinabi ra, Nanu pa ing kaugnayan tamu kang David? Ala ta nang pangataid king anak nang Jese. Balen Israel, tara, muli ta na karing balen tamu! Rehoboam, bahala na ka king sarili mu manibat ngeni! Inya minuli na la ring memalen ning Israel karing bale ra,dJCn Tune e na pekiramdaman ing kayaduanan da ring memalen. Ing milyaring iti makayagpang king kaburian ning Ginu ban matupad itang sinabi na kang Jeroboam, ing anak nang Nebat, king kapamilatan nang propeta Ahiya ning Silo.cIAn Ing tikian na ya ing payu da ring kayanakan, inya ngana kareting memalen, Dininan na kayung mabayat a obrang tata ku; lalu keng gawan mabayat ing obrang papusan ku kekayu. Berug na kayu, oneng aku pamalupaluan da kayu!^H7n Magaspang yang minie pakibat karela i Rehoboam; e na tikian ing payu da ring makatua.G}n Kalabas da ring atlung aldo, mibalik ya kang Aring Rehoboam i Jeroboam at ding kayabe na uling ita ing sinabi na karela.F-n Dininan na kayung mabayat a obrang tata ku; lalu keng gawan mabayat ing obrang papusan ku kekayu. Berug na kayu, oneng aku pamalupaluan da kayu.yEmn Ngarang mekibat, Oyni ing sabian mu karela: Mas maragul ya ing malati kung taliri kesa king awakan nang tata ku.D+n Nganang mengutang karela, Nanu ing asaup yung ipakibat ku karetang taung makisabing gawan kung mayan ing pusan a pepapusan na karelang tata ku? C n Oneng e na pekiramdaman ing payu da ring makatua. Kaybat minta ya karing kayanakan a akayabe nang meragul at ngeni taga-payu na.B5n Ngarang mekibat, Nung buri mu lang suyuan mitmung katapatan at pagbigyan king karelang kayaduanan, manatili lang susuyu keka king mitmung katapatan.5Aen Kaybat na nita, kitnan na lang Rehoboam ding makatuang sinuyu bilang taga-payu nang Solomon a tata na. Ngana karela, Nanu ing masanting kung ibie pakibat karing taung deta?@n Nganang mekibat Rehoboam, Magbalik kayu kaybat ning atlung aldo at kanita ku na ibie ing pakibat ku kekayu. Inya meko na la.2?_n Rehoboam, pepasakitan na kaming Solomon a tata mu king obrang mangabayat. Nung gawan mung mayan ing obra mi at ing bie mi, kanita maging tapat kaming memalen a sakup mu.o>Yn Pepayaus de ring tribu na ning dane norti i Jeroboam, at miyabe-abe lang minta kang Rehoboam at ngara,=n Abalitan na iting Jeroboam a anak nang Nebat (atyu ya kanita king Ehipto uling tinakas ya kang Aring Solomon); mibalik yang ibat Ehipto.j< Qn Minta ya i Rehoboam king Sikem uling karin la mitipun ding memalen ning Israel ban gawan deng ari.i;Mn +Mete ya at mikutkut king Siudad nang David. Ing anak nang i Rehoboam ya ing menalili bilang ari.H: n *Mig-ari ya king mabilug a Israel kilub ding apat apulung banua.[91n )Makasulat king Istoria nang Solomon ing bie na, ing depat na, at ing kabiasnan na.08[n (Inya pigkapilitan neng paten Solomon i Jeroboam, oneng mekatakas ya iti at minta ya kang Aring Sisak ning Ehipto, at menatili ya karin angga na king mete ya i Solomon. 7;n 'at parusan ku la ring anak at apu nang David, agpang king mangaintulid karela, oneng e kabang panaun. fig,Kuanan mu la ring apulung pirasu.,(11:31)fig* 6 n &E ra ka lakuan nung makiramdam ka karing sabla kung kautusan ampon mamintu, at dapat king kaburian ku antimo ing depat nang David a talasuyu ku. Papanatilian keng mag-ari ing maging lahi mu antimo ing depat ku king lahi nang David. Ibie ke keka ing Israel,]55n %Ika ing gawan kung ari king Israel, at pamahalan mu la ring sablang lugal a buri mu.a4=n $Metung ya ing tribung malakuan king anak nang Solomon ban ing talasuyu kung i David e ya kalakonan apu a magsilbing sulung makaslag para kanaku king Jerusalem, ing siudad a pinili ku nung nu ya misamban ing lagyu ku.h3Kn #Oneng ilako ke ing kayarian king panaun na ning anak na, at ibie ku la keka ding apulung tribu.?2yn "Makanyan man, e ke ilako ing kayarian kabang mabie ya i Solomon. Papanatilian keng ari kabang mabie ya alang-alang kang David a pinili kung talasuyu a memintu karing kakung kautusan.>1wn !Depatan ku iti uling gilutan na kung Solomon; sinamba ya kang Astarte, ing diosa ning Sidon; kang Kemos, ing kikilalanan nang dios ning Moab; kang Molek, ing kikilalanan nang dios ning Ammon. E ya mibiebie agpang king kaburian ku. E ya meging mapamintu karing kautusan ku at tuntunan antimo i David a tata na.E0n Oneng mitagan ya kang Solomon ing metung a tribu alang-alang kang David a talasuyu ku at alang-alang king Jerusalem, ing siudad a pinili ku karing sablang siudad da ring tribu ning Israel.S/!n Kaybat ngana kang Jeroboam, Kuanan mu la ding apulung pirasu uling ing Ginu, ing Dios ning Israel, sasabian na: E lumuat pamirasuan ku ne ing kayarian nang Solomon at ibie ku la keka ding apulung tribu.V.'n Likas neng Ahiya ing balabal na at ginabak ne at gewang labing aduang pirasu.--Un Misan a aldo, linual ya i Jeroboam king Jerusalem at akasalubung ne i Ahiya, ing propetang tau Silo. Magdili-dili yang maglakad at bayu ya ing balabal a susulud na._,9n Metung yang kayanakan i Jeroboam a ating kagiwan. Apansinan nang Solomon ing kagiwan na at sipagan Jeroboam. Inya gewa neng talapamahala king sablang obrang sapilitan king sakup da ring tribu nang Manase at Efraim.A+}n Iti ya ing istoria na ning pamag-rebeldi na laban king ari. Patambak ne kanitang Solomon ing Milo dane nang aslagan ning Jerusalem, at palarin ding pader na ning siudad ning Jerusalem.C*n Atin pang metung a lalaking linaban kang Solomon; metung ya karing pamuntuk na. Jeroboam ing lagyu na at anak ne ning Efrateong i Nebat ning Zereda. Zerua ya lagyu i ima na at mebalu ya.V)'n Ya naman ing aliwang meging kalaban ning Israel king kapanaunan nang Solomon.(#n Tinipun yang tauan na at ya ing meging pamuntuk da ring tulisan. (Milyari iti kaybat neng simbut David i Hadadezer at pete ding tau ning Damasco a kakampi na.) Minta ya king Damasco i Rezon at ding tauan na at karin la menuknangan. Gewa reng ari ning Damasco i Rezon.:'on Pepalto ya pang aliwang tau ing Dios ban maging kalaban nang Solomon. Rezon ing lagyu na at anak neng Eliada. Tinakas ya i Rezon king panginuan nang i Aring Hadadezer ning Zoba.6&gn Ngana ning ari, Hadad, migkulang ku wari kalingapan keka, inya bisa na kang muli keta kekayo? Ali naman pu, nganang mekibat Hadad, Mu pin, paintulutan yu na kung muli keta kekami. At minuli ya king sarili nang bansa. E mayap i Hadad bilang ari na ning Edom at meging mabagsik neng kalaban ning Israel.,%Sn Inyang abalitan nang Hadad karin Ehipto king mete ne i David at i Joab a pekapun; nganang sinabi king ari, Paintulutan yu ku sanang muli na king sarili kung bansa.5$en I Hadad at ing kapatad ning Reyna Tapenes mikayanak lang lalaki. Pemalagyuan deng Genubat. Sinese ne at peparagul ning reyna king palasyu a kayabe ra ding anak na ning ari.#+n Meging maganaka ya ing ari karela at binie ne kang Hadad ing bayo nang babai, ing kapatad ning asawa nang i Reyna Tapenes, ban maging asawa na.G" n Meko la king Midian at minta la king Paran nung nu la menikuang tau ban mekiabe karela. Kaybat na nita, minta la king Ehipto at mekikit la king ari a minie karelang bale, pamangan, at gabun.w!in subali kang Hadad at ding ipus nang tata na a tinakas minta king Ehipto. (Anak ya pang malati kanita i Hadad.) )n I Joab at ding tauan nang Israelita menatili la karin kilub ding anam a bulan; e la meko anggang e ra la agisan pete ding lalaki na ning Edom, ;n Kanitang panaun a milabas simbut neng David ing bansang Edom at tinubud ne i Joab, ing pekapun da ring sundalus na, ban ikutkut la ring taung apate ra.}n At pepalto yang metung a tau ing Ginu ban maging kalaban na. Hadad ing lagyu na; tau ya Edom at ibat ya king lahing ari.3an E ke ilako king anak mu ing mabilug a kayarian; lakuananan keng metung a tribu alang-alang kang David a talasuyu ku at alang-alang king Jerusalem, ing siudad a pinili ku.!n Oneng king uli nang David a tata mu e ku daptan iti king kekang kapanaunan. Marapat iti king kapanaunan na ning pamag-ari na ning anak mu.cAn Nganang sinabi ning Ginu kang Solomon, Anti na ning birian mung depat iti at e ka tinupad king kasunduan at e memintu karing utus ku, siguradu keng ilako keka ing kayarian at ibie ke king metung karing kekang pamuntuk.jOn at minutus king e sukat samba karing dios da ring dayuan. E ya mekiramdam king utus na ning Ginu.r_n Mimua ya ing Ginu uling kelinguan ne ing Ginung Dios ning Israel a pepakit kang Solomon makataduang besisn Pepagawa ya namang altar para karing asawa nang dayuan ban makaduluk lang insenso at makayain ain-sakripisyu karing sarasarili dang dios.S!n King bunduk dane aslagan na ning Jerusalem karin ya pepagawang altar ban karin ne samban i Kemos, ing makasumaming dios da ring Moabita, at antimu rin kang Molek, ing makasumaming dios da ring Ammonita.mUn Inya mikasala ya i Solomon at e ya lubus meging tapat king Ginu agyamang tapat ya i David a tata na.`;n Simban ne i Astarte, ing diosa ning Sidon at i Molek, ing makasumaming dios ning Ammon.+Qn Inyang matua ne ikua reng ayagkat samba karing dios a kikilalanan da reting babaing dayuan. E ya meging tapat king Ginung Dios na; e ne kaugali i David a tata na. n Pitu lang dalan ding babaing anak ari ding kesal na, at atlu lang dalan naman ding kasese na. At linaut de king Dios i Solomon.1n agyang binawal na ning Ginu karing Israelita ing e la makiasawa karing e ra kalahi. Nganang misan sinabi karela, E kayu makiasawa kareng e yu kalahi o paintulutan ing makapakiasawa la kekayu, uling agkatan da kayu reti ban samba at sumuyu karing karelang kikilalanan a dios.H n Mahilig ya i Solomon kareng babaing dayuan. E mu ing anak nang prinsesa ning ari ning Ehipto ing ayasawa na; mekiasawa ya naman karing babai na ning bansang Moab, Ammon, Edom, Sidon, at Hiteo,Qn Mesali no man king Ehipto ding karwahe, at pisasali da la ring ahenti nang Solomon king alagang anam a ralan a pirasung pilak ing balang kabayu. Pamisali da la reti karing ari da ring Hiteo at Amoreo.n Mesali la king Ehipto at Coa ding kabayu para kang Solomon. Ding ahenti na ilang mamahala king pamisaliwanan karing kabayu.8kn King panaun nang Solomon, anti yang karaniwan a batu ing pilak king Jerusalem, at ing dutung a sedro labis-labis anting tanaman a sikamoro karing bunduk-bundukan na ning Juda. {n Mitatag yang maragul a hukbung pakasandata i Solomon; bibilugan de ring labing aduang libung pakasake kabayu at libu apat a ralan a karung panggera. Dela na la ding aliwa king Jerusalem at ding aliwa naman karing miyayaliwang siudad ning kayarian. 9n Pagdala reng regalung megawa king pilak at gintu, imalan, sandata, pabanglu, kabayu, at mula. E tinuknang iting pamagregalu kang Solomon balang banua. yn at pagnasan da ring dakal a tau ning yatu ing akatagpu re at damdaman ing kabiasnan a binie na ning Dios kang Solomon.R n Mas mabandi ya at biasa i Aring Solomon kesa king ninumang ari king yatu,: on Atin yang dakal a barku a maglayag a kayabe da ring barku nang Hiram. Misan king balang katlung banua magbalik lang magdalang dakal a gintu, pilak, garing, matsin, at pabo real. n Gintu la ngan ding sablang kopang piinuman nang Aring Solomon, at megawa la ngan king gintung puru ding sablang kasangkapan ning Bale king Gubat ning Lebanon. Alang kasangkapan a megawa king pilak uling ala yang ulaga ing pilak king kapanaunan nang Solomon.n at labi lang aduang leon a dinukit ding atyu king mingatba rang wakas ding balitang. Ala pang makanyan a megawang tronu nu mang kayarian.Pn Atin yang anam a balitang paukiat king tronu, at atin yang dinukit a buntuk ning toro ing kabuntukan na, at atin lang tunggalan a dinukit a leon king lele ra ding aduang patungan gamat ning luklukan,!n Pepagawa ya namang metung a maragul a tronu at ing metung nang dake niti mibalutanan yang garing at ing aliwa nang dake king gintung puru.#An Pepagawa ya namang mangalating kalasag; apat a librang pikpuk a gintu ing megamit king balang metung. Binili na la reti king Bale king Gubat ning Lebanon. n Pepagawa yang aduang dalan a mangaragul a kalasag i Solomon; labing limang librang pikpuk a gintu ing megamit king balang metung.6gn E la kabilang kareti ding bayad buis da ring negosianti, ing pakinabang king negosyu, at ing babie da ring ari ning Arabia, at ding gobernador da ring probinsia ning Israel.cAn Balang banua, tatanggap yang maygit aduang pulu't limang toneladang gintu i Aring Solomon.oYn Binie na ngang Aring Solomon ing sablang bage inawad na ning reyna ning Seba. Wa, ing sablang buri na subali pa ketang kusang lub a binie na king reyna. Kaybat na nita, minuli ne ing reyna at ding kayabe na king sarili dang bansa.lSn Ginamit nang Solomon ing dutung a almug bilang sapnu ning Templo ning Ginu at ning palasyu. Pepagawa nang lira at alpa ing aliwa para karing manigtigan musika. Ala nang dinatang o meyakit pang dutung a almug manibat na kanita.)~+n Subali pa kaniti, ding barku nang Hiram a migdalang gintung ibat king Ofir, migdala la namang dakal a batung iyas a mangamal at dutung a almug.(}Kn Kaybat na nita, regaluan neng halus limang toneladang gintu ing ari, dakal a pabanglu at paniangkap pamangan ampon batung iyas a mangamal. Ala pang makanyan a karakal a pabanglu at paniangkap pamangan ing tinggap nang Aring Solomon kenu man subali mu ing binie na ning reyna ning Seba. (|-n Purian ya ing Ginung kekang Dios a metula keka at milukluk keka king tronu na ning Israel. Uling alang kapupusan ing lugud na king Israel, gewa na kang ari ban ipatupad ing batas at ing hustisia. fig,Abalitan na ning reyna ning Seba ing kabantugan nang Solomon.,(10:1)fig*{'n Kasuerti da ring kekang asawa! Kasuerti da ring kekang ipus uling parati lang atyu king kekang arapan at makaramdam la king kekang kabiasnan!Sz!n E ku bisang maniwala, oneng maniwala na ku ngeni, uling ikit da ring mismung mata ku. E man pala kapitna ing belita ra kanaku; mas marakal ing kekang kabiasnan at pibandian kesa ketang belita ra kanaku.yn Inya ngana kang Aring Solomon, Tutu pin pala ing sablang balita a dimdam ku king kakung kayarian tungkul keka at ing kekang kabiasnan!+xQn ing pamangan a yapag da king lamesa na, ing tuknangan da ring opisyal na, ing pamagsilbi da ring talasuyu na, ing susulud dang imalan, ding magsadiang alak para king ari, at ding ain-a-durulukan a yayain na king Templo ning Ginu. Tune yang mengapamulala ing reyna king dimdam na ampon ikit.lwSn Dimdam na mismu ning reyna ning Seba ing kabiasnan nang Solomon; ikit ne ing palasyung pepagawa na,ivMn At pekibatan na la ngang Solomon ding kutang na; ala metung man ing pigkasakitan nang melinawan.un Dinatang yang kayabe ding dakal a abe a susuyu king reyna, at dakal a kamelyung magdalang miyayaliwang paniangkap at pabanglu, dakal a gintu, at batung iyas a mangamal. Inyang mikit la ilang aduang Solomon, kitang na ngan ing sablang buri nang ikutang.t n Abalitan na ning reyna ning Seba ing kabantugan nang Solomon, inya minta ya king Jerusalem ban pangutnan ne karing mangasakit a kutang.}sun Miglayag la reti king Ofir, at ibat karin migdala lang halus labing anam a toneladang gintu para kang Aring Solomon.{rqn Peparala yang dakal a tauan na i Hiram a sane king pamaglayag king dagat ban saupan da la ring tauan nang Solomon.4qcn Pepagawa ya namang dakal a barku i Aring Solomon karin king Eziongeber. Malapit ya ing Eziongeber king Elat, king lele na ning Dagat da ring Timbu karin king bansang Edom.Xp+n Makatatlu pabanua i Solomon miyayain yang ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu king altar a pepagawa na para king Ginu. Duruluk ya namang insenso para king Ginu. Inya ikua nia mu ring apayari ing Templo.Fon Meko ya king siudad nang David ing anak na ning ari ning Ehipto inyang apagawa na neng Solomon ing palasyu a pepagawa na para tuknangan na. Kaybat na nita, pepatambak neng Solomon ing Milo.nnWn Limang dalan limang pulu katau la ding katiwalang pepamahalan nang Solomon king sapilitang paobra na.=mun Oneng e na la pinilit magobrang Solomon ding Israelita; ila ring meging sundalus na, pamuntuk, pekapun, at kapitan da ring sundalus nang pakasake kabayu, at karing karung panggera.~~J}||'{{YzzuyyxwwQvvOut_s{riqpooAnnm%l~k~jjmji;hhAgxg$ffedZcbaa`__{^T]]\z[[AZZY.XIWVVV7UYTT7SS_QPPPKOO!NNfN9MLL-JJ IOHH,GGF\EE3DDYCC BB4AI@c??d>>==t<^;v;:z99877>6K5432100I//.v-,,L+**K)(('{&%$##)"!! y%|qa?V/'r } p q 4MvojROnKaybat na nita, pintalan ne ning propeta i Aring Ahab at ngana, Muli na kayu at dagdagan mu la ring kekang sundalus, at magplanu kang masalese, uling kalabas na niting banua mibalik ya ing ari ning Siria ban lumusub pasibayu.Q5nKanita mekiabe ya i Aring Ahab king labanan. Gisan da lang pete ding sundalus ning Siria, at abihag da la ring dakal a kabayu ampon karung panggera.Pnat apate ne ning metung at metung karela ing akalaban na. Inya tinakas la ring sundalus na ning Siria, oneng ding Israelita penagal da la. Mekatakas ya mu rin i Benhadad a mekasake king kabayu a kayabe da ring mapilan a sundalus nang pakasake kabayu.pO[nDing minunang linusub ila ding kayanakan a sundalus, atyu la kagulutan da ring sundalus na ning Israel,aN=nNganang Benhadad karela, Nanuman ing pake dakapayapan o e kapayapandakpan yu lang mabie.cMAnDing minunang linusub ila ring kayanakan a lalaking sundalus lalam dang pamanimuna ding karelang gobernador. Belita da ring sundalung tinubud nang magumasid Benhadad king ating lalaking daratang a menibat king Samaria. LnLinusub la itang kaugtuan aldo kabang maglasing ya i Benhadad at ding atlung pulu't aduang ari a kayabe na karing karelang tolda.pK[nInya pepayaus na lang Ahab ding kayanakan a sundalus lalam dang pamamahala ding gobernador a ating aduang dalan atlung pulu't adua katau. Tinipun na la naman ding aliwa pang memalen ning Israel, at mekatipun yang pitung libu katau.J1nNganang kinutang Ahab, Ninu ing manimuna king pamaglusub? Pekibat ning propeta, Ing Ginu sasabian na king ding kayanakan a sundalus lalam dang pamamahala ring gobernador da ring probinsia. Ngana pang kinutang Ahab, Ninu ing munang lumusub? Ika, nganang mekibat ning propeta.In Dinatang ne man ing metung a propeta at lepitan ne i Aring Ahab at ngana, Pasabi na ning Ginu keka, Aring Ahab, king e ka sukat mitatakutan karing akakit mung dakal a sundalus. Saupan da ka ban sambutan mu la ngening aldong iti at ban akilala mu king aku ing Ginu.TH#n Miras iting amanu kang Benhadad kabang ya at ding kayabe na miminum lang alak karing tolda ra. Inya minie yang utus karing tauan na ban magsadia nang lumusub king siudad. At migsadia la king pamakilaban.+GQn Pekibat nang Aring Ahab ning Israel, Sabian mu kang Aring Benhadad king magmayabang ya mu ing tune sundalus potang yari na ing labanan, e potang bayu ing labanan.{Fqn Mananu na sanang paten da ku ring dios ku nung bukas, king oras a anti kaniti, atin pang makatagan a kasakmal mu mang alikabuk ning siudad a e ra adala ding kakung sundalus. Inya mitubud kung dakal a sundalus ken ban lasakan de ing siudad mu. E n Inya nganang Ahab karing tubud nang Benhadad, Sabian mu king panginuan kung ari king nayun ku king mumuna nang aduan, oneng e ku nayun king kadua. Meko la ring tubud at kaybat mibalik no naman a ating makayaliwang mensahi ibat kang Benhadad para kang Ahab:TD#nNgara kang Ahab ding tau at ding kasaup na, E me papansinan; e ka mabibisa!xCknInya tinipun na lang Aring Ahab ning Israel ding kasaup na at ngana karela, Lawan yu, talagang manintun yang gulu ing Aring Benhadad. Aduan na ing isuku ku la ding asawa ku at anak, ing pilak ku ampon gintu. Mebisa na ku man king aduan na.:BonSubali pa kareti, bukas, king anti kaniting oras, mitubud kung tauan ku ban siasatan de ing palasyu at ding bale ra ding tauan mu. Kuanan da at dalan ing nanumang bage aburi da.`A;nE miglambat migbalik la ring tubud kang Ahab a magdalang aliwang kayaduanan. Ngara, Pasabi na ning Aring Benhadad keka king mitubud yang tau keka ban isuku mu la ding kekang pilak, gintu, ding kekang asawa, at anak.1@]nNganang mekibat Aring Ahab ning Israel, Sabian mu king kanakung panginuan a Aring Benhadad king nayun ku king kayaduanan na; bandi na ku at pati ing nanumang atyu kaku.}?unisuku mu na la arap na ding kekang pilak, gintu, ding pekamalagu mung asawa, at ding pekamasikan karing kekang anak.>nPeparala yang tubud king siudad, kang Aring Ahab ning Israel, ban sabian da ing anti kaniti: Pasabi nang Benhadad keka king>= ynTinipun na la ngang Aring Benhadad ning Siria ding sundalus na. King saup da ring atlung pulu't aduang ari at ding kabayu ra ampon karung panggera kibkuban ne at lisuban ing Samaria.o<YnInya belikan na lang Eliseo ding baka na at pete na la; linutu na ing karni at gewa na lang panangab ding paud. Pemie na ing karni karing tau at pengan da iti. Kaybat na nita, likuan na la at tinuki ya kang Elias bilang kasaup na.B;nLikuan na la ring baka na at tegal ne i Elias at ngana, Mamun ku pa mu kang tata ku at ima ku, at kaybat tuki na ku keka. Pekibat nang Elias, Sige, muli na ka pa. E problema ita kanaku.:nMeko ya i Elias, at kaybat ikit ne i Eliseo, ing anak nang Safat, sasarul ya king marangle. Labi lang metung a paris a baka ding makauna arap na at ing kalabing aduang paris ya ing sasarul na. Dinalan ya siping na i Elias at siklub ne kang Eliseo ing balabal na.9%nOneng mitagan kung pitung libung taung mabie king Israelding sablang tud a e siniklaud arapan nang Baal, at ding sablang e minuma kang Baal.8-nIng ninumang makaligtas king espada nang Hazael paten na ne mang Jehu, at ing ninumang makaligtas king espada nang Jehu paten na ne mang Eliseo. 7;nat i Jehu a anak nang Nimsi bilang ari na ning Israel. Lanian mia namang laru i Eliseo a anak nang Safat ning Abel Mehola bilang propetang kayalili mu.$6CnNgana ning Ginu kang Elias, Sulung, mibalik ka king ilang ning Damasco. Kaybat lungub ka king siudad at lanian meng laru i Hazael bilang ari na ning Siria,57nPekibat na, Mangatmu kung katapatan keka, O Ginung Dios a Mayupaya. E re tiparan ding memalen ning Israel ing kasunduan a gewa mu karela, lesak da la ring altar mu, at pete ding propeta mu king kapamilatan na ning espada. Aku na mu ing mitagan at panintunan da ku pa ban paten. 4;n Inyang dimdam nang Elias iti, tikpan ne ing lupa na king balabal at linual ya at menaya king arap ning kueba. Ngana ning siwala, Elias, nananu ka keti?i3Mn Kalabas na ning ayun, api; oneng alayu ing Ginu king api. Kaybat ning api ating malating siwala.b2?n Ngana ning Ginu, Elias, lumual ka ken at talakad king arapan ku king taluktuk ning bunduk. Kaybat na nita, linabas ya ing Ginu at tiniup ya ing maragul at masikan a angin, at inaspak na la ding bunduk at piglasilasi ding batu king arapan ning Ginu; oneng alayu ing Ginu king angin. Kalabas na ning angin, minayun; oneng alayu ing Ginu king ayun.#1An Nganang mekibat, Mangatmu kung katapatan keka, O Ginung Dios a Mayupaya. E re tiparan ding memalen ning Israel ing kasunduan a gewa mu karela, lesak da la ring altar mu, at pete ding propeta mu king kapamilatan na ning espada. Aku na mu ing mitagan at panintunan da ku pa ban paten.{0qn Karin ating kueba; linub ya karin ban matudtud. Kabud-abud migsalita ya ing Ginu. Ngana, Elias, obat atyu ka keti?%/EnMibangun ya; mengan at minum. Inya mibawi ing sikanan na ban makalakad ya kilub ding apat apulung aldo papunta king Bunduk ning Horeb, ing sagradung bunduk. . nPasibayu yang dinatang ing anghel ning Ginu; tigkilan ne at ngana, Elias, mibangun ka at mangan, uling makaba pa ing lakaran mu.C-nInyang lumawe ya, ikit ne king kabuntukan na ing metung a tinape a melutu karing babo da ring mapaling batu at metung a bangang danum. Mengan ya at minum at kaybat migkera yang pasibayu.,{nKaybat na nita, migkera ya at mipatudtud ya. Kabud-abud ating anghel at tigkilan ne at ngana, Migising na ka at mangan. +nat linakad yang dili na kilub ning metung a aldo pamaglakbe papunta king ilang. Tinuknang ya at linukluk lalam ning tanaman a retama at buri na ing mate ne sana. Nganang menalangin, O Ginu, mapagal na ku; kuanan mu na ing bie ku, mas mayap pa ing mete na ku! * nMitakutan ya i Elias, inya tinakas yang kayabe na ing ipus na, at miras la king Beerseba ning Juda. Likuan ne ing ipus na karin,l)SnInya peparala yang tubud i Jezebel kang Elias ban sabian ing anti kaniti: Makanyan at maygit ing parusang daptan da kanaku ding dios, nung anggang bukas king oras a anti kaniti, e ku daptan keka itang depatan mu karing propeta.( 5nBelita na ngang Ahab kang Jezebel a asawa na ing depatan nang Elias, at nung makananu na lang gisan pete king espada ding sablang propeta nang Baal.('Kn.Dinatang ing upaya na ning Ginu kang Elias; bebat nang masalese ing imalan king awakan na, at memulayi yang makauna kang Ahab angga na inyang miras la Jezreel.>&wn-E miglambat mitakpan yang makapal a lulam ing banua, tiniup ing angin, at kaybat mebaldug ing masikan a uran. Sinake ya i Ahab king karwahe na at memalagua yang minuli king Jezreel.9%mn,King kapitung besis nang pamagbalik sinabi na kang Elias, Menakit kung biga a kasing dagul na ning gamat ning metung a lalaki; mitatas ya tulid ning dagat. Kanita nganang Elias, Mamalagua ka, puntalan me i Aring Ahab at sabian mu king isadia ne ing karwahe na at muli neng agad ban e ne dasnan ning uran.e$En+Ngana king ipus na, Sulung at lumawe ka mu banda na ning dagat. Meko ya ing ipus at kaybat migbalik ya. Ngana kang Elias, Ala kung ikit nanuman. Pitung besis nang sinabing Elias king ipus na ing sumulung ya at maglalawe.:#on*Inya minuli ya i Ahab ban mangan kabang i Elias naman minukiat ya king taluktuk ning Bunduk ning Carmel. Dinuku ya angga king gabun at atyu ing buntuk na pilatan da ring tud na."n)Kaybat na nita, nganang Elias kang Aring Ahab, Muli na kayu at mangan, uling daramdaman ku nang daratang lalagusgus ing uran.W!)n(Kanita nganang minutus Elias, Dakpan yu la ring propeta nang Baal; ala kayung paburen makatakas metung man. Inya dekap da la ngan at kaybat dela na lang Elias king Batis ning Kison at pete na la ngan karin.D n'Inyang ikit da ring tau iti, migsakab la king gabun at ngarang migsalitang masikan, Ing Ginu Dios ya; bukud mung ing Ginu ya ing Dios! fig, ,Kanita ya pepatipang api ing Ginu.,(18:38)fig*9n&Kanita ya pepatipang api ing Ginu, at silaban na ning api ing ain, ing dutung a panangab, ding batu, ing gabun, at pepalangi na ing danum king paligi.n%Pakibatan mu ku, O Ginu, pakiramdaman mu ku ban abalu da reting tau king ika, O Ginu, ing Dios, at ban mibalik la lub keka.#An$Inyang miras ing oras ning pamiyain king ain, linapit ya i propeta Elias king altar at ngana, O Ginung Dios nang Abraham, Isaac, at Israel, patunayan mu ngening aldong iti king ika ing Dios king Israel, at king aku ing kekang talasuyu, at king depatan ku ngan iti uling iti utus mu.On#Minagus ing danum king paligid na ning altar at kitmuan ne ing paligi.n"at kaybat ngana karela, Pasibayuan yeng tugtugan. At memintu la. Tugtugan ye pa, ngana namang minutus karela. At memintu la.r_n!Kaybat na nita, inayus na ing dutung a panangab at pete ne ing toro, at timpak ne king makaayus a dutung. Kaybat sinabi na, Kuma kayung apat a tapayang danum at itugtug yu king ain at king dutung a panangab. Tiparan da ing sinabi na,'In King kapamilatan da ring batu linarin ne ing altar para king lagyu ning Ginu. Ginawa yang paligi king makapadurut ning altar a maglaman aduang tukung a danum.'nKinangwa yang labing aduang batu agpang king bilang da ring tribung anak nang lalaking Jacob, ing lalaking pemalagyuan nang Israel ning Ginu.!nKanita nganang Elias karing taung atyu karin, Lumapit kayung malapit kanaku, at pekalapit da. Linarin ne ing melasak nang altar ning Ginu.7nMilabas ing gatpanapun king karelang pamangulisak angga king dinatang ing oras ning pamanain, oneng ala mu ring bitasang meramdam a siwala o pakibat.1]nInya lalu rang pekasikan ing panalangin da at layun piniugat ing sarili da karing punyal at tandus antimo ing sadia rang daraptan, at tinulu ing daya karing katawan da.iMnItang gatpanapun na, pegumpisan na lang pigsisting Elias. Ngana karela, Isikan yu ing panalangin yu king dios yu! Pota samal ya o kaya magbawas ya king gulut o kaya miglakbe ya! O pota matudtud ya at kailangan yeng gisingan!  nKinua re ing torong miyabie karela; sidia re iti, at kaybat menalangin la kang Baal manibat king abak angga na itang kaugtuan aldo. Ngara, Pakibatan mu kami, O Baal!, at terak-terak la king paligid na ning altar a gewa ra. Oneng ala lang tinggap a pakibat.\3nKanita nganang Elias karing propeta nang Baal, Anti na ning dakal kayu, ikayu ing munang mamili king toro a buri yu at isadia ye. Kaybat manalangin kayu king kikilalanan yung dios, oneng e yu patawan ing dutung.q]nKaybat, paburen lang manalangin ding propeta nang Baal king karelang kikilalanan a dios, at aku man manalangin ku king Ginu, at itang dios a makibat king kapamilatan na ning api ya ing Dios. Ngarang mekibat ding memalen, Nayun kami!a=nMagdala kayu kening aduang toro; ibie ya ing metung karing propeta nang Baal ban paten de at pamirasuan, at itumpak de king dutung a panangab, oneng e ra patawan. Makanyan munaman ing daptan ku king metung pang toro.%nKanita nganang Elias, Aku na mung dili ku ing mitagan karing propeta na ning Ginu, oneng apat lang dalan limang pulu ding propeta nang Baal.oYnLepitan na lang Elias ding memalen at ngana karela, Nu pa anti kaluat bayu kayu makagawang metung a kapasyahan? Nung ing Ginu ya ing Dios, samban ye; nung i Baal dios ya, ya ing samban yu! Oneng e la bitasang mekibat ding memalen.  nInya pepayaus na lang Ahab ding sablang memalen ning Israel at ding propeta nang Baal ban mitipun karin king Bunduk ning Carmel. 'nNgeni payaus mu la ngan ding memalen ning Israel ban pakikitan da ku karin king Bunduk ning Carmel. Papuntan mu la naman karin ding apat a ralan at limang pulung propeta nang Baal at ding apat a ralan nang propeta ning diosang i Asera a susustentuan nang Reyna Jezebel.* OnPekibat nang Elias, E ku mapanggulu. Ika at i tata mu ding mapanggulu, uling lalabagan mu la ding utus na ning Ginu at uling sasamban mu la ding idolo nang Baal.N nNganang Ahab inyang akatagpu ne, Ika pala ing mapanggulu king Israel! nInya meko ya i Obadias at pintalan ne i Aring Ahab, at sinabi na ing pasabi nang Elias. Inya pintalan neng Ahab i Elias ban pakikitan ne.nNganang Elias, Obadias, king daramdaman na ning Ginung Mayupaya a kakung susuyuan, pangaku ku king pakit ku ngeni mu rin kang Aring Ahab.cAnAt ngeni sasabian mu ing puntalan ke ban sabian king atyu ka kete? E malyari; paten na ku!dCn E yu wari abalitan king inyang papapate na lang Jezebel ding propeta na ning Ginu selikut ku la ding dinalan a katau karela karing aduang kueba; tia limang pulu balang kueba? Kaybat peparalan ku lang pamangan at inuman?n Kalako ku keti e ku na balu kanita nung nukarin na ka idala ning espiritu ning Ginu. At nung sabian ku kang Ahab king atyu ka keti at kaybat e na ka akit, kanita aku ing paten na. E mu sana kakalinguan king talasuyu na ku ning Ginu manibat na kanitang kayanakan ku.Mn At ngeni buri mu ing puntalan ke i Ahab at sabian king atyu ka kete?Fn Balu na ning Ginung kekang Dios, king karing bansa at kayarian mitutubud yang tau ing kakung ari ban panintunan da ka, at pasumpan na la ring mamuntukan ban patunayan king e ra ka pin ikit.hKn Kitang nang Obadias, Nanu wari ing depat kung kasalanan keka at buri mu kung ipapate kang Ahab?hKnPekibat nang Elias, Wa, aku ya. Sulung, sabian mu king panginuan mung ari king atyu na ku keti.}nKabang lalakad ya i Obadias, akasalubung ne i Elias. Akilala ne at dikuan ne at ngana, Ikayu i Elias a kakung panginuan?winInya pikayari da nung isanu king dake ning gabun a pipartian da ing karelang lawen, at mikawani na lang dalan.b~?nNganang Ahab kang Obadias, Tara, lawan ta la ring sibul da ring danum at ding kapatagan, pota manakit katang agyang ditak mung dikut ban atin lang apangan ding kabayu at asno, at aligtas ta la ring sese tamung animal.g}InInyang pepapate na lang Jezebel ding propeta na ning Ginu, kinua na lang Obadias ding dinalan a propeta at selikut na la karing aduang kueba; tia limang pulu king balang kueba. Kaybat peparalan na lang pamangan at inuman.)y|mninya pepayaus neng Ahab i Obadias, ing talapamahala ning palasyu. (Tapat ya i Obadias king pamanyamba king Ginu.Z{/nInya meko ya at mekikit i Elias kang Ahab. Ing danup king Samaria tutung maragul,$z EnKalabas da ring dakal a aldo, kanitang katlung banua, migsalita ya ing Ginu kang Elias. Ngana, Elias, pakikitan me i Aring Ahab uling paratang na kung uran. y;nNgana ning babai kang Elias, Ngeni ku apatunayan king ika tune na kang talasuyu ning Dios, at ing amanung sasabian yung ibat king Ginu pawang katutuan.}xunBinuat neng Elias ing anak at tinipa ne ban ibie kang ima na. Nganang Elias kang ima na, Oyan ing anak mu, mabie ya!Ww)nPekibatan ne ning Ginu i Elias; mengisnawa yang pasibayu ing anak at mebie ya. vnKaybat sikban neng mekatatlung besis ing anak at nganang menalangin: Ginu kung Dios, paintulut mung mie yang pasibayu iting anak.u)nKaybat nganang menalangin masikan, O Ginung kakung Dios, iti waring kamatayan ning anak ya ing ablas mu king babaing mebalung kinupkup kanako?&tGnNganang Elias, Ibie me kanaku ing anak. Kinua ne ing anak king babaing mebalu at penik ne ketang kuartu babo nung nu ya manatili, at kinera ne king pagkeran.6sgnNgana ning ima kang Elias, Talasuyu ning Dios, obat depatan mu iti kanaku? Dinatang ka wari keti ban ipaganaka mu la kanaku ding kasalanan ku king Ginu at paten ing anak ko?irMnE miglambat, mesakit ya ing anak na ning babaing mebalu. Melala ing sakit na angga king mete ya. qnoneng e ya kegisanan ing lulanan arina, at ing datukanan tabang olibo, antimo ing sinabi na ning Ginu king kapamilatan nang Elias.pnMeko ya ing babai at tiparan na itang sinabi nang Elias. Ilang atlu, i Elias, ing babaing mebalu, at ing anak na mamangan la aldo-aldo,MonUling anti kaniti ing sasabian na ning Ginu, ing Dios ning Israel: E ya kagisanan arina ing lulanan, at e ya munaman kagisanan taba ing datukanan anggang e na ibaldug ning Ginu ing uran king yatu.)nMn Nganang Elias, E ka migaganaka. Sulung at maglutu na kang pamangan. Oneng maglutu ka pa mung ditak a tinape para kanaku at kaybat ilutu mu na itang para kekayu.\m3n Nganang mekibat ning babai, Balu na ning Ginung kekayung Dios ing ala ku agyamang tinape. Atin ku mung ditak a arina at ditak a tabang olibo king lulanan. Minta ku keti ban mamulut dutung a panangab a gamitan ku king pamaglutu para kanaku at king anak kung lalaki. Ita mu ing pamangan a makatagan at kaybat na nita mate na kami king danup. ln Inyang ume neng muli ing babai ban kumang inuman, tegal neng Elias at ngana, Nung malyari, pakipagdala mu na ku munamang apangan ku._k9n Inya meko ya at minta ya i Elias king Zarepat. Inyang malapit nia mu king pasbul dalan ning siudad, ikit ne ing metung a babaing mebalu a mamulut dutung a panangab. Ngana king babaing mebalu, Malyari kung makainom?j#n Munta ka ngeni mu rin king Zarepat, malapit Sidon at karin ka manatili. Inutusan ku ne ing metung a babaing mebalu karin ban pakanan na ka.*iQnKanita ngana ning Ginu kang Elias,:hqnE miglambat, melangi ya ing batis uling e minuran.{gqnDaratang la reng awak neng abak at neng gatpanapun ban pagdala reng pamangan. At miminum ya king danum ning batis.dfCnMemintu ya i Elias king sinabi na ning Ginu, at minta ya at menatili king Batis ning Kerit.?eynMinum ka king danum ning batis, at inutusan ku na la ring awak ban magdala lang pamangan para keka. fig,...inutusan ku na la ring awak ban magdala lang pamangan para keka.,(17:4)fig*udenLakuan mu ne ing lugal a yan at munta ka dane aslagan ning Jordan at salikut ka karin king Batis ning Kerit.+cSnKaybat, ngana ning Ginu kang Elias, b nAting metung a propeta a tau Tisbe, Gilead. Elias ing lagyu na. Nganang sinabi kang Aring Ahab, King lagyu na ning Ginu, ing mabie Dios ning Israel a kakung susuyuan, sasabian ku keka: e muran o mambun man kilub ding adua o atlung banua anggang e ku sabian.]a5n"King kapanaunan nang Ahab ne pepatalakad Hiel ning Betel ing Jerico. Oneng inyang gawan da la ring pundasyun na niti, mete ya i Abiram a anak nang pangane. At inyang italakad da la ring pasbul dalan mete ne man i Segub, ing bungsu nang anak. Iti milyari bilang katuparan king sinabi na ning Ginu king kapamilatan nang Josue a anak nang Nun. `n!Pepagawa ya namang larawan na ning diosang i Asera. Inya lalu neng pepamua ing Ginu, ing Dios ning Israel, kesa karing minunang ari.D_n Pepagawa ne pang templo at altar i Baal karin king Samaria.>^wnE mekagyu ing mekiapus yang dinapat kasalanan anti i Aring Jeroboam, nune pekasalan ne pa i Jezebel a anak ning Aring Etbaal ning Sidon. E mu ita, sinamba ya pa at sinuyu kang Baal.]]5nLalung e mayap ing depatan nang Ahab king akakit ning Ginu kesa karing minunang ari.Z\/nKing katlung pulu't walung banua na ning pamag-ari nang Asa king Juda, kanita ya meging ari i Ahab a anak nang Omri king Israel. Menuknangan ya king Samaria at mig-ari ya kilub ding aduang pulu't aduang banua._[9nMete ya i Omri at kitkut de king Samaria. I Ahab a anak na ya ing menalili bilang ari.\Z3nMakasulat ngan ing depatan nang Omri king librung Ing Istoria ding Ari ning Israel.PYnTikian na ing e ustung alimbawa nang Jeroboam a anak nang Nebat, at tinake na la ring memalen king pamikasala king kapamilatan ning pamanyambang idolo. Inya pepamua re ing Ginu, ing Dios ning Israel.zXonDinapat yang e mayap i Omri king akakit na ning Ginu; mas grabi ing gewa nang kasalanan kesa karing minunang ari.aW=nSeli ne kang Semer ing bunduk-bundukan ning Samaria king alagang anam a libung pirasung pilak. Pepabakud neng matibe iting bunduk-bundukan at pemalagyuan neng Samaria, ing lagyu ning pisaluan na king bunduk-bundukan.lVSnKing katlung pulu't metung a banua na ning pamag-ari nang Asa king Juda, kanita ya meging ari i Omri king Israel. Mig-ari ya kilub ding labing aduang banua. King Tirza na la ginamit ding mumunang anam a banua ning panga-ari na.UnOneng mas dakal la ring panig kang Omri kesa kang Tibni. King katataulian, mete ya i Tibni, inya i Omri ya ing meging ari.T+nMegawa lang aduang grupu ding memalen na ning Israel. Ing metung buri neng maging ari na i Tibni a anak nang Ginat, at ing metung naman i Omri.~SwnMakasulat ngan ing depatan nang Zimri, pati ing kataksilan a depat na, king librung Ing Istoria ding Ari ning Israel.4RcnIti milyari uli da ring kasalanan na king Ginu; dinapat yang e ustu king akakit na ning Ginu at kalupa nang Jeroboam tinake na la ring memalen ning Israel king pamikasala.Q)nInyang ikit nang Zimri ing mibagsak ne ing siudad, minta ya king kakilubkiluban na ning palasyu at silaban ne ing palasyu. Mete ya king silab.iPMnKaybat na nita, i Omri at ding sablang sundalus na meko la king Gibeton at lisuban de ing Tirza.OOnAbalitan da ing pataksil a pamakamate nang Zimri king ari ning Israel. Inya kanitang aldo mu ring ita, kayabe ding sablang memalen ning Israel, gewa deng ari da i Omri, ing pekapun da ring sundalus.#NAnKing kaduang pulu't pitung banua ning pamag-ari nang Asa king Juda, kanita ne man meging ari i Zimri king Israel. Mig-ari ya kilub ding pitung aldo, at menuknangan ya karin king Tirza. Lulusuban de kanita ring sundalus na ning Israel ing Gibeton, ing lugal a sakup da ring Filisteo.^M7nMakasulat ing sablang depatan nang Ela king librung Ing Istoria ding Ari ning Israel.1L]n Milyari iti uli na ning mimua ya ing Ginu kang Baasa at Ela uli na ning pamanyamba ra karing idolo at uli na ning tinake da la ring memalen ning Israel king pamikasala.rK_n Makayagpang iting milyari king amanung sinabi na ning Ginu kang Baasa king kapamilatan nang propeta Jehu.BJn Kalukluk nang Zimri bilang ari, pepapate na la ngan ding sablang miembru na ning pamilya nang Baasa; ala yang tigan metung man a lalaki maging karing pamilya na o karing kakaluguran na.2I_n Linub ya karin i Zimri at pete ne i Aring Ela at i Zimri ya ing menalili kang Ela bilang ari ning Israel. Adua neng pulu't pitung banuang mag-ari kanita i Asa king Juda.Hn I Zimri, ing metung karing opisyal na a mamahala karing kapitna karing karung panggera na ning ari, mitangka yang laban kang Ela. Malasing ya kanita i Aring Ela uli na ning miminum yang alak king bale nang Arza, ing talapamahala ning palasyu king Tirza.JGnKing kaduang pulu't anam nang banua ning pamag-ari nang Asa king Juda, i Ela a anak nang Baasa ya ing meging ari na ning Israel. Mig-ari ya kilub ding aduang banua at menuknangan ya king Tirza.MFnMiras iting amanu na ning Ginu laban kang Baasa at king pamilya na king kapamilatan nang Jehu a anak nang Hanani uli na ning e ustung depat nang Baasa king akakit na ning Ginu. Depat na naman itang e ustung alimbawa nang Jeroboam. Inya pepamua ne ing Ginu at pete na la pa ring sablang miembru na ning pamilya nang Jeroboam.aE=nMete ya i Baasa at kitkut de king Tirza. I Ela, ing anak na, ya ing menalili bilang ari.DynIng depatan nang Baasa pati na ing depat nang katapangan makasulat ngan king librung Ing Istoria ding Ari ning Israel.CnKanan de ring asu ing ninumang miembru na ning pamilya mu a mate king siudad, at itang mate king marangle kanan de ring ayup a buitre.QBnInya paburen da ka at ing pamilya mu, antimo ing depat ku kang Jeroboam.EAnAla kang ulaga, makanyan man gewa ra kang manimuna da ring memalen kung Israelita. Oneng tikian mu ing pamikasala nang Jeroboam at tinake me ing Israel king pamikasala. Inya pepamua mu ku.\@ 5nNgana ning miras nang amanu ning Ginu kang Jehu a anak nang Hanani laban kang Baasa,?)n"Depatan na itang e mayap king akakit na ning Ginu, at tikian na ing e mayap nang alimbawang Jeroboam, at tinake ne king pamikasala ing Israel.X>+n!King katlu nang banuang pamag-aring Asa king Juda, kanita ne man meging ari i Baasa, ing anak nang Ahiya, king mabilug a Israel. Menuknangan ya king Tirza at mig-ari ya kilub ding aduang pulu't apat a banua.S=!n E la tinuknang migigera di Aring Asa at Baasa ning Israel kabang mabie la.`<;nMakasulat king librung Ing Istoria ding Ari ning Israel ing sablang depatan nang Nadab.*;OnIti milyari uling pepamua neng Jeroboam ing Ginu, ing Dios ning Israel, king kapamilatan da ring kasalanan a depat na at layun tinake king pamikasala ing Israel.|:snKalukluk na king tronu bilang ari, pegumpisan na lang pemate ding miembru na ning pamilya nang Jeroboam. Pete na la ngan, ala yang tigan. Iti makayagpang king sinabi na ning Ginu king kapamilatan ning talasuyu nang propetang i Ahiya ning Silo.#9AnKatlung banua na na kanita ning pamag-ari nang Asa king Juda inyang pete neng Baasa i Nadab. At i Baasa ya ing menalili kang Nadab bilang ari ning Israel.Y8-nI Baasa a anak nang Ahiya ning tribu nang Isacar mibalak yang laban kang Nadab, at pete ne king Gibeton a sakup da ring Filisteo kabang i Nadab at ding sundalus na lulusuban de iting siudad da ring Israelita. 7nDinapat yang e mayap king akakit na ning Ginu; tikian na ing e mayap nang bakas tata na, at penimunan ne ing Israel king pamikasala.*6OnKing kadua nang banuang pamag-aring Asa ning Juda, kanita ya meging ari king Israel i Nadab a anak nang Jeroboam. Mig-ari ya king Israel kilub ding aduang banua.5nMete ya i Asa at mikutkut king Siudad nang David a makatua na. I Jeosafat, ing anak nang lalaki, ya ing menalili bilang ari.N4nMakasulat ngan ing sablang depatan nang Aring Asa pati ing katapangan na at ding siudad a pepatalakad na, king librung Ing Istoria ding Ari ning Juda. Oneng inyang matua ne mikasakit ya king bitis.K3nInya peparala yang utus king mabilug a Juda ban ing metung at metung, at alang pasubali karing memalen, sumaup yang ilako la ring batu at dutung a ginamit nang Baasa king pangagawa na ning kuta king Rama. Ginamit nang Aring Asa ing materialis king pangatibe na pader ning Mizpa ning Geba, ing siudad a sakup ning Benjamin.{2qnInyang abalitan nang Baasa ing milyari, pepatuknang na ing pangabakud nang pader ning Rama at minta ya king Tirza.1nMebisa yang makikampi i Benhadad kang Aring Asa, inya tiburan na la ding heneral na at ding sundalus da ban lusuban da la ring siudad ning Israel. Abihag de ing Ijon, Dan, Abel Bet Maaca, ing lugal lele ning Dagat-dagatan ning Galilea, at ing mabilug a Neftali.`0;nSana mikampi kata antimo ing pamikampi da ring tata ta. Tanggapan mu la reting regalu kung pilak at gintu. Pututan mu na sana ing pamakiabe mu kang Aring Baasa ning Israel ban tuknang neng manggulu king kayarian ku.Q/nInya kinua na la ngang Aring Asa ding pilak at gintung mitagan king Templo at king palasyu, at pigkatiwala na la karing opisyal na at pepadala na la kang Aring Benhadad ning Siria a manuknangan king Damasco. I Benhadad anak neng Tabrimon at i ingkung na ya i Hezion. Ngana ning mensahing pepadala nang Aring Baasa kang Benhadad,.)nLisuban neng Aring Baasa ning Israel ing Juda, at pepagawa yang kuta king Rama ban alang milub o milual king palasyu nang Aring Asa ning Juda.[-1nE pepatugut ing pamigera da ri Asa ning Juda at Baasa ning Israel kabang mabie la. ,;nDela na la ngan king Templo ning Ginu ding sablang kasangkapan a telaga nang tata na pati na ring gintu at pilak a kasangkapan a ya mismu ing mitalaga.+!nAgyang e na la ngan lesak Asa ding sablang lugal a pisasamban da ring dayuan king bansa, menatili ne mang tapat king Ginu kabang mabie ya.U*%n Pati i apu nang i Maaca leko ne panga-reynang-ima na uling pepagawa ya iting makasumaming larawan para king diosang i Asera. Pepalasak ne iting larawan at kaybat pepasilab ne karin king batis ning Kidron.K)n Tinabi na la ring lalaki at babaing magtinda king katawan da a babie ra ing karelang sarili bilang kasuyuan da karing pisasamban karin, at piglako na la ring idolong pepagawa da ring makatua na.X(+n Antimo i David a makatua na depatan nang Asa itang katanggap-tanggap king Ginu.'n at mig-ari ya kilub ding apat apulu't metung a banua king Jerusalem. Maaca ya lagyu i apu nang babai, ing anak nang Abisalom.w&in King kadua nang pulung banua na ning pamag-ari nang Jeroboam ning Israel kanita ya meging ari i Asa king Juda,g%InMete ya at mikutkut king Siudad nang David, at i Asa, ing anak na, ya ing menalili bilang ari.^$7nMakasulat ngan king librung Ing Istoria da ring Ari ning Juda ing depatan nang Abiya.j#OnKing kekaban na ning bie nang Abiya e tinuknang ing gerang pegumpisan da ri Rehoboam at Jeroboam.R"nBinie na iti ning Dios uling depatan nang David itang katanggap-tanggap king Dios; e ya linabag karing utus na ning Ginu king kekaban ning bie na, subali mu ketang pisasabian tungkul kang Uria a Hiteo.-!UnMakanyan man, alang-alang kang David ing Ginung Dios na minie yang metung a anak a lalaki kang Abiya ban mag-ari kaybat na at ban mika kapanatagan ya ing Jerusalem. +nDepatan nang Abiya ing sablang kasalanan a depat nang tata na; e na tikian ing mayap nang bakas David a ingkung na a tapat king Ginung Dios na.eEnMig-ari ya king Jerusalem kilub ding atlung banua. I ima na ya i Maaca a anak nang Abisalom. nInyang labi neng walung banuang mag-ari king Israel i Jeroboam, ing anak nang Nebat, kanita ne man meging ari ning Juda i Abiya.>wnMete ya i Rehoboam at kitkut de king kutkutan da ring makatua na karin king Siudad nang David. Naama ya lagyu i ima na at tau ya Ammon. I Abiya a anak na ya ing menalili bilang ari. j~}e|{zyxwvtssrUqq-poknmmlkkjjjfiihgoffedvdcRcbbBak`__^^]x\[[ZZaYY,XNXWVUU(T4SXRQQaP_ONN M0LnLK>7=2<rwxNganang Eliseo, Daramdaman na ku ning mabie Ginu, ing mayupaya king sabla at kanakung susuyuan. Nung e mu kang Aring Jeosafat ning Juda a kanakung gagalangan e ra kayu pansinan man.dqCx Nganang Eliseo king ari ning Israel, Ala kung pakialam kekayu! Ding lapitan yu ila ring propeta nang tata mu at ima mu. E makanyan, ngana ning ari ning Israel, uling piyabe-abe na kami ning Ginu ban mabihag ya ing Moab.px Nganang Aring Jeosafat, Nung makanyan, atyu kang Eliseo ing amanu na ning Ginu. Inya ding atlung ari pintalan de i Eliseo.o}x Nganang mengutang Aring Jeosafat, Ating propeta keti a malyaring makasaup kekatamu ban makapangutang tamu king Ginu? Pekibat na ning metung karing opisyal ning ari ning Israel, Atyu pu keni i Eliseo a anak nang Safat. Ya ing kayaduangan nang Elias.unex Nganang Aring Joram, Mate ta na kanyan! Piyabe-abe na katamu ning Ginu ban ipabihag karing tau na ning Moab!Sm!x Inya miyabe-abe lang linakad ding ari na ning Israel, ning Juda, at ning Edom. Inyang miras na ing kapitung aldo ning karelang lakad, kegisanan lang danum para karing karelang sundalus at karing animal.Hl xNukarin kami dumalan? Pekibat nang Joram, King ilang ning Edom.k)xKaybat, peparala yang amanu kang Aring Jeosafat ning Juda. Ngana, Mig-rebeldi yang laban kanaku ing ari na ning Moab. Saupan mu ku king pamakilaban king Moab? Pekibat nang Jeosafat, Saupan da ka. Kayabe mu ku; ing kayarian ku kayarian me, at ding kabayu ku kabayu mu la.Sj!xInya meko ya king Samaria i Aring Joram at tinipun na la ring sundalus na.hiKxInyang mete ne i Aring Ahab, mig-rebeldi ya ing ari na ning Moab laban king ari na ning Israel.ghIxKanitang panaun a ita, manese yang dakal a tupa i Aring Mesa ning Moab. Ila ring gagamitan nang pamayad king buis na king ari na ning Israel: dinalan a libung tupang pabanua tua at ing bulbul da ring dinalan a libung tupa.g#xTikian na at e na gilutan ing kasalanan a gewa nang Jeroboam a anak nang Nebat. Penimunan na ing pamikasala ning Israel, at e na tiknangan.DfxGewa na itang e katanggap-tanggap king akakit ning Ginu, oneng e re kasing karok ding pengari nang lalaki at babai, uling ya ing pepalako karing rebultu nang Baal a pepagawa nang tata na.@e }xKanitang kalabing walung banua ning pamag-ari nang Jeosafat king Juda kanita ya mig-ari king Israel i Joram a anak nang Ahab, at mig-ari ya king Samaria kilub ding labing aduang banua._d9xManibat karin, tinaglus ya king Bunduk ning Carmel, at kaybat mibalik ya king Samaria.EcxBelikdan na la reting anak at king lagyu ning Ginu sinumpa na la. Inya linto la ring aduang babaing oso a ibat king kagubatan at piglapak da la ring apat apulu't adua karing anak a lalaki.vbgxMeko ya king Jordan i Eliseo at minta ya king Betel. Kabang maglakad ya seganan de ring mapilan a anak a lalaki a ibat king balen at gewa reng pikaylian. Ngarang kukulisak, Sulung, lakad lalaking kalbo! Sulung lumakad ka, lalaking kalbo!Sa!xAt meging puru ing danum manibat na kanita, antimo ing sinabi nang Eliseo.t`cxInyang atyu ne king gamat na ing silyo at ing asin, minta ya king sibul ning danum at bilus na karin ing asin. Ngana, Oyni ing pasabi ning Ginu: Gawan kung puru ing danum a ini at e na kapilan man panibatan na ning sakit o ning kikuan.X_+xPekibat na, Dinan yu kung metung a bayung silyo at dinan yeng asin. Memintu la..^WxNgara ding taung manuknangan karin kang Eliseo, Makamal a Eliseo, antimo ing akakit yu, masanting ya ing balen, mu pin e mayap ing danum at dakal la ring makikikuan.!]=xInya mibalik la kang Eliseo a manaya kanita king Jerico. Nganang Eliseo karetang limang pulung propeta, E wari sinabi ku na kekayung e yu ne panintunan?A\}xOneng king kapipilit da ring propeta mengapakarine ya i Eliseo angga king mebisa ya. Ngana, Sulung, panintunan yu ne. Atlu lang aldo manintun ding limang pulu, oneng e re ikit i Elias.}[uxKaybat, sinabi ra, Lima kaming pulung lalaking mangasikan. Paburen yung ikami ing manintun king kekayung panginuan. Mapalyaring dela nia mu ning espiritu ning Ginu at likuan king bunduk o king kapatagan. Pekibat nang Eliseo, E mu na la tutubud.Z%xIkit de ring limang pulung propeta a tau Jerico at sinabi ra, Miras kang Eliseo ing upaya nang Elias! Seganan de at dikuan bilang paggalang.[Y1xPispas na ing danum king balabal nang Elias at agnan nang sinabi, Nukarin ya ing Ginu, ing Dios nang Elias? Pasibayu nang pispas ing danum, at mepitna king misusumangid ing danum, at dinalakit ya king kangatba.X}x Kaybat, dimput ne ing melaglag a balabal nang Elias. Mibalik ya at tinalakad lele na ning pampang ning Ilug ning Jordan.tWcx Ikit nang Eliseo ing milyari at nganang kinulisak, Tatang! Tatang ko! Ding karwahe at ding pakakabayu ning Israel! At manibat na kanita e na ne ikit i Elias. Uli na ning kalungkutan, ginabak neng Eliseo ing imalan na at meging adua ya.#VAx Kabang lalakad la at mipagsalita, ating karwaheng api at kabayung api a kabud na linto at pikawani na la ilang adua. Inukiat ne banua ning alisus i Elias.U%x Nganang Elias, Mabayat ing kekang aduan. Oneng kabud akit mu kung mayakua, ing aduan mu mapalyari. Nung ali, e mu na tanggapan ing aduan mu.>Twx Kadalakit da, nganang Elias kang Eliseo, Sabian mu na mo kanaku nung nanu ing asaup ku keka bayu ku mayakua. Pekibat nang Eliseo, Amana ku sana ing aduang dake na ning kekang upaya."S?xLikas neng Elias ing balabal na at tiklip pabilug, kaybat pispas ne king danum. Mepitna king misusumangid ing danum at dinalakit la king malanging gabun.,RSxat ding limang pulu karing propeta tikian da la king Jordan. Tinuknang la ri Elias at Eliseo king lele ning ilug; makarayu lang bagya karing limang pulung propeta.yQmxKaybat na nita, nganang Elias kang Eliseo, Malakuan na ka ken uling utusan na kung taglus ning Ginu king Jordan. Pekibat nang Eliseo, Balu na ning mabie Ginu king e ra ka malyaring lakuan kabang mabie ka. Inya miyabe lang minta king Jordan,pP[xSinalubung la karela ding propetang manuknangan karin at linapit la kang Eliseo at ngarang mengutang, Eliseo, tutu pin king kuanan na ne ning Ginu ing kekang panginuan ngening aldong ite? Wa, at balu ku, inya e na kayu sana mainge.yOmxKaybat na nita, nganang Elias kang Eliseo, Malakuan na ka ken uling utusan na kung taglus ning Ginu king Jerico. Pekibat nang Eliseo, Balu na ning mabie Ginu king e ra ka malyaring lakuan kabang mabie ka. Inya miyabe lang minta king Jerico.NxSinalubung la karela ding propetang manuknangan king Betel at linapit la kang Eliseo at ngarang mengutang, Tutu pin king kuanan na ne ning Ginu ing kekang panginuan ngening aldong ite? Nganang mekibat Eliseo, Wa, at balu ku, inya e na kayu sana mainge.gMIxNganang Elias kang Eliseo, Malakuan na ka ken uling utusan na kung taglus ning Ginu king Betel. Pekibat nang Eliseo, Balu na ning mabie Ginu king e ra ka malyaring lakuan kabang mabie ka. Inya miyabe lang minta king Betel.L ;xMaglakad la kanitang ibat king Gilgal di Elias at Eliseo inyang dinatang ing oras a iyukiat na ne banua ning Ginu i Elias king kapamilatan ning alisus.nK YxIng aliwa pang mepalyari king pamag-ari nang Ahazia makasulat king Istoria da ring Ari na ning Israel.J  xMete ya i Ahazia, antimo ing sinabi na ning Ginu kang Elias. Ala yang anak a lalaki i Ahazia, inya i Joram a kapatad na ya ing menalili kang Ahazia bilang ari kanitang kadua nang banua ning pamag-ari nang Jeoram a anak nang Jeosafat, ing ari na ning Juda.I 7xNganang Elias king ari, Oyni ing sasabian na keka ning Ginu, Ala na waring dios a akutnan mu king Israel at mitubud kang tauan mu ban mangutang kang Baalzebub, ing kikilalanan nang dios ning Ekron? Uli na ning gewa mung yan, e na ka milako king pagkeran mu. Siguradung mate ka! H =xNgana ning anghel ning Ginu kang Elias, Tuki ka king opisyal. E ka tatakut. Inya tinalakad ya i Elias at tinuki ya king opisyal ban puntalan ya ing ari.yG oxMete la ring aduang kalupa kung opisyal at ding sundalus da uli na ning minuran api, inya malunus ka sana kanaku!F -x Pepasibayu ne namang mitubud aliwang opisyal at limang pulung sundalus. Siniklaud ya ing opisyal king arapan nang Elias at nganang mekisabing mayap, Talasuyu ning Dios, malunus kayu sana kanaku at karing limang pulung sundalus ku. E mu sa paintulut ing mate kami king api!XE -x Nganang mekibat Elias, Nung talasuyu na ku pin ning Dios, muran sanang api at masilab ka at ding limang pulung sundalus mu. At pepauran yang api ing Dios at mesilab ya at mete ing opisyal at ding sundalus na.:D qx Inya pasibayu yang mitubud metung pang opisyal at limang pulung sundalus. Ngana ning opisyal kang Elias, Hoy, talasuyu ning Dios, pasabi na ning ari ing puntalan ye ngeni mu rin!YC /x Nganang mekibat Elias, Nung talasuyu na ku pin ning Dios, muran sanang api at masilab ka pati na ring limang pulung sundalus mu. Kanita mu rin minuran api at mesilab ya at mete ing opisyal at ding sundalus na.bB Ax Kanita mitubud yang metung a opisyal at limang pulung sundalus kang Elias. Ikit ne ning opisyal i Elias a makalukluk king metung nang dake ning bunduk-bundukan. Ngana, Hoy, talasuyu ning Dios, parakit na kayu ning ari.A ;xNgarang mekibat, Makasulud yang imalan a megawa king bulbul da ring animal at ating babat balat king awakan na. Ngana ning ari, I Elias ning Tisbe ita!g@ KxNganang kinutang ning ari, Nanu ya itsura ing taung akatagpu yu at migsalitang makanyan kekayu?6? ixPekibat da, Akatagpu mi ya pu ing metung a lalaki at sinabi na kekami ing mibalik na kami at sabian kekayu ing anti kaniti: Iti ya ing pasabi na ning Ginu keka: Ala na waring dios king Israel inya kang Baalzebub, ing dios ning Ekron, kayu mangutang? E na ka milako king pagkeran mu. Siguradu kang mate!R> !xMigbalik la king ari ding tubud. Ngana ning ari karela, Obat mibalik kayu? = xIti ya ing pasabi na ning Ginu king ari: E na ka milako king pagkeran mu. Siguradu kang mate! Kaybat na nita, linakad ne i Elias.s< cxOneng inutusan ne ning anghel ning Ginu i Elias, ing propeta na ning Tisbe, ban saganan ding tiburan nang Aring Ahazia at ikutang ing anti kaniti, Ala na waring dios king Israel inya kang Baalzebub, ing dios ning Ekron, kayu mangutang?; ;xMenakbag ya i Aring Ahazia ning Israel king balkun ning patag nang bubungan ning palasyu na king Samaria at megrabi ya. Inya mitubud yang tauan na ban ikutang na kang Baalzebub, ing kikilalanan nang dios ning Ekron, nung kumayap ya o ali king pinsalang bunga ning panganakbag na.b: CxInyang mete ne i Aring Ahab ning Israel, mig-rebeldi ya ing bansang Moab laban king Israel.m9Un5Simban ne at siyuan Jeosafat i Baal. Kalupa nang tata na, pepamua ne ing Ginu, ing Dios ning Israel._89n4Depatan na itang e ustu king akakit na ning Ginu; depat na itang e mayap a depat nang Ahab a tata na at i Jezebel a ima na at i Jeroboam a anak nang Nebat, ing mitake king pamikasala da ring memalen na ning Israel.N7n3King kalabing pitung banua na ning pamag-ari nang Jeosafat ning Juda, kanita ya meging ari ning Israel i Ahazia a anak nang Ahab. Mig-ari ya kilub ding aduang banua, at menuknangan ya king Samaria.6%n2Mete ya i Jeosafat at kitkut de karing kutkutan da ring ari karin king Siudad nang David. Ing anak nang i Jeoram ya ing menalili bilang ari.*5On1Inya minungkahi nang Aring Ahazia ning Israel ing paintulutan na lang maglayag ding tauan na karing tauan nang Jeosafat, oneng tinggian nang Jeosafat iting aluk.84kn0Pepagawa yang barku i Jeosafat karin king Tarsis ban maglayag mangalakal gintu king Ofir, oneng e la mekapaglayag uling lesak na la ning masikan a angin karin king Eziongeber._39n/Alang ari kanita king bansang Edom; itang tilduan nang Jeosafat ya ing mamahala karin.2'n.Ya ing mekapalako karing mitagan a lalaki at babaing magtinda king katawan da karing pisasamban paganu kanita pang panaun nang Asa a tata na. 1;n-Ing sablang depatan nang Jeosafat, pati na ing pepakit nang katapangan at ding gerang leukan na, makasulat king librung Ing Istoria ding Ari ning Juda.E0n,Mapayapa ing relasyun nang Jeosafat king ari na ning Israel./}n+Kalupa nang Asa a tata na, depatan nang Jeosafat itang katanggap-tanggap king akakit na ning Ginu, oneng e na la lesakan ding pisasamban a atyu karing bunduk-bundukan, at menatili la ding tau king pamiyain dang ain-sakripisyu at pamanduluk insenso..-n*Atlu yang pulu't limang banua kanita, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang pulu't limang banua. I ima na ya i Azuba a anak nang Silhi.-n)King kapat nang banua ning pamag-ari nang Ahab ning Israel, kanita ne man meging ari ning Juda i Jeosafat a anak nang Asa.I, n(Kamate nang Ahab, i Ahazia a anak na ya ing menalili bilang ari.5+en'Ing sablang depatan nang Aring Ahab pati na ing garing a palasyung pepagawa na ampon ding siudad a tinatag na, makasulat ngan king librung Ing Istoria ding Ari ning Israel.R*n&Lininis de ing karung panggera na king Batis ning Samaria (ing lugal nung nu la mendilu ding babaing magtinda king katawan da), at dinilat da karin ding asu ing daya na, antimo ing sinabi na ning Ginu.\)3n%Wa, mete ya ing Aring Ahab. Inuli de king Samaria ing bangke na at karin de kitkut.(/n$Inyang lalbug ne ing aldo, dimdam de ring sundalus na ning Israel ing anti kaniting kulisak: Muli na kayu karing sarasarili yung balen at siudad!}'un#Milalu kabagsik ing labanan king aldong ita, oneng menatili yang makasandal i Aring Ahab king karung panggera a makayarap karing sundalus na ning Siria. Tutulu ing daya na king suelo na ning karung panggera at mete ya inyang lalbug ne ing aldo.T&#n"Oneng ing metung karing sundalus na ning Siria abugnus ne ing paslu ning pana na at king e na sasarian tiran ne ing ari na ning Israel. Tinusuk ya ing paslu king pilatan ding tiranti na ning baluti na king salu. Inya ngana ning ari king magmanehu na king karung panggera, Magbalik ka at ilako mu ku keting labanan uling mituran ku.W%)n!at abalu ra king aliwa ya ing ari na ning Israel, at tiknangan deng tatagalan.$n Inyang ikit de ing Aring Jeosafat, bala ra king ya ing ari na ning Israel, inya inarapan de at lisuban. Oneng kinulisak ya i Jeosafat,3#anOneng minie yang utus ing ari na ning Siria karing atlung pulu't adua nang pekapun da ring karung panggera king ala lang aliwang labanan nung e mu ing ari na ning Israel.I" nNganang Ahab kang Jeosafat, Magbalatkayu ku at makiabe king pamakilaban, oneng e mu lulukas ing imalan mung ari. Inya migbalatkayu ya ing ari ning Israel at kaybat mekiabe ya king pamakilaban.!ynKaybat na nita, i Aring Ahab ning Israel at i Aring Jeosafat ning Juda minta la king Ramot ning Gilead ban lusuban de.! =nNganang Micaia, Nung mibalik kang ligtas, kanita mipatunayan king e ya migsalita ing Ginu king kapamilatan ku. Ngana pa, Makiramdam kayu king sinabi ku!nWnSabian yu karela king isukul de at dinan mung tinape ampon danum angga king ligtas kung makapagbalik.7inKaybat na nita, nganang minie utus ning Aring Ahab ning Israel karing opisyal na, Dakpan ye i Micaia at idala ye kang Amon, ing gobernador ning siudad, at kang Prinsipi Joas.b?nNganang mekibat Micaia, Akit mu potang datang ing aldo a salikut ka king metung a kuartu.*OnKanita lepitan neng propeta Zedekia i Micaia at timpaling ne lupa. Ngana, King makananung paralan na ku likuan ning espiritu ning Ginu ban makapagsalita ya keka?U%nNganang memupus king pamagsalita nang Micaia, Inya naman ikit mu at dimdam nung makananu lang migsalitang kalaraman keka deting propeta mu. Oneng ing Ginu mismu ya ing sinabing miras keka ing kapahamakan!PnKitang ning Ginu, King makananung paralan? Pekibat ning espiritu, Aku ing munta at papagsalitan ku lang kalaraman ding propeta nang Ahab. Inya ngana ning Ginu, Sulung, ika ing munta at magtagumpe ka.[1nKanita ating metung a espiritung linapit at sinabi na, Aku ing managkat kang Ahab.>wnKanita kitang na ning Ginu, Ninu ing managkat kang Ahab ban munta ya at mate karin king Ramot ning Gilead? Mekibat ya ing metung karing anghel; at aliwa no man a pekibat ding aliwa.W)nTiglus nang Micaia ing pamagsalita na. Ngana, Pakiramdaman mu sana ing sasabian na ning Ginu! Ikit ke ing Ginu, makalukluk ya king tronu na karin banua a abe ding sablang anghel na at makatalakad siping na.)nNganang Ahab kang Jeosafat, Ikit mu na! E ku wari sinabi na keka king ala yang inula ing taung yan a mayap para kanaku nune mu pawang e mayap?nPekibat nang Micaia, Akakit ku lang makakalat karing bunduk-bundukan ding sundalus na ning Israel; mengari lang tupang alang pastul. At sinabi na ning Ginu, Ala lang talapanimuna deting sundalus, inya paburen na lang muling payapa karing pibalebale ra.,SnOneng nganang Aring Ahab kang Micaia, Magsalita kang katutuan kanaku neng magsalita ka king lagyu na ning Ginu. Kailangan pa waring sabian kung ulit-ulit yan keka?~wnInyang makayarap ne kang Aring Ahab, kitnan ne ning ari, Micaia, kailangan pin king aku at i Aring Jeosafat ing munta kami at lumusub king Ramot ning Gilead o ali? Pekibat nang Micaia, Wa, at maniambut kayu uling papagtagumpen na kayu ning Ginu.fGnOneng nganang Micaia, King daramdaman na ning mabie Ginu sabian ku mu itang pasabi na kanaku!W)n E miglambat miras ya ing opisyal a mituburan dumakit kang Micaia. Ngana niting tubud kang Micaia, Metung mu ing sasabian da ring propeta: magtagumpe ya ing ari. Kailangan ing makanyan munaman ing sabian mu./Yn Makanyan munaman ing sinabi da ring sablang propeta. Ngara pa, Sulung, lumusub ka king Ramot ning Gilead at maniambut ka. Magtagumpe ka, uling saupan na ka ning Ginu.X+n I Zedekia a anak nang Kenaana, ing metung karing propeta, ginawa yang sagung bakal at ngana kang Ahab, Ing Ginu sasabian na: King kapamilatan da reti labanan mu la ding tau Siria at gisanan mu la ngan paten.p[n Ing ari ning Israel at i Jeosafat a ari ning Juda makaimalan la king imalan ari at makalukluk la karing tronu lele na ning pidadaran lual ning pasbul dalan ning Samaria kabang ding sablang propeta magsalita lang ula king arapan da.  n Inya inaus neng Aring Ahab ning Israel ing metung karing pamuntuk at ngana, Magmalagua ka, dakitan me i Micaia a anak nang Imla.l SnNganang mekibat Ahab, Atin, i Micaia a anak nang Imla. Oneng kasaman ke, uling ala ya pang inula a mekakayap mo sa kanaku; puru e mayap ing pepasari na. E mu sukat sabian yan, Makamal a Ari, nganang sinabing Jeosafat kang Ahab.t cnOneng nganang mengutang Jeosafat, Ala na waring aliwang propeta a malyari tamung akutnan tungkul king Ginu?f GnInya pepayaus na lang Aring Ahab ding apat a ralan a propeta at nganang mengutang karela, Kailangan kung lumusub king Ramot ning Gilead o ali? Ngarang mekibat ding propeta, Lumusub ka, uling papagtagumpen na ka ning Ginu.E nOneng bayu ta gawan yan kailangan pa ing kutnan ya ing Ginu.Z/nKanita kitnan neng Ahab i Jeosafat, Malyari kang tuki kanaku king pamaglusub king Ramot ning Gilead? Pekibat nang Jeosafat, Bisa ku, ding sundalus ku sundalus mu la naman, at ding kabayu ku kabayu mu la naman.<snNganang kinutang Aring Ahab karing opisyal na, E yu wari balu king ing Ramot ning Gilead kekatamu ya? Makanyan man ala tamung depat nanuman ban abawi ta ya king ari na ning Siria.r_nOneng king katlung banua minta ya ing Aring Jeosafat ning Juda ban pakikitan ne i Aring Ahab ning Israel.P nTinuknang lang migigera ing Israel at ing Siria kilub ding atlung banua.Z/nE me apansinan nung makananu yang migpakumbaba kanaku i Ahab? Anti na ning migpakumbaba ya, e ku ibalaus ing kasiran kabang mabie ya; datang mu ing kasiran king pamilya na king panaun na ning anak nang lalaki.=wnKanita ngana ning Ginu kang propeta Elias ning Tisbe,[1nInyang dimdam na lang Ahab deting amanu, ginabak na ing susulud nang imalan, at misulud yang imalan a magaspang E ya bitasang mengan at metudtud ya king imalan a magaspang. Tutu yang melungkut at mesakit a lub.CnDepat na itang makasumaming dili king kapamilatan na ning pamanyamba karing idolo, antimo ing daraptan da ring Amoreo a tinabi na ning Ginu inyang lulub la ring Israelita king bansa da.) nAla pang kalupa nang Ahab a dinapat dakal a e ustu kesa king akakit na ning Ginu uli na ning pamanamuyut ning asawa nang i Jezebel.nKanan de ring asu ing ninumang taung mate king siudad a kamaganak nang Ahab, at kanan de ring ayup a buitre itang mate king marangle. (}~unTungkul naman kang Jezebel, ing Ginu sinabi na king kanan de ring asu ing katawan na karin king siudad ning Jezreel.O}nItulad ke ing pamilya mu king pamilya nang Aring Jeroboam a anak nang Nebat at anti ing pamilya nang Aring Baasa a anak nang Ahiya, uli na ning pepamua mu ku at tinake me ing Israel king pamikasala.1|]nInya pasabi na keka ning Ginu ing anti kaniti: Parala kung kasiran keka. Paburen da ka at ala kung itagan metung man karing lalaki king pamilya mu, anak ya man o matua.C{nInyang ikit neng Ahab i Elias, sinabi na, A, atyu ne naman ing kakung kalaban! Ngana namang mekibat Elias, Wa, ikit da ka uling migbabad ka king dapat a e mayap king akakit na ning Ginu.Sz!nSabian mu king aku, ing Ginu, sasabian ku: Ahab, metung kang makamate tau at mapangamkam! Inya ketang lugal nung nu ra dinilat ding asu ing daya nang Nabot karin da munaman dilatan ding asu ing daya mu.ynGayak ka; puntalan me i Ahab a ari ning Israel a atyu king Samaria. Akit me king mulahan ubas nang Nabot at babandian ne iti.ExnOneng ngana ning Ginu kang Elias, ing propeta na ning Tisbe,;wsnKanita mu rin linakad ya i Ahab ban bandian ne iti.1v]nKabud abalitan nang Jezebel king mete ne i Nabot, sinabi na kang Ahab, Mete ne i Nabot ning Jezreel! Kuanan mu ne ngeni ing mulahan nang ubas a e na buring pisali keka.luSnKaybat na nita, pepabalita ra kang Jezebel king i Nabot mete ne king kapamilatan ning basibas batu.t5n Dinatang la ring aduang taung malaram at linukluk la mingatba nang Nabot. Kaybat, king daramdaman da ring dakal a tau sinabi ra, I Nabot sinumpa ne ing Dios at ing ari! Inya kinua re ding tau i Nabot at dela re king lual ning siudad, at pemasibas deng batu angga king mete ya.nsWn Mitatag lang aldo ning pamag-ayunu; tinipun da la ring tau at binie kang Nabot ing lugal a pandangal.r3n Makanyan ing depat da ring pamuntuk at ding kagalang-galang a makatua na ning siudad ning Jezreel agpang king sulat a peparala nang Jezebel karela.Cqn Kaybat paluklukan la king mingatba na ring aduang malaram a magsaksi laban kang Nabot: king sinumpa neng Nabot ing Dios at ing ari. Kaybat, ilual ya at basibasan batu angga king mate ya."p?n Ngana ning makasulat: Mitatag kayung metung a aldo na ning pamag-ayunu at tipunan yu la ding memalen, at kaybat ibie ya kang Nabot ing lugal a pandangal.hoKnKaybat na nita, ginawa yang mapilan a sulat i Jezebel king lagyu na ning ari; tetakan na la king panatak na ning ari, at pepadala na la karing pamuntuk at karing kagalang-galang a makatua ning siudad a tuknangan nang Nabot.n-nNganang Jezebel, Aliwa wari ika ing ari? Mibangun na ka, mangan, at magsaya. E ka migaganaka; ibie ke keka ing mulahan nang Nabot a tau Jezreel!DmnPekibat na, Pekisabian ke i Nabot a tau Jezreel at inalukan keng palitan ing mulahan nang ubas king mas masanting a mulahan ubas o kaya saliwan ke king alagang buri na, oneng e ya mebisa.]l5nLepitan ne ning asawa nang i Jezebel at ngana, Obat malungkut ka at e bisang mangan? k;nMinuli yang malungkut at mua i Aring Ahab uli na ning sinabi nang Nabot. Migkera ya king katri na; gulu ya isip at e bisang mangan uli na ning milyari.jnNganang mekibat Nabot, Amana ke iting mulahan ubas karing makatua ku. E na sa paintulut ning Ginu ing mawala ya iting mulahan kanaku.vignMisan a aldo, nganang Ahab kang Nabot, Anti na ning malapit ya king palasyu ku ing mulahan mung ubas, e ka bisa palitan ke king mas masanting a mulahan ubas ban apitamnan keng gule? Nung e na ka man bisa, saliwan ke king alagang buri mu. h nKarin king Jezreel ating metung a taung milagyuan Nabot. Atin yang mulahan ubas lele na ning palasyu ning Aring Ahab ning Samaria.Zg/n+Minuli ya king palasyu na king Samaria i Aring Ahab a malungkut at masakit a lub.{fqn*Ngana ning propeta king ari, Anti kaniti ing pasabi na keka ning Ginu: Obat binulus me ing taung telaga kung paten? Inya ing kapalit na ning bie na ya ing bie mu, at mate la ring sundalus mu uling pepaburen mu lang mekatakas ding sundalus na.e n)Kanita ne biglang leko ning propeta ing makabalut a imalan king lupa na, at akilala ne ning ari king metung ya karing propeta.d)n(Oneng samal ku inya akalimbatawan ke at mekatakas ya ing bihag. Ngana ning ari, Ika mismu ing minatul king sarili mu, at sukat kang mamayaran.#cAn'Inyang daralan ne ing ari, ngana ning propeta, Makamal a Ari, minta ku at mipalibutad king labanan. Karin ating linapit kanaku a magdalang bihag. Ngana kanaku, Banten me ing taung iti. Nung makatakas ya, ing bie mu ya ing kapalit na o kaya mamayad kang atlung libung pirasung pilak.b%n&Binalut ne ning propeta ing lupa na ban e re akilala ding tau; meko ya at tinalakad king dalan. Panayan neng dumalan ing ari na ning Israel. an%Mekatagpu ne namang kalupa nang propeta at sinabi na, Dapat a mayap, tabakan mu ku. Inya ing pekisabian na tebak ne at mesugat ya.(`Kn$Inya ngana, Uli na ning e mu pamamintu king utus ning Ginu, paten na ka ning leon kalako mu keti. Inyang meko ne, akasalubung ne ing leon at pete ne ning leon.8_kn#King utus ning Ginu, ing metung karing miembru ning aguman da ring propeta, miyutusan yang sabian na king kalupa nang propeta, Dapat a mayap, tabakan mu ku. Oneng e ya mebisa.+^Qn"Nganang Benhadad, Ibalik ku la keka ding siudad a kinua nang tata ku kang tata mu. Malyari kang gawang negosyu king Damasco antimo ing depat nang tatang ku karin king Samaria. Nganang Ahab, Uli na niting sinabi mu, ibulus da ka. Ginawa lang kasunduan at kaybat binulus neng Ahab i Benhadad..]Wn!Bala ra king ing amanung mikapatad a sinabi ning ari ya ing tanda ning mayap nang pilubluban, inya agad lang mekibat. Ngara, Opu, mabie ya pa ing kapatad yung i Benhadad! Dakitan ye at idala keti, ngana ning ari karela. Inyang dinatang ya i Benhadad, pepasaken neng Aring Ahab king karwahe na.z\on Inya migbabat lang saku karing karelang awakan at mitaling lubid karing buntuk da; pintalan de ing ari ning Israel at ngara, Makamal a Ari, pakisabi nang mayap kekayu ning talasuyu yung i Benhadad king e ye sana papate. Ngana ning Aring Ahab, Mabie ya pa? Mengari kaming mikapatad Benhadad. fig,Inya migbabat lang saku... at mitaling lubid karing buntuk da.,(20:32)fig*![=nNgara ding opisyal na, Makamal a Ari, abalitan mi king malunusan la ding ari ning Israel. Inya paintulutan yu kaming magbabat saku karing awakan mi at mitaling lubid karing buntuk mi, at kaybat lapitan mi ya ing ari ning Israel. Siguru e na ka papate, nung makanyan ing daptan mi.ZnMekatakas la ring mitagan karela, at minta la king siudad ning Afek. Oneng mibagsak ya ing pader ning siudad at mitambunan la ring aduang pulu't pitung libung sundalus ning Siria. Mekatakas ne naman i Benhadad king siudad at sinalikut ya king metung karing kuartu.)YMnParehu lang pitung aldo migkampung miyayarapan. Milaban la inyang miras ing kapitung aldo, at ding Israelita mekapate lang dinalan a libung sundalus ning Siria.X7nLepitan neng pasibayu ning propeta ing ari na ning Israel at ngana, Ing Ginu sasabian na king agpang karing tau Siria, dios ya kanu king kabundukan at e ya dios king kapatagan. Inya masambut la kekayu ding e mabilang-bilang dang sundalus, at kanita yu akilala king ya ing Ginu..WWnMitipun la naman ding Israelita at miyabie karela itang kailangan da para king labanan. Meko la at migkampu la king aduang grupu arapan da ring sundalus ning Siria. Balamu malati lang kawan da ring kambing ding Israelita kabang ding sundalus ning Siria marakal lang makakalat king lugal a ita. VnKalabas na ning pabanua tinipun na la ding sundalus na at abe-abe lang minta king siudad ning Afek ban lusuban la ring Israelita.U/nTumipun kayung pasibayung sundalus a kasing dakal da retang minuna, alilan la ring kabayu at karung panggera a mebihag, at kaybat labanan la king kapatagan. Kanita mas dakal tamu at masikan kesa karela. Pekiramdaman nang Aring Benhadad ing payu da at makanyan ing depat na.TnOyni, Makamal a Ari ing gawan yu: ilako yu la ring atlung pulu't aduang ari karing karelang katungkulan at palitan yu la karing pekapun.dSCnNgara ding pamuntuk kang Aring Benhadad, Ding dios da ring Israelita ila ding dios da ring bunduk. Iti ing sangkan nung inya mesambut tamu karela. Oneng siguradu ta lang sambutan nung karing patag a lugal ta la labanan. ~~U}|{{Mzzfyxxwvvxv ufttMsrrmqpooTn\mlll0kVjlii9hDgGfedd$cbaaN`` _K^]N\\ [RZYXXWHVWUQTTSiR#QPqONNMpLLhL$KRJJ\IHH'GuFFErDD^CeBBAM@?>>e=<yx At minta ya king Ramot Gilead ing kayanakan a propeta.1]x Kaybat, itugtug mu ing larung olibo king buntuk na at sabian mu, Oyni ing pasabi na ning Ginu: Lalanian da ka bilang ari ning Israel! Kaybat na nita, mako na kang agad.&Gx Potang miras na ka karin, panintunan me i Jehu a anak nang Jeosafat at apu nang Nimsi. Lapitan me at ilaut karing kayabe na at ituki me king metung a kuartu.) Ox Inaus neng propeta Eliseo ing metung karing kayanakan a propeta at ngana, Abe, gayak ka at munta ka king Ramot Gilead. Dalan me ing lulanan a ating larung olibo. xMibalik ya king Jezreel ban paulu ne ing sugat na. Delawan neng Ahazia a anak nang Jeoram inyang abalitan neng mika kapanamdaman ya.CxMekisangga ya i Aring Ahazia kang Aring Joram ning Israel inyang lisuban de i Aring Hazael ning Siria. Milaban la king Ramot Gilead at asugat de ring sundalus ning Siria ing Aring Joram.fGxPekiapusan na ing e mayap nang ugali ning pamilya nang Ahab a ingkung na. Gewa na itang e mayap king akakit na ning Ginu antimo ing gewa na ning pamilya nang Ahab a katuangan na uling ayasawa ne ing metung karing anak na.2_xAdua yang pulu't aduang banua kanita at mig-ari ya king Jerusalem kilub ning pabanua. I ima na ya i Atalia a anak nang Aring Ahab at ingkung ne i Aring Omri ning Israel. xInyang labing adua neng banuang mag-ari king Israel i Joram a anak nang Ahab, i Ahazia a anak nang Jeoram meging ari ya king Juda. xMete ya i Jeoram at mikutkut ya king kutkutan da ring ari king Siudad nang David. Ing anak nang i Ahazia ya ing menalili bilang ari.Y-xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang depat nang Jeoram.lSxManibat na kanita mikawani ne ing Edom king Juda. King panaun mu ring ita ya mig-rebeldi ing Libna.I xInya minta ya i Jeoram king Zair a kayabe da ring karu nang panggera at ding pekapun da. Oneng ding Edomita peligiran da la, inya tinakas la itang kabengian at minuli la bale ring sundalus na.q]xKing panaun nang Jeoram kanita ya mig-rebeldi ing Edom laban king Israel at mibili yang sarili nang ari.+QxMakanyan man, e ne bigsak ning Ginu ing Juda alang-alang king talasuyu nang i David, uling pengaku na king papanatilian neng mag-ari ing pamilya na kabang panaun.4 cxPekiapusan na ing e mayap dang ugali ring meging ari ning Israel antimo i Ahab a katuangan na uling ayasawa ne ing anak na. Gewa na itang e mayap king akakit na ning Ginu.c AxAtlu yang pulu't aduang banua kanita at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding walung banua. xInyang lima neng banuang mag-ari king Israel i Joram a anak nang Ahab, i Jeoram a anak nang Jeosafat meging ari ya king Juda.< sxKabukasan, kinangwa yang ulas i Hazael at sinoso ne king danum. Kaybat, tekap ne king lupa na ning ari at mete ya. I Hazael ya ing menalili kang Benhadad bilang ari na ning Siria.@ {xLikuan neng Hazael i Eliseo at mibalik ya king panginuan nang i Aring Benhadad. Nganang mengutang ning ari, Nanu ing sinabi na kekang Eliseo? Pekibat na, Siguradu kayu kanung kumayap..Wx Nganang Hazael, Makananu kung agawa yang bageng yan ngening e na ku man mayupaya? Pekibat nang Eliseo, Pepabalu na kanaku ning Ginu king maging ari na ka ning Siria.Bx Kitnan neng Hazael, Obat kikiak kayu? Nganang mekibat Eliseo, Uling balu ku ing kasiran a gawan mu karing memalen na ning Israel. Panyilaban mu la ring lugal dang pakakuta, pamaten mu la ring karelang kayanakan a lalaki, ipaspas mu la king gabun ding anak dang mangalati at laslasan a atian ding babaing mabuktut.zox At linawe neng maratnang Eliseo i Hazael angga king e ya mipaindatun. Kaybat na nita, tinulu ing lua nang Eliseo. x Nganang mekibat Eliseo, Mibalik na ka king ari at sabian mu king kumayap ya, oneng pepabalu na kanaku ning Ginu king mate ya mu rin.7ix Meko ya i Hazael ban makikit kang Eliseo. Migdala yang dakal at miyayaliwang regalu, ing masanting dili king Damasco, at seke na karing apat apulung kamelyu. Inyang akatagpu na ne, ngana kang Eliseo, Tiburan na ku pu ning talasuyu yung i Benhadad a ari ning Siria ban ikutang kekayu nung kumayap ya pa.%ExInya inutusan ne ning ari i Hazael king magdala yang regalu at puntalan ne i Eliseo ban ikutang king Ginu, king kapamilatan nang Eliseo, nung kumayap ya pa.(KxMinta ya i Eliseo king Damasco. Masakit ya kanita i Aring Benhadad ning Siria. Abalitan na ning ari king atyu ya king Damasco i Eliseo, ing talasuyu ning Dios.FxKitnan ne ning ari ing babai nung tutu pin ing sinabi nang Gehazi, at pekibat na king iti katutuan. Inya inaus ne ning ari ing metung karing kayaduangan na at ngana, Gawa kang paralan ban mibalik king babai ing bandi na at pati na ing pupul king gabun na manibat na kanitang meko ya angga na king pamagbalik na ngeni.A}xKabang istoria neng Gehazi itang mete a pepasublian nang mebie Eliseo, dinatang ya ing babaing ima na ning anak a pepasublian nang mebie Eliseo ban aduan ing saup ning ari a mibalik sana ing bale at ing gabun na. Nganang Gehazi king ari, Makamal a Ari, oyni ing babai at ing anak a pepasublian nang mebie Eliseo!CxKing oras namang ita, ing ari at i Gehazi, ing kasaup nang propeta Eliseo, mipagsalita la. Ngana ning ari kang Gehazi, Isalita mu no mo kanaku ding bage makapagmulala a gewa nang Eliseo.~7xKalabas da ring pitung banua, mibalik ya king sadia rang tuknangan. Pintalan ne ing ari at pasaup ya ban mibalik yang pasibayu king bale na at gabun.*}OxMemintu ya ing babai king sinabi nang Eliseo a talasuyu ning Ginu. Meko ya at ing pamilya na, at menuknangan la king sakup ning Filistia kilub ding pitung banua. | xNganang sinabing Eliseo king babaing tau Sunem a ima na ning anak a lalaking pepasublian nang mebie, Mako na kayu at ing pamilya mu at lumawe aliwang pituknangan yu uling tikda na ning Ginu ing mika maragul a danup king mabilug a bansa kilub ding pitung banua.u{exAt iti pin ing mepalyari inyang apandamusak de ring taung daralan king pasbul dalan ning siudad, at mete ya.OzxOneng e ya meniwala ing lalaking mag-asikasu king ari agyang pang ibuklat ne kanu ning Ginu ing awang ning banua. Inya sinabi nang Eliseo, Akit mu mu rin bukas king mapalyari, oneng e ka makapangan.0y[xMipaltutu itang sinabi nang Eliseo king ariking itang kabukasan ing metung a pirasung pilak makasali yang metung a takal a mapinung arina o kaya aduang takal a sebada.^x7xIng mitutukan mag-guardia king pasbul dalan palub king siudad ya ing lalaking mag-asikasu king kailangan na ning ari. Antimo ing sinabi nang propeta Eliseo, medamusak ya at mete inyang delanan de ring dakal a tau. wxMinta la ring memalen na ning Israel king kampu da ring sundalus ning Siria, at kinua ra ngan ing bage likuan da. Inya metupad ing sinabi na ning Ginu king ing metung a pirasung pilak makasali yang metung a takal a mapinung arina o kaya aduang takal a sebada.v}xMiras la ding tubud angga king Ilug ning Jordan. Kabang maglakbe la ikit da ing imalan at ding kagamitan a likuan da ring sundalus ning Siria uli na ning pamamalagua rang makatakas. Mibalik la ring mituburan at belita ra king ari ing karelang ikit.4ucxInya memili lang mapilan a lalaki; pepasaken da la karing aduang karwahe at tiburan da la at penabilinan king siasatan da nung nanu ing milyari karing sundalus ning Siria.\t3x Ngana ning metung karing opisyal, Makamal a Ari, mitubud kayu pung mapilan a lalaki at ipagamit yu la karela ding limang kabayung mitagan ban abalu tamu nung nanu ing milyari karin. Maging mayap a balita king mabilug a Israel nung makapagbalik lang mabie, at nung mate no man mangari na la mu kekatang makatagan king siudad a mate munaman.as=x At king bengi mu ring ita mibangun ya ing ari at tinipun na la ngan ding opisyal na. Ngana karela, Sabian ku ngeni kekayu nung nanung gawan da kekatamu ding sundalus ning Siria. Balu ra king danupan tamu, inya meko la ban salikut king marangle. Dakpan da katamung mabie kabud linual tamu king kampu ra, at makalub na la kanita king siudad tamu.\r3x Kilisak da ring guardia ning pasbul dalan ing balita angga king miras king palasyu.yqmx Inya meko la at karas da king pasbul dalan ning siudad sinabi ra karing guardia da ring pasbul dalan, Minta kami king kampu da ring sundalus ning Siria at ala metung mang tau karin subali mu karing pakataling kabayu, asno, at ding tolda ra.^p7x Ngara king metung at metung, E ustu ing gagawan tamu. Iti aldo ne ning mayap a balita, oneng sasarilinan ta ya. Nung manaya ta pang angga bukas, siguradu tamung miparusan. Tara, ipabalu tamu karing tauan ning ari.oxInyang datang la ring apat a lalaking sakitan lepra, linub la king metung karing tolda. Mengan la at minum. Kaybat, kinua ra ing ikit dang gintu, pilak, at imalan at selikut da. Linub la naman karing aliwang tolda at kinua ing buri da at kaybat selikut da naman.n%xInya meko la inyang daralumdum na; likuan de ing kampu ra, ding kabayu ra at asno, at ing sabla-sabla, at tinakas la ban iligtas ing bie ra.mxuling kaburian na ning Ginu ing makaramdam lang inge da ring dakal a sundalus a pakakabayu at karung panggera. Inya ngara ding sundalus ning Siria, Beyaranan na la ning ari ning Israel ding ari da ring Hiteo at ding tau Ehipto ban lusuban da katamu.lxInyang daralumdum na, minta la king kampu da ring sundalus ning Siria. Ala metung mang taung ikit da karin inyang miras la,kxNung lungub tamu king siudad, mate tamu mu rin uling maragul ing danup. Nung e ta naman mako, mate tamu munaman. Masanting pa ing munta tamu king kampu da ring sundalus ning Siria. Mayap, nung e ra katamu paten. Nung paten da katamu, ita na ya ing kawakasan tamu.(jKxAtin kanitang apat a taung maki sakit lepra at atyu la king pasbul dalan ning siudad. Ngara king metung at metung, Obat keti tamu manenaya king kamatayan tamu?ai=xNgana ning lalaking mag-asikasu king ari, Talasuyu ning Dios, e mapalyari yan agyang pang ibuklat ne ning Ginu ing awang ning banua. Pekibat nang Eliseo, Akit mu mu rin bukas king iti mapalyari oneng e ka makapangan.h xNganang mekibat Eliseo, Pakiramdaman mu ing sasabian na ning Ginu. Oyni ing pasabi na, Bukas, king anti kaniting oras, ketang pasbul dalan ning siudad ning Samaria makasali kang metung a takal a arina o aduang takal a sebada king alagang metung a pirasung pilak.,gSx!Magsalita ya pa i Eliseo inyang datang ya ing ari, at ngana kang Eliseo, Ing pepasari king kasakitan ya ing Ginu. Obat kailangan pang panayan keng maluat ing Ginu?;fqx Atyu ya kanita king bale i Eliseo; kayabe na lang pakalukluk ding makatuang manimuna ning Israel. Papunta ne man kanita ing inutusan ning ari ban tabtaban ne batal i Eliseo. E ya pa miras karin ing inutusan ning ari sinabi na nang Eliseo, Itang makamate taung ita mitubud yang tau ban tabtaban na ku batal. Datang ya ing tubud at kayabe ne ing panginuan na kagulutan na. Isara ye ing pasbul potang datang ya ing tubud at e ye paluban.xekxNgana, Mananu na sanang paten na ku ning Dios nung ngeni e ke pa pepatabtab a batal i Eliseo a anak nang Safat!Td#xInyang dimdam ning ari ing sinabi na ning babai, ginabak ne ing imalan a susulud na uli na ning lungkut. Ikit da ring taung atyu karin king makaimalan ne palang saku uli na ning maragul nang kalungkutan.cxInya linutu ke ing anak ku at pengan mi ya. Kabukasan, sinabi ku king ing anak na ya ing tutuki ming kanan, oneng selikut ne.9bmxNgana pang sinabi ning ari, Nanu wari ing problema mu? Nganang mekibat, Sinabi na kanaku ning babai ing kanan mi ya ing anak ku, at kabukasan ing anak na ya naman ing kanan mi. axNganang mekibat, Nung e na ka saupan ning Ginu, e ra ka malyaring asaupan. Nukarin ku kumang trigu at katas ubas ban isaup ku keka?#`AxMisan a aldo, maglakad ya ing ari ning Israel king lele nang pader ning siudad. Ating metung a babaing minaus. Ngana, Makamal a Ari, saupan yu ku pu sana!b_?xMika maragul a danup king siudad. Meluat ing pangakubkub na inya minabut yang walung pulung pirasung pilak ing alaga na ning buntuk ning asno, at limang pirasung pilak ne man ing kapitnang librang takla ning patipati.^}xKalabas da ring mapilan a panaun, tinipun na lang Aring Benhadad ning Siria ding sundalus na at kibkuban de ing Samaria.g]IxInya pepasadia yang dakal a pamangan para karela. Inyang meyari na lang mengan at minum, pepalakuan na na la ban mibalik king karelang ari. Manibat na kanita, e ra ne lisuban ding sundalus ning Siria ing bansa ning Israel.\\3xPekibat na, E mu la papaten. Paten mu la wari ding taung kekang abihag king kapamilatan na ning sarili mung espada at pana? Ipasadia mu lang pamangan at inuman, at kaybat papagbalikan mu na la king karelang ari.[#xInyang ikit na la ning ari ning Israel ding sundalus ning Siria, nganang kinutang kang Eliseo, Paten ku la, makamal a propeta? Paten ku la??ZyxInyang milub na la Samaria nganang menalangin Eliseo, O Ginu, ibuklat mu lang pasibayu ding mata ra ban manakit la. Biklat na la mata ning Ginu, at ikit da king atyu la pala Samaria.Y#xKanita ngana karelang Eliseo, Aliwa iti ing dalan at ing siudad. Tuki ko kanaku at ituru ke ing taung panintunan yu. At dela na la Samaria.9XmxInyang lulusub na la ring sundalus ning Siria, nganang menalangin Eliseo, O Ginu, bulagan mu la sana deting sundalus. At binulag na la ning Ginu, antimo ing inawad nang Eliseo.uWexKanita nganang menalangin Eliseo, O Ginu, ibuklat mu la ding mata na ban akit na. At biklat ne mata ning Ginu ing kasaup nang Eliseo. Inyang lumawe ya, ikit ne ing bulubundukan a mitmung kabayu at karwaheng api king paligid nang Eliseo.RVxNganang Eliseo, E ka tatakut. Mas dakal la ring kakampi tamu kesa karela.;UqxItang kabukasan, mibangun ya ing kasaup nang propeta Eliseo; ikit na la ding dakal a sundalus a makapadurut king siudad. Ngana kang Eliseo, Makamal a Eliseo, nanu ing gawan tamu? TxInya peparala yang dakal a sundalus a pakakabayu at karwahe king Dotan. Bengi na inyang miras la karin at kibkuban de ing siudad. Sx Nganang minutus ning ari, Sulung, panintunan ye ban aparakap ke. Ating sinabi king ari ning Siria king atyu ya king Dotan i Eliseo.aR=x Pekibat ning metung karela, Ala metung man kekami, Makamal a Ari. I Eliseo a propeta ning Israel ya ing magsalita king ari ning Israel king heganaganang sasabian yu pati itang isipan yu neng atyu kayu king kuartu yu..QWx Inya megulu ya isip ing ari ning Siria at pepayaus na la ring opisyal na at ngana karela, Sabian yu kanaku ing tutu. Ninu kekayu ing kakampi na ning ari ning Israel?5Pex Inya pengilagan da la ring lugal a binggitan nang Eliseo. Ulit-ulit neng inaus pansin Eliseo ing ari ning Israel ban makapaningat ya tungkul king balak ning ari ning Siria.%OEx Nganang pepayatad amanung Eliseo king ari ning Israel, E kayu pupunta karetang lugal a deta uling atyu la karin manayang manambang ding sundalus ning Siria.ONxKanitang panaun a ita, makigera ya ing ari ning Siria laban king Israel. Mengutang ya ing ari ning Siria karing opisyal na at kaybat sinabi na, Mibili kung kampu karin at karing lugal a anti kareta.6MixKuanan me, nganang Eliseo. Inabut ne at kinua.9LmxNganang kinutang Eliseo, Nukarin ya menakbag? Tiru ne ing lugal nung nu ya menakbag. Kinutud yang sanga i Eliseo at inatsa ne king danum, at pepagato ne ing taram ning palakul.NKxInyang mangutud na lang dutung, menakbag ya king danum ing taram ning palakul ning metung karela. Nganang kinulisak, Makamal a Eliseo, menakbag ya king danum ing taram ning palakul. Inandam kia mu!AJxAt miyabe-abe lang minta king Jordan ban mangutud dutung.bI?xNgana ning metung, Eliseo, nung malyari, tukian yu kami sana. Wa, nganang mekibat Eliseo.H9xPaintulutan yu kami sanang munta king Jordan; mangutud kaming dutung ban makagawa kaming apituknangan mi. Sulung ikayung bala, nganang mekibat Eliseo.G xMisan a aldo, linapit la kang Eliseo ding propetang pamahalan na. Ngara, Eliseo, maskup ne para kekatamu ing lugal a pitutuknangan tamu.GF xInya milipat keka ing lepra nang Naaman at karing maging lahi mu king kapilan man. Mikasakit yang lepra i Gehazi; maputi yang anting yelu ing balat na inyang meko ya king arapan nang Eliseo.pE[xOneng nganang Eliseo, Gehazi, e wari atyu ku king espiritu inyang kinuldas ya ing taung ita king karwahe na ban saganan na ka? Ngeni wari ing pamananggap salapi, imalan, mulahan olibo, at ubas, tupa, at baka o ipus lalake at babae?*DOxKaybat, minta ya ketang lugal nung nu ya karin i Eliseo, ing panginuan na. Kitang nang Eliseo, Nukarin ka ibat, Gehazi? E na ku man meko, nganang mekibat Gehazi. C;xInyang miras ne i Gehazi king bunduk-bundukan, kinua na ing darala da ring aduang ipus at selikut na king bale, at saka na na la pepalakuan at meko la. BxNganang Naaman, Tanggapan mu la ding anam a libung pirasung pilak. Pinilit na lang binie kang Gehazi at dinatuk na la karing aduang suput at mibalut ya pang aduang kapiblas a imalan. Pepadala na la karing adua nang ipus, at linakad lang makauna kang Gehazi.BAxPekibat nang Gehazi, Wa, masalese ing heganagana. Pepatagal na ka kanaku ning panginuan ku ban sabian keka king ating dinatang a aduang propeta a miembru king aguman da ring propetang manuknangan king bulubundukan ning Efraim. Nung malyari kanu dinan meng atlung libung pirasung pilak at aduang kapiblas a imalan.'@IxInya tegalan neng Gehazi i Naaman. Inyang ikit nang Naaman ing ating tatagal, kinuldas ya king karwahe na at seganan ne. Ngana, Nanu, masalese ing heganagana?Q?xnganang Gehazi, ing kasaup nang Eliseo, Kaganaka na naman ning panginuan ku kang Naaman. E na tinggap ing babie na. Daramdaman na ku ning mabie Ginu, tagalan ke i Naaman at maniawad ku agyang nanu mu.e>ExNganang Eliseo, Muli na kang payapa. At meko ne i Naaman. Inyang marayu neng bagya i Naaman,=xSana patawaran na ku ning Ginu neng antabayanan ke ing kanakung ari neng sasamba ya king templo nang Rimmon, ing kikilalanan nang dios ning Siria. Patawaran na ku sana ning Ginu neng makatalan ya kanaku ing ari at sasamba ku king templo nang Rimmon.m<UxInya nganang Naaman, Anti na ning e ka bisang tanggap regalu kanaku, malyari na ku man kayang magdalang gabun a akarga da ring aduang asno? E na ku munie ain-a-durulukan o nanumang ain para karing aliwang dios nune mu king Ginu.9;mxNganang propeta Eliseo, Daramdaman na ku ning mabie Ginu kakung susuyuan, e ku tanggap nanuman keka. Pinilit neng Naaman ban kuanan nang Eliseo ing babie na, oneng tinggian na.I: xKayabe ding tauan na, belikan neng Naaman i Eliseo at ngana, Ngeni balu ku na king alang dios king yatu nune mu ing Dios ning Israel. Ipakisabi kung mayap, tanggapan mu sana ing kakung regalu.Y9-xInya dinulung ya i Naaman king Ilug ning Jordan at pitung besis yang migpalbug karin, antimo ing sinabi na ning propeta Eliseo. At kinayap ya. Meging malinis ing balat na anti ing balat na ning anak a malati.j8Ox Lepitan de ring ipus na at ngara kang Naaman, Nung sinabi na pu ning propeta kekayu ing gawan yu ing metung a mabayat a bage, e yu wari gawan ita? Nu pa kasi anti ngening sinabi na kekayu ing manos kayu karin at kumayap kayu?17]x E la wari mas malinis ding ilug ning Abana at Farpar king Damasco kesa karing ilug ning Israel? E malyari wari ing karin na ku mu manos ban kumayap? Inya meko yang mua.46cx Inya meko yang mua i Naaman. Ngana, Bala ku mo lumual ya ban makikit kanaku ampon manalangin king Ginu Dios at iyatyat no ding gamat na tulid ning lepra ku ban kumayap ku.75ix Mitubud yang ipus i Eliseo ban sabian kang Naaman ing munta ya king Ilug ning Jordan at karin na wasan pitung besis ing sarili na, at kumayap ne kanita king sakit nang lepra.4x Inya minta ya i Naaman a kayabe ding tauan nang pakakabayu at karwahe. Tinuknang la tulid nang pasbul ning bale nang Eliseo.M3xInyang abalitan nang Eliseo ing gewa ning ari, nganang peparalang amanu, Obat ginabak ye ing susulud yung imalan? Papuntalan ye keni ing taung yan ban abalu na king ating propeta keti king Israel.(2KxInyang abasa ne ning ari ning Israel ing sulat, ginabak ne ing imalan a susulud na uli ning lungkut at nganang sinabi, Dios ku wari a ating upayang makamate at munie bie? Obat tinubud ne kanaku ining taung sakitan lepra ban uluan ke? Pota galang bisa yang gawang sangkan ban mipate kame?;1qxNgana ning sulat ning ari a darala na para king ari ning Israel, King kapamilatan na ning sulat lalapit ke keka ing talasuyu kung i Naaman ban pakayapan me king sakit nang lepra.]05xNgana ning ari, Sulung munta ka. Sulatanan ke ing ari ning Israel. Inya meko ya i Naaman at migdala yang atlung pulung libung pirasung pilak, anam a libung pirasung gintu, at apulung kapiblas a mangamal a imalan.`/;xInya pintalan neng Naaman ing ari at belita na ing sinabi na ning dalagitang Israelita.,.SxNgana ning dalagita king asawa nang Naaman, Nung makapunta ya mu ing kanakung panginuan king propeta na ning Samaria siguradu neng pakayapan king sakit nang lepra. -;xMisan a aldo, mekilaban la ring sundalus ning Siria king Israel; mekabihag lang metung a dalagitang Israelita at meging ipus ne ning asawa nang Naaman., xI Naaman ya ing pekapun da ring sundalus ning Siria, marangal ya at kapuri-puring lalaki king akakit na ning ari ning Siria, uling king kapamilatan na pepagtagumpen na la ning Ginu ding sundalus ning Siria. Matapang ya, oneng atin yang sakit a lepra.y+mx,Inya inapag na la ning kasaup na karela, at antimo ing sinabi na ning Ginu, mengan la ngan at atin pang mitagan.8*kx+Oneng ngana ning kasaup na, E la makagyu karing dinalan a tau. Nganang Eliseo, Iyapag mu ban makapangan la, uling ing Ginu sasabian na king makapangan la at atin pang mitagan.)x*Misan munamang aldo, ating taung ibat king Baal Salisa a linapit kang Eliseo. Magdala yang aduang pulung pirasung tinape a megawa king mumunang pupul a sebada at ditak a binutil a bayung pupul. Nganang Eliseo king kasaup na, Iyapag yu la karing tau ban kanan da.3(ax)Kanita nganang Eliseo, Dinan yu kung ditak a pamangan. Bilug na king kuran at kaybat sinabi na, Iyapag yu na karing tau ban makapangan na la. Mewala ing lasun king kuran.'-x(Inyang melutu na, inapag da karing tau ban kanan da. Ngarang kinulisak inyang atakman da, Talasuyu ning Dios, lasun ini! Inya e ra buring kanan.y&mx'Tinalakad ya ing metung at minta ya king marangle ban kumang gule. Menakit yang layas a wake at menagtal ya karing bunga na at kinandung na la. Inyang mibalik ya, pengili na la at bilug king kuran a pilulutuan agyang e na balu nung nanu la.q%]x&Maragul ing danup king sakup ning Gilgal inyang mibalik ya karin i Eliseo. Kabang makalukluk yang kayabe da ring grupu da ring propeta, sinabi na king kasaup na, Isiang me ing maragul a kuran at maglutu kang apangan da ring propeta.w$ix%Linub ya ing ima ning anak at siniklaud ya arapan nang Eliseo. Kaybat, kinilik ne ing anak at saka na la meko.5#ex$Kanita inaus neng Eliseo i Gehazi at ngana, Ausan me ing ima na ning anak. Memintu ya i Gehazi. Nganang Eliseo inyang datang ne ing ima ning anak, Kuanan mu ne ing anak mu.f"Gx#Tinalakad ya i Eliseo at miglakad yang pabalikbalik king kuartu. Kalabas da ring mapilan a penandit sikban neng pasibayu ing anak a mete. Kaybat na nita, minatsing yang pitung besis ing anak at milagat na la ring mata na.V!'x"Kaybat na nita, sikban ne ing anak; tigkil ne ing asbuk na, ding mata na, at ding gamat na king asbuk, mata, at gamat ning anak. Kabang makasakab ya king anak a mete, dimdam neng mikakapali ing katawan na.j Ox!Linub ya at sera ne ing pasbul. Ya mu at ing anak a mete ing atyu karin. Menalangin ya king Ginu.V'x Inyang miras ne king bale i Eliseo, ikit ne king pagkeran na ing anak a mete.>wxMinuna ya i Gehazi at pinatung ne ing tukud king lupa na ning mete a anak, oneng alang linto tanda a mabie ya. Inya mibalik ya at seganan ne i Eliseo. Ngana, E ya pa mebie ing anak. ;xNgana ning babai kang Eliseo, Daramdaman na ku ning mabie Dios. E ra kayu lakuan anggang mabie kayu. Inya tinalakad ya i Eliseo at tikian ne ing babai.tcxNganang Eliseo kang Gehazi, Gayak ka. Idala me ing tukud ku at agad na kang mako ban ipatung me ing tukud king lupa na ning mete anak. E mu ne atuan ing ninumang akasalubung mu keng dalan at e mu ne papansinan ing ninumang manatu keka.|sxNgana ning babai, Makamal, meniawad ku waring anak a lalaki kekayo? E ku wari sinabi kekayu king e yu ku payasahan? xOneng inyang miras ne kang Eliseo, dinuku ya at kinaul ne bitis. Linapit ya i Gehazi ban pigilan ne ing babai, oneng nganang propeta Eliseo, Paburen me. E mu wari apapansin king mabayat ing panamdaman na? At ala ya pang sinabi kanaku ing Ginu tungkul kaniti.!=xMalagua ka at saganan me. Ikutang mu ing kabilian na, ing asawa na, at ing anak na. Nganang mekibat ning babai kang Gehazi, Masalese ke ngan a kabilian.b?xInya linakad ne ing babai at minta ya king Bunduk ning Carmel ban pakikitan ne i propeta Eliseo. Marayu ya pa akakit na neng Eliseo ing babai. Ngana king kasaup nang i Gehazi, Aliwa ing babaing tau Sunem ing daratang? xPepasadia ne ing asno at kaybat ngana king kasaup, Palakaran meng mabilis ing asno, at e ka bagal-bagal anggang e ku sabian keka.xNgana ning asawang lalaki, Obat pupuntalan me; e naman Piesta ning Bayung Bulan ngeni o Aldo ning Sabbath? Pekibat ning babai, E na bala.8kxInaus ne ing asawa na at ngana, Patukian me kanaku ing metung karing kekang kasaup at ing metung a asno ban agad kung miras kang propeta Eliseo, at ban agad kung makapagbalik.zoxPenik ne king babo at kinera ing anak ketang pagkeran nang propeta Eliseo. Sera ne ing pasbul, at kaybat meko ya.+xKinarga ne ning kasaup ing anak at dela ne king ima. Binten ne ning ima ing anak na anggang ugtung aldo, at mete ya ing anak king kandungan na."?xKabud-abud, nganang sinaingsing kang tata na, Masakit ku buntuk! Masakit ya ing buntuk ku! Ngana ning tata king kasaup na, Idala me ing anak kang ima na!iMxMeragul ya ing anak. Misan a aldo, pintalan ne king marangle i tata na a kayabe da ring papalut.wixAntimo ing sinabi nang Eliseo, mebuktut ya ing babai, at menganak yang lalaki king anti kanita mu ring panaun.@{xNganang Eliseo, Keng tutuking banua, king oras a anti kaniti, atin na kang kikilikan a anak a lalaki. Ngana ning babai, O! E yu ku pu sana payasahan, uling talasuyu na kayu ning Dios!]5xNganang Eliseo kang Gehazi, Ausan mu nia. Inaus ne at tinalakad ya lele ning pasbul. #xNganang Eliseo kang Gehazi, Nanu kaya ing malyari kung asuyu king babai? Nganang mekibat, Ala yang anak a lalaki, at matua ne ing asawa na.! =x Eliseo kang Gehazi, Sabian mu king maragul ing pangabalang pasari ta. Nanu ing malyaring iyablas ta para king pamilya na? Buri na kaya ing igawa keng rekomendasyun king ari o king pekapun da ring sundalus? Pekibat ning babai, Ala kung kailangan uling kayabe ku la ring kabalen ku. x Ngana king kasaup nang i Gehazi, Ausan mu ne mo ing babaing makibale. Inaus neng Gehazi ing babai. Inyang datang ne ing babai, nganang_ 9x Misan a aldo, minta ne naman karin i Eliseo at tinaglus ya king kuartu ban magpaynawa. }x Igawa ta neng malating kuartu king babo; dinan yang pagkeran, lamesa, luklukan, at sulu. Karin ya neng pupunta ya Sunem.{qx Ngana ning babai king asawa na, Balu ku king ing lalaking maralas pupunta ken tau yang banal a talasuyu ning Dios.^7xMisan a aldo, minta ya i Eliseo king Sunem nung nu ya manuknangan ing metung a babaing mabandi. Kinumbira neng mangan i Eliseo king bale na. Manibat na kanita karin ne mamangan i Eliseo neng pupunta ya king Sunem.cAxInya pintalan ne i Eliseo, ing propeta ning Dios. Nganang Eliseo king babai, Ipisali mu ing larung olibo at kaybat bayaran mu ing utang yu. Labis-labis la ring mitagan karing abli mu para king pagkabiayan ding anak mu.=uxE na balu king mirinan no ngang laman ding datukanan, inya mekiduang ya pa. Pekibat ning metung karing anak, Mirinan no ngan laman. Kanita mu rin tinuknang tutulu ing larung olibo.!=xInya linub ya king bale ing babai at ding adua nang anak a lalaki. Sera ne ing pasbul, at kitmuan na lang laru ding datukanan a duduang da ring anak na.+xKaybat, lungub ka at ding anak mu king bale yu at isara ye ing pasbul. Katmuan meng larung olibo ing balang datukanan at ilele potang mitmu ne.gIxNganang Eliseo, Puntalan mu la reng kasiping mung bale at andaman mu la karela ding datukanan. ~};|| {zxxwvvHuttZsrrgqxpoofn8lkjjiThhgfLddQcbaaW``$_#]\\e[[ZYXXW?VVV2UTTRR QQ PsOO2NMMXKJJ7I}HGxFFEElDCCC AAJ@)?N>>%=f<<^;;J9998%7A6p55,4322q21@0//J.s.-,+k**0)(''u&%%Q$$#"o!!3&ut v 'j0,*{" C ? Z 6p&E=Z[/xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Pekaya.ZxI Peka, ing anak nang Remalia at metung karing opisyal na, mekisapakat ya laban kang Pekaya. Mituki yang limang pulung lalaking ibat king Gilead at pete re i Pekaya ketang kakilubkiluban nang kuta ning palasyu ning Samaria. Ya ing menalili bilang ari.=YuxE mayap ing gewa nang Pekaya king akakit na ning Ginu. Tikian na ing e mayap a gewa nang Jeroboam a anak nang Nebat a meging dalan na ning pangababad na ning Israel king kasalanan.:XoxKing kalimang pulung banua na ning pamag-ari nang Uzzia king Juda kanita ya meging ari king Israel i Pekaya a anak nang Menahem. Mig-ari ya king Samaria kilub ding aduang banua._W9xMete ya at mikutkut, at ing anak nang i Pekaya ya ing menalili bilang ari ning Israel.[V1xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Menahem.hUKxAlikum na lang Menahem ding pilak inyang pinilit na lang munie tia limang pulung pirasung pilak ding lalaking mabandi king Israel ban ibie king ari na ning Asiria. Inya meko ya at mibalik i Aring Pul king sarili nang bansa.BTxKing panaun a ita, lisuban neng Aring Pul ning Asiria ing Israel. Atlung pulu't walung toneladang pilak ing binie nang Menahem kang Aring Pul ban saupan neng manatiling ari king Israel.TS#xE mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu. King kekaban na ning pamag-ari na, tikian na ing e mayap a gewa nang Jeroboam a anak nang Nebat a meging dalan king pangababad na ning Israel king kasalanan.?RyxKing katlung pulu't siam a banua na ning pamag-ari nang Uzzia king Juda kanita ya meging ari king Israel i Menahem a anak nang Gadi. Mig-ari ya king Samaria kilub ding apulung banua. Q xInyang meko ya i Menahem king Tirza papunta king Samaria, lisuban ne ing Tapua. Lesak ne ing lugal at pete ding memalen uling e re buring padalanan ding taung manuknangan karin. Lesak ne ing Tapua at layun lislas a atian ding heganaganang babaing mabuktut.yPmxMakasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Sallum at ing pamisapakatan a gewa na.O#xKing panaun a ita, dinatang ya king Samaria i Menahem a anak nang Gadi; ibat ya king Tirza. Pete ne i Sallum at ya ing menalili bilang ari.xIkit na ning Ginu ing maragul a kasakitan a daralanan da ring Israelita, ipus la man o malaya. Ala metung mang sinaup karela.6=gxYa ing makirapat king pangabalik da ring gabun a sadia nang sakup ning Israel, manibat king Pidadalanan ning Hamat angga king Dagat a Mete, agpang king sinabi na ning Ginu, ing Dios ning Israel, king kapamilatan na ning talasuyu nang i Jonas a anak nang Amitai, ing propeta a menibatan king Gat Hefer.9<mxE mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu; tikian na ing e mayap nang dapat Aring Jeroboam, ing anak nang Nebat a meging dalan ning pangababad na king kasalanan ning Israel._;9xKing kalabing limang banua na ning pamag-ari nang Amazia a anak nang Joas ning Juda, kanita ya meging ari king Israel i Jeroboam a anak nang Jeoas, at mig-ari ya king Samaria kilub ding apat apulu't metung a banua.i:MxYa ing pepatalakad pasibayu king Elat at binalik ne king Juda inyang mete ne i Amazia a tata na.9xLabing anam yang banua kanita i Uzzia. Kinua de ring memalen na ning Juda at ya ing gewa rang ari bilang kayalili nang Amazia a tata na.8xSeke re king kabayu ing bangke na ban ibalik king Jerusalem, at kitkut de king kutkutan da ring ari king Siudad nang David.7xAting misapakat king Jerusalem a paten ya i Amazia, inya tinakas yang minta king Lakis. Oneng tikian de karin at pete re.X6+xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Amazia.n5WxInyang mete ya i Aring Jeoas ning Israel, mebie ya pang labing limang banua i Aring Amazia ning Juda. 4xMete ya i Jeoas at mikutkut ya king kutkutan da ring ari king Samaria. Ing anak nang i Jeroboam a Kadua ya ing menalili bilang ari.-3UxMakasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Jeoas pati na ing katapangan a pepakit na inyang mekilaban ya kang Aring Amazia ning Juda.B2xKinua na ngan ing heganaganang gintu at pilak, at ding kasangkapan king Templo ning Ginu at itang king kaban ning palasyu, at kaybat inuli na ngan king Samaria. Migdala ya namang bihag._19x Abihag neng Aring Jeoas i Amazia at kaybat lisuban ne ing Jerusalem. Digsa ne ing pader na ning siudad manibat king Pasbul dalan ning Efraim angga na king Pasbul dalan ning Suluk a ating sukad aduang dalan a yarda..0Wx Mesambut la ring sundalus nang Aring Amazia ning Juda karing sundalus na ning Israel, inya minuli ya ing metung at metung karing sundalus king sarili nang tuknangan.|/sx Oneng e na pinsinan Amazia, inya linusub ya i Aring Jeoas at ding sundalus na. Milaban la king Bet Semes ning Juda.g.Ix Simbut mia mu ing Edom at ngeni meging palalu na ka. Sukat na kang tumula king tagumpe kimtan mu; e na ka sana lulual king bale mu. E na ka sana manintun pang basaggulu a maging sangkan na ning pangabagsak mu at ning Juda.D-x Nganang peparalang pakibat Aring Jeoas ning Israel kang Amazia ning Juda, Peparala yang amanu king tanaman a sedro ing tanaman a suksuk king Bunduk ning Lebanon. Ngana, Ibie me ing anak mung dalaga king anak kung baintau ban maging asawa ne. Oneng ating malyap a animal a dinalan at demusak ne ing tanaman a suksuk. ,xKanita peparala yang tubud i Amazia kang Aring Jeoas ning Israel ban amunan ne king labanan. Ngana, Ikata naman ing milaban ngeni.)+MxMekapate yang apulung libung sundalus a Edomita i Amazia karin king Kapatagan ning Asin at abihag ne ing Sela. Inaus ne iting Jokteel, ing lagyu na angga ngeni.$*CxOneng e na la pepapate ding anak da uling tikian ne itang kautusan a atyu king Kautusan nang Moises. Anti ya kaniti: E la sukat papaten ding pengari uli da ring kasalanan ding anak ni papaten ding anak uli da ring kasalanan ding pengari. Ing paten ya mismu ing ginawa king kasalanan.g)IxInyang matatag na ing pamag-ari na, pepapate na la ring opisyal a mekamate king ari a tata na.!(=xE na la pepalako ding altar da ring paganu a atyu karing mangatas a lugal, inya sindu da ring tau ing pamiyain ain-sakripisyu at ing pamanduluk insenso.''IxGewa na itang katanggap-tanggap king akakit na ning Ginu, agyang e na kalupa ning gewa na ning makatua nang i David. Tikian na itang gewa nang Joas a tata na.&7xAdua yang pulu't limang banua inyang mag-ari ya, at mig-ari ya Jerusalem kilub ding aduang pulu't siam a banua. I ima na ya i Jeoadin ning Jerusalem.% #xKing kadua nang banua ning pamag-ari nang Jeoas a anak nang Jeoahaz king Israel, kanita ne man mig-ari king Juda i Amazia a anak nang Joas.g$Ix Mekilaban ya i Aring Jeoas ning Israel laban kang Benhadad at atlung besis neng simbut. Inya abawi na lang Jeoas ding siudad ning Israel a sekupan nang Hazael inyang panaun na ning pamag-ari nang Jeoahaz a tata nang Jeoas.Y#-x Inyang mete ne i Aring Hazael ning Siria, ing anak nang i Benhadad ing menalili.P"x Oneng meging malunusan ya at maganaka karela ing Ginu uli na ning kasunduan na kang Abraham, Isaac, at Jacob. E na peintulut ing magisan lang mate, inya sinaupan na la; e na la kelinguan angga ngeni.i!Mx Pepasakitan neng Aring Hazael ning Siria ing Israel king kekaban na ning pamag-ari nang Jeoahaz. 1x Misan a aldo, kabang mangutkut lang mete ding Israelita, ikit deng lulusub ing metung karing grupu da ring Moabita. Inya inatsa da nia mu ing bangke king kutkutan nang Eliseo, at kaybat milayi na la. Mebie ya at tinalakad inyang digpa ya ing bangke karing butul nang Eliseo.r_x Mete ya i Eliseo at kitkut de. Balang banua grupu-grupu lang Moabita ding lulusub king bansa ning Israel.Bx Inya mimua ya i Eliseo at ngana king ari, Sukat lima o anam a besis mung pinana ing gabun ban lubus mu lang sambutan ding sundalus ning Siria, oneng ngeni atlung besis mu lang sambutan./Yx Kaybat, nganang Eliseo king ari, Kuanan mu la ring aliwang paslu at panan me ing gabun. Memintu ya ing ari; pinana neng atlung besis ing gabun at kaybat tinuknang ne.mUx Kanita nganang Eliseo, Ibuklat me ing awang bandang aslagan, king Siria. Memintu ya ing ari. Kaybat nganang Eliseo, Ibugnus me ing paslu. Memintu ya ing ari. Kanita nganang propeta Eliseo, Ita ing paslu ning tagumpe ning Ginu, ing paslu ning tagumpe laban king Siria. Lubus mu lang sambutan ding sundalus na ning Siria king Afek potang makilaban ka karela.x Kaybat, nganang Eliseo, Talnan me ing pana. Memintu ya ing ari at timpak na lang Eliseo ding gamat na king gamat na ning ari.W)x Nganang Eliseo, Kuma kang pana at mapilan a paslu. Memintu ya ing Aring Jeoas.S!x King panaun a ita, mika sakit ya i propeta Eliseo at grabi ing kabilian na. Dinalo ne ning Aring Jeoas ning Israel. Tatang, tatang ko! nganang menangis ning ari. Ika ing mayupayang mimingat ning Israel!x Mete ya i Jeoas at mikutkut ya king kutkutan da ring ari ning Samaria, at ing anak nang i Jeroboam a Kadua ya ing menalili bilang ari.-Ux Makasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Jeoas pati na ing katapangan a pepakit na king pamakilaban na kang Aring Amazia ning Juda..Wx E munaman mayap ing depat na king akakit ning Ginu. Tikian na ing e mayap nang alimbawang Jeroboam, ing aring menimuna king pangababad na king kasalanan ning Israel.Kx Inyang katlung pulu't pitung banua na ning pamag-ari nang Joas ning Juda, kanita ya meging ari king Israel i Jeoas a anak nang Jeoahaz, at mig-ari ya king Samaria kilub ding labing anam a banua._9x Mete ya at mikutkut king Samaria, at ing anak nang i Jeoas ya ing menalili bilang ari.xkx Makasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Jeoahaz at pati na ing katapangan na.]5x Ala yang mitagan a sundalus i Jeoahaz subali mu karetang limang pulung sundalus a pakakabayu, apulung karung panggera, at apulung libung sundalus, uling lesak na la ning ari ning Siria at demusak anting alikabuk.3ax Oneng e la ginulut karing kasalanan nung nu na la tiki ning Aring Jeroboam. Sindu ra ing e ustung gagawan da at menatili ya king Samaria ing rebultu ning diosang i Asera.$Cx Mitubud yang metung a manimuna ing Ginu at mikabus la king bigsikan ning Siria. Inya antimo ing sadia pasibayu lang mibiebie king kapayapan ding Israelita.x Menalangin ya i Jeoahaz king Ginu at pekiramdaman ne ning Ginu uling ikit na ing labis a pamanalipustang gagawan na ning ari ning Siria.+Qx Inya mibua ing mua ning Ginu laban king Israel, at pepailalam na la kilub ning makabang panaun king upaya nang Aring Hazael ning Siria at kang Benhadad a anak na.M x E mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu uling tikian na ing e mayap nang ugaling Aring Jeroboam a anak nang Nebat. Inya tiki ne king pamikasala ing Israel. E ya kinawani king e mayap a dapat.`  =x Inyang kaduang pulu't atlung banua na ning pamag-ari nang Joas a anak nang Ahazia king Juda, kanita ne man meging ari king Israel i Jeoahaz a anak nang Jehu, at mig-ari ya king Samaria kilub ding labing pitung banua.k Qx Ding opisyal a mekamate kang Aring Joas ila ri Jozacar a anak nang Simeat at i Jeozabad a anak nang Somer. Mikutkut ya i Joas king kutkutan da ring ari king Siudad nang David. Ing anak nang i Amazia ya ing menalili bilang ari.m Ux Misapakat la ring opisyal laban kang Aring Joas at pete re king Bet-milo, ketang dalan papunta Sila.\ 3x Makasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Aring Joas.cAx Kinua na la ngang Aring Joas ding sagradung bage a telaga ra king Ginu ding makatua nang i Jeosafat, Jehoram, at Ahazia, ding ari na ning Juda ampon ding regalung ya mismu ing minie at ing heganaganang gintu king kaban ning Templo at ning palasyu. Pepabie na ngan kang Aring Hazael ning Siria at meko ne kanita king Jerusalem at ding sundalus na.tcx King panaun a ita lisuban ne at sinakup ning Aring Hazael ning Siria ing Gat at kaybat ing Jerusalem naman.-x E da la bildug king baul ding ain tungkul king pamanatbus at ding ain-para-king-pangapatawaran-ning-kasalanan uling mangaintulid la karing pari.{qx E la meniawad kwenta karing taung mengasiwa king pamamayad karing magobra uling megobra la king mitmung katapatan.x Megamit la ngan ding salapi king pamamayad karing magobra at para king materialis a kailangan king pangalarin na ning Templo.;qx Alang megamit karing salapi para pamayad karing megawang palangganang pilak o sipit para karing sulu ning templo o silyo o kopa o trumpeta o nanumang kasangkapan a pilak o gintu. x karing kanteru, karing manabas batu ampon manialing materialis para king pangalarin na ning Templo, at king aliwa pang gastus./x Kaybat dang alista ing alaga ra ding salapi, ibie da la karing taung mangasiwa king pamaglarin ban pamayad karing kalpinteru, karing mangontrata,W)x Potang akit deng mitmu na ing baul, datang ne man ing kalihim ning ari at ing Pekapun ding Pari ban lasawan da la at timbangan ding salaping melikum para king Templo ning Ginu, at idatuk da la karing suput.5x Kaybat na nita, kinangwa yang baul i Jeoiada at bisbusan ne ing takap na. Binili ne ing baul lele ning altar, ketang dane wanan palub king Templo. Ding paring makatutuk magbante karin king pasbul ila ring mibibili karing salaping darala da ring tau para king Templo ning Ginu.~x Neyunan da iti ding pari king e da la tanggapan ding salaping babie da ring tau at ing e na la mangasiwa king pangalarin na ning Templo.&}Gx Inya pepayaus neng Aring Joas i Jeoiada, ing pamuntuk da ring pari at ding aliwa pang pari. Nganang kinutang karela, Obat e yu pa apalarin ing sira king Templo? Inya manibat ngeni e na kayu malyaring tanggap at talan salapi. Intriga yu la ban magamit la king pangalarin na ning Templo.|}x Oneng ala la pang apalarin ding pari king Templo agyamang miras na ing aduang pulu't atlung banuang pamag-ari nang Joas.b{?x Tanggapan yu la at ila ring salaping gamitan yu king pangalarin na ning Templo ning Ginu.Yz-x Inaus na lang Joas ding pari at ngana karela, Tipunan yu la ring salaping binie da ring tau bilang sagradung ain da king Templo ning Ginuding salaping ibat king buis a pansarili at ding kusang lub a inain da.y+x Oneng e na la leko ding altar a atyu karing mangatas a lugal. Inya sindu ra karin ding tau ing pamiyain ain-sakripisyu at dinuluk lang insenso.xxkx Katanggap-tanggap ngan king akakit na ning Ginu ing gewa nang Aring Joas uling tiruanan neng Jeoiada, ing pari.Bw x Pitu neng banuang mag-ari i Jehu ning Israel inyang meging ari ya i Joas king Juda. At mig-ari ya i Joas king Jerusalem kilub ding apat apulung banua. I ima na ya i Zibia a tau Beerseba.Fvx Meging ari ne ning Juda i Joas inyang idad yang pitung banua.uyx Migsaya la ring heganaganang memalen king mitmung tula, at mipayapa ya ing siudad uling pete re king palasyu i Atalia.&tGx Tiki na la ring opisyal da ring grupu a ating tia dinalan a sundalus, ding guardia ning ari, at ding guardia ning palasyu, at miyabe-abe reng liwal ing ari king Templo ning Ginu at inatad de king palasyu. Dinalan ya i Joas ketang Pasbul dalan da ring Guardia at linukluk ya king tronu.Ws)x Kaybat, minta la ding memalen king templo nang Baal at lesak de at pemalbal ding rebultu. Pete re i Matan, ing pari nang Baal, king arap da ring altar. Mitalaga yang guardia i Jeoiada king Templo ning Ginu.6rgx Kaybat na nita, pepagawan neng kasunduan Jeoiada ing ari at ding memalen na king ila ngan maging memalen na la ning Ginu; ginawa ya namang kasunduan ing ari at ding memalen.jqOx Inya dekap de at dela king palasyu at pete re ketang lugal a ausan dang Pasbul dalan ding Kabayu.:pox Nganang minutus ning paring i Jeoiada karing opisyal a ating tia dinalan a sundalus, Ilual ye ing babaing ita king pilatan da ring aduang hilera da ring guardia, at paten ya ing ninumang magtangkang magligtas kang Atalia. Sinabi nang Jeoiada ita uling e ne buring paten da i Atalia king kilub ning Templo.ro_x Miglalawe ya at ikit ne ing ari a makatalakad lele ning asias, antimo ing meging kaugalian. Atyu la lele ning ari ding opisyal at ding talatiup karing trumpeta. Magsaya la ring heganaganang memalen at tutiupan da la ring karelang trumpeta. Ginabak nang Atalia ing susulud nang imalan uli na ning sukal ning lub na at nganang kinulisak, Taksil! Taksil kayu ngan!nnWx Inyang dimdam nang Atalia ing inge da ring guardia at ding tau, pintalan na la king Templo ning Ginu._m9x Linual neng Jeoiada ing anak ning ari at pinutung ne ing korona. Kaybat binie ne ing libru ning kautusan, tigtugan neng larung olibo at pisiag neng ari. Memalakpak la ring tau at ngarang kinulisak, Luid ya ing ari!lx Kaybat na nita, pinuestu na la ring sundalus a pakasandata king makapadurut ning arap ning Templo ban ingatan ya ing ari.kx Binie na lang Jeoiada karing opisyal ding tandus at kalasag a bandi nang Aring David. Makasikap la ring sandata king Templo.4jcx Memintu la ring opisyal king inutus nang Jeoiada. Inya tinipun na la ning metung at metung karela ding tauan nadetang makatutuk gusal neng Aldo ning Sabbath at detang ali.i%x Kayabe da ring makabagut yung espada banten ye i Aring Joas. E ye lalakuan; tukian ye nu ya man munta. Paten ya ing ninumang lumapit kekayu.uhex Ding aduang grupu a e makatutuk king Aldo ning Sabbath ila ring magbante king Templo ban ingatan ya ing ari.g+x talakad yang magbante king pasbul dalan ning Shur ing tutuking katlung dake, at ing metung pang katlung dake kagulutan da ring aliwang guardia.f%x Nganang minie utus karela, Potang gampanan yu ing kekong katungkulan king Aldo ning Sabbath, banten ne ning katlung dake kekayu ing palasyu,Ue%x Inyang miras na ing kapitung banua, pepayaus na lang Jeoiada ding opisyal da ring sundalus a guardia ning ari at ding guardia ning palasyu. Sinabi na karela ing mitipun la king Templo nung nukarin na la ayagkat kayabe ning taimtim a pangaku king gewa nang planu. Kaybat na nita, pepakit ne karela i Joas, ing anak nang Aring Ahazia.dx Karin ya menatili i Joas at ing maningat nang i Jeoseba kilub ding anam a banua kabang i Atalia ya ing reynang mamahala king kayarian.ecEx Oneng kinua neng Jeoseba, ing anak nang Aring Jeoram at kasing-ibpa nang Ahazia, i Joas a anak nang Ahazia at sinese ne king metung nang kuartu ning Templo. Karin ne selikut ban e ne akit Atalia, inya e ya mepate i Joas. b =x Inyang abalitan nang Atalia ing pete re ing anak nang i Aring Ahazia, minie yang utus a paten la ngan ding kamaganak na ning pamilya ning ari ning Juda.Max $Mig-ari ya i Jehu king Israel kilub ding aduang pulu't walung banua.^`7x #Mete ya at mikutkut king Samaria. Ing anak nang i Jeoahaz ya ing menalili bilang ari.Y_-x "Makasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang depat nang Jehu.B^x !manibat king aslagan ning Jordan angga king Aroer ning Ilug ning Arnoning mabilug a Gilead at Bashan nung nu la manuknangan ding tribu nang Gad, Ruben, at ning dane Aslagan ning Manase.3]ax Karing dinatang a panaun, pegumpisan neng leti ning Ginu ing gabun a sasakupan ning Israel. Simbut na lang Aring Hazael ning Siria ding Israelita at sekupan ding lugal daW\)x Oneng e na pemintuan Jehu king mabilug nang pusu ing kautusan ning Ginu, ing Dios ning Israel. E na kewanian ing e ustung dapat nang Jeroboam a meging sangkan ning pangababad na ning Israel king pamikasala.z[ox Ngana ning Ginu kang Jehu, Uli na ning gewa mung masalese ing matulid king akakit ku at atuparan mu ing heganaganang buri kung malyari kang Ahab at king pamilya na, ding anak mu ila ring lukluk king tronu ning Israel angga king kapat a lahi.lZSx Makanyan man, e na gilutan Jehu ing e mayap a gewa nang Jeroboam a anak nang Nebat a pepasari king pangababad na king pamikasala ning Israel king kapamilatan ning pamanyamba karing gintung biserung baka karin king Betel at Dan.VY'x King anti kanitang paralan na leko Jehu ing pamanyamba kang Baal king Israel.Xx Inya lesak de ing sagradung asias at ing templo nang Baal. Kaybat na nita, gewa reng kasilyas angga na ngening aldong iti.6Wix at liwal de ing sagradung asias at silaban de.JVx Inyang ayari na nang Jehu ing pamiyain karing ain, nganang sinabi karing guardia at opisyal, Lungub na kayu at gisanan yu lang paten. Ala kayung paburen makatakas! Inya linub la at pete do ngan king kapamilatan da ring espada ra, at inugse king lual ding bangke. Kaybat, minta la king kakilubkiluban ning templo nang Baal3Uax Kaybat na nita, linub ya i Jehu at i Jonadab ban miyain ain-sakripisyu at ain-a-durulukan. Bayu iti, atin yang tilduan walung pulung guardia king lual ning templo. Nganang minie panabilin karela, Ala kayung paburen a makatakas karing taung pabante ku kekayu. Paten ke ing ninumang magpabaya kekayu.}Tux Kaybat na nita, linub ya king templo nang Baal i Jehu at i Jonadab a anak nang Rekab, at nganang Jehu karing taung atyu karin, Siguraduan yung ala metung man a sasamba king Ginu ing atyu keti; bukud mung ding sasamba kang Baal ilang sukat atyu.xSkx Nganang Jehu king talaingat imalan a susulud king templo, Dinan mu lang imalan a isulud ding sasamba kang Baal.4Rcx Pepabalu re ing utus nang Jehu king mabilug a Israel. Dinatang la ring sasamba kang Baal; ala metung man a e dinalo. Misisiksikan la king templo nang Baal; mitmu yang tau.oQYx Ngana pang minutus, Mitatag kayung metung a kapulungan para king kapanyamban kang Baal. At memintu la.(PKx Ausan yu la ngan ding propeta nang Baal, ding pari na, at ding sasamba kang Baal. Ala kayung kakalinguan metung man karela uling miyain kung maragul a ain-sakripisyu kang Baal. Paten ya ing ninumang e datang. Iti paralan nia mung Jehu uling buri na la ngang paten ding sasamba kang Baal..OWx Kaybat na nita, tinipun na lang Jehu ding memalen na ning Samaria at ngana karela, Ditak mung kasuyuan ing binie nang Ahab kang Baal, oneng aku maragul ing isuyu ku.&NGx Inyang miras na la Samaria, pete na la ngan Jehu ding kamaganak nang Ahab; ala yang tigan mabie. Iti ya ing katuparan na ning sinabi na ning Ginu kang Elias.M#x Nganang Jehu, Tuki ka kanaku ban akit mu nung nu anti karagul ing katapatan ku king Ginu. At miyabe lang miglakbe makasake king karwahe na._L9x Kalako nang Jehu karin, akasalubung ne i Jonadab a anak nang Rekab. Inatu neng Jehu at kaybat kitnan ne. Ngana, Kalupa da ka kaya kapanamdaman at makasadiang sumaup kanako? Pekibat nang Jonadab, Wa. Kanita nganang Jehu, Nung makanyan, iduang me ing gamat mu kanaku. Diwang ne ing gamat na at inalalayan neng Jehu ban makasake ya king karwahe.DKx Nganang minutus Jehu karing tauan na, Dakpan yu lang mabie! Dekap da la at pete ketang lele na ning kulkul ning Kampu ding Pastul. Apat lang pulu't adua ring pete ra; alang mitagan mabie.J{x akasalubung na la ring mapilan karing kamaganak nang Aring Ahazia ning Juda. Nganang kinutang karela, Ninu ikayu? Pekibat da, Kamaganak na kaming Ahazia. Papunta kami king Jezreel ban ibie mi ing kagalangan karing anak ning ari at ing imang reyna.Iyx Kaybat na nita, meko ya i Jehu at minta ya king Samaria. King paglakad na ketang lugal a ausan dang Kampu ding Pastul,6Hgx Inya pete na lang Jehu ding kamaganak nang Ahab a manuknangan king Jezreel. Pete na la naman ding opisyal nang Ahab, ding kakaluguran na, at ding pari. Ala yang tigan mabie. Sx Atin yang pitung pulung anak a lalaki i Ahab king Samaria. Ginawa yang sulat i Jehu at peparala yang kopia karing pamuntuk da ring siudad, karing pikabaluan a memalen, at karing manibala karing anak nang Ahab. Ngana ning sulat:q=]x %Misalbag yang anting dinat ning animal ing bangke na, inya ala metung mang makakilala king ya i Jezebel.s<ax $Mibalik la kang Jehu at sinabi ra ing ikit da. Kanita nganang Jehu, Iti ya ing sinabi nang matupad ning Ginu, inyang migsalita ya king kapamilatan na ning talasuyu nang i Elias: Kanan de ring asu king Jezreel ing katawan nang Jezebel.;x #Inyang lual la ring miyutusan ban ikutkut i Jezebel, ala lang disnan nung e mu ing bungu na, ing bitis na, at ing gamat na.:x "Linub ya i Jehu at mengan ampon minum. Kaybat sinabi na, Ikayu na ing bala king babaing yan a misumpa. Ikutkut ye uling anak yang ari.Y9-x !Ngana karelang Jehu, Inakbag ye ing babaing yan! At nikbag de i Jezebel. Tinalamsik ing daya na king pader at karing kabayu. Delanan de ring kabayu at karwahe na ning grupu nang Jehu ing katawan nang Jezebel.{8qx Tinalanga ya i Jehu at nganang kinulisak, Ninu ing kakampi ku? Ninu? Tinando la ring adua o atlung lalaking kapun.7#x Kitnan ne i Jehu inyang lulub ne king pasbul dalan ning siudad. Ngana, Kapayapan ing saria mo Zimri a mekamate king aring kekang panginuan?<6sx Kaybat na nita, mibalik ya i Jehu king Jezreel. Inyang abalu na iting Jezebel, pinintahan na la ring pilatan da ring mata na, inayus ne ing buak na, at saka ya tinando king awang.y5mx Labing metung neng banuang mag-ari king Jerusalem i Joram a anak nang Ahab inyang mig-ari ya i Ahazia king Juda.4/x Kinua re ding opisyal na ing bangke na at seke king karwahe ban iyuli king Jerusalem. Kitkut de king kutkutan da ring ari king Siudad nang David.`3;x Inyang ikit nang Aring Ahazia ing milyari kang Aring Joram, tinakas yang papunta king Bet Hagan. Oneng tegal neng Jehu at nganang kinulisak, Paten ya naman! Asugat de ring tauan na at milugmuk ya i Ahazia king karwahe na a paukiat na king dalan ning Gur malapit king balen ning Ibleam. Ikua nang miras king siudad ning Megido at karin ya mete.c2Ax Napun, ikit ku ing pamakamate kang Nabot at karing anak nang lalaki. At king lugal a iti karin da ka singilan. Inya ibuat me ing bangke nang Joram at iyatsa king marangle nang Nabot ban matupad ing sinabi na ning Ginu.1}x Nganang Jehu kang Bidkar a kayabe na king karwahe, Ibuat me at iyatsa king marangle nang Nabot ning Jezreel. Atatandanan mu inyang miyabe kata king gulut ning karwahe nang Ahab a tata na kanitang sinabi na ning Ginu ing anti kanyan laban kang Ahab:C0x Kinua neng Jehu ing pana at ing paslu na at pinana ne king anggang sikanan na i Joram at mituran ya king gulut. Tinaglus ya ing paslu king pusu nang Joram at milugmuk ya king karwahe na.g/Ix Inya binalik neng Joram ing karwahe ban tumakas at agnan nang kilisak, Ahazia, iti kataksilan!X.+x Nganang kinutang Joram kang Jehu, Kapayapan ing saria mo? Pekibat nang Jehu, Makananung mika kapayapan ngening angga ngeni atin pang pamanyamba karing idolo at pamangulam a panimunan nang ima mung i Jezebel?i-Mx Kanita nganang Joram, Isadia ye ing karwahe ku. At inyang makasadia ne ing karwahe sinake ya i Aring Joram at sekian nia namang Aring Ahazia ing karwahe na ban saganan de i Jehu. Akatagpu re king marangle a bandi nang Nabot.x,kx Pasibayu yang kinulisak ing guardiang atyu king tore. Ngana, Akatagpu na na la ning tubud oneng e ya pa magbalik! Balamu sira ya buntuk ing manimuna karing taung daratang at mabilis yang papulaying kabayu a antimo i Jehu a anak nang Nimsi. l6~~}n||X{{zyypxxbwwuuGtt s9rr5qdppUooDmmlkkk jUiiLhEgfeed5cbbaa1_^]]X\\[ZYXXnWVVPU|TT7S}RR0QPPSOOO'NMM=<+S**-)I((F'&&7%%($$*#"?! BUbkh^@~4  1  S>,"BlR x Oneng e la mekiramdam kanaku ding memalen na ning Juda. Linili na lang Manase. Lalung e mayap ing gewa da kesa king gewa da karing taung tinabi na ning Ginu kanitang lulub na la king gabun a mipangaku./ YxE ku la itabi ding Israelita keting gabun a binie ku karing makatua da, nung pamintuan da lang mitmung katapatan ding kautusan a binie ku king talasuyu kung i Moises.) MxBinili ne king Templo ing larawan nang Asera a pepagawa na, king mismung Templo nung nu na sinabi ning Ginu kang David at king anak nang i Solomon: Keti king Jerusalem, ing Templo, ya ing lugal a pinili ku karing heganaganang sakup dang gabun ding labing aduang tribu ban ken ku misamban. xSilaban ne ing anak nang lalaki bilang ain-sakripisyu. Mewili ya king pamangulam, king pamamanula, king pamanialamangka, at meniawad kausukan karing mamamag-espiritista. Milalu king e mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu. Inya pepamua ne ing Ginu.xPepagawa ya namang aduang altar para karing aduang asias na ning patyu ning Templo ning Ginu ban samban la karin ding batuin.xPepagawa yang altar a paganu king Templo ning Ginu, king lugal a sinabi na ning Ginu a karin ya samban king kapilan pa man.xPepatalakad na lang pasibayu ding pisasamban da ring paganu a pepalasak nang Hezekia a tata na. Pepagawa na la ring altar para kang Baal at pepagawa ya namang larawan na ning diosang i Asera antimo ing gewa nang Aring Ahab ning Israel, at sinamba ya karing batuin.8kxE mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu, uling tikian na ing makasumaming ugali da ring taung tinabi na ning Ginu kanitang lulub la ding Israelita king gabun a mipangaku. -xLabi yang aduang banua i Manase inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding limang pulu't limang banua. I ima na ya i Hefziba.QxMete ya i Hezekia, at ing anak nang i Manase ya ing menalili bilang ari.<sxMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Aring Hezekia at itang depositung danum a pepagawa na, at ing gewa nang piagusan danum papunta king siudad.=uxIng aintindian nang Hezekia king mika kapayapan at kapanatagan king Jerusalem king kekaban na ning bie na. Inya nganang mekibat, Mayap ing balitang dela mu kanaku a ibat king Ginu. xKuanan da la ring mapilan karing anak yung lalaki at idala Babilonia. Kapunan da la at gawan talapagsilbi king palasyu na ning ari.-Uxdatang ing panaun potang ing heganaganang bage a atyu king palasyu, ing heganaganang tinipun da ring makatua yu masamsam at miras Babilonia. Alang bitasang mitagan.m~UxKanita nganang Isaias king ari, Pakiramdaman yu ing sasabian na ning Ginu Mayupaya. Sasabian na kingM}xNgana pang kinutang Isaias, Nanu ing ikit da king palasyu? Pekibat nang Aring Hezekia, Ikit da ngan ing heganagana. Pepakit ku ngan karela ing heganaganang atyu karing pisisinupan ku king palasyu.c|AxKanita minta ya ing propetang i Isaias king Aring Hezekia at nganang mengutang, Nukarin la ibat deting lalaki at nanu ing sinabi ra kekayu? Nganang mekibat Aring Hezekia, Ibat la king marayung bansa; ibat la Babilonia.G{ x Matula na lang tinggap Hezekia ding tubud na ning ari ning Babilonia. Kaybat na nita, pepakit na karela ing pibandian nang pilak at gintu, ding paniangkap-pamangan at pabanglu. Pepakit na naman karela ing miyayaliwa nang kagamitan king pamakigera. Pepakit na ngan karela ing heganaganang pibandian na ning kayarian na.bwxE mu pa wari abalitan king maluat ku nang tingka yan? At ngeni tiparan ku na. Aku ing minie upaya keka ban gawan mu lang tambak-tambak a balbal a batu ding siudad a mangatibe pader.-aUxPigmayabang mu pa king kinulkul kang talaga at minum king danum da ring aliwang bansa, at melangi ya ing Ilug ning Nilo uling dilpak de ring bitis ding sundalus mu.e`ExTinubud mu la ring kekang talasuyu ban ipagmayabang mu kanaku king kayabe ding karu mung panggera ikua mu lang selakayan ding pekamatas a bunduk na ning Lebanon. Pigmayabang mu pa king kinutud mo ring pekamatas a tanaman a sedro at ding pekamasanting diling tanaman a sipres at king ikua mu lang disan ding pekasuluk dang diling dake da ring gubat._yxNinu ing isipan mung kekang lalapastanganan at insultuan? Meging ala kang galang kanaku, ing banal a Dios ning Israel.k^QxNganang sinabi ning Ginu, Senakerib, kaylian na ka ning siudad ning Jerusalem at pisunusunu na ka. ]xKanita peparala yang mensahi i Isaias kang Aring Hezekia; sasabian na ing pakibat na ning Ginu tungkul king panalangin na ning ari.\yxNgeni, O Ginu kekaming Dios, iligtas mu kami karing tau Asiria ban akilala da ring bansa king ika mung bukud ing Dios. [ xat minyilab karing karelang dios a e naman tune dios, nune larawan la mung gewa da ring gamat ding tau king dutung at king batu.ZxIkami ngan, Ginu, balu mi king ding ari na ning Asiria ilang manyira karing dakal a bansa at likuan da lang makatiwangwang ing gabun,6YgxNgeni, Ginu, pakiramdaman mu kami sana at lawan mu ing mangapalyari kekami. Pakiramdaman mu, O Dios a mabie, ing heganaganang kalapastanganan a sasabian na kekang Senakerib.?Xyxat nganang menalangin, O Ginu Dios ning Israel a makalukluk king tronu babo da ring kerubin, ikang bukud ing Dios a sasakup karing kayarian. Ika ing linalang king yatu at king banua.W1xKinua neng Aring Hezekia ing sulat karing tubud at binasa ne. Kaybat minta ya king Templo ning Ginu; binili ne ing sulat king arapan na ning Ginu,aV=x Nu la karin ngeni ding ari da ring siudad na ning Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, at Iva?`U;x Ding makatua ku ila ring minlasak karing siudad na ning Gozan, Haran, at Rezef, at ila ring mekamate karing memalen na ning Beteden a manuknangan king Telasar. Ala metung man karing dios da ing mekapagligtas karela.T#x Marahil abalitan mu na nung nanu ing gagawan na ning ari ning Asiria karing bansa a birian nang lasakan. Isipan mu galang king miligtas ka? Sx ban sabian na: Sinabi na keka ning dios a kekayung panaligan king e kayu manabu karing gamat ku, oneng e ka sa pailinlang kaniti.gRIx Miras ing balita karing tau Asiria king ding sundalus na ning Ehipto a panimunan nang Aring Tirhaka ning Etiopia daratang la ban lumusub karela. Inyang dimdam na ning ari peparala yang sulat kang Aring Hezekia na ning Juda8QkxAbalitan na ning opisyal a tau Asiria king meko ne king Lakis ing ari na at makilaban ya king makasiping a siudad na ning Libna. Inya tinaglus ya karin ban mangutang king ari.sPaxGawa yang paralan ing Ginu ban miras ing balita king ari ning Asiria at ita ing maging sangkan na ning pamagbalik na king sarili nang bansa. At paintulut na ning Ginu ing mate ya king sarili nang bansa king kapamilatan na ning espada. O;xpepayabut na ing pakibat: Sasabian na keka ning Ginu king e ka sukat mitatakutan king sasabian da ring tau Asiria king ing Ginu e na ka agyung iligtas.FNxInyang tinggap neng Isaias ing mensahi na ning Aring Hezekia,$MCxTinubud ne ning ari na ning Asiria ing pekamatas a opisyal na ban lapastanganan ne ing Dios a mabie. Mananu na sanang damdaman na la ning Ginu kekang Dios ding kalapastanganan at parusan na la detang migsalita. Inya ipanalangin mu la king Dios ding mitagan karing kekatamung memalen.jLOxOyni ing mensahi a penabilin nang ipayabut da kang Isaias: Ing aldong iti aldo ne ning kaguluan; mipaparusan tamu at mibili king kamarinayan. Mengari tamu king babaing manganak, oneng e ne abait ing anak uli na ning maina ne.KKxTinubud ne i Eliakim, ing opisyal a manibala king palasyu, i Sebna, ing kalihim ning palasyu, at ding makatua karing pari kang propeta Isaias a anak nang Amoz. Makasulud la namang sakung imalan.;J sxInyang dimdam nang Aring Hezekia ing ulat da, ginabak na ing susulud nang imalan uli na ning lungkut na, at kaybat misulud yang sakung imalan at minta ya king Templo na ning Ginu.5Iex%Kanita di Eliakim, Sebna, at Joa ginabak da ing susulud dang imalan uli na ning lungkut; mibalik la at minie ulat king ari tungkul king sinabi na ning opisyal a tau Asiria.xHkx$Menatili lang tahimik ding tau; e la mekibat uling penabilinan na lang Aring Hezekia ing e la bitasang makibat. G x#Ninu karing dios ding bansa ing mekapagligtas karela? Inya ngeni, makananu neng iligtas ning Ginu ing Jerusalem karing gamat ku?IF x"Nu la karin ngeni ding dios ning Hamat at Arpad? Nu la karin ding dios ning Sefarvaim, Hena, at Iva? Ating metung mu man karela a mekapagligtas king Samaria king gamat na ning ari ning Asiria?uEex!Atin na waring dios karing aliwang bansa a mekapagligtas karing bansa ra king gamat na ning ari ning Asiria?D7x angga na king idala na kayu king bansa a kalupa na ning kekayu ban karin na kayu manuknangan. Karin ating mulahan ubas at makainum kayung alak, at ating arina ban makapangan kayung tinape. Lugal de iti ring tanaman a olibo, larung olibo, at ning pulut-panilan. E kayu mate, nung makiramdam kayu kanaku. E ye pakiramdaman i Hezekia uling lilinlangan na kayu mu neng sasabian nang iligtas na kayu ning Ginu.YC-xE ye pakiramdaman i Hezekia. Pasabi na ning ari ning Asiria king lumual na kayu ken at sumuku na. Ipaintulut na naman ing makapangan kayu karing tanaman yung ubas at higera, at minum karing sarili yung talagaBxE ye paniwalan agyang pang sabian nang iligtas na kayu ning Ginu o e na ipaintulut ning Ginu ing manabu ya karing gamat ku ing siudad yu.iAMxOyni ing pasabi na: E kayu pailinlang kang Hezekia. E na kayu malyaring iligtas karing gamat ku.6@gxKaybat na nita, tinalakad ya ing opisyal a tubud at nganang migsalitang masikan king salitang Hebreo ning Juda. Pakiramdaman yu ing amanu na ning marangal a ari ning Asiria!c?AxNganang sinabi karela, Pepapuntan na ku ning kanakung panginuan ban sabian iti, e mu king panginuan mu nune pati karing taung atyu karing pader a kalupa yung mangan king sarili yung dinat at minum king sarili yung imi.s>axNgarang mekibat di Eliakim, Sebna, at Joa, Nung malyari sana, magsalita kayu kekami king salitang Aramaico uling aintindian mi. E yu kami sana pakipagsalitan king salitang Hebreo king daramdaman da ring kabalen ming atyu karing pader.2=_xPota galang isipan mu king e na balu ning Ginu ing pamunta ku keti ban lasakan ke iting lugal? Ing Ginu mismu ing minutus kanakung lusuban ke at lasakan ing lugal a iti.<)xNung asahan mu la ring karung panggera at ding sundalus a pakakabayu ning Ehipto, makananu meng adaig agyang ing pekamainang opisyal ning ari?.;WxNgana pa ning opisyal ning Asiria, Me keni at makipagsalita ka king panginuan kung ari ning Asiria. Dinan da kang aduang libung kabayu, nung manakit kang tau a sake.x:kxNung sabian munaman king ing Ginu Dios ya ing panaligan mu, aliwa wari ya ing atyu karing altar at karing mangatas a lugal a pepalako nang Hezekia, at sinabi king Juda at Jerusalem king bukud lang samba king arap ning altar ning Jerusalem?>9wxIng Ehipto a mengaring balbal a timbu a tumusuk mu king gamat ning tau at sumugat king ninumang magsandal kanite? Makanyan ya ing ari na ning Ehipto karing manalig king kayarian na.&8GxIsipan mu galang king ding amanu malyari dang sambutan ing gelingan at ing dakal a bilang da ring sundalos? Ninu ing panaligan mung sumaup keka laban kanaku?37axNgana ning metung karing opisyal da ring sundalus ning Asiria, Sabian yu kang Hezekia ing pasabi na ning ari ning Asiria: Ninu ing pagsandalan mu king kekang kapanaligan?63xPepayaus de ing Aring Hezekia at ding atlu karing opisyal na ilang meko ban makikit karela. Ding tauan nang Hezekia ila ri Eliakim a anak nang Hilkia; ya ing mamahala king palasyu; i Sebna a kalihim ning palasyu; at i Joa a anak nang Asaf a mamahala karing maulagang papelis.k5QxPeparala yang dakal a sundalus a ibat king Lakis ing ari ning Asiria ban lusuban ya i Hezekia ning Jerusalem. Atyu la ding sundalus king lalam dang pamanimuna ding atlung pekamatas a opisyal. Inyang miras na la Jerusalem, sekupan de ing dalan nung nu la magobra ding gagawang imalan lele ning paligi a pidadalanan na ning danum a manibat king sibul babo. 4xPepabakbak na naman ing gintung pepatapal na karing pasbul at amba da ring pasbul ning Templo, at peparala na ngan kang Senakerib.k3QxInya peparala na ngan Hezekia ing heganaganang pilak a atyu king Templo ning Ginu at ning palasyu.y2mxPeparala yang mensahi i Hezekia kang Senakerib a atyu kanita king Lakis. Ngana, Mikasala ku, ituknang mu na sana ing pamaglusub mu kekami at ibie ku ing nanumang aduan mu. Meniawad yang apulung toneladang pilak at metung a toneladang gintu.,1Sx King kalabing apat nang banua ning pamag-ari nang Hezekia king Juda, i Senakerib a ari ning Siria linusub ya karing makakuta nang siudad ning Juda at abihag na la.R0x Mibagsak ya ing Samaria uling e re pemintuan ding memalen na ing Ginu karelang Dios; lebagan de ing kasunduan, at lebagan da la ring heganaganang utus a miyabie kang Moises. E la mekiramdam ni memintu.7/ix Pepayugse na la ning ari ning Asiria ding Israelita karin king Hala, ding aliwa king pampang na ning Ilug ning Habor sakup ning Gozan, at ding aliwa karing siudad ning Media.>.wx Sekupan ne kalabas da ring atlung banua. Inya mebihag ya ing Samaria kanitang kanam nang banuang pamag-aring Hezekia at king kasiam nang banua ning pamag-ari nang Hosea king Israel.<-sx King kapat nang banua ning pamag-ari nang Hezekia at king kapitung banua na ning pamag-ari nang Hosea king Israel, lisuban ne at kibkuban Aring Salmaneser ning Asiria ing Samaria.,xSimbut na la ring Filisteo a manuknangan king Gaza, at sekupan na la ring balen at baryung makapadurut king siudad ning Gaza.++xPitnubayan ne ning Ginu at meging matagumpe ya king heganagana nang gewa. Selangsangan ne ing ari ning Asiria at e ya pepailalam king upaya na.*xMenatili yang tapat king Ginu at e sinalangsang karing utus na. Pemintuan na la ngan ding utus a binie ning Ginu kang Moises.%)ExMenalig ya i Hezekia king Ginu, ing Dios ning Israel. E ne mika ari pa ing Juda a antimo ya, agyang king milabas a panaun bayu ya mig-ari o detang sinalisi.\(3xPepalako na la ring paganung altar a atyu karing mangatas a lugal, lesak na la ring asias a batu, at sinira ding larawan na ning diosang i Asera. Pemirasu neng mangalati ing tangsung ubingan a gewa nang Moises, uling angga king panaun a ita duruluk lang insenso ding memalen na ning Israel king tangsung ubingan a inaus da namang Nehustan.q']xKalupa nang Aring David a penibatan na, gewa nang Hezekia itang katanggap-tanggap king akakit ning Ginu.7&ixAdua yang pulu't limang banua i Hezekia inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang pulu't siam a banua. I ima na ya i Abiya, ing anak nang Zacarias. % xKing katlung banua na ning pamag-ari na king Israel Hosea a anak nang Ela, kanita ya meging ari ning Juda i Hezekia a anak nang Ahaz.$1x)Sasamba la pin king Ginu, oneng susuyu la naman karing gewa rang idolo. Makanyan munaman ing gagawan da ring anak da ring anak da angga man ngeni.Y#-x(Oneng e la mekiramdam karing tau at sindu rang gagawan ing matua rang kaugalian.d"Cx'Bukud mung aku, ing Ginu kekayung Dios, ing samban yu at iligtas da kayu karing kalaban yu.f!Gx&at e ye sukat kakalinguan ing kasunduan a gewa kung kayabe yu. E kayu sasambang aliwang dios. yx%Pamintuan yu lang mitmung kaingatan ding tuntunan at kautusan a sinulat ku para kekayu. E kayu sasambang aliwang dios,3ax$Aku ing samban yu, ing Ginu milual kekayu king Ehipto king kapamilatan na ning maragul kung kayupayan at makapagmulalang dapat. Bukud mung aku ing dukuan yu at dinan ain. ;x#Ginawa yang kasunduan karela ing Ginu at nganang minutus karela, E kayu sasamba karing aliwang dios o duruku karela o susuyu karela o babie ain karela..Wx"Makanyan ing gagawan da angga ngeni. E la tatakut king Ginu, at e ra la tutukian ding tuntunan o kautusan a miyabie karing anak nang Jacob a pemalagyuan nang Israel.)x!Tune sasamba la king Ginu, oneng sasamba la naman karing sarasarili dang kikilalanan a dios antimo ing kaugalian da ring bansang penibatan da.6gx Sasamban dia naman ding tau ing Ginu at memili lang miyayaliwang tau ban maging pari da. Ding tau ila ring babie ain para karela karing altar a atyu karing mangatas a lugal.;qxding lalaki na ning Ava i Nibhaz at i Tartak, ding lalaki na ning Sefarvaim i Adramelek at i Anamelek at silaban da la ring karelang anak bilang ain karing kikilalanan dang dios.xGewa re ding lalaki na ning Babilonia i Sucot Benot, ding lalaki na ning Cut i Nergal, ding lalaki na ning Hamat i Asima,PxMakanyan man, ginawa ya pa mu ring dios nang sasamban ing metung at metung karing lahing manuknangan karin. Binili da la ring kikilalanan dang dios karing mangatas a lugal a gewa da ring tau Samaria.xInya menuknangan ya king Betel ing metung karing Israelitang paring mebihag at tiru na la ding tau nung makananu reng samban ing Ginu.ExNganang minutus ning ari ning Asiria, Ibalik ya karin ing metung karing pari a binihag tamu. Patuknangan ye karin ban ituru na la ding tau tungkul king batas na ning dios ning bansang ita.>wxNgana ning balita a miras king ari: E re balu ding taung pepatuknangan mu king Samaria ing batas na ning dios ning kayarian a iti. Inya mitubud yang leon ban pamaten da la ring tau. xE la sinamba king Ginu inyang megumpisa na lang manuknangan karin. Inya mitubud yang leon ing Ginu at pete da la ring mapilan a tau.X+xMigdala yang tau ing ari na ning Asiria at ilang pepatuknangan na karing siudad na ning Samaria a sekupan na bilang kayalili da ring Israelita. Ibat la ding tau king Babilonia, Cut, Ava, Hamat, at Sefarvaim.[1xangga king tinabi na la king akakit na ning Ginu, antimo ing asabi na nang gawan na king kapamilatan da ring propetang talasuyu na. Inya miyugse la ring Israelita king Asiria nung nu la manuknangan angga ngeni.FxPekiapusan da ing e mayap nang dapat Jeroboam; e la pepatugutyxInyang apikawani na ne ning Ginu ing Israel king Juda, pinili reng maging ari da ring Israelita i Jeroboam a anak nang Nebat. Penimunan na no mang Jeroboam ding Israelita king pamainggulut king Ginu at king pangababad da king maragul a kasalanan.7xInya sikuil na la ngan ning Ginu ding Israelita. Pepagdusan na la at binie karing gamat da ring karelang kalaban angga king limbug la king akakit na.,SxOneng e la naman memintu ding memalen na ning Juda karing utus na ning Ginu karelang Dios. Pekiapusan da ing meging e mayap dang ugali ding memalen na ning Israel.z oxKing mua na king Israel, tinabi na la ding memalen king akakit na, oneng tinagan na la ring memalen na ning Juda. xDilukan da la ring anak dang lalaki at babai bilang ain-sakripisyu karing dios da ring paganu. Sinangguni la karing mamamanula ampon mangkukulam, at king akakit na ning Ginu pepakasangkapan da ing sarili da king pamangawang e mayap. Inya mimua ya karela ing Ginu.l SxLebagan da la ngan ding utus na ning Ginu karelang Dios, at ginawa lang aduang biserung bakal a baka. Ginawa la namang rebultu na ning diosang i Asera, simban da la ring batuin, at sinuyu la king kikilalanan dang dios a i Baal.T #xE ra la pinsinan ding kautusan na, e la tinupad king kasunduan a gewa na karing karelang makatua, at migmaklak-maklakan la karing babalang binie na. Sinamba la karing alang kabaldugan a idolo, inya meging ala lang kabaldugan. Mekiapus la karing e mayap dang kaugalian ding bansang makapatulug karela agyang binawal na la ning Ginu.j OxOneng e la mekiramdam; masias la buntuk anti ding makatua dang e menalig king Ginu karelang Dios.vgx King kapamilatan da ring tubud at propeta, dininan neng babala ning Ginu ing Israel at ing Juda. Ngana, Lakuan yu na ing e mayap yung daraptan, at mamintu kayu karing utus ku a atyu king Kautusan a sinabi ku karing propetang talasuyu ku.X+x at sinuyu la karing idolo agyang bawal, agpang king inutus na karela ning Ginu.1]x Dinuluk la namang insenso karing paganung altar antimo ing gagawan da ring taung tinabi na ning Ginu. Pepamua re ing Ginu king kapamilatan na ning e mayap dang gagawan,  x Mitalakad lang asias a batu ampon larawan na ning diosang i Asera karing bunduk-bundukan at karing balang lalam da ring tanaman.Kx Lihim la pang dinapat ding Israelita karing bage a labag king kaburian na ning Ginu karelang Dios. Ginawa lang lugal a pisasamban a kalupa da ring paganu karing karelang siudad, balen, at baryu.H xtikian da ing kaugalian da ring taung tinabi na ning Ginu inyang palub na la ding memalen na king gabun a mipangaku, at tinggap da ing e ustung kaugalian a tinatag da ring ari na ning Israel.7ixMilyari iti karing Israelita uling mikasala la king Ginu karelang Dios, ing milual karela king upaya na ning ari ning Ehipto. Sinamba la karing aliwang kikilalanan dang dios,BxKing kasiam nang banua ning pamag-ari nang Hosea sekupan ne ning ari ning Asiria ing Samaria, at binihag na la ampon dela ring Israelita king Asiria. Tiknang na la ding mapilan king siudad ning Hala, ding mapilan naman king lele na ning Ilug ning Habor sakup ning Gozan, at ding aliwa pa karing siudad ning Media.q]xLisuban neng Aring Salmaneser ning Asiria ing Israel at kibkuban ne ing Samaria kilub ding atlung banua.xMisan a aldo, atuklasan nang Aring Salmaneser king migtaksil ya i Aring Hosea, uling peparala yang tubud i Hosea king Aring So ning Ehipto. Tinuknang yang mamayad buis i Aring Hosea kang Aring Salmaneser. Inya peparakap ne at pepasukul i Aring Hosea.~+xLisuban neng Aring Salmaneser ning Asiria i Aring Hosea, at simbut ne. Inya memayad yang buis i Aring Hosea balang banua kang Aring Salmaneser.j}OxE mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu, oneng lalung e mayap ing gewa da ring aring minuna.3| cxKing kalabing aduang banua na ning pamag-ari nang Ahaz king Juda kanita ya meging ari ning Israel i Hosea a anak nang Ela. Mig-ari ya king Samaria kilub ding siam a banua. {xMete ya i Ahaz at mikutkut ya king kutkutan da ring ari king Siudad nang David. Ing anak nang i Hezekia ya ing menalili bilang ari.\z3xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Aring Ahaz.Xy+xPepalako nia naman ing makabukud a luklukan na ning ari king Templo at pepasara ne ing pidadalanan na ning ari neng pupunta ya king Templo ning Ginu. Gewa na ngan iti ban pamatulan ne ing ari na ning Asiria.[x1xKelag na lang Aring Ahaz ding patungang tangsu at leko na la ding palangganang pipanuasan. Leko nia naman ing maragul a kawang tangsu karing patungang bakang tangsu at binili na la king metung a patungang batu.@w}xTiparan na ngang Uria a pari ing inutus nang Aring Ahaz.Gv xKaybat, nganang minutus Aring Ahaz king paring i Uria, King bayu at maragul a altar mu la iyain ding ain-a-durulukan neng abak at ding ain-a-binutil neng bengi, ding ain da ring tau at ning ari. Ipisik mu king altar ing daya da ring animal a durulukan. Gamitan ke ing altar a tangsu king pamaniawad kausukan king Dios.ouYxPepalako ne ing altar a tangsu king arap ning Templo ning Ginu at pepabili king dane norti ning altar.t1x at miyain yang ain-a-durulukan ampon ain-a-binutil. Subali pa karing ain, tigtug na ing ain-a-inuman at pisik na ing dayang ain-ning-pamisulusulu.gsIx Inyang mekapagbalik ne ing ari ibat king Damasco, ikit ne ing altar; lepitan ne at penikan ne,!r=x Inya pepagawa neng Uria ing metung a altar agpang ketang planung ibat king Damasco a peparala nang Aring Ahaz. Pepayari ne bayu ya mekapagbalik ing ari.Mqx Inyang minta ya king Damasco i Aring Ahaz ban makikit kang Aring Tiglat Pileser, ikit ne ing metung a altar karin. Pepakopia ne ing kabilugan nang planu ning altar at peparala ne kang Uria a pari.px Inya lisuban ne ning ari ning Asiria ing Damasco. Sekupan ne at pete ne i Aring Rezin, kaybat dela na la king Kir ding bihag.woixKinua nang Ahaz ing pilak at gintu king Templo ning Ginu at ing king palasyu ban iregalu king ari ning Asiria.PnxPeparala yang tubud i Aring Ahaz kang Aring Tiglat Pileser ning Asiria ban sabian: Tapat mu kung talasuyu. Munta ka keni at iligtas mu ku king ari ning Israel at king ari ning Siria. Lulusuban da ku.8mkxKanita ne abawing Aring Rezin ning Siria ing Elat. Tinabi na la ring tau Juda a manuknangan karin. Manibat na kanita at angga na ngeni ding Edomita ila ring manuknangan karin.{lqxLisuban neng Aring Rezin ning Siria at Aring Peka ning Israel ing Jerusalem. Kibkuban de oneng e re simbut i Ahaz.#kAxMiyain yang ain-sakripisyu at dinuluk insenso karing altar a atyu karing mangatas a lugal, karing bunduk-bundukan, at karing balang lalam da ring tanaman.j!xIng tikian na ya ing e mayap dang alimbawa ding mapilan a meging ari na ning Israel. Dilukan ne ing metung nang anak a lalaki bilang ain-sakripisyu antimo ing ugali dang makasumami ding taung tinabi ning Ginu inyang palub na la ring Israelita king gabun a mipangaku.MixIdad neng aduang pulung banua kanita, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing anam a banua. E mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu; e na kalupa ning gewa na ning makatua nang i David.h xKing kalabing pitung banua na ning pamag-ari nang Peka a anak nang Remalia kanita ya mig-ari king Juda i Ahaz a anak nang Jotam. gx&Mete ya i Jotam at mikutkut ya king kutkutan da ring ari king Siudad nang David. Ing anak nang i Ahaz ya ing menalili bilang ari.}fux%King panaun a ita ne tinubud ning Ginu i Aring Rezin ning Siria at i Aring Peka ning Israel ban lusuban ya ing Juda.We)x$Makasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Jotam.hdKx#Makanyan man, e na la leko ding paganung altar a atyu karing mangatas a lugal. Inya sindu ra ding tau ing pamiyain ain-sakripisyu at pamanduluk insenso. Pepagawa neng Jotam ing Pasbul dalan dane Norti ning Templo ning Ginu.Zc/x"Mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu, antimo ing gewa nang Uzzia a tata na.+bQx!Meging ari ya inyang idad yang aduang pulu't limang banua, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing anam a banua. I ima na ya i Jerusa, ing anak nang Zadok.ax King kadua nang banua ning pamag-ari nang Peka a anak nang Remalia king Israel, kanita ya meging ari king Juda i Jotam a anak nang Uzzia.X`+xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Israel ing heganaganang gewa nang Peka.7_ixKing kaduang pulung banua na ning pamag-ari nang Jotam a anak nang Uzzia, mekisapakat ya i Hosea a anak nang Ela laban kang Aring Peka; pete ne at ya ing menalili bilang ari. ^xKing panaun na ning pamag-ari nang Peka king Israel kanita ne sinakup Aring Tiglat Pileser ning Asiria ing Ijon, Abel Bet Maaca, Janoa, Kedes, ing Hazor, at ding lugal sakup ning Gilead, Galilea, at Neftali. Kaybat, dela na la king Asiria ding taung bihag na.4]cxE mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu. Tikian na ing e mayap a gewa nang Jeroboam a anak nang Nebat a meging dalan na ning pangababad na ning Israel king kasalanan.F\xKing kalimang pulu't aduang banua na ning pamag-ari nang Uzzia king Juda kanita ya meging ari king Israel i Peka a anak nang Remalia. Mig-ari ya king Samaria kilub ding aduang pulung banua. ~~&}"||{zzy5xxVwwwvvLutt%sJrrSqqdppDoo,n+llckkNjihhgfedc bQ``_^?\[hZYXDW|VUU2TrSSdRQ4POONzM~LLZKtJII3HGFFJEEuEDBCCBB`A@y?f>>9=<d_KZ#Q[u,ua@ s0&@ ^ |  U  cRuEj|9;kq-Ing anak nang Sammai ya i Maon a tata nang Betzur.\j1,I Sema ya i tata nang Raham a tata nang Jorkeam, at i Rekem ya i tata nang Sammai.Ei+Ding anak nang Hebron ila di Kora, Tapua, Rekem, at i Sema.h)*Ing anak nang pangane Caleb a kapatad nang Jerameel ya i Mesa a tata nang Zif. I Zif ya i tata nang Maresa, at i Maresa ya i tata nang Hebron.Og)I Sallum ya i tata nang Jekamia, at i Jekamia ya i tata nang Elisama.Lf(I Eleasa ya i tata nang Sismai, at i Sismai ya i tata nang Sallum.Je 'I Azaria ya i tata nang Helez, at i Helez ya i tata nang Eleasa.Fd&I Obed ya i tata nang Jehu, at i Jehu ya i tata nang Azaria.Ec%I Zabad ya i tata nang Efal, at i Efal ya i tata nang Obed.Gb$I Atai ya i tata nang Natan, at i Natan ya i tata nang Zabad.Wa'#Binie neng Sesan kang Jarha ing metung nang anak a babai at ayanak de i Atai.x`i"Ala yang anak a lalaki i Sesan; babai la ngan. Oneng atin yang ipus a lalaking tau Ehipto, ing lagyu na Jarha.X_)!Ding anak nang Jonatan ila di Pelet at Zaza. Ila deti ring lahi nang Jerameel.u^c I Jada, ing kapatad nang Sammai, atin yang aduang anak, i Jeter at i Jonatan. Mete yang alang anak i Jeter.b]=I Appaim ya i tata nang Isi, at i Isi ya i tata nang Sesan. I Sesan ya i tata nang Alai.T\!Ding anak nang Nadab ila di Seled at Appaim. Mete yang alang anak i Seled.R[Abihail ya lagyu ing asawa nang Abisur at ayanak da la ri Aban at Molid.bZ=Ding anak nang Onam ila di Sammai at Jada. Ding anak nang Sammai ila ri Nadab at Abisur.WY'Ding anak nang Ram, ing pangane nang Jerameel, ila di Maaz, Jamin, at i Eker.QXAtin yang aliwang asawa i Jerameel, ing lagyu na Atara a ima nang Onam.zWmIla deti ring anak nang Jerameel, ing anak nang pangane Hezron: i Ram, ing pangane, Buna, Oren, Ozem, at i Aiya.~VuInyang mete ne i Hezron, pekiabayan neng Caleb i Efrata a asawa nang tata na at ayanak de i Asur, i tata nang Tekoa.AU{Oneng kinua da la ri Gesur at Aram ing Havot Jair at ing Kenat at pati na ding baryu da reti. Anam lang pulu heganagana. Lahi na la ngang Makir a tata nang Gilead ding memalen kareti.~TuJair ne man a lagyu ing anak nang Segub. Adua lang pulu't atlung siudad king sakup ning Gilead ding sakup nang Jair.SyInyang anam neng pulung banua i Hezron, ayasawa ne ing anak nang Makir a tata nang Gilead. Segub ya lagyu ing anak da.BRI Hur ya i tata nang Uri at i Uri ya i tata nang Bezalel.[Q/Inyang mete ya i Azuba, mekiasawa ya i Caleb kang Efrata at meging anak de i Hur. P I Caleb a anak nang Hezron mikayanak yang babai kang Azuba. Jeriot ya lagyu ing anak. Ya ing ima da ri Jeser, Sobab, at i Ardon.QOAnak neng Abigail i Amasa, at i tata nang Amasa ya i Jeter a Ismaelita.~Nuat ding kapatad dang babai ila di Zeruia at Abigail. Atlu la ding anak nang Zeruia; ila di Abisai, Joab, at i Asael.,MSOsem, ing kanam; David, ing kapitu;/LYNetanel, ing kapat; Radai, ing kalima;WK' I Jese ya i tata da ri Eliab a pangane; Abinadab, ing kadua; Sama, ing katlu;@J{ I Boaz ya i tata nang Obed, i Obed ya i tata nang Jese.FI I Nason ya i tata nang Salmon, i Salmon ya i tata nang Boaz.qH[ I Ram ya i tata nang Aminadab, at i Aminadab ya i tata nang Nason, ing pamuntuk da ring anak nang Juda.JG  Atlu la ding anak nang Hezron; ila di Jerameel, Ram, at i Caleb.4FcAzaria ya lagyu ing bugtung nang anak Etan.zEmIng anak nang Carmi ya i Akar, ing migdalang kaguluan king Israel uli na ning pamaglabag na karing bage sagradu.ZD-Ding anak nang Zera ila di Zimri, Etan, Heman, Calcol, at i Darda. Lima la ngan.5CeDing anak nang Perez ila di Hezron at Hamul.{BoDing meging anak nang Juda king mebalu nang manuyang a i Tamar ila di Perez at Zera. Lima la ding anak nang Juda.AA{Ding anak nang Juda kang Batsua, ing babaing tubu Canaan, ila di Er, Onan, at i Sela. I Er, ing pangane anak nang Juda, e ya mayap king panlalawe na ning Ginu, inya pete ne ning Ginu.6@gDan, Jose, Benjamin, Neftali, Gad, at i Aser.S? !Ding anak nang Jacob ila deti: Ruben, Simeon, Levi, Juda, Isacar, Zebulun,> 36Magdiel, at i Iram.= 75Kenaz, Teman, Mibzar,< 94Oholibama, Ela, Pinon,X; +3Ding meging pekapun ning Edom inyang mete ne i Hadad ila di Timna, Alva, Jetet,5: e2Inyang mete ya i Baal Hanan, ing menalili ya i Hadad, Pau ya lagyu ing siudad na, at ing lagyu na ning asawa na Mehetabel, ing babaing anak nang Matred at apu nang Mezahab.O9 1Inyang mete ya i Saul, ing menalili ya i Baal Hanan a anak nang Akbor.b8 ?0Inyang mete ya i Samla, ing menalili ya i Saul ning Rehobot lele ning Ilug ning Eufrates.F7 /Inyang mete ya i Hadad, ing menalili ya i Samla ning Masreka.6 1.Inyang mete ya i Husam, ing menalili ya i Hadad a anak nang Bedad. Ya ing miniambut kang Midian king sakup ning Moab. Avit ya lagyu ing siudad na.D5 -Inyang mete ya i Jobab, ing menalili ya i Husam ning Teman.M4 ,Inyang mete ya, ing menalili ya i Jobab a anak nang Zera ning Bozra."3 ?+Deting tuki-tuking lagyu ila ding meging ari na ning Edom bayu ya mika ari ing Israel: i Bela a anak nang Beor; mipamalagyuan yang Dinhaba ing siudad na.h2 K*Ding anak nang Ezer ila di Bilhan, Zaavan, at i Jaakan. Ding anak nang Disan ila di Uz at Aran.d1 C)Ing anak nang Ana ya i Dison. Ding anak nang Dison ila di Hamran, Esban, Itran, at i Keran.t0 c(Ding anak nang Sobal ila di Alvan, Manahat, Ebal, Sefi, at i Onam. Ding anak nang Zibeon ila di Aya at Ana.c/ A'Ding anak nang Lotan ila di Hori at Homam, at i Timna ya ing kapatad nang babaing tata ra.W. )&Ding anak nang Seir ila di Lotan, Sobal, Zibeon, Ana, Dison, Ezer, at i Disan.D- %Ding anak nang Reuel ila di Nahat, Zera, Samma, at i Mizza.Z, /$Ding anak nang Elifaz ila di Teman, Omar, Zefi, Gatam, Kenaz, Timna, at i Amalek.J+ #Ding anak nang Esau ila di Elifaz, Reuel, Jeus, Jalam, at i Kora.V* '"I Abraham ya i tata nang Isaac, at ding anak nang Isaac ila di Esau at Jacob.J) !Ding anak nang Midian ila di Efa, Efer, Hanok, Abida, at i Eldaa.=( u Atin yang babaing kasese i Abraham; Ketura ya lagyu nung kenu na la ayanak di Zimran, Joksan, Medan, Midian, Isbak, at i Suah. Atin yang aduang anak i Joksan; ila di Seba at Dedan."' AJetur, Napis, at i Kedema.(& MMisma, Duma, Massa, Hadad, Tema,Z% /Ding meging anak nang Ismael ila di Nebayot (ing pangane), Kedar, Adbeel, Mibsam,?$ {Adua la ding anak nang Abraham, ila di Isaac at Ismael.0# ]at i Abram a alang aliwa nune i Abraham." 3Serug, Nahor, Tera,! /Eber, Peleg, Reu,S  !Oyni ing pamilya manibat kang Sem angga kang Abraham: Sem, Arpaksad, Sela,G  Ofir, Havila, at i Jobab. Ila ngan deti ring anak nang Joktan. 5Ebal, Abimael, Seba, 7Hadoram, Uzal, Dikla,N Ding meging anak nang Joktan ila di Almodad, Selef, Hazarmavet, Jera, 'Adua la ding anak nang Eber; Peleg ya lagyu ing metung uling king panaun na kanita la misagsag ding tau king yatu. Joktan ya lagyu ing kadua.< uAnak neng Arpaksad i Sela, at anak neng Sela i Eber._ 9Ding anak nang Sem ila di Elam, Asur, Arpaksad, Lud, Aram, Uz, Hul, Geter, at i Mesek.' KArvadeo, Zemariteo, at Hamateo. 9Heveo, Arkiteo, Sineo,K I Canaan ya naman ing penibatan da ring Jebuseo, Amoreo, Girgaseo,} u I Canaan ya i tata da ri Sidon a pangane at Het. Ila deti ring taung penibatan da ring taung mayayaus king lagyu ra.C  Patrus, Caslu (ing penibatan da ring Filisteo), at Caftor.G  I Ehipto ya ing penibatan da ring tau Lud, Anam, Lehab, Naftu,] 5 Anak neng Cus i Nimrod, ing lalaking pikabaluan bilang masikan diling tau king yatu.w i Ding anak nang Cus ila di Seba, Havila, Sabta, Raama, at i Sabteca. Ding anak nang Raama ila di Seba at Dedan.@ }Ding anak nang Ham ila di Cus, Ehipto, Put, at i Canaan.H  Ding anak nang Javan ila di Elisa, Tarsis, Kitim, at i Rodanim.A Ding anak nang Gomer ila di Askenaz, Rifat, at i Togarma.  Ding anak nang Jafet ila di Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Mesek, at i Tiras. Ila ding makatua da ring taung mayayaus kareting lagyu.L  Anak neng Lamec i Noe, at anak na lang Noe di Sem, Ham, at i Jafet.\  3Anak neng Jared i Enoc, at anak neng Enoc i Matusalem. Anak neng Matusalem i Lamec.]  5Anak neng Enos i Kenan, at anak neng Kenan i Mahalalel. Anak neng Mahalalel i Jared.5  iAnak neng Adan i Set, at anak neng Set i Enos.U%xMirinan yang sustentu aldo-aldo para king pamangailangan na kabang mabie ya.~wxInya mipaintulut kang Jeoiakin ing alilan na ing imalan nang presu at mangan king lamesa na ning ari kabang mabie ya.xMeging maganaka ya i Evilmerodak; dininan neng katungkulan a mas marangal kesa karing aliwang aring kayabe nang miyugse king Babilonia.H xKanitang banuang meging ari ya i Evilmerodak king Babilonia, pepakit yang ganaka kang Aring Jeoiakin ning Juda king kapamilatan na ning pamaglual na kang Jeoiakin king sukulan. Milyari ita kanitang kadua nang pulu't pitung aldo ning kalabing adua nang bulan ning katlu nang pulu't pitung banua nang pangabihag Jeoiakin.0[xKaybat na nita, meko la at minta king Ehipto ding Israelita a mabandi at pakakalulu, kayabe da la ring opisyal da ring sundalus, uling tatakut la karing tau Babilonia. ;xOneng king kapitung bulan na ning banuang ita, i Ismael a anak nang Netania at apu nang Elisama a miembru king pamilyang ari, at ding apulung lalaki minta la king Mizpa; liban de i Gedalias at pete re. Pete da la naman ding Israelita at ding tau Babiloniang kayabe nang Gedalias.I xNgana karelang Gedalias, E kayu sukat mitatakutan karing opisyal da ring Babilonia. Paniwalan yu ku sana. Ken na kayu manuknangan at sumuyu king ari na ning Babilonia, at e kayu numanu balang.xInyang abalitan da ring opisyal at ding sundalus ning Juda a e sinuku, pintalan de i Gedalias karin king Mizpa. Ding opisyal ila ri Ismael a anak nang Netania, Joanan a anak nang Karea, Seraia a anak nang Tanumet ning Netofa, at i Jezania ning Maaca.*OxI Gedalias a anak nang Ahikam at apu nang Safan ya ing pinili nang Aring Nebucadenesar ban gawan gobernador ning Juda para karing taung e miyugse king Babilonia..Wxking sakup ning Hamat. Karin na la pepabarug at pepapate ning ari. Inya mebihag la ding memalen na ning Juda king sarili dang bansa at miyugse la king aliwang bansa.Z~/xDela na la ngan Nebuzaradan king ari ning Babilonia a atyu king siudad ning Riblau}exIbat king siudad, kinua ne ing opisyal a manimuna karing sundalus, ding limang talausuk ning ari a atyu pa kanita king siudad, ing kasaup ning pekapun a mamahala karing listahan militar, at ding aliwa pang anam apulung maulagang lalaki.Q|xKaragdagan kaniti, i Nebuzaradan a pekapun, dela neng bihag i Seraia, ing Pekapun ding Pari, i Zefania, ing kaduang matas a katungkulan karing pari, at ding atlu pang maulagang opisyal na ning Templo.1{]xMilulupa la ring aduang asias: adua yang pulu't pitung talampakan king katas ing balang metung at atin lang tangsung kapital king babo a apat at kapitnang talampakan king katas. At king makapadurut da ring kapital metung yang tangsung salasala a mipalamutian pomegranate at megawa la king tangsu.Ezxding tangsung kasangkapan a pepagawa nang Aring Solomon para king Templo ning Ginuding aduang asias, ding aduang karwahe, at ing maragul a datukanan danume mu la atimbang uling mabayat la.yxKinua ra ngan ing bage megawa king gintu at pilak; ding malating silyo, ding kawaling gagamitan para king pamagdalang mibabayang uling,Tx#xKinua da la naman ding pala at ding lulanan abu a gagamitan king pamaglinis king altar, ding kasangkapan a gagamitan karing sulu, ding palangganang gagamitan king pamanialud daya da ring ain-sakripisyu, ding silyo a gagamitan king pamanduluk insenso, at ding heganaganang tangsung kasangkapan a gagamitan king kasuyuan king Templo.pw[x Pemirasu da la ring sundalus na ning Babilonia ding tangsung asias at ding karwaheng atyu king Templo ning Ginu; antimu rin ing maragul a tangsung datukanan danum, at kinua da ngan ing heganaganang tangsu at dela ra king Babilonia.v3x Oneng likuan na la king Juda ding mapilan a pakakalulung taung alang pibandian nanuman, at pepagobran na la karing mulahan ubas at karing marangle.7uix Kaybat dela na lang Nebuzaradan king Babilonia ding taung mitagan king siudad, ding mitagan a taung mangagaling a pangamat king pamagobra, at detang mekikampi king Babilonia.?t{x at ding sundalus na lesak da la ring pader ning siudad.lsSx Silaban ne ing Templo ning Ginu, ing palasyu, at ding bale da ring maulagang tau na ning Jerusalem,_r9xKing kapitung aldo na ning kalimang bulan ning kalabing siam nang banuang pamag-aring Nebucadenesar ning Babilonia, linub ya Jerusalem i Nebuzaradan, ing talausuk ning ari at pekapun da ring sundalus a pakasandata.#qAxPete da la ring anak nang lalaki kabang makalawe ya. Kaybat na nita, pepadukit ne mata i Zedekia ampon pepatanikala, at kaybat pepadala ne king Babilonia.|psxDela re i Zedekia kang Aring Nebucadenesar a atyu kanita king siudad ning Ribla. Karin ne inatulan i Aring Zedekia.o5xOneng ding sundalus na ning Babilonia tegalan de i Aring Zedekia, at abihag de karin king kapatagan lele ning Jerico, at likuan de ring sundalus na.\n3xMelasak la ring pader ning siudad, at agyang kibkuban de ring sundalus ning Babilonia ing siudad, mekatakas la mu rin ding sundalus ning Jerusalem inyang bengi na. Tinakas la king kapamilatan na ning pamandalan da king hardin ning ari, at linabas la king pasbul a makataid karing aduang pader. Milayi la papunta king Kapatagan ning Jordan.m{xKing kasiam a aldo ning kapat a bulan ning banua mu ring ita meragul ing danup angga king ala na lang apangan ding tau._l9xE la pepatugut linusub angga na king kalabing metung a banua nang pamag-aring Zedekia.k }xMig-rebeldi ya i Zedekia laban kang Aring Nebucadenesar ning Babilonia. Inya dinatang ya i Nebucadenesar at ding heganagana nang sundalus a pakasandata, at kibkuban de ing Jerusalem kanitang kapulu nang aldo ning kapulung bulan ning kasiam nang banuang pamag-aring Zedekia. Ginawa lang kampu ra lual ning siudad at mitalakad lang pader a barikada king makapadurut ning siudad.rj_xMimua yang e mu nanu ing Ginu karing memalen na ning Jerusalem at Juda, inya tinabi na la king akakit na.eiExTikian na ing e mayap nang gewang Aring Jeoiakim, inya mikasala ya king akakit na ning Ginu.Hh xAdua yang pulu't metung a banua i Zedekia inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing metung a banua. I ima na ya i Hamutal a anak nang Jeremias ning Libna.g#xI Matania, ing bapa nang Jeoiakin, ya ing gewa nang Nebucadenesar bilang ari ning Juda. Inalilan ne lagyu, at Zedekia ing binie nang lagyu.3faxDela na la naman Babilonia ding pitung libung sundalus a bihag, at ding mangagaling a pangamat king obra, at ding pande a pawang mangasikan at malyaring ilaban king gera.seaxDela ne Babilonia i Aring Jeoiakin, i ima na, ding asawa na, ding opisyal na, at ding manimuna ning bansa.dxDela na la ngang Nebucadenesar ding bihag a memalen na ning Jerusalem, ding prinsipi, ding kalang-alangnan a tau; heganagana apulu lang libu. Tiki na la naman ding lalaking mangagaling a pangamat king obra at ding pande. Ala yang tigan nung e mu ding pakakalulu. c x at dela na naman king Babilonia ing heganaganang pibandian na ning Templo ning Ginu at ning palasyu. Antimo ing asabi na na ning Ginu, pepalaso na lang Nebucadenesar ding gintung kasangkapan a pepagawa nang Aring Solomon para gamitan king Templo ning Ginu.Vb'x at sinuku ya i Aring Jeoiakin at i ima na, ding anak nang lalaki, ding opisyal na, at ding talapamahala na king palasyu. King kawalung banua na ning pamag-ari na kanita ne binihag ning Aring Nebucadenesar,?a{x Kabang lulusuban de, dinatang ya i Aring Nebucadenesar,l`Sx King kapanaunan na kanita re lisuban ding sundalus nang Nebucadenesar ning Babilonia ing Jerusalem.k_Qx Tikian na ing heganaganang e mayap a gewa nang tata na, inya mikasala ya king akakit na ning Ginu.?^yxLabi yang walung banua i Jeoiakin inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub da mu ring atlung bulan. I ima na ya i Neusta a anak nang Elnatan ning Jerusalem.X]+xE ne bitasang linual pa ing ari ning Ehipto, uling ing ari ning Babilonia ikua na na la ngan asakup ding lugal a sakup na ning ari ning Ehipto manibat king Batis ning Ehipto angga na king Ilug ning Eufrates.T\#xMete ya i Jeoiakim, at ing anak nang i Jeoiakin ya ing menalili bilang ari.Z[/xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Jeoiakim.uZexat uli da ring dakal a taung alang kasalanan a pepapate na. E ne apatawaran ning Ginu i Manase king gewa na. Y;xIti mepalyari king utus na ning Ginu ban itabi la king panimanman na ring memalen na ning Juda, uli da ring dakal a kasalanan a gewa nang Aring Manase,pX[xMitubud yang lalaking pakasandata ing Ginu laban kang Jeoiakim. Menibatan la ding lalaki king Babilonia, king Siria, king Moab, at king Ammon. Mituburan la ban lasakan ya ing Juda, antimo ing sinabi na karing talasuyu nang propeta.oW [xKing panaun na ning pamag-ari nang Jeoiakim, lisuban neng Aring Nebucadenesar ning Babilonia ing Juda. Mipailalam ya king upaya na i Jeoiakim kilub ding atlung banua. Kaybat na nita, mig-rebeldi yang laban kang Aring Nebucadenesar.[V1x%Tikian na ing e mayap dang gewa ding makatau na, inya mikasala ya naman king Ginu.CUx$Adua yang pulu't limang banua i Jeoiakim inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing metung a banua. I ima na ya i Zebida a anak nang Pedaia ning Ruma.%TEx#Pepabuisan na lang Aring Jeoiakim ding memalen na ning Juda agpang king pibandian a atyu karela ban apalto ne ing alagang pakiduang na ning ari ning Ehipto.MSx"I Eliakim a anak nang Josias ya ing gewa nang Aring Neco bilang kayalili nang Josias, at inalilan ne ing lagyu na king lagyung Jeoiakim. Dela neng Aring Neco i Joahaz king Ehipto at karin ya mete.bR?x!Miyangganan ing pamag-ari na inyang mebihag ya kang Aring Neco ning Ehipto karin king Ribla ning sakup ning Hamat. Kaybat pepabuisan neng pitung libu limang dalan a librang pilak at pitung pulu't limang librang gintu.[Q1x Tikian na ing e mayap dang gewa ding makatua na, inya mikasala ya naman king Ginu.BPxAdua yang pulu't atlung banua i Joahaz inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub da mu ring atlung bulan. I ima na ya i Hamutal a anak nang Jeremias ning Libna.xOkxBinili de ring opisyal na ing bangke na king metung a karwahe at inuli king Jerusalem, at kitkut king kutkutan da ring ari. Ing anak nang i Joahaz ya ing pinili da ring memalen na ning Juda, at linian de bilang ari a kayalili nang tata na.NxKing panaun na ning pamag-ari na, penimunan no ning Aring Neco ning Ehipto ding dakal a sundalung pakasandata king Ilug ning Eufrates ban saupan ne ing ari ning Asiria. Migkapilit yang sabatan na lang Aring Josias, oneng mete ya king pamakilaban karin king Megido.^M7xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Aring Josias.UL%xNgana ning Ginu, Gawan ku king Juda itang gewa ku king Israel. Itabi ku la ding memalen na ning Juda at isakuil ing Jerusalem, ing siudad a pinili ku at ing Templo, ing lugal a pinili ku ban karin samban.hKKxOneng mibubua angga ngeni ing mua ning Ginu laban king Juda uli na ning gewa nang Aring Manase.aJ=xAla metung mang ari king milabas a panaun o karing meging ari kaybat na a kalupa nang Josias a sinuyu king Ginu king mabilug nang pusu, kaisipan, at sikanan. Pemintuan na la ngan ding kautusan king Batas nang Moises.GI xIng metung pang gewa nang Josias ya ing pepalako na la ding espiritista, ding mamamanula, ding bage kikilalanan dang dios, at ing heganaganang dapat a makasumami king Juda at Jerusalem. Gewa na ita bilang pamanupad karing kautusan a mababasa king librung ikit nang Hilkia, ing Pekapun ding Pari, king Templo ning Ginu.HxNgeni, king kalabing walung banua na ning pamag-ari nang Josias, mipagselebran ya king Jerusalem ing Piesta ning Pamaglagpus.G{xAla pang Piesta ning Pamaglagpus ing mipagselebran king Israel o king Juda manibat na kanitang kapanaunan da ring ukum.9x Pepalasak na la naman ding altar a atyu king aslagan ning Jerusalem, dane mauli ning Bunduk da ring Olibo. Pepagawa na la deti ning Aring Solomon para king pamanyamba karing makasumaming idolo na ning diosang i Astarte ning Sidon, para kang Kemos, ing kikilalanan nang dios ning Moab, at para kang Molek, ing kikilalanan nang dios ning Ammon.p=[x Pepalasak na lang Aring Josias ding altar a atyu king babo ning palasyu. Pepagawa da la reti ding meging ari ning Juda babo ning kuartu nang Aring Ahaz. Pepalasak na la naman ding altar a atyu pilatan da ring aduang patyu ning Templo ning Ginu, at pepalaso na la at inugse ing pulbus da king Kapatagan ning Kidron. Ing pepagawa kareng altar ya i Aring Manase.D<x Pepalako na la ring kabayung telaga da ring meging ari ning Juda para king pamanyamba king aldo, at pepasilab na la ding karwaheng megamit king pamanyamba. (Makasikap la king patyu ning Templo ning Ginu, lele ning pasbul dalan at e marayu king tuknangan nang Natan Melek, ing metung a lalaking matas a katungkulan.)~;wx Pepalasak nia naman ing Tofet king Kapatagan ning Hinom ban ala nang makaduluk pang anak da bilang ain da kang Molek. :;x E la mipaintulutan ding pari ban sumuyu king Templo, oneng malyari lang makapangan karing tinape alang lebadura a miyabie para karing kalupa dang pari.!9=xTinipun na la ngan king Jerusalem ding pari karing siudad ning Judea at pepalasak na la ding altar karing mangatas a lugal king mabilug a Juda, at pepalasak na la ding altar manibat king Geba angga king Beerseba. Pepalasak na la naman ding altar a megawa para karing kambing a demonyu a malapit king pasbul dalan a pepagawa ning gobernador Josue a atyu banda nang kayli ning pasbul dalan a palub king siudad.58exPepalasak na la ring kuartu da ring lalaking patutut a manuknangan king Templo ning Ginu. (Ken la naman gagawang imalan ding babai para gamitan king pamanyamba kang Asera.)z7oxLeko ne king Templo ning Ginu ing larawan na ning diosang i Asera; dela ne iti king siudad ning Kapatagan ning Kidron; silaban ne at linaso neng mapinung-mapinung anting alikabuk, at kaybat sinabug na karing kutkutan da ring taung karaniwan.6xTinabi na la ding paring telaga da ring minunang ari ning Juda ban duluk insenso karing mangatas a lugal ning siudad ning Juda at ning makapadurut ning Jerusalemding paring miyain ain-sakripisyu kang Baal, king aldo, king bulan, karing planeta, at karing batuin.5'xKaybat, inutusan ne ning ari i Hilkia a matas dili katungkulan karing pari at ding paring kayaduangan na, at ding guardia king pasbul palub king Templo ning Ginu king ilual da la ngan ding bageng megamit king pamanyamba kang Baal, king diosang i Asera, at karing batuin. Pepasilab na la ngan ning ari king lual ning siudad lele ning Kapatagan ning Kidron, at kaybat peparala na king Betel ing abu.4{xTinalakad ya ketang paglugalan na ning ari at ginawa yang kasunduan king Ginuking tuparan na la king mabilug nang pusu at kaladua ding kautusan at tuntunan, antimo ing makasulat king libru. At mengaku la ring memalen king tuparan de ing kasunduan.Y3-xat miyabe-abe lang minta king Templo ning Ginu a kayabe ding pari at propeta at ding heganaganang memalenkalulu at mabandi. Binasa ne karela ing mabilug a libru ning kasunduan a meyakit king Templo ning Ginu.W2 +xPepayaus na la ngang Aring Josias ding manimuna na ning Juda at ning Jerusalem,61gxat e ku iparala ing kasiran a parala ku king Jerusalem kabang mabie ka. Paintulutan ku ing mate kang payapa. Mibalik la ring tubud kang Aring Josias a darala da ing mensahi.0)xuling sinisi ka at migpakumbaba arap ku, ginabak mu ing susulud mung imalan, at menangis inyang dimdam mung belan keng kasiran ing Jerusalem at ding memalen na. Gawan keng lugal a makatakut, lugal a gamitan da ring tau bilang metung a sumpa. Dimdam ku ing panalangin mu,/xOyni naman ing sabian yu king aring mitubud kekayu: Aku, ing Ginu Dios ning Israel, mekiramdam ka king makasulat king libru, .xSikuil da ku at minie lang ain-a-durulukan karing aliwang dios. Pepamua ra ku king gewa da, milalablab ing mua ku karela at e matda.-{xParala kung kapahamakan keting lugal at karing memalen agpang king makasulat king libru a binasa na ning ari ning Juda.,xAt ngana karela niting babaing propeta, Oyni ing pasabi na ning Ginu, ing Dios ning Israel, ketang mitubud kekayu kanaku:>+wxInya meko ya ing paring i Hilkia, i Ahikam, i Akbor, i Safan, at i Asaia at minta la king babaing propetang i Hulda a manuknangan king bayung dake na ning Jerusalem. (Sallum ing lagyu ning asawa na, ing anak nang Tikva at apu nang Haras; ya ing talaingat imalan king Templo.) Belita ra kang Hulda ing milyari.}*ux ing maniawad lang kausukan king Ginu para king ari at para king mabilug a Juda tungkul king turu na ning libru. Ngana pa karela, Maragul ing mua na kekatamu ning Ginu uling e ra gewa ding makatua tamu ing sukat marapat a sasabian na ning libru.)+x Inutus na kang Hilkia a pari, kang Ahikam a anak nang Safan, kang Akbor a anak nang Micaia, king kalihim a i Safan, at king mayordomong i Asaiay(mx Inyang dimdam na ning ari ing mababasa king kautusan, ginabak na ing susulud nang imalan uli na ning lungkut na.u'ex At ngana pang sinabi, Atin ya pung binie libru kanaku i Hilkia. Binasa neng masikan king arapan na ning ari.$&Cx Kaybat, minta ya king ari at ngana, Makamal a Ari, binie da la pu ring talasuyu yu ring salapi karing taung mamahala king pangalarin ning Templo ning Ginu.%%xNganang Hilkia inyang miras ne i Safan king Templo, Ikit ke king Templo ning Ginu ing libru ning Kautusan. Binie ne kang Safan at binasa ne.S$!xE na kailangan ing maniawad lang kwenta uling tau lang tapat king obra da.C#xkalpinteru, kanteru, karing manialing materialis, at batu.-"UxIbie na la ring salapi karing lalaking mepili ban mamahala king pangalarin ning Templo ning Ginu. Ila ring mamayad karing maglarin king Templo ning Ginu antimo ringW!)xNgana kang Safan, Munta ka kang Hilkia, ing Pekapun ding Pari. Sabian mu kang Hilkia king isadia na la ring salaping dela da ring tau king Templo ning Ginu a tinipun da ring guardia king pasbul ning Templo./ YxInyang kalabing walung banua na ning pamag-ari nang Josias tinubud ne king Templo ning Ginu i Safan, ing kalihim ning palasyu a anak nang Azalia at apu nang Mesullam.'IxGewa nang Josias itang katanggap-tanggap king Ginu. Tikian na ing mayap nang alimbawang Aring David a makatua na; e ya linisia king dalan a tiru na ning Ginu.E xWalu yang banua i Josias inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding atlung pulu't metung a banua. I ima na ya i Jedida a anak nang Adaia ning balen ning Bozkat.r_xMikutkut ya i Amon king patyu ning hardin nang Uza, at ing anak nang i Josias ya ing menalili bilang ari.V'xMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Amon.xKaybat na nita, ding memalen na ning Juda pete da la ring mekamate king Aring Amon, at kaybat gewa reng ari da ing anak nang i Josias.CxMisasapakat la ring opisyal na at pete re king palasyu na.`;xSikuil ne ing Ginu, ing Dios da ring makatua na; e ya memintu karing utus na ning Ginu.oYxTikian ne bakas i tata na king heganaganang gewa na, at sinamba ya karing idolong simban nang tata na.jOxE mayap ing gewa na king akakit na ning Ginu; tikian na ing e mayap nang gewang Manase a tata na.G xAdua yang pulu't aduang banua i Amon inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang banua. I ima na ya i Mesulemet, ing anak nang Haruz ning balen ning Jotba. xMete ya i Manase at mikutkut ya king hardin ning palasyu, ing hardin nang Uza, at ing anak nang i Amon ya ing menalili bilang ari.saxMakasulat king Istoria da ring Ari ning Juda ing heganaganang gewa nang Manase at ing kasalanan a gewa na.{qxSubali pa kanyan, dakal ya pepapate taung alang kasalanan i Manase; minagus ing daya karing dalan na ning Jerusalem. E pa kayabe ing gewa nang pamanimuna king pangababad na king kasalanan ning Juda king kapamilatan na ning pamanyambang idolo.1]xuling e mayap ing gagawan da king akakit ku, ing Ginu. Yan ing sangkan nung inya mimua ku manibat na karing makatua da inyang liwal ku la king Ehipto at angga na ngeni.fGxLakuan ku la ding taung mitagan at ibie karing karelang kalaban. Sakupan da la at panakawanan{x Nung makananu keng perusan ing Samaria, makanyan kia namang parusan ing Jerusalem, antimo ing gewa ku kang Aring Ahab ning Israel at karing lahi na. Ilako ke tau ing Jerusalem antimo nung makananu yang lalako dinat ing pinggan at kaybat isakub ya.)x Inya aku, ing Ginu Dios ning Israel, parala kung kapahamakan king Jerusalem at king Juda, at mangilabut ya king takut ing ninumang makaramdam.\3x Gewa na lang Aring Manase ning Juda ding makasumaming bage. Lalung e mayap ing gewa na kesa king gewa da ring Cananeo, at tinake na la king pamikasala ding memalen na ning Juda king kapamilatan da ring idolo na.\ 3x Migsalita ya karela ing Ginu king kapamilatan da ring talasuyu nang propeta. Ngana,  PY~~k}}*||{izz y\xxlwwvvvvuu3ttut5sstsrr6qqppEoonnmmmbmllWkjjPiiYhh;gg freeRdcc:bbbVaaXa9a``>__?^^^]]f\[iZZDYyXXOWWW VUU!T~SSSR-QQmPOOO NbMMLvKJ|J;IIEIHH{H6GGGAFFFwF0ExE6EDDICC]BBBAAwA@@K??H>>=='<<3;;J:::799888|876X555244933e22u2:100D//K..2--<,, +Q**j))(''9&&D%%$$(##Q# !! JCfhYI[]c N ZD ^ 9  u N b >  ?hF8,P!u; Ding minunang mibalik karing karelang siudad at tuknangan ila ding lalaki na ning Israel, ding pari, ding Levita, at ding susuyu king Templo ning Dios.ut e Milista la ngan ding sablang memalen na ning Israel agpang king tribung kayayaniban da. Misulat iti king Istoria da ring Ari ning Israel at ding memalen na ning Juda a miyugse king Babilonia uli na ning keyalan dang katapatan king Dios.;so(Matapang la ngang sundalus at mangagaling mamana ding anak nang Ulam. Mika dinalan limang pulu yang anak a lalaki at apu. Ding sablang mesaglawe lagyu lahi na la ngang Benjamin.|rq'Ding anak nang Esek a kapatad nang Azel ila di Ulam, ing pangane, i Jeus, ing pangadua, at i Elifelet, ing bungsu.dqA&Atin yang anam a anak i Azel; ila di Azrikam, Bokeru, Ismael, Searia, Obadias, at i Hanan.p%I Moza ya i tata nang Binea, at i Binea ya i tata nang Rafa. I Rafa ya i tata nang Eleasa, at i Eleasa ya i tata nang Azel.ow$I Ahaz ya i tata nang Jeoadda, at i Jeoadda ya i tata da ri Alemet, Azmavet, at i Zimri. I Zimri ya i tata nang Moza.Fn#Ding anak nang Mikeas ila di Piton, Melek, Tarea, at i Ahaz.Nm"I Jonatan ya i tata nang Meribaal. I Meribaal ya i tata nang Mikeas.l !I Ner ya i tata nang Kis, at i Kis ya i tata nang Saul. I Saul naman ya i tata da ri Jonatan, Malkisua, Abinadab, at i Esbaal.kw at i Miklot a tata nang Simea. Menuknangan la ding karelang lahi king Jerusalem at siping da ring karelang kamaganak.j9Gedor, Ahio, Zacarias,ci?I Abdon ya ing pangane nang anak; ding aliwa nang anak ila di Zur, Kis, Baal, Ner, Nadab,nhUI Jeiel ya ing mitatag king siudad ning Gibeon at karin ya menuknangan. Maaca ya lagyu ing asawa na.igKIla deti ring pekapun at ding manimuna da ring lahi nang Benjamin a menuknangan king Jerusalem.&fGJaareshia, Elias, at i Zikri.GeDing anak na namang Jeroham ila di Samserai, Seharia, Atalia,d5Ifdeia, at i Penuel.!c=Hanania, Elam, Antotija,b5Abdon, Zikri, Hanan,=auDing anak na namang Sasak ila di Ispan, Eber, Eliel,$`CAdaia, Beraia, at i Simrat.!_=Elienai, Ziletai, Eliel,>^wDing anak na namang Simei ila di Jakim, Zikri, Zabdi,$]CIsmerai, Izlia, at i Jobab.G\Ding anak nang Elpaal ila di Zebadia, Mesullam, Hizki, Heber, [;Mikael, Ispa, at i Joa.Z5Zebadia, Arad, Eder,4YcAnak na lang Beria di Ahio, Sasak, Jeremot,X} I Beria at i Sema, ding pekapun da ring pamilyang menuknangan king Ayalon kaybat da lang atabi ding memalen na ning Gat.W/ Ding anak nang Elpaal ila di Eber, Misam, at i Semed. I Semed ya ing mitatag karing siudad na ning Ono at Lod at ding balen a makapadurut kareti.@V{ Mikayanak ya naman kang Husim; ila di Abitub at Elpaal.fUE Jeus, Sakia, at i Mirma. Ila deti ring anak a meging pekapun karing sarasarili rang pamilya.7Ti at ayanak da la ri Jobab, Zibia, Mesa, Malkam,SKewanian na lang Saharaim ding adua nang asawang i Husim at i Baara. Kanitang menuknangan ya king Moab ayasawa ne i Hodes R }QsDing anak nang Ehud ila di Naaman, Ahiya, at i Gera. Ila ding pekapun ding pamilya a manuknangan king Geba, oneng mepilitan lang linipat king Manahat. I Gera a tata nang Uzza at i Ahihud ila ding menimuna king pamaglipat da king aliwang lugal.#PAGera, Sefufan, at i Huram.O7Abisua, Naaman, Ahoa,8NkDing anak nang Bela ila di Addar, Gera, Abihud,6Mging kapat ya i Noha, at ing kalima ya i Rafa.jL ODing anak nang Benjamin ila di Bela, ing pangane, ing katuki na ya i Asbel, ing katlu ya i Ahara,K (Ila ngan deti ring lahi nang Aser. Pekapun la karing sarasarili rang pamilya; pili lang lalaki at pikabaluan king katapangan, at pekapun da la ring manimuna. Agpang king karelang listahan, adua lang pulu't anam a libu ring lalaking makasadiang makilaban.?Jy'at ding anak nang Ulla ila di Ara, Haniel, at i Rizia.8Ik&Ding anak nang Jeter ila di Jefune, Pispa, Ara,5He%Bezer, Hod, Samma, Silsa, Itran, at i Beera.GG$Ding anak nang Zofa ila di Suah, Harnefer, Shual, Beri, Imra,UF##Ding anak na ning kapatad nang i Helem ila di Zofa, Imna, Seles, at i Amal.OE"Ding anak na ning kapatad nang i Somer ila di Roga, Jeuba, at i Aram.@D{!Ding anak nang Jaflet ila di Pasak, Bimhal, at i Asvat.bC= Ding anak nang Heber ila di Jaflet, Somer, at i Hotam. I Shua ya ing kapatad dang babai.KBDing anak nang Beria ila di Heber at Malkiel a tata nang Birzait.dAADing anak nang Aser ila di Imna, Isva, Isvi, at i Beria. I Sera ya ing kapatad dang babai.d@ADing lahi nang Manase ila ding sasakup karing siudad na ning Bet Sean, Taanak, Megido, at ing Dor ampon ding balen a makapadurut kareti. Ila deti ring lugal nung nu la menuknangan ding lahi nang Jose a anak nang Jacob.?1Ding sakup dang gabun at meging tuknangan da ila ding Betel at ding makapadurut nang balen angga na king aslagan na ning Naaran at albugan ning Gezer at ding balen a makapadurut kaniti. Kayabe la naman ding siudad na ning Sikem ampon Ayya at ding balen a makapadurut kareti.>>wAt anak neng Elisama i Nun, at anak neng Nun i Josue.\=1at anak neng Tahan i Ladan. Anak neng Ladan i Amiud, at anak neng Amiud i Elisama. <Atin ya pang aliwang anak i Efraim; Refa ing lagyu na. Anak neng Refa i Resef, at anak neng Resef i Tela. Anak neng Tela i Tahan,;#Atin yang anak a babai i Efraim; Seera ing lagyu na. Ya ing mitatag karing balen na ning Mababa at Matas ning Bet Horon, at ing Uzen Seera.):KKaybat na nita, sipingnan ne ing asawa na at mebuktut ya at menganak yang metung a lalaki. Pemalagyuan neng Beria uli na ning kaguluan a miras king pamilya ra.9Pigkalungkutan na lang Efraim a tata ra kilub ding dakal a aldo, at dinatang la ding kapatad na ba reng pasiknangan a lub.V8%Anak neng Tahat i Zabad, at i Zabad anak ne i Sutela. Subali pa kang Sutela, atin ya pang anak i Efraim. Ila di Ezer at Elead a pete da ring taung bait at meragul king Gat uling penako da la ring baka ra.7/Ing anak nang Efraim ya i Sutela. Anak neng Sutela i Bered, at anak neng Bered i Tahat. Anak neng Tahat i Eleada. Anak na ne mang Eleada i Tahat.H6 Ding anak nang Semida ila di Ahian, Sikem, Likhi, at i Aniam.){5oI Hammoleket ya ing kapatad nang babaing Gilead, at ding anak nang Hammoleket ila di Isod, Abiezer, at i Mahla. (m4SIng anak nang Ulam ya i Bedan. Ila deti ring lahi nang Gilead a anak nang Makir at apu nang Manase.3/Ding anak nang Makir king asawa nang i Maaca ila di Perez at Seres. Ila deti ring pemalagyu ra karela. Ding anak nang Perez ila di Ulam at Rakem.z2mMenakit yang metung a babai i Makir para maging asawa nang Hupim, at antimu rin metung pang babai para kang Supim. Maaca ya lagyu ing kapatad nang babaing Makir, at Zelofehad ya lagyu ing kadua nang anak. Atin yang anak a babai i Zelofehad.x1iDing ayanak nang Manase king babaing kasese nang Aramea ila di Asriel at Makir. I Makir ya i tata nang Gilead._07 Ding anak nang Neftali ila di Jaziel, Guni, Jezer, at i Sallum. (Lahi na lang Bilha.)E/ I Supim at i Hupim anak na lang Ir. I Husim anak neng Aher.;.o Pekapun la reting anak nang Bilhan karing sarasarili dang pamilya. Pikabaluan la ngang sundalus. Atin lang labing pitung libu at aduang dalan a sundalus a makasadiang makilaban. - Ing anak nang Jediael ya i Bilhan. Ding anak na namang Bilhan ila di Jeus, Benjamin, Ehud, Kenaana, Zetan, Tarsis, at i Ahisahar.,,Q Agpang king listahan da ring karelang sarasariling pamilya, adua lang pulung libu at aduang dalan ding karelang sundalus. Kayabe la kareti ding karelang manimuna.q+[Ding anak nang Beker ila di Zemira, Joas, Eliezer, Eleoenai, Omri, Jeremot, Abiya, Anatot, at i Alemet. *Ding anak nang Bela ila di Esbon, Uzzi, Uzziel, Jerimot, at i Iri. Pikabaluan la ngang sundalus at pekapun la karing karelang sarasariling pamilya. Adua lang pulu't aduang libu at atlung pulu't apat a sundalus, agpang king listahan na ning karelang pamilya.B)Ding anak nang Benjamin ila di Bela, Beker, at i Jediael.m(SWalu lang pulu't pitung libu ding aliwa ra pang kamaganak a sundalus a ibat king tribu nang Isacar.d'ADakal la asawa at anak a lalaki, inya mekapalto lang atlung pulu't anam a libung sundalus.&Ing anak nang Uzzi ya i Izrahia, at ding anak nang Izrahia ila di Mikael, Obadias, Joel, at i Issia. Pekapun la deting anak.e%CDing anak nang Tola ila di Uzzi, Refaia, Jeriel, Jamai, Ibsam, at i Semuel. Ila ding pekapun at pikabaluan la king katapangan. Adua lang pulu't aduang libu at anam a ralan king bilang inyang kapanaunan nang Aring David.D$ Ding anak nang Isacar ila di Tola, Pua, Jasub, at i Simron._#7Qing Hesbon pati na ding pipagpastulan na, at ing Jazer pati na ding pipagpastulan na. "PKing sakup na ning tribu nang Gad: ing Ramot ning Gilead pati na ding pipagpastulan na, ing Mahanaim pati na ding pipagpastulan na,a!;Oing Kedemot pati na ding pipagpastulan na, at ing Mefaat pati na ding pipagpastulan na.> uNKing sakup na ning tribu nang Ruben dane aslagan ning Ilug ning Jordan lele ning Jerico: ing Bezer king ilang pati na ding pipagpastulan na, ing Jaza pati na ding pipagpastulan na,DMKaring aliwa pang lahi nang Merari, miyabie la karela ding gabun a sakup na ning tribu nang Zebulun: ing Rimono pati na ding pipagpastulan na, at ing Tabor pati na ding pipagpastulan na.@yLKing sakup na ning tribu nang Neftali: ing Kedes ning Galilea pati na ding pipagpastulan na, ing Hammon pati na ding pipagpastulan na, at ing Kiriataim pati na ding pipagpastulan na.^5King Hukok pati na ding pipagpastulan na, at ing Rehob pati na ding pipagpastulan na.wJKing sakup na ning tribu nang Aser: ing Masal pati na ding pipagpastulan na, ing Abdon pati na ding pipagpastulan na,]3Iing Ramot pati na ding pipagpastulan na, at ing Anem pati na ding pipagpastulan na.HKing sakup na ning tribu nang Isacar: ing Kedes pati na ding pipagpastulan na, ing Daberat pati na ding pipagpastulan na,KGMiyabie ya karing anak nang Gerson itang gabun a sakup na ning tribu nang Manase dane Aslagan: ing Golan king Bashan pati na ding pipagpastulan na, at ing Astarot pati na ding pipagpastulan na.7gFKing gabun a sakup na ning tribu ning Manase dane Albugan, miyabie ya karela ing siudad ning Aner pati na ding pipagpastulan na, at ing Bileam pati na ding pipagpastulan na.^5Eing Ayalon at ding pipagpastulan na, at ing Gat Rimon pati na ding pipagpastulan na.W'Ding Jokmeam at ding pipagpastulan na, ing Bet Horon at ding pipagpastulan na,)Cing Sikem, ing siudad a santungan king bunduk-bundukan ning Efraim, at pati na ding pipagpastulan na niti, ing Gezer at ding pipagpastulan na,yBDing mapilan karing anak nang Kohat midinan lang siudad at pipagpastulan king gabun a sakup na ning tribu nang Efraim:AMiyabie la naman karela ding siudad a ibat karing tribung Juda, Simeon, at Benjamin. Miras la karela king kapamilatan na ning bagutan.)oW@Mitakda lang siudad dang tuknangan at pipagpastulan ding memalen na ning Israel para karing Levita. (?Karing anak nang Merari, labi lang aduang siudad ding miyabie a ibat karing sakup da ring tribung Ruben, Gad, at Zebulun.6e>Karing anak nang Gerson, labi lang atlung siudad ding miyabie a ibat karing sakup da ring tribung Isacar, Aser, Neftali, at king tribu nang Manase dane Aslagan king Bashan.=King kapamilatan na ning bagutan, apulu lang siudad ding ikua da ring pamilya nang Kohat a ibat king tribu nang Manase dane Albugan.&ES yDing anak nang Levi ila di Gerson, Kohat, at i Merari.@RyInya ginamit ne ning Dios i Aring Pul ning Asiria (a pikabaluan munaman king lagyung Tiglat Pileser) ban lusuban na la. Binihag na la niti ding memalen na ning Ruben, Gad, at ing tribu nang Manase dane Aslagan; miyugse la at menuknangan angga ngeni king Hala, Habor, Hara, at king pampang ning Ilug ning Gozan.2Q]Oneng sinalangsang ya iting tribu nang Manase dane Aslagan laban king Dios da ring makatua ra. Sinamba ya karing dios a kikilalanan da ring bansang tinabi na ning Dios.PDing pekapun da ila di Efer, Isi, Eliel, Azriel, Jeremias, Hodavia, at i Jadiel. Mangayap la ngan sundalus at pikabaluan a manimuna.O/Menuknangan ya ing tribu nang Manase dane Aslagan king Bashan angga na king Baal Hermon, Senir, at king Bunduk ning Hermon. Mabilis lang merakal.7NgDakal la ding apate rang kalaban uling kaburian ning Dios ing milyaring labanan. At king lugal a ita karin la menuknangan angga na kanitang miras ing pangayugse ning Israel.&MEMekabihag la namang limang pulung libung kamelyu, aduang dalan limang pulung libung tupa, at aduang libung asno. Dinalan a libu la ding abihag dang kalaban."L=Menalig la king Dios at menalangin. Pekibatan na ning Dios ing panalangin da at dininan na lang tagumpe karing kalaban dang Hagriteo at ding kakampi ra.BKMekilaban la karing Hagriteo ning Jetur, Nafis, at Nodab.vJeAtin yang mangatapang a lalaki ing tribu nang Ruben, Gad, at ing tribu nang Manase dane Aslagan. Magaling la king pamangamit kalasag, espada, pana, at king pamakilaban. Apat lang pulu't apat a libu at pitung dalan anam apulu heganagana.yIkYa iti ing listahan a megawa king kapanaunan nang Aring Jotam ning Juda at Aring Jeroboam a Kadua ning Israel.)pHYMenuknangan la Bashan at Gilead karing balen da reti ampon karing lugal a pipagpastulan king Sharon. (JG I Ahi, ing anak nang Abdiel at apu nang Guni, ya ing pekapun da.RFIla ding lahi nang Abihail a anak nang Huri. I Huri anak neng Jaroa; i Jaroa anak neng Gilead; i Gilead anak neng Mikael; i Mikael anak neng Jesisai; i Jesisai anak neng Jado; at i Jado anak neng Buz.yEk Ding aliwang kayabe king tribu da ila reti: Mikael, Mesullam, Seba, Jorai, Jakan, Zia, at i Eber. Pitu la ngan.vDe I Joel ya ing manimuna at ing kaduang manimuna ya i Safam. I Janai at i Safat ila ring manimuna ning Bashan.C} Menuknangan ya ing tribu nang Gad king dane nang norti nang Ruben king sakup ning Bashan angga king aslagan ning Saleca.B7 Inyang kapanaunan nang Aring Saul, lisuban na la at pete ding memalen a ausan dang Hagriteo. Kaybat sekupan de ing gabun dane aslagan na ning Gilead.#A? Uli na ning merakal la ding sese rang animal king Gilead, sekupan de ing dane aslagan na ning gabun manibat king ilang a mamabut king Ilug ning Eufrates.;@oi Bela a anak nang Azaz at apu nang Sema. I tata nang Sema ya i Joel. Menuknangan la ding lahi nang Bela king Aroer; mamabut ya king Nebo at king Baal Meon ing sakup dang gabun.?yOreti ding kamaganak na agpang king listahan da ring pamilya at lahi a penibatan da: Jeiel at Zacarias, ding manimuna; >I Baal ya i tata nang Beera, ing manimuna da ring lahi nang Ruben a binihag na at pepayugse nang Aring Tiglat Pileser ning Asiria.8=kI Mikeas ya i tata nang Reaia a tata nang Baal.v<eI Joel ya i tata nang Semaia, at i Semaia ya i tata nang Gog. I Gog ya i tata nang Simei a tata nang Mikeas.l;QDing anak nang Ruben, ing pangane karing anak nang Israel, ila di Enoc, Pallu, Hezron, at i Carmi.7:gMakanyan man, ing tribu nang Juda ya ing mekilalang pamuntuk da ring mikakapatad uling ya ing mekapalto manimuna karing tribu, oneng mangaintulid ing pangapangane kang Jose.G9 I Ruben ya ing pangane karing anak nang Israel. Oneng milako kang Ruben ing pangapangane uling sipingnan ne ing metung karing babaing kasese nang tata na. Miyabie kang Jose ing pangapangane.a8;+Gisan da lang pete ding mitagan a Amalekita, at ila ding menuknangan karin angga ngeni.=7s*Ding limang dalan kareting lahi nang Simeon ila ding linusub karing Bunduk ning Seir. Ding menimuna karela ila di Pelatia, Nearia, Refaia, at i Uziel. Ila deti ring anak nang Isi.:6m)Misulat la deting lagyu da ring lahi inyang kapanaunan nang Aring Hezekia ning Juda. Ila ding linusub karing memalen na ning Meunim; gisan da lang pete at lesak ding toldang tuknangan da. Kaybat na nita, ila na ding menuknangan karin uling gabun yang masanting pipagpastulan para karing sese rang animal.;5o(Mekatagpu lang malabung at masanting a pipagpastulan; malualas ya at tahimik a lugal. Lahi na lang Ham ding sadiang manuknangan karin. fig,Ban manintun pipagpastulan.,(4:39)fig*f4E'inya minta la king aslagan at miras la king kapatagan ning Gedor ban manintun pipagpastulan.>3w&Ila deti ring pekapun ning karelang lahi. Merakal la,2%Meging pekapun ya naman i Ziza a anak nang Sifi a anak Allon. Tata neng Allon i Jedaia a anak nang Simri a anak nang Semaia.K1$Elioenai, Jaakoba, Jesohaia, Asaia, Adiel, Jesimiel, at i Benaia.T0!#Joel, at i Jehu a anak nang Josibias a anak nang Seraia a anak nang Asiel,X/)"Ding lalaking pekapun da ila reti: Mesobab, Jamlek, i Josa a anak nang Amazia, .9!pati na ding baryung makapaligid kareti angga na king Baal. Kareting lugal la menuknangan at atin lang sarili dang listahan tungkul karing makatua da.R- Sakup da la naman ding siudad ning Etam, Ain, Rimon, Token ampon Asan at,yBet Marcabot, Hazarsusim, Betbiri, at Saaraim. Ila deti ring karelang tuknangan angga na inyang meging ari ya i David.+9Betuel, Horma, Ziklag,*3Bilha, Ezem, Tolad,9)mMenuknangan la king Beerseba, Molada, Hazarsual,>(uLabing anam la ding anak nang lalaking Simei at anam la ding babai. Ditak la mu ding anak da ring kapatad na inya e ya meragul ing pamilya nang Simeon antimo ing pamilya nang Juda.?'yDing anak nang Misma ila di Hamuel, Zacur, at i Simei.O&Anak neng Saul i Sallum, apu ne i Mibsam, at apu ne king tud i Misma.M%Ding anak nang Simeon ila di Nemuel, Jamin, Jarib, Zera, at i Saul.$$AIla ding gagawang kuran a susuyu king ari at menuknangan la king balen na ning Netaim at Gedera. fig,Ila ding gagawang kuran a susuyu king ari.,(4:23)fig*N#i Jokim at ding taung manuknangan king Cozeba; at di Joas at Saraf a mekapakiasawa karing babaing tau Moab at kaybat menuknangan na king Betlehem. (Kanita la pang minunang panaun deting listahan.)"-Ding anak nang Sela a anak nang Juda ila di Er a tata nang Leca; i Laada a tata nang Maresa, at ding taung gagawang telang linen king Bet Asbea;z!mDing anak nang Simon ila di Amnon, Rina, Benhanan, at i Tilon. Ding anak na namang Isi ila di Zohet at Bensohet. 7Ding anak nang Hodia king kapatad nang babaing Naham ila ding mitatag king Keila a balen da ring Garmiteo at king Estemoa a balen da ring Maacatiteo.Ding anak nang Mered king asawa nang tau Judea ila di Jered a tata nang Gedor; i Heber a tata nang Soco, at i Jecutiel a tata nang Zanoa.c?Ding anak nang Ezra ila di Jeter, Mered, Efer, at i Jalon. Ding anak nang Mered king prinsesang i Bitia a anak ning ari ning Ehipto ila di Miriam, metung a babai, at aduang lalakii Samai at i Isba a tata nang Estemoa.H Ding anak nang Jehalelel ila di Zif, Zifa, Tiria, at i Asarel.kODing anak nang Caleb a anak nang Jefune ila di Iru, Ela, at i Naam. Ing anak nang Ela ya i Kenaz.,QI Meonotai ya i tata nang Ofra. I Seraia ya i tata nang Joab a tata da ring Geharasim. Meyaus la king lagyung anti kaniti uling mangagaling la pangamat king obra.gG Ding anak nang Kenaz ila di Otniel at Seraia. Ding anak nang Otniel ila di Hatat at Meonotai.   Ding anak na namang Eston ila ri Betrafa, Pasea, at i Tehina. I Tehina ya i tata nang Nahas. Ila deti ring lalaki na ning Reca.[/ I Caleb, ing kapatad nang Suha, anak ne i Mehir, at i Mehir ya i tata nang Eston.{ Oneng nganang menalangin Jabez king Dios ning Israel, Sana bendisyunan mu ku, O Dios, at parakalan mu ing gabun a kakung sasakupan. Patnubayan mu ku at iligtas king nanumang e mayap a munie kaplas lub kanaku. At binie na ning Dios itang inawad na. 9 Ating metung a taung milagyuan Jabez, mas marangal ya kesa karing kapatad na. Pemalagyuan neng Jabez ima na uling tune yang migkasakit inyang beit ne.mSI Koz ya i tata da ri Anub at Zobeba, at ing penibatan da ring lahi nang Aharhel a anak nang Harum.DAt mikayanak ya kang Hela; ila di Zeret, Izar, at i Etnan.QMikayanak ya kang Naara; ila di Ahuzam, Hefer, Temeni, at i Haahastari.T!I Asur, ing tata nang Tekoa, atin yang aduang asawa, ila di Hela at Naara.0YI Penuel ya i tata nang Gedor, at i Ezer ya i tata nang Husa. Ila deti ring anak nang Hur, ing pangane anak nang Caleb king asawa nang i Efrata at tata nang Betlehem.ucDeti naman ila ding anak nang Etam: Jezreel, Isma, at i Idbas. Hazelelponi ya lagyu ing kapatad dang babai.%I Sobal ya i tata nang Reaia a tata nang Jahat. I Jahat ya i tata da ri Ahumai at Lahad, ding penibatan da ring taung manuknangan king Zora.S !Ding aliwa na pang anak Juda ila di Perez, Hezron, Carmi, Hur, at i Sobal.m SPitu la ding anak nang Elioenai; ila di Hodavia, Eliasib, Pelaia, Akub, Joanan, Delaia, at i Anani.F Ding anak nang Nearia ila di Elioenai, Hizkia, at i Azrikam.v eAnak neng Secania i Semaia, at lima la ding anak nang Semaia. Ila di Hatus, Igal, Baria, Nearia, at i Safat.? wDing anak nang Hanania ila di Pelatia at Jesaia. Anak neng Jesaia i Refaia, at i Refaia ya i tata nang Arnan, at i Arnan ya i tata nang Obadias, at i Obadias ya i tata nang Secania.i KAtin ya pang aliwang anak i Zerubabel; ila di Hasuba, Ohel, Berekia, Hasadia, at i Jusab Hesed.Ding anak nang Pedaia ila di Zerubabel at Simei. Ding anak nang Zerubabel ila di Mesullam, Hanania, at i Selomit, ing anak nang babai.BMalkiram, Pedaia, Senazar, Jekamia, Hosama, at i Nedabia.b=Ila deti ring anak nang Jeoiakin, ing dela rang bihag ding tau ning Babilonia: Sealtiel,<sDing anak nang Jeoiakim ila di Jeoiakin at Zedekia.wAnak na lang Josias di Joanan, ing pangane; Jeoiakim, ing pangadua; Zedekia, ing pangatlu; at i Sallum, ing pangapat.=uAnak neng Manase i Amon, at anak neng Amon i Josias.]3 Anak neng Jotam i Ahaz, at anak neng Ahaz i Hezekia, at anak neng Hezekia i Manase.[/ Anak neng Joas i Amazia, at i Amazia anak ne i Uzzia, at i Uzzia anak ne i Jotam.`9 Anak neng Jeosafat i Jeoram, at i Jeoram anak ne i Ahazia, at i Ahazia anak ne i Joas.zm Anak neng Solomon i Rehoboam, at anak neng Rehoboam i Abiya. Anak neng Abiya i Asa, at i Asa anak ne i Jeosafat.p~Y Puera pa kareti, mikayanak ya pa karing babaing kasese na. Atin yang anak a babai; Tamar ing lagyu na.(}KElisama, Eliada, at i Elifelet.|3Noga, Nefeg, Jafia,?{yDing aliwa na pang anak ila di Ibhar, Elisua, Elpelet,z/at dakal lang anak na ding mibait karin. Apat la ding meging anak na kang Batseba a anak nang Amiel. Ila deti: Simea, Sobab, Natan, at i Solomon.7ygMibait la king Hebron deting anam a anak nang David kilub ding pitu at kapitnang banuang pamag-ari na karin. Mig-ari ya king Jerusalem kilub ding atlung pulu't atlung banua,bx=Sefatia, ing kalima a anak na kang Abital, at ing kanam ya i Itream a anak na kang Egla.wAbsalom, ing pangatlu a anak na kang Maaca a anak nang Aring Talmai ning Gesur; i Adoniya, ing pangapat a anak na kang Hagit;*v ODing anak nang David a mibait king Hebron ila deti: Amnon, ing pangane anak na kang Ahinoam a tau Jezreel; Daniel, ing kadua a anak na kang Abigail a tau Carmel;Tu!7Ding biasa king pamanyulat at pamangopiang kasulatan a menuknangan king balen ning Jabez ila reti: ding Tiratiteo, ding Simeatiteo, at ding Sucatiteo. Lahi lang Keniteo a mekapakiasawa karing Rekabiteo.t6Ding anak nang Salma ila ding tau Betlehem, Netofat, Atrot Bet Joab, at ding Zorite a kapitna rang dake ding tau Manahat.'sG5At ding pamilya nang Kiriat Jearim ila deti: ding Itriteo, ding Putiteo, ding Sumatiteo, at ding Misraiteo. Ibat la kareti ding Zoratiteo at ding Estaoliteo. r4I Sobal, ing tata nang Kiriat Jearim, atin ya pang aliwang anak. Ya i Haroe, ing penibatan na ning kapitna nang dake ning Menuot.q3I Salma, ing kapatad nang Hur, ya i tata nang Betlehem. I Haref, ing kapatad da ri Hur at Salma, ya i tata nang Betgader.p12Ding aliwa na pang lahing Caleb ila reti: i Hur ya ing anak dang pangane di Caleb at Efrata. I Hur ya i tata nang Sobal a tata nang Kiriat Jearim.o31Kaybat na nita, ayanak na la pa ri Saaf a tata nang Madmanna, at Seva a tata nang Makbena a tata nang Gibea. I Acsa ya ing anak nang babaing Caleb.xni0Atin ya pang aliwang babaing kasese i Caleb, ing lagyu na Maaca. Mikayanak yang adua; ila di Seber at Tirhana.pmY/Ating metung a lalaki a ing lagyu na Jadai. Anak na la di Regem, Jotam, Gesan, Pelet, Efa, at i Saaf.)#l?.Atin yang babaing kasese i Caleb, ing lagyu na Efa nung kenu ya mikayanak atlu. Ila di Haran, Moza, at i Gazez. Atin yang anak i Haran; Gazez ya lagyu. (  ~~c}||{_{z!yxpwwDvXutss.rqq%pp oKnnm}m3llkjj%iii'hhMhgffeeadccc0b a/``__c^]]d\\[ZdYXXXWVVUUTgSmRR`QOP[=<;798{77[66b555M44(3302V100h0/L.i-,,E+**j)(('S&&^%%d$$3#"""L")" !!# JtK/io{@ RW @ P J b <ol ?/f YQ+Ginawa yang kasunduan ing Ginu kang Jacob, kasunduan yang manatili kapilan man.cP?Ing kasunduan a gewa na kang Abraham, ing pangaku na kang Isaac, deti tuparan na la ngan.`O9E ne kakalinguan dit' man ing kasunduan na, ing pangaku na karing libu-libung lahi na.XN)Ing Ginu ya ing kekatamung Dios, ding kautusan na para king mabilug a yatu la.UM# O lahi nang Abraham a talasuyu na, O anak nang Jacob a pinili na ning Ginu.ZL- E yu la sana kakalinguan ding milagrung depat na, at ding sinabi nang kayatulan,eKC Panintunan ye ing Ginu at ing kayupayan na; ing pamanintun king Ginu e yu sana kakalinguan._J7 Tumula kayu uli na ning banal nang lagyu; paburen lang tumula ding sasamba king Dios!`I9 Magkanta kayu king Ginu, pagkanta yeng kapurian; ibalita ing makapagmulala nang depat.oHWMunie kayung kapasalamatan king Ginu, maus kayu king lagyu na; sablang depat na karing tau sabian yu. GKanitang aldong ita na penibalang David kang Asaf at karing kayabe na ing katungkulan da king pamagkantang kapasalamatan king Ginu. FPari la ding tumiup karing trumpeta aldo-aldo king arap ning Kaban ning Kasunduan ning Dios. Ding pari ila di Benaia at Jahaziel.`E9Mitulduan yang manimuna i Asaf at meging kasaup na la di Zacarias, Jeiel, Semiramot, Jehiel, Matitia, Eliab, Benaia, Obed Edom, at i Jeiel. Ila ding tigtig karing alpa at lira. I Asaf ya ing tigtig karing pompiang.8DiTilduan na lang David ding mapilan karing Levita ban manimuna arap ning Kaban ning Ginu king pamaniamba, pamagkanta, at pamamie kapasalamatan king Ginu, ing Dios ning Israel.C-at dininan na la ngang pamangan. Dininan neng tinape at kapirasung karning ningnang ampon pasas ing balang metung a lalaki at babaing Israelita.~BuInyang ayari na nang David ing pamanain karing ain-sakripisyu, binendisyunan na la ding tau king lagyu na ning Ginu,!A =Dela re ing Kaban ning Dios ketang toldang pepasadia nang David at linub de. Kaybat, minie lang ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu para king Dios.d@ATinando ya king awang i Mikal, ing babaing anak nang Saul, kabang lulub de king siudad ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu, at ikit neng teterak at lundag-lundag king tula i David. Kesaman ne i David kilub ning pusu na.?}Kayabe la ngan ding sablang Israelita inyang milipat ya ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu king Jerusalem. Kukulisak la ngan king tula at titigtigan da la ring trumpeta, tambuli, pompiang, alpa, at lira. fig,Kukulisak la ngan king tula.,(15:28)fig*l>QMakasulud yang imalan a megawa king masanting diling linen i David, at antimu rin ding talapagkanta, i Kenania a manimuna da, at ding Levitang magdala king Kaban. Susulud nia namang David itang efod a megawa king telang linen.=Miyain lang pitung toro at pitung tupang lalaki ban saupan na la ning Dios ding Levitang magdala king Kaban ning Kasunduan ning Ginu.J< Inya minta yang masayang-masaya i David at ding manimuna ning Israel ampon ding manimuna da ring libu-libung sundalus king bale nang Obed Edom ban kuanan ya ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu.;}Ding tumiup karing trumpeta arap ning Kaban ning Dios ila ding paring di Sebania, Josafat, Netanel, Amasai, Zacarias, Benaia, Eliezer. I Obed Edom at i Jehia ila ding mepili ban magbante king Kaban ning Kasunduan; kayabe da la ri Berekia at Elkana.H: Ding magbante king pasbul ning Kaban ila di Berekia at Elkana.b9=Ing kumpas karing talapagkanta ya i Kenania, ing manibala karing Levita, uling biasa ya.d8ADing tigtig karing lira ila di Matitia, Elifelehu, Mikneia, Obed Edom, Jeiel, at i Azazia.7Ding tigtig karing instrumentong babage karing salteryu ila ri Zacarias, Jaaziel, Semiramot, Jehiel, Uni, Eliab, Maaseia, at i Benaia.^65Pinili da la ri Heman, Asaf, at i Etan ban ila ring tigtig karing tangsung pompiang.O5Para magkanta at manigtigan, pinili da la ri Zacarias, Jaaziel, Semiramot, Jehiel, Uni, Eliab, Benaia, Maaseia, Matitia, Elifelehu, Mikneia, di Obed Edom at Jeiel, ding guardia karing pasbul dalan.4Inya pinili de i Heman a anak nang Joel, i Asaf a anak nang Berekia; king pamilya nang Merari, i Etan a anak nang Kusaia.D3Inutus na namang David karing manimuna da ring Levita ing mamili la karing kayabe ra a biasang magkanta at tigtig masikan karing instrumentong musika antimo ding alpa, lira, at pompiang.h2IPisanan de iti king kapamilatan da ring tambayuk, agpang king inutus na ning Ginu kang Moises.1 Inya pekalinis da ring pari at Levita ing karelang sarili ba reng idala ing Kaban ning Kasunduan ning Ginung Dios ning Israel.+0O Uling e kayu kayabe kanitang dela mi ya ing Kaban ning Kasunduan, mimua ya ing Ginung kekatamung Dios, uling simban mi ya ing Dios king paralan a e karapatdapat.p/Y Ngana karing Levita, Ikayu ding manimuna da ring pamilyang Levita. Pakalinisan yu ing sarili yu at antimu rin ding kalupa yung Levita ba yeng idala ing Kaban ning Kasunduan ning Ginung Dios ning Israel ketang lugal a pepasadia ku. .  Pepayaus na lang David ding paring i Zadok at i Abiatar ampon ding Levitang i Uriel, Asaia, Joel, Semaia, Eliel, at i Aminadab.j-M At king pamilya nang Uzziel, dinatang ya i Aminadab a mamahala karing dinalan labing aduang tau.^,5 King pamilya nang Hebron, dinatang ya i Eliel a mamahala karing walung pulung katau.b+=King pamilya nang Elizafan, dinatang ya i Semaia a mamahala karing aduang dalan a katau.e*CKing pamilya nang Gerson, dinatang ya i Joel a mamahala karing dinalan atlung pulung katau.k)OKing pamilya nang Merari, dinatang ya i Asaia a mamahala karing aduang dalan aduang pulung katau. (Ibat king lahi nang Kohat a anak nang Levi, dinatang ya i Uriel a mamahala karing dinalan aduang pulung miembru na ning pamilya na.N'Kaybat na nita, peparakit na la ding lahi nang Aaron at ding Levita..&UKanita pepayaus na la ngang David ding sablang memalen na ning Israel a mitipun king Jerusalem ban idala ya ing Kaban ning Ginu ketang lugal a sidia na para kaniti..%USinabi na, Bukud mung ding Levita ilang malyaring magdala king Kaban ning Dios, uling ila ding pinili na ning Ginu ban magdala kaniti at sumuyu king kapilan pa man.4$ cPepagawa yang dakal nang bale i David karin king Siudad nang David. Pepasadia nia naman ing metung a lugal para king Kaban ning Dios at pepatalakad yang tolda para kaniti.n#UMikalat karing sablang bansa ing kabantugan nang David, at mitakutan la kang David uli na ning Ginu.|"qMemintu ya i David ketang inutus na ning Dios, at simbut na la ding Filisteo manibat king Gibeon angga king Gezer.!Potang damdaman mu na ing kaluskus babo da ring tanaman kanita mu la lusuban, uling muna ku kekang salake ba lang masambut ding Filisteo.< qInya mengutang yang pasibayu i David king Dios. Nganang mekibat ning Dios, E mo lulusuban keti, nune dumurut ka at king kagulutan mu la salakayan, lele da ring tanaman a balsamu.<s Pasibayu lang linusub king kapatagan ding Filisteo.wg Inyang tinakas la ding Filisteo likuan da la ring kikilalanan dang dios, at pepasilab na la ngang David deti.|q Inya lisuban na lang David ding Filisteong atyu king Baal Perazim at simbut na la. Nganang David, Ginamit na kung anting kasangkapan ning Dios ban payagusan lang anting danum ding kakung kalaban. Inya meyaus yang Baal Perazim ing lugal a ita.O Nganang mengutang David king Dios, Labanan ku la o ali ku la ding Filisteo? Nung labanan ku la, papagtagumpen yu ku kaya karela? Nganang mekibat ning Ginu, Wa, labanan mu la at papagtagumpen da ka!J  Miras la ding Filisteo king Kapatagan ning Refaim at lisuban de.6eAbalitan da ring Filisteo king i David ya na ing mag-ari king mabilug a Israel. Inya miyabe-abe la ba reng bihagan. Abalitan nang David iti at linual ya ba na lang labanan.*OElisama, Beeliada, at i Elifelet.3Noga, Nefeg, Jafia, ;Ibhar, Elisua, Elpelet,?yIla deti ring anak na: i Samua, Sobab, Natan, Solomon,Y+Mekiasawa ya pa i David karing babai na ning Jerusalem at mikayanak yang dakal.)KKanita na akilalang David king kaburian na ning Ginu ing pamaging ari na king Israel, at mibendisyunan ya ing kayarian king uli da ring memalen na ning Israel. +Mitubud yang tau i Aring Hiram kang David; peparala ya namang tablang sedro, manabas batu ampon kalpinteru ban gawan de ing palasyu nang David./ Menatili ya karin ing Kaban ning Dios kilub ding atlung bulan, at binendisyunan ne ning Ginu ing pamilya nang Obed Edom at ing sablang atyu keya. Inya e na ne delang David ing Kaban king Jerusalem. Likuan na nia mu ing Kaban king bale na ning taung milagyuan Obed Edom ning Gat._7 Mitakutan ya i David king Dios. Ngana, Makananu ke ngening iyuli ing Kaban ning Dios?! Iti ing sangkan nung inya manibat na kanita inaus deng Perez Uzza ing lugal a ita. Tutu yang meligalig i David kaniting milyari kang Uzza.^5 Kanita mu rin mimua ya kang Uzza ing Ginu at pete ne karin uling telan ne ing Kaban.  Inyang malapit na la king lugal a pidadaran nang Tsidon, mitisud la ding bakang kukuliut king karitun, inya telan neng Uzza ing Kaban.> u kabang i David at ding sablang memalen teterak lang alang tuknang ban parangalan ya ing Dios. Migkanta la at tinigtig da la ring karelang lira, alpa, tambul, pompiang, at trumpeta. ! Ibat king bale nang Abinadab, linual de ing Kaban ning Dios at seke re king bayung karitun. Ding pakuliut king karitun ila di Uzza at Ahioi K Minta ya i David at ding memalen king siudad na ning Baala a alang aliwa nune ing Kiriat Jearim king sakup ning Juda ban kuanan ya ing Kaban ning Dios nung nu ya atyu ing lagyu na ning Ginung makatronu babo da ring kerubin.L  Inya tinipun na lang David ding Israelita manibat king Sihor ning Ehipto angga king Pidadalanan ning Hamat ban kuanan ya king Kiriat Jearim ing Kaban ning Dios at kaybat idala ya king Jerusalem.B Metula la ding memalen kaniting munikala at pemayapan de.c? Kanita abe-abe ta yang kuanan ing Kaban ning Dios a mekalinguan inyang i Saul ya ing ari.,Q Kaybat, nganang sinabi karing sablang Israelitang atyu karin, Nung paintulut yu at nung kaburian na ning Ginung kekatamung Dios, mitubud tamung tau ban agkatan la ngang mitipun keti ding kabalen tamung alayu keti at pati na ding pari at Levitang manuknangan karing karelang siudad at baryu.\ 3 Sinanggunian na lang David ding opisyal da ring tia libu at tia dinalan a sundalus.C (Pepadala lang pamangan pati ding atyu karing marayung lugal a antimo ding kang Isacar, Zebulun, at Neftali. Makasake karing asno, kamelyu, mula, at baka ing miyayaliwang darala dang pamangan: arina, higos, pasas, alak, larung olibo, baka, at tupa. Iti ngan ya ing tanda ning tula na ning mabilug a bansang Israel.{o 'Kayabe de i David kilub ding atlung aldo; mamangan la at miminum king sidia da ring karelang kabalen para karela._7 &Makasadia la ngang makilaban nanumang oras deting sundalus, at metung mu ing karelang buri inyang minta la king Hebronya pin ing gawan yang ari ning Israel i David. Makanyan ing panamdam da ring aliwang Israelita.5c %Ding king lahi da ri Ruben, Gad, at ing tribu nang Manase dane Aslagan sumangid na ning Ilug ning Jordan, dinalan aduang pulung libu la a ating miyayaliwang uring sandata.`9 $Ding king lahi nang Aser, apat lang pulung libu a makasadiang makilaban nanumang oras. #Ding king lahi nang Dan, adua lang pulu't walung libu at anam a ralan a sundalus a pakasandata at makasadiang makilaban nanumang oras.~ "Ding king lahi nang Neftali, libu la ding manimuna subali pa karetang atlung pulu't pitung libung sundalus a ating kalasag at tandus.C} !Ding king lahi nang Zebulun, lima lang pulung libung masibukan a sundalus at tapat ampon makasadiang makilaban nanumang oras. Biasa lang gumamit nanumang sandata ban asaupan de i David.V|% Ding king lahi nang Isacar, adua lang dalan ding manimuna a kayabe da ring pamilyang karelang panimunan. Balu da lang dinan kabaldugan ding panaun at biasang gawang lakbang a gawan na ning bansang Israel.x{i Ding king tribu nang Manase dane Albugan, labi lang walung libu ding pepapuntan da ban gawan yang ari i David.zzm Ding king lahi nang Efraim, adua lang pulung libu walung dalan a mangatapang at pikabaluan karing karelang lahi.y Ding king lahi nang Benjamin, king pamilya nang Saul, atlu lang libu agyang tapat la pa mu rin kang Saul ding keraklan karing pamilya ra. x kayabe ya kareti ing pikabaluan a matapang a kayanakan a i Zadok at ding aduang pulu't aduang manimuna na ning karelang pamilya.]w3 Ding king lahi nang Aaron a panimunan nang Jeoiada, atlu lang libu at pitung dalan;Bv Ding king lahi nang Levi, apat lang libu at anam a ralan.muS Ding king lahi nang Simeon, pitu lang libu at dinalan. Pikabaluan la ngan king tepangan at sikanan.ct? ding king lahi nang Juda, anam lang libu walung dalan. Magdala la ngang sibat at kalasag.s Oyni ing bilang da ring sundalus a minta kang David king Hebron ban ilipat da ing panga-ari nang Saul, agpang king pengaku ning Ginu:r Daratang la aldo-aldo ding lalaki ban makiabe la at saupan ya i David. Uli na niti, mika marakal yang sundalus a pakasandata i David. q Seupan de i David at ding sundalus na. Ila ding meging opisyal da ring sundalus nang David uling masibukan la king pamakilaban.!p; Inyang mekapagbalik ne i David king Ziklag, kanita la dinatang ding sundalus a ibat king tribu nang Manase at mekiabe la kang David. Ila deti: Adna, Jozabad, Jediael, Mikael, Jozabad, Elihu, at i Ziletai. Pekapun la at atin yang metung a libung sundalus ing balang metung karela.o Ating mapilan a sundalus na ning tribu nang Manase ding mekiabe kang David inyang kayabe na lang linual ding Filisteo ban labanan ya i Aring Saul. E na la sinaupan David ding Filisteo, uling e la tiwala ding ari da ring Filisteo. Pepalakuan de i David at ngara king metung at metung, Mibili mu king panganib ing bie tamu king taung yan, uling makapanig ya pa mu rin king panginuan nang i Saul.fnE Kanita ing upaya na ning Dios linub ya kang Amasai, ing metung kareti. I Amasai ya ing meging pekapun da ring Atlung Pulu, at nganang migsalita: David anak nang Jese, kakampi mu kami! Kapayapan keka, kapayapan munaman karing kekang katambayan! Uling ing Dios saupan na ka. Tinggap na lang matulang David at gewa na lang opisyal da ring sundalus na.Tm! Linual ya i David ba na lang saganan. Ngana karela, Malaus kayu, nung dinatang kayu bilang kakaluguran a sumaup kanaku. Makiabe kayu kekami! Nung ing buri yu ya ing panganiaya yu ku karing kanakung kalaban, agyang ala kung gewang e ustu kekayu, makanyan man abalu na iti ning Dios da ring kekatamung makatua at ya ing bala kekayu._l7 Ating karing lahi nang Benjamin at Juda ing minta king kuta nung nu ya karin i David.Uk# Ila ding dinalakit king Ilug ning Jordan inyang miglapo ya king mumunang bulan na ning banua, at iti ing meging sangkan ning pamaglako da ring taung manuknangan karing kapatagan banda aslagan at albugan.Uj# Opisyal la deting mesabing lalaki karing tia dinalan o tia libung sundalus.!i= Jeremias, at i Makbanai.h/ Johanan, Elzabad,g% Atai, Eliel,f1 Mismana, Jeremias,neU Ila deti, agpang king pamitukituki ning karelang katungkulan: Ezer, ing pamuntuk da, Obadias, Eliab,d Atin munaman masibukan at pikabaluan a sundalus a ibat king tribu nang Gad a mekiabe kang David inyang atyu ya king kuta na king ilang. Biasa la ngang gumamit kalasag at tandus, mabagsik la ngang anti ding leon at maliksing anti ding usa king bunduk.;cq i Joela at Zebadia a anak nang Jeroham ning Gedor.Sb i Elkana, Issia, Azarel, Joezer, at i Jasobeam na ning pamilya nang Kora;Ga i Eluzai, Jerimot, Bealia, Semaria, at i Sefatia a tau Harif;#`? i Ismaia ning Gibeon, ing metung karing sundalus at metung karing manimuna da ring Atlung Pulu; i Jeremias, Jahaziel, Johanan, at i Jozabad a tau Gedera;,_Q i Ahiezer, ing manimuna, at i Joas, ing kaduang manimuna. Anak na lang Semaa ning Gibea. Di Jeziel at Pelet a anak nang Azmavet; i Beraka, at i Jehu a tau Anatot,^5 Atin lang pana at paslu ampon tiradol. Kayli at wanan lang mamana o maniradol. Ibat la king lahi nang Benjamin nung nu ya kabilang i Saul. Ila deti:Y] - Ating lalaking minta kang David inyang atyu ya king Ziklag; kanitang sasalikut ya kang Aring Saul a anak nang Kis. Mekiabe la kang David deting lalaki a masibukan at pikabaluan king gelingan king pamakilaban.0\[ /i Eliel, Obed, at i Jaasiel a tau Zoba.a[; .i Eliel ning Mahava, at di Jeribai at Josavia, ding anak nang Elnaam, i Itma ning Moab, King kasabikan nang David asabi na ing anti kaniti: Sana makainum ku king danum a ibat king talaga lele ning pasbul dalan ning Betlehem!t=a Atyu kanita i David king metung a kuta, at asakup na ne ning metung dang grupu ding Filisteo ing Betlehem.v<e Misan a aldo, inyang migkampu la ding Filisteo king Kapatagan ning Refaim, ding atlu karing atlung pulung manimuna da ring sundalus na ning Israel minta la keting batung maragul nung nukarin ya karin i David lele ning Kueba ning Adulam.;% Kanita linage ya i Eleazar libutad na ning marangle at lebanan na la ding Filisteo at apate na la. Dininan neng maragul a tagumpe ning Ginu.:- Kayabe neng David inyang mekilaban ya karing Filisteo king Pas Damim. Atyu kanita king marangle da ring sebada inyang tinakas la ding Israelita.c9? Ing kadua kareting pikabaluan a Atlu ya i Eleazar a anak nang Dodo ning pamilya nang Aho.<8q Ing mumuna ya i Jasobeam ning pamilya ning Hakmon. Ya ing manimuna da ring Atlu. Ya ing mekilaban karing atlung dalan a kalaban, at apate na la ngan king uli namu ning tandus na.a7; Atin yang pikabaluan a sundalus i David at deti ampon ding memalen na ning Israel seupan deng meging ari, antimo ing pengaku ning Ginu. Ila ding minie saup kang David ban maging matatag ya ing kayarian na. Ila deti:a6; Meging masikan ya aldo-aldo i David, uling ing Ginung Mayupaya mamantabe ya kang David.5 Pepalarin ne ing siudad manibat king Milo a timbakan gabun, at i Joab naman ya ing miglarin king mitagan a sira king siudad.b4= Karin ya menuknangan king kuta ning Zion i David, inya inaus de iting Siudad nang David.<3q Nganang David, Gawan keng pekapun da ring sundalus ing mumunang makapate Jebuseo. I Joab ya ing menimuna king pamaglusub at ya ing meging pekapun da. I ima nang Joab ya i Zeruia.#2? Ngara ding Jebuseo kang David, E ka malyaring lungub keti. Oneng abihag neng David ing kuta ning Zion, at ngeni ya meging pikabaluan a Siudad nang David..1U Minta ya i Aring David at ding sablang Israelita king Jerusalem ban lusuban de iti. Jebus ya lagyu kanita ing Jerusalem, at ding Jebuseo ila ding manuknangan karin.u0c Inya pintalan de ring sablang manimuna na ning Israel i Aring David king Hebron. Ginawa yang metung a taimtim a kasunduan karela. Linian deng laru at gewang ari na ning Israel, antimo ing pengaku ning Ginu king kapamilatan nang Samuel.[// King milabas a panaun, agyang i Saul ya ing ari, ika ing menimuna king Israel king pamakilaban, at ing Ginung kekang Dios ya ing mengaku kekang ika ing manimuna karing memalen na at ika ing maging pamuntuk da.s. a Pintalan de ring sablang memalen na ning Israel i David karin king Hebron at ngara, Laman mu kami at daya.z-m lugal king Ginu ya maniawad payu. Inya pete ne ning Ginu at linipat ne ing kayarian kang David a anak nang Jese. ,9 Mete ya i Saul uli na ning e ya meging tapat king Ginu. Lebagan na la ding utus na ning Ginu, at uling meniawad yang payu karing espiritu da ring meteZ+- meko la ding matapang dili karing lalaki ban kuanan de ing katawan nang Saul at ding anak na. Dela da la king Jabes. Kitkut da la karin king lalam ning tanaman a ensina at mig-ayunu la kilub ding pitung aldo.i*K Inyang abalitan da ring memalen na ning Jabes ning Gilead ing depat da ring Filisteo kang Saul, ) Dela re king metung karing karelang templo ing baluti nang Saul, at sinabit de ing buntuk na king templo na ning dios dang i Dagon.K( Tibtab de batal i Saul at leko re ing baluti na. Kaybat na nita, mitubud lang tau ban ibalita king mabilug a Filistia ing mayap a balita karing kikilalanan dang dios at karing karelang kabalen.W'' Kabukasan, kaybat ning labanan, minta la ding Filisteo ban kuanan da ing nanumang bage akua ra karing mete Israelita, at atagpuan de ing bangke nang Saul at ding anak na a makapase king Bunduk ning Gilboa."&= Inyang ikit da ring Israelitang atyu king kasumangid ning Kapatagan ning Jezreel king memulayi lang tinakas ding sundalus na ning Israel at king mete ne i Saul at ding anak na, likuan da la ring balen da at tinakas na la naman. Dinatang la ding Filisteo at ila ding sinakup karin.O% Mete ya i Saul at ding atlu nang anak, at ala neng lahi a mig-ari pa.R$ Inyang ikit neng mete i Saul, sikban nia naman ing espada na at mete ya. #9 Nganang Saul king talapagdala nang armas, Bagutan me ing espada mu at paten mu ku ban kanita e ra ku akuang gawang pikaylian deting paganung Filisteo. Oneng e mebisa ing talapagdala nang armas uli na ning tatakut ya. Inya kinua neng Saul ing sarili nang espada at sikban ne iti.c"? Mabagsik ing labanan at tiran ne ning paslu ning kalaban i Saul at grabi ya ing sugat na.y!k Oneng tinagal la ding Filisteo at atagal da la at pete ding anak nang Saul: i Jonatan, Abinadab, at i Malkisua.3  a Mekilaban la ding Filisteo karing Israelita king Bunduk ning Gilboa. Dakal la ding mete karing Israelita. Tinakas la ding mitagan at pati na i Aring Saul at ding anak na.dA ,Atin yang anam a anak i Azel; ila di Azrikam, Bokeru, Ismael, Searia, Obadias, at i Hanan.  +I Moza ya i tata nang Binea, at i Binea ya i tata nang Refaia. I Refaia ya i tata nang Eleasa, at i Eleasa ya i tata nang Azel.yk *I Ahaz ya i tata nang Jara, at i Jara ya i tata da ri Alemet, Azmavet, at i Zimri. I Zimri ya i tata nang Moza.F )Ding anak nang Mikeas ila ri Piton, Melek, Tarea, at i Ahaz.Q (I Jonatan ya i tata nang Meribaal, at i Meribaal ya i tata nang Mikeas.} 'I Ner ya i tata nang Kis, at i Kis ya i tata nang Saul. I Saul ya i tata da ri Jonatan, Malkisua, Abinadab, at i Esbaal.gG &a tata nang Simea. Menuknangan la ding lahi ra king Jerusalem at siping da ring kamaganak da.+Q %Gedor, Ahio, Zacarias, at i Miklotc? $I Abdon ya ing pangane nang anak; ding aliwa nang anak ila di Zur, Kis, Baal, Ner, Nadab,nU #I Jeiel ya ing mitatag king siudad ning Gibeon at karin ya menuknangan. Maaca ya lagyu ing asawa na.{ "Deting lalaking mesambitla ila ding buntuk da ring pamilya ding Levita. Ila ding manimuna a menuknangan king Jerusalem.zm !Ding aliwa karing pamilyang Levita ila ding ating pakibatan king pamagkanta. Manuknangan la ding pekapun da reting pamilya karing gusali na ning Bale ning Dios, at ala na lang aliwa pang pakibatan, uling aldo't bengi iti ing katungkulan da. Ating mapilan karing lahi nang Kora a ating pakibatan king pangasadia da ring tinape para king Bale ning Dios neng Aldo ning Sabbath. I Matitia, ing metung karing Levita a anak nang pangane Sallum ning lahi nang Kora, ya ing mangawa karing tinape maimpis.G Ding ating pakibatan king pamangawang pabanglu ila ding pari. Ding aliwa pang Levita ila ring ating pakibatan karing sagradung kasangkapan, king arina, alak, larung olibo, insenso, at ding pabanglu.*M Ding aliwa karing Levita ila ding ating pakibatan karing kasangkapan a magagamit king pamanyamba. Ila ding milulual kareting kasangkapan at kaybat isikap da la. Menuknangan la lele na ning Bale ning Dios, uling katungkulan da ing guardian de iti at ibuklat ding pasbul dalan neng abak.< q Levita la ding apat a manimuna da ring guardia at pagkatiwalan la uling ila ding ating pakibatan at mamahala karing kuartu at karing pisisinupan pibandian na ning Bale ning Dios. 1 Kasaup da la reting guardia ding karelang kamaganak a manuknangan karing baryu, at liwas-liwas lang magguardia kilub ding tuki-tuking pitung aldo.w g Ating guardia king balang metung at metung karing apat a pasbul dalan dane aslagan, albugan, mauli, at norti.z m Ila at ding meging anak da at kayapu-apuan ding menatiling guguardia karing pasbul dalan na ning Bale ning Ginu.z m Adua lang dalan labing adua ding mepiling magguardia karing pidadalanan at pasbul dalan. Makalista la ngan agpang karing baryung karelang tuknangan. I Aring David at i propeta Samuel ila ding mibili karing karelang makatua kareting obra da.  Menuknangan ya naman karin i Zacarias a anak nang Meselemia. Guardia ya naman king dalan palub king Toldang tuknangan ning Ginu. Menuknangan ya naman karin i Fineas a anak nang Eleazar, at metung ya karing meging manimuna da. Sana matnube ya ing Ginu kang Fineas.  Menuknangan ya naman karin i Sallum at ding kamaganak na. I Sallum anak neng Kore at apu neng Ebiasaf at apu ne king tud Kora. Ila ding guguardia king dalan palub king Toldang tuknangan ning Ginu antimo ding karelang makatua a migguardia king kampu ning Ginu.D Ila ding makatutuk magguardia king dalan palub king dane aslagan na ning Pasbul Dalan ning Ari. King misan a panaun, ila ding migguardia karing pasbul dalan da ring kampu da ring Levita.9k Ding guardia karing pasbul-dalan ning Bale ning Dios a menuknangan king Jerusalem ila di Sallum, Akub, Talmon, Ahiman, at ding karelang kamaganak. I Sallum ya ing manimuna da.hI i Obadias a anak nang Semaia, at i Semaia anak neng Galal, at tata neng Galal i Jedutun, at tata neng Jedutun i Berekia, at tata neng Berekia i Asa, at tata neng Asa i Elkana a menuknangan karing baryu da ring Netofatiteo.xi i Bakbakar, Heres, Galal, at i Matania a anak nang Mika, at tata neng Mika i Zikri, at tata neng Zikri i Asaf;-S Ding Levitang menuknangan king Jerusalem ila deti: i Semaia a anak nang Hasub, at tata neng Hasub i Azrikam, at tata neng Azrikam i Hasabia, a lahi na ngan Merari;1 Libu pitung dalan anam apulu la heganagana deting paring pekapun karing sarasarili dang pamilya. Mayagyu la ngan king obra na ning Bale ning Dios.  Menuknangan ya naman karin i Adaia a anak nang Jeroham. Tata neng Jeroham i Pasur, at tata neng Pasur i Malkia. Tata neng Maasai i Adiel. Tata neng Adiel i Jasera, at tata neng Jasera i Mesullam. Tata neng Mesullam i Mesilemit, at tata neng Mesilemit i Immer.b~= I Azaria a anak nang Hilkia at apu nang Mesullam ya ing pekapamuntuk karing opisyal na ning Bale ning Dios. Ding makatua na ila di Mesullam a anak nang Zadok. Tata neng Zadok i Meraiot, at tata neng Meraiot i Ahitub.U}# Ding pari a menuknangan king Jerusalem ila ri Jedaia, Jeoiarib, at i Jakin./|W Siam lang dalan limang pulu't anam ding pamilya na ning tribu ding menuknangan karin. Ding sablang lalaking mebanggit pekapun la ngan karing sarasarili dang pamilya.Q{ Ing aliwa pang menuknangan karin ya i Ibneia, ing anak nang Jeroham. Tata neng Ela i Uzzi. Tata neng Uzzi i Mikri. Tata neng Mesullam i Sefatia, at tata neng Sefatia i Reuel. Tata neng Reuel i Ibnia.*zM I Sallu a anak nang Mesullam ya ing metung karing lahi nang Benjamin a menuknangan king Jerusalem. Tata neng Mesullam i Hodavia, at tata neng Hodavia i Hasenua.Jy I Jeuel, ing metung pang lahi nang Juda king anak nang i Zera, ya ing manimuna king pamilya ra. Anam a ralan siam apulu la ding pamilya na ning tribu nang Juda ding menuknangan king Jerusalem.sx_ I Asaia, ing metung munaman karing lahi nang Juda king anak nang i Sela, ya ing manimuna king pamilya ra.QCPPO4NMM$LKJIIH^HFEDzCBBBAAg@@?>==<<2;;s;:/99 84716J55H44a322100v//%..0-q,,+**$)G(e''&%$$#h"" " Yn2*N}!X%T'# h { K k 0o%Hi+XYdx"iAtin yang atlung anak a lalaki i Musi; ila di Mahli, Eder, at i Jeremot. Ila deti ring pamilya da ring Levita.4!coneng atin ya i Kis. Ing lagyu na Jerameel.a ;Atin yang aduang anak i Mahli; ila di Eleazar at Kis. Ala yang anak a lalaki i Eleazar,W'di Beno, Soham, Zacur, at i Ibri a anak nang Jaazia ning pamilya nang Merari.U#di Mahli at Musi king pamilya nang Merari, i Beno king pamilya nang Jaazia,Oi Issia a kapatad nang Mikeas, at i Zacarias king pamilya nang Issia,Ri Mikeas king pamilya nang Uziel, i Samir king pamilya na namang Mikeas,wI Jeria ya ing pekapun king pamilya nang Hebron at i Amaria ing kadua, i Jehaziel ing katlu, at i Jekameam ing kapat,Ni Selomit king pamilya nang Izar, i Jahat ning pamilya nang Selomit,;qi Issia ning pamilya nang Rehabia, ya ing pekapun,ucOreni pa ding aliwa nang lahing Levi: i Sebuel ning pamilya nang Amram, i Jehedia ning pamilya nang Sebuel,7gIla deti ring lalaking mitulduan sumuyu king Bale ning Ginu agpang karing tuntunan a tikda na ning makatua dang i Aaron a makabasi king utus ning Ginu, ing Dios ning Israel.Sing kaduang pulu't atlu ya i Delaia, ing kaduang pulu't apat ya i Maazia.Sing kaduang pulu't metung ya i Jakin, ing kaduang pulu't adua ya i Gamul,H ing kalabing siam ya i Petaia, ing kaduang pulu ya i Jehezkel,Ging kalabing pitu ya i Hezir, ing kalabing walu ya i Hapizez,Eing kalabing lima ya i Bilga, ing kalabing anam ya i Immer,G ing kalabing atlu ya i Hupa, ing kalabing apat ya i Jesebeab,I  ing kalabing metung ya i Eliasib, ing kalabing adua ya i Jakim,8k ing kasiam ya i Jesua, ing kapulu ya i Sekania,7i ing kapitu ya i Hakkos, ing kawalu ya i Abiya,8 k ing kalima ya i Malkia, ing kanam ya i Miyamin,5 eing katlu ya i Harim, ing kapat ya i Seorim,$ AOyni ing kaayusan na ning karelang kasuyuan magumpisa king mumuna angga king kaduang pulu't apat a grupu: ing mumuna ya i Jeoiarib, ing kadua ya i Jedaia,Z -I Semaia, ing anak ning Levitang i Netanel, ya ing milista karing lagyu ra, at merapat iti king arap na ning ari, at ding opisyal na, ing paring i Zadok, i Ahimelek a anak nang Abiatar, at ding pekapun da ring lahi da ring paring Levita. Metung yang pamilya da ring pari ing misulat para kang Eleazar at metung munaman para kang Itamar.N Ing tutuk da king obra merapat king uli na ning bagutan uling agyang king lahi nang Eleazar at king lahi nang Itamar ating pekapun da ring pari at ating manimuna a mamahala king bale na ning Dios.iKMas dakal la ding pekapun king lahi nang Eleazar kesa king lahi nang Itamar. Inya pipitna-pitna da la agpang king bilang da. Labi lang anam a grupu ding king lahi nang Eleazar, at walu lang grupu ding king lahi nang Itamar.7gKing saup nang Zadok a lahi nang Eleazar at Ahimelek a lahi nang Itamar, pipitna-pitna na lang Aring David ding lahi nang Aaron para king kaayusan na ning karelang kasuyuan.}Mete la di Nadab at Abihu bayu ya mete i tata ra, at ala lang anak. Inya i Eleazar at i Itamar ilang sinuyu bilang pari.{ qOreni ding grupu da ring lahi nang Aaron. Apat la ding anak nang Aaron; ila di Nadab, Abihu, Eleazar, at i Itamar./W Ila ding ating pakibatan king pangaingat na ning Toldang tuknangan ning Ginu at king altar, at sumaup karing paring ibat king lahi nang Aaron king bale na ning Ginu.ucat neng babie ain-a-durulukan para king Ginu neng Aldo ning Sabbath, neng Piesta ning Bayung Bulan, at karing aliwa pang piesta. Ila ding sumuyu king altar na ning Ginu king sablang panaun, agpang king mepikayari at bilang ding Levita.~uIla ding talakad neng abak ban munie kapurian at kapasalamatan king Ginu. Makanyan munaman ing daptan da neng bengi,8iIla mu rin ding ating pakibatan karing tinape iyain, king arinang isamut karing ain a iyain, karing tinape maimpis a alang lebadura. Ila munaman ding maglutu king tinape alang lebadura, king arinang singkapan larung olibo, at mamahala king pamanimbang at pamanyukad karing ain para king Bale ning Dios.  Ing obra da ring Levita ya ing saupan la ring paring ibat king lahi nang Aaron neng susuyu la king bale ning Ginu. Ila ding mamahala karing patyu, karing kuartu, king pamaglinis karing sagradung kasangkapan, at king aliwa pang obra king bale na ning Dios.Agpang king tauling panabilin nang David, binilang da la ring sablang Levita a ating idad a aduang pulung banua at maygit.~E na kailangan pa ing ibuat de ring Levita ing Toldang tuknangan ning Ginu at ding sagradung kasangkapan na a magagamit king pamanyamba.}+Nganang David, Dininan neng kapayapan ning Ginung Dios ning Israel ing balen na, at ya mismu manuknangan ya king Jerusalem king kapilan pa man.C|Ila deti ring lahi nang Levi agpang karing pamilya ra. Makalista ya ing balang metung karela a ating idad a aduang pulung banua at maygit at atin parti king obra na ning bale ning Ginu.m{SI Musi, ing kadua karing anak nang Merari, atin yang atlung anak; ila di Mahli, Eder, at i Jeremot.zoneng mete yang alang anak a lalaki i Eleazar. Babai la ding anak na. Mekapakiasawa la ding anak na karing pisan dang anak nang Kis.uycAtin yang aduang anak i Merari; ila di Mahli at Musi. Atin yang aduang anak i Mahli; ila di Eleazar at Kis,cx?I Uziel, ing kapat karing anak nang Kohat, atin yang aduang anak; ila di Mikeas at Issia.{woI Hebron, ing katlu karing anak nang Kohat, atin yang apat a anak; ila di Jeria, Amaria, Jehaziel, at i Jekameam.tvaI Izar, ing kadua karing anak nang Kohat, atin yang metung a anak, i Selomit, ing pekapun na ning pamilya.Wu'Metung ya mu ing anak nang Eliezer; i Rehabia, oneng dakal ya lahi i Rehabia.>twIng anak nang Gersom ya i Sebuel, at ya ing manimuna.BsAtin yang aduang anak i Moises; ila di Gersom at Eliezer.SrMibilang la ding anak nang Moises, ing talasuyu ning Ginu, karing Levita.q Ding anak nang Amram ila di Aaron at Moises. Mitalaga ya i Aaron at ding anak na king pamaningat karing bage sagradu king kapilan pa man. Ila ding duluk king insenso king altar ning Ginu at sumuyu ampon mamendisyun karing tau king lagyu na ning Ginu.Op Apat la ding anak nang Kohat; ila di Amram, Izar, Hebron, at i Uziel.o% Ing pekapun da ya i Jahat, at i Zina ya ing kaduang pekapun. E ya mikayanak dakal i Jeus at i Beria, inya mebilang lang metung mung pamilya.Mn Apat la ding anak nang Simei; ila di Jahat, Zina, Jeus, at i Beria.m Atlu la naman ding anak nang Simei; ila di Selomot, Haziel, at i Haran. Ila ding pekapun karing pamilyang ibat king grupu nang Ladan.Ul#Atlu la ding anak nang Ladan; ila di Jehiel, ing pekapun, Zetam, at i Joel.>kwAdua la ding anak nang Gerson; ila di Ladan at Simei.njUGewa na lang atlung grupung David agpang karing atlu nang anak Levi: i Gerson, i Kohat, at i Merari.Wi'at ding apat a libu ila ding mag-guardia karing pasbul, at ding apat a libung mitagan ila ding munie kapurian king Ginu kabang babagayan da lang tigtigan karing instrumentong musika a sidia ku para kaniti.Jh Nganang David, Ding aduang pulu't apat a libu kareti ila ding mamahala king pangatalakad na ning bale ning Ginu, at ding anam a libu ila ding maging manimuna at manayus king nanumang problema,kgODing mebilang a Levita a ating idad a atlung pulung banua at maygit atlu lang pulu't walung libu.bf=Pepatipun na la ngang David ding manimuna na ning Israel at ding sablang pari at Levita.pe [Inyang matua ne i David, likluk ne king tronu i Solomon a anak na bilang kayalili nang ari ning Israel.dNgeni, suyuan ye ing Ginung kekayung Dios king mabilug yung kaisipan at pusu. Pagumpisan yu neng italakad ing bale, ban abili yu ne karin ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu at ding aliwa pang sagradung kasangkapan a magagamit king pamanyamba king Ginu.rc]Ngana karela, E ye wari kayabe ing Ginung kekayung Dios? Ya ing minie kapayapan kekayu nu man karin. Peintulutan na ing sambutan ku la ding sablang taung sadiang manuknangan keti, at ngeni atyu la king lalam yung upaya at ning Ginu.kbOKaybat na nita, inutus nang David karing sablang manimuna na ning Israel ing saupan de i Solomon./aWking obrang gintu, pilak, tangsu, at king bakal. Pagumpisan mu na ing obra at mananu na sanang patnubayan na ka ning Ginu. fig,Pagumpisan mu na ing obra.,(22:16)fig*x`iAtin kang dakal a taung magobra bilang manabas batu, kanteru, kalpinteru, at aliwa pang mangagaling a pangamatB_}King pamagkapilit ku atipun ku la deting bage para king pangatalakad na ning bale ning Ginu: manga-apat a libung toneladang gintu at halus apat apulung libung toneladang pilak. Subali pa kareti mekatipun kung dakal a tangsu at bakal. Sidia ku na naman ing dutung at batu. Ika na ing mangalap, nung magkulang iti..^U Magtagumpe ka nung pamintuan mu la ring sablang kautusan a binie na ning Ginu kang Moises para king Israel. Magpakatatag ka at e ka tatakut o painan man ing lub mu.p]Y At mananu na sanang dinan na kang beluan at kabiasnan ban apamahalan me ing Israel karing kautusan na.8\i Ngana pang sinabing David, Anak ku, mananu na sanang saupan na ka ning Ginung kekang Dios. Magtagumpe ka sana king pamitalakad mung bale para king Ginu antimo ing pengaku na.$[A Ya ing mitalakad king bale para kanaku. Ya ing maging anak ku, at aku ing maging tata na. Gawan keng matatag ing tronu na king Israel king kapilan pa man.^Z5 Makanyan man, mikayanak kang lalaki a mamahala king kapayapan at e de guluan ding kalaban na. Solomon ing maging lagyu na, uling dininan keng kapayapan at katahimikan king panaun na ning pamag-ari na king Israel.YY+Oneng sinabi na ning Ginu kanaku, Dakal la ding taung pete mu at dakal la ding gerang kekang leukan. Inya aliwa ika ing patalakad bale para kanaku, uling misna king karakal ing pepatulu mung daya king gabun.kXONganang David, Anak, buri keng ipanalakad metung a bale ing Ginung kanakung Dios bilang parangal.WwPepayaus neng David i Solomon a anak na at inutus na ing ipatalakad ne ing bale para king Ginu, ing Dios ning Israel.jVMNgana king lub na, Anak ya pamu at ala pang sibukan ing anak kung i Solomon. Ing bale a italakad para king Ginu sukat yang maging pikabaluan, marangal, at alang kasing santing ampon kislap king akakit da ring sablang bansa. Inya kailangan kung isadia ing sablang kailangan para kaniti. Inya bayu ya mete i David sidia na na ngan ing dakal a materialis.WU'E munaman abilang ing dakal a tablang sedro a dela da ring tau Tiro at Sidon.TMigsadia yang dakal a bakal ban gawan paku at bisagra para karing pasbul. Migsadia ya namang tangsu a e mu atimbang uling tutung dakal.;SoInya inutus nang Aring David ing mitipun la ding sablang dayuan a manuknangan king Israel, at kaybat mamili yang manabas batu a gamitan king pangatalakad na ning Bale ning Dios.zR oNganang David, Sukat yang keti ing bale ning Ginung Dios at ing altar a pidurulukan karing ain da ring Israelita.uQcOneng e ya makapunta karin i David ban samba king Dios, uling tatakut ya king espada ning anghel ning Ginu.P3Atyu ya king matas a lugal ning Gibeon ing Toldang tuknangan ning Ginu a gewa nang Moises king ilang at ing altar nung nu da la durulukan ding ain.,OQUli na niting milyari penamdaman nang David king pekibatan na ning Ginu ing panalangin na. Inya minain yang ain-sakripisyu king altar ketang pidadaran nang Ornan.WN'Inutus na ning Ginu king anghel ing ilako na ne ing espada na, at memintu ya.xMiMitalakad yang altar karin para king Ginu at minain yang ain-a-durulukan ampon ain-ning-pamisulusulu. Menalangin ya at pekibatan ne ning Dios king kapamilatan na ning api a ibat banua ban dulukan na la ring ain-sakripisyu babo ning altar.HL Inya beyaran neng anam a ralan a pirasung gintu ing pidadaran.KNganang David, E makanyan. Bayaran ku ngan yan. E ku malyaring iyain king Ginu itang e kanaku, itang bage a e ku pigastusan.pJYNganang Ornan, Kuanan yu ne pu, Makamal a Ari, at gawan yu itang buri yung gawan. Munie ku pa pung baka para dulukan bilang ain-sakripisyu at deting dutung pidadaran ban panangab ampon trigu bilang ain. Ibie ku ngan pu yan kekayu.HI Nganang David, Ipisali mu ne kanaku ing lugal a pidadaran mu ban makapatalakad kung metung a altar para king Ginu, at tuknang na kanita ing salut a makamate. Bayaran ke king alagang buri mu.iHKIkit neng daratang Ornan i David, inya selubungan ne. Dinuku ya bilang pamamie galang king ari.xGiDadara yang trigu kanita i Ornan at ding apat nang anak a lalaki. Sinalikut la inyang ikit de reti ing anghel.KFMemintu ya i David king utus ning Ginu king kapamilatan nang Gad.0EYUli na niti, inutus na ning anghel ning Ginu kang Gad ing sabian na kang David king mitalakad yang altar para king Ginu ketang lugal a pidadaran nang Ornan a Jebuseo.cD?Nganang menalangin David king Dios, Aku ing minutus a gawan ya ing sensus. Aku ing mikasala oneng nanu wari ing gewa ra deting tau? O Ginung kanakung Dios, aku ing parusan yu ampon ing pamilya ku, at aliwa deting tau.CwTinalanga ya i David at ikit neng makatalakad ing anghel ning Ginu pilatan na ning banua at yatu; atin yang tatalnan a espada at makaturu ya king Jerusalem. Inya i David at ding manimuna misulud lang imalan a magaspang at migsakab la king gabun.hBIKaybat na nita, mitubud yang anghel ing Dios ba neng lasakan ing Jerusalem, oneng migbayu ya isip at ngana king anghel, Tuknang na ka! Makagyu na ita! Makatalakad ya kanita ing anghel ketang pidadaran nang Ornan a Jebuseo.nAUInya peparala yang salut ing Ginu karing memalen na ning Israel, at pitung pulung libu la ring mete.@- Pekibat nang David, Gipit ing kabilian ku! Oneng e ku buri ing parusan da ku ring tau. Ing Ginu na mismu ing mamarusa kanaku uling malunusan ya.M? atlung banua ning danup o atlung bulan a tatakasan mu la ding kalaban o atlung aldo ning salut, at kamatayan king bansa a daptan na ning anghel ning Ginu? Nanu ing pakibat yu a ibie ku king Ginu?p>Y Pintalan neng Gad i David at sinabi na itang pasabi na ning Ginu. Kitnan ne, Isanu kareti ing buri yu:x=i Puntalan me i David, at papamilinan meng metung karing atlung bage a ibie ku. At ita ing daptan ku kang David.A<} Kanita ngana ning Ginu kang Gad, ing propeta nang David,;/Nganang David king Dios, Mekarapat kung maragul a pamikasala king kapamilatan na ning pamagsensus. Kamulangan ing depat ku. Patawaran mu ku sana.H: E ya metula ing Dios king milyari, inya perusan ne ing Israel.9E na la inabeng Joab ding bilang da ring king tribu nang Levi at Benjamin, uling talagang e ne buring pamintuan ing utus na ning ari.P8Minie yang ulat kang Aring David tungkul karing sablang lalaking malyaring gawan sundalus: metung lang milyun at dinalan a libu ring king Israel at apat lang dalan pitung pulung libu ring king Juda.7 Oneng ing buri na ning ari ya ing mepalyari, inya linibut ya i Joab king mabilug a Israel at kaybat mibalik ya king Jerusalem.6Nganang Joab, Mananu na sanang parakalan na lang dinalan a besis ning Ginu ding memalen na ning Israel kesa king sadia! Makamal a Ari, obat buri yung daptan yan kabang talasuyu yu no man? Buri yung panamdaman na ning mabilug a bansa ing mikasala la?F5Nganang minutus David kang Joab at karing aliwa pang opisyal na, Lumibut kayu king mabilug a Israel, manibat king Beerseba angga king Dan, uling buri kung abalu ing bilang da ring memalen.4 Buri nang Satanas ing guluan ne ing Israel, inya inagkat ne i David ban gawang sensus tungkul king bilang da ring memalen.g3GPete na lang David at ding tauan na deting atlung higanti a lahi da ring higanti na ning Gat.n2ULepastangan ne ing Israel, inya pete neng Jonatan a pangunakan nang David king kapatad nang i Samma.(1IMika aliwa pang labanan a milyari king Gat. Ating higanti karin a maki anam a taliri king gamat na at bitis na. Lahi de ring higanti kanitang minunang panaun.S0King aliwa pang pamakilaban karing Filisteo, apate neng Elhanan a anak nang Jair i Lami a kapatad nang Goliat ning Gat a ing pulu ning tandus na kasing dagul ne ning pabakle na ning pipamabalan imalan.1/[E miglambat akalaban da no naman ding Filisteo king Gezer. Kaniting labanan, apate neng Sibecai ning Husa ing higanting milagyuan Sippai, at mesambut la ding Filisteo...UBinihag na la ding memalen na ning Ammon at dininan na lang lagari, sarulgamat ampon palakul, at kaybat pepagobran na la king siudad. Makanyan munaman ing gewa na karing sablang memalen da ring aliwang siudad ning Ammon. Kaybat na nita, migbalik ne i David at ding sundalus na king Jerusalem./-WKinua neng David ing iyas a batung mal a palamuti na ning korona nang gintu ning rebultu nang Molek a kikilalanan dang dios ding Ammonita. Titimbang yang pitung pulu't limang libra iting korona. Kinua neng David iting iyas at kebit ne king korona na. Dakal ya rin ikuang pibandian king siudad., 7King pamagumpisa na ning banua, ing panaun nung kapilan la makigera ding ari, linual la ding sundalus na ning Israel a panimunan nang Joab at lisuban de ing bansa ning Ammon. Liban de ing siudad ning Rabba at pinatag king gabun. Menatili ya kanita i Aring David king Jerusalem.Z+-Manibat na kanita e na la bisang sumaup ding tau Siria karing tau na ning Ammon.&*EInyang ikit da ring ari a kakampi nang Aring Hadadezer king mesambut la king puersa ning Israel, sinuku la at mekipagpayapa kang David at meging ipus na la._)7Sinugud la ding Israelita at apayatrasan da la ring kalaban. Mekapate lang pitung libung sundalus a pakasake karung panggera at apat apulung libung sundalus a e makasake kabayu at pati na ing pekapun dang i Sofac.>(uAgad mibalita iti kang David at kanita mu rin pepasadia ne ing mabilug nang puersa ning Israel. Lipatan de ing Ilug ning Jordan at pekasadia ra ing sarili da para king pamakilaban.'%Ikit da ring sundalus na ning Siria king e ra la agyung labanan ding Israelita, inya meniawad lang saklolu karing kayabe rang atyu king lipat na ning Ilug ning Eufrates. Sinaklolu no man ding sundalung panimunan nang Sofac, ing pekapun da ring sundalus nang Hadadezer.L&Inyang ikit da lang tatakas deti, tinakas na la naman ding sundalus na ning Ammon kang Abisai a kapatad nang Joab, at minta la king karelang siudad. Kaybat na nita, migbalik ne Jerusalem i Joab. % Sinagupa la ding sundalus na ning Israel a panimunan nang Joab, at memulayi lang tinakas ding kalaban a sundalus na ning Siria.A${ E mu painan ing lub mu! Magpakatatag ka! Anggang agyu tamu makilaban tamu para karing kabalen tamu at para karing siudad na ning Dios. Ing kaburian na sana ning Ginu ya ing mapalyari.;#o Nganang Joab, Nung akit mung masasambut kami karing sundalus na ning Siria, saupan mu kami, at nung akit ku namang masasambut kayu karing sundalus na ning Ammon, saupan da kayu."  Pepanibala na la ring aliwang sundalus ning Israel kang Abisai a kapatad na at pinuestu na la arap da ring sundalung Ammonita.L! Inyang ikit nang Joab king sagupa la ring kalaban da king arap at king kagulutan da, pinili na la ding magaling nang sundalus ning Israel at pinuestu na la arapan da ring sundalus na ning Siria.R  Linage la ring Ammonita at migpuestu la para king pamakilaban karin king dalan palub king Rabba, ing sentrung siudad da. Migpuestu la naman king malualas a lugal ding aring dinatang ban sumaup karela.fEInyang abalitan nang David iti, tiburan ne i Joab at ding sablang sundalus na ning kayarian.wgAtlu lang pulu't aduang libu ding inupahan dang karung panggera subali pa karing sundalus na ning ari ning Maaca. Migkampu la malapit king Medeba. Dinatang la naman ding Ammonita a ibat karing karelang siudad at makasadia lang makilaban.Balu nang Aring Hanun at ding tauan na king mua ya karela i David, inya king halus alagang apat apulung toneladang pilak menupa lang karung panggera at taung sake kareti a ibat king Matas nang Dake ning Mesopotamia at Siria ampon king Maaca at Zoba.=sKing dine ra e la minuli deting tubud. Inyang abalitan nang David ing milyari peparala yang amanu karela king e la mamako king Jerico at e magbalik anggang e tinubu ing balbas da.*MInya peparakap na lang Hanun ding tubud nang David at pepalabahas ding balbas da ampon pinutut anggang awakan ing susulud dang imalan. Kaybat, pepalakuan na la.ngara ding manimuna na ning Ammon kang Aring Hanun, Pota isipan yu king pepadala na lang David deting tubud ban makirame kekayu king pangamate nang tata yo? Agyang ditak ali la! Dinatang la ren ba reng ispian ing bansa tamu at kaybat lusuban neng David.taNganang David, Kailangan ku namang makipagkaluguran kang Aring Hanun uling meging maganaka ya kanaku i tata na. Inya peparala yang mapilan a tubud i David ban ipayabut kang Aring Hanun ing pamakirame na. Inyang miras na la ring tubud, }Kalabas na ning mapilan a panaun, mete ya i Nahas a ari na ning Ammon. Ing anak nang i Hanun ya ing menalili bilang ari..Ui Benaia a anak nang Jeoiada ya ing pekapun da ring Kereteo at Peleteo a pansarili nang guardiang David; at matas la katungkulan ding sablang anak nang Aring David.{oi Zadok a anak nang Ahitub at i Ahimelek a anak nang Abiatar ila ring tilduan nang pari; i Seraia ya ing kalihim;#?I Joab a anak nang Zeruia ya ing gewa nang pekapun da ring sablang sundalus na; i Jeosafat a anak nang Ahilud ya ing gewa nang talaingat karing listahan; Mig-ari ya i David king mabilug a Israel, at pepatupad na ing hustisia at ing katuliran na ning metung at metung karing memalen na.-S Mitalakad yang kampu na king mabilug a sakup ning Edom, at meging sakup na lang Aring David ding memalen karin. Papagtagumpen ne ning Ginu i David nu ya man munta.kO I Abisai a anak nang Zeruia mekapate yang labing walung libung tau Edom king Kapatagan ning Asin.1[ Telaga na lang David deti para gamitan king pamanyamba at ding pilak at gintung ikua na karing bansang simbut na antimo ing Edom, Moab, Ammon, Filistia, at ing Amalek.zm Inya tinubud ne ing anak nang i Joram ba neng dinan mayap a oras i Aring David uling simbut ne i Hadadezer a akalaban na namang Toi king dakal a pamakilaban. Migdala yang regalung megawa king gintu, pilak, at tangsu i Joram para kang David.dA Abalitan nang Aring Toi ning Hamat king simbut na lang David ding sundalus nang Hadadezer.Z-Dakal ya naman ikuang tangsu king Tibhat at Kun, ding siudad a sakup nang Hadadezer. (Iti ing tangsung ginamit nang Solomon inyang pagawa yang kawa, asias, at aliwa pang kasangkapan para king bale ning Dios.)i KDela na lang David king Jerusalem ding gintung kalasag a ikua na karing opisyal nang Hadadezer. 9Kaybat na nita, pepatalakad yang kampu na king sakup da at meging ipus na la at mamayad lang buis. Papagtagumpen ne ning Ginu i David nu ya man munta.3 _Inyang parala lang sundalus ding tau Siria ning Damasco ba reng saupan i Aring Hadadezer, inarapan na lang David at pete na la ding aduang pulu't aduang libung sundalus. Ikua na la namang David ding libung karung panggera, at abihag ding pitung libung sundalung pakasake kabayu, at ding aduang pulung libung sundalung e pakasake kabayu. Memili yang kabayu para karing dinalan a karung panggera na, at kaybat pemile na la ring mitagan.F Kaybat, lisuban neng David i Aring Hadadezer ning Zoba ning Siria malapit king sakup ning Hamat, uling buri neng pasibayung sakupan i Hadadezer ing matas nang dake ning Ilug ning Eufrates.T!Simbut na la naman ding Moabita at meging ipus na la at memayad lang buis.. WKalabas da ring mapilan a panaun, lisuban na lang pasibayung David ding Filisteo, at simbut na la. Sekupan ne ing siudad ning Gat at ding baryung makapadurut kaniti.9kInya bendisyunan me ing pamilya ku ba nang parating tatakman ing kekang kayapan. Ika, Ginu, ing mamendisyun karela at manatili ing kekang bendisyun karela king kapilan pa man.jMIka, Ginu, ing Dios, at ika ing mengaku a daptan mu la kanaku a talasuyu mu deting mayap a bage./WIka mu rin, O kanakung Dios, ing sinabi king gawan meng matatag ing pamilya ku, ing kekang talasuyu. Iti ing sangkan nung inya atin kung sikanan lub manalangin keka._7King anti kaniting paralan ya mirangal ing lagyu mu, at sabian da ring tau, Ing Ginung Mayupaya ya ing Dios ning Israel. At maging matatag ya king arapan mu ing pamilya na ning kekang talasuyu king kapilan pa man. Ngeni, O Ginung Dios, tuparan mu king sablang panaun ing pengaku mu kanaku at karing kanakung lahi, at daptan mu itang sinabi mu.wgO Ginu, gewa mu lang sarili mung memalen ding Israelita king kapilan pa man, at ika naman ing meging Dios da.?wAlang aliwang bansa keti king yatu a kalupa na ning Israel a linigtas mu king panga-ipus ban gawan meng sarili mung balen. Meging pikabaluan ka king mabilug a yatu uli na ning maragul at makapagmulalang dapat a gewa mu para karela. Linigtas mu la ding memalen mu king Ehipto at tinabi ding paganung disnan da.W'O Ginu, ala kang kalupa; malambat mi nang balu king alang Dios subali mu ika.>~uPara king kanakung kapakanan, aku a maluka mung talasuyu, at agpang king kekang kaburian, depatan mu ngan iting mangaragul a bage at pepakit ing dangalan ku king daratang a panaun.p}YNanu pa mo ing sabian ku keka? Lubus mu kung balu, makanyan man parangalan mu ku, ing kekang talasuyu.|/At balamu malati pang bage iti king akakit mu, O Ginung Dios. Binggitan mu munaman ing tungkul king mayap nang panaun a daratang ning pamilya ku.6{eKanita linub ya i Aring David king Toldang tuknangan ning Ginu at linukluk ya. Kaybat nganang migsalita, O Ginung Dios, ninu mo aku at ing pamilya ku ban pagmalasakitan mu?KzSinabi na ngang Natan kang David ing sablang sinabi na ning Dios.yYa ing papamahalan ku karing memalen ku at king kanakung kayarian king kapilan pa man. Ala yang kapupusan ing kayarian na. x Aku ing maging tata na at ya ing maging anak ku. Likuan ke i Saul, oneng ya e ke lakuan. Wa, leko ke i Saul ban ika ing maging ari.mwS Ya ing pagawa king bale para kanaku, at papanatilian ku ne man ing kayarian na king kapilan pa man.v- Potang mate ka at mikutkut king kutkutan da ring kekang makatua, gawan keng ari ing metung karing anak mu at gawan keng matatag ing kayarian na.u' antimo ing milyari manibat na kanitang memili kung talapanimuna na. Pasukuan ku la ding sabla mung kalaban. Ipatalakad da kang metung a lahi.~tu Dinan keng sarili nang gabun ing Israel, at ibili ku la karin ban e ne misakitan o maligalig pa karing e mayap a tau2s]Pitnubayan da ka nu ka man minta, at simbut ku la ngan ding kekang kalaban king kekang panyulung. Gawan da kang pikabaluan a pamuntuk karing sablang manimuna ning yatu.7rgInya sabian mu ing anti kaniti king talasuyu kung i David, king aku, ing Ginung Mayupaya: Leko da ka king pamagpastul mung tupa ban gawan pamuntuk na ning balen kung Israel.'qGKing kanakung pamaglakbe kayabe da ring Israelita, ala kung kitnan metung man karing manimuna da nung inya e ra ku pepatalakad bale gewa king dutung a sedro..pUE ku pa menuknangan king metung a bale manibat na kanitang linual ke ing Israel king Ehipto; menuknangan ku king tolda a pilipat-lipat da karing miyayaliwang lugal.o}Ngana, Natan, puntalan me ing talasuyu kung i David at sabian mu king aliwa ya ing patalakad king bale a pituknangan ku.@n{King bengi mu ring ita pekisabian ne ning Ginu i Natan.SmNganang Natan, Gawan mu itang isipan mung mayap uling ing Dios atyu keka.Ol Nganang Aring David kang propeta Natan inyang makatuknang ne king palasyu na, Manuknangan ku king palasyung megawa king dutung a sedro samantalang ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu atyu king tolda.ekC+Kaybat na nita, minuli la ding tau. Minuli ya naman i David ba neng akayabe ing pamilya na.j*Ding ating pakibatan karing trumpeta at pompiang ampon aliwa pang intrumentong musikang titigtigan neng magkantang kapasalamatan ila naman di Heman at Jedutun. Ding pamilya nang Jedutun ila ding ating pakibatan king pamag-guardia karing pasbul dalan.i))Kasaup da la karin di Heman at Jedutun ampon ding aliwa pang mepili ban magkantang kapasalamatan king Ginu uli na ning alang angga nang lugud.h(Minie lang ain-a-durulukan king altar neng abak at neng bengi, agpang ketang makasulat king Kautusan ning Ginu a binie na king Israel.g'I Zadok at ding kayabe nang pari ila naman ding ating pakibatan king kasuyuan pamanyamba king Ginu ketang matas a lugal ning Gibeon.:fm&Ding kasaup da ila di Obed Edom, ing anak nang Jedutun ampon ding anam apulu't walung katau king pamilya na. I Obed Edom at i Hosa ila ding ating pakibatan karing pasbul dalan.e3%I Asaf at ding kalupa nang Levita ila ding tilduan nang David mangasiwa king aldo-aldo pamanyamba ketang lugal ning Kaban ning Kasunduan ning Ginu. d9$Ing Ginu, ing Dios ning Israel ya ing purian; purian ye ngeni at king kapilan man! Ngarang mekibat ding tau, Amen. Kaybat na nita, pinuri de ing Ginu.Xc)#Sabian king Ginu, Iligtas mu kami, O Dios a kekeng Talapagligtas; ibat karing miyayaliwang bansa tipunan mu kami ban pasalamatan mi ya ing lagyu mung banal at manakit kaligayan king pamamie kekang kapurian.nbU"Munie kayung kapasalamatan king Ginu, uling mayap ya; ing lugud nang e kukupas manatili kapilan man.aw!Kanita ding sablang tanaman ning kagubatan magkanta lang matula arap ning Ginu potang datang ya ban ukuman neng yatu. `  Paburen yang mainge ing dagat, at ing sablang atyu keting dagat; paburen yung ding marangle at ding sablang tanam da tumula la.&_EPaburen yang tumula ing banua; paburen ing yatu magsaya ya, at pati na ing dagat ampon ing sablang atyu king Ginu; sabian karing bansa king ing Ginu ari ya!d^AGalgal ka arapan na, O meto yatu. Wa, ing yatu matatag ya at e ya maugun king kabilian na.~]uPurian ya ing maligaya nang lagyu; malaus kayu king bale na at ain ibie keya. King banal a gayak samban ya ing Ginu.b\=Purian ya ing Ginu, ikong sablang tau keting yatu, purian ye ing ligaya na at kayupayan!d[AMakapadurut ing ligaya ampon ing kamalan na; kayupayan at tula ing atyu king tuknangan na.eZCRebultu la mu ding dios-diosan da ring paganu; oneng ing linalang karing banua ya ing Ginu.eYCUling ing Ginu maula ya; sukat yang purian, sukat yang galangan maygit karing aliwang dios.gXGIng kayupayan na karing bansa sabian yu, at ding makapagmulalang dapat na karing sablang tau.xWiMagkanta kayu king Ginu! Magkanta ka king Ginu, O meto yatu! Isalita yu aldo-aldo ing pamagligtas na kekatamu!UV#Ngana, Ding pinili ku e yu la nananan, ding propeta ku e yu la panasakitan.XU)E na la pepaburen ma-ipus kaninu man, alang-alang karela ding ari belan na la.AT}Karing miyayaliwang bansa at kayarian miglipat-lipat la.\S1Kanitang panaun a ita inyang tutu lang ditak pa; dayuan la ngan karin king Canaan.SRNgana, Keka ibie ke ing gabun ning Canaan bilang mana a kekang pibandian. C}}.|E{zyyxww`vvv"uuKttutssrr7qqcppp+ooLnnhmmUm*llzlkk5jjtii_hhggfEeeedd ccHba``u__^8][[ZZbYYYXX8WWwVVV#UU0TfSSDRRQbQPdO]N\NMLL8KyK2JPIIIGFXED_CBBPA(??9>U=w<<>< ;; :"98t7`6Z544322/1O00R/..--,z+**;)(~'f&a%%$g$ ##"\! 6agM OVN/(; ! rjk`OPelamutian ne ing Templo karing mangamal a batung iyas. Ibat pa king Parvaim ing gintung megamit.%_CPepadingding neng tablang sedro ing maragul diling kuartu at pepabalut king gintung puru at pelamutian ya karing dinukit a palma at kadenang pandekorasyun.L^Atlu yang pulung talampakan king kaba ing balkun arapan ning Templo; kasing lualas ne ning Templo, at dinalan walung pulung talampakan ya king katas. Pepabalut ne king gintung puru ing kilub na. ]Siam yang pulung talampakan king kaba at atlu yang pulung talampakan king lualas ing Templo ning Dios a pepatalakad nang Solomon.x\iPegumpisan nang Solomon ing pamipatalakad king Templo king kaduang bulan na ning kapat nang banuang pamag-ari.w[ iInya pegumpisan neng pepatalakad Aring Solomon ing Templo ning Ginu karin king Bunduk ning Moria, king Jerusalem, ing lugal a pidadaran nang Ornan a Jebuseo. Iti ya ing lugal a pinili nang David uling pepakit ya karin ing Ginu kang David.=ZsDing pitung pulung libu gewa na lang taga-akut at ding walung pulung libu bilang manabas batu karing kabundukan. Ding atlung libu anam a ralan ila ring pinili nang maging kapatas.{YoPepakua na la kabilangan Solomon ding sablang taung dayuan a manuknangan king Israel, antimo ing merapat kanitang panaun nang David a tata na. Meyakit king ating dinalan limang pulu't atlung libu at anam a ralan a dayuan a manuknangan karin.WX'Pakutud ku na la karela king Lebanon ding dutung a kailangan mu. At manibat karin ibalsa da la ring dutung king dagat angga king Jopa. Ikayu na ing makut karing dutung karas karin ban idala king Jerusalem.WInya iparala mu na ngeni keni ing trigu, sebada, larung olibo, at ing alak a binggitan mu kanaku para king kailangan da ring tauan ku.(VIAnak ne ning babaing ibat king tribu nang Dan; tau ne man Tiro i tata na. Misane ya king pamagobra king gintu, pilak, tangsu, bakal, batu, at dutung. Biasa ya namang magobra king telang muradu, asul, at malutu ampon mapinung linen. Magaling ya king obrang pamandukit at pamangawang disenyu. Agawa na ing nanumang ipagawa mu at makasadia yang sumaup karing magobrang sidia na ning kagalang-galang a David a tata mu.GU Papuntalan ke ken i Huram, ing magaling a pangamat king obra.T Purian ya ing Ginu, ing Dios ning Israel, a linalang king banua at yatu, uling dininan neng metung a biasang anak i Aring David. At tagle na ning anak ing beluan at pamanalastas, at ya ing pagawa king templo para king Ginu, at gawang palasyu para king sarili na.S King sulat na nganang mekibat Aring Hiram ning Tiro kang Solomon, Kaluguran na la ning Ginu ding memalen na, inya gewa na kang ari da.kRO Dinan ku lang pamangan ding tauan mung mangutud dutung: dinalan a libung tiklis a trigu, at dinalan a libu munamang tiklis a sebada, dinalan at apulung libung galun a alak ampon dinalan at apulung libung galun a larung olibo.jQM at isadia ra para kanaku ing dakal a dutung, uling maragul ya at malagu ing templong ipagawa ku.PPPadalan mu ku munamang trosung sedro, sipres, at algum, uling balu ku king biasa la ding tauan mu king pamangutud dutung king Lebanon. Itubud ku la ken ding tauan ku ban akayabe da la ring tauan mu,RONung malyari, padalan mu kung metung a taung magaling a pangamat keng gintu, pilak, tangsu, at bakal, pulidu king pamanggawang telang muradu, malutu at asul, at magaling munaman a pangamat king pamandukit. Magobra yang kayabe da ring kanakung magobra keni Jerusalem at Juda, ding taung sidia na nang David a tata ku ban magobra.iNKOneng ninu ing malyaring makagawang templo ban maging tuknangan na, anti na ning e ya mipagyu king banuang maleparan? Ninu mo aku ban igawa keng templo? Ing apagawa ku metung yang lugal ban pidulukan insenso para king Dios.gMGMaragul ya ing templong ipagawa ku uling mas maragul ya ing Dios mi kesa karing aliwang dios.L+Pagawa kung templo para king lagyu na ning Ginu kung Dios. Italaga ke para king Ginu ban pidulukan king mabanglung insenso king arapan na, at dinan tinape aldo-aldo, at ain-a-durulukan neng abak at neng bengi, at neng Aldo ning Sabbath, neng Piesta ning Bayung Bulan, at karing piestang mitakda para king Ginung kekaming Dios. Deti tuntunan lang sukat dang tukian ding Israelita king kapilan pa man.KKPepadala yang mensahi i Solomon kang Aring Hiram ning Tiro. Ngana ning mensahi: Padalan mu ku sanang dutung a sedro antimo ing depat mu kang tata kung i David inyang pepagawa ne ing palasyu na.GJTituk na lang Solomon ding pitung pulung libung tau bilang taga-akut, at walung pulung libung manabas batu king bulubundukan. Atlu lang libu anam a ralan ding kapatas a mangasiwa king obra.I }Inari na king lub nang Aring Solomon king pagawa yang templo para king lagyu na ning Ginu at pagawa munamang palasyu na.H Sasali la namang karung panggera king Ehipto king alagang anam a ralan a pirasung pilak king balang karung panggera, at dinalan limang pulu king balang kabayu. Ila ding mamisali karing kabayu at karung panggera para karing ari da ring Hiteo at Arameo.G yMasasali la pa king Ehipto at king Coa ding kabayu para kang Solomon king kapamilatan da ring ahenti nang komersianti. [Itang benging ita, pepakit ya ing Dios kang Solomon at ngana, Solomon, nanu ing buri mung ibie ku keka?y= mLinapit ya i Solomon king tangsung altar ning Toldang tuknangan ning Ginu at minain yang libung ain-a-durulukan.T< #Oneng ing tangsung altar a gewa nang Bezalel, ing anak nang Uri at apu nang Hur, atyu king Gibeon arap ning Toldang tuknangan ning Ginu. Inya karin ya sinamba king Ginu i Solomon at ding taung kayabe na."; ?Kanitang milabas a panaun, kinua neng David karin king Kiriat Jearim ing Kaban ning Dios at dela ne king Jerusalem at binili ketang toldang pepagawa na.)Q: Kaybat, ya ampon ila minta la ketang matas a lugal a pisasamban king Gibeon, uling atyu karin ing Toldang tuknangan ning Ginu a gewa nang Moises, ing talasuyu ning Ginu, kanitang atyu la king ilang. (:9 oMigsalita ya i Solomon karing opisyal da ring sundalus a mamahala karing libu at tia dinalan a tauan, karing ukum, karing pamuntuk ning Israel, at karing buntuk da ring pamilya.&8 IMeging matatag ya ing kayarian nang Aring Solomon a anak nang David uling minantabe ya kang Solomon ing Ginung Dios na at gewa neng tune marangal at mayupaya.:7mSasalita na niting listahan ing marakal nang pamamahala, ing upaya na, at ing sablang milyari king bie na ning bansang Israel, at ding aliwa pang kayarian karing aliwang lugal.06YIng istoria na ning bie at depat nang Aring David manibat king kapupurmeruan angga king kawakasan makasulat king listahan da ring propetang i Samuel, Natan, at i Gad.5'Matua ne inyang mete ya. Tikman na ing makabang bie, ing mabandi, at ing dangalan. Ing menalili kang David bilang ari ya i Solomon a anak na.r4]Mig-ari ya kilub ding apat apulung banua; pitung banua king Hebron at atlung pulu't atlu king Jerusalem.D3Mig-ari ya king mabilug a Israel i David a anak nang Jese.23Gewa neng marangal ning Ginu i Solomon king mabilug a Israel, at meging maningning ing panga-ari na kesa karing ari a minunang mig-ari king Israel.1Mengaku lang maging tapat kang Aring Solomon ding sablang manimuna at magaling a lalaki at ding aliwa na pang anak a lalaking David.C0Inya i Solomon ya ing linukluk king luklukan na ning Ginu bilang kayalili nang Aring David a tata na. Meging matagumpe yang ari at pemintuan de ngan ding sablang memalen na ning Israel./{Masaya la ngan king aldong ita kabang mamangan la at miminum king arapan na ning Ginu. Kaybat, pasibayu deng pepatibayan ari da i Solomon a anak nang David. Linian deng larung olibo king lagyu na ning Ginu, at linian dia naman i Zadok bilang pari..!Kabukasan, pete da la ring animal bilang ain-a-durulukan para king Ginu, at kaybat dininan da la ring tau ba rang kanan. Libu la ding toro a pete ra, libu la ding lalaking tupa, at libu la naman ding tupang pabanua tua. Subali pa kareti, miyain la pang ain-a-inuman.-Kaybat, nganang David king kapulungan da ring tau, Bendisyunan ye at pasalamatan ing Ginung kekayung Dios! At pinuri ne't pepasalamatan ning kapulungan ing Ginu, ing Dios da ring karelang makatua. Siniklaud la at migsakab king gabun arapan na ning Ginu at ning ari.",=At ibie me sa king anak kung i Solomon ing pusung tapat a bisang tupad karing kekang utus ampon tuntunan at italakad ne ing bale mu a kanaku nang sidia.4+aO Ginung Dios da ring kekaming makatuang i Abraham, Isaac, at Israel, papanatilian mu sana iting nasa karing pusu da ring kekang memalen at manatili la sanang tapat keka.H* Balu ku, O Dios, king sasalugsugan me ing pusu at tutula ka karing taung matulid. Iyain ku ngan iti king kusang lub. Ikit kung matula ing kalausan dang lub minie deting taung kekang memalen.7)gO Ginung kekaming Dios, babie mi iting sablang pibandian para king pangatalakad na ning metung a bale para king banal mung lagyu, oneng iti ngan ibat keka at ing sabla keka.(1Dayuan kami ngan king kekang arapan a antimo ding kekaming makatua. Anti la mu king anino ding aldo mi keti king yatu at ala metung mang manatili. 'Ninu mo aku at deting kabalen ku ban mamie keng kusang lub keka, uling ing sabla ibat ngan keka, at itang binie mi tune ibat keka.X&) Ngeni, O kekaming Dios, pasalamatan da ka at pupurian ing maligaya mung lagyu.6%e Keka ibat ing pibandian at ing dangalan, ika ing sasakup king sablang bage. Atyu karing gamat mu ing sikanan at ing upaya ban itas ya at dinan sikanan ing metung at metung.S$ Keka, O Ginu, ing dangalan, ing kayupayan, ing ligaya, ing tagumpe, at ing kamalan uling ing sablang atyu king banua at yatu keka ngan. Keka, O Ginu, ing pamag-ari; ika ing pekamatas at ari ning sabla.8#i King arapan da ring tau pinuri ne at pepasalamatan David ing Ginu. Ngana, O Ginung Dios na ning Israel a ibpa mi, karapatdapat kang purian at pasalamatan king kapilan pa man.q"[ Masaya la ding tau uling kusang lub ing pamamie da king Ginu. Masaya yang masaya munaman i Aring David.!Minie la detang ating mal a batu para king kaban pibandian na ning bale ning Ginu a ingatan nang Jehiel a lahi nang Gerson.\ 1Minie lang dinalan siam apulung toneladang gintu, atlung dalan walung pulung toneladang pilak, anam a ralan pitung pulu't limang toneladang tangsu, at atlung libu pitung dalan at limang pulung toneladang bakal.&EMebisa la ngan ding pekapun da ring balang pamilya, ding manimuna da ring tribu na ning Israel, ding pekapun da ring sundalus, at ding katiwala na ning ari.ykat para karing aliwa pang bage a gawan da ring mangagaling a pangamat a plateru. Ninu ngeni kekayu ing makasadiang italaga na ing sarili na para kaniting obra na ning Ginu? fig,Ing anak kung i Solomon ya ing pinili na ning Dios.,(29:1)fig*CAtin kung dinalan labing limang toneladang gintung puru a ibat king Ofir at aduang dalan anam apulu't limang toneladang pilak a puru para gamitan karing dingding na ning bale ning Dios,Subali pa kareti, babie ku ing sarili kung atipun a gintu at pilak uli na ning maragul kung kapagnasan a mitalakad ya ing bale ning Dios."=Depatan ku ngan ing sablang agyu ku ban asadia ku ing sablang kailangan para king pangatalakad na ning bale ning Dios antimo ing kailangan a gintu, pilak, tangsu, bakal, at dutung. Dakal na mu rin ing atipun kung batung onyx at aliwa pang mangamal a batu at marmol ampon palamuti. Kaybat na nita, nganang Aring David king kapulungan, Ing anak kung i Solomon ya ing pinili na ning Dios, oneng anak ya pamu at ala ya pang sibukan. Maragul ing obra uling ing patalakad tamu e ya palasyu para karing tau nune para king Ginung Dios ya.Mitakda naman karing grupu da ring pari at Levita ing obrang sukat dang gampanan king bale ning Dios. Makasadia na la namang magobra ding lalaking mangagaling a pangamat, ding sablang memalen at ding karelang manimuna. Pamintuan da ing nanumang iyutus mu karela.4aNgana pang David kang Solomon, Magpakatatag ka at e mu painan ing lub mu. Daptan mu na itang sukat mung daptan at e mu paintulut ing sabatan na ka ning ninuman, uling ing Ginung Dios a kanakung Dios patnubayan na ka. E na ka lakuan; matnube ya keka angga king apayari mu ing obra para king bale na.s_Nganang David, Makasulat ngan iti king planu agpang king penabilin na kanaku ning Ginu ban kekang tukian.eCat ing timbang ning gintung puru a gamitan king pamangawa king altar, nung nu ra dulukan ing insenso at ing pamangawa karing karwahe para karing kerubin a makaladlad a pakpak babo na ning Kaban ning Kasunduan ning Ginu.  Penabilin na naman ing timbang na ning gintung puru at pilak a gamitan king pamangawa karing tinidor, silyo, banga, at pinggan,oWkaring lamesang pilak, at para karing lamesang gintu nung nu la ibili ding tinape a miyain king Dios.1]karing sulu at karing pitutumpakan-sulu,c?Penabilin na ing timbang ning pilak at gintung gamitan king pamangawa karing kasangkapan,O Binie na la naman ding planu tungkul king kaayusan da ring grupu da ring pari at Levita a sumuyu at magobra king bale ning Ginu at ing pamaningat karing kasangkapan a gagamitan king bale ning Ginu.Z- Binie na la naman ding sablang planung inisip na para karing patyu at ding kuartung makapaligid kareti, at ding kamalig para karing kasangkapan na ning bale ning Ginu at ding regalu a mitalaga para king Ginu.`9 Kaybat na nita, binie neng David kang Solomon a anak na ing planu da ring gusali na ning bale ning Ginu, ding kamalig, ding aliwa pang kuartu, at itang Kabanal-banalan a Lugal nung nu la mipatawaran ding kasalanan./ Sukat mung tandanan king ika ing pinili na ning Ginu ban patalakad king banal nang bale. Magpakatatag ka at daptan mu na itang sukat mung daptan.L  At ngana kang Solomon, Solomon, anak ku, kilalanan me sana ing Dios nang tata mu at suyuan me king mabilug mung pusu at king kaisipan at king mitmung katapatan, uling asasalugsugan na la ding sabla tamung isipan at kapagnasan. Siguradung akit me, nung panintunan me; nung lakuan me, lakuan na ka naman king kapilan pa man.$ AInya king daramdaman na ning Ginu at niting kapulungan, ausan da kayu kapanamdaman king tuparan yu la sanang mitmung katapatan ding sablang utus na ning Ginung kekatamung Dios ban manatili yang bandi yu iting mayap a gabun at aibie ye bilang mana karing anak yu king kapilan pa man.& EGawan keng matatag ing kayarian na king kapilan pa man, nung isundu na lang pamintuan ding sablang kautusan ku ampon tuntunan, antimo ing daraptan na ngeni.6 eNgana pa kanaku ning Ginu, Ing anak mung i Solomon ya ing patalakad king kanakung bale at karing patyu uling ya ing pinili ku ban maging anak ku, at aku ing maging tata na.' GDininan na kung dakal a anak a lalaki, at kareting anak ku pinili ne i Solomon ban ya ing lukluk king tronu na ning kayarian ning Ginu king mabilug a Israel.Y+Makanyan man, ing Ginung Dios ning Israel pinili na ku at ing pamilya ku ban mag-ari king Israel king kapilan pa man. Ya ing memili king tribu na ning Juda ban maging pamuntuk ya, at keting tribu pinili ne ing pamilya nang tatang ku. At karing anak nang lalaking tatang ku, metula yang pinili na ku bilang ari na ning mabilug a Israel.)oneng ngana kanaku ning Ginu, Aliwa ika ing patalakad king bale para king lagyu ku uling metung kang sundalus at dakal ing dayang pepatulu mu.2]Tinalakad ya i David arapan da at ngana karela, Kapatad ku at kabalen, makiramdam kayu kanaku. Malasakit ku at nasa ing mitalakad metung a bale a pagkabilian na ning Kaban ning Kasunduan ning Ginu at tuknangan na ning Dios. Sidia ku na ing sablang kailangan para kaniti bilang parangal king Dios,7 iInutus nang Aring David karing sablang opisyal na ning Israel ing mitipun la king Jerusalem. Inya mitipun la king Jerusalem ding sablang opisyal da ring tribu, ding opisyal a mamahala king obra na ning kayarian, ding manimuna da ring balang pamilya, ding mamahala king pibandian at ding sese animal ning ari at ding anak na, ding opisyal ning palasyu, ding pikabaluan a opisyal da ring sundalus, at ding kagalang-galang a memalen.-"Ding menalili kang Ahitofel ila di Abiatar at Jeoiada a anak nang Benaia. I Joab ya naman ing pekapun da ring sablang sundalus na ning kayarian.fE!I Ahitofel ya ing talausuk na ning ari, at i Husai a Arkiteo ya ing kakaluguran na ning ari.^5 I Jonatan, ing kapatad nang tata nang David, biasa yang munie payu, aintindian no ding tau at tau yang matas a pegaralan. Ya at i Jehiel a anak nang Hakmoni ila ding mamahala king pamagaral da ring anak ning ari.DIla deti ring katiwala nang Aring David king pibandian na.;oI Obil a Ismaelita, ya ing mamahala karing kamelyu, at i Jedeia a tau Meronot, ya ing mamahala karing gaindung asno; i Jaziz a tau Hagar, ya ing mamahala karing tupa at kambing.1[i Sitrai a tau Sharon, ya ing mamahala karing kawan karing pipagpastulan ning Sharon; i Safat a anak nang Adlai, ya ing mamahala karing kawan karing lugal a kapatagan.~%i Baal Hanan a tau Geder, ya ing mamahala karing tanaman a olibo at sikamoro karin king Sefela; i Joas, ya ing mamahala karing kamalig laru;|}qi Simei a tau Rama, ya ing mamahala karing mulahan ubas; i Zabdi a tau Sefam, ya ing mamahala karing kamalig alak;S|i Ezri a anak nang Kelub, ya ing mamahala karing magobra karing marangle;}{sIti ya ing listahan da ring mamahala king pibandian na ning ari: i Azmavet a anak nang Adiel, ya ing mamahala karing pibandian ning kayarian; i Jonatan a anak nang Uzzia, ya ing mamahala king pibandian karing probinsia, siudad, baryu, at tore;zPegumpisan nang Joab a anak nang Zeruia ing pamagsensus king bilang da ring Israelita, oneng e na ayari, uling mimua ya ing Dios king Israel uli na niting pamagsensus. Iti ing sangkan nung inya ing bilang e misulat karing talaan na ning Aring David.(yIE na la pepalistang Aring David ding ala pang aduang pulung banua uling pengaku na ning Ginu ing parakalan na lang anti ding batuin king banua ding Israelita.Oxat i Azarel a anak nang Jeroham, ya ing mamahala king tribu nang Dan."w=i Iddo a anak nang Zacarias, ya ing mamahala king tribu nang Manase dane Aslagan; i Jaasiel a anak nang Abner, ya ing mamahala king tribu nang Benjamin;v3i Hosea a anak nang Azazia, ya ing mamahala king tribu nang Efraim; i Joel a anak nang Pedaia, ya ing mamahala king tribu nang Manase dane Albugan;u'i Ismaia a anak nang Obadias, ya ing mamahala king tribu nang Zebulun; i Jeremot a anak nang Azriel, ya ing mamahala king tribu nang Neftali;t5i Elihu, ing metung karing kapatad nang David, ing mamahala king tribu nang Juda; i Omri a anak nang Mikael, ya ing mamahala king tribu nang Isacar;}ssi Hasabia a anak nang Kemuel, ya ing mamahala king tribu nang Levi; i Zadok, ya ing mamahala king tribu nang Aaron;FrIla deti ring mamahala karing tribu na ning Israel: i Eliezer a anak nang Zikri, ya ing mamahala king tribu nang Ruben; i Sefatia a anak nang Maaca, ya ing mamahala king tribu nang Simeon;rq]I Heldai a tau munaman Netofa at lahi nang Otniel, ya ing pekapun a mamahala king kalabing aduang bulan.{poI Benaia a tau Piraton ning sakup ning tribu nang Efraim, ya ing pekapun a mamahala king kalabing metung a bulan.goG I Maharai a tau Netofa ning pamilya nang Zera, ya ing pekapun a mamahala king kapulung bulan.onW I Abiezer a tau Anatot sakup ning tribu nang Benjamin, ya ing pekapun a mamahala king kasiam a bulan.umc I Sibecai a tau Husa at lahi nang Zera ning tribu nang Juda, ya ing pekapun a mamahala king kawalung bulan.al; I Helez a lahi nang Efraim at tau Pelon, ya ing pekapun a mamahala king kapitung bulan.Zk- I Ira a anak nang Ikes ning Tekoa, ya ing pekapun a mamahala king kanam a bulan.SjI Samhut a lahi nang Izar, ya ing pekapun a mamahala king kalimang bulan.iI Asael a kapatad nang Joab, ya ing pekapun a mamahala king kapat a bulan. Ing anak nang i Zebadia ya ing meging kayalili na.lhQYa ing manimuna ding Atlung Pulu. Ing anak nang i Amizabad ya ing meging kayalili na keting grupu.ag;I Benaia a anak na ning paring i Jeoiada, ya ing pekapun a mamahala king katlung bulan.sf_I Dodai a lahi nang Ahohi, ya ing pekapun a mamahala king kaduang bulan. I Miklot ya ing kaduang pekapun.1e]Lahi neng Perez na ning tribu nang Juda.ldQI Jasobeam a anak nang Zabdiel, ya ing pekapun a mamahala king grupu a sumuyu king mumunang bulan.vc gIti ya ing listahan da ring Israelitang pekapun da ring pamilya ra at manimuna da ring tribu a susuyu king kayarian. Adua lang pulu't apat a libung lalaki balang grupu ding susuyu balang bulan lalam nang pamanimuna ning metung a pekapun.b# Pinili na lang Aring David ding aduang libu pitung dalan a mangagaling at pekapun pamilya a kamaganak nang Jeria ban mamahala karing Rubenita, Gadaita, at ing tribu nang Manase dane Aslagan. Ila ding pemahalan nang David ban tupad king obrang panrelihiun at pambalen.a1Agpang king listahan da ring lahi nang Hebron, i Jeria ya ing manimuna. King apat apulung banua nang pamag-aring David ating megawang pamanialiksik king lahi nang Hebron, at meyakit king ding pekamagaling a sundalus keting lahi manuknangan la king Jazer a sakup ning Gilead.\`1Karing lahi nang Hebron, i Hasabia at ding libu at pitung dalan a mangagaling a kamaganak na ila ding mitulduan mangasiwa king Israel dane albugan ning Jordan. Ila ding mamahala king obra ning Ginu at ning ari.o_WKaring lahi nang Izar, i Kenania at ding anak na ila ding mitulduan talapaglista at ukum ning Israel.g^GI Selomit at ing pamilya na ila ding ating pakibatan king sablang bage mitalagang gamitan king bale ning Ginu pati na ding binie nang propeta Samuel, i Aring Saul, at i Abner a anak nang Ner, at i Joab a anak nang Zeruia.]wTelaga ra para gamitan king Bale ning Ginu ing mapilan karing bage a ikua ra karing kalaban a simbut da king labanan.e\CI Selomit at ding kamaganak na ila ding ating pakibatan karing regalung telaga nang Aring David para king Dios at ding pekapun da ring pamilya at manimuna da ring grupu-grupung pamilya, at ding opisyal da ring sundalus.C[Ila deti ring kamaganak na king uli nang Eliezer: i Rehabia a anak na, i Jesia a anak nang Rehabia, i Joram a anak nang Jesia, i Zikri a anak nang Joram, at i Selomit a anak nang Zikri.Z3I Sebuel, ing anak nang Gersom at apu nang Moises, ya ing meging pamuntuk da ring mamahala king pibandian na ning Bale ning Ginu at karing kamalig.UY#Mirinan la namang katungkulan ding lahi nang Amram, Izar, Hebron, at Uziel.}XsDing aliwa na pang anak Ladan ila di Zetam at Joel. Ila ding ating pakibatan king pibandian na ning bale ning Ginu.~WuI Ladan, ing metung karing anak nang Gerson, ya ing makatua da ring dakal a pamilya pati na ing pamilya nang Jehiel.@VyKing pamanimuna nang Ahiya mitulduan lang katungkulan ding kalupa rang Levita bilang talaingat pibandian na ning Bale ning Dios at karing kamalig a pisisinupan karing ain a mitalaga.XU)Ya iti ing kaayusan na ning pamag-guardia da ring pamilya nang Kora at Merari.T{Apat la ding guardia ketang dane albugan ning pavilion, at adua la detang king lele ning dalan a malapit king pavilion.FSking dane aslagan anam la reng guardia neng aldo; king dane norti, apat la; at apat la naman king dane mauli. Apat la ding mag-guardia aldo-aldo karing kamalig, adua karing balang kamalig.R!I Supim at i Hosa ila ding king pasbul dane albugan at king Pasbul Dalan ning Salleket king dalan a paukiat. Liwas-liwas lang mag-guardia,lQQIng king dane mauli kang Obed Edom ya, at ding anak na ilang mitulduan mag-guardia karing kamalig.P1Ing miras kang Selemia ya ing pasbul king dane aslagan. Ing anak nang i Zacarias, ing lalaking biasang munie payu, tinggap ne ing king dane norti.%OC Mibagutan la ban abalu de ing pasbul a karelang guardian. Kaniting mesabing bagutan e meging pisasabian ing bilang ning pamilya, nung dakal la man o ditak.N/ Pigrupu-grupu da la reting guardia agpang king pamilyang ibatan da, at midinan lang katungkulan king Bale ning Ginu a antimo ding aliwang Levita.sM_ Hilkia, Tebalia, at i Zacarias. Labi lang atlu ding king pamilya nang Hosa a guardia king Bale ning Ginu.Lw Ding king pamilya nang Merari kang Hosa ila deti: Simri (ing gewa nang pamuntuk tata na agyang aliwa ya ing pangane),AIng kaduang pulu ya ing kang Eliata at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.f=EIng kalabing siam ya ing kang Malloti at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.e<CIng kalabing walu ya ing kang Hanani at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.h;IIng kalabing pitu ya ing kang Josbekasa at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.f:EIng kalabing anam ya ing kang Hanania at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.p9YIng kalabing limang mebagut ya ing kang Jerimot at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.p8YIng kalabing apat a mebagut ya ing kang Matitia at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.o7WIng kalabing atlung mebagut ya ing kang Sebuel at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.p6YIng kalabing aduang mebagut ya ing kang Hasabia at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.p5YIng kalabing metung a mebagut ya ing kang Uziel at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.g4GIng kapulung mebagut ya ing kang Simei at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.i3KIng kasiam a mebagut ya ing kang Matania at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.h2IIng kawalung mebagut ya ing kang Jesaia at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.i1KIng kapitung mebagut ya ing kang Asarela at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.g0G Ing kanam a mebagut ya ing kang Bukkia at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.i/K Ing kalimang mebagut ya ing kang Netania at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.e.C Ing kapat a mebagut ya ing kang Zeri at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.f-E Ing katlung mebagut ya ing kang Zacur at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua munaman.M, Ing mumunang mebagut ya ing kang Jose ning pamilya nang Asaf at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua. Ing tinuking mebagut ya ing kang Gedalia at ding anak na ampon kapatad. Labi lang adua.s+_Mibagutan la tungkul king karelang katungkulan, matua ya man o kayanakan; biasa ya man o magumpisa ya pa.'*GMagaling la ngan deting aduang pulu't apat a lalaki, at miyanad lang ustu ding kalupa rang Levita king musika. Adua lang dalan walung pulu't walu kabilangan.)Titigtig la ngan lira, pompiang, at alpa deting labing apat lalam nang pamanimunang tata ra at babagayan dang musika ing kasuyuan pamanyamba king bale ning Ginu. Di Asaf, Jedutun, at i Heman ila ding mamahala karing anak da agpang king utus na ning ari karela.A({Binie na la ning Dios deting labing apat a anak a lalaki kang Heman a propeta na ning ari. Dininan nia namang atlung anak a babai antimo ing pengaku na ban lalu yang mirangal i Heman./'WDing labing apat nang anak Heman: Bukkia, Matania, Uziel, Sebuel, Jerimot, Hanania, Hanani, Eliata, Giddalti, Romamti Ezer, Josbekasa, Malloti, Hotir, at i Mahaziot.e&CDi Gedalia, Zeri, Jesaia, Simei, Hasabia, at i Matitia ila ding magsalita king amanu na ning Dios lalam nang pamanimunang Jedutun a tata ra at babagayan da la ring lira at kantang kapurian ampon kapasalamatan king Ginu.:%mI Zacur at ding kapatad nang i Jose, i Netania, at i Asarela. Ila ding magsalita king amanu na ning Dios lalam nang pamanimunang Asaf a tata ra at agpang king utus na ning ari.S$ !Telaga na lang Aring David at ding manimuna ding Levita deting pamilyang Levita ban manimuna king kasuyuan pamanyamba. Ila deti: i Asaf, Heman, at i Jedutun. Sabian da ing amanu na ning Ginu kabang babagayan da la ring lira, alpa, at pompiang. Oyni ing listahan da ring manimuna king pamanyamba at ing sarasarili dang katungkulan.9#kAntimo ing depat da ring pamilya nang Aaron, mibagutan la naman deting lalaki king durungutan nang Aring David, Zadok, Ahimelek ampon ding pekapun da ring pari at ding Levita. Q~9}}J{{zzy0xwwv!u}tsrrqqppoo!nn\nmgllYkk==<;b:A9787w66 5s443~22W11&0j//..8--,+**B)((1'%%4$$!"!Q vP`8L(FAwR d  9 . s 1Z=UoN at i Rehoboam ya ing meging ari da ring Israelitang sakup ning Juda.mS Inyang ikit da ring memalen na ning Israel ing e na buring pakiramdaman ning ari ing kayaduanan da, sinabi ra, Nanu pamu ing kaugnayan tamu kang David? Ala ta nang pangataid king anak nang Jese. Balen Israel, tara, muli ta na karing bale tamu! Rehoboam, bahala na ka king sarili mu manibat ngeni! Inya minuli la ding memalen na ning Israel karing bale ra,`9 E na pekiramdaman ing kayaduanan da ring memalen. Ing milyaring iti makayagpang king kaburian ning Ginu ban matupad itang sinabi na kang Jeroboam, ing anak nang Nebat, king kapamilatan nang propeta Ahiya ning Silo.b= Ing tikian na ya ing payu da ring kayanakan, inya ngana karing memalen, Dininan na kayung mabayat a obrang tata ku; lalu keng gawan mabayat ing obrang papusan ku kekayu. Berug na kayu, oneng aku pamalupaluan da kayu!_ 7 Magaspang yang minie pakibat i Rehoboam karela; e na tikian ing payu da ring makatua. } Kalabas da ring atlung aldo, mibalik ya kang Aring Rehoboam i Jeroboam at ding kayabe na uling ita ing sinabi na karela. 1 Dininan na kayung mabayat a obrang tata ku; lalu keng gawan mabayat ing obrang pepapusan na kekayu. Berug na kayu, oneng aku pamalupaluan da kayu!z m Ngarang mekibat, Oyni ing sabian mu karela: Mas maragul ya ing malati kung taliri kesa king awakan nang tata ku.$ A Nganang mengutang karela, Nanu ing payu a aibie yu ban yung ipakibat ku karing taung makisabing gawan kung mayan ing obrang pepapusan na karelang tata ku? Oneng e na pekiramdaman ing payu da ring makatua bagkus minta ya karing kayanakan a akayabe nang meragul at ngeni tagapayu na.7 Ngarang mekibat, Nung maging maganaka ka karela at buri mu lang pamatulan king karelang kayaduanan, manatili lang susuyu keka king mitmung katapatan.5c Kaybat na nita, kitnan na lang Rehoboam ding makatuang sinuyu bilang tagapayu nang Solomon a tata na. Ngana karela, Nanu ing masanting kung ibie pakibat karing taung deta? Nganang mekibat Rehoboam, Magbalik kayu keti kaybat ning atlung aldo, at kanita ku na ibie ing pakibat ku. Inya meko na la.7g Aring Rehoboam, pepasakitan na kaming Aring Solomon a tata mu king obrang mangabayat. Nung gawan mung mayan ing obra mi at ing bie mi, kanita maging tapat kaming memalen mu.pY Pepayaus de ring tribu na ning dane norti i Jeroboam, at miyabe-abe lang minta kang Rehoboam at ngara,! Abalitan na iting Jeroboam a anak nang Nebat (atyu ya kanita king Ehipto uling tinakas ya kang Aring Solomon) at mibalik yang ibat Ehipto.l S Minta ya i Rehoboam king Sikem uling karin la minta ding memalen na ning Israel ban gawan deng ari.jM Mete ya at mikutkut king Siudad nang David. Ing anak nang i Rehoboam ya ing menalili bilang ari.L Mig-ari ya i Solomon king Jerusalem kilub ding apat apulung banua.~+ Makasulat ing sablang milyari king bie nang Solomon, manibat king kamumulan angga na king katataulian, king Istoria ning Propeta Natan at ning Ula nang Ahiya ning Silo ampon Ding Vision ning Propeta Iddo a magsalita munaman king pamag-ari nang Jeroboam a anak nang Nebat.T}! King Ehipto at karing aliwang bansa la pa mesali ding kabayu nang Solomon.:|m King panaun nang Aring Solomon anti yang karaniwan a batu ing pilak king Jerusalem, at ing dutung a sedro labis-labis anting dutung a sikamoro karing bunduk-bundukan ning Juda.{ Ya ing sasakup karing heganaganang ari manibat king Ilug ning Eufrates angga na king Filistia at king angganan ning Ehipto.ozW Atin yang apat a libung kural da ring kabayu at karwahe i Aring Solomon. Atin ya namang labing aduang libung kabayung panggera. Dela da la ring aliwa king Jerusalem at ding aliwa naman karing miyayaliwang siudad ning kayarian na.?yw Magdala yang regalu ing balang metung karela: kasangkapan a pilak at gintu, balabal, sandata, pabanglu, kabayu, at mula. E tinuknang ing pamagregalu kang Aring Solomon balang banua.zxm Pagnasan da ngan ding ari king yatu ing akatagpu re at damdaman ing kabiasnan a binie na ning Dios kang Solomon.Sw Mas mabandi ya at biasa i Aring Solomon kesa king ninumang ari king yatu.Kv Atin yang dakal a barku a maglayag king Tarsis a kayabe da ring barku nang Aring Huram. Misan king balang katlung banua magbalik lang magdalang dakal a gintu, pilak, garing, matsin, at peacock.Fu Gintu la ring kopang piinuman nang Aring Solomon, at megawa la king gintung puru ding sablang kasangkapan ning Bale king Kagubatan ning Lebanon. Alang ulaga ing pilak inyang kapanaunan na.t Labi lang aduang leon a dinukit ding atyu king mingatba rang wakas ding balitang. Ala pang makanyan a megawang tronu nu mang kayarian.Ws' Atin yang anam a balitang paukiat king tronu, at atin yang patungan bitis a belutanan gintu. Atin ya namang patungan gamat king misusumangid, at ating aduang makatalakad a dinukit a leon king misusumangid.r Pepagawa ya namang metung a maragul a tronu at ing metung nang dake niti belutanan yang garing at ing aliwa nang dake king gintung puru.5qc Pepagawa ya namang atlung dalan a mangalating kalasag; walung librang gintung puru ing megamit king balang metung. Binili na la reti king Bale king Kagubatan ning Lebanon. p Pepagawa yang aduang dalan a mangaragul a kalasag i Solomon; labing limang librang gintung puru ing megamit king balang metung.o) E la kabilang ding bayad buis da ring komersianti. Minie la namang gintu at pilak ding ari na ning Arabia at ding gobernador ning kayarian na.cn? Balang banua tatanggap yang maygit aduang pulu't limang toneladang gintu i Aring Solomon.m# Binie na ngang Aring Solomon ing nanumang bage inawad na ning reyna ning Seba. Wa, ing heganaganang buri na subali pa ketang kusang lub a binie na bilang pakundangan king regalu ning reyna. Kaybat na nita, minuli ne ing reyna at ding kayabe na king sarili nang bansa.vle Ginamit nang Aring Solomon ing dutung a almug king pangagawa na ning eran na ning Templo ning Ginu at ning palasyu na. Ing aliwa pepagawa nang alpa at lira para karing manigtigan. Ala nang anti kanita a meyakit pa king sakup ning Juda.)'kG Subali pa king gintung darala ra migdala la namang dakal a dutung a almug at iyas ding tauan nang Aring Huram at Solomon inyang dinatang lang ibat king Ofir.hjI Kaybat na nita, regaluan neng halus limang toneladang gintu ing ari, dakal a pabanglu at paniangkap ampon batung iyas a mangamal. Alang kalupa king karakal ing pabanglung binie na ning reyna ning Seba kang Aring Solomon. ($iA Purian ya ing Ginung kekang Dios a metula keka at milukluk keka king tronu bilang ari para king Ginung kekang Dios! Uli na ning lugud na king Israel at uli na ning nasa nang maging matatag la ring memalen na king kapilan man, gewa na kang ari ban ipatupad ing batas at ing hustisia.~hu Kasuerti da ring lalaking susuyu keka uling parati lang atyu king kekang arapan at makaramdam king kekang kabiasnan!Qg E ku bisang maniwala, oneng maniwala na ku ngeni, uling ikit da ring mismung mata ku. E man pala kapitna ing belita ra kanaku tungkul keka; mas dakal ing kekang kabiasnan kesa ketang mibalita kanaku.f% Inya ngana kang Aring Solomon, Tutu pin pala ing heganaganang balita a dimdam ku king kakung kayarian tungkul keka at king kekang kabiasnan!"e= ing pamangan a yapag da king ari king lamesa, ing tuknangan da ring opisyal na, ing pamagsilbi da ring talasuyu na, ing susulud dang imalan, ding magsadiang alak, at ding ain-a-durulukan a yayain na king Templo ning Ginu. Tune mengapamulala ya ing reyna king dimdam na ampon ikit.mdS Dimdam na mismu ning reyna ning Seba ing kabiasnan nang Solomon; ikit ne ing palasyung pepagawa na,hcI At pekibatan na la ngang Solomon ding kutang na; ala metung man a pigkasakitan nang malinawan.b  Abalitan na ning reyna ning Seba ing kabantugan nang Solomon, inya minta ya king Jerusalem ban pangutnan ne karing mangasakit a kutang. Dinatang yang kayabe na ding dakal a abe a talasuyu na, at dakal a kamelyung magdalang miyayaliwang paniangkap at pabanglu, batung iyas a mangamal, at dakal a gintu. Inyang mikit la ilang aduang Solomon, kitang na ngan ing heganaganang buri nang ikutang.9akPepadalan neng mapilan a barku nang Aring Huram i Solomon. Ding mismung tauan nang Huram a sane king pamaglayag ilang mamahala. Miglayag lang kayabe da ring opisyal nang Solomon at miras la king sakup ning Ofir. Kaybat na nita, mibalik la at pigdala reng maygit labing anam a toneladang gintu i Solomon.n`UKaybat na nita, minta ya i Solomon king Eziongeber at king Elat, ding sanglaran king lele ning Edom._5Apayari na mu ring Solomon ing sablang buri nang pagawa, magumpisa king pangatalakad ning pundasyun ning Templo ning Ginu angga na inyang mayari ya.%^CTiparan da ngan deting pari at Levita ing sablang tituk nang obra karelang Solomon, at pati na itang karing bale pipagponduan king nanumang pamangailangan.2]]Sindu na ing kaayusan a pegumpisan nang David a tata na tungkul king kasuyuan da ring pari at ding Levita a sumaup karela king pamagkanta at king nanumang obra da aldo-aldo. Mibili ya namang grupu-grupung a guardia para karing pasbul dalan uling iti ing inutus nang David, ing talasuyu ning Dios.\- Ila deti ring ain-a-durulukan a sukat miyain agpang king inutus nang Moises neng Aldo ning Sabbath, neng Piesta ning Bayung Bulan, at ding atlung piesta kilub ning pabanua: ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura, ing Piesta ning Pamamupul, at ing Piesta da ring Dalungdung.{[o Kaybat na nita, i Solomon minain yang ain-a-durulukan king Ginu ketang altar a pepagawa na king arap ning Templo.Z! Ibat king Siudad nang David, linipat neng Solomon king palasyung pepagawa na ing asawa na a anak ning ari ning Ehipto. Ngana, E ya sukat manuknangan ing asawa ku king palasyu nang David a ari ning Israel uling sagradu ya ing lugal a pagkabilian ning Kaban ning Ginu.xYi Ating aduang dalan limang pulung opisyal a manibala king sapilitang pamagobra para karing pagawa nang Solomon.&XE Oneng ala yang pinilit magobra karing kalupa nang Israelita; gewa na lang sundalus, opisyal, pekapun da ring karung panggera, at sundalus a pakasake kabayu.WE la Israelita at ila ring e ra pete inyang lisuban de ring Israelita ing Canaan. Pinilit na lang magobra at angga na king panaun ngeni.}VsKinua na la at pinilit pepagobran Solomon ding taung mitagan antimo ding Hiteo, Amoreo, Perezeo, Heveo, at Jebuseo.zUming siudad ning Baalat, ding sablang siudad a pipagponduan na king nanumang kailangan, at ding siudad para karing kabayu na at karwahe. Pepagawa na ing sabla nang buring magawa king Jerusalem, king Lebanon, at king sablang lugal a sakup na.+TOPepalarin na la namang pasibayung Solomon deting siudad: Bet Horon Babo at ing Bet Horon Lalam (ding mangatibe siudad a ating pasbul dalan a malyaring ikandadu),Sat pepalarin ne ing Palmyra a atyu king disyerto, at ding sablang siudad ning Hamat a pipagponduan king nanumang kailangan.MRKaybat na nita, lisuban ne at sekupan Solomon ing Hamat at ing ZobaQPepalarin na la namang pasibayu ding siudad a binie nang Aring Huram, at mitubud yang Israelita ban karin na manuknangan.pP [Aduang pulung banua ing megugul bayu ne apayaring Solomon ing Templo ning Ginu at ing palasyu ning ari.dOAIpakibat da ring tau, Uling kelinguan de ing Ginung Dios a milual karing makatua da king bansa ning Ehipto, at sinamba la ampon sinuyu karing aliwang dios. Inya naman pepagpa ning Ginu iting sablang kapahamakan karela.8NiIng ninumang daralan arap niting Templo a ngeni tune gagalangan mangapakirut ya at mangilabut at ikutang na, Obat makanyan ing depat na ning Ginu keting bansa at king Templo?5Mckanita palakuan da kayu keting bansa a binie ku kekayu, lakuan ke ing Templong telaga ku king lagyu ku, at maging kasebian ya ampon pikaylian karing sablang tau ning yatu.uLcNung e kayu manatiling tapat kanaku at e mamintu karing kautusan ku at sumuyu at samba karing aliwang dios, Kkanita ika, at ding maging anak da ring anak mu manatili lang makalukluk king tronu antimo ing pengaku ku kang David a tatang mu.J!Nung ika naman manatili kang tapat at matulid king akakit ku, antimo i David a tata mu, at daptan ampon pamintuan ing sablang kautusan ku,IPinili ke at telaga iting Templo ban manatili ya keti ing lagyu ku king kapilan man. Manatili yang atyu keti ing pusu ku at ding mata ku.lHQManatili lang makalawe ding mata ku karela at makiramdam la ding balugbug ku karing panalangin da.kGOnung ding memalen a mayayaus king lagyu ku magpakumbaba la at manalangin la, at panintunan da ku, at tuknang lang darapat e mayap, kanita pakiramdaman ku la king banua, patawaran ku ing kasalanan da, at uluan ke ing bansa ra.F# Potang sera ke ing banua ban e muran o parala ding durun ban kanan da ing makatanam king gabun o padala kung salut laban karing memalen ku,PE pepakit yang pasibayu ing Ginu kang Solomon king misan a bengi. Ngana ning Ginu, Solomon, dimdam ku ing panalangin mu at tatanggapan ke iting lugal nung nu la miyain para kanaku ding ain-sakripisyu.D Inyang apayari na neng Solomon ing Templo ning Ginu at ing palasyu ning ari, at lubus meyari ing sablang tingka nang marapat para kareti,C  King kabukasan na nita, ing kaduang pulu't atlung aldo ning kapitung bulan, pepaulian na lang Solomon ding memalen. Masaya lang masayang minuli ding memalen uli na ning kanawan a binie ning Ginu karing memalen nang Israelita, kang David, at kang Solomon.0BY Ginamit lang pitung aldo para king pangatalaga na ning altar at kaybat pitu pang aldo para king piesta. King tauling aldo mika atin lang pamitipun bayu la mikakawani.APigselebran neng Solomon at ding sablang memalen na ning Israel ing Piesta da ring Dalungdung kilub ding pitung aldo. Maragul yang katipunan da ring mekipamiesta manibat king Pidadalanan na ning Hamat dane norti angga king Pinak ning Ehipto dane mauli.@3Telaga neng Solomon ing libutad nang dake ning patyu, itang lugal arap ning Templo. Kaybat, minie yang ain-a-durulukan, ain-a-binutil, at taba a ibat karing ain-ning-pamisulusulu. Depat na iti uling milalu ya kalati ing tangsung altar a pepagawa na para kareting sablang ain.n?UTinalakad la ding pari karing karelang sarasariling lugal at antimu rin ding Levitang tatalan karing instrumentong musika a gewa nang David para gamitan king pamamie kapasalamatan king Ginu. Ngarang magkanta kabang titigtigan da la, Ing lugud nang e kukupas ning Dios alang angga! Kabang makatalakad la ding memalen, tiniupan da la ring pari ding trumpeta.9>kMiyain yang aduang pulu't aduang libung baka at dinalan aduang pulung libung tupa bilang ain-ning-pamisulusulu. Inya ya at ding sablang memalen telaga re ing Templo ning Dios.f=EKaybat na nita, i Solomon at ing mabilug a Israel miyain lang ain-sakripisyu para king Ginu.x<iInyang ikit da ring memalen na ning Israel ing titipang api at ing makasilo nang aslag ning pangayatyu ning Ginu, diku da lang angga king gabun ding lupa ra ban purian at samban ing Dios uli na ning kayapan na at ing lugud nang e kukupas.q;[E la makalub ding pari king Templo ning Ginu uli na ning makasilo nang aslag ning panga-atyu ning Ginu.`: ;Inyang ayari na neng Aring Solomon ing panalangin, tinipang ibat banua ing api at silaban na ing ain-a-durulukan at ing aliwa pang ain. At kinatmu ya ing Templo king makasilo nang aslag ning pangayatyu na ning Ginu.91*O Ginung Dios, e me sana lalakuan ing aring kekang pinili. E mu sana kakalinguan ing lugud mung e kukupas a pepakit mu king talasuyu mung i David.D8)Talakad na ka ngeni, O Ginung Dios, at kayabe ning Kaban ning Kasunduan, ing tanda ning kekang upaya, lungub na ka king Templo at karin na ka manuknangan king kapilan pa man. Bendisyunan mu ing heganaganang daraptan da ring kekang pari, at mananu na sanang ligaya la ding kekang memalen uli na ning kekang kayapan.f7E(Ngeni, O kakung Dios, lawan mu kami at pakiramdaman ding panalangin a miyayain keting lugal.G6'kanita pakiramdaman mu la, ken king banuang kekang tuknangan, ing karelang panalangin at pakisabing mayap. Malunus ka sana karela at patawaran mu ing heganaganang kasalanan a depat da keka.5'&at mibalik la lub keka king mabilug dang pusu at kaladua karin king bansa da ring mekabihag karela, at kaybat manalangin la keka at marap banda king bansa a binie mu karing makatua mi at king siudad a pinili mu at king Templo a telakad ku bilang parangal king lagyu mu,o4W%kanita pakiramdaman mu sana ing panalangin da ring kekang memalen. Nung king bansa nung nu la midala anting bihag apagaralan da king mikasala la keka at kaybat sabian da keka, Mikasala kami keka, dinapat kaming e ustu at e mayap;F3$Nung mikasala la keka ding kekang memalen, uling ala metung man a e mikakasala, at uli ning mua mu pasambut mu la karing kalaban da at idala da lang bihag king bansa rang marayu o malapit,2w#ikang atyu ken king banua, pakiramdaman mu sana ing panalangin da at pakisabing mayap, at ibie mu karela ing tagumpe.W1'"Potang mako lang makilaban ding kekang memalen karing kalaban king isanu mang lugal a ituldu mu karela, at kaybat marap la king siudad a pinili mu at king Templo a telakad ku bilang parangal king lagyu mu,&0E!pakiramdaman mu sana ing panalangin na ken king banuang tuknangan mu, at ibie ing kayaduanan na ban akilala da ka ding sablang tau ning yatu, at mamintu la keka antimo ding memalen mung Israelita. Kanita abalu ra king iting Templong telakad ku metung yang lugal nung nu ka misasamban.?/w Potang abalitan na ning metung a taung dayuan a manuknangan king marayung bansa ing kekang degulan at kayupayan at makasadiang kimut, at kaybat datang ya king Templo ban manalangin,'.GKing makanyan a paralan da akuang manatiling ating takut keka at pamintuan da ka king kekaban na ning bie ra ketang gabun a binie mu karing kekaming makatua.A-{pakiramdaman mu la sana kanita ken king banua at patawaran ing depat dang pamikasala, uling ikang bukud ing makibalu king pusu ning tau. Inya ika ing munie ablas agpang king depat da.k,Opakiramdaman mu sana ing karelang panalangin o ing nanumang aus na ning metung at metung karing memalen mung Israelita king penandit a panamdaman da king pusu ra ing mikasala la, at itas da la ring gamat da tulid ning Templo,d+ANung mika maragul a danup king gabun o pesti o mika lawi o kulapu o gisanan da lang durun at ulad ding tanaman, nung kubkuban da lang kalaban ing isanu man karing karelang siudad o nung datang karela ing salut o sakit,*pakiramdaman mu la sana ken king banua at patawaran ing kasalanan da ring kekang talasuyu, ding memalen ning Israel, at ituru mu itang mayap a sukat dang daptan. Kaybat, ibaldug mu ing uran king gabun a kekang binie karing kekang memalen bilang mana ra.1)[Nung e na ibaldug ning banua ing uran uli na ning dinapat lang pamikasala keka, at kaybat sumisi la at datang king Templo, at king mitmung kapakumbaban mamaus la keka,-(Spakiramdaman mu la sana ken king banua. Patawaran mu ing kasalanan da ring memalen mu at ibalik mu lang pasibayu king gabun a binie mu karela at karing makatua da.='sNung masambut la karing kalaban ding memalen mung Israelita uli na ning mikasala la keka, at kaybat sumisi la at datang king Templo, at king mitmung kapakumbaban manigapu la keka,&&Eken king banua, makiramdam ka sana, O Ginu, at ika ing gawa at munie atul king karelang problema. Parusan me itang mikasala at payalang sala ing e mikasala.%+Nung ing metung a tau misangkanan yang ginawang e mayap king kalupa nang tau, at idala re king altar mu at pasumpan nung ala ya ping kasalanan,M$Pakiramdaman mu sana ing panalangin ku at ing panalangin da ring memalen mung Israelita neng mamarap la keti. Ken king banuang kekang tuknangan pakiramdaman mu kami at patawaran ing kasalanan mi.#%Banten me sana aldo't bengi ing Templo, iting lugal a pinili mu nung nu ka misamban. Pakiramdaman mu ku sana neng mamarap ku ban manalangin.{"oMakanyan man, pakiramdaman mu sa, O Ginung Dios, ing panalangin ku, ing pakisabi nang mayap ning kekang talasuyu.2!]Oneng tune kayang malyari kang manuknangan, O Dios, king yatu a kayabe da ring tao? E ka mipagyu agyang king mabilug a banua; lalu kang e mipagyu king Templong gewa ku!C Inya, O Ginung Dios ning Israel, paintulut mung mipatibayan ing amanung kekang sinabi king talasuyu mung i David a tata ku. fig,...tinas na la ding gamat na at menalangin ya.,(6:12)fig*`9Inya ngeni, O Ginung Dios ning Israel, isundu mu sanang tuparan itang pengaku mu king talasuyu mung i David a tata ku. King ating manatiling lahi na a mag-ari king Israel, nung maging mapamintu la keka a antimo ya.Tiparan mu ing pengaku mu kang David a tata ku; itang sinabi mu kanitang kapanaunan na tiparan mu ngan ngening aldong iti.xiNganang menalangin, O Ginung Dios ning Israel, alang dios a anti ika king banua o king yatu. Tutuparan mu ing kekang pangaku karing kekang memalen, at papakit mu karela ing lugud mung e kukupas neng mamintu la keka king mabilug dang pusu.  Pepagawa yang entabladung tangsu i Solomon at pepabili ne king libutad na ning patyu. Walu yang talampakan king kaba at lualas at lima yang talampakan king katas. Sinampa ya king entabladu at king akakit da ring tau siniklaud ya; tinas na la ding gamat na.) Kaybat na nita, king arapan da ring memalen tinalakad ya i Solomon king arap ning altar; tinas na la ding gamat na at menalangin ya. (;o Binili ku ne king Templo ing Kaban ning Kasunduan nung nu la makadatuk ding aduang tinabas a batu a kasusulatan na ning kasunduan a gewa ning Ginu karing memalen na ning Israel.G Tiparan na ning Ginu ing pangaku na. Aku ing menalili kang tatang kung i David bilang ari ning Israel, at aku ing pepatalakad king templo nung nu ya misamban ing Ginu, ing Dios ning Israel.Y+ oneng aliwa ika ing patalakad, nune ing anak mu, ing sarili mung laman at daya.T!Oneng ngana ning Ginu, Mayap ing isipan mung patalakad templo para kanaku,Ngana pang Solomon, E meko king isip nang tatang kung i David ing patalakad templo nung nu ya misamban ing Ginu, ing Dios ning Israel.#Oneng ngeni, pinili ke ing Jerusalem ban maging lugal nung nu ku misamban. At ika, David, ing pinili kung manimuna karing kanakung memalen.Manibat na kanitang liwal ku la ding memalen kung Israelita king Ehipto angga na ngeni, ala kung piniling siudad king gabun ning Israel a pitalakaran king templo nung nu ra ku samban ding tau. At ala kung pinili metung man ban manimuna karing memalen kung Israel.}sNgana, Purian ya ing Ginung Dios ning Israel! Tiparan na itang pengaku na kang tata kung i David, inyang sinabi na,kOMakatalakad la karin ding memalen na ning Israel. Belikdan na la ning ari at binendisyunan na la.jMNgeni mitalakad kung metung a marangal a Templo ban maging kekang tuknangan king kapilan pa man.r _Kaybat na nita, nganang menalangin Aring Solomon, Ginu, sinabi mu ing manuknangan ka king makapal a biga.  Inya e ra agampanan ding pari ing karelang katungkulan uling mengatmu ya ing Templo ning Dios king ligaya na ning pangayatyu na.% Ding tutiup trumpeta at ding talapagkanta balamu metung la mung siwala king karelang pamamie kapurian at kapasalamatan king Ginu. Kayabe da ring trumpeta, pompiang, at aliwa pang instrumento ning musika, magkanta lang kapurian king Ginu. Ngara, Purian ya ing Ginu, uling mayap ya; ing lugud nang e kukupas alang angga. Kanita kinatmu ya ing Templo king biga ning maslag nang pangayatyu ning Ginu.; o Tinalakad la king dane aslagan ning altar ding Levitang manigtigan a kabilang da ri Asaf, Heman, Jedutun, at ding anak da ampon kamaganak. Makaimalan lang mapinung linen at titigtigan da la ring pompiang, alpa, at lira. Babagayan da la ring dinalan aduang pulung pari king kapamilatan da ring trumpeta da. ) Kaybat na nita, meko la ding pari king Banal a Lugal. Telaga da ring heganaganang paring atyu karin ing sarili da nu mang grupu la makabilang.Y + Ala yang laman ing Kaban ning Kasunduan subali mu karing aduang tinabas a batu a binili nang Moises inyang atyu la king Horeb. Karin ya mekikasundu ing Ginu karing Israelita kaybat na lang alual king Ehipto.7 g Makaba la ding pipupusanan; lalagpas la king misusumangid, inya mayayakit la king arap ning kilub ning altar, oneng e king lual ning Banal a Lugal. Atyu la reti angga ngeni.p YMakaladlad la ding pakpak da ring kerubin king tulid ning Kaban ning Kasunduan at ding pipupusanan na.(IKaybat, linub de ring pari king Templo ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu, ketang lugal na king Kabanal-banalan a Lugal, lalam da ring pakpak da ring kerubin.#?Mitipun la king arap ning Kaban di Aring Solomon at ding memalen ning Israel at miyain lang ain a tupa at baka a e abilang-bilang uli na ning karakal da.,Qat dela re king Templo pati ing Toldang tuknangan ning Ginu, at ding sagradung kasangkapan kilub na niti. Ding Levita at ding pari ilang memuat at migdala kareti.T!Inyang makatipun na la ngan ding manimuna binuat de ring Levita ing Kaban,kOMitipun la ngan ding lalaki king arapan ning ari inyang panaun na ning Piesta da ring Dalungdung.  Kaybat na nita, pepayaus na lang Aring Solomon ding manimuna da ring tribu at pamilya ning Israel ban mitipun la king Jerusalem at kaybat kuanan de ing Kaban ning Kasunduan ning Ginu a atyu king Zion, ing Siudad nang David, at kaybat idala de king Templo.u eInyang meyari na ngan ing heganaganang pagawa nang Aring Solomon para king Templo ning Ginu, pepalub na la ngan king silid a pisisinupan ning Templo ding bage telaga nang David a tata naing pilak at gintu at ding aliwa pang kasangkapan.jMding gintung puru a pamatdang sulu, ding silyo, ding kawali, ding pinggan para king insenso, ding gintung pasbul ning Templo, ding pasbul kilub a palub king Kabanal-banalan a Lugal, at ding pasbul king maragul diling kuartu.c?ding palamuting bulaklak a gintu, ding sulu, at ding panyipit a megawa king gintung puru,ding gintung pitutumpakan-sulu at ding sulung milalablab arap ning Kabanal-banalan a Lugal, agpang king utus para kaniti:~Pepagawa na la namang Solomon ding kasangkapan king kilub ning Templo ning Dios, ing gintung altar, ing lamesang pidadaunan king tinape,}'Dakal ing tangsung megamit king pamangawa karing kasangkapan a pepagawa nang Solomon, inya alang makatantia nung nu anti karakal ing megamit.p|YPepaulma na la ngan ning ari ketang pipagawan pilatan ning Sukot at Zereda ning Kapatagan ning Jordan.&{Eding kaldera, pala, tinidor, at ding kasangkapan a pepagawa nang Aring Solomon kang Huram para king Templo ning Ginu. Megawa la ngan king makintab a tangsu.Hz ing maragul a kawa at ding labing aduang torong pipatungan da,/yYding palanggana at ding pipatungan da,x ding apat a ralan a tangsung pomegranate para karing aduang grupung palamuti a makaayus king aduang hilera king babo da ring kapital,8wi ding aduang asias a maragul, ding aduang telasilyong kapital babo da ring asias a maragul, ding aduang grupu a palamuti a telasilyo da ring kapital a atyu babo da ring asias,&vE Pepagawa ya namang kaldera, pala, at silyo kang Huram. Ayari na ngang Huram ing heganaganang pagawa nang Aring Solomon para king Templo ning Dios. Ila deti:Qu Binili de ing maragul a kawa king suluk ning mauli-aslagan ning Templo.t Pepagawa ya namang patyu king kilub para karing pari, at metung a patyu king kilual. Belutanan da lang tangsu ding pasbul da ring patyu.)sKPepagawa ya namang apulung lamesa; dela da la king kilub ning Templo, lima king dane mauli at lima king dane norti. Pepagawa ya namang dinalan a gintung silyo.*rMPepagawa ya namang apulung gintung pitutumpakan-sulu agpang ketang padrun, at binili da la king kilub ning Templo, lima king dane mauli at lima king dane norti.qPepagawa ya namang apulung palangganang pipanuasan, ding lima para king dane mauli la at ding lima para king dane norti la. Keti da la wawasan ding dake da ring animal a ain-a-durulukan. Itang danum king maragul a kawa ya ing gamitan da ring pari king pamanos da.4paAtlu yang pulgada king kapal ing kawa, at kalupa ne ning labi na ning silyo ing labi na; kaubug yang sampagang liryu. Mikakalaman yang labing limang libung galun a danum.`o9Makapatung ya ing kawa karing gulut da ring labing aduang tangsung toro a migugulutan; makayarap la ding atlu king dane norti, ding atlu king dane albugan, ding atlu king dane mauli, at ding atlu king dane aslagan. n9Lual ning makapadurut nang labi ning kawa ating aduang hilerang larawan da ring toro, tia pulu king balang metung at kapitnang talampakan king kalaut.[m/Kaybat na nita, pepagawa yang metung a mabilug a tangsung kawa. Pitu ya ampon kapitnang talampakan king kalalam, labi yang limang talampakan king lualas, at apat yang pulu't limang talampakan king makapadurut.#l APepagawa ya namang metung a tangsung altar i Aring Solomon. Atlu yang pulung talampakan king kaba ampon lualas, at labi yang limang talampakan king katas.Xk)Pepatalakad na la ding asias king arap na ning Templo, ing metung king bandang mauli at ing metung king bandang norti. Pemalagyuan neng Jakin itang asias king bandang mauli at Boaz itang king bandang norti.)jKPepagawa na la ding tanikala a telakwintas ban ikabit la king babo da ring asias, at antimu rin ding dinalan a pomegranate a tangsu a kebit da karing tanikala.iiKPepagawa yang aduang mangaragul a tangsung asias king arap ning Templo. Lima yang pulu't aduang talampakan king katas ing balang metung, at pitu ampon kapitnang talampakan ya king katas ing kapital na ning metung at metung.{hoMegawa ya ing tabing king inabal a linen asul, muradu, at malutu; atin yang larawan da ring binurdahan a kerubin.{go Atlung pulung talampakan ing kaba da ring pakpak dang makaladlad, at makatalakad lang makayarap king dalan palub.\f1 Kalupa nia naman sukad ning kaduang kerubin ing mumunang kerubin, at mamabut ya naman king pader ing sepu nang pakpak. At ing kasumangid nang pakpak mamabut ya naman king sepu nang pakpak ning mumunang kerubin.Me Atlung pulung talampakan ing kabilugan dang kaba ding pakpak da ring aduang kerubin, pitu at kapitnang talampakan ing kaba ning balang metung a pakpak. Mamabut ya king pader ing sepu ning pakpak ning metung karing kerubin at ing sepu ning kasumangid nang pakpak na mamabut ne man king sepu nang pakpak ning kaduang kerubin.tda Pepagawa ya namang aduang kerubin a gintu para king Kabanal-banalan a Lugal at pepabalut na la king gintu.ucc aduang pulung onsang gintu ing megamit para karing paku. Mibalutanan la namang gintu ding kuartu king babo.b!Pepagawa ne ing Kabanal-banalan a Lugal; atlu yang pulung talampakan king kaba at atlu yang pulung talampakan munaman king lualas. Kalupa ne sukad ning Templo. Aduang pulu't limang toneladang gintu ing megamit king pangabalut nang gintu ning Kabanal-banalan a Lugal;+aOPepabalut neng gintu ing kabilugan a Templo: ding tanan, ding pader, ding dalan palub, ding amba, at ding pasbul. Pepadinan na lang dinukit a kerubin ding pader. C~~c}@} |{{'{zzzz{yyCxx"wwvuuItt]s`rqqpnooNn'mll+k]jj>ihKgffceeIdccb~a`_^]\}[ZZ8YY*XgWW4VV&UQUTPSRR9PONNM!LLKKJJwInHHbH GeGEDDqCC6BBVA{@??<>> =P,,"+{+*))0('&f%%L$u$#""! ?2&Az|PAL. 7 * F5tC#E?Ila at ding memalen na ning Jerusalem mitipun la king bayung patyu ning Templo ning Ginu. Minta ya karin i Aring Jeosafat at tinalakad ya king arapan da.DMitipun-tipun la king Jerusalem ding sablang memalen a menibatan karing balang siudad ning Juda ban maniawad saup king Ginu.%CCMitakutan ya i Jeosafat, inya inari na king lub na ing maniawad yang saup king Ginu at inutus na ing mika pamag-ayunu karing sablang memalen ning kayarian.dBAAting mapilan a lalaking dinatang kang Jeosafat at ngara, Ating maragul a grupung sundalus a daratang ibat king Edom ning sumangid ning dagat ban lumusub kekayu. Abihag da ne ing Hazazon Tamar (ngana wari, ing Engedi).A 5Kalabas ning mapilan a panaun, misanmetung la ring sundalung Moabita, Ammonita, at ding mapilan a Meunita ban lusuban ya ing kayarian nang Jeosafat. @ I Amaria, ing Pekapun da ring Pari, ya ing mamahala kekayu tungkul karing bage ating kaugnayan king Ginu. I Zebadia, ing gobernador ning Juda at anak nang Ismael, ya ing mamahala kekayu tungkul karing bage ating kaugnayan king ari, at ding Levita naman ilang mamahala karing desisyun yu ban mipatupad la. Magpakatatag kayu at sana mantabe ya ing Ginu king ninumang atyu king katuliran.d?A Ituru yu la ding kapatad yung manibatan karing karelang siudad king sukat nang daptan ning ninumang misasampang dalum laban king mekamate tau o linabag king kautusan at karing tuntunan ban e la mikasala king Ginu. Nung e yu daptan, datang kekayu at karing kapatad yu ing mua na ning Ginu. Oneng e kayu mikasala nung tuparan yu ing katungkulan yu.%>C Nganang minie panabilin karela, Sukat yung tuparan ing katungkulan yu king mitmung kagalangan king Ginu, king mitmung katapatan, at king mabilug yung pusu.`=9King Jerusalem, i Jeosafat tinuldu ya namang mapilan a Levita, pari, at karing kalang-alangnan a memalen bilang ukum a munie kayatulan king nanumang pisasabian da ring tau o pamaglabag karing kautusan na ning Ginu.G<Tune pin sana ing tumakut kayu king Ginu; mingat kayu king daraptan yu, uling e na paintulut ning Ginung kekatamung Dios ing milisia ing hustisia o ing pamangabiran o ing pamananggap suhul.&;ENgana kareting ukum, Samasnan yu sa ing obra yu bilang ukum. Aliwa ing tau ing dirinan yung tula nune ing Ginu a atyu siping yu neng babie kayung kayatulan.:!Memili yang taung maging ukum para king mabilug a bansa. Atin yang ukum ing balang metung at metung karing pakakuta nang siudad ning Juda.e9CMenuknangan ya i Jeosafat king Jerusalem, oneng pupuntalan na la ding kabalen na manibat king Beerseba angga na king bulubundukan nang lugal ning Efraim ban papagbalikan na la lub king Ginu, ing Dios da ring makatua da.>8uMakanyan man ating meyakit a mayap tungkul keka, uling pepalako mu la king bansa ding simbulu na ning diosang i Asera, at inari mu king lub mu ing tupad king kaburian na ning Dios.o7WSelubungan neng Jehu, ing propetang anak nang Hanani. Nganang propeta Jehu kang Aring Jeosafat, Kailangan la waring saupan ding taung e mayap at luguran detang masama king Ginu? Uli na ning depat mung iti, mimua ya keka ing Ginu.V6 'Mekapagbalik yang e ninanu balang king palasyu na i Aring Jeosafat ning Juda.E5"Milalu kabagsik ing labanan king aldong ita, oneng menatili yang makasandal i Aring Ahab king karung panggera a makayarap karing sundalus ning Siria. At mete ya inyang lalbug ne ing aldo.Q4!Oneng abugnus ne ning metung karing sundalus ning Siria ing paslu king pana na king e na sasarian at tiran ne ing ari na ning Israel. Tinusuk ya ing paslu king pilatan ding tiranti na ning baluti na king salu. Inya ngana ning ari king magmanehu na king karung panggera, Magbalik ka at ilako mu ku king labanan uling mesugat ku!3y Akilala da ring pekapun ding karung panggera king aliwa ya pala ing ari na ning Israel, inya tiknangan deng tatagalan.S2Inyang ikit de i Aring Jeosafat bala ra king ya ing ari na ning Israel; inarapan de at lisuban. Oneng kinulisak ya i Jeosafat, at linigtas ne ning Ginung Dios at tinuknang lang tatagal ding kalaban na.1%Oneng minie yang utus ing ari ning Siria karing pekapun ding karung panggera king ala lang aliwang labanan nung e mu ing ari na ning Israel.J0 Nganang Ahab kang Jeosafat, Magbalatkayu ku at makiabe king pamakilaban, oneng e mu lulukas ing imalan mung ari. Inya migbalatkayu ya ing ari ning Israel at kaybat mekiabe ya king pamakilaban./yKaybat na nita, i Aring Ahab ning Israel at i Aring Jeosafat ning Juda minta la king Ramot ning Gilead ban lusuban de.9.kNganang Micaia, Nung sakaling mibalik kang e ninanu balang, kanita mipatunayan king e ya migsalita ing Ginu king kapamilatan ku. Ngana pa, Makiramdam kayu ngan king sinabi ku!v-eSabian yu karela king isukul de at dinan mung tinape ampon danum angga king pamagbalik kung e ninanu balang./,WKaybat nganang minie utus ning Aring Ahab ning Israel karing opisyal na, Dakpan ye i Micaia at idala ye kang Amon, ing gobernador ning siudad, at king Prinsipi Joas.o+WNganang mekibat Micaia, Akit mu potang datang ing aldo a salikut ka king metung a kuartung masalikut..*UKanita ne lepitan ning propeta Zedekia i Micaia at timpaling ne lupa. Ngana, King makananung paralan na ku likuan ning espiritu ning Ginu ban makapagsalita ya keka?V)%Nganang memupus king pamagsalita nang Micaia, Inya naman ikit mu at dimdam nung makananu lang migsalitang kalaraman keka deting propeta mu. Oneng ing Ginu mismu ya ing sinabing miras keka ing kapahamakan!C(Pekibat ning espiritu, Aku ing munta at papagsalitan ku lang kalaraman ding propeta nang Ahab ban magsalita lang kalaraman. Inya ngana ning Ginu, Sulung, ika ing munta at magtagumpe ka.'Kanita ating metung a espiritung linapit king Ginu at sinabi na, Aku ing maglinlang kang Ahab. Kitang ning Ginu, King makananung paralan?I& Kanita kitang ning Ginu, Ninu ing maglinlang kang Ahab ban munta ya at mate karin king Ramot ning Gilead? Mekibat ya ing metung karing anghel; at miyayaliwa munaman ing pekibat da ring aliwa.^%5Tiglus nang Micaia ing pamagsalita na. Ngana, Pakiramdaman mu sana ing sasabian na ning Ginu! Ikit ke ing Ginu, makalukluk ya king tronu na karin banua at kayabe da ring sablang anghel na a makatalakad siping na.$/Nganang Ahab kang Jeosafat, Ikit mu na! E ku wari sinabi keka king ala yang inula ing taung yan a mekakayap mo sa kanaku nune mu pawang e mayap!?# Pekibat nang Micaia, Akakit ku lang makakalat karing bunduk-bundukan ding sundalus na ning Israel; mengari lang tupang alang pastul. At sinabi na ning Ginu, Ala lang talapanimuna deting sundalus, inya pepaburen na lang muling payapa karing pibalebale ra."/Nganang Aring Ahab, Magsalita kang katutuan kanaku neng magsalita ka king lagyu na ning Ginu. Kailangan pa waring sabian kung ulit-ulit yan keka?!wInyang makayarap ne king Aring Ahab, kitnan ne ning ari, Micaia, kailangan pin king aku at i Aring Jeosafat ing munta kami at lumusub king Ramot ning Gilead o ali? Pekibat nang Micaia, Wa, at maniambut kayu uling papagtagumpen na kayu ning Ginu.h I Nganang mekibat Micaia, Daramdaman na ning mabie Ginu king sabian ku king ari itang pasabi na!X) E miglambat miras ya kang Micaia ing opisyal a mituburan dumakit. Ngana niting tubud kang Micaia, Metung mu ing sasabian da ring propeta: magtagumpe ya ing ari. Kailangan ing makanyan munaman ing sabian mu./W Makanyan munaman ing sinabi da ring sablang propeta. Ngara pa, Sulung, lumusub ka king Ramot ning Gilead at maniambut ka. Magtagumpe ka uling saupan na ka ning Ginu._7 I Zedekia a anak nang Kenaana, ing metung karing propeta, ginawa yang sagung bakal at ngana kang Ahab, Ing Ginu sasabian na: King kapamilatan da reti labanan mu la ding tau ning Siria at gisanan mu la ngang paten.oW Ing ari ning Israel at i Jeosafat a ari ning Juda maka-imalan la king imalan ari at makalukluk la karing tronu lele ning pidadaran king lual pasbul-dalan ning Samaria kabang magsalita lang ula ding sablang propeta king arapan da.{oInya pepayaus neng Aring Ahab ing metung a opisyal at ngana, Magmalagua ka, dakitan me i Micaia a anak nang Imla.]3Nganang mekibat Ahab, Atin, i Micaia a anak nang Imla. Oneng kasaman ke uling ala ya pang inula a mekakayap mo sa kanaku; puru e mayap ing pepasari na. E mu sukat sabian yan! nganang sinabing Jeosafat kang Ahab.oWNganang mengutang Jeosafat, Ala na waring aliwang propeta a malyari tamung akutnan tungkul king Ginu?SInya pepayaus na lang Ahab ding apat a ralan a propeta at nganang kinutang karela, Kailangan kung lumusub king Ramot ning Gilead o ali? Ngarang mekibat, Lumusub ka, uling papagtagumpen na ka ning Dios.X)Oneng sinabi na naman, Bayu ta gawan yan, kailangan pa ing kutnan ya ing Ginu.;oNgana, Jeosafat, malyari kang tuki kanaku king pamaglusub king Ramot ning Gilead? Pekibat nang Jeosafat, Bisa ku; makasadia ku at ding sundalus ku ban tuki keka king pamaglusub.1Kalabas da ring mapilan a banua, minta ya i Jeosafat king Samaria ban dalawan ne i Ahab. Pepapate yang dakal a tupa at baka i Ahab bilang pamagpiesta king pamandalo nang Jeosafat. At kaybat, inagkat neng makiabe i Jeosafat king pamaglusub king siudad ning Ramot ning Gilead. Inyang meging mabandi ne at pikabaluan i Aring Jeosafat ning Juda, mekisangga ya kang Aring Ahab ning Israel king kapamilatan ning inayus nang pamakiasawa ning metung karing miembru na ning pamilya na king metung nang miembru ning pamilya nang Aring Ahab.-Ila deti ring lalaking sinuyu king ari ning Jerusalem, subali pa karetang pinuestu nang Jeosafat karing kuta da ring siudad ning mabilug a Juda.!Ing kayaduangan na ya i Jeozabad a manibala karing dinalan walung pulung libung sundalus a manatiling makasadia king aus ning pamakilaban.KI Eliada, ing mesubuk na katapangan, ya ing pekapun da ring sundalus a menibatan karing pamilya nang Benjamin. Atin yang aduang dalan a libung sundalus a pakakalasag at magdalang pana at paslu.at i Amasia, ing anak nang Zikri, atin yang aduang dalan a libung sundalus. (Migkusa yang lub sinuyu king Ginu i Amasia.)Z-i Jeohanan, ing katuki na, atin yang aduang dalan walung pulung libung sundalus;#?agpang karing pamilyang karelang penibatan. Ila deti: i Adna ya ing pekapun a ibat king lahi nang Juda a ating tatalnan a atlung dalan a libung sundalus; / at karin na pinondu ing kagamitan a misna king karakal. Pinuestu na la naman king Jerusalem ding sundalus a opisyal a masibukan king pamakilaban,z m Meragul nang meragul ing kayupayan na. Pepagawa yang dakal a kuta at mitatag dakal a siudad king mabilug a Juda,N  Ding mapilan karing tau Filistia pigdala reng dakal a pilak at aliwa pang regalu, ding tau Arabia naman pigdala reng pitung libu at pitung dalan a tupa ampon pitung libu at pitung dalan a kambing.  Ing takut king Ginu miras karing heganaganang kayarian a makapadurut king Juda. Tatakut lang lumaban kang Aring Jeosafat.} s Dela re ing libru ning Kautusan ning Ginu at minta la karing heganaganang balen ning Juda ban ituru da la ring tau.W'Kayabe da la reting opisyal ding siam a Levita at aduang pari. Ding Levita ila di Semaia, Netania, Zebadia, Asael, Semiramot, Jeonatan, Adoniya, Tobia, at i Tobadoniya. Ding pari ila di Elisama at Jehoram.&EKing katlung banua na ning pamag-ari na tiburan na la ding opisyal nang i Benhail, Obadias, Zacarias, Netanel, at i Micaia ban turu karing siudad ning Juda.3Tula na ing sumuyung tapat king Ginu, at lesak na la ngan ding lugal a pisasamban da ring dayuan at ding simbulu na ning diosang i Asera king Juda.!;Gewa neng matatag ning Ginu ing pamag-ari nang Jeosafat king Juda, at ding memalen dininan deng regalu. Inya meging mabandi ya at tune kagalang-galang.}sSimban ne ing Dios nang tata na, pemintuan na la ding utus ning Dios, at e ya menugaling anti ding ari ning Israel.*MBinendisyunan ne ning Ginu i Jeosafat uling tikian na itang mayap nang alimbawa ning makatua nang i David inyang anak pa ing bie na at e ya sinamba karing Baal.9kPinuestu na la ding sundalus na karing mabilug nang sakup ning kayarian na ning Juda pati na karing siudad a pakakuta at karing siudad ning Efraim a abihag nang Asa a tata na.y mIng menalili kang Asa bilang ari ya ing anak nang i Jeosafat, at pekasadia ne ing kayarian na laban king Israel.dAKitkut de king Siudad nang David, ketang batung kutkutan a ya mismu ing pepagawa. Dininan deng dakal at miyayaliwang pabanglu ing bangke na, at ginawa lang maragul a dapug ding tau bilang pamagpaldas king kamatayan na.7i Kaybat dang milabas ding aduang banua mete ya.E~ King katlung pulu't siam a banua ning pamag-ari nang Asa mirate ya uli na ning mabayat a sakit a digpa king bitis na. Makanyan man, e ya meniawad saup king Ginu; karing doktor ya menalig.p}Y Ing heganaganang milyari king bie nang Aring Asa misulat king Istoria da ring Ari ning Juda at Israel.F| Mimua ya i Asa king sinabi na ning propeta. Inya pepatanikala ne at pepasukul i Hanani. King panaun munamang iti na pegumpisan Asa ing mabagsik a pamakiutus na karing mapilan nang memalen.B{} Lalawan ne ning Ginu ing mabilug a yatu ban saupan na la ding taung maki pusung tapat king Ginu. Inya manibat ngeni mibili kang parati king labanan uli na ning depat mung kamangmangan.6zeE la wari milalu karakal ding sundalus ning Etiopia at Libya, at ding karelang karung panggera at sundalus a pakasake kabayo? Oneng simbut mu la uling menalig ka king Ginu.Jy King panaun a ita, pintalan neng propeta Hanani i Aring Asa at ngana, Aring Asa, mekatakas la ding sundalus ning ari ning Israel uli na ning menalig ka king Siria at e king Ginung kekang Dios.x}Kanita na la tinipun Aring Asa ding lalaki ning mabilug a Juda at pepaakut na la ding batu at dutung a melakuan king Rama, ing e meyaring pagawa nang pader Aring Baasa, at pepadala na karing siudad ning Geba at Mizpa ban magamit king pamipatibe ra.kwOInyang abalitan nang Aring Baasa ing milyari, pepatuknang na ing pangabakud nang pader ning Rama."v=Mebisa yang makikampi i Benhadad kang Asa, inya tiburan na la ding opisyal na at ding sundalus ban lusuban da la ring siudad ning Israel. Abihag de ing Ihon, Dan, Abel Bet Maaca, at ding sablang siudad ning Neftali nung nu makatambak ing sablang kailangan a pamangan at kagamitan.su_Peparala ku la deting pilak at gintu bilang regalu keka. Sana mikaluguran kata antimo i tata ku at i tata mu. Inya, pututan mu na ing pamakiabe mu kang Aring Baasa ning Israel ban ilako na na la ding sundalus na king kakung kayarian.5tcInya kinua na lang Asa ding pilak at gintu king baul ning Templo ning Ginu at ning palasyu at peparala na la king Damasco, kang Aring Benhadad ning Siria at iting mensahi:Gs Inyang katlung pulu't anam na nang banuang mag-aring Asa king Juda, kanita ne lisuban Aring Baasa ning Israel ing Juda. Pegumpisan neng pepabakud ing Rama ban alang milub o milual king Juda.erCE na bitasa pang mika gera nune mu inyang katlung pulu't limang banua na ning pamag-ari na.;qoDela na la ngan king Templo ning Dios ding sablang kagamitan a telaga nang Abiya a tata na para king Dios. Inabe na la ding kasangkapan a gintu at pilak a ya mismu ing mitalaga.p-Agyang e na la ngan lesak Asa ding sablang lugal a pisasamban da ring dayuan king bansa, menatili yang tapat king Ginu king kekaban ning bie na.^o5Leko neng Aring Asa i apu nang i Maaca bilang reynang indu, uling ginawa yang makasumaming idolo na ning diosang i Asera. Digsa neng Asa iting idolo; penadtad neng mangalati at silaban king Kapatagan ning Kidron.Wn'Masaya la ngan ding memalen na ning Juda uling gewa re iting kasunduan king mabilug dang pusu. Matutula la king pamanyamba ra king Ginu, at tinggap na no naman ning Ginu at dininan kapayapan king bansa da.sm_King masikan a bosis at tiup ding trumpeta sinumpa la king lagyu ning Ginu king tuparan de ing kasunduan.glG Pikayari da ing paten ya ing ninumang e sambakayanakan ya man o matua, lalaki ya man o babai.k! Ginawa lang metung a kasunduan nung nu ra pikayari ing samban de ing Ginu, ing Dios da ring makatua da, king mabilug dang pusu at kaladua.j7 King mismung aldong ita miyain lang ain-a-durulukan para king Ginu ibat king pibandian a karelang asamsam: pitung dalan a baka at pitung libung tupa.tia Mitipun la king Jerusalem kanitang katlung bulan na ning kalabing limang banua na ning pamag-ari nang Asa.Sh Migpanig la kang Asa ding dakal a taung dinatang ibat king Efraim, Manase, at Simeon uling ikit da king ing Ginu atyu ya kang Asa. Pepayaus na la ngan Asa pati na ding memalen na ning Juda at Benjamin.CgMesikan ya lub i Asa inyang dimdam na ing mesabing ula nang Azaria a anak nang Oded. Pepalako na la ding makasumaming idolo king mabilug a Juda at Benjamin at karing siudad a abihag na karin king bulubundukan na ning Efraim. Pepalarin nia naman ing altar na ning Ginu a mitalakad king patyu ning Templo ning Ginu.\f1Oneng e yu painan ing lub yu at magpakatatag kayu, uling ablasan na ing daptan yu. e9Guluan ne ning metung a bansa ing kalupa nang bansa, at ing siudad ing kalupa nang siudad. Ing Dios ya ing pasari king kaguluan at kaligaligan karela.Vd%Mapanganib kanita ing maglakad nu man karin uling magulu at alang kapayapan.cyOneng panintunan de ing Ginung Dios ning Israel neng mibibili la king panganib. Panintunan de at atatagpuan da ne man.bKilub ding makabang panaun mibiebie yang alang tune Dios ing Israel; ala yang pari ban turu karing memalen at alang batas.aat linual ya ban pakikitan ne i Asa. Ngana, Makiramdam ka kanaku, Aring Asa at ikong memalen na ning Juda at Benjamin! Manatili ya kekayu ing Ginu kabang manatili kayu king Ginu. Akit ye, nung panintunan ye; nung kalinguan ye, kalinguan na kayu naman.J` Detangan ne ning espiritu na ning Dios i Azaria a anak nang Oded,_Lisuban da la naman ding paglugalan da ring pastul kawan, at kaybat inuli da la Jerusalem ding ikua rang tupa at kamelyu.4^aLesak da la ngan ding siudad a makapadurut king Gerar, uli na ning takut da ring memalen da reti king Ginu. Liban da la ngan ding siudad at dakal ing ikua rang pibandian.,]Q Penagal na lang Asa at ding sundalus na angga king Gerar. King saup ning Ginu, gisan da la ngan pete ding dakal a kalaban, at dakal ing pibandian a karelang ikua.k\O King saup ning Ginu, simbut na lang Asa at ding sundalus na ding kalaban a tau Cus at tinakas la.e[C Nganang menalangin Asa king Ginung Dios, Ginu, ala metung man a anti ika ing makasaup king metung a maina king pamakilaban king metung a mayupaya. Saupan mu kami, O Ginung kekaming Dios, uling manalig kami keka, at king lagyu mu linual kaming makilaban kareting dakal a kalaban. O Ginu, ika ing kekaming Dios; e mu ipaintulut ing sambutan da kami.pZY Inya linage ya i Asa ban labanan ne i Zera, at mitagpu la king Kapatagan ning Zefata lele ning Maresa.@Yy E miglambat i Zera a tau Etiopia linusub ya laban karela. Atin yang metung a milyung sundalus at atin yang atlung dalan a karung panggera, at king panyulung da miras la angga Maresa.qX[Atin yang atlung dalan a libung sundalus a tau Judea a pakasandatang kalasag at tandus, at aduang dalan walung pulung libu a tau Benjamin a pakasandatang kalasag at pana. Mangatapang la ngan ding sundalus at masibukan king labanan.WwNgana karing tau Juda, Pakatibe ta la ding siudad tamu king kapamilatan da ring mangatibe pader at tore, at pasbul dalan a malyaring ibuklat at ikandadu. Atyu ya king gamat tamu iting bansa uling buri tamung gawan ing kaburian na ning Ginung kekatamung Dios. Pigdipensa na katamu at dininan na katamung kapanatagan nu man karin. Inya megobra la at meging manawa ing bie ra.VPepatalakad yang mangatibe pader para karing siudad ning Juda king kapanaunan na at e mika gera, uling dininan neng kapayapan ning Ginu.NUUling pepalako na la ding lugal a pisasamban da ring dayuan at ding lugal nung nu la duruluk insenso karing sablang siudad ning Juda, mika kapayapan king kayarian king panaun na ning pamag-ari na.+TOInutus na karing memalen na ning Juda ing daptan da ing kaburian na ning Ginu, ing Dios da ring makatua da, at tuparan ding utus na at tuntun karing tuntunan na.0SYPepalako na la ding altar da ring dayuan at ding lugal a mangatas nung nu la sasamba; pepalasak na la naman ding sagradung asias at ding simbulu ning diosang i Asera.JR Metula ya ing Ginung Dios uling depat na itang mayap at matulid.QQ Mete ya i Aring Abiya at mikutkut ya king kutkutan da ring ari king Siudad nang David. I Asa, ing anak na, ya ing menalili bilang ari. Mapayapa king Juda kilub ding apulung banuang pamag-ari nang Asa.tPa Ing aliwang milyari king bie nang Abiya, ing sinabi na at depat, makasulat king Istoria ning Propeta Iddo.O Meging mayupaya yang ari i Abiya. Labi lang apat ding asawa na; adua lang pulu't adua ding anak nang lalaki at labing anam la ding babai.|Nq E na na abawi pang Jeroboam ing upaya na king panaun nang Abiya. Katataulian, pepasakitan ne ning Ginu at mete ya.0MY E ya pepatugut i Abiya king pamanintun na kang Jeroboam, inya abihag na la ding siudad ning Betel, Jesana, Efron, at ding baryung makasiping kareting mesabing siudad.?Lw Manibat na kanita mipailalam la ding memalen na ning Israel king upaya ning Juda, at ding memalen naman ning Juda menatili lang menalig king Ginu, ing Dios da ring karelang makatua. K Migtagumpe ya i Abiya at ding sundalus na; simbut da la at apate ding limang dalan a libung mangagaling nang sundalus ning Israel.{Jo Tinakas la ding sundalus ning Israel karing sundalus ning Juda, at peintulut ning Dios ing masambut la king Juda. I9 Kinulisak lang masikan ding sundalus ning Juda, at linusub la king pamanimuna nang Abiya. Simbut ne ning Dios i Jeroboam at ding sundalus ning Israel.ZH- Inyang miglalawe la ding sundalus ning Juda ikit da king atin lang kalaban king arapan da at king kagulutan da. Inya menalangin la ban maniawad saup king Ginu, at ding pari naman tiniupan da la ring trumpeta.?Gw Parala yang mapilan karing sundalus na i Jeroboam king kagulutan da ring kalaban ban karin da la sabatan kabang ding dakal karing sundalus na makayarap la karing sundalus ning Juda.'FG Inya ngeni kayabe mi ya king pamakilaban. Ya ing pamuntuk mi, at ding pari a kayabe mi munaman ila ding tumiup karing trumpeta da ban misadia kami king pamakilaban kekayu. Memalen ning Israel, e ye sana lalabanan ing Ginu, ing Dios da ring makatua yu, uling e kayu malyaring maniambut!/EW Babie lang insenso neng abak at neng bengi at animal a durulukan para king Ginu. Babie la namang ain a tinape ketang misadiang malinis a lamesa. At neng bengi sisindian da la ring sulung atyu king gintung pitutumpakan-sulu. Pamintuan mi ing sablang inutus na ning Ginu, oneng ikayu gilutan ye.JD Oneng ikami suyuan mi ya rin ing Ginung kekaming Dios at kapilan man e mi ya gulutan. Alang aliwang pari para kekami subali mu ding paring ibat king lahi nang Aaron at ding kasaup dang Levita.AC{ E yo wari tinabi ding pari na ning Ginu, ding lahi nang Aaron, at ding Levita? At kaybat tinuldu kayung taung maging kayalili ra? E kayu wari makiapus kanyan king ugali da ring aliwang bansa? Inya ing ninumang datang a magdalang toro o pitung tupa malyari neng mitalagang pari para karing dios a kikilalanan yo?^B5 Ngeni buri yeng labanan ing kayarian ning Ginu a pamahalan da ring anak nang David uli mong dakal kayu kesa kekami at uling kayabe yu la ding gintung torong baka a pepagawa nang Jeroboam ban maging kekayung dios.*AM Mekiabe la ding lalaking alang silbi at e bisang kilala king panga-ari nang Rehoboam a anak nang Solomon uli mong anak ya pa at alang sibukan ban labanan na la. @ Makanyan man, i Jeroboam a anak nang Nebat at talasuyu nang Solomon a anak na namang David mig-rebeldi ya laban king panginuan na.*?M E yu wari balu king ing Ginu, ing Dios ning Israel, ginawa yang alang kapupusan a kasunduan kang David at karing anak na king maging ari la king kapilan pa man?V>% Pinuestu na lang Abiya ding sundalus na king bulubundukan na ning Efraim, king taluktuk ning Bunduk ning Zemaraim. Karin nganang kinulisak masikan, Makiramdam kayu kanaku, Jeroboam at memalen ning Israel!/=W Apat lang dalan a libung mangatapang a sundalung pakasandata ding tinipun na, at walu lang dalan a libu ding sundalus a pawa munamang pakasandata ding kang Jeroboam.<7 Mig-ari ya king Jerusalem kilub ding atlung banua. I ima na ya i Micaia a anak nang Uriel ning Gibea. Mispak ing gera pilatan nang Abiya at Jeroboam.t; c Inyang labi neng walung banuang mag-ari king Israel i Jeroboam, kanita ne man meging ari ning Juda i Abiya.o:W Mete ya i Rehoboam at kitkut de king Siudad nang David. I Abiya a anak na ya ing menalili bilang ari.9' Makasulat king librung Istoria ning Propeta Semaia at king librung Istoria ning Propeta Iddo ing sablang milyari king bie nang Rehoboam manibat na king kapupurmeruan ning pamag-ari na angga na inyang miwakasan na. Alang tuknang ing pamilaban da ri Rehoboam at Jeroboam.X8) E mayap ing depat nang Rehoboam, uling e na tiparan ing kaburian na ning Ginu.a7; Meging matatag at mayupaya ing pamag-ari nang Rehoboam king Jerusalem. Apat yang pulu't metung a banua idad inyang linukluk ya king tronu, at mig-ari ya kilub ding labing pitung banua king Jerusalem, ing siudad a pinili ning Ginu karing sablang tribu ning Israel ban karin ya misamban. Tau ya king bansang Ammon i ima na at ing lagyu na Naama. 6 E mikalabkab ing mua ning Ginu kang Rehoboam uling migpakumbaba ya. Inya e ya lubus masira at meging maayus ing sabla king Juda.5} Darala da la ring guardia neng pupunta ya ing ari king Templo ning Ginu, at kaybat babalik da la king silid-pisisinupan.4# Inalilan na la ning Aring Rehoboam karing tangsung kalasag a pepagawa na, at pigkatiwala na la karing opisyal da ring guardia ning palasyu.J3 Inya dinatang ya king Jerusalem i Aring Sisak ning Ehipto at kinua na ngan ing sablang pibandian ning Templo ning Ginu at ing king palasyu pati na ding gintung kalasag a pepagawa nang Solomon.2 Makanyan man, maging ipus na la ban abalu da ing pamiyaliwa na ning pamaniuyu kanaku ila ning pamaniuyu karing ari da ring aliwang bansa.c1? Ikit ning Ginu ing karelang kapakumbaban, inya ngana ning Ginu kang Semaia, Anti na ning migpakumbaba la, e ku na la gisanan paten; iligtas ku la. E ku na iparala king Jerusalem ing mua ku king kapamilatan nang Sisak.{0o Inamin nang Aring Rehoboam at ding manimuna ing pamikasalang depat da at ngarang sinabi, Makatuliran ya ing Ginu.#/? Kanita, minta ya i propeta Semaia kang Rehoboam at karing manimuna na ning Juda a makatipun king Jerusalem uli na ning takut da kang Sisak. Nganang Semaia karela, Oyni ing pasabi na kekayu ning Ginu: Ginulut kayu kanaku, inya naman pepaburen da kayung menabu king gamat nang Sisak._.7 Binihag na la at sekupan ding siudad nang pakakuta ning Juda angga na king Jerusalem.:-m Kayabe na lang linusub ding libu aduang dalan a karung panggera, anam apulung libung sundalus a pakakabayu, at ding e abilang-bilang a sundalus a ibat Libya, Sukim, at Etiopia.',G Uli na niting kataksilan a depat da king Ginu, lisuban ne ning Aring Sisak ning Ehipto ing Jerusalem kanitang kalimang banua na ning pamag-ari nang Rehoboam.+ { Inyang matatag ne ing kayarian nang Aring Rehoboam, mengalinguan ya at ing mabilug a Israel king Kautusan na ning Ginu.* Pekapagaralan nang masalese ing pakibatan a binie na karing anak nang lalaki at kinalat na la king mabilug nang sakup ning Juda at Benjamin at karing pakakutang siudad. Labis-labis ing binie nang sustentu karela at menintun yang babaing maging asawa ra.4)a Mas matas ing katungkulan a binie na kang Abiya a anak na kang Maaca kesa karing aliwa nang anak a prinsipi, uling i Abiya ya ing buri nang maging kayalili na bilang ari.y(k Pakamalan neng Rehoboam i Maaca maygit karing sabla nang asawa at babaing kasese. Labing walu la ring asawa na at atin ya pang anam apulung babaing kasese. Adua lang pulu't walu ding anak nang lalaki at anam lang pulu ding anak nang babai.'{ Meging asawa nia namang Rehoboam i Maaca a anak nang Absalom. Ayanak na la kang Maaca di Abiya, Atai, Ziza, at Selomit.d&A Ayanak na lang Rehoboam kang Mahalat ding atlung anak a lalaki: i Jeus, Semaria, at Zaham.%1 Ayasawa neng Rehoboam i Mahalat a anak nang Jerimot at Abihail. Anak neng David i Jerimot at i Abihail naman anak neng Eliab at ingkung ne i Jese.H$ Makanyan deng gewang matatag ing kayarian na ning Juda at ing kayupayan nang Rehoboam a anak nang Solomon kilub ding atlung banua uling tikian na ing mayap dang alimbawa di David at Solomon.>#u Tinuki la karing Levita at minta la Jerusalem ding sablang kabilang karing lahi nang Israel a magnasang samba at miyain ain-sakripisyu king Ginu, ing Dios da ring karelang makatua.'"G Memili yang sarili nang pari i Jeroboam ban sumuyu karing lugal a pisasamban da ring paganu at ban samba karing demonyu at karing idolong baka a pepagawa na.?!w Likuan da la ring karelang pastulan at pibandian ban manuknangan king Juda at king Jerusalem, uling leko nang Aring Jeroboam at ding kayalili na ing sumuyu la king Ginu bilang pari.[ / Migpanig la kang Rehoboam ding pari at Levitang ibat karing lugal a tuknangan da.7g Mibili ya namang kalasag at sibat karing sablang siudad ban lalu lang maging masikan. King anti kaniting paralan ya mipailalam ing Juda at Benjamin king upaya nang Rehoboam.zm Pekatibe na la ding dipensa na at mibili yang taung mamahala at mitambak yang sapat a pamangan, laru ampon alak.!= Zora, Ayalon, at Hebron.9 Adoraim, Lakis, Azeka,/ Gat, Maresa, Zif,9 Betzur, Soco, Adullam,$C king Betlehem, Etam, Tekoa,jM Menatili ya i Rehoboam king Jerusalem at pepagawa yang kuta karing siudad ning Juda at Benjamin:|q king iti ing pasabi na ning Ginu: E yu la lulusuban ding kalupa yung Israelita. Muli na kayu bale yu, iko ngan. Kaburian ku ing milyari. Memintu ya ing metung at metung karela uli na ning sinabi na karela ning Ginu at e re lisuban i Jeroboam.s_ Sabian mu kang Rehoboam a anak nang Solomon, ing ari ning Juda, at karing Israelita king Juda at Benjamin3a Oneng ngana ning Ginu kang propeta Semaia, 9 Inyang miras ne Jerusalem i Rehoboam, tinipun na la ding pekamayap nang sundalus ning tribu ning Juda at ning Benjamin ban lusuban da la ring tribu ning dane norti ning Israel at ban abawi ne ing kayarian na. Mekatipun yang dinalan walung pulung libu katau a pawang mangagaling.ta Manibat na kanita angga na ngeni mag-rebeldi la ding memalen na ning Israel laban king pamilya nang David."= Kaybat na nita, pepayaus neng Aring Rehoboam i Adoniram, ing manibala king sapilitang pamagobra, at tiburan ne karing memalen na ning Israel, oneng pemasibas deng batu angga king mete ya. Inya memalagua yang sinake i Rehoboam king karwahe na at tinakas ya at minta king Jerusalem.  ~!}|{{{zzFyRxawvuu&srgqponnmJllJkk jiihh+gf{edd;ccb(a``_Y^]]H\\Z[[ZYXWWbVV U:T RQPPNNYML]KgJIHH,GFfEDDIB_A@@&?>M=,,[+o*v)c('&%%%#"Z!! QbPSfSOC 3 * j & 0>K9}fE kinayap ing sakit nang leprang Aring Uzzia angga king mete ya. Menuknangan yang magdili-dili king metung a bale, at e ya makalub king Templo ning Ginu uli na ning sakit nang lepra. Ing anak nang i Jotam ya ing memahala king palasyu at king mabilug a kayarian.*eMIkit na iting Azaria, ing Pamuntuk da ring pari, at ding kayabe nang pari. Inya agad deng pepalakuan ing ari, at ya mismu meko ya uling perusan na ne ning Ginu.8diAtyu ne kanita i Uzzia king Templo lele ning altar a pidurulukan insenso at tatalnan na ne ing insensaryu. Mimua ya i Uzzia karing pari, at mika sakit yang lepra king kanuan.cban pigilan de. Ngara king ari, Uzzia, ala kang matulid duluk insenso para king Ginu. Bukud mung ding paring menibatan king lahi nang Aaron ilang mitalaga para kaniti. Mako na ka keting sagradung lugal. Lepastangan me ing Ginung Dios at e na na ka bendisyunan.sb_Kayabe da ring walung pulung mangatapang a pari, i Azariang Pamuntuk da ring pari tikian de karin ing aridaAMigmatas ya i Uzzia inyang meging mayupaya ya, at iti ing pepasari king pangabagsak na. E ya meging tapat king Ginung Dios na. Lepastangan ne ing Ginung Dios na inyang linub ya king Templo ban duluk insenso king altar.!`;Ding mangagaling na pangamat karin king Jerusalem ilang ginawa karing kagamitan king pamamanang paslu at pamamasibas maragul a batu manibat karing tore at karing suluk da ring pader. Meging pikabaluan ya nu man karin at meging mayupaya ya uli na ning saup a tinggap na king Ginu.m_SI Uzzia ya ing minie karelang baluti, sibat, helmet, imalan a gamitan king pamakilaban, at tiradul.^ Atlu lang dalan pitung libu at limang dalan ding sundalus a sane at makasadiang makilaban at magdipensa king ari laban karing kalaban na.X]) Adua lang libu anam a ralan ding opisyal a mamahala kareting dakal a sundalus.r\] Dakal la ding sundalus na a sane at makasadia king pamakilaban, agpang king karelang grupu a binilang da ri Jeiel, ing kalihim, at i Maaseia, ing opisyal a atyu lalam nang upayang Hanania, ing metung karing pagkatiwalan na ning ari.@[y Pepagawa ya namang mangatibe toreng bantayan king ilang at pepakulkul yang talaga, uling dakal la ding sese nang animal karing bunduk-bundukan at kapatagan. Uling mahilig ya namang mananaman, memili yang taung mag-asikasu king marangle na at mulahan ubas a atyu karing bulubundukan at karing gabun a mangataba.O Nganang mengutang Amazia king talasuyu ning Ginu, Nanung malyari karing apat a toneladang pilak a binayad ku karing sundalus ning Israel? Pekibat ning talasuyu ning Dios, Maygit pa kareta ing malyari nang ibie keka ning Ginu.:=mAgyang pang kayabe yu la o makilaban kayung mitmung tapang king labanan, makanyan man pasambut na kayu ning Dios karing kalaban uling ya ing mamie tagumpe o pangasambut kekayu.W<'Oneng dinatang ya ing metung a talasuyu ning Dios at ngana, Makamal a Ari, e yu la sukat tutuki ding sundalus a ibat king Israel uling e ya panig ing Ginu king Israel o king ninumang menibatan king Efraim.m;SMenupa ya namang dinalan a libung sundalus a ibat king Israel king alagang apat a toneladang pilak.~:uKanita tinipun na lang Aring Amazia ding sablang lalaki da ring tribu na ning Juda at Benjamin. Inayus na la at dininan pamuntuk agpang king bilang a tia dinalan, tia libu, kayabe la kareti ding sablang lalaking idad aduang pulung banua at paitas. Atlu lang dalan a libu heganagana ding sundalus a makasadiang makilaban, at magaling la king pamangamit sibat ampon kalasag.89iOneng e na la pepapate ding anak da, uling ing batayan na ya ing makasulat king Kautusan nang Moises. Anti ya kaniti: E la sukat papaten ding pengaring lalaki uli da ring kasalanan ding anak ni e la papaten ding anak uli da ring kasalanan da ring tata. Ing paten ya mismu ing dinapat king kasalanan na.j8MInyang matatag na ing pamamahala na, pepapate na la ding pamuntuk a mekamate king ari a tata na.[7/Depat na itang katanggap-tanggap king akakit ning Ginu, oneng e laus king lub na./6 YAdua yang pulu't limang banua i Amazia inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang pulu't siam a banua. I ima na ya i Jeoadin ning Jerusalem.p5YMakasulat king librung Ing Istoria da ring Ari ing sablang milyari karing anak nang Joas, ding mesabing ula laban kang Joas, at ing pangalarin nang pasibayu ning Templo ning Ginu. Ing menalili bilang ari ya ing anak nang i Amazia. 4 Ding misanmetung a opisyal laban kang Joas ila ri Sabad a anak nang Simeat ning Ammon, at Jeosabad a anak nang Simrit ning Moab.G3Inyang meko na la ding sundalus ning Siria likuan deng grabi sugat i Aring Joas. Misanmetung la ding opisyal na ban labanan ya at paten ya i Aring Joas uli na ning pepapate ne ing anak nang Jeoiada a pari. Inya pete re i Aring Joas king katri na. Kitkut de king Siudad nang David, oneng e ketang kutkutan da ring ari.2Agyang ditak la mu ring sundalus ning Siria a linusub, pepasambut na la karela ning Ginu ding mas dakal a sundalus ning Juda. Makanyan nang bigsak ning Dios ing parusa karing memalen at kang Aring Joas uli na ning tinggian de ing Ginung Dios da ring makatua da.u1cInyang mapupus ne ing banua, linusub la ring sundalus ning Siria laban kang Aring Joas. Lisuban de ing Juda at ing Jerusalem at pete da la ring sablang manimuna, at kinua ing sablang buri dang kuanan, at inuli da king ari ning Damasco.h0IKelinguan nang Aring Joas ing kayapan a depat nang Jeoiada, ing tata nang Zacarias. Ing depat na ya ing pepapate ne i Zacarias. Nganang Zacarias inyang mamamate ne, Sana akit ning Ginu ing daraptan mu at papamayaran na ka!/Mekisapakat ya i Aring Joas karing taung laban kang Zacarias, at king utus na pemasibas deng batu karin king patyu ning Templo ning Ginu.H. Inya ing espiritu na ning Ginu dinatang ya kang Zacarias, ing anak nang Jeoiada a pari. Tinalakad ya i Zacarias king arapan da ring tau at ngana karela, Kukutang na kekayu ning Ginung Dios nung baket lalabagan yu la ding utus na ning Ginu? Buri yu ing miparusan kayo? Uling tinggian ye ing Ginu, isakuil na kayu naman!y-kTinubud na la ning Ginu ding propeta ban agkatan mibalik ding memalen, oneng e da la pekiramdaman ding propeta.r,]Inya pepaburen da ing kasuyuan king Templo ning Ginu, ing Dios da ring makatua da, at megumpisa lang sinamba karing rebultu at larawan na ning diosang i Asera. Uli na ning kasalanan da, mimua ya ing Dios king Juda at king Jerusalem.+)Kamate nang Jeoiada, dinatang la ding manimuna na ning Juda ban munie galang kang Aring Joas, at inagkat deng makiramdam karing kayaduanan da.*Kitkut de king kutkutan da ring ari king Siudad nang David uli na ning kayapan a depat na king Israel, king Dios, at king Templo na.>)wMete ya inyang idad neng dinalan atlung pulung banua.j(MInyang meyari na ing pamaglarin king Templo sibli da la king ari at kang Jeoiada ding mitagan a salapi, at ginamit da la king pamangawang kasangkapan para gamitan king kasuyuan king Templo ning Ginu antimo ding sanduk, silyo, at aliwa pang megawa king gintu at pilak. Maayus at alang tuknang ing pamanain king Templo king kekaban ning bie nang Jeoiada.'{ Megobra lang masalese ding taung deti, inya agad yang melarin at misubli ing Templo ning Dios king sadia nang kabilian.t&a Ila deti ring salapi a pemayad da ri Aring Joas at Jeoiada karing taung mamahala king pangalarin na ning Templo ning Ginu, at menupa lang kanteru, kalpinteru, at platerung bakal at tangsu para king pangalarin na ning Templo ning Ginu.q%[ Darala de aldo-aldo ding Levita iting baul king pekakatawan ning palasyu a mamahala kaniti. Neng mitmu ne iti ing kalihim at ing pekakatawan ning Pekapun da ring Pari kuanan da la ring salapi, at kaybat ibalik ketang pibibilianan na. Inya mekatipun lang dakal a salapi. fig,Matula da lang dela ding sablang manimuna at ding tau ding karelang buis.,(24:10)fig*$ Matula da lang dela ding sablang manimuna at ding tau ding karelang buis, at bildug da la king baul a maragul at kinatmu ya.>#u Inya linual ya ing metung a utus king Juda at Jerusalem king sukat da lang idala karin ding memalen ding buis a tikda nang Moises a talasuyu ning Ginu inyang atyu la king disyerto. "Inutus na ning ari ing gawa lang metung a baul a maragul para pibaldugan ain at ibili ya king pasbul palub king Templo ning Ginu.!)Ding talatuki na ning e mayap a babaing i Atalia sinira de ing Templo ning Dios at selaula da la ring kagamitan king pamanyamba ra kang Baal.) 1Inya pepayaus ne ning ari i Jeoiada, ing manimuna da, at sinabi na, Obat e mu iyutus pasibayu karing Levita ing kuanan da la at idala Jerusalem ding buis a manibat king Juda a tikda nang Moises, ing talasuyu ning Ginu, karing memalen para king Toldang tuknangan ning Ginu? (-Inaus na la ding pari at ding Levita at ngana karela, Munta kayu karing balang siudad ning Juda at kuanan yu la ding salaping sukat ibayad dang buis balang banua ding memalen ban ating gastusan king pangalarin na ning Templo ning Dios. Oneng e la agad kinimut ding Levita.U#E migluat, inari na king lub nang Joas ing larinan ya ing Templo ning Ginu.mSMemili yang aduang babai i Jeoiada ban maging asawa na ning ari, at mikayanak yang lalaki at babai.s_Pawang katanggap-tanggap king akakit na ning Ginu ing depat nang Aring Joas inyang i Jeoiada ya ing pari. Pitu yang banua i Joas inyang meging ari ya, at mig-ari ya Jerusalem kilub ding apat apulung banua. I ima na ya i Zibia a tau Beerseba.mSMigsaya la ding sablang memalen king mitmung tula at mipayapa ya ing siudad uling mete ne i Atalia.RKaybat na nita, tiki na la ring opisyal da ring sundalus, ding taung kalang-alangnan, ding pamuntuk, at ding memalen ban iyatad deng miyabe-abe ing ari manibat king Templo ning Ginu papunta king palasyu. Minta la king palasyu king kapamilatan na ning pamandalan da king pasbul babo, at pepaluklukan de ing bayung ari king tronu.~uMibili ya namang guardia i Jeoiada karing pasbul ning Templo ning Ginu ban e ya makalub ing ninumang e karapatdapat.8iBinie nang Jeoiada karing pari at Levita ing pamamahala king Templo ning Ginu. Ila ding tilduan nang Aring David tungkul king obra at duluk karing ain-sakripisyung iyain king Ginu, agpang king inutus nang Moises. Daptan da iting kayabe ning pamagsaya at pamagkanta, agpang king inutus nang Aring David.+Minta la ngan king templo nang Baal at lesak de at pemalbal ding rebultu. Kaybat, pete re i Matan, ing pari nang Baal, king arap da ring altar.Kaybat na nita, pepagawan neng kasunduan Jeoiada ing ari at ding memalen na king ila ngan maging memalen na la ning Ginu.gGInya dekap de at dela king palasyu, at pete re ketang lugal a ausan dang Pasbul dalan Kabayu.DInaus na la ning paring i Jeoiada ding opisyal ding sundalus at nganang minutus karela, Ilual ye ing babaing ita king pilatan ding aduang hilera da ring guardia, at paten ya ing ninumang magtangkang magligtas king babai. Sinabi nang Jeoiada iti uling e ne buring paten da i Atalia king kilub ning Templo ning Ginu.fE Miglalawe ya at ikit ne ing ari a makatalakad ketang lele ning metung a asias a makatalaga karing ari lele ning pasbul. Atyu la lele ning ari ding opisyal at ding tutiup karing trumpeta. Magsaya la ding memalen at tutiupan da la ring karelang trumpeta. Titigtigan da la naman ding talapagkanta ding instrumento ning musika king pamanimuna king kasayahan. Ginabak neng Atalia ing susulud nang imalan uli na ning sukal ning lub na at nganang kinulisak, Taksil! Taksil kayu ngan!|q Inyang dimdam nang Atalia ing inge da ring taung pupulaying babie galang king ari, linub ya king Templo ning Ginu.5 Kaybat, liwal neng Jeoiada i Joas at pinutung ne ing korona, at dininan neng kopia ning tuntunan tungkul king katungkulan ning ari. Inya meging ari ya i Joas. I Jeoiada a pari at ding anak na ilang miglania kang Joas bilang ari. At kanita kilisak da ring tau, Luid ya ing ari!yk Pinuestu na la ding tauan nang pakasandata king dane mauli at norti ning Templo ban e ya numanu balang ing ari.' Kaybat na nita, binie na lang Jeoiada karing opisyal ding sibat at kalasag a bandi nang Aring David. Makasikap la deti king Templo ning Dios.' GTiparan da ngan ding Levita at ding memalen na ning Juda ing sablang inutus na karelang Jeoiada, ing pari. Kayabe na lang parati ning balang opisyal ding sundalus na pati na ding grupu a miyalilan na king oras ning katungkulan da neng Aldo ning Sabbath uling e na la papaulian Jeoiada.? wDing Levita ilang magbante makapadurut king ari, at kailangan ing tatalnan da la ring espada ra, at tukian de ing ari nukarin ya man munta. Paten ya ing ninumang lungub king Templo.Z -Alang lulub king Templo ning Ginu subali mu ding pari at ding Levitang susuyu karin. Malyari lang lungub karin uling mitalaga la, oneng magbante la ding aliwang memalen ketang lugal a ituldu ning Ginu karela.N ing aliwang katlung dake ya naman ing magbante king palasyu, at ing katlu pang dake ya ing magpuestu king Pundasyun Pasbul Dalan. Mitipun la ding heganaganang tau king patyu ning Templo ning Ginu.D Oyni ing gawan tamu: potang gampanan da ring pari at ding Levita ing karelang katungkulan king Aldo ning Sabbath, ing katlung dake karela ya ing magbante karing pasbul dalan ning Templo,r]mipulung la king Templo ning Dios at ginawang kasunduan kang Joas, ing anak ning ari. Nganang Jeoiada, Oyni ing anak ning meyangu-bie ari. Ya ing sukat mag-ari ngeni, antimo ing pengaku ning Ginu karing maging lahi nang Aring David. 9Miglakbe la king mabilug a Juda ban tipunan da la at iyuli Jerusalem ding Levita at ding pamuntuk da ring sablang pamilya. Inyang atyu na la JerusalemT #King kapitung banua migpasya yang kimut ne i Jeoiada, ing pari a asawa nang Jeoseba. Mekipagkasundu ya karing limang opisyal da ring tia dinalan a sundalus. Ila deti: i Azaria, ing anak nang Jeroham; i Ismael, ing anak nang Jeohanan; i Azaria, ing anak nang Obed; i Maaseia, ing anak nang Adaia, at i Elisafat, ing anak nang Zikri.% Menatili yang makasalikut king Templo ning Dios ing anak kilub ding anam a banua kabang i Atalia ya ing mamahala king kayarian bilang reyna. Oneng i Jeoseba, ing babaing anak ning Aring Joram, lihim neng tinakas i Joas a anak nang Aring Ahazia. Selikut ne ing anak at ing maningat king metung a kuartu ning Templo ban e ne apate Atalia. I Jeoseba kapatad neng Aring Ahazia at asawa neng Jeoiada a pari. 9 Inyang abalitan nang Atalia ing pete re ing anak nang i Aring Ahazia, minie yang utus a paten la ngan ding miembru ning pamilya na ning ari ning Juda.K Kaybat na nita, penintun ne i Ahazia, at ikit de at arakap ding tauan na inyang sasalikut ya king Samaria. Dela re kang Jehu i Ahazia at pete re. Oneng kitkut de inyang sinabi ra, Anak neng Aring Jeosafat a sinuyung mitmung katapatan king Ginu. Alang mitagan king pamilya nang Ahazia ban malyaring mamahala king kayarian.dAKabang sasabian nang Jehu ing kayatulan ning Dios king pamilya nang Ahab, akatagpu na la ding manimuna na ning Juda at ding pangunakan nang Ahazia a kayabe na king pamandalo na kang Aring Joram. Pete na lang ngan Jehu.(IKing kapamilatan na niting pamandalo na kang Aring Joram, lesak ne ning Ginu ing kayarian nang Aring Ahazia. Inyang datang ya karin i Ahazia, linual la ilang aduang Joram ban saganan de i Jehu a anak nang Nimsi. I Jehu ya ing telaga ning Ginu ban lasakan ya ing pamilya nang Aring Ahab.)Kat migbalik ya king siudad ning Jezreel ban pakayapan ing sugat na a bunga na ning pamakilaban na kang Aring Hazael ning Siria. Inya minta ya king Jezreel i Aring Ahazia a anak ning meyangu-bie Aring Jehoram ning Juda ban dalawan ne i Aring Joram a anak nang Ahab uli na ning mesugat ya.L~Ing tikian na ya ing payu da, inya mikiabe ya kang Aring Joram ning Israel ban makigera karin king Ramot Gilead laban king Aring Hazael ning Siria. Mesugat ya i Joram king pamakilaban king Rama,V}%Kalupa na ning depat ding miembru ning pamilya nang Aring Ahab, kasuklam-suklam ing depat na king akakit na ning Ginu uling ila ding meging tagapayu na kamate nang tata na, at migdala king pangabagsak na.{|oTikian na naman ing e mayap nang pamamahalang Ahab, uling i ima na ya ing minie payu kang Ahab ban dapat e mayap.{'Apat yang pulu't aduang banua i Ahazia inyang meging ari ya, at pabanua yang mig-ari king Jerusalem. I ima na ya i Atalia, ing apu nang Omri.yz mIng gewa dang ari da ring memalen ning Jerusalem ya i Ahazia, ing bungsu nang anak Aring Jehoram. Ya ing mitagan karing anak nang lalaki inyang linusub la ding taung ating abe tau Arabia at pete da la ring mas matua karing anak nang lalaki.oyWMeging ari ya i Jehoram inyang atlu yang pulu't aduang banua, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding walung banua. E la melungkut ding tau king pangamate na. Kitkut de king Siudad nang David, oneng e karing kutkutan da ring ari.KxKilub ding aduang banua meging grabi ing sakit na angga king mete ya king mabayat nang panamdaman. E re peparangalan dapug ding memalen a sakup na antimo ing dapug a depat da karing makatua na.FwKaybat ing Ginu dininan neng sakit karing bituka na ing ari.EvLisuban de ing Juda at kinua ra ing sablang bage a ikit da king palasyu ning Aring Jehoram, at dela da lang bihag ding sablang asawa na at anak a lalaki subali mu i Ahazia, ing bungsu na.u Kesangkapanan na la ning Ginu ding Filisteo at Arabo a manuknangan siping da ring tau Etiopia ban makigera laban kang Jehoram.QtIka mismu mika sakit kang mabayat king bituka a maging grabi aldo-aldo.s%Inya ipagpa na keka ning Ginu ing alang kalupang parusa karing memalen mu, karing anak mu, karing asawa mu, at mawala ngan ing pibandian mu.r ing tikian mu ya ing alimbawa da ring ari na ning Israel at tinake mo pa ring memalen na ning Juda at ning Jerusalem king alang katapatan king Ginu a antimo ing depat nang Ahab at ding sinalisi pa. Pepapate mu la pa ding kapatad mung lalaki a mas mayap kesa keka.xqi Kanita tinanggap yang sulat i Jehoram a ibat kang propeta Elias. Ngana ning sulat, Oyni ing sasabian na ning Ginu, ing Dios nang David a makatua mu: E ka linakad king dalan nang tata mung i Jeosafat o i ingkung mung i Asa a ari ning Juda;3p_ Pepagawa ya pang pisasamban da ring paganu karing bulubundukan ning Juda, at penimunan na la ding memalen na ning Juda at ning Jerusalem king pamikasala laban king Ginu.Eo Manibat na kanita at angga ngeni mag-rebeldi ya ing Edom laban king Juda. Mig-rebeldi ya naman king panaun a ita ing Libna uling likuan neng Jehoram ing Ginu, ing Dios da ring makatua na.Xn) Inya minta ya karin i Jehoram, kayabe na la ding opisyal at ding heganaganang karung panggera na ban lusuban ya ing Edom. Ding sundalus Edomita peligiran da la, oneng mekatakas la inyang miras na ing bengi.pmYKing panaun nang Aring Jehoram mig-rebeldi ya ing Edom laban king Juda at mibili yang sarili nang ari.cl?Makanyan man, uli na ning kasunduan a gewa na ning Ginu kang David e ne buring siran ing pamilya nang David. Pengaku na naman ning Ginu ing papanatilian neng makaslag ing sulu na at ing pamilya na king kapilan pa man.2k]Tikian na ing e mayap dang dapat ding meging ari ning Israel antimo i Aring Ahab uling ayasawa neng Jehoram ing metung nang anak a dalagang Ahab. Mikasala ya king Ginu.sj_Atlu yang pulu't aduang banua inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding walung banua.%iCInyang meging matatag na ing pamamahala nang Jehoram king kayarian nang tata na, pepapate na la ding kapatad na at ding mapilan karing opisyal ning Israel.~huPepamanan na lang dakal a gintu, pilak, at aliwa pang maulagang pibandian tata ra, at pinuestu ne ing metung at metung karela karing pakakutang siudad ning Juda. Uling i Jehoram ya ing pangane, ya ing tilduan nang maging kayalili na bilang ari.gAtin yang anam a kapatad a lalaki i Jehoram a anak nang Jeosafat. Ila deti: i Azaria, Jehiel, Zacarias, Azariahu, Mikael, at i Sefatia.f 'Mete ya i Jeosafat at mikutkut ya king kutkutan da ring ari karin king Siudad nang David. Ing anak nang i Jehoram ya ing menalili bilang ari.e%Oneng i Eliezer a anak nang Dodavahu ning balen ning Maresa belan ne i Jeosafat. Ngana, Uli na ning mekipagkasundu ka kang Ahazia, lasakan na ning Ginu ing pepagawa mu. At melasak la ring barku a pepagawa na, inya e la bitasang megamit king pamaglayag king Tarsis.idK$Pikayari da ing gawang barku a makapaglayag king Tarsis. Gewa da la ring barku king Eziongeber.{co#E miglambat, mekipagkasundu ya i Aring Jeosafat ning Juda kang Aring Ahazia ning Israel a dinapat e mayap a bage.Db"Manibat king kapupurmeruan angga na king kawakasan ing sablang bage depat nang Jeosafat makatala king Istoria nang Jehu a Anak nang Hanani a dake na ning Istoria da ring Ari ning Israel.*aM!Makanyan man, e na la lesakan ding lugal a pisasamban da ring paganu. E la pa mu rin sasamba ding tau king mabilug dang pusu king Dios da ring karelang makatua.}`s Tikian nang Jeosafat ing mayap a alimbawang depat nang Asa a tata na; depat na itang matulid king akakit ning Ginu.D_Meging ari ya i Jeosafat king Juda inyang idad yang atlung pulu't limang banua, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang pulu't limang banua. I ima na ya i Azuba a anak nang Silhi.t^aMeging mapayapa ya ing kayarian nang Jeosafat, uling nukarin mang suluk dininan neng kayapan ning Dios na.]wMitakutan la king Ginung Dios ding sablang kayarian inyang abalitan da ing depat na laban karing kalaban ning Israel.{\oKaras da Jerusalem, linub la king Templo ning Ginu kabang titigtigan da la ring karelang alpa, lira, at trumpeta.8[iKaybat na nita, king pamanimuna nang Jeosafat, minuli na lang masaya ding sundalus ning Juda at Jerusalem uling sinaupan na lang magtagumpe ning Ginu karing karelang kalaban.$ZAInyang kapat a aldo mitipun la king Kapatagan ning Beraka, at pinuri de karin ing Ginu. Iti ing sangkan nung inya inaus deng Beraka itang kapatagan a ita. YLinapit ya i Jeosafat at ding sundalus na ban kuanan ing nanumang malyari dang akua. Menikua lang dakal a baka, imalan, kasangkapan, at aliwa pang maulagang bage. Atlu rang aldo titipunan ing ikua ra oneng kulang ing karelang panaun ban kuanan ing heganagana.{XoInyang miras la ding sundalus na ning Juda ketang lugal nung nukarin ating batiawan king ilang, ikit da lang pakapase at mete na ding kalaban da. Ala metung mang mekatakas. fig,...ikit da lang pakapase at mete na ding kalaban da.,(20:24)fig*cW?Minarap la ding sundalus ning Ammon at Moab karing sundalus ning Edom at lisuban da la at simbut ampon pete. Kaybat, ding sundalus ning Ammon at Moab ila naman ding milaban-laban king mitmung bigsikan at mipatayan la.>VuInyang megumpisa na lang migkantang kapurian, mibili yang talapaniabat ing Ginu laban karing sundalus ning Ammon, Moab, at Edom a dinatang ban lusuban ya ing Juda. Mengataranta la.lUQInyang ayari na na lang pengutnan ding tau, mitalaga yang talapagkanta i Jeosafat ban magkantang kapurian king Ginu. Inutus na kareting talapagkanta ing isulud da ing imalan a gagamitan da karing sagradung kasuyuan, at kaybat lumakad lang makauna karing sundalus kabang kakanta da ing anti kaniti: Pasalamatan ya ing Ginu, uling ing lugud na alang angga!KTMigising lang maranun itang kabukasan, at minta la ketang ilang a lugal malapit king Tekoa. Bayu la linakad, inarapan na lang Jeosafat at ngana karela, Memalen na ning Juda at Jerusalem, makiramdam kayu kanaku. Manalig kayu king Ginung kekayung Dios at saupan na kayu. Magtiwala kayu karing propeta na at magtagumpe kayu.*SMKaybat na nita, tinalakad la ding mapilan karing Levitang ibat king lahi da ri Kohat at Kora, at king masikan a siwala pinuri de ing Ginu, ing Dios ning Israel.2R]Diku neng Jeosafat ing buntuk na at tatagkil ne ing lupa na king gabun king kapanyamban king Ginu. Makanyan munaman ing depat da ring memalen na ning Juda at Jerusalem.8QiE na kailangan ing makilaban kayu king labanan. Ala kayung aliwang gawan nung e mu ing talakad kayu, magpakatatag, at manaya kayu king pamagligtas a daptan na ning Ginu kekayu. Memalen na ning Juda at Jerusalem, e kayu sukat mitatakutan ni mimina lub; sulung king labanan at ing Ginu matnube ya kekayu!P'Lusuban yu la bukas potang lulual na la king pidadalanan na ning Ziz. Akit yu la king wakas ning kapatagan a painturu king ilang ning Jeruel.mOSNganang Jaaziel, Makamal a Ari at memalen na ning Juda at Jerusalem, pasabi na ning Ginu king e kayu sukat mitatakutan o mimina lub uli na ning maragul a grupu da ring sundalung kalaban. E kekayu ing pamakilaban nune king Ginu.pNYKanita dinatang ya ing espiritu na ning Ginu king metung karing Levitang atyu karin. Ing lagyu na ning Levita Jaaziel, ing anak nang Zacarias at apu nang Benaia, at apu na king tud Jeiel a anak nang Matania ning pamilya nang Asaf. M Tinalakad la king arapan na ning Ginu ding sablang lalaki na ning Juda kayabe ding karelang asawa at pati na ding anak a mangalati. L9 O Dios, parusan yo sana; ala kaming talagang akarapat king maragul a grupu dang sundalus. E mi balu ing gawan mi, oneng makalawe la keka ding mata mi.sK_ Oyni ngeni ing inablas da kekami. Dinatang la ban itabi da kami king gabun a binie mu kekami bilang mana.VJ% Atyu la ngeni at lulusub kekami ding tau da ring bansang Ammon, Moab, at Edom. Inyang meko ya ing Israel king Ehipto e me peintulutan ing Israel ban lusuban na la. Inya linisia la karela at e ra la lesak.jIM Nung datang kekami ing kapahamakan bilang parusa, antimo ing gera, salut o maragul a danup, talakad kami arap na ning Templo nung nu ra ka sasamban. Uli na ning kaligaligan, maus kami keka at pakiramdaman mu kami at iligtas.eHCKeti na la menuknangan at mitalakad metung a Templo para king kekang lagyu. Ngarang sasabi,eGCAliwa wari ika ing kekaming Dios, at aliwa wari ika ing mitabi karing tau na niting bansa ban kanita aibie me karing memalen mung Israelita a lahi nang Abraham a kekang kaluguran ban maging bandi ra king kapilan pa man?rF]Kaybat nganang menalangin masikan, O Ginung Dios da ring makatua mi, aliwa wari ika ing Dios a atyu banua? Ika ing mamahala karing sablang kayarian na ning yatu. Atyu keka ing upaya at ing sikanan at ala metung man a makalaban keka. \~}||J{zz6y|xxwwvuqtGsJr|qpwoo6n:mlkjjQi]hhggff3ePdcc:buaaoa`O_z^^4]];\[hZZYXWV}UU SRRaQSPP O"N`NM KKSKIIYHGGF1EDCqBBA@T??W>>5<<<;E:99S87726:554F210-/:.)-3,,++**")_(x'&& %M$y""[!! S[Ypn Upm &  8 U" 8Z -! Migsalita ya ing Ginu kang Manase at karing memalen na, oneng e re pekiramdaman.M ! Oneng linili na lang Manase ding memalen na ning Juda at ning Jerusalem. Lalung e mayap ing depat da kesa karing taung tinabi na ning Ginu kanitang lulub la ding Israelita king gabun a mipangaku.= s!At nung tapat da lang pamintuan ding utus ku at ding tuntunan a binie ku karela king kapamilatan nang Moises, e ku na la palakuan king bansa a pepamana ku karing karelang makatua.1[!Kinua ne ing larawan a gewa na at kebit king Templo ning Dios, ing lugal nung nu na sinabi ning Dios kang David at kang Solomon a anak na, King Templong iti at keti Jerusalem a pinili ku karing sablang lugal a sakup da ring labing aduang tribu ning Israel karin yu ku samban king kapilan pa man.!Binie na la ding anak nang lalaki king Kapatagan ning Hinom bilang ain-a-durulukan. Mewili ya king pamamanula, pamangulam, pamanialamangka, at meniawad yang turu karing mamag-espiritista. Tune e ustu ing depat na king akakit na ning Ginu. Inya pepamua ne ing Ginu.iK!Karetang adua nang patyu ning Templo ning Ginu, pepagawa yang altar para samban la ding batuin.3!Ya ing pepagawa karing paganung altar kilub ning Templo ning Ginu, ing lugal nung nu na sinabi ning Ginu ing karin ya misamban king kapilan pa man.mS!Pepatalakad na lang pasibayu ding pisasamban da ring paganu a pepalasak nang Hezekia a tata na. Pepagawa na la ding altar a pisasamban kang Baal at pepagawa ya namang larawan na ning diosang i Asera at sinamba ya karing batuin.8i!E mayap ing depat na king akakit na ning Ginu. Tikian na ing makasumaming kaugalian da ring taung tinabi na ning Ginu kanitang lulub la ding Israelita king gabun a mipangaku. !Labi yang aduang banua i Manase inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding limang pulu't limang banua._7 !Mete ya i Hezekia at mikutkut ketang dane matas nang lugal ding kutkutan da ring ari. Perangalan de ring sablang memalen na ning Juda at Jerusalem inyang mete ya. I Manase, ing anak na, ya ing menalili bilang ari.G Makasulat king Visionning Propeta Isaias a anak nang Amoz at king Istoria da ring Ari ning Juda at Israel ing sablang mayap a depat nang Aring Hezekia pati ing dakal a kayapan a pepakit na.c? Agyang inyang dinatang la ding tubud ning Babilonia ban mangutang tungkul king makapagmulalang malilyari king kayarian, likuan ne ning Dios ban subukan ne nung nanu ing gawan na at ban abalu na ing laman ning pusu na.L~ Ya mu rin i Aring Hezekia ing sinabat king agus ning danum ning Gihon king dane matas, at pepayagusan na papunta king kilub ning Siudad nang David. Migtagumpe ya i Hezekia king sabla nang depat.i}K Pepatalakad yang dakal a siudad uling dininan neng dakal a tupa at baka at pibandian ning Dios.]|3 Pepagawa ya namang mangaragul a kamalig ban pipagponduan karing pupul na a binutil, king bayung alak ampon larung olibo. Pepagawa ya namang kural para karing miyayaliwa nang sese animal antimo ding baka at tupa.;{o Meging mabandi yang mabandi at kagalang-galang i Hezekia. Pepagawa yang lugal a pisisinupan karing pilak na, gintu, mal a batu, pabanglu, kalasag, at aliwa pang mangamal a bage.#z? Oneng e miglambat migpakumbaba ya at sinising abe ding memalen na ning Jerusalem. Inya e digpa ing mua ning Ginu king kayarian kabang mabie ya i Hezekia.y Oneng migmatas ya i Hezekia at e ya pepasalamat king Dios. Inya mimua ya ing Ginu kang Hezekia at king Juda at king Jerusalem.0xY Kanita mu ring panaun a ita, mesakit ya i Hezekia at digsu nia mete. Menalangin ya king Ginu at pekiramdaman na ne man at dininan neng metung a tanda king kumayap ya.?ww Dakal lang tau ding memamunta king Jerusalem ban miyain ain king Ginu at mangamal a regalu para kang Hezekia. Manibat na kanita kilala da neng mayupaya ding sablang bansa i Hezekia.av; King anti kaniting paralan ne linigtas ning Ginu i Hezekia at ding memalen na ning Jerusalem king gamat nang Senakerib a ari ning Asiria at karing aliwa pang kalaban. At mika kapayapan ya karing kasiping dang bansa.9uk Mitubud yang anghel ing Ginu at gisan nong pete ding sundalus at ding opisyal nang Aring Senakerib. Migbalik yang mengapakarine ing ari ning Asiria king kayarian na. Misan a aldo, kabang atyu ya ketang templo ning dios na, pete de ring mapilan karing anak nang lalaki king kapamilatan da ring espada ra.tta Inya menalangin ya i Aring Hezekia at i Isaias a propeta a anak nang Amoz at meniawad lang saup king Dios.s3 Migsalita la tungkul king Dios ning Jerusalem a balamu mo wari kalupa de ring dios da ring aliwang bansa, ding idolo a gewa da ring gamat ding tau.@ry Kilisak dang masikan iti ding tubud king salitang Hebreo karing memalen na ning Jerusalem a atyu lele da ring pader ban pamatakutan da la at painan a lub layun bihagan ing Jerusalem.~qu Atin ya pang sinulat i Aring Senakerib a maglapastangan king Ginu, ing Dios ning Israel. Ngana ning sulat: Ding dios da ring bansa e ra la aligtas ding memalen da king gamat ku. Inya e na la naman aligtas ning dios nang Hezekia ding memalen na.^p5 Dakal la pa sinabi ding tubud nang Senakerib laban king Ginung Dios at kang Hezekia."o= Inya e kayu paipirait kang Hezekia, antimo ing gagawan na ngeni kekayu. E kayu maniwala keting tau uling alang dios ning ninumang bansa o kayarian ing malyaring makapagligtas karing tauan na karing gamat ku o karing makatua ku. Lalu na kayung e aligtas king gamat ku ning dios yu!n/ Ninu kareting dios da ring bansang lesak da ring makatua ku ing mekapagligtas karela? Makananu na kayu ngening iligtas kanaku ning kekayung dios?vme E yu wari balu ing depat ku at ding makatua ku karing aliwang tao? Aligtas da la ring dios da king gamat ko?%lC Aliwa wari i Hezekia mismu ing pepalasak karing altar at karing lugal a pisasamban, at ing minutus king metung nia mu ing pisasamban at ing pidadaunan ain?k3 Lilinlangan na kayu mung Hezekia neng sasabian nang iligtas na kayu ning Ginung kekayung Dios king gamat ku ban kanita mate kayu king danup at kau.j Aku, i Senakerib, ing ari ning Asiria. Makiramdam kayu kanaku. Kibkuban da na kayu! Obat manatili kayu pa ken? Ninu ing panaligan yu?uic Kaybat ning mapilan a panaun, kabang atyu ya king Lakis i Senakerib at ding sundalus na, peparala na la ding tubud na king Jerusalem ban ipayabut ing amanu kang Aring Hezekia at karing memalen na ning Juda a atyu kanita king Jerusalem.Zh- Takde la mung tau ding kayabe na, oneng ing kayabe tamu ya ing Ginu tamung Dios. Ya ing sumaup kekatamu at ing makilaban karing kekatamung pamakilaban. Mesikan la lub ding tau uli na ning sinabi nang Hezekia.Zg- Ngana, Magpakatatag kayu; e yu painan ing lub yu. E kayu sukat mitakutan o paisira lub king ari ning Asiria o karing sundalus a panimunan na uling ating metung a mas mayupaya a kayabe tamu kesa ketang karela.6fe Tinuldu yang opisyal militar ban manimuna karing lalaki ning balen. Tinipun na la king plasa arap ning pasbul dalan ning siudad. Migsalita ya karela ban pasiknangan no lub.tea Pepalarin na la ning ari ding sirang pader a peka dipensa ning siudad at pepakabit yang tore at pepagawa ya namang aliwa pang pader king lual. Pekatibe ne ing Milo ning Siudad nang David. Pepagawa ya namang dakal a sandata at kalasag..dU Minaus lang dakal a tau at sebatan da la ring sablang batis at agus ning danum a lulual king karelang lugal ban ala lang akuang danum ding kalaban potang datang la.Nc sinangguni ya karing pamuntuk na at karing opisyal militar, at pikayari da ing sabatan da ing agus ning danum lual ning siudad ban ala lang akuang danum ding Asiriano potang miras na la Jerusalem.*bO Inyang abalitan na iting Hezekia,0a [ Lipat ning katapatan a pepakit nang Hezekia, dinatang ya pa mu rin king Juda i Senakerib, ing ari ning Asiria; kibkuban na la ding siudad a pakapader ban alusub na la.`7Meging matagumpe ya uling ing sablang depat na para king Templo o king pangatuparan ning Kautusan; depat na ngan king mitmung katapatan king Dios na._1Makanyan ing depat nang Aring Hezekia king mabilug a Juda; depat na itang mayap, matulid, at katanggap-tanggap king akakit na ning Ginung Dios na.z^mKaring paring manuknangan karing siudad o karing pipagpastulan a sakup da ring siudad a makatalaga karing lahi nang Aaron, ating lalaking mepili a magrasyun pamangan karing sablang lalaking makaugne king pamilya da ring pari at karing listahan da ring pamilya da ring Levita. fig,...ya ing mamahala karing kusang lub a ain at ya naman ing magrasyun kareti.,(31:14)fig*P]Linista da la ring karelang asawa, anak a lalaki at babai at ding aliwa pang kayabe ra uling mayayawad munaman karela ing gampanan da ing karelang banal a katungkulan king nanumang oras a mayaus la.9\kMitutukan lang katungkulan da ring pari agpang king karelang pamilya, at antimu rin ding Levitang idad aduang pulung banua at paitas, mitutukan lang obra agpang king grupu da.:[mat e agpang king pamilya ra. Dininan da la ring sablang lalaking idad atlung pulung banua at paitas a ating aldo-aldo katungkulan king Templo, agpang king karelang katungkulan.ZwDing kasaup na karing aliwang siudad nung nu la manuknangan ding pari ila di Eden, Miniamin, Jesua, Semaia, Amaria, at i Sekania. Ila ding tapat munamang migrasyun karing karelang kalupang Levita, agpang king karelang grupu, matua la man o anak,)YKI Kore a Levitang anak nang Imna at bante king Pasbul dalan dane Aslagan ning Templo, ya ing mamahala karing kusang lub a ain at ya naman ing magrasyun kareti.cX? Ding aliwa pang Levitang mitulduan maging kasaup da ila ri Jehiel, Azazia, Nahat, Asahel, Jerimot, Jozabad, Eliel, Ismakia, Mahat, at i Benaia. I Aring Hezekia at Azaria, ing pekapun da ring pari, ilang memili karela.?Ww King mitmung katapatan karin da ngan dela ding tau ing karelang babie at ing kapulung dake. I Conania, ing metung karing Levita, ya ing penibalan da. Kasaup ne i Simei a kapatad na.V# Inya inutus nang Hezekia ing magsadia lang kamalig a pipagponduan king metung nang dake ning Templo ning Ginu. At sidia da la ring kamalig.U Nganang mekibat Azaria, ing pekamatas a katungkulan karing pari at lahi nang Zadok, Manibat na kanitang dela da ring memalen ing babie da king Templo mika dakal a pamangan at miglabis-labis. Iti milyari uli na ning binendisyunan na la ning Ginu ding memalen na.ZT- Kitnan na lang Hezekia ding pari at ding Levita tungkul king mitambak a miyabie.S-Inyang ikit nang Aring Hezekia at ding opisyal na ing dakal dang binie ding tau, pinuri de ing Ginu at pinuri da la ring memalen na ning Israel.gRGMegumpisang dinatang ing karelang babie kanitang katlung bulan at meyari king kapitung bulan.rQ]Dela da naman ding memalen a makatuknang king Israel ing kapulung dake da ring karelang baka at tupa, at migdala la namang dakal a ain a telaga da king Ginung karelang Dios. Mitambak ing karelang ain a binie uli na ning keraklan na. PKatanggap da ring memalen ning Israel king utus minie lang labis-labis king mumunang pupul ning karelang pekamasanting dang binutil, alak, larung olibo, pulut-panilan, at aliwang pupul king marangle. Binie da naman ing kapulung dake ning sablang penakitan da.oOWBukud pa kanyan, inutus na karing memalen na ning Jerusalem ing ibie da karing pari at Levita itang ain a mangaintulid karela ban ding pari at Levita lubus dang aibie ing karelang panaun a aduan na karela ning Kautusan ning Ginu.dNAYa ing minie karing sese nang animal ban gamitan karing ain-a-durulukan neng abak at neng bengi at pati na neng Aldo ning Sabbath, neng Piesta ning Bayung Bulan, at aliwa pang piesta a tikda na ning Kautusan ning Ginu.fMEPasibayu neng telakad Aring Hezekia ing katipunan da ring pari at Levita ban agampanan da ing karelang sarasariling katungkulan. Atin karelang minie ain-a-durulukan, ating minie ain-a-kapasalamatan at kapurian, at ating sasaup king kasuyuan pamanyamba. Ding aliwa naman talapagkanta lang kapurian karing miyayaliwa nang lugal king Templo ning Ginu.CL Inyang meyari na ing piesta memamunta la ding sablang memalen na ning Israel king balang siudad ning Juda at piglasak da la ring sagradung asias at sinira ding sablang larawan ning diosang i Asera. Lesak da la naman ding altar at ding pisasamban da ring paganu. Makanyan munaman ing depat da king mabilug a Juda at karing sablang lugal a sakup ning Benjamin, Efraim, at Manase anggang e ra la asira ngan. Kaybat na nita, minuli na la bale ra.:KmGimpanan da ring pari at ding Levita ing katungkulan da, at binendisyunan da la ring tau. Ing karelang bosis at panalangin meramdam king banua, ing banal a tuknangan ning Dios.|JqKanita pa mika maragul a kasayahan king Jerusalem manibat na kanitang panaun nang Aring Solomon a anak nang David.3I_Masaya lang masaya ding memalen na ning Juda, ding pari, at ding Levita, ding taung menibatan king norti, at ding dayuan a menatili nang manuknangan king Israel at Juda.tHaLibu lang toro at pitung libung tupa ding inambag nang Aring Hezekia para paten da at kanan ding tau. Libung toro at apulung libung tupa no naman ding binie da ring pamuntuk. Uli da, dakal la ring paring mitalaga king karelang sarili.wGgpikayari da ngan ding tau ing magselebra la pang pitung aldo. Inya migpiesta lang pasibayu king mitmung tula.yFkPinuri na lang Aring Hezekia ding Levita uli na ning maayus dang pamanimuna king pamanyamba king Ginu. Kaybat da ring pitung aldong pamagselebra at pamiyain ain ampon pamagkantang kapasalamatan king Ginu, ing Dios da ring karelang makatua,&EEPigselebran deng masaya ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura kilub ding pitung aldo. Aldo-aldo lang pupuri at pasalamat king Ginu ding pari at ding Levita.LDPekibatan ne ning Ginu i Hezekia at petawaran na ing kasalanan da.cC?ding sablang magkapilit lumapit keka agyang e la malinis agpang king aduan ning kautusan.9BkDakal la munaman ding taung ibat king tribu ning Efraim, Manase, Isacar, at Zebulun ding e dinalan king pamaglinis, agpang king aduan ning kautusan. Makanyan man, mekapangan la karing ain, uling menalangin ya i Aring Hezekia para karela. Nganang menalangin, Sana king kayapan mu, O Ginu, patawaran mu lasA_Uling dakal la karing atyu king kapulungan ding e malinis, agpang king aduan ning Kautusan nang Moises, ding Levita ilang mekamate karing biserung tupa a mitalaga king Piesta ning Pamaglagpus at ila mu rin ding miyain para king Ginu.>@uMinta la karing karelang puestu ban gampanan ing katungkulan da agpang king inutus nang Moises, ing tau ning Dios. Pisik da ing daya, ing dayang tinggap da ring pari karing Levita.3?_King kalabing apat nang aldo ning kaduang bulan, pete da la ring biserung tupa para iyain king Piesta ning Pamaglagpus. Merine la ding pari at ding Levita, inya lininis da ing sarili da, agpang king aduan ning kautusan, at kaybat telaga ra ing sarili da king Templo at makaduluk na la ngening ain. >Leko da la ring altar king Jerusalem a megamit king pamiyain ain-sakripisyu at insenso, at inugse da la king Kapatagan ning Kidron. = Tutu lang dakal ding taung dinatang king Jerusalem kanitang kaduang bulan ban pagselebran ya ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura.<w Magobra ya ing Dios king Juda at pisanmetungan na la ding tau karin ban tupad king utus ning ari at ding pamuntuk na.x;i Makanyan man, atin mu ring mapilan karing tribu ning Aser, Manase, at Zebulun a matulang minta king Jerusalem.+:O Minta la ding talapagdalang sulat karing balang siudad a sakup da ring tribu ning Efraim at Manase at angga na king Zebulun, oneng keylian da la mu at ininsultu.z9m Nung magbalik kayu king Ginu, kanita ding mekabihag at migdala karing kekong kamaganak at anak pakitanan da lang lunus at ibalik da la kekayu, uling maganaka ya at malunusan ing Ginung kekayung Dios, at nung magbalik kayu tanggapan na kayu.Y8+E kayu sana masias a buntuk antimo ila; mamintu kayu king Ginu. Munta kayu king Templo na a gewa nang banal para king kapilan pa man. Karin ye samban ing Ginung kekayung Dios ban milako na ing mua na kekayu.7E kayu sana makiapus karing makatua yu at kapatad a taksil king Ginu. Iti ya ing meging sangkan nung inya perusan na la. Iti ikit yu.T6!Ngana ning masasabi king sulat a pinirman na ning ari at ding galame na a dela da ring talapagdalang sulat king mabilug a Israel at Juda: Memalen na ning Israel at Juda, mibalik na kayu lub king Ginu, king Dios da ri Abraham, Isaac, at Jacob ban lingapan na lang pasibayu ding mitagan pa kekayung e na abihag ning ari ning Asiria.$5AInya kinumbira da la ngan ding memalen na ning Israel manibat king Beerseba angga king Dan. Sukat lang munta Jerusalem ban pagselebran ya ing Piesta ning Pamaglagpus ning Ginu, uling e ya pa mipagselebran iting ating dakal a dinatang, agpang king aduan na ning Kautusan nang Moises.=4uMatula ya ing ari at ing kapulungan king mepikayari.R3uling e ra aitalaga ding keraklan karing pari ing karelang sarili at ditak la mu ring dinatang king milabas a bulan. Inya e re apagselebran ing Piesta ning Pamaglagpus ning Ginu king mitakdang panaun. 2Ing ari, ding galame na, at ing mabilug a kapulungan pikayari da ing daptan da iting pamagselebra king kadua nang bulan ning banua,1 %Kinumbira neng Aring Hezekia ing mabilug a Israel at Juda ban munta king Templo ning Jerusalem at pagselebran ya ing Pamaglagpus para king Ginu, ing Dios ning Israel. Silatanan na la naman ding tau Efraim at Manase tungkul king katatagan ban makiabe king pamagselebra!$0A$Masaya yang masaya i Aring Hezekia at ding sablang memalen uli na ning depat ning Dios para karela uling meyari ing sukat marapat king malalaguang panaun./+#Tutu lang marakal ding ain-a-durulukan subali pa king taba a ain-a-pamangan at ain-a-inuman. Inya mibalik ing pamanyamba king Templo ning Ginu. ."Oneng ditak la mu ding paring maglako king balat da ring animal, inya sinaup la ding Levita anggang ayari da la at mirinan panaun ding pari ban makapaglinis la, agpang king aduan na ning kautusan. Mas masigasig la ding Levita king pamaglinis kesa karing pari.I- !Anam lang dalan ding toro a miyain at atlu lang libu ding tupa. , Mekayain lang pitung pulung toro, dinalan a lalaking tupa, at aduang dalan a biserung tupa bilang ain-a-durulukan para king Ginu.&+ENganang Aring Hezekia karing tau, Anti na ning aitalaga yu na ing kekayung sarili king Ginu, munta ko keni ngeni at iyain ding ain yung kapasalamatan king Ginu. Inya linapit la ding sablang sasamba kayabe ding karelang ain-a-kapasalamatan at ain-a-durulukan, at kusang lub dang inain.~*uInutus nang Aring Hezekia at ding manimuna karing Levita ing purian ya ing Ginu king kapamilatan da ring kanta a gewa nang Aring David at ing tagapayu nang i Asaf. Inya migkanta lang kapurian ding tau king mitmung tula; siniklaud la at sinamba.O)Kanita siniklaud ya ing ari at ding sablang atyu karin at sinamba la.>(uDinuku la ring sablang sasamba king Dios kabang magkanta la ring talapagkanta a babagayan da ring musikang instrumento. E la tinuknang anggang e meyari ing pamiyain ain-sakripisyu.c'?Inutus nang Hezekia ing iyain da la king altar ding ain-a-durulukan. Inyang magumpisa ing pamiyain, megumpisa munaman ing kantahan para king Ginu; babagayan da la ring trumpeta ampon ding aliwang instrumentong musika.& Levita la ding manigtigan karing instrumentong musika a kalupa da retang kang David, at ding pari naman ilang karing trumpeta.:%mTituk na la king kilub ning Templo ning Ginu ding Levitang ating pompiang, lira, at alpa, uling iti ing inutus nang David kang Gad, ing propeta ning ari, at kang propeta Natan. $ Kaybat na nita, ding pari pete da la ring kambing at tigtug da ing daya king altar bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da ring memalen, uling inutus na ning ari king miyain lang ain-a-durulukan at ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ning mabilug a Israel. # Kinua da la naman ding kambing at dela king ari at karing sasamba ban ipatung da la ring gamat da karing buntuk da ring kambing.3"_Inya pete da la ring toro at pisik da ring pari ing daya king altar. Kaybat, pete da la ring lalaking tupa at ding biserung tupa at pisik da munaman ing daya king altar.`!9Migdala lang pitung toro, pitung lalaking tupa, pitung biserung tupa, at pitung kambing a lalaki bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan ning pamilya ning ari at ding memalen at king pangalinis na ning Templo, agpang king aduan ning kautusan. Inutusan na la ning ari ding paring ibat king lahi nang Aaron ing iyain da la king altar ning Ginu. 9Kabukasan, mibangun yang maranun i Aring Hezekia at malalagua na lang tinipun ding sablang manimuna na ning siudad, at minta la king Templo ning Ginu.KBinalik mi na la naman pu ding kasangkapan at aitalaga ding kasangkapan a leko nang Aring Ahaz a e tapat king Dios king panaun ning pamag-ari na. Atyu la ngan pu king arap ning altar ning Ginu.Kaybat na nita, minta la ding Levita kang Aring Hezekia at ngarang minie ulat, Agpang king aduan ning kautusan, alinis mi ne pu ing mabilug a Templo ning Ginu, ing altar a pidurulukan karing ain, ing lamesa para karing sagradung tinape, at ding sablang kasangkapan.QPegumpisan da ing obra king mumunang aldo ning mumunang bulan, at ayari da ngan ing sukat dang pagobran karas ning kawalung aldo, pati na itang lugal a palub king Templo ning Ginu. Kaybat megobra no naman kilub ding walung aldo ban isadia ya ing Templo para king pamanyamba. Meyari la inyang kalabing anam nang aldo ning bulan.MLinub la naman king kakilubkiluban ban linisan, at linual da king patyu ning Templo ning Ginu ing sablang bage marinat karin. Kinua da ring Levita ing dinat at dela ra king Kapatagan ning Kidron.T!Inyang atipun da na la ding karelang kalupang Levita at aitalaga ing karelang sarili, linub la king Templo ning Ginu ban linisan ya bilang kapamintuan king utus ning ari, agpang king amanu na ning Ginu.fEking pamilya nang Heman: i Jeuel at i Simei; king pamilya nang Jedutun: i Semaia at i Uziel.jM king pamilya nang Elizafan: i Simri at i Jeuel; king pamilya nang Asaf: i Zacarias at i Matania;7 Migsadia la ring Levita at ila detiking pamilya nang Kohat: i Mahat a anak nang Amasai at i Joel a anak nang Azaria; king pamilya nang Merari: i Kis a anak nang Abdi at i Azaria a anak nang Jehalelel; king pamilya nang Gerson: i Joa a anak nang Zimna at i Eden a anak nang Joa;,Q Anak ku, e kayu sana magpabaya ngeni, miyain kayung ain at sumuyu uling ikayu ing pinili na ban talakad king arapan na at ban manimuna karing tau king pamanyamba.! Tune pagnasan ku ngeni ing gawa tamung pasibayung kasunduan king Ginu, ing Dios ning Israel, ban mawala na ing mabagsik nang mua kekatamu.^5 At mete la king gera ding pengari tamung lalaki, at mebihag ding asawa tamu at anak.-Inya kemuan ne ning Ginu ing Juda at ing Jerusalem, antimo ing kekayung ikit; makasdan, makatakut, at makapangilabut ing depat ning Ginu karela.$ASera da la naman ding pasbul ning Templo. E ra la sinindian ding sulu at e la dinuluk insenso ni miyain ain-a-durulukan king Templo ning Dios ning Israel.QE la meging tapat king Ginung kekatamung Dios ding kekatamung makatua, at depat da itang e mayap king akakit na ning Ginung kekatamung Dios. Tinggian de ing Dios at gilutan ing Templong tuknangan na.DNgana karela, Makiramdam kayu kanaku, ikayung Levita. Italaga yu ngeni ing sarili yu at ing Templo ning Ginu, ing Dios da ring makatua yu. Ilako yu ing nanumang bage marinat king Templo.U#Tinipun na la ding pari at ding Levita king patyu dane aslagan ning Templo. King mumunang bulan ning mumunang banua ning pamag-ari na, pepabuklat na la ding pasbul ning Templo ning Ginu at pepalarin na la.taKalupa nang Aring David a makatua na, depat nang Hezekia itang katanggap-tanggap king akakit na ning Ginu.A  }Adua yang pulu't limang banua i Hezekia inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang pulu't siam a banua. I ima na ya i Abiya, ing anak nang Zacarias. !Mete ya i Aring Ahaz at mikutkut ya king Jerusalem, oneng e king kutkutan da ring ari. Ing anak nang i Hezekia ya ing menalili bilang ari.4 aDing aliwa pang mengapalyari king panaun na ning pamag-ari na, manibat king kapupurmeruan angga na king kawakasan, makasulat king Istoria da ring Ari ning Juda at Israel.B }Ginawa yang paganung altar karing balang siudad at balen ning Juda ban pidulukan ain para karing aliwang dios. Iti ing sangkan nung inya mimua ya ing Ginu, ing Dios da ring makatua na._ 7Tinipun na lang Ahaz ding heganaganang kasangkapan king Templo ning Dios at kaybat sinira na la. Sera na la naman ding pasbul ning Templo ning Dios at mitalakad yang altar karing miyayaliwang lugal ning Jerusalem./WMinain yang ain-sakripisyu karing kikilalanan dang dios ding tau Damasco a pepasari king pangasambut na. Ngana, Anti na ning ding kikilalanan dang dios sinaupan da la ring ari ning Siria, main ku namang ain-sakripisyu karela ban saupan da ku. Oneng lalu yang mipahamak at ing mabilug a Israel.SLalu yang meging e mayap i Aring Ahaz king panaun na ning kaligaligan na.T!Inya kinua na lang Aring Ahaz ding kasangkapan a gintu king Templo, king palasyu, at karing pibalebale da ring manimuna da ring memalen at binie na la king ari ning Asiria, oneng iti e munaman mekasaup.\1Giluan neng Tiglat Pileser, ing ari ning Siria, lugal king saupan ne i Aring Ahaz.gGBigsak ne ning Ginu ing Juda uling e ya mayap i Aring Ahaz ning Juda at e ya tapat king Ginu.pYLinusub la naman ding Filisteo karing siudad da ring kabundukan at king Negeb ning Juda. Abihag da la ring siudad ning Bet Semes, Ayalon, Gederot, Soco, Timna, Gimzo, at pati na ding baryung makapadurut at karin na la menuknangan.pYuling mibalik lang pasibayu ding Edomita at lisuban de at simbut ing Juda, at dakal la ring abihag da.I Kanita meniawad yang saklolu i Aring Ahaz king ari ning Asiria,eCMiyatasan la ding apat a lalaki ban saupan da la ring bihag. Ding halus lubas na dininan da lang imalan a ibat king kinua ding sundalus da; dininan da la namang sandalyas, pamangan at inuman. Inulu da la king larung olibo ding sugatan. Seke da la karing asno ding maina at dela da la ring bihag karing karelang kamaganak a manuknangan king Jerico, ing siudad da ring palma. Kaybat, migbalik la ring Israelita king Samaria. fig,Seke da la karing asno ding maina...,(28:15)fig*Inya ding sundalus binie da la karing memalen at karing manimuna ding bihag da at ing pibandian a kinua ra karing memalen na ning Juda.(~I At ngara karela, E yu la darala keti deting bihag! Dakal ta na kasalanan king Ginu at mua ne kekatamu. Ngeni, buri yu pa waring miragdagan ing kasalanan tamo?x}i Atin munamang mapilan karing pamuntuk ning Israel ding tutul king depat da ring migbalik a sundalus. Ding tinutul ila ri Azaria a anak nang Jeohanan, Berekia a anak nang Mesilemot, Ezekia a anak nang Sallum, at i Amasa a anak nang Hadlai.|# Makiramdam kayu ngeni kanaku! Paulian yu na la ding bihag uling kamaganak yu la. Mikalabkab ing mua ning Ginu kekayu, nung e yu la paulian.${A At ngeni buri yu la pang gawan ipus yu ding lalaki at babai ning Juda at Jerusalem. E yu wari balu king ikayu man mikasala kayu king Ginung kekayung Dios?z% I Oded, ing propeta ning Ginu, atyu kanita karin. Selubungan na la ding sundalus ning Israel a migbalik king Samaria at ngana karela, Migtagumpe kayu karing sundalus ning Juda uling mimua ya karela ing Ginu, oneng pete yu la king mitmung bigsikan at balu na ning Ginu.gyGAdua lang dalan a libu ding memalen na ning Juda ding mebihag karing kalahi rang Israelita. Kayabe la karing mebihag ding karelang asawa, anak a lalaki at babai. Dela da la king Samaria at ing dakal a pibandian a ikua ra.Jx I Zikri, ing pekamatapang karing sundalus ning Israel, pete ne i Maaseia, ing anak ning ari. Pete nia naman i Azrikam a talapanibala king palasyu, at i Elkana a peka wanan nang gamat ning ari.ywkKilub namu ning metung a aldo dinalan aduang pulung libu la ding sundalus nang mangatapang ning Juda ding pete nang Peka, ing anak nang Remalia. Iti milyari uling tinggian de ring memalen na ning Juda ing Ginu, ing Dios da ring makatua da.&vEMimua ya ing Dios kang Aring Ahaz uli na ning depat na, inya peintulut na ning Ginung Dios ing mesambut ya king ari ning Siria. Dakal la ding mebihag karing memalen na at midala la king Damasco. Linusub ya naman at simbut ne ning ari ning Israel a mekamate karing dakal nang sundalus.'uGMinain yang ain-sakripisyu at dinuluk insenso karing lugal a pisasamban da ring paganu, karing bunduk-bundukan, at karing lalam da ring tanaman a masalilung.xtiDinuluk yang insenso king Kapatagan ning Hinom at inain na la ding sarili nang anak a lalaki bilang ain-a-durulukan karing idolo. Tikian na ing makasumaming ugali da ring bansang tinabi ning Ginu king gabun a pupuntalan da ring Israelita.tsaIng tikian na ya ing dapat da ring ari na ning Israel; pepagawa yang bakal a rebultu nang Baal ban samban.zr oAdua yang pulung banua i Ahaz inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing anam a banua. E katanggap-tanggap king akakit na ning Dios ing depat na, uling e na tikian ing alimbawang depat nang Aring David a makatua na.fqE Mete ya at mikutkut king Siudad nang David. Ing anak nang i Ahaz ya ing menalili bilang ari.p}Adua yang pulu't limang banua i Jotam inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing anam a banua.6oeIng aliwang mengapalyari king panaun na ning pamag-ari na pati na ring gerang lebanan na at ing patakaran na makasulat ngan king Istoria da ring Ari na ning Israel at Juda.PnMeging mayupaya ya i Jotam uling menatili yang tapat king Ginung Dios.>muMekilaban ya king ari da ring Ammonita at karing sundalus da at simbut na la. King banuang ita, memayad la ding Ammonita king alagang apat a toneladang pilak, limang pulung libung kaban a trigu, at limang pulung libung kaban a sebada. Makanyan munaman ing alagang binayad da king kadua at king katlung banua.|lqPepatalakad yang siudad karing kabundukan na ning Juda, at pepagawa yang kuta at toreng bantayan karing kagubatan.0kYI Jotam ya ing pepagawa king Pasbul dalan dane Norti ning Templo at ya munaman ing masipag a pepaobra king pader ning siudad a sakup ning Jerusalem a ausan dang Ofel.PjKatanggap-tanggap king akakit na ning Ginu ing depat na, antimo i Uzzia a tata na. Oneng e ya linub king Templo ning Ginu ban duluk insenso. Tiglus da naman ding memalen ing e mayap dang pamibiebie.)i MAdua yang pulu't limang banua i Jotam inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing anam a banua. I ima na ya i Jerusa a anak nang Zadok.Yh+Mete ya i Uzzia at mikutkut ya king kutkutan da ring ari, oneng e ya mikutkut karing pantiun da ring ari uling sinabi da ring memalen, Mika sakit yang lepra. Ing anak nang i Jotam ya ing menalili bilang ari. g9Sinulat nang propeta Isaias a anak nang Amoz ing aliwa pang mengapalyari king pamag-ari nang Uzzia manibat king kapupurmeruan angga na king kawakasan. P~~Q}|{Mzyx~xww v~v*uutXsqqBponrmJll(kjTiihh*gg0fje9d5ccb*az`__|^]\[ZZHXX?WVV"UT SURR-QoPO^NNLLnKJIIHMG:FF"EE;DCBBbA@@*?>x==<*;|:9p877=6z5m3211/.--),,+*)((`(''N&&&q&'%%%<$$$N$##x#="""l".!!r!( QR<g sR2kN8O:9;e ) k 8 ;M Pintalan de i Zerubabel at ding pamuntuk da ring pamilya at ngara karela, Saupan da kayung mitalakad king Templo uling sasamban mi ya naman ing Dios a kekayung sasamban at miyayain ain manibat na inyang dela na kami keti ning Aring Esarhadon ning Asiria.$L CAbalitan da ring kalaban ding memalen na ning Juda at Benjamin king ding miyugse a mekapagbalik na lalarinan de ing Templo ning Ginu, ing Dios ning Israel.ZK- E na balu ning ninuman nung isanu ing inge ning tula at ning kiak, uling misamut ing kulisakan. At iti meramdam angga karing marayung lugal. fig, ,...megawa ne ing pundasyun na ning Bale ning Ginu.,(3:11)fig*mJS Ding dakal karing pari, Levita, buntuk ding pamilya, at makatua a menakit ketang minunang Bale menangis lang masikan inyang akit deng tatalakad da ing pundasyun. Ding keraklan naman kukulisak lang anggang binit da king tula ra.*IM Ngarang mipakibatan magkanta ding tau bilang kapurian at kapasalamatan king Ginu: Ing Ginu mayap ya, ing lugud nang e kukupas king Israel manatili kapilan man. Ing metung at metung kukulisak yang anggang binit na, pupuri ya king Ginu, uling megawa ne ing pundasyun na ning Bale ning Ginu.QH Inyang agawa da ne ring manalakad ing pundasyun na ning Templo, sinulud da ring pari ing imalan-pari at migpuestu la ketang lugal a sukat dang paglugalan at tiniupan da la ring trumpeta. Ding Levita namang pamilya nang Asaf titigtigan da la ring karelang pompiang ban purian ya ing Ginu, agpang king panabilin nang Aring David. G I Jesua, ding anak nang lalaki, at ding kamaganak na ampon i Kadmiel at ding anak nang lalaki (ding pamilya nang Hodavia) miyabe-abe lang mig-asikasu king pangatalakad nang pasibayu ning Templo. Sinaup la karela ding Levitang ibat king pamilya nang Henadad.KFInya king kadua nang bulan ning kadua nang banua ning pamagbalik da king Templo king Jerusalem lalam dang pamanimuna di Jesua a anak nang Jozadak at Zerubabel a anak nang Sealtiel ampon ding kabalen da, ding pari, at ding Levita pegumpisan da ing pangatalakad nang pasibayu ning Templo. Tilduan da la ring Levitang idad aduang pulung banua at patas ban panibalan da ing obra. Mekiabe la ngan king obra ding sablang miyugse at mibalik king Jerusalem.$EAMinie lang salapi para karing kanteru at karing kalpinteru. Minie la naman pamangan, inuman ampon laru para karing tau Sidon at Tiro ban ipangutud da lang dutung a sedro karin king Lebanon at kaybat ilipat da la king dagat papunta Jopa. Paintulut na iti ning Aring Ciro ning Persia.DAgyang e pa mipagumpisan ing pamaglarin king Templo ning Ginu, miyain na lang ain-a-durulukan king mumunang aldo na ning kapitung bulan.7CgKaragdagan kaniti, inain da la ring aldo-aldo ain at kusang lub a ain para king Ginu. Gimpanan da la ngan ding piestang tikda ning Ginu antimo neng Piesta ning Bayung Bulan.~BuPigselebran dia naman ing Piesta da ring Dalungdung at miyain lang ain-a-durulukan, agpang king aduan ning kautusan.*AMUli na ning takut da karing taung manuknangan karin, telakad de ing altar ketang sadia nang lugal. Kaybat na nita, aldo't bengi lang duruluk ain para king Ginu.$@AKanita i Jesua, ing anak nang Jozadak, at ding kayabe nang pari ampon i Zerubabel, ing anak nang Sealtiel, at ding kamaganak na mitipun la ban larinan ya ing altar ning Dios at karin da dulukan ing yayain dang ain, agpang king makasulat king Kautusan nang Moises, ing tau ning Dios. ? ;Inyang miras ing kapitung bulan, panatag na la ngan manuknangan ding memalen na ning Israel karing sarasarili dang balen. Kaybat, mitipun la Jerusalem.V>%FKing balen at paligid na ning Jerusalem la menuknangan ding pari, ding Levita, at ding mapilan karing taung mibalik. Karing makalapit a balen naman karin la menuknangan ding talapagkanta, ding guardia karing pasbul dalan, at ding magobra king Templo. Menuknangan la ding keraklan karing balen nung nu la menuknangan ding makatua da.B=}EBinie da itang sablang agyu ra para kaniting obra. Mekatipun lang libu at atlung pulung librang gintu, limang libu at pitung dalan apat apulung librang pilak, at dinalan a imalan-pari.><uDInyang miras na la king Jerusalem, ding mapilan karing pamuntuk da ring pamilya miyain lang kusang lub a ain para king Templo ban mitalakad yang pasibayu iti king sadia nang lugal.v;eCapat lang dalan at atlung pulu't lima ring kamelyu, at anam lang libu at pitung dalan aduang pulu ding asno.l:QBPitu lang dalan at atlung pulu't anam ding kabayu, adua lang dalan at apat apulu't lima ding mula,"9=AE la kabilang ding lalaki ampon babaing ipus a pitung libu at atlung dalan atlung pulu't pitu, at ding aduang dalan a lalaki ampon babaing talapagkanta.q8[@Heganaganang bilang da ring miyugse a mibalik: apat lang pulu't aduang libu at atlung dalan anam apulu.:7m?Sinabi na karela ning gobernador king e la malyaring mangan king pamangan a miyain king Dios anggang e na asangguni ning pari iting bage king kapamilatan na ning Urim at Tumim.6}>Alalu ding lagyu ra king listahan da ring pari, inya mituring lang e malinis, at e la mibilang ibat king pamilyang pari.A5{=Ding pamilya da ring pari: Habaia, Hakoz, at Barzilai. I Barzilai ya ing mekapakiasawa king metung karing anak nang Barzilai a tau Gilead at tikian ne lagyu ing katuangan nang lalaki.i4Ks wSinaup la ding kasiping dang bale; dininan da lang kasangkapan a pilak, gintu, kagamitan, sese animal, at mangamal a kasangkapan, subali pa karing kusang lub a ain para king Templo.r yAt migsadia la ding pamuntuk da ring pamilya da ring tribu nang Juda at Benjamin, ding pari at ding Levita, at ing metung at metung a tigkilan na pusu ning Dios ban mibalik Jerusalem at italakad deng pasibayu ing Templo ning Ginu karin Jerusalem.Zq /Nung mangailangan yang saup king pamagbalik na Jerusalem ing ninuman karing memalen nang miyugse nu mang lugal, sukat deng saupan ding kasiping nang bale king kapamilatan na ning pamamie rang pilak at gintu ampon aliwa pang kailangan na antimo ding sese animal, subali pa king kusang lub a ain para king Templo ning Dios karin Jerusalem.{p qInya paintulutan keng munta karin Jerusalem ing ninuman kekayung kabilang karing memalen na. Patnubayan na kayu sana ning Ginung kekayung Dios. Italakad yeng pasibayu ing Templo ning Ginu, ing Dios ning Israel, ing Dios a atyu king Jerusalem.\o 3Aku i Ciro, ing Ari ning Persia, pabalu ku: Ing Ginu, ing Dios ning banua, ya ing minie kanaku karing sablang kayarian keti king yatu at inutus na kanaku ing mitalakad kung Templo karin king Jerusalem ning Juda.n +Kanitang mumuna nang banua ning pamag-ari nang Ciro ning Persia, peintulut ning Ginu ing matupad ing sinabi na king kapamilatan na ning propeta Jeremias. Tigkil ne kapanamdaman ning Ginu i Aring Ciro ban ipabalu na king mabilug nang kayarian at isulat na ing anti kaniti:omW$Aku i Ciro, ing Ari ning Persia, sasabian ku: Ing Ginu, ing Dios ning Banua, ya ing minie kanaku karing sablang kayarian king yatu at inutus na kanaku ing mitalakad kung Templo para karin king Jerusalem ning Juda. Inya paintulutan keng munta karin Jerusalem ing ninuman kekayung kabilang karing memalen na. Patnubayan na kayu sana ning Ginung kekayung Dios. l $Kanitang mumuna nang banua ning pamag-ari nang Ciro ning Persia, peintulut ning Ginu ing matupad ing sinabi na king kapamilatan na ning propeta Jeremias. Tigkil ne kapanamdaman ning Ginu i Aring Ciro ban ipasiag na king mabilug nang kayarian at isulat na:?kw$Makanyan yang metupad ing ula nang propeta Jeremias a ing gabun makapagpaynawa ya kilub ding pitung pulung banua ban makapagbawi ya king e na pamagselebra king paynawa ning Sabbath."j=$Midala la anting bihag detang miligtas king tabak, at gewa na lang ipus ning ari at ding anak na angga na kanitang sakupan ne ning Persia ing Babilonia.Gi$Silaban de ing Templo ning Dios, lesak de ing pader ning Jerusalem at ding gusali. Pengan ning api ing sablang maulagang bage pati na ding palasyu na, at likuan deng lasak-lasak ing siudad.>hu$Kinua na la ngan ding kasangkapan king Templo ning Dios, malati't maragul, ing pibandian a makasalikut karin, pati pibandian ning ari at ding galame na dela na ngan king Babilonia.'gG$Inya tinubud ne ning Ginu laban karela ing ari ning Babilonia ban lusuban la. Pete na la ning ari ning Babilonia ding kayanakan a lalaki ning Juda at agyang king Templo. Ala yang lunus kenu mananak o matua, lalaki o babai, masakit o e masakit. Binie na la ngan ning Dios king gamat na.]f3$Oneng ding tau ininsultu da la ring tubud ning Dios, tinggian da la ring amanu na, at gewang pikaylian ding propeta na angga king mikalabkab ing mua na ning Ginu karing tau at ala nang makaligtas pa king mua na.*eM$King kapamilatan da ring tubud, ing Ginu, ing Dios da ring makatua da, paulit-ulit na lang dirinan babala ding memalen uling buri na lang iligtas at ing Templo.Sd$Subali pa kanyan, lalu lang meging taksil ding manimuna da ring pari at ding memalen. Pekiapusan da ing makasumaming dapat da ring aliwang bansa, at dinatan de ing Templo ning Ginu a telaga nang banal.Uc#$ Mig-rebeldi ya i Zedekia laban kang Aring Nebucadenesar a memilit sumpa ya king lagyu ning Dios king pamintuan ne. Meging masias ya buntuk at pusu at e bisang mibalik lub king Ginu, ing Dios ning Israel.b-$ E mayap munaman ing depat na king akakit na ning Ginung Dios na at e ya mekiramdam kang propeta Jeremias, ing magsalita king amanu na ning Ginu.a$ Adua yang pulu't metung a banua i Zedekia inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing metung a banua.`)$ Inyang mapupupus ne ing panaun ning dimla, pepayaus neng Aring Nebucadenesar at dela re Babilonia a kayabe ding maulagang kasangkapan ning Templo ning Ginu. Ing gewa nang Aring Nebucadenesar bilang kayalili na king Juda at Jerusalem ya i Zedekia, ing bapa nang Jeoiakin.G_$ Walu yang banua i Jeoiakin inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub da mu ring atlung bulan at apulung aldo. E mayap munaman ing depat na king akakit na ning Ginu.l^Q$Ing aliwa pang mepalyari king panaun ning pamag-ari nang Jeoiakim antimo ing makasumami at ing e mayap a depat na, makasulat king Istoria da ring Ari na ning Israel at Juda. Ing anak nang i Jeoiakin ya ing menalili bilang ari.z]m$Kinua na la namang Nebucadenesar ding kasangkapan ning Templo ning Ginu at dela na la king palasyu na Babilonia. \$Lisuban neng Aring Nebucadenesar ning Babilonia ing Juda; mebihag ya i Jeoiakim at midala yang makatanikala karin king Babilonia.J[ $Adua yang pulu't limang banua i Jeoiakim inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing metung a banua. E mayap ing depat na king akakit na ning Ginung Dios na.EZ$Ing gewa nang ari ban mamahala king Juda at Jerusalem ya i Eliakim, ing kapatad nang Joahaz. Inalilan ne ing lagyu nang Eliakim king lagyung Jeoiakim. Dela neng Neco i Joahaz king Ehipto./YW$Leko ne panga-ari ning Aring Neco ning Ehipto at pepagbuisan ne ing Juda king alagang pitung libu limang dalan a librang pilak at pitung pulu't limang librang gintu.yXk$Adua yang pulu't atlung banua inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub da mu ring atlung bulan.hW K$Pinili de ring memalen na ning Juda i Joahaz a anak nang Aring Josias bilang kayalili nang ari.Vw#at ing bie na manibat king kapupurmeruan angga king kawakasan makasulat king Istoria da ring Ari ning Israel at Juda.U#Ing sablang depat nang Josias king panaun na ning pamag-ari na, antimo ing katapatan na king Dios at ing kapamintuan na karing kautusan,T#Ginawa yang poesiang malungkut i propeta Jeremias para kang Aring Josias. Meging kaugalian na karing talapagkantang lalaki at babai ning Israel ing ikanta de ing poesia bilang kapigaganakan. Kakanta de pa angga ngeni at mayayakit ya king Libru da ring Tagulele.HS #Inya linipat de king aliwang karwahe; dela re king Jerusalem at karin ya mete. Kitkut de king kutkutan da ring ari. Pigkalungkutan da ring memalen na ning Juda at Jerusalem ing pangamate na.#R?#Pinana de ring mamana ning Ehipto at mesugat ya king paslu a tinud king katawan na. Inya ngana karing kayabe na, Ilako yu ku keti; grabi ya ing sugat ku.MQ#Oneng inari na king lub nang Josias ing labanan ne. E ne pekiramdaman ing Dios a migsalita king kapamilatan nang Neco. Inya migbalatkayu ya ban labanan ne i Neco karin king kapatagan ning Megido. P#oneng ngana ning tubud nang Neco, Ari ning Juda, e kata sukat mipapate. Aliwa ika ing kalaban ku nune ding kanakung kalaban. Sinabi na kanaku ning Dios ing magmalagua ku. Makapanig ya ing Dios kanaku, inya e mu ku sana kakalabanan, magkang ika ing paten na.JO #Kaybat nang agampanan Aring Josias ing bage para king Templo, linual ya i Aring Neco ning Ehipto ban makigera king Carkemis banda na ning Ilug ning Eufrates. Linual ya i Josias ban pigilan ne,aN;#Pigselebran de ing piesta kanitang kalabing walung banua na ning pamag-ari nang Josias.+MO#Ala pang makanyan a merapat a pamagselebra king Piesta ning Pamaglagpus manibat na kanitang panaun nang Samuel. Ala metung man karing meging ari ning Israel ing mekapagselebrang kalupa na ning kang Josias, ding pari, ding Levita, at ding sablang memalen na ning Juda, Israel, at Jerusalem.L#Pigselebran de ring Israelitang atyu karin ing Piesta ning Pamaglagpus at ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura kilub ding pitung aldo.DK#Merapat ing sabla king aldong ita agpang king inutus ning ari: ing pamanyamba king Ginu, ing pamagselebra king Piesta ning Pamaglagpus, at ing pamiyain karing ain-a-durulukan king altar.5Jc#Makatalakad la karing lugal da ring Levitang manigtigan a ibat king lahi nang Asaf, agpang king inutus nang Aring David. Ila di: Asaf, Heman, at Jedutun, ing propeta na ning ari. E na la kailangan mako pa ding bante king pasbul uling ding magsadiang pamangan para karela ila ding kalupa rang Levita.TI!#Kaybat na nita, migsadia no mang pamangan ding Levita para karela at para karing pari a ibat king lahi nang Aaron, uling anggang bengi samal lang duruluk mabilug a animal at taba da ring ain-sakripisyu.:Hm# Linitsun de ing biserung tupa a mitalaga, agpang king tuntunan. Linutu ra karing kuran, kaldera, at palanggana ding banal a ain. Binie rang malalagua karing tau inyang lutu na.G5# Kaybat, pirake da la karing memalen, agpang karing karelang pamilya, ding ain-a-durulukan ban iyain da agpang king makasulat king libru nang Moises.F}# Pete da la ring biserung tupa, at pisik da ring pari ing daya king altar kabang ding Levita babalatan da la ring animal.0EY# Inyang ayayus da na ing sabla para king Piesta ning Pamaglagpus, minta la ding pari at ding Levita karing sarasarili dang lugal, antimo ing inutus na karela ning ari.vDe# I Conania, i Semaia at ing kapatad nang i Netanel, at i Hasabia, i Jeiel, at i Jozabad, ding manimuna da ring Levita, minie lang limang libung biserung tupa at limang dalan a toro ban gamitan da ring Levita king pamiyain ain-sakripisyu.C/#Minie la naman ding opisyal na para karing tau, ding pari, at ding Levita. Di Hilkia, Zacarias, at Jehiel, ding mamahala king Templo ning Dios, minie lang aduang libu anam a ralan a biserung tupa at atlung dalan a toro karing pari para gamitan king Piesta ning Pamaglagpus.(BI#Minie yang atlung pulung libung biserung tupa at kambing i Josias para iyain da ring memalen king Piesta ning Pamaglagpus. Minie ya namang atlung libung toro.gAG#Paten ye ing biserung tupa. Linisan yu ing sarili yu, agpang king aduan ning kautusan, at magsadia kayu para karing kalupa yung Israelita ban atuparan da la ring kautusan a binie na ning Ginu king kapamilatan nang Moises.@}#Talakad kayu karing mituldung sagradung lugal ban kanita ating makasadiang sumaup karing balang pamilya ding tau Israel.%?C#Ibili yu ing sarili yu agpang king kekayung pamilya at grupu at agpang karing katungkulan a tituk na kekayung Aring David at ing anak nang i Aring Solomon.\>1#Pekisabian na la naman ding Levita, ding talaturu na ning Israel a makatalaga king Ginu. Ngana karela, Idala ye ing sagradung Kaban ning Kasunduan king Templong pepagawa nang Aring Solomon a anak nang David. E yu ne kailangan pidaladala pa karing miyayaliwang lugal, nune suyuan ye ing Ginung kekayung Dios at ding memalen nang Israelita.=)#Tituk na karing pari ing katungkulan a sukat dang gampanan king Templo ning Ginu at pekisabian na lang mayap king gampanan da sanang masalese.L< #Pigselebran ne king Jerusalem ning Aring Josias ing Piesta ning Pamaglagpus bilang parangal king Ginu, at king kalabing apat nang aldo ning mumunang bulan pete da la ring animal para king piesta.;"!Deyu na la ngan Josias king mabilug a Israel ding sablang bage makasumami king Dios. Inutus na karing sablang atyu Israel ing sumuyu la king Ginung karelang Dios, ing Dios da ring makatua da. At memintu la ding memalen king kekaban ning bie nang Josias.+:O" Kaybat na nita, pepangakuanan na la ngan ding sablang memalen na ning Jerusalem at Benjamin king sukat dang pamintuan ing sablang kautusan a makasulat king librung mebasa. At memintu la ding memalen na ning Jerusalem, agpang king kasunduan a gewa ra king Dios, ing Dios da ring makatua da./9W"Tinalakad ya ketang paglugalan ning ari at ginawa yang kasunduan king Ginu king tuparan na la king mabilug nang pusu at kaladua ding sabla nang kautusan at tuntunan.W8'"at miyabe-abe lang linub king Templo ning Ginu a kayabe da ring pari at Levita at ding sablang memalenkalulu at mabandi. Binasa ne karela ing mabilug a libru ning kasunduan a meyakit king Templo ning Ginu.X7)"Pepayaus na la ngang Aring Josias ding manimuna na ning Juda at ning JerusalemK6"Paintulutan ku ing mate kang payapa. E mu na akit pa ing kapahamakan a ipagpa ku king lugal at karing taung manuknangan keti. Migbalik la kang Aring Josias ding tubud a darala da iting mensahi.P5"Uling mekiramdam ka at migpakumbaba arapan ku inyang dimdam mu ing sinabi kung laban king lugal at karing manuknangan, ginabak mu ing susulud mung imalan at menangis ka. Dimdam ku ing panalangin mu.,4Q"Sabian yu king ari na ning Juda a mitubud kekayu para mangutang king Ginu, Oyni ing sasabian na ning Ginu, ing Dios ning Israel, tungkul karing amanung dimdam yu:`39"Uling likuan da ku ding tau at dinuluk lang insenso para karing aliwang dios a gewa da ring gamat da. Pepamua da ku uli na ning pemaniapat da at ala nang makasabat pa king alang tuknang a parusang ipagpa ku karela.2/"Parala kung kapahamakan king lugal a iti at karing memalen na. Matupad ngan ing sablang sumpa a mebasa king libru king arapan ning ari ning Juda.1"At ngana ning babaing propetang i Hulda karela, Oyni ing pasabi na ning Ginu, ing Dios ning Israel, ketang mitubud kekayu:0y"King utus na ning ari, minta ya i Hilkia at ding aliwa pa king babaing propetang i Hulda a asawa nang Sallum, ing anak nang Tikva a anak nang Haras a talaingat imalan at manuknangan king bayung tatag a balen ning Jerusalem. Belita ra ing milyari.-/S"Ngana karela, Ikutang yu king Ginu para kanaku at para karing taung manuknangan king Israel at Juda nung nanu ing kaugnayan na ning librung meyakit. Talagang mua ne ing Ginu kekatamu uli na ning e la memintu ding makatua tamu karing utus na; e la mibiebie agpang king makasulat keting libru.B.}"Inutus na kang Hilkia, kang Ahikam a anak nang Safan, kang Abdon a anak nang Micaia, kang Safan, ing kalihim, at kang Asaia, ing talasuyu na ning ari, ing maniawad lang turu king Ginu.|-q"Inyang dimdam na ning ari ing amanung mababasa king Kautusan, ginabak na ing susulud nang imalan uli ning lungkut.x,i"Ngana pang sinabi, Atin ya pung binie libru kanaku i Hilkia. Binasa neng Safan ing libru king arapan ning ari.+w"Ikua mi na la ding salaping makasikap king Templo ning Ginu at inintriga mi la karing magobra at karing talapanibala.l*Q"at dela na ne man Safan king ari. Nganang minie ulat king ari, Arapat mi na ngan pu ing pagawa yu.~)u"Nganang Hilkia kang Safan a kalihim, Ikit ke king Templo ning Ginu ing libru ning Kautusan. Binie ne iti kang Safan,4(a"Kabang lulual da la ring salapi king pisisinupan king Templo ning Ginu, ikit neng Hilkia a pari ing libru ning Kautusan a binie na ning Ginu king kapamilatan nang Moises.;'o" Ding aliwa namang Levita ila ding mika pakibatan king pangadala ding materialis at pamanibala karing magobrang miyayaliwa gagawan. Migsilbi lang talapaglista o bante ding aliwa.&" Megobra lang mitmung katapatan ding talapagobra. Ding menibala king obra da ila ding Levitang i Jahat, i Obadias ning pamilya nang Merari, i Zacarias, at i Mesullam ning pamilya nang Kohat. (Mangagaling la ngan manigtigan karing musikang instrumento ding Levita.)&%E" karing kalpinteru, at aliwa pang magobra ban saliwan da la ring batu at dutung a gamitan paglarin king gusaling pepaburen dang mesira ding ari na ning Juda.u$c" Inintriga da la ring salapi karing lalaking miyatasan maglarin king Templo ning Ginu, at binie da na la man$#A" Minta la kang Hilkia, ing matas dili katungkulan karing pari, at binie da la ring salaping atipun da ring Levitang bante karing pasbul ning Templo. Ibat la ding salapi karing memalen na ning Manase, Efraim, at karing aliwa pang tau Israel at karing tau Juda, Benjamin, at Jerusalem.R""Inyang kalabing walung banua na ning pamag-ari nang Josias, kaybat neng alinis ing bansa at ing Templo, agpang king aduan ning kautusan, tinubud ne i Safan a anak nang Azalia at i Maaseia, ing gobernador ning Jerusalem, at i Joa a anak nang Joahaz a matas a katungkulan karing opisyal ban larinan ya ing Templo ning Ginung Dios.k!O"Lesak na la ding altar at ding larawan nang Asera, linaso na lang mapinu ding rebultu, at pemirasung mangalati ding altar a pidurulukan insenso king kabilugan nang bansa ning Israel. Kaybat na nita, mibalik ne king Jerusalem. "Makanyan munaman ing depat na karing mengalasak a siudad ning Manase, Efraim, at Simeon, at angga na king Neftali dane norti."="Silaban na la ding butul da ring paganung pari king babo da ring altar nung nu la sinamba. King depat na alinis neng pasibayu ing Juda at ing Jerusalem.#"King utus na, lesak da la ring tauan na ring altar nang Baal at lesak da la ring altar a pidurulukan insenso. Linaso da lang mapinung-mapinu ding larawan nang Asera at ding rebultu. Kaybat, silbag dang anting alikabuk karing kutkutan da ring sinamba at minain karela.S"King kawalung banua na ning pamag-ari na, agyang anak ya pa kanita, sinuyu neng mitmung katapatan king Dios ning makatua nang i David. King kalabing aduang banua ning pamag-ari na, pegumpisan na lang leko king Jerusalem ding lugal a pisasamban da ring paganu, ding larawan ning diosang i Asera, ding dinukit a rebultu at larawan.)K"Depat nang Josias itang katanggap-tanggap king Ginu. Tikian na ing mayap nang alimbawang Aring David a makatua na; e ya linisia king dalan a tiru na ning Ginu. "Walu yang banua i Josias inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding atlung pulu't metung a banua.%!Oneng mimua la ding memalen karing mekamate king Aring Amon, inya pete da la naman. Kaybat na nita, i Josias a anak na ya ing gewa rang ari.Q!Misasapakat la ding opisyal laban kang Amon at pete re king palasyu na.!E ya migpakumbaba king Ginu; e ne pekiapusan i tata na a migpakumbaba arapan ning Ginu. Mangaragul ing pamikasalang depat na.  !Kalupa nang Manase a tata na, e katanggap-tanggap king Ginu ing depat nang Amon. Simban na la ding idolo a simban nang tata na.zm!Adua yang pulu't aduang banua i Amon inyang meging ari ya, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding aduang banua.hI!Mete ya i Manase at mikutkut ya king palasyu. I Amon, ing anak na, ya ing menalili bilang ari.K!Makasulat ne man king Istoria da ring Propeta ing panalangin na at ing pekibat ning Dios. Makasulat munaman karin ing kasalanan na at ing depat nang kataksilan pati na ding pepagawa nang pisasamban karing lugal a mangatas, ding pepagawa nang larawan nang Asera at ding pepagawa nang rebultu bayu ya mibalik lub king Dios.fE!Makasulat ngan king Istoria da ring Ari na ning Israel ing aliwa pang mengapalyari king pamag-ari nang Manase pati na ing panalangin na king Dios at ding amanung selita ra ding propeta na ning Ginu, ing Dios ning Israel.!Makanyan man, sindu da ring tau ing pamiyain ain karing lugal a pisasamban da ring paganu, oneng depat da iti bukud mung para king Ginu.=s!Pepalarin ne ing altar ning Ginu at miyain yang ain-ning-pamisulusulu at ain-a-kapasalamatan. Sinabi na karing memalen na ning Juda king sumuyu la king Ginu, ing Dios ning Israel.r]!Leko na la ding kikilalanan dang dios ding dayuan, at pati na ing larawan a atyu king Templo ning Ginu. Leko na la ding sablang altar a pepagawa na karing mangatas a lugal at king Jerusalem, at pepayugse na la king lual ning siudad.I !Kaybat na nita, pepagawa ne ing lual nang pader ning Siudad nang David, king dane aslagan lele ning Sibul ning Gihon angga ketang lugal palub king Pasbul dalan Asan at ketang malapit king dake ning siudad ning Ofel. Pepatas ne ing pader. Mitutuk yang opisyal at sundalus para karing sablang pakakutang siudad ning Juda.  ! Pekiramdaman ne ning Ginu, binalik ne king Jerusalem at king kayarian na. Kanita na akilalang Manase king ing Ginu ya ing Dios.o W! Uli na ning kasakitan a delanan na, migpakumbaba ya at minaus king Ginu, ing Dios da ring makatua na., Q! Inya tinubud na la ning Ginu ding pekapun da ring sundalus ning ari ning Asiria, at binihag de i Manase; ginapus deng tanikalang tangsu at dela re king Babilonia. ~~5}|{{)z[yyxwvv tts rrq8ppWonnm.l$kkjjBhhfhgfezdwccaa7`__^v]\[ZZUYXX VVRUTTSRQPOOO-NNdMuLZLK}JJGIIHkGFFEsDDlC|BBA??)>n=!<;;;!::H99n88{8776554$3@210//}..-f,, +*i)w)%''&&%8$#:"! ]psbZ/ _ f%C?~StK-} ,Ila ngan deti ring lalaking ating asawang e ra kalahi. Kewanian da la at pepalakuan da la pati na ding ayanak da karela.\1 +king pamilya nang Nebo: i Jeiel, Matitia, Zabad, Zebina, Jadai, Joel, at i Benaia.#A *Sallum, Amaria, at i Jose;"? )Azarel, Selemia, Semaria,"? (Maknadebai, Sasai, Sarai,9 'Selemia, Natan, Adaia,*O &king pamilya nang Binui: i Simei,&~G %Matania, Matenai, at i Jaasu;!}= $Vania, Meremot, Eliasib, |; #Benaia, Bedeia, Keluhi,6{g "king pamilya nang Bani: i Maadai, Amram, Uel,\z1 !king pamilya nang Hasum: i Matenai, Matata, Elifelet, Jeremai, Manase, at i Simei;(yK Benjamin, Malluk, at i Semaria;Nx king pamilya nang Harim: i Eliezer, Issija, Malkija, Semaia, Simeon,mwS king pamilya nang Pahat Moab: i Adna, Kelal, Benaia, Maaseia, Matania, Bezalel, Binui, at i Manase;Wv' king pamilya nang Bani: i Mesullam, Malluk, Adaia, Jasub, Seal, at i Jeremot;Ku king pamilya nang Bebai: i Jeohanan, Hanania, Zabbai, at i Atlai;Yt+ king pamilya nang Zatu: Elioenai, Eliasib, Matania, Jeremot, Zabad, at i Aziza;Ys+ king pamilya nang Elam: i Matania, Zacarias, Jehiel, Abdi, Jeremot, at i Elias;r} karing memalen na ning Israel: king pamilya nang Paros: i Ramia, Izzia, Malkija, Mijamin, Eleazar, Malkija, at i Benaia;qy karing talapagkanta ning Templo: i Eliasib. Karing guardia karing pasbul dalan ning Templo: i Sallum, Telem, at i Uri;Zp- karing Levita: i Jozabad, Simei, Kelaia (o Kelita), Petahia, Juda, at i Eliezer;]o3 king pamilya nang Pasur: i Elioenai, Maaseia, Ismael, Netanel, Jozabad, at i Elasa;Pn king pamilya nang Harim: i Maaseia, Elias, Semaia, Jehiel, at i Uzzia;8mk King pamilya nang Immer: i Hanani at i Zebadia;l Pengaku ra king kawanian da la ring karelang asawa at miyain lang metung a lalaking tupa bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan da.Uk# Iti ya ing listahan da ring lalaking mekiasawa karing e ra kalahi: King grupu da ring pari: i Maaseia, Eliezer, Jarib, at i Gedalias. Pamilya na lang Jesua at ding kapatad na, at i tata ra ya i Jeozadak.|jq at king mumunang aldo na ning mumunang bulan ayari da lang siniasat ding sablang lalaking mekiasawang e ra kalahi.ri] Tinggap de ring taung miyugse a migbalik ing pikayari; inya i Ezra, ing pari, pinili na la ding pamuntuk da ring pamilya at linista da la lagyu. King mumunang aldo na ning kapulung bulan kanita ra pegumpisan siniasat ing pisasabian,Wh' Mebisa la ngan, oneng tinutul ya i Jonatan, ing anak nang Asahel at apu nang Tikva. Migpanig ya kang Jonatan i Mesullam at i Sabetai a Levita. fig,Oneng tutu keng dakal at mumuran pang masikan.,(10:13)fig*%gC Ding pamuntuk mi ila na ding malakuan at ipanibala mi na karela iting pisasabian. Kaybat detang ating asawang e ra kalahi ila nang datang keting siudad king mituldung aldo a kayabe da ring pamuntuk at ukum. Iti ing daptan tamu ban e mibagsak kekatamu ing mabagsik nang mua ning Dios.af; Oneng tutu keng dakal at mumuran pang masikan. E ke makapaglambat keti king lual. Mabayat iting pisasabian at e malyaring malutas iti kilub ning metung o aduang aldo, uling dakal la kekami ding mikasala keting bage.oeW King masikan a siwala nganang mekibat ning mabilug a katipunan, Daptan mi ing nanumang kekang sabian.]d3 Ngeni ipagtapat yu king Ginu, ing Dios da ring kekayung makatua, ing depat yung pamikasala at daptan ing kaburian na. Kawani kayu karing tau na niting bansa at kawanian yu la munaman ding asawa yung e yu kalahi.&cE Tinalakad ya i Ezra, ing pari, at nganang sinabi karela, Mikasala kayu at mekiasawa karing babaing e tamu kalahi. Inya meragul ing kasalanan na ning Israel.oMemili kung labing aduang pari karing pikabaluan karela; ila di Serebia, Hasabia, at ding apulu karing kayabe ra.|=qInya mig-ayunu ke ngan at menalangin kami king Dios king ingatan na ke sana. Pekibatan na ing kekaming panalangin.j<MMarine na kung lumapit king ari ban maniawad sundalus a pakakabayu ban lumaban karing kalaban kabang maglakbe kami, uling sinabi ku king bendisyunan na la ning Dios detang manalig, oneng mimua ya karetang tatanggi king Dios.q;[Karin king lele ning Ilug ning Ahava inutus ku ing mag-ayunu ke ngan at magpakumbaba arapan na ning kekaming Dios, at aduan ing panimunan na kami king pamaglakbe at pagdipensa na kami ampon ding anak mi at ing sablang pibandian mi.]:3E la kayabe kareti ding dinatang a aduang dalan at aduang pulung talapagobra ning Templo, ding lahi da ring taung kelilua nang Aring David at ding pamuntuk na ban sumaup karing Levita. Makalista la ngan a lagyu.}9sPeparala ria munaman i Hasabia at i Jesaia na ning pamilya nang Merari a kayabe da ring aduang pulung kamaganak da.`89At king saup ning malugud a Dios, peparala re kekami i Serebia; tau yang mayagyu at Levita yang ibat king pamilya nang Mahli. Kayabe na lang dinatang ding labing walung anak nang lalaki at ding kapatad nang lalaki.[7/Tiburan ku la ngan kang Iddo, ing pamuntuk na ning lugal a ausan dang Casifia, ban pakisabi ra kang Iddo at karing kasaup nang magobra king parala yang taung akayabe ming sumuyu king Templo ning kekaming Dios.56cInya pepayaus ku la di Eliezer, Ariel, Semaia, Elnatan, Jarib, Elnatan, Natan, Zacarias, at i Mesullam. Pepayaus ku la naman di Joiarib at Elnatan, ding lalaking talaturu.k5OTinipun ku lang makapamisan lele ning ilug a mamagus papunta king balen ning Ahava at migkampu kami karin kilub ding atlung aldo. Kabang pagumasdan ku la ding tau at ding pari, apansinan ku king ala metung mang Levita karela.`49i Utai at i Zacur, king pamilya nang Bigvai, at ding pitung pulung lalaking kayabe ra.3 i Elifelet, Jeuel, at Semaia, king pamilya nang Adonikam, at ding anam apulung lalaking kayabe ra a tauling mekapagbalik;o2W i Joanan a anak nang Hakatan, king pamilya nang Azgad, at ding dinalan at apulung lalaking kayabe na;q1[ i Zacarias a anak nang Bebai, king pamilya nang Bebai, at ding aduang pulu't walung lalaking kayabe na;t0a i Selomit a anak nang Josifia, king pamilya nang Bani, at ding dinalan at anam apulung lalaking kayabe na;y/k i Obadias a anak nang Jehiel, king pamilya nang Joab, at ding aduang dalan at labing walung lalaking kayabe na;l.Qi Zebadia a anak nang Mikael, king pamilya nang Sefatia, at ding walung pulung lalaking kayabe na;h-Ii Jesaia a anak nang Atalia, king pamilya nang Elam, at ding pitung pulung lalaking kayabe na;g,Gi Ebed a anak nang Jonatan, king pamilya nang Adin, at ding limang pulung lalaking kayabe na;l+Qi Secania a anak nang Jahaziel, king pamilya nang Zatu, at ding atlung dalan a lalaking kayabe na;s*_i Elieoenai a anak nang Zerahia, king pamilya nang Pahat Moab, at ding aduang dalan a lalaking kayabe na;_)7i Zacarias, king pamilya nang Paros at ding dinalan limang pulung lalaking kayabe na;(i Gersom, king pamilya nang Fineas; i Daniel, king pamilya nang Itamar; i Hatus a anak nang Sekania, king pamilya nang David;' -Iti ya ing listahan ding pamuntuk da ring pamilya a miyugse king Babilonia at mibalik Jerusalem kayabe nang Ezra inyang i Artaxerxes ya ing ari:I& Sinaupan na ku ning Ginung kakung Dios ban maging malapit ya lub kanaku ing ari, at ding tagapayu na ampon ding aliwa na pang pamuntuk. Mesikan ku lub king uli na at ikua ku lang atipun ampon apanimunan mibalik ding pamuntuk da ring pamilya nang Israel. fig,...ikua ku lang atipun ampon apanimunan mibalik...,(7:28)fig*7%gNganang mekibat Ezra, Purian ya ing Ginu, ing Dios da ring makatua tamu, uling gewa neng maganaka ing ari ban gawan neng masanting ing Templo ning Ginu karin king Jerusalem.?$wIng ninumang e mamintu king utus ning kekang Dios at king utus ning ari agad ipatupad ing parusa, maging kamatayan o kaya iyugse ya king aliwang lugal o kuanan a pibandian o isukul.(#IAt ika, Ezra, anti na ning dininan na kang kabiasnan ning kekang Dios, tuldu kang ukum a mamahala at matul karing sablang taung manuknangan king probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates. Sukat lang biasa deting ukum a mapili king Kautusan ning Dios, at ituru mu la detang e biasa.l"QBuri ku namang ipabalu kekayu king bawal ing singil nanumang buis karing pari, karing Levita, karing talapagkanta, karing guardia karing pasbul dalan, at karing kasaup king Templo o king ninumang magobra king Templo ning Dios. !Pamintuan yu king mitmung kataimtiman ing sablang iyutus na ning Dios ning Banua ban e ya mimua kanaku at karing anak kung lalaki.` 9Dinan yeng anggang pitung libu at limang dalan a librang pilak, limang dalan a takal a trigu, limang dalan at limang pulung galun a alak, limang dalan at limang pulung galun a larung olibo, at asin anggang bisa ya.lQKaring talaingat-bandi na ning probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates, iyutus ku king ibie ra king malaguang panaun ing sablang aduan nang Ezra, ing pari, ing talasulat, at ing biasa king Kautusan ning Dios ning Banua.zmAt nung atin pang aliwang kailangan ning Templo ning Dios, malyari mung kuanan king talaingat-bandi na ning ari.Idala mu la naman king Templo ning kekayung Dios ding kasangkapan a miyabie kekayu para gamitan karing kasuyuan king Templo."=Malyari mu lang gamitan ding mitagan a pilak at gintu para king nanumang isipan mung mayap, at ding kabalen mu, agpang king kaburian ning kekayung Dios._7King mitmung kaingatan gamitan mu la deting salapi king pamanialing biserung toro, lalaking tupa, biserung tupa, binutil ampon alak at kaybat iyain mu la king altar na ning Templo ning kekang Dios karin Jerusalem.q[Idala mu munaman karin ing sablang pilak at gintu a akit mu king mabilug nang probinsia ning Babilonia, at ing kusang lub a ain da ring Israelita at pari a matula rang babie para king Templo ning karelang Dios karin king Jerusalem.wgIdala mu la ding pilak at gintu a babie mi king Dios ning Israel king Templo nang tuknangan a atyu Jerusalem.!;Aku at ding pitu kung tagapayu tutubud da ka ban lawan ing kabilian na ning Juda at ning Jerusalem agpang king Kautusan ning Dios mu a mipaniwala keka. Iyutus ku king malyari yang tuki keka king Jerusalem ing ninumang bisa karing Israelita o pari o Levita ning kakung kayarian.(I Ibat ya iting sulat king Aring Artaxerxes, ing ari da ring ari, at miparala ya kang Ezra, ing pari, ing talasulat at biasa king Kautusan ning Dios ning Banua.#? Iti ya ing kopia king sulat a binie nang Aring Artaxerxes kang Ezra a pari, ing talasulat, at ing biasa karing Kautusan ning Dios a binie na king Israel:  Telaga nang Ezra ing mabilug nang pangatau king pamagaral king Kautusan ning Ginu, king tuparan ya iti at ituru karing Israelita. at king saup ning Dios miras la Jerusalem king mumuna nang aldo ning kalimang bulan, king kapitung banua nang panga-aring Artaxerxes.GMeko la Babilonia kanitang mumunang aldo ning mumunang bulan,'Dinatang ya ibat Babilonia i Ezra kanitang kapitung banua nang panga-aring Artaxerxes. Kayabe na lang dinatang ding mapilan a Israelita, ding pari, at Levita, at ding talapagkanta ning Templo, at ding guardia karing pasbul dalan ning Templo, at ding kasaup king Templo.kODinatang ya iting i Ezra ibat Babilonia. Talasulat ya at tune biasa king Kautusan nang Moises a binie na ning Ginu, ing Dios ning Israel. Babie na ning ari ing nanumang aduan nang Ezra uling patnubayan ne ning Ginung Dios na.I Buki naman anak neng Abisua a anak nang Fineas. I Fineas anak neng Eleazar a anak nang Aaron, ing pekapun da ring pari.?ya anak nang Zerahia a anak nang Uzzi a anak nang Buki.X )I Ahitub naman anak neng Amaria a anak nang Azaria. I Azaria anak neng MeraiotW 'i Hilkia anak neng Sallum. I Sallum naman anak neng Zadok a anak nang Ahitub.?  yKaybat na ning mapilan a panaun, inyang i Artaxerxes ya ing ari ning Persia, ating metung a lalaking milagyuan Ezra; anak neng Seraia a anak nang Azaria. I Azaria anak neng Hilkia at /At kaybat kilub ding pitung aldo pigselebran deng mitmung tula ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura. Tutu lang masaya uling ing Ginu gewa neng maganaka karela ing ari ning Asiria ban saupan na la king pangatalakad nang pasibayu ning Templo ning Dios, ing Dios ning Israel.W 'Miyabe-abe lang mengan ding memalen na ning Israel a mibalik ibat king pangayugse, at ing metung at metung a mekiabe karelang meko na karing paganu at ngeni dinatang ban samba king Ginung Dios ning Israel.xiMigpakalinis lang miyabe-abe ding pari at ding Levita; malinis la ngan agpang king aduan na ning Kautusan. Pete da la ring animal para king ain ning Pamaglagpus para karing sablang memalen a mibalik, karing pari, at para karing sarili ra.ykKing kalabing apat nang aldo ning mumunang bulan pigselebran de ring mibalik a Judiong miyugse ing Pamaglagpus.-Inayus da lang paka-grupu ding pari at ding Levita tungkul king obrang gampanan da king Templo, agpang king makasulat king Kautusan nang Moises. Para king pangatalaga na ning Templo ning Dios miyain lang dinalan a lalaking baka, aduang dalan a lalaking tupa, apat a ralan a biserung tupa, at labing aduang lalaking kambing para ain-a-kapatawaran-king-kasalanan da ring labing aduang tribu na ning Israel. Kaybat, telaga re king mitmung tula ding memalen na ning Israel, ding pari, at ding Levita, at ding sablang mibalik a miyugse.{Meyari ya ing Templo king kaduang pulu't atlung aldo ning bulan na ning Adar ning kanam a banua nang pamag-aring Dario..UInya sindu da ring Judio at ding pamuntuk da ing pangatalakad ning Templo at mebilis ing obra, antimo ing inula da ri Hageo at Zacarias a anak nang Iddo. Ayari da ing obra agpang king inutus na ning Dios ning Israel at king utus a peparala ding Aring Ciro, Dario, at i Artaxerxes ning Persia.uc Tiparan nang Tatenai, ing gobernador, at Setar Bozenai ampon ding kayabe ra ing sablang inutus na ning ari. Mananu na sanang ing Dios a memili king Jerusalem a maging lugal na nung nukarin ya misamban ibagsak ne ing ninumang ari o bansa a labag kaniting kautusan at mangangas lasak king Templo karin. Aku, i Dario, ing mumutus. Sukat matupad ganap ing utus ku.F Iyutus ku naman king ing ninuman ing e tupad kaniting utus ku, pakua ke ing metung karing trosu ning bale na at karin ya igapus makatalakad. Kaybat, gawan yang ugsianan basura ing bale na. ~ Saupan yu la ban makayain lang ain-sakripisyung katanggap-tanggap king Dios ning Banua at ipakipanalangin da ku at ing pamilya ku.d}A E yu kakalinguan babie aldo-aldo king alang kapilisian karing pari ing nanumang kailangan da antimo ding biserung toro, lalaking tupa, trigu, asin, alak o larung olibo para king ain dang durulukan king Dios ning Banua.x|iSubali pa kaniti, utusan da kayung saupan yu la king obra at bayaran ing nanumang gastus da. Pamayad yu la ding buis a metipun king probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates ban e mayantala ing pangatalakad nang pasibayu ning Templo.?{wat e yu sasabatan ing pangatalakad nang pasibayu ning Templo. Paburen ye ing gobernador na ning Juda at ding pamuntuk da ring Judio ing italakad deng pasibayu king sadia nang lugal.fzEKaybat na nita, peparala neng Aring Dario ing pakibat na. Ngana: Kang Tatenai, ing gobernador ning probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates, at Setar Bozenai ampon ding kayabe yung pamuntuk. Lumaut kayu king Temploy7Isubli la naman king sadia rang lugal king Templo karin Jerusalem ding gintu at pilak a kasangkapan a kinua nang Nebucadenesar at inuli na Babilonia.xAtlu lang hilerang mangaragul a batu ding pader na at metung a hilerang dutung. Bayaran na ning palasyu ing sablang magastus.wKing mumunang banua ning pamag-ari nang Ciro inutus na king italakad yang pasibayu ing Templo karin king Jerusalem nung nu la miyayain ding ain-a-durulukan. Kailangan ing siam yang pulung talampakan king katas at siam yang pulung talampakan munaman king lualas.}vsKarin king siudad ning Ecbatana ning probinsia ning Media karin ya meyakit ing dokumento. Mababasa ing anti kaniti:tu cInya inutus nang Aring Dario ing saliksikan de ing dokumento king pisisinupan ning kayarian ning Babilonia.jtMInya Kagalang-galang a Ari, nung malyari pu sana, papaintun ye ing dokumento king pisisinupan ning kayarian ken king Babilonia ban abalu yu nung tutu o ali ing minie ya ping utus ing Aring Ciro tungkul king pangatalakad nang pasibayu ning Templo ning Dios karin Jerusalem. Kaybat, pabaluan yu kami pu king nanumang pasya yu tungkul kaniting pisasabian./sWInya minta ya i Sesbazar king Jerusalem at pepagawa na la ding pundasyun na ning Templo ning Dios, at manibat na kanita tatalakad da ne; angga man ngeni e pa meyari.$rASinabi na ning ari king kuanan na la ding kasangkapan at isubli king Templo karin Jerusalem, at italakad yang pasibayu ing Templo ketang sadia nang lugal.qwAt ding sablang gintu at pilak a kasangkapan ning Templo ning Jerusalem a kinua nang Nebucadenesar at dela na king templo na Babilonia sibli na lang Aring Ciro at inintriga king lalaking milagyuan Sesbazar, ing tilduan nang gobernador ning Juda. p9 Makanyan man, king mumuna nang banuang pamaniakup Aring Ciro ning Persia, minie yang metung a utus ban iting Templo ning Dios mitalakad yang pasibayu.^o5 Oneng pepamua re ding makatua mi ing Dios ning Banua, inya peintulut na ing mabihag la kang Aring Nebucadenesar ning Babilonia, ing Caldeo a linasak keting Templo, at dela na la ding memalen karin king Babilonia.|nq Oneng ing pakibat da pu anti ya kaniti: Talasuyu na kami ning Dios ning banua at yatu, at tatalakad mi yang pasibayu ing Templo na king sadia nang lugal nung nu ne pepatalakad karing dakal nang banuang milabas ning mayupayang ari ning Israel.cm? Pekiduang mi la naman karela ding lagyu da ring manimuna karela ban apabalu mi la kekayu.{lo Kitang mi pu karing pamuntuk da ring tau karin nung ninu ing minie paintulut ban pagobran ya at arian ing Templo.Zk-Buri mi pung abalu yu, Kagalang-galang a Ari, king minta kami king probinsia na ning Juda, king Templo ning mayupayang Dios. Tatalakad da ne pu ngening salukuyan. Mangaragul lang tinabas a batu ding gagamitan da at tabla lang mangakapal ding gagamitan da para king dingding na. E la tutuknang magobra ding tau, inya e magluat mayari ya.Vj%Kang Aring Dario, dasan na kayu pu sana niting sulat king mitmung kapayapan.iiKIti ya ing ulat a peparala da ri gobernador Tetanai, Setar Bozenai, at ding kayabe ra king ari:0hYOneng makalawe ya ing Dios karing manimuna da ring Judio, inya ding tau Persiang pamuntuk e ra la pepatuknangan magobra anggang alang utus a manibat king Aring Dario.fgEPekiduang da la naman a lagyu ding sablang lalaking sasaup king pangatalakad na ning Templo.fKanita mu rin minta ya Jerusalem i Tatenai, ing gobernador ning probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates, i Setar Bozenai at ding kayabe ra at ngarang kinutang, Ninu ing minie paintulut kekayu ban italakad yang pasibayu at arian ing Templong iti?Ue#Inya i Zerubabel a anak nang Sealtiel, at i Jesua a anak nang Jozadak, penimunan dang pasibayu ing pangatalakad na ning Templo a atyu Jerusalem. Kayabe da la at kasaup deting aduang propeta na ning Dios.Td #King panaun a ita, ating aduang propeta; ila di Hageo at Zacarias a anak nang Iddo. King lagyu na ning Dios ning Israel sinabi da ing kaburian ning Dios karing Judio a manuknangan king Juda at Jerusalem.%cCMituknang ing pamaglarin king Templo ning Ginu karin king Jerusalem. Alang bitasang megobra angga na king kadua nang banuang panga-aring Dario ning Persia.KbInyang abasa re iting sulat ning Aring Artaxerxes kang Rehum, Simsai at ding kayabe ra memalagua lang minta Jerusalem at pinuersa da lang tuknang magobra ding Judio king pamaglarin king siudad.Wa'Kimut na kayu ngeni mu rin bayu la makagawang nanumang kasiran king kayarian.`Inya gawa kayung kautusan ban mituknang ing pangalarin na ning siudad ning Jerusalem kabang ala ku pang aliwang kautusan.L_Abalu ku munaman king mika aring mayupaya a sinakup keting siudad at mig-ari king mabilug a probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates. At memayad lang miyayaliwang buis ding memalen karela.8^iInya minie kung utus ban siasatan iting bage, at meyakit pin king manibat na king kapupurmeruan rebeldi ya ing siudad ning Jerusalem, at sinalangsang ya karing meging ari na.F]Malino yang binasa ra kanaku ing sulat a peparala yu kanaku.v\eNgana ning pakibat a peparala na ning Ari: Kang Rehum, ing gobernador, kang Simsai, ing kalihim, at karing kayabe rang manuknangan king Samaria at king aliwa nang lugal dane Albugan ning probinsia ning Eufrates: Kukomustan da kayu ngan.:[mBuri mi pung abalu yu, Kagalang-galang a Ari, nung malarin ya iting siudad at antimu rin ding pader na, milako kayu upaya keting probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates.AZ{Uli na pu nian, mumungkahi mi pu ing pasaliksik yu la ding kasulatan a sinikap da ring makatua yu at abalu yu king manibat na kanita pang minunang panaun rebeldi ya iting siudad at sakit deng buntuk ding ari at ding gobernador. Tutu la pung masakit pamahalan ding memalen na. Inya naman melasak ya iting siudad.>YuMangabiayan kami uli na ning pangataid mi kekayu, inya karapatdapat ing pagmalasakitan da kayu uling e mi buring akit ing malapastangan kayu. Iti pu ing sangkan ning pamaniulat mi.VX% Kagalang-galang a Ari, buri mi pung ausan ing pansin yu, uling nung pasibayu ya pung mitalakad iting siudad at ding pader na, tuknang na la pung mamayad buis ding tau at mina ya panakitan ing kayarian yu.7Wg Buri mi pung abalu yu, Kagalang-galang a Ari, king ding Judiong dinatang keni kekami a ibat karing miyayaliwa yung sakup a kayarian menuknangan la Jerusalem at tatalakad deng pasibayu iting e mayap at rebelding siudad. Pegumpisan da na la pung telakad ding pader ning siudad at e magluat mayari na la.V! Iti ya ing sasabian na ning sulat: Kang Aring Artaxerxes Ibat ya iting sulat karing talasuyu yu king dane Albugan ning Ilug ning Eufrates.^U5 kayabe da ring aliwa pang tau a linipat at pepanuknanganan na ning marangal at mayupayang Osnapar karing siudad ning Samaria at karing miyayaliwa na pang sakup ning probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates.JT  Ibat ya iting sulat kang Rehum, ing gobernador, at kang Simsai, ing kalihim, karing kayabe ra, karing ukum, at karing aliwa pang pamuntuk a tune tau Erec, Babilonia, at Susa ning bansang Elam,;SoKanita i Rehum, ing gobernador, at i Simsai, ing kalihim na ning probinsia, sinulat lang laban king Jerusalem at peparala de iting sulat king Aring Artaxerxes. Ngana ning sulat: RMakanyan munaman ing depat da inyang panaun nang Aring Artaxerxes. Ding mindalum karela ila di Bislam, Mitredat, Tabel, at ding aliwa da pang kayabe. Sinulat de ing dalum da king salitang Aramaico, oneng linikas de iting sulat ban aintindian ne ning mamasa.QKing pamagumpisa na ning kapamahalan nang Aring Asueru, mindalum la ring memalen ning lugal a ita laban karing tau Juda at Jerusalem.'PGSihulan da la ring pamuntuk na ning kapamahalan ning Persia ban kimut laban karela. Megumpisa iti king panaun nang Aring Ciro angga na inyang ari ne i Dario.OKanita ginawa lang paralan ding taung manuknangan karin ban siran la lub at pamatakutan ding Judio ban e re isundung pagobran ing Templo.0NYNgarang mekibat di Zerubabel, Jesua, at ding aliwang pamuntuk da ring pamilya ning Israel, Ala kayung pangataid king Templong tatalakad mi para king kekaming Dios. Agyu mi yang italakad iting Templo para king Ginu, ing Dios ning Israel, agpang king inutus na kekami ning Aring Ciro ning Persia. ~}|y{{.zzyoxwwvyuxutDsxrqVpYoo@nHm lkjjiKhsgf[eecc6b@aU`` _l^^%\\ ZYXXRWVVII$HFGGFFEDCBAA@@9?>==<;;}:99U8Y7>66"5h4312 00$/..;-x,++h+))(( &&N%% $,#""! ,[3HEvj^vj^Rsg B 6  ^ Q$E1Makatalakad ya i Ezra king entabladung dutung a gewa ra para king pamitipun a ita. Makatalakad la banda nang wanan di Matitia, Sema, Anaia, Uria, Hilkia, at i Maaseia. Makatalakad no man banda nang kayli di Pedaia, Misael, Malkija, Hasum, Hasbadana, Zacarias, at i Mesullam.)DKBinasa ne karela ing Kautusan ketang plasa nung nu la makatipun ding memalen manibat na itang abak anggang ugtung aldo. At mekiramdam lang masalese ding sabla.}CsInya dela neng Ezra ketang lugal nung nu la mititipun ding lalaki, babai, at anak a makaintindi na king pisasabian.B Inyang miras ne ing kapitung bulan, panatag na lang manuknangan ding memalen na ning Israel karing karelang sarasariling balen. King mumunang aldo na ning bulan a ita mitipun la Jerusalem, karin king plasa lele ning Pasbul dalan ning Danum. Inawad da kang Ezra, ing pari at biasa king Kautasan a binie ning Dios king Israel king kapamilatan nang Moises, ing kuanan ne ing libru ning Kautusan.BA}IMenuknangan la karing balen at siudad ning Juda ding pari, ding Levita, ding guardia ning Templo, ding talapagkanta, ding karaniwan a memalen, nanupata ing mabilug a balen ning Israel. @ H ? G>FDakal la ding minie ambag ban mitalakad yang pasibayu ing Templo. Oreti ding minambag: ing gobernador aduang dalan pitung pulung onsang gintu, limang pulung silyo, at limang dalan atlung pulung imalan-pari; ding pamuntuk da ring pamilya atlung dalan atlung pulu't pitung librang gintu, atlung libu at aduang dalan labing limang librang pilak; ding aliwang memalen atlung dalan atlung pulu't pitung librang gintu, aduang libu at siam a ralan aduang pulu't atlung librang pilak, anam apulu't pitung imalan-pari. = EP<DPitu lang dalan at atlung pulu't anam ding kabayu, adua lang dalan at apat apulu't lima ding mula, apat lang dalan atlung pulu't lima ding kamelyu, anam lang libu pitung dalan aduang pulu ding asno.+;OCPitu lang libu at atlung dalan atlung pulu't pitu ding ipus a lalaki at babai; adua lang dalan apat apulu't lima ding lalaki at babaing talapagkanta ning Templo.u:cBApat apulu't aduang libu la at atlung dalan anam apulu ding heganaganang mekapagbalik ibat king pangayugse.%9CASinabi na karela ning Judiong gobernador king e la malyaring makapangan king pamangan a miyain king Dios anggang alang paring makagamit king Urim at Tumim. 8 @'7G?Ila naman deti ring pari a mekapagbalik, oneng ala lang apakit a katunayan tungkul karing pamilyang karelang penibatan: Hobaia, Hakoz, at i Barzilai. (Mekapakiasawa ya ing penibatan na ning pamilyang paring Barzilai king metung a babaing tau Gilead at tikian ne lagyu ing katuangan nang lalaki.) Manibat na kanita migkasakit na lang panintunan de ing pamilyang karelang penibatan. Inya e la metanggap bilang pari. 6 >U5#=Anam lang dalan apat apulu't adua ding pamilyang ibat kang Delaia, Tobia, at Nekoda. Ibat la karing balen ning Tel Mela, Tel Harsa, Kerub, Addon, at Immer. Oneng e ra apatunayan king lahi lang Israelita.4-Du Ing tauling dake pegobran da ya itang pilatan ning silid babo ning suluk ning pader at ning Pasbul dalan ding Tupa. Ding megobra kaniti ila ding platerung gintu at ding negosianti.#C?Ing sinalising megobra ya i Malkija; metung yang platerung gintu. Minabut ing pegobran na king bale da ring abe-kasaup king Templo at ding negosianti. Iting dake ning lugal atyu tulid ning Pasbul dalan ning Mifkad papunta king Templo, malapit king silid babo ning suluk ning pader.zBmIng sinalising megobra ya i Hanania, ing anak nang Selemia; at i Hanun, ing kanam nang anak Zalaf. Iti ya ing kadua rang besis pamagobra. I Mesullam, ing anak nang Berekias, ya ing sinalising megobra. Pegobran ne itang dake tulid nang bale.8AiI Zadok, ing anak nang Immer, pegobran ne itang dake tulid ning bale na. I Semaia, ing anak nang Secania, ya ing sinalising megobra. Ya ing guardia king Pasbul dalan Aslagan.A@{Pegobran de ring metung a grupu ding pari itang dake papunta dane norti, nung ibat ka king Pasbul dalan Kabayu. Pegobran ne ning metung at metung karela itang dake tulid ning bale na.L?Ding sinalising megobra ila ding lalaki na ning Tekoa. Iti ya ing kadua rang pamagobra, at ing pegobran da ya ing sumangid na ning maragul a bantayan ning Templo angga king pader lele ning Ofel.>i Pedaia, ing anak nang Paros, pegobran ne itang dake tulid ning Pasbul dalan ning Danum king dane aslagan at ing toreng bantayan ning Templo. Malapit ya iti king siudad ning Ofel, ing lugal nung nu la manuknangan ding abe-kasaup magobra king Templo.$=Ai Palal, ing anak nang Uzai, pegobran ne itang dake magumpisa ketang suluk ning pader at tulid ning tore ning palasyu lele na ning patyu ning mag-guardia;<yi Binui, ing anak nang Henadad, pegobran ne itang dake manibat king bale nang Azaria angga ketang suluk na ning pader;0;Yi Benjamin at i Hasub, megobra la ketang dake angga king tulid dang bale; i Azaria, ing anak nang Maaseia at apu nang Ananias, pegobran ne itang dake tulid nang bale;X:)Ding sinalising paring megobra king miyayaliwang dake ning Jerusalem ila deti: 99Kaybat na, ing sinalising megobra ya i Meremot, ing anak nang Uria at apu nang Hakoz. Minabut king angganan na ning bale nang Eliasib ing pegobran na.28]Ing sinalising megobrang mitmung sipagan ya i Baruk, ing anak nang Zabbai. Minabut ya ing pegobran na king pasbul dalan ning bale na ning Pekapun ding Paring i Eliasib.87iIng katuki na ya i Ezer, ing anak nang Jesua. Ya ing pamuntuk ning Mizpa. Ing pegobran na ya ing arap ning pisisinupan sandata at angga na ketang nung nu ya liliku ing pader.r6]Ing sinalisi kang Hasabia ya i Bavai, ing anak nang Henadad. Ya ing pamuntuk na ning kapitna ning Keila.u5cDing sinalising megobra ban malarin ya ing pader ila ding Levita. Ila deti: i Rehum, ing anak nang Bani, pegobran ne itang tutuk na. Kaybat na, i Hasabia, ing pamuntuk na ning kapitna ning Keila. Megobra ya king lagyu ning distritu na.V4%Ing sinalising megobra ya i Nehemias, ing anak nang Azbuk. Ya ing pamuntuk na ning kapitna ning Betzur. Angga ya king pantiun nang David ing pegobran na at ning talaga, at king tuknangan da ring sundalus.l3QIng miglarin king Pasbul dalan ning Sibul ya i Sallum, ing anak nang Colhoze. Dininan neng bubung ing pasbul dalan, kebit na la ding pasbul, ding bisagra at kabat karing pasbul. I Sallum ya ing pamuntuk na ning Mizpa. Pegobran nia naman itang pader lele ning Talaga nang Sela at ning hardin ning ari angga karetang balitang pababa king Siudad nang David.]23Ing miglarin king Pasbul dalan ning Basurahan ya i Malkija, ing anak nang Rekab. Kebit na la ding pasbul king pagkabilian da, ding bisagra at ding kabat karing pasbul. I Malkija ya ing pamuntuk ning Bet Hakerem.61e Ding miglarin king Pasbul dalan ning Kapatagan ya i Hanun at ding memalen na ning Zanoa. Kebit da la ring pasbul king pagkabilian da, ding bisagra at ding kabat karing pasbul. Linarin dia naman itang pader a ating sukad libu limang dalan a talampakan a mamabut angga king Pasbul dalan ning Basurahan.,0Q I Sallum, ing anak nang Halloes, ya ing sinalising megobra. Kayabe na lang megobra ding anak nang babai. Ya ing pamuntuk na ning kapitna nang dake ning Jerusalem./ Ding sinalising megobra ila di Malkija, ing anak nang Harim, at i Hasub, ing anak nang Pahat Moab. Pegobran dia naman ing Tore ding Ornu../ Ing sinalising megobra ya i Jedaia, ing anak nang Harumaf. Malapit ya king bale na ing pegobran na. Selisian neng Hatus, ing anak nang Hasabneia.- Ing sinalising megobra ya i Refaia, ing anak nang Hur. I Refaia ya ing pamuntuk na ning kapitna nang dake ning Jerusalem.?,wI Uziel, ing anak nang Haraia, ya ing sinalising megobra. Plateru yang gintu i Uziel. Selisian neng Hanania, ing gagawang pabanglu. Angga ya ketang Malualas a Pader ing pegobran na.g+GDing sinalising megobra ila di Melatia ning Gibeon, Jadon ning Meronot, at ding lalaki ning Gibeon at Mizpa. Inari da itang obra angga king tuknangan na ning gobernador ning probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates.r*]I Joiada, ing anak nang Pasea, at i Mesullam a anak nang Besodia, ila ding mitalakad pasibayu king Pasbul dalan nang Jesana. Kebit da la ring amba at ding pasbul king pagkabilian da, at kaybat ding bisagra na at kabat karing pasbul.<)qDing sinalising megobra king katuking dake ila ding lalaki na ning Tekoa, oneng tinanggi lang mamintu ding pikabaluan a lalaki na ning balen karing kapatas a mangasiwa king obra. (I Meremot, ing anak nang Uria at apu nang Hakoz, ya ing megobra king katuking dake. I Mesullam, ing anak nang Berekias at apu nang Mesezabel, ya ing sinalising megobra king katuking dake. I Zadok, ing anak nang Baana, ya naman ing megobra king katuking dake.C'Pegobran da ne man ding pamilya nang Hasenaa ing Pasbul dalan ding Asan. Kebit da la ring amba at ding pasbul king pagkabilian da, at kaybat ding bisagra na at ding kabat karing pasbul. & Pegobran da ne man ding lalaki na ning Jerico ing tutuking dake, at i Zacur a anak nang Imri, ya ing misundu king katuking dake.G% I Eliasib, ing pari a matas dili katungkulan, at ding kalupa nang pari pegumpisan deng pegobran miyabe-abe ing Pasbul dalan ding Tupa. Kebit da la ring pasbul at kaybat telaga re. Telaga re ing pader angga na king miras ya king Tore ding Dinalan at ing Tore nang Hananel. ...pegumpisan deng pegobran miyabe-abe...(3:1)I$ Ngakung mekibat, Papagtagumpen na kami ning Dios ning Banua. Talasuyu na kami at italakad mi yang pasibayu ing Templo. Oneng, ikayu, ala kayung dake o katuliran o nanuman keting siudad a iti.T#!Oneng pisunu-sunu da kami inyang abalitan da ri Sanbalat, Tobia, at ing metung a tau Arabia a mayayaus Gesem ing obrang pegumpisan mi. Ngara, Nanu ing kekong daraptan? Mag-rebeldi kayung laban king ari?E"Sinabi ku naman karela nung makananu na kung pitnubayan at sinaupan ning Dios, at itang sinabi na kanaku ning ari. Ngarang mekibat, Tara na at magobra ta na. At pegumpisan da na ing obra.[!/Kaybat ngakung sinabi karela, Akakit yu ing problemang liban tamo? Lasak-lasak ya ing Templo at silab la ding pasbul nang dalan. Tara, larinan ta la ding pader na ning siudad ban milako ta na king kamarinayan.a ;Ala lang kabaluan ding opisyal nung nukarin ku minta at nung nanu ing depatan ku. Ala ku pa munamang belitanan karing kalupa kung Judio, ding pari, ding manimuna, ding pamuntuk o ninuman karing kayabe kaniting obra.)KInya king kapitangan ning bengi minta ku king Kapatagan ning Kidron at siniasat ke ing pader, at mibalik ku ketang delanan ku king Pasbul dalan ning Kapatagan.Kaybat minta ku king Pasbul dalan ning Sibul at king Talaga ning Ari. Alang dalan ban makalabas ya ing asnong sasaken ku.8i Malalam ya pa ing bengi inyang meko ku king siudad. Dinalan kami king Pasbul dalan ning Kapatagan dane albugan, at kaybat minta ku dane mauli ning Sibul ning Dragon angga na king Pasbul dalan ning Basurahan. Linawe ku lang masalese ding melasak nang pader ning Jerusalem at ding pasbul dalan a mesilab.ta Ala kung belitanan tungkul king obrang parapat na kanaku Jerusalem ning kakung Dios. King kapitangan ning bengi, mibangun ku at linual king siudad a kayabe ding mapilan a kapanalig. Metung yang animal ing dela mi, ing asno a seken ku.I  Miras ku Jerusalem at menatili ku karin kilub ning atlung aldo.I  Oneng inyang abalitan na iting Sanbalat ning Bet Horon at i Tobia, ing pamuntuk king probinsia ning Ammon, e la matula uling ating dinatang para king kapakanan da ring memalen na ning Israel.yk Pepatukian na la kanaku ning ari ding mapilan a opisyal at sundalung pakakabayu ban akayabe ku king pamaglakbe king probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates. Inyang miras na ku, binie ku la ding sulat ning ari para karing gobernador.Y+Inawad ku naman king igawa na kung sulat para kang Asaf, ing talaingat king kagubatan ning ari, ban dinan na kung dutung a gamitan para karing pasbul na ning kutang bantayan ning Templo, para karing pader ning siudad, at para king bale a pituknangan ku. Binie na ngan ning ari ing sablang inawad ku, uling mamantabe ya kanaku ing Dios.A{Inawad ku king ari ing igawa na ku sanang sulat para karing gobernador na ning probinsia dane Albugan ning Ilug ning Eufrates ban paintulutan da kung lumabas angga king miras ku Juda.H Mebisa ya ing ari (kasiping neng mamangan kanita ing reyna na). Kitang na nung nu anti kaluat ing ala ku at nung kapilan ku mibalik. Sinabi ku nung nu anti kaluat at nung kapilan ku mibalik.Qat kaybat ngaku king ari, Kagalang-galang a Ari, nung e kayu mimua kanaku paintulutan yu ku sanang muli king Juda, ing siudad nung nu la mikutkut ding makatua ku, ban alarin keng pasibayu ing siudad.\1Ngana ning ari, Atin kang buring aduan kanako? Menalangin ku king Dios ning Banua,}sat ngakung mekibat, Kagalang-galang a Ari, kumaba pu sana ing bie yu! Malungkut ku pu uling lasak-lasak ya ing siudad nung nu la mikutkut ding makatua ku at silab la ding pasbul nang dalan. fig,Nehemias, obat lupa kang malungkut?...,(2:2) fig*%Inya nganang kinutang, Nehemias, obat lupa kang malungkut? Keng lawe ku e na ka man masakit; siguru atin kang problema ne? Mikarugan ku salu8 kBulan na kanita ning Nisan at kaduang pulung banua na ning pamag-ari nang Artaxerxes. Mamangan ya ing ari at inyang idala ku ing alak apansinan na king kanita ku pa malungkut. ! O Ginu, pakiramdaman mu sana ing panalangin ku at ing panalangin da ring aliwang talasuyu mu a bisang munie parangal keka. Papagtagumpen mu sana ngeni ing lakad ku at malunus ya sa kanaku ing ari. Kanitang panaun a ita aku ing talaingat king kopa nang alak ning ari.  Ila ding kekang talasuyu at ding sarili mung memalen. Ila ding linigtas mu king kapamilatan na ning kekang upaya at sikanan. 9 Nung mibalik kayu kanaku at tupad karing utus ku, tipunan da kayu nu kayu man miyugse at ibalik da kayu ketang lugal a pinili ku nung nu yu ku samban.  Ganakan mu ing sinabi mu king talasuyu mung i Moises. Ngamu, Nung e kayu maging tapat kanaku, ikalat da kayu karing miyayaliwang bansa.  E mayap ing depat mi keka; e kami memintu karing utus mu at tuntunan a binie mu king kapamilatan nang Moises a talasuyu mu.  +Lawan mu ku at pakiramdaman ing panalangin ku aldo at bengi para karing talasuyu mung Israelita. Wa, aku at ding makatua ku mikasala kami keka.+  QNgaku, O Ginung Dios ning Banua, mayupaya ka at gagalgal kami king kekang arapan. Tutuparan mu ing kekang pangaku karetang malugud keka at tutupad karing utus mu.  Linukluk ku at kiniak inyang dimdam ku iti. Melungkut ku at e ku mengan kilub ding mapilan a aldo. Menalangin ku king Dios. )Ngarang mekibat kanaku, Makalunus ing kabilian da ring miligtas a mekapagbalik Jerusalem, ing lugal nung nu la mibait. Manga-insultu la karing paganu a manuknangan karin. Lasak-lasak ya pa mu rin ing pader at ding pasbul dalan ning siudad manibat na kanitang mesilab la.x kDinatang ya i Hanani, ing metung karing kapatad kung lalaki, kayabe ne ing metung a grupu ding lalaking ibat Juda. Kitnan ku la tungkul king kabilian na ning Jerusalem at antimu rin ding kalupang Judiong miyugse a mekabalik ibat Babilonia.d EIti ya ing istoria na ning depat nang Nehemias, ing anak nang Hacalia. Bulan ne ning Kislev kanita at adua neng pulung banuang ari king Persia i Artaxerxes. Aku, i Nehemias, atyu ku kanita king Susa, ing sentrung siudad. \z~}}k{{ zzyy;xdwDv_udtmssr#q`p/onmtllkjjj+ithh6ff?ee%dtccbYaf`_^]]\[DZZ\YYXpWW=VVVVVqVLVUUNU-U TTTgTET$TSSSSxSWS5SRRQmPnOONLKKJIjHG0FEDCCBAA@|@9?>==<<::z99\877X6555H4433A3!32221m1K1'1000I//5..---6,,,%+++5*))[(j'&%%^%$$K#C"""]!~ K\ld"/UpGc1 z  I'Yr\  Magsalita la ding kapitna karing karelang anak king salitang Asdod o karing aliwang salita, at e la makapagsalita king salitang Judio. w King panaun munamang ita, atuklasan ku king dakal la ding Judio a mekiasawa karing babaing tau Asdod, Ammon, at Moab. # Inutus ku karing Levita king linisan da ing sarili da at kaybat ila ding mag-guardia karing pasbul dalan ban pihu yang manatiling sagradu ing Aldo ning Sabbath. E mu munaman sana kakalinguan, O Dios ko, iting depat ku, at iligtas mu ku uli na ning maragul a lugud mu.J Belan ku la king anti kaniting amanu: E kayu magkampu ken! Kabud inulit yung pasibayu yan, mapilitan kung gumamit puersa laban kekayu. Manibat na kanita e na la mibalik king Aldo ning Sabbath.wg Misan o makatadua la migkampu lual ning pader ning Jerusalem ding negosianting magtindang miyayaliwang tinda.P Inya inutus ku king isara la ding pasbul dalan na ning siudad kaumpisa ning balang Aldo ning Sabbath, potang lumbug ne ing aldo, at ibuklat la mu kaybat ning Aldo ning Sabbath. Tilduan ku la ding mapilan karing tauan ku ban guardian da la ring pasbul dalan at ala lang paintulutan nanumang bage a milub neng Aldo ning Sabbath.5 Iti mismu ing sangkan nung inya perusan na la ning Dios ding makatua tamu at bildug na ing kasiran keting siudad. Makanyan man, lalu yeng pamuan ing Dios king Israel uli na ning e yu pamangiling king Aldo ning Sabbath. fig,Lalapastanganan ye ing Aldo ning Sabbath!,(13:17)fig* Sebianan ku la ding pamuntuk na ning Juda. Ngaku karela, Lawan yu ing e ustung pepasari yu. Lalapastanganan ye ing Aldo ning Sabbath!6e Ating tau Tiro a manuknangan Jerusalem a magdalang asan at miyayaliwa pang paninda, at pisasali ra iti karing memalen na ning Juda at ning Jerusalem king Aldo ning Sabbath.nU King panaun a ita, ikit ku la ring lalaki na ning Juda a kakuang katas karing ubas king Aldo ning Sabbath. Titipunan da ring aliwa at kakarga karing asno ra ing karelang pupul a binutil, alak, ubas, bungang higera at miyayaliwa pa, at kaybat darala da king Jerusalem agyang king Aldo ning Sabbath. Belan ku la king e ra pisasali iti king Aldo ning Sabbath. E mu sana kakalinguan, O Dios ko, iting sablang bage a depatan ku king kekang Bale at king kapanyamban a mararapat karin.(I Gewa ku lang talapamahala di Selemia a pari, i Zadok a biasa king Kautusan, at i Pedaia a Levita. I Hanan a anak nang Zacur at apu nang Matania ya ing karelang kayaduangan. Apagkatiwalan la ngan deti at balu ku king ibie ra itang kailangan a mangaintulid karing kalupa rang talapagobra.;o Kaybat na nita, binie da ring sablang memalen na ning Juda ing sikapulu na ning karelang pupul a binutil, alak ampon larung olibo, at dela ra king bodega na ning Bale ning Dios.3~_ Inya sebianan ku la ding talapamahala. Ngaku karela, Obat mipaburen ya ing Bale ning Dios? Pepayaus ku la ding Levita at ding talapagkanta at binalik ku la king obra da.Q} Abalu ku munaman king ding Levita ampon ding talapagkanta a ating pakibatan at katungkulan meko la at minuli karing asikan da, uling e ra binie ding tau itang dake a mangaintulid king pagkabiayan da.|% Kaybat inutus ku king linisan de ing kuartu at ibalik lang pasibayu ding kasangkapan na ning Bale ning Dios, ding ain-a-binutil, at insenso.H{ Mibua ing mua ku at pemalugse ku ing sablang gamit nang Tobia. z9 at mibalik na ku Jerusalem. Kanita ku abalu ing kapaintulutan a binie nang Eliasib kang Tobia ban gamitan ne ing maragul a kuartu king Bale ning Dios.Py Ala ku kanita king Jerusalem inyang milyari iti uling katlung pulu't adua nang banuang Artaxerxes bilang ari na ning Babilonia minta ku karin ban munie ulat. Kaybat na nita, peintulutan na kung mekoEx Peintulutan ne i Tobia a gamitan ne ing metung a maragul a kuartu. Bukud yang magamit iting maragul a kuartu para pisinupan karing ain-a-binutil at insenso, karing kasangkapan, karing ain para karing pari, ding sikapulung trigu, alak, at larung olibo a miyabie karing Levita, karing talapagkanta, at karing guardia.w' Bayu mepalyari ita, i Eliasib a pari at mamahala karing bodega na ning Bale ning kekatamung Dios, maluat neng ating pamakiugnayan kang Tobia.gvG Inyang dimdam de ring Israelita iting Kautusan, kewani da la karela ding sablang e ra kalahi.u/ Bawal iti uling e da la dininan pamangan at inuman ding Israelita inyang dinalan la king gabun da kanitang meko la Ehipto. Lugal king saupan da la ring Israelita, beyaranan de i Balaam ban isumpa na la. Mu pin, gewa neng bendisyun ning Dios ing sumpa para karing Israelita.:t o Itang aldo a babasan de king publiku ing libru nang Moises, ikit de ing metung a bersikulu nung nu makabawal karing tau Ammon at Moab ing makiabe la karing memalen na ning Dios.s5 /King kapanaunan nang Zerubabel at Nehemias, babie lang saup aldo-aldo ding sablang memalen na ning Israel para king kailangan da ring talapagkanta at guardia ning Bale ning Dios. Babie lang ain karing Levita at babie da naman ding Levita itang dake a mangaintulid karing pari.{ Zanoa, Adullam, at karing baryu siping da reting balen. Menuknangan la naman king Lakis at karing marangle na, king Azeka at karing baryu na. Inya alaganapan deng sekupan manibat king Beerseba dane mauli angga king Kapatagan ning Hinom dane norti.*=O karin king Enrimon, Zora, Jarmut,N< Menuknangan la karing balen ning Ziklag, Mecona, at karing baryu na.D; Hazarsual, Beerseba, at karing baryung makapaligid kareti.I: Menuknangan la naman karing balen ning Jesua, Molada, Betpelet,R9 Menuknangan la ding keraklan karing tau karing balen malapit karing marangle asikan da. Menuknangan la detang ibat king tribu nang Juda king Kiriat Arba, Dibon, Jekabzel, at karing baryu lele da reti.#8? I Petahia, ing anak nang Mesezabel ning pamilya nang Zera at ning tribu nang Juda, ya ing pekakatawan ning memalen na ning Israel king korti na ning ari.]73 Ating utus a ibat king ari tungkul king katungkulan da ring talapagkanta aldo-aldo.%6C I Uzzi, ing memahala karing Levitang manuknangan king Jerusalem, anak neng Bani at apu neng Hasabia. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila ri Matania at Mica at dake na la ning pamilya nang Asaf, ing pamilya a ating pakibatan king musika neng ating kasuyuan king Bale ning Dios.x5i Oneng menuknangan la king Ofel ding magobra king Templo, at megobra la lalam dang pamamahala di Ziha at Gispa.4# Menuknangan la ding aliwang memalen na ning Israel at ding mitagan a pari at Levita karing sarili dang gabun a mana karing balen ning Juda.3{ Ding guardia ning Bale ning Dios: i Akub, Talmon, at ding karelang kamaganak. Dinalan pitung pulu't adua la heganagana.x2i Adua lang dalan walung pulu't apat heganagana ding Levitang menuknangan king banal nang siudad ning Jerusalem."1= I Matania, ing anak nang Mica at apu nang Zabdi a lahi nang Asaf. Ya ing menimuna karing talapagkanta ning Bale ning Dios king pamagkanta king panalangin na ning kapasalamatan. I Bakbukia, ing kasaup nang Matania. I Abda, ing anak nang Samua at apu nang Galal a lahi nang Jedutun.p0Y I Sabetai at i Jozabad, ding aduang pikabaluan a Levita a memahala king obra lual ning Bale ning Dios. / Ding Levita: i Semaia, ing anak nang Hasub at apu nang Azrikam. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila di Hasabia at i Bunni.,.Q Ating dinalan aduang pulu't walung miembru na niting pamilya da ring pikabaluan a matapang a sundalus. I Zabdiel ya ing manimuna ra; ibat la king mayap a pamilya.R- Adua lang dalan apat apulu't adua heganagana ding buntuk pamilya na niting pamilya. I Amasai, ing anak nang Azarel at apu nang Azai. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila di Mesilemot at i Immer.n,U Walu lang dalan aduang pulu't adua heganagana ding pamilya da ring sinuyu king Bale ning Dios. I Adaia, ing anak nang Jeroam at apu nang Pelalia. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila ri Amzi, Zacarias, Pasur, at i Malkija. +9 I Seraia, ing anak nang Hilkia at apu nang Mesullam. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila di Zadok, Meraiot, at i Ahitub, ing Pekapun ding Pari.@*{ Ding pari: i Jedaia, ing anak nang Joiarib, at i Jakin.)# i Joel a anak nang Zikri ya ing karelang manimuna, at i Juda a anak nang Hasenua ya ing kaduang matas a katungkulan a pamuntuk ning siudad.(7 i Gabai at i Salai, ding malapit nang kamaganak Sallu. Siam lang dalan aduang pulu't walu heganagana ding menuknangan Jerusalem a lahi nang Benjamin;W'' Ding lahi nang Benjamin a menuknangan Jerusalem ila ding pamilya nang Sallu a anak nang Mesullam at apu nang Joed. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila di Pedaia, Kolaia, Maaseia, Itiel, at i Jesaia;q&[ Apat lang dalan anam apulu't walung mayagyung lalaki ding menuknangan king Jerusalem a lahi nang Perez.?%w I Maaseia, ing anak nang Baruk at apu nang Colhoze. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila di Hazaia, Adaia, Joiarib, at i Zacarias. Lahi na la ngang Juda king anak nang i Sela.l$Q Oreti ding lahi nang Juda a menuknangan Jerusalem: i Ataia, ing anak nang Uzzia at apu nang Zacarias. Ding aliwa pang pamilyang penibatan na ila di Amaria, Sefatia, at i Mahalalel. Lahi na la ngang Juda king anak nang i Perez.q#[ Menuknangan la Jerusalem ding pamuntuk na ning probinsia, oneng karing sarasariling balen na ning Juda ya menuknangan ing balang memalen, ding pari, ding Levita, ding magobra king Templo, at ding lahi da ring talasuyu nang Solomon.P" Pinuri da la retang laus lub migprisintang manuknangan king Jerusalem.*! O Menuknangan la Jerusalem ding manimuna da ring memalen, at mibagutan la ding aliwa karing memalen ban pilinan ya ing metung a pamilya karing balang apulu ban manuknangan king banal a siudad ning Jerusalem, kabang ding siam naman karing apulu malyari lang manuknangan karing aliwang siudad.h I 'Ding memalen na ning Israel at ding Levita ila ding magdala king melikum a binutil, alak, at larung olibo karing bodega na ning Bale ning Dios; karin la naman makasalikut ding kasangkapan na ning Bale ning Dios at karin manuknangan ding paring susuyu, ding guardia, at talapagkanta ning Bale ning Dios. E mi ya paburen ing Bale na ning kekaming Dios.J &Kailangan ing atin lang kayabe metung a pari (a lahi nang Aaron) ding Levita neng lilikuman da la reng sikapulu. Ing kapulung dake da reti ya ing idala ra karing bodega na ning Bale ning Dios.R %Idala mi munaman karing paring susuyu king Bale ning Dios ing masa a megawa king trigung mumunang pupul balang banua at ing aliwa pang ain: bungang tanaman, alak, at larung olibo. Ibie mi la naman ding sikapulu da ring kekaming asikan. Ding lumikum kareti ila ding Levita at kaybat idala da la karing bodega ning Bale ning Dios.I $Idala mi la naman karing pari a susuyu king Bale ning Dios ding anak ming lalaking pangane, ding baka, at aliwa pang sese animal, agpang king aduan na ning Kautusan, ban italaga la king Dios.fE #Idala mi balang banua king Bale ning Ginu ing mumunang pupul ning asikan at bungang tanaman.w "Ding pari, ding Levita, ding memalenikaming sabla, mibagutan kami balang banua ban abalu mi nung ninu ding pamilyang magdalang dutung a gamitan para karing ain-a-durulukan king altar ning Ginung kekaming Dios, agpang king aduan na ning Kautusan.% !Ibie mi la naman deting tuki-tuking bage para king pamanyamba king Bale ning Dios: ing sagradung tinape, ing aldo-aldo binutil a ain, ing animal para ain-a-durulukan, ding sagradung ain neng Aldo ning Sabbath, ding Piesta ning Bayung Bulan at aliwa pang piesta, ding aliwa pang sagradung ain, ding ain-a-kapamayaran-king-kasalanan na ning Israel, at nanumang bage a kailangan king Bale ning Dios.pY Ing kawalung dake na ning metung a onsang pilak ing ibie mi balang banua para king gastus ning Templo.jM E ke sali nung ding dayuan magtinda lang binutil o nanumang paninda neng Aldo ning Sabbath o king isanu mang aldo pangilinan. E mi ya tamnanan ing asikan king kapitung banua, at e mi na la singilan detang ating utang kekami.wg E mi la paintulutan makiasawa ding anak ming lalaki at babai karing dayuan a manuknangan king kekaming lugal.{o makisanmetung kami karing kekaming kapatad at manimuna king taimtim a pangaku a tuparan mi la ding sablang tuntunan at Kautusan ning Dios a miyabie king kapamilatan nang Moises a talasuyu na. Nung labag kami, makasadia kaming tanggap parusa.\1 Ikami, ding memalen na ning Israel, ding pari, ding Levita, ding guardia ning Templo, ding talapagkanta king Templo, ding magobra king Templo, at ikaming sablang kinawani karing dayuan a manuknangan king kekaming gabun uli na ning kekaming kapamintuan king Kautusan ning Dios, at ding asawa mi at anak a atyu na king idad at pamanalastas,#A Malluk, Harim, at i Baana.1 Ahia, Hanan, Anan,!= Rehum, Hasabna, Maaseia,9 Halloes, Pilha, Sobek,7 Osea, Hanania, Hasub,9 Pelatia, Hanan, Anaia,!= Mesezabel, Zadok, Jadua," ? Magpias, Mesullam, Hezir, 7 Harif, Anatot, Nebai, 5 Hodia, Hasum, Bezai, 7 Ater, Hezekia, Azzur, 9 Adonija, Bigvai, Adin,5 Bunni, Azgad, Bebai,Z- Ding pamuntuk da ring memalen a migpirma: i Paros, Pahat Moab, Elam, Zatu, Bani,"? Hodia, Bani, at i Beninu.!= Zacur, Serebia, Sebania,7 Mica, Rehob, Hasabia,H at ding kapatad nang di Sebania, Hodia, Kelita, Pelaia, Hanan,uc Ding Levitang migpirma ila deti: i Jesua, ing anak nang Azania; Binui ning pamilya nang Henadad; i Kadmiel,8k Maazia, Bilgai, at i Semaia. Pari la ngan deti."? Mesullam, Abiya, Mijamin, ; Daniel, Gineton, Baruk,!~= Harim, Meremot, Obadias, }; Hatus, Sebania, Malluk, |; Pasur, Amaria, Malkija,<{s Sinalisi lang migpirma di Seraia, Azaria, Jeremias,az = Ing minunang migpirma ya i gobernador Nehemias a anak nang Hacalia, at kaybat i Zedekia.Ky &Uli na niting sablang milyari, ikaming memalen na ning Israel, susulat mi ing masusi ming pangaku. At ding kekaming manimuna, ding kekaming Levita, at pari ayunan da at migpirma lang kayabe mi.x7 %Ing dakal nang pupul karing ari mumuli, uli ning pamikasala mi karela pepailalam mu kami, pati animal a sese mi; alang kalupa ing kasakitan mi ngeni!twa $Inya meging ipus kami ngeni king mismung binie mung gabun, keting matabang lugal a babie king kabiayan mi.Nv #Kabang atilu king karelang kayarian at ning binie mung labis-labis a kayapan king malapad at matabang gabun a binie mu karela; e la rin tinuknang king dapat dang pamikasala ni keka sinuyung tapat.u "Ding kekeng makatua, ari, manimuna, at pari e re tiparan ing kekang kautusan. Ding kekang utus at babala e da la pekiramdaman.Yt+ !Atin kang matulid ing perusan mu kami; tapat ka kekami agyang mikasala ke keka.Ns Inya, ika, ing kekeng Dios, Dios kang marangal, mayupaya ka, at makapangilabut; tapat tutupad king kekang pangaku. E mu sana lalawan mayan ing digpang kasakitan karing kekeng ari, manimuna, pari, at propeta; karing kekeng makatua, at karing sablang kekang memalen memagkasakit la uli ning pamaniakup da ring ari ning Asiria.urc Makanyan man, e mu la gilutan at gisan uli ning maragul mung kapakaluluan. Dios kang maganaka at malunusan.Aq{ Pibata mu la kilub ding dakal a banua, inaus mu la pansin kapamilatan ding pepawaga mu karing propeta, oneng migmaklak-maklakan la. Inya karing gamat ding dayuan keka lang pepailalam.Dp Belan mu la ban mibalik at tupad karing utus mu, oneng migmatas la at e la memintu karing utus mu agyang ing Kautusan mu ya ing babie bie karela. Mesias la buntuk at e la bisang mamintu.|oq Inyang payapa na, dinapat no namang pamikasala laban keka, inya pasibayu mu lang pepailalam karing karelang kalaban. Inyang minaus la't sinaingsing keka, ibat banua pekiramdaman mu la, at king kekang maragul a lunus ulit-ulit mu lang kinabus.znm Inya pepailalam mu la karing kalaban da, at pepasakitan da la. King karelang delanan a kasakitan minaus la keka, at ibat banua pekiramdaman mu la. Uli ning maragul mung lunus karela dininan mu lang manimuna ban karing kalaban iligtas da la.Im Oneng linaban la keka; e la memintu karing utus mu, linele re ing Kautusan mu. Pete da la ring propeta a babie babala karela ban mibalik lub keka. Dinapat lang maragul a kalapastanganan keka.olW Abihag da lang pakakutang siudad, matabang gabun, bale mitmung pibandian, depositung danum, mulahan olibo at ubas, at miyayaliwa pang tanaman a mamunga. Mengan la at kinabsi at metaba la. Meligaya la king mayap a binie mu karela.1k[ Inya sekupan de ing gabun ning Canaan, at simbut ding taung karin manuknangan. Karing gamat da ari at kalaban da binie mu la, ban daptan da ing buri dang gawan karela.&jE Peparakal mu la ding anak da, kasing dakal da la ring batuin ning banua, at dela mu la king gabun a pengaku mung ibie karing makatua da ban maging bandi ra.8ii Dininan mu lang kayarian ampon taung sasakupan; dininan mong gabun, inya sekupan de ing Hesbon, ing gabun nang Aring Sihon, at ing gabun ning Bashan, ing gabun nang Aring Og.-hS Apat apulung banua mong sinustentuan king ilang, at e la migkulangan king nanuman; e melaun ing karelang imalan, at bitis da e la mengalbag king karelang paglakad.g King kekang kayapan tiru me karela ing dalan a sukat dang dalanan; e mu pigkaymut karela ing pamangan a manna at ing danum a inuman da.f{ Uli ning maragul mung lunus e mo pepaburen king ilang; e me leko ing asias a biga at api neng maglakbe la aldo't bengi.4ea Ginawa lang rebultu a kawangis ning biserung baka, at sinabi ra king iti ya ing dios dang milual karela king Ehipto! Makanyan lang dinapat maragul a kalapastanganan keka.;do Karing utus mu e la memintu; kelinguan da ing sablang bage pagmumulalan a depat mu; buntuk da pepasias da la, at memili lang karela manimuna ban king Ehipto maging ipus pasibayu. Oneng metung kang Dios a makasadiang mamatawad, maganaka, at malunusan, e agad mimua, at tune malugud. Inya e mu la pepaburen.jcM Oneng ding makatua mi migmaragul la, at pepasias da lang buntuk da, at e memintu karing utus mu.Mb Inyang meranup la, peparala kang tinapeng ibat banua, at inyang mau lang danum king batung ating sibul karin mu la pepainum. Sinabi mu karela king bandian de ing gabun a pengaku mung ibie karela.3a_ Pepabalu mu karela king ing Aldo ning Sabbath sukat deng pangilinan, at king kapamilatan ning talasuyu mung i Moises ding kekang tuntunan at kautusan karela binie mu la.`/ Ibat banua king Bunduk ning Sinai karin ka minta; karing kekang memalen migsalita ka, at ding mayap mung tuntunan at kautusan karela binie mu la._1 Bukud kaniti, neng aldo pitnubayan mu la king kapamilatan ning asias a biga, at asias a api neng bengi ban suluan ing dalanan da king paglakbe ra.1^[ Pinitna me ing dagat king akakit da; king malanging gabun libutad ning dagat karin la linakad, at detang tatagal karela anti lang batung pepalbug mu king kalalaman na.9]k Ginawa kang bage pagmumulalan laban king karelang ari, karing pamuntuk at memalen na, uling pigbagsikan da la ring kekaming makatua. At ing Lagyu mu angga ngeni pikabaluan ya.\! Ikit mu ing kasakitan a delanan da ring kekaming makatua karin Ehipto; ing karelang aus dimdam mu inyang atyu la king Dagat da ring Timbu.[+ Ikit mu king tapat ya keka, inya kang Abraham ka ginawang kasunduan. Pengaku mung ibie mu la kang Abraham ding gabun da ring Cananeo, Heteo, Amoreo, Perezeo, Jebuseo, at Girgaseo, ban karin la manuknangan ding lahi na. Tiparan mu ing kekang pengaku uling tune kang tapat.pZY Ika ing Ginung Dios, ing memili kang Abram at milual king Ur ning Babilonia; Abraham ing pemalagyu mu.'YG Kanita miyabe-abe reng sinabi iting manalangin: Bukud mung ika Ginu, ing Ginu; ika ing linalang king meto sikluban at karing batuin. Ika ing linalang king yatu, king dagat, at karing karela manuknangan; ika ing minie bie karela. Ding sablang upaya king banua duruku la at sasamba keka.-XS Kaybat na nita, sinabi da ri Jesua, Kadmiel, Bani, Hasabneia, Serebia, Hodia, Sebania, at i Petahia: Talakad tamu at purian ya ing Ginung kekatamung Dios, purian ya king kapilan pa man! Purian ya ing makaligaya nang lagyu agyang alang amanung kapurian at pamipanuan a malyaring karapatdapat.?Ww Makatalakad la babo ning entabladu ding Levitang di Jesua, Bani, Kadmiel, Sebania, Bunni, Serebia, Bani, at i Kenani. King masikan a siwala, menalangin la king Ginung karelang Dios.gVG Makatalakad la karing lugal da kilub ning atlung oras kabang mababasa ya ing Kautusan ning Ginung karelang Dios. At karing tutuking atlung oras pigtapat da ing depat dang pamikasala, at simban de ing Ginung karelang Dios.U/ Kewani ra ing sarili da karing dayuan; tinalakad la at pigtapat da ing kasalanan da at antimu rin ing depat dang pamikasala ding karelang makatua>=h<< ;`; :49s88%7g65r44 3]221T00/n.-^,+|**))(F''&$##"(!N g ]WkA19:?%b', _ ~ z O?SkX83i At i Reyna Ester a anak nang Abihail, at i Mordecai a Judio sinulat la naman ban patibayan ya ing sulat tungkul king Purim a abanggit na nang Mordecai king minuna nang sulat.J2 Mepikayari king ing balang pamilyang Judio king daratang a panaun at nu mang probinsia o siudad king sukat da lang tandanan at pagselebran deting aduang aldo na ning Purim king kapilan pa man.V1% inari da king lub da at tikda para karela at karing maging lahi ra at ding makiabe karela king paselebran da lang alang mintis deting aduang aldo balang banua, agpang king sinulat nang panabilin Mordecai.+0O Iti ing sangkan nung inya deting aldo kapiestan inaus da lang Purim, ngana wari, bagutan. At uli da ring sulat nang Mordecai at ning sablang milyari karela ngan,d/A Oneng pintalan neng Ester ing ari, at kaybat sinulat ne ning ari ing metung a utus. Inya ing e mayap nang tangkang Haman laban karing Judio mibagsak king sarili na, at ya at ding anak na ila ding mebite king pibitayan.h.I Ginawa yang e mayap a tangka i Haman a Agageo at anak nang Hamedata at kalaban da ring Judio ban gisanan na lang paten ding Judio. Binalak ne ing ausan dang bagutan, ing purim, ban pilinan ya ing aldo a gisanan lang paten.- Inari da king lub da ing isundu ra ing pegumpisan da at tukian balang banua ing panabilin a sinulat na karelang Mordecai., uling kareting aldong deti da la simbut ding karelang kalaban; aldo lang meging masaya lugal king maging kalungkutan la. Sinabi na karela ing magpiesta la at magsaya kilub da reting aldo, at mipapamie lang regalu king metung at metung at karing kalulu.|+q Penabilinan na la king galangan de balang banua ing kalabing apat at kalabing limang aldo na ning bulan ning Adar,?*w Sinulat na ngan Mordecai iting sablang milyari ban e makalinguan, at peparala yang sulat karing sablang Judiong manuknangan king kayarian nang Aring Asueru, malapit la man o marayu.R) Iti ing sangkan nung inya pagselebran de ring Judiong manuknangan karing baryu ing kalabing apat nang aldo ning bulan ning Adar bilang kapiestan da at panaun ning pamamie regalu king metung at metung.v(e Kanita mitipun la ding Judiong manuknangan king Susa king kalabing atlung aldo at king kalabing apat a aldo ban arapan la ding kalaban, oneng masaya lang migpiesta king kalabing limang aldo, uling agisan da na lang pete ding kalaban da.'! Milyari iti king kalabing atlung aldo na ning bulan ning Adar. Ala nang pamakamate itang kalabing apat a aldo, inya masaya lang migpiesta.&y Mitipun-tipun la naman ding aliwang Judio karing miyayaliwang lugal na ning kayarian at pigdipensa ra ing bie ra. Asambut da la ring kalaban da at mekapate lang pitung pulu't limang libu kataung masama karela. Oneng e ra teginan ing pibandian da.]%3 King kalabing apat nang aldo ning bulan ning Adar, mitipun lang pasibayu ding Judio ning siudad ning Susa, at atlu lang dalan a kalaban ding apate ra. E da munaman teginan ing nanumang pibandian da ring kalaban.n$U Inya inutus na ning ari ing ibitin da la king pibitayan ding bangke da ring apulung anak nang Haman. # Nganang mekibat Ester, Nung burian yu, Makamal a Ari, paintulutan yu la sana ring Judio king Susa ing daptan dang pasibayu bukas itang mipaintulut a depatan da ngening aldong iti. At ibitin la king pipagbitayan ding bangke da ring apulung anak nang Haman.m"S Ngana ning ari kang Reyna Ester, Limang dalan la pala katau ding mete king Susa at kabilang la kareti ding apulung anak nang Haman. Nanu kaya ing milyari karing aliwang probinsia? Nanu pa ing buri mu? Sabian mu at ibie ku keka.[!/ King aldo mu ring ita, pepabalu da la king ari ding mepate king siudad ning Susa. 9 Ila deti ring apulung anak nang Haman a anak nang Hamedata, ing kalaban da ring Judio. Oneng e ra teginan ding Judio ing pibandian da ring kalaban da.0[ Parmasta, Arisai, Aridai, at i Vaizata.!= Porata, Adalia, Aridata,8k Pete da la naman di Parsandata, Dalfon, Aspata,H Lima lang dalan a kalaban ding apate ra king siudad ning Susa.uc Inya ding Judio pete da la ring sabla dang kalaban at depat da itang buri dang daptan karing masama karela. Meging pikabaluan king mabilug a kayarian king i Mordecai metung ya ngening mayupayang tau king palasyu at lalu ya pang meging mayupaya.y Sinaup la karela ding gobernador at ding aliwa pang pamuntuk ning balang probinsia uli na ning takut da kang Mordecai.wg King aldong ita, mitipun la ding Judio ning balang siudad na ning kayarian ning Aring Asueru nung nu la manuknangan ban paten ing ninumang bisang makamate karela. Oneng alang mengangas a lumusub karela uling tatakut la karela ding dakal.{ q Miras ing kalabing atlung aldo na ning bulan ning Adar, ing aldo nung kapilan ya mipatupad ing utus ning ari ban paten la ding heganaganang kalaban dang Judio. Oneng e ra balu king kabaligtaran ing milyari, uling ding Judio ila ding makamate.4aNu mang lugal a mipabalu ya ing utus ning ari, mika tula at pamagpiesta karing Judio. At dakal la karing tau ding meging Judio uli na ning mitatakutan na la ngeni karela.=uMika kapanayan la ampon tula at dangalan ding Judio.fEKaybat na nita, linual ya king palasyu i Mordecai; makaimalan yang ari a kule asul at maputi, at balabal a mapinung linen at metung a masanting a koronang gintu. Migbiba la ding tau ning Susa king tula ra inyang ikit de.]3Inya king utus ning ari, sinake la ding talapanatad sulat karing mangabilis nang kabayu ning palasyu at memalagua lang miglakbe. Kinalat dia naman ing utus ning ari king kabilugan ning Susa, ing sentrung siudad.=s Mika kopia ya kaniting utus ing balang probinsia at mipabalu karing sablang tau ban makapagsadia lang magdipensa ding Judio king sarili da king aldong ita laban karing kalaban da.y Daptan da iti king mabilug nang kayarian Aring Asueru, king kalabing atlung aldo ning Adar, ing kalabing aduang bulan.&E King kapamilatan da reting sulat, paintulutan na la ning ari ding Judio king balang lugal ing mitipun la ban idipensa ing sarili da at ing pamilya da laban king ninumang lumusub karela. Malyari lang lumaban at makamate karing mangangas a makamate karela o maniamsam king pibandian da.hI Pepasulat na la deting Mordecai king lagyu nang Aring Asueru at tetakan na la king singsing a panatak na ning ari. Kaybat, inatad da la king kapamilatan da ring lalaking makasake karing kabayung mangabilis na ning palasyu.\1 Milyari iti kanitang kaduang pulu't atlu nang aldo ning katlung bulan ning Sivan. Inaus na lang Mordecai ding talasulat ning ari at dinikta ne ing metung a sulat para karing gobernador at talapangasiwa karing dinalan aduang pulu't pitung probinsia, magumpisa king India angga king Etiopia. Sinulat da la karing salita da reting probinsia.d ANgeni, malyari kayung gawang sulat para karing Judio at isulat yu ing nanumang buri yu king lagyu ku. Kaybat pirman ke at tatakan king singsing ku. E malyaring milako bisa ing nanumang utus a pinirman ku at tetakan ku.: mKanita nganang Aring Asueru kang Reyna Ester at kang Mordecai a Judio, Lawan mu, binie ku na kekayu ing pibandian nang Haman at pepabite ke uling buri na lang paten ding Judio.Z -E ku malyaring apibata ing akit ku ing kamatayan da ring kalahi ku at kamaganak.K Nung burian na ning ari at nung makaligaya ku kekayu, at nung king panlalawe na ning ari king iti matulid, ipakisabi kung mayap king gawa kayung metung a kautusan ban pawalan yang bisa ing kautusan a pepasari nang Haman, ing Agageo at anak nang Hamedata, ban paten la ding Judiong manuknangan karing probinsiang sakup yu.[ /At tildu ne ning ari ing setro na kang Ester, inya tinalakad ya i Ester at ngana,c?Pasibayu yang linapit i Ester kang Aring Asueru; migsakab ya arapan na at tutulu luang mekisabing mayap king ari king gawa ya sanang paralan ban e mibalaus ing tingka nang Haman a Agagite a pamaten la ngan ding Judio.V%Likas ne ning ari ing singsing nang ating panatak a kinua nang pasibayu kang Haman at binie ne iti kang Mordecai. At tilduan na ne mang Ester i Mordecai bilang katiwala king pibandian a likuan nang Haman.W )King aldo mu ring ita, binie nang Aring Asueru kang Reyna Ester ing sablang pibandian nang Haman, ing kalaban da ring Judio. At milapit ne man king ari i Mordecai, uling sinabi nang Ester king kamaganak ne..U Karin ye bitayan! nganang minutus ning ari. Inya binite re i Haman ketang pibitayan a pepagawa na para kang Mordecai. Kaybat na nita, milako na ing mua na ning ari. Kanita nganang Harbona, ing metung karing lalaking kapun a talasuyu ning ari, E mu pu ita ing depat nang Haman; pepagawa ya pa pung pibitayan king bale na a pitung pulu't limang talampakan king katas para kang Mordecai, ing mekapagligtas king bie yu!^5Inyang mibalik ya karin ing ari, ikit neng makasakab i Haman king luklukan nung nu ya makasandal ing reyna. Inya nganang migsalitang masikan ning ari, Pati pala ing reynang asawa ku buri neng salbahian king akakit ku at king mismung palasyu ku! Kayari nang migsalita ning ari, tinikma de ring talasuyu na ning ari i Haman at tikpan de lupa.a;Mimua ya ing ari at likuan na ing pamangan at minta ya king hardin ning palasyu. Melakuan ya i Haman ban ipakisabi neng mayap ing bie na kang Reyna Ester, uling anti na nang akakit ing parusan neng mabayat ning ari.0YNganang mekibat Ester, Ing kekaming kalaban at manligalig kekami ya ining Haman a ini a marawak! Ginalgal ya king takut i Haman king arapan na ning ari at ning reyna.  Kanita kitang nang Aring Asueru kang Reyna Ester, Ninu ing maki dapat kanyan? Nukarin ya ing taung pangangas a makirapat kanyan?LPisali da ku at ding kabalen ku ban paten at lubusan gisanan a lahi. E na ku sana bubulad nung pisali da kami mu ban gawan ipus at e ra na kayu inabala pa, uling agyu ming pibatan ing kasakitan.0~YNganang mekibat Reyna Ester, Nung tune ping apapaligaya da kayu at nung burian yu, o Kagalang-galang a Ari, e yu sa paintulut ing paten da ku at ding kanakung kalahi.E}pasibayung mangan karin. Kabang miminum lang alak, nganang kinutang ning ari kang Ester, Nanu ing buri mu, Reyna Ester? Sabian mu at ibie ku keka agyang pang ing kapitna ning kayarian ku.G| Inya minta ya ing ari at i Haman king tuknangan nang Ester ban{/Kabang mipapagsalita la pa, dinatang la ding lalaking kapun a tubud na ning ari, at malalagua deng tiki i Haman king pamangan a sidia nang Ester.z Kinwentu na kang Zeres a asawa na at karing kakaluguran na ing sablang milyari. Kanita nganang Zeres at ding kakaluguran na, Nung metung yang Judio i Mordecai a pegumpisan na ning pangabagsak ning upaya mu, e me malyaring sambutan; ika ing siguradung sambutan na.Iy  Kaybat na nita, mibalik ya i Mordecai karin king pasbul palub king palasyu. Memalagua ne mang minuli i Haman keta karela; malungkut ya at tatakpan ne ing lupa na uli na ning mengapakarine ya.9xk Inya kinua nang Haman ing imalan-ari at ing kabayu. Sinulud na kang Mordecai ing imalan at seke ne king kabayu; linibut ne king mabilug a siudad kabang sasabian na, Oyni ing lalaking buri nang parangalan mitmung tula ning ari! fig,Oyni ing lalaking buri nang parangalan mitmung tula ning ari.,(6:11)fig*Ow Kanita ngana ning ari kang Haman, Malagua ka, kuanan mu itang imalan ku at itang kabayu. Ing sablang sinabi mu ya ing daptan mu kang Mordecai, ing Judiong makalukluk king pasbul palub king palasyu.Bv} Ibie ing imalan at ing kabayu king metung karing kagalang-galang a pamuntuk na ban ipasulud na ing imalan king taung parangalan na ning ari. Kaybat isake ne king kabayu at ilibut ne king plasa ning siudad kabang sasabian nang masikan ing anti kaniti: Oyni ing lalaking buri nang parangalan mitmung tula ning ari! u tInya nganang Haman king ari, Pakua yu itang imalan a sinulud yu at itang kabayung seken yu inyang miputungan kayung korona bilang ari.DsLinapit ya i Haman at ngana ning ari, Haman, nanu ing sukat daptan king taung buri nang parangalan ning ari? Ngana king lub nang Haman, Ninu mo ing parangalan na ning ari nung aliwa aku?qr[Ngarang mekibat ding talasuyu ning ari, I Haman pu ing atyu karin. Sinabi na ning ari, Paluban ye keni.Iq Nganang kinutang ning ari, Ninu itang atyu king korti? Kalub-alub na pa kanitang Haman king korti ning palasyu ban aduan king ari ing ibitin ya batal i Mordecai king pibitayan a makasadia na.*pMNganang kinutang ning ari, Nanung ablas o parangal ing miyabie kang Mordecai tungkul kaniting mayap a depat na kanaku? Ngarang mekibat ding talasuyu na, Ala pu!PoMebasa king metung nang dake niting libru nung makananu nang atuklasan Mordecai ing tangka da ri Bigtana at Teres, ding aduang lalaking kapun a guardia karing kuartu na ning ari, a paten ya ing ari.n King benging ita, e ya mipatudtud ing ari, inya pepakua ne ing librung pisusulatanan king istoria ning kayarian at binasa de king ari.imKKanita nganang Zeres a asawa na at ding kakaluguran na, Obat e ka pagawang pibitayan a pitung pulu't limang talampakan king katas? At bukas abak, aduan mu king ari ing ibitin ya batal karin i Mordecai. Kaybat, masaya kang pakiabayan me ing ari king pamangan a sidia ning reyna. Metula ya i Haman kaniting minungkahi ra, inya pepagawa ne ing pibitayan.l Oneng ala ngang kabaldugan kanaku iti kabang akakit ke ing Judiong i Mordecai a makalukluk king pasbul palub king palasyu.:km Ngana pang Haman, Aku mu ing kinumbira nang Reyna Ester a maging kayabe na ning ari king pamangan at inuman a sidia na. Kumbiradu ku munaman king reyna bukas a kayabe ning ari./jW Pigmayabang na karela ing dakal nang pibandian, ding dakal nang anak, ing pangatas na katungkulan, at nung nu ya anti kaulaga king ari maygit karing aliwang opisyal.i' Makanyan man, ayaguanta na ing sarili na at tinaglus yang minuli. Karas na bale na, pepayaus na la ding kakaluguran na at i Zeres a asawa na.=hs Masaya yang masayang minuli i Haman king aldong ita. Oneng mikapali ya buntuk inyang ikit ne i Mordecai king lele ning pasbul palub king palasyu, uling e ya dinuku o minie galang.Ug#Nung tune ping apapaligaya da kayu at tula yu ing ibie ing nanumang aduan ku kekayu, nung burian yu, agkatan da kayung pasibayu bukas, ikayu at i Haman ban mangan. Kanita ku na sabian kekayu ing buri ku.PfNganang mekibat Ester, Ing aduan ku at pakisabing mayap kekayu ya iti:&eEKabang miminum lang alak, nganang mengutang ning ari kang Ester, Atin kang buri kako? Sabian mu at ibie ku keka agyang pang ing kapitna na ning kayarian ku./dWSinabi na ning ari, Ausan ye ngeni mu rin i Haman ban matupad ing kayaduanan na ning Reyna Ester. Inya meging bisita neng Ester ing ari at i Haman king tuknangan na.'cGNganang mekibat Ester, Nung malyari pu sana, Makamal a Ari, kukumbiran da kayu at i Haman ngening aldong iti ban mangan at minum king sidia ku para king ari.b'Ngana ning ari, Nanu ing sadia mu keti, Reyna Ester? Sabian mu ing kailangan mu at ibie ku agyang pang ing kapitna na ning kanakung kayarian.SaIkit ne ning ari i Reyna Ester at ikua kapanamdaman kabang makatalakad ya karin. Tildu ne kang Ester ing tatalnan nang gintung setro, inya linapit ya king ari i Ester at tigkil ne ing punta ning setro.` Kalabas da ring atlung aldo, sinulud nang Ester ing imalan reyna at minta ya't tinalakad king korti na ning ari, tulid na ning palasyu ning ari. Makalukluk ya kanita ing ari king tronu na kilub ning palasyu at makayarap ya king pasbul palub king palasyu.S_Kanita meko ya i Mordecai at depatan na itang sablang parapat nang Ester.0^YSulung, tipunan mu la ngan ding sablang Judio king Susa, at mag-ayunu kayu para kanaku. E kayu mamangan o miminum kilub ding atlung aldo at bengi. Aku at ding damas ku mag-ayunu kami munaman. Kaybat, lapitan ke ing ari agyang iti labag king kautusan. E bala ing mate ku, nung iti ing kailangan.=]uInya nganang peparalang pakibat Ester kang Mordecai:u\cNung manatili kang e bubulad king panaun a anti ngeni, pihung ibat king aliwang lugal ating magligtas karing Judio, oneng ika at ing lahi mu mate ya. Ninu mo ing makibalu king inya atyu ka ngeni king palasyu uli na ning problemang iti?9[k At ngana namang peparalang pakibat Mordecai kang Ester: E mu sana isipan king uli na mo ning atyu ka king palasyu na ning ari bukud mung ika karing sablang Judio ing miligtas.9Zm Sinabi ra kang Mordecai itang pasabi nang Ester.KY Balu ra ngan ding sablang pamuntuk na ning ari at ding memalen karing probinsiang sakup na king paten ya ing ninumang lalaki o babai a lumapit king ari a e na pepayaus. Iti ya ing bukud kautusan a mipatupad subali mu karetang kaninu ne ituldu ing gintu nang setro. Atlu nang pulung aldo ngeni ing e na ku payaus ning ari.VX% Kaybat, tiburan neng pasibayung Ester kang Mordecai a kayabe niting mensahi:XW) Meko ya i Hatak at sinabi na ngan kang Ester ing sablang pasabi nang Mordecai.wVgDininan neng kopia ning kautusan ning ari a gisanan lang paten ding Judio a linual king Susa ban ibie ne kang Ester, at ibalita ing karelang gipit a kabilian, at ban lumapit ya i Ester king ari at malunus ya sa karing kabalen nang Judio..UUSelita na ngan Mordecai kang Hatak ing sablang milyari at pati na ding salaping ibie nang Haman king kaban ning kayarian, nung magisan lang mate ding sablang Judio.vTeInya linual ya i Hatak, at ikit ne i Mordecai king plasa na ning siudad, arap ning dalan palub king palasyu.3S_Inya pepayaus neng Ester i Hatak, ing metung karing kapun na ning ari a miyatasan sumaup keya. Inutusan neng paintunan ne i Mordecai at ikutang nung baket mipakanyan ya.}RsMiras ing balita kang Reyna Ester king kapamilatan da ring damas na at ding lalaking kapun. Bina yang meligalig ing reyna; pepadalan neng imalan i Mordecai ban alilan na ing magaspang a imalan a saku a susulud na, oneng e ya mebisa i Mordecai.QKing balang probinsia nung nu ya miras ing utus ning ari, mika tangisan mitmung kapait-paitan karing Judio; mig-ayunu la at misulud magaspang a imalan, at migkera la king abu ding keraklan karela. fig,... mika tangisan mitmung kapait-paitan karing Judio.,(4:3)fig*Pangga na king miras ya king dalan palub king palasyu. E ya linub uling makabawal kenu man ing lungub a makaimalan magaspang.O Inyang abalitan nang Mordecai ing sablang milyari, ginabak na ing imalan na uli na ning lungkut na. Kaybat misulud yang imalan a magaspang at mibili yang abu king buntuk na at miglakad king siudad. Manangis yang masikan at king mitmung kapait-paitanNKing utus na ning ari, memalagua lang meko ding talapanatad sulat, at abalu reng agad ding tau ning balang probinsia ing utus lalung-lalu na king Susa, ing sentrung siudad. Makalukluk ya at miminum ing ari at i Haman kabang magugulu ne man ing siudad ning Susa.M7Mirinan yang kopia king utus ing balang probinsia ban ipabalu ing kalamnan na king metung at metung karing memalen ban magsadia ya king aldo mitakda.nLU King kapamilatan da ring talapanatad sulat, miras la ding sulat karing sukat mirinan ban king metung mung aldo, ing kalabing atlung aldo ning kalabing aduang bulan, ing bulan ning Adar, paten la ngan ding sablang Judiokayanakan at makatua, babai at anak at kuanan ing sablang pibandian da. Ala lang tatagan metung man; kailangan ing gisanan la ngang paten.RK Inya king kalabing atlung aldo na ning mumunang bulan, inaus na lang Haman ding kalihim na ning ari at inutusan na lang gawang sulat para karing gobernador da ring probinsia at pamuntuk balen. Misulat iti king salitang gagamitan da at king lagyu na ning Aring Asueru. Kaybat tetakan na la king singsing a ating panatak ning ari.fJE Ngana ning ari, Keka na la ding salapi at ding tau; daptan mu itang buri mung daptan karela.I Likas ne ning ari ing singsing nang ating panatak at binie ne kang Haman, ing Agageo at anak nang Hamedata at kalaban da ring Judio. H Nung burian yu pu, Makamal a Ari, gawa kayung kautusan ban pamaten la ngan deting tau. Nung mika kautusan a anti kanita, siguradung mika atlung dalan pitung pulu't limang toneladang pilak king kaban na ning ari a malyaring magamit king obra na ning kayarian.NGKanita na sinabing Haman kang Aring Asueru ing anti kaniti, Atin pung metung a lahi a makakalat king mabilug yung kayarian at atatagpuan la karing balang probinsia. Makayaliwa la ugali at e la bisang mamintu karing kautusan na ning kekayung kayarian. E pu makakayap iti kekayu at king kayarian nung paburen na lang makanyan.LFKing mumunang bulan, ing bulan ning Nisan, ning kalabing aduang banua nang pamag-aring Asueru, minutus ya i Haman a mika aldo-aldong bagutan a ausan dang Pur ban abalu ne ing aldo at bulan a gampanan ya ing tingka nang e ustu laban karing Judio. Ing linual ya ing kalabing atlung aldo ning Adar, ing kalabing aduang bulan.2E]Lalu yang mimua inyang abalitan nang Judio ya pala i Mordecai. Inya e mu i Mordecai ing buri nang paten nune ding sablang Judiong manuknangan king kayarian nang Asueru.kDOMikalabkab ing mua nang Haman kang Mordecai inyang ikit na king e ya pin bisang duku at gumalang.0CYPakisabian de aldo-aldo, oneng e ya rin mebisa. Inya simbung de kang Haman ban lawan nung nanu mo ing daptan na kang Mordecai, uling sinabi na king metung yang Judio.mBSNgarang kinutang kang Mordecai ding opisyal ning ari, Baket sasalangsangan mu ing utus na ning ari?zAmInutus na ning ari karing opisyal na ing dukuan de at galangan i Haman. Oneng e ya duruku o gagalang i Mordecai.)@ MKalabas da reting bage milyari, tinas ne katungkulan Aring Asueru i Haman a Agageo at anak nang Hamedata. Ya ing gewa nang matas a pamuntuk da ring ministru na.Abalu nang Mordecai iti at sinabi na kang Reyna Ester, at sinabi na namang Ester iti king ari, makayagpang king atuklasan nang Mordecai.=Karing aldo a deta, kabang makalukluk ya king pasbul dalan na ning ari, dimdam na lang mipagsalitang Mordecai di Bigtan at Teres, ding aduang kapun a lalaking guguardia karing kuartu na ning ari. Mua la kang Aring Asueru at pikayari da ing paten de.Y<+E na pa pigtapat Ester ing lahing penibatan na o ding kamaganak na antimo ing penabilin nang Mordecai keya. Pemintuan na ing penabilin na kalupa ning pamamintu na inyang malati ya pa mu lalam ning lingap na.;{Makalukluk ya kanita i Mordecai lele na ning pasbul dalan ning ari inyang tipunan da la king kaduang besis ding dalaga.k:OMinie yang maragul a bangketi ing ari para karing opisyal na at aliwang pamuntuk bilang parangal kang Ester. Migdeklara yang metung a piesta opisyal king mabilug a kayarian at memie yang dakal at mangamal a regalu karing tau.99kMas kaluguran ne ning ari i Ester kesa karing aliwang babai, at tune yang menabu lub keya. Inya kang Ester ne pinutung ing korona at ya ing meging reynang kayalili nang Vasti.N8Bulan ning Tebet kanita, ing kapulung bulan na ning kapitung banua ning pamag-ari nang Asueru, inyang idala re i Ester king palasyu ning ari... inyang idala re i Ester king palasyu ning ari.(2:16)H7 Miras ing oras ban makikit ya i Ester king ari. I Ester, ing anak nang Abihail at pisan nang Mordecai a minampun keya bilang anak na, ala yang inawad nanumang isulud na. Bukud nang tikian ing payu nang Hegai, ing lalaking kapun a mamahala king harem ning ari. Kelaguan la ngan at nayun ding sablang menakit kang Ester.6+Munta ya king ari itang bengi, at idala re pangayabak king aliwang harem at ipagkatiwala kang Saasgaz, ing metung pang kapun a mamahala karing babai na ning ari. E ya malyaring makapagbalik king ari ing ninumang babai nung e ya metula keya at nung e ne pakiduang a lagyu.b5= Malyari nang isulud ning ninuman karela itang buri nang imalan neng makikit ya king ari.4{ Pabanua ing reglamentu king pampalagu karing dalaga: anam a bulan ing masahian lang laru ampon mira, at anam a bulan king balsamung laru, at aliwa pang pabanglung pampalagu. Kaybat na nita, liwas-liwas da lang iyarap king Aring Asueru ding dalaga. 3 Labas-labas ya aldo-aldo i Mordecai king patyu ning harem ban abalu na ing kabilian nang Ester at nung nanu ing mapapalyari keya.2! E na pepabalung Ester nung nanung lahi ing penibatan na o nung ninu ding kamaganak na, uling iti ing panabilin a binie nang Mordecai keya.31_ Meging malapit ya lub i Hegai kang Ester. Inya depat na ing sablang agyu na ban lalung lunto ing lagu na. Dininan neng makapasubaling pamangan ampon gamit pampalagu, at memili yang pitung babai king palasyu ning ari ban lingun keya. E mu ita, dininan neng masanting a lugal king harem na ning ari.>0uMetung ya i Ester karing dalagang midala king siudad ning Susa inyang mipatupad ya ing utus na ning ari. Miyabe ya karetang mipagkatiwala kang Hegai a mamahala king harem ning ari.h/IAtin yang pisan a dalaga i Mordecai; Ester ing lagyu naHadasa king Hebreo. Malagu ya at balangkinitan a katawan, oneng ala neng pengari. Inampun neng Mordecai antimong tune nang anak i Ester inyang mete la ding pengari na..Metung ya karing abihag nang Aring Nebucadenesar, at ibat Jerusalem dela ne Babilonia. Kayabe ne i Aring Jeconia ning Juda.:-mKanitang panaun a ita, ating Judiong manuknangan king siudad ning Susa. Mordecai ing lagyu na; anak neng Jair at apu neng Simei at apu ne king tud Kis ning tribu nang Benjamin. ,Itang aburi yu kareting dalaga ya ing pilinan yung kapalit nang Reyna Vasti. Metula ya ing ari kaniting munikala, inya mebisa ya.1+[Mamili kayu pung opisyal king balang probinsia na ning kayarian at idala da la reting mangalagung dalaga king kekayung harem keti king Susa, ing kabiserang siudad. Ipagkatiwala yu la kang Hegai, ing kapun a mamahala karing babai yu, at ibie ing sablang kailangan da ban lalung lunto ing lagu da. * Inya migmungkahi la king ari ding taga-payu nang malapit keya. Ngara, Baket e kayu pu papaintun mangalagung dalaga para kekayu?) Kaybat na nita, milako ne mua ing ari. Makanyan man, parati nang agaganaka itang depat nang Vasti at itang utus a gewa na laban keya.Q( Inya peparala yang sulat karing sablang probinsiang sakup na agpang king karelang sariling pamanyulat at salita ban ing asawang lalaki ya ing malyari buri king pamilya na at kautusan la ding amanu na.N' Metula ya ing ari at ding tagapayu na kaniting munikala nang Memucan.& 5Potang mipabalu ne iting utus king mabilug yung kayarian, siguradung galangan ne ning balang babaing talasawa ing asawa na, mabandi ya man o ali ya.|% sNung burian yu pu, Makamal a Ari, gawa kayung metung a utus king e ne malyaring makikit pa kekayu i Reyna Vasti at alilan yeng aliwa a maygit kesa kang Reyna Vasti. Iyabe ya iting utus karing kautusan na ning Persia at Media at e sukat mauman.q$ ]King aldong iti asisiguru ku nang balu da na ding babai na ning Persia at Media ing depat ning reyna king ari at ibalita ra iti karing asawa ra. Inya mika problema la ding lalaki karing asawa rang e bisang pailalam king kaburian da.M# Siguradung abalu da ring sablang babai iting milyari. Inya, mika matulid lang lumaban karing karelang asawa. Sabian da, E ya memintu i Reyna Vasti kang Aring Asueru inyang papapuntan ne arapan na.9" mNganang mekibat Memucan king daramdaman da ring abe na, Makamal a Ari, e mu kekayu ya dinapat e ustu i Reyna Vasti, nune karing sablang pamuntuk at memalen na ning kayarian yu.)! MNgana ning ari karela, Agpang king kautusan, nanu ing sukat daptan kang Reyna Vasti uling e ya memintu king utus ku inyang peparakit ke karing tubud kung kapun?1  ]Ding kutnanan na ila di Carsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena, at i Memucan. Ila ding pitung pikabaluan a opisyal na ning Persia at Media; malapit la king ari.p [ Ugali na ning ari ing mangutang ya at maniawad payu karing tauan nang biasa king kautusan at kayatulan.z o Oneng e ya mebisang tinuki ing reyna karing kapun a lalaking tubud ning ari. Inya mikalabkab ing mua na ning ari.F  Inutus na karela ing idala de i Reyna Vasti; sukat yang makaputung king buntuk na ning reyna ing korona na. Buri neng ipagmaragul ning ari karing bisita na uling tune yang malagu ing reyna.D  King kapitung aldo na ning bangketi makainum ya at masaya ing ari inyang pepayaus na la ding pitu nang kapun a talapagsilbi nai Mehuman, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar, at i Carkas.V ' Kilub ning palasyu, minie ya namang bangketi i Reyna Vasti para karing babai. +Makainum ka anggang bisa ka uling minie yang utus ing ari karing talapagsilbi ning palasyu king dinan da lang alak ding bisita anggang bisa la.w iMininum lang alak karing kopang gintu a miyayaliwa tabas. Labis-labis ing mangamal a alak a sidia na ning ari.S !Makagayak ya ing patyu king asul at maputing kurtinang linen a pakatali king mapinung lubid at argoliang pilak at makasabit la karing asias a marmol. Megawa la king gintu at pilak ding luklukan a ating sandalan. Mosaik ya ing patyu a megawa king porfido, maputing marmol; atin yang maragul at makintab a perlas at mangamal a batu.U %Kalabas da retang aldong deta, minie ne mang bangketi para karing sablang taung manuknangan king Susa, mabandi la man o kalulu. Merapat iting bangketi kilub ding pitung aldo karin king patyu ning palasyu. Kilub ding dinalan walung pulung aldo pepakit na karela ing pibandian na ning kayarian na at ing labis-labis a kabiayan na.q ]King katlung banua na ning pamag-ari na, minie yang bangketi para karing sabla nang opisyal at talapamahala. Atyu la ding dakal a sundalus na ning Persia at Media at ding gobernador ampon ding taung kagalang-galang karing probinsia.C Atyu king siudad ning Susa ing sentru na ning kayarian na.: qIng sasakupan nang lugal Aring Asueru ning Persia inyang kapanaunan na magumpisa ya king India at angga ya king Etiopia. Bibilugan de ring dinalan aduang pulu't pitung probinsia.ta Binie ku ing dutung a panangab karing ain-a-durulukan king mitakdang oras, at ing kaayusan para karing ain tungkul karing mumunang pupul a binutil at prutas. E mu sana kakalinguan, O Dios ko, at kilalanan mu sa iting depat kung mayap.~u Inya leko ku karela ing nanumang bage dayuan at ginawa kung tuntunan a tukian da at gampanan ding pari ampon Levita.5 E mu la sana kakalinguan, O Dios ko, deting taung linapastangan king katungkulan da bilang pari at ing kasunduan a tinatag mu karing pari at Levita.C Mekapakiasawa ya ing metung karing anak nang lalaking Jeoiada at apu nang Eliasib a Pekapun ding Pari, king anak nang babaing Sanbalat a tau Bet Horon. Uli na niti, tinabi ke Jerusalem./ Ngeni, pakiapusan mi wari ing daraptan yung e ustu at pagtaksilan ing kekatamung Dios king kapamilatan na ning pamakiasawa karing babaing dayuan?N  Ngaku pa karela, E ya wari mikasala i Aring Solomon ning Israel king kapamilatan na ning pamakiasawa na karing babaing anti karete? Ala metung man karing dakal a bansa a mika aring kalupa na; kaluguran ne ning Dios at gewa neng ari king mabilug a Israel. Makanyan man, mikasala ya i Aring Solomon uli da ring babaing dayuan.P  Inya sebianan ku la, belan, berug, at ginut a buak. Kaybat pepangakuanan ku la king lagyu na ning Dios king e da la paintulutan makiasawa ding anak dang lalaki o babai at ila man karing e ra kalahi. O,~B}}M|{zzyyx-ww.vNuutss|rr3q[pbonn\mm8lljjQjihh[gwfreYdccicGbb^aa``Q__&^^a^"]]P\\a[[[ZZ;YYQXX^X)WW^WVVUUETTkTSSwS4RR/QQUPPnP OOQNNkMMvMLLYLKKOJJJII>HHHGGDFFbEEEDDD CTBB~BAAA@@Z??r>>>c===5<o+ B  \ y  s PXf(OqF[ King gamat ning Dios atyu ya ing bie ding lelangan na, makalalam king upaya ning Ginu ing bie ding tau.bE= ila ngan kamalayan da king ibat la king gamat na ning Ginung Mayupaya a linalang karela.\D1 Kutnan yu la ding lelangan ning yatu at ning danuman tungkul king karelang beluan;DC Agyang ding animal at ding ayup dakal ing aturu da kekayu.B! Samantalang ding tulisan at alang Dios a katawan mabibie la king katahimikan, agyamang ala lang panginuan nune mu ing sarili dang sikanan.A} Ikong alang kaligaligan tutung mababa ing panlalawe yu karing taung milako kalma; kekayu lang insultuan taung miraragsa.-@S Meging pikaylian ku karing kakung kakaluguran; aku ing minaus king Dios, at pekibatan na ku; tau kung makatuliran at alang kapintasan, ngeni metung kung pikaylian.t?a Atin ku munamang pamangilalang kalupa yu; e na ku man mitauli kekayu; balu da ngan ding tau ing sinabi yu.v>e Alang kapikakunuan ikayu ing siwala ding taung dakal. Keng mate kayu, mate munamang kayabe yu ing kabiasnan.= 5 Nganang mekibat Job:(<I Manintun lang alang asahan ding taung e mayap, at akilala da ing ala na lang dalanan pang pitakasan. Ing bukud mung kapanayan da sana datang na ing kamatayan.\;1 Ala kang takut karing kekang kalaban; dakal lang lumapit kekang maniawad kasaupan.e:C Mie kang panatag, mitmu king kapanayan; ingatan na ka ning Dios, at karatunan ibie na keka.w9g Kanita maging masala ya pa king kaugtuan aldo ing bie mu; at ding kalungkutan na sunlag lang antimo ing abak.[8/ Kalinguan mu na ing kekang kalungkutan; isipan mu na mung anting danum a linabas.V7% Kanita iyatna meng lupa mung alang dungis; maging panatag ka at alang takut.k6O Ilako mu ing nanumang e mayap a atyu keka, e mu paintulut ing e ustu kilub ning kekang tuknangan.J5 Ibili mu, Job, ing matulid king pusu mu. Pakiabutan me ing Dios.e4C Tau la mang mangmang magumpisa lang mika isip potang malyap a asno matunud ya ing ibait na.N3 Balu na la ding taung alang silbi; balu na ing dakal dang kasalanan.P2 Nung dumalan ya ampon maniukul at matul, ninu ing makapigil king Dios?_17 Ing sukad ning degulan ning Dios maygit ya king yatu, at malualas ya kesa king dagat.t0a Lalagpus ya banua, at e me agyung pakirasan. Malalam ya pa king kutkutan ding mete, at ala kang kamalayan.i/K Malyari mu kayang pakibaluan ing kalalalaman na at angganan ning degulan na at upaya ning Dios?8.i at ipakilala na keka ing dakal ya dake ing kabiasnan; dakal la ding bage malalam kaisipan tau e na agyung dasan. Ing parusang babie ning Ginu kulang ketang mangaintulid keka.'-I Sana ing Dios pakibatan na ka,_,7 Sasabian mu, Alang pamangabiran ing pamanalakaran ku, ala kung dungis arap ning Dios.y+k Isipan mu galang ing e ra ka agyung pakibatan? Isipan mu galang mangapipi kami uli ding amanu mung manalipusta?z*m E wari karampatan lang pakibatan ding dakal a salitang mesabi? Makalako la waring kasalanan king taung masalita?") A Nganang Zofar a tau Naama:f(E Ing sakup a ing sala na dalumdum, pawang karalumduman at kaguluan; ing sala na karalumduman.g'G Saguli namu mako na ku; e na ku magbalik pa. Munta ku king sakup ning malalam a karalumduman.&w E wari malapit nia mung mapupus ing kakung bie? Lakuan mu kung magdili-dili ban ditak mu man magkamit kung kaligayan.U%# Parehu namu ing mibait ka at kaybat mete ka, at ing e ka bitasang mika bie.x$i Baket peintulut mu ku pang linual king atian ning kakung ima? Mayap pa ing mete na ku bayu ating menakit kaku.#- Alang tuknang mu lang babayu ding testigu laban kaku; alang tuknang darakal ing mua mu kaku; ala kang tuknang mimisip bayung paralan laban kaku." Nung gawa na ku mang pamanalakaran anti kung leon a kekang pakirakpan. Apanasakit mu ku mu sana gawa kang bage makapagmulala.!) Makalunus ku king arapan mu nung mikasala ku! Nung ali ku keka alang nanu naman; makarine ining kabilian ku at kaligaligan king kekang arapan.h I Makabante kang lawe-lawe nung aku mikasala ku ban mika oportunidad kang e mu ku payalang sala.b= Oneng ngeni balu ku king kekaban ning panaun mu tingka mung lihim ing panasakitan mu ku.Q Dininan mu kung bie layun iningat pa, lalam ning lingap mu mibiebie ku.hI E wari belangkas mu ku karing butul at amad, at kaybat pepaimalanan mu ku king laman at balat?mS E wari dininan meng sikanan i tata ku ban ayanak na ku, at peparagul mu king sepupunan ning ima ku?Q Ganakan mu king pila inubug mu ku, at ngeni king alikabuk ibalik mu ko?c? Belangkas da ku, at inubug ding gamat mu, at ngeni ding kabud gamat mu ilang sumira kaku.W' Balu mu king ala kung kasalanan, at keka alang makapagligtas kaku metung man.gG nung inya panintunan mu la ding kakung kasalanan at sasalugsugan mu la ding kakung kasalanan?<s Ing bie mu wari makuyad ya mung kalupa ning kekame,;q Ing panlalawe mu wari kalupa na ning panlalawe mi?) Matulid para keka ing alipitan mu ko? Ing insultuan mu la ding mismung dapat ding gamat mo, at kaybat panusigan pa ing tangka da ring e mayap?_7 Sabian ku king Dios, E mu ku atulan. Ipabalu mu kaku nung nanu ing sasangkan mu kaku. 1 Anti ning milako na ku gana king bie, kakung tutul alang pamamigil kaku yang ibie. Magsalita ku tungkul king kapait-paitan ning kakung panamdaman.eC #kanita magsalita kung alang takut king Ginu uling balu ku ing kalamnan na ning kakung pusu.dA "Nung ilako nia mu ing pamarug na arapan ku, at ilako na ing takut ku uli ning bigsikan na,Y+ !Alang malyaring mamilatan kekaming adua; alang matul kekami, king Dios at kaku.s_ Uling ing Dios e ne man tau ban malyaring pakibatan ku, inya e kami malyari ikeng adua marap king ukuman.`9 oneng idagsa mu na ku man king mabuluk a pitak; agyang ing imalan ku kasuklaman na ku.L  Nung king sabun maglinis ku man at kakung gamat pakalinis-linisan,e C Miyatulan ku pa mu rin king pamikasala; obat magmalasakit ku pa nung muli mung alang ulaga?l Q datang naman ing takut uli ning dakal kung kasakitan, uling balu kung e mu ku pa mu rin patawaran.w g Nung sabian ku ing tuknang na kung daraing, at alilan ku na ing itsura ku, at timan ing mayakit king lupa ku,l Q Anti lang bangkang mabilis babo ning danuman, anting susulapo a agila neng sasagmit yang pamangan.lQ Mabilis la pa king taung pupulayi ding aldo ku; king kabilis dang lilipas ala lang akakit a mayap.{ Miyabie ya ing yatu karing e mayap a tau. Tatakpan na la mata ding ukum. Nung aliwa ya ing Dios ing makirapat, ninu mo?^5 Mayli ya ing Dios potang ing kamatayan bigla yang datang king taung alang kasalanan.yk Metung mu ing heganagana; ita ya ing kakung sasabian, ing Dios parehu na lang siran ding ala o ating kasalanan.\1 Ala kung kasalanan, makanyan man parehu na kaku; kaku yang pikakasaman ing bie ku. Tapat ku at alang kasalanan, oneng ding amanu ku ilang mangondena kaku, ing anggang sasabian ku ilang babie kayatulan king sarili ku.  Nung ing labanan tungkul king sikanan, ya na ing mas masikan; nung ing pisasabian keng ukuman ninu ing malyaring maus king Ginu?_7 E na ku dirinan mang panaun makapangisnawa; bagkus king kasakitan kakatmuan na ku pa.lQ Pablasang king metung mung bagyu lasawan na ku, paniugatan na ku king alang kasangkanan a balu ku.`9 At nung paintulutan na kung makiargu, e ku pa mu rin paniwalan ing makiramdam ya kaku.n~U Agyamang ala kung kasalanan, e ku pa mu rin makiargu; maniawad na ku mung lunus king Dios a ukum ku.D} Makananu ke ngening pakibatan o mamiling amanung imatulid?_|7 E na pipigilan ning Dios ing mua na; kampun nang Rahab pakapase la king kabitisan na.k{O Nung atin yang samsaman ninung makasabat? Ninu ing makakutang king Ginu: Nanu ing kekang gagawan?_z7 Daralan ya ing Dios siping ku, oneng e ke akakit. Sumulung ya man e ku man apansinan.ry] E ta la abut mang isipan ding maragul nang daraptan. E la mabilang-bilang ding makapagmulala nang dapat.x Ing Dios ya'ng mibili king kabilian da ring batuin king banua, ing Saru, ing Orion, ding Pleiades, at ding batuin ning mauli.\w1 Ninu ing magdili-diling milantang king banua, at babo alun ning dagat miglakad pa?Vv% Ing Dios ya ing mumutus king aldo, at karing batuin ban ing sala pigilan da.vue Potang ayun padala na la, mangakimut ya ing yatu king kabilian na; pagalgalan ne angga na king pundasyun na.jtM Yayabe na la ning Ginu ding bunduk king e ra kamalayan, pamaligtad na la deti potang mimimua ya.Xs) Ing Dios biasa yang tutu at mayupaya; alang taung makatalakad laban king Ginu.r Nung ipilit ning ninuman ing makiargu ya king Ginu, agyang metung mu karing libu nang kutang ala yang malyaring apakibatan.eqC Wa, balu ku king makanyan pin. Makananu yang sumambut ing tau king kasu na laban king Ginu?p 5 Nganang mekibat Job:ioKMiras ing kamarinayan karing kekang kalaban, at ding tuknangan ding makasalanan mawala la ngan.gnGMisan pa karing pisngi milarawan ing timan, at karing labi mu ing kulisak ning tula maramdam.OmLawan mu, e na la lakuan ning Dios ding mayap ni saupan ding e mayap.plYWa, ya na ngan iti ing tula ding e mayap a lalaki, at kaybat da reti datang la ding karelang kayalili.OkNung keka lang putputan metung man alang makabalu king atyu la karin.QjYamut da karing batu pakakulaput la, karing balang batu pakakalawat la.ri]Anti lang dikut ding taung e mayap lalam ning aldo lalsut la, ding suli da mabilug a mulahan katmuan da.bh=Nung magsandal ya king bale ning babagua adala nia? Nung kalawatan ne, atalakad ne nita?^g5Ing tiwala na anti niang sinulad, ing kapanaligan na anti ya king bale ning babagua.fw Makanyan la kararasan ding taung king Dios mangalinguan; ding alang Dios a katawan muling ala ing karelang kapanayan.be= Nung langi la danum ding sapa, kabang sagiwa la at e pa metabas ila ding munang malanta.Sd Tumubu wari ing timbu nung nu alang sapa? Dagul la wari nung alang danum?Pc Ituru da ka reti at sabian da keka itang heganaganang karelang beluan.qb[ pablasang itamu kapilan ta pa mu, ala tamung kamalayan nanuman; ing bie tamu anting anino mung daralan.aAduan ku keka ing mangutang ka sana king panaun dang milabas ding kekang makatua, pagaralan mu nung nanu ing atuklasan da;[`/Agyang kalulu mu ing kekang penibatan ding tauli mung aldo maging mabandi no man.w_gnung matulid ka at kapintasan ala keka, datang ya at saupan na ka at kanawan king pibalebale mu keka ibie na.F^Nung king Dios lumapit ka at makisabing mayap king Mayupaya,h]INung ding anak mu mikasala la laban king Dios, tinggap da na ing kabayaran ning pamikasala ra.q\[Malyari waring ing Dios matulid yang ilisia na? Malyari waring ibaluktut na ning Mayupaya ing hustisia?f[ENanu, ala nang kapupusan ing kekang pamagsalita? E na tuknang ing mayangin a pamagsalita mo?1Z _Nganang migsalitang Bildad, ing tau Suah:Y3Baket e mu pa patawaran ing kakung kasalanan, at panupaya ing maling kakung depatan? Saguli namu ikutkut da na ku, panintunan mu ku man, ala na ku.X)Ikang magbante karing tau, nung mikasala ku, nanu keka ing gewa ku? Baket apili mu kung kekang puntirian? Baket tutu kung makapangabayat keka?YW+Baket e mu ilako saguli kaku ding mata mu ban ining wawa king asbuk ayakmul ku.SVBalang abak keka yang daralawan, at balang penandit keka yang paniubukan.wUgNanu ya wari ing tau para keka? Baket dirinan meng maragul a ulaga, at ing pamisip mu pane makaukul king tau?@TyKasaman ke ing bie ku; e na ku man mie kabang-kaba. Paburen mu na ku mung makanyan, ing bie ku ala nang kabaldugan. fig,Kasaman ke ing bie ku; e na ku man mie kabang-kaba.,(7:16)fig*`S9Angga king buri ku pa ing mabite at mate kesa kening kabilian ning katawan kung mabie.]R3Oneng ali uling king kakung paninap pamasdanan mu ku; karing vision pamatakutan mu.`Q9 Isipan ku mo ing kakera ku king kakung pagkeran mapawi nang sakit a kakung panamdaman.cP? Aku wari ing ubingan ning dagat o ing dambuala nang mabagsik ban banten mu ku at tanuran?O Inya e ku malyaring manahimik. Magsalita ku pin uli ning sakit a kakung daralanan. Magreklamu ku pin uli ning mapait kung panamdaman.YN+ King pibalebale na e ne magbalik pa; e da ne kakilala ding kayabe king bale na.nMU Nung makananung ing biga matatda ya at mawawala, makanyan ya namang e na magbalik ing taung mete na.hLIItang mata na nitang lalawe kaku e na ku akit; panintunan da ku ding mata mu, oneng ala na ku.jKMGanakan mu, O Dios ko, king ing bie ku metung yang inawa; e na ku manakit pang tula kapilan man.tJaDing aldo ku lalabas lang ala namang kapanayan, lalabas lang mabilis kesa king gamat ning gagawang imalan.gIGKatawan ku mitmu yang ulad at dinat; maglangib yang kakung balat kaybat pasibayung mangatdas.HNgakung kukutang potang magkera na ku: Kapilan ku mibangun? Uli ning ing bengi tutu yang makaba; kabukas bibiling ku anggang sasala.kGOLalabas la ding pabulan ala lang kapupuntalan; ding kaku miyabie bengi pawa lang mitmung lungkut.YF+Kalupa na mu ning ipus a magnasang salilungan o ning upahan a manayang bayaran.E E wari king yatu ing bie ning tau anting pilit a pamagserbisyu? E wari ing bie nang daralanan kalupa na mu ning king upahan?[D/Karing labi ku manakit kayung kalaraman? E ku wari balu ing mayap at ing e mayap?dCASinobra na kayu; e yu paintulut ing e makatuliran. E yu ku atulan; atyu ku king katuliran.DBNgeni, lawan yu ku lupa; e ku maglaram king kekong arapan.cA?Agyang ding ulila pipagbagutan yu la, kakaluguran pisali yu la naman ba kayung manakitan.T@!Isipan yu king ing heganaganang kakung sasabian alang kabaldugan; obat kekayu lang pakibatan ding amanu kung maniambitan? fig,Isipan yu king ing heganaganang kakung sasabian alang kabaldugan.,(6:26)fig*f?EMayupaya la ding amanung magdalang katapatan, oneng ing sasabian yu pawang alang kabaldugan.P>Ipakilala yu nung makananu kung mikasala; ituru yu ku at manahimik ku.B=Pasagip ku wari king kalaban o payatbus king manalipusta?D<Meniawad ku waring regalu kekayu o pasuhul ku wari kekayu?s;_Kaku ngeni makanyan kayu: anti kayung malanging sapa; ikit yu ing kabiguan ku, king takut betingan yu ku.Y:+Ing karelang tiwala linto alang kalma, uling ding batis a disnan da malangi la.R9Manintun la ding maglakbe ibat Tema; manalig la ding maglakbe ibat Seba.z8mDing maglakbe lakuan deng dalan da, ing batis yang panintunan da; king pamaglibut-libut da king ilang mawala la.E7neng kaleldo mawawala la; king pali ning panaun lalangi la.N6Ding batis king panaun ning dimla baradu la king yelung atyu karela,s5_Oneng ikong kakung kakaluguran, ing kalupa yu batis a lilipas; mistulang kalalangian kabud ala nang uran.n4UKelinguan ke ing Dios o ali ke man, king anti kaniting kaligaligan kailangan ku la ding kakaluguran.t3a Ala na kung sikanan a mitagan pa ban iligtas ing kakung sarili; ala na kung alapitan ban aduanan kasaupan.Y2+ Ing sikanan ku wari sikanan de ring batu? O ing laman ku wari anti yang tangsu?]13 Nanu wari ing sikanan ku ban manaya ku? Nanu wari ing kararasan ku ban mibabata ku?&0E Nung balu kung iti daptan na, magluksu ku king tula, nu man anti karagul ing sakit a ipagpa na. Balu ku king ing Dios banal ya; mamintu ku king kaburian na.&/G Sana ing Dios paten na na ku.3.aSana ing Dios ibie nang kakung kayaduanan.\-1Ala kung ganang tagkil king anti kanita, anti la mo king pamangan neng masakit ka.^,5Ninu ing makapangan ketang tutung matabang? Ninu ing makalasa king maputi ning ebun?r+]Ing asno panatag ya potang king dikut mamangan ya, at antimu rin ing baka neng makayarap ya king are na.3*_Pakatusuk la kaku ding paslu ning Mayupayang Dios; kakalat king mabilug kung pangatau ing lasun dang e mu nanu. Makatalakad arap ku ing heganaganang makatakut ning Dios.z)mmayakit ing mabayat la kesa king balas ning dagat; makanyan kang e dapat magmulala king mapali kung pamagsalita.p(YNung malyari mu sanang mibili la king timbangan ding heganagana kung kaguluan pati na ing kaligaligan,' 5Nganang mekibat Job:w&gSiniasat mi iti at kekeng apagaralan king katutuan. Pakiramdaman mu at pakibaluan para king kekang kapakanan.c%?Kalupa ning trigu a melulut king pun, ganap ka king ketuan potang miras ka king kutkutan.e$CAkit mu ing dakal la ding anak mu, at ding lahi mu kasing dakal na la ning dikut ning yatu.z#mKanita payapa kang mie kilub ning kekang tolda; siasatan mu la ding kekang kawan at akit mu ing ala lang kulang.b"=Milako ya batu ing marangle kekang sasarulan, ding animal ning marangle e da ka lusuban.W!'Keka yang kaylian ing kasiran at danup, at e pitakutan ding animal ning yatu.z mIligtas na ka king kamandag ning dila; potang ing kapahamakan keka daratang e mu pitatakutan ing keyang kasiran.lQking panaun ning danup e na ka paburen mate; at ilisia na ka king kamatayan king panaun ning gera.EUlit-ulitan na kang ingatan king miyayaliwang kapanamdaman;iKUluan na la ding sigatan na; nung king gamat na menamdaman ka, king gamat na naman mipaldan ka.hILawan mu, masaya ya itang sasabian na ning Dios, inya e ka sa mimimua, nung paniabianan na ka.W'Dirinan na lang kapanayan ding pakakalulu, at ding e mayap patahimikan na la.zmOneng liligtas na la ning Dios ding kalulu king kamatayan; ipangilag na la ding mangailangan karing manalipusta.eCAgyamang ing aldo makaslag ya maralumdum ing darasan da, kakapkap la antimo king kabengian.dA Darakpan na la ding tosu king sariling bitag da, at ding paralan da agad miyayangganan la.kO Sasabatan na ing tangka da ring mapagsamantala, ban ing heganagana rang pamalak muli mu king ala.P Tatas na la kabilian ding kalulu, at dirinan nong tula ding malungkut.F Parala na king yatu ing uran, at paranuman na lang marangle.a; Ing gagawan na marangal, e mu la abut isipan; makapagmulalang dapat na e mu la abilang.ENung aku mu ing atyu king bili mu, king Dios lumapit na ku.nUKing sarili na ning tau manibatan ing kaguluan na, kalupa ning king api manibat ing susulapo lipatu.b=E naman manibatan king alikabuk ing kasakitan; e munaman tutubu king gabun ing kaguluan. Kanan da ring danupan ing pupul ning mangmang pati itang tutubu karing suksukan; ding mau buri dang kamkaman ing keyang pibandian.taE na la manakit pang karatunan ding anak nang lalaki; ala mang karela talakad magdipensa arap ding ukuman.lQIkit ku nung makananu yang panatag ing mangmang, oneng biglang-bigla mibagsak ya ing tuknangan na.^ 5Makamate ing kabalisan king mangmang, at ing kapangaririan king taung pangkaraniwan.V  'Job, maus ka; atin kayang makibat keka? Atin kayang anghel a kekang alapitan?` 9Meyakua ing heganaganang atyu karela; mete la, oneng e ra mu rin kimtan ing kabiasnan.O Itang abak mabie la; bayu miras ing bengi mete la; ala mang makibalu. lalu na ding lelangan na a manuknangan karing bale pila; mistulang alikabuk ing karelang ibatan a malyaring dunutan anting ayup-ayupan.xiAgyamang karing talasuyu na banua e na aibie ing tiwala na, agyang karing anghel na manakit yang kasalanan da;\1Atin na waring taung meyakit matulid arapan ning Dios o banal arap ning Miglalang?.UAting makatalakad king arapan ku, e ya bitasang kikimut; linawe ke oneng e ku abitasa nung nanu ya; mistulang tahimik kanita inyang ing metung a siwala meramdam ya:PKing lupa ku ing angin sinagi ya; mengilabut ing mabilug kung katawan.@{ing takut kaku dinatang, ginalgal mabilug kung katawan.I  Anti ing makatakut a paninap king kabengian e na ku mipatudtud.S Misan banayad miras kaku ing amanu, anting sitsit miras king balugbug ku.O Kalupa ding leon a alang apangan mate la at ding anak da misalbag la.yk Anting leon ding e mayap mamuangit la at mumungul, oneng ing Dios patahimikan na la; pamaklian na lang ipan da.[/ King pangisnawa na ning Dios mawala la; at king mikakalabkab nang mua magisan la.e~CKeng ikit ku, detang sinarul e ustu at sinalbag kaguluan, ita munaman ing karelang pipulan.l}QMisip ka ngeni, atin kang balung taung banal a mipahamak? Atin nang taung makatuliran a mipaburen?w|gE wari ing takut mu king Dios ya ing kekang tiwala, at ing kalinisan ding dapat mu ila ding kekang kapanayan?i{KBaket mangainipan ka ngening keka miras iti; ngening ika mitagkilan ka, obat malilingasngas ka?Yz+Tiru mu la karing kekang amanu detang miraragsa; maina tud keka lang pepatatag.Xy)Lawan mu, dakal na la ding tiru mu, ikua mu lang apasikan a lub ding mangaina.mxSNung ing ninuman magsalita ya keka, manamdaman ka kaya? Oneng e ku apibata ing e ku magsalita keka.2w aNganang migsalitang Elipaz, ing tau Teman:SvAla kung kapaynawan, ala kung karatunan; ing kagutgutan ku alang tuknang.u+Ing heganaganang kakung pitatakutan ya na pin man ing kaku daratang, at ing heganaganang kakung pangilagan ya na pin man ing kakung atatagpuan.ptYBukud na mung pangisnawang saldak ing kakung pamangan, at anting danum a mamagus ing kakung saingsing.tsaObat miyabie pa king tau ing sala nung makasalikut ne man ing dalanan na, ing kilungan na kilub ning Dios?OrKulisak lang masikan king tula potang ing kutkutan karela neng dasan.wqgPanenayan na ing kamatayan oneng e naman daratang; minamayap na pa ing kutkutan kesa king nanumang pibandian.{poObat ing bie mipagkalub pa king taung daralan kasakitan? Obat ing bie mipagkalub pa king magdusang kapait-paitan?\o1Atyu la ngan karin ding maina at masikan, at malaya ya ing ipus king panginuan na.znmKarin maging ding pakasukul abe-abe la king kapayapan; e da na damdaman ing kulisak ding mabagsik dang manibala.sm_King kutkutan ding taung e mayap ala na lang arapat, at karin manakit lang kapaynawan ding taung mepagal.vleObat kaya e da ku meging kalupa ding pungul a mibait mete na o ding bingut a e bitasang menakit king masala?okWo matudtud na sanang abe ding prinsiping karing gintu at pilak a bandi ra king bale ra kitmuan da la.]j3kung abe ding ari at ding talaturu ning yatu a pepatalakad karing melasak a palasyu EItang abak a kayari ning karelang anda, maranun yang mibangun i Job at miyain yang ain-sakripisyu para karing balang metung karing anak na; pota ating karelang mikasala king e na sasarian at mekalapastangan ya king Dios.b= ?Meging kaugalian da ring anak nang lalaki ing liwas-liwas lang magtau karing karelang pibalebale king aldo a mitutuk karela, at parati da lang kukumbirahan ding atlu rang kapatad a babai ban mangan at minum kayabe ra.:< oAtin yang pitung libung tupa, atlung libung kamelyu, limang dalan a paris a baka, limang dalan a gaindung asno ampon dakal a ipus. Ya ing mabanding dili karing tau king Aslagan.<; uPitu la ding anak nang lalaki at atlu la ding babai.): OAting metung a lalaki king sakup ning Uz a milagyuan Job; ala yang kapintasan at makatuliran ya. Metung yang taung ating takut king Dios at mangilag king e ustu.j9M Pangadua ya king upaya i Mordecai a Judio king Aring Asueru. Metung yang taung kagalang-galang at katanggap-tanggap karing kalupa nang Judio, uling pigmalasakitan na ing ikakayap da at ing ikaunlad da ring sabla nang kalahi.58c Ing upaya na at ing sablang depat nang mayap, pati na ing parangal at pangatas na katungkulan Mordecai, misulat ngan king Librung Istoria da ring Ari ning Media at Persia.7 y Sapilitan na lang pepamayaran buis ning Aring Asueru ding taung sakup na at pati na ding atyu karing mangarayung pulu.p6Y Misulat ya king metung a libru ing sulat nang Ester a patibe king pamagselebra karing aldo ning Purim.f5E at king sukat da lang pagselebran ding aldo ning Purim king mitakdang panaun, antimo ing penabilin na karelang Mordecai at ning Reyna Ester. Mayayawad munaman karela at karing maging lahi ra ing mag-ayunu la at manangis.P4 Miparala ya ing sulat at ing kopia na karing sablang Judio a manuknangan karing dinalan aduang pulu't pitung probinsia na ning kayarian nang Asueru. Nasa da ring sulat ing kapayapan at ing katutuan, 3u ~~D}}_}||r|!{{{%zzyzyy4xx$wwBvv`vuu+ttOssbrrr(qqq>>3===O<<<+;;G:::99;8877766e655/44i33322111U000%//S..h.--{-%,,]++z+ **i)))%('''c'&&&7%%z%$$=##}#*""!!! m KgP=^DR%.iKDcu$W 7  \  I Y [ I2w -y Ding e mayap sasamsaman da la ding bingut a mengulilang tata, at kukuanan da la ring anak da ring kalulu bilang kabayaran ning utang da.jxMMababasa la king mababaldug a uran ibat karing bunduk, misisiksikan lang sasalilung karing batu.lwQKaras ning bengi matudtud lang ala mang panakap king sarili da, alang panlaban nanuman king dimla.uvcKailangan da lang palutan ding marangle a e naman karela, at pagnapnapan ding ubasan da ring taung e mayap.huIAnti lang malyap a asno ning ilang; galagala lang manintun pamangan para karing karelang anak.tPipigilan da lang kalulu ban e re atanggap ing karelang katuliran, at mangapilitan lang tumakas at salikut ding mangailangan.~suKukua la karing asno da ring ulila, at e re ibie ing bakang singla ning mebalu anggang e ya mekabayad king utang na.r'Lalako da la ring tau ding batung pekatanda ding angganan ban dagul ing gabun da; manako lang tupa, at yayabe da la karing sarili dang kawan.Yq -Baket kaya ing Mayupaya e ya mitakdang aldo pamanatul para karetang talasuyu na?@p{maygit king kilungan na ku king makapal a karalumduman.KoPepainan na ku lub ning Dios; maragul ing takut ku king Mayupaya,gnGGagalgal ku king takut king arapan na. fig,Gagalgal ku king takut king arapan na.,(23:15)fig*\m1Tuparan na itang tingka na para kaku; at ita metung ya mu karing dakal nang planu.Tl! E ya magbayu. Metung man alang makalaban o makasabat king buri nang gawan.mkS Memintu kung alang kutang-kutang karing kautusan na; pemintuan kung kaburian na, at aliwa ing kaku.Hj  Tapat keng tikian ing dalan a tildu na. E ku linisiang bitasa.iiK Oneng balu ning Dios ing balang takbang ning bie ku; nung surian na ku, akit na ing malinis ku.h Penintun ke king dane Norti, oneng e ke ikit karin; minta ku munaman king dane Mauli, oneng e ria naman ikit karin ding kakung mata.|gqPenintun ke king dane Aslagan, oneng e ke ikit ing Dios karin. Penintun ke king dane Albugan; alayu munaman karin.nfUKarin malyari yang makipagmatulid ing taung mayap, at payalan na kung kasalanan king kapilan pa man.keOGamitan na kaya ing mabilug nang sikanan laban kako? Ali, pakiramdaman na ku kabang magsalita ku.Vd%Buri kung abalu nung nanu ing sabian na, at nung makananu na kung pakibatan.Ic Ipalad ku ing kasu ku king arap na, ibie ku la ding matulid ku.Zb-O nung abalu ku sana nung nu ke atagpuan, puntalan ke angga na king luklukan na.\a1Angga ngeni lalaban ku, at magreklamu king Dios. E ku apigil ing kakung saingsing.` 5Nganang mekibat Job:X_)Liligtas na la ding taung alang pamikasala, miligtas ka nung malinis ka gamat.]^3Daragsa na la ning Dios ding mapagmatas, oneng sasagipan na la ding mapagpakumbaba.b]=Nanumang kekang pagnasan, ita miyabie keka, at ing sala sunlag ya king kekang daralanan.V\%Potang manalangin ka pakiramdaman na, at tuparan mu lang pangaku a binie mu.q[[Kanita king Mayupaya ya miyabie lubus mung tiwala, at akilala mu ing ya ing panibatan ning kekang tula.oZWIng Mayupaya ya ing kekang maging pibandian, at ya ing gintu at pilak a para keka matas a pangaimbak.hYIDing kekang gintu keka lang iyugse, at itambak mu la ding peka puru kareti king sapa a kinati.qX[Magpakumbaba kang magbalik king Dios, at pangilagan mu na ing e ustu a mararapat king kekang tuknangan.cW?Tanggapan mu la ding turu a babie na keka at isikap mu la ding amanu na king kekang pusu.VJob, makikasundu ka king Dios at tuknangan mu neng bibilang antimong kalaban; bendisyunan na ka nung ita ing kekang gawan.YU+Magisan ing bandi ning taung e mayap, at dulukan ning api ing nanumang mitagan.\T1Potang miparusan la ding e mayap, matula la ding mayap; mayli la ding alang malit.wSgMakanyan man ing Dios ya ing maki gawa king pangabandi ra; e ku la aintindian a pamisip detang taung e mayap.[R/Ila deta ring taung e tinanggap king Dios, at meniwala king e na la ananu balang.KQE pa man miras ing panaun da, ing danum ning albug tiki na na la.WP'Makasadia kang dumalan karing dalan a pane rang daralanan ding taung e mayap?sO_Isipan mu king ing makapal a biga tatakpan na la ding mata na, kabang maglakad ya king suklub ning banua.qN[ Inya ngamung kukutang, Nanu ing balu ning Dios? Makapampan ya karing biga, makananu na katamung atulan?M E wari ing Dios manuknangan ya karin king matas a banua, at nu la man anti katas ding tala angga la mu king durungdungan na?kLO Dinatang ing karalumduman, inya ala kang akakit nanuman, at tatakpan na ka ning danum ning albug.bK= Inya ngeni makapadurut ka karing pakaumang a kulkul, at bigla kang mikatmuan king takut.cJ? E mu ing pigkaymut mu ing saup mu karing mebalu, penakawanan mo pa ding ulila at inabusu.QIGinamit mu ing upaya mu at kabilian ba mung abandi ing mabilug a gabun.NHE mu la dininan danum ding mapagal, at e mu la pepakan ding danupan.vGeBan makapamayad ya keka ing kapatad mu king utang na, kinua mung keyang susulud at likuan meng alang imalan.gFGAli, uling tutung maragul ing kekang kasalanan; alang tuknang ing kasalanan a kekang gagawan.XE)Uli na wari ning takut mu inya paniabianan na ka, at darala na ka ban mayatul?iDKIng pamangawa mung mayap pakinabangnan na kaya ning Dios o nung ika mayap ka makasaup kaya ita?CAtin ya kayang nanumang silbi ing tau king Dios, ngening agyang ing peka biasang dili ing makinabang mu ya ing keyang sarili?*B QKanita nganang Elipaz a tau Teman:A "Oneng ikayu, pakikuanan yu kung pamatulan karing amanu yung ala namang kabaldugan. Balang kekong sasabian pawa mung kalaraman.c@?!E la mabilang ding mantabe king pangakutkut na, maging ing gabun banayad yang makatambun.N? Potang yatad da ne king kutkutan na atin karin manatiling makabante.`>9Alang taung manalakaran laban king taung e mayap o manyingil king gewa nang kasalanan.c=?King aldo a mimua ya ing Dios at mamarusa ya, e wari ing taung e mayap ya ing mililigtas?l<QE kayu mangutang kareng taung maglakbe? E yo wari balu ding balita a darala da king pamagbalik da?m;SNgayung kukutang, Nu ya karin ngeni ing bale ning taung mayupaya, itang taung dinapat king e mayap?M:E makalingad kaku ing isipan yu, at ing paralan ban ipahamak yu ku.O9Parehu lang mate deta at king alikabuk muli; karing ulad mapangan la.n8UAtin namang mamate a ala yang tikman a tula nanuman; mebie ya at mete ya, pusu na mitmu yang mapait.H7 katawan na mabilug king taba na, utak ning butul na mabasa pa.h6IAtin taung mamamate king kasusukdulan ning sikanan na, ganap ya king karatunan at kapanatagan,^55Malyari ne kayang ituru ning tau ing Dios a mamatul agyang karetang atyu king matas?\41Kapupus ning bie ning tau, atin ya pa kayang apakialaman king pamilyang likuan na?3{Paburen lang magdusa ding mikasala king parusang digpa karela; paburen lang panamdaman da ing mua ning Dios a Mayupaya.P2Sasabian yu king parusan ne ning Dios ing anak uli ding kasalanan ding pengari na. Ali! Paburen mung parusan ne ning Dios ing mikasala; paburen mung ipakit na king ita gewa na uli ding kasalanan da.K1at pesulagpuan nang anting are o anting sepu a silapo ning bagyu?0#Kapilan ne mo mitda ing sulu ning e mayap? Atin na karelang tinakman king kapahamakan? Perusan na no ning Dios king kamua na deting e mayapx/iSabian da king ing tagumpe ra ibat king sikanan da, oneng ing anti kaniting kaisipan e ku malyaring tanggapan.z.mPaniwalan da king e na kailangan pa ing Dios pagsilbian ya, at king Dios ala naman pakinabang ing manalangin la.-ySasabian ding e mayap king Dios king lakuan na lang magdili-dili; e da na nasa pang abalu ing kaburian na king bie ra.V,% Mabibie la king kanawan, at king katahimikan muli la king karelang kutkutan.L+ Magkanta la at teterak kabang babagayan da lang plauta ampon alpa.P* Anting tupa king kawan anak da masaya lang mitatagalan at mamialungan.\)1 Ding karelang toro alang sala mikaka lahi la; manganak lang baka ra at darakal la.^(5 E na la didinan kaligaligan ning Dios king pibalebale ra; nanumang takut ala karela.b'=Maging matatag la kabilian ding anak na king arap na, pati na ding anak da ring anak na.q&[Baket kaya ing Dios paintulut na lang mabibie ding e mayap? Baket akakua dang tutua at maging mayupaya?a%;Potang apibulebule ku ing milyari kaku, mangasdan ku at mangalgal mabilug kung katawan.N$Lawan yu kung masalese, king kekong pangasindak e na kayu makabulad.i#KIng kakung pakilaban e naman tungkul karing kalupang tau; atin kung matulid milako kapibabatan.["/Dinan yu ku mung panaun makapagsalita; kayari ku, isundu yu ing kekong pamanyunu.U!#Pakiramdaman yu ing kakung sasabian; iti ya ing pakisabi kung mayap kekayu.  %Nganang Job:\1Ita ya ing kararasan na ning taung e mayap, ing paintungulan na a tikda ning Dios.5eIng bandi na mawala arap ning mua ning Dios.`9Ibulalag ning banua ing kasalanan na, at ing yatu talakad yang laban king pangatau na.'Mawala ngan ing heganaganang tinipun nang pibandian; ing aping e na pepatawan ning ninuman tampusan neng abe ding atyu king keyang tuknangan. Potang bagutan de king katawan na, tutulu ya king daya ing kikinang nang punta, mikatmuan ya king takut mabilug nang pangatau.iKPotang tatakasan ne ing bakal a pataram; ing tangsung paslu tumarak ne man king keyang katawan.c?Paburen mung magpakabsi ya king kapad na! Parusan ne ning Dios king bigsikan ning mua na.oWLibutad ning kayatinan na panamdaman na ing kakulangan; datang ing kabiguan na king mitmung bigsikan.pYKaybat nang mengan ala nang mitatagan, oneng miyayangganan na ngeni ing heganaganang keyang pibandian.-UAla yang pikabsian ing kasakiman na.kOUli ning inalipit na la at kelinguan ding kalulu; at simsam ding pibalebale a telakad ding aliwa.lQMapilit yang ibili na ing heganaganang pipagalan na; e ya mika panaun magtamasa king pibandian na.q[E na no akit pa ding ilug a agusan ning larung olibo ni ding sapang agusan ning gatas at pulut-panilan.hIAnting lasun ing akmulan ning taung e mayap; paten ne anting tiktuk ning kamandagan a ubingan.Z-Ing penako nang pibandian ita isuka na ngan; king atian na ipalual na ning Dios.SOneng king dungus na ita sumlam ya, anting lasun galogon ne ing atian na.<s at pipigilan na iti ban king asbuk na apipilasa na.Y+ Uling ing kasalanan mayumu ya king panlasa na, sasalikut na lalam ning dila na,O  Itang sadia nang kayanakan at sikanan kayabe nang muli king alikabuk.~ u Pakikuanan ding anak na ing maglarin la, ban ding taung inargabiaduan na karela ibalik da ing pibandian a kimkam na.g G E na ne akit pa ning matang sadiang manakit; e na ne tangalan pa ning karinan a tuknangan na.Y +Anting paninap matda ya, anting vision ning kabengian e ne mayakit kapilan man.s _anting alikabuk isulapo neng marayu ning angin. Detang sadiang makakilala pagmulalan da nung nu ya minta.oWAgyamang ing degulan na mamabut king banua at uli ning katas na miraras ya ing buntuk na karing biga,Pking ing tula ding e mayap makuyad, at ding alang Dios e la maglambat?hIE mu wari balu manibat na king minunang panaun, manibat na inyang mibili ya ing tau king yatu,V%Ing sinabi mu makapanamdaman, oneng balu ku nung makananu da kang pakibatan.@{Giluan mu ku Job. Ngeni e ku abatang e ra ka pakibatan.* QNganang mekibat Zofar a tau Naama:)KOneng ngeni, sukat kayung tumakut king pataram, ing pataram a pakilala king mimimua ya ing Dios king kasalanan, at ba yung akilala king ating metung a mamatul.GMakananu ta yang ligaligan? Nanu ing sangkan a isandali tamu?r]Akit ke king siping ku; tangalan de ring mata ku, at ala nang aliwa pa. Meina ku lub uli ning sinabi yu:a;Agyamang megisan ne ining balat ku, kabang atyu ku pa king katawan ku akit ke ing Dios.x~iUling balu ku king mabie ya ing Talaingat ku, at king katataulian talakad ya babo ning yatu ban ingatan na ku.r}]Sana kapamilatan ding matilus a bakal midukit la king tapias a batu ban manatili la king kapilan pa man.N|Sana e la makalinguan kakung amanu, misulat la sana deti king libru.n{UBaket pakiapusan ye ing Dios king pamanligalig yu kaku? E pa wari sapat ing pasakit a depat yu kaku?_z7Ikong kakung kakaluguran, malunus kayu kaku, uling ing gamat ning Dios digpa ya kaku.`y9Mewala na ing kakung laman; butul ku mataram lang anting ipan lalam ning kakung balat.cx?Ding matalik kung kakaluguran kasusumamian da ku, at ding taung liguran ku lebanan da ku.OwMaging ding anak a malati mababa ing lawe da kaku; pituya-tuya da ku._v7Pangilagan na ku ning mismung asawa ku; meging pikakasaman ku pati karing kapatad ku._u7Neng ausan ke ing ipus ku, e na ku pakibatan; kailangan pa ing pakisabian keng mayap..tUKelinguan da na ku detang meging bisita ku king pibalebale ku; tuturing da kung anting e kakilala ding ipus kung babai; mistula kung dayuan king karelang panlalawe.KsLikuan da ku pati ding kamaganak ku, at malapit kung kakaluguran.Wr' Dela na la king marayu ding kapatad ku, deng mang kakilala ku dinayu la kaku.eqC Abe-abe lang dinatang ding sundalus na, ginawa lang kulkul at kibkuban de ing kakung tolda.]p3 Mua ya ing Dios at papayabut na kaku; tuturing na kung e mayap nang diling kalaban.oy Bubugbugan na ku king mingatba-ngatba. Anting tanaman pitput nang kakung kapanayan, at likuan na ku ban langi at mate.Pn Kinua na ing heganagana kung pibandian, at sinira ing kakung dangalan.jmMKilungan na kung matas, inya ala kung alsutan. Binili ne ing karalumduman king kakung daralanan.lwTututulan ku ing bigsikan na, oneng ala namang makiramdam; ala na ku mang tatanggapan king pamaniawad kung katuliran._k7E yu akakit king ing Dios ya ing makirapat kanyan? Mibili yang bitag a paniakap kaku.|jqIsipan yu king mayap kayu kesa kaku, at tatanggapan yu ing kaguluan a miras kaku bilang patutu king pamikasala ku.Ji Tutu na mo ing mikasala ku, ing kasalanan ku manatiling kaku mu.Uh#Ulit-ulitan yu kung pamaniangkanan; e na ko merine man king kekong gagawan.Vg%Angga pa kapilan yu ku guguluan, at pasukalan a lub king kekong pamaniabian?f 5Nganang mekibat Job:ieKIta ya ing kapalaran da ring taung e mayap, ing kararasan da ring alang pamakimetung king Dios.`d9Manibat king aslagan angga na king albugan mangilabut la king meging keyang kapalaran.Ic Ala yang anak ni lahing mitagan a mabie nung nu ya manuknangan.^b5Itabi de king tuknangan da ring mabie; ibat king masala mitabi ya king karalumduman.Za-Mitda babo ning tuknangan na ing kabantugan na; ala nang bitasang makaganaka pa.6`gMelangi lang yamut na, at pati ding sanga na.x_iNgeni king tolda na agyang ninu malyari yang manuknangan; ing asupri yang sinabug dang paglinis king tolda na.e^CSepuliut deng liwal king toldang panaligan na, at teguyud deng inarap king Aring Kamatayan.j]M Linaganap ing makamate sakit king mabilug nang katawan; inya nanaknak la ding bitis at gamat na.U\# Mabandi ya kanita, ngeni danup-danup ya; ing kabiguan siping na makapanaya.Q[ Ing makatakut makapadurut; tutukian ne gulut na king balang takbang na.aZ; Makasalikut ya king gabun ing metung a silu; king dalanan na ing paniakap makaumang ya.8Yk sakung na king bitag marakap ya, at pigilan ne.DXDumalan ya king metung a lambat, at marakap lang bitis na;XW)Maging e la matatag ding takbang; misakab ya uli ding sarili nang kapamalakan.QVKulimlim ya ing sala kilub ning tolda na, at matda ya ing sulu babo na.VU%Wa, ing sulu ning taung e mayap patdan de; mawala ya ing lablab ning api na.$TAAla kang panasakitan king mua mu nung e mu ing sarili mu. Mipaburen ya wari ing yatu uli ning mua mo? Iyalis na la wari ning Dios ding bunduk king uli mo?:SoBaket bibilang mu kaming anting baka'ng mangmang?tRaJob, ding taung anti keka e la biasang tahimek? Nung tuknang ka mu ban makiramdam makipagsalita kami keka.*Q QNganang mekibat Bildad a tau Suah:RPE ya tuki kaku ing kapanayan kabud minta ku king tuknangan da ring mete.FONukarin pa ating kapanayan para kaku? Ninu ing ating akakit?jNMAusan keng tata ing kakung kutkutan, at kakung ima at kapatad a babai ding ulad a mamangan kaku.Mw Ing makatagan nang kapanayan ku ya ing tuknangan da ring mete nung nukarin ku magkera ban matudtud king karalumduman.!L; Nung kakung kakaluguran karelang sasabian king ing bengi aldo ya; sasabian da malapit nia mu ing sala, oneng kakung balu ing atyu ku king karalumduman.\K1 Linipas na lang aldo ku; e la migtagumpe ding kakung planu; ala na kung kapanayan.iJK Nung ila ngan dinatang la at tinalakad king arapan ku, metung man ala kung akit a mayap karela.mIS Detang sasabian da ing makatuliran la daragul nang daragul ing kapaniwalan da king ila makanyan la.gHGMangasdan la detang sasabian dang mayap la, at ila ngan lalawan da kung alang Dios a katawan.kGOUli ning kakung lungkut ding kakung mata mepula la; ding gamat at bitis ku meging tingting na la.nFUIting kasebian ya ngeni ing gagamitan ding tau laban kaku; daratangan da ku at pagluran ing lupa ku.EAgpang king metung a matuang kasebian, ing tau pagtaksilan ne ing keyang kakaluguran uli ning pibandian, inya anak na ilang misakitan.gDGAnti ning sera mu la ding kaisipan da king pamagmatulid; sana naman e mu la papagtagumpen pa. CKakung Dios, magsalita kung katutuan; maniwala ka sa kening kakung sasabian. Ala nang aliwa pang manalakaran king kakung sasabian.KBMakapadurut ku karing kaku manyunu; lawan ku ing bubuska da kaku.ZA /Malapit neng mapupus ining bie; pangisnawa ku maskup ne, kutkutan kaku manaya ne.e@CMapilan na la mu ding kakung banua, maglakad na ku king dalan at e na magbalik kapilan man.Z?-Manintun kung magpakalunus king Dios para kaku, anting kakaluguran a magdipensa.K>Kasaman da ku ding kakaluguran; king Dios mamagus ing kakung lua.]=3Ngeni pa, ing testigu ku atyu banua, atyu king kakataskatasan ing kakung talaingat.i<KE mu tatakpan, O gabun, ing kakung daya! E me buring matatda ing siwala kung maniawad hustisia!b;=Makanyan man alang masabing depat kung katampalasanan, at taimtim ing kakung panalangin.q:[Menangis ku angga king melare yang lupa ku, mengalbag lang mata ku; menuling lang talukap ding mata ku.V9%Melungkut ku at misulud kung saku; mesambut ku inya migluklukan ku king abu.n8USaksak keni, saksak keta ing gewa na kaku; delusungan na kung anting sundalus a milablab a mua kaku.7 Ibat karing lugal paslu ding pana na daratang la; tinirik lang miniugat king laman ku; makanyan man e ya pepakit lunus kaku.6 Mabibie kung tahimik, oneng ing Dios sigmit na ku batal; bitbat na ku at melugmuk ku. Telakad na ku anting pipagpuntirian na.@5{ Binie na ku ning Dios king gamat da ring taung e mayap.T4! Pilabilabi da ku ring tau; pinyapingil da ku at misanmetung la laban kaku.3} King mua na piglapak na ku at pikasaman nang e mu nanu; pinggaligitan na ku karing keyang ipan, at lawe na kaku mataram.j2MApayayat na ku; butul balat na ku mu, at ita yang gagawan dang patutu ding tau king mikasala ku.V1%Gisan ning Dios ing kakung sikanan, at peintulut na pati pamilya ku megisan.0E naman makasaup kaku ing nanumang sabian ku; nung kuanan ku naman king e bubulad e munaman makapaldan ita king sakit a panamdaman ku.k/OApasiknangan da kayu lub king kakung tuturu, at adinan kapasnawan king sakit a kekong panamdaman.?.wNung ikayu ing atyu king kabilian ku, makapagsalita ku namang kalupa yu; balu ku la namang pitairan-tairan ding amanung laban kekayu, at kakung pipiling-piling ing buntuk ku kekayu.x-iAla na waring kayangganan ing pamagsalita yung kayabangan? Nanu naman ing sangkan ba't e ko tutuknang makibat?C,Dimdam ku na la ding amanung makanyan; ing pamamatula yu kaku lalung makabayat kening kakung panamdaman. fig,Ing pamamatula yu kaku lalung makabayat kening kakung panamdaman.,(16:2)fig*+ 5Nganang mekibat Job:l*Q#Ing king kaisipan da kaguluan, ing gagawan da e mayap; ing pusu ra mitmu ne man king pamaglinlang.q)["Ding taung king Dios e maniwala e la mika lahi. Ding bale mitalakad king suhul tampusan na la ning api.y(k!Ubas ing kalupa na, pamalag na lang bubut nang bunga. Tanaman a olibo ing kalupa na pamalag na lang sampaga na.H'  Langi ya bayu miras ing panaun na, at sanga na e no sagiwa pa.h&IUling bina yang mangmang at manalig king e ustu, ing e ustu ya naman ing maging kayablasan na. % karalumduman e na atakasan. Mangari ya king tanaman a sanga na king api masilab la, at ing angin isulapo na la ding sampaga na.e$CE ya manatiling mabandi; nanumang bandi na muli mu king ala. Maging ing anino na mawala ya,#/Menuknangan ya karing siudad a mesalanta; karing pibalebale a e ra na dapat pang tuknangan ning ninuman, at mitalagang maging kabuntun mung batu.P"Mabilug ya at metaba ing lupa na; mengapal ya king taba ing awakan na.n!UKing kesiasan nang buntuk sinugud yang linaban king Dios; king makapal nang kalasag makaprotekta ya.l QIta ya ing maging kararasan na ning taung tinas neng gamat na, at sikmal ban king Dios lumaban ya.V%Mitakutan ya king kaligaligan a daratang; datang yang anting mayupayang ari.}Buitri la ding makapanayang mangan king laman ning keyang katawan. Balu na king makasadia ne ing aldo ning karalumduman.fEAla neng kapanayan pang makatakas king karalumduman, balu na king panenayan ne ning pataram.lQMakatakut a kulisakan ing daramdaman na. Busal ning kanawan na bigla neng datangan ning mapamuksa.iKIng taung e mayap a menalipusta karing aliwa, king sakit mamalipit ya king kekaban ning bie na.gGBukud mung karela ya miyabie ing gabun; kapilan man alang dayuan a managkat lumaut king Dios. Ding mangabiasa tiru da kaku ing katutuan a karelang abalu karing karelang makatua, ala lang selikut nanuman king karelang beluan.W'Ipakilala ku keka, makiramdam ka; at ing kakung sibukan ya ing kakung sabian.fELalu na king taung makasumami at baluktut a ugali, a anting danum nang inuman ing kasalanan!nULawan mu, agyang karing anghel na ing Dios e ya magtiwala. E la naman sakdal deti king paglalawe na.V%Atin waring taung e mikasala? Atin waring taung mibait banal arap ning Dios?iK Baket ing mua mu king Dios bubugnus mu, pati ding e karampatan a amanu lulual la king asbuk mu?G Baket paigulu ka, at king mua mu kekami mangamulagat ka mata?mS Baket tatanggian mu ing lingap a babie na keka ning Dios, at ding banayad a amanung selita mi keka?yk Tinggap mi ing beluan mi karing maputi na buak at makatua libutad mi, maygit lang matua deti kesa kang tata mu.P Nanu mo ing balu mu a e mi balu? Nanu mo ing malino keka a kekami ali?oWIkua mu la waring abalu ding planung tingka ning Dios? Keka na wari makabukud ing kabiasnan ning tau?c?Ika wari ing pangane karing tau? Atyu na ka wari inyang ing Dios gawan na la ding bunduk?c ?E na kailangan pa ing aku atulan da ka; atulan da na ka ding balang amanung manibat keka.u cMayayakit ing kekang kasalanan kapamilatan ding sasabian mu sasalikut ka pa karing mangasanting mung amanu.o WNung ing kekang paralan ya mu ing mapalyari, ala nang mitakutan king Dios, at ala nang manalangin pa.m SAlang biasang tau a magsalitang kalupa mu o idipensa ing sarili na karing amanung alang kabaldugan.P Job, ala lang kabaldugan ding kekang amanu. Ala lang bitasang beyatan.# CNganang Elipaz a tau Teman:~uAla neng daramdaman subali namu ing kaplas ning sarili nang katawan, at ing sarili na ya namu ing pagkalungkutan na.veTanggap la mang dangalan ding anak na, ala neng kamalayan; mibili la man king kamuran, ala ya ring kabaluan.Laban king tau kapilan man ika ing magwagi; itabi me kapilan man at e na makapagbalik, king kamatayan na lupa na mangakibit. lalagasan no ning danum ding batu, tutuki ning agus ing gabun ning yatu; makanyan mung lalasakan ing kapanayan king bie ning tau.kOIng panaun datang potang ding bunduk matibag la, at ding batu milako la king sadiang kabilian da;dAKeka lang patawaran, at ilaut king kekang arapan; keka lang linisan ding kakung kasalanan.|qKanita banten mu na la ding balang takbang a kakung gawan, oneng e mu na la tandanan ding balang kakung kasalanan.^5Kanita maus ka, at makibat ku. Kanita matula na ka kaku, aku a lalang ding gamat mu./Nung mate ya ing tau mie ya pa kaya? Minamayap ku pa ing manayang masanting a panaun; panayan ku nang miyangganan ya ing panaun ning kaligaligan.~) Sana isalikut mu ku king tuknangan da ring mete; paburen mung makapampan ku kabang ing mua mu atyu, at itakda me ing panaun ban ganakan mu ku.p}Y ding tau kamate ra talakad ali na la; anggang ing banua manatili ya e mu na la agising king tudtud da.T|! Kalupa da ring ilug a tinuknang mamagus, at ding lawa a melangi at memala,o{W Oneng potang ing tau mate ya, at ikutkut king malalam; ita na ing angganan na. Nu ya pa karin kanita?Lz makanyan man potang danum datang manulud ya anting bayung tanaman.OyTumua la man yamut nang makakutkut lalam, maging ing pun mate ya man,/xWTanaman 'tin yang kapanayan, nung iti makutud ya man; ibalik na ing bie na karing suling tumubu. fig,Tanaman 'tin yang kapanayan, nung iti makutud ya man.,(14:7)fig*wilaut mu la king tau ding kekang mata, at lakuan meng dili-dili na; paburen meng magkusuelu king bie nang mabayat, nung iti apalyari na.v!Anti na ning ding aldo na makabilang la, at ding bilang ding bulan atyu la keka, at tikda mu na la ding angganan a e na malyaring dalanan,ouWKapilan man alang malinis a malyaring manibatan king nanumang marinat antimo ing tau. Ala metung man.ct?Iti naman ya ing babanten ding mata mu at lalawan, at kaybat yarap me pa keka ban atulan?tsaMibubukadkad yang anti ing bulaklak, at kaybat malanat ampon malagas; kalupa ning anino agad yang lilipas.Sr !Ing bie ning tau a beit ning babai makuyad ya mu, at dakal ya kaligaligan.Zq- Inya misasaldak kung anting dutung a mebuluk, anting imalan a ngitngat dang ane.~pu Ginapus mu la ding bitis ku, babanten mu balang takbang a gagawan ku, keka lang pagumasdan pati bakas ding bitis ku.`o9 Iyarap mu la kaku ding mangabayat a dalum, pati na detang gewa ku inyang kayanakan ku.fnE Nasa mu ing pamatakutan mu ko? Anti ku mung bulung; keka yang kakalabanan ing malanging are.Im Baket pangilagan mu ku? Baket anting kalaban ing tratu mu kaku?sl_ Nanu la wari ding mali ku at kasalanan? Ipakilala mu la kaku ding kakung kasalanan, at pamanialangsangan?[k/ Kanita maus ka at makibat ku; o paburen mung magsalita ku at ika pakibatan mu ku.Dj Tuknangan mu na kung parusan, at ilaut mung takut ku keka.Di Adua mung bage ing aduan ku ban e ku salikut king arap mu.sh_ Daratang ka kaku, O Dios, ba mu kung bintanganan? Nung datang na ka, makasadia na kung manahimik at mate.[g/ Oyni, makasadia kung iyapag ke ing kakung kasu, uling balu ku ing makamatulid ku.cf? Ding kakung amanu kekayu lang pakaintindian karing balugbug yu, kekayu lang pakiramdaman.jeM Atyu keni ing kakung kaligtasan, uling ing taung alang Dios a katawan e ya lumapit king arap na.}ds Ala na ku mu ring kapanayan agyang ing bie ku kuanan na ne, oneng idipensa ke pa mu rin ing sarili ku king arap na.0c[ Makasadia kung itaya ke ing kakung bie.%bC Manahimik kayu pamu, paburen yung magsalita ku; at nung nanu kaku ing ibunga da, ya na ita. fig,Manahimik kayu pamu, paburen yung magsalita ku.,(13:13)fig*|aq Ing kawangis da ring kekong kasebian abu'ng alang kasilbian, at burak mu ing kalupa da ring kekong pamangatuliran.[`/ E yu wari pagmulalan ing dangalan na? E kayu wari mangatakutan king kayupayan na?U_# Alang sala ikayu ing sabianan na, nung king lihim atin kayung pamangabiran.^ Minamayap yu naman potang ikayu ing surian na? Alinlang ye kaya kalupa ning pamaglinlang ning tau kareng kalupa nang tao?X]) Ipakit yu wari ing kekong pamangabiran, at pisasabian ning Dios kekong ilaban?~\u Magsalita kayung kalaraman para king Dios? Ya ita ing kekong kapagnasan pati na ing pamagsalitang maki pamaglinlang?^[5 Pakiramdaman yo ngeni ding kakung sangkan, at pansinan yu ing kakung pamangatuliran.tZa Nung isara yu la mu ding asbuk yu king katahimikan, apapaniwalan yu la ding aliwa king atin kayung beluan.Y# At ikayu naman, tatakpan yu king kalaraman ing kekong alang beluan; kalupa yo ding manulung e na bitasang makapaldan karing karelang uluan.hXI Oneng bisa kung makipagsalita king Dios a Mayupaya, at buri kung iyarap ing kakung pisasabian.cW? Ing heganaganang balu yu, balu ku naman; e na ku man magkulangan kekayu king nanu pa man.qV ] Lawan yu; ikit da na ding kakung mata ing heganagana, dimdam da na ding balugbug ku at aintindian ku na.FU Kakapkap la king maralumdum, at pasepase la anting malasing.`T9 Gagawan na lang mangmang ding karelang manimuna, galagala lang lingo alang pupuntalan.`S9 Pasiknangan na la at gagawan marangal ding bansa, kaybat lulupigan na la at lalasakan./RY Tutubud na ing sala king karalumduman.dQA Pakarinayan na la detang atyu king upaya, dirinan nang angganan ing sikanan ding manimuna.NP Patahimikan na la ding apagkatiwalan, at lalako beluan ding makatua.>i>"==U<<<";;;i;::499}988W766l655M44\322n2-1100X//z/.y.--t-9,,,++q++***v*!)))X(((Z'''G&&&D%%w%$$$/##o""u"!!!8 i Aw-Gk*O&A1jnyoZ'3$K s  , X z  =VZLa6a1;$Mingat ka e mu arapan ing kasalanan; ing kasakitan mu miras keka ban kekang pangilagan.R0$E mu ne pagnasan pang datang ing kabengian, potang ding bansa mawala la.t/a$E na ka asaupan nung saingsing kang maniawad kasaupan; e na na ka asaupan ngeni ning mabilug mung sikanan.\.1$Mingat ka pota alinlang na ka ning suhul o ilisia na ka king dalan ning pibandian.f-E$Oneng kinatmu ka king pamanatul karing e mayap; ing pamanatul at ing hustisia dinatang keka.,w$Linaut na ka ning Dios king kaligaligan, at pepatakman na keka ing bie panatag; ing lamesa mu mitmu ya king pamangan.{+o$Tuturu na la ning Dios ding tau kapamilatan ning kasakitan, at gagamitan na ing kaligaligan ban mibuklat la mata.O*$Mate la king karelang kayanakan, mapupus ing bie ra king kamarinayan.})s$ Susundu ra ing mua ra detang alang Dios a katawan, tanggap la mang parusa e la mu rin manalangin maniawad kasaupan.P($ Nung e la makiramdam, mate la king pataram, at mate lang alang beluan.h'I$ Nung pakiramdaman de ing Dios at suyuan, dalanan dang bie makatagan king kapayapan at kanawan.F&$ Ausan na la kapanamdaman, at agkatan gumulut king kasalanan.V%%$ ipakilala na ning Dios ing karelang kasalanan, at ing penugali rang ketasan.W$'$Nung ding tau pakagapus no man karing tanikala, at magdusa uli ning depat da,u#c$Ingatan na la ding makatuliran; kayabe ding ari paintulutan na lang manimuna; kabang-kaba parangalan da la.l"Q$E na la paluatan mabie ding taung e mayap, bagkus dirinan na lang matulid ding taung mangadakurak.`!9$Tune king ing Dios mayupaya ya, at ala yang insultuan ninuman; balu na ing heganagana._ 7$Ala kung sabian kekang kalaraman, uling tau yang biasa ining atyu king kekang arapan.uc$Maleparan ing beluan ku, at gamitan ku ngan ban apakilala ku keka king makatuliran ya ing kakung Miglalang.W'$Makiramdam ka at mibabata ka pang bagya king sabian ku alang-alang king Dios.% G$Ngana pang migsalitang Elihu:Y+#Masasayang mu ing salita na kang salita; malino king e mu balu ing sasabian mu.[/#Isipan mu king ing Dios e ya mamarusa, at king e na dirinan pansin ing kasalanan.s_#Ika nang sinabi, Job, king ing Dios e me akakit; manaya ka at mibabata pa, ing kasu mu atyu king arap na.hI# Alang kasilbi-silbi ing dalung da king Dios; e na la akakit o daramdaman ning Dios a Mayupaya.kO# Kanita maniawad lang kasaupan oneng ing Dios e na la pakibatan, uli ning ketasan da at kasalanan.kO# E re lalapitan ing Dios a babie kabiasnan kekatamu, kabiasnan a maygit kesa karing animal o ayup.q[# Oneng e re lalapitan ing Dios a karela Linalang, ing malyaring sumaup karela king maskup dang kabilian.a;# Sasaingsing la ding taung magigipit; maniawad lang saup karing aliwa ban sagipan da la.q[#Ing kalupa mung tau ya ing magdusa karing kekang pamikakasala, at king mayap munaman ya ing misasaupan.b=#Asasaupan me ing Dios nung ika matulid ka? Ala ne mang nanumang kailangan ing Dios keka.wg#Nung mikakasala ka man, e mu ne man ananu balang ing Dios. Nung ulitan mu lang kekang kasalanan maligalig ya?S#Talangan me at lawan ing banua! Lawan mu nung nu la anti katas ding biga!<s#Pakibatan da ka at pati na ding kekang kakaluguran.xi#o kaya kutnan me ing Dios, Makananu wari keka ing kasalanan ku? Nanu mo ing apala ku nung aku e ku mikakasala?  #j  O#At nganang Elihu: E matulid, Job, ing sabian mu king ika ala kang kasalanan king arapan ning Diosh I"%Daragdag na pa ing pamaglaban karing kasalanan na; insultuan ne ing Dios king kekatang arapan.h I"$Balikan mung isipan ing heganagana nang sinabi; akit mu ing magsalita ya anting taung e mayap.Z -"#king magsalita ya i Job king e na balu; alang kalaman-laman ing keyang sasabian.e C""Ding taung maki beluan sabian da kaku, pati na ding taung biasa a makaramdam kaku sabian da:m"!Anti na ning tutul ka king gagawan ning Dios panenayan mu ngeni ing gawan na ing kaburian mo? Atyu keka ing disisyun alayu kaku; sabian mu ngeni kekami nung nanu ing isipan mu.~u" Inawad mu na king Dios ing ipakilala na la keka ding kekang kamalian, at pengaku mu nang tuknang gagawang kasalanan?kO"Tinggap mu na la Job ding kasalanan mu king Dios, at mengaku na kang e na mikasala pang pasibayo?wg"Ala lang agawa nanuman ding bansa ban apalakuan de ing manungkulan a alang Dios a katawan a karela manalipit. "Nung ing Dios ala yang gawan nanuman, ala metung man ing makapintas. Nung isalikut ne ing lupa na, nanu ing akarapat ning ninuman?|q"Ila ding meging sangkan inya ding kalulu sinaingsing la king Dios, at dimdam na ing kulait ding maniawad kasaupan.s_"uling tinuknang la king pamanuki ra king Dios, at ala na lang pinsinan metung man karing keyang kautusan.=u"Parusan na lang makasalanan king akakit da ring tau,O"Uling balu na ing gagawan da; king kabengian lalako na la at daragsa.gG"Agyang alang kapaniasatan babagsak na lang mayupaya, at king lugal da aliwa lang lulukluk na.c~?"Uling ing Dios e ne man mitakdang oras kenu man ban king arap na munta ya para miyatulan.^}5"Alang dalumdum nu ya man anti kapal ing malyari nang pisalikutan ning taung e mayap.|}"Ding mata na makalawe la karing balang gewa da ring tau; alang makasalikut king Dios, uling balu na ngan ing takbang da.{"King metung mung saglit mate la king kapitangan bengi. Ing barugan na mate ya; king alang nanuman ding mayupaya paten na la.zy"E ya papakit pamangabiran karing manungkulan ni karing mabandi laban karing kalulu, uling ya ing linalang karela ngan.^y5"Ing Dios ya ing matul karing ari at manungkulan a alang kabaldugan o maki kasalanan.ax;"Keka yang atulan ing Dios a makatuliran? Keka yang isipan king kasaman na ing hustisia?/wY"Makiramdam ka kaku, nung ika biasa ka.Wv'"ding balang mabie, abe-abe lang mate at king alikabuk la pasibayung magbalik.6ug"Nung kuanan nang pasibayu ing inawa ning bie,dtA" Tinggap na wari ing upaya na kenu man? Ating ninumang minie upaya ban sakupan ne ing yatu?qs[" Ing katutuan, e ya gagawang e ustu ing Dios a Mayupaya; kapilan man e na paintulutan ing e makatuliran.yrk" Dirinan na lang ablas ding tau agpang king karelang depat, at pakiabayan na la agpang king mangaintulid karela.kqO" Makiramdam kayu kaku ikong makaintindi, marayung-marayu ing gawa yang e ustu ing Dios a Mayupaya.Tp!" Ngana pa king ala namang pakinabang ing pamamintu king kaburian ning Dios.hoI"Maburi yang makiabe karing taung e mayap a dapat, at galagala yang kayabe ra ding makasalanan.nnU"Menakit na kayung taung kalupa na ning Job a ine? Kapilan man e na papakit ing kagalangan king Dios.m"Agyang atyu king matulid bibilang deng malaram, agyang ala yang kasalanan ing sugat ning panamdam na ala nang pangapaldan.[l/"Sasabian nang Job king ala yang kasalanan, king pigkaymut ning Dios ing hustisia.Gk"Pilinan ta ya itang ustu; itamu mismu ing matul ketang mayap.ijK"Paniubukan na la ning balugbug ding amanu, kalupa na ning pamaglasa na ning dila king pamangan.[i/"Makiramdam kayu ikong taung mangabiasa, makiramdam kayu ikong taung ating beluan.%h G"Ngana pang migsalitang Elihu:Yg+!!Nung ali na ka man, manahimik ka at makiramdam, at ituru ku keka ing kabiasnan.pfY! Oneng makibat ka, nung atin na ka mang buring sabian, masaya ku namang tanggapan ing kekang katuliran.eeC!Inya makiramdam ka, Job, kening kakung sasabian manahimik ka, at paburen mung magsalita ku.Ed!liligtas ne bie ing tau, at babie na ing tula ning mabibie.'cI!Ulit-ulit ing Dios gagawan na;`b9!Sebat na ing pangabaldug ku king tuknangan da ring mete, at angga ngeni atin kung bie.oaW!Sabian na karing tau, Mikasala ku. Aliwa ing mayap ya ing gewa ku, oneng pepatawaran na ku ning Dios.`!manalangin ya at makiramdam ya ing Dios; samban ne king mitmung tula ing Dios; ipamalita na karing tau ing pangaligtas na.=_u!Sikan ya pamikakatawan at pasibayu yang maging anak;}^s!King lunus na ing anghel nganang sumabi, Ilako ye! E ne mabaldug pa king tuknangan da ring mete. Oyni ing panatbus.x]i!Sana datang yang sumaup ing metung mu man karing libu-libung anghel a paganaka karing katungkulan da ring tau.<\s!malapit nia mung munta king tuknangan da ring mete.([K!Meyayat ya; butul-balat nia mu;`Z9!Milalako ya gana king pamangan, ing pelalung maniaman dungus na e na buring tanggapan.}Ys!Parala yang miyayaliwang sakit king tau, miyayaliwang kapanamdaman ning katawan ba nia mung atulid king gagawan na.JX !E na la buring masira, at lilisia na la king karelang kamatayan.\W1!Gagawan na ita ban tuknang la king pamikasala ra, at ilisia na la king ketasan da.PV!magsalita ya ing Dios king tau, at pamatakutan na la karing babala na.NU!Neng benging matudtud ya ing tau, kapamilatan ning paninap at vision]T3!Agyamang ing Dios ulit-ulit yang magsalita, ala namang makiramdam king sasabian na.US#! Baket sasangkanan meng e biasang makiramdam ing Dios king reklamu ning tau?XR)! Oneng sasabian ku keka Job ing mali ka. Maygit ya ing Dios king kenu mang tau.@Q{! Ginapus na la ding bitis ku, at binten balang kimut ku.ZP-! Manintun yang sangkan ing Dios laban kaku, binilang na ku anting keyang kalaban.[O/! Ala kung dapat pakibatan; ala kung gewang e ustu. Malinis ku; ala kung kasalanan.3Na!Atyu ku at oyni ing sinabi mung dimdam ku:- Ikayu, aliwa aku, ing akasabi nang Job, oneng e ke pakibatan kalupa ning kekayu. = Makananu yung sabian ngeni ing atyu kekayu ing kabiasnan? Uli ning e ye atutulan i Job, ing Dios ya ngeni ing kailangan makibat.p<Y Maingat da kayung pekiramdaman, at lawan yu, ala metung man ing mekatutul kekayu king sinabi nang Job.y;k Mibata kung mekiramdam kabang magsalita kayu, at menaya ku kabang panintunan yu la ding amanung maki kabiasnan._:7 Inya ngeni, aduan ku ing makiramdam kayu at sabian ku kekayu nung nanu ing isipan ku.l9Q Aliwa ing tua da ring tau yang babie kabiasnan o makasaup karela ban abalu ra nung nanu ing mayap.U8# Oneng ing espiritu ning Mayupaya ya ing daratang king tau, at babie beluan.w7g Sinabi ku king sarili ku king dapat lang magsalita ding maki idad na, king idake ra ing dakal a kabiasnan da.6 at megumpisa yang migsalita i Elihu. Ngana: Anak ku mu at matua na kayu, inya mikakunu ku at tatakut kung sabian ing atyu king lub ku.>5w Mimua ya inyang e na la makabulad ding atlung lalaki,a4; Uli na ning i Elihu ya ing anak karela, menaya ya anggang e la ngan meyaring migsalita.[3/ Mua ya naman karing atlu nang kakaluguran Job uling agyang sinabi da king i Job atyu ya king kamalian oneng ala lang balung ipakibat da kang Job inya lalto pa king balamu ing Dios ya pa ing atyu king kamalian.'2G Kanita ya mimua i Elihu a anak nang Barakel at lahi nang Bus, king pamilya nang Ram, uling ing sarili nang Job ya ing dirinan nang matulid at aliwa ing Dios.o1 Y Uli na ning kapaniwalan nang Job king ala yang kasalanan, tiknangan deng pakibatan ding atlung lalaki.|0q(paburen mung tumubu ing suksuk ampon ing dikut kayalili ning sebada at trigu. Keti la mepupus ding amanu nang Job.m/S'nung pengan ku ing pupul a alang bayad, at aku ing meging sangkan ning kamatayan ding maki mulahan,O.&Nung simsam ke ing gabun a kakung asikan karing taung maki katuliran,Z--%Makayatna ku kanuan king arap na, sabian ku king Dios ing heganagana kung depat.],3$mapagmaragul ku la pang isulud king pago ku, at ibili anting korona king buntuk ku.Z+-#Alang bisang makiramdam king sasabian ko? Susumpa ku king ing balang sasabian ku tutu. Paburen pakibatan na ku ning Dios a Mayupaya. Nung misulat la mu ban kakung abasa ding sumbung ding kalaban a laban kaku,)*K"E ku pitakutan kapilan man nung nanu ing sabian da ring aliwa. E ku kinua king e bubulad o sinalikut kaya uli namu ning takut ku king malyaring sabian da kaku.e)C!Ding aliwang lalaki sasalikut da ing karelang kasalanan, oneng ing kaku kapilan man ali ku.Z(- Makabuklat ya pasbul ing kakung tuknangan, alang maglakbe a metudtud king dalan.^'5Balu da ring taung kaku makipagobra king matula ku lang tinggap bale ku ding dayuan.A&}at e ku mikasalang penalangin ku ing karelang kamatayan.p%YKapilan man e ku ketula ing kasiran da detang kaku maki mua o migsaya inyang ing e mayap miras karela;w$gIng kasalanan a anti kanita kamatayan ing katulid na, uling metung yang kalapastanganan king Dios a Mayupaya.b#=Kapilan man e ku milisia, at karela sinamba o inuma ining gamat king pamangalang karela.S"Kapilan man e ke simban ing aldo makaslag o ing bulan king keyang leguan.+!Qo pigmaragul ing kakung kayatinan.0 [Kapilan man e ku menalig king pibandianU#Uli ning takut ku king parusa ning Dios, kapilan man e ku gawan iting bage.]3kanita pepe ning pago ku matanggal ya sana, at takde ku milako ya king pisuguan na.a;Nung wari't binuatanan keng gamat ing ulila uling balu ku e na ku sambutan king ukuman,lQdinan keng imalan a lana a ibat karing kakung tupa. At kanita pasalamat ya kabilugan ning pusu na.[/Potang menakit kung mangailangan, king keyang kakaluluan ala yang isaling imalan,lQSinese ke anting pengari na manibat na king anak ya, at manibat king kabait na, kaku yang tiru na.Do kaya peintulutan ing aku mangan ku at ding ulila ali la.mSKapilan man e ku la pigkaitan ding kalulu; kapilan man e ku la pepaburen ding mebalung mangailanganLIng Dios a linalang king kakung alipan ya naman ing kaku linalang.-Nung e mu pin makanyan makananung ing Dios kaku yang arapan? Nanu ing malyari kung sabian potang ing Dios ya'ng datang at aku ing keyang atulan?\1 Pakiramdaman ku at dirinan kalutasan ing saingsing ding alipan kung kaku daratang.eC Ing maging kawangis na api a mapali at makatampus; lubus nang gisanan ing kakung pibandian.B Ing makanyan a kasalanan mangaintulid parusang kamatayan. paburen mung ing asawa ku maglutu yang pamangan para king lalaking aliwa, at siping ning aliwang lalaki karin ya magkera.b= Nung wari't pignasan ke ing asawa ning aliwa, at makasalikut menaya lual ning pasbul na,takanita paburen mung masira lang kakung tanaman, at king pupul ku ding aliwa ila ding mangan at makinabang.xiNung wari't linisia ku king ustung dalan o pignasan ku ing e ustu o mimantsan la ding gamat ku king kasalanan,xiPaburen mung timbangan na ku ning Dios karing ustung timbangan, at akit na nung makananu kung alang kasalanan.s _Susumpa ku king kapilan man e ku ginawang kasalanan, at e ku pignasan ing ding aliwa kaku lang linlangan._ 7E wari akakit na ing heganagana kung gewa, at ala kang alingad karing kakung takbang?j ME wari kaguluan ing tatanggapan da ring e makatuliran, at kasiran ing karing gagawang kasalanan?{ oNanu ya ing maging dake ku king Dios a atyu babo, at ing kakung katuliran ibat king Mayupayang atyu king katasan?[  1Ginawa kung taimtim a kapangakuan king kareng babai e na ku lumawe maki pamagnasa. Kanita ing masayang tigtigan ing king lira ku mararamdam, ngeni keni mang plauta ku ing kekang daramdaman musika yang maniambitan.\1Manuling at mangasugat ining kakung balat; katawan ku mibabaya ne man king lagnat.q[Magdili-dili ya at malungkut ining kakung siwala, anti ya king siwala ning tuku o ning asung magbitaul.Lakad-lakad ku; malungkut ing itsura ku, ala yang sala nanuman ing lupa ku. Mamarap ku karing tau kasaupan da ing aduan ku.~uMalisuas ya ing pusu ku, ala yang kapaynawan. Tuki-tuki la ding aldo daratang pawang kasakitan ing karelang daralan.wgOneng inyang manintun kung tula dinatang ing kaguluan; inyang manaya ku king sala, dinatang ing karalumduman.yE wari menangis ku para karetang atyu king kaligaligan? E wari mebagbag ku kapanamdaman karetang atyu king kakaluluan?`9E wari ing taung mibagsak na king bie na, ala nang arapat nune namu maniawad pakalulu._7Wa, balu ku ing darala mu ku king kamatayan, ing kararasan a makapanaya karing sabla.SDimput mu ku at seke king angin, king angin ning bagyu piitsa-itsa mu ku.R~Tutu kang meging mabagsik kaku; ligaligan mu ku ketang lubus a upaya mu.r}]Mamaus ku keka, O Dios, oneng kapilan man e mu ku pekibatan; at neng manalangin ku e mu ku pakiramdaman.g|GBigsak na ku king burak; mistula na ku mung dinat. fig,Bigsak na ku king burak...,(30:19)fig*H{ Kinuelyu na ku ning Dios layun mengapilipit ing kakung imalan.bz=Karas ning bengi kakung butul mangirut la; itang sakit a ngangatngat kaku alang paynawa.gyGMalapit nia mung datang kaku ing kamatayan; alang kapaldanan nanuman kening kakung kasakitan.xMikatmuan ku king takut; mewala ing nanumang dangalan ku anting tinabi ning angin, at anting biga ing pibandian ku mewala.fwEKetang dalanan dang makatiwangwang sasagasa lang daratang; medakurak kung karela mipailalam.lvQ Sebat de ing pitakasan ku, at pakikuanan dang ilugmuk da ku; metung mang tau alang memigil karela.u Deting magulung tau nung luban da ku arap-arapan; tinabi da kung mengapapulayi; sasadia da laban kaku ing kakung kasiran.utc Uling ing Dios gewa na kung maina at ala nang akarapat, lubus-lubusan da ing bigsikan da nung arapan da ku.Bs Pandirian da ku at pangingilagan, pagluran da ku pa lupa.ar; At ngeni daratangan da ku at pikayli-kaylian; para karela mistula na ku mung pitutulan.`q9Tinabi da la king gabun da ding taung alang kwenta; e do man tuturing kabilang karela.npUAnting animal king ilang magbitaul lang masikan, at abe-abe lang misisiksikan lalam da ring tanaman.yokKailangan lang manuknangan karing kulkul a delanan ning danuman, karing busbus a kilkulan da gilid ning bunduk.9nmAnti lang mapanako king kulisak panabi ding tau.mmSKarela lang paglaputan at kakanan ding tanaman king ilang; maging ing alang lasang tanaman a timbu!^l5Uli ning danup da, at kakaluluan karela lang gigisanan malanging yamut ding tanaman.[k/Ala kang pakinabang king kagiwan da. Nanumang obra ala lang agawa uling maina la.>j wOneng ngeni gagawan da na ku mung pitutulan ding lalaking mas anak kesa kaku! Ala lang bitasang kabaldugan ding karelang tata; e ku la man buring kasaup ding asu kung magbante tupa.i-Kinua ku ing pamamahala, at gewa ku ing pamagpasya; penimunan ku la anting ari karing tropa na, at dininan tula king panaun ning kalungkutan da.bh=Tinimanan ku la inyang milalako ing tiwala ra; mesikan la lub uli ning masaya kung lupa.ogWtatanggapan do ngan ding sabla kalupa ning pamanialubung ning ortelanu king uran kaybat ning kaleldo.Pfkayari ku ala na lang daragdag pa. Penamdaman da ing sinabi ku karela;We'Neng babie kung payu, king kakung sasabian ding tau tahimik la at makiramdam;edCPupurian da kung alang tuknang ding tau, at kapilan man e na ku likuan ning kakung sikanan.cIng kalupa ku ya ing tanaman a king danum kakung yamut e la kagigisanan, at ding kakung sanga kabukas king ambun mabasa la.lbQIng mie kung makaba ya ing kakung asahan, at mate ku king katahimikan kilub ning kakung tuknangan.Ya+Sinira ku ing upaya da ring taung mabagsik, at karelang biktima kakung segipan.h`IAku ing tata da ring kalulu, at menalakaran king panig da ring dayuan a atyu king kaligaligan.B_Aku ing meging mata da ring bulag, at bitis da ring pile.M^Menatili kung darapat king makatuliran, at king alang pamangabiran.]/ Kapurian babie da kaku detang tau atyu king kalalaman ning karelang kasakitan. Aku ing sangkan inya magkanta la ding babaing mebalu king tula ra.~\u Potang saingsing ya ing kalulu, sasaup ku; sinaupan ku la ding ulilang e ra balu man nung ninu ing karelang lapitan.l[Q Ding balang menakit o mekaramdam kaku atin lang mayap a balung sabian tungkul king kakung gagawan.4Zc agyang ding karela pikabaluan manahimik la.?Yy Tuknang la king pamagsalita ra ding karelang manimuna,X potang akit da ku ding kayanakan lelele la ba da kung dinan dalan, at tatalakad la ding makatua ban ibie dang karelang galang.]W3Potang magpulung la ding makatua ning siudad, at munta ku king lugal ku libutad da,vVeDirinan da kung dakal a gatas ding baka ku at kambing, agyang keng mabatu tutubu la ding tanaman kung olibo.RUKanita kayabe ke ing Dios a Mayupaya, at atyu la siping ku deng anak ku.RTKanita mabandi ku, at iningat ne ning lugud ning Dios ing pibalebale ku.`S9kanita pane yang kayabe ku, dirinan na kung sala king pamaglakad ku king karalumduman.]R3Sana misan pa ing bie ku maging kalupa ne ning sadia inyang ing Dios ingatan na ku,+Q SNganang pasibayung migsalitang Job:PNgana ning Dios king tau: Lawan mu, ing takut at kagalangan king Dios ya ing kabiasnan, at ing gumulut king kasalanan ya ing beluan.VO%kanita ne ikit ing kabiasnan, at ing ulaga na terukan na. Kanita ne bilalag.RNinyang inari na nung nukarin dugpa ing uran, at ing dalanan ning duldul;bM=Inyang binie na ning Dios ing upaya ning angin, at binalak ne ing degulan na ning dagat;YL+Uling akakit ne ing wakas ning yatu; akakit na ing heganagana lalam ning banua.tKaIng bukud mung Dios ya ing makibalu king dalan. Balu ne ing lugal ning kabiasnan nung nukarin me atagpuan.gJGTatanggapan ning kamatayan, at ning kasiran king bali-balita mu ing dimdam da tungkul karela.^I5Makasalikut ya karing mata da ring mabie, makapampan ya maging karing susulapo ayup.oHWNung makanyan nukarin ya ing penibatan ning kabiasnan? Nukarin kami magaral ban atin keng aintindian?JG E me apakiwangis ing kabiasnan king pinung topas o purung gintu.gFGIng ulaga ning kabiasnan maygit ya kesa king koral o kristal; mal yang e palak karing perlas.iEKMaulaga yang e palak king gintu o kristal, at e me apakilibe karing alahas o king purung gintu.JD E me malyaring pakilupa ing ulaga na king purung gintu o alahas.'CIE me asali king pilak o gintu.WB'Ing kalalalaman sasabian na, Alayu kaku at ing dagat sasabian na, Keni alayu.lAQ E ya malyaring mayakit ing kabiasnan king katipunan ding tau; alang makibalu king tune nang ulaga.m@S Oneng nukarin malyaring mayakit ing kabiasnan? Nukarin kami malyaring magaral ban ating aintindian?W?' Kilkulan da la ring panibatan ding ilug, lege da king masala ing makasalikut.m>S Kilub ding mangaragul a batu gagawa lang karelang dalanan, at karelang atutuklasan batung mangamal.p=Y Kukulkulan da la ring tau ding mangasias diling batu, at alukayan de ing bunduk king katatalakaran na.X<)Ala pang leon o nanumang mabangis a animal ing dinalan king malungkut a dalan.i;KAyup mang maniagmit pamangan ala pang menakit king dalan, ayup mang lawin mata ra e ra pa ikit.V:%Atin lang iyas a safiro ding batu na ning yatu, at atin yang mugmug a gintu.p9YIng yatu ya ing panibatan ning pamangan ning tau, oneng lalam na pangulkulan da ne man, at pamirasuan.i8KMarayu king tuknangan da ring tau o marayu pa king lugal a lekaran na na ning ninuman; kukulkul lang gagawang dalan palub karing minahan. King kalungkutan magobra la, pakakalawat la karing lubid kilub ding kulkul a gewa ra.p7YSasalugsugan de ing kalalalaman ning karalumduman ning yatu; batu king maralumdum karelang kukulkulan.W6'Kukulkulan da ing bakal king gabun, at lalasawan ing tangsung ibat king batu.5 yAting minahan nung nukarin ing pilak karelang kukulkulan; atin munamang lugal nung nu ing gintu karelang gagawan puru.p4YBibiung yang dagpa karela ing angin kabang pupulayi la, pamatakutan na la ketang mapanyira nang upaya.V3%alang lunus yang dugpa karela kabang gagawan da ing agyu ra ban miligtas la.Y2+palisan na la manibat karing karelang tuknangan ning angin a ibat king aslagan;a1;Anting biglang albug datang ing takut; king kabengian itange na lang marayu ning angin;c0?King misan a panaun matudtud ya ing mabandi, oneng kabuklat ding mata na bandi na ala na.r/]Ing tatalakad nang bale anti ya king bale babagua o kalupa ning kubu ning ipus a magbante king marangle.`.9oneng ating mayap a taung misulud king imalan, at ating tapat a taung kuma king pilak.^-5Mika pilak ya mang anting balas a tatambak da, at imalan a bubuntun da anting gabun;d,AMate no man king sakit ding mitagan, at ding mebalu ra e ra man tangisan ing kamatayan da.q+[Dakal la man ding anak da, oneng mate la ngan king gera; kulang mung kulang ing pamangan a pagkabie ra.d*A Makanyan na lang paparusan ning Dios a Mayupaya ding taung e mayap, ding taung tampalasan.m)S Oneng e na kailangan pa uling king sarili yu ikit yu na; obat magsalita kayu pang ala king matulid? (  Paburen yung ituru ku kekayu ing degulan ning upaya ning Dios, at ikwentu ku kekayu nung nanu ing binalak ning Dios a Mayupaya.U'# Pignasan da sana itang tulang babie na; menatili la sana king pamanalangin.b&= Pakiramdaman na kaya ning Dios ing saingsing da potang datang na ing kaligaligan karela?o%WNanu mo ing kapanayan da detang taung alang Dios a katawan king oras a ing Dios kuanan na ing bie ra?s$_Sana ding heganaganang sasalangsang at lalaban kaku miparusan lang anting e mayap at taung e makatuliran.p#YKapilan man e ke gulutan ing pamanalakaran ku king atyu ku king matulid; malinis ya ing konsiensia ku.w"gMarayung-marayu kaku ing sabian ku ing ustu kayu; ipilit ku pin anggang mabie ku king aku ala kung kasalanan.e!Ce la magsalitang nanumang e mayap dening labi ku, e ya magsalitang kalaraman ining dila ku.& Ganggang dirinan na kung inawapYAnggang mabie ya ing Dios a milako king katuliran ku, at ing Mayupaya a minie kalungkutan king bie ku,+ SNganang pasibayung migsalitang Job:+Lawan mu, deti malati lang dake na ning upaya na, ding sitsit na ila mu ding daramdaman tamu. Ninu ing makabalu king tune nang upaya ning Dios?b= Lininis ne ing banua king pangisnawa na; at pete ne ing tatakas a ubingan king gamat na.nU Pepatahimikan ne ing dagat king upaya na; king gelingan na pete ne i Rahab, ing dambuala ning dagat.P Mangalgal la king takut ding asias ning banua potang sasabianan na la.W' Ginulis yang mabilug babo ning danuman ban ikawani na ing dalumdum king sala.<s Sasalikut ne ing kabilugan a bulan gulut ning biga.dAKitmuan na lang danum ding makapal a biga, at ya ing pipigil ban king bayat na e mabaldug.^5Inatiat ne ing banua king dane norti, at binitin ne ing yatu libutad ning kalawakan.gGAlang makapampan king Ginu king tuknangan da ring mete; alang takap a sasabat karing mata na.OMangalgal la ding espiritu da ring mete king danuman lalam ning yatu.lQNinung isipan yung makiramdam karing dakal yung sasabian? Kaninung espiritu ya ing menibat kekayu?hIKekayu yang dininan payu ining alang kabiasnan, at labis-labis yung pisiag ing ganap a beluan.GKaragul ning asaup yu kaku, king kalulu at mainang anti kako! 5Nganang mekibat Job:kONung makanyan, nanu pa kaya king taung mistula mung ulad? Nanu ing ulaga ning tau king arapan na?U#Lawan mu, agyang ing bulan e ya masala o ding batuin man king paglalawe na.Q Atin metung mu man a malyaring maging matulid o malinis king arapan na?f EAtin makabilang karing anghel a talasuyu na? Atin lugal nung nukarin ing sala na e makaslag? }Mayupaya ya ing Dios; talakad lang mitmung takut, at kagalangan ding tau; manatili ing kapayapan king kayarian na banua.%  GNganang Bildad, ing tau Suah:L Atin ninuman ing makapayale? Atin makatanggi karing kakung sinabe?1Mibandi ya man king ditak a panaun ing e mayap, oneng kaybat anting tanaman langi ya, kalupa ning mabungang tinalage king gabun mebagut at mipase.wgMalyaring paintulutan neng mie panatag ning Dios, oneng makabante yang makalawe king kekaban ning keyang bie.lQKing sikanan ning Dios babagsak na lang masikanan; potang kimut ya ing Dios, mate la ding e mayap.wgMangapalyari ngan iti uling mebalung babai lepastangan na la, at e papakit ganaka karing e mikayanak a babai.[/Agyang ing ima na e na ne agaganaka; anting tanaman pengan de at gisan ding ulad.{oNung makananu yang mawawala ing yelu neng mapali, makanyan ya naman ing makasalanan king tuknangan da ring mabie.-Tutuki ne ning albug ing taung e mayap; at atyu lalam ning sumpa ning Dios ing gabun a bandi na; e ne pupunta ban magobra king ubasan a mula na.QTatakut la king masala, oneng king maralumdum nanuman takut ala karela.pYKaras ning bengi ding mapanako manlub lang bale, oneng neng aldo sasalikut la; ing sala pangilagan da.c?Panayan na naman ing sisilim ning makipangalugud; tatakpan neng lupa na ban e re akilala.y~kMaralumdum pa talakad ne ing taung makamate karing kalulu; karas ning bengi ing pamanako naman ya ing gawan na.e}C Atin taung tatanggi king sala; e re aintindian nung nanu ya ni tutukian nung nu ya pupunta.p|Y Manibat karing siudad ding sugatan at mamamate mamaus la, oneng e na pansin ning Dios ing dalangin da.{# Laru ing gagawan da libutad ding olibong bandi ra ding e mayap; papaslan da lang ubas ban maging alak, oneng king kau ra ala namang panulu.pzY Libut-libut lang lubas, ala lang imalan; mangaranup-danup la samantalang trigu ing karelang pupupulan. &_~~(}}k}||0{{{!zzz$yyDxxWxww4wvvuuutt-ss>rrXqqmqpp\p oo%nn=mmemllVkk>c===e<< ;;':S987655|543332211 00V//o/..l--s-,+++]***))4((A''6&&{&%%$$i$##c#"z!!4 r3g'V5@L?Pno,k8?i % ) ' ! "9h'!_kWO Nganang sasabi king lub na, Mengalinguan ne ing Dios; e na ku akit uling papampanan neng lupa na.QV Ing taung alang kalaban-laban daragsa ne, at king upaya na pailalam ne.xUi manenayang makapampan, leon ing kalupa na ban sagmitan taung kalulu kabud linub ya king makaumang nang lambat.T Karing baryu karin ya salasalikut, manenayang makamate king lihim karing taung alang kasalanan. Silip-silip yang magugumasid,pSY Ing asbuk na mitmu yang pamalmura, pamaglaram, at pamamala; kaguluan at e mayap ing atyu king dila na.XR) Ngana king lub na, Matatag ku kapilan man; alang dugpa kaku nanumang kabiguan.Q Magtagumpe ya ing taung e mayap king nanumang gagawan na; ing kekang pamanukum ala man king kaisipan na; pituya-tuya na lang kalaban na.oPW Uling sapat na ing atyu king bie na; ala neng panintunan pa. Ala, alang Dios! ngana ning kaisipan na.Ow Ing taung e mayap pagmaragul na pa ing e mayap nang nasa ning pusu na; angga king ing Ginu pituya-tuya ne at susumpa. N Abusuan ne at gigipitan ning taung e mayap ing taung kalulu; ila sanang marakap king bitag a karelang yuyumang para karing kalulu.VM ' Ginu, ba't lalaut ka kekami? Ba't sasalikut ka king oras ning kaligaligan mi?ML Katmuan mu lang takut, O Ginu, at ipabalu mu karela king tau la mu!~Ku Me keni, O Ginu, e mu paintulut magtagumpe ya'ng tau, bustan mung mayatul la arapan mu ding bansang e kikilala keka.Jy Uling ding atyu king pamangailangan kapilan man e la makalinguan, at itang kapanayan ding kalulu kapilan man e mawala.bI= King Sheol la miras ding taung e mayap, pati na ding bansang king Dios e bisang tanggap.hHI King pamanatul na makikilala ya ing Ginu; ding e mayap antimu rin makilala la karing dapat da.G Ding taung alang Dios menakbag la king mismung kulkul a gewa ra; king bitag a inumang da kaku karin la merakap ding sariling bitis da.vFe ban kilub ning siudad ning Zion kakung ikanta ing kekang kapurian, at tumula king kaligtasan a kekang binie. E Malunus ka sa kaku, O Ginu! Lawan mung kasakitan a depat da kaku detang masama kaku; king bingit ning kamatayan damputan mu ku,D E na malyaring kalinguan ing saingsing ding atyu king kasakitan, nune singilan na la ding tampalasan king dayang pepatulu ra.tCa Magkanta kayung kapurian king Ginung manuknangan king Zion! Mayap a depat na ibalita karing sablang bansa.}Bs Detang mekasubuk king lagyu mu manalig la keka, O Ginu; kapilan man e mu la lakuan ding lalapit king kekang arapan.yAk Matibe yang kuta ing Ginu para karing malulupig a tau; metung yang matibe tuknangan king oras ning kaligaligan.q@[ Ukuman neng yatu king mitmung katuliran, atulan na la king katutuan na, ding sablang taung lelangan na.S? Oneng ing Ginu ari ya kapilan man. Sidia ne ing tronu na anting piukuman.w>g Gisan mu la't tinampus ding kekeng kalaban, pati siudad da keka lang lesakan; inya lubus na lang makalinguan.u=c Inatulan mo ding bansang e kikilala keka; ding e mayap pete mu la, lagyu ra kapilan man e na masambitla pa.[</ Pekilaban mu ing katuliran ning kakung piamanuan; minatul kang mitmung katuliran.a;; Panakit da keka ding kakung kalaban, miragsa la ngan; layun mate la king kekang arapan.X:) Keka tumula ku at magsaya ku; purian ke ing lagyu mu, O Kakataskatasan a Ginu.9 + Pasalamatan da ka, O Ginu, king mabilug kung pusu; kakung pamalita sablang depat mung makapagmulala. fig,Pasalamatan da ka, O Ginu...,(9:1)fig*S8 O Ginung kekeng Ginu, sakdal ya kamalan ing lagyu mu king mabilug a yatu!E7ayup at asan king danuman at ing sablang kakawe king dagat.06[ding tupa at baka pati animal a malyap,c5?Penibala mu king tau ing sablang dapat mu; lalam nang upaya pepasakup mu ing sabla-sabla;X4)Makanyan man, lelangan meng halus kapante mu; pitungan meng kamalan at ligaya.b3=nanu ya ing tau ba't keka yang gaganakan; nanu ya ing tau ba't keka yang pagmalasakitan?s2_Neng pagumasdan ke ing banua, ing banuang gewa da ring taliri mu; at ing bulan at batuin karin binili mu;e1Canak at bingut kakanta ra. Matibe kuta keka yang telakad ban kalaban keka lang patahimikan.w0 iO Ginung kekeng Ginu, sakdal ya kamalan ing lagyu mu king mabilug a yatu! Kekang dangalan lalagpus king banua;/{Inya ing Ginu kaku yang pasalamatan, uling makatuliran ya; ing lagyu ning Ginung Kakataskatasan pagkanta keng kapurian.k.OIng e ustung depat na migbalandra king bie na; ing katampalasan na king sariling buntuk na digpa.q-[Gagawa yang metung a kulkul, at pekalalam ne; oneng ya mu rin kabud ing mayakmul king gewa nang kulkul!g,GLawan me, ing mimisip king e mayap pangagli na ing kapamiraitnan, at babait na ing kalaraman.W+' Deting sandatang pamakamate na makasadia na la, pati ding paslu nang mataram.*} Nung ing tau e ya sumisi at tuknang king pamikasala na; kanita itais ne ning Dios ing espada na o isadia ne ing pana na.M) Ing Dios ukum yang e mangabiran; aldo-aldo makasadia yang mamarusa.R( Ing Dios ya ing kakung kalasag; detang mamintu liligtas na la ning Dios.') O Dios a e mangabiran a talasuri ning pusu at kaisipan, ding taung mitmung kasalanan keka na la sanang parusan, at patatagan ding taung banal.n&UIng ukum ding bansa ya ing Ginu. O Ginu, atulan mu ku ketang kakung katuliran, at keyalan kasalanan._%7Bustan mung ding bansa mitipun lang makapadurut keka, at manibat banua sakupan mu la.$Ginu, mibangun ka at mimua, O Dios ko, talakad na ka! Ing mua ding kalaban ku daigan mu, saupan mu ku, ika a patupad king katuliran.u#cbustan mung atagal da ku at dakpan ning kakung kalaban, at bie ku pandamusakan na, at king alikabuk lakuan!z"mnung wari't inablasan keng e mayap ing tapat kung kaluguran o semantalanan ing kakung kalaban a alang kasalanan,W!'O Ginu, O kakung Dios, nung wari't dening gamat ku atin lang e mayap a depat;_ 7Nung ali mangari lang leon idala da ku, at paglapakan da ku, at alang magligtas kaku.b ?O Ginu, O Dios ko, keka ku lalapit; iligtas mu ku at ingatan karing sablang tatagal kaku.lQ Ding sabla kung kalaban dumine la sana't mitakutan; lakuan da ku at mako lang mitmung kamarinayan._7 Pekibatan na ning Ginu ing kakung panalangin; panalangin ku tatanggapan na ning Ginu.Z-Lakuan yu ku, ikong sablang darapat e mayap, uling dimdam ning Ginu ing kiak ku.`9Mata ku lalabug na la, uling labis-labis ing kakung dusa; kakung kalaban iti depat da.}sMepayo na ku kening kakung pamanangis; balang bengi karing lua ku ulunan mabasa ya, at pati na ing kakung pagkeran.iKKing tuknangan da ring mete na keka ala nang makaganaka pa; karin alang makaibie kapurian keka.]3Balikdan mu ku, O Ginu, at sagipan mu ku; uli ning lugud at lunus mu iligtas mu ku.oWMagdusa kung e makanyan-kanyan king maragul a kalingasngasan. O Ginu, angga kapilan, iting kasakitan?mSLunusan mu ku, Ginu, uling sikanan ala ku; Ginu, uluan mu ku sana; mabilug kung katawan masakit ya.Z /O Ginu, king kamua mu e mu ku sa paparusan! E mu ku sana kakamuan at paniabianan.a; O Ginu, ika ing babie bendisyun king taung makatuliran; ing lugud mu ya ing kalasag na.,Q Oneng ding sablang lalapit keka tumula la, at keka ikanta da kapilan man ing tula ra, at ding sablang malugud keka keka lang ingatan ban magkanta la king tula da.*M Atulan mu la't parusan, O Dios ko; sablang babalakan da ya sanang ikabigu ra. King arap mu itabi mu la, uli ning linaban la keka, at ning dakal dang pamikasala.%C Uling alang mayayakit a katutuan karing asbuk ding kakung kalaban, mitmu lang kapanyiran; kutkutan la waring e mitambunan; pamanyunu ing karelang sasabian.+O Ginu, ituru mu kaku ing kekang katuliran, uling dakal lang kakung kalaban; pakit meng masala kaku ing kekang kaburian ba keng mayan atuparan.Oneng aku, uling tutu mu kung kaluguran, malaus ku king bale mu; king mitmung takut samba ku kilub ning banal mung Templo.^5Keka lang papaten ding malaram, at kasaman ding taung mapaglinlang ampon tampalasan.W 'E mo man buring akakit ding taung palalu; kasaman mo ngan ding e mayap a tau.N Dios kang e matula king e ustu; kapilan man ing e ustu e mu katulan.X )Neng abak pakiramdaman mu ku; uling keka mamaus ku, at panayan ku ing saup mu.R O ari ku at Dios ku, saingsing ku pakiramdaman mu, uling keka mamaus ku.E  O Ginu, pakiramdaman mu ku, pansinan mu sa ing saingsing ku.vePayapa kung magkera, at agad-agad mipapatudtud ku, uling ika mung bukud O Ginu, ing makapanatag king lub ku.Ing lalung maragul a tula binie mu king pusu ku; maygit yang e palak king tulang kakamtan da detang labis-labis a kakanan at inuman.gGDing dakal karelang kukutang, Ninu ing makaibie kanawan kekatamu? Lunusan mu ke sana, O Ginu.GItang mayap at ustu yang iyain yu, at manalig kayu king Ginu.nUMalyari kayung mimua, oneng e kayu sa mikakasala; karing kekong pagkeran misip kayu sa at magpayapa.jMGanakan yu king makapaygit la ding tapat king Ginu; neng mamaus ku pakiramdaman na ku ning Ginu.-O Tao, angga pa kapilan ing insultuan yu ing kakung dangalan? Angga pa kapilan ing luguran yu ing alang kabaldugan, at panintunan ing kalaraman? Pakibatan mu ku sana, O Dios a makatuliran, neng mamaus ku keka; king kaligaligan liligtas mu ku; lunusan mu ku at pakibatan dalangin ku.Z-King Ginu manibatan ing kaligtasan; keka ya sanang bendisyunan ing kekang balen.Me keni, Ginu! Iligtas mu ku, O Dios ko! Ding kakung kalaban keka lang parusan, at ilako sikanan. ding sablang makasalanan.S~Laksa-laksa la man ding kalaban a kaku makapadurut e ku la rin pitakutan.q}[Malyari na ku ngening magkera ban matudtud, at kaybat migising ku, uling ing Ginu ya ing magbante kaku.g|GKing Ginu maus kung masikan, at ya naman king bunduk nang banal, kaku munie yang kapakibatan.i{KOneng ika, O Ginu, ing kalasag ku, ika ing babie tagumpe kaku; babalik mu kaku ing sikanan lub.6zgKaku karelang sasabian, Ing Dios e ne saupan.Uy %O Ginu, karakal da ring kakung kalaban; e la ditak ding kaku bisang lumaban!Ix  suyuan ye't pitakutan ing Ginu, tumula kayu at galgal; kekayu yang suyuan, nung ali mimua ya at magisan ko ngan; uling tutu yang mayan mimua. Mapalad la ding sablang lalapit pasaup king Ginu.Rw Inya, ikong ari, magpakabiasa kayu; mingat kayu ngan pamuntuk ning yatu.`v9 King kekang palupalung bakal keka lang pamaluan, at keka lang pamalbalan anting kuran.ouWManiawad ka at ibie ku lang sablang bansa keka; pati na ing mabilug a yatu iyabe mu la king bandi mu.tNgana naman ning aring pinili na, Kakung isalita utus ning Ginu: Ika ing kakung anak, king aldo'ng iti meging tata mu ku.Hs King Zion a bunduk kung banal, ing kakung ari karin ke likluk.NrKing mua na sabianan na la; tumakut la king bagsik na. Ngana karela,dqAIng Ginu naman karin banua, king tronu na makalukluk ya; kailian na la mu king gagawan da.GpNgara, Patluran tamung upaya ra, at e na payalipan pa karela!o+Ari keting yatu abe-abe la, at e mayap ing buri da; karelang mamuntukan mipupulung la; ing Ginu ya'ng buri dang labanan at ing aring pinili na.Yn -Ba't ding bansa rebulusyun ing isipan da? Nanung kapupuntan na ning tatangka ra?km QIngatan ne ning Ginu ing taung makatuliran, oneng ing taung makasalanan miras ya king kapahamakan.l Potang datang ing pamanukum na taung e mayap mitalakad ali la; mikawani la ding makasalanan king katipunan ding makatuliran.[k 1Oneng ding taung makasalanan e la makanyan; sepu la waring pipaid-paid ning angin.)j MMengari ya king tanaman a tutubu lele ning danuman, at mamunga ya king keyang kapanaunan. Sagiwa lang parati ding keyang bulung; magtagumpe sabla nang daraptan.ci AMatula na lang pamintuan ding kautusan ning Ginu, at keya lang pagaralan aldo o bengi man.&h IMapalad ya ing taung e makiramdam king tuturu ding e mayap a dapat, at e makikiabe king dapat ding makasalanan o makikiluklukan karetang alang Dios a katawan..gW*Tutu neng matua i Job inyang mate ya.f*Mebie yang dinalan apat apulung banua i Job, at ikit na la ding apu na, ding apu na king tud, at ding apu na king talampakan.e*Ala nang babai pa king mabilug a yatu a kasing lagu da ring anak nang Job. Kalupa da ring anak nang lalaki, pepamanan na la ding babai.ddA*Inaus neng Jemimah ing pangane karing babai, ing kadua Keziah, at ing bungsu Keren Hapuch.?cy* Atin yang pitung anak a lalaki at atlung anak a babai.Ub#* Binendisyunan ne ning Dios ing tauling dake ning bie nang Job maygit king minuna. Meging bandi na la ding labing apat a libung tupa, anam a libung kamelyu, libung kaparis a baka, at libung gaindung asno._a7* Dinalo de ring kapatad nang lalaki at babai at ding sadia nang kakaluguran, at migpiesta lang kayabe na king pibalebale na. Pisiag da ing pamakirame ra kang Job at inaru de karing kasakitan a pepagpa na ning Ginu. Minie yang ditak a salapi at gintung singsing ing balang metung karela. fig,Gewa neng pasibayung mabandi ning Ginu.,(42:10)fig*`#* Kaybat na lang penalangin Job ding atlu nang kakaluguran, gewa neng pasibayung mabandi ning Ginu. Dininan neng dobli king sadia nang bandi._w* Gewa da ri Elipaz, Bildad, at Zofar ing sinabi na karela ning Ginu at pekiramdaman ning Ginu ing panalangin nang Job.:^m*Ngeni, magdala kayung pitung baka at pitung tupang lalaki kang Job, at iyain yu lang ain-sakripisyu para karing sarili yu. Ipanalangin na kayung Job at tanggapan ku ing panalangin na at e ku gawan kekayu itang mangaintulid kekayu. E kayu migsalita king katutuan tungkul kanaku a antimo ing gewa nang Job.P]*Ngana ning Ginu kang Elipaz kayari nang migsalita kang Job, Mua ku keka at karing adua mung kakaluguran, uling e kayu migsalita king katutuan tungkul kanaku antimo ing gewa ning talasuyu kung i Job.f\E*Inya tutu kung pagmarinayan ing heganagana kung sinabi, at sisisian ku king alikabuk at abu.z[m*Kanitang minuna ing balu ku mu keka ya ing dimdam ku karing aliwa, oneng ngeni ikit da ka ding sarili kung mata.rZ]*Sinabi mu ing makiramdam ku kabang magsalita ka, at pakikuanan kung apakibatan ku la ding kekang kutang._Y7*Kitang mu nung ba't masikan ku lub mangutang king kekang kabiasnan samantalang metung ku mung taung ala namang beluan. Migsalita ku karing bage a e ku aintindian, karing bage tutung pagmumulalan a e ku aintindian.eXC*Balu ku, Ginu, ing agawa mu ing heganagana, at alang makasagka king nanumang kekang tangka.*W Q*Mekibat ya i Job king Ginu. Ngana:fVE)"Lawe na mababa king peka palalung diling animal; ya ing ari ding malyap at mabagsik a lasip._U7)!Alang nanuman king yatu ing apakilupa mu; metung yang melalang a alang takut nanuman.RT) Maputi yang kikislap ing delanan na; apapaputi ne anting bula ing dagat.eSC)Apapagalo ne ing dagat anting danum a bubukal; apapabula ne anting metung a kalderung laru.xRi)Anti yang mataram a kapsa ing atian na; nung magsapad ya anti ya mong balsa, pikakawanian na gabun a malambut.pQY)King dambuala ing palupalu mengari yang are pipalutan, kaylian na la mu deng taung miyayasiwas tandus.hPI)E ne pulayan ing pana a daratang; batung besibas mu king dambuala anti yang are panamdaman na.RO)Anti yang are keya ing bakal, at ing tangsu anti yang dutung a malambut.GN)Alang espada a makasugat ni pana o tandus o nanumang matilus.cM?)At ngening talakad ne man mitatakutan lang pekamasikan; uli ning takut da ala lang agawa.yLk)Ala yang takut kenu man ing pusu nang masias anting batu; matatag ya antimo ing batung panglalam ning gilingan.NK)Alang dake maina king balat na; e mu abaluktut, masias anting bakal.;Jq)King sikan ning tundun na ding manakit tatakut la.eIC)Silaban ning pangisnawa na nanuman ing dasan na; lulual king asbuk na ing aping milalablab.tHa)Lulual naman ing asuk karing busbus ding arung na; kalupa ning asuk ning dikut a mitatau lalam ning kuran.dGA)Lulual king asbuk na ing aping milalablab, at alang tuknang susulapo ing mitataung lipatu.fFE)Mangildap king sala neng manatsing ya, mibabaya lang mata na anti ing aldo saslag neng abak.hEI)Alang nanumang bage ing makapikawani karela king katibe ra pangasuglung king metung at metung.eDC)Matigik ya pangataid ing metung king katuki na; agyang angin ya mu e milub king pilatan da.cC?)Tuki-tuki lang kalasag a makailera king gulut na; taidtaid la at masias lang anting batu.YB+)Ninu ing makabuklat king sikang na a mipadurutnan karetang makatakut nang ipan?eAC) Ala metung man ing makalako king panlual nang susulud o makatandus king makapal nang balat.x@i) Paburen mung ibalita ku la keka ding bitis ning Leviatan, at ilarawan keka nung nu ya anti karagul at kasikan.P?) Alang makalaban a e numanu balang; ala metung man king mabilug a yatu.\>1) Alang anti ing tapang na potang meyabuang ya; alang masikan a lub talakad arap na.b==) Milako ya tapang ing manakit kang Leviatan; ing ninumang manakit king gabun magsapad ya.N<)Tagkilan mia misan at e mu na ulitan; e mu na kalinguan ing labanan.u;c)Atusuk mo kaya king balat na ding dakal a sibat ding manasan, o taglusan ne kaya ning tandus ing buntuk na?R:)Saliwan de kaya ding manasan? Pirasuan de kaya ding magtinda ban pisale?]93)Itali me kaya anting ayup a sese o anting bage paglimbang ding babaing kekang ipus?U8#)Gawa ya kayang kasunduan keka, at mangakung pagsilbian na kang alang angga?L7)Aduan na kaya keka ing ibulus mia o maniawad ya kayang lunus keka?K6)Asulud me ing lubid king arung na o ibili ing taga king panga na?V5 ')Malyari me kayang arakap i Leviatan keng taga o itali keng lubid ing dila na?M4(Ninu ing makabulag ba reng arakap? Ninu ing makasilu king arung na?i3K(Ala yang takut agyang mabilis ya ing agus; tahimik ya agyang sapulan ne ning danum ning Jordan.q2[(Sasalilung ya lalam da ring masuksuk a tanaman, at ding tanaman ning sapa makapaligid la king dambuala._17(Magkera ya lalam ding masuksuk a tanaman, at sasalikut ya lalam ding timbu ning sapa.{0o(Ing dikut a pamangan na tutubu karing bunduk-bundukan nung nukarin mamialung la ding malyap at mabagsik a animal./y(Ya ing makapagmulalang dili karing kakung lelangan! Ing bukud mung Linalang ya ing malyaring sumambut keting dambuala.R.(Kasing tibe lang tangsu ding butul na, at ding bitis na anti lang bakal.\-1(Ing iki na katalakad yang tanaman a sedro; masikan la ding kalamnan ning bitis na.Z,-(oneng lawan mu ing sikanan ning katawan na, at ing upayang atyu karing laman na!a+;(Lawan me ing dambualang Behemot; aku ing linalang king dambuala; aku munaman ing linalang keka. Kalupa ding baka dikut ing kakanan na, fig,Ayup a ostrich...kabayu...agila...ing dambuala...,(39:14, 24, 27; 40:15)fig*i*K(Kanita aku ing mumunang keka munie kapurian, at tanggapan king ing tagumpe mu sariling keka ya.Q)( Ikutkut mu la ngan king gabun; itali mu la king tuknangan da ring mete.i(K( Wa, lawan mu la at ikuldas mu la; keka lang lasawan ding marawak ketang karelang katatalakaran.]'3( Lawan mu la ding maki ketasan; ibugnus mu ing mua mu karela at keka lang insultuan.c&?( Nung makanyan, talakad kang marangal, at maki dangalan; miblas ka king ligaya at kamalan.D%( Kasing sikan mu ko? Aparisan ne ning siwala mu ing duldol?u$c(Keka ya ngening buring ipakilala king e ku makatuliran, ba mung apakilala ing ika ing ustu at aku ing mali?M#(Antimong lalaki talakad ka, at pakibatan mu la ding kutang ku keka.B"(Kanita busal ning bagyu pasibayu yang migsalita ing Ginu.7!i(Labis na king dapat kung sabian ing sinabi ku.\ 1(Migsalita kung kamangmangan, Ginu. Nanu ing apakibat ku? Isara ku ne ing asbuk ku.+Q(Mekibat ya i Job king Ginu. Ngana:  () M(Ngana pang migsalita ning Ginu kang Job: Ing taung mapanintun kamalian makilaban ya king Mayupaya? Paburen mung makibat ya itang bisang makipagsalita king Dios.T!'Nung nukarin la ding mete karin atyu ya, ding malutub na daya pagkabie ra.b='Manibat karin king malapit, at marayu makabante ya manintun yang apate na at apangan na.V%'Gawan ne karing batu ing tuknangan na, batung mangatilus ilang salikutan na.r]'Panayan na pa wari ning agila kekang utus bayu sulapo ya, at king bunduk a matas sale na karin ne gawan?}'Uli na wari ning kekang kabiasnan inya balawe matas ya sulapo, at kaladlad ding pakpak na papuntang mauli ing sulapo na?'Gagaleung ya karing balang tiup ding trumpeta; marayu ya pa ing labanan ababau na na, daramdaman na ing kulisak nang utus ding opisyal.b='Maki bigsikan at kamua yang pupulayi; katiup da ring trumpeta kabayu e ne makapaindatun.J 'Kalakalaksing la at kikislap ding armas da ring pakasake karela.]3'Ing takut kaylian na king nanuman e ya manginayang, at alang pataram a makapaurung.pY'Kukudkud na lang patus na king kapatagan; king mabilug nang sikanan mamirapal yang munta king labanan.wg'Uli mu wari inya makalundag yang anting durun, at potang gagaleung ya karing tau sindak naman ing ipasari na?pY'Ika wari, Job, ing minie sikanan king kabayu? At king buak nang makaba king tundun ika wari ing minie?]3'Oneng potang magumpisa yang mamulayi kaylian nia mu ing kabayu, at ing makasake na.Q'Ita makanyan uling ing Dios gewa neng mangmang; e ne dininan kabiasnan.nU'Ketang pangimut na ding ebun balamu e no bandi, ala yang malasakit agyang masayang ing kapagalan na.^ 5'E na pakibalak king karing bitis madamusak la o balbalan da la ding malyap a animal.b ='Uling lalakuan na la ding ebun na king gabun, at panayan na karin ing tanggap lang pali.n U' Matikas lang mamayagpag ding pakpak ning ayup a ostrich, oneng den kaya pakpak lang magdalang lugud?t a' Ayasahan me kayang iyuli na ing kekang pinupul, at idala na ing mepalut manibat king lugal ning pidadaran?p Y' Apanaligan me kaya uli ning maragul nang sikanan, at ayasahan meng gawan na ing kekang mabayat a obra?jM' Amanehu me kaya king lubid ban apaniarul mia? O apaguliut me kaya ing balsa king kekang taldawa?ve' Makasadia ya mo kayang magobra para keka ing malyap a baka? Bisa ya mo kayang kabukas ya king kekang kuadra?_7'Karing bunduk karin la manintun apangan da; karela lang kakanan ding sagiwang bulung.kO'Pangilagan da la ding siudad a masigla, ala namang makapatunud karela ban gamitan king pamagobra.s_'Binie ke karela ing ilang ban maging karelang tuknangan, at peintulutan karing gabun a malat manuknangan._7'Ninu ing minie kalayaan karing asnong malyap? Ninu ing mibulus kareng asnong mabilis?X)'Karing kagubatan la daragul at sisikan, at kaybat mako la at e na magbalik pa.L'Balu mu nung kapilan la durukung mababa ban ibait da lang anak da?y'Balu mu nung nu la anti kaluat king atian ning gaindu ra bayu la miganap? Balu mu ing panaun nung kapilan la miramdam?z o'Balu mu nung kapilan la mibabait ding malyap a kambing da ring bundok? Linawe mu na la deng usa neng manganak la?~{&)Ninu ing magsadia king apangan da ring awak potang king danup ding malutub da malisuas la at pamangan kaku maniawad la?Z}-&(kabang manenaya lang pakasalikut karing kueba o manaya karing karelang kulungan?h|I&'Malyari meng dakpan itang maging pamangan da ring leon o apakabsi mu ing danup da ring anak da;{q&&ing uran a makapasari ban alikabuk maging mapekat?|zq&%Ninu ing maki kabiasnan a makapamilang karing biga? Ninu ing makatagilid karen ban ibaldug karelang bitbit a uran,Ky&$Ninu ing mibiling kabiasnan karing biga o minie beluan king ulap?uxc&#Atuburan mu la ding kildap ban keka mamintu la, at keka sabian da, Atyu na ke pu kekayu makasadiang sumuyu?Uw#&"Malyari mu lang autusan ding biga ban mabingbing ka king uran a ibaldug da?v&!Balu me ing kautusan a pamintuan da ring atyu king suklub ning banua, at apalyari mung gampanan da ing atyu keti king yato?u!& Aturu me ing dalanan da ring batuin king miyayaliwang panaun, at ing dalanan da ring batuin ning Maragul at ning Malating Saru king banua?gtG&Atali mu la at piabayan ding batuin ning Pleiades o akalag mu la kaya ding batuin ning Orion?Os&a papasias anting batu king danum, at maging masias a yelu ing dagat?Ar}&Kaninung sepupunan ya ibat ing yelu a sobra king karimla-qU&Atin yang tata ing ambun o ing uran?Lp&Ninu ing paranum king malangi at maung gabun ban tumubu ing dikut?Eo&Ninu ing paralang uran karing lugal a ala mang makatuknang?|nq&Ninu ing kinulkul king paliging dalanan na ning mananabung uran, at ing minie dalanan king kildap abe ning duldul?|mq&Nu ya karin ing dalan papunta king lugal a panibatan ning sala o ing lugal a panibatan na ning angin ning aslagan?Ml&Sasadia ku la den king panaun ning kaguluan, karing aldo ding gera.[k/&Liban mu na la ding silid pisisinupan, nung nu ku sisikap ing yelu at uran-lipat?Oj&Balu ku king balu mu uling bina na kang matua, makabait na ka kanita!Mi&Atuldu mu karela nung nu la angga munta o apapagbalikan mu la kaya?Lh&Balu me ing panibatan ning sala o ing panibatan ning karalumduman?Sg&Atin kang beluan king degulan na ning yatu? Pakibatan mu ku nung balu mu.ifK&Atin nang pepakit keka karing pasbul dalan a magbante king maralumdum a tuknangan da ring mete?}es&Ibat na ka karing panibatan da ring sibul king kalalalaman ding dagat? Linakad na ka king kalalalaman ding danuman?odW&Ing sala ning aldo bina yang masala karing e mayap, at mangapigil la king tangka rang gawang kasiran.'cG&Ding bunduk-bundukan, at ding kapatagan king aslag ning aldo linto la, kalupa ding tuklip ning imalan melino la, kalupa ning marka na ning panatak king pila.lbQ& Inutus mu na king sala ing katmuan ne ing yatu ban ding e mayap mayabuang la king pangasalikut da?Oa& Job, king kekaban ning bie mu inutusan mu neng datang ing ganingaldo?e`C& Ngaku, Angga na ka mu ken, at e na makalagpus pa, at keni ding palalu mung alun tuknang la.R_& Dininan keng angganan ing dagat, at binili gulut ding pasbul a pakasara.\^1& Gewa ke ing biga bilang piblasan na, at king makapal a dalumdum kaku yang bebatan.v]e&Ninu ing misara karing pasbul ban masabat ya ing dagat inyang ita misapuak ya ibat king yatung sepupunan na? \ &King munag sumala ning aldo a ita ding batuin miyabe-abe lang migkanta, at ding lelangan ning banua mengulisak la king tula ra.X[)&Nu la makatalakad ding pundasyun na o ninu ing mibili king batu nang paniuluk?Z&Ninu ing migpasya nung nu ya anti ing sukad na? Ninu ing miyatiat babo na king gulis a paniukad? Balu mu la ding pakibat?\Y1&Nukarin ka inyang lelang ke ing yatu? Nung tutu ing dakal ka balu, sabian mu kaku.NX&Talakad ka at magpakalalaki, at pakibatan mu la ding kutang ku keka.eWC&Ninu wari ika a magduda king kakung kabiasnan kapamilatan ding kekang amanung alang beluan?HV &Kanita busal ning bagyu, migsalita ya ing Ginu kang Job. Ngana:[U/%Inya ding tau katakutan de; e na la pansinan ding taung sasabian da ing biasa la.oTW%Ing upaya ning Dios tutung maragul, e ta man makalapit; bina yang makatuliran, ala yang pamangabiran.vSe%Manibat king norti daratang ing ginintuan a leguan; maka imalan ya ing Dios king makapagmulala nang kamalan.R%At ngening ing angin dinalan ya, at lininis ne ing banua; makasilo ya ing sala king banua, tutu yang masala para alawe ta ya.XQ)%E ku aduan ing makipagsalita ku king Dios; obat dinan keng panaun siran na ku?pPY%Ituru mu kami nung nanu ing sabian mi; ala na kaming balung sabian, ala lang laman dening kekeng utak.yOk%Agawa mung kalupa ning Dios ing iladlad me ing suklub ning banua, at apasias meng kalupa ning kikintab a bakal?hNI%E mu balu yan. Makagyung pibabatan mu ing pali potang maratun king gabun ing angin ning mauli.~Mu%Balu mu nung makananu nang papagato ning Dios ing biga? Yan ing makapagmulalang dapat ning Dios a ganap king beluan.qL[%Balu mu nung makananu yang mumutus ing Dios, at nung makananu nang king banua payaslagan na ing kildap?iKK%Tuknang ka pa mu, Job, at makiramdam ka; isipan mu pa mu ing makapagmulalang gagawan ning Dios.zJm% Padala na ing uran ban paranuman ing gabun; malyaring padala na bilang pamamarusa o ban pakit na ing pakamal na.I% uli ning pamamintu ra king kaburian ning Dios. Mamintu la ngan king utus ning Dios, nukarin pa man king kabilugan ning yatu.1H]% King banua gugulis ing mataram a kildap,dGA% King pangisnawa ning Dios danum maging yelu, at ing malualas a danuman sisias anting batu.gFG% Ing angin a magdalang bagyu ibat ya king mauli, at ing marimlang amiam ibat naman king norti.OE%Kanita ding mabagsik a animal lungub la at manatili karing lungga ra.`D9%Inya tuknang la ding tau king karelang obra; pakilala na king ing heganagana dapat na.C%King utus na mabaldug ing yelu king yatu, at parala ya namang uran a alang tuknang, at ya naman ing paralang uran a masikan.kBO%King utus ning Dios makapagmulalang bage ing mararapat. Pagmulalan tamu, oneng e tamu aintindian.oAW%Katuki na maramdam ne man king duldul ing makamal nang siwala, samantalang ing kildap gugulis ne man.w@g%Tutubud ne ing kildap king malualas a banua, manibat king metung nang punta ning yatu angga king kangatba na.U?#%Pakiramdaman ye ing siwala ning Dios, ing duldul a manibatan king asbuk na.(> M%Pakarugan na ku salu ning bagyu.`=9$!Ing inge ning duldul babalita na ing pamangalalung mitmung kamua laban king kasalanan.U<#$ Dakpan ne karing gamat na ing kildap; yutus neng paturan ne ing tulduan na.Q;$Makanyan na lang pakanan ding tau; babie na ing labis-labis a pamangan.q:[$Tutubud ne ing kildap king malualas a banua, oneng ing kalalaman ning dagat manatili king karalumduman.h9I$Alang makibalu king lakad ning biga o nung makananu yang kakalugkug king banuang tuknangan na.Y8+$Ya ing mibabaldug king uran ibat karing biga ban paranuman ne ing meto ketawan.[7/$Ing Dios ya ing kukua king danum ning yatu, at kaybat gawan nang patak ning uran.\61$E tamu lubus abalu ing degulan na o bilangnan ding bilang ding banua nang delanan.5/$Ding heganaganang tau ikit da ing gewa na; karelang tatangalan ketang marayu dang kabilian. fig,Ding sablang tau ikit da ing gewa na.,(36:25)fig*T4!$Alang tuknang a pamipapuri king Dios karing gagawan na; ika man purian me.q3[$Ala metung man ing makasabi king Dios nung nanu ing gawan na o abintanganan meng ginawa yang kasalanan.k2O$Ganakan mu ing degulan ning upaya ning Dios; ya na ing maragul dili karing heganaganang talaturu. }C~~}}||'{{ztyyxxoxww2vvJuuxu tztss=rrUqqRppLoo(nnmllkkljjsiii hh5ggffeeddFccccbbbaq``__^^Q]]b\\\[[T[ZZEYY4XXXWWaWVV.UULTTT.SS[SRR?QQQ"PPiPOON}NMMLLLsL KK$JJyII\HH9GGFpFEDD#CCLBBAA?@@|@,??h?>>X==\=A karing taung midinatan a gamat king kasalanan, at tatanggap suhul karing gamat dang wanan.N= E mu ku darame king parusa da ring makasalanan, at taung tampalasan;U<#Kaluguran ke ing Templo mung tuknangan, at ing lugal ning kekang kaligayan.\;1Magkanta kung kapasalamatan, at sablang makapagmulala mung depat kaku ngan sabian.|:qGinu, wasan ku la ding kakung gamat anting tanda king ala kung depat a pamikasala; kekang altar kaku yang lapitan.h9IKasaman ku ing pamakiabe karing taung darapat e ustu, at e ku mekiluklukan karing makasalanan.W8'E ku mekiabe karing taung malaram, at e mekisalamuha karing magbanal-banalan.X7)Ing lugud mung e kukupas e ku kakalinguan at mibiebie ku king kekang katutuan.U6#Siasatan mu ku, Ginu, at subukan! Lawan mung kakung kapagnasan at kaisipan.w5 iO Ginu, ibie mung kakung katuliran, uling matulid ing kakung daraptan, at bukud mung ika ing kakung panaligan.>4wDios ko, king sablang kaguluan iligtas me ing Israel!3Mananu na sanang ing kakung katapatan at katuliran ilang maging kakung salilungan, uling ika, Ginu, ing kakung panaligan.O2Ingatan mu ku at sagipan; keka ku lalapit pasaup e mu ku pakarinayan.f1ELawan mu: milalu la karakal ding kakung kalaban; pawa ra kung kasaman at buring panasakitan!T0!Lawan mu ining dusa ku't kasakitan; kekang patawaran sabla kung kasalanan.M/Ilako mu ku karing kalingasngasan ku, at isaka king kaligaligan ku.J. Balikdan mu ku at lunusan, uling magdili-dili ku at mipasakitan.i-KDing mata ku parati lang makalawe king Ginu, uling liligtas na ku king bitag a inumang da kaku.f,EKakaluguran na la ning Ginu ding mamintu karing utus na, at karela pabalu nang kasunduan na.Q+ Mangabiayan yang mitmung kanawan, at anak na gabun karela yang bandian.]*3 Ing ninuman king Ginu tatakut at gagalang, abalu re ing dalan a sukat dang dalanan.\)1 Alang-alang king kekang lagyu, O Ginu, dakal kung kasalanan keka sanang patawaran.o(W Ding sablang dalan ning Ginu katapatan la, at para kareta lang tutupad king kasunduan na at kautusan.c'? Darala na lang mapagpakumbaba king dalan ning katuliran; karela tuturu ne ing tune dalan.V&%Mayap ya ing Ginu at makatuliran; tuturu neng tune dalan karing makasalanan.%%Kalinguan mu na sa ing gewa kung kasalanan, at keinan inyang anak ku; uli ning wagas a lugud mu at kayapan lub e mu ku sa kalinguan, O Ginu!Z$-O Ginu, ganakan mu ing lugud mung e kukupas a keta pang minuna keka nang selita.#{Ituru mu ku at tairan king kekang katutuan, uling ika ing kakung Dios at kaligtasan; patitingapun ikang kakung panayan.]"3Ginu, ituru mu la sa kaku ding kekang dalan; ituru mu la kaku ding kekang tuntunan.r!]Ding keka manalig e la tanggap kabiguan; bukud mung daratang ing kabiguan karetang keka alang katapatan.f EO Dios ko, ika ing kakung panaligan. E mu sa paburen ing sambutan da ku ding kakung kalaban.& IIka, O Ginu, ing kakung ausan;W' Ninu wari iting ari ning ligaya? Ing Ginung Mayupaya, ya ing ari ning ligaya!b= Ding lumang pasbul ning siudad pakabuklat yu na la, uling lungub ya ing ari ning ligaya.{oNinu wari iting ari ning ligaya? Alang aliwa nune ing Ginung Mayupaya; tagumpe akakua na king marangle ning gera.fEDing pasbul ning siudad a matua na pakabuklat yu na la, uling lungub ya ing ari ning ligaya.]3Makanyan la ugali ding taung manintun king Ginu, ding lalapit king Dios nang Jacob.W'King Ginu tanggap yang kanawan, at kapatawaran king Dios a keyang kaligtasan.Ya itang ating malinis a gamat, itang ating pusung dalise; itang e magnasa king e mayap, at e magsalitang kalaraman laban king kenu man.taNinu ing maki katuliran mukiat king bunduk ning Ginu? Ninu ing maki matulid lungub king banal nang Templo?eCYa ing kaniti menatagan king libutad ning danuman; pekatigik ne talakad libutad ning dagat. }Ing sabla bandi ning Ginu, at ing sablang atyu king yatu. Bandi ne ing mabilug a yatu, at ding sablang keti manuknangan.Pawang ing kayapan at lugud ilang mantabe kaku kabang mabie ku, at king bale ning Ginu manuknangan ku king kapilan pa man.1Misasadia yang pamangan king kakung arapan king mismung akakit ding kakung kalaban; tutugtugan neng laru ing buntuk ku, tula ku e makanyan-kanyan.dAAgyang king libis a mapanganib karin ku dumalan, e ku numanu balang, uling ika ing kakung kayabe. Ing pamarug mu't tukud ilang kaku babie sikanan lub. fig,Agyang karing libis a mapanganib karin ku dumalan...,(23:4)fig*nUDirinan na kung bayung sikanan. Tatairan na ku king dalan ning katuliran, antimo ing keyang pengaku.iKking dikut a malabung karin na ku papagpaynawan, at king makapasno danuman karin na ku daralan.? {Ing Ginu ya ing pastul ku, e ku magkulang king nanuman;jMMibalita karetang e pa mibait ing pamagligtas na; karetang e pa makabait ing sablang depatan na. wDing anak a mibait king panaun a daratang ya ing karelang suyuan; ing daratang a lahi balitanan ya tungkul king Ginu.} sDuku la king Ginu ding sablang mayupaya at palalu; ding sablang king alikabuk menibatan, king arap na duku la ngan.; qUling ing Ginu ari ya, ya ing pamuntuk ding bansa.n UDing sablang tau aganaka re ing Ginu at kilalanan de, datang lang sablang bansa ban king Ginu samba.s _Mangan la at kumabsi ding kalulu; detang king Ginu lalapit purian de. King kapilan pa man sana minawa la!Ika ing kakung purian king maragul a kapulungan, uli ning kekang depatan; kakung penata kakung tuparan king karelang arapan.Uling ala yang inumis ni pepaburen ninumang pakakalulung atyu king kagipitan; kabud karela yang ausan agad na lang pakibatan.  Ikong maki takut king Ginu, purian ye! Ikong sablang lahi nang Jacob, parangalan ya! Ikong sablang lahi nang Israel, samban ye!fESabian ke ing lagyu mu karing kapatad ku, at ika ing kakung purian king karelang kapulungan.b=King asbuk ning leon sagipan mu ku; iligtas mu ku karing sagu da reting mabangis a toro!T!King espada iligtas meng kaladua ku, at ing bie ku king ket da rening asu.QE ka sana lalaut kaku, O Ginu! Datang na kang agad, O talapagligtas ku.Z-Karelang pirakayan susulud kung imalan, at kakung tibabal karela yang pisugalan.\1Kakung butul kaku lang abilang; pituya-tuya da ku kabang aku ing karelang lalawan.}sPadurutnan da ku ding balamu asu, kukubkuban da ku ding e mayap a tau; gamat ku bisbus da la pati na ding bitis ku.~Anti yang gabun a malangi ing batal ku; mipapakat ya kening telabanua ining dila ku; halus mete ku inyang king alikabuk likuan mu ku.6}eIng sikanan ku mebating; ing kalupa na danum a mitugtug king gabun; mengalisia-lisia la sablang kakung butul. Pusu ku anti yang kandila; kilub ning kakung salu malalaso ya.^|5 Asbuk da kaku nganganga da la ngan; gagaga lang balamu leon a mapaglapak at danupan.o{W Ding kalaban ku anti lang toro'ng makapadurut kaku, kalupa da la ring mabagsik nang toro ning Bashan.]z3 E ka lalaut kaku, uling malapit ing panganib kaku, at metung man alang sumaup kaku.[y/ Manibat na kanita ika na ing kakung penaligan, at ing Dios ku kanitang mibait ku.bx= Ika ing ilut inyang mibait ku, at miningat king pandagul ku kapamilatan ning kakung ima. wNgarang sasabi, Ing Ginu ya ing kekang penaligan, obat ngeni e na ka papansinan? Nung kaluguran na ka pin, obat e na ka sasagipan?cv?Ding sablang menakit kaku kailian da ku; pipiling da lang buntuk da at pituya-tuya da ku!Zu-Balamu e na ku tau nune anti kung ulad a tatabi da, at pikakasaman ding memalen!at;Inyang minaus la keka king panganib miligtas la; memungang mayap ing keka pamanalig da.QsKekeng makatua ikang karelang penaligan, at dininan mu lang kaligtasan.Vr%Oneng ika ing makalukluk king banal a lugal, ing bukud pupurian ning Israel.yqkO Dios ko, aldo't bengi ikang kakung ausan; e ku mipaindatun kening kakung kabilian; obat e mu ku pa pakibatan?cp ADios ko, Dios ko, baket pepaburen mu ku? Baket meko kang marayu at saup kaku pigkaimut mu?`o9 O Ginu, pakit mung kekang sikanan, magkanta kaming kapurian uli ning kekang kayupayan.Jn  Mulayi la at tumakas la, uling iyarap me karela ing kekang pana.Wm' Mibalak la mang e mayap laban keka; e la magtagumpe king e mayap a tingka da.bl= Anak da keti king yatu gisanan na la ngan, at ding anak ding karelang anak anti munaman.k! Dulukan mu la king milalablab a ornu king aldo a datang ka at palto. At ing Ginu king mua na gisanan na la, at ing api silaban na la ngan.Yj+Sabla nang kalaban a mua, dakpan na la, at king wanan nang gamat bihagan na la.i!Binili ning ari king Ginu ing kapanaligan na, at manatili yang matatag king kapilan pa man, uli ning lugud na't lunus ning Kakataskatasan.ah;Ala yang kapupusan ing binie mung bendisyun; masaya ya uli ning atyu ka king arapan na.qg[Meging maragul ya't marangal, uli ning saup a kekang pepabal; bintun mu king ari ing ligaya at kamalan.Hf Bie ing inawad na keka, at binie mu bie makaba at alang angga.NePigdala meng mayap a bage; pitungan me king koronang gintung dalise.PdBinie mu ing nasa ning pusu na; e mu pigkaymut ing aduan ding labi na.nc WMatula ya ing ari uli ning sikanan a binie mu, O Ginu; matula yang e mu nanu king tagumpe a binie mu.Mb Tagumpe king ari ibie mu, O Ginu; neng mamaus kami pakibat ibie mu.Ia Mangalyu la at miragsa, oneng ikami makatalakad kaming lumaban.t`aManalig lang aliwang tau karing karung panggera o karing kabayu da; ikami manalig ke king lagyu ning Ginu.-_SNgeni balu ku na: ing Ginu tagumpe babie na ketang aring pinili na; ibat king banal nang banua ibie nang pakibat kayabe ding tagumpe a dapat ning wanan nang gamat.^!Kulisak keng masikan uli ning tagumpe kimtan mu, at ing lagyu ning Ginu ya'ng purian tamu! Ibie na ngan sa ning Ginu sablang kekang aduan.[]/Ibie na sa keka ing kapagnasan ning pusu mu, at dinan katuparan sabla mung planu.c\?Sablang ain mu tanggapan na la sana, at kekang ain-sakripisyu matula na sanang tanggapan.W['Ibat king Templo na saup keka ibie na sana, at ibat king Zion alalayan na ka.zZ oPakibatan na ka sa ning Ginu king oras ning kekang kaligaligan! Ingatan na ka sa ning lagyu ning Dios nang Jacob!4YaDing amanung lulual karing labi ku at ing pamibulebule ning kakung pusu, maging katanggap-tanggap la sa arapan mu, O Ginu a peka batu kung matibe at kakung talapagligtas!;Xo Iligtas me ining kekang talasuyu king kasalanan ning kapalaluan; e me paburen mag-ari iti kaku, kanita maging lubus kung alang kapintasan; alang mantsa ning mabayat a kasalanan.vWe Ninu mo ing makibalu king sabla nang pamagkulang ning tau? Inya karing kamalian a e ku balu patawaran mu ku.ZV- Karing utus mu mabibiasa yang talasuyu mu, mayap ing kakamtan king pamamintu ku.U! Mal lang maygit king gintu; maygit lang pagnasan king purung gintu; mas mayumu la kesa king inuyat, maygit la kaniaman king pulut-panilan.T1 Karapatdapat ing gumalang mitmung takut king Ginu, sukat manatili iti kapilan man. Ding atul ning Ginu pawa lang katutuan, at makatuliran la ngan. SDing kautusan ning Ginu matulid la; ninuman ing tupad tula ing kamtan na. Ding utus ning Ginu ustu la; babie lang sala karing mata.R/Ganap ya ing kautusan ning Ginu; babie yang bayung bie king tau. Apanaligan lang tuntunan na ning Ginu, kabiasnan babie ra king taung alang balu.QyKing dane aslagan karin ya saslag ing aldo, lalbug ne man king dane albugan; king pali ning aldo ing sabla mirarasnan.qP[Lulual yang anting lalaking kakasal ibat king silid na; mengari ya king mamialung a masayang makilaban.%OCmakanyan man king mabilug a yatu kakablas ing bosis da, at karing wakas ning yatu ing mensahi ra. Karin ing Dios mibili yang metung a tolda para king aldo.@N{Alang amanung sasalita ra o bosis a damdaman mu karela;eMCIng aldo babalita na iti king tutuking aldo, at ing bengi pabalu na king benging katuki na.\L 3Sasabian na ning malualas a banua ing dangalan ning Dios; pakilala na ing depat na.K2Maragul a tagumpe ing binie na king ari na; papakitanan ne king lugud a manatili ing pinili na, i David, at ding lahi na.fJE1Inya libutad ding sablang bansa, Ginu, ikang kakung purian, kekang lagyu kaku yang pagkanta.yIk0Liligtas na ku karing kakung kalaban; karing kalaban pepagtagumpian na ku, segipan na ku karing mabagsik a tau.ZH-/Ing Dios ya ing mablas karing kakung kalaban, at pepailalam na la kaku ding tau.uGc.Ing kakung Ginu mabie ya, mipuri ya ing kakung batung tuknangan! Ing Dios a talapagligtas ku ya ing purian!VF%-Dakal lang dayuan ding menimutla; gagalgal lang linual karing karelang kuta.]E3,Kabud damdaman da ku, agad lang mamintu; aliwang bansa gagalgal lang magsaria kaku.D+Linigtas mu ku king pamag-rebeldi da ring tau, karing karelang bansa gewa mu kung pamuntuk da; taung e ku kakilala kaku pepasakup la.C{*Mapinung-mapinu ku lang dinurug, ban angin ipaid na lang anting alikabuk, at karing dalan dekurak ku lang anting burak.Bw)Kukulisak lang maniawad saup, oneng karela alang migligtas; kinulisak la't pepasaup king Ginu, oneng saup e na binie.OA(Kakung kalaban pepaurungan mo ngan; masama kaku, kaku la ngang gisan.\@1'Dirinan mu kung sikanan king kakung pamakilaban, at tagumpe karing kakung kalaban.W?'&Wekasan kung bie ra ban e na makabangun pa, at king kakung arapan miragsa la.j>M%Tegal ku lang kakung kalaban, at ikua ku na la mang atagal; e ku la likuan anggang e la megisan.J= $Kakung daralanan keka yang pinatag, ban bitis ku e la mitalusad.`<9#King kekang kalasag iningat mu ku't linigtas; iningat mu ku, at gewa mu kung marangal.a;;"Gamat ku keka lang sinane king pamakilaban, at kaku yang ayabit agyang pana yang bakal.h:I!Bitis ku gewa mong kasing bilis ding king usa; tetagan mu kakung talakad karing lugal a matas.J9  Ya ing Dios a babie sikanan kaku, at mimingat king daralanan ku.[8/Atin pa waring Dios nung e mu ing Ginu? Atin pa waring batung mabie nung e mu ya?r7]Iting Dios dapat na ganap la; ayasahan lang amanu na. Detang lalapit pasaup king Ginu kalasag ya karela.d6AUli mu sambutan ku lang kakung kalaban, at uli ning kakung Dios pader kaku yang alundagan.\51Ing Ginu a Dios ku ya'ng babie sala kaku; tatabi nang dalumdum a makapadurut kaku.U4#Liligtas mu lang taung mapagpakumbaba, oneng ding palalu keka lang ibababa.i3Kkaring malinis, papakit mu ing kekang kalinisan, oneng karing taung e mayap mabagsik na ka man.s2_Ginu, tapat ka karetang tapat keka; karetang keka e migkulang, papakit mu munamang e ka magkulang karela; 1Inya ing Ginu ablasan na kung mayap, uli ning pamanupad ku karing utus na; ding kakung gamat malinis la; iti akakit ding mata na.V0%Ala kung kapintasan king arapan na; apangilagan ku ing pamaniapat kasalanan.H/ Kautusan na e ku la kelinguan, at e ku la lebagan kapilan man.B.Ing utus ning Ginu kakung tiparan; e ke gilutan ing Dios.t-aInablasan na ku ning Ginu uli ning kakung katuliran; binendisyunan na ku, uling malinis lang kakung gamat.a,;Liwal na ku at dela king malualas a lugal; linigtas na ku uling tune na kung kaluguran.V+%Lisuban da ku king aldo ning kakung kabiguan; oneng iningat na ku ning Ginu.W*'Linigtas na ku king mayupaya kung kalaban; karing kalaban a mas masikan kaku.t)aDinungo ya ing Ginu ibat banua, at saka na ku inabut, layun na kung sinaka ibat king kalalaman ning dagat.(%Ing kalalaman ning dagat linto ya, at ding pundasyun ning yatu meyakit la inyang ding kekang kalaban sebianan mu la, O Ginu, uling mimua ka.`'9Bignus na lang paslu na, at kalaban mikalat la; king kislap ning kildap misambulat la.X&) Kanita menuldul king banua, at bosis ning Kakataskatasan a Ginu peparamdam na.N% At ing kildap linto arap na, lipat a mangaragul ampon mapaling baya.j$M Ing dalumdum gewa neng pampan na, at ing matuling a ulap a magdalang uran ya'ng gewa nang tolda.X#) Sinake ya ketang kerubin, at mabilis sinulapo makasake king pakpak ning angin.h"I Pininpin ne ing banua at saka ya tinipa, king makapal a ulap karin la makatuklu ding bitis na.a!;King arung na asuk ing linual, at king asbuk na aping mikakalabkab at uling a mibabaya.t aKanita ing yatu meugun ya, at ginalgal pati na pundasyun ding bunduk; milyari iti uling mimua ya ing Dios.#Kaniting gipit kung kabilian, ing Ginu ya ing kakung inaus; king Templo na kakung bosis dimdam na, kakung saingsing miras king panamdam na.SMiras ku king bingit ning kamatayan; atyu na ku king oras ning kawakasan.c?Makagapus ku karing tali ning kamatayan; tatange na ku ning masalusung agus ning kasiran.Z-Purian ya ing Ginu, ngakung kukulisak, at miligtas ku karing sabla kung kalaban.<qKaku ing Ginu anti yang batung maragul a e mauugun; anti yang pader a matibe a babie kaligtasan. Ing kakung Dios batu ya waring matibe a magdipensa kaku, at anti yang kalasag ku.: qKaluguran da ka, O Ginu, ika ing kaku mag-dipensa.Lupa mu kaku yang tangalan, uling darapat kung katuliran, at kagising ku neng abak tula kumatmu ku uling 'tyu ku arapan mu.SGinu, iligtas mu ku karing taung anti kareti; gamat mung mayupaya gamitan mu ne kareting taung labis-labis king pagkabie; parusan mu la ketang parusang sidia mu karela; ding anak at apu ra idame mu la.  Ginu, me keni keka lang arapan; gisanan mu lang sambutan! Iligtas mu ku karing taung e mayap king kapamilatan ning kekang panabak. Balamu leon lang danupan manintun paglapakan; balamu leon lang malati, pakasalikut lang manaya ban aku ing karelang sagmitan.D Tekikian da ku at pedurutnan; buri dang arakap da ku sana.9m lunus ala karela; kapalaluan ing pamaniabian da.Q uling ding taung e mayap buri da keng panasakitan. Kaku makapadurut la,X)Ingatan mu ku antimong pekamal keka, lalam mung pakpak ingat mu makanyan sana;Ipakit mu ing alang kupas mung lugud, O talapagligtas ding keka lalapit pasaup; siping mu ligtas ku karing kakung kalaban.gGKeka maus ku, O Dios ko, uling pakibatan mu ku, keka sanang pakiramdaman ing kakung sasabian.dAKaring kekang dalan bitis ku karin la daralan, inya e ku mitakid king kakung pamaglakbang.veDing taung mapanagkas e ku la pakiapusan, uling tapat ku lang pamintuan ding amanung king labi mu manibatan.  Pusu ku balu me; bengi man sisi-siasatan me. Sibukan mu ku at ala kang ikit a e mayap; uling kakung pamagsalita kakung ingatan.o WKeka ku sana tanggapan ing kayatulan a kakung katuliran, bustan mu sanang karelang akit ing katutuan.  O Ginu, pakiramdaman mu ku; katuliran ing aduan ku; kakung dalangin miras sa king kekang panandam, uling tau kung e maglinlang.   Ing dalan a papunta king bie kaku papakit me; siping mu atyu tulang alang kapante; ing saup mu magdalang tulang alang kapupusan.   E mu paintulut ing miras ku king tuknangan da ring mete ni e mu itulut king ing kekang kakaluguran dungdungan ne ing kutkutan.fE Inya ing pusu ku masaya ya, at matula yang kakung kaladua; pati pamikakatawan ku panatag ya.lQE ke malyaring kalinguan ing Ginu, uling parati yang atyu king siping ku; matatag ku at e mauugun./Ing Ginu kaku yang purian, uling kaku babie yang mayap a dalan ban kakung tuntunan; tatairan neng kakung kaisipan king kapitangan ning kabengian.H Mayap la ding regalung kaku binie mu; tutu lang makayama kaku!ykIka, Ginu, ing bukud kung pibandian, ing tula a kakung pagnasan; karing gamat mu atyu ing mayap kung kapalaran. Detang sasambang aliwang dios, anti rang parakalan ing karelang kasakitan; ain karela e ku magdala ni lagyu ra e ko banggitan.jMDeta namang king Ginu tapat marangal la't kalang-alangnan, at karela ligaya ing kakung kakamtan.gGKing Dios kakung sabian, Ika ing kakung bukud panginuan; nanumang mayap a atyu kaku binie mu.A O Dios ko, ingatan mu ku, uling ika ing kakung panaligan.(IItang e mamatubu king salaping paparam na, at e me asuhul laban karing taung alang kasalanan. Ing taung mibiebie makanyan matatag ya, at e maugun kapilan man.:~mE na la katulan detang tatanggi king Dios; oneng detang king Dios mamintu, at tatakut ilang gagalangan na; tutuparan na sabla nang kapangakuan nu man anti ing maging kabayaran. }at e gagamit king dila na king kapanyiran; e gagawang makapanasakit king kakaluguran na, at e magsalitang kalaraman king kenu man.|}Ya itang taung ala kang asabi king keyang pamibiebie, itang darapat king katuliran; itang parating magsalitang katutuan, { O Ginu, ninu ing malyaring lungub kilub ning Templo mu? Ninu ing karapatdapat manuknangan king Zion a banal mung bunduk-bundukan?9zkKakung nasa king datang ya sanang ibat king Zion ing magligtas king Israel. I Jacob tumula ya at ing Israel magsaya ya potang pasibayu neng bendisyunan ning Ginu ing balen na.dyAKailian yu la man ding babalakan ning kalulu, makanyan man king Ginu lubus yang magtiwala.`x9Oneng king takut galgal la, uling ing Dios makapanig ya karing taung alang pamikasala.w7Nganang kinutang ning Ginu, E no kaya mabiasa pa deting sablang darapat e ustu a mengaring mamangan putu king balen ku, mangalinguan lang samba kaku?vyOneng ding sabla melili la ngan king dalan, pawa ngang e mayap ing karelang gagawan. Metung man alang darapat kayapan.|uqManibat banua ing Ginu maglalawe ya; lalawan na karing taung lelangan na nung atin pang biasa, at sasamba arap na.!t =Ding mangmang karelang sasabian Alang Dios! Makanyan la ngan ding taung e mayap; makasumami ing karelang dapat. Ala metung man karela ing darapat mayap.@s{ Magkanta ku keka, Ginu, uli ning mayap a depat mu kaku.[r/ Aku, Ginu, manalig ku king alang kupas a lugud mu. Matula ku uling iligtas mu ku.fqE Pota kakung kalaban sabian na, Ikua kia mu ring deigan. At ikatula na pa ing kakung kasiran.sp_ Lawan mu ku at pakibatan, O Ginu at Dios ko! Ibalik mu mewala kung sikanan ban ing kamatayan e ku takman. o Angga kapilan kakung pibatan ing kakung panamdaman, at ing aldo'ldo kung kasakitan? Angga kapilan na ku daigan ning kakung kalaban?jn O O Ginu, angga kapilan ing kaku kekang pamangalinguan? Angga me kapilan isalikut ing lupa mu kaku?fmE E mayap a tau nu man karin atilu, at ing e mayap pagparangalan ning balang metung at metung.flE Ika, O Ginu, ing talaingat mi kapilan man, at magligtas kekami kaniting mapaglinlang a lahi.dkA Ding amanu na ning Ginu apanaligan la, pilak ing kalupa ra a dinalan mekatapitu king ornu.~ju Oneng ngana ning Ginu, Kimut na ku para karing gigipitan dang kalulu, at karing sasaingsing saup karela kakung ibie.oiW detang sasabing atyu king dila ing karelang sikanan, at alang makabawal karela, at ala lang giginuan.qh[ Ginu, keka la sanang patahimikan ding labi a papalual kalaraman, at ding dilang magsalitang kayabangan;Tg! Pawang kalaraman ing karelang pisasabian; mapagkunwari la at mapaglinlang.Wf ) O Ginu, sumaup ka, uling maka-Dios a tau ala na; taung tapat ala nang mitagan.5ec Ing Ginu matulid ya, at malugud king katuliran; inya karing taung makatuliran, pakit ne ing lupa na. fig,...inya karing taung makatuliran, pakit ne ing lupa na.,(11:7)fig*tda Pauran yang baya at asupring bubukal karing sablang makasalanan; mapaling angin ing dugpang parusa karela.xci Ding banal at ding makasalanan parehu na lang susurian; oneng kasaman na lang maburing darapat katampalasanan.b7 Ing Ginu atyu ya king banal a Templo na, ing tronu na atyu karin banua; mata na king yatu makalawe la, miraras karing sablang tau ing pamaglalawe na.haI Nung ding pundasyun ning katatalakaran na mibual na la, ing taung banal nanu pa ing arapat na?!`; uling ding taung e mayap sasadia da na lang pana ra; paslu da kakasa da na la ban king karalumduman ibugnus da la para king taung malinis a pilubluban.n_ W Ing Ginu ya'ng kaku mimingat, makananu yung ngeni kaku sabian, Karing bunduk sulapo kang anting ayup;w^g Layun mo sanang pagdipensa ding ulila at ding gigipitan da; ban ing mistulang tau e ne mamatakut kapilan man.v]e O Ginu, ing panalangin ding taung mababa lub keka sanang pakiramdaman; pusu ra keka la sanang dinan sikanan.r\] Ing Ginu ya ing ari king kapilan pa man, at detang alang Dios a katawan lubus lang mitabi king balen na.~[u Ilako mu na ing upaya na ning taung e mayap at palpikasala; parusan mung kasalanan da angga king iti lubus matda na!>Zu Oneng akakit mu, O Ginu, ing kasakitan at kaligaligan, at makasadia kang sumaup. Ing taung alang arapat keka na ipanibala ing sarili na, uling bukud ika ing talasaup da ring ulila.\Y1 Obat lilibakan ne ning taung e mayap ing Dios, at sasabian nang e ne kanu parusan?[X/ Talakad ka, O Ginu, at sagipan mu ku, O Dios ko, ganakan me ing kalulung magdusa! R:~~g}}r}|g{{%zzRyyxx{wwKvvuu;tt{tsrr(qq:ppLoo_onnFmmm4lltlkk@jjjhiijhhh_hggmgffXfee5ddsdccIbbb"aaF``t`__?^^^ ]w]\\4[[KZZFYYtXXXWWvWVV'UUgUTwSSlRR{RQQPP0OO.NN|NMMDLLL%KKpK JlJIIQHHH%GG)FFVEEDDxCCC>BzAA@@@??j>>!==N<77666*5564444333@2211>00//B..--,,%+**b)((('"&r%%3$$I$#F""!!6 q'O>7!8 s_tnX, D & x  Z  % Y1iR -King malagu nang susulud a imalan makanyan deng king ari tairan; alalayan de ring damas na a miyarap munaman king aring marangal.- Ing prinsesang king palasyu manuknangan ala yang kalupa king lagu na; ing imalan nang susulud megawa king gintung sinulad._7- Ding tau ning Tiro datang lang magdalang regalu; taung mabandi keka makikaluguran la.c?- Bustan ing leguan mung tagle ya ing pagnasan ning ari; ya ing ginu mu, inya pamintuan me.- Makiramdam ka, O babaing maging reyna, pakiramdaman mung kakung amanu; kekang kamaganak at kabalen keka na la ngan kalinguan.+- Karing damas king kekang palasyu kabilang la ding prinsesa, at king dane mung wanan ing kekang reyna karin ne man; gintung puru lang alahas na.w-Ing susulud mung imalan mabanglu ya king aloe at mira. King palasyu mu king garing pelamutian karin da ka panigtigan.4a-Kaluguran mu ing katuliran, at kekang kasaman ing e mayap. Iti ing sangkan nung inya ing Dios a kekang Dios, pinili na ka at dininan dakal a tula kesa karing aring aliwa.s~_-Ing kayarian a kekang tinggap king Dios manatili ya kapilan man. Kayabe ning pamaniakup mu ing katuliran.}-Mataram la ngan ding kekang paslu, ding pusu ding kalaban ilang karelang tuturan; sablang bansa sisiklod la ngan king kekang arapan.|-Sulung maglakbe na kang mitmung kamalan ban magtagumpe ing katutuan at ing katuliran; magtagumpe ka uli ning kekang sikanan.g{G-King kekang awakan kekang espada itakas mu ne, O aring makapayan; maslag ka at tune marangal.z-Karing sablang anak ding tau ika ing masanting dili; ing pamagsalita mu makawili, parati na kang bibendisyunan ning Dios.y 7-Maglapo yang malagung amanu ing kakung kaisipan, kabang ing ari kaku yang pagkanta. Ing dila ku kasing bilis ne ning panyulat ning mayap a talasulat.]x3,Me keni at saupan mu kami! Uli ning lugud mung e kukupas ikami sana kekang iligtas!?wy,Oyni king gabun milugmuk kami; king alikabuk makapase.\v1,Ba't sasalikutan mu kami? Ba't kelinguan mu ing kekeng kasakitan at kekaming dusa?`u9,Ginu, migising ka! Ba't matudtud ka? Mibangun ka at e mu ke sa tatanggian kapilan man.Yt+,Wa, uli mu papaten da kami patitingapun, anti keng tupang karelang pupulkeruan.Hs ,siguradung iti atuklasan mu, uling balu mu laman ding pusu mi.`r9,Nung sakali mang king Dios tinuknang keng sinamba o kaya menalangin king dios a aliwa,qq[,Makanyan man likuan mu kami, at pepaburen karing mabagsik a animal libutad ning makapal a karalumduman.Hp ,Agyamang e ke meging taksil keka, kautusan mu pemintuan mi la.\o1,Iti ngan milyari agyang e ra ka kelinguan o e tinupad king tinatag mung kasunduan.Gn,king pamanyumpa at pamag-insultu ding kalaban at masama kaku.Hm ,Menatili kung sira dangalan; maibug kung mate king kamarinayanPl,Gewa mu keng kasebian da ring bansa; karelang kaylian at paninsultuan.ekC, Ding sablang makapadurut a bansa akakit dang kekang gewa; pikaylian da kami at pituya-tuya.^j5, Pisali meng sarili mung balen king malating alaga; balamu tutu na keng alang kwenta.`i9, Peintulut mung katatan da kami anting tupa, at karing bansang dayuan kinalat mu ke pa._h7, Pepayatrasan mu kami libutad ning labanan, at kekaming pibandian simsam ding kalaban.Wg', Ngeni likuan mu kami at pepasambut; e na ka mamantabe karing kekeng sundalus.Wf',King Dios e ke tinuknang babie kapurian at kapasalamatan king kapilan pa man.Se,Ika ing migligtas kekami karing kalaban mi; binigu mu lang masama kekami.Td!,E king kakung pana karin ku manalig o king kakung espada karin ku masagip.Vc%,King saup mu deigan mi lang kekeng kalaban; king lagyu mu simbut mi la ngan.Hb ,Ika ing Ari ku at Dios ku; ing papagtagumpe king kekang balen.\a1,E re asamsam ing gabun a ita kapamilatan ding karelang espada o king sikanan a atyu karela; nune uli ning kekang kayupayan at sikanan, at uling minantabe ka karela. Iti kekang depatan uling keka lang kaluguran.<`q,Ika kanu ing mitabi karing dakal a paganu ban karelang gabun kekang pabandi karing taung pinili mu; ding paganu keka lang pepagdusan, oneng ing kekang balen dininan meng kanawan.r_ _,Inistoria da kekami, O Dios, ding makatua mi ing makapagmulala mung depatan kanitang karelang kapanaunan.^/+Ba't malungkut ku? Ba't manamdaman ku? Ing Dios ya'ng panaligan ku; uling pasibayu ibie ku ing kapurian king Ginu. Ya ing talasaup ku at Dios ku.]%+Karin ketang altar mu, O Dios, lumapit ku; ikang babie kaku king tulang e mu nanu; tigtigan keng alpa at purian da ka, O Dios a kakung Dios. \9+Iparala mung kekang sala, at ing katutuan ban aku ing karelang patnubayan, at tairan king Zion, ing bunduk a banal nung nukarin yang kekang tuknangan![+Ika, O Dios, ing kaku mimingat; obat likuan mu ku? Obat kailangan ku pang dumalan kasakitan karing mabagsik kung kalaban?IZ +O Dios ko, sabian mu king ala kung kasalanan; idipensa mung kakung piamanuan laban karing taung alang Dios a katawan. Iligtas mu ku karing taung mitmung kapamiraitnan, at karing e makatuliran!Y* Obat malungkut ku? Obat manamdaman ku? Ing Dios ya ing panaligan ku, uling pasibayu keng pasalamatan; ya ing kakung talasaup at Dios ku.X}* Tutu da kung pasakitan ding kakung kalaban, at pikayli-kaylian; alang patugut karelang sasabian, Nukarin ya ing Dios mu?Ww* Kakung sabian king Dios a kaku maningat, Obat kelinguan mu ku? Obat manatili keng magpaldas a pasakitan ning kalaban?V*Sana lugud nang e kukupas ning Dios aldo-aldo ipakit na ban king kabengian kaku yang pagkanta; ing Dios ning bie ku ya ing dalanginan.^U5*Ing kalalaman ning dagat, at alun a malati't maragul king kaladua ku ilang tatambun.Tw*Kaladua ku malungkut ya, inya agaganaka da ka king bansa ning Jordan, at karin king Hermon at king Bunduk ning Mizar.)SK*Ba't malungkut ku? Ba't ala kung kapanatagan a lub? Ing Dios ya'ng kakung panaligan; pasibayu ibie ku king Ginu ing kapurian; ing kakung Dios a babie kasaupan.lRQ*Saskup ya ing salu ku potang ing panaun a milabas agaganaka ku, lalung-lalu na inyang kayabe lang taung dakal ing bale ning Dios yang kekeng pintan, kabang masaya lang kukulisak, at pasalamat ding taung tatagun king kapiestan.Q*Aldo't bengi ing lua ku yang meging kakung pamangan kabang kakung kalaban karelang kukutang, Nu ya karin ing kekang Dios?dPA*King mabie Dios kakau yang kakung kaladua; kapilan ke kaya akit ing lupa na ban samban ya?uO e*Nung makananu yang kakau ing usa king danum a mamagus, makanyan yang kakau keka, O Dios, ing kakung kaladua.dNA) Purian ya ing Ginu, ing Dios ning Israel! Purian ye angga king kapilan pa man. Amen! Amen!oMW) Balu ku ing saupan mu ku, uling ing mayap ya ing daraptan ku; arap mu talakad ku king kapilan pa man.VL%) Kanita ku abalu king matula ka kaku; nung ding kalaban e la magtagumpe kaku._K7) O Ginu, malunus ka kaku; ibalik mu ing sikanan a mewala kaku ban karela makaganti ku!sJ_) Pati na ing matalik kung kakaluguran at pagkatiwalan; itang kasulu kung mamangan pigtaksilan na ku naman.YI+)Ngara, Grabi ing sakit a miras king katawan na; e ne kumayap king pangarate na.gHG)Detang kaku masama pisisitsitan da ku; e mayap ing isipan da tungkul king sakit a miras kaku.Gy)E la tapat detang kaku magbisita; lalawe lang e mayap a ipagindredus da, at makanyan ing daraptan da potang kalako ra.iFK)Ngarang magsalitang kapanyiran ding kakung kalaban, Mate ne sana ban makalinguan yang lagyu na.VE%)Ngakung sinabi king Ginu, Ginu, keka mikasala ku; malunus ka at uluan mu ku.PD)Uluan ne ning Ginu potang sakit ya, at ibalik na ing sikanan a mewala.C)Ingatan ne ning Ginu at pakaban a bie at gawan masaya keti king masala; karing gamat ding kalaban na e ne paburen mipailalam.tB c)Masaya ya ing taung karing kalulu magmalasakit, uling ing Ginu matula neng saupan king oras ning kagipitan.7Ag(Maina ku at pakakalulu; oneng e na na ku man kakalinguan ning Ginu kening kakung kabilian. Ika, ing kakung talasaup at Talapagligtas; malagua mu ku sanang saupan, O Dios ko!:@m(Deta namang lalapit keka dinan mo sanang tulang alang kalupa; mananu na sanang ding pasalamat keka uli ning depat mung pamagligtas karela, sabian da, Ing Dios tune marangal ya!B?(Detang kaku mayling manatsa, mipakarine la sa at miragsa. >(Detang kaku bisang makamate mabaligo la sa, at mangapakarine; detang maburi king kakung kasiran, mabigu la sa at milako dangalan!X=)( Matula mu ku sanang saupan, O Ginu! O Ginu, me keni at malagua mu kung saupan.D<( Makapadurut ku king e abilang-bilang a kaguluan; pasakitan da ku ding kakung kasalanan, at mata ku e la manakit; mas dakal la king buak king kakung buntuk, at mewala ngan kakung sikanan.t;a( Ginu, e mu sana pagkaimut lunus mu kaku, bustan mung ing lugud at katapatan mu ilang parating mingat kaku.,:Q( E ku selikut king pusu ku ing depat mung pamagligtas, king maragul a katipunan lalu kung sinabi, ing pamaniaup mu, katapatan, at ing lugud mung alang kayangganan.k9O( King maragul a katipunan ning balen mu, ing mayap a balita ning pamagligtas mu sinabi ku. Ginu, balu mu king e ku tutuknang magsalita karing kekang depatan. fig,... ing mayap a balita ning pamagligtas mu pisiag ku.,(40:9)fig*m8S(Matula kung tuparan, O Dios ko, ing kekang kaburian! King kakung pusu Kautusan mu ilang makasimpan.a7;(Inya keka sinabi ku, Oyni, atyu ku arap mu, Ginu. Tungkul kaku makasulat king libru mu.36_(E ain-sakripisyu o ain ing kekang pagnasan; e animal a sisilaban king altar ing kekang aduan o ain a kapamayaran king kasalanan; nune balugbug a keka biasang makiramdam.B5}(Maragul, O Dios a kakung Ginu, ing milagrung depat mu, at tatangka mu para kekeng tau. Ala kang kalupa keti king yatu! Nung kaku lang sabian kekang depatan, e ku la agyung sabian ngan!{4o(Maligaya ya ing taung manalig king Ginu; itang e makikiabe karing taung palalu at e lalapit karing dios a e tutu.)3K(Binili ne king asbuk ku ing bayung kanta; kanta yang kapurian para king kekatamung Dios. Dakal la ring manakit kaniti at mitakutan la, at manalig la king Ginu.2!(Leko na ku king kulkul a malalam, at king maglaklak a burak. Bitis ku tiklu na la king metung a batu, at kakung talakad gewa nang matatag._1 9(Menaya kung mitmung kapibabatan king Ginu; linusan na ku at dimdam nang panalangin ku.x0i' Masanting pa lakuan mu na ku ban mipaldan ku; kanita tula tanggapan ku bayu ku man mako at mawala keting yatu.p/Y' O Ginu, kakung panalangin kekang pakiramdaman; O Ginu, kakung saingsing kekang pakiramdaman. E ka sa magmaklak-maklakan kening kakung tangis. King bale mu anti kung bisitang dinatang; dayuan a makituknang anti ding kakung makatua..'' Paparusan mu ing pamikasala na ning tau ban akua nang magpakatinu; ipas ka waring gigisan king kayatinan na; wa, ing tau angin ing kalupa na.\-1' Pamamarusa mu kaku keka nang ituknang; gamat mu karelang gisan ing kakung sikanan.O,' E ku bubulad; asbuk ku e biklat, uling balu ku king iti kekang dapat.o+W'Iligtas mu ku king sabla kung kasalanan; e mu sa paintulut ing gawan da kung pikaylian ding mangmang.[*/'Ngeni, O Ginu, nanu mo ing kakung panenayan? Keka ku bibili ing kakung kapanayan. )9'Mengari yang anino ing taung mabibie; sabla nang daraptan muli mung alang kabaldugan; ing pibandian a titipunan na e na balu nung kaninu iti malakuan.('Makuyad yang tutu ing bie ku; balamu ala yang ulaga king arapan mu. Anti ya mung sakildap ing bie ning tau keti king yatu. ' 'Ginu, sabian mu nung kapilan ku mate. Nu pa kakaba ining kaku binie mung bie? Pabalu mung tutu yang mabilis kumupas ing bie ku.O&'Kabang mibulebule ku, meskup ya ing kakung salu; inya ngakung sinabi,w%g'Menahimik ku, inya e ku bubulad; ala kung sinabi pati kayapan man, oneng lalung merakal ing kakung kasakitan.%$ E'Ngaku king lub ku, Mingat ku king kakung daraptan ban dila ku e ya makarapat kasalanan; asbuk ku kaku yang pigilan kabang kayarap ku lang taung makasalanan.>#w&O Ginu, agad mu kung saupan, ika a kakung kaligtasan!G"&O Ginu, e mu ku sa paburen! O Dios ko, e mu ku sana lalakuan!f!E&Detang kaku mamablas e mayap king mayap kung depat, lalabanan da ku uling ing nasa ku mayap.T !&Dakal la at masikan ding kakung kalaban; mua la agyang ala kung kasalanan.^5&Sasabian ku ing kasalanan a kakung depat; kasalanan a kakung depat sisisian ku ngan.G&Malapit na kung mibulang, at ing sakit e na ku buring lakuan.  &Ngakung sinabi, E mu sa paintulut karing kakung kalaban ing gawan da kung pikaylian, detang magmaragul kaku potang miraragsa ku!c?&Oneng ika, O Ginu, ing kakung panaligan; O Ginu kung Dios, ing aus keka sanang pakibatan.T!&Anti ku king taung alang daramdaman at alang balung sabian king piamanuan.Q& Maklak ku waring e makaramdam, pipi ku waring e makapagsalita dit' man?4a& Yuyumang do kaku ding silu da, kaku kamatayan ing nasa ra; detang bisang makapanasakit kaku pisasabian da ing kasiran ku; patitingapun katraydulan ing karelang babalakan.eC& Pangilagan da ku ding kakaluguran at kayabe-abe ku, kasiping bale e la bisang lumapit kaku.F& Salu ku tatatap ya, sikanan ku ala na; mata ku melula na la.P& O Ginu, kakung kapagnasan balu mu; e makalingad keka ing saingsing ku._7&Pata ku panamdam, at lubus na kung meina; sasaingsing ku uli ning kaplas ning lub ku.J &Malibub ku uli ning mapaling lagnat; balamu ata e na ku kumayap._7&Mangabaluktut ku at sayasayukut king gabun, kilub ning patingapun mitmu kung lungkut.Z-&Mamau la at nanaknak ding kakung sugat, iti bunga ning kasalanan a kakung depat.pY&Malulumud ku king keraklan ding kakung pamikasala; e ku la adala-dala uling anti lang mabayat a karga.mS&Uli ning mua mu masakit ya mabilug kung katawan; ala kung kapaldanan uli ning depat kung kasalanan.E&Kinutkut la kaku ding paslu mu, digpa ya kaku ing gamat mu.1 _&O Ginu, e mu ku sa kakamuan at paparusan.  %(Saupan na la ning Ginu at iligtas; iligtas na la karing gamat ding taung e mayap, uling ing Ginu ya ing karelang sasalilungan.w g%'Ing kaligtasan ding taung matulid king Ginu manibatan; ya ing karelang salilungan king oras ning kaligaligan.m S%&Oneng ding taung makasalanan e la makanyan, uling magisan la ngan; metung man karela alang mitagan.w g%%Pagumasdan ye ing taung matulid; ing taung tapat keko yang pansinan; lahi na manatili la king kapilan pa man.f E%$oneng ala na yu karin inyang pasibayu kung lumabas; e ke ikit agyang penintun keng masalese.gG%#Misan ikit ke ing metung a taung mayabang; matibe yang anti ing tanaman a matas ning Lebanon,:m%"Magtiwala ka king Ginu, at keka lang pamintuan ding kautusan na; saupan na ka ban ing mipangakung gabun keka yang bandian, at akit mu lang mitabi ding taung ating dapat e ustu.%!oneng ing Ginu e na paintulut ing manabu ya ing taung matulid karing gamat da ni paburen mayatul potang marap ya king ukuman.`9% Pagumasdan ne ning taung e mayap ing taung matulid, ing kamatayan na yang pagnasan na;M%Atyu king pusu na ing kautusan ning Dios; tutuparan na king bie na.fE%Kabiasnan ing lulual king asbuk ning makatuliran, at sasalita na ning dila na ing katuliran.jM%Ding makatuliran ilang manikua king mipangakung gabun; karin la manuknangan king kapilan pa man.5%uling kaluguran ning Ginu ing katuliran, inya ding taung tapat king Ginu kapilan man e na la gulutan; oneng lahi da ring darapat e ustu angganan na.eC%Ing e ustu kekang lakuan, at ing mayap yang kekang daptan ban manatili kang atin tuknangan;zm%King sablang oras darapat yang mayap at karing manandam babie yang kasaupan; pati anak na tanggap lang kanuanan.@~y%Manibat na inyang anak ku angga na ngening metua na ku metung man taung matulid ala kung ikit a pepaburen na mo sa ning Ginu; o ding lahi na a mepilit magpalimus pamangan karing tau.X})%Nung mitakid ya, makanyan man e ya miragsa, uling ing Ginu ya'ng talaingat na.a|;%Ing Ginu ya ing mimingat king paglakad ning tau, at king gagawan na tutula ya ing Ginu.x{i%Ding binendisyunan na ning Ginu manuknangan la king bansa a binie na, oneng detang taung sinumpa na mitabi la.|zq%Ing taung e mayap mandam ya, oneng e na balung isubli itang inandam na; ing taung mayap mapaglunus ya at mamie ya. y%Oneng mate la ding e mayap a tau; lumbug lang kalaban ning Ginu, malanat lang anti ding bulaklak, at matda anting asuk ning silab.ixK%Nung datang ing kagipitan balu ra ing karelang daptan; king panaun ning danup e la magkulangan.`w9%Ingatan na la ning Ginu detang mamintu king utus na; ing mana ra kapilan man e milako.]v3%uling mabating ing sikanan ning e mayap at ing saupan ning Ginu ya ing taung mayap.puY%Ing ditak nang kayatinan ning kalulu maygit yang e palak king dakal dang pibandian ding taung e mayap;`t9%Oneng iting espada ra king mismung pusu da karin ya dugpa, at ding pana ra mapakli la.s#%Begut ne ing espada na ning taung e mayap, at inigut neng keyang pana ban na lang paten ding kalulu at gipit at pati na ding taung matulid.Yr+% oneng ing Ginu kaylian nia mu, uling akakit nang daratang ing keyang kawakasan.{qo% E ustu ing babalakan na ning taung e mayap laban king taung malinis a daraptan, at pititigis na lang keyang ipan;Op% oneng ding mababa lub bandian de ing gabun, at ing ganap a kapayapan.Vo%% E lumuat lumbug lang taung e mayap; e mu na la akit agyang panintunan mo pa;hnI% Uling ding darapat e mayap mitabi la, oneng detang manalig king Ginu ilang magmana king gabun.Tm!%E ka sa paimua at ilako sama king lub mu, at apangilagan mu ing basaggulu.l+%Magtahimik ka king arap ning Ginu at ya'ng panayan mu. E ka paisakit lub king taung mipapala o king ninumang magtagumpe king e mayap nang nasa.dkA%Pakit nang maslag ing kekang kayapan, at ing kekang katuliran anti ing aldo neng kaugtuan.Uj#%Pagkatiwala mu ing bie mu king Ginu; manalig ka king Ginu, at saupan na ka.Zi-%King Ginu panintunan ing tula a buri mu, at ibie na kapagnasan ning kekang pusu.hhI%Magtiwala ka king Ginu at dapat kang mayap, ban payapa kang manuknangan king kekang tuknangan.Tg!%Uling e lumuat langi lang anting dikut; anti ding tanaman malanat la ngan.Zf /%E ka sa paibalisa uli ding taung e mayap o diriria karing taung darapat kalokuan.oeW$ Pagumasdan yu: ding taung e mayap mibagsak la; e na la pasibayung makatalakad pa king pangalugmuk da.^d5$ E mu paintulut ing damusakan da ku ding palalu, at pitapus-tapus ding e mayap a tau.bc=$ Isundu mu sa lugud mu karetang keka kikilala, at bendisyunan detang ating malinis a bie.Qb$ Atyu keka ing sibul ning bie; ing aslag mung tagle ya ing keke matnube.[a/$Kakabsi la king kabiayan ning bale mu; miminum la king batis ning lub mung mayap.T`!$O Dios, tutung mal ing lugud mu; lalam ding pakpak mu lalapit la ding tau.'_G$Ding kautusan mu't kaburian anti la karing matas a bunduk; ing kayatulan mu malalam anti ing dagat. O Ginu, ding tau at animal parehu mu lang pagmalasakitan.W^'$Ing lugud mu, O Ginu, alang kalupa; ing kekang katapatan lalagpus king banua. ] $Kabang makakera ya king pagkeran na e mayap itang isipan na; pamibiebie na e na buring larinan, ing e mayap e na buring lakuan.~\u$Asbuk na mitmu yang kapamiraitnan at kalaraman, ing kabiasnan lubus nang gilutan, at pati na ing pamaniapat kayapan.y[k$Tutung maragul ing lawe na king sarili na; inya isipan na king alang manakit at mua king depat nang pamikasala.dZ C$Magsalita ya ing kasalanan king pusu ning taung e mayap; ala yang takut king Dios dit' man.VY%#At kakung sabian ing kekang kayapan; ika ing kakung purian aldo o bengi man.X!#Oneng kulisak lang matula detang king katuliran ku magnasa; sabian dang alang patna, Purian ya ing Ginu, uling buri na ing makakayap kaku.W#Pamakarine mu la at guluan a isip ding matula king kabilian kung gipit. Mipakarine la sana't milako dangalan detang migmaragul kaku.vVe#E mu paburen isipan da at sabian, Oyni ing panayan tamo! at e mu paintulut sabian da, Simbut ta ne, ikit na! U #O Ginu, ibie mu kakung katuliran uling makatuliran ka, at e mu paintulut karing kakung kalaban ing lunto ku karelang kalibakan.`T9#Kimut na ka at idipensa mu ku, O Dios ku at Ginu ko; kakung dangalan kekang talakaran.gSG#Ika ing testigu king malilyari, O Ginu; e ka sa magmaklak-maklakan kaku; e ka sa lalaut kaku.SR#Asbuk da agad dang kukulisak, Ah, ah, mebante ka; miyadia ka, ikit da ka!^Q5#E la biasang magsalita king kapayapan; ding taung payapa ila pang karelang panyiran.P#E mu paintulut tumula lang kakung kalaban ngening ala kung kasalanan. E mu sa paburen ing pikindatan da ku detang alang sangkan mua kaku.TO!#Kanita libutad ding dakal a taung makapulung, purian da ka at pasalamatan.N}#O Ginu, angga ka kapilan na mu makalawe? Iligtas mu ku kaniting kakung kaligaligan, ing bie ku kareting leon a mabagsik.YM+#Pisunu-sunu da ku at gewang karelang pikaylian; pititigis da lang ipan da kaku!L7#Inyang aku ing misakitan migsaya la pang e makanyan-kanyan; mitipun-tipun la ba ra kung insultuan. King e ku kamalayan pinyira da kung alang tuknang.vKe#Uling kapatad at kakaluguran ing turing ku karela; linakad kung mitmung lungkut, anti ku waring kewalan ima.|Jq# Inyang masakit la diname ku karela, at pati king pamangan menaguanta; alang tuknang ing panalangin ku para karela.PI# E mayap ing yablas da king dapat kung mayap; iti tutu kung panamdaman.OH# Ding malaram a testigu linto la, at e katutuan ing kaku bibintang da./GW# King mabilug kung pangatau sabian ku, Ginu, ninu ing kalupa mu? Ding maina keka lang sasagipan ketang masikan karela, at ing pakakalulu king manalipusta king bie na.HF # Oneng aku tumula ku king Ginu, tumula ku uling linigtas na ku.E-#King e ra kamalayan dugpa sana karela ing kasiran; king inumang dang lambat sana ila ding marakap, king gewa rang kulkul ila sana ding manakbag!vDe#King alang sangkan buri da kung dakpan, kinulkul lang malalam ba ra kung patayan; e ku man balu ing sangkan.dCA#Bustan mung talusad ya, at dalumdum ing dalan da kabang ing kekang anghel panagalan na la.`B9#Maging anti la sanang sepu a ipaid na ning angin, at isambulat ning tubud mung anghel.A#Mipakarine la sa at milako puri ding sablang bisang makamate kaku; pasiyatras la sa at isip magulu ding ating e mayap a tangka kaku!@{#Talnan meng kekang tandus at palakul, laban karing kaku tatagal; kaku, O Ginu, sabian mu king ika ing talapagligtas ku.H? #Kuanan meng sandata mu't kalasag, at saupan mu ku sanang agad.c> A#O Ginu, keka sanang talakaran kakung piamanuan; ding makipate kaku keka la sanang labanan.d=A"Iligtas na la ning Ginu ding talasuyu na; alang dugpang parusa karetang lalapit king Ginu.i<K"Ing e ustu ya ing makamate king makasalanan; detang masama karing banal tanggap lang kaparusan._;7"Ingatan ne ning Ginu nanuman ing mapalyari; metung man karing butul na alang mapakli.o:W"Dakal ing kasakitan a daralanan na ning taung-matulid, oneng iligtas ne ning Ginu kareting kasakitan.]93"Malapit ya ing Ginu karetang meina lub, at sasagipan na la detang milako kapanayan.m8S"Neng mamaus lang taung matulid, pakiramdaman na la ning Ginu, at liligtas king sabla rang problema.i7K"Lalabanan na la ning Ginu ding taung darapat pamikasala, at paten na la ba na lang makalinguan.c6?"Lalawan na la at ingatan ning Ginu ding matulid, at pakiramdaman nang karelang saingsing.p5Y"Ing e mayap keko nang lakuan, at ing mayap yang kekong daptan; panintunan at pakikuanan ing kapayapan.K4" Uli niti, dila keko yang pigilan at e kayu magsalitang kalaraman.[3/" E wari makabang bie ing kekong pagnasan, at sablang kayapan ing buri yung kamtan?f2E" Meko keni, kalupa kung tau; kaku makiramdam kayu ban takut at kagalangan king Ginu ituru ku.`19" Magkulangan la at daranup ding leon, oneng detang king Ginu magdulap e la magkulangan.f0E" Ikong taung pinili ning Ginu, pitakutan ye't igalang, at sabla yung kailangan kekong kamtan.V/%"Pilasan yu at subukan ing kayapan na! Tumula ya ing taung lalapit king Ginu!k.O"Ing anghel ning Ginu babanten na la detang ating takut at gagalang; king panganib liligtas na la.j-M"Ing taung maliligalig king Ginu minaus ya, at pekiramdaman ne; linigtas ne king sabla nang dusa.E,"Lumawe kayu king Ginu at tumula kayu, at e kayu mipakarine.b+="Menalangin ku king Ginu, at pekibatan na ku; karing sablang kakung takut linigtas na ku.R*"Parangalan yeng abe ku ing Ginu; miyabe-abe ta yang purian ing lagyu na.X))"Ing Ginu ya ing pagmaragul ku; makiramdam kayu at tumula, ikong mayayalipusta.\( 3"Pasalamatan ke ing Ginu king kapilan pa man; labi ku e la tuknang pupuri king Ginu.F'!O Ginu, lugud mu kekami ipakit anti na ning keka ke manalig.G&!Maligaya kami uli na, uling lagyu nang banal panaligan mi ya.D%!Ing Ginu ya ing kekatang kapanayan, talasaup, at kambilan.V$%!Iligtas na la king kamatayan; king panaun ning danup dinan na lang pamangan.h#I!Oneng ing Ginu ingatan na la detang ating takut at gagalang, at sablang manalig king lugud na.w"g!Ding kabayu ala lang kabaldugan ban sumambut king pamakilaban; karelang sikanan e mu apanaligan ban miligtas.!y!Uling dakal ya sundalus magwagi ne wari ing ari? Uling tutu yang masikan ing makilaban akua na na wari ing kaligtasan?? y!Ya ing miyubug king isip da; sablang dapat da balu na.@{!Ibat king tronu na pagumasdan na sablang tau king yatu.P! Ibat banua ing Ginu makalawe ya; sablang taung lelangan na lalawan na.a;! Maligaya ya ing bansa, nung ing Dios ya ing Ginu na. Maligaya ya ing balen a pinili na.lQ! Oneng ding sariling balak ning Dios manatili la kabang-kaba; kapagnasan na kapilan man e la matda.^5! Ing Ginu ya ing sisira king tatangka da ring bansa; bibiguan nang e mayap dang nasa.]3! Melalang ya ing yatu king metung nang amanu; minutus ya mu at ing sabla pepalto na.]3!Galangan ne sa ning meto yatu ing Ginu! Samban ye, ikong sablang mabibie king yatu!c?!Ing danum ning dagat, at pati itang atyu king kalalaman titipunan na king metung a lugal.L!King amanu na banua melalang ya, aldo, bulan, batuin, at aliwa pa.Z-!Kaluguran na ing hustisia at ing katapatan; kakatmuan ne ing yatu king lugud na.X)!Uling ing amanu ning Ginu mitmung katapatan, at apanaligan sabla nang depatan._7!Pagkanta yeng bayung kanta, manigtigan kayung masalese kayabe ning masikan a kulisak!Y+!Kayabe ning lira ing Ginu kekayu yang purian, kayabe ding gitara panigtigan ye.w i!Ikong sablang matulid a pamibiebie, king Ginu tumula kayu; ikong maki pusung dalise, kapurian sukat yung ibie.pY Tumula kayu king Ginu, tumula kayu, ikong banal! Ikong sablang ating malinis a pusu, tula ikulisak yu.fE Masuksuk ya ing dalan ning taung e mayap, oneng itang king Ginu tapat lugud ing makapadurut.{ E ka sa mangari king kabayu o king asno a alang pamisip a malino; mangailangan lang paket at renda ban mamintu la keka.ta Ngana ning Ginu, Ituru ke ing sukat mung dalanan; dinan da kang kausukan, at mata ku keka e ku la ikawang.t a Ika, Ginu, ing kakung salikutan; liligtas mu ku king oras ning kaligaligan. Padurutnan mu kung kaligtasan. 3 Inya ing balang metung karing keka tapat maus ya king oras ning kaligaligan na. Agyang datang man ing agus a masikan ding keka tapat e la mirasnan.L  Kanita linapit ku keka, Ginu, at pigtapat sablang kasalanan a makasalikut kaku. Ngaku, Ikumpisal ku king Ginu ing sablang kakung kasalanan; at keka namang deyu ing beyatan ning kakung kasalanan.{ o Aldo at bengi ing kekang gamat dagpa ya kaku misnang bayat; sikanan ku menapnap, balamu bulung tanaman a mepanat.a ; Inyang kakung kasalanan e ku kimpisal tutu kung misakitan, at sasaingsing patitingapun.^5 Mapalad ya ing taung king Ginu alang atrasu at alang kapamiraitnan king keyang pusu.\ 3 Mapalad ya ing taung mipatawaran a kasalanan, at mipanupaya king keyang kakulangan.SMagpakatatag kayu ngan, at siknangan ing lub yu; ikong manalig king Ginu!  Luguran ye ing Ginu, ikong sablang pinili na! Ding tapat king Ginu, ingatan na la, oneng detang palalu, maygit na lang parusan.1King kakung takut ngakung mipakulisak, Milaut ku king kekang panimanman. Makanyan man kekang dimdam ing kakung aus inyang keka meniawad kung saup.  Purian ye ing Ginu, uli ning lugud nang e kukupas; makapagmulala ing depat na kaku inyang balamu siudad kung karelang kibkuban. Ika ing mimingat karela ban milaut la king intriga da; tatairan mu la king ligtas a lugal, king e ra dasan ding taung manyira. 9O Ginu, ing kayapan mu alang kalupa, makasadia para karetang ating takut keka! Balu ding sabla ing kekang ganaka a kekang babie karetang manalig keka.q[Isara mu lang asbuk dang malaram a magsalitang kapalaluan at kapanyiran laban karing darapat katuliran.Ginu, keka mamaus ku; e mu ku paburen mabibigu! Ding sukat tanggap kabiguan at mipatahimikan king kutkutan ila detang darapat e ustu.e~CBustan mung tumiman ka kening kekang talasuyu. Uli ning lugud mung e kukupas iligtas mu ku!e}CIng bie ku atyu karing gamat mu; iligtas mu ku karing kalaban ku, at karing manggipit kaku.J| Oneng keka ku manalig, O Ginu; kakung sasabian, Ika ing Dios ku.{} Daramdaman ku ing pisisitsitan da ku; tatakut ku nu ku man marap; uling misanmetung la ngan ban bie ku karelang patayan.Zz- Mengari ku karing mete king isip mebura na; mengari kung sukal a karelang yugse.ay; Gewa da kung kalibakan ding kakung kalaban; ding kasiping kung bale makanyan munaman; karing kakung kakaluguran, metung na ku mang pitatakutan. Detang kaku manakit king dalan, e ra balu nung makananu da kung lisian.x' Bie ku halus kalungkutan ya; king saingsing magigisan ya. Ing sikanan ku mababating uli ning kakung kaligaligan; marurunut pati kakung butul.mwS Malunus ka kaku, O Ginu, uling maliligalig ku. Mata ku midadame, katawan, at mabilug kung pangatau.v}E mu paintulut ing bihagan na ku ning kalaban; kalayaan kekang binie ban kaku lang dasan lugal a kakung buring puntalan.luQTumula ku at magsaya uli ning lugud mu; kakung kasakitan kekang pinsinan, at sabla kung kabalisan.dtAKeka lang pikakasaman ding sasambang e tutung dios, oneng ika, Ginu, ing kakung panaligan.isKKaring gamat mu ipanibala ku ing bie ku. Ika ing migligtas kaku, Ginu; O Dios, tune kang tapat.Tr!Iligtas mu ku king inumang dang silu kaku, uling ika ing kakung panaligan.lqQIka ing kaku magdipensa, at kakung salilungan; antimo ing pengaku mu; alalayan mu ku't patnubayan. ~~4}}F||U{{hzzhyyy,xxmxwwZvvuuRttctss[rrTqq{ppp%oono:nnrn#mmIlll4kk=jj;iiihh=ggjgf|f#eeXddmd cWbbb@aae``U___D^^6]]"\\][[QZZlYYY4XXcWWW>VVSUUfTT|TSSRRRrQQ+PPOiNN+MnMLL.KKK&JJ`II;HHHHGGG FFTEE]E DtD*CCfBBAAd@@`@??/>>A==Z<<\;;k::)99A88A77R66u6 55$44(33~322l2$1100s//..[--g,,++!*u))) (~( ''$&&I%%$$##T""" !!I q,_;.9Y2]t' - Y 7 HrQviZ\{oBMunie kung ain-a-durulukan, tupa lang pepataban; toro ampon kambing ibie ku la naman, at ing asuk da miras banua.I Bpati na detang panatang sinabi ku inyang atyu ku king kaguluan.PB King bale mu lungub ku ban ain ibie ku, at tuparan ing kakung pengaku,'GB Peintulut mu ing masambut kami karing kalaban; king silab at albug karin mu ke pepadalanan, makanyan man kekang peintulutan ing miras ke king ligtas a lugal.iKB King makaumang a lambat peintulut mung marakap kami; mabayat a pusan binili mu karing gulut mi.KB Ika, O Dios, pinyubukan mu kami anting pilak king api madadalise.RB Ya ing babie bie kekatamu aldo-aldo, at e na paintulut ing misakab tamu.mSBIkong sablang bansa, ing Dios mi yang kekong purian; paramdam yu king Ginu ing babie yung kapurian.+BYa ing mag-aring mitmung kayupayan king kapilan pa man; pagumasdan na la ding bansa, inya e ya sukat magkamaling lumaban king Ginu ing ninuman!wgBPepamalan neng dagat, inya mekalakad la libutad na taung kekatamung makatua! Mesaya tamu uli niting depat na.^5BMe ko keni at lawan yu ing makapagmulalang dapat ning Dios king libutad da ring tau.pYBDing atyu king yatu keka samba la; magkanta lang kapurian para keka, at kekang lagyu ya ing purian da.*MBSabian iti king Dios, Tutu lang makapagmulala ding kekang daraptan! Uling maragul ing kekang kayupayan, inya duruku la't gagalgal arapan mu ding kekang kalaban.BMagkanta kayu king ikaligaya na ning lagyu na; ibie ing tapat a kapurian! Dalit kayu king ikaligaya na ning lagyu na.(66:2)J  BPurian ye ing Dios king masayang kulisak, ikong sablang melalang! A Wa, ding mataba at dakal a tupa gagala la, at ing marangle dakal a trigu papalto na. Papalakpak ing sabla at magkanta la pang matula.Y +A Ding pipagpastulan mitmu la karing kawan, mitmu lang tula ding bunduk-bundukan.i KA Marakal ing pupul a babie mu, at nukarin ka man munta ding tau king kabiayan maglabis-labis la.Z -A paranuman mu ing gabun a mesarul layun palambutan at ayusan; ban tumubung tanam.8iA Ing yatu keka yang daralawan at pauranan; layun pataban ban mamunga yang dakal. Ibat banua tutugtug na ban ing gabun palto yang miyayaliwang tanaman. Makanyan mu ngang sidia:+AIng mabilug a yatu pagmulalan na lang kekang makapagmulalang depat. Misusumangid nang wakas ning yatu kukulisak dang tula ra uli ding dapat mu.\1AKekang patahimikan dabungbung ning dagat, ding mainge alun at ding taung magugulu.r]AKing kekang sikanan keka lang telakad ding kabundukan; makanyan mung papakit ing maragul mung kayupayan.I AO Dios a kekeng talapagligtas, kekaming kayaduanan kekang pakibatan kapamilatan ding makapag- mulalang kekang depatan. Ika ing kapanayan ding sablang tau pati ding atyu king lipat ning dagat.9kAKaligaya na ning taung kekang pipilinan, at king kekang santuaryu karin me patuknangan. Lubus keng ligaya kilub ning kekang tuknangan; karing bendisyun ning Templo mung banal.mSAMangasambut kami uli ra ding kekeng kapanialangsangan, makanyan man kekami ibie mu ing kapatawaran.iKAuling kekeng dalangin kekang pakibatan, inya ding sablang makasalanan ika ing karelang lapitan.q ]AO Dios, matulid ing munie keng kapasalamatan keka king Zion, at ding penata mi keka kekami lang tuparan,)@ Ding sablang matulid tumula la king Ginu uli ning depat nang mayap; manakit lang tuknangan king Ginu. Ding mayap a tau ya ing karelang purian.t~a@ At ding sablang tau mitakutan la; karelang pibulayan sabla nang depatan, at karing aliwa karelang ibalita.f}E@Paten na la uli ning dila ra, at ding manakit karela kailian da la king maging kararasan da.Y|+@Oneng paturan na la ning Dios king paslu na, at king e ra kamalayan masugat la."{=@alang makabalu king krimen a kekatamung gawan; e tamu marakap uling kekatamu yang pekaisipan. Tune ing pusu na't kaisipan ning tau metung lang misteryu.z#@Misasabuatan la king e mayap dang tangka, king pamiyumang dang silu misasanmetung la; karelang sasabian, Kekatamu alang manakit metung man;y@King makasalikut a paralan karela yang sasabatan ing taung alang kasalanan, at uling ala lang takut bigla reng panasakitan.lxQ@Ding karelang dila pekataram da lang anting espada, matilus lang anting paslu ding karelang amanu.hwI@Idipensa mu ku king lihim dang tangka ding taung e mayap, karing dakal a taung darapat e ustu.gv I@Pakiramdaman mu, O Dios, ing kakung panalangin, iligtas mu ku karing pitatakutan kung kalaban.u? Oneng ing ari magsaya ya king Dios, at ding sablang mangaku king lagyu na paligayan de, uling asbuk ding malaram misara la.Gt? Mate la king labanan, at bangke ra kanan da ring asung-gubat.Ss? Oneng detang bisang makamate kaku mabaldug la king kalalalaman ning yatu.Fr?Keka e ku bisang kawani, uling liligtas da ku ding gamat mu.\q1?uling parati mu kung sasaupan. King anino ding pakpak mu karin masaya magkanta ku.Wp'?Gaganakan da ka kabang makakera ku; kilub ning kabukas ika ing kakung isipan,qo[?Ing kaladua ku kumabsi ya antimo neng ating piesta, pagkanta da ka karing masayang kanta ning kapurian.Ln?Pasalamatan da ka king kekaban ning bie ku, at manalangin ku keka.Vm%?Ing lugud mung alang kupas mayap yang e palak king bie; inya pupurian da ka.jlM?Paintulut mu ing akit da ka king banal mung santuaryu. Pakit mung kekang kaligayan at kayupayan.6k g?O Dios, ika ing kakung Dios, tune ra kang panintunan; ing mabilug kung pangatau kakau ya keka; kaladua ku pagnasan na ka; mengari kung melangi at abtak a gabun a kakau keka.pjY> at king ing lugud na manatili kapilan man. Ika, O Ginu, keka yang ablasan ing ninuman ketang depat na.jiM> E mu mekatadua ku ne dimdam ing Dios, agpang king sasabian na, bukud mung bandi na ing kayupayanh7> E kayu sa manalig king pamanampalasan; ala kayung apala nung manako na kayu man. Nung sakaling dakal man ing kekong pibandian, iti e yu sa panaligan.4ga> Ding tau mengari lang bula a agad matatda, taung marangal at mababa ala na lang ulaga. Nung parehu mu lang timbangan ala kang akit dang beyatan. Bula ing karelang kalupa.f%>Ikong kakung kabalen, manalig kayu sana king Dios king sablang panaun. Sabla yung kaguluan king Dios idala yu, uling ya ing salilungan tamu. e >King Dios makatalakad ing kakung kaligtasan at dangalan; ya ing mayupaya kung talapagligtas; ing Dios ya ing kakung salilungan.}ds>Ya mung bukud ing mimingat at magligtas kaku; ya ing kakung kuta a kakung salilungan, inya e ku bitasang mitakutan.]c3>Bukud mung ing Dios ya ing kakung asahan; ing kakung kapanayan king Dios manibatan.@by>Ing bukud yung nasa ya ing milako ya king marangal a kabilian. Ing tula yu ya ing magsalitang kalaraman, karing labi yu kekayu yang pamurian, oneng ing pusu yu mitmu yang kapanyiran.Ma>Angga ye kapilan lulusuban ing taung kalupa ning bakud a makaragsa?z`m>Ya ing bukud kung talaingat at talapagligtas; ya ing kuta a kakung dipensa, inya kapilan man e ku numanu balang.`_ ;>Bukud mung ing Dios ya ing kakung panenayan; ing kakung kaligtasan king Dios manibatan.[^/=Kanita kapilan man purian da ka ngening aldo-aldo tutupad ku king kakung pengaku.]y=King kekang arapan mamuntukan ya sana kapilan man; ing kekang pakamal at katapatan ila sa ding maging peka-guardia na.T\!=Ing bie ning ari pakaban mu sa; bustan mung inawa na manatili kabang-kaba.~[u=Dimdam mu la, O Dios ko, ding sinabi kung pangaku, at itang karapatdapat karing tatakut king lagyu mu kaku binie mu.vZe=Bustan mung kapilan man king kekang tolda karin ku manuknangan, at karing kekang bagyus karin mu ku lukuban.EY=Ika ing kakung salilungan, at talapagligtas karing kalaban.}Xs=Kening lugal nung nu ku miyugse ika ing kakung ausan, uling malungkut ya ing kakung pusu. Iligtas mu ku at ingatan.gW I=O Dios ko, kakung panalangin keka sanang pakiramdaman; kakung panalangin keka sanang pansinan.]V3< King saup ning Dios tagumpe kekatamung kamtan; sambutan na lang kekatamung kalaban.bU=< Saupan mu kaming makilaban karing kalaban, uling ing saup ning tau alang arapat nanuman.XT)< O Dios, tune mu na ke waring gilutan, at kekeng kawal e mu no wari patnubayan?jSM< Ninu, O Dios, ing midala kaku king siudad a matibe? Ninu ing kaku matnube ban ing Edom dasan ke?R-<Ing Moab yang gawan kung pipanuasan, at ing Edom yang piyugsianan kung sandalyas ban patutuan kung bandi ke. King Filistia ikulisak ing tagumpe.rQ]<Ing Gilead bandi ke at ing Manase; ing kakung helmet ya ing Efraim, at ing Juda ya ing kakung pekasetro.1P[<Karin ketang banal nang santuaryu ing Dios nganang mengamanu, Magtagumpe ku at kaku yang pirakayan ing bansa ning Sikem, at kaku yang ibie ing Sucot king kakung balen.|Oq<Datang na ka ban ding kekang pakamalan miligtas la king karelang kasakitan, at kekeng panalangin kekang pakibatan.YN+<Dininan mong babala ding ating takut keka ban ing kasiran karelang apangilagan.qM[<Pepaburen mong migdusang e makanyan-kanyan ding kekang memalen; pase-pase kaming anting taung malasing.nLU<Pepagalgalan me ing bansa, at keka yang biklat; ulipan me ing gabun a mengabtak ban e ya misambulat.rK _;Mibangun ka, O Ginung Dios a Mayupaya, me keni at saupan mu ku, at lawan kakung kabilian, O Dios ning Israel. Migising ka at layun parusan ding paganu, at e ka papakit lunus karing taksil a tau.M=;Ala ku mang gewang e ustu; makanyan man aku ing karelang lulusuban.<1;Buri da kung tambangan deting kalaban; mikampi-kampi la ban aku ing karelang labanan, e uling atin kung kasalanan o pamagkamaling depatan, O Ginu.F;;Karing darapat e mayap iligtas mu ku at karing makamate-tau.^: 7;Iligtas mu ku karing kalaban ku, O Dios ko; idipensa mu ku laban karing lulusub kaku.x9i: Kanita karelang sabian, Talaga palang miyablasan lang mayap ding makatuliran, at ating Dios king yatu mamatul!8 : Ding taung matulid tumula la ngan kabud karelang lawan ing digpa karelang kaparusan; magtampiso la king daya ding makasalanan.E7: Kalupa na ning dikut keka lang pututan king e ra kamalayan.L6:Malaso la sanang anting yelu; kalupa ning kikuan a mete kabait na._57:Mamala la sanang anti ing danum; langi la sanang anti ing dikut a karelang daralanan.^45:O Dios ko, pananggalan mo ngan sa ipan; paglako mu la patsit deting leon a mabagsik!J3 :king patunud karela e makaramdam o king bosis ning salamangkeru.Z2-:Kamandagan lang anti ing ubingan; mengari la king kamamalung magmaklak-maklakan;^15:Kabang atyu la pa king atian ding marawak magkamali na la; maglaram na la kabait da.0':Mangabiran kayu! Uling ing bukud mung kekong isipan ya ing e mayap a malyaring kekong daptan; king bansa katampalasan ing kekong pamaniaptan.t/ c:Ikong pamuntuk, babie yu kaya ing makatud a kayatulan? King pamanatul yu karing tau e kayu kaya mangabiran?l.Q9 Ing dangalan mu, O Dios ko, pakit mu king banua, at king mabilug a yatu ipakit mung kekang ligaya.h-I9 Uling ing lugud mung e kukupas miraras king banua, at ing kekang katapatan lalagpus king biga.s,_9 Pasalamatan da ka, O Ginu, arap ding sablang tau; magkanta kung kapurian keka libutad ding sablang bansa.d+A9Migising ka, O kakung kaladua! Migising ka, kakung alpa at lira! Pati aldo gisingan ku na.B*9Lubus keng keka manalig, O Dios; pagkanta da ka't purian.&)E9Miyumang lang silu ding kakung kalaban, inyang masasambut ku king kakung kaligaligan; ginawa lang kulkul king kakung daralanan, oneng ila mismu ding menabu.\(19Pakit mu ing dangalan mu, O Dios ko, at king mabilug a yatu ipakit mung ligaya mu.'39Atyu ku libutad ding taung balamu leon, balamu leon lang mamangan-tau; ding ipan da balamu paku la at paslu, at dila ra anti lang espadang mataram.&9Ibat banua pakiramdaman na ku at iligtas, at daigan na la ding kaku manalipusta. Kaku iparala nang lugud na at katapatan.^%59Maus ku king Dios a Kakataskatasan; king Dios a babie king sablang kakung kailangan.)$ M9Malunus ka kaku, O Dios, malunus ka sa, uling ika ing kakung lalapitan; king lalam ding kekang bagyus karin ku salilung, anggang e la mako ding bagyung masikan.#8 Linigtas mu ku king kamatayan; e mu pepaburen ing tanggap kung kabiguan, inya arap mu maglakad kung kayantabe ning sala a kekang babie.j"M8 Ding pengaku ku keka, O Dios, sukat ku lang tuparan, ain ning kapasalamatan keka kaku lang ibie.!y8 King Dios ku binili ing kakung kapanaligan, inya ala kung sukat pigaganakan. Ba't kalupa kung tau kaku yang pitakutan?k O8 Ing amanu't pangaku ning Dios siguradu nang daptan; kaku yang purian uling pangaku na tuparan na. 8 Kakung kalaban mamulayi la ngan kabud kekang damdaman kakung kapaniausan. Iti ing kakung paniwalan: ing Dios aku ing papanigan na.}s8Balu mu nung nu karakal ing kakung problema; lua kung tinulu balu mu la; king kekang libru iti ngan kekang linista.dA8O Dios ko, parusan mu la sana, uli ning e mayap a dapat da; king kekang mua lupigan mu la.jM8Miyabe-abe lang manenaya ban aku ing karelang tambangan; parati rang lalawan ing kakung gagawan.~u8Patitingapun ala lang daraptan, aku ing karelang pasakitan; ala lang aliwang pag-imbutan nune mu ing kakung kasiran.8Ing amanu't pangaku ning Dios kakung pasalamatan at panaligan; pengaku na kakung pupurian. Ba't kalupa kung tau kaku yang pitakutan?J 8Neng tatakut ku, ika ing panaligan ku, O Ginung Mayupayang tutu.O8Ala lang patugut kaku dadakurak; tutu lang dakal ding kakung kalaban.k Q8O Dios ko, malunus ka kaku, uling lulusuban da ku kalupa kung tau; patitingapun liligaligan da ku.7O Dios, keka yang kuanan bie da ring makamate tau, at mapaglinlang; e ra na akuang tumua man, oneng aku, Ginu, ika ing kakung panaligan.}7Idala ing kaligaligan yu king Ginu, at alalayan na kayu; e na paintulut kapilan man ing maraig ya ing taung makatuliran.7Ing pamagsalita na tutung masanting, oneng mua ing atyu king pusu na; amanung sasabian na masanting la, oneng mataram lang anting espada.a;7Ing kakung kayabe-abe kakaluguran pigtaksilan na la; ya mismung sinira king pangaku na.~u7Ing Dios a ari manibat king mula, damdaman na ku at daigan na la, e la bisang magbayu at takut king Dios karela ala.c?7King pamakiarap karing kalaban saupan na ku ban e ra ku sambutan ding dakal kung kalaban.[/7Abak, ugtu, at bengi saingsing kung alang tuknang, at kakung aus pakiramdaman na.G7Oneng maus ku at pasaup king Dios, at ing Ginu iligtas na ku.!7Datang sa karing kalaban ing kamatayan; manakbag la sanang mabie king kutkutan, uling karing pibalebale ra at pusu ing e ustu ya ing atyu.N 7Mikabalu kata ing metung at metung; miyabe katang sasamba king Dios.W '7 Oneng ika a kayabe ku, ikang makirapat mismu; ika a matalik kung kakaluguran. +7 Nung dapat na iti ning metung a kalaban, ing pamaninsultu na agyu kung pibatan; nung ing magmayabang metung yang kalaban, akua keng asalikutan.g G7 Kasiran ing atyu king kalibudtan na; kitmuan yang pamanalipit at kapamiraitnan ding dalan na._ 77 Aldo't bengi karing pader na karin la ligid-ligid; kakatmuan deng krimen at kaguluan.wg7 O Ginu, guluan mu la pati king pamipapagsalita da, uling king siudad da mag-ari ing katampalasan at kaguluan.Z-7Mamalagua kung manintun salilungan ban apangilagan ing angin at bagyung masikan.N7Kanita sulapo kung malaut, at king disyerto karin na ku manuknangan.`97Inya ngaku, Sana makasulapo ku kalupa ning patipati, kanita manakit kung tuknangan ku.H 7Detangan na ku ning takut at galgal, at mibalutan king sindak.B7Tutu kung mangatakutan, magkang malaus ku king kamatayan.?w7Gagalgal ku neng kakung daramdaman ing e mayap a balak ding kakung kalaban; tutu kung panamdaman ing e mayap a karelang gagawan; parati da kung guguluan; kamuan da ku't pikakasaman._77Pakiramdaman mu ku at pakibatan kening kakung masakit a kabilian, at alang karatunan.c A7O Dios ko, pakiramdaman mu ing panalangin ku; pakiramdaman mung kakung pamakisabing mayap.]36King sabla kung kaguluan linigtas mu ku; ikit ku lang mesambut ding kakung kalaban.`~96King mitmung tula keka ain ibie ku; purian keng lagyu mu, O Ginu, uli ning kayapan mu.a};6Ibalik na sa karela ing kasalanan da anting parusa; O Dios a tapat, gisanan mu la sana.>|w6Oneng ing Dios saupan na ku; iligtas na ku ning Ginu.{6Uling lulusuban da ku ding taung palalu; buri da kung paten ding taung alang pusu, ding taung alang kagalangan king Dios.\z16O Dios ko, pakiramdaman mu ing panalangin ku; pakiramdaman mung kakung panalangin.Wy )6O Dios ko, uli ning lagyu mu, iligtas mu ku; idipensa mu ku king kayupayan mu.9xk5Kakung nasa king datang ya sanang ibat king Zion ing magligtas king Israel! I Jacob tumula ya at ing Israel magsaya ya potang pasibayu neng bendisyunan ning Dios ing balen na. w5Oneng king takut galgal lang alang kalupa, uling ing Dios ikalat na la butul ding kalaban ning balen na; tinggian na la ning Dios.*vM5Nganang kinutang ning Ginu, Tutu na la waring alang balu deting sablang darapat e ustu a mengaring mamangan putu king balen ku, at mangalinguan lang samba kako?u/5Oneng ding sabla ing dalan a sukat dang dalanan, karela yang linisian; pawa ngang e mayap ing karelang gagawan. Metung man alang darapat kayapan!{to5Manibat banua ing Dios maglalawe ya; lalawan na karing taung lelangan na nung atin pang biasa at sasamba arap na.!s =5Ding mangmang karelang sasabian, Alang Dios. Makanyan la ngan, ding taung e mayap; makasumami ing karelang dapat. Ala metung man karela a darapat mayap.-rS4 Pasalamatan da ka king kapilan pa man, uli ning kekang depatan; lagyu mu kaku yang sabian uling iti mayap, arapan ding kekang memalen sabian ku ing kekang kayapan.q4Oneng aku anti ku king tanaman a olibo king lele ning bale ning Dios tutubu; king kapilan man lugud nang maniaman yang kakung panaligan.p4Oyan ing taung king Dios e bisang lumapit nune menalig king dakal nang pibandian; ing pemuhunan na ya ing ugali nang e mayap.Ro4Ding taung matulid iti akit da, at mitakutan la, oneng kaybat sabian da,tna4Oneng ing Dios idala na ka king kasiran a alang angga; ilako na ka king kekang tolda at iyabe karing mete.Nm4Keka lang kapad ding amanung manyugat, O taung ating dilang malaram!_l74Mas kaluguran mu pa ing e mayap kesa king mayap, at ing kalaraman kesa king katutuan.okW4Tatangka mu ing kasiran, ing kekang dila anti yang labahas a mataram; ing sasabian na pane kalaraman.uj e4O taung magkakalalake, ba't kekang pagmaragul ing e mayap a depat mu? Tapat ya ing Dios king kapilan pa man.zim3Kanita, matula mu lang tanggapan ding ain a karampatan, at ain ming durulukan; main keng baka king kekang altar.mhS3O Dios, maging maganaka ka sa king Zion, keka yang saupan; pader ning Jerusalem keka lang italakad.{go3Ing ain ku, O Dios ko, mapagpakumbaba yang espiritu. Ing pusung sisisi at magpakumbaba kapilan man e me tanggian.jfM3E mu la buri ding ain-sakripisyu, nung ali, keka kaku lang ibie ni e mo katulan ain-a-durulukan.Je 3O Ginu, saupan mu kung magsalita at ikanta ku ing kapurian keka.mdS3Sagipan me ing bie ku, O Dios ko, at iligtas mu ku, ban matula kung isalita ing kekang pamagligtas.ecC3 Kanita, karing makasalanan matula keng ituru ing kekang kautusan, at keka magbalik la ngan.ubc3 Ibalik me kaku itang tulang bunga ning pamagligtas mu, at gawan mu kung mapamintu king sablang kaburian mu.Va%3 E mu ku tatabi king kekang arapan; e me lalako kaku ing espiritu mung banal.k`O3 Gawan meng malinis ing pusu ku, O Dios ko, ibayu me ing pilubluban ku, at katapatan ibie mu kaku.O_3 Kalinguan mu na lang kakung kasalanan, at buran sabla kung kasalanan.u^c3Katmuan mu ku king tula at saya; agyamang pepasakitan mu ku't pepalasan, makanyan man tumula kung pasibayu.o]W3Wasan mu ing kasalanan ku, at luminis ku. Wasan mu ku, at maging maputi ku; maputi pa kesa king yelu.p\Y3Katapatan at katutuan ing kekang panenayan; katmuan me sa king kekang kabiasnan ining kakung kaisipan.b[=3Marawak na ku manibat na inyang mibait ku; kanita pang pengagli da ku makasalanan na ku.#Z?3Mikasala ku laban keka; bukud mung keka ku mikasala. Depat ku itang e mayap king arapan mu, inya matulid ing atulan mu ku. Makatuliran ing parusan mu ku.iYK3Balu ku lang kakung kakulangan at ding kakung kasalanan; parati lang atyu king kakung kaisipan.VX%3Linisan mu ing sablang kakung karinatan, at patawaran mung kakung kasalanan.W }3O Dios ko, malunus ka kaku, uli ning alang kupas a lugud mu. Uli ning maragul a lunus mu wasan mu lang kakung kasalanan! V2Ing ninumang miyayain ain-a-kapasalamatan aku ing parangalan na; ing ninumang mabibieng makatuliran kaku tanggap yang kaligtasan.kUO2Inya pakatandanan yu, ikong kaku mangalinguan, magkang paglapakan da kayu at alang sumaup kekayu!T12Daraptan yu yan, at uling e ku bubulad bala yu king kalupa yu ku. Oneng ngeni paniabianan da kayu ngan ban kakung malinawan maling kekong depatan.hSI2Ding mismung kekong kapatad kekayu lang bibintanganan; karela e mikakunung mikalat kapanyiran.GR2Matalusad kayu ngan a dila, at kalaraman ing kekong sasalita.YQ+2Maging kakaluguran da kayu ding mapanako, at kabarkada ding makipangatawan tau.cP?2Uling kekong tatanggian ing itulid ke ing kekong dalan, at e tatanggapan kakung kautusan.&OE2Oneng ngana ning Dios karing darapat e mayap, Nanung matulid yung manggit karing kakung kautusan? Ala kayung matulid ban ing kasunduan kekayu yang pisabian!]N32King oras ning kekong kaguluan maus kayu kaku; iligtas da kayu at parangalan yu ku.xMi2Ing sukat king Dios a kekang iyain ya ing kapasalamatan, at kekang pangaku king Kakataskatasan kekang tuparan.ZL-2 Mamangan ku waring karni ding lalaking baka o miminum king daya ding kambing mo?VK%2 Nung danupan ku man keka e ku sabian, uling ing yatu at ing sabla kaku ngan.^J52 Balu ku la ngan ding ayup a susulapo, at bandi ku ing sablang mabibie king marangle./IW2 Uling bandi ku la ngan ding animal king kagubatan, at ding baka karing libu-libung bunduk-bundukan. fig,.... bandi ku la ngan ding animal king kagubatan.,(50:10)fig*`H92 Ding kekang lalaking baka e ku la kailangan o metung mang kambing karing kekang kawan._G72E ra ka paniabianan uli ding ain mu o ding ain-a-durulukan a parating yayain mu kaku.F2Memalen ku, makiramdam kayu, uling magsalita ku; Israel, laban keka munie kung patutu, uling aku ing Dios, ing kekang Dios.PE2Ing banua sasabian na king ing Dios makatuliran ya; ya mismu ing ukum.uDc2Ngana, Tipunan yu la ding taung tapat, ding memalen a mekikasundu kaku kayabe ning karelang ain-sakripisyu.VC%2Ing banua at yatu ausan na la ban saksian da ing pamanukum na king balen na.B-2Daratang ya ing kekatamung Dios, oneng e king katahimikan; makauna ya ing aping milalablab, at ing masikan a bagyu ya ing makapadurut king Dios.MA2Ing Dios saslag ya ibat king Zion, ing siudad a sakdal king leguan.@ }2Ing Mayupayang tutu, ing Dios a Ginu, magsalita ya; ausan ne ing mabilug a yatu manibat king aslagan angga king albugan.K?1Ing tau nu ya man karangal kalupa da ring animal mate ya munaman.o>W1makanyan man potang mate ya ding makatua na akayabe na la; manatili ya kapilan man king karalumduman.T=!1Agyang pang king bie na kontentu ya, at pinuri ding tau uling masuerti ya,}<s1Uling potang mate ya ala ne mang idala ni ketang kutkutan na. fig,....potang mate ya ala ne mang idala.,(49:17)fig*_;71Inya e me sa kakaririan ing taung darakal a pibandian, neng daragul ing kayatinan na.P:1Oneng ing Dios iligtas na ku; iligtas na ku king upaya ning kamatayan.>9u1Ing kawakasan da kamatayan kalupa da ring tupa, at ing Kamatayan yang maging pastul da. Masambut la karing makatuliran; katawan da malaso ya, at ing Sheol yang maging tuknangan da.=8u1 Iti ya ing apala da ring kontentu king pibandian da.H7 1 Ing tau nu ya man karangal kalupa ding animal mate ya munaman.(6I1 Ding karelang pantiun ilang maging karelang tuknangan kapilan man; maging tuknangan da lang alang kapupusan, agyang pang ing gabun a seli da makalagyu karela.5{1 Balu na king mate la ngan pati ding biasa at mangmang, at ing sablang tinipun dang pibandian karing aliwa da mu lakuan.:4o1 ban ing bie na aligtas na, at kapilan man mie ya.P31Ala kang malyaring pamayad king tau; nanumang atyu king bie na e sapats2_1Katutuan king ala metung mang tau ing makayatbus king sarili na ni asali king Dios ing alaga ning bie na.a1;1o karing taung manalig king karelang pibandian, at magmayabang king karelang kayatinan.L01E ku tumakut neng mapanganib, at karing kalaban a makapadurut kakuu/c1Pansinan ku lang kasebian, at karelang kabaldugan kakung pakibaluan kabang ining alpa kaku yang titigtigan.M.1Magsalita kung amanung mitmung kabiasnan; malino ing kakung isipan.1-]1taung mababa o matas, mabandi at kalulu!W, )1Pakiramdaman yu ini, ikong sablang tau! Pakiramdaman yu, ikong keti king yatu;Z+-0Ing Dios, Dios ta ya kapilan man; king sablang panaun patnubayan na katamu ngan.q*[0 Pader na kekayu lang pansinan, kuta na kekayu lang siasatan. ban king daratang a lahi kekong banggitan:K)0 Lakaran me't durutan ing Zion; ding tore na kekayu lang bilangan.(0 Bustan lang tumula ding tau ning Bunduk ning Zion, bustan la namang magsaya ding king Juda, uling makatuliran ing pamanatul ning Dios.v'e0 Nukarin man pupurian da ka ding tau, at pikabaluan king mabilug a yatu. Mitmung katuliran ing pamanibala mu.]&30 O Dios, kilub ning banal mung Templo kekeng isip-isipan ing alang kupas a lugud mu."%=0Iting depat ning Dios kekeng dimdam, at ngeni kekeng ikit king siudad ning Dios, ing Ginung Mayupayang tutu; kapilan man king siudad ya ing mag-dipensa.^$50Anti lang barkung maragul ning Tarsis; lesakan na la kapamilatan ning angin-aslagan.\#10Ginalgal la king takut at mebalisa; mengari la king babaing malapit nang manganak.U"#0Oneng mebigla la inyang karela yang ikit; mitakutan la't meko'ng mirarapal.N!0Misan ding ari mitipun la; kaybat miyabe-abe king bunduk linusub la.L 0Kilub ding pader na ing Dios sinabi na king ligtas ya ing ninuman.10Ing bunduk ning Dios ya ing Zion; matas ya at masanting yang lalawan; ya ing siudad a bandi ning aring marangal at babie tula king mabilug a yatu!y m0Ing Ginu sakdal ya dangalan, inya karapatdapat yang purian karin ketang keyang siudad, ketang bunduk nang banal.L/ Ding pamuntuk ding aliwang bansa migtipun la, kayabe ding lahing pinili na ning Dios nang Abraham; uling ding sandata ding sablang tau ning yatu bandi na la ngan ning Dios a mayupaya king sabla.Z-/Mag-ari ya ing Dios karing sablang bansa; makalukluk ya king sagradung tronu na.\1/Uling ing Dios ya ing ari ning mabilug a yatu; magkanta kayung kapurian king Dios.M/Magkanta kayung kapurian king Dios; pagkanta yeng kapurian ing ari!a;/Papanik ya ing Dios king tronu na libutad ning masayang kulisak, at tiup ding trumpeta.\1/Ya ing memili king gabun a kekatamung tuknangan a bandi nang Jacob a pakamalan na.F/Pepailalam na lang tau kekatamu, at pepasakup na lang bansa.s_/Uling ing Ginung Kakataskatasan sukat yang pitakutan; king mabilug a yatu, ya ing aring sakdal a degulan.R /Ikong sablang tau, makpak kayu; king mitmung tula king Dios kulisak kayu!c?. Atyu libutad tamu ing Ginung Mayupayang tutu; ing Dios nang Jacob ya ing salilungan tamu.~u. Ngana, Tuknang na kong milalaban at kekong kilalanan king aku ing Dios; sakup ko ding bansa pati ing mabilug a yatu.. Ing sablang pamigera king yatu patuknangan na na; papatluran ne ing pana, at ing tandus papaklian ne, at ing kalasag king api ne iyugse!gG.Me ko keni, pagumasdan yu la ding dapat ning Ginu, makapagmulala ing depat na keti king yatu.\1.Atyu libutad tamu ing Ginung Mayupaya; ing Dios nang Jacob ya ing salilungan tamu.  .Mitatakutan lang bansa; ding kayarian gagalgal la, at yatu malalaso ya kabud damdaman na ing balamu duldul nang bosis ning Dios.w.Atyu ing Dios libutad ning siudad, inya e ya masira kapilan man; sakoruan ne ning Dios paniatang ning abak a maranun.l Q.Ating ilug a mamagus babie tula king siudad ning Dios, king banal a tuknangan ning Kakataskatasan.c ?.o dabungbung man ing danuman, at ding bunduk galgal la ngan king alun a mitmung bigsikan. .Inya e tamu sukat mitatakutan agyang ding bunduk manabu la karing kalalalaman fig,... e tamu sukat mitatakutan.,(46:2)fig*f  G.Ing Dios ya ing salilungan tamu at sikanan, makasadia yang sumaup king oras ning kaligaligan.n U-E na ka kalinguan ning kakung kanta ngeni at kapilan man, at parati da kang purian ding taung dakal.1-Ika, O ari, mika marakal kang anak a lalaki, ban karing makatua mu manalili at maging ari; gawan mu lang mamuntukan a mag-ari king mabilug a yatu.O-Miras lang abe ning tula at saya, at lungub la king palasyu ning ari. ;>~~~}}P||<{{Ozz|yycxx"wvwvv*uuVtsss(r{qq[ppoo/nn@mmbllPkkjj@ii@hhYgg@fdfe'dd~cccLbb%aa1``3__l^^;]],\\c[[[2ZZmZYY#XXWWZVVxUU1TTSSSMRRJQQQ)PPqPOO4NN-MLL3KK>JJ IlHHH"GGFFEEEDDD$CCfBA@@@??q?!>>t>==]<<<;;h;::R:99588}8*77}76655433422M11100//N..a---3,,%++I**R))g)((8''b&&T%%%E$$M##$""6!!H T YaR!Q010$"cNah j  U d v7Y-n/7;q.[N2E na pinigil ing mua nang mikakalabkab, e na la linigtas king kamatayan at karing salut karin no gisan.-N1Bignus na karela ing bigsikan na, ing kamua na at kasbu; mengari lang pulutung ding anghel a tinubud nang makamate karela.y,kN0Ding karelang baka mete la ngan king yelung peparatang na; ding karelang tupa't kambing king kildap la mituran.y+kN/Ing uran-lipat naman pepagpa na karing ubas a tenam da; ding karelang tanaman a sikomoro pete na la king dimla.\*1N.Sepakan nang ulad ing tenam da, at pengan da ring durun itang mitagan a mikabunga. )N-Peparala yang dakal a lango ban pasakitan da la ring tau Ehipto; pepalto yang tugak a misna karakal ban marangle karela yang siran.L(N,Gewa nang daya ing danum da ring karelang ilug ban ala lang ainum.M'N+inyang dinapat yang milagru karin Ehipto, king kapatagan ning Zoan.l&QN*Ing maragul nang upaya karelang kelinguan, at itang aldo a linigtas na la karing karelang kalaban;a%;N)Ing Dios ulit-ulit deng paniubukan, at ing Banal ning Israel karela yang pepalungkutan.e$CN(E mu makatapilan ing lebanan de karin king ilang, at king disyerto sigatan de kapanamdaman!]#3N'Aganaka na king tau la mu, mengari lang tiup ning angin a lalabas at kaybat mawala."wN&Makanyan man, ing Dios a mapaglunus pepatawaran na la at kinabus. Maralas nang pipigilan ing mua na, at ing kasbu na.Y!+N%Uling ding pusu ra e la tapat; king kasunduan da king Dios e la mu rin tinupad.U #N$Oneng ing amanung sinabi ra pawang kalaraman; pamagkunwari ing atyu karela.lQN#Aganaka ra king ing Dios ya ing talaingat, king ing Dios a Kakataskatasan ya ing Talapagligtas da.ucN"Inyang atin neng paten karela ding aliwa kanita king Dios linapit la; migbalik la lub at taimtim sinisi la.`9N!Inya pitlud nang anting pangisnawa ing bie ra, at bildug na karela ing biglang parusa.N Agyamang makanyan na ing milyari, sinulung da pa mu rin ing karelang pamikasala; karing milagru pilit lang e bisang meniwala.Ning mua ning Dios mikalatang, at ding pekamasikan karela gisan na lang pete, at ding magaling nang kayanakan ning Israel.gGNOneng bayu ra ikuang apanusigan ing danup ning atian, kabang king asbuk atyu pa ing pamangan,Y+NMengan la ding tau at kinabsi la, uling binie na karela ing pamangan a buri da.SNPepagpa na la king pepagkampuan da, at makapadurut karing karelang tolda.#NIng pamangan para karela anting alipugpug nang pepauran, at peparatang yang dakal a ayup a kasing dakal ning balas king pampang ning dagat.]3NPepatiup ne ing angin ning aslagan, at ing angin ning mauli king uli ning upaya na.gGNInya ing tau king pamangan ding anghel mengan ya, labis-labis ing pamangan a binie na karela.DNPepauran yang manna ban apangan da, at dininan nong tinapedANMakanyan man ing Ginu minutus ya king biga, at inutus nang ibuklat lang pasbul ning banua.MNuling e la bisang manalig; e la bisang maniwala king iligtas na la.jMNMimua ya ing Ginu inyang dimdam na la. Milablab anting api ing mua na kang Jacob at king Israel, NWa, ya itang mikpuk king batu, at ing danum sinibul lapo-lapo. Oneng agyu na kata kayang dinan tinape at karning apangan tamo?NAngga king ing Dios lepastangan de pa. Ngara, Agyu na kata waring pakanan keting ilang; keti king disyerto, nanung malyari nang ayampang?SNSeria deng piniubukan ing Dios king pamaniawad pamangan a karelang kapad.y kNMakanyan man king Dios sindu ra ing e tupad king kaburian na; keta king disyerto lebanan de ing Kakataskatasan.Q NPepasibul yang batis karing batu, at minagus ing danum antimo ing ilug.p YNBinangal na lang batu king ilang; dininan na lang dakal a inuman antimo waring meyakua king kalalaman.l QNNeng aldo kapamilatan ning biga ya ing tinaid karela, at neng bengi kapamilatan ning aping masala.` 9N Pinitna ne ing dagat at karin na la pepadalanan, at ing danum mengaring pader a matas.hIN Ginawa yang mala ing Dios king akakit ding makatua ra karin Ehipto, king kapatagan karin Zoan.QN Kelinguan da lang bage depat na, ding dakal a mala a pepakit na karela._7N E la tinupad king kasunduan da king Dios, at e la bisang tuntun king keyang kautusan.fEN Pakasandata la ngan ding anak nang Efraim, oneng king aldo ning pamakilaban ginulut la ngan.*MNKanita e la mangari karing karelang makatua; king Dios e la maging masias a buntuk at lahing mapaglaban; maging lahi lang matatag at manatiling tapat king Dios.Nkanita king Dios ibili ra ing kapanayan da, at e ra kalinguan ing dapat ning Dios, nune tupad lang parati king kautusan na.}NKanita abalu da la naman ding tutuking lahi, at pati na ding daratang a lahi. Ila man ituru da la karing maging anak da,}NKang Jacob minie yang kautusan; penabilin na karing kekatamung makatua king ituru lang kautusan na karing karelang anak.4aNE tamu kailangan lilihim karing kekatamung lahi, nune kailangan tamung ilipat at sabian karing tutuking lahi ing sikanan ning Ginu, at ding makapagmulalang bage depat na.FNitang sablang dimdam ta na at balu a tiru ding makatua tamu.~NIng asbuk ku magsalita ya king kapamilatan ning talimhaga, at ibulalag ku lang lihim a aral a milihim king milabas a panaun;r} _NMakiramdam ka, O balen ku, king kakung tuturu; itingid mung kekang panamdam karing amanung kakung sabian.h|IMTinaid mong kekang memalen antimong metung a kawan king kapamilatan nang Moises ampon i Aaron.}{sMInyang keka yang delakitan ing maragul a dagat, at linakad babo ning danum, alang menakit karing bakas mung likuan.z{MIng kekang duldul memaksing king banua; ing kekang kildap mabilug a yatu inaslagan na; ing yatu kinurug at ginalgal ya.oyWMBilus ning lulam ing uran; ibat king banua memaksing ing duldul; kildap mu kinislap king makapadurut.pxYMO Dios, inyang ikit na ka ning danuman ginalgal yang e makanyan-kanyan pati na itang laman ning dagat.\w1MUli ning kekang upaya linigtas mong kekang memalen, ding lahi da ri Jacob at Jose.jvMMIka ing Dios a darapat karing bage pagmulalan; pepakit mu ing kekang upaya karing sablang bansa._u7M Ding sablang paralan mu, O Dios, banal la! Ala nang aliwang dios a kalupa mu degulan!ktOM Kaku lang gunamgunaman, at biayan king kakung kaisipan ding sablang makapagmulalang kekang depat.nsUM Kaku lang ganakan detang depat mung pagmulalan, O Ginu, wa, detang depat mu king panaun a milabasan.]r3M Ngaku pang sinabi, Iti ya ing kaku makasakit lub: ing Dios balamu ala neng sikanan.]q3M Akalinguan na na kaya ning Dios ing pangamalunusan na o inalilan mua ing ganaka na?dpAMIng lugud na kayang alang kupas miyangganan na? Iti na kaya ing kapupusan ning pangaku na?Vo%MPaburen na ku kaya ning Ginu kabang-kaba? Kaku kaya kapilan man e ne tumula?LnMMigunamgunam ku kabukas; migunam ku at ing pusu ku nganang sinabi,MmMGenaka ku la ding aldo napun nakadua na, ding banuang mipapauna na.Jl ME na ku patudturan kabukas; king kakung kaguluan e ku makabulad.Xk)MNeng gaganakan ke ing Dios sasaingsing ku; neng migunamgunam ku mimina ku lub.#j?MKing oras ning kaguluan manalangin ku king Ginu; tinas ku la king pamanalangin kabukas ding kakung gamat, oneng ing tula a kakung kailangan e ku tinggap.Qi MManalangin kung masikan king Dios; kakung pakasikan ba na kung damdaman.Vh%L Ibaba na lang mayabang a prinsipi, at pamatakutan na la ding marangal a ari.g'L Ding panata yu king Ginung kekong Dios tuparan yu la; pagdala yeng regalu, ikong bansang pakalapit. Buri ning Dios ing pitakutan de ring tau.~fuL Ing mua ning tau lalu nang daragdagan ing kapurian keka; ding mitatagan king gera pagselebran da lang kekang piesta.jeML kanitang tinalakad ka ban sabian ing kayatulan king ukuman na ban magligtas karing gigipitan da.Zd-LPepakilala mu ing atul mu ibat king banua; ala yang imik ing yatu at gagalgal ya cLOneng ika, Ginu, pitatakutan da kang e makanyan-kanyan! Ninung mangangas talakad king kekang arapan potang ing mua mu mikakalatang?ibKLO Dios nang Jacob, inyang keka lang sebianan, ding kabayu at ding pakasake kareti mete la ngan.9akLDing sundalus dang matapang mewala ing pibandian a karelang asamsam, ngeni matudtud lang maniaman king kutkutan; ngeni ala nang kabaldugan ing karelang sikanan at kayalistuan.`%LIka, O Ginu, sari ka linang at degulan! Karagul mu kamalan ngening magbalik ka ibat karing kabundukan nung nu mo simbut ding kekang kalaban.[_/LKarin ding paslu ding kalaban pikli na la, pati ding paniagka, espada, at baluti._^7LKing Jerusalem karin ne telakad ing tolda na, at king Zion karin ya ing tuknangan na.L] LPikabaluan ya ing Dios king Juda, king Israel lagyu na marangal ya.[\/K Pamaklian na la sagu ding taung e mayap, oneng ding karing banal itas na la ngan.f[EK Oneng e ke ituknang ibalita ing Dios nang Jacob; e ku tuknang magkantang kapurian king Dios.!Z;KAtin yang tatalnan a kopa ing Ginu, mitmu ya king alak ning mua na. Itugtug na iti ban ding taung e mayap inuman da; minum la angga king iti agisan da.qY[Knune manibatan king Dios ing pamanatul; pawalan na lang sala ding aliwa oneng ding aliwa parusan na la._X7KIng kayatulan e manibatan king aslagan o king albugan o kaya king mauli o king norti,\W1KE ye pagmaragulan at tuknang na kayung magsalitang kapalaluan king Kakataskatasan.nVUKKaring palalu kakung sabian, Ing kekong pamagmayabang kekayu nang ituknang. At karing taung e mayap,\U1KGalgal ya ing yatu at ding sablang tau, makanyan man e la tugun ding pundasyun na.XT)KKing penandit a kakung itakda, ngana ning Ginu, matul kung alang pamangabiran. S KBabie keng kapasalamatan, O Dios! Pasalamatan da ka. Sasabian mi ing kekang degulan layun babalita ding makapagmulala mung depatan.hRIJGanakan mu ing kukulisak da ring kalaban, itang alang tuknang a alingongo ding kekang kalaban!Q JTalakad ka, O Dios, idipensa mu ing kekang piamanuan, ganakan mung kaylian-kaylian da ka patingapun ding alang Dios a katawan.qP[JE mo sa paburen mipakarine ding malulupig; paintulut mung purian da ka ding kalulu at ding taung gipit.eOCJE me sa kakalinguan itang kasunduan mu kekami! Magbabo ing katampalasan nukarin mang lugal.NJE me babie ing balen mung alang kalaban-laban king mabagsik nang kalaban ni e kakalinguan kapilan man ing balen mung karelang insultuan.uMcJGanakan mu, Ginu, kaylian da ka ding kekang kalaban; ala lang Dios a katawan at ikang karelang pikakasaman.nLUJika ing mibili karing angganan na ning yatu; ika ing mitatag king kaleldo at king panaun ning dimla.XK)JLelangan me ing aldo at ing bengi, king bulan at karing batuin ika ing mibili;_J7JIka ing mibugnus karing sibul at batis; ika namang pepamala karing ilug a mangaragul.oIWJIka ing linaso king buntuk ning Leviatan, at gewa meng pamangan para karing animal a atyu king ilang.xHiJ King kekang upaya keka yang pinitna ing dagat; keka lang linaso buntuk ding dambuala king danuman manuknangan.[G/J Ika, O Dios, ing ari mi ibat na king kapupurmeruan; ing maralas kekami migligtas.QFJ Obat e mu ne buring saupan? Obat ing wanan mung gamat keka yang pimpan?EJ Angga kapilan, O Dios, ing pikayli-kaylian da ka ding kekeng kalaban? Paburen mo waring insultuan da ka king kapilan pa man?DyJ Ala nang palatandanan a manibat king Dios; ala nang propeta metung man at alang makasabi nung kapilan iti miyangganan.|CqJNgarang misabisabi, E tamu patugut anggang e ta la asambut. Inya silaban da lang sablang banal a lugal king bansa.lBQJSilaban de ing kekang santuaryu, lesak de at lepastangan ing banal a lugal nung nu ra ka sasamban.NAJIng sablang dinukit a dutung karelang sinira karing piku at palakul.g@GJMengari la karing taung king bunduk manyutung; digsa da lang tanaman karing karelang palakul.z?mJKarin king Templo tagumpe kukulio da ring kalaban; karelang bandera tinas de bilang tanda ning karelang tagumpe.>JPaindalanan mu la at pasyalan deting lugal a lubus melasak; sinira da la ring kalaban ding sablang bage atyu king Templo!`=9JGanakan me ing kekang balen a pinili mu king panaun a maluat nang milabas, ing lahi a kekang linigtas king panga-alipan maging sarili mung mana; ganakan me ing Bunduk ning Zion a king misan meging kekang tuknangan.a< =JO Dios, obat likuan mu kaming alang kapupusan? Manatili ka waring mua king kekang balen?&;EIPara kaku alang kalupang kayapan ing maging malapit king Dios, ing maging salilungan ke ing Ginung Dios; ding makapagmulala nang dapat ipamalita ku la ngan.T:!IDing sablang gumulut keka mangamate la; gisanan mu la ding magtaksil keka.9IMina ya mang kakung katawan at kaisipan ing Dios mu rin ya ing kakung sikanan; ya mung bukud ing kakung kailangan king kapilan pa man.{8oINinu mo ing asahan ku banua nung e mu ika? At keti king yatu neng kayabe da ka ala na kung aliwang panintunan pa.d7AIPatnubayan mu ku kapamilatan ning kekang turu, at kaybat tanggapan mu kung ating dangalan.O6IMakanyan man, keka e ku linaut, uling makatalan ka king kakung gamat.X5)Imeging mangmang ku't alang aintindian; mengari kung animal king kekang arapan.P4IInyang masakit ya ing lub ku, angga na niang singkup yang kakung salu;`39IAnti la mung paninap; matda la karas ning abak; potang migising ka, Ginu, mabating la.R2IKabud-abud na miras ing kasiran karela; makapangilabut ing kawakasan da.K1IWa, idala mu la karing lugal a matalusad ban karin mu la ibagsak!0yIangga king mipalub ku king Templo ning Dios. Karin kaku tune meging malino ing maging kararasan da ring e mayap a tau.H/ IMigkapilit kung iti pakaintindian, oneng mabayat yang lutasan,U.#INung makanyan ku pin migsalita, balamu e ku kabilang karing kekang memalen.Y-+Iuling patingapun pasakitan mu ku, O Dios at neng abak aku ing kekang babarugan._,7I Balamu ing malinis a pusu alang kwenta, at ing pamaningat ban e makarapat pamikasala,V+%I Pansinan mu: makanyan la ding palpikasala; mabandi na la at mibabandi la pa!S*I Ngara, Ing Dios ala yang kabaluan; ing Kakataskatasan e na rin atuklasan!t)aI Iti ing sangkan nung inya pati na ing balen ning Dios tutuki ya karela, at maniwala king balang sabian da.](3I Pati na ing Dios karela yang lalapastanganan; balamu ninu na ila potang manutus la.l'QIManyunu la at e mayap ing karelang pisasabian; ing pamagsamantala ya ing karelang parating isipan.L&IDing pusu ra mitmu lang kasalanan; e mayap ing parati dang isipan.n%UIIng peka kwintas karing karelang batal ya ing ketasan, at ing karelang imalan ya ing pamanampalasan.T$!IE la magkakasakit anti ding aliwa; ala lang kaligaligan kalupa ding aliwa.M#IE la bitasang misasakitan; masikan la at masanting a pamikakatawan.Z"-Iuling ding palalu kaku lang keririan at ding taung e mayap darakal la pibandian.M!IOneng halus milako ku kapanaligan; kapaniwalan ku ala nang mitagan,]  5ITune yang maganaka ing Dios king taung matulid, karing sablang ating pusung malinis.KHIti ya ing kawakasan ding panalangin nang David a anak nang Jese.oWHPurian yang alang angga ing mayupaya nang lagyu; mananu na sanang kumatmu ya ing yatu king ligaya na!`9HPurian ya ing Ginu, ing Dios ning Israel a bukud pepalto karing makapagmulalang dapat.GHE ya sa makalinguan ing lagyu na kapilan man, at manatili ing kabantugan na kalupa na ning aldo. Mananu na sanang ding bansa aduan da ing bendisyunan na ning Dios anti ing gewa na king ari.SHNukarin man sa tumud ing pupul, ding kabundukan mitakpan la sanang tanaman mabungang anti ding king Lebanon; dakal la sa ding taung manukna- ngan karing siudad na anting dikut a malabung king marangle.LHIng bie na sa ning ari kumaba, at miyabie sa king ari mi ing gintu ning Arabia. Ala sanang tuknang ing pamanalangin para king tronu na, at ing bendisyun ning Dios king kayarian na manatili sana.hIHKaring mapanlupig at tampalasan liligtas na la uling ding karelang bie maulaga la king bie na.PH Lunusan na la ding maina at kalulu, at liligtas na la ding alang agyu.^5H Sagipan na la ding pakakalulung pasaup, at ding taung mipaburen a mangailangan saup.X)H Ding sablang ari duku la arap na, at sablang bansa sumuyu la king kayarian na.%CH Ding ari ning Tarsis at ding aliwang kapuluan buis da king ari ibie ra; ding ari ning Arabia at ning Etiopia datang lang magdalang regalu para king ari mi.?yH Sumuku la sa ding kalaban na, at magpakumbaba arap na.wgHMag-ari ya sa karing mingatba- ngatbang dagat, at manibat king Ilug ning Eufrates angga king wakas ning yatu.hIHMagbabo sa ing katuliran king kapanaunan na; laganap sa ing kapayapan anti ing saslag a bulan.hIHMaging anti ya sa king uran a didilig king marangle, at anting patak ning uran para king yatu.jMHAntimo ing aldo at ing bulan makanyan ya sanang manatili kapilan man ing kekeng aring pakamalan.%HIdipensa na sana ning ari ing katuliran ding atyu king kakaluluan; ding king kalipitan saupan na la, at ding manalipit karela lupigan na la.Z-HMananu na sanang ing balen munie yang dakal a kanawan, at mag-ari ing katuliran.n UHban king mitmung katuliran pamahalan ne ing kekang balen, at karing magigipit ibie na ing katuliran.y  mHO Dios ko, ing kekeng ari keka yang turuanan matul a alang pamangabiran; king kekang hustisia dakayanan me sana,0 YGAt king kekaban ning patingapun ining kakung dila ing katuliran mu ipamalita na: uling mengapakarine la at milako dangalan detang bisang aku ing karelang panasakitan.x iGKulisak kung mitmung saya potang magkanta ku para keka; uli ning pamagligtas mu kaku, kaladua ku purian na ka. 7GKing kakung lira, O Dios, purian da ka't pasalamatan, purian ku ing kekang katapatan; pagkanta da ka at bagayan ning alpa, O bukud Banal ning Israel.I GKakung dangalan kekang dagdagan, at pasibayu mu kung paligayan.%CGPeintulut mu ing kakung dalanan ing dakal a mabayat a kaligaligan, makanyan man kaku parati mung babalik ing sikanan ban e ke dasan ing malalam a kutkutan.GO Dios, mayupaya ka, at ing kekang katuliran miraras angga king matas a banua. Kekang depatan makapagmulala; O Dios, ala kang kalupa.X)GNgening matua na ku at maputi na buak, O Dios ko, e mu ku sana lalakuan. Mantabe ka kaku kabang ipamalita ku pa karing lahing daratang ing kekang kayupayan at sikanan. fig,Ngening matua na ku...,(71:18)fig*GManibat na inyang kayanakan ku, O Dios, tiru mu na ku at aku naman ala kung tuknang mamalita karing makapagmulala mung dapat. GPurian ku, O Ginung Dios, Kakataskatasan, ing makapagmulala mung kayupayan kakung sabian masikan, ing keka bukud mung kayapan.xiGIbalita ku ing kekang kayapan, at aldo-aldo ibalita ku ing binie mung kaligtasan agyamang iti e ku aintindian.T!GManalig ku keka king kapilan pa man, at lalu da kang purian alang tuknang.  G Mananu na sanang kaku sasalake masambut la at mate; detang magnasang panasakitan da ku milako la sana dangalan at mangapakarine.U#G O Dios ko, e ka sa lalaut kaku magmalagua ka, O Dios ko, ba mu kung saupan.h~IG Ngara, Ing Dios likuan na ne; tara, tagalan ta ya at dakpan; uling ala nang sumaup metung man.J} G Magsalita lang laban kaku ding kalaban, at buri da kung patayan.z|mG Ngening matua na ku, e mu ku sana lalakuan; e mu ku sana paburen ngening tatakasan na na ku ning kakung sikanan.E{GPatitingapun pupurian da ka; babalita ku ing kekang ligaya.Yz+GIng bie ku pialimbawanan ya karing aliwa, uling ika ing masikan kung talaingat.#y?GKing mabilug kung bie keka ku manalig, ika na ing miningat at minantabe kaku manibat na kanitang mibait ku. Inya naman kapilan man ika ing kakung purian.Yx+GIka, O Ginung Dios, ing kakung kapanayan at asahan manibat na kanitang anak ku.sw_GO Dios ko, iligtas mu ku karing e mayap a tau; king gamat ding e matulid at mabagsik a tau iligtas mu ku. vGMaging anti ka sanang matibe salilungan para kaku, metung a kuta a dipensa ku kapilan man; ika ing kakung salilungan at talaingat.yukGUli ning makatuliran ka, kakung asahan ing saupan mu ku at iligtas; dalangin ku pakiramdaman mu; sagipan mu ku._t 9GIka, O Ginu, ing lalapitan kung salilungan, e mu sa paintulut dugpa kaku ing kabiguan!!s;FAku, Ginu, maina ku at pakakalulu; magmalagua mu ku sanang saupan, O Dios ko! Ika, Ginu, ing kakung talasaup at talapanatbus; agad mu ku sanang saupan!r5FDeta namang lalapit keka tumula la sana at magsaya! Mananu na sanang ding pasalamat keka king pamagligtas mu karela sabian da, Ing Dios marangal ya!MqFDetang kaku matulang manatsa, sana masambut la at mangapakarine la.pFDetang bisang makamate kaku mabaligo la sa at mabigu! Detang matula king problemang kaku digpa mabigu la sa pati dangal milako sana!Eo FIligtas mu ku ngeni, O Dios ko! O Ginu, agad mu kung saupan.nnUE$ding anak da ring talasuyu na ilang magmana, at karin la manuknangan ding sablang malugud king Dios.m5E#Iligtas ne ning Dios ing siudad ning Zion, at ding siudad ning Juda italakad na lang pasibayu; ding tau karela yang bandian at karin na manuknangan;klOE"Banua at yatu, ing Dios kekayu yang purian; dagat at sablang atyu lelangan na, purian ye munaman.kE!Uling ing Ginu pakiramdaman na ing saingsing ding atyu king pamangailangan, at e na la lakuan detang kaluguran na a atyu king sukulan.\j1E Panakit ding megipit kaniti tumula la, at ding king Dios sasamba mipasiknangan la.Ti!EIti makaligaya king Dios maygit karing baka at toro a yayain da king Dios.Xh)EIng lagyu ning Dios king kanta kaku yang purian; parangalan ke at pasalamatan.ggGEOneng tutu lang maplas ding sugat ku at misasakitan ku; O Dios ko, saupan mu ku at pakayapan.qf[EKalisan mu la ding lagyu ra king libru ding mabie; king listahan ding taung makatuliran e mu la yayabe.He ETandanan mu ing sabla rang kasalanan; e mo dirinan kaligtasan.odWEUling liligaligan da la ring kekang perusan, at daragdagan da la pa ding kasakitan a binie mu karela.vceEAla na sanang manuknangan karing lugal a pitutuknangan da, karing pibalebale ra ala na sanang taung mitagan.MbEIbugnus mu karela ing mua mu, at iparamdam ing mua mung mikakaluku.qa[EPaintulut mung labug la at mabulag a mata ban e na la manakit pa; paburen mung mina la ding katawan da.`'EPaintulut mung ing pamangan king lamesa ra maging dalan ne ning kasiran da, at sagradung pamisulusulu ra maging dalan ne ning pangabagsak da.d_AEInyang danupan ku lasun ing karelang dinuang; inyang mau ku, ing binie ra inuman a maslam.F^EKing pamaninsultu ra kaku mispak yang kakung salu; tutu kung ala nang akarapat, kalungkutan ing atyu kaku; manintun kung dumame kaku, oneng ala metung man; mamatula kaku ala kung atagpuan.]EBalu mu nung makananu da kung ininsultu, nung makananu da kung pilmuran, at leko dangalan; kakung kalaban balu mu la ngan.<\sELapitan mu ku; iligtas mu ku karing kakung kalaban![EE me sana gugulutan ining kekang talasuyu; king maragul a kaguluan makapadurut ku; sana ibie mung agad ing kekang pakibat.sZ_EKing uli ning mayap mung pilubluban at katapatan, O Ginu, uli ning maragul mung lunus kaku, saupan mu ku.|YqEE mu paintulut ing itange na ku ning albug o malumud king malalam; e mu paintulut ing kuanan na ku ning kamatayan.rX]EIligtas mu ku at sagipan king burak, at king danum a malalam; karing kakung kalaban sagipan mu ku naman.IW E Oneng para kaku, keka ku manalangin, O Ginu, O Dios, king panaun a tula mu pakibatan mu ku, uli ning maragul a lugud mu ika pakibatan mu ku, uling tutuparan mu ing pangaku mung iligtas mu ku!WV'E Pisasabian da ku ding tau karing dalan, at pikanta-kanta ra ku ding malasing.IU E Inyang king magaspang a imalan mibablas ku pikayli-kayli da ku.WT'E King mitmung kapakumbaban mig-ayunu ku, makanyan man pagsisti da ku ding tau.S E Tiktak karagul ing pamagmalasakit ku king bale mu, balamu api a mikakaluku king pusu ku; ing pamag-insultu da keka kaku digpa.bR=EMengari kung aliwang tau karing kapatad ku, anti kung dayuan karing kayabe ku king bale.AQ}EKing uli mu insultuan da ku, at tutu kung mengapakarine.WP'EE mu la sa pakarinayan, agyang atin kung kakulangan, detang ika ing karelang panaligan. O Ginung Dios a tutung Mayupaya! O Dios ning Israel, e mu sa paintulut, king uli ku, mipakarine la ding lalapit keka._O7EO Dios, keka e la makalingad ding kakung kasalanan; ing meging kamulangan ku balu mu!XN)EDing mua kaku agyang ala lang asangkan mas marakal la kesa king kakung buak. Ding kalaban kung malaram buri da kung paten, at tutu la ngan masikan. Pilit dang pasubli kaku ing pibandian a e ku naman penako.rM]EMepayo na kung papiglo; melangi na ku akmulan. Mepula na lang kakung mata king pamanayang kasaupan keka. L9ELalbug na ku kening malalam a burak; ala na kung apitukluan mang masias; atyu na ku king dake a malalam, at halus ilumud da na ku ding alun a maragul.DK EO Dios ko, iligtas mu ku! Angga na king batal ku ing danum.J1D#Karin ketang santuaryu nang tuknangan ing Dios tune yang pagmulalan; karing memalen na yang babie upaya at sikanan. Ing Dios kekatamu yang purian!xIiD"Ing kayupayan ning Dios kekong ibalita; ya ing mag-ari king bansang Israel at upaya na king banua kekong akit.H{D!Ing Ginung maglakbe king banua, ing banuang milalu na tua. Oyan! kekayu yang pakiramdaman uling magsalita yang masikan.`G9D Ikong sablang kayarian ing Dios kekayu yang pagkanta; ing Ginu pagkanta yeng kapurian.oFWDSugu ibat Ehipto datang lang magdalang tangsu, at ding tau Etiopia king Dios mabiasa lang manalangin.^E5DSabianan me ing Ehipto, ing malyap a animal libutad ding timbu, at ding bansa a mengaring toro a maki biseru angga king keka sumuku la, at karelang pilak ibie ra keka. Isambulat mu la ding taung maburi king gulu.VD%Dibat king Jerusalem a kekang Templo nung nu ding ari keka babie lang regalu.fCEDO Dios, kekang upaya kekami kekang iparala, itang upaya a pepakit mu king panaun a milabasan%BCDIng tribu nang Benjamin a malating dili ya ing mumuna, ding pamuntuk ning Juda at ding kayabe na katuki na la, at pamuntuk ding Zebulun at Neftali tuki la.oAWDPurian ye ing Dios king katipunan ning balen na; ikong lahi nang Israel, ing Ginu kekayu yang purian!i@KDMumuna la ring talapagkanta, ding musiko tauli la; pilatan da dalaga lang manigtigan pandereta.y?kDIkit da ing matagumpe mung pamaglakad, O Dios ko, ing paglub mu bilang Dios at ari ketang banal a santuaryu mu.p>YDban magtampiso kayu king daya rang tinulu, at kekong asu makadilat la naman king daya da ring kalaban.{=oDNganang sinabi ning Ginu, Ding kekang kalaban ibalik ku la manibat Bashan; kuanan ku la ibat king dagat a malalaml<QDBalbalan na la ning Dios ding buntuk da ring kalaban na a e bisang gumulut king e ustung ugali ra.r;]DIng kekatamung Dios, Dios yang magligtas! Ya ing Ginu a Ginu tamu, at king kamatayan liligtas na katamu.F:DIng Ginu purian ya, uling aldo-aldo lulunasan na kekatamung problema, at Dios yang kekatamu misasalba. fig,Ing Ginu purian ya, uling aldo-aldo lulunasan na kekatamung problema.,(68:19)fig* 99DKing matas a taluktuk minukiat ya, dakal a bihag lang darala na, tinanggap yang regalu karing taung mig-rebeldi. Ing Ginung Dios karin manuknangan ya.y8kDKayabe ding libu-libu nang matibe karung panggera king Sinai ing Ginu meko ya, ban king banal a lugal ya munta.)7KDO bunduk a matas, obat keka yang kasusumamian ing aliwang bunduk a pinili ning Dios ban maging tuknangan na? Karin ing Ginu manuknangan ya king kapilan pa man![6/DIng Bunduk ning Bashan maragul ya! Ala kang kalupa, O bunduk a dakal a tungatung!j5MDInyang ing Mayupayang Dios silbag na la ding ari karin king Bunduk Salmon, yelu ing pepauran na.E4D patipati lang makabalut pilak ding karelang pakpak; ding karelang bagyus kikinang king mapinu rang gintu. (Obat ding mapilan kekayu atyu la karing kural da ring tupa kabang makilaban la?)3%D Ngara, Tatakas na la king labanan ding ari at ding sundalus da! Ding babaing king bale melakuan, ilang mirakerake king pibandian a mesamsam:J2 D Ing Ginu ya ing minie utus, at iti belita da ring dakal a babai.1D Kanita ding kekang memalen karin menakit lang tuknangan; uli ning kekang kayapan ding atyu king kalipitan e la misakitan.W0'D O Dios, peparala mu ing dakal a uran; binayu me sikanan ing maina mung bansa.~/uDginalgal ya ing gabun; ing banua mildug yang uran, uling ing Dios ning Sinai, ing Dios ning Israel, ya ing daratang.n.UDO Dios, kanitang keka lang teiran ding kekang memalen, at kanitang ing disyerto yang kekang delanan,(-IDAtin yang tuknangan para karetang alang tuknangan, at lulual na la ding bihag king sukulan; oneng ding sasalangsang king malanging gabun karin la manuknangan.,!DYa ing Ibpa da retang alang tata, at ding babaing mebalu ya ing talaingat da; makanyan ya ing Dios a manuknangan ketang banal a Templo na.%+CDMagkanta kayu para king Dios, purian ya ing lagyu na; isadia yang dalan para ketang daratang king biga makasake. Ginu ing lagyu na, magsaya kayu arapan na.m*SDOneng ding taung matulid tumula la at magsaya king arap na; king tula ra kulisak la at terak la pa.%)CDNung makananung mipapaid ing asuk, makanyan na la namang ipaid; anting kandilang malalaso king api, makanyan lang malaso ding darapat e mayap king arap na.s( aDTalakad ya ing Dios at isambulat na lang kalaban na! Detang masama king Dios tumakas la ngan king arap na.Z'-CBinendisyunan na katamu ngan ning Dios; sana igalang de't pitakutan nukarin man.o&WCKing kekeng asikan dakal ing kekeng pipulan, ing Dios, ing kekatamung Dios, ya ing minie kaniti ngan.x%iCMananu na sanang ding tau, O Dios, ika ing karelang purian; ika sana ing purian da ring taung kekang lelangan!$+CPaintulut mung bansa tumula la at magkantang masaya, uling alang pamangabiran ing kekang kayatulan karing sablang tau, at keka lang patnubayan.t#aCMananu na sanang ding tau, O Dios, ika ing karelang purian; ika sana ing purian na ning sabla mung lelang!^"5Cban ing sablang melalang abalu na ing kekang kaburian, at ing babie mung kaligtasan.[! 1CO Dios, lunusan mu kami at bendisyunan; aslagan mu kami sana king lupa mung malam,n UBPurian ya ing Dios uling kakung dalangin e na tinggian, at lugud nang e kukupas kaku e na kelinguan.T!BOneng ing Dios tune na kung pekiramdaman; dimdam na ing kakung kayaduanan.dABNung king kakung pusu manuknangan ing kasalanan, siguradung ing Ginu e na ku pakiramdaman.A}BKinulait kung pasaup king Dios, at pinuri ke king kanta.{oBIkong sablang ating takut king Dios, 'me ko keni at makiramdam kayu. Ibalita ku kekayu ing sablang depat na kaku. '@~~}}g||R{{{zz?yyhyxxFwwswvvuztttss:rr0qspp^oo.nnGmmmllkkEjjj*ii+hhTgggff2eeFdd&ccbbbb2aaa1``R__I_^^3]]h]\\@[[[GZZZYYMXXX4WW{WVVqUTTsTSxRRtQQPxP0OOcONNFMMLLXKKK,JJxIII1HHfHGGIFFMEE]DDsDClCBBrAA,@@'??B>>u==k=<<;;7::Z: 99.88[77766"55r5 44/33V22s11110///M...1--|-,,X+++&**h)))?((c( ''9&&&A%%^$$$##j#""!! ]A{(wY:1H^7R4F6 8 Q m  H kNiU Q_U7_Atyu ya king gamat na ing yatu manibat king kalalaman angga na karing matas a bunduk.lTQ_Uling ing Ginu, Dios yang mitmung kayupayan; maygit yang mayupaya kesa karing sablang dios-diosan.ZS-_Lumapit tamu king Ginu a ating kapasalamatan; masaya tamung magkantang kapurian.YR -_Me ko keni, magkanta tamu king Ginu, purian ta ya ing Dios a magligtas kekatamu.Q^Parusan na la king depat dang pamikasala, at paten na la uli ning kasalanan da. Wa, ing Ginung kekatamung Dios, paten na la.LP^Oneng ing Ginu ya ing mimingat kaku; ing Dios ya ing talaingat ku.oOW^Miyabe-abe lang lalaban karing taung makatuliran, at detang alang kasalanan atulan da lang kamatayan.aN;^Malyari mu la waring pakiabayan ding ukum a e makatuliran, at mamaluktut king katutuan?KM^Neng magugulu ya ing isip ku, tutula ku uli ning saup a babie mu._L7^Inyang sinabi ku, Mananabu ku, ing lugud mung alang kupas, O Ginu, agad na kung sepu.jKM^Nung ing Ginu e na ku mu seupan, malambat na sanang panaun ing miras ku king tahimik a kutkutan.uJc^Ninu ing tinalakad para kaku laban karing e mayap a tau? Laban karing darapat kasalanan ninung sinaup kaku?eIC^Ing e pamangabiran magbalik karing piukuman, at ding taung makatuliran karela yang igalang.VH%^E na la gulutan ning Ginu ding memalen na ni lakuan ding taung pakamalan na.G^ Ibie mu keting tau ing kapaynawan king panaun ning kagutgutan kabang kukulkulan de ing aun para karing darapat kasalanan.eFC^ Mapalad ya ing taung kekang tuturuanan, O Ginu, ya ing kekang yayanad king kekang kautusan.jEM^ Balu na la isipan ning Ginu ding tau; balu na king alang kapupuntan ing karelang pamangatuliran.sD_^ Sasabianan na la ding bansa; e no wari parusan? Ya ing talaturu ding sablang tau; ya wari ing alang balu?dCA^ Ing Dios ya ing makigawa king balugbug at mata; bala yu galang e ya makaramdam at manaket?LB^O balen ku, ba't mapurul ka isip? Mangmang, kapilan ka pa mabiasa?{Ao^Karelang sasabian, Ing Ginu e na naman akakit ing kekatamung daraptan, ing Dios ning Israel iti e na apapansinan.U@#^Ding mebalu ampon dayuan paten da la, pati na ding anak a mengulilang tata.i?K^O Ginu, ding kekang memalen karela lang pasakitan, at ding kekang pinili karela lang gigipitan.u>c^Angga la kapilan magmayabang ding darapat kasalanan, angga ro kapilan pagmayabang ding e ustu rang gagawan?==u^Angga la kapilan matula, O Ginu, ding e mayap a tau?X<)^O Ukum ning yatu, talakad na ka at ibie karing palalu ing mangaintulid karela.I; ^O Ginu, Dios kang biasang mamarusa; ipakit mu na ing kekang mua!w:g]O Ginu, ding kekang kautusan ala lang kayangganan; ing kekang tuknangan sidsad ya king kabanalan kapilan man.9y]Maygit pa king alingongo ning maragul a danuman, at mayupaya king alun ning dagat ing pamag-ari ning Ginung makapayan.h8I]O Ginu, ing kalalaman ning danuman tinas nang siwala na; tinas ne ing siwala na at melingongo.u7c]Ing tronu mu, O Ginu, matatag ya manibat na kanitang minuna, at ika atyu na ka bayu pa megumpisa ing sabla.v6 g]Ing Ginu ari ya; makagani ya king kamalan at sikanan. Ing yatu matatag ya pundasyun; kapilan man e ya maugun.d5A\Pakilala na niti king ing Ginu makatuliran ya; ya ing kakung talaingat a alang kakulangan.J4 \Agyang matua na la mamunga la pa; manatili lang mabie at sagiwa.s3_\ Mangari la karing tanaman a mitanam king tuknangan ning Ginu, king Templo ning Dios dagul la at lumabung.u2c\ Ding taung banal lumabung lang kalupa ning palma; lumabung lang kawangis ding tanaman a sedro ning Lebanon.W1'\ Ikit ku lang mesambut ding kakung kalaban, at karelang kulisak kakung dimdam.Z0-\ Oneng gewa mu kung kasing sikan ning toro, at dininan tulang e makanyan- kanyan.d/A\ Wa, Ginu, ding sablang kekang kalaban magisan la ngan, at masambut ding darapat kasalanan.D.\uling ika, O Ginu, ing Kakataskatasan king kapilan pa man.--\Agyang pang lumabung lang anting dikut ding taung e mayap, at dakal man ing karelang pibandian, makanyan man miras karela ing mitakdang kasiran,[,/\Iti makalingad karing taung alang beluan, at e na aintindian ning taung mangmang.[+/\Ding dapat mu, O Ginu, tutu lang marangal! Ding kekang pamisip bina lang malalam!h*I\Ding dapat mu, O Ginu, paligayan da ku; uli ding dapat ding gamat mu king tula mipapakanta ku.I) \at bagayan karing instrumentong de kuerdas, at sunis ning alpa.o(W\Mayap ing isalita ing lugud nang e kukupas balang abak, at ing keyang katapatan karas ning kabengian,i' M\Mayap ing pasalamat king Ginu, at ing magkantang kapurian king lagyu ning Dios a Kakataskatasan.<&s[Ing makabang bie karela ku ibie, at ing kaligtasan.~%u[Potang maus la kaku kaku lang pakibatan; kaku lang saupan king karelang kagutgutan; kaku lang iligtas at parangalan.u$c[Ngana ning Dios, Iligtas ku la detang malugud kaku, at idipensa detang tatanggap kaku bilang karelang Ginu.n#U[ Keka lang damusakan ding leon at ding ubingan, ding leon a mitmung bigsikan at ubingan a kamandagan.\"1[ Ingatan da ka karing karelang gamat, ban ding bitis mu karing batu e la mitalusad.X!)[ Karing anghel ning Dios penabilin na ka, ban mingat keka nukarin ka man munta.L [ Alang dugpa kekang e mayap ni sakit a miras king kekang tuknangan.R[ Uling gewa meng salilungan ing Ginu, ing Kakataskatasan a keka maningat.L[Lumawe ka at kekang akit ing kaparusan a dugpa karing makasalanan.xi[Malyaring ding libu king siping mu mate la, at ding apulung libu a makapadurut keka, oneng e ka numanu balang.N[ni sakit katakap ning silim o nanumang e mayap a makamate neng aldo.b=[Ala kang dapat pitakutan a panganib neng kabengian o neng aldo karetang bigla na lulusubeC[Karing pakpak na lukuban na ka; ingat na keka ibie na; ing katapatan na ya ing mingat keka.?y[Iligtas na ka king panganib, at karing makamate sakit.lQ[malyari nang sabian, Ika ing kakung santungan at kambilan; ika ing kakung Dios a kakung panaligan.f G[Ing ninumang lalapit king Kakataskatasan a Dios at manatili king lalam ning keyang kayupayan,r]ZO Ginung Dios, ing keka sanang bendisyun ibie mu kekami; king sablang dapat mi tagumpe keka sanang ibie.ZIpakit mu karing talasuyu mu ing makapagmulalang dapat mu; paintulut mung ding lahi mi karelang akit ing mayupaya mung dapat.hIZAlilan mung tula itang lungkut a kekami kekang peparala kanitang panaun ning kekeng kasakitan.|qZKagising mi neng abak katmuan mu ke sa king lugud mung alang kupas, ban magkanta kami at tumula kabang mabie kami.a;Z Ginu, ing kekang mua kekami angga kapilan? Keka la sanang lunusan dening kekang alipan._7Z Inya ituru mu kekami king ing bie makuyad ya, ban pusu mi king beluan mipabiasnan la.ucZ Ninu ing makibalu king puersa ning kekang mua? Ninu ing makaintindi king kasbung makatakut a kekang darala?OZ Ing bie mi angga mung pitung pulung banua; miraras kaming walung pulung banua nung masikan ke pa; makanyan man, kaguluan at problema ing darala ra; mabilis yang lilipas ing bie at kaybat mawala ne._7Z Kukuyad ing bie mi uli ning kekang mua; lalbug yang kalupa ning bage bilung ning tau.l QZAtyu la king kekang arapan ding kekeng kasalanan; ding makasalikut ming kasalanan balu mu la ngan.U #ZKing pelian ning mua mu magigisan kami; king kekang kasbu gagalgal ke ngan.L ZKabang abak pa sagiwa la at mamulaklak; karas ning bengi lanat la. ZTatange mu la ding tau anting agus ning albug; kasing kaba na kami mu ning paninap; mengari kaming dikut a neng abak sisibut.} sZAnti lang patingapun ding libung banua keka; mengari la king napun a linabas na o anting oras a makuyad neng bengi.ykZBabalik me ing tau king alikabuk a keyang ibatan; kekang sasabian, O anak ding tau, king alikabuk mibalik kayu.ZBayu mo pa pepalto ding kabundukan o ing yatung kekang lelangan, ika na ing Dios a alang kayangganan, at Dios ka kapilan man.Q ZGinu, ika ing kekeng meging tuknangan karing dakal a panaun a milabasan.0[Y4Purian ya ing Ginu king kapilan pa man!a;Y3O Ginu, ing kekang pinili insultuan de ring kalaban! Lilibakan de nukarin ya man munta.yY2Ganakan mu, O Ginu, nung makananu reng insultuan ding tau ining talasuyu mu, at ing insultu a pibata ku karing paganu.s_Y1O Ginu, nukarin ing lugud mung wagas king panaun a milabas? Antayu ing pengaku mung katapatan kang David?`9Y0Ninung mabie a e takman king kamatayan? Ninu ing makapangilag king malalam a kutkutan?pYY/E mu sa kakalinguan king makuyad mu ing bie ku; ganakan mu sa king lelangan mu kaming ating kamatayan.mSY.O Ginu, ala nang angga ing pamagpampan mu kekami? Angga kapilan ing mua mung milalablab anting api?D~Y-King kekang depat malagua yang metua, at mengapakarine ya.T}!Y,Leko me king gamat na ing setro, at king alikabuk me belugse ing tronu na.W|'Y+Meging ala yang silbi ing espada na, at pepaburen meng mesambut king labanan._{7Y*Ding kalaban na ilang kekang pepaniambutan; pepatula mo ngan ding sabla nang kalaban.nzUY)Ding sablang daralan panakawanan dang keyang pibandian; pituya-tuya de ring bansang keyang kasiping.Ty!Y(Digsa mo ngan ding pader ning siudad na, at ding keyang kuta ligpak mu la.gxGY'Keka yang lebagan ing kasunduan mu king kekang alipan, at ing korona na king gabun me inugse.owWY&Oneng ngeni keka yang tinggian at gilutan, at kamuan meng e makanyan- kanyan ing aring kekang pinili.dvAY%manatili ya king kapilan man anti ing bulan, itang tapat a testigu king banuang maleparan.Hu Y$Ing lahi na, anting ari, manatili ya anggang saslag yang aldo;ttaY#Misan mu at para king kapilan man; sinumpa ku king banal kung lagyu; kang David kapilan man e ku maglaram!]s3Y"E ke labagan itang kakung kasunduan; metung mang pangaku ku kang David e ku bawian.[r/Y!Oneng ing lugud ku kang David e miwakasan; ing pangakung binie ku kakung tuparan.nqUY kanita kaku lang parusan king dapat dang makasalanan. Kaku lang papagdusan king dapat dang kamalian.SpYnung labagan da ing kakung turu, at e da la tuparan ding kakung kautusan,hoIYNung ding lahi na e la tupad karing kakung kautusan, at lapastanganan da lang kakung tuntunan,jnMYPapanatilian keng ari kapilan man ing lahi na; parati yang metung karing lahi na ing maging ari.Vm%YParati keng tuparan ing pangakung binie ku, at ing kasunduan mi manatili ya.[l/YAku naman ibilang keng anak a pangane ku, ya ing mayupayang diling ari ning yatu.\k1YKaku sabian na, Ika ing Tata ku at Dios ku; ika ing Talaingat at Talapagligtas ku.SjYIng kayarian na miras ya angga king dagat, at pati na king Ilug Eufrates.RiYKang David manatili ing lugud ku't katapatan; magtagumpe ya kapilan man.Uh#YAku ing gumisan karing kalaban na, at gisanan paten ding masama kang David.lgQYMinsan man e la magtagumpe kang David ding keyang kalaban; e re sambutan ding taung alang kayapan.If YKaku yang alalayan at king kakung kayupayan dinan keng sikanan.QeYGewa keng ari i David a kakung talasuyu, at tigtugan king banal a laru.Td!YKanitang minuna, king kapamilatan ning vision, migsalita ka karetang tapat keka. Ngamu karela, King metung a bayani pinutung ku ne ing korona; likluk ke king tronu na itang pinili ku karing maldang tau.icKYIka, Ginu, ing memili king kekeng talapamingua, ika ing minie king ari mi, O Banal ning Israel.ab;YMaragul la ding tagumpe a kekami kekang babie; magtagumpe kami uling kaluguran mu kami.Ya+YUli mu, magsaya la patitingapun layun da kang pupurian uli ning kekang kayapan.`wYMapalad la, O Ginu, ding taung biasang samba at magkantang kapurian keka, ding mabibie king aslag ning kekang ganaka!_YIng hustisia at katuliran ila ding asias ning kekang kayarian; ing lugud at katapatan mayayakit king sabla mung daraptan.Y^+Y Tutu kang mayupaya at tutu kang masikan, at ing gamat mung wanan makayatiat ya.g]GY Ika ing linalang king mauli at king norti; ing Tabor at ing Hermon masaya lang magkanta keka.l\QY Keka ya ing banua at keka ya naman ing yatu; king yatu ika ing linalang at king sablang makalulan.s[_Y Itang dambualang i Rahab piglati me at pete; king mayupaya mung sikanan simbut mu la ding kekang kalaban.aZ;Y Ika ing sasakup king dagat a mabagsik; ding alun nang manyintang keka lang patahimikan.fYEYO Ginung Dios a Mayupaya, king kayupayan ala kang kalupa; O Ginu king sablang bage tapat ka.TX!YMetung kang Dios a gagalang da, at pitatakutan king kapulungan ding banal.VW%YO Ginu, ninung atyu banua a malyaring keka pakilupa; alang dios a kalupa mu. VYDing banua sasabian da la, O Ginu, ding makapagmulalang dapat mu; ing katipunan ding kekang banal sasabian da ing kekang katapatan.eUCYking ing lahi na kaku yang papanatilian ari kapilan man, at ing kayarian na e ya miwakasan.kTOYNganang sinabi, Ating kasunduan a gewa ku king kakung pinili; pengaku ku kang David a talasuyu ku]S3YUling alang kayangganan ing lugud mu; ing katapatan mu matatag yang anti ing banua.oR YYParati kung ikanta, O Ginu, ing lugud mung e kukupas; ibalita ku ing katapatan mu king kapilan pa man.vQeXLeko mo kaku pati na ing matalik kung kakaluguran; ing bukud mung kayabe kung makatagan ya ing karalumduman.WP'Xmengari lang albug a kaku makapadurut patitingapun; lubus da kung kukubkuban.TO!XIng mua mu lulugmuk na ku; tutung makatakut ing babie mung kasakitan kaku;NXMakalunus ku uling manibat na inyang anak ku, misasakitan na ku at digsu na mete; e ku na akarga ing kaku babie mung dusa.JM XGinu, obat tatanggian mu ku? Obat kaku sasalikut me ing lupa mu?ZL-X Oneng aku, Ginu, keka maus ku at pasakup; balang abak panalangin ku keka iyarap.}KsX Akit da la kayang kekang milagru king madalumdum o ing kekang pamagligtas king tuknangan da ring taung mekalinguan?JwX Abalita da pa kaya karin king kutkutan ing alang kupas a lugud mo o ing kekang katapatan king tuknangan da ring mete?aI;X Gawa ka waring milagru para karing mete? Makatalakad la pa kaya ban kapurian ibie keka?HX Daralumdum na ing kakung akakit kening kakung kasakitan; O Ginu, patitingapun ika ing kakung ausan at keka ku manalangin.mGSXPati kakaluguran ku dinayu mo kaku; karela metung kung pikakasaman. Mesaluput ku at e na makatakas.TF!XIng mua mu kaku tune mabayat, kawangis ning maragul a alun a kaku tatakap.REXBinili mu ku king malalam a aun, king tuknangan a malalam at madalumdum.1D[XAnti ra kung likuan libutad ding mete; kawangis da retang pete ra king kutkutan makarate na; kalupa da na ku detang taung kekang kelinguan a e mu na malyaring asaupan.eCCXMibilang na ku karetang malapit nang taglus king kutkutan; tau kung kegisanan nang sikanan.bB=XE ku na akarga ing problemang kaku dinatang, at ing kamatayan maibug na na kung akmulan.cA?XKakung panalangin keka sanang pakiramdaman, ing kakung sasabian keka sanang pakiramdaman.|@ sXO Ginung Dios a kakung talapagligtas, patitingapun aduan ku ing saup mu, at neng bengi ika mu rin ing kakung ausan.?'WDing sablang manuknangan karin magkanta la at terak, at karelang sabian, Ing sablang bendisyun at kekatamung tatanggapan king Zion manibatan.g>GWGawa yang listahan da ring bansa ing Ginu, at karing memalen ning Jerusalem iyabe na la ngan.= WTungkul king Zion ding tau karelang sabian king ding sablang bansa sasakupan na la, at gawan nong masikan ning Kakataskatasan.6<eWPotang isulat ku la lagyu ding bansang mapamintu kaku, iyabe ke ing Babilonia at Ehipto; iyabe kia naman ing Filistia, Tiro, at Etiopia karetang king Jerusalem manuknangan.Y;+WO siudad ning Dios, keka sanang pakiramdaman king ing masasabi keka mayap ngan.N:WMaygit neng kaluguran iting siudad king isanu mang balen nang Jacob.J9 WTelakad ne ning Dios ing siudad na king banal a Bunduk ning Zion.8VKaku patutuan mu, O Ginu, ing kekang kayapan; ban detang taung kaku masama mangapakarine la kabud akit dang pematulan mu ku at seupan.p7YVBalikdan mu ku sa at lunusan; kening kekang talasuyu ibie mu, uling kalupa nang ima ku sinuyu ke keka.a6;VOneng ika, O Ginu, Dios kang mapaglunus; mapibabata ka at parati kang malugud at tapat.5}VDing taung palalu, O Dios ko, lulusuban da ku; bie ku buri deng paten ding taung alang pusu, ding taung keka e kikilala.a4;V Tutung maragul ing alang kupas a lugud mu kaku; king malalam a kutkutan linigtas mu ku.3 V Pasalamatan da ka, O Ginung kakung Dios, king mabilug kung pusu, at king kapilan pa man kaku yang parangalan ing kekang lagyu.2V O Ginu, ituru mu ing buri mung parapat kaku, at pamintuan da kang mitmung katapatan; ituru mu kung sumuyu keka king taimtim a pilubluban.b1=V Mayupaya ka at darapat bage makapagmulala; bukud mung ika ing Dios at ala nang aliwa pa.f0EV Ding bansang kekang lelangan keka lumapit la, ban samba at munie kapurian king kekang lagyu.Q/VAlang dios a kalupa mu, O Ginu; alang mekarapat karing bage a depat mu.].3VKing oras ning kaligaligan ika ing kakung ausan, uling dirinan mu kung kapakibatan.e-CVGinu, kakung dalangin keka sanang pakiramdaman, ing kakung panalangin keka sanang tingiran.`,9VUling maganaka ka at mapamatawad, O Ginu, karing sablang mamaus keka mitmu kang lugud.Z+-VPaligayan me, Ginu, ining talasuyu mu, uling kakung panalangin keka ipayabut ku.Z*-VIka ing kakung Dios, inya malunus ka sa kaku; patitingapun ika ing kakung ausan. ) VIning bie ku keka sanang ingatan, uling keka tapat na ku man; iligtas mu ku uling aku ing kekang talasuyu at keka magtiwala ku.g( IVPakiramdaman mu ku, O Ginu, at pakibatan mu ku, uling atyu ku king kakaluluan ampon kalipitan.G'U Manimuna ya at tuki ing katuliran, at isadia neng dalanan na.d&AU Wa, ibie ning Ginu ing sablang kasaplalan, at king asikan tamu dakal ing kekatamung pupul.^%5U Ing katapatan sumibul manibat king bansa, at ing katuliran matyo ibat banuang matas.a$;U Misagana ing alang kupas a lugud at katapatan; mikaul naman ing katuliran at kapayapan.#yU Tutu yang makasadiang magligtas ing Dios karetang ating takut, at kanita king kekatamung bansa manatili ing lingap na.6"eUIng sasabian ning Ginung Dios kakung pakiramdaman, uling ipangaku na ing kapayapan kekatamung memalen na, karetang tapat at karetang e na magbalik king karelang kamulangan.[!/UIpakit mu kekami, O Ginu, ing lugud mung e kukupas; saupan mu ke sana at iligtas.O UIbalik mu na ing kekeng sikanan ban ikami ngan masaya ra kang purian.\1UManatili ka waring mua kekami kabang-kaba? Ala na waring kapupusan ing kekang mua?kOUO Dios a Talapagligtas mi, kekang lingap ibalik mu kekami; kalinguan mu nang paginakit mu kekami.MULeko mu ing sabla mung mua; peparimla mu ing kasbu mung mikakapali._7Uing kasalanan ding memalen kekang pepatawaran; kekang kelinguan sabla rang kasalanan.h KUO Ginu, pepakit kang maganaka king kekang bansa; binalik mu king Israel ing sablang kasaplalan;ET O Ginung Mayupayang tutu, kapalad da retang magtiwala keka!#?T Ing Ginung Dios ya ing kekatamung kalasag at aring marangal; dininan na katamung ganaka. Ala yang pagkaimut a bage mayap karetang lalakad king daklat na.T!T Ing metung a aldo kilub ning Templo mu maygit ya kesa king libung aldo nukarin man. Mas buri ku ing maging bante kung pasbul king Templo mu kesa king manuknangan ku karing palasyu da ring e mayap a tau.zmT Bendisyunan me, O Dios, ing ari ming talapaglualu at maging maganaka ka sa anti ning ya ing ari a kekang pinili.{TO Ginu, O Dios a Mayupayang tutu, pakiramdaman mu sa ing panalangin ku; O Dios nang Jacob, dalangin ku pakiramdaman mu.|qTKabang susulung la, lalu lang sisikan; ing Dios da ring dios karela yang tangalan karin king kabundukan ning Zion.'TKabang daralan la king malanging gabun ning kapatagan ning Baca, maging lugal yang dakal a sibul, at ing maranun a uran kakatmuan neng batis!]3TKapalad da retang manalig king kekang sikanan, detang lubus bisang miras king Zion.fETKapalad da retang king Templo mu manuknangan; keka magkanta lang kapurian a alang kawakasan.taTAgyang ding denas king Templo mu atin lang sale, at ing sibad atin yang bale; malutub na daragul la lele ning kekang altar. O Ginung Mayupayang tutu, O Ari ku at Dios ku! fig,Agyang ding denas king Templo mu atin lang sale.,(84:3)fig*+TSabik ya at mau, O Ginu, ing kekang talasuyu a miras kilub ning bale mu. Magkanta yang matula ing mabilug kung pangatau para king Dios a mabie.; sTKalagu na ning Templo mu, O Ginung Mayupayang tutu!iKSPakilala mu karela king ikang bukud ing Ginu, ing Kakataskatasan a sasakup king mabilug a yatu.] 3SPaintulut mong masambut at mitakutan king kapilan man, at mate king alang dangalan.K SO Ginu, pamakarine mu la, at pakilala me karela ing kekang upaya.h ISTagalan mu la kapamilatan ning kekang bagyu, at katmuan mu lang takut king angin mung masikan._ 7SGawan mu lang anti ing masisilab a gubat; anti ing silab a gigisan karing kabundukan.U #S O Dios, isalbag mu lang anting alikabuk; anti ing sepu a papaid ning angin.\1S a parehung sinabi, Tara, kekatamung kuanan at bandian ing lugal a bandi ning Dios.mSS Yapus mu la kari Oreb at Zeeb ding pamuntuk da; yapus mu la ding komandanti ra kari Zeba at ZalmunaNS Pete mu la karin king Endor, at ding bangke ra king gabun melaso la.{S Daptan mu munaman itang binie mung dusa karing tau Midian, karing tau Sisera, at karing tau Jabin ning Ilug ning Kison.Y+SIng Asiria munaman mekikampi ya karela, kari Ammon at Moab, ding lahi nang Lot.U#Sing Gebal, Ammon, at ing Amalek, ing Filistia ampon ding memalen ning Tiro.6gSing Edom at ing Ismael, ing Moab at ing Agar,W'SKing pamisasapakat da metung mu ing pikayari da; misasanmetung la laban keka:c?SNgara, Tara, karelang bansa kekatamu yang lusuban, ban ing Israel lubus neng makalinguan.xiSAtin lang lihim a babalakan laban karing kekang memalen; atin lang tatangka laban karing taung kekang ingatan.T~!SOren ding kekang kalaban mag-rebeldi la; lalaban la ding sablang mua keka.S} !SO Dios, e ka sa manahimik; e ka sa magtudtudturan at kabud na alang bulad!_|7RTalakad ka, O Dios, at yatu keka yang atulan, uling ding sablang bansa keka la naman.f{ERmakanyan man mate kayu antimong tau; antimo ing anak ning ari, miwakasan munaman ing bie yu.Vz%RNgaku kekayu, Ikayu dios kayu; anak na kayu ngan ning Kakataskatasan a Ginu,ywRKamangmangan yo! Ala kayung balu! King karalumduman karin kayu manuknangan, at ing hustisia keti king yatu mewala na.8xkRSagipan yu la king upaya da ring taung e mayap!wRIbie yu ing katuliran da ring kalulu at ding ulila; ibie yu ing mangaintulid karing mangailangan at karing alang akarapat.~vuRIng pamanatul yung alang katuliran kekayu nang ituknang, at tuknangan yu na lang papanigan ding taung alang kayapan!vu gRIng Dios ya ing manimuna king kapulungan karin banua, king kapulungan da ring dios nganang minieng kayatulan:ct?QOneng ing Israel pakanan ke king masanting diling trigu, at pakabsian king pulut-panilan.RsQGalgal la at duku ding sablang kaku masama, at magdusa lang alang angga.Vr%QE lumuat daigan ku la ding karelang kalaban, at sambutan ding masama karela.PqQ Sana ing balen ku makiramdam ya kaku; sana ing Israel mamintu ya kaku!^p5Q Inya king kesiasan dang pusu pepaburen ku na la, bahala na lang gawa ketang buri da.RoQ Oneng ing balen ku e ya mekiramdam kaku, ing Israel e ya bisang mamintu.wngQ Aku ing Ginung kekang Dios a midala keti keka ibat Ehipto. Ibuklat me ing kekang asbuk at kaku yang subuanan.cm?Q E ka mikaka aliwang dios subali kaku; e me sasamban ing dios-diosan da ring taung dayuan.[l/QMakiramdam ka, balen ku, kening kakung babala, O Israel, sana kaku makiramdam ka.8kiQKing oras ning kagutgutan kaku minaus ka, at linigtas da ka. Makasalikut ku king duldul kanitang pekibatan da ka, at paniubukan da ka inyang 'tyu ka karing batis ning Meriba.aj;QAku ing milako king pupusanan mung mabayat; kildas ku la ding laryu a kekang pupusanan.iQBinie neng anting tuntunan karing anak nang Israel inyang segupa ne ing Ehipto. Ing metung a siwalang e ku sadiang daramdaman ngana kaku,RhQUling iti kautusan ning Israel, kautusan yang ibat king Dios nang Jacob.[g/QTiupan yu lang trumpeta neng piesta, potang bayu ya ing bulan at neng mabilug ya.f}QIng pamagkanta pagumpisan yu na, at tigtigan yu na lang pandereta, a kayabe ning malambing dang sunis ding alpa at lira.te cQMagkanta kayung masaya para king Dios a kekatamung sikanan! King Dios nang Jacob, magkanta kayung kapurian!Td!PO Ginu, Dios a Mayupaya, ibalik mu kami; lunusan mu kami at miligtas kami.mcSPKanita kapilan man e na ke magtaksil keka; dinan mu kaming bayung bie at purian da kang miyabe-abe.cb?POneng ingatan mu la't iligtas ding taung kekang pinili, ing balen a dininan mung sikanan.naUPSilaban de ring kekeng kalaban at layun kinutud. Mate la sana potang lawen mu la king mua mu karela!g`GPiligtas me ing tanaman a kekang tenam; iting ubas a tanaman a kekang pepalabung at pepasikan._PO Dios a Mayupayang tutu, balikdan mu ke sanang pasibayu; ibat banua mung matas lawan mu kami; me keni at iligtas meng tenam mung ubas;f^EP ding babing dikut luluban de at pandamusakan, at kakanan ding aliwang animal ning kagubatan.Y]+P Baket ngeni keka yang lesak ing bakud na? Inya balang daralan agtalan de bunga;S\P Miras la ding sanga na king dagat, at minangga la pa king ilug a Maragul.e[CP King lilung ding bunduk mitakpan la; pati ding tanaman a sedro mitakpan la karing sanga na.gZGP Sidia me at lininis ing kekang pitamnanan; tinubu yang agad at kelatanan ing mabilug a bansa. Y PLiwal me Ehipto ing metung a tanaman ubas; tinabi mu la ding dayuan king sarili dang lugal, at keka yang tenam ing tanaman ubas.[X/PO Dios a Mayupayang tutu, ibalik mu kami; pakit mu ing lunus mu at miligtas kami.WwPPepaburen meng pipaten da ring bansang kekeng kasiping ing kekeng gabun; ding kalaban mi kaylian da kami at pagsisti.\V1PIng kalungkutan yang kekami mu pepakan; ing luang dakal yang meging kekeng inuman.`U9PO Ginung Dios a Mayupaya, angga kapilan mu la kamuan ding panalangin da ring tau keka?ETPIbalik mu kami, O Dios! Malunus ka kekami at miligtas kami!S/PIpakilala mu ing kekang sarili karing tribu nang Efraim, Benjamin, at Manase. Ipakit mu kekami ing kekang sikanan; me keni at iligtas mu ke ngan.R 7PPakiramdaman mu kami, O Pastul ning Israel, pakiramdaman mu kami, ikang pamuntuk ning kekang kawan. Ika a makalukluk king tronu babo da ring kerubin. Q O Kanita ikami namang kekang memalen at tupang kekang papastulan ikang pasalamatan king kapilan pa man, at purian alang kapupusan.mPSO Ginu, pitung besis mu lang papamayaran ding kasiping ming bansa, uli ning pamaglapastangan da keka.!O;O Paintulut mung ing saingsing ding bihag miras king arapan mu, at king kapamilatan ning maragul mung kayupayan iligtas mu la detang miyatulan kamatayan.9NkO Baket ding aliwang bansa karelang kukutang, Nukarin ya ing kekong Dios? Paintulut mung karing bansa akit mi ing pamanablas mu, uling pepatulu ra ing daya ding kekang talasuyu. M O Saupan mu kami, O Dios a kekeng talapagligtas; sagipan mu kami at patawaran pamikasala mi alang-alang king lagyu mung marangal.zLmOE mu ke paparusan uli ding kasalanan ding kekeng makatua; lunus mu kekami ibie mu ngening ala na keng kapanayan.]K3OUling karela yang gisan ing lahi nang Jacob, at karela yang lesak ing kekang bansa.gJGOIbaldug mu ing mua mu karing bansang e bisang kilala keka, at karing taung e manalangin keka!IOO Ginu, nu pa anti kaluat ing mua mu kekami? Ing mua mu kekami ala na kayang angga? Ing mua mu manatili kayang milalablab anti ing api?]H3OMeging pikaylian kami karing kasiping ming bansa; insultuan da kami at pituya-tuya.~GuOIng daya ding kekang memalen pepayagusan dang anting danum king Jerusalem, at ala nang mitagan ban karela mangutkut.F+ODing katawan ding kekang talasuyu karing ayup gewa da lang pamangan; ding bangke ding kekang talasuyu gewa da lang pamangan para karing animal.E !OO Dios, ding paganu liban deng kekang bansa. Ing banal mung Templo karela yang lepastangan, at kasiran ing karelang likuan king Jerusalem._D7NHIningat na lang David king mitmung katapatan; pemahalan na la king ganap a kabiasnan.`C9NGIbat king pamagpastul karing tupa gewa neng ari ning Israel at pastul ding memalen na.SBNFPinili ne i David a talasuyu na, at king pamagpastul tupa karin ne kinua.zAmNEKarin ing Templo na telakad ne; kalupa ning tuknangan na karin banua; gewa neng tutung matatag kalupa ning yatu.b@=NDnune ing lahi nang Juda ya ing pinili na, at ing Bunduk ning Zion a tune nang pakamalan.U?#NCOneng tinggian ne ing lahi nang Jose; ing lahi nang Efraim e nia naman burib>=NBPepayatrasan na lang kalaban, makarine ing karelang pangasambut, at iti alang kapupusan.l=QNAMengari ya ing Ginu king taung biglang migising; kalupa ning taung mikapali king ininum nang alak.e<CN@Pati karelang pari mete la ngan king pataram, at ding karelang mebalu e la mekapaniambitan.u;cN?Megisan la ding lalaki rang kayanakan king labanan, inya ala lang katulid a asawa ding karelang kadalagnan.`:9N>Pepaburen na lang pete ra ding karelang kalaban uling kemuan ne ing sarili nang bansa.}9sN=Pepaburen neng mebihag ing Kaban ning Kasunduan, ing tanda ning kayupayan na at kaligayan menabu ya karing kalaban.]83N>~>==E<<<2;;i;::l:(99s9888-77u7 66b555,44[333A22w211!00u0 //-..\---,,6++4*B))_(((0'''!&&I%%X$$$#u#""}"4!!n! ^ xB,a V]Kjr G}&Nn l&P  D r  R  "BZmpa};l Saupan mu kaming lumaban karing kalaban, uling ing saup ning tau alang babie kasilbian.n|Ul O Dios ko, talaga kayang lubus mu na keng gilutan? Talaga kayang e mu no saupan ding kekaming kawal?{{ol Oneng ninu, Ginu, ing kaku tuki king panlub ku keting kutang matibe? Ninu ing sumaup kaku ban king Edom miras ku?|zql Ing Moab gawan keng pipanuasan, at ing Edom yang piyatsanan kung sandalyas. Ing mabilug a Filistia maging kaku ya.vyelIng Gilead kaku ya at ing Manase. Ing Efraim yang gawan kung helmet, at ing Juda ya ing kakung maging setro.9xklIbat ketang banal nang santuaryu ing Dios sasabian na, Bilang tanda ning kakung tagumpe, ing gabun ning Sikem kaku yang pitnan at ing Kapatagan ning Sucot kaku yang pamartian.uwclban ing balen a kekang pakamalan kaligtasan akua na; gamitan mu ing upaya mu; pakibatan mung panalangin ku.gvGlO Dios ko, mitas ka pa sana lagpus king banua; king meto yatu ipakit mu na ing kekang ligaya,iuKlUling ing lugud mung alang kupas susukdul king banua; ing kekang katapatan mamabut karing biga.ftElPasalamatan da ka, O Ginu, libutad ding bansa; libutad ding tau magkanta kung kapurian keka.Is lMigising na ka, O alpa ku at lira! Ing abak kaku yang gisingan.r +lMakasadia ya ining pusu ku, O Dios ko; makasadia na ku; makasadia kung magkanta at magsalitang kapurian keka! Migising na ka, O kakung kaladua!}qsk+Ninumang biasa, deting bage kailangan na lang pakaintindian; ing lugud ning Ginu karela sanang pagaralan tanggapan.]p3k*Metula la inyang ikit da iti ding banal, oneng e la mekabulad ding e mayap a dapat.ooWk)Oneng linigtas na la ding mayayalipit at mangailangan; ding anak da peparakalan na lang anting kawan.mnSk(Bignus na ing mua na karing menalipit karela, at karing maleparan a ilang pepaburen na lang melili.Kmk'Uli ning pangalupig, kabiguan, at kalungkutan, meritak la bilang.Zl-k&Binendisyunan na la at peparakalan a bilang; merakal pati ding sese dang animal.Qkk%Menasik la at menanaman ubas, at ing karelang pupul misna king karakal.ljQk$Karin ding danupan peintulutan na lang manuknangan, at manalakad lang siudad a karelang tuknangan.Xi)k#Oneng ing disyerto gewa neng danuman, at ing gabun a masias gewa neng batisan.thak"ing gabun a sadiang mataba meging gabun a malat, uli ning ugali rang e mayap ding taung karin manuknangan.Ggk!Ding ilug pelangian na la, at ding sibul pepamalan na no man;fk King katipunan ding tau kailangan dang ihayag ing kayupayan na, at king kapulungan ding makatua kailangan da ne mang purian.}eskUli ning alang kupas nang lugud, ing Ginu kailangan deng pasalamatan, alang-alang karing depat na para karela ngan!4dakMetula lang e mu nanu uli ning katahimikan, at pitnubayan na la angga king sadsaran a karelang pakirasnan. fig,....at pitnubayan na la angga king sadsaran...,(107:30)fig*Wc'kPepatahimikan na ing bagyung masikan; ding alun a maragul tinuknang la naman.ybkkKanita minaus la king Ginu uli ning kasakitan a karelang daralanan, at linigtas na la king gipit dang kabilian.]a3kMiragsa la't mipaid anting taung malasing; ing sablang beluan da e mekasaup karela.` kTinas na lang matas a matas ding barku da; at kaybat sildak na la angga king kalalalaman. Mesira la lub; bala ra mate no ngan.W_'kKing amanu na tiniup ing angin a masikan, at meragul la ding alun ning dagat.I^ kLibutad ning danuman ing makapagmulala nang depat ikit da ngan.P]kDing aliwa sinake lang barku ban lipat ning dagat karin la mangalakal.`\9kKailangan lang munie ain-a-kapasalamatan, at matula da lang ikanta sabla nang depatan![kUli ning alang kupas a lugud na, ing Ginu kailangan deng pasalamatan; alang-alang karing milagrung depat na para karela ngan!RZkKing amanung peparala na kinayap la ngan, at miligtas la king kamatayan.yYkkKanita minaus la king Ginu uli ning kasakitan a karelang daralanan, at linigtas na la king gipit dang kabilian.YX+kAla lang ganang mangan king nanumang pamangan, inya mibingit la king kamatayan.{WokMesakit la ding aliwa uli ning karelang pamikasala, at dinalan lang kasakitan uli ning e ustung karelang depatan.KVkSinira na lang tangsung pasbul, at pemaluktut ding rehas a bakal.UkUli ning alang kupas a lugud na, ing Ginu kailangan deng pasalamatan, alang-alang karing milagrung depat na para karela ngan!aT;kLeko na la king dalumdum at lungkut, at ding kekang tanikalang bakal pitlud na la ngan.cS?k Kanita minaus la king Ginu king kasakitan da, at linigtas na la king gipit dang kabilian._R7k Misakitan la king mabayat a obra, king pangaragsa da alang lalapit ban sumaup karela.`Q9k Uling lebag da lang kautusan ning Kakataskatasan a Dios, at tinggian dang tuntunan na.cP?k King dalumdum at lungkut la migdatun ding aliwa, king kasakitan bihag la at makatanikala.jOMk Anggang bisa ya, ing taung mau painuman ne, at ing taung danupan pakabsian ne king mayap a bage.NkUli ning alang kupas a lugud na, ing Ginu kailangan deng pasalamatan, alang-alang karing milagrung depat na para karela ngan!aM;kTinaid na la king matulid a dalan ba lang miras king siudad a malyari dang pituknangan.zLmkKanita minaus la king Ginu, uli ning kasakitan a karelang daralanan, at linigtas na la king gipit dang kabilian.GKkdanup at kau ing karelang delanan; pati kapanayan da megisan.SJkAting melili king disyerto, at e menakit siudad ban karelang pituknangan;oIWkat ibat karing miyayaliwang bansa tinipun na ko ngan manibat king aslagan at albugan, norti at mauli.fHEkBustan yung ding linigtas na ing Ginu ya ing purian da, detang kinabus na karing kalaban da,KG kPasalamatan ye ing Ginu, uling mayap ya; ing lugud na alang angga! Fj0Ing Ginu, ing Dios ning Israel, ya ing purian; purian ye ngeni at king kapilan pa man! Amen ing dapat dang sabian ding sablang tau.-ESj/Iligtas mu kami, O Ginung kekaming Dios, ibat karing miyayaliwang bansa tipunan mu kami ban ika ing kekeng pasalamatan, at ing lagyu mung banal kekami yang purian.JD j.Ginawa yang paralan ban ding mekabihag karela lumunus la karela.fCEj-Alang-alang karela, genaka ne itang kasunduan da; uling tutu nong kaluguran, penupaya na la.RBj,Makanyan man pekibatan na la inyang minaus la, at lunus karela binie na.zAmj+Maralas na lang linigtas, oneng ing lumaban king Ginu ya ing mas buri da, at lalu lang migbabad king pamikasala.K@j*Ding kalaban inalipit da la, at lubus lang mesakup king upaya da.o?Wj)Inya pepaburen na lang mipailalam king upaya da ring dayuan, at ding sinakup karela ila ding kalaban.H> j(Meragul ing mua na karela; mesumami ya karing taung pinili na.V=%j'King depat da karelang dinatan ing sarili da, at king Ginu meging taksil la.u<cj&Pete da la't inain ding anak dang ala pang kamalayan, inya ing lugal a ita king daya da karin ya midinatan.Z;-j%ly Pati anak dang lalaki at babai karing idolo na ning Canaan karin da la inain.^:5j$Sinuyu la naman karing karelang idolo, at iti meging dalan ne ning karelang kasiran.L9j#Ing depat da ya ing memakiasawa la karela at menugaling kalupa da.I8 j"E da la pete ding paganu antimo ing inutus na karela ning Ginu.H7 j!Pepasukal de ing pilubluban na, inya bugasuk na lang sebianan.a6;j Pepamua de ing Ginu karin king sibul ning Meriba, at uli nita, pati i Moises midame ya.Z5-jUli ning depat na, liguran de ring kekaldan, at e kalinguan king kapilan pa man.L4jKanita i Fineas tinalakad ya at memilatan, at ing pesti tinuknang.R3jKing depat da ing Dios mimua ya, inya ing pesti a makamate miras karela.n2UjKarin king Peor sinamba la kang Baal, at mengan la karing ain a miyabie karing dios a e naman mabie.F1jat ikalat ding lahi ra layun isambulat karing aliwang bansa.90mjInya sinumpa na king karin disyerto paten na la,T/!jKilub dang tolda bulung-bulung la, at e la memintu king utus ning Ginu da.b.=jKaybat ing gabun a pengaku na karela yang tinggian, uling ing pengaku na e da paniwalan."-=jBinalak na ing paten na la, oneng i Moises a talasuyu na tinalakad ya ban mamilatan para karela, at e na belaus ning Dios itang karela buri nang ipagpa.w,gjTune makapagmulala ing depat na king bansang ita, at king Dagat da ring Timbu makapangilabut ing pepasari na.e+CjKelinguan de ing Dios a migligtas karela kapamilatan ding mayupaya nang dapat karin Ehipto.X*)jPekilibe de ing Dios a mayupaya king larawan ning baka a dikut ing kakanan na.t)ajKarin king Horeb ginawa lang metung a biserung baka, at iting larawan a pinandayan ya ing karelang simban.w(gjIng milalablab a api dinatang, at ding talatuki da mesilab la ngan; mesilab la ngan detang darapat e matulid.t'ajKanita ing gabun mignganga ya, at inakmul ne i Datan, at i Abiram at ing mabilug nang pamilya mikutkut ya.^&5jKarin king disyerto keririan de i Moises at i Aaron a tapat nang talasuyu ning Ginu.]%3jItang inawad da, ing Dios binie na, oneng binie na naman ing makamate pesti karela._$7jKarin king disyerto penusigan da ing sariling buri da, at ing Dios pekilabanan de pa.J# j Oneng agad dang kelinguan ing depat na; e da penaya ing turu na.^"5j Kanita ing balen Israel meniwala ya king amanu na, at migkantang kapurian king Ginu.]!3j Timbunan na lang kalaban karing maragul a alun, at karela alang mitagan metung man.k Oj Linigtas na la karing gamat ding menalipan karela; linigtas na la king puersa da ring kalaban da.jMj King amanu na memala ya ing Dagat da ring Timbu, at tinaid na lang papunta king malanging gabun.s_jMakanyan man keka lang segipan antimo ing kekang pengaku, ban kekang ipabalu ing upaya ning kekang lagyu.nUjKanitang atyu la king Ehipto ding kekeng makatua e da la aintindian ding makapagmulala mung depatan; karelang kelinguan ing lugud mung alang angga, at karin king Dagat da ring Timbu, keka O dios a Kakataskatasan, mig-rebeldi la.pYjIkami at ding kekeng mangatua parehu kaming dinapat pamikasala; ing depat ming kasalanan alang kalupa. jPaintulut mung kakung akit ing kasaplalan ning kekang balen, at king karelang tula makiabe layun ligaya karing sablang ibat keka.wgjGinu, e mu ku sana kakalinguan potang ing kekang balen keka neng saupan; iyabe mu ku karetang kekang sagipan._7jMapalad la ding taung tutupad karing keyang utus, ding parating darapat king matulid.q[jNinu ing makapagsalita karing dapat nang maragul ning Ginu? Ninung makaibie ganap a kapurian king Ginu?k QjPurian ye ing Ginu! Pasalamatan ye ing Ginu, uling mayap ya; ing lugud nang e kukupas alang angga.eCi-ban kautusan na e da la kalinguan, at ding utus na karela lang tuparan. Purian ya ing Ginu!eCi,At binie na karela ing gabun da ring bansa; pati ing bunga ning kapagalan da miyabie karelafEi+Inya linual ne ing balen na; ding taung pinili na magkanta la, at kukulisak la king tula da.V%i*Genaka na ing banal a amanu na, itang pangaku na kang Abraham a talasuyu na.i)Inaspak ne ing batung maragul, at linual ing dakal a danum; sinibul at minagus ing danum anting ilug king disyertong ita.eCi(Inyang miniawad lang pamangan ayup lang pugu ding binie na, at dakal a tinapeng ibat banua.Oi'Selilungan na la king biga, at dininan api ban munie sala neng bengi.W'i&Metula ya ing Ehipto king paglako ra, uling kabang atyu la pitatakutan da la.{oi%Kaybat tinaid neng linual ing Israel; gintu at pilak karelang daralan. Masikan la ngan at masalese pamikakatawan.o Wi$Ding pangane rang lalaki king bansang ita pete na la, ding sablang mumunang anak king balang pamilya.c ?i#Gisan da ing sablang bulung a karelang disan, at ing sablang atyu karing karelang asikan.a ;i"Migsalita ne naman at durun la ding dinatang; king karakal da, e la malyaring bilangan.c ?i!sinira na lang mulahan dang ubas at tanaman a higera; ding sablang tanaman pemakli na la.j Mi King lugal ning uran, uran-lipat ing pepagpa na, at mikit ing duldul at kildap king bansang ita;LiMigsalita ya at ding lango ampon amuk linto la nukarin mang suluk.[/iKaybat kinatmu yang tugak ing karelang bansa, pati palasyu ning ari atin munaman.LiInalilan nang daya ing danum karing ilug da, at ding asan mete la.wiPeparala na ing dalumdum at meralumdum ya ing bansang Ehipto, oneng selangsangan da ring tau Ehipto ing keyang amanu.lQiKapamilatan da pepakit na la ding makapagmulalang dapat na, at aliwa pang mala ketang bansang ita.KiKanita i Moises a talasuyu na tiburan ne, at i Aaron a pinili na.veiDeti namang tau Ehipto peparatangan na la kasbu laban king balen na, at karela pepalinlang ding talasuyu na.a;iPeparakalan ne ning Dios ing balen na, at pepasiknangan maygit karing karelang kalaban.A}iKaybat minta ya Ehipto ing Israel, at karin ne migdatun.hIiDininan neng upayang sumakup karing opisyal na, at ituru na lang kabiasnan ding mamuntukan na.U~#iat penibalan ne king pibalebale na, at talapangasiwa king sabla nang bandi.]}3iKanita ing ari ning Ehipto pepabulus ne; ing panginuan ding bansa gewa neng malaya,V|%iangga king ing amanu na meging tutu la; ing pepatutu ya ing amanu ning Ginu.;{qiTenikala da lang bitis na, at pati na ing batal naKziOneng tinubud neng makauna karela i Jose; anting ipus, pisali de.^y5iKaybat, peparatang nang danup king lugal a ita, at sinira na ing sablang apangan da.Ux#iNgana, Ding pinili ku e yu la nananan, ding propeta ku e yu la panasakitan.Zw-iE na la pepaburen mayalipit kaninu man, alang-alang karela ding ari belan na la.Av}i Karing miyayaliwang bansa at kayarian la miglipat-lipat.Kui King panaun a ita tutu la pang ditak; dayuan la ngan king Canaan.Sti Ngana, Keka ibie ke ing gabun ning Canaan bilang mana a kekang pibandian.Vs%i Ginawa yang kasunduan ing Ginu kang Jacob, kasunduan a manatili kapilan man.cr?i Ing kasunduan a gewa na kang Abraham, ing pangaku na kang Isaac, deti tuparan na la ngan.`q9iE ne kakalinguan dit'man ing keyang kasunduan, ing pangaku na karing libu-libung lahi.Xp)iIng Ginu ya ing kekatamung Dios; ding kautusan na para king mabilug a yatu la.RoiO lahi nang Abraham a talasuyu na, O anak nang Jacob a pinili ning Ginu.`n9iE yu la sana kakalinguan ding milagrung gewa ning Ginu, at ding pisiag nang kayatulan,cm?iPanintunan ye ing Ginu at ing sikanan na; ing pamagdulap king Ginu e yu sana kakalinguan.cl?iTumula kayu uli ning banal nang lagyu; bustan lang tumula ding sablang sasamba king Ginu!jkMiMagkanta kayu para king Ginu, pagkanta yeng kapurian; ibalita yu ing makapagmulala nang depatan.zj oiO munie kayung kapasalamatan king Ginu; maus kayu king lagyu na; sablang keyang depatan karing tau kekong sabian.i'h#Mawala la sana keti king yatu ding makasalanan; ding taung e mayap sana mawala no ngan. Purian me ing Ginu, O kaladua ku! Purian ya ing Ginu!_h7h"Mananu na sanang ing kakung pamagkanta makaibie yang tula, uling king Ginu tutula ku.ggGh!Pagkanta ke ing Ginu kabang mabie ku, pagkanta keng kapurian ing kakung Dios kabang mabie ku.mfSh Lawan nia mu ing yatu, at iti gagalgal ya; tagkilan na la mu ding bunduk, at agad lang palual asuk.^e5hIng ligaya ning Ginu manatili sa kapilan man, tumula ya sa king sabla nang lelangan!^d5hOneng kabud dinan mu lang pangisnawa malalang la, at ing yatu dinan meng bayung bie. c hPotang darayu ka karela mangatakutan la; nung patluran mung karelang pangisnawa mate la; magbalik la king alikabuk a ibatan da.hbIhItang babie mu titipunan da; potang ding gamat mu bubuklat mu la, e la misingap king kabsi ra.Ya+hDeti ngan ika ing karelang asahan king aldo-aldo pamangan a karelang kailangan.d`Ahkarin ding barku mako la't datang, at karin ya mamialungan itang Leviatan a kekang lelang._hKabilang ya kareti ing dagat a tutung maragul at malapad; mabibie la karin ding lelangan a e mu abilang-bilang malati o maragul man;^#hO Ginu, ding kekang lelangan e la mabilang-bilang! King mitmung kabiasnan keka la ngang lelangan! Mitmu ya ing yatu karing kekang lelangan.R]hAt ing tau naman lulual ya ban magobra angga na king ing aldo lumbug ya.U\#hKabud sunlag ya ing aldo mamanialikut na la ban magpaynawa karing lukib da. [hDing anak ding leon gagaleung la kabang manintun lang apangan da; libut-libut lang manintun king pamangan a babie ning Dios karela.PZhParatangan mu ing bengi, at kanita no man lalage ding animal a malyap.kYOhIng bulan keka yang lelangan ban ing panaun mitulduan; balu ning aldo nung nanu yang oras lumbug.X{hDing kambing a malyap manuknangan no man king kabundukan, at karing pilatan ding batu karin la manuknangan ding kunehu.LWhKarin ding ayup maniale la, at karing tanaman a sipres mamugad la._V7hDing tanaman ning Ginu e la magkulangan uran, ding sedro ning Lebanon a keyang tenam.dUAhat alak a makaibie tula king pusu na; laru ban lupa na saya ya, at tinape a munie sikanan.vTehSagiwang dikut para karing animal kekang patubuan, at tanaman a gamitan ning tau ban pikuanan king kabiayan,}Ssh Ibat king matas mung tuknangan tutugtugan mu la ding kabundukan angga king kumatmu ing gabun king babie mung kalam.JR h Karing tanaman lele da, ding ayup maniale la at magpasiuk la pa.aQ;h Karing malyap a animal babie lang inuman; karin milulunasan ing kau ding asnong malyap.QPh Payagusan mu lang sibul karing libis ban magus pilatan ding talimunduk.\O1h Tildu mu ing angganan a e na dapat lagpusan, ban ing yatu e ra ne takpan pasibayu.YN+hMinagus pababa karing bunduk, at miras karing kapatagan, king lugal a sidia mu.YM+hMinagus ing danum inyang kekang sebianan; king masikan mung bosis minagus ngan.OLhKing dagat karin me belabalan, at ding bunduk limbug la king danuman.YK+hMatatag meng binili ing yatu king katatalakaran na, at e ya maugun kapilan man.rJ]hIng angin ya ing kekang tubud- tuburan nukarin man, at ing kislap ning kildap ya ing kekang utus-utusan.Ihat babo ning danuman telakad me ing kekang bale. Ding kekang peka karwahe ila ding biga, at babo ding pakpak ning angin ka makasake.GHhMakabalabal ka king sala! Laladlad me ing banua anting tolda,G hPurian me ing Ginu, O kaladua ku! O Ginung kakung Dios, ing degulan mu e mu nanu! Makaimalan ka king dangalan at kamalan. FgPurian ye ing Ginu, ikong sablang lelangan na, king sablang lugal nung nu ya mamuntukan! O kaladua ku, ing Ginu keka yang purian!lEQgPurian ye ing Ginu, ikong sablang talasuyu na banua, ikong talasuyu nang tutupad king kaburian na!zDmgIkong masikan at mayupayang anghel, purian ye ing Ginu, ikong mayupaya at masikanan a mamintu king keyang amanu.]C3gKing banua ne binili ning Ginu ing tronu na, at mag-ari ya karing sablang melalang.aB;gIti mapalyari karetang tutupad king kasunduan na, at e mangalinguan karing kautusan na.A!gOneng ing lugud ning Ginu karing malugud at ating takut manatili angga king alang angga; ing lugud na mamabut karing anak da ring anak da.@%gking tiup ning angin malagas ya, at lumbug nia king lugal na. fig,king tiup ning angin malagas ya, at lumbug nia king lugal na.,(103:16)fig*b?=gIng bie tamu dikut ing kalupa na; mabibie tamu at tutubu anti ing sampaga king marangle;R>gBalu na nung nukarin tamu ibat; balu na alikabuk yang kekatamung ibatan. =g Nung makananu na lang lulunusan ning tata ding anak na, makanyan na la naman lulunusan ning Ginu ding ating takut king kadiosan na.o<Wg Nung makananu yang marayu ing aslagan king albugan, makanyan la karayu king Ginu ding kasalanan tamu.m;Sg Nung makananu ya katas ing banua king yatu makanyan ya ing lugud na karetang ating takut king Ginu.e:Cg E na katamu papatulan king depat tamung kasalanan o ablasan ing dapat a e ustu at kamalian.D9g E ya tatanam mua kenu man o mua mo sanang alang kapupusan.V8%gMalunusan ya at maganaka ing Ginu, e ya agad mimimua, at tapat ing lugud na.n7UgPepakilala na kang Moises ing kapagnasan na, at king balen nang Israel ding dapat nang pagmumulalan.T6!gIng Ginu darapat yang kayatulan a matulid; papanigan na la ding malulupig.l5QgKaku panabang nang bage mayap ban manatili ing kakung pangakayanakan at masikan kalupa ning agila.K4gKing kamatayan kakabus na ku; ing lugud na't lunus babie na kaku._37gIng sabla kung kasalanan keyang patawaran, at pakayapan nang sabla kung kapanamdaman.d2AgO kaladua ku, ing Ginu keka yang purian; sablang keka na pepanabang e mu sana kakalinguan._1 9gPurian me ing Ginu, O kaladua ku; mabilug kung pangatau, purian meng banal nang lagyu!0fDing anak mi mibiebie lang mitmung kapanatagan, at ding lahi da manatili lang alang pigaganakan king lalam mung kayampunan.M/fOneng ika e ka manaliwa kapilan man, at ing bie mu alang kapupusan..{fDeti ngan lumipas la, ika mu ing mitagan; malaso la ngan anti ing imalan; anti ing imalan a mirinatan keka lang alilan.v-efKing panaun a malambat nang milabas, ing yatu keka yang telakad, at ing banua lelangan de ring kekang gamat.u,cfO Dios ko, bie ku e mu pa sana kakuanan kabang e ku pa miras king ketuan. O Ginu, ika mabie ka kapilan man.d+AfLeko na ing kakung sikanan busal ning kakung pangakayanakan; ing bie ku keya yang kinuyad.X*)fpotang ding miyayaliwang bansa at kayarian mitipun la, ban king Ginu la samba.m)SfInya ding tau king Zion lagyu na karela yang ipasiag, at ding tau Jerusalem karela yang pasalamatan](3fIng saingsing ding makasukul dimdam na, at ding miyatulan mate gewa na lang malaya.^'5fKarin ketang santuaryu na banua, ing Ginu tinando ya; ibat banua ing yatu linawe ne.}&sfIsulat yu para karing daratang a lahi ing depat ning Ginu, ban pati ding e pa mibait munie lang kapurian king Ginu.a%;fSaingsing ding misasakitan keyang pakiramdaman, at karelang panalangin keyang pansinan.U$#fPotang italakad neng pasibayu ning Ginu ing Zion, ipakit na ing degulan na.p#YfPitakutan de ring bansa ing lagyu ning Ginu, at ding sablang ari king yatu, pitakutan da ing upaya na.j"MfUling ding talasuyu mu kaluguran de agyang 'ti ne makapase, at kalulunusan de agyang melasak ne.!yf Talakad ka at lunusan me ing Zion; oras na ban keka yang lunusan; ing takdang panaun miras na ban keka yang sakluluan.Q f Oneng ika, Ginu, ari ka kapilan man; ing balang lahi e na ka kalinguan.Rf Ing bie ku kalupa ne ning anino neng bengi, at anti ing dikut a melanat.  f  f Uli ning kasbu mu at mua kaku abu ing meging kakung pamangan, at ing lua ku miyabe king kakung inuman. Dimput mu ku at belugse.fAldo-aldo da kung e patugutan insultuan ding kakung kalaban; detang manyunu kaku gagamitan dang paniumpa ing kakung lagyu.PfDit'man e ku mipatudtud; mengari kung ayup king bubungan magdili-dili.r]fMengari kung ayup a malyap king disyerto; magdili-dili kung anti ing kulayu karing lasak-lasak a gusali.?yfMasikan kung sasaingsing; meging butul-balat na ku mu.\1fMalalanat yang anting dikut ing kakung pusu; king pamangan ala kung ganang mangan.V%fIng bie ku mawawala anti ing asuk; ing katawan ku mitatau yang anti ing api.%fE mu ku sa lalakuan neng atyu ku king kaguluan. Saingsing ku keka sanang pakiramdaman, at potang keka mamaus ku agad mu ku sanang pakibatan.d CfPakiramdaman mu sana, O Ginu, ing panalangin ku; miras sa king arap mu ing saup a aduan ku!)eAldo-aldo kaku lang paten ding sablang taung e mayap ning kekatang bansa; king siudad ning Ginu kaku la ngan itabi ding taung darapat e mayap.weE ya malyaring manuknangan king kakung palasyu ing taung malaram; e lumuat king kakung arapan ing taung mapagkunwari.@yeDing taung tapat king Dios ilang kakung pakiabayan; king kakung palasyu paintulutan ku lang manuknangan; detang talagang apagkatiwalan ila mung mipaintulutan aku ing karelang suyuan.|qeIng ninumang king lihim sisira king kalupa nang tau kaku yang tanggian; e ke kampian ing taung palalu at mayabang.dAeE ku gawang nanumang pamaglinlang; e ku paintulut lungub ing e mayap king kakung kaisipan.xieE ku paintulut magbabo ing nanumang e mayap. Pikasaman ku ing dapat ding taung e mayap, at e ku la pakiabayan.)eKing dalan ning kabanalan karin ku dumalan. O Ginu, kapilan mu ku kaya datangan? Mibiebie kung alang kapintasan king mismung kakung tuknangan.Y  -eIng kanta ku tungkul ya king katapatan at katuliran; Ginu, iti keka ke iyampang.U #dUling ing Ginu mayap ya; alang angga ing lugud na, at tapat ya kapilan man.  dDing pasbul ning Templo na luban yu na la kayabe ing kapasalamatan, at ding patyu na a ating kapurian. Pasalamatan ye at purian. dKilalanan yu king ing Ginu ya ing Dios. Ya ing linalang kekatamu at bandi na katamu; itamu ding memalen na at tupang papastulan na.\ 1dKing mitmung tula suyuan ya't samban; lumapit ko king Ginu a ating masayang kanta.7 kdGawa kang masayang inge king Ginu, O meto yatu!c Ing Ginung kekatamung Dios kailangan yang purian; king banal nang bunduk kekatamu yang samban, uling banal ya ing Ginung kekatamung Dios.-cO Ginung kekaming Dios, pekibatan mu lang kekang memalen; pepakit mu karela king Dios kang mapamatawad agyamang perusan mu la uling mikasala la.pYcMigsalita ya karela busal ning biga, at tiparan da lang tuntunan at kautusan a binie ning Ginu karela.zmcI Moises at i Aaron pari na la, i Samuel naman menalangin ya; deti ngan king Ginu minaus la, at pekibatan na la.^5cPurian ya ing Ginung kekatamung Dios; samba kayu arap nang tronu! Banal ya ing Ginu!cMayupayang Ari, ing matulid yang kekang kaluguran; king Israel tinatag mu ing katuliran; at binie mung katuliran at alang pamangabiran.RcIng lagyu nang maula at makamal ding sabla karela yang purian. Banal ya!ScIng Ginu mayupaya ya karin king Zion; ya ing pamuntuk ding sablang bansa. #cIng Ginu mag-ari ya, at ding tau gagalgal la! Makalukluk ya king tronu na babo da ring kerubin; kabang makalukluk ya, ing yatu gagalgal ya.~ b king arap ning Ginu, uling daratang ya ban yatu ya'ng pamahalan na, at ukuman ding tau ketang katuliran at alang pamangabiran.k}ObIkong sablang ilug makpak kayu ngan; ikong sablang kabundukan miyabe-abe kayung matulang magkantaq|[bMagkainge ka, O dagat, pati na ing sablang atyu keka! Magkanta ka, O yatu, at sablang manuknangan keka.b{=bTiupan yo ding trumpeta at tambuli, at kulisak kayung mitmung tula king Ginung ari tamu.EzbMagkanta kayung kapurian king Ginu! Manigtigan kayung lira!sy_bGawa kang masayang inge king Ginu, O mabilug a yatu, purian yang kayabe ding kanta, at kulisak ning tula.x1bIng pengaku na king balen ning Israel e na kelinguan; karela mitmu yang lugud at katapatan. Ing tagumpe ning Dios ikit ding sablang tau ning yatu.Yw+bPisiag ning Ginu ing tagumpe na; ing pamagligtas na karing bansa pepakilala na.v 'bPagkanta yeng bayung kanta ing Ginu, uli ning makapagmulala nang depatan! King sarili nang kayupayan at banal nang gamat ing tagumpe ikua na.fuEa Tumula kayu king Ginu, ikong sablang banal, at ing banal nang lagyu kekayu yang pasalamatan!Sta Saslag ing sala para karing banal, at ing tula karing mayap a pilubluban.s%a Kaluguran na la ning Ginu detang masama king e mayap; ing bie ding memalen na ingatan na; liligtas na la karing gamat da ring taung e mayap.hrIa Ginung Mayupayang tutu, ari na ka ning mabilug a yatu; maygit ka karing sablang dios a e tutu.rq]aIng Zion makiramdam ya at matula ya, at ding siudad ning Juda magsaya la, uli ding kayatulan mu, O Ginu.-pSaMibili la king kamarinayan ding sablang sasamba karing idolo; detang magparangalan karing idolo dang alang kabaldugan. Ding sablang dios da duku la king arapan na.]o3aIng kekang katuliran sasabian na ning banua, sablang bansa akakit da ing ligaya na.[n/aMalalaso lang anting kandila ding bunduk king arap ning Ginu ning mabilug a yatu.KmaIng kildap na pasalan neng yatu; ing yatu gagalgal ya panakit na.MlaAtyu mumuna na ing api; sisilaban na lang makapadurut nang kalaban.ykkaIng biga at dalumdum makapatulug king Ginu; manalumpakan king kabanalan at alang pamangabiran ing pamag-ari na.Uj %aIng Ginu mag-ari ya! O yatu, magsaya ka! Ikong sablang pulu, tumula kayu sa! i` potang datang ya ing Ginu ban mag-ari king yatu. Pamahalan no ding sablang tau king alang pamangabiran, at king mitmung katuliran.ah;` paburen yung ding marangle at ding sablang tanam da tumula la! Kanita ding sablang tanaman ning kagubatan magkanta la uli ning tula ra, fig,...sablang tanaman ning kagubatan magkanta la uli ning tula ra.,(96:12)fig*wgg` Paburen yang tumula ing banua; paburen ing yatu magsaya ya, at pati na ing dagat at ing sablang keyang sakup;f7` Karing sablang bansa sabian yu: Ing Ginu ari ya. Ya ing minie tetagan king yatu, inya e ya numanu; king mitmung katuliran ukuman na lang sablang tau.Re` King banal a gayak samban ya ing Ginu; galgal ka arapan na, O meto yatu!Wd'`Purian ya ing maligaya nang lagyu; king Templo na malaus kayu at ain ibie yu.bc=`Purian ya ing Ginu, ikong sablang tau keti king yatu, purian ing ligaya at kayupayan na!gbG`Makapadurut king Ginu ing ligaya at kamalan; kayupayan at leguan ing atyu king keyang Templo.Za-`Ding dios da ring paganu idolo la mu; oneng ing linalang king banua ya ing Ginu.s`_`Uling ing Ginu maula ya, at dapat yang purian, kailangan yang galangan maygit karing aliwang dios-diosan.h_I`Ing kayupayan na karing bansa ibalita yu, at ding makapagmulalang dapat na karing sablang tau.a^;`Magkanta kayu king Ginu at purian ye; ibalita yu aldo-aldo ing pamagligtas na kekatamu!T] #`Magkanta kayung bayung kanta king Ginu! Magkanta ka king Ginu, O meto yatu!j\M_ Uli ning mimua ku karela sinumpa ku king e la miras king gabun nung nu ko mo sana papagpaynawan.2[]_ Ing lahing ita pikasaman ke kilub ding apat apulung banua; inya kakung sinabi, Ding taung deti tune lang alang katapatan; e da la buring pamintuan ding kakung kautusan.lZQ_ Karin inamunan da ku't piniubukan agyamang karela nang ikit ing depat kung mayap para karela ngan. Y _E kayu sa masias a pusu; e yu sa pakiapusan ing gewa ra ding kekong makatua inyang atyu la king Meriba king disyerto karin Masa. X_Ya ing kekatamung Dios; itamu ding memalen a pagmalasakitan na, anti tamung tupang ingatan na. Pakiramdam yu ngeni ing sasabian na.qW[_Me ko keni, duku tamu at samban ya; tara, siklaud tamu king arapan ning Ginu. Ya ing linalang kekatamu!pVY_Bandi ne ing dagat, uling ya ing linalang kaniti; bandi nia naman ing gabun, uling gewa nia naman iti. <W~~~M}}}||z| {{Azziyyxy xmwwwvv8uuu'ttdtss5rrqSppioo|onn;mmpmllkkk=jjpjii?hhhgygff\eee4ddnd"cc'bbUaaa``]___4^^{^]]2\\O[[@ZZZ5YYYXXbWWW1VV]UUU@TTTSSvRRR+QQ>T===<s+wU1b p ^  p |  ] _ <Uf56hL9wIng amanu mu kaku yang ikanta, uling ding kautusan mu matulid la.G8wParati da kang purian, uling tuturu mu lang kekang tuntunan.S7wMiras sa keka ing panalangin ku, at iligtas mu ku antimo ing pengaku mu.u6awO Ginu, miras sa king kekang arapan ing aduan kung kasaupan! Anti ing pengaku mu, dinan mu kung kabiasnan.Y5)wPamintuan ku la ding kekang kautusan at aral; balu mu ing sabla kung daraptan.O4wKaku lang pamintuan ding kekang tuntunan, at tune ku lang pakamalan.N3wAsahan ku ing iligtas mu ku, O Ginu, at itang utus mu pamintuan ku.n2SwAtin lang ganap a kapayapan ding malugud king kekang kautusan; alang makatakid nanuman karela ngan.^13wPitung besis patingapun pupurian da ka, uling ding kekang kayatulan makatuliran la.\0/wKasaman ku at kasusumamian ing kalaraman, oneng kaluguran ke ing kekang kautusan.c/=wDing kekang pangaku makaligaya la kaku; anti ku king taung mekatuklas dakal a pibandian..wDing mayupayang mamuntukan guguluan da kung alang bitasang kasangkanan, oneng pamintuan ku la mu rin ding kekang kautusan.q-YwIng suma na ning kekang kautusan ya ing katutuan, at ding sabla mung tuntunan manatili la kapilan man.p,WwLawan mu, pakamalan ku la ding kekang kautusan; agpang king lugud mung e mibabayu, inya ikabus mu ku.]+1wMasusumami ku neng akakit ku la ding taksil, uling ding utus mu e da la pamintuan.h*GwDakal la ding kalaban ku at manlupig kaku, makanyan man e ku sasalang tutupad karing utus mu.U)!wOneng maragul ing lunus mu, O Ginu; pakit mu ing lunus mu at ikabus mu ku!X('wE la miligtas ding makasalanan, uling e da la pamintuan ding kekang kautusan.@'ywIdipensa mu ku at iligtas; antimo ing pengaku mu kaku.]&1wLawan mu ing kasakitan ku layun ikabus mu, uling e ku la kakalinguan ding utus mu.m%QwDeting tuntunan mu kanita pang panaun a minuna balu ku na la; papanatilian mu la king kapilan man.I$ wOneng ika, Ginu, malapit ka kaku, at manatili la ding utus mu.`#7wLalapit la ding manggulu kaku, deti tau lang e bitasang tutupad king kekang kautusan. " wGinu, bosis ku keka sanang pakiramdaman, alang-alang king alang kupas a lugud mu; lunusan mu ku at ingatan me ining kakung bie.c!=wMakakera ku, oneng kabukas makagising ku ban kaku lang isip-isipan ding kekang tuntunan.c =wBayu ya pa datang ing abak, ika na ing kakung ausan; ing pangaku mu ya'ng kakung asahan.FwKeka mamaus ku, iligtas mu ku at pamintuan ku lang utus mu.a9wGinu, taimtim ku lub mamaus keka, pakibatan mu ku sana, at ding utus mu tuparan ku la.pWwDing kekang tuntunan e la mangabiran kapilan man; didinan mu kung beluan ban ining bie e miyangganan.eAwMengatmu ku mang kasakitan at kaguluan, oneng inatdanan da kung tula ding kekang kautusan.d?wIng kekang katuliran manatili kapilan man; kapilan man ing kekang kautusan tune katutuan.X'wMalati ku mu at e pibuburian, oneng e ku la kakalinguan ding kekang kautusan.MwMesubuk king tutu ing pangaku mu, inya naman iti kakung pakamalan!`7wBalamu aping milalablab ing mua ku uling ding kalaban ku e la tutupad karing utus mu.J wDing binie mung tuntunan tutu lang e mangabiran at makatuliran.?wwO Ginu, tune banal ka at ding utus mu makatuliran la.gEwBalamu ilug a mamagus king lupa ku ing lua, uling ding utus mu e da la pamintuan ding aliwa.b;wBinendisyunan mu ku king kapamilatan ning panga-atyu mu, at ding utus mu ituru mo kaku.Z+wIligtas mu ku karing taung mapanalipit, ban kekang kautusan kaku lang atuparan.^3wAgpang king kekang pengaku, e mu ku paburen mananabu; e mu ku paisaul king e mayap.c=wBalikdan mu ku at lunus ibie mu kaku antimo ing sadia mung daraptan karing malugud keka.OwAnti kung susunga uling sabik ku lang pagnasan ding kekang kautusan.iIwBabie sala karing tau ing pangapalino ding kekang amanu, at babie kabiasnan karing alang balu.a9wTune lang makapagmulala ding kekang turu; inya pamintuan ku la king mabilug kung pusu.f CwInya kaku lang tutukian sabla mung tuntunan, oneng kasaman ku ing e matulid a kararaptanan.H  wMaygit king gintu at gintung puru ing lugud ku karing utus mu.E w~Oras na, Ginu, ban kimut ka, uling utus mu lalabagan da la.` 9w}Aku talasuyu mu ku; dinan mu kung kabiasnan, ban kaku lang aintindian kekang tuntunan.e Cw|Daptan mu kaku ing aduan ning alang kupas a lugud mu; kekang kautusan keka lang ituru kaku.Y+w{Mengaslak na lang kakung mata king pamanaya king pamagligtas a pengaku mu kaku.jMwzIpangaku mung saupan me ing kekang talasuyu; e mu paintulut ing gipitan da ku ding taung palalu.^5wyKakung depatan ing mayap at ing matulid; e mu ku sana paburen karing kakung kalaban.I wxUli mu mitatakutan ku; kaku lang pitatakutan ding kayatulan mu.ywwTuturing mu lang anting basurahan ding taung darapat e mayap, inya aku naman kaku lang pakamalan ding kekang kautusan.|qwvKeka lang tatanggian ding e mamintu karing kekang tuntunan; ding mapamirait dang tangka mumuling alang kabaldugan.kOwuIngatan mu ku at e ku numanu balang, at pagsikapan ku lang parating tuparan ding kekang kautusan.nUwtPasiknangan mu ku antimo ing pengaku mu at e ku mate; e mu paintulut ing mabigu ya ing kapanayan ku.]3wsKawani kayu kaku, ikong darapat e mayap. Ding utus ning Dios ku ilang pamintuan ku.\1wrIka ing kakung salikutan at kambilan; ing kekang pangaku yang kakung pagkatiwalan.g~GwqKaku lang pikakasaman ding taung salawahan, oneng ding kekang utus ilang tune kung pakamalan.i}KwpInari ku king lub ku king tukian ku lang kekang kautusan angga king oras ning kakung kamatayan.]|3woDing kekang tuntunan ilang bandi kung alang kapupusan; ilang bukud makaligaya kaku.j{MwnGinawa lang bitag para kaku ding taung e mayap, oneng ding kekang kautusan e ku la selangsangan.[z/wmMakasadia kung parati ban itaya ining bie ku, oneng e ke kakalinguan ing utus mu.iyKwlTanggapan mu, O Ginu, ing kapasalamatan a keka babie ku, layun ituru ding kekang kautusan kaku._x7wkTutung mabayat ing kasakitan ku, Ginu; e mu ku sa paburen mate antimo ing pengaku mu.[w/wjTuparan ke ing masusi kung pangaku: ing mamintu karing makatuliran mung kautusan.lvQwiAnti yang sulu ing amanu mu a makiabe king paglakad ku, at sala yang saslag king kakung daralanan.tuawhDarakal ing kakung kabiasnan a manibat karing kekang kautusan, inya ing e ustung dapat kakung pikakasaman.Zt-wgKayumu rang pilalasan ding kekang amanu! King pulut-panilan maygit la king yumu!RswfE ku la kelinguan ding kekang tuntunan, uling ika mismu ing talaturu ku.Ir weLalabanan ku ing sablang tuksu, ban apamintuan ku ing amanu mu.jqMwdMaygit ing kakung kabiasnan kesa karing makatua, uling ding kekang kautusan kaku lang tutuparan.qp[wcMaygit ing pamanalastas ku kesa karing kakung talaturu, uling kaku lang pagaralan ding kekang tuntunan.}oswbIng kekang kautusan gagawan na kung mas biasa kesa karing kakung kalaban, uling kayabe keng utus mu kapilan pa man.Tn!waTune keng pakamalan ing kekang kautusan; aldo't bengi kaku yang pagaralan.jmMw`Abalu ku king ing sabla ating kawakasan, oneng ding kekang kautusan tune lang alang kayangganan.klOw_Abatan da ku ding taung e mayap ba ra kung paten, oneng ding kekang kautusan kaku lang pagaralan.\k1w^Iligtas mu ku, uling bandi mu ku, at uling migkapilit kung mamintu karing utus mu.cj?w]Ding kekang kautusan kapilan man e ku la kalinguan, uling ilang pasari kening kakung bie.hiIw\Nung e mu king tulang kakung kakamtan karing kekang kautusan, mete ku sana uli ning kasakitan.Yh+w[Angga ngeni ing sabla atyu, uling iti utus mu, pablasang ing sabla susuyu keka.lgQwZIng katapatan mu manatili king sablang panaun; binili me ing yatu king lugal na at manatili ya pa.\f1wYIng amanu mu, O Ginu, manatili kapilan man, ala yang kayangganan karin king banua.ae;wXUli ning lugud mung alang kupas, sikasuan mu ku sa ban ding utus mu kaku lang atuparan.Wd'wWDigsu da na ku mu apate, oneng ding kekang kautusan e ku la rin peinggulutan. cwVGuguluan da ku deting tau king karelang pamaglaram; ding kekang kautusan tune lang apagkatiwalan, inya aku sana ing kekang saupan.ab;wUDing taung palalu a e tutupad karing utus mu, ginawa lang kulkul ban karin da ku inabu.\a1wTAngga kapilan ya mibata ining talasuyu mu? Kapilan mu la parusan ding gugulu kaku?{`owSAla kung silbi kalupa ning mebusbus a balat pilulanan alak; makanyan man, e ku la kelinguan ding kekang kautusan.f_EwRMapagal na ku matang manaya king pengaku mu, at ngakung kukutang, Kapilan mu ku kaya saupan?[^/wQMeinip na kung manenaya, O Ginu, ban iligtas mu ku; manalig ku king kekang amanu.h]IwPSana ganap ku lang atuparan ding kekang kautusan ba kung e mipakarine, at akua ku ing tagumpe.s\_wODetang ating takut at gagalang keka lumapit la kaku; lumapit la ding sablang makibalu karing kautusan mu.[}wNMangapakarine la sa ding taung palalu, uli ning maling bintang da kaku; aku naman ding tuntunan mu ilang isip-isipan ku.TZ!wME ku mate nung ing lunus ibie mu kaku, uling tutula ku karing kautusan mu.uYcwLBustan mung ing alang kupas a lugud mu yang mamatula kaku antimo ing kekang pengaku kaku a kekang talasuyu.fXEwKBalu ku, O Ginu, king e la mangabiran ding utus mu; uli ning kekang katapatan perusan mu ku.nWUwJPanakit da kaku ding keka gagalang magsaya la ngan, uling ing kekang amanu yang kakung pagkatiwalan.sV_wIIka ing linalang at mimingat kaku; dinan mu kung kabiasnan ban kaku lang apagaralan ding kekang kautusan.EUwHIpaigit ku la ding utus mu king pilak at gintu niting yatu.eTCwGMekakayap kaku ing dinalan kung kasakitan, uling kaku lang apagaralan ding kekang kautusan.ZS-wFDing taung deti ala lang aintindian, oneng aku liligaya ku king kekang kautusan.R!wEPawang kalaraman ing piniabi ra tungkul kaku, sisiran da ku ding taung palalu; kekang kautusan kaku lang pamintuan king mabilug kung pusu.MQwDMaganaka ka at mitmung kayapan! Kaku ituru mu lang kekang tuntunan.VP%wCInyang e mu ku pa perusan, melili ku, oneng ngeni amanu mu kakung tutuparan.aO;wBDidinan mu kung beluan at kabiasnan, uling kaku lang pagkatiwalan ding kekang kautusan.QNwAGinu, kekang tiparan ing pengaku mu, at maganaka ka kakung talasuyu mu.lMQw@O Ginu, king lugud mung alang kupas mitmu ya ing meto yatu; ding kekang kautusan ituru mu la kaku.]L3w?Kakaluguran ku la ding sablang susuyu keka, at ding sablang mamintu karing utus mu._K7w>Mibabangun ku neng kapitangan bengi ban kakung purian ing makatuliran mung kayatulan.aJ;w=Agyang ginapus da ku ding taung tampalasan, ding kekang kautusan e ku la rin kelinguan.WI'wQw1Ing pengaku mu kaku a kekang talasuyu, e mu sana kakalinguan, uling iti yang kaku babie kapanayan.c=?w0Gagalangan ku la't palsintan ding kekang kautusan; kekang tuntunan kaku lang isip-isipan.K<w/Ding kekang kautusan a kakung pakamalan tula ing kakung kakamtan.Z;-w.Karing ari kaku lang sabian ding kekang kautusan, at iti e ku pikarine dit' man.b:=w-Mibiebie kung mitmung kalayaan, uling pagkapilitan ku lang tuparan ding kekang kautusan.N9w,Kaku lang tuparan ding kekang kautusan ngeni at king kapilan pa man.g8Gw+Saupan mu kung maniabi king katutuan kapilan man, uling magtiwala ku karing kekang kayatulan.g7Gw*Kanita ding kaku maninsultu karela atin kung ipakibat, uling amanu mu kaku lang pagkatiwalan.f6Ew)Ipakit mu kaku, O Ginu, ing maragul a lugud mu kaku, at iligtas mu ku antimo ing pengaku mu.p5Yw(Aku, pagnasan ku lang tuparan ding kekang kautusan; bayung bie kekang babie uli ning kekang katuliran.a4;w'Sagkan mu ing insultu a kakung pitatakutan; ding sablang kekang kautusan mayap la ngan!c3?w&Tuparan mu ing pengaku mu kaku a kekang talasuyu; itang pangaku mu karing keka mapamintu.q2[w%E mu paintulut ing sikasuan ku la ding bage a alang kabaldugan, at kalupa ning pengaku mu mipala ku sa.q1[w$Saupan mu kung magnasang tupad karing kekang tuntunan, at aliwa ing pikualtan ya ing kakung sisikasuan.j0Mw#Papanatilian mu kung mamintu karing kekang kautusan, uling kareti ing ligaya kakung tatanggapan.e/Cw"Dinan mu kung kabiasnan ban king mabilug kung pusu kaku lang atuparan ding kekang kautusan.t.aw!O Ginu, ituru mu la kaku ding kabaldugan ding kekang kautusan, at kaku lang pamintuan king kapilan pa man.r-]w E ku mipaindatun anggang e ko ngan atuparan ding kekang kautusan, uling ing pamanalastas babie mu naman.F,wGinu, tiparan ku la ngan; e mu ku sana paburen mipapakarine.Y++wPinili ke ing dalan ning kapamintuan; ding kekang kautusan e ku la kakalinguan,b*=wIng malili ku e mu sa paintulutan; king mitmung kayapan kaku ituru mong kekang kautusan.S)wIng kalungkutan daraigan na ku; pasiknangan mu ku agpang king pengaku mu.w(gwSaupan mu kung kaku lang aintindian ding kekang kautusan, at ding dapat mung pagmumulalan kakung isip-isipan.w'gwIng sablang kakung depatan keka pigtapat ku ngan, at kekang pekiramdaman; kaku ituru mu lang kekang tuntunan.Q&wMesambut ku't makapase king gabun; antimo ing pangaku mu ibangun mu ku.J% wIng tula ku ila ding kekang kautusan; ilang kaku babie kausukan.|$qwMipulung la ding mamuntukan ban misabisabi lang laban kaku, makanyan man kaku lang pegaralan ding kekang tuntunan.a#;wIdayu mu ku kareting mapaninsultu at mapaglibak a tau, uling pamintuan ku lang utus mu.T"!wKeka lang sasabianan ding palalu; isumpa mo ding e mamintu karing utus mu.f!EwMaragul ing pamagnasa ning kakung kaladua, king kapilan man abalu ko sanang kekang kautusan.P wE ku magluat keti king yatu, inya e mu la sasalikut kaku ding utus mu.mSwMata ku keka lang ibuklat ban kaku lang akit ding makapagmulala nang katutuan ning kekang kautusan.oWwMaging maganaka ka sa kakung talasuyu mu ban e ku mate, ban makatupad ku karing amanung kekang binie.H wTutula ku karing utus mu; e ku la kalinguan ding kekang amanu.RwKaku lang pagaralan ding kekang tuntunan; ding turu mu kaku lang isipan.dAwMaygit kung pitutulan ing tupad karing kekang kautusan kesa ing tumipun dakal a pibandian.Fw Ulit-ulitan ku lang sabian masikan ding sabla mung kautusan.Bw O Ginu, pupurian da ka; kekang tuntunan kaku ituru mu la.[/w King kakung pusu karin ku la selikut ding kekang kautusan ban keka e ku mikasala.xiw Pagkapilitan da kang suyuan king mabilug kung pusu; e mu paintulut ing kaku lang labagan ding kekang kautusan.w Makananu yang makapanatiling malinis a bie ing lalaking kayanakan? Ing keyang daptan ya ing tuparan na lang kekang kautusan.NwDing kekang tuntunan kaku lang tuparan; e mu ku sana lubus lalakuan!_7wKing mabilug kung pusu ikang purian kabang kaku lang pagaralan ding kekang kayatulan.T!wE ku mipakarine nung ding kekang kautusan pagsikapan ku la ngan tutuparan.MwMananu na sanang manatili kung tapat karing utus a kaku mu patupad!a;wBinie mu la kekami ding kekang kautusan ban kekami lang tuparan king mitmung kaingatan.Dwe la darapat king e mayap, nune tutuntun la king dalan na.\1wMapalad la detang tutupad king tuntunan na, detang mamintu king mabilug dang pusu,X +wMapalad la detang malinis a pamibiebie; detang mamintu king kautusan ning Ginu.d AvO munie kayung kapasalamatan king Ginu, uling mayap ya; wagas ing lugud na at alang angga.S vIka ing kakung Dios, at keka pasalamat ku; isalita ku ing kekang degulan." =vIng Ginu ya ing Dios; meging maganaka ya kekatamu! Kabang tatalan tamung sangang tanaman, pagmulan ing piesta at maglakad tamung makapadurut king altar.j MvItang daratang king lagyu ning Ginu, bendisyunan ne sa; ibat king Templo tanggap yang bendisyun!_ 7vIligtas mu kami sana, O Ginu, iligtas mu kami! Papagtagumpen mu ing sablang lakad mi!LvIti ya ing aldo tinatag ning Ginu; sukat tamung tumula at magsaya!LvIng Ginu ya ing makirapat kaniti, at tune makapagmulalang lalawan!T!vIng sikuil dang batu ding manalakad bale, ya naman ing linto pekamasalese.s_vGinu, ika ing kakung pasalamatan, uling kakung panalangin kekang pekibatan layun mu kung pepagtagumpayan.LvIti pasbul ne ning Ginu; deta mung makatuliran ilang keti daralan.RvIbuklat yu la ding pasbul ning Templo; lungub ku at pasalamat king Ginu!NvPerusan na kung mabayat ning Ginu, oneng e na peintulut ing mate ku.@{vE ku mate, nune mie ku ban sabian lang depat ning Ginu.V%vIng upaya na ya'ng minie tagumpe king kekatamung pamakilaban karing kalaban.-SvKekong pakiramdaman ing masayang kantahan ning tagumpe ding king tolda da ring memalen ning Dios. Ngara, Ing mayupaya nang gamat ning Ginu ya ing makirapat kaniti!V~%vGagawan na kung mayupaya at masikan ning Ginu; ya ing babie kaligtasan kaku.V}%v Maibug kung miragsa inyang gipitan da ku, ing Ginu dininan na kung kasaupan.z|mv Anti lang putakti a linusub kaku, mitatau lang kalupa ning talahib; oneng king lagyu ning Ginu gisan ku la ngan!\{1v Nu ku man lumawe makapadurut la kaku, oneng king lagyu ning Ginu kaku lang simbut!Xz)v Pedurutnan da ku ding kalaban, oneng king lagyu ning Ginu kaku la ngan deigan.Uy#v Masanting e palak ing magtiwala king Ginu kesa karing pamuntuk da ring tau.KxvMasanting e palak ing magtiwala king Ginu kesa king kalupang tau.KwvIng Ginu ya'ng sasaup kaku; akit ku lang masambut ding kapate ku.uvcvNung ing Ginu atyu ya king kakung siping ala kung pitakutan; ing ninumang tau kaku ala yang arapat nanuman.`u9vInyang atyu ku king kagutgutan minaus ku king Ginu; pekibatan na ku at linigtas na ku.ct?vDing sablang sasamba king Ginu, bustan yung sabian da, Wagas ing lugud na at alang angga.Ws'vDing pari ning Dios bustan yung sabian da, Wagas ing lugud na at alang angga.Wr'vDing memalen ning Israel bustan sabian da, Wagas ing lugud na at alang angga.cq AvO munie kayung kapasalamatan king Ginu, uling mayap ya; wagas ing lugud na at alang angga.ypkuUling maragul ing lugud na kekatamu ngan, at ing katapatan na manatili king kapilan pa man. Purian ya ing Ginu!o 3uIkong sablang bansa, ing Ginu purian ye sa. Purian ye ikong sablang tau keti king yatu. fig,Ikong sablang bansa, ing Ginu purian ye sa.,(117:1)fig*Lntking santuaryu ning Templo mu karin Jerusalem. Purian ya ing Ginu!^m5tDing kakung pangaku king Ginu kaku lang tuparan; king katipunan ding kekang memalen,]l3tKeka kakung ibie ing ain-ning- kapasalamatan, at ampanganan king kakung panalangin.ktO Ginu, aku ing kekang talasuyu, susuyuan da ka antimo ing pamaniuyu na keka ning kakung ima. King kamatayan linigtas mu ku.MjtPanamdaman na ning Ginu, nung ing metung karing memalen na mate ya.Ui#tKing katipunan ding memalen na ding pangaku ku king Ginu kaku lang tuparan.dhAt King Ginu kakung iyampang alak a maniaman bilang kapasalamatan king binie nang kaligtasan.[g/t Nanu ing malyari kung ayampang king Ginu, uli ning sablang mayap a depat na kaku?Zf-t At neng atyu ku king kagutgutan kakung sasabian, Ala kang ayasahan king ninuman.leQt Ya pa mu rin ing kakung pagkatiwalan, agyamang ngakung sinabi, Lubus kung milugmuk king kasakitan./dYt King arap ning Ginu karin ku mibiebie.ycktLinigtas na ku king kamatayan; ing lua kung mamagus pinulis na ngan, at e na ku pepaburen meraig king kabiguan.dbAtMagtiwala ka king Ginu, O kaladua ku, uling ing Ginu dakal ing mayap a depat na para kaku.jaMtIngatan na la ning Ginu detang alang akarapat; inyang atyu ku king panganib ya ing kaku sinagip.Z`-tMapaglunus ya ing Ginu at makatuliran; ing kekatamung Dios, Dios yang malunusan.c_?tKanita minaus ku king lagyu ning Ginu. Ngaku, O Ginu, makisabi kung mayap, iligtas mu ku!k^OtInyang atyu ku king panganib, at malapit na king kutkutan, mikatmuan kung takut ampon kagutgutan.i]KtPakiramdaman na ku neng mamaus ku king Ginu; inya ya ing kakung ausan anggang ating kung inawa.F\ tKaluguran ke ing Ginu, uling pakiramdaman nang panalangin ku.m[SsOneng itamung mabie ing Ginu kekatamu yang purian ngeni at king kapilan pa man. Purian ya ing Ginu!TZ!sDing mete e re malyaring apurian, detang miras na king marimlang kutkutan.TY!sIng banuang maleparan king Ginu ya mu, oneng karing tau binie ne ing yatu.NXsBendisyunan na kayu sana ning Ginu, ing linalang king banua at yatu!RWsParakalan na ko sana ning Ginu pati na ding maging anak da ring anak yu.bV=s Bendisyunan na la ning Ginu ding ating takut gawang pamikasala, malati la man o maragul.#U?s Ing Ginu e na katamu malyaring kalinguan; bendisyunan na katamu ngan, ding memalen ning Israel bendisyunan na la, at pati na ding pari a lahi nang Aaron.eTCs Ikong gagalang king Ginu, ya ing kekong panaligan. Ya ing kekayu babie kasaupan at kalasag.zSms Ikayung pari a lahi nang Aaron, ing Ginu ya ing kekong panaligan, uling ya ing kekayu babie kasaupan at kalasag.cR?s O balen Israel, ing Ginu ya ing kekang panaligan. Ya ing keka babie kasaupan at kambilan.ZQ-sDeta sanang ginawa karela maging kalupa da la, at pati na detang manalig karela.PsAtin lang gamat, oneng e no man makatagkil, atin lang bitis, oneng e no man makalakad, katiting mang siwala e la makagawa.aO;satin lang balugbug, oneng e no man makaramdam, atin lang arung, oneng e no man makabau.`N9sAtin lang asbuk, oneng e no man makapagsalita; atin lang mata, oneng e no man manakit;SMsKabang ding dios da gintu la mu at pilak; gewa da la ring karelang gamat.QLsIng kekaming Dios atyu karin banua; daraptan na itang buri nang daptan.IK sOneng ding bansa kukutang da kekatamu: Nu ya karin ing Dios yu?J sKeka, O Ginu, bukud mung keka, at e kekami mangaintulid ing dangalan at ligaya, uling alang kupas ing lugud mu at katapatan.YI+rgagawa yang ilug karing batu, at papalto yang mamagus a danum ibat karing batu.\H1rGalgal ka, O mabilug a yatu king paniatang ning Ginu; arapan ning Dios nang Jacob,mGSrIkong bunduk, obat mipalundag kayung anting lalaking tupa, at ikong talimunduk anti ding biseru da?gFGrDagat, nanu ing milyari keka? Obat tinakas ka? Ilug ning Jordan, obat tiknang mu ing agus mu?`E9rLinundag la ding bunduk anting lalaking tupa, at ding talimunduk anting biserung tupa.jDMrInyang ikit ning Dagat da ring Timbu tinakas ya, at ing Ilug ning Jordan tiknang na ing agus na.bC=ring Juda ya ing meging banal nang balen, ing Israel ya ing meging sarili nang pibandian.jB OrInyang ing Israel meko ya king Ehipto, kanitang ing lahi nang Jacob likuan de ing bansang dayuan, A q Ing babaing e mikakayanak parangalan ne king pibalebale na; paligayan ne kapamilatan ning pamamie nang anak. Purian ya ing Ginu!I@ qat karing prinsipi na la yayabe, karing prinsipi ning balen na.q?[qKing pangapase ding kalulu king gabun babangun na la; tatas na no man ding atyu king kalulung kabilian,O>qOneng karin ketang kabilian na, tatando ya ban banua at yatu akit na.i=KqNinu ing kawangis ning Ginung kekatamung Dios a makalukluk king tronu karin king banuang matas?[</qIng Ginu mag-ari ya karing heganaganang bansa; lalagpus king banua ing ligaya na.[;/qManibat king aslagan ning aldo angga king albugan, ing lagyu ning Ginu purian ya.^:5qMananu na sanang ing lagyu ning Ginu ya ing purian da ngeni, at king kapilan pa man.G9 qPurian ya ing Ginu! Ikong talasuyu ning Ginu, purian ye lagyu!o8Wp Akit da iti ding taung e mayap; migagaligit la at mamako agad, uling mewala ngan ing karelang asahan.75p Makabuklat ya gamat, at karing pakakalulu mapaniapat yang mayap; manatili kapilan man ing mayap nang pilubluban. Maging mayupaya ya at miparangalan.f6EpE ya maliligalig o mitatakutan man; siguradu yang akit na lang masambut ding keyang kalaban.k5OpE ya tatakut tanggap king e masanting a balita; masikan ya kapaniwalan at king Ginu magtiwala ya.J4 pE ya mabigu kapilan man ing taung mayap, at parati neng ganakan.]33pMapalad ya ing taung maganakang paparam kualta, at tapat king nanumang daraptan na.e2CpUling ing sala saslag para karing taung banal, karing maganaka, mapaglunus, at makatuliran.f1EpMinawa ya ing pamilya na, at layun mipabandian, at sagana king kabiayan king kapilan pa man.]03pDing anak na maging mayupaya la keti king yatu; minuan la kapilan man ding lahi na.j/ OpPurian ya ing Ginu! Mapalad ya ing taung gagalang king Ginu, karing kautusan na matulang tutupad..7o Ing ating takut king Ginu ya ing pasimula king kabiasnan; dirinan na lang mayap a pamanalastas ding mamintu karing utus na. Purian ya kapilan pa man.-o Binie na ing kaligtasan, karing memalen na, at karela ginawa yang alang anggang kasunduan. Banal ya at mayupaya ing lagyu na.?,yoManatili la kapilan man, uling tutu la at makatuliran.^+5oKing sabla nang daraptan tapat ya at makatuliran; ayasahan lang sabla nang kautusan._*7oPepakit na king keyang balen ing upaya na; binie no karela ding gabun da ring dayuan.k)OoDinan na lang pamangan ding ating takut king Ginu; e ne kakalinguan kapilan man itang pangaku na.Z(-oDing makapagmulalang depat na kekatamu paganaka na la, maganaka ya at malunusan.h'IoMitmung dangalan at kamalan ing sabla nang daraptan, at ing kabanalan na manatili kapilan man.f&EoDing dapat ning Ginu tutu lang makapagmulala; buri da lang pakaintindian ding kareti matula.j% OoPurian ya ing Ginu! King mabilug kung pusu pasalamatan ke ing Ginu king kapulungan ning balen na.d$AnMinum ya king batis lele na ning dalan; mibawi ya sikanan at king labanan tagumpe akua na.#}nUkuman na lang sablang bansa, mitambak lang bangke king lugal ning labanan; ding ari king mabilug a yatu sambutan na la.U"#nAtyu banda mung wanan ing Ginu; ding ari daigan na la king aldo a mimua ya.!nAtin yang pangaku ing Ginu keka, at iti e ne bawian. Ngana, Pari ka kapilan man; king pangapari nang Melkisedek karin ka makabilang.F nKing aldo a arapan mu lang kekang kalaban, ding memalen magkusa lang ika ing karelang saupan; ibat king sagradung bunduk ding kayanakan datang lang anting ambun ning abak ban keka makiabe.nManibat king Zion ing Ginu palawakan na ing gabun a kekang sasakupan; kalaban king kekang kayupayan keka na la ipailalam.  nNgana ning Ginu king kakung ginu, Lukluk ka king banda kung wanan, angga king agawa ku lang dalpakan mung bitis ding kekang kalaban.eCmUling kakampian ne ing taung 'tyu king kakaluluan, at liligtas ne karetang bisang makamate.eCmKing siwalang masikan pasalamat ku king Ginu; king kapulungan da ring tau kaku yang purian.\1mMananu na sanang mipaimalanan la king alang dangalan; king dine la sa mibalabalan.{omIsumpa da ku man, oneng bendisyunan mu na ku man; pamakarine mu lang kakung kapate; bustan mung tumula na ku man.BmPakilala mu karing kapate ku king ika ing magligtas kaku.dAmSaupan mu ku, O Ginu ku at Dios ko; sagipan mu ku alang-alang king alang kupas a lugud mu.Y+mKaylian da ku ding kapate ku a manakit kaku; pipiling-piling da lang buntuk da.KmMangaina lang tud ku uli ning danup; butul-balat ing kelualan ku.q[mMawawala ku antimo ing anino ning kabengian; mananakbag kung anti ing durun neng ugunan de ing tanaman.eCmUling pakakalulu ku at atyu king pamangailangan; tutu kung panamdaman ing kakung kasakitan.r]mOneng, O Dios, a kakung Ginu, saupan mu ku anti ing pengaku mu; iligtas mu ku uling mayap ka at malugud.pYmMakanyan na la sanang parusan ning Ginu ding kakung kalaban, ding sablang kaku magsalitang kapanyiran.nUmPaburen mung mangaring imalan a makabalut king katawan na, at sinturun a makabatabat king awakan na.1mAnting imalan a susulud na ing pamaniumpa; bustan mung mibabad ya ing katawan na king sumpa na; managlus sanang anting laru angga karing butul na.hImKapad na ing maniumpa, inya misumpa ya sa; e no buring mipala ding aliwa, inya e ya sa mipala.vemUling e ya pepakit ganaka king kalupa nang tau; pepasakitan na la ding pakakalulu, gipit, at alang akarapat.u cmMananu na sanang ing Ginu karelang kasalanan e na kakalinguan, oneng ila naman lubus la sanang makalinguan. wmIng kasalanan ding makatua na ing Ginu e no sa kalinguan; at ing pamikasala nang ima na e sa makalinguan kapilan man!S m Bustan mung ding anak na't lahi mate la, kanita mabura pati ing lagyu na.I  m Metung man ala sang malunus, at karing anak nang meyalang tata.| qm Bustan ing pibandian na samsaman da ring pikautangan na; bustan ding aliwang tau ilang numabang king pipagalan na.kOm Bustan mung ding anak na maglipo-lipo la at mamulubi; king lasak dang bale bustan mung mitabi la.Fm Bustan mung ding anak na maulila la, at mabalu ing asawa na!OmIng bie na kuyaran mu sa; bustan ing pibandian na miras karing aliwa.nUmpotang miyarap king ukuman lunto ya sanang makasalanan; lawan mung kasalanan pati keyang panalangin!_7mIyarap mu taung e mayap a kalupa na, bustan mung ing mandalum metung yang kalaban na;b=mKing mayap a kakung depat ing ablas da e mayap, at king lugud, kamua ing karelang ablas.PmPamagbintang ing ablas da king lugud ku't panalangin para karela ngan.A}mPilit da kung pakisiran, at lulusuban alang kasangkanan.pYmUling ding taung e mayap, at malaram aku ing karelang pakisiran; laban kaku magsalita lang kapanyiran.= wmPupurian da ka, O Dios; pakibatan mung panalangin ku.f~El Nung ing Dios ya ing kekatamu sasaup magtagumpe tamu; kalaban tamu sambutan na la ning Ginu. 'yG~~G~}}W}||<{{f{zzxz.yyqyx~x0ww{w*vvSuuu&ttssKrrrar.qqmqppoo)nnBmmWllXkkjj7ii\\E[[tZZ"YY~YXX,WWVUUmUTT>SSS/RRlQQmQPPPOOO=NNYMMM&LLKKKK>JJaJIIKHHH1GGwG+FFSF EEdEDDcD CC^C BBIAA_A@??g?>>==7<""!!! Q_d[=~!-e BxGZD)pa >  < > i gR`=zZ<yk`MYa ing babie kapayapan karing kekang angganan, at king mayap diling trigu karin na ka pakabsian.R_ Ya ing patibe karing kekang pasbul, at bendisyunan na lang kekang anak.N^ Purian me ing Ginu, O Jerusalem! Purian me ing kekang Dios, O Zion!g]E oneng manakit yang tula karetang babie kagalangan, karetang magtiwala king tapat nang lugud.`\7 E na la katulan ding masikan a kabayu; e na la naman katulan ding sundalung matapang;R[ Ya ing babie pamangan karing animal, at karing malutub a awak a sisiak.mZQIng banua tatakpan neng biga; ya ing babie uran king yatu; king dikut karing bunduk ya ing patubu.XY'Pagkanta yeng kapurian ing Ginu; panigtigan ye king alpa ing kekatamung Dios.hXGTatalakad na la ning Ginu ding mangadakurak, at babagsak na la king gabun ding taung e mayap.UW!Masikan ya at mayupaya ing kekatamung Ginu; ing kabiasnan na e mu asukdan.ZV+Balu na nung pilan la ding batuin, at ausan ne ing balang metung king lagyu na.HUDing mebigu pakayapan na la, at lalanggasan na lang sugat da.xTgTatalakad neng pasibayu ning Ginu ing Jerusalem; titipunan na lang memalen nang miyugse karing aliwang bansa.vS ePurian ya ing Ginu! Mayap ing magkantang kapurian king kekatamung Dios; masanting at masampat ing purian ya.vRc Ing Ginu mag-ari ya king kapilan pa man, ing Dios mu, O Zion, mag-ari yang alang angga. Purian ya ing Ginu!'QE Ingatan na la ning Ginu ding dayuan a manuknangan king kekatamung bansa; sasaupan na la ding mebalu at ulila, oneng ding balak da ring e mayap lalako na la.gPEat pasalan na la mata ding bulag. Babangun na la ding mebigu; kaluguran na lang makatuliran.OPotang manatul ya, papanig ya karing malulupig, at babie yang pamangan karing danupan. Ing Ginu ya ing babie kalayaan karing bihag,mNQing miglalang king banua at yatu, at king dagat at king sablang atyu karela; tapat ya kapilan man.cM=Mapalad ya ing taung sasaupan na ning Dios nang Jacob, at magtiwala king Ginung Dios na,lLOKamate ra magbalik la king alikabuk, at king aldong ita ing sablang balak dang gawan miyangganan.WK%E ka magtiwala karing mamuntukan a tau o king ninumang e makapagligtas keka.`J7Purian ke ing Ginu kabang mabie ku; pagkanta ke ing Dios ku king kekaban ning bie ku.>I wPurian ya ing Ginu! Purian me ing Ginu, O kaladua ku!nHSParati keng pupurian ing Ginu; bustan sablang tau purian deng banal nang lagyu king kapilan pa man.^G3Ding sablang malugud king Ginu ingatan na la, oneng ding taung e mayap paten na la.FwBabie ning Ginu ing kapagnasan da ring sablang ating takut; pakiramdaman na naman ing saingsing da at liligtas na la.HEMalapit ya ing Ginu karing sablang mamaus; mitmung katapatan.^D3Makatuliran ya ing Ginu king sablang dapat na, at maganaka karing sablang dapat na.TCIng babie mu karela sobra-sobra; ibabie mu karing sabla ing kailangan da.sB]Ding sabla makalawe la, at king Ginu manaya, at babie na karela ing pamangan king panaun a kailangan da.SASasaupan na lang magugulu, at tatalakad na la detang atyu king kabiguan.@ Ing pamag-ari mu alang kapupusan; ari ka kapilan man. Tapat ya ing Ginu karing sabla nang pangaku, at maganaka karing sablang dapat na.v?c ban ipakilala ra la ding sabla ding mayupaya mung dapat, at ing maligaya nang kamalan ning kekang kayarian.T> Ipamalita ra ing ligaya na ning kekang kayarian, at ing kekang kayupayan,_=5 Ding sablang lelangan mu purian da ka, O Ginu, at ding memalen mu pasalamatan da ka!W<% Mayap ya lub ing Ginu karing sabla; ing lunus na atyu king sablang dapat na.n;SMalugud ya at mapaglunus ing Ginu; banayad ya king pamimua, at maglapo king e kukupas ing lugud na.M:Ibalita da ing sabla mung kayapan, at ikanta ing kekang katuliran.`97Ipamalita ding tau ing mayupaya mung dapat, at ing kekang degulan kaku namang sabian.s8]Pamalita ding tau ing ligaya mu't kamalan, at ding makapagmulala mung daraptan ilang kakung isip-isipan.7uIng kekang dapat purian da manibat king metung a lahi angga na ketang katuki na; ibalita da ing mayupaya mung dapat.r6[Ing Ginu mayupaya ya at mangaintulid yang labis-labis a kapurian; ing kamalan na e mu agyung pakirasan.C5Balang aldo pasalamatan da ka, at purian alang kapupusan.e4 CIbalita ku ing kekang kamalan, O kakung Dios at Ari; alang angga ing pamipasalamat ku keka.3yMapalad ya ing bansa nung makanyan ing malilyari king sakup na; mapalad la ding memalen, nung ing Ginu ya ing Dios da!23Ding sese tamung baka dakal la sana; e la sa kamamaten anak o makikikuan. E na sana maramdam ing tangis ning lungkut at dusa karing kekatang dalan. 1 Karing miyayaliwang pupul kumatmu la sana ding kekeng bangan, at ding tupa naman karing marangle laksa-laksa la sanang manganak.F0 Dening anak ming lalaki king karelang kayanakan kawangis da sana maragul at malabung a tanaman, at ding anak ming babai matimyas la sanang asias a paniuluk anting palamuti karing palasyu.C/} Iligtas mu ku karing tampalasan a kakung kalaban; iligtas mu ku king upaya da ring dayuan, pawang kalaraman ing karelang sasabian; malaram la agyang sinumpa lang maniabi king katutuan.Y.) Ika ing babie tagumpe karing ari; ika ing mililigtas kang David a talasuyu mu.`-7 Bayu yang kanta, O Ginu, ing ikanta ku keka; bagayan ke king lira kung apulu kwerdas.b,;Pawang kalaraman ing sasabian da; malaram la agyang sinumpa lang maniabi king katutuan.w+eAbutan mu ku manibat ken banua; sagipan mu ku king danum a malalam, iligtas mu ku king upaya da ring dayuan.w*ePayaslagan mu ing kildap at ding kalaban keka lang isambulat; ibugnus mu lang paslu mu at papulayan mo ngan.Z)+O Ginu, ibuklat me ing banua at kuldas ka; tagkilan mu lang bunduk at masuk la.S(Ing tau anti yang tiup ning angin; anti yang aninong lalabas ing bie na.f'CGinu, nanu ya wari ing tau? Ba't keka yang papansinan? Tau ya mu, ba't keka yang gaganakan?)&IYa ing kakung kuta at talaingat, ing kakung santungan at talapagligtas; lubus kung tiwala king Ginu, at miligtas ku. Bibili na la lalam kung upaya ding bansa.n% UPurian ya ing Ginu, ing kakung talaingat! Sasane na ku king pamakilaban; sasadia na ku king labanan.$w Uli ning lugud mu kaku paten mu lang kalaban ku, at gisanan mu la ding sablang manalipusta kaku uling talasuyu mu ku.#y Alang-alang king pangaku mu, O Ginu, iligtas me ing bie ku. King kekang kayapan anguan mu ku karing kakung kagutgutan!"! Uling ika ing Dios ku; ituru mu kung mamintu king kaburian mu! Maging maganaka ka sa kaku, karing dalan a alang panganib patnubayan mu ku._!5 Iligtas mu ku, O Ginu, karing kakung kalaban! Keka linapit kung manintun salilungan!/ UIpaganaka mu kaku balang abak ing lugud mung alang kupas, uling keka ku magtiwala! Ding panalangin ku miraras la keka; ituru me ing dalan a kailangan kung tuntunan.7eMamalagua kang makibat kaku, O Ginu! Mepupus na ing sabla kung kapanayan. E me sasalikut ing sarili mu kaku, nung ali kayabe ku karetang manabu king tuknangan da ring mete.wTatas ku la keka dening kakung gamat king panalangin; kalupa ning malanging gabun kakau ya keka ining kakung kaladua.xgGaganakan ku la ding aldo milabas; gaganakan ku ing sablang kekang depat, isip-isipan ku ing sablang gewa mu.B}Inya maibug na kung sumuku; milako ing kakung kapanayan.*KKalaban ku e na ku tiknangan tutukian at lubus na kung deigan. Binili na ku king madalumdum a sukulan, at meging kawangis ko ding mete king panaun a milabasan._5E mu ku yayarap keka ban kekang litisan; tau ke ngan makasalanan king kekang arapan. Tingiran mu ing panalangin ku, O Ginu; pakiramdaman mu ining kakung panalangin uli ning makatuliran ka; pakibatan mu ku uling tapat ka!Iligtas mu ku kening kakung kagutgutan; kanita libutad ding memalen mung makatipun purian da ka, uli ning ganaka mu kaku.%Tingiran mu ing pamaniawad kung kasaupan, uling milako na ing kakung kapanayan. Iligtas mu ku karing gugulu kaku; masikan lang e palak kaku.Ginu, mamaus kung maniawad saup keka; ika, O Ginu, ing kakung santungan, ika mung bukud ing nasa ku kabilugan ning bie ku.#Potang lumawe ku siping ku, ala kung akakit makasadiang sumaup kaku; ala metung mang magdipensa kaku. Ala na metung mang magmalasakit kaku.!Potang lumapit na kung sumuku balu na ing kailangan kung daptan. Ding kalaban ku inumang de ing silu para kaku king gasgas a daralanan ku.`7darala kung sablang aduan ku king Ginu; ipagtapat ku king Ginu sablang kagutgutan ku.G Mamaus kung maniawad saup king Ginu; king Ginu manalangin ku,u Deting taung e mayap ila sana ding marakap karetang sidia rang silu kaku kabang aku naman lumabas kung e man ninanu. Pangilag mu ku karing silu a inumang da para kaku, lubus mu kung ilisia karetang bitag a sidia da kaku deting e mayap a tau.r[Manatili kung magtiwala keka, O Ginung Dios, pagnasan ku ing ingatan mu ku; e mu paintulut ing mate ku.Kalupa na ning tanaman a mekutud at mepirasu, makanyan lang misambulat ding butul da angga na king labi ning kutkutan da. Potang ding pamuntuk da pagnabu da la karing mabatung libis, kanita ding sabla tanggapan da king tutu la ding kakung amanu.l OIng mayap a tau malyari na kung parusan o sabianan, iti bunga ning mayap nang pilubluban; oneng kapilan man e ku tanggapan ing kapurian ding e mayap a tau, uling alang tuknang manalangin ku laban king e ustu dang pamaniaptan.$ ?Ipangilag mu ku king pamagnasang gawang kasalanan, at king pamakiabe karing taung darapat e mayap. Kapilan man e ku sa makisulu karing karelang pamangan.W %Ginu, mibili kang bante king asbuk ku a magbante karing pasbul ding labi ku. +Sana tanggapan mu ing panalangin ku antimong mabanglung insenso, at ding gamat kung makatas king panalangin antimong pambenging ain-sakripisyu.d AMamaus ku keka, Ginu; magmalagua mu ku sanang saupan! Tingiran mu sana ing dalung ku keka.A{ Ding banal purian da ka pin; mie la king kekang arapan.^3 Ginu, balu ku ika ing mimingat karing kalulu, at king matulid da ring mangailangan.we E sana magtagumpe ing bintang ding malaram; makatagal sana ing e mayap king tampalasan ban na lang pamuksan.vc Manabu sana karela ing uling a mibabaya; mabaldug la sana king malalam a kulkul at e na misaka kapilan man.pW E mu la paintulutan magtagumpe ding kalaban ku; baldug mu karela itang e mayap dang banta laban kaku.pWE mu binie ing parasan da ring taung e mayap; e mu paintulut magtagumpe ing e mayap dang kapamalakan.LO Ginu a masikanan kung Talapaglualu, iningat mu ku king labanan.hGSasabian ku king Ginu, Ika ing kakung Dios. Pakiramdaman mung pamaniawad kung kasaupan, Ginu!Ding palalu misadia lang metung a silu para kaku; binili da na la ding bitag da, at karing gasgas makayumang la ding kaku paniakap da.~{Ingatan mu ku, Ginu, king upaya ding taung e mayap; ilisia mu ku karing taung tampalasan a magnasa king kakung kasiran.m}QDing dila ra anti lang ubingan a kamandagan; ding karelang amanu anti lang kamandag ning kamamalu.P|Parati lang mitatangkang e mayap; ing pamipate ya ing karelang kapad.V{ %Karing e mayap a tau iligtas mu ku, O Ginu; karing tampalasan ingatan mu ku.ezALawan mu nung ating e mayap kaku, at tairan mu ku king dalan papunta king bie alang angga.lyOSurian mu ku, O Dios, at pakibaluan mung isipan ku; subukan mu ku at kilalanan ing kakung isipan.Xx'Kasaman ku la king mabilug kung pusu; bibilang ku lang anting kakung kalaban.ewAO Ginu, tutu ku lang kasaman detang ating mua keka! Pikakasaman ku la detang keka lalaban!sv]Ding taung deti e mayap ing sasabian da tungkul keka; magsalita lang e mayap a bage laban king lagyu mu.euAO Dios, sana gisanan mu na lang e mayap a tau! Sana lakuan da na ku ding taung tampalasan!t5Nung kaku lang bilangan, maygit la kabilangan kesa karing binutil. At nung miras na ku king karelang angganan, atyu ku pa mu rin king kekang siping.Is O Dios, e ku la abut isipan ding isipan mu; karakal dang tuto!r'Balu mu ing kaba ning bie ku, uling iti makasulat king libru mu bayu ku pa man magumpisang mangisnawa, inyang deti metung man ala pang linto.qyInyang miyuyubug ku king mitmung kaingatan king atian nang ima ku, inyang daragul ku king palanakan, ita keka e lihim.~psPasalamatan da ka uling kailangan kang pitakutan, at pagmumulalan ing dapat mu! Balu ku iti king mabilug kung pusu.co= Ika ing linalang king sablang dake ning katawan ku; inubug mu ku king atian nang ima ku.|no oneng ing dalumdum e maralumdum keka, ing bengi masalang antimong aldo. Ing sala at ing karalumduman parehu keka.wme Malyaring aduan ku king dalumdum ing isalikut na ku o kaya king sala a makapadurut kaku ing maging dalumdum,Tl karin atyu ka ba mu kung tairan; atyu ka karin ban aku ing kekang saupan.fkC Sulapo ku man lampas king aslagan, manuknangan ku man king pekamalaut a lugal king albugan,jyMukiat ku man king banuang matas atyu ka karin; nung magkera ku man king tuknangan da ring mete, karin atyu ka mu rin!Zi+Nu ku mo malyaring munta ban takasan da ka? Nukarin da ka malyaring asalikutan?Yh)Alang makalingad king bie ku keka; ing kabiasnan mu lalagpas king kaisipan ku.MgAtyu ka king makapadurut kaku, at king kekang upaya ingatan mu ku.NfBayu ne pa asabi ning asbuk ku ing amanu, balu mu na ing sabian ku.Ve#Akakit mu ku, magobra ku man o makapaynawa; balu mu ing sablang gagawan ku.Zd+Balu mu ing sablang gagawan ku; agyang keng marayu aintindian mu ing isipan ku.0c [O Ginu, sinuri mu ku at kakilala mu ku!b+Tuparan mung sablang kekang pangaku; ing alang kupas a lugud mu, O Ginu, alang kayangganan; ing bage kekang pegumpisan keka munamang pupupusan.&aCMakapadurut ku man king kagutgutan; ining bie ku keka yang ingatan. Kalaban kung mua kaku keka lang sasabatan, at liligtas mu ku kapamilatan ning upaya mu.s`]Atyu ka king Kakataskatasan, ding mababa lub keka no mang ingatan, at keka e la makasalikut ding palalu.J_ At karelang ikanta ing depat mu, at ing degulan ning ligaya mu.f^CDing sablang ari ning mabilug a yatu purian da ka, O Ginu, uling dimdam do ring pangaku mu.]]1King aldo minaus ku, ika pekibatan mu ku; mismung sikanan mu ya ing binie mu kaku.\1Arapan ke ing banal mung Templo; duku ku at purian ing kekang lagyu, uling pepakilala mu king sablang bage makapaygit ya ing lagyu at kautusan mu.n[ UKing mabilug kung pusu pasalamatan da ka, O Ginu; arapan da ring anghel magkanta kung kapurian keka.RZ Mapalad ya itang damput karing anak mung bingut ban karing batu ipukul!bY;Mibagsak ka naman, Babilonia. Mapalad ya itang mablas keka king sablang kekami mu gewa!;XmGanakan mu sa, O Ginu, ing gewa da ring tau Edom kanitang mebihag ya ing Jerusalem. Ganakan mu nung makananung ulit-ulitan dang sasabian, Lasakan ya at iragsa angga king gabun!W{E na ku sana makapagkanta pa sakaling kalinguan da ka, nung aliwa ika ing ituring kung maragul diling tula king bie ku!KV Nung kalinguan da ka, O Jerusalem, e na ku sa makapanigtigan pa!QUMakananu mi yang ikanta ing kanta ning Ginu king bansa da ring dayuan?TDing memihag kekami inawad da ing magkanta kami ban patulan mi la; Ipagkanta yu kami, ngarang sinabi, metung a kanta tungkul king Zion.HSKaring tanaman a tutubu karin mi la sinabit ding kekeng alpa.uR cKaring pampang ding ilug ning Babilonia karin kami pakalukluk, at manangis inyang agaganaka mi ya ing Zion.OQPasalamat kayu king Dios ning banua; uling ing lugud na alang angga.TPBabie yang pamangan karing tau at animal; uling ing lugud na alang angga.ROLinigtas na katamu karing kalaban tamu; uling ing lugud na alang angga.VN#E na katamu kelinguan inyang mesambut tamu; uling ing lugud na alang angga.NMBinie na kang Israel a talasuyu na; uling ing lugud na alang angga.YL)Ing karelang gabun binie na karing memalen na; uling ing lugud na alang angga.QKPete nia naman i Og a ari ning Bashan; uling ing lugud na alang angga.MJI Sihon a ari ding Amoreo pete ne; uling ing lugud na alang angga.RIDing aring pikabaluan gisan na la ngan; uling ing lugud na alang angga.GHPete na lang aring mayupaya; uling ing lugud na alang angga.kGMInantabayanan na lang memalen na king paglakbe ra king disyerto; uling ing lugud na alang angga.gFEOneng ing ari ning Ehipto at ding sundalus na linumud na la; uling ing lugud na alang angga.IE At delakit na lang memalen na; uling ing lugud na alang angga.ND Pinitna ne ing Dagat da ring Timbu; uling ing lugud na alang angga.fCC Liwal ne ing balen na kapamilatan ning mayupaya nang gamat; uling ing lugud na alang angga.VB# Liwal ne king Ehipto ing balen ning Israel; uling ing lugud na alang angga.WA% Pete na la king Ehipto ding sablang pangane; uling ing lugud na alang angga.d@? Lelang ne ing bulan at ding batuin ban sunlag neng bengi; uling ing lugud na alang angga._?5Lelang ne ing aldo ban sunlag kilub ning patingapun; uling ing lugud na alang angga.S>Ya ing linalang king aldo at king bulan; uling ing lugud na alang angga.[=-Ya ing mitalakad king yatu libutad ning danuman; uling ing lugud na alang angga.f<CKing kabiasnan na lelangan ne ing malapad at matas a banua; uling ing lugud na alang angga.q;YYa mung bukud ing makarapat karing maragul at makapagmulalang milagru; uling ing lugud na alang angga.Y:)Pasalamat kayu king Ginu da ring sablang ginu; uling ing lugud na alang angga.Y9)Pasalamat kayu king Dios da ring sablang dios; uling ing lugud na alang angga.R8 Pasalamat kayu king Ginu uling mayap ya; uling ing lugud na alang angga.y7iIng Ginu kekayu yang purian, ing Ginung atyu king Zion, king Jerusalem a keyang tuknangan! Purian ya ing Ginu!\6/Ikong Levita, purian ye ing Ginu! Purian ye, ikong sablang ating takut king Ginu!_55O memalen ning Israel, purian ye ing Ginu; ikong pari ning Dios, purian ye ing Ginu!f4CDetang ginawa at magtiwala karela, maging kawangis da la sana detang dios-diosan a gewa ra!e3AAtin lang balugbug, oneng e no man makaramdam; atin lang asbuk, oneng e no man mangisnawa.h2GAtin lang asbuk, oneng e no man makapagsalita; atin lang mata, oneng e no man manakit bitasa.v1cDing dios-diosan da ring bansa megawa la king gintu ampon pilak; gewa da la ring taung magaling a pangamat.S0Ingatan na la ning Ginu ding memalen na; ding talasuyu na lunusan na la.Z/+ O Ginu, mipasiag kang Dios king kapilan pa man; sablang lahi e ra ka kalinguan.].1 At binie na ing karelang gabun karing memalen na; king balen Israel binie na ngan.h-G Antimo i Sihon a ari ding Amoreo, at i Og a ari ning Bashan, at ding sablang ari king Canaan.E, Dakal lang bansa ding gisan na; aring mayupaya pete na la.g+E Karin dinapat yang milagru at bage makapagmulala, ban parusan ne ing Ari at ding opisyal na._*5Karin Ehipto sablang pangane pete na la anak a pangane ding tau at sese dang animal.))Ya ing paratang king biga ibat karing suluk ning yatu; ya ing pasari king kildap neng babagyu, at papalual king angin king keyang pisisinupan.j(KDaraptan na itang sablang buri na keti king yatu o karin banua, king dagat o king kalalaman na.S'Balu ku king ing Ginu maragul ya; igitan na la ding sablang dios-diosan.a&9Pinili ne i Jacob maging bandi na, ing balen ning Israel ban maging sarili nang bandi.g%EPurian ye ing Ginu uling mayap ya. Magkanta kayung kapurian king lagyu na uling maganaka ya!>$uikong susuyu kilub nang Templo ning kekatamung Dios.\# 1Purian ye ing Ginu! Purian ye ing keyang lagyu. Purian ye, ikong king Ginu susuyu,h"GMananu na sanang karin king Zion, ing Ginung linalang king banua at yatu bendisyunan na kayu.b!;Itas yu lang gamat yu neng manalangin kayu kilub ning Templo na, at purian ye ing Ginu!p  YMeko keni, ikong talasuyu na, ikong susuyu kabukas king Templo na, lumapit kayu at purian ye ing Ginu.&CMengari king ambun king Bunduk ning Hermon a mananabu karing bunduk-bundukan ning Zion. Karin ing Ginu pengaku na ing bendisyun na, king bie a alang angga.vcMengari king larung mabanglu king buntuk mitugtug, at managlus karing balbas at talab ning baru nang Aaron.C Kasampat na at kalagung lalawan potang ding memalen ning Dios misasanmetung la ngan! fig,Kasampat na at kalagung lalawan potang ding memalen ning Dios misasanmetung la ngan!,(133:1)fig*_5Pamakarinayan ku la ding kalaban na, oneng ing kayarian na sumulung ya at misaplala.vcKaring lahi nang David palto kung metung a aring marangal, at papanatilian keng mamahala ing kakung pinili.wePapagtagumpen ku ing sablang gagawan ding pari na; magkanta la at kulisak king tula ding sablang memalen na.\/Labis-labis kung ibie ing kailangan na; ding kalulu nang memalen pakabsian ku la.SNgana, Karin ku tuknang kapilan man; karin ku gampanan ing pamag-ari ku.K Pinili ne ning Ginu ing Zion; buri neng maging keyang tuknangan.-Q Nung ding anak mu king kasunduan tupad la, at karing kautusan a babie ku karela, kanita ding anak da naman maging ari lang kekang kasalisi angga king kapilan man.1 Kang David tapat mung pengaku, at e mu painggulutan ing binie mung amanu. Ngamu, Ing metung karing anak mu maging ari ya, at ya ing manalili keka.`7 Kang David a talasuyu mu atin kang pengaku; ing pinili mung ari e me sana tatanggian.kM Ding kekang pari ing matulid ya sanang karelang gawan; kekang memalen king tula kulisak la sana!-Me keni, Ginu, at lungub ka king kekang tuknangan, kayabe ning Kaban ning Kasunduan ning kekang kayupayan, keti manatili ka king kapilan pa man.W%Ngami, Tara munta tamu king bale ning Ginu; tara samba tamu arap nang tronu!Abalitan mi king karin Betlehem atyu ya karin ing Kaban ning Kasunduan, at king marangle ning Jearim karin mi ya atuklasan.Oanggang e ke apagawang tuknangan na, ing Mayupayang Dios nang Jacob.$Ae ku magpaynawa o matudtudI  Ngana, E ku muli king kakung bale o magkera king kakung katri;e AGanakan mu sana itang pengaku na keka; itang penata na keka, O Mayupayang Dios nang Jacob.U  #O Ginu, i David e me sa kakalinguan, at ing sablang delanan nang kasakitan.K  Inya, Israel, magtiwala ka king Ginu, ngeni at king kapilan man!f CKontentu ku at payapa bili, kawangis ning bingut king kandungan nang ima na panatag ku lub.7 gGinu, ala na kaku ing nanumang katasan lub; likuan ku na ing sablang kapagmaragulan. E ku no panintunan pa ding bage makarangal o nanumang bage lampas king agyu kung isipan.GIligtas ne ing Israel a balen na king sabla nang pamikasala.jKIsrael, magtiwala ka king Ginu; ing lugud na alang kupas, at parati yang makasadiang magligtas.mQPanayan ke ing Ginu; maygit king pamanaya na ning bante king paniatang ning abak fig,... maygit king pamanaya na ning bante king paniatang ning abak.,(130:6)fig* Wa, maygit king pamanaya na ning bante king paniatang ning abak.LSabik kung manaya king Ginu, uling panaligan ku itang pengaku mu.NOneng ika patawaran mu kami, nung inya kailangan da kang pamintuan.PNung tatandanan mu la mu ding kekeng kasalanan, ninu ing e miyatulan?Hpakiramdaman me ing aus ku at ing pamaniawad ku king saup mu!9 mManibat king kalalalaman mamaus ku keka, O Ginu,qYKaring lalabas alang sumabi, Bendisyunan na ka sa ning Ginu! Bendisyunan da kayu king lagyu ning Ginu!'~GAlang manipun o manaptas man.g}EPaburen lang maging kawangis ning dikut karing babo bale; langi na la bayu ra akuang tumubu._|5Mananu na sanang ding sablang masama king Zion mangapakarine la, at mangapaurung la.M{Oneng ing Ginu, ing makatuliran, linigtas na ku king panga-alipan._z5Malalam lang tabak ding king gulut ku digpa, serulan a taldawa ing meging kalupa na.vycManibat inyang anak ku pa mu ding kapate ku gilu da na ku at pepasakitan; oneng kapilan man e ra ku deigan.ax ;Sabian mu, Israel, nung makananu da kang linupig ding kapate mu ibat na inyang anak ka.Uw!Kumaba ka sa bie ban pati apu akit mu! Ing kapayapan manatili king Israel!|voIng Ginu bendisyunan na ka sa manibat king Zion; akit mu sanang minawa ya ing Jerusalem king kekaban ning bie mu.;uoMakanyan yang mipala ing taung mamintu king Ginu.tKing pibalebale mu ing kekang asawa mangari ya king ubas a mabunga; ding anak mu mangari lang makapadurut a olibong tanaman.^s3Mangabiayan ka king bunga ning kekang kapagalan; maging masaya ka at minawa ka bie.^r 5Mapalad la ding taung mamintu king Ginu, at mibiebie tutupad karing keyang kautusan! q Mapalad ya ing taung dakal a paslu king lulanan na; e ya masambut potang arapan no ding keyang kalaban king lugal ning piukuman.jpMAnti la mong paslu king gamat ning kawal ding anak a lalaking ayanak ning tau king kayanakan na.OoDing anak regalu lang ibat king Ginu; tune lang bendisyun a binie na.n Baket paipagal ka pang manintunan, migigising maranun at magpuyat? Ing Ginu e no paburen ding kaluguran na kabang matudtud la.:m oNung aliwa ing Ginu ing mitalakad king bale, alang ulaga ing gewa da ring manalakad-bale. Nung ing Ginu e ne ingatan ing siudad, alang kabaldugan ing pamagbante da ring guardia.l{~Detang tatangis kabang daralan da ing bining itanam da, magbalik lang magkanta king tula kabang sasaka ra ing pupul da!k%~Detang menangis inyang tatanam la, kailangan lang magsaya ngening pupupul la! fig,...kailangan lang magsaya ngen ing pupupul la!,(126:5)fig*bj=~Minawa ke sanang pasibayu, O Ginu, anting danum a babie ning uran karing melanging ilug.Ti!~Tune ping makapagmulala ing depat na para kekami; mesaya kaming e mu nanu!h~Sasagakgak kami at magkanta king tula mi. Kanita ngarang sinabi ding bansang manakit, Ing depat ning Ginu karela binang makapagmulala.Vg '~Inyang binalik na kami ning Ginu karin Jerusalem balamu wari maninap kami mu. f }Potang parusan mu la ding taung e mayap, iyabe mu la ding painggulut karing kekang kautusan. Ing kapayapan manatili king Israel!ieK}Ginu, kayapan ing ibie mu karing taung mayap a daraptan, karetang tapat karing kekang kautusan.{do}Uling ding e mayap e no man mamahala kabang-kaba king bansa ding makatuliran; miyawa la namang gawa king e mayap.c}Nung makananu lang makapadurut ding bunduk king Jerusalem, makanyan neng padurutnan ning Ginu ing keyang balen ngeni at king kapilan man.jb O}Ding taung magtiwala king Ginu kalupa re ing Bunduk ning Zion a kapilan man e matugun at midusug.Sa|Ing saup tamu atyu king lagyu ning Ginu, ing linalang king banua at yatu.b`=|Anting ayup miligtas tamu king inumang dang bitag; mesira ya ing bitag at miligtas tamu.Y_+|Pasalamatan ta ya ing Ginu; e na peintulut ing pamuksan da katamu ding kalaban.0^[|linumud na kata sa ning mabilis a agus.;]q|ing agus ning albug tiki na katamu sa at pepalbug,S\|magkang penakmul da ka tamung mabie, uling maragul ing kasbu da kekatamu;S[|Nung e na katamu penigan ning Ginu inyang ding kalaban lisuban da katamu,cZ A|Nung ing Ginu e ya migpanig kekatamu, nanu kaya ing mepalyari? Makibat ka ngeni, O Israel!cY?{Tutu da na keng malambat insultuan ding taung dakal a pibandian, at umisan ding mayabang.qX[{Malunus ka sana kekami, O Ginu; malunus ka sana kekami, tutu nang dakal ing kalibakan a kekeng tinggap.W'{Kalupa ning ipus a lalaki o babai a magtiwala king ginu na, makanyan kaming magtiwala keka, O Ginung kekeng Dios, angga king lunusan mu kami.VV '{Keka yatna ku la dening kakung mata, keka a makalukluk king tronu king banua._U7z King uli ning Templo ning Ginung kekatamung Dios penalangin ku ing kekang kasaplalan.oTWzAlang-alang karing kamaganak at kaluguran ku, keka Jerusalem, sabian ku, Ing kapayapan manatili keka!mSSzIng kapayapan manatili sana kilub ding pader mu, at masanting a kabiayan kilub ding kekang palasyu.dRAzIpanalangin ye ing kapayapan ning Jerusalem king Ginu. Minawa la sana detang malugud keka!NQzKarin ding ari ning Israel lukluk la, ban matul karing sasakupan da.iPKzKarin pupunta la ding lahi, ding lahi ning Israel ban pasalamat king Ginu antimo ing inutus na.FOzIting Jerusalem, kasanting na, kaayus na king pangalarin na!KNzAt ngeni atyu ta na makatalakad kilub ding pasbul ning Jerusalem!M zMesaya ku inyang sinabi ra kaku, Tara, munta tamu king bale ning Ginu! fig,Tara, munta tamu king bale ning Ginu!,(122:1)fig*gLGyIngatan na ka king kekang pamaglako angga na king pamagbalik mu ngeni at king kapilan pa man.]K3yIngatan na ka ning Ginu king sablang panganib; ilisia na ka king sablang disgrasya.ZJ-yKing patingapun ing aldo e na ka panasakitan o ing bulan kekaban ning kabengian.GIyIng Ginu ya ing bante mu; siping mu atyu ban keka magdipensa.GHyWa, ing mimingat king Israel e ya mipapaiglip o matudtud man.RGyE na paintulut ing mitisud ka; parati yang makagising ing mimingat keka.LFyIng Ginu ya'ng sumaup kaku, ing Ginung mengawa king banua at yatu.iE MyIyatna ku la ding kakung mata karing bunduk-bundukan nung nukarin manibatan ing kakung kasaupan.gDGxTau kung malugud king kapayapan, oneng potang iti ya ing pisabian gera ing karelang kaburian!TC!xMalambat na kung tutung mibiebie libutad ding taung masama king kapayapan.mBSxIng mabibie libutad yu kasing karok ne ning mabibie king Meshech o libutad ding memalen king Kedar!QAxDing paslung mataram ding kawal at mibabayang uling ilang dugpa kekayu!]@3xNanung daptan na kekayu ning Dios, O taung malaram? Nanung parusang ibie na kekayu?F?xIligtas mu ku, O Ginu, karing taung malaram at mapaglinlang.D> xInyang magugulu ku, minaus ku king Ginu at pekibatan na ku. = wMengari ku king tupa a mebating; ining kekang talasuyu keka ya sanang panintunan, uling e ku la kelinguan ding kekang kautusan.o<UwDinan mu kung bie ba ra kang apurian, at bustan mung ding kekang kautusan kaku ilang munie kasaupan.[;-wGinu, tune kung pagnasan ing kekang pamagligtas! Tutula ku king kekang kautusan.X:'wParati ka sanang makasadiang sumaup kaku, uling pamintuan ku la ding utus mu. ;`~~~?}}w}|||| {{Yzzz8yyxxUwwgvvvuuYtt{sss@rrr4qq>pp.oo>>==!<33c32211`000J//x/ ..V--m-,r,3++b+#**?*))@(((''V'!&&&L%%$$$,##l#+""w"!!b! f#2lk19[cGu(J;xZ, * 2 g ~  (K1*A Itang pitatakutan da ring taung e mayap ya ing miras karela, oneng ing buri da ring taung mayap ya ing karelang tanggapan.lQ Kamangmangan ing tutula king e ustu, oneng ding taung biasa ing kabiasnan ya ing karelang katulan.uc Ing bendisyun ning Ginu ya ing babie pibandian king tau. Ing pamagkapilit magobra e na ka agawang makualta.} Pakinabang la karing dakal ding sasabian na ning taung mayap, oneng mamamate la ding mangmang uling ala lang kabaldugan.|q Mengari ya ing amanu na ning taung mayap king purung pilak, oneng ala lang ulaga ding kaisipan ning taung e mayap.s_ Milalapit ya king pamikasala ing taung masalita, oneng ing biasang mangawat king dila na tune yang biasa.b= Malaram ya ing taung misasalikut mua, at mangmang ya itang manyira king kalupa nang tau.ta Atyu king tune dalan ning bie ing tanggap payu, oneng mibibili ya king panganib itang e bisang makiramdam.iK Ing ablas king taung mayap ya ing bie, oneng ing ablas ning kasalanan lalung dakal a kasalanan.T! Makasaup king tau ing pibandian, oneng magdalang kasakitan ing kakaluluan.fE Lalu lang magpakabiasa ding biasa. E na marayu ing kaguluan neng magsalita la ding mangmang.oW Makabaldugan ing pamagsalita na ning taung maisip, oneng barug ing sukat dugpa king taung alang isip.Z- Ing mua mamungang problema, oneng ing lugud sablang kakulangan keyang patawaran. Ding amanu na ning taung mayap anti lang sibul ning bie, oneng ding amanu na ning taung e mayap sasalikut na ing bigsikan. w Ing taung e maniabing katutuan pasari yang kagutgutan, oneng ing pipintas king arapan magobra ya para king kapayapan.k O Ding taung tapat ligtas la't panatag king karelang lakad, oneng marakap la ding taung maglinlang.y k Tutukian da ring taung maisip ing mayap a turu, ding taung magsalitang kamangmangan kasiran ing karelang dasan.o W Anting bendisyun e la makalinguan ding taung mayap, oneng makakalinguan lang agad ding taung e mayap.r ] Tanggap yang bendisyun ing taung mayap, ing sasabian na ning taung e mayap sasalikut na ing bigsikan na.kO Maisip ya ing taung pupupul potang oras na, oneng makarine ing matudtud king oras ning pamamupul.X) Gawan na kang kalulu ning katamaran, oneng gawan na kang mabandi ning sipagan.{ E ne paburen dumanup ning Ginu ing taung mayap, oneng sabatan na ing pamagnasa na ning taung e mayap king kailangan na.nU E pakinabangan ing pibandian a meyakua king pamaglinlang, oneng ing katapatan iligtas na ing bie mu. / Ila deti ring kasebian nang Solomon. Ing penganak a biasa pagmaragul neng tata na, oneng ing anak a mangmang metung yang kalungkutan kang ima na.1[ E ra balu ding abibiktima na king ding taung lulub king pibalebale na mate la; king detang linub na karin atyu na la ngeni king kalalalaman ning kutkutan da ring mete.M Maniaman ing penako danum. Ing tinape penako maniaman yang kakanan.X) Salangi kayu pa, taung alang balu! Ngana namang magsalita king taung mangmang,W' Nganang mamaus karing taung lalabas, taung sisikasu king sarili dang kalakal:mS Makalukluk ya king tukuran nang eran o kaya magluklukan ya king matas nang diling lugal ning balen.^~5 Ing alang beluan mengari king metung a babaing malabit, alang balu, at alang marine.k}O Ika mu rin ing makinabang nung atin kang kabiasnan, at nung paburen mu, ika mu rin ing misakitan.*|O Pakaban na ka bie ning kabiasnan.}{s Ing takut king Ginu ya ing pamagumpisa na ning kabiasnan. Nung akikilala me ing Dios a Banal, atin kang aintindian.z Nanu pa man ing sabian mu king taung biasa makaragdag king kabiasnan na. Nanuman ing sabian mu king taung matulid makaragdag.y Kapilan man e me sasabianan ing taung palalu, uling pikasaman na ka mu. Nung ing sabianan mu tau yang biasa igalang na ka pa.&xE Nung amanuan me ing taung alang kaluguran nung e mu ing sarili na, ing ablas na keka pawang insultu. Nung sabianan me ing taung e mayap, ika ing manamdaman.Ww' Lakuan mo ding taung alang balu at mie ka. Lumakad ka king dalan ning beluan.Qv Me keni, kanan mu ing pamangan ku at inuman mu ing alak a singkapan ku.[u/ Malaus na kayu, ikong taung alang balu! At king taung mangmang nganang migsalita:\t1 Inutusan no ding ipus na ban sabian da ibat karing mangatas nang lugal ning balen:zsm Mekamate yang metung a animal ban magtau; biluganan nang miyayaliwang sangkap ing alak at inapag na king lamesa.`r ; Menalakad yang bale na ing kabiasnan at mitalakad yang pitung asias a batu para kaniti.q$Oneng ing taung kaku e makatuklas, ing sarili na yang panasakitan na; detang kaku mimimua, ing kamatayan ya ing kaburian da.Zp-#Itang kaku makatuklas, bie ing atagpuan na, at king Ginu tanggap yang kaligayan. o"Tumula ya ing taung kaku makiramdam, itang aldo-aldo manaya karing kakung pasbul dalan; itang manatiling king pasbul mibuklatanan.=nu!Makiramdam kayu at magpakabiasa at e kayu magpabaya.am; Ngeni, kakung anak, makiramdam kayu kaku, daptan yu ing sasabian ku at magtagumpe kayu.Al}matula ya king yatu at maligaya karing anak da ring tau.nkUAtyu ku siping na anting maestro de obra, aldo-aldo aku ing tula na; king arapan na parating masaya;jat kanitang inutus na king danum ning dagat king e la mitatas lagpus king sinabi na, at inyang ding pundasyun ning yatu telakad na la._i7kanitang binili no ding biga king banua, kanitang ding sibul ning dagat biklat na la,h{Atyu na ku kanitang lelang ne ing banua king ngeni kabilian na, kanitang lidlad ne ing balamu suklub babo ning danuman,Tg!bayu ne lelang ning Dios ing yatu, at ding marangle o ing gabun ning yatu.Hf Atyu na ku bayu la linto ding bunduk, at ding bunduk-bundukan,Te!Atyu na ku bayu ya linto ing dagat; kanitang ala la pang danum ding sibul.PdMelalang na ku bayu linto ing sabla, kanitang ing yatu e ya pa megawa.yckKaring sablang lelang ning Ginu aku ing minuna, king sablang depat na kanitang milabas a panaun aku ing mumuna.Ub#Karetang malugud kaku dinan kong pibandian pati na ding karelang tuknangan.`a9Lalakad ku king dalan ning kabanalan; kaku lang tutukian ding tuntunan ning katuliran.L`Ing kaku akua yu maygit ya king gintung puru at king pilak a puru.Y_+Atyu kaku ing pibandian at dangalan, pati ing e kukupas a pibandian at kanawan.P^Kaluguran ku la detang malugud kaku, at ding manintun kaku akit da ku.[]/King uli ku pamuntuk makapamahala la, at pati na detang marangal a tau ning yatu.c\?King uli ku ding ari atyu la king tronu, at pamuntuk patupad dang kautusan a makatuliran.^[5Kaku ing mayap a kaisipan at ing tune agyu kung daptan, atin kung beluan at sikanan. Z  Ing takut king Ginu ya ing pikasaman ing e ustu; kakung kasaman ing ketasan at ing kapalaluan, ing ugaling e mayap at kalaraman.dYA Aku ing Kabiasnan; atyu kaku ing bage aintindian, atin kung beluan at masalese kapasyahan.pXY Uling ing kabiasnan maygit ya karing alahas a mangamal; ala yang kalupa king nanumang kekang pagnasan.cW? Ipaygit yu king pilak ing kakung tuturu; pilinan yu ing kabiasnan kesa king purung gintu.YV+ Masala la king taung ating aintindian, at malino la king taung ating kabiasnan.NUIng sablang kakung sabian makatuliran; ala kang akit a pamangabiran.IT Ing kakung sabian katutuan, uling masusumami ku king kalaraman.aS;Makiramdam kayu, uling magsalita kung bage maulaga; karing labi ku lumual ing katutuan.DRIkong mangmang, kabiasnan kekong pagaralan, at pakaisipan.dQAAusan da ka kapanamdaman, O taung melalang, mamaus ku king balang tau ning mabilug a yatu.ZP-Atyu karin king piluluban king siudad, karing lele pasbul dalan. Nganang mamaus:ROMakayabat ya karing matas a lugal lele dalan, at karing mikurus a dalan.=N wE wari mamaus ing kabiasnan at ing beluan anti naman?^M5Ing bale na papunta ya king kutkutan da ring mete; metung yang dalan ning kamatayan.ZL-Dakal na lang lalaki ding sinira na; e mu na la abilang ding pamilyang lesak na.bK=E ye paburen mabihag ing pusu yu king anti kaniting babai; tuknangan yu neng panintunan.bJ=Inya ngeni, kakung anak, makiramdam kayu kaku. Pakiramdaman yu sana ing kakung sasabian. I angga king ing paslu tinasak ya king pusu na. Mengari ya king ayup a tinuklu king bitag; e na balu king makapanganib ing bie na.sH_Tinuki yang anti ing baka a tatairan king matadero ban pulkeruan; mengari ya king usa king bitag merakap,JG King pamanagkat nang malambing ning babai mepilit ya ing lalaki.UF#Migbakal yang dakal a salapi at magbalik ya pota pang kabilugan ning bulan.9Emuling ala yu ing asawa ku. Miglakbe yang marayu.;DqTara, siping kata kabukas; miyabe kata king ligaya1C]Pepabangluan keng mira, aloe, at kanela._B7Geyak ke't tikpan ing kama ku karing ulas a linen a miyayaliwa kule a menibat Ehipto.DAInya linual ku ban ika ing panintunan ku. Atyu na ka pala!|@qKaybat-ibat ku pa mung miyain ain ngening aldong iti at darala kung minuli ing karning ibat karing ain-sakripisyu.T?! Tambing neng kinaul iting baintau; inuma ne at linawe neng maratna. Ngana,c>? Ugali na ing talatalakad karing kantu; neng misan king palengki at neng misan king dalan.O= Masikan ya lub at alang kadinedine. Parati yang lilibut karing dalan.y<k Seganan ne niting babaing makapiblas king imalan ning babaing magtinda king katawan na at e ustu ing isipan na.+;Q Mabibengi na kanita at madalumdum.g:GLalakad yang papunta king dalan malapit king kantu nung nu ya manuknangan ing metung a babai.u9cIkit ku la ding dakal a baintaung alang sibukan, oneng meyaus ku pansin king metung a kayabe rang mangmang.;8qMisan a aldo makatando ku king awang ning bale ku.f7EParehu da kang ilaut karing asawa da ring maki asawa at karing managkat king pamagsalita ra.c6?Ituring meng anting atsi mu ing kabiasnan, at ing beluan anting matalik mung kakaluguran.;5qPakatandanan mu la; king kekang pusu idukit mu la.4'Tupad ka king kakung sasabian at ing bie mu kumaba ya. Nung makananu mong ingatan ding kekang mata makanyan mung ingatan ing kakung sasabian.[3 1Anak ko, tandanan mu ing kakung sasabian at pakamalan ing kakung mayap a sasabian.^25#E na tanggapan nanumang kabayaran; e mu asabat ing mua na nanumang regalung ibie mu.1}"Alang kalupa ing mua na ning metung a lalaki neng datangan ne ning pamangalalu, at ala yang gagalangan potang mablas ya.V0%!Kasakitan at alang dangalan ing kamtan na at e na mabura ing kamarinayan na.X/) Ing taung makipangalugud makuyad ya kaisipan. Ing sisiran na ya ing sarili na.h.Inung marakap ya, mamayaran yang pitung besis king penako na; ipamayad na ing sablang bandi na.E-Apanupaya ya ing taung menako pamangan uli ning danupan ya,,Makanyan munaman ing mapalyari king lalaking talasawa a sisiping king e na asawa. Ninuman ing makipangalugud miparusan ya.K+Nung adalpak mu ing uling a mibabaya, e ka wari mapaltus a bitis?4*cE ya wari mapali ing taung mamialungan api? ) King ditak a salapi asali me ing babaing magtinda king katawan na, oneng king pamakipangalugud mawala ngan ing kekang kayatinan.R(E mu sa pagnasan ing lagu da, at e ka pabihag karing mata rang mapundat.\'1Milaut ka king babaing e mayap at king agkat nang malambing ning babaing talasawa.&Ing karelang panabilin at turu mengaring sulung maslag; ing karelang beluan ya ing mituru keka nung makananu kang mibiebie.z%mIng karelang tiru ya ing matnube keka king paglakad mu; ing mingat keka neng bengi at munie turu keka neng aldo.A$}Idukit mu la king pusu mu at ikwintas king kekang batal.g#GAnak ko, pamintuan mu ing yuyutus nang tata mu keka at e mu kakalinguan ing turu nang ima mu.l"Qing testigu a e magsalitang katutuan, at ing taung panibatan na ning pamipate da ring mikaluguran.O!ing kaisipan a mimisip e mayap, ding bitis a mabilis darapat e mayap,h IIng pamagmaragul, ing dila na ning malaram, ing gamat a makamate karing taung alang kasalanan,A}Ating pitung bage a kasaman na at e apanupaya ning Ginu:iKInya dugpa karela ing kasiran a e asahan, at misakitan la karing sugat a e na bitasang kumayap.b=samantalang kilub dang pusu e mayap ing karelang paplanu; sasalbag lang gulu karing tau.R Kindat-kindat la at miyayaliwa la daraptan ban ikang karelang linlangan;T! Ding alang kwenta at e mayap a tau libut-libut lang magsalitang kalaraman.N Oneng kabang matudtud ya, datang ing kakaluluan a mengaring tulisan.I  Matudtud ku mu saguli, nganang sumabi, magpaynawa at magtamimi.X) Angga kapilan ka kaya kera-kera, O taung matamad? Kapilan ka pa kaya mibangun?T!makanyan man aldo-aldo titipun lang pamangan para king panaun ning kauran.A}Ala lang pamuntuk o manimuna o pekapun a mumutus karela,RDing taung matamad sukat lang makapagaral king pamibiebie da ring panas.eCanggang e ka mibulus anting ayup king aula o anting usa a tatakas ketang bisang dakap keka.'IE ka matudtud o magpaynawa man$ANung makanyan, anak, makapailalam ka king upaya na ning taung ita. Oyni ing kekang daptan ba kang makapagkalag: agad meng puntalan at makisabi kang mayap.Me ka kaya mipako king kekang pangaku o misabit king kekang pangaku?Y -Anak ko, nung pengaku mung bayaran ing utang ning kalupa mung tau o ning dayuan,\1Mate ya uli ning keyalan nang pamanaguanta; uli na ning kamangmangan na mewala ya.veDing kasalanan na ning taung e mayap ilang mismung dakap king bie na; marakap ya king pamikasalang depat na.Z -Akakit na ning Ginu ing sablang daraptan mu. Lalawan na ka nukarin ka man munta.o WAnak ko, obat paituksu ka king lugud ning aliwang babai at paysoso king asawa na ning aliwang lalaki?| qMalagu ya at matimtiman antimo ing sampaga. Paintulut mung paligayan na ka ning lagu na at kaulan ning pakamal na.V %Inya sukat kang tumula king kekang asawang pekasalan mu inyang kayanakan ka. Sesen yu la't paragulan ding kekong anak ban ilang sumaup kekayu potang matua na kayu, at e kayu maging pabayat karing aliwang tau.c?Kailangan la waring ikalat anting dinat karing dalan ding ayanak yu karing aliwang babai?pYMaging tapat kayu karing sarili yung asawa at bukud ibie karing sariling asawa ing sabla yung pakamal.EAt ngeni ala kung dangalan king akakit da ring taung dakal.=u E ku kasi sikasu ing tuturu da ring kakung talaturu.U# Sabian yu kanita, E ku kasi mekiramdam at kakung tinggian ing mayap a turu.kO Saingsing kayu king kawakasan ning kekong bie potang ing kekong katawan butul-balat na lang tune.[/ pota aliwa lang tau ding kuma king kekong pibandian at pati ing kekong pipagalan.X) Nung e kayu makiramdam masira kayu dangalan, at mate agyang kayanakan kayu pa;X)Dumayu kayu king makanyan a babai! E ye lalapitan agyang ing lele nang pasbul.U#Ngeni anak ku, makiramdam kayu kaku at kakung sasabian e yu sa kakalinguan.e~CE ne gagalangan ing dalan na ning bie; paliku-liku la ding dalan na at ala yang kapupuntan._}7Durulung la ding bitis na king kutkutan at ding lakbang na papunta la king kamatayan.M|oneng ala kang akua kaybat yung misiping nune mu sakit at kaguluan. {Kasing yumu no ning pulut-panilan ding labi ning asawa na ning aliwang tau, at ding uma na anti la king larung olibong matalusad,[z/ban mabiasa kang gawang ustung kalutasan at maging magaling king kekang sasabian.Zy /Anak ko, makiramdam ka king kakung apagaralan; magaral ka king kakung bie delananRxE ka balabalikid king kekang pamaglakad; kekang lisian nanumang e mayap.[w/Siguraduan mung balu mu ing kekang daraptan ban maging maayus ing kekang gagawan.cv?Lumawe kang maratna king daratang a panaun at lawan masalese ing dalan a kekang tutukian.SuE ka sa magsalita king e katutuan ni makiabe king kalaraman a maglinlang.NtMisip kang pakakalale uling king kaisipan makasalale ing kekang bie.Zs-Uling bie at masanting a pamikakatawan ing tanggapan da ring manintun kabiasnan.@r{E mo paburen mawawala; king pusu mu karin mu la idukit.Zq-Anak ko, pakiramdaman mu ing kakung sasabian; pakiramdaman mu ing kakung iyaral.pAnti ya king benging madalumdum ing dalan da ring taung e mayap; misakab la at e ra man balu nung nanung karelang atakiran.poYOneng mengari ya ing dalan na ning taung matulid king aldo a saslag; lalu yang maslag neng aldo tapat.bn=Karela ing e mayap mengaring pamangan, at mengaring alak a karelang inuman ing bigsikan.mE la mipatudtud ding taung e mayap anggang e la makagawang e ustung dapat; e la mipaindatun anggang e la mekapanasakit kapanamdaman.glGPangilagan me! Lisian mu ing e ustu; keka yang gulutan at king ustung dalan karin ka dumalan.jkME me daralanan ing daralanan da ring taung e mayap ni pakiapusan ing e ustung karelang daraptan.rj] Ingatan mu ing tiru ku at e mu paburen; ingatan mu uling ing bie mu king kabiasnan ing katatalakaran na.Ti! E mirinan sagabal ing kekang pamaglakad, at e ka misakab potang mulayi ka.Rh Tiru ku keka ing kabiasnan at ing matulid a dalan a sukat mung tuntunan.^g5 Anak ko, makiramdam ka kaku. Dinan mung ulaga ing sasabian ku ban kumaba ing bie mu.[f/ Ya ing miputung korona ning ligaya keka at palamutian na kang mabanglung sampaga.Xe)Luguran mu ing kabiasnan at maging marangal ka; kaulan me at parangalan na ka.rd]Ing pamagumpisa ning kabiasnan ya iti: magaral ka at nanuman ing malyari pakikuanan mung mika beluan ka.bc=E mu paburen ing kabiasnan at ingatan na ka ning kabiasnan; luguran mu at ingatan na ka.PbE mo kakalinguan o paburen. Pakikuanan mung mabiasa ka at mika beluan.|aqtiru na kung tata ku. Ngana kaku, Tandanan mu ing tuturu ku. Daptan mu ing sasabian ku keka ban kumaba ing bie mu.U`#Kanitang anak ku pang malati, bukud a anak dang lalaki ding kakung pengari,@_{Mayap ing tuturu ku kekayu, inya kekayu ngang tandanan.g^ IAnak, pakiramdaman yu ing tuturu nang tata yu kekayu at pakaintindian yu ban mika beluan kayu.Z]-#Tanggap lang dangalan ding biasa, oneng kamarinayan ing kamtan da ring mangmang.T\!"Susunu na la ding palalu, oneng bibendisyunan na la ding taung mababa lub.[{!Susumpa na la ning Ginu ding pibalebale da ring e mayap a tau, oneng bibendisyunan na la ding pibalebale da ring banal.fZE Uling masusumami ya ing Ginu king taung e mayap, oneng tutula ya king taung matulid a dapat.PYE me kakaririan ing taung tampalasan ni makiapus king keyang daraptan.RXE ka makipate kenu man nung ala kang asangkan at e na ka ninanan balang.cW?E ka mimisip dapat e ustu king kalupa mung tau a manuknangan siping mu at magtiwala keka.OVE mu na pibukas-bukas ing saup a aibie mu ngeni king kalupa mung tau.bU=Daptananan mu lang mayap ding mangailangan saup lalung-lalu na nung iti agyu mung gawan.WT'Uling ing Ginu ya ing mingat keka; e na paintulut ing manakbag ka king bitag.dSAE ka maligalig tungkul karing sakuna a biglang daratang anting bagyu karing e mayap a tau.>RwMagkera kang alang takut at mipatudtud kang maniaman.7QiInya lumakad kang alang takut at e ka misakab.-PUIla ding munie bie at dangalan keka.oOWAnak ko, e mu sa paburen ing kekang kabiasnan at mayap a kaisipan; e mu paintulut ing mawala la keka.nNUIng kabiasnan na ya ing pepasari ban ding ilug magus la, at ban ding biga king yatu uran ibaldug da.MLelang ne ning Ginu ing yatu king kapamilatan ning keyang kabiasnan; binili ne ing banua king pagkabilian na kapamilatan ning beluan na.ELMengari yang tanaman a mamunga karetang manintun kabiasnan.XK)Babie ning kabiasnan ing kaligayan at ituntun na ka king dalan ning kapayapan.EJMakabang bie ing babie na at saka pibandian ampon dangalan.fIEMaygit ya ing kabiasnan kesa karing alahas at ala yang kalupa king nanumang kekang pagnasan.WH'Maygit kaniti king pilak ing pakinabang at lalu yang maygit king gintung mal.;Gq Masuerti ya ing manakit kabiasnan at pamanalastas.F Uling didisiplinahan ne ning Ginu itang kaluguran na, antimo nung makananu neng sasabianan ning tata ing anak a kaluguran na.E Anak ko, neng sasabianan na ka ning Ginu, e mu sa tatanggian at pagkasala; pakaintindian mu at tanggapan bilang disiplina.rD] Nung daptan mu yan, kumatmu la ngan ding kekang datukanan at maglapo-lapo lang alak ding kekang lulanan.}Cs Parangalan me ing Ginu king pamiyain mu king kekang pibandian at karing mayap diling bunga na ning kekang tamnanan.eBCNung yan ing kekang gawan, anting panulu kumayap lang sugat mu at sikan ing kekang katawan.]A3E mu lalawan maragul ing kekang sarili; tumakut ka king Ginu at lakuan ing e mayap.u@cE me kakalinguan ing Ginu king sablang kekang daraptan at pakit ne keka ing ustung dalan a kekang tuntunan.n?UManalig ka king Ginu king mabilug mung pusu at e ka magtiwala kapilan man king sarili mung kaisipan.@>{Nung iti daptan mu, tumula ya keka ing Dios at ing tau.=E mu tatanggian ing katapatan at ing kapanaligan. Isabit mu lang anting kwintas king kekang batal at itanam king kekang pusu.0<[ban kumaba at mibendisyunan ing bie mu.m; UAnak ko, e mu la kakalinguan ding tuturu ku keka; e mu la kakalinguan tutuparan ding kakung kautusan]:3oneng mitabi la keting bansa ding taung e mayap, at maputput la yamut ding e tapat.B9Uling ding taung mayap ila ding manuknangan keting bansa,S8Inya tukian mu ing alimbawa da ring taung mayap at lisia ka king e mayap.i7KAla nang mekapagbalik metung man karetang linapit keting babai o mekasalese king pamibiebie na.p6YNung munta ka king tuknangan na anti na kang minta king kutkutan; lugal ne ning kamatayan ing bale na.h5IBabai yang taksil king sarili nang asawa at mangalinguan ya karing banal nang sumpa king Dios.s4_Akua meng atanggian ing babaing e tapat king asawa na a managkat king kapamilatan ning mayumu nang amanu./3Yding taung e mu apanaligan at e tapat.L2ding taung tutula king pamaniapat e ustu at mayayama king e mayap,J1  ding taung e bisa king bie matulid ban mibiebie king pamikasala,0 at ya ing mamigil keka ban e mu daptan itang e karampatan. Saupan na kang lumaut karing taung gagawang gulu king karelang pamagsalita;K/ Ing kekang kabiasnan at ing kekang aintindian ya ing mingat keka,=.u Maging biasa ka at tumula uli na ning kekang beluan.- Nung makiramdam ka kanaku abalu mu nung nanu ing ustu, ing matulid, at ing alang papanigan. Abalu mu ing sukat mung daptan.b,=Ingatan na la detang makiutus alang papanigan at ingatan na la detang malugud king Ginu.I+ Ya ing babie kabiasnan at mimingat karing taung mayap at tapat.X*)Ing Ginu ya ing babie kabiasnan. King Ginu manibat ing beluan at pamanalastas.){Nung iti ing daptan mu, abalu mu nung nanu kabaldugan ing ating takut king Ginu at akua mung mabiasa tungkul king Dios.j(MPanintunan mung antimo ing pamanintun mung pilak o king pamanintun king makasalikut a pibandian.J' Wa, maniawad kang kabiasnan at magkapilit manintun pamanalastas.G&Pakiramdaman mu ing kabiasnan at pakaintindian mung masalese.h% KAnak ko, pakiramdaman mu ining tuturu ku keka at pakamalan mu ampon daptan ing parapat ku keka.X$ +!Oneng ing makiramdam kanaku mika kapayapan ya ampon kapanatagan at e mitakutan. #  Mate la ding taung alang beluan uling e ra buri ing kabiasnan, at mawala la ding taung alang isip uli na ning ala lang malasakit.q" ]Inya ngeni, pupulan yu ing bunga na ning depat yu at ing mismung dapat yu ya ing munie kasakitan kekayu.P! e kayu mekiramdam king kakung turu, at e yu pinsinan ing kakung iyaral.M  Uling pikasaman yu ing kabiasnan; e kayu bitasang tatakut king Ginu,v gKanita maus kayu kanaku, oneng e ra kayu pakiramdaman; magkapilit kayung manintun kanaku, oneng e yu ku akit. potang ing takut a anting bagyu sapulan na kayu, at tiupan ning angin ning kaligaligan; potang ing kaligaligan at tangis datang kekayu.k QInya mayli ku potang mika problema kayu; kaylian da kayu potang datangan na kayu ning kapahamakan,W )E yu bitasang pinsinan ing kanakung turu at tatanggian yu ing kanakung iyaral.v gMenatili kung mamaus kekayu, oneng e kayu bisang makiramdam. Agkatan da kayung lumapit, oneng e yu ku sikasu.[ 1Pakiramdaman yu ing turu ku; dinan da kayung mayap a turu at dinan kening balu ku. Taung mangmang! Angga kapilan yu buri ing ala kayung beluan? Angga kapilan yu pituya-tuya ing kabiasnan? Kapilan kayu pa kaya mabiasa?d Cmamaus karing pasbul dalan ning siudad, at nukarin mang lugal la mititipun ding tau. Ngana,K Mamaus yang masikan ing kabiasnan karing dalan at karing palengki;  Makanyan ing miras karing taung misasalapi king kapamilatan na ning pamaniapat katampalasanan; kamatayan ing karelang kaulian.b ?Oneng e ra balu ding taung anti karen king ing umangan dang bitag ya kabud ing sarili da.[ 1Ala kang apala nung iyumang me ing bitag king akakit ning ayup a buri mung dakpan.U %uling kapad da ing darapat e mayap, at mamalagua lang makamate kalupang tau.I  Anak ko, e ka makiabe karing taung anti karen. Dumayu ka karela,L Makiabe ka kekami at pipitnan-pitnan tamu ing sablang apanako tamu.V ' Mibandi tamu at mikatmuan la ding kekatamung bale king pibandian a akua tamu.V ' Mabie la at masalese potang lapitan ta la, oneng mete la potang lakuan ta la!  Nung sakaling sabian da, Tara, manintun tamung taung paten tamu! Panasakitan ta la ding taung alang kasalanan ban tumula tamu!O   Anak ko, nung agkatan da ka ring makasalanan, keka la sanang tanggian.T  # uling ing karelang tuturu mengaring kupia at kwintas a munie dangalan keka.f  GAnak ko, pakiramdaman mu ing tuturu nang tata mu at pakiramdaman mu ing sasabian nang ima mu,  Ing takut king Ginu ya ing pamagumpisa na ning kabiasnan. Ala lang pansin ding mangmang king kabiasnan at king pamagaral.x  kban malyari da lang aintindian ding malalam dang kabaldugan ding kasebian, at ding palaisipan ding taung biasa.r _Malyari la namang makaragdag king beluan da ring taung biasa at munie kasaupan karing atin nang pegaralan Dirinan deng kabiasnan ing taung alang beluan, at tuturu da karing kayanakan nung makananu lang gawang kapasyahan king ustung paralan.x kTuturu da reti nung makananu kang mibiebie maisip, at nung makananu kang maging makatuliran at alang papanigan.% EIla deti ring kasebian a makasaup keka ban akilala mu ing kabiasnan at ing mayap a turu, at ban aintindian mu la ding malalam dang kabaldugan ding kasebian.H Ding Kasebian nang Solomon a anak nang David at ari ning Israel.J Purian ye ing Ginu, ikong sablang melalang! Purian ya ing Ginu!Z+Purian ye kayabe ding pandereta; purian ye kayabe ding kakalaksing a pandereta!\/Purian ye kayabe ding tambul at king terak; purian ye kayabe ding alpa at plauta!QPurian ye king tiup ding trumpeta; purian ye kayabe ding alpa at lira!U!Purian ye uli ding mayupaya nang dapat; purian ye uling sakdal ya degulan! ~ Purian ya ing Ginu! Purian ye ing Dios king Templo na! Purian yu ing sikanan na karin banua. fig,Purian ya ing Ginu!,(150:1)fig*|}o ban parusan la ding bansa antimo ing utus ning Dios. Iti ya ing tagumpe ning balen ning Dios. Purian ya ing Ginu!\|/ban igapus king tanikala ding ari da, ding mamuntukan da karing tanikalang bakal;={sban sambutan ding bansa at parusan ding memalen da;izIBustan mu lang kulisak masikan, pupuri king Dios, kabang tatalnan da la ding mataram a espada,|yoBustan mu lang magsaya ding memalen ning Dios king tagumpe ra; bustan mu lang matulang magkanta karing piesta ra.kxMIng Ginu manakit yang tula karing memalen na; puputungan na la king tagumpe ding mapagpakumbaba.rw[Purian ye ing lagyu na kapamilatan ning pamanerak; manigtigan kayu karing tambul at alpa, at purian ye.nvSTumula ka, Israel, uli ning kekang Talapaglalang; uli ning Ari mu, magsaya kayu, memalen ning Zion!zu mPurian ya ing Ginu! Pagkanta yeng bayung kanta ing Ginu; purian ye libutad ding kapulungan ding tapat king Ginu.t3Ya ing minie sikanan king bansa na, inya sabla nang memalen karela yang purian, ding memalen ning Israel a tutu nang pakamalan. Purian ya ing Ginu!s- Bustan mu lang purian de ing lagyu ning Ginu, uling ing lagyu na maygit ya karing sablang lagyu; ing ligaya na lalagpus king yatu at king banua.Mr ikong kayanakan a babai at lalaki, matua at pati na anak a malati.Oq Purian ye, ikong ari at sablang tau, prinsipi at sablang mamuntukan,Wp% ikong sablang animal, matunud at malyap, ikong sablang gagapang at susulapo.bo; Purian ye, ikong bunduk at bunduk-bundukan; ikong tanaman a mamunga at ikong kagubatan;_n5ikong kildap at uran-lipat, yelu at biga, at masikan a angin a mamintu king utus na.gmEPurian ye ing Ginu manibat ken king yatu, ikong dambuala king dagat, at sablang kalalalaman;Zl+king utus na mipilmi la lugal king kapilan pa man, at e la malyaring e mamintu.Yk)Bustan yung ila ngan purian de ing lagyu ning Ginu! Minutus ya at melalang la;Jj Purian ye, kakataskatasan a banua at ikayu, danuman babo banua.NiAldo at bulan, purian ye; purian ye, ikong sablang saslag a batuin.Zh+Purian ye, ikong sablang anghel na; purian ye, ikong sablang sundalus na banua.cg ?Purian ya ing Ginu! Purian ye ing Ginu manibat ken banua, ikong manuknangan king katasan._f5Karing aliwang bansa iti e na gewa, e ro akikilala ding utus na. Purian ya ing Ginu!We%Parala na ing amanu na kang Jacob, ding tuntunan at kautusan na kang Israel.SdPotang mutus ya, malalaso ing yelu; payanginan na at magus ya ing danum.ncSBual-bual nang babagsak ing yelu, anti waring graba; ninu mo ing makapibata king dimlang pasari na?[b-Antimong bulbul tupa ing yelung parala na; antimong alikabuk neng sasambulat na.?awPotang mutus ya, agad iting matutupad keti king yatu. L~~~ }}=||Q{{nzzkyyxx1ww#vvuu8tt srrgqqqpp"oo9nnmm2llkkTjjeiiihh!ggZZQYYUXXgWWbVV|VUzTTvSSSRRQQ+PPYOOONNeMMMLL,KK>JJZIIjI HH\GGOFFKEEaDDD1CC'BBWAAt@@@?o?>>H==Y<v21Lh/IMengari ya king gagaleung a leon ing ari potang mua ya. Magpakamate ka nung pamuan me ing ari.u. eGawan na kang palalu ning alak at ing kalasingan idala na ka king kaguluan. Mangmang ya ing taung maglasing.e-CAting makasadiang parusa karing taung mapaninsultu, at ding mangmang siguradu lang mabarug.,Ing testigung alang katapatan sasabatan na ing tagumpe ning hustisia, at ding taung e mayap ala lang buring daraptan nune mu ing kasiran.d+AAnak ku, nung tuknang kang makiramdam king mayap a turu keka nang pepaburen ing kabiasnan.j*MAla yang marine at alang dangalan ing anak a lalapastangan kang tata na at mitatabi kang ima na.) Ing mapaninsultu keka yang barugan ban makapagaral ya ing taung mangmang. Nung ing biasa keka yang sabianan lalu yang mabiasa.l(QBibili neng gamat ning matamad king pinggan, oneng e ne asubu king asbuk na uli ning katamaran na.m'SIng takut king Ginu makakaba king bie mu; mika kapanatagan ya at kaligtasan king nanumang kaguluan.e&CIng pagnasan king tau ya ing katapatan na; mas mayap ya ing taung kalulu kesa king malaram.[%/Dakal ya isipan at tatangka ing tau, oneng ing matupad ya ing kaburian ning Ginu.a$;Makiramdam ka king payu at kekang tukian, king daratang a panaun maging biasa ka naman.#!Paburen meng dili na king parusang tinggap ning taung buntuk na mapali ya; nung keka yang saupan siguradu nang ulitan ing pamamerwisyu na.j"MKabang malati ya pa ing kekang anak keka neng disiplinahan; e me kukusintian ban e ya misakitan.n!UAnti kang paparam king Ginu neng daraptanan mong mayap ding kalulu, at ablas ning Ginu tanggapan mu.o WKumaba ing bie, nung pamintuan mong utus ning Ginu; itang lapastangan dasnan nang agad ing kamatayan.dAUyab-uyab ya at gamus-gamus pusad ing taung matamad, inya ala yang laman ing keyang atian.'Malyari yang mika manang pibalebale at pibandian ing tau karing pengari na, oneng bukud mung ing Ginu ya ing makaibie mayap a asawa king tau.  Ing mangmang a penganak ya ing magdalang kasiran kang tata na, oneng ing asawang masalita mengari ya king danum a patak-patak.s_ Ing mua ning ari mengaring galeung ning leon, oneng ing pamaniapat nang mayap mengaring uran a panenayan.eC Ing kabiasnan ning tau dirinan neng kapibabatan; ikarangal na ing panupaya ne ing mikasala.{ E karapatdapat king mangmang ing magpasasa ya king kalayawan, at manawang ing mamuntukan ya karing pamuntuk ing alipan.^5 Ing ninumang maglaram king arapan ning husgadu siguradu yang miparusan king sukulan.ykItang bisang makapagaral ing sarili na ya ing sasaupan na; itang paulagan na ing kabiasnan tagumpe ing akua na. Nung ding kapatad ning kalulu e re sikasu, e sukat pagmulalan nung alang bisang makipagkaluguran king kalulu agyang magkapilit ya.{oDakal lang magkapilit lumapit king taung ating mayap a pilubluban; kakaluguran de ngan ding tau ing babie regalu.\1Ing maglaram arapan ning husgadu, siguradu yang miparusan at iti e na apangilagan.ucIng pibandian managkat yang bayung dakal a kakaluguran, oneng ing pakakalulu kakawanian de ring keyang abe.{Ipapahamak da ring aliwang tau ing sarili da uli ning karelang kamangmangan, kaybat, ing Ginu ya ing karelang sisisian.nUE mayap ing milalung kapagnasan a alang kayabe beluan; ing pamamirapal idala na ka king kapahamakan.^ 7Mas mayap ya ing kalulung malinis a pamibiebie kesa king taung magsalitang kalaraman.eCAting pamakikaluguran a e maglambat; atin munamang kakaluguran a tapat kesa karing kapatad.nUGagalang ya ing taung kalulu neng makipagsalita ya, oneng ing makualta magaspang ing pamagsalita na.q[Nung mekapakiasawa ka king babaing tapat, ing kekang meging kapalaran mayap. Iti regalu king Ginu ibat.  Ing kekang amanu malyaring makakaba o makakuyad king bie mu; inya sukat mung balung tanggapan ing bubunga da ring kekang amanu.E Pakibatan mu ing ibunga na ning balang amanung sasabian mu. !Nung saupan me ing kapatad mu maging anti yang pader ning siudad a maningat keka, oneng nung pakipaten me isara na la ding pasbul na keka.t aNung ding aduang masikan milaban la king husgadu, malyari dang arian king bagutan ing karelang pisasabian.  Ing taung mumunang magsalita king arapan ning husgadu balamu ya ing ustu anggang e ne pagumpisan pangutnan ning keyang kalaban.MNung bisa kang milapit king maimpluensiang tau pagdala meng regalu.DIng taung biasa makasadia ya at magkapilit lalung mabiasa.`9Ing sikanan lub king sakit ikabus na ka, oneng nung maina ka lub ing bie mu mawala ya.oW Makiramdam ka bayu ka salabat at makibat. Mangmang ka at maniugat kapanamdaman, nung iti e mu daptan.mS Mapagmatas ya ing taung e pa dinalan kasakitan, oneng bayu datang ing dangal ing pamagpakumbaba pa.\1 Ukulan da ring mabandi king ing karelang pibandian ingatan na la king kapahamakan.wg Mengari ya ing lagyu ning Ginu king toreng matibe; kambilan ne ing taung banal king oras ning pamangailangan.M Kalupa ne ning e mayap a taung matamad ing taung maburing manlasak.GManiaman pakiramdaman ing indredus; kapad tamung tatanggapan.Z-Ing asbuk ning mangmang ya ing kasiran na, at ding dakap ila mismu ding labi na.b~=Magdala yang kaguluan ing dila ning mangmang, at aduan na ning asbuk ing tampalingan ya.d}AE ustu ing kampian ya ing mikasala, at pagkaitan yang hustisia ing taung alang pamikasala.f|EIng amanu na ning tau mengari yang danum a malalam; anti king agus ning sibul ing kabiasnan.g{GPotang atyu ing e mayap, datang ing kamarinayan, kalako ning dangalan datang ing kamarinayan.bz=E ya tutula ing mangmang king kabiasnan; tula na ing ipakit na ing sarili nang gelingan.^y 7Ing taung e biasang makiabe maymut ing kapagnasan na; king pikayaring mayap tutul ya.]x3Aturing meng biasa ing mangmang, nung e ya daraldal o balu neng isara ing asbuk na.^w5Maingat ya ing taung biasa king pamagsalita na; ding taung e mapali buntuk biasa la.qv[E makatuliran ing papamayaran yang multa ing taung alang kasalanan, at ing parusan lang taung marangal.guGIng alang isip a penganak sakit yang buntuk kang tata na, at suksuk ya king pusu nang ima na.mtSBalu na ning taung maisip ing sukat nang daptan, oneng ing taung mangmang balabalandra ya kaisipan.as;Ding hues a e tapat king pasalikut tatanggap lang suhul, inya ing hustisia e matutupad.^r5Panulu king bie ing masaya ka lupa, oneng ing malungkut tunggal ditak papaten na ka.cq?Ing anak a mangmang problema ya karing makatua na; lungkut at kasakitan ing nabangnan da.]p3E ya minawa bie ing taung mimisip e mayap, at itang malaram miras ya king kabiguan.ro]Ing malugud king kaguluan malugud ya king kasalanan; itang magsalitang kapalaluan managkat yang kasiran.}nsMibibili ya king kagipitan ing taung alang isip uling ya ing mengakung manalakaran king utang ning kalupa nang tau.vmeMikalugud la ding mikaluguran king kapilan pa man. Nanung ulaga ning pamikakapatad nung alang pamidadamayan?olWAla yang apala ing mangmang king pamagpakagastus na king pamagaral, uling ala yang masalese kaisipan.{koParehu nang pikakasaman ning Ginu ing parusan ya ing taung alang kasalanan o payalang sala ing dinapat kasalanan.rj]Ing pamagumpisa ning pamipate mengari king malating busbus king tabun; sumpalan me bayu na akuang dagul.diA Nung e ustu ing ablas king dapat a mayap, e mu apalakuan ing e ustu king kekang tuknangan. h9 Mas mayap ing lumapit king gaindung oso a kepanakawanan karing keyang anak kesa king lapitan me ing mangmang a samal king dapat nang alang kabaldugan.dgA Nasa ning taung e mayap ing pamaglaban, inya datang ya king bie na ing mabagsik a kalaban.tfa Ing taung biasa agad yang mabibiasa king ditak a kekang sabian kesa king mangmang a ulit-ulitan babarugan.e/ Itang mamatawad pasiknangan na ing pamikakaluguran, oneng itang parati nang kakalkalan ing milabas nang kasalanan sisiran na ing pamikakaluguran.[d/Isipan na ning taung babie suhul king iti makasaup ban akua nang sablang buri na.xciE la mayakit king taung mangmang ding malagung amanu; ing pamaglaram e mu damdaman king taung kagalang-galang.dbADing apu ilang ligaya da ring makatua, at ing ligaya da ring penganak ila ding pengari da.%aCIng magsisti king taung kalulu, ing pagsisti na ya ing Dios a linalang king tau; ing matula king sakunang dugpa king kalupa nang tau siguradu yang magdusa.`Ing taung e mayap a dapat makiramdam ya karing labing e mayap; kapad da naman ding malaram ing makiramdam king e katutuan.^_5Masusubuk king api ing gintu at pilak, at ing susuri king pusu ning tau ya ing Ginu. ^ Ing maisip a ipus igitan ne ing anak nang alang kwenta ning panginuan na, at akua nang mika dake king mana antimong kapatad na.y] mMas mayap ya ing mesias a tinapeng kakanan a ating kapayapan kesa king dakal a pamangan king magulung tuknangan.q\[!Mibabagutan lang tau ban karelang abalu ing kaburian ning Ginu, oneng ing munie kapasyahan ya ing Ginu.[) Mas mayap ing makapibata king mua kesa king mayupaya ka; mas mayap ya ing biasang mamigil king sarili kesa king sasakup kang maragul a siudad.cZ?Ing maputing buak korona ne ning maligayang dangalan; bunga ne ning malinis a pamibiebie.nYUMingat ka karing taung makatiman at kindat-kindat; magkang keka atin na lang aisip a e mayap daptan.uXcDing taung tampalasan karela lang lilinlangan ding karelang kakaluguran, at tatairan da la pa king kasiran.rW]Ing taung e mayap ya ing mikakalat king indredus, at ya ing sangkan king pamikawani da ring mikaluguran.bV=Ing taung e mayap mitatangka yang e mayap at pati amanu na mengaring aping mikakalabkab.yUkIng gana nang mangan ning magobra ya ing mumutus ban lalu yang magobra, uling e ne buring dumanup ing atian na.XT)Ing isipan mung dalan a kekang tutuntunan malyaring papunta ya king kamatayan.lSQIng malambut a amanu mengari yang mayumu; maniaman yang lalasan at makasanting yang pamikakatawan.`R9Misip la pa ding biasa bayu la magsalita; uli na nita, ing karelang sasabian makayama.rQ]Sibul ne ning bie ing kabiasnan king taung biasa, oneng kamangmangan ing sabianan ya ing taung mangmang.lPQMakilala ya ing taung biasa uli ning makaintindi ya; ing malambut nang sasabian managkat yang tau.^O5Itang makiramdam king payu tanggap yang kanawan, at ligaya ya ing manalig king Ginu.|NqMas mayap ing mapagpakumbaba at kayabe ding kalulu kesa king makakayabe kang tatanggap king penako da ring palalu.QMIng ketasan lub mamungang kasiran, at ing kapalaluan kapahamakan naman.sL_Pangilagan de ring taung marangal ing dalan na ning taung e mayap; itang maingat king bie na e ya numanu.hKIMas mayap ing manintun kabiasnan kesa king gintung mal, at ing beluan kesa king pilak a dakal.rJ]Babie bie ing timan na ning ari; ing mayap nang pilubluban mengaring uran king oras ning pamangailangan.yIkIng mua ning ari magdalang kamatayan king ninuman, inya ing taung ating kabiasnan sukat neng pamatulan ing ari.nHU Tutula ya ing ari king taung magsalitang katutuan, at pakamalan ne ing taung papanig king katuliran.uGc Makasumami king ari ing nanumang dapat a e ustu uling king hustisia ya makatalakad ing tronu nang luklukan.fFE Tutula ya ing Ginu karing timbangan at sukad a e kulang at king tindang alang kapamiraitnan.{Eo Magsalita ya ing ari kapamilatan ning upayang manibatan king Dios; ding atul na pawa la ngang alang pamangabiran.cD? Ing tau ya ing misip king buri nang daptan, oneng ing Dios ya ing bala king kekang gawan.vCeMas mayap ing ditak a penakitan king malinis a paralan kesa king dakal a pibandian a e naman ustu penibatan.hBIMakaibie tula king Ginu ing mayap a ugali ning tau; pati ing kalaban na maging kakaluguran ne.A7Maging tapat ka at matupad at patawaran na ning Dios ing kekang kasalanan. Milaut ka king kasiran, nung ing Ginu ya ing kekang galangan at pitakutan._@7Kasusumamian ne ning Ginu ing taung palalu; siguradu neng parusan ing taung makanyan.?Ing balang metung karing lelangan na ning Ginu atin yang sariling kapupuntan, oneng ing kararasan na ning taung e mayap ya ing kasiran.]>3Ipagkatiwala mu king Ginu ing kekang nasa, at tagumpe ing ibie na king kekang obra.k=OPota isipan mu king ing sablang daraptan mu ustu, oneng ing Ginu ya ing matul king kapagnasan mu.?< {Ing magmungkahi ya ing tau, oneng ing bala ya ing Ginu.j;M!Ing takut king Ginu metung neng kabiasnan; muna ya pa ing kapakumbaban bayu ka tanggap dangalan.q:[ Itang e makiramdam king payu ing sarili na ya ing insultuan na; itang makiramdam lalu yang mipabiasnan.U9#Metung ka ping biasa, nung makiramdam ka neng ating magsalitang mayap keka.d8AIng makatiman a lupa babie yang ligaya, at ing mayap a balita babie kapasnon king katawan.r7]Makiramdam ya ing Ginu neng manalangin la reng mayap a tau, oneng e na la papansinan ding taung e mayap.z6mMimisip la ding taung mayap bayu la makibat; agad lang makibat ding taung e mayap, oneng iti mamungang kaguluan.5{Ing sakim king e ustung pakinabang mamungang kaguluan king pamilya na, oneng itang e tatanggap suhul kumaba ing bie na.d4AMakasumami king Ginu ing kaisipan a e mayap, oneng tutula ya karing amanung mitmung lugud.l3QLasakan na la ning Ginu ding bale da ring palalu, oneng ingatan na la ding karing kalulung mebalu.R2Papunta ya king bie ing dalan da ring biasa; e ya papunta king kutkutan.Z1-Ing magsalitang banayad at ing amanung karampatan babie kaligayan king kenu man.b0=Magtagumpe ka king lakad mu nung tanggap kang payu, oneng mabigu ka nung e ka mangutang.]/3Tutula la ding mangmang king kamulangan da, oneng ding biasa king ustu la liligaya.^.5Ing anak a biasa paligayan ne i tata na, oneng ing mangmang pikakasaman ne i ima na.j-MNung matamad ka misakitan ka nu ka man munta, oneng e ka mika kaguluan nung mayap ka pilubluban.i,KIng pelian buntuk kaguluan ing pasari na, oneng kapayapan ing bubunga na ning buntuk a marimla.{+oMas mayap ing gule ing ulam a kayabe ding kaluguran kesa king karning pamangan libutad ding taung kekang kasaman.f*EMas mayap ing kalulung ating takut king Ginu kesa king mabandi ka oneng mitmu kang problema.)yIng bie ning taung kalulu metung yang alang patad a pamakilaban, oneng king taung masaya ing bie na ala yang problema.f(EMagkapilit ya pang mabiasa ing taung biasa, oneng managyu na king mangmang ing kamangmangan.O' Titiman la ding tau neng masaya la; neng malungkut la maslam la lupa.f&E E na buri ning taung palalu ing sasabianan; e ya maniawad payu karing taung ating kabiasnan.%1 Balu na ning Ginu ing atyu king Sheol o ing king tuknangan da ring mete; lalu nang balu ning Ginu ing makalaman karing kekatamung pusu't kaisipan.u$c Ing taung darapat e mayap tanggap yang parusang mabayat; malapit ya king kamatayan ing e bisang sasabianan.l#Q E ya matula ing Ginu king ugali da ring taung e mayap, oneng pakamalan na la ding darapat kayapan.w"gTutula ya ing Ginu neng manalangin la ding taung mayap, oneng masusumami ya karing ain da ring taung e mayap.b!=Mikakalat ing beluan uli da ring taung ating kabiasnan, at e uli da ring taung mangmang.y kBalu rang ingatan ding taung banal ing karelang pibandian; ding taung e mayap miyugse king oras ning kagipitan.gGE ustu ing e makiramdam king payu da ring matua mu; itang makiramdam tanggap yang kasaplalan.a;Ing malagung amanu babie yang konsuelu king tau, oneng makamate ya ing mataram a amanu.r]Akakit na ning Ginu ing sablang malilyari nukarin man; lalawan na la ding taung darapat e mayap o mayap.Maging makayama ing beluan neng magsalita la reng taung maki kabiasnan; ding asbuk ding mangmang papalual lang bage alang kabaldugan.V 'Ing malambut a pakibat tatabi na ing mua; ing masias a pakibat palablaban na.\1#Tutula ya ing ari karing talasuyung tapat, oneng mimimua ya karing makarine dapat.r]"Ing katuliran ya ing mitas king bansa, oneng ing kasalanan ya ing babie kasiran king isanu mang balayan.Y+!Mayayakit ing kabiasnan king taung maisip; king mangmang ala kang akit nanuman.  Ing dapat ding taung e mayap ya ing pasari king karelang pangabagsak, oneng ding karing taung mayap ya ing malinis dang dapat.}sIng pamanabusu karing kalulu pamaglapastangan king karela Linalang, oneng ing pamaniaup iti pamipaligaya king Dios.wIng kapayapan ning kaisipan makasaup king mayap a pamikakatawan, oneng ing pamangalalu mengaring sakit king butul mu.eCBiasa ya ing taung marimla buntuk, oneng ing mapali buntuk kamangmangan ing keyang papakit.7Ing dangalan ning metung a ari manalumpakan king keraklan da ring keyang sasakupan; nung ala yang pamahalan alang kabaldugan ing keyang pamamuntukan.MManiagip bie ing takut king Ginu; ing kamatayan kekang apangilagan.Y+Ing takut king Ginu kapanatagan lub ing babie na at pati na karing katubale na.\1Ing tapat a testigu maniagip yang bie; itang malaram lilinlangan na la ding dakal.s_Ing korona da ring biasa ya ing karelang kabiasnan, oneng ing karing mangmang ya ing karelang kamulangan.ucMagdalang dakal a pakinabang ing sipagan, oneng ing pamagtalungku't pamakipagdaldalan muli king kakaluluan.n UIng darapat e mayap siguradu yang mipahamak; itang darapat mayap mupul yang katapatan at kagalangan.n UMikakasala ya itang maninsultu karing kalupa nang tau, oneng itang maganaka karing kalulu ligaya ya. yAlang makiburi king taung kalulu; agyang ing kasiping nang bale tatanggian ne, oneng ing mabandi dakal ya kakaluguran.e CDuku la ding taung e mayap karing taung mayap at karela makisabing mayap maniawad kasaupan.i KAkakua na ning mangmang ing lalu pang kamangmangan, oneng ing biasa mipakoronan yang kabiasnan.zmIng taung mapali buntuk makarapat ya ketang e na sukat daptan, oneng ing taung mapibabata biasa yang managuanta.nUMaingat ya ing biasa at king e mayap lalaut ya, oneng ing mangmang bugasuk ya at ala yang kaingatan.c?Paniwalan na ning mangmang ing nanuman, oneng lalawan na ning biasa ing keyang daralanan.q[Pupulan na ning taung e mayap ing keyang tenam, at ing taung mayap miyablasan ya king mayap nang depat.R Asalikut ning ayli ing lungkut, oneng kayari ning saya ya ing sakit lub._7 Ing isipan mung ustung dalan a kekang tutuntunan malyaring papunta ya king kamatayan.gG Malasak ya ing bale ning taung e mayap, oneng manatili yang makatalakad ing king taung mayap.a; Bukud keka ing daralan mung problema; alang makapakiabe keka agyang king kekang ligaya.gG E na la katulan ning Dios ding taung darapat e mayap, oneng tutula ya karetang darapat mayap.}Balu na ning taung biasa ing keyang daptan, oneng ing alang balu lalu yang maging mangmang uli ning keyalan nang beluan.G~Dumayu ka karing taung mangmang, uling ala kang abalu karela.g}GIng taung mapaninsultu kapilan man e ya mabiasa, oneng ing taung maisip malagua yang mabiasa.|{Ing apagkatiwalan a testigu magsalita yang katutuan, oneng ing e mu apagkatiwalan pawang kalaraman ing keyang sasabian.s{_Nung ala kang animal a paniarul, ala kang idatuk king kekang lulanan; nung atin dakal ing kekang pupulan.zyIng ketasan ning mangmang ya ing pasari king kalabitan na, oneng ing sasabian na ning biasa ya ing mingat king bie na.uycItang mabibie king katuliran ing Ginu ya ing keyang katakutan; oneng itang maglinlang ya ing lalapastangan.hx KDing biasang babai menalakad lang maligayang tuknangan, oneng malasak la uli ning kamangmangan.uwc Labis-labis ing kabiayan da ring taung banal, oneng ing taung e mayap parati yang atyu king pamangailangan.hvI E me kaluguran ing kekang anak nung e me babarugan; nung keka yang kaluguran keka yang aralan.u Ing gabun a e mitatamnan malyaring mamungang dakal a kabiayan para karing kalulu, oneng ding taung sakim sasabatan da ing pangatamnan na.t Ing taung mayap atin yang pibandian a pamana karing apu na, oneng ing pibandian da ring makasalanan miras karing taung mayap.rs] Keyalan kalma ing miras karing taung palpikasala, oneng kasaplalan ing miras karing taung darapat mayap.jrM Mabiasa ka nung makiabe ka karing biasa, oneng ing pamakiabe karing mangmang mamungang kaguluan.tqa Ing kapagnasan a metupad ligaya ing keyang babie, oneng kasaman na ning mangmang ing gumulut king e mayap.p Kakaluluan at kamarinayan ing miras king taung e bisang magaral, oneng tanggap yang karangalan itang makiramdam king kausukan.toa Ing tubud a e mu apagkatiwalan pasari yang kaguluan, oneng itang kekang apanaligan magdala yang kapayapan.n Pakaisipan na pa ning taung biasa itang buri nang gawan bayu na daptan, oneng ing mangmang papakit na ing ala yang beluan.am; Ing mayap a kaisipan mamungang kagalangan, oneng ing alang katapatan magdalang kasiran.elC Mengaring sibul a babie bie ing tuturu da ring biasa; ilisia da ka king nanumang disgrasya.k Itang taung magmaklak-maklakan king mayap a payu agkatan na ing kapahamakan, oneng itang makiramdam tanggap yang mayap a kayablasan.mjS Neng mabibigu ing kapanayan, saskup ya ing salu, oneng ing kapagnasan a kimtan paligayan neng pusu.xii Agad mawala ing pibandian a ikua king e ustung paralan, oneng itang pibandian a kekang pipagalan lalung dakal.Xh) Kaguluan ing bubunga na ning kapalaluan, inya kabiasnan ing maniawad kausukan.pgY Mengari lang sulung maslag ding taung banal, oneng anti la king sulung undap-undap ding taung e mayap.nfU Makasaup ing pibandian king pamagligtas king bie ning masalapi, oneng ing kalulu ala ya mang talnan.(eI Ating taung magkunwaring masalapi la, oneng king kamatutuanan ali la; magkunwari lang pakakalulu ding aliwa, oneng ing karelang pibandian milalu king karakal.sd_ Ing katuliran ya ing mingat king taung alang kasalanan, oneng ing e mayap ya ing sumira king makasalanan.ucc Kasaman da ring taung makatuliran ing kalaraman, oneng makarine at makasumami ing dapat ning taung e mayap.vbe Kapilan man e na kamtan ning taung matamad ing nasa na, oneng ing taung masipag kamtan nang sablang buri na.ra] Itang maingat king dila na ingatan ne ing bie na; ing bugasuk king sasabian na kasiran ing kararasan na. ` Mayap ing maging kayablasan da ring taung banal king karelang sasabian, oneng katampalasanan ing nasa da ring taung mapaglinlang.v_ g Makiramdam ya ing anak a biasa neng sasabianan neng tata na, oneng e na pansinan ning anak a masias a buntuk.i^K Ing kabanalan ya ing dalan papunta king bie, oneng ing maling dalan idala na ka king kamatayan.j]M E na akua ning taung matamad ing buri na, oneng ing taung masipag akua na ing dakal a pibandian.\ Metung yang mayap a alimbawa ing taung banal karing keyang kakaluguran, oneng ing taung e mayap ilili na la ngan king dalan.X[) Mina ya ing diribdib king problema, oneng ing mayap a amanu tula ing idala na.cZ? E lumuat ing taung masipag ya ing maging pamuntuk; ing matamad ya ing maging utus-utusan.wYg Tahimik ya ing taung biasa tungkul king beluan na, oneng papasiag da ring mangmang ing karelang kamangmangan.qX[ Masusumami ya ing Ginu karing malaram, oneng katulan na la detang tapat tutupad king karelang sasabian.bW= Alang e mayap a dugpa king taung banal, oneng ding taung e mayap mitmu lang kaligaligan.|Vq Ing pamaglinlang atyu karing taung magplanung e mayap; detang magplanung kayapan kaligayan ing karelang tanggapan.pUY Ing dila a magsalitang katutuan manatili ya kapilan man, oneng ing dilang malaram agad yang miwakasan.~Tu Ing pamagsalitang bugasuk anti yang pataram a maniugat malalam, oneng ing pamagsalitang banayad mamungang kapayapan.bS= Neng maniabi kang katutuan, ing hustisia mipairal; nung kalaraman sumulung ing kaguluan.pRY Neng mapipikun ya ing mangmang, iti agad nang pakilala. E na papansinan ning taung maisip ing insultu.aQ; Bala na ning taung mangmang ing ustu ya, oneng king payu ya makiramdam ing taung biasa.mPS Makatalakad ing kayablasan kenu man agpang king keyang sasabian; ing kekang depatan ya ing batayan.|Oq Mararakap ya ing taung e mayap king sarili nang amanu, oneng mililisia ya ing mayap a tau king nanumang basaggulu.oNW Malasak ya ing katatalakaran na ning taung e mayap, oneng ing king taung mayap manatili yang matatag.nMU Ing taung masipag mananaman mupul yang dakal a kabiayan, oneng ing matamad danup ing keyang pupulan.nLU Ingatan na la ning taung mayap ding sese nang animal, oneng ing taung e mayap keya lang panasakitan.qK[ Mas mayap ya ing taung kalulu a masipag kesa king magkunwaring dakal a pibandian, oneng daranup ne man.yJk Pupurian ya ing taung gagamit ustu king keyang kabiasnan, oneng kalibakan ing tanggapan na ning taung mangmang.tIa Masambut la at lumbug ding taung e mayap, oneng manatili yang makatalakad ing pamilya na ning taung mayap.dHA Makamate la ding sasabian na ning taung e mayap, oneng magligtas la ding king taung mayap.iGK E la mangabiran ding taung malinis a kaisipan, oneng mitmu lang katraidulan ding taung e mayap.~Fu Ing mayap a babaing talasawa dangalan ne ning asawa na; nung makarine ing dapat na mengari yang sakit king butul na.]E3 E babie kapanatagan ing e mayap, oneng matatag la talakad ding taung darapat mayap.ZD- Masaya ya ing Ginu king taung mayap, oneng kasaman ne ing taung darapat e mayap.C - Matula ya ing taung malugud king kabiasnan, nung keka yang sasabianan king keyang kamalian, oneng kasaman na ning taung mangmang ing sasabianan.}Bs Tanggapan na ne keti pa king yatu ing galal ning mayap a tau, oneng miparusan la ding taung e mayap at makasalanan.NA Babie bie ing darapat kayapan, oneng sisiran na ning pamanampalasan.@! Ing taung magdalang kaguluan king pamilya na kaguluan ing kaulian na. Ing taung mangmang maging utus-utusan ne ning taung ating kabiasnan.?3 Mengari lang bulung a manakbag king gabun detang manalig king karelang pibandian, oneng ding taung mayap anti lang bulung da ring sagiwang tanaman.v>e Nung mayap ing kekang buri, ding tau karelang igalang; nung kaguluan ing kekang parasan iti kekang atagpuan.{=o Mipanagkasan ya ing taung misasalikut king abias, oneng mapupuri ya itang lalage na ban itinda king ustung alaga.f<E Maging mapalad ya ing taung maganaka, at ing taung mapaniaup siguradu yang tanggap kasaupan.{;o Lalu yang misasalapi ing taung e sasawa king pamaniaup, oneng ing taung e bisang sumaup miras ya king kakaluluan.v:e Mamungang mayap ing nanumang buri da ring taung tapat, oneng mua ing tanggapan da ring taung tutung marawak.o9W Ing lagu ning babaing alang mayap a disposisyun kalupa ne ning gintung singsing king asbuk ning babi.`89 Siguradung miparusan la ding taung darapat e mayap, oneng ali la detang darapat mayap.q7[ Kasaman na la ning Ginu ding taung e mayap a isip, oneng katulan ne ing taung alang bakas ning e mayap.}6s E ya mate ing ninumang taung magkapilit dapat kayapan, oneng kamatayan ing kararasan na ning taung darapat e mayap.53 Muli mung alang kabaldugan ing nanumang isipan nang pakinabang ning taung tune e mayap, oneng ing taung tatanam kayapan mupul yang tune kasaplalan.{4o Ing taung maganaka sarili na ya ing sasaplala na, oneng ing taung tampalasan ing sarili na ya ing panasakitan na.3# Ing babaing mahinhin gagalangan de, oneng ing babaing magaslo karela yang pikarine. Dumanup ya ing taung matamad, oneng ali ya ing masipag.2 Sumisi ka mu, nung mangaku kang bayaran mu ing utang ning aliwang tau, oneng itang e manalakaran mipangilag ya king nanumang kaguluan.w1g Uli ning alang mayap a kausukan mibagsak ya ing bansa, oneng maging matatag ya king payu da ring taung dakal.g0G Ala kang asalikut a lihim king taung madaldal, oneng king taung apagkatiwalan keyang ingatan.{/o Ala yang beluan ing maninsultu king kalupa nang tau, oneng ing taung ating kabiasnan dila na ya ing pipigilan na..{ Mirarangal ya ing balen uli da ring sasabian ding taung matulid, oneng masisira ya king sasabian da ring taung e mayap.- Potang mipapala la ding taung matulid, ing balen magsaya ya, oneng masaya ing kulisakan potang mamate la ding taung e mayap.,w Siran ne ing kalupa nang tau ning asbuk ning taung alang Dios, oneng iligtas ne ning kabiasnan ing taung makatuliran.V+% Ligtas la king ligalig ding taung matulid, oneng karing e mayap iti lalapit. * Potang mamamate ya ing taung e mayap, kayabe nang mamate ing kapanayan na; mumuling alang kabaldugan ing asahan na king pibandian.) Ing kayapan na ning taung ating mayap a pilubluban ya ing magligtas king bie na, oneng bihag ya ing traidul king mismung kasakiman na.5(c Ing mayap nang pilubluban ning taung sakdal ya ing tumaid king paglakad na king dalan ning kapayapan, oneng magbalandra ing kapahamakan king mismung taung darapat e mayap.o'W Alang arapat ing pibandian king oras ning kamatayan, oneng ing katuliran kaligtasan kekang tanggapan. & Ing katapatan ya ing tuntunan da ring taung makatuliran, oneng ing kapamiraitnan da ring e mu apagkatiwalan ya ing sumira karela.d%A Potang ating katasan, datang naman ing kapahamakan, oneng magdalang kabiasnan ing kababan.w$ i Masusumami ya ing Ginu karing taung gagamit e ustung timbangan, oneng tutula ya karetang timbangan a e kulang.#y Balu rang sabian ding taung makatuliran itang sukat dang sabian, oneng ing sasabian ding taung e mayap makapanamdaman.c"? Magsalita lang kabiasnan ding taung makatuliran, oneng ing dilang malaram maputut ne man.d!A Panatag la kabilian ding taung makatuliran, oneng ala lang kapayapan ding darapat e mayap.b = Ing Ginu ya ing talaingat da ring taung tapat, oneng kasiran ya karetang darapat e ustu. Mamungang tula ing kapanayan da ring taung mayap, oneng muling alang kabaldugan ing asahan da ring taung darapat e mayap.V% Makakabang bie ing takut king Ginu, oneng mate lang agad ding taung e mayap./ Nung makananung makalinyu ing maslam karing ipan at makapangaplas ing asuk karing mata, makanyan ya naman keka ing taung matamad a kekang utusan.oW Susulapo na la ning bagyu ding e mayap a tau, oneng ding taung tapat matatag la kabilian kapilan man. g-~~W}}}$||G{{{ zzyy(xx`xww\\C[[[X[ZZYYyY+XXOWWWVVkVUUZUTTTFSS{SRRRQQFPPnPOO,NuNMMeM L=KK3JJXIIyIHHCGGG-FjEEpDDkDCCXBBAAw@@@;??e?>>>N>==?<< ;;E::I99A8877L66T555 4l33x3!22m11n10~//w...8--[,,,++@**p*))(((~(''G&&w&%%($$c$##;""Y!!! +-ziemyn{L<' L d d i 9.%bg|KqIng krimen darakal potang ding taung e mayap ila ding manungkulan, oneng ing pangabagsak da akit ding taung banal."J=Ing barug at ing pamanuru king matulid makakayap la king penganak, oneng ing anak a panusigan king sablang buri na, kamarinayan ing ibie na kang ima na.lIQNung balu nang ipagdipensa ning ari ing katuliran da ring kalulu, mag-ari ya king makabang panaun.`H9 Ing kalulu at ing manggipit atin lang pamilupa; parehu na lang dininan mata ning Ginu.\G1 Nung paniwalan na ning manimuna ing e katutuan, ding opisyal na maging malaram la._F7 Agad dang paulata ding mangmang ing karelang mua, oneng ing taung biasa pipigilan na.wEg Ding makamate tau kasaman da lang taung alang kasalanan, oneng ding taung banal ingatan da la bie deting tau. D  Potang ing taung ating kabiasnan makiargu ya king taung mangmang, ing mangmang mayli yang masikan at lalu yang gawang kaguluan.nCUGuguluan de ring taung palalu ing balen, oneng ing kapayapan pagobran da ring taung ating kabiasnan.{BoBalu na la ning taung mayap ding katuliran da ring pakakalulu, oneng e makanyan a pamanintindi ing taung e mayap.{AoMararakap ya ing taung e mayap king kasalanan a keyang depat, oneng ing taung mayap makapagkanta ya at masaya ya.o@WAnti mu neng dekap ing kekang sarili, nung e mu panamdaman ing pamamuri mu karing kekang kakaluguran.t?aMatatag ya ing kayarian potang ing ari patupad na ing katuliran, oneng itang tatanggap suhul lalasakan ne.+>OItang malugud king kabiasnan i tata na ya ing paligayan na. Oneng itang ating relasyun karing babaing magtinda karing karelang katawan sisiran nang pibandian na. =9Potang makatuliran la ding mamuntukan, magsaya la ngan ding tau, oneng potang ing mamuntukan ala yang bitasang kayapan sablang tau sasaingsing no man.< Ing taung maralas misasabianan, oneng buntuk na lalu neng pasiasan, e lumuat miras ya king kapahamakan at e ne makabangun pa.;Sasalikut la ding tau potang e ya mayap a tau ing manungkulan, oneng potang ala na yu, ding mayap a tau ila ding manimuna.n:UItang sasaup karing pakakalulu e ya kakulangan, oneng itang magbulag-bulagan sumpa ing tanggapan na. 9Itang manalig king sarili nang kaisipan metung yang mangmang, oneng itang tatanggap king mayap a payu milaut ya king kapahamakan.l8QKaguluan ing pasari na ning kasakiman, oneng mipanatag ka kabilian nung ing Ginu ya ing panaligan.[7/Itang sasabing Ing pamanako karing pengari e kasalanan kayabe da ne ding tulisan.6Itang ausan ne pansin king kamalian na ing kalupa nang tau, e lambat maygit nang kilalanan kesa ketang kapurian a e tapat.h5IMamalagua ya ing sakim ba yang agad mikualta; e na balu king datang ing kalipitan king bie na.k4OE mayap ing mangabiran, oneng uli na ning suhul ding aliwang ukum makanyan ing karelang daraptan.d3AIng taung tapat mipapala ya, oneng itang mamalaguang mikualta ya, parusa ing tanggapan na. 2 Dakal ya kabiayan ing ortelanung masipag, oneng ing taung alang daraptan nung e mu ing gamus-gamus pusad manatili yang busabus.v1eIng taung mabibie king katapatan panatag ya kabilian, oneng itang mapaglinlang manakbag ya king kapahamakan.i0KIng taung mekamate kalupa nang tau kukulkulan ne ing sarili nang kutkutan at e ya sukat saupan./wIng pamuntuk a alang isip tampalasan yang mabagsik, oneng itang masama king e ustung paralan manungkulan yang maluat. .Ing aring e mayap mengari ya king leon a mamius o king ubingan a kamandagan; ala lang akarapat ding pakakalulung keyang sasakupan.- Mapalad ya ing taung manatiling tatakut at gagalang king Ginu, oneng itang ating kesiasan a pusu mabaldug ya king kapahamakan., Itang misasalikut king pamikasala na e ya magtagumpe king pamibiebie na, oneng itang pagtapat na la't sisisian tanggap yang kapatawaran.+5 Potang ding mayap a tau ilang miririnan kayupayan masaya la ding memalen; potang ding taung e mayap ila ding manungkulan ding tau sasalikut la ngan.i*K Isipan na ning masalapi king biasa ya, oneng ing kalulu a ating aintindian akit na king ali ya.5)c Itang maglinlang king taung mayap ban malili ya king dalan, ya mismu ing marakap king gewa nang bitag; oneng ing taung alang pamikasala maragul a kanawan ing tanggapan na.q([ Itang e mamintu king kautusan, ing panalangin na king Dios e mipakibatan at makasumami yang daramdaman.'+Itang misasalapi king kapamilatan ning matas a interes at pamaglinlang karing tau, miras ing pibandian na king taung malugud karing pakakalulu.|&qBiasa ya ing anak a mamintu king kautusan, oneng itang makikiabe karing taung e mayap kamarinayan ya kang tata na.[%/Mas mayap ya ing kalulung mabibie king dangalan kesa king mabanding mapaglinlang.r$]E ra aintindian ding taung e mayap ing hustisia, oneng aintindian deng lubusan detang king Ginu sasamba.#Mapupuri la ding taung e mayap kapamilatan da ring sasalangsang king kautusan, oneng laban no man karela detang mamintu king kautusan.r"]Ing taung manungkulan a manggipit karing kalulu mengari ya king masikan a uran a manyira karing tanaman.!1Manatili ya ing bansa potang ding mamuntukan biasa la at makaintindi; nung ing bansa mikakasala ya, salasalisi lang mangayalilan ding pamuntuk na.  Agyang alang tatagal, ing taung dinapat kasalanan pupulayi ya, oneng matatag ya ing taung tapat uling leon ing kasing tapang na.r]E mo paburen ding kambing uling ilang babie gatas keka at king kekang pamilya at karing ipus mung babai.{Makagawa kang imalan king bulbul da ring kekang tupa, at king abli karing kekang mapilan a kambing makasali kang gabun.fETipunan ing are at kumpen ing dikut king lele ning bunduk kabang ing pupul kekang panenayan.[/uling ing pibandian e manatili kapilan man. Agyang ding bansa atin lang angganan.6gDing sese mung tupa at baka pakaingatan mu laU#Agyang pukpukan me buntuk ing mangmang, mangmang mu rin ing keyang kaulian.a;Nung ing pilak at gintu tune la, king api masubuk la; akilala me ing tau king ugali na.}sDing nasa ning tau mengari la king kutkutan da ring mete; atin mung ating paglugalan para karing aliwa pang datang.wNung magsalamin ka king danum ing akit mu ya ing kekang lupa, at ing kekang sarili king kekang pamisip karin me akit.Sesen me ing tanaman a mangga at mika pamangan ka karing bunga na. Ing talasuyung sesese king keyang panginuan, tanggap yang karangalan.veMakapagaral la ding tau karing kalupa rang tau, nung makananung ing bakal atatais me king kalupa nang bakal.Z-Nung keka yang patuknangan mengari kang sasabat king angin o sasakmal king laru.QIng asawang babaing masalita kalupa ne ning papatak a uran neng kauran.gGIng pabulyo pamanatu king kagising-gising a kasiping bale anti ne king sumpang kekang dimdam. Tanggapan me ing imalan na ning manalakaran para king utang ning dayuan, at paburen meng ya ing mamakibatan uli ning singla na keka.ta Akakit na ning biasa ing panganib at mangilag ya, oneng ing mangmang mipapahamak ya uling ala yang pansin.ve Anak ku, magpakabiasa ka sa ban kakung takman ing ligaya; layun kaku lang apakibatan detang kaku maninsultu.uc E mo sa paburen ding kekang kakaluguran at ding makatua da ring kekang kakaluguran. Potang miras ka king kagipitan kekang kapatad e mo lalapitan. Mipaglako mang puling mayap ya ing kasiping kesa king kapatad a atyu king marayung lugal.d A Ing laru at ing pabanglu pasayan ne ing tau, oneng ing kaligaligan aspakan ne ing salu na.Q Ing taung king pibalebale miwale, kalupa ne ning ayup a meko king sale. yPotang ing tau mabsi ya agyang ing mayumu tanggian na, oneng mayumu king paglasa na potang danupan ya pati ing mapait.q [Makakayap la ding sugat a bunga na ning barug ning kakaluguran, oneng mingat ka king kaul ning kalaban.i KMas mayap ing sabianan da ka king daramdaman da ring dakal kesa ketang lugud a pamagkunwari mu.V%Ing mua mabagsik at ing sama makamate, oneng ing pamagselus ala yang kalupa.wgMabayat ya ing batu at ing balas anti naman, oneng ing mas mabayat ya ing kaguluan a bunga ning kamangmangan.OPaburen mung ing aliwang tau ya ing munie kapurian keka at aliwa ika.R E me ipagmayabang ing aldo bukas uling e mu balu nung nanu ing mapalyari.kOKasaman ne ning taung malaram ing pakisiran na, at ing pamagsalitang kalaraman mamungang kasiran.{oIng miyuyumang bitag para karing kalupa nang tau ya mismu ing marakap. Itang parugang king batu ya ing mipatanan.X)Malyaring apampan na ing mua na, oneng ding dakal akit dang e ustung dapat na.pYMasanting pakiramdaman ing sasabian na, oneng e sukat paniwalan uling king mua ing pusu na maglapo ya.KIng taung mua sasalikut nang sama na king malambut a pamagsalita.}sIng pamagsalitang alang katapatan a magkunwaring ating mayap a kapagnasan mengaring kule pilak a kiskas king kuran.X~)Ing sitsit ning maindredus mengaring pamangan a maniaman; buri tamung akmulan.g}GMibabaya ing uling, mitatau ing dutung, makanyan dang patawan ding mapanggulu ing pisasabian.l|QPotang ala nang tangab ing api matda na, at potang ala nang magindredus ing pisasabian tuknang na. { z)Ing taung maglinlang king aliwa at kaybat sabian na king mamiru ya mu mengari ya king taung sira buntuk a mamialungan king kutsilyung mataram.sy_Ing makiabe king pisasabian a e na sukat pakialaman mengari ya king taung titikma king balugbug ning asu.pxYIsipan na ning matamad king mas biasa ya karing pitu kataung makaibie pakibat karing karelang pamalak.Yw+Makababad ya gamat ing matamad king pinggan na, e na asubu man ing pamangan na.kvOBalabaluktut ya ing matamad king pagkeran na. Ing kalupa na ya ing pasbul a lapat karing bisagra.]u3 Obat e bisang lumual king bale ing taung matamad? Uli kanung ating leon king dalan.Xt) Mas mayap ing mangmang kesa king taung isipan nang biasa ya kabang ali ne man.as; Ing mangmang a ulitan na ing kamalian na mengari ya king asu a mamangan king sinuka na.ry Ing paobrang manupa king bala namung daratang a mangmang ala yang aliwang panasakitan nune ding sabla nang pakiabayan.mqS Ing kasebian a lulual king asbuk ning mangmang mengari ya king suksuk a lalako ning taung malasing.`p9Ing pamamuri king taung mangmang kalupa ne ning mesipit a batu king tiradol gagamitan.`o9Ala lang kasilbian ding bitis ning taung pile, antimu rin ding kasebian king mangmang.uncNung mangmang ya ing kekang tutuburan, bitis mu keka na lang pututan, uling anti na kang manintun kaguluan._m7Nung pakibatan me ing kutang ning taung mangmang, isipan na king atin yang kabiasnan.]l3E me papatulan ing mangmang uling nung keka yang pakiabaran ika ing lunto mamulang.wkgIng latiku para king kabayu ya, ing paket para king asno ne man, at ing barug para king tau ne mang mangmang.zjmE na ka tablan ning sumpa nung iti e karapatdapat keka, mengari ya king ayup a sulasulapo oneng e naman tutuklu.i Ala king lugal ing purian ya ing mangmang uling mangari king yelu neng panaun ning kaleldo o uran neng panaun ning palutan.hwIng taung e biasang mangawat king sarili na mengari ya king siudad a alang dipensa a malyaring lusuban nanumang oras.igKE mayap ing lalabis a pulut-panilan, makanyan munaman ing magimbut king labis-labis a kapurian.qf[Ing sibul a maburak o ing danum a mirinatan kalupa ne ning taung mayap a ayagkat na ning taung e mayap.eNung makananu ya ing danum a marimla king kaladuang kakau, makanyan ing kau king mayap a balitang ibat king marayung lugal.fdEMas mayap ing manuknangan king babo ning bale kesa king makitubale ka king babaing madaldal.FcMagdalang uran ing angin ning amian; ing indredus mua naman.SbKing anti kaniting paralan dumine ya at ing Ginu mayap ing ablas na keka.SaNung ing kekang kalaban maranup ya, pakanan me; nung mau ya, painuman me.`)Nung pagkanta me ing taung malungkut anti me mong lalako imalan neng panaun ning dimla o mengari kang tutugtug aslam king balat a ating sugat._)Ing pamanalig king taung e apagkatiwalan, mengari king lalangut kapamilatan na ning tutugun a ipan o lalakad kapamilatan na ning bitis a pile.^Ing taung magsalitang kalaraman king kalupa nang tau, makamate yang anti ing espada o ing pamalupalu o ing matilus a paslu.X])E ka maralas magbisita king siping mung bale; pota sumawa ya at mimua ya keka.a\;E ka mamangan pulut-panilan labis ketang kailangan; pota isuka mu mu ing kekang pengan.[Ing pamanagkat mitmung kapibabatan malyari neng apatangu itang atyu king matas a katungkulan at pati na ding masias a buntuk.hZIIng taung e bitasang tutupad king pangaku na anti ya king biga at angin a alang daralang uran.Y  Ing tubud a apagkatiwalan babie yang kapasnon king keyang panginuan; anti ya king danum a marimla neng panaun na ning palutan..XU Ing mayap a payu a babie ning taung ating sibukan king taung matulang makiramdam maygit ya kaulaga karing singsing a gintu o karing alahas a gewa king gintung puru.aW; Ing amanung masanting pangasabi mengari ya king dibuhung gintu king pilak makainggaste.LV pota abalu da ring aliwa at mipakarine ka at e na pagkatiwalan pa.rU] Salesen yu ing e yu pamikaintindi ning kekang kasiping bale at e sukat paniabian ing lihim ning ninuman; TE mu agad darala king husgadu itang kekang apansinan; pota gawan na kang malaram ning aliwang menakit at ala kang akarapat nanuman. SMas mayap ing keka sabian na, Me keni kesa king ibili na ka king mababang katungkulan king daramdaman da ring aliwang manungkulan.gRGNeng makatalakad ka arapan na ning ari, e mu papakit at pakilalang balamu nung nu ka kaulaga.iQKPotang milako la ding taung e mayap a tagapayu na ning ari, mika katuliran king kapamahalan na.WP'Potang ing pilak adalise mu ne, atin neng malagung bage pagobran ing plateru.O%E tamu balu nung nanu ing isipan na ning ari; e ta la abut ding kaisipan na uling matas lang anti ing banua at anti la king malalam a dagat.NDangalan na ning Dios ing isalikut na la ding lihim a bage, oneng dangalan da ring ari ing panintunan la at ipamalino ing kabaldugan da.kM QOreni ding aliwa na pang kasebian Solomon a kinopia da ring tauan na ning Aring Hezekia ning Juda._L7"oneng kabang makanyan ing kekang kabilian datang yang anting mapanako ing kakaluluan.9Km!ditak a tudtud at iglip, paynawa at pamagtamimi,-JU Kaniting kakung ikit mekapagaral ku:=IuMasuksuk ya at madikut. Lasak-lasak ya ing bakud na.OHMipadalan ku king asikan na at ubasan ning taung matamad at mangmang.NGE mu sa sasabian, Daptan ku itang depat na kanaku ban makayablas ku.wFgE ka magtestigu laban king kalupa mung tau, nung ala kang matulid a sangkan o magsalitang ating pamaglinlang.WE'Lumawe ka pang obra at sarulan ing marangle bayu me italakad ing kekang bale.KDIng pakibat a mitmung katapatan tanda ne ning tune pamikaluguran.hCIOneng ding ukum a mamatul kaparusan karing dinapat pamikasala tula kamtan da at minawa la bie.}BsIng ukum a sasabing, Ala yang kasalanan ing taung dinapat e mayap siguradu deng pikasaman at tanggian ding memalen.eACKasebian da la naman ding biasa deting makatuki: E ustu ing pamanatul a ating pamangabiran./@Wuling ing ninuman karela malyari yang paralang kapahamakan king ditak a penandit. Balu mu kaya nung nanu ing kapahamakan a malyari nang ipasari ning Dios o ning ari?a?;Anak ko, galangan me at pitakutan ing Ginu at ing ari. Pamintuan me ing ninuman karela,[>/Uling ala yang paintungulan ing taung e mayap; king aldo bukas ala yang ayasahan.c=?E mu paintulut ing pasakitan da ka lub ding taung e mayap o makiapus king karelang dapat.K<Kabud iti kekang gewa, ing Ginu e ya tumula at ika ing kamuan na.Y;+E ka sana tutula potang ing kekang kalaban misasakab ya at neng mipapahamak ya.:Agyang misakab yang pitung besis ing taung matulid, talakad ya pa mu rin. Oneng ing taung e mayap dasnan ne ning kapahamakan.u9cE me pakiapusan ing taung e mayap a magnasang luban ne pibalebale ing taung matulid at saka ne panakawanan.x8imakanyan ya king kaladua ing kabiasnan. Inya kekang pakikuanan ing kabiasnan at mika malagu kang paintungulan.z7m Anak, mangan kang pulut-panilan, iti keka makakayap. At nung makananu mung alalasang maniaman ing pulut-panilan,>6u Pota kekang sabian king e ka sukat makialam, oneng ing Dios balu na at ya ing mamatul king kekang kapagnasan. Makalawe ya; balu na at ya ing mamablas king nanumang kekang daraptan.Q5 Keka lang iligtas ding tau king e makatuliran miyatulan lang kamatayan.T4! Tune ditak ing kekang sikanan, nung maina ka lub king oras ning kagipitan.e3C Ing nanu pa mang tatangka ning mangmang kasalanan, at pikakasaman de ring tau ing makanyan.I2 Ing taung mimisip gawang e mayap mipamalagyuan yang mapanggulu.p1YMasakit nang paki-intindian ning mangmang ing kabiasnan; e ya makapakiabe karing maulagang pisasabian.q0[Akua ing tagumpe king pamakilaban uling pekaplanu meng masalese at uling dakal ing payu a keka miyabie.r/]Mas mayupaya ya ing taung biasa kesa king taung masikan, at mas maulaga ya ing beluan kesa king sikanan.e.CNung nu ating beluan, ding kuartu mitmu lang kasangkapan a mangamal at sari king sintingan.e-CIng kabiasnan at ing ating aintindian ila ding pundasyun a pitatalakaran karing pibalebale.n,UAla lang aliwang isipan nung e mu ing gawang kaguluan; ing lulual karing asbuk da pawang kamulangan.W+ )E mo sa kariririan ding taung e mayap o pagnasan man ing makikaluguran karela.**M#Balamu pemalu da ku, ngamung sumabi; balamu bitbatan da ku, oneng ala na ku mang atatandanan. Kapilan ku lumino isip? Kabangun ku kailangan minum kung pasibayu.J) "Balamu atyu ka makakera libutad ning dagat; ngamu nang balamu maliliu, ngamu nang balamu makakalawat king matas a asias pitatalian karing layag ning barku a piyayasiwas ning malimbuyung dagat.U(#!Miyayaliwa na ing akakit mu at e ka matinu pamisip ampon e malino sasabian.W'' Kabukasan kekang panamdaman ing anti kang metuktuk king kamandagan a ubingan.V&%E ka paisubu king alak agyang pang makayama yang lalawan at maniaman inuman.W%'Alang aliwa nung e mu itang mapaninum alak at magpasasa king mangamal a alak.2$]Ninu ing ating maragul a problema? Ninu ing malungkut? Ninu ing magugulu isip? Ninu ing sasaingsing? Ninu ing sigatan dang ala namang kasangkanan? Ninu ing malare mata?{#oAnti lang tulisan a manabat keka, at ila ding makapasari king pamagtaksil da ring dakal a lalaki karing asawa ra.h"IDing babaing magtinda king katawan da at ding babaing malantung mengari lang bitag a makamate.S!Anak ko, makiramdam kang masalese at ing bie ku ya ing kekang pakiapusan.v eSikapan mung apagmaragul da ka ri tata mu't ima mu; dinan me sanang tula ing ima mung penibatan ning bie mu.Z-Ing tata ning taung mayap atin yang matulid tumula uling atin yang anak a biasa.}sIng katutuan, kabiasnan, pegaralan, at mayap a ugali mayap lang pigastusan, oneng tutu lang mal, inya e mo paburen.Makiramdam ka kang tata mu; ya ing sangkan nung inya linto ka king yatu. At e me insultuan ing ima mung atyu na king ketuan.{oDing taung lasenggu at matako siguradu lang makalulu. At ing taung parating matudtud e lumuat mimalan yang basan.EE ka makikiabe karing taung lasenggu o karing taung matako.]3Makiramdam ka, anak ku, at magpakabiasa; paka-isipan mu ing gagawan mu king bie mu.PNung iti ya ing kekang daptan siguradu kang mika mayap a paintungulan.s_E mo kakaririan ding taung makasalanan; ing takut at kagalangan king Ginu ya ing daptan mu kabang bie mu.J Makapagmaragul ku potang ing kekang sasabian magdalang katutuan..WAnak, tumula ku nung magpakabiasa ka.9mKing kamatutuanan, makasagip pa iti king bie na.S E me pikakunuan didisiplinahan ing anak. E ne man mate king ustung barug.^5 Makiramdam ka king kekang talaturu at pagaralan mu ing sablang sukat mung pagaralan.R uling ing Ginung mimingat karela mayupaya ya at ya ing marap laban keka.U# E mo yayalis ding muhun a matua o kukuanan ing gabun a bandi ra ding ulila,K E mu ne sasabianan ing taung mangmang uling e na mu rin pansinan._7Sablang kekang pengan kekang isuka at masayang la mu ding malagung amanung sinabi mu.q[Sigi, kuma ka pa, nganang sumabi keka, oneng e naman laus king lub na. Itang isipan na ya ing ugali na._ 7E ka makipangan king taung kuriput o pagnasan man ing yapag nang maniaman a pamangan.V %Agad lang mawawala ding kualta; susulapo lang mabilis anti ing ayup a agila.c ?E mu pakigisanan ing kekang sikanan king pamanipun pibandian; biasa ka sanang managuanta.q [E ka sa balamu tutung danupan king maniaman a pamangan a keka yapag da; pota buri na ka mung linlangan.J  Agyang magana kang mangan, ing kekang sarili keka yang aguantan.p [Neng lukluk kang kayabe mangan ing taung ating matas a katungkulan, e mu sana kakalinguan nung ninu ya.Ipakit me kaku ing taung masalese magobra, at ipakit ke keka ing taung maygit kayapan karing dakal at karapatdapat makiarap karing ari.ME mu la yayalis ding matuang muhun a binili da ring kekang makatua.>wuling nung e ka makapamayad mayakua pati pagkeran mu.>wE ka mangakung mamayaran king utang ning aliwang tau,=upota miyawa ka king ugali na at e na makapagbayu pa.5eE ka makikaluguran king taung mapali buntuk,mSIng Ginu ya ing mingat king karelang piyamanuan at bantan ne bie ing ninumang magbanta king bie ra. E mu la sasamantalanan ding kalulu uli na mu ning agyu-agyu mu la o sasamantalanan ding taung alang akarapat arapan ning husgadu.gGat ituru da keka ing tune katutuan. Kanita apakibatan mu lang masalese detang mangutang keka.^~5Sinulat kung atlung pulung kasebian para keka. Mitmu la king beluan at mayap a payu,^}5Buri ku ing ibili mu king Ginu ing kekang kapanaligan. Inya sabian ku la ngeni keka.E|at e ka sumisi, nung tandanan mu la at balu mu lang sabian.d{AMakiramdam ka at ituru ku keka ing sinabi da ring taung biasa. Pagaralan mu ing tuturu da,rz]Nung magregalu ka karing mabandi o alipitan ding kalulu ban misalapi ka, e lambat ika mismu makalulu ka.kyONatural karing anak ing malikut la; nung barugan la makasaup karela at ing e ustu apangilagan da.^x5Anti ya king bitag ing pamakipangalugud; mararakap la karin detang kamuan ning Ginu.w Makabaluktut ya ing taung matamad king bale na; inya e ya bisang magobra uli kanung ating leon king lual a bisang sagpang king bie na.Wv' Ingatan na ning Ginu ing katutuan at e na paintulut magtagumpe ing kalaraman.guG Ing taung maki dalise pusu at banayad king pamagsalita na pati ing ari maging kakaluguran ne.Vt% Itabi me ing taung mapanuksu at milako na kanita ing pamipate at pamanagkas.^s5 Mipala ya ing maganakang tau uling king kabiayan na taung pakakalulu sasaupan na la.urcItang sasalbag king alang katuliran, kasiran ing keyang pupulan, at ing pamanggipit na mirinan kayangganan.~quMakapailalam la ding kalulu king upaya da ring makualta; ding menandam pera utus-utusan na la nitang peparam karela.`p9Ituru me ing anak king dalan a sukat nang dalanan at kabang bie na iti e ne kalinguan.owSuksuk la at bitag ding atyu king dalan ning darapat e mayap; itang e maingat king bie na ya ing masuksuk at marakap.jnMIng bunga na ning kapakumbaban at takut king Ginu ila ding pibandian, dangalan, at makabang bie.m'Potang akakit nang daratang ing panganib, ing taung biasa mangilag ya, oneng ing taung mangmang e na pangilagan, inya daralan yang kasakitan.Xl)Ing mabandi at ing kalulu atin lang pamilupa: ing Ginu ya ing linalang karela. k Maygit yang kailangan pilinan ing malinis a lagyu kesa king pilak o gintu; ing gagalangan maygit ya king isanu pa mang pibandian.ujcMalyari kang makapagsadiang dakal a kabayu para king pamakilaban, oneng king tagumpe ing Ginu ya ing munie.si_Alang kabaldugan ing kabiasnan o beluan at ing ating aintindian, nung ing Ginu ya ing kekang pakilabanan.whgAtin lang kompiansa ding matulid king karelang sarili, oneng ding taung e mayap dapat da pawang pamagkunwari.~guIng sasabian na ning malaram e ra paniwalan, oneng ing sasabian na ning magsalitang katutuan mayan dang tatanggapan.fwKasusumamian na ning Ginu ing babie da ring taung e mayap lalung-lalu na nung ing karelang kapagnasan ating kaimutan.eAla yang aliwang daraptan patitingapun ing sakim nung e mu ing manangkamin, oneng ing taung mayap mapaniaup ya at makabuklat ya gamat.Wd'Ing taung matamad a e bisang magobra ing papaten na ya ing mismung sarili na.yckIng taung ing sarili na mu yang balu na, mapagmatas ya, at palalu ampon alang panatindi karing kalupa nang tau.cb?Itang biasang mingat king asbuk na at king sasabian na milisia ya king nanumang kaguluan. aMalyari neng aluban ning pamuntuk a maisip ing siudad a guguardian da ring matapang a sundalus, at idagsa ing pagmaragul dang kuta.o`WIng taung magkapilit mibiebie matulid at darapat ganaka, miparangalan ya at maging makaba ing bie na._%Dakal ing pibandian a atitipun da ring taung ating kabiasnan, oneng ding alang beluan agad da lang sisiran ding salaping karelang panakitan.^Mas mayap ing manuknangan ka king libutad ning disyerto kesa king makiabe ka king asawang e patugut sasabi at magreklamu._]7Dugpa karing taung e mayap ing mismung e mayap a buri dang daptan karing taung mayap.b\=Ing mahilig king alak at aliwa pang bisyu, e ya mibandi nune maging pakakalulu yang tau.Q[Ing taung lilisia king dalan ning kabiasnan kamatayan ing keyang dasan.{ZoNeng ing hustisia ya ing patupad, matula lang taung makatuliran, oneng ding taung e mayap mitmu lang kalungkutan.HY Nung ating mua keka, regaluan meng lihim at milako ing mua na.hXI Nung magmaklak-maklakan ka king saingsing ding kalulu, potang ika ing saingsing e ka maramdam.^W5 Balu na la ning Dios a banal ding pibalebale da ring taung e mayap at lasakan na la.V+ Potang ing taung mapaninsultu miparusan ya, ing mangmang makapagaral ya. Lalu yang mabibiasa ing taung ating kabiasnan neng keka yang sabianan._U7 Ing kapagnasan da ring taung e mayap ya ing dapat e mayap; ala lang lunus kaninu man.oTW Mas masanting ing manuknangan babo bubungan kesa king kilub ning bale a kayabe ning babaing madaldal. S Paliku-liku ya ing dalan da ring ating sisipitan a kasalanan, oneng detang alang bakas ning kasalanan daraptan da ing katuliran.|RqIng manyira karing taung tune e mayap ya ing sarili dang pamanampalasan, uling e ra buring daptan itang katuliran.oQWIng pibandian a meyakua king e ustung paralan e maglambat mawala ngan, at iyatad na ka king kutkutan.aP;Ing planu na ning maingat a tau mamungang dakal, oneng ing magmalagua muli mu king ala.]O3Alipan na la ning kaimutan at kapalaluan ding taung tune e mayap, at iti kasalanan.{NoIng dapat king matulid at alang pamangabiran babie tula king Ginu kesa king pamiyain mung dakal a ain-sakripisyu.sM_Bala na ning tau king ustu ing sablang daraptan na, oneng ing Ginu ya ing sisiasat king pusu na ning tau.uL eTatairan ne ning Ginu ing pamisip na ning ari. Anti ing mamagus a danum payagusan ne ketang lugal a buri na.lKQIng barug a maglate ya ing mitapus king e mayap, at ing masakit a sibukan ituru na katamu munaman.pJYIng kapurian karing kayanakan 'tiu king karelang sikanan; ing maputing buak ya ing leguan ning ketuan.`I9Manatili ya ing ari king tronu nang luklukan uli ning katapatan at alang pamangabiran.mHSIng konsiensia at kaisipan binie na la ning Ginu king tau, inya luluban da ing atyu king pusu tamu.jGMSisisiatan na la ning biasang ari ding taung darapat e mayap, at king alang lunus parusan na la.\F1Misip kang masalese bayu ka mangakung ain king Dios ban e ka sumisi bandang tauli.{EoTildu ne ning Ginu ing dalan a kekatamung tuntunan. Makananu ne kayang aintindian ning tau ing sariling dalan na?YD+Kasusumamian na la ning Ginu ding taung gagamit timbangan at paniukad a e ustu.jCME mu sana ablasan e mayap ing e mayap a keka ra depat. Manalig ka king Ginu uling ya ing singil.UB#Ing pibandian a kekang ikua king e mu pipagalan, e lumuat mabating munaman.^A5Busal ning dalumdum matda ya ing sulu ning penganak a lapastangan karing pengari na.b@=Ikalat ning taung maindredus ing ingatan mung lihim; inya dumayu ka king taung masalita._?7Maniawad kang payu tungkul king kekang gawan a pamakilaban ban tagumpe kekang kamtan.>Ing ikua mu king kapamiraitnan malyari mung takman anting maniaman a pamangan, oneng mangari mung balas king katataulian.='Imbarguan me ing singla na ning taung mengakung mamayaran king utang ning taung dayuan; e me babie anggang e mekabayad king keyang telakaran.Z<-Nung magsalita kang kabiasnan, atin kang pibandian a gintu at alahas a mangamal.v;eNgana ning sasali, Masiadung mal ing kekang tinda, oneng kaybat nang mekasali ipamalita na king mekamura ya._:7 Mamulubi ka nung parati kang matudtud; nung migising ka sumulung ing kekang kabiayan.Y9+ Ing balugbug a makaramdam at ing mata a manakit, deti ing Ginu ya ing migkalub.|8q Agyang ing malating anak pakilala na nung nanu ya king kapamilatan ning dapat na; asabi mu nung tapat ya at mayap.Y7+ Kasusumamian na la ning Ginu ding taung gagamit timbangan at paniukad a e ustu._67 Ninu mo ing makasabi king ya malinis ya konsiensia at ala yang dinat ning pamikasala?f5EPotang lukluk ya ing ari ban munie kayatulan, mata na akit da nung ninu ing ating kasalanan.b4=Mapalad la ding penganak a atin tatang a malinis a pilubluban at darapat king katuliran.f3EIng metung at metung sasabian na ing katapatan na, oneng manakit ka kayang taung apanaligan?h2IIng isip ning tau mengari king danum a malalam, oneng ing biasang tau siguradu yang makasaklu.^15Ing ortelanung matamad sarul king karampatan a panaun agyang ditak ala yang pupulan.m0SMetung a dangalan kaninu man ing pangilagan na ing kaguluan, oneng ing mangmang agad yang makipate.  #~~^}}}|r|{{"zzVyxxx1ww>=G<4uInya para kanaku, sukat yang magpakaligaya ing tau king tula. Ing masanting nang daptan ya ing mangan, minum, at magsaya. Iti arapat na kabang magobra ya at mabibie keti king yatu.'3GAtin pang e ustu a malilyari keti king yatu. Ya iti: ding taung mayap ila ding miparusan, at ding e mayap ila ding miparangalan. Ala munamang kabaldugan iti.2w Oneng e makanyan karing darapat e mayap. Anti yang anino ing bie ra at e lumuat mate la uling e la mamintu king Dios.+1O Mabibie ya pa mu rin ing taung makasalanan agyang pang dapat yang dinalan a e mayap. Sasabian da ring dakal a tau, Basta mamintu ka king Dios e ka numanu balang.f0E E ya agad miyatulan ing taung dinapat kasalanan, inya darakal la ding taung darapat e mayap. /9 Ikit ku lang milibing ding taung e mayap; mepuri la karing mekipaglibing king mismung lugal nung nu la dinapat e mayap. Ala munanamang kabaldugan iti.(.I Apagumasdan ku iti kabang isip-isipan ku la ding bage mapapalyari keti king yatu, ing yatu nung nu ding taung maki upaya pasakitan da la ring kalupa dang tau."-=Alang tau a malyaring makapigil king angin o makapaliban king oras ning kamatayan na. Iti pamakilaban yang e tamu malyaring takasan; e tamu apangilagan.s,_Ala metung man ing makibalu nung nanu ing mapalyari, at alang makapamalita nung makananung mapalyari iti.`+9Ating panaun at paralan para gawan ya ing metung a bage, oneng iti masakit pakibaluan. * E ya numanu balang ing ninumang mamintu king ari, at balu ne ning taung biasa ing oras a kimut ya at nung makananu nang daptan.P)Ya ing ari at ya ing malilyari buri; e me asalangsangan o akutnan man.q([Mako ka arapan ning ari potang mapali na ing pisasabian, uling arapat na ing nanumang buri nang daptan.m'SDaptan mu itang iyutus na keka ning ari at pakapagaralan me pa mu ing pangakung babie mu king Dios.)& MNinu ing kalupa na ning taung biasa? Ninu ing makaibie kabaldugan king bage a pisasabian? Ya itang makatiman uli na ning kabiasnan na at e me akit makabusangut.% Oyni ing bukud kung atuklasan: lelang ne ning Dios ing tau para king kaayusan, oneng ing tau ya ing maki pasari king kaguluan.($ILinawe kung aliwang pakibat, oneng mebigu ku munaman. Karing libung lalaking atagpuan ku, metung ya mu ing kagalang-galang; oneng ala metung man karing babai.#wWa, ngana ning Talapanaral, tunggal ditak iti kakung atuklasan kabang manintun kung pakibat karing kanakung kukutang. " Atuklasan ku munaman king ating mas mapait kesa king kamatayan: ing babai. Ing lugud a babie na mengari yang bitag a dakap keka; ing kaul na mangaring tanikala a mitali keka. Apangilagan ne ning lalaking maki takut king Dios, oneng ali ne ning palpikasala.b!=Makanyan man gewa ku ing pamanialiksik at ing pamagaral; migkapilit kung akua ing kabiasnan ban mipakibatan la ding kanakung kutang. At atuklasan ku king ing e mayap kamangmangan pala, at ing kamangmangan kamulangan.g GMasakit linawan ing sablang bage linto; e mu abut ing karelang kabaldugan uling tune malalam.s_Sibukan ku ing sablang bage uli na ning bisa kung mabiasa, oneng ikit ku king masakit akua ing kabiasnan.Gika mismu balu mu king dakal na lang tau ding lepastangan mu.pYE mu pakiramdaman ing sablang sasabian da reng tau, pota ing sarili mung ipus ya ing lapastangan keka;]3Tune alang taung sakdal a darapat mayap king sablang panaun o e bitasang magkamali.taMas dakal ya ararapat ing kabiasnan king tau kesa king ararapat da ring apulung taung mamahala king balen.veParehu mung pangilagan ing milalu. King makananu mang paralan magtagumpe ya ing taung ating takut king Dios.zmOneng e munaman sana daragdagan ing dapat mung e mayap o ing magpakamangmang. E ka sukat mate king e mu pa oras.c?Inya e ka masiadung magpakakayap at magpakabiasa. Obat pasakitan mu pa ing kekang sarili?%CKing bie kung alang ulaga ikit ku ing sabla-sabla. Ikit keng mamate ing taung mayap king kayapan na, at mabibie maluat ing taung e mayap king kasalanan na.<qTumula ka neng masalese ing sabla-sabla, at neng e masalese ganakan mu king ing Dios ya ing parala king kanawan at king kaskupan. Alang makibalu nung nanu ing tutuking mapalyari.P Pibulayan mu ing depat ning Dios. Ninu ing makatulid king beluktut na?{ Saupan na ka antimo nung makananu na kang asaupan ning salapi. King kagipitan sagipan na ka ning kabiasnan a atyu keka.`9 Mas mayap ya ing kabiasnan a tinggap anting minanang pibandian; igitan ne ing ninuman. E mu sana kukutang, Nanu ing sangkan obat ing bie king milabasan mayan kesa ngening kapanaunan? Iti kutang yang e magdalang kabiasnan.<s E ka agad mimimua; ding mangmang ilang tatanam mua.Mas masanting ya ing wakas ning metung a bage kesa king pamagumpisa na. Mas mayap ing mapibabata kesa king mapagmatas ka.q[Ing taung biasa a mamirait kamangmangan ing balu na, at ing pamananggap suhul siran nang kekang dangal.b=Ing sagakgak ning mangmang lalagutuk anting mitataung suksuk; alang bitasang kabaldugan.Z -Mas mayap ing paniabianan na ka ning biasa kesa king purian na ka ning mangmang.t aPagsadian ning taung biasa ing paniatang ning kamatayan, oneng ing taung mangmang ing isipan na kasayahan.m SMaygit ya ing kalungkutan kesa king sagakgak; mapalyaring malungkut ka lupa, oneng kilub masaya ka., QMas mayap ing munta king bale a ating mete kesa king bale da ring taung magpiesta, uling ing kamatayan datang karing sablang tau; iti sukat itanam king pusu tamu.y  mMas maulaga ya ing mayap a lagyu kesa king mal a pabanglu; ing aldo ning kamatayan kesa king aldo ning kebaitan.H  Ninu mo ing makibalu nung nanu ing mayap king taung mabibie makuyad a panaun at kaybat lumbug namung anting anino? Ninu ing makibalu nung nanu ing mapalyari king yatu potang mete ne ing tau?W' Ing dakal a sasabian muli mu king alang kabaldugan; ala ka mu ring nabangnan. Mitakda na kanita pang minuna ing malilyari ngeni, at pikabaluan king e ne malyaring sambutan ning tau ing mas masikan a tau.# Mas mayap itang masaya ka ketang atyu keka kesa king paninapan mu itang ala. Iti munaman alang kabaldugan; mengari kang darakap king angin.Nanu ing igit ning taung ating kabiasnan king taung mangmang? Nanung pakinabang na ning taung pakakalulu a biasang mamarap king bie?W'Magobra yang alang patugut ing tau ban atin yang apangan, oneng e ya kakabsi.1Maygit ya kesa king taung mebie aduang libung banua, oneng e ne man mesaya, ita alang ulaga. King kamatutuanan, metung ya ing lugal a puntalan da.pYE ne ikit aslag ing aldo o abalu ing nanuman tungkul king bie, makanyan man mekatagpu yang kapaynawan.PE munaman makakayap king mibait ya uling mate ya naman at makalinguan.3_Mas mayap ya kabilian ing anak a mibait mete kesa king taung mika dinalan a anak at mebie makaba, oneng e naman metula king bie na at alang makipaglibing potang mate ya.~+dininan nang pibandian, dangalan, at aliwa pang bage ning Dios. Nanupata e ya magkulangan king nanumang kailangan na, oneng e ne dininan oportunidad ning Dios ban saya ya ketang atyu king bie na, at aliwa ya pang tau ing makinabang. Iti alang kabaldugan at makasakit lub.M} Oyni pa ing e mayap a ikit ku keti king yatu at mabayat karing taungP|E na pinsinan ing kuyad ning bie na uling dirinan neng tula ning Dios.Z{-Ing balang taung dininan nang pibandian ning Dios at oportunidad gamitan na king kusuelu na, magpasalamat ya at ita ing sukat nang daptan king bunga na ning kapagalan na. Iti regalu na ning Dios at telaga na.Bz}Ing ikit kung masanting at karapatdapat ya ing mangan, minum, at magsaya king bunga na ning kekang pipagalan kilub ning makuyad a bie a binie na keka ning Dios. Iti ing telaga na keka.wygpakigisanan tamu ing bie tamu king karalumduman at kalungkutan, magugulu tamu isip, sasakit tamu, at mimimua.x#Ini munaman e mayap: nung makananu tamung dinatang, makanyan tamu munamang mako. Magobra tamung alang patugut, oneng ala palang pakinabang;-wSNung makananu tamung alang darala inyang linto tamu keti king yatu, makanyan ta ya munamang lakuan a alang darala. Ala tamung bitasang idala ketang pipagalan tamu.dvAat kaybat iting pibandian mawala mu king e ustung paralan, at ala lang manan ding anak da. u Ikit ku ing karumaldumal a e mayap king yatu: titipun lang pibandian ding tau ban gamitan king oras ning karelang pamangailangan,bt= Maniaman ya tudtud ing taung mapagal king obra, mabsi ya o ali ya. Oneng e ya man mipapaiglip ing taung mabandi uli na ning kaiisip na king pibandian na. fig,Maniaman ya tudtud ing taung mapagal king obra.,(5:12)fig*s% Nung kapilan darakal ing pibandian kanita no man darakal ding kekang pakanan at ing bukud mung kekang ligaya ya ing beluan a ika mibandi ka.xri E ya kakabsi ing sakim king salapi at e ya tutula ing magpakabandi king tubu na. Iti munaman alang kabaldugan.Aq} Makakayap king ari ing ating makatanam king marangle na. pE ka sa mabibigla nung akit mu king metung a probinsia ing pamanabusu karing kalulu at ing alang hustisia ampon katuliran. Uling ing matas a pamuntuk pagdipensa ne ning mas matas a katungkulan keting tau, at ating mas matas a katungkulan a magdipensa karela.{ooAgyang maralas kang maninap at dakal a pamaniabian, makanyan man, e mu sana kakalinguan ing kagalangan king Dios.QnPigilan me ing dila mu ban e ka mikasala at e mu sana sasabian king talasuyu ning Dios king migkamali ka pala. Obat buri mung mimua ya keka ing Dios? Obat paintulut mung siran na ing kekang pegobran?`m9Mas mayap ing e ka gagawang pangaku kesa king mangaku ka at kaybat e mu naman tuparan.vleTuparan mung agad itang pengaku mu king Dios uling e ya tutula karing mangmang. Tuparan mu itang pengaku mu.wkgIng ikagugulu na ning isip ya ing pasari king makatakut a paninap. Dakal ya balung sabian ing taung mangmang.6jeE ka agad mangaku king Dios; misip kang banayad bayu ka gawang pangaku king Dios. Atyu banua ing Dios at ika atyu ka king yatu, inya e mu sasabian itang e mu agyung daptan.Xi +Mimingat ka sana neng lulub ka king bale na ning Dios. Mas mayap ing munta ka karin ban makiramdam kesa king balamu mangmang kang babie ain-sakripisyu, uling e na balu ning mangmang ing ustu ila ning e ustu.?hwAla lang kayangganan ding taung dakal a pamahalan na ning ari, oneng kamate na, ala mang munie kapurian king ari. Iti munaman alang kabaldugan at mengari ka mung darakap king angin.{goApansinan ku la ding taung mabibie keti king yatu at siguradu ku king kareti ating kayanakan a manalili king ari.cf?Mapalyaring maging ari ya ing kayanakan a ita agyang mesukul ya o mibait king kakaluluan.xei Mas mayap ya ing pakakalulu at biasang kayanakan kesa king ari a matua at mangmang a e na bisang tanggap payu. d  Nung adaig ne ning metung a tau ing metung munamang tau lalu reng adaig deng adua. Ing lubid a pengatluan masakit yang pataran.yck Nung marimla ing panaun, malyari lang misiping ban e la dimla. Wa, e mu alisian ing dimla nung magdili-dili ka.b Nung misakab ya ing metung, asaupan neng talakad ning kayabe na. Itang yang dili na, nung misakab ya, alang sumaup king pangasakab na.Oa Mas mayap la ding adua kesa king metung uling mas dakal la apagobran.,`Qing taung mabibie magdili-dili, ala yang anak o kamaganak, makanyan man ala yang patugut magobra. E ya pa matula king pibandian na. E na akukutang man nung kaninu malakuan ing pibandian a bunga na ning kapagalan na at tatanggian na ing tula. Iti munaman alang kabaldugan at malungkut a bie.B_Atin ku pang apansinan a alang kabaldugan keti king yatu:1^[Mapalyaring iti tutu, oneng mas mayap ing atin kang ditak a kabiayan a ating kapanatagan a lub kesa king adua kang gamat magobrang alang patugut at darakap king angin.Q]Sasabian da king ing mangmang ya mu ing magtamimi at mamate king danup.F\Apansinan ku munaman king pakigisanan na ning tau ing gelingan na king pamagobra, uli na ning karirian ne ing kasiping nang bale. Iti ala munamang kabaldugan; anti kang darakap king angin.[Oneng lalu lang masuerti detang e pa mibait, detang e pa bitasang menakit king alang hustisiang mapapalyari keti king yatu.IZ Inya aisip ku king mas masuerti la ding mete kesa karing mabie.Y 9Ikit ku munaman king alang hustisia keti king yatu. Kikiak la ding megipit at ala mang bisang sumaup karela uling mayupaya la detang menggipit karela!CXInya king palage ku ing masanting nang daptan ning tau ya ing sukat yang magkusuelu king pipagalan na uling iti ing mitakda king tau. Ninu mo ing makibalu king mapalyari potang mete ne?wWgNinu mo ing makibalu nung ing espiritu na ning tau munta ya king babo at ing king animal munta ya king lalam?NVParehu lang muli king alikabuk uling parehu lang ibat king alikabuk.:UmUling ing kararasan da ring tau at ding animal ya naman ing kamatayan. Parehu lang mangisnawa; ala yang pamiyaliwa ing tau king animal uling ala yang kabaldugan karela ing bie.TyNgaku pa king lub ku, Susubukan na la ning Dios ding tau ban ipakit na karela king ala lang pangayaliwa karing animal. S9Ngaku king lub ku, Parehu na lang atulan ning Dios ding taung mayap at ding e mayap, uling mitakda yang panaun para king sablang bage at king merapat. RSubali pa kaniti, apansinan ku munaman king ing magbabo keti king yatu ya ing e mayap, at aliwa ing hustisia ampon ing katuliran.oQWItang mapalyari, milyari na keta pang minuna; itang milabasan ulit-ulitan nang papalyarian ning Dios.:PmBalu ku king ing nanumang daraptan na ning Dios manatili king kapilan pa man; e na sukat pang dagdagan o bawasan. Makanyan ing depatan na, at ding tau ya ing karelang galangan. O  Babie na anting regalu ning Dios king tau king ding sabla sukat lang mangan at minum ampon magkusuelu king sablang pegobran na. N Balu ku king ing masanting tamung daptan ya ing magsaya tamu, at daptan ing sablang mayap a kekatamung arapat kabang mabibie tamu.Mw Dininan na ngang ustung panaun ing sablang bage. Dininan na katamung panaun ban abalu tamu ing daratang a panaun, oneng kapilan man e na katamu dininan sapat a beluan ban kekatamung aintindian ing daraptan na manibat na kanitang minunang panaun.@L{ Balu ku ing bayat na ning papapusan ning Dios kekatamu.PK Nanu mo ing kekatamung pakinabangnan king sablang kekatamung daraptan?}JsAting panaun ning pamalsinta, at ating panaun ning pamimua; ating panaun ning pamakigera, at ating panaun a payapa.I Ating panaun ning pamangisi, at ating panaun ning pamanulsi; ating panaun ning pamagtahimik, at ating panaun ning pamagsalita.HAting panaun ning pamanintun, at ating panaun ning pamamating; ating panaun ning pamanipun, at ating panaun ning pamanugse. G9Ating panaun ing pamangalat batu, at ating panaun a tipunan lang pasibayu; ating panaun ning pamangaul, at ating panaun ning pamamigil king pamangaul.F!Ating panaun ning pamangiak, at ating panaun ning pamangayli uli ning tula; ating panaun ning kalungkutan, at ating panaun ning pamanerak.E'Ating panaun ning pamakamate tau, at ating panaun ning pamanulu; ating panaun ning pamanlasak, at ating panaun ning pamanalakad king melasak.DAting panaun ing mibait ka, at ating panaun ing mate ka; ating panaun ing tanam ka, at ating panaun a kekang pupulan ing kekang tenam.hC KAting mitakdang panaun para king sablang bage; ating oras ing sablang malilyari keti king yatu. BIng Dios ya ing babie kabiasnan, beluan, at kaligayan karetang babie tula king Dios, oneng ding makasalanan papagobran na la at papatipunan pibandian ban ibie karetang taung babie tula karela. Iti munaman alang kabaldugan at mengari kang darakap king angin.NAuling e ka mika pamangan at kaligayan, nung makakawani ka king Dios.@Ing masanting nang daptan ning tau ya ing mangan, minum, at magsaya king bunga na ning pipagalan na. Balu ku king iti ibat king Dios?Kabang mabibie ka e mako ing problema at kasakitan. Agyang neng bengi ing kaisipan mu e ya mipaynawa. Ing sabla ala ngang kabaldugan.j>MNanu mo ing pakinabang na ning tau king sablang depat nat kapagalan lalam na ning mapaling aldo?7=gMagobra kang alang patugut a abe ing beluan at gelingan, at kaybat ing makinabang ya ing taung e bitasang memuhunan kapagalan. Iti munaman alang kabaldugan at e makatuliran.I< Inya malungkut ku at sisisian ing pamagobra kung alang tuknang.B;}at ninu ing makibalu nung tau yang ating kabiasnan o nung mangmang ya? Makanyan man, miras keting tau ing sablang bunga na ning pipagalan ku at kabiasnan. Iti munaman alang kabaldugan.:{Kesaman ku ing sablang pegobran ku at pipagalan lalam ning mapaling aldo uling lakuan ku mu king taung manalili kanaku,9#Inya kasaman ku ing mabibie uling pawang kaguluan ing pepasari na kanaku. Ing sabla alang kabaldugan at mengari ka mung darakap king angin./8WAla nang makaganaka king taung ating kabiasnan at king taung mangmang; parehu lang makalinguan karing panaun a daratang. Mate ya ing biasa at anti naman ing e biasa.!7;Ngaku king lub ku, Ing kararasan na ning mangmang a tau ya naman ing mapalyari kanaku. Inya e na ku sukat magpakabiasa pa uling ala mu ring kabaldugan.6Akakit da ring biasa ing daralanan da, oneng ding mangmang ali ra. Oneng balu ku king metung ya mu ing kararasan a makapanaya karela.t5a Ikit ku king ing kabiasnan sambutan na ing kamangmangan, nung makananung ing sala akmulan na ing dalumdum.47 Inya pibulebulayan ku ing kabiasnan, ing kamulangan, at ing kamangmangan. At apagaralan ku king ing arapat ning ari e migit ketang aring inalilan na.,3Q Kaybat pibulebulayan ku ing sablang depatan ku ampon pipagalan. At ikit ku king ala palang kabaldugan at mengari ku mung darakap king angin; ala ngang kabaldugan.#2? Ikua ku ing nanumang buri ku; tikman ku ing sablang bisyu ning yatu. Pigmaragul ku ing sablang depatan ku, at iti ing ablas ku king sabla kung pipagalan.q1[ Marangal ku; ligpusan ku la detang minuna kanaku king Jerusalem at e na ku pepaburen ning kabiasnan ku.?0wMekatipun kung dakal a pilak at gintu a ibat karing ari da ring bansang sekupan ku. Atin kung lalaki at babaing talapagkanta at dakal ku asawa at babaing kasese a babie tula kanaku.&/ESinali kung ipus a lalaki at babai at mika ipus a mibait king pibalebale ku. Dakal la ding baka ku at tupa kesa king ninumang menuknangan na king Jerusalem.J. Ginawa kung talaga ban pikuanan danum a panugtug karing tanaman.W-'Ginawa kung hardin at mulahan a timnanan kong miyayaliwang mamungang tanaman.c,?Mekarapat kung mangaragul a bage. Mekapagawa kung mapilan a bale at mitatag mulahan ubas.L+Uli na ning pamagnasa kung abalu ing mayap para king tau, peligayan ku ing sarili ku king pamaninum alak. Iti ing inisip kung masanting a daptan da ring tau king makuyad dang bie keti king yatu.g*GKamangmangan mu ing sasagakgak king tula at alang ibungang mayap ing pamagkusuelu king laman.t) cNgaku king sarili ku, Sulung, magpasasa ka king tula! Oneng ikit ku king iti ala munaman palang kabaldugan.|( sNung kapilan ka biasa, kanita ka dakal a problema; itang dakal mung beluan ya ing pasari king dakal mung kasakitan.<' sPigsikapan kung pegaralan ing pamiyaliwa na ning kabiasnan ila ning kamangmangan at ing beluan ila ning kamulangan. Ikit ku king iti munaman mengari king taung darakap king angin.#& ANgaku king sarili ku, Ikua ku ing sablang kabiasnan; mas biasa ku kesa karing minunang meging ari na ning Jerusalem. Balu ku ing tune kabiasnan at beluan.>% yE mu ne atulid itang baluktut; e mu abilang itang ala. $ Ikit ku ing sablang milyari keti king yatu, inya ing asabi ku ya iti: alang kabaldugan ing sabla; mengari kang darakap king angin.(# K Seliksikan ku at pegaralan ing sablang bage milyari keti king yatu. Apagaralan ku king tikda na ning Dios ing maragul a kasakitan para karing anak da ring tau.5" g Aku, ing Talapanaral, ing ari king Jerusalem.! { Alang makaganaka karing bage milyari na king milabas, at ing mapapalyari ngeni makalinguan ngan king panaun a daratang.   Ngarang sasabi ding aliwa, Lawan mu, ini bayu ya. Oneng e ra balu king ita malambat nang milyari bayu ta pa linto keti king yatu. 3 Itang milyari king panaun a milabas ya naman ing mapapalyari ngeni, at ing milyari ya naman ing miyulitan. Alang bitasang bayu king mabilug a yatu. Miyangganan ing sablang bage king kapagalan. E ya sasawa ing mata king pamaglawe na at ing balugbug king pamakiramdam na.2 _Mamagus ing danum da ring ilug king dagat, oneng angga man ngeni e ya pa mitmu. Kaybat magbalik ing danum karing ilug nung nu menibatan, at mabaldug na naman king dagat.i MTutiup ing angin king mauli at tutiup munanaman king norti; durut-durut alang patugut ing angin.S !Saslag ya ing aldo at kaybat lumbug ya; makanyan ing parati nang daraptan.f GSalasalisi ing paniatang da at paglako ding tau, oneng ing yatu manatili ya antimo ing sadia.D Nanu mo ing pakinabang na ning taung alang patugut magobra?R Alang kabaldugan ing sabla, wa, alang kabaldugan, ngana ning Talapanaral.] 7Ila deti ring amanu na ning Talapanaral, ing anak nang David, ing ari king Jerusalem.iKPasalamatan ya at parangalan king sablang keyang daraptan. Karapatdapat neng purian ning balen.nUMapaglinlang ing seksi, kukupas ing lagu, oneng ing babaing ating takut king Ginu sukat yang purian.taNganang magsalita ning asawa na, Dakal lang babaing talasawang mayap, oneng ika ing pekamayap karela ngan.OPakamalan de at gagalangan ding anak na at pupurian ne ning asawa na.QSamal yang parati at lilingapan na ing kailangan na ning pibalebale na.<sMagsalita ya king mitmung kabiasnan at maganaka ya.OMarangal ya at kagalang-galang; ala yang takut marap king aldo bukas.GManayi ya pang imalan at babat at pisasali na karing maniali.NPikabaluan ya ing asawa na at metung ya karing memalen a gagalangan.K Gagawa yang ulas at mi-imalan yang mapinung linen a kule granati.l QE ya migaganaka neng panaun na ning dimla uling atin lang imalan a pagmarimla ding keyang pamilya.F Sasaupan na la ding kalulu at ding atyu king pamangailangan.L Gagawa yang sarili nang sinulad at manayi yang sarili nang imalan.d ABalu na king maulaga ing balang gagawan na, at e patugut magobra anggang kapitangan bengi.6gMatatag ya king obra, masikan ya, at masipag.veNung manakit yang gabun a masanting, saliwan ne at gawan neng pitamnanan ubas karing salaping keyang atipun.-Ganingaldo pa mibabangun ne ban magsadiang pamangan para king pamilya na at ban gisingan na la at tutukan obra ding babaing kasaup da king bale.veMengari ya king barkung ating dakal a mangamal a kalakal; miyuyuli yang kabiayan a ibat king marayung lugal.B E ya patugut magobra; gagawa yang imalan a lana at linen.V% Kabang bie na, susuyuan neng mayap ing asawa na; ala yang daraptan a e ustu.]3 Lubus yang tiwala ing asawa na at kapilan man e ya magkulangan karing bage maulaga.mS Masakit yang panintunan ing mayap a asawang babai! Maygit ya kaulaga kesa karing alahas a mangamal.   Magsalita ka para karela at matul kang alang pamangabiran. Ingatan mu ing katuliran da ring kalulu at ding atyu king kagipitan.}sMagsalita ka para karetang taung e makapagsalita king karelang sarili. Idipensa mu la katuliran ding sablang maina.a~;Ila ding sukat minum ban akalinguan da ing karelang kakaluluan at makalunus a kabilian.c}?Ibie ya ing alak kareta mung taung ala nang kapanayan at karetang tutu nang magkakasakit.p|YNeng makainum la, akakalinguan da la ring kautusan at ing katuliran da ring taung atyu king kagipitan.f{EMakiramdam ka, Lemuel. E la sukat miminum alak ding ari o manintun king inuman a makalasing.0zYE mu sana gigisanan ing kekang sikanan king aduan na ning laman at e mu la gagastusan ding salapi mu karing babai, uling dakal na la ding ari a mipahamak uli da reti.iyKNanu, O anak a kakung pakamalan, ing sabian ku keka? Ika ing bunga na ning kanakung panalangin.Nx Ila deti ring sinabi nang Aring Lemuel ning Massa a tiru nang ima na: w!Sabulan mu ing gatas at manikua kang kesu. Tumbukan me arung ing tau at dumaya ya, at nung parati kang mua gulu ing kararasan mu.pvY Nung meging mangmang ka angga na ketang meging palalu ka o migtangkang dapat a e mayap, tuknang na ka.luQing tatyo a matikas, ing mabulas a kambing, at ing ari a lalakad king akakit da ring sasakupan na.Rting leon, ing masikan dili karing sablang animal; e ya tatakut kenu man;@s{Ating apat a bage a makawiling lalawan neng lalakad la:rr]ding lupisak: mipagyu ya ing metung king kekang palad, oneng king palasyu ning ari karin la manuknangan.Gqding durun: ala lang ari, oneng makaayus la neng susulapo la.Zp-ding koneho: ala lang sikanan, oneng makagawa lang lungga karing maragul a batu;Vo%ding panas: ala lang sikanan, oneng makatipun lang pamangan da neng kaleldo;fnEAting apat a animal keti king yatu a tutung malati, oneng pekabiasa la karing sablang biasa:vmeing babaing pikakasaman a mekapakiasawa, at ing ipus a babaing menikua king lugal ning babaing panginuan na.Dling ipus a meging ari, ing mangmang a e milalako kabiayan,FkDeting apat a bage naman galgal ya ing yatu at e no apibata: j Oyni ing dapat na ning babaing taksil king asawa na: kaybat nang migtaksil mandilu ya at sabian na: Ala kung kasalanan a depat!6ieing agilang susulapo king banuang matas, ing ubingan a gagapang king batung maragul, ing barku a maglayag king malualas a dagat, at ing lalaki ampon ing babaing mipalsinta.Ih Ating apat a bage a tune makapagmulala kaku at e ku aintindian:g-Ing anak a pisunusunu ne i tata na o maninsultu at e mamintu kang ima na sukat ing kanan de ring ayup a buitre at mata na awak panuktukan da la.zfming kutkutan karing mete, ing babaing e mikayanak, ing malanging gabun a manayang uran, at ing api a milalablab.~euAting linta a ating aduang anak a babai at parehu dang sasabian, Dinan na. Apat la ding bage a kapilan man e sasawa:`d9Ating taung mapangamkam at mapagsamantala karing kalulu at karing atyu king kalipitan.zcm Ating taung mimisip king ila tune lang mayapala la kanung kalupa king kayapan, agpang king sarili dang kaisipan.gbG Ating taung isipan da ing malinis la, oneng king kamatutuanan ala lang kalupa king karinatan.ca? Ating taung paniumpa da la ring karelang tata at e biasang pasalamat karing karelang ima.g`G E me sisiran ing ipus king keyang panginuan. Malyaring isumpa na ka at iti kekang panamdaman.7_g Malyaring kakung sabian ing e ra ka balu o e ra ka kailangan, nung sobra ing babie mu kaku. Malyaring manako ku, nung mamulubi ku at layun kang malapastangan, O kakung Dios.^ilaut mu ku king pamaglaram at e mu ku gagawan masalapi ni e mu ku gagawan kalulu. Ing ibie mu kaku ya ita mung pamangan a kailangan ku.Z]-O Dios, aduang bage ing aduan ku keka at ibie mu la sa kaku bayu ku mu man mate:Q\E mu daragdagan ing sinabi na ban e na ka paniabianan at ausan malaram.n[UPatutuan na ning Dios ing balang sinabi na. Mengari yang kalasag karing sablang magtiwala king Dios.tZaNinu na mo ing minukiat banua at kaybat kinuldas ya? Ninu na mo ing mekasakmal king angin o king lampin binalut na ing danum? Ninu na ing mekabili karing angganan na ning yatu? Ninu ya at nanu ya lagyu ing anak na? Siguradung balu me.aY;E ku mekapagaral king nanumang kabiasnan, at ala kung beluan tungkul king Dios a Banal.TX!E ku sukat meging tau uli ning kakung kamangmangan; ing isip tau ala kaku.pW [Ila deti ring selita nang Agur a anak nang Jakeh ning Massa. Nganang migsalita kang Itiel at kang Ucal:kVOKasaman ne ning taung sakdal ing taung e mayap, at ing taung e mayap kasaman ne ing taung sakdal.kUODakal lang taung manintun pabor king ari, oneng ing bukud makaibie hustisia king tau ya ing Ginu.nTUE mu sa ikakabalisa ing sasabian da ring aliwa tungkul keka; magtiwala ka king Ginu at mipanatag ka.%SCMapanganib ing makisapakat king mapanako. Miparusan ya nung magsalita yang katutuan king husgadu, at parusan ne ning Dios nung kalaraman ing keyang sabian.iRKKabiguan ing maging kararasan ning kapalaluan, oneng ing kapakumbaban pagdala na kang dangalan._Q7Ing taung malaguang mimimua ibunga na ing dakal a pamipate uling buntuk na mapali ya.nPUItang mapanusig king ipus na manibat na inyang malati ya, e lumuat ya ing manikua king pibandian na.QOMas atin kang ayasahan king mangmang kesa king taung bugasuk magsalita.lNQE me adisiplinahan ing ipus king dakal a salita; malyaring aintindian na, oneng e na ka pamintuan.MIng bansang alang pansin king Dios, memalen na ala lang disiplina, oneng mapalad ya itang tutupad king kautusan ning Dios.PLIng kekang anak keka yang disiplinahan, at apagmaragul me kapilan man.  ~^} |E{{6zmyy#xwwMvv>uuattt&ss$rr>qqpp oon>mmlllkk3jj.i-hgg_ff8e dfccnbb,a`|__t_3^^g]V\[ZYYHXXX-WWVW VVFUUXTT.SS?R}QQAPPPONNN)MMLL#K_JJIgHHgGFF.EEDeDCoC5BwAAE@@"?q>>=<;::n998q766w655 4d33211I0//n/ .h-,,0+**J))^(e''q&&>%%E$$ #Z""F!!m CZ0 \'Z KG F q p "4q;:^o W"Inya, ikong lahi nang Jacob, munta kayu keni at lumakad tamu king sala a babie na ning Ginu kekatamu!W '"Lutasan na ing e ra pamikakaintindi ding mangaragul a bansa. Panden da lang espada ra ban maging sarul la, at maging lait la ding tandus da. E na la lumual makigera ding bansa o magsadia para king labanan.V %"Dakal lang bansa ding lumapit, at karelang memalen sabian da, Tara, mukiat tamu king bunduk ning Ginu, king Templo ning Dios nang Jacob. Ituru na kekatamu nung nanu ing buri nang daptan tamu; lumakad tamu karing dalan a pinili na. Ing tuturu ning Ginu manibatan Jerusalem; manibat king Zion magsalita ya para karing taung pinili na.! ;"Karing aldo daratang, ing bunduk nung nu ya makatalakad ing Templo, ya ing maging pekamatas karing bunduk, maygit matas karing sablang bunduk-bundukan.k  Q"Oyni ing mensahi tungkul king Juda at Jerusalem a binie na ning Dios kang Isaias a anak nang Amoz:B "Antimo nung makananu yang mitatau king ditak a baya ing are, makanyan lang magisan ding mayupayang tau uli na ning e ustu dang dapat, at alang makapatuknang king kasiran a dugpa karela._ 9"Malanat kang anti ing lalanging tanaman a ensina at ing hardin a e mitutugtugan danum.\ 3"Dumine ka uli na ning sinamba ka karing dutung at uling ginawa kang banal a hardin.N "Oneng paten na la ning Ginu ding sablang mikakasala at tatanggi keya.  "Uling makatuliran ya ing Ginu, iligtas ne ing Jerusalem at ding sablang atyu karin a sumisi at painggulut karing kasalanan da. "Dinan da kang pamuntuk at tagapayu antimo kanitang minunang panaun. Kanita ya mayaus banal at tapat a siudad ing Jerusalem. "Kimut ku laban keka. Gawan da kang puru antimo nung makananu yang alang samut ing bakal at ilako ku ing sablang dinat mu. 9"Inya makiramdam ka ngeni king sasabian na ning Ginung Mayupaya, ing Mayupayang Dios ning Israel: Ibugnus ku ing milalablab kung mua karing kalaban ku.b ?"Rebeldi la ding kekang manimuna at kasabuat da la ring mapanako; maralas ing tatanggap lang regalu at suhul. E ra la kapilan man pigdipensa ding ulila king ukuman ni mekiramdam karing katuliran da ring babaing mebalu.> w"Jerusalem, kanitang misan a panaun mengari kang pilak, oneng ngeni ala kang kabaldugan; kanitang misan mengari kang maniaman a alak, oneng ngeni mengari kang alak a semutanan danum.|~ s"Ing siudad a kanitang misan a panaun tapat ya at makatuliran, ngeni meging anti yang babaing magtinda king katawan na! Kanitang misan a panaun karin la manuknangan ding taung matulid a pamibiebie, oneng ngeni tau lang makamate kalupa dang tau.m} U"Nung tanggi ka at salangsang kanaku, mate ka kapamilatan na ning gera. Aku, ing Ginu, ing migsalita.`| ;"Nung bisa ka mu at mamintu kanaku, ibie ku keka ing mayap a bage bubunga na ning gabun.|{ s"Ngana ning Ginu, Me ka keni. Pisabian ta ing bage a yan. Agyang metuling ka uli na ning kasalanan, putian da kang anti ing maputing bulak. Malyaring milalu katuling ing kasalanan mu, makanyan man putian ku antimo ing maputing bulbul ning tupa.1z ]"at magaral na kang dapat king mayap. Patupad mu ing hustisia; saupan mu la ding magigipit, ibie mu ing karapatdapat karing ulila, at idipensa mu la ding mebalung babai.y }"Wasan mu ing kekang sarili. Maglinis ka! Tuknang na kang darapat e mayap king akakit ku. Tuknang na kang darapat e mayapCx "E ra ka pansinan potang itas mu la ding gamat mu king pamanalangin. E ra ka pakiramdaman agyang numanu kang manalangin makaba uling marinat la ding gamat mu uli na ning kekang kasalanan.~w w"Pikakasaman ku la ding pamagpiesta mu king Bayung Bulan at ding aldo mung pangilinan. Sinawa na kung mibabata kareti. Ding pisngi na kalupa de ring malagung hardin king banglu sasalingalngal. Ding labi na anti lang liryu a mabasa king mirang pabanglu.e=C Ding mata na masanting lang anti ding patipating atyu lele ning sapa, at dinilu king gatas.m<S Makinis ya lupa at kule yang tangsu ing balat na. Kulut ing buak na at matuling anti ing king awak.g;G Ing kakung pakamalan masanting ya at masikan; metung ya mu karing apulung libung kelalakinan.Q: O babaing alang kalupa king leguan, ala na waring lalaking maygit king kekang pakamalan? Atin ya waring panga-aliwa ing kekang pakamalan karing dakal a kelalakinan, inya aduan mu ing kekeng kasaupan?49aO kebabainan ning Jerusalem, kekayu ipakisabi kung mayap; nung keko yang akit ing kakung pakamalan, kekong sabian king atin kung sakit a panamdaman, uli ning kapalsintan. 8 Ikit da ku ring guardia kabang king siudad magronda la; pelupalu ra ku at mesugat ku, at ing kakung balabal karela yang ginabak.97kBiklat ke ing pasbul para king pakamalan ku, oneng ing kakung pakamalan ala yu. Sabik kung damdaman ing siwala na; inaus ke, oneng alang mekibat. Penintun ke, oneng e ke ikit.+6OTinalakad ku ban ibuklat ing pasbul at paluban ing kakung pakamalan; atin yang patak ning mabanglung mira ing kakung gamat inyang ing pasbul ume ku neng ibuklat.5{Inyang ing kakung pakamalan talnan ne ing busnianan ning pasbul, penamdaman ku ing kaligayan king mabilug kung katawan.4Likas ku na ing kakung imalan; obat kailangan pang isulud kung miuman? Inos ku na lang bitis ku; e na kailangan ing kaku lang dinatan.3Matudtud ku, oneng makagising ya ing pusu ku. Kabud-abud ing kakung pakamalan dimdam keng tutuktuk king pasbul. Ngana kaku, Paluban mu ku, O sinta ku, kakung kaluguran at sakdal kung kaligayan! King ambun mebasa ya ing kakung buntuk, at king ulap ing kakung buak.2 Linub ku king kakung mulahan, ing kakung kakaburi at kakung ketanguanan. Mangua kung mira at aliwa pang mabanglung tanaman; mangan kung pulut at pulut ding panilan; inuman ku ing alak at ing gatas. Mangan kayu, O malsinta, at minum angga king lasing kayu!X1)Tumiup ka, O angin ning norti! Datang na ka, O angin ning mauli! Tiupan yang kakung hardin ban banglu mikalat. Paburen yang datang king hardin na ing kakung pakamalan at mangan karing prutas a pekamaniaman.e0CMiparanuman ya ing hardin king sibul, king danum a mamagus ibat karing Bunduk ning Lebanon.{/oat antimu rin ding saffron, kalamo, kanela, at ding tanaman a piakuanan insenso, mira, aloe a maulagang pabanglu.,.Q Ding kekang suli lalsut la antimo ding king mulahan a granada, at ala lang kalupa ding bunga ra. 'Tyu la karin ding tanaman a henna at nardo a piakuanan pabanglu,-w O sinta ko at kakaburi ko, mengari kang makasalikut at makabakud a hardin; mengari ka naman king makasalikut a sibul.,/ Ding labi mu lalasa lang pulut-panilan; ing dila mu 'tin yang pulut at gatas; ing bau ning kekang imalan mabanglung anti ing Bunduk ning Lebanon.-+S Kaniaman na ning lugud mo, O sinta ko at kakaburi ko! Mas maniaman ing lugud mu kesa king alak, at ala yang kalupa ing banglu mu karing sablang pabanglung balu ku!|*q O sinta ko at ketanguanan ko, uli ning suliap ding mata mu at ning kwintas king batal mu binihag me ining pusu ku.9)kO ketanguanan ko, tara lakuan ta ne ing Lebanon, at ing taluktuk ning Amana. Lakuan mu ne ing bunduk ning Senir at ing Hermon, ding lugal a salikutan da ring leopardo at leon.6(gKalagu mo, O sinta ko! Ala kung apintas keka.'1King salu mung mabanglu karin ku magkanlung angga king tumiup ing marimlang angin ning kayabakan, at mawala nang lubusan ing sablang karalumduman.Q&Ding susu mu anti lang aduang usa king salu mu a mamangan karing liryu.%3Kalupa ne ning tore nang David ing kekang batal, mabilug ya at malinatnat; neng atin yang kwintas anti yang sabitan kalasag ding lalaking matapang.5$cDing kekang labi anti la karing lasung malutu; lalu kang lalagu neng magsalita ka. Ding pisngi mung malare-lare makawili lang lalawan lipat ning ing belu papampanan na la.i#KDing kekang ipan maputi lang anti ding tupang meurud at melinis; paris-paris la at e ka bungal.E" Kalagu mo, O sinta ko; tune kang malagu! Mapundat lang mata mu lalam ning kekang belu. Anti ya king metung a kawan-kambing ing kekang buak a lundag-lundag kukuldas king bunduk ning Gilead.:!m Kebabainan ning siudad ning Zion, 'me ko keni at lawan ye i Aring Solomon. Susulud ne ing koronang pinutung nang ima na inyang kinasal ya, ing aldo ning tula nang alang kalupa.+ O Makabalut lang pilak ding asias na, imalan binurdahan gintu ing babo na. Ding kutsun na makabalut lang purpurang imalan a gewa da ring kebabainan ning Jerusalem.nU King tronung luklukan nang Aring Solomon karin de pupusanan; megawa ya iti king dutung ning Lebanon.  Atin la ngan espada at beteranu la king gera; ding karelang espada makasadia la king nanumang panganib a darala ning kabengian.'I Solomon ya ing daratang, makalukluk ya king tronu na; anam lang pulung sundalus ding keyang guardia, ding sundalung mayap dili king Israel. Nanu ya iting daratang ibat king disyerto a anting asuk ning mira at insenso, at aliwa pang tindang mabanglu ning taung magnegosyo?EO kebabainan ning Jerusalem, kekayu ipakisabi kung mayap king lagyu ding babaing usa at aliwa pang mabilis mamulaying animal ning kagubatan, ing e yu sana abalanan ing kekaming lambingan.?wInyang likuan ku na la ding guardia, ikit ke ing pakamalan a kaku babie ligaya. Kinaul ke at e ke buring mako angga king tinaid ke king bale at kuartu nang ima ku nung mu ku mibait.veIkit da ku ring guardiang magronda king siudad. Ngakung mengutang karela, E ye pu ikit ing kakung pakamalan?mSMibangun ku at penintun ke karing dalan at suluk ning siudad, oneng e ke ikit ing kakung pakamalan.v gNeng bengi king kakung pagkeran panintunan ke ing kakung pakamalan; kaku yang ausan, oneng e na ku pakibatan.1angga ing marimlang angin ning kayabakan, at mawala nang karalumduman. Mulayi kang mabilis anti ing usa; kabundukan ning Beter baltangan mu na la.q[Bandi ke ing pakamalan ku, at aku bandi na ku. Papastulan na lang tupa na libutad ding liryung sampaga,SDing asung-gubat dakpan la uling sisiran da la ding ubas a maniampaga na.'Anti ka king patipati a salasalikut karing siwang da ring batu. Paburen mung akit ke ing malagu mung lupa at damdaman ing malagu mung siwala.y Lululut na lang bungang higera; mabanglu ing makapadurut uli ding bulaklak ding ubas. Tara, sinta ku, tuki na ka kaku. king marangle atin nang sampaga, dinatang na ing oras ning pamagkanta, ing kanta ding batu-batu king kekatamung bansa mararamdam na.A} Linipas na ing panaun ning dimla, ing uran tinuknang na,O Ing kakung pakamalan kaku sinabi na: Tara, sinta ku, tuki na ka kaku.0Y Anti ya king metung a masanting o malating usa ing kakung sinta; lele ning bakud ming pader makatalakad ya, karing awang at siwang silip-silip ya ban aku ing akit na. }Daramdaman keng mabilis daratang ing kakung pakamalan; biltangan na lang bunduk at ding talimunduk ba na kung pakikitan.= sIpangaku yu sana kaku, O kebabainan ning Jerusalem, king lagyu ding babaing usa at aliwa pang mabilis mamulaying animal ning kagubatan, ing e yu pangabalanan ing kekeng lambingan.l QMakaulun ya ing kakung buntuk king kayli nang gamat, at makakaul ne man kaku ing wanan nang gamat.{ oPepakabsian na ku karing pasas, mibayu ing kakung sikanan karing mansanas a maniaman. Meina ku uli na ning sinta.^ 5Dela na ku king lamesa nang mitmung pamangan, at liningap na ku king keyang pakamal.CAnti ing tanaman a mansanas libutad ning gubat, makanyan ya ing kakung pakamalan libutad ding kelalakinan. Tula ku ing sasalilung king anino na, at maniaman lang tatakman ding bunga na.ykAnti ing sampagang liryu libutad ding suksuk, makanyan ya ing babaing kakung pakamalan libutad ding kebabainan.m UAnti ku king metung a sampaga ning Sharon, metung a tanaman a liryu a tutubu king libis ning bunduk.S !dutung lang sedro ding barakilan ning bale ta, at ing kisami na sipres la.i MMasanting ka, O kakung pakamalan; makawili kang lalawan! Berding dikut ya ing kekatang pagkeran;H  Kalagu mo, O sinta ko; tune kang malagu! Mapundat lang mata mu.m UAnti ya king kapunggul a bulaklak ing kakung pakamalan, karing mulahan ubas ning Engedi migbukadkad.b ? Mabanglu yang anting mira ing kakung pakamalan, inyang king kakung salu karin ya migkera.Z / Kabang makasandal ya ing ari king luklukan na ing kakung pabanglu sinalingalngal.D  Igawa ra kang gintung kwintas, at palamutian ya king pilak.q~ ] Masanting lang lalawan ding pisngi mu pilatan ning buak mung makaikat, at ning batal mung ating kwintas.}  O sinta ku, kaninu da ka ipakilupa? Kalupa mu la detang kabayung malagu ning ari ning Ehipto a gagamitan na king karwahe na.g| IE me wari balu ing lugal, O babaing alang kalupa king lagu? Keka yang tukian ing kawan a mandikut; kekang kambing karin mo pastulan lele ding tolda ding aliwang pastul kawan. fig,O babaing alang kalupa king lagu.,(1:8)fig*b{ ?Sabian me kaku, O kakung pakamalan, ing lugal nung nu me papastulan ing kekang kawan. Nukarin ya ing karelang pipagpaynawan neng aldo kaugtuan? Keka yang tulduan ban e ra na ka panintunan karing aliwang pipagpastulan.vz gE yu ku sana lalawan mababa uri agyang ing kule ku komanggi; ing aslag ning aldo ya ing mekapasari kaniti. Ding kapatad kung lalaki kaku mua la ngan, at pepagobran da ku king ubasan. Ala kung panaun ban kakung katawan kaku yang lingapan.1y ]Ikong kebabainan ning Jerusalem, matuling ku, oneng malagu na ku man, matuling kung anti ding tolda ning Kedar, oneng malagu naman anti ring kurtina nang Aring Solomon. x Kuanan mu ku at ituki; magmalagua kata, ika ing ari ku at king kuartu mu karin mu ku idala. Tamasan ta ikatang adua ing ligaya. Paintulut mung kakung takman ing lugud mung maniaman a maygit king alak a inuman. Matulid ing malsinta la keka ding sablang dalaga.kw QIng kekang banglu sasalingalngal; ing lagyu mu tutugtug na ngan. Inya ding babai malsinta la keka.Yv -Sana uman mu ku karing labi mu; ing kekang lugud maygit ya king alak a maniaman.=u yDing pekamasanting kantang sinulat nang Aring Solomon.itK Atulan na ning Dios ing sablang kekatamung daraptan king hayagan o king lihim, mayap o e mayap.s% King kataya mung amanu, oyni ing asabi ku: Pitakutan me ing Dios at pamintuan la ding utus na, uling iti ing katungkulan na ning balang tau.r5 Anak ko, subali pa kareti mingat ka karing aliwa pang bage. Alang kapupusan ing pamanyulat dakal a libru at pagalan na ka mu ning sobrang pamagaral.q Mengari la ding kasebian na ning taung biasa karing tulus a matilus a gagamitan na ning pastul ban maingat la ding papastulan na; anti lang paku ding kasebian na a makakutkut king kaisipan. Ing Dios, ing bukud mung kekatamung Pastul, ya ing minie kareti.p{ Migkapilit ya iting Talapanaral a manintun amanung makapasno king tau, at mitmu lang katapatan ding amanung sinulat na.7og Uling biasa ya ing Talapanaral, tiglus na ing pamanuru na karing tau tungkul king beluan na. Pekapagaralan na la ding kasebian at tinimbang na ampon sinubuk ing katutuan da.an; Ala, alang kabaldugan ing sabla-sabla, ngana ning Talapanaral. Wa, ala ping kabaldugan.m Ganakan me kabang e ya magbalik ing katawan mu king gabun a penibatan na at bayu ya mibalik ing kaladua mu king Dios a minie kaniti.!l; Ganakan me bayu ya mapatlud ing kwintas a pilak o mabaldug at maspak ing gintung silyo o mabalbal ing datukanan danum o mapatlud ing lubid king talaga.'kG Ganakan me kabang e ka tatakut mukiat king eran a matas; kabang e ka tatakut lalakad dili-dili king dalan, kabang e ka maputi buak, at kabang ing sablang buri mu atyu pa keka. Uling muli tamu ngan ketang alang anggang tuknangan at lumual la ding tau karing dalan ban ilibing da katamu.j Ganakan me kabang e ka maklak; kabang daramdaman mu ing inge ning gilingan, ing pasyuk da ring ayup, at ing malagung musika.i' Ganakan me kabang masikan ka katawan; kabang e la mangaina ding gamat mu at tud. Ganakan me kabang ating ka pang ipan ampon e pa mapula mata.h Ganakan me kabang e ya lalbug ing aldo, bayu ya dalumdum ing bulan at ding batuin, at kabang e la daratang ding biga a magdalang uran.9g m Kayanakan, e me kakalinguan king kekang pangakayanakan ing Dios a linalang keka ban potang datang la ding aldo at banuang magdalang kaguluan e mu asabing: E ku matula king bie.wfg E ka paigulu isip at ingatan mu ing kekang sarili, uling lumipas ing pangakayanakan mu at ing sibul ning bie.|eq Kayanakan, tumula ka sana king kekang pangakayanakan. Magsaya ka kabang kayanakan ka. Daptan mu itang buri mung daptan at tukian ing buri ning kekang pusu. Oneng kapilan man e mu kakalinguan king ukuman na ning Dios ing sablang kekang daptan.8di Sukat yang tumula ing ninuman, nung makaba ing bie na. Oneng e na sukat kakalinguan king makaba la ding panaun potang ala ne. Ala na ngang kabaldugan keka ing sablang datang.Dc Masanting ya ing aslag ning aldo at makayama yang lalawan.b Mananaman ka neng abak at anti mu rin neng gatpanapun, uling e mu balu nung isanu ing tumubu karing kekang tenam o nung tumubu la ngan.1a[ Nung makananung e mu aintindian ing pamagumpisa na ning bie ning pungul king atian nang ima na, makanyan mu munamang e mu aintindian ing sablang daraptan na ning Dios.x`i E ya salbag bini itang panenayan nang tuknang ing angin; at ala yang tanaman a pupulan itang manaya king uran.m_S Manabu ing uran neng makapal ing lulam. Nung nukarin ya makayungyung ing tanaman karin ya mibulang.k^O Gawan mung pitu o walu ing kekang negosyu, uling ing kadamalasan e mu apangilagan keti king yatu._] 9 Ipisali mu ing kekang trigu karing aliwang bansa, at e lumuat tanggap kang pakinabang.Y\+ Ngening makakera na ka king kekang pagkeran agyang king sarili mu e me insultuan ing ari at ding taung masalapi, magkang ing metung a ayup o ing aliwa pang ating pakpak iyatad na karela itang dimdam na keka.b[= Babie tula ing pamangan at ligaya ing alak, oneng nung ala kang salapi iti e miras keka.Z Potang ing bubungan na ning bale tutulu ya masisira ya, ing buri nang sabian nita matamad ya ing makibale at mapagpabaya ya.Y Oneng masuerti ya ing bansa potang ing pamuntuk na biasa yang magdisposisyun, at ding kasaup na mamangan la at e la pailasing.}Xs Makalunus ya ing bansang ing pamuntuk na mura ing isip na, at ding kasaup na kabukabukas lang mamangan at miinuman.jWM Mapapagal ya ing mangmang king pamaniaptan na, inya e na ne balu ing dalan papunta king bale na.0VY Magsalita yang alang tuknang ing mangmang; ala metung man a makibalu nung nanu ing tutuking mapalyari. At alang makasabi kekatamu nung nanu ing mapalyari kamate tamu.pUY Magumpisa king kalokuan ing pamagsalita na ning mangmang, at arian na ing sasabian na king kamulangan.nTU Babie dangalan king taung ating kabiasnan ing sasabian na, kasiran ing babie na king taung mangmang._S7 Alang ulaga ing biasa kang patunud ubingan, nung akua mung matuktuk bayu me apatunud.R- Nung mapurul ya ing kekang palakul at e me tatais siguradung lumuat ka king kekang obra. Siguradu kang magtagumpe nung atin kang planu king bie.hQI Mibagsakan yang batu itang manabas karing batu, at e lumuat masugat ya itang mamalakul dutung.fPE Itang ginawang kulkul karin ya mabaldug; itang manyirang bakud ya ing matuktuk king ubingan.aO; Ikit ku lang pakasake kabayu ding ipus, at ding maglakad anting ipus ila ding pamuntuk.gNG ding atyu king matas a katungkulan ila ding mangmang, kabang ding mabandi ila ding makalalam.nMU Oyni pa ing e ustung ikit ku keti king yatu: alang hustisia uli da ring mamuntukan king kapamahalan;L' Nung mimua ya ing mamuntukan keka, e mu lalakuan ing kekang obra; agyang ing maragul a kakulangan malyaring mipatawaran nung e na ka bubulad.oKW Agyang king paglakad na aulata mu ing kamangmangan na; ipakilala na karing sabla king ya mangmang ya.J Makayungyung ya ing pusu na ning taung biasa king mayap a dapat, oneng makayungyung ya ing pusu na ning mangmang king pamaniapat e mayap.'I I Muluk ya ing pabanglu king datukanan na king kapamilatan na ning miyalung mete lango, at ing ditak a dapat a kamangmangan takpan na ing kabiasnan at dangalan. H Mas mayupaya ya ing kabiasnan kesa karing sandatang gagamitan king gera, oneng ing dapat ning makasalanan dakal ya siran a kayapan. G Mas mayap ing makiramdam karing banayad nang amanu ning biasang tau kesa king mamulyo pamuntuk king konsehu da ring taung mangmang.3F_ Maralas kung sasabian king mas mayupaya ya ing kabiasnan kesa king sikanan, oneng alang babie pansin king kabiasnan na ning taung pakalulu o makiramdam king sasabian na.DE Oneng ating taung pakalulu a manuknangan karin; biasa ya. King kapamilatan na ning kabiasnan na malyari neng iligtas iting siudad, oneng ala metung man a mekaganaka kaniting biasang tau.D1 Ating metung a malating siudad at ditak la mu ding memalen na. Lisuban ne ning metung a mayupayang ari; kibkuban ne at digsa ing bakud nang pader.jCM Atin ku pang ikit a alimbawa ning kabiasnan a milyari keti king yatu at iti kanakung pagmulalan.AB{ E mu balu ing paniatang na ning kekang oras. Mangari ka king asan a merakap king salakab o ayup a merakap king bitag. Mararakap tamu ngan king e mayap a kapanaunan a e tamu asaasahan.NA Atin ku pang atuklasan metung a bage keti king yatu: e ding sablang mabilis mamulayi maniambut la king siglulu o ding matapang king labanan. E la ngan manakitan kabiayan ding sablang taung ating kabiasnan o mibabandi ding taung biasa o mitatas a katungkulan ding taung ating kagiwan. Uling ing kadamalasan daratang kenu man.&@E Gawan mu ing sablang agyu mu king nanumang pagobran mu, uling king pupuntalan mung kutkutan da ring mete ala na kang pagobran o isipan o beluan o kabiasnan.@?y Magpakasaya kang kayabe ing asawa mung kekang pakamalan kabang dirinan na kang bie ning Dios king yatu, uling iti ing ablas mu keting bie a alang kabaldugan at king kekang kapagalan..>W Parati ka sanang masaya at makatiman. ,~x~}||\{{f{!zzgyyxx1w_vuu#tt2shrrqgpooknn6mZlkkjjj6iiiVhggee'ddc"ba__\^^$][\H[ZZDYYAXWWVV UTSSYRR\QAONNgMML"KmJMIIXHqGGIFEDCCBA@?>>7==J<;;S::B988:765594t3392r110//4.}.H-,,+3*)))7(a'''&D%$.#{"! 8N63b[YRUEw n o   &zWApYF+" Ditak nang panaun ing pamamarusa ku kekayu at kaybat ila naman ding gisanan ku.LE" Ngana ning Ginung Dios a Mayupaya karing memalen nang manuknangan king Zion, E kayu tatakut karing tau ning Asiria agyang pasakitan da kayung antimo ing depatan da kanita kekayu ding tau Ehipto.uDc" Wa, antimo ing sinabi nang daptan na ning Ginung Dios a Mayupaya, parala yang kasiran king mabilug a bansa.PC" Ngening kasing dakal na la ning balas king pampang ning dagat ding memalen na ning Israel, makanyan man ditak la mu ding magbalik. Mitakda ing kasiran karing tau at iti talagang karapatdapat karela.`B9" Mapilan la mu ding memalen na ning Israel ding magbalik king karelang mayupayang Dios.tAa" Datang ing panaun nung kapilan ding memalen na ning Israel a miligtas king mua na ning Dios e na la kapilan man manalig king bansa a digsu na mekamate karela. Tune rang ibili ing kapanaligan da king Ginu, ing Dios a banal ning Israel.g@G" Tutu na la mung ditak ding tanaman a mitagan, agyu na lang bilangan agyang ing anak a malati.?w" Lubus lang magisan ding malabung a gubat at marangle antimo nung makananung papaten ne ning mabagsik a sakit ing tau.>/" Ing Dios, ing sulu ning Israel, maging api ya at dulukan na kilub ning metung mung aldo ing sablang bage pati na ing dikut at tanaman a masuksuk.'=G" Padala yang sakit ing Ginung Mayupaya ban parusan na la ding tauan nang ating masanting a pamikakatawan. Sakit lang alang patugut milalablab king katawan da.b<=" Oneng nganang magsalita ning Ginu, Maygit ya pa wari ing palakul kesa king taung gagamit? Maygit ya pa wari ing lagari kesa king gagamit? Aliwa ing palupalu ing mitatas king tau; ing tau ya ing mitatas king palupalu.r;]" Mengari lang pugad manuk ding bansa na ning yatu at kinua ku ing pibandian a tinipun da kalupa na ning pamangua karing ebun a makatipun. Ala mang pakpak a sinulapo ba na kung pamatakutan; alang asbuk a ginaga ban mitakutan ku mo sa.:%" Mapagmaragul ya ing ari na ning Asiria. Ngana, Aku mu ing maki dapat kanyan. Masikan ku, biasa, at mautak! Leko ku la ding angganan a mamilatan karing bansa at simsam ku ing sablang pibandian a tinipun da. Mengari kung toro a mendamusak karing taung manuknangan karin.A9{" Oneng ngana ning Ginu, Kabud ayari ku ing daraptan ku king Bunduk ning Zion at king Jerusalem, kanita ku ne parusan ing ari na ning Asiria king sablang pamagmayabang na at kapalaluan.8" Lesak ke ing Samaria at ding sablang idolo na, at daptan ku naman iti king Jerusalem at karing larawan a sasamban da karin.7{" Pekirasnan ku la ban parusan ding kayarian a sasambang idolo, idolo a dakal kesa karing atyu king Jerusalem at Samaria.u6c" Simbut ku la ding siudad na ning Calno, Carkemis, Hamat, at Arpad. Simbut kia naman ing Samaria at Damasco.U5#" Nganang magmayabang, Ari ya ing balang metung at metung karing kumander ku!+4O" E makanyan ing isipan na at e makanyan ing kapagnasan na. Atin yang sariling babalakan a mabagsik ing ari na ning Asiria. Makasadia yang manyirang dakal a bansa.I3 " Tuburan ke ing Asiria ban lusuban ne ing bansang alang takut kanaku; ding taung pepasari king mua ku. Tiburan ke ban maniamsam, manako at ban dakurakan na la ding tau anting dinat king dalan.`29" Ngana ning Ginu, Gamitan ke ing Asiria anting palupalu ban parusan ke itang kamuan ku.'1G" Mate kayu king labanan o kaya maging bihag kayung iguyud da. Makanyan man, e mu rin tuknang ing mua na ning Ginu; manatili yang makatas a gamat ban mamarusa.x0i" Nanu ing daptan yu potang datang ne ing aldo a parusan na kayu ning Dios? Nanu ing daptan yu potang ing Dios parala yang kasakitan a manibat king marayung bansa? Kaninu kayu lumapit ban maniawad saup? Nukarin yu isalikut ing pibandian yu?#/?" Makanyan yu lang sasabatan ding pakakalulu king katuliran da at king pamanintun dang hustisia. Makanyan yu lang panakawanan ding mebalung babai at ulila.[. 1" Makalunus na kayo, uling gagawa kayung kautusan ban gipitan ye ing kanakung balen.&-E" Lusuban de ring memalen na ning Manase at ding memalen na ning Efraim ing metung at metung, at miyabe lang lumusub king Juda. Makanyan man, e mu rin tuknang ing mua na ning Ginu; manatili yang makayatiat ing gamat na ban mamarusa. fig,Mitataung anting silab king kasukalan.,(9:18)fig*,!" Makanyan man, maniamsam la ding tau king nanumang bage a malyari dang apangan, oneng e la kumabsi. Kanan da pati na ding sariling anak da!C+" Uling mua ya ing Ginung Mayupaya, milalablab anting silab ing pamamarusa na king mabilug a bansa at makamate karing tau, at ya nang balang magligtas king sarili na ing metung at metung.C*" Mengari ing dapat dang e ustu ding tau king aping lalaklak karing miyayaliwang dikut at tanaman a masuksuk. Mitataung anting silab king kasukalan a maki asuk a susun-susun papunta babo.`)9" Inya metung man karing kayanakan a lalaki ala yang paintulutan makaligtas ing Ginu. E ya pakit lunus kenu pa mang mebalung babai at ulila, uling ala lang takut ding sablang tau king Dios, at e la mayap. E mayap ing sablang lulual king asbuk da. Makanyan man, e tuknang ing mua na ning Ginu; manatili yang makayatiat ing gamat na ban mamarusa.E(" Ding manimuna karing taung deti linili da la at belatungan.t'a" Ding buntuk ila ding matua at kagalang-galang a lalaki, at ding iki ila ding propetang tuturung kalaraman! & " Inya king metung mung aldo parusan na la ning Ginu ding manimuna na ning Israel at ding memalen na; pututan na la buntuk at iki.}%s" E la sinisi ding tau ning Israel agyang perusan na la ning Ginung Mayupaya. E la pa mu rin mibalik a lub king Ginu.x$i" ing Siria king dane aslagan at ing Filistia king dane albugan na ning Israel. Biklat da la ring asbuk da ba reng laklakan ing Israel. Makanyan man, e mu rin tuknang ing mua na ning Ginu; manatili yang makayatiat ing gamat na ban mamarusa.O#" Inya tinubud na la ning Ginu ding karelang kalaban ban lusuban da la;Y"+" Melasak la ding gusaling megawa karing laryu; oneng alilan mi la karing gusaling gawa king batu. Meputut la ding tanan a megawa karing dutung a sikamoro, oneng alilan mi la karing pekamayap a dutung a sedro.@!y" Ding sablang memalen na ning Israel, ing balang metung a manuknangan king siudad ning Samaria, akilala ra king iti dapat na ning Ginu. Meging mapagmatas la at palalu. Ngarang sasabi,\ 1" Sildak na ning Ginu ing kayatulan na king kayarian Israel, karing lahi nang Jacob." Ing makamal nang upaya manatiling daragul; manatili ing kapayapan king keyang kayarian. Manibala ya bilang kayalili nang Aring David, at makabasi ing upaya na king mayap at matulid manibat ngeni at angga na king kapilan pa man. Iti ngan daptan ning Ginung Mayupaya.eC" Uling mibait ya ing anak para kekatamu! Ing metung a anak a lalaki miyabie ya kekatamu! At ya ing maging pamuntuk tamu! Mayaus yang Makapagmulalang Tagapayu, Mayupayang Dios, Alang anggang Ibpa, Prinsipi ning Kapayapan.pY" Ding botas da ring sasagupang kawal, at ing unipormi rang mengasnang daya ing api yang gumisan karela.+" Uling ing paud king batal da keka yang leko, at pati ing tambayuk karing karelang pago. Ika, O Ginu, ing sinambut king bansa a menalipusta at migsamantala karing kekang memalen. Simbut mu la antimo ing pamaniambut mu karing sundalus ning Midian kanitang milabas a panaun.nU" Maragul a tula ing binie mu karela, O Ginu, meging maligaya ing bie ra king uli mu. Matula la king mayap a depat mu karela antimo ing tula da ring tau neng titipunan da ing pupul da o neng pipapartian da ing pibandian a ikua da.O" Menakit lang sulung maragul ding taung linakad king dalumdum. Menuknangan la king lugal a madalumdum, oneng ngeni ing sala saslag ya karela ngan. fig,Oneng ngeni ing sala saslag ya karela ngan.fig** O" Kanitang misan a panaun mengapakarine la ding tribu nang Zebulun at Neftali, oneng magdala yang dangalan ing daratang a panaun para karela manibat king Mediteraneo papunta king dane aslagan karing lugal a atyu lipat ning Jordan at pati na king Galilea mismu a panuknanganan da ring dayuan.6e"o lumawe king gabun, oneng ala lang akit nune mu kaguluan at karalumduman; makatakut a karalumduman ing maging kararasan da. Ala lang arapat ban miligtas kaniting kaguluan..U"Maggala-gala la ding tau king mabilug a bansa; maina la lub at maranup. King uli na ning danup da at mua isumpa re ing ari da at ing karelang Dios. Talanga la banuaR"Ipakibat yu naman karela, Makiramdam kayu king nanumang tuturu na kekayu ning Ginu! E kayu makiramdam karing makipagsalita karing espiritu da ring mete. Ala kayung akua king nanumang sabian da kekayu.:m"Oneng sabian da ring tau kekayu king maniawad kayung payu karing mamamanula at karing makipagsalita karing espiritu a sitsit nang sitsit at bulung nang bulung. Sabian da, Nanu mo pin ing daptan da ring tau nune mu ing maniawad lang payu karing espiritu at sumangguni karing mete alang-alang karing mabie.N"Atyu ku kening kayabe da ring anak a binie na ning Ginu kanaku. Ing Ginung Mayupaya a makatronu king Bunduk ning Zion, tinubud na kami bilang mabie nang mensahi para karing memalen na ning Israel.hI"Migpampan ya ing Ginu karing memalen na, oneng manalig ku at ibili ing kapanayan ku king Ginu.xi"Kailangan king ikayung kanakung alagad ing ingatan yu la't papanatilian ding turu a binie na ning Dios kanaku.^5"Dakal la ding mitisud at misakab. Misakab la at magisan mate. Marakap la king bitag.Q"Uli na ning degulan na ning kanakung kabanalan mangari kung batu nung nu la matitisud ding tau; mangari kung bitag a dakap karing memalen na ning kayarian ning Juda at Israel at karing tau Jerusalem.\1" Tandanan mu king aku, ing Ginung Mayupaya, banal ku. Aku ing sukat mung pitakutan.]3" E ka makiabe karing lihim dang tangka ding tau at e ka tatakut karing katakutan da.  " Ing Ginu at ing maragul nang upaya, minie yang babala kanaku king e ke sana tutukian ing dalan a daralanan da ring tau. Ngana,) K" Magplanu kayu, oneng e kayu magtagumpe kapilan man. Sabian yu na ing sablang buri yung sabian! Oneng iti ngan mayalang kabaldugan, uling kayabe mi ya ing Dios.a ;" Ikayung sablang bansa, pakiramdaman yu sa iti king mitmung takut! Makiramdam kayu, ikayung marayu nang lugal ning yatu. Magsadia kayu king pamakilaban, oneng mitakutan kayu sa! Wa, magsadia kayu, oneng tumakut kayu!! ;"Laganapan de ing Juda anting albug a kasing katas pago at takpan da ing sabla. Ing Dios kayabe ta ya! Ingatan de ring makaladlad nang pakpak ing bansa.S "aku, ing Ginu, paratangan ke ing ari na ning Asiria at ding sabla rang puersa militar ban lusuban de ing Juda. Sagupa lang anti ing masikan nang agus ning Ilug ning Eufrates; maglapo la karing pampang.,Q"Ngana, Uli na ning tinggian da ring taung deti ing danum nang banayad a agus ning Batis ning Siloe at uling gagalgal la arap ning Aring Rezin a anak nang Remalia,1]"Pasibayu yang migsalita kanaku ing Ginu.2]"Bayu ya mabiasang maus Ima at Tatang ing anak, masamsam ing sablang pibandian na ning Damasco at idala na ning ari ning Asiria ing makamkam nang pibandian ning Samaria./W"Kaybat na nita, siniping ku king kanakung asawa. Mebuktut ya at menganak yang metung a lalaki. Kanita, ngana ning Ginu kanaku, Pamalagyuan meng Maher-shalal-hashbaz.%"Kuma kang aduang taung apagkatiwalan, i Uria a pari at i Zacarias a anak nang Jeberekias, ban maging testigu mu tungkul king kekang sinulat. "Nganang sinabi ning Ginu kanaku, Kuma kang maragul a pisulatan at isulat mu karing maragul a letra ing anti kaniti: Maher-shalal-hashbaz.L"Mitubuanan la karing tanaman a masuksuk ding sablang bunduk-bundukan a kanitang misan mitamnan pangabiayan, at alang taung mangangas munta karin. Maging lugal niang pastulan karing baka at tupa.}"Datang la karin ding taung magdalang pana at paslu. Wa, mitubuanan yang dikut at tanaman a masuksuk ing mabilug a bansa.B}"Potang datang ne ing aldong ita, ding masanting a mulahan ubas a ating libung bunga a mikaka alagang libung pirasung pilak, maging lugal de ring malabung a dikut at tanaman a masuksuk.-S"makanyan man manikua yang labis-labis a gatas para king sablang pamangailangan na. Wa, ding mapilan a mitagan mika gatas la't pulut-panilan a karelang pangabiayan.~"Potang datang ne ing aldong ita, agyang metung ya mu ing baka at adua la mu ding kambing a mitagan king metung a ortelanu,@}y"Potang datang ne ing aldong ita, manupa yang barberu a tau Eufrates a alang aliwa nune ing ari na ning Asiria at labahasan na kayu balbas, buntuk at pati na ing mabilug yung katawan.|#"Katmuan da la ring mabatung libis at ding kueba karing batu, at laganasan da lang takpan ding lugal a masuksuk at marangle a pipagpastulan.g{G"Potang datang ne ing aldong ita, masuit ya ing Ginu anting tanda karing tau Ehipto ban lumapit lang anting lango a manibatan karing pekamarayu nang dake ning Ilug ning Nilo. Datang la namang anting tamumu ding tau Asiria.z{"Ipagpa na kanita ning Ginu keka, king balen mu at king pamilya na ning kekang ari ding aldo ning kaligaligan a maygit mangasakit kesa karing aldo linabas manibat inyang kinawani ya ing kayarian Israel king Juda; idala ne pa ing ari na ning Asiria.qy["Bayu pa datang ing panaun a ita, kawalan lang memalen ding bansa da ring aduang aring mamatakut kekayu.x"Potang balu na nang pilinan nung isanu ing mayap at ing e mayap, gatas ing maging inuman na, pulut-panilan naman ing maging pamangan na.*wM"Ing Ginu mismu munie yang metung a tanda para kekayu. Muktut ya ing metung a kayanakan a babai at manganak yang metung a lalaki at ing maging lagyu na Immanuel.=vs" Inya nganang Isaias, Lahi nang David, makiramdam kayu sa. E pa makagyu kekayu ing gisanan yu la kapibabatan ding tau at gisanan yu wari pati ing kapibabatan na ning kanakung Dios?[u/" Nganang mekibat Ahaz, E ku maniawad tanda. E ke ibili king kapagsubukan ing Ginu.-tS" Aduan mu king Ginung kekang Dios king dinan na kang metung a tanda. Malyaring manibatan ya iti king kalalaman na ning lugal da ring mete o kaya king matas a banua.Es" Pasibayu yang peparalang mensahi ing Ginu kang Ahaz. Ngana,irK" Ninu wari ing pangangas na ning Israel? Ing siudad ning Samaria a kabisera nang maina! Ninu naman ing pangangas na ning Samaria? Aliwa mu wari ing mainang i Aring Peka? Nung maina ing kekang kasalpantayanan, maina ka naman.;qo"Ninu wari ing pangangas na ning Siria? Ing Damasco a siudad nang kabiserang maina! Mapirasu yang mangalati ing Israel kilub ding anam apulu at limang banua at e na mitalakad pa.[p/"Oneng aku, ing Ginung Dios, sasabian kung matni king kapilan man iti e mapalyari. o "Buri deng lusuban ing Juda at pamatakutan ding tau ban makiabe la karela, at kaybat ilukluk de king tronu ing anak nang Tabeel.Rn"Miyabe-abe lang ginawang planu ing Siria at ing Israel ampon ing ari na.m"Sabian mu king maging alistu ya, magpayapa ya at e mitatakutan o mababalisa isip. Uling ing mua na ning Aring Rezin at ding kayabe nang tau Siria at ning Aring Peka e babie maygit a panganib kesa king asuk da ring aduang kaputut a dutung a mibabaya.l/"Kanita migsalita ya ing Ginu kang Isaias. Ngana, Ituki me ing anak mung lalaking i Sear-Yasub at puntalan ye i Aring Ahaz. Akit me king lele na ning dalan nung nu la magobra ding gagawang imalan, king wakas ning paligi a piagusan na ning danum a manibat king matas a batis.mkS"Miras ing balita king ari na ning Juda king atyu na la ding sundalus na ning Siria king sakup ning Israel. Mitakutan ya ing ari at pati na ding taung sasakupan na. Ginalgal lang anting tanaman a tuturan na ning masikan a angin.ej E"Mika gera inyang i Ahaz, ing anak nang Jotam at apu nang Uzzia, ya ing ari na ning Juda. I Rezin a ari na ning Siria at i Peka a anak nang Remalia a ari na ning Israel, lisuban de ing Jerusalem; oneng e re ikuang simbut.tia" Nung atin mang mitagan metung a tau karing balang apulu, ita man mate ya; maging anti yang pun nang mitagan ning tanaman a ensinang mekutud. (Larawan ne ning pun a mitagan ing metung a bayung pamagumpisa para king balen na ning Dios.)ch?" Iparala ku la ding tau king marayung lugal at gawan keng alang ulaga ing mabilug a bansa.gy" Ngakung kinutang, Angga kapilan manatili ing anti kaniti, Ginu? Nganang mekibat, Angga potang malasak na la ding siudad at ala na lang bitasang manuknangan. Angga king milako la tau ding bale ra, angga king maging anti ya king disyerto ing bansa.ffE" Kaybat sinabi na kanaku, Gawan mu lang mapurul a isip ding taung deti, maklak, at bulag ban e la manakit o makaramdam o makaintindi. Magkang magbalik la lub kanaku at maulu la nung manakit la, makaramdam, at makaintindi.;eo" Inya sinabi na ing mako na ku at iyatad ku karing tau ing anti kaniti: Agyang numanu kayung makiramdam, e kayu makaintindi. Agyang numanu kayung lumawe, e yu akit ing malilyari.#d?"Kaybat na nita, dimdam keng magsalita ing Ginu. Ngana, Ninu ing itubud ku? Ninu ing maging kekaming talapagsalita? Ngakung mekibat, Aku pu! Itubud yu ku!c"Tigkilan ne ing labi ku king baya at ngana, Tigkilan na na la niti ding kekang labi. Ala na kang kasalanan ngeni at mipatawaran na la.b"Kanita sinulapo yang papunta kanaku ing metung karing lelangan. Magdala yang baya a kinua na king altar king kapamilatan ning sipit.ba="Kanita sinabi ku, Ala na kung kapanayan! Makalunus ku uling makasalanan la ding labi ku, at uling manuknangan ku libutad ding taung marinat a labi. Ngeni, ikit ke karing sarili kung mata ing Ari, ing Ginung Mayupaya!r`]"Meugun la ding pundasyun na ning Templo uli ning masikan dang siwala, at mikatmuan yang asuk ing Templo.{_o"Ngara king metung at metung: Banal, banal, banal! Banal ya ing Ginung Mayupaya! Mitmu ya ing yatu king ligaya na!^/"Makatalakad lang makapadurut king Ginu ding anam a milalablab a lelangan. Atin yang anam a pakpak ing balang metung karela. Tatakpan ne ning metung at metung karela ing lupa na karing aduang pakpak, ing katawan na karing adua, at gagamitan na la ding adua king pamanyulapo.0] ["Ikit ke ing Ginu kanitang banua na ning pangamate nang Aring Uzzia. Makalukluk ya king tronu nang matas. Mitmu ya ing mabilug a Templo king laylayan na ning imalan na.a\;"Potang datang ne ing aldong ita, gumaga la king mabilug a Israel; gumaga lang anti ing biung ning alun ning dagat. Lawan ye iting bansa! Karalumduman at kasakitan ing daralanan na! Akmulan na ning dalumdum ing sala.["Gagaga la ding sundalus anti ding leon a mekapate animal at darala de king marayu nung nu alang ninumang makasamsam karela.PZ"Matilus la paslu at makasadia da lang ibugnus ding karelang pana. Anti lang batung mabie ding kuku da ring kabayu ra, at anti lang alisus king kabilis ding parugang da ring karelang karung panggera.Y "Alang magal ni mitakid man. Alang mitundu ni mipatudtud man. Alang lumualas a kuldun king awakan ni mapatlud a tali sandalyas.RX"Munie yang tanda ing Ginu ban ausan ne ing metung a bansang atyu king marayung lugal. Pasuitan ne manibat king wakas ning yatu at lumapit ya king Ginu. At datang yang agad-agad; mamalagua yang datang!qW["Milalablab ing mua na ning Ginu king balen na, at inatiat na ne ing gamat na ba neng parusan. Mangaugun la ding bunduk at malakuan la ding bangke da ring mete karing dalan a kalupa na ning basura. Makanyan man, e pa mu rin miyangganan ing mua na ning Ginu. Manatili ya pa mu rin makayatiat ing gamat na ban mamarusa. fig,Ikayung matalik minum alak!,(5:22)fig*V%"Inya naman nung makananung ing are at malanging dikut mamaluktut at magisan king api, makanyan lang marunut ding kekayung yamut, at langi la ding kekayung sampaga at ipaid na ning angin, uling tinggian yu ing turu na ning Ginung Mayupaya, ing banal a Dios ning Israel.U"Oneng uli na mu ning suhul, bubulus yu la ding mikasala, at e yu na la man sasaupan manakit hustisia ding alang kasalanan.pTY"Makalunus na kayo! Ikayung matalik minum alak! Alang maniambut kekayu pangaras king pamaniangkap alak!hSI"Makalunus na kayo! Uling isipan yu ing tutu na kayung biasa at mautak king kekayung pamibalak. R "Makalunus na kayo, uling ausan yung e mayap ing mayap, at ing e mayap ya ing ausan yung mayap. Gagawan yeng masala ing madalumdum at gagawan yeng madalumdum ing masala. At gagawan yung mayumu pati ing mapait, at ing mayumu naman ya ing gagawan yung mapait!UQ#"Sasabian yu, Paburen yang magmalagua ing Ginu at daptan na ing sinabi na ban akit tamu. Paburen ya ing banal nang Dios ning Israel ing tuparan na ing tingka na. Lawan tamu nung nanu ing atyu king lub na.YP+"Makalunus na kayo, uling e kayu makapagkalag karing kekayung depat a kasalanan.#O?"Mayakit lang mamangan king melasak a siudad ding biserung tupa, at manakit lang pastulan ding biserung kambing. fig,... king melasak a siudad.,(5:17)fig*GN"Oneng ipakit na ning Ginung Mayupaya ing kayupayan na king kapamilatan na ning pamaniapat na king matulid, at ipakit na ing kabanalan na king kapamilatan na ning pamanatul na king balen na.\M1"Mangapakarine ya ing balang metung at metung at mibaba la ding sablang mapagmatas.1L["Kakau ne karela ing kayarian ding mete, inya pakanganga ne ing asbuk na. Akmulan na la ding kagalang-galang nang memalen ning Jerusalem at ding sablang mainge memalen.'KG" Inya naman mabihag kayu at miyugse marayu uling ala kayung galang. Mate lang danup ding kekayung manimuna, at mate la naman ding memalen king kau rang danum.J" Karing piesta yu atin kayung alpa at pandereta ampon plauta at dakal a alak. Oneng e yu gagalangan ing daraptan na ning Ginu.sI_" Makalunus na kayo, uling mibabangun kayu neng abak a maranun ban minum alak at magpuyat king pamaglasing.(HI" Mupul la mung apulung galun a alak ding mulahan ubas karing walung hektariang gabun. Mupul ka mung metung a kaban karing apulung kaban a bini a kekang silbag.G)" Dimdam keng magsalita ing Ginung Mayupaya. Ngana, Masira la deting sablang maragul at masanting a bale at metung man alang manuknangan karela.5Fc"Makalunus na kayo, uling daragdagan yu la pa ding bale at marangle a atyu na kekayu. E lumuat ala na lang paglugalan ding tau at ikayu namung dili yu ing manuknangan keti.E"Ing Israel ya ing mulahan ubas ning Ginung Mayupaya, ding ubas a tenam na ila ding tau ning Juda. Asahan na ing karelang daptan itang makatuliran, oneng ing ikit na patayan! Asahan na karela ing dapat lang kayapan, oneng ing pepasari da kabaligtaran at tangis!DD"Paburen kung dagul nang dagul ing dikut at suksuk. E ke linisan o gambulan man, oneng paburen keng mapuput ya karing miyayaliwang suksuk. E ku paintulut dugpa ing uran king mulahan ubas.*CM"Oyni ing daptan ku king mulahan kung ubas. Ilako ku la ding makapadurut nang tanam, at lasakan ke ing bakud at paburen ding animal ing kanan de at pandamusakan.B"Migkulang ku kaya king pamanese ku king mulahan? Obat memunga yang maslam a ubas? Obat e la mayumung ubas ding binunga na?A}"Ngeni ing kanakung pakamalan sasabian na, Ikayung memalen ning Jerusalem at Juda, atulan yu ku at ing mulahan kung ubas.z@m"Serulan na ing gabun at leko na lang batu; kaybat tenam na la ding pekamayap a ubas. Mitalakad yang bantayan king kalibudtan da, at kinulkul ya para king pipapaslan karing keyang ubas. Penaya na lang lulut ding ubas na, oneng maslam la ngang alang kalupa. fig,King gabun a mataba... serulan na ing gabun... leko na lang batu... tenam na la ding pekamayap diling ubas... mitalakad yang bantayan... kinulkul ya... penaya na lang lulut ding ubas na... oneng maslam la ngang alang kalupa.,(5:1-2)fig*T? #"Paburen mung pagkanta ke ing kakung pakamalan, metung a kanta tungkul king bie na at king ubas nang mulahan. Ing kakung pakamalan atin yang mulahan ubas king gabun a mataba ning metung a bunduk-bundukan.c>?"Maging salilung ne ning siudad ing ligaya na king mapaling aldo at king uran ampon bagyu.j=M"At kanita king babo ning Bunduk ning Zion at karing sablang makatipun karin, palto yang biga ing Ginu neng aldo masala at asuk at aping masala neng bengi. Ing ligaya na ning Ginu ya ing takap at mingat king mabilug a siudad.!<;"King uli na ning upaya na, atulan ne ning Ginu at pakadalisayan ne ing bansa; wasan na at ilako ing e mayap king Jerusalem at ing dayang minagus karin.l;Q"Mayaus yang banal ing balang metung a taung mitagan king Jerusalem a buri nang miligtas ning Dios.S:"Ing panaun datang potang ing Ginu gawan na lang maragul at malabung ding sablang tanaman at dutung ning bansang Israel. Tumula la ding sablang taung mitagan at ipagmaragul da ing bubunga na ning gabun.9 )"Potang datang na ing panaun a ita, talnan de ring pitung babai ing metung a lalaki at sabian da, Apakanan mi at apaimalanan ing kekaming sarili, oneng dapat a mayap paintulut mung sabian mi king ika ing asawa mi ban e ke manatili king kamarinayan na ning ala keng asawa.8"Mika tangisan at kalungkutan karing pibalebale na ning siudad, at maging anti ya ing siudad king babaing lubas a makatalpak king gabun.L7"Ding lalaki naman, wa, mate la king gera pati na ding pekamasikan.P6"Lugal king maging mabanglu la, maging mabuluk la; king lugal ding mangamal dang sinturun, maging lubid lang magaspang; makalbu la ding mangalagu rang buak; lugal king malagung imalan da, misulud lang basan; miyalilan kamarinayan ing karelang leguan! fig,Balamu ninu na ila neng lalakad la.(3:16) Misulud lang basan.,(3:24)fig*_57"ding mangalino rang imalan, panyu, turban, at ding mangakabang belo karing buntuk da.94m"ing sablang mal a imalan, bata, balabal, at bag;<3s"ding singsing karing taliri da, at karing arung da;k2O"at ding bandana karing buntuk da, ding palamuti, at gayumang bibili ra karing takde ra at awakan,:1o"at karing gamat da. Ilako na la ding talikbung da70g"Daratang ne ing aldo nung kapilan ing Ginu ilako na karing babaing tau Jerusalem ing sablang bage pagmaragul da; ding palamuti a susulud da karing bitis da, buntuk, at batal(/K"Oneng parusan ku la at kalbuan.v.e"Ngana ning Ginu, Lawan yu la ding babaing tau Jerusalem. Tutu lang mapagmaragul! Balamu ninu na ila neng lalakad la. E la patugut magmapundat a mata; kending-kending la king lakad da at pakalaksingan da la ring pulseras karing bitis da.-"Ala kayung matulid damusak karing kanakung memalen at magsamantala karing pakakalulu. Aku, ing Ginung Dios a Mayupaya, ing migsalita.W,'"Iyarap na na la king husgadu ding makatua at manimuna na ning balen na. Ngana ning kayatulan na: Ikayu ing menako karing mulahan ubas at mitmu la ding pibalebale yu karing bage penako yu karing pakakalulu.o+W" Makasadia ne ing Ginu ban isampa king husgadu ing dalum na; makasadia ya ba neng atulan ing balen na.=*s" Ding manggipit karing kanakung memalen ila ding paparam salapi, at pipiraitnan da la. O Balen ku, lilili da ka ring kekang manimuna, inya e me balu ing dalan a sukat mung dalanan.z)m" Oneng siguradu lang mipahamak ding taung e mayap; nanuman ing depat da karing aliwa ya naman ing marapat karela!(/" Sabian mu king tumula la ding taung malugud king katuliran at maging masalese para karela ing sablang bage. Akua rang nabangnan ing pipawasan da.Y'+" Maging katibayan laban karela ing karelang pamangabiran. Makalantad na ing pamaniapat dang kasalanan; mengari la karing tau na ning Sodoma. E ra na alisian ing kapahamakan at ila mismu ing makipasari kaniti.(&I"Wa, miraragsa ne ing Jerusalem! Mibabagsak ne ing Juda! Pawa ngang laban king Ginu ing sablang sasabian da at daraptan; e la mikakunung lapastangan king Dios.%"Oneng sabian na, Aliwa aku! E ra kayu malyaring asaupan. Ala ku munamang pamangan at imalan. E yu ku gagawan manimuna yu!G$"Datang ing panaun nung kapilan ding mikakamaganak pilinan de ing metung karela at sabian da, Ika ing manimuna kekami kaniting oras na ning kalipitan uling atin ka pa namang imalan a asulud.E#"Samantalanan ne ning metung at metung ing ninu pa mang tau. E la munie kagalangan ding kayanakan karing karelang makatua, at e ra la galangan ding taung alang dangal ding makaygit karela.P""Paburen na la ning Ginu ding anak a mura isip ban mamahala karing tau.!)"ding karelang manimuna king militar at memalen, ding karelang politiko, at ing ninumang gagamit salamangka ban manehuan ing bage mangapalyari.F "Ilako na la karela ding karelang bayani at ding karelang sundalus, ding karelang ukum, at ding karelang propeta, ding karelang mamamanula, at ding lalaking mamahala king karelang gobiernu,J "Ngeni ing Ginu, ing Mayupayang Ginu, malapit na nang ilako king Jerusalem at Juda ing nanuman at ing ninumang panaligan da ring tau. Ilako na karela ing karelang pamangan at ing karelang danum.3"E yu na bibili ing kekayung kapanaligan karing taung matbud. Nanu wari ing ulaga ra? fig, ,... ban aligtasan da ing mua na ning Ginu.,(2:19,21)fig*M"Potang datang ne ing Ginu ban ugunan ne ing yatu, salikut la ding tau karing kulkul at kueba karing mabatung bunduk-bundukan ban aligtasan da ing mua na at makasalikut la king upaya na at ligaya."Potang datang ne ing aldong ita, panugse da la ring idolong gintu at pilak a karelang gewa at paburen da la karing dagis at talibatab.a;"Salikut la ding tau karing kueba da ring mabatung bunduk-bundukan o kaya kulkul la king gabun ban aligtasan da ing mua na ning Ginu o kaya salikutan da ing upaya na at ligaya potang datang ya ban ugunan ne ing yatu.4c"at lubus na lang lumbug ding sablang idolo.w"Miyangganan ing ketasan na ning tau at ing sablang kapalaluan na. Bukud mung ing Ginu ya ing mirangal king aldong itaq["Ipalbug na la pati na ding pekamaragul at pekamalagung barku na ning Tarsis at ing sablang ating ulaga.A}"ing balang matas a tore, at ding pader ning balang kuta.A}"Patagan na la ding mangatas a bunduk at bunduk-bundukan," Paten na la ding mangatas a tanaman a sedro na ning Lebanon at pati na ding sablang tanaman a ensina ning bansang Bashan.jM" King aldong ita isaldak ne ning Ginung Mayupaya ing ninumang mapagmaragul, palalu, at masikanan." Datang ing aldo nung kapilan miyangganan ing ketasan na ning tau at malasak ing kapalaluan na. Kanita ing Ginu ya na mung bukud mirangal.A{" Salikut la karing kueba da ring mabatung bunduk-bundukan o kaya gawa lang kulkul king gabun ban aligtasan da ing mua na ning Ginu o kaya salikutan da ing upaya at ligaya na ning Ginu!^5" Mimura ya at milako dangalan ing balang metung karela. E mu la sana patawaran, Ginu!X)"Mitmu yang idolo ing bansa ra; sasamba la karing bage a gewa da ring gamat da./W"Mitmu ya ing bansa ra karing pilak at gintu at alang kalupa ing pibandian da. Mitmu yang dakal a kabayu ing bansa ra at ala lang patad ding karelang karung panggera.O"O Dios, tinggian mu la ding taung kekang pinili, ding lahi nang Jacob, uling kinatmu ya ing bansa karing salamangkerung ibat king Aslagan at king bansang Filistia. Pakiapusan da ing ugaling dayuan! ~}}4||Y{zzEy_xx&ww;vXuumttrr qpoo"nmmtllBkk*jWihh5ggff?eddcc!bb3a``&_^^9]U[[Z\Z YYXyWW)VXUTTTSRRQPPOhNNM:LLJKJJI+HGGFEE`DKCCfBB AX@?>>==<9:9987766t5543221Y0r//.--D,+j*)('&%$$##>""[!!{!" x696G/6F*!   9 ,T t |"Oras na ngeni ning kalingasngasan, ning pangasambut at kagutgutan king Kapatagan ning Vision, at ing Ginung Dios a Mayupaya ya ing peparala kaniti kekatamu. Abagsak da la ring pader na ning kekaming siudad at kakablas ing saingsing yu karing bunduk-bundukan.z{m"Ngeni, lakuan yu kung dili-dili ban manangis kapait-paitan uli da ring mete kung memalen. E yu na ku sana aruan.izK"Memulandit la ding sabla mung manimuna at mebihag la bayu re ikuang abugnus ing metung a paslu.y}"Obat magugulu ya ing kabilugan a siudad, mainge ya at malisuas? E la mete makilaban ding kekang lalaking mete king gera!'x I"Iti ya ing mensahi tungkul king Kapatagan ning Vision. Nanu ing malilyari? Obat magpiesta la ding sablang memalen ning siudad karing asotea babo ding bale ra?2w]"Ding tauan nang tatalan pana at paslu ilang pekamatapang nang lalaki ning Kedar, oneng ditak la mu ding mitagan karela. Aku, ing Ginung Dios ning Israel, ing migsalita.yvk"Kanita ngana kanaku ning Ginu, Kilub na mu ning pabanua miwakasan na ing degulan da ring memalen na ning Kedar.,uQ"Pupulayi lang tatakas ding tau karing espada a makayaniung makamate karela, karing pana a malapit nang mibugnus, at karing sablang panganib a darala na ning gera.t"dinan yu lang inuman ding taung mau a lalapit kekayu. Ikayu namang memalen na ning bansang Tema, munie kayung pamangan karing takas.s" Iti ya ing mensahi tungkul king Arabia. Ikayung memalen na ning Dedan, ikayung miyabe-abe magkampu king ilang nang lugal ning Arabia,r%" Pekibat ning guardia, Daratang na ing abak, oneng datang pasibayu ing bengi! Nung bisa ka pang mangutang pasibayu, magbalik ka at mangutang.@qy" Iti ing mensahi tungkul king Edom. Ating metung a mamaus kanaku ibat king Edom. Ngana, Guardia, pilan ya pang oras ing madalumdum a bengi? Sabian mu kanaku nung nu ya pa anti kaluat.(pI" Balen kung Israel, medara kayung anti ing trigu, oneng ngeni belita ku kekayu ing mayap a balitang kanakung dimdam king Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel.Fo" Kabud-abud daratang la! Tau lang pakasake kabayung tidua-tidua. Nganang memalita ning guardia, Mibagsak ya ing Babilonia! Mengalasolaso la at pakakalat king gabun ding sasamban dang idolo.~nu"Kanita kinulisak ya ing guardia. Ngana, Makamal a Ginu, patitingapun ku't kabakabukas magbante king kanakung puesto. m"Nung manakit yang taung daratang a makakabayung tidua-tidua at lalaking pakasake asno at kamelyu, pagumasdan na lang masalese deti.lw"Kanita ngana kanaku ning Ginu, Sulung at mibili kang guardia at sabian mu king munie yang ulat king nanumang akit na.rk]"King vision, makasadia ne ing metung a bangketi; makalantang la ding alpombra. Mamangan la at miminum. Kabud-abud meramdam ya ing metung a siwala. Ngana, Pamuntuk da ring sundalus, talakad kayu at isadia yu la ding kekayung kalasag! j "Dudurut na ku akakit at gagalgal ku king takut. Panenayan kung datang na ing kabengian; meging pitatakutan yang pigagalgalan ku.i"Mikatmuan kung takut at penamdaman ku ing kanakung ikit at dimdam king vision; sakit a kalupa na ning babaing malapit nang manganak.6he"Menakit kung metung a vision tungkul karing bage mangapalyaring mitmung bigsikan; metung yang tagimpan ning kataksilan at kasiran. Sundalus ning Elam, lumusub ka! Sundalus ning Media, kubkuban mu na la ding siudad! Dinan na nang kawakasan ning Dios ing sablang kasakitan a pepasari na ning Babilonia.'g I"Iti ya ing mensahi tungkul king Babilonia. Mengari king alisus a mabilis tutiup king disyerto ing kapahamakan a datang ibat king metung a pitatakutan a bansa.yfk"Potang datang na ing panaun a ita, sabian da ring taung manuknangan king pampang ning Filistia, Lawan yu nung nanu ing milyari karing taung panaligan tamung magdipensa kekatamu laban king ari ning Asiria! Makananu tamu pa ngening miligtas? e"Masira la lub at milako kapanayan detang binie ra ing karelang kapanaligan king Etiopia at detang migmayabang tungkul king Ehipto.d'"Tairan na la ning ari ning Asiria ding alang imalan a mabihag kareting aduang bansa. Lumakad lang alang imalan at alang sapin a bitis ding kayanakan at makatua, at mayakit ing pisinup-sinup nang dake ning karelang katawan. Iti magdalang kamarinayan king bansang Ehipto.kcO"Ngana ning Ginu inyang mebihag ne ing siudad na ning Asdod, Lalakad yang alang imalan ing talasuyu kung i Isaias at alang sapin a bitis kilub ding atlung banua. Iti ya ing tanda nung nanu ing mapalyari king Ehipto at Etiopia.tba"Atlung banua bayu milyari iti, sinabi na ning Ginu kang Isaias, ing anak nang Amoz, king ilukas ne ing magaspang a imalan a susulud na pati na ding sandalyas na. Memintu ya i Isaias at linakad yang alang imalan at alang sapin a bitis.+a Q"King utus na ning Aring Sargon ning Asiria, lisuban ne ning matas diling pamuntuk da ring sundalung Asiriano ing Asdod, ing metung karing siudad na ning Filistia.0`Y"Bendisyunan na la ning Ginung Mayupaya at sabian na, Bendisyunan da ka, Ehipto a kanakung balen, at ika, Asiria a kanakung lelangan, at ika, Israel a kanakung pinili.._U"Potang datang na ing panaun a ita, maging kapante ne ning Israel ing Ehipto at ing Asiria; maging metung lang kanuanan para king mabilug a yatu deting atlung bansa.G^"Potang datang na ing panaun a ita, mika ating dalan a malualas pilatan na ning Ehipto at ning Asiria. Dalanan deng lumba-sumaka deng memalen da reting aduang bansa at samba lang miyabe-abe.*]M"Parusan na la ning Ginu ding memalen na ning Ehipto, oneng kaybat pakayapan na la. Lumapit la king Ginu at pakiramdaman na ing panalangin da at pakayapan na la.j\M"Ipakilala na ning Ginu ing mismung sarili na karing memalen na ning Ehipto, at kilalanan da ne man ampon samban at pagdala reng ain-sakripisyu at aliwa pang ain. Gawa lang taimtim a panata at tuparan da ing karelang pengaku.I[ "Maging palatandanan la deti king panga-atyu na ning Ginung Mayupaya king Ehipto. Potang mayalipit la ding tau karin at maniawad lang saklolu king Ginu, mitubud yang talapagligtas para karela.2Z]"Potang datang na ing panaun a ita, mika altar para king Ginu libutad na ning bansang Ehipto at mika batung asias a mitalaga para king Ginu king angganan na ning Ehipto.~Yu"Potang datang na ing panaun a ita, ing amanung Hebreo ya ing maging salita da ring limang siudad ning Ehipto. Pasakup la ding tau karin at sumpa la king lagyu na ning Ginung Mayupaya. Mayaus yang Ing Siudad ning Aldo ing metung kareting siudad..XU"Mitakutan la ngan ding memalen na ning Ehipto king Juda. Aganaka ra nang agad ing parusang sidia na ning Ginung Mayupaya para karela kabud damdaman de ing lagyu na.TW!"Potang datang na ing panaun a ita, maging malamarine lang anti ding babai ding memalen na ning Ehipto. Galgal la king takut potang akit de ing makatas nang gamat ning Ginung Mayupaya ba na lang parusan.mVS"Ala metung man king Ehipto, mabandi ya man o kalulu, malati ya man o maragul, ing makaibie saklolu.@Uy"Birian na ning Ginu ing misasalangsangan la payu. Bilang bunga na niti, pane e ustu ing ararapat na ning Ehipto, at anti yang malasing a paid-paid mangatalusad king sarili nang suka.yTk" Mangmang la ding manimuna na ning Zoan at ning Memfis. Sukat sana ing tairan de ing bansa, oneng linili re iti. S9" Ari na ning Ehipto, nu la karin detang mangabiasa mung tagapayu? Mekad asabi ra keka nung nanu la ding planu na ning Ginung Mayupaya para king Ehipto.Ry" Mangmang la ngan ding manimuna na ning siudad ning Zoan! Babie lang payu a alang kabaldugan ding pekabiasa nang diling lalaki na ning Ehipto. Makananu lang masikan a lub at asabi king ari king ila ding kayalili da ring minunang mangabiasa at ari?UQ#" milako la obra at lungkut la ding manayi ampon ding mangagaling a pangamat.u" Magugulu la ding bansang mayupaya at mengari ing inge ra king biung ning dagat ampon ding maragul a alun a sasagasa.)=K" Nung sakali mang tumubu la at maniampaga ita mu ring abak a ita, ala ka pa mu ring pupulan. Mistula mung kaguluan at sakit a e malyaring maulu ing kekang akua.'<G" Israel, kelinguan me ing Dios a magligtas at mimingat keka anting matibe kuta. Bagkus, mitatag kang dakal a sagradung hardin ban samba king dios a e mu balu.b;=" Potang datang ne ing aldong ita, ala kang akit a tau at lakuan da la king kasiran ding siudad a pakadipensa anti ding siudad a likuan da ring Heveo at Amoreo kanitang tinakas la arapan da ring memalen na ning Israel.?:w"E na la manalig karing altar a gewa da naman karing karelang gamat o manalig karing larawan na ning diosang i Asera a gewa da ring gamat da o gumalang karing altar at duluk insenso.9 "Potang datang ne ing aldong ita, lumapit la ding tau king karelang Miglalang, ing banal a Dios ning Israel, ban maniawad saup.8#"Ditak la mung tau ding miligtas at mangari ya ing Israel king tanaman a olibong meyagtal a bunga subali mu karing adua o atlung bungang mitagan a atyu king matas o ding mapilan a bungang melakuan karing mababang sanga. Aku, ing Ginung Dios ning Israel, ing migsalita.=7s"Mangari ya ing Israel king marangle kaybat nang mepalut ning trigu king ortelanu; mangari ya king marangle na ning Kapatagan ning Refaim a gilutan da ring tau kaybat nang mepalut.6"Ngana pang sinabi ning Ginu, Datang ing aldo a miwakasan ing ligaya na ning Israel at miyalilan kakaluluan ing pibandian na.Q5"Milako ya dipensa ing Israel, at mawala ing kalayaan na ning Damasco. Mibili la ding mekaligtas a tau Siria king kamarinayan anti ding memalen na ning Israel. Aku, ing Ginung Mayupaya, ing migsalita.4 "Lubus lang milako tau ding siudad na ning Siria. Maging pipagpastulan na la mu karing tupa at baka, at ala nang manabi karela.X3 +"Ngana ning Ginu, E ne maging siudad pa ing Damasco; maging katumpuk niang batu.72g"At ngeni, ngana ning Ginu, Kilub ding atlung banua, mawala ing maragul nang pibandian ning Moab. Ditak la mu ding miligtas karing dakal nang memalen at maging maina la deti.P1" Iti ya ing mensahi a binie nang makapauna ning Ginu tungkul king Moab.;0o" Papagalan da ing sarili da ring memalen na ning Moab king pamamunta ra karing santuaryu da karing bunduk at karing templo ra ban manalangin, oneng ala lang mayap a apala kaniti.o/W" Sasaingsing kung mitmung lungkut uli na ning Moab; masaspak ya ining salu ku uli na ning Kir Hareset.:.m" Ala na ngening matula karing marangle a mataba. Ala nang kukulisak o magkanta karing mulahan ubas. Ala nang daramusak ubas ban gawang alak; mituknang na ing masayang kulisakan.F-" Ngeni tatangisan ku la ding mulahan ubas na ning Sibma nung makananu keng tatangisan ing Jazer. Tutulu ing lua ku uli na ning Hesbon at Eleale uling ala nang pupul a munie tula karing tau.,'"Masira la ding marangle lele ning Hesbon at ding mulahan ubas king Sibma; detang mulahan ubas a pepasari king pangalasing da ring pamuntuk da ring bansa uli na ning alak da. Kanitang misan a panaun laganap la ding tanaman ubas angga na king siudad na ning Jazer at papunta king dane aslagan angga na king disyerto at papunta king dane albugan angga na king sumangid nang pampang ning Dagat a Mete.+w"Manangis lang katakut-takut ding memalen na ning Moab, uli na ning daralanan dang kasakitan. Manangis la ngan potang aganaka ra ing maniaman a pamangan a sadia rang kakanan king siudad ning Kir Hareset. E ra balu nung nanu ing sukat dang daptan.T*!"Sabian da ring memalen na ning Juda, Abalitan mi ing ketasan dang lub ding memalen na ning Moab. Balu mi king palalu la at ing balu ra ya mu ing sarili da, oneng alang batayan ing karelang pamagmaragul.M)"Kanita maging ari ya ing metung karing lahi nang David, at panimunan na la ding tau king mitmung katapatan at lugud. Agad nang daptan itang matulid at lingunan na ing pamag-ari na ning hustisia.)>(u"Paintulut yung manuknangan kami king bansa yu. Iligtas yu kami karetang bisang mamuksa kekami. (Miwakasan na ing pamanalipit ampon pamanyira at mawala la detang manyira king bansa.'"Ngara karing memalen na ning Juda, Sabian yu kekami nung nanu ing sukat ming daptan. E yu ke paburen. Mangari kayu sana king tanaman a babie salilung neng kaugtuan aldo; paburen yu keng salilung kekayu. Tinakas kami; isalikut yu kami king lugal a e ra ke akit.&#"Manaya la karing pampang na ning Ilug ning Arnon at pabalik-balik lang alang balung puntalan; mengari lang ayup a meyabuang karing sale ra.,% S"Ibat king siudad na ning Sela libutad ning disyerto, parala lang metung a biserung tupa ding memalen na ning Moab bilang regalu ra king pamuntuk na ning Jerusalem.V$%" Melare ya ing ilug ning balen Dibon uli na ning daya at atin yang sidia ing Dios a lalung masakit para karing taung atyu karin. Magus ing daya potang gisanan da lang paten ding sablang mitagan karin Moab.~#u"Mararamdam ing saingsing nu man karing suluk na ning Moab. Mararamdam angga karing balen na ning Eglaim at Beerelim.p"Y"Lipatan de ring tau ing Sapa ding Sause; magkapilit lang makatakas at idala ing atipun dang pibandian.m!S"Malangi ya ing Sapa ning Nimrim; melangi ing dikut king lele na at alang nanumang mitagan a sagiwa. "Masisindak ya ing pusu ku para king Moab! Tinakas la ding memalen at minta la king Zoar at king Eglat Selisiya. Dinalan la ding aliwa king dalan paukiat king Luhit; manangis la kabang dalan. Tinakas lang minta ding aliwa king Horonaim, ngungulangul lang masikan.+"Kikiak la ding memalen na ning Hesbon at Eleale, at mararamdam ing kiak da angga karin Jahaz. Gagalgal la pati na ding sundalus; mimina la lub.5"Pakaimalan lang magaspang ding taung atyu karing dalan; malungkut la at kikiak ding tau karing plasa na ning siudad at karing asotea babo ding bale."Mukiat la king bunduk-bundukan ding memalen na ning Dibon ban manangis king santuaryu karin. Tatangisan da la ring memalen na ning Moab ding siudad ning Nebo at Medeba; kinalbu da la ring buntuk da at lebahas ding balbas da uli na ning kalungkutan da. )"Iti metung yang mensahi tungkul king bansang Moab. King misan mung bengi malasak la ding siudad na ning Ar at Kir at mitiwangwang ya ing Moab._7" Makananu ta lang pakibatan ding tubud a daratang kekatamu a ibat Filistia? Sabian tamu karela king telakad na ne ning Ginu ing Zion, at manakit na lang kapasnon karin ding taung pinili na a daralan king kasakitan.b="Ikayung sablang siudad na ning Filistia, ngulangul kayu at papiglo maniawad saup! Ikayung sabla, galgal kayu king takut! Uling datang ing makapal a alikabuk a manibat king norti, sundalus la at alang mataloti karela.Z-"Maging metung yang pastul ing Ginu para karing pakakalulu na ning balen na at paburen na lang mibiebie payapa. Oneng kekayung tau Filistia, parala yang danup ing Ginu at alang mitagan mabie metung man kekayu.}"Memalen ning Filistia, mepakli ne ing pamarug a pemarug da keka, oneng ala ka pang matulid ban magsaya. Potang mate ya ing metung a ubingan, atin namang lunto a lalung mabagsik. Miyayapsa ya king ebun na ning ubingan ing metung a dragon a susulapo.N"Iti ya ing mensahi a mipasiag kanitang banuang mete ya i Aring Ahaz.}"Wa, iti ya ing inari na nang daptan ning Ginung Mayupaya; makatas ne ing gamat na ban mamarusa at ala nang makapigil pa.eC"Iti ya ing planu ku para king yatu at makatas ya ing gamat ku ban parusan ku la ding bansa.I "Paten ku la ding tau Asiria a manuknangan king bansa kung Israel at damusakan ku la karing kanakung bunduk. Ilako ke ing paud at ing karga a papusan da ring tau Asiria king balen kung pinili. "Nganang matimid sinabi ning Ginung Mayupaya, Nung nanu ing inisip ku, ita ya ing mapalyari. Ing birian kung marapat ya ing marapat.I "Gawan keng pinak ing Babilonia at karin la manuknangan ding kulayu. Palisan ke ing Babilonia king palis a mitapus king sablang bage atyu keting bansa. Aku, ing Ginung Mayupaya, ing migsalita.1["Nganang sasabi ning Ginung Mayupaya, Lusuban ke ing Babilonia at paten ding memalen na. Ala kung itagan; alang miligtas maging ding anak. Aku, ing Ginu, ing migsalita.O"Pagumpisan na ing pamakamate! Mate la ding anak nang lalaki niting ari uli da ring kasalanan ding makatua ra. Ala nang makasakup metung man karela king yatu, at e ra ne alaganasan karing siudad da.=s"E ka mikutkut a kalupa da ring aliwang ari, uling sinira me ing sarili mung bansa at pete mu la ding mismung kabalen mu. Alang mitagan karing miembru na ning e mayap mung pamilya.G"oneng ika ala kang pantiun at miyugse ya at muluk ing bangke mu. Mitakpan ya karing bangke da ring sundalus a mete king labanan, at kayabe reng miyugse king mabatung kulkul at medamusak ya.Y +"Pakakera la ding sablang ari keti king yatu karing maragul at malagung pantiun; 9"Aliwa wari ya ing linasak karing siudad at gewang anting disyerto ing yatu? Aliwa wari ya ing e bisang mibulus karing bihag at e na la buring paulian? %"Lawan da ka at pagumasdan ding mete. Ngara kanitang mangutang, Aliwa wari ing taung iti ing menugun king yatu at pepagalgal karing kayarian?g G"Lugal king dasnan mu yan, menakbag ka king pekamalalam nang dake ning tuknangan da ring mete.U #"Sinabi mu king ukiatan mu la ding matas a biga at mangari ka king Mayupaya.>u" Sinabi mu king ukiatan me ing banua at ibili me ing tronu mu babo da ring batuin, at lukluk ka bilang ari king bunduk na ning norti nung nu la mititipun ding kikilalanan dang dios./W" Ari na ning Babilonia, masalang tala ning abak, misaldak kang ibat king banua! Kanitang milabas sekupan mu la ding dakal a bansa, oneng ngeni makapase ka king gabun.L" Kanitang misan a panaun peparangalan da ka ding tau karing musika da ring karelang alpa, oneng ngeni atyu na ka king tuknangan da ring mete! Ulad la ding pagkeran mu at mibalut ka karing bulati!_7" Ngara king ari na ning Babilonia, Ngeni kalupa da na kang maina! Metung na ka kekami!hI" Magsadia ya ing tuknangan da ring mete ban salubungan ne ing ari na ning Babilonia. Mililingat na la ding kaladua da ring meging mayupaya keti king yatu. Mibabangun la ding kaladua da ring aring ibat karing karelang tronu.'"Magsaya la ding tanaman a sipres at ding sedro na ning Lebanon king pangabagsak ning ari uling ala nang mangutud karela uling ala ne ing ari!{"Ngeni mika atin ya ring kapasnon at kapayapan ing mabilug a yatu, at magkanta ya ing balang metung uli na ning tula na.jM"at king maragul a mua menalipusta karing tau, at e pepatugut liligalig karing bansang simbut da.O"Inangganan na na ning Ginu ing upaya da ring taung e mayap a manimuna8i"Potang daptan na ning Ginu iti, insultuan de ring memalen na ning Israel ing ari ning Babilonia. Sabian da: Mibagsak ne ing mabagsik a ari! E ne kapilan man makapanggipit pa!8~i"Dinan na lang kapasnon ning Ginu ding memalen na ning Israel king karelang kalungkutan ampon kasakitan at king kapagalan king mabayat a obrang sapilitan dang pepaobra karela.z}m"Dakal lang bansa ding sumaup karing memalen na ning Israel ban makapagbalik la king bansang binie na ning Ginu karela, at karin la sumuyu ding aliwang bansa bilang ipus king Israel. Detang kanitang misan memihag king Israel, ila naman ngeni ding bihagan na ning Israel at ding memalen na ning Israel ilang sumakup karing taung menggipit karela kanitang misan a panaun._| 9"Pasibayu yang malunus ing Ginu karing memalen na ning Israel at pilinan na la pa mu rin maging memalen na. Pasibayu na lang ibalik king sarili dang bansa at datangan da la ring dayuan at manuknangan lang kayabe ra.){K" Maramdam karing tore at palasyu ing bitaul da ring animal a hiyena ampon asung-gubat. Miras na ing oras ning Babilonia! Malapit na lang miwakasan ding aldo na.4za" Maging lugal yang pagdatunan da ring malyap a animal at pipanialen da ring kulayu. Manuknangan la naman karin ding ayup a ostrich at mamaglundag la ding malyap a kambing.y{" Ala nang manuknangan pa karin. Ala nang tau Arabia a maglakbe at manalakad tolda at ala nang magpastul pang tupa karin.Dx" Karing sablang kayarian, ing Babilonia ya ing malagung dili; ya ing pagmaragul da ring memalen na. Oneng aku, ing Ginu, ibagsak ke ing Babilonia anti ing depat ku king Sodoma at Gomorra!w+" Paten da la ring kayanakan a lalaki king kapamilatan da ring karelang pana at paslu. E ra la pakitanan lunus ding bingut at ding anak a malati.!v;" Ngana ning Ginu, Susulsulan ku la ding tau na ning Medes ban lusuban de ing Babilonia. E la mahilig deti king pilak ni masisilo king kislap ning gintu.)uK" Ala lang akarapat potang king akakit da mapirasu la ding karelang anak a malati, panakawanan da la ring bale ra at salbahian da la ring karelang asawang babai.== <;A:I9O98N775a54433:2210/.--D,+|***))((6'd&&%C%$f##"! VKBM'a<I90 w  T G UIV=&(7I"Mayakit king makarayu ing upaya na at ligaya ning Dios. Papakit na ning api at ning asuk ing mua na. Magsalita ya at milalablab lang anting api ding amanu na.e6C"Maging masala ya ing bulan anti ing aldo; maging pitu ne mang besis kasala ing aldo king sadia nang sala, anti la mong piyabe ing sala da ring pitung aldo king patingapun! Iti ngan mapalyari king aldo ing Ginu bendahan na la at pakayapan ding sugat a pepasari na karing taung pinili na. fig,Mangan la king pekamasanting diling dikut...,(30:24)fig*!5;"King aldo a mabihag la ding kuta da ring kalaban yu at mate ding memalen da, magus la ding dakal a batis manibat king balang bunduk at bunduk-bundukan.o4W"Mangan la king masanting diling dikut ding baka at asno a gagamitan yu king pamaniarul king marangle.)3K"Paratang yang uran ing Ginu kapilan mang mananaman kayu ban paragulan na la at dinan na kayung dakal a pupul at mika malabung lang pastulan ding kekayung baka.23"Kuanan yu la kanita ding kekayung idolo a tilbug king pilak at gintu at iyugse yu lang anting basura. Ngayung sumabi, Mabating kayu king arapan ku!15"Nung malili kayu king dalan, king banda yu mang wanan o kayli, damdaman yu ing siwala na kagulutan yu. Sabian na, Oyni ing dalan. Keni kayu dumalan.70g"Ipaintulut na ning Ginu ing dumalan kayung kasakitan, oneng atyu ya mismu karin ban turuanan na kayu at e yu ne kailangan pang panintunan uling e na sasalikut ing sarili na./"E na kayu pasibayung tumangis, ikayung memalen a manuknangan king Jerusalem. Mapaglunus ya at saupan na kayu, nung pasaup kayu king Ginu.3._"Makanyan man manenaya yang maging malam a lub kekayu ing Ginu. Makasadia yang malunus kekayu uling parati yang darapat king matulid. Mapalad la detang manalig king Ginu.m-S"Mulayi la ding libu kekayu kabud akit ye ing metung mung kalaban at managyu na la ding limang kalaban ban mamulayi kayu ngang tumakas. Alang mitagan kekayu subali mu ing tulus ning bandera a makatasak babo ning bunduk-bundukan!, "Bagkus ing daraptan yu ya ing isipan yu ing tumakas kayu karing kalaban yu kapamilatan na ning pamaniake yu karing mabilis a kabayu. Wa, matulid pin ing tumakas kayu! Isipan yu king mabilis la ding kekayung kabayu, oneng mas mabilis la ding tagal kekayu!F+"Ing Ginung Dios, ing Banal ning Israel, sasabian na karing tau, Magbalik kayu at manalig kayung pasibayu kanaku. Kanita maging masikan kayu at maging panatag. Oneng e yu buring daptan iti!T*!"Mangabalbal kayung mangalati anti ing kuran; uli na ning milalu ya pangasira ala kang akuang kapirasu mumang kapsa a malyaring gamitan king pamanguang mapaling baya o apanialuk mumang danum king talaga.{)o" Uli na niti, mikasala kayu. Mengari kayu ngeni king matas a pader a ating abtak a makaba; kabud na kayu mibagsak.4(a" Oneng ini ya ing sasabian na ning banal a Dios ning Israel: Pikakasaman yu ing kanakung sasabian kekayu oneng ing katampalasanan at kapamiraitnan ya ing kekong panaligan.'%" Mabating kayu at patugut kayung babie pangabala king lakad mi. E mi ya buring daramdaman ing tungkul king kekayung banal a Dios ning Israel.a&;" Patuknangan da lang magsalita ding propeta. Ngara, Tuknang kayung magsalita kekami tungkul king matulid. Ing isalita yu kekami ya itang kapad ming daramdaman. Paburen yung mibiebie kami karing mali ming kapamalakan.d%A" Parati lang lalaban king Dios, parating maglaram at e makiramdam karing turu na ning Ginu.$$A"Sinabi na kanaku ning Dios king isulat ku king libru nung nanu lang uri ding tau ban iti magsilbing katunayan kapilan man tungkul king dapat dang e mayap.s#_"Alang ulaga ing saup a ibie na ning Ehipto. Inya pemalagyuan keng Ing Dragon a alang Akarapat ing Ehipto.z"m"Iti ya ing mensahi na ning Dios tungkul karing animal king disyerto ning mauli: Maglakbe la ding pekakatawan libutad na ning mapanganib a lugal nung nu la manuknangan ding leon at nung nukarin ating kamandagan a ubingan at sulasulapo dragon. Sasakenan da lang mangamal a regalu ding karelang asno at kamelyu ban ibie king bansang e naman makaibie nanumang saup karela. !"sumisi la ding memalen na ning Juda ba't menalig la king bansang e ra apanaligan, ing bansang e makaibie king saup a panenayan da.g G"Agyang miras na la ding karelang pekakatawan karing siudad na ning Zoan at Hanes ning Ehipto,"Oneng ala yang akarapat ing ari na ning Ehipto para asaupan na la at miyangganan mu ing pamagdipensa na king kamarinayan.<q"King alang kapaintulutan kanaku, pupunta la Ehipto ban maniawad saup. Buri da king ing Ehipto ya ing magdipensa karela; inya bibili ra ing kapanaligan da king ari na ning Ehipto.k Q"Nganang migsalita ning Ginu: Makalunus na la ding manimuna na ning Juda uling mig-rebeldi la kanaku. Tutukian da la ring pamalak a e ku gewa at makikasundu la laban king kaburian ku; mipatung-patung na ing karelang pamikasala.pY"Mabiasa lang makaintindi ding taung mangmang at tumula la ding parating tututul king pangaturuanan da."Potang akit yu na la ding anak a ibie ku kekayu, kanita yu kilalanan king aku ing banal a Dios ning Israel; galangan yu ku at dukuan.O"Inya ngeni, ing Ginu, ing Dios ning Israel a migligtas kang Abraham king kaligaligan na, sasabian na, O memalen ku, e na kayu mibili pa king kamarinayan at e na la mangalare king dine ding lupa yu.X)"Gisanan na lang paten ning Dios detang mamanyirang dangalan karing aliwa, detang sasabat king pangaparusan da ring kriminal, at detang mamigawang salita ban e la mirinan hustisia ding taung ating katuliran.}s"Ya na ita ing kawakasan da ring mapanalipit karing aliwa at e kikilala king Dios. Mate ya ing ninumang makasalanan.w"Pasibayu rang akit ding pakakalulu at taung mapagkumbaba ing tulang babie na ning Ginu, ing banal a Dios ning Israel.5"Potang datang ne ing aldong ita damdaman de ring maklak ing librung mabasa at mibuklat la mata at manakit la ding bulag a mabibie king karalumduman.y"Antimo ing sasabian na ning kasebian, E lumuat maging marangle ya ing makapal a gubat at maging gubat ya ing marangle.oW"Babaligtad da ing sabla! Isanu wari ing mas maulaga: ing taung gagawang kuran o ing pila? Asabi na wari ning metung a bage a gewa na ning tau ing anti kaniti: E mu na ku man gewa? O asabi na kaya, E mu naman balu ing daraptan mu?6e"Makalunus la detang lilihim da king Ginu ing karelang tatangka. Daraptan da king pasalikut ing karelang pamalak at isipan da king alang manakit o makibalu king daraptan da.<q"Inya gawa kung bage pagmumulalan king arapan da, pagmumulalan at makapaniglo. Mawala ing kabiasnan da ring mangabiasa at mawalang kabaldugan ing pamanyuri da ring biasang sumuri." Ngana ning Ginu, Sasabian da reting tau king sasamban da ku, oneng ala lang kabaldugan ding amanu ra at marayu la kanaku ding pusu ra. Alang keliwan ing karelang relihiun karing tuntunan at piyuyugalian da ring tau, at makagyu mu ing minemoria da la.lQ" Nung idala ye king e biasang mamasa at aduan yu king basan ne, sabian na king e ya biasang mamasa.r]" Mipampan karing kekayung kamalayan ing kabaldugan da ring vision a ikit yu; mangari kayu king librung makasara. Nung idala ye king metung a biasang mamasa at aduan yu ing basan ne kekayu, sabian na king e ne abasa uling makasara ya.7" Gewa na kayung mitutundu ning Ginu at makasadiang matudtud malalam. Ding peka mata na ning balen ila ding propeta, oneng tikpan na la mata ning Dios.* M" Sulung at magpakamangmang kayu! Sige, magpakabulag kayu! Magpakalasing kayu agyang alang alak! Lumakad kayung pasepase agyang e kayu minum kapatak mu mang alak! !"Mitipun la ding sablang bansa ban lumusub king Jerusalem; mangari la king metung a taung danupan a maninap king mamangan ya, oneng kagising na danupan ya o kaya mangari ya king lalaking mamamate king kau a maninap king miminum ya, oneng kagising na malangi ya asang.v e"Kanita ding sablang sundalung pakasandata da ring bansang lulusub king siudad ning altar ning Ginu, ding sabla rang sandata at miyayaliwang kagamitan, ing sablang iti matdang antimong paninap; mengari mung guniguni busal ning kabengian. "iligtas na ka ning Ginung Mayupaya. Parala yang matning duldul at masikan a ayun. Paratang yang alisus at mikakalabkab a api.< q"Jerusalem, ding sablang dayuan a lumusub keka maging anti lang alikabuk a mipaid at mitange lang anting are ding makatakut dang sundalus. King metung mung saglit at king e asahan#"Maging anti yang multu ing Jerusalem a pilit bisang magsalita ibat king lalam ning gabun; siwalang mekulub a manibat libutad ning alikabuk.?y"Lusuban ne ning Dios ing siudad; kubkuban ne at luban.K"at kaybat na nita parala neng kasiran ing Dios king siudad a mayayaus Ing altar ning Dios. Mika pamanangis at kalungkutan at maging metung yang balamu altar a mitmung daya ing mabilug a siudad!D "Makalunus ya ing Jerusalem, ing mismung altar ning Dios. Makalunus ya ing siudad a pipagkampuan nang David! Paburen yang mika pamagpiesta at pamagsaya kilub ning metung o adua pang banua,"Manibatan iting sablang kabiasnan king Ginung Mayupaya. Makapagtaka la ding paralan na at makapagmulala ing kabiasnan na.M"E na sisiran ing binutil ning trigu king kapamilatan na ning alang tuknang a pamandara. Balu nang daran ing trigu king kapamilatan na ning pamidalan nang karitun babo na ban e masira ing binutil.-"E ya kapilan man gagamit maragul a pamalupalu ban palual na la butul ding anis o ding komino; gagamit yang kasantingan a pamalupalu para kareti.>w"Balu nang daptan ing obra na uling tiru ne ning Dios./W"Kabud asadia na ing gabun, salbaganan neng bining anis at komino. Tanam yang trigu at sebada karing dayus at tanam yang aliwang bini karing pibalingan da ring dayus.[/"Alang ortelanung pane nang pane sasarul king marangle na at magsadiang tamnan na.X~)"Makiramdam kayu king kanakung sabian; pakaintindian yu ing sasabian ku kekayu.q}["Inya e yu sa kaylian iting babala a babie ku kekayu! Nung gawan yung pikaylian, lalung maging masakit para kekayu ing makatakas. Dimdam ku na ing inari na king lub na ning Ginung Dios a Mayupaya king lasakan ne ing mabilug a bansa.|"Makilaban ya ing Ginu antimo ing depat na keta king Bunduk ning Perazim at keta king kapatagan ning Gibeon ban daptan na itang pagnasan nang daptan; agyamang tune makapagtaka iting dapat na. Arian na ing obra na, ing obrang bukud mung ya ing makibalu.9{k"Mangari kayu king lalaking sasabian na ning kasebian a pilit bisang matudtud king pagkeran a milalu kakuyad; e ya makayatiat at e ne atakpan ing katawan na king ulas a malati.+zO"Salakayan na kayung alang patugut. Sukat yung arapan iti king aldo at bengi balang abak. Magdalang bayung pitatakutan ing balang bayung mensahing ibat king Dios!Ey"Milako ya bisa ing kasunduan a kekayung gewa king kamatayan at payalan keng ulaga ing kasunduan a kekayung gewa king tuknangan da ring mete. Mayakua kayu ngan potang magus na ing kasiran.Xx)"Ing hustisia ya ing paniukad kaniting pundasyun, at ing katapatan ya ing patulu na. Mitange ing sablang kalaraman a panaligan yu king masikan a uran-yelu at ing albug ya ing paniud king kapanatagan yu bili.jwM"Iti ya ngeni ing sasabian na ning Ginung Dios: Mibibili kung matatag at matibe pundasyun king Zion. Karin ke ibili ing matibe batung paniuluk nung nu la makasulat deting amanu, Ing matibe kasalpantayanan mapibabata ya naman.v"Ipagmaragul yu ing mika kasunduan kayu king kamatayan at ikua yung mekikasundu king tuknangan da ring mete. Sisiguradu kayu king miligtas kayu king kasiran potang datang na uling manalig kayu king kalaraman at kapamiraitnan tungkul king kaligtasan yu.zum"Inya ikayung lalaking palalu a sasakup karing memalen keti Jerusalem, pakiramdaman yu ing sasabian na ning Ginu.Mt" Iti ya ing sangkan nung inya ing Ginu tuturuanan na kayung letra por letra, gulis por gulis, at lisyun por lisyun. Mitakid kayu kanita king balang lakbang yu. Masugat kayu, masaluput, at mabihag.Rs" Kapaynawan at kanawan ing babie na para kekayu, oneng e ye pekiramdaman.r" Nung e kayu bisang makiramdam kanaku, gamitan na la ning Dios ding dayuan a magsalita king amanung e yu aintindian ban mika lisyun kayu._q7" Pagnasan nang ituru na katamu letra por letra, gulis por gulis, at lisyun por lisyun.Kp" Ngarang magsalitang laban kanaku, Ninu wari i Isaias? Ninu wari ing isipan nang tuturu na? Ninu ing mangailangan king tuturu na? Mangaintulid mu ing turu na karing anak a bayung awat king susu.Yo+"Mitmu lang suka ding lamesang karelang gagamitan; ala kang akit a dake malinis.+nO"Paid-paid la pati na ding propeta at pari king pamaglakad da uli na ning kalasingan da. Mangatisud la at mangasakab uli na ning milalung pamaninum dang alak at aliwa pang matapang a inuman. King milalu dang pangalasing ding propeta, e ra na la akuang aintindian detang vision a parala na ning Dios. Antimu rin, tutu la namang malasing ding pari, inya e ra na la akuang alulutas ding kasung lalapit da ring tau karela.)mK"Ibie na ing matulid a pamangilala king hustisia para karetang sinuyung antimong ukum at tetagan a lub para karetang magdipensa karing pasbul dalan ning siudad. l "Potang datang ne ing aldong ita, mangari ya ing Ginung Mayupaya king malagung koronang sampaga para karing memalen na a mitagan.;ko"Ing kukupas dang dangalan deting palalung manimuna lumbug anti ding mumunang bunga na ning tanaman a higera neng panaun da; agad-agad lang mayagtal at mapangan kabud melulut la.=ju"Madakurak ing ketasan da reting malasing a manimuna.uic"Oyan ing Ginu; atin yang metung a masikan at mayupayang panaligan a makasadiang salake karela. Datang yang anti ing mananabung uran-lipat, anting uran a balamu bubulus da, anti yang mabilis at mapanyirang albug at lasakan ne ing bansa.sh a"Makalunus ya ing kayarian na ning Israel! Ing leguan na kukupas na anti ding koronang sampagang makaputung karing malasing nang manimuna. Sasalingalngal ing pabanglu karing buntuk dang mapagmatas, oneng pakapase la king kalasingan da.Kg" Potang datang ne ing aldong ita, tumiup ya ing trumpeta ban ausan lang muli ding Israelitang miyugse king Asiria at Ehipto. Datang la at samba king Ginu karin Jerusalem, king banal nang bunduk.tfa" King aldong ita ing Ginu mismu tipunan na lang tunggal-tunggal ding Israelita a pinili na, manibat king Eufrates angga king angganan na ning Ehipto, antimo nung makananu rang kakawani ing trigu king sepu neng panaun na ning pamandara.\e1" Melangi la at mepakli ding sanga da ring tanaman at titipunan da ring babai ban panangab. Uling ala lang aintindian nanuman ding tau, e na la lunusan ning Dios a karela Miglalang ni pakitanan man king lugud na.6de" Melasak ne ing siudad a mipadurutnan kuta. Ala neng bitasang tau; mengari ya king ilang a lugal. Meging pastulan nia mu para karing baka; pipagpaynawan da at pipanyibsiban.zcm" Oneng mipatawaran mu ing kasalanan na ning Israel potang medunut lang mapinu ding sablang batu karing altar a paganu, at anggang e la magisan milako ding sagradung tulus a simbolo na ning diosang i Asera at ding altar a pidurulukan insenso.7bg"Perusan na la ning Ginu ding memalen na king kapamilatan na ning pangaugse ra king aliwang bansa. Inugse na la king kapamilatan na ning mabagsik a angin a ibat king aslagan.a-"Perusan ne waring mabayat ning Ginu ing Israel antimo itang miras karing kalaban na? Kematen ya waring lalaking kasing dakal da ring kalaban na?1`["Karing aldo datang, ding memalen na ning Israel, ding lahi nang Jacob, magyamut lang anti ing tanaman; manyampaga la at mamunga. Mikatmuan ya ing yatu karing bunga da._'"Nung buri da ring kalaban na ning kanakung balen ing kanakung pamagdipensa, sukat lang makikasundu kanaku. Wa, sukat lang makikasundu kanaku.z^m"E na ku mua king mulahan ubas. Nung ating dikut at tanaman a masuksuk a sukat labanan, lubus ku la ngan silaban.i]K"Banten ke at parati keng paranuman. Banten ke aldo at bengi ban e ne ananu balang ning ninuman.f\E"King aldong ita sabian na ning Ginu ing anti kaniti tungkul king makayama nang mulahan ubas:?[ y"King aldong ita gamitan ne ning Ginung Mayupaya ing mataram nang espada ban parusan ne ing Leviatan, ing mabilis at liko-likong dragon. Paten ne iting lasip a manuknangan king dagat._Z7"Lawan yu, datang ya ing Ginu ibat king tuknangan na ban parusan na la ding tau keti king yatu uli na ning karelang pamikasala. Ibulalag na naman ning yatu ing daya nang tinulu, at e na na la isalikut ding mete na.3Y_"Kakung memalen, lungub na kayu karing kekayung pibalebale at isara ding pasbul kagulutan yu. Salikut kayu king ditak pang panaun kabang ing mua na ning Dios e pa mepawi.*XM"Detang kabalen ming mete subli lang mie! Ding katawan da pasibayu lang mika bie! Ding sablang matudtud king karelang kutkutan pasibayu lang migising, at magkanta lang matula. Nung makananu neng gagawan sagiwa ning ambun ing yatu, makanyan na lang biayan ning Ginu detang maluat nang mete.W%"Mibili kami king sakit at karamdaman, oneng ala keng arapat nanuman. Ala keng ikuang tagumpe para king kekeng balen; nanuman ala keng apala.pVY"Ika, O Ginu, ing pepasari king kekeng saingsing, anti ke king babaing magkakasakit king pamanganak na.sU_"O Ginu, ding taung kekang pinili keka lang pepagdusan, at king karelang kasakitan ika ing karelang ausan.gTG"O Ginu, ing bansa keka yang degul; linapad mu la ding angganan na at iti keka minie dangalan.S!"Ngeni mete na la at e na subli pang mie; ding kaladua ra e na la talakad, uling keka lang perusan at lesak. Ala nang makaganaka pa karela.nRU" O Ginung kekeng Dios, sekupan da ke ding aliwang tau, oneng ika mung bukud ing kekeng kilalang Ginu.eQC" Ginu, dinan mu keng kanawan; ing sablang kekeng akamtan bunga na ngan ning kekang daraptan.nPU" E ra balu ding kekang kalaban king keka lang parusan. Ginu, ibili mu la king kamarinayan, at paburen lang misakitan; paburen lang magdusa king sidia mung parusa. Ipakit mu karela nung nu anti ing lugud mu karing pinili mung tau.fOE" Agyang maganaka ka karing taung e mayap, makanyan man e la mebiasang dapat katuliran. Agyang king bansa da ring taung kikilala king matulid, e mayap mu rin ing karelang daraptan; e ra buring kilalanan ing kekang kamalan.RN" King bengi ikang pagnasan na ning kakung pusu; ing espiritung atyu kaku taimtim na kang panintunan potang keka yang atulan ing yatu at ding tau, abalu ra kanita ing kabaldugan na ning kekang hustisia.rM]"Pamintuan mi ing kekang kaburian, at keka ibili mi ing kekeng kapanayan; ika mu ing bukud ming pagnasan.pLY"Ginu, gagawan meng patag ing dalan para karing taung mayap; matulid ya ing dalan a karelang daralanan.OK"Detang megipit ngeni lalakaran da ne, at daramusakan karing bitis da.fJE"Sildak na la detang palalu; lesak neng matibe rang siudad at digsa ding pader king alikabuk.[I/"Manalig kayu king Ginu king kapilan pa man; ya ing mimingat parati kekatamu ngan.H"Ika, Ginu, ing babie ganap a kapayapan karetang tutupad king kekang kaburian, at keka ibibili ra ing karelang kapanaligan.G{"Ding pasbul dalan ning siudad kekayu lang ibuklat, at paburen yang lungub ing bansang tapat, ing bansang darapat mayap.-F U"Datang ing aldo nung kapilan ikanta re ding tau iting kanta king bansa na ning Juda: Atin keng siudad at matatag ya! Ing Dios mismu ya ing magbante karing pader na!xEi" Lasakan na la ning Dios ding dipensa na ning Moab at ding matas dang pader at idagsa na la deti king alikabuk.D-" Igawang da la ring karelang gamat; balamu magkapilit lang kawe, oneng pakarinayan na la ning Dios at lumbug la ding gamat da; ala lang akarapat.!C;" Idipensa ne ning Ginu ing Bunduk ning Zion, oneng madamusak la ding memalen na ning Moab nung makananung madadamusak ing are king dinat da ring animal.By" Potang mapalyari na iti, sabian na ning balang metung, Ya ing kekaming Dios! Binili mi ing kapanaligan mi king Dios at linigtas na kami. Ya ing Ginu. Binili mi ing kapanaligan mi king Dios at matula kami ngeni ampon masaya uling linigtas na kami!WA'"Ilako na neng lubus ning Ginung Dios ing kamatayan! Pulisan na ing lua na ning balang metung, at ilako na ing kamarinayan a daralanan na ning balen na king mabilug a yatu. Ing migsalita kaniti ya ing Ginu.g@G"Keti na biglang ipawi ing lulam na ning lungkut a malambat nang tatakap karing sablang bansa.F?"Keting Bunduk ning Zion magsadia yang dakal a pamangan at inuman ing Ginung Mayupaya para karing sablang bansa keti king yatu. Maniaman a pamangan at mangamal diling alak ing pepasadia na.D>"anting lawi king malanging lugal. Oneng ika, Ginu, kalaban mi keka lang pepatahimikan! Kekang pepatuknangan kulisak ding lalaking tampalasan; anting lulam a parimla king aldo malisangan.=w"Ding kalulu at alang akarapat keka linapit la, at meging panatag la king oras ning kaligaligan da. King panaun ning bagyu dirinan mu lang tuknangan, at king pali ning aldo metung a salilungan. Anti lang bagyung daratang ding lalaking tampalasan,f<E"Purian da ka ding bansang mayupaya, at pitakutan da ka ding siudad da ring mabagsik a bansa.;"Keka lang lesakan ding siudad, at pati pader keka lang tibagan. Ding palasyung telakad ding kekeng kalaban e na la lunto kapilan man.?: y"Ika ing kakung Dios, O Ginu; galangan ke at purian ing lagyu mu. Dinapat kang bage pagmumulalan; king katapatan keka lang tiparan ding planung kekang belangkas king panaun a milabas.49a"Dalumdum ya ing bulan at e ne sunlag ing aldo uling ing maging ari ya ing Ginung Mayupaya. Sakupan ne ing Jerusalem a makatalakad babo ning Bunduk ning Zion at akit da ring manimuna da ring tau ing ligaya na. fig,Piyabe-abayan na la ning Dios ding ari anting bihag king metung a kulkul.,(24:22)fig*85"Piyabe-abayan na la ning Dios ding ari anting bihag king metung a kulkul. Ikulung na la king sukulan angga king oras a datang ing pamamarusa karela.}7s"Daratang na ing panaun nung kapilan ing Ginu parusan na na la ding upayang atyu babo at ding pamuntuk na ning yatu.]63"Ing mismung yatu magpaid-paid yang anti ing taung malasing, at miduyan ya anting kubu a ugunan na ning bagyu. Mibabayatnan ya ing yatu karing depat nang pamikasala; mibagsak ya at e ne kapilan man makabangun pa.75i"Maspak ya ing yatu at misalbag ampon mibuklat.i4K"Manabu ya king kulkul ing ninumang magkapilit mangilag karing mamatakut at mayakua ne man king bitag ing ninumang magkapilit mangilag king kulkul. Datang ing alang tuknang a uran at mangaugun la ding pundasyun na ning yatu.3}"Ikayung sablang manuknangan keti king yatu, makiramdam kayu! Ating pitatakutan, kulkul, at bitag a manenaya para kekayu.2"At karing pekamarayung lugal ning yatu makaramdam tamung kanta bilang kapurian king Israel, ing makatuliran a bansa. Oneng alang kapanayan para kanaku! Mayayayat ku! Isusundu da ring taksil ing pamanganiaya ra kanaku at daragul ing karelang kataksilan.1"at purian de retang atyu king Aslagan. Parangalan de ring taung manuknangan lele ning dagat ing Ginu, ing Dios ning Israel.q0["Magkanta la king tula ra detang miligtas. Isalita ra detang atyu king Albugan ing degulan na ning Dios,y/k" Iti ya ing mapalyari karing balang bansa king mabilug a yatu. Maging kalupa ne ing kapupusan na ning pamamupul, potang meugun la ding tanaman a olibo at megisan na la bunga at meyagtal na la ding katataulian a bunga na ning tanaman a ubas.B." Lasak-lasak ne ing siudad at mesira la ding pasbul dalan.p-Y" Mangulisak la ding tau karing dalan uling ala nang alak. Lubus milako at mebating ing tula king bansa.`,9" Magulu ing sabla-sabla king siudad; maniara lang bale ding tau ban e la numanu balang.n+U" Ala na itang masayang pamagkanta ra kabang miminum lang alak; e na la tutula king lasa na ning alak.P*"at tinuknang ing masayang tigtigan da ring karelang alpa ampon tambul.{)o"Lalangi la ding tanaman a ubas at diritak ing alak. Malungkut la ngeni ding taung masaya kanitang misan a panaun,(5"Inya piniumpa na ne ning Dios ing yatu. Mamayaran la ding tau uli na ning depat dang pamikasala. Uli na niti, dumitak la ding taung mabie a mitagan.D'"Merinat ya ing yatu king kapamilatan na ning e ra pamanupad ding tau karing kautusan na ning Dios, at king kapamilatan na ning pamanlabag da king kasunduan a telaga nang alang kawakasan.f&E"Langi ya ing yatu at lungkut; mangaina ya ing mabilug a yatu; malaso ing gabun at ing banua.W%'"Malasak ya at masalanta ing yatu. Ing migsalita ya ing Ginu at iti mapalyari.$ "Takman na ning balang metung ing kapahamakan: ding pari at antimu rin ding memalen, ding ipus at antimu rin ding panginuan, ding maniali at antimu rin ding mamisali, ding paparam at antimu rin ding manandam salapi, ding mabandi at antimu rin ding kalulu.p# ["Durugan ne ning Ginu ing yatu at lakuan neng lasak-lasak. Masalanta ya iti at isambulat na la ding tau._"7"Mitalaga la king Ginu ding salaping atubu na king kapamilatan na ning komersyu na. E na la isikap deti, oneng detang susuyu king Ginu gamitan da la ring salapi ra ban saliwan ing pamangan at imalan a kailangan da.>!u"Kapupus da reting pitung pulung banua, paintulutan ne ning Ginu ing Tiro ban mibalik king sadia nang kapanintunan, at pakiupa na ing sarili na karing sablang kayarian na ning yatu. -"Kuanan me ing kekang alpa, king balen lumibut ka, O babaing taksil a mekalinguan na! Magkanta ka at manigtigan ban ding lalaki magbalik la keka.uc"Daratang ing panaun potang makalinguan ya ing Tiro kilub ding pitung pulung banua, ing kaba na ning bie ning ari. Potang milabas na la deting banua, mangari ya ing Tiro king babaing magtinda king katawan na a babanggitan na ning kanta:b="Ngulangul kayu, ikayung maglayag king dagat! Melasak ne ing siudad a kekayung penaligan.ve" Aliwa ding tau Asiria nune ding tau Babilonia ding mibulus karing mabagsik a animal ban salakayan de ing Tiro. Ding sinagupa karing tore ila ding tau Babilonia; ilang minyira karing kuta na ning Tiro at likuan deng mesalanta ing siudad.#?" Siudad ning Sidon, miyangganan na ing pamagmatas mu. Mayayalipusta la ding kekang memalen at e la rin miligtas agyang pang tumakas lang munta king Kitim.$A" Tinas na ne ning Ginu ing gamat na king dagat at digsa na na la ding kayarian. Inutus na king lasakan la ding sentru na ning komersyu da ring tau Fenicia.b=" Ikayung manuknangan king Tarsis, sulung, sarulan yu ing gabun! Ala nang mamingua kekayu!.U" Ing migmunikala kaniti ya ing Ginung Mayupaya! Pinlanu na iti ban angganan na ing karelang pamagmaragul king depat da at pamakarinayan ding parangalan dang memalen.!;"Ninu ing migmunikala ban iti ngan marapat king Tiro, ing marangal a siudad, siudad da ring negosianting prinsipi a kagalang-galang king mabilug a yatu?'G"Iti ya kaya ing masayang siudad na ning Tiro a mitatag malambat nang panaun? Iti ya kaya ing siudad a mitubud tau lipat ning dagat ban karin manalakad balen?dA"Inya ngulangul kayu, ikayung memalen na ning Fenicia! Subukan yung tumakas papunta Tarsis!dA"Masdan la pati na ding memalen na ning Ehipto potang abalitan da king melasak ya ing Tiro.)K"Dumine na ka man, O siudad na ning Sidon; uling susuka na ka ning dagat at ning kalalaman na. Ngara, E ku menganak kapilan man ni menese anak a lalaki o babai.(I"king kasumangid nang pampang ning dagat ban sali at mamisali king binutil ibat king kapatagan na ning Nilo ning Ehipto at ban mangalakal karing sablang bansa.M"Manangis kayu, ikayung negosianti na ning Sidon. Mitubud kayung tauu e"Iti ya ing mensahi tungkul king Tiro. Ngulangul kayu, ikayung maglayag king dagat! Melasak ne ing kekayung sadsaran king Tiro; mesira la ding bale na at daungan. Miras kekayu iting balita kabang pauli la ding barku yung ibat king Kitim.C"Potang mapalyari na iti lubak ya ing tulus a mapilmi pangabili; mabagut ya at mibagsak. At iti ya ing maging kawakasan da ring sablang pakasabit kang Eliakim. Ing Ginu ya ing migsalita. 9"Oneng maging pabayat la ding sablang kamaganak na at ding manalig kang Eliakim. Sumabit la kang Eliakim antimong kuran at tasa a pakasabit king tulus.|q"Ipilmi ke king lugal na anti ing tulus at ya ing maging panibatan na ning dangalan para king mabilug nang pamilya. "Itumpak ku la king pago na ding susi na ning pibalebale nang David; alang makasara king ibuklat na at alang makabuklat king isara na.? w"Pasulud ke kang Eliakim ing balabal mu at ing sinturun mu at ilipat ku ing sablang upayang sadiang keka. Mangari ya kanitang anting pengari karing memalen na ning Jerusalem at Juda. "Nganang sinabi ning Ginu kang Sebna, Potang iti mapalyari na, payaus ke ing kanakung talasuyung i Eliakim a anak nang Hilkia.a ;"Ilako na ka ning Ginu king kekang katungkulan, at ibaba na ka king matas mung kabilian.B }"Gawan na kang anting bola at ibasibas king mas maragul a bansa. Karin ka mate lele da ring karung panggera a pagmaragul mu. Meging kamarinayan ka king pamilya na ning kekang panginuan.S"Mapalyaring maulaga kang tau, oneng daklutan na ka ning Ginu at ibalugse.q["Sebna, ninu wari ika? Nanu ing matulid mung dumukit pantiun karing mabatung libis ning bunduk-bundukan?/"Sinabi na kanaku ning Ginung Dios a Mayupaya king munta ku kang Sebna, ing talapangasiwa na ning pibalebale ning ari, ban sabian ing anti kaniti:8i"Ing mismung Ginung Dios a Mayupaya ing migsalita kanaku. Ngana, E ku malyaring patawaran ing e ustung dapat kabang mabibie la. Aku, ing Ginung Dios a Mayupaya, ing migsalita.C" Lugal king daptan yu yan, meyli kayu at migsaya. Mekamate kayung tupa at baka ban kanan at mininum kayung alak. Ngayung sinabi, Mayap pa ing mangan tamu at minum uling bukas mate ta na!/" Mamaus ya kanita keka ing Ginung Dios a Mayupaya ban manangis kayu at magpaldas, ban kalbuan la ding buntuk yu at ban misulud imalan a magaspang.-" Ban makatipun kang danum kilub ning Jerusalem, ginawa kang depositung danum kilub da ring pader ban sumalud king danum a mamagus ibat king matuang depositung danum. Oneng e me dininan pansin ing Dios a mibalak kaniti king maluat nang panaun at pepasari kaniting mepalyari.  " hI" Ikit mu la ding lugal nung nu la kailangan malarin ding pader ning Jerusalem. Siniasat mu la ding sablang bale na ning Jerusalem at pepalasak mu la ding mapilan ban manikua kang batung paglarin karing pader na ning siudad. "Mibagsak na la ngan ding sablang dipensa na ning Juda. Kaniting mepalyari, lege mu la ding armas king lugal nung nu la makasinup.'~G"Mitmu la ding mataba nang kapatagan ning Juda karing karung panggera, at atyu la ding sundalus a pakakabayu king arap da ring pasbul dalan na ning Jerusalem.;}o"Pakakabayu la at pakakarung panggera ding sundalus na ning bansang Elam; pakasandata lang pana at paslu. Pakasadia na la naman ding kalasag da ring sundalus na ning bansang Kir. U~}=|{zyyx wv[uu^tss0r*qqbppoAnn`mm lkjj'iiVhhhgff"ee^ddc`bgaaqa `_^^%]]5\[ZYYYXGWWEVeUTT>SS\RRQQ PcOnNRMM;L8KKJJbIIH_GGEDD(CqBAs@@?m>l=V<++**){((X''V&%`$#""`! ea`TOtr~@!:t  0 g J }{4C<%pC"( Anti ing pastul ingatan neng kawan na; ding malating tupa tipunan na la, karing takde na kilikan na la; ding gaindu ra tairan na la king mitmung kaingatan.ooW"( Ing Ginung Dios daratang ya ban sumakup kapamilatan ning upaya; daralan na la ding taung linigtas na.n}"( O Jerusalem, mukiat ka king matas a bunduk; isalita mu ing mayap a balita! O Zion, isikan mu ing pamaniaus mu; isalita mu ing mayap a balita! Magsalita kang masikan; e ka tatakut. Sabian mu karing balen ning Juda king ing karelang Dios daratang ya!]m3"(Lalangi ing dikut at malalanat lang sampaga, oneng ing amanu ning Dios manatili ya! l"(Lalangi ing dikut at malalanat lang sampaga potang tiupan na la ning angin a parala na ning Ginu. Wa, mengari yang dikut ing tau.Ik "(Ngana ning metung a siwala, Mamasiag ka! Ngakung kinutang, Nanu ing ipasiag ku? Ipasiag king ing meto ketawan mengari yang dikut; at ing sablang leguan na sampaga king marangle ing kalupa na.ujc"(Kanita ing ligaya ning Ginu mibulalag ya, at akit da iti ding sablang tau. Ing Ginu mismu ya ing migsalita.zim"(Tambakan ya ing balang kulkul, patagan ya ing balang bunduk at bunduk-bundukan; panten lang gurul-gurul a dalan.(hI"(Ing metung a siwala kukulisak na, Isadia ye para king Ginu ing metung a dalan king ilang. King disyerto gawa kayung dalan a matulid para king kekatamung Dios!Rg"(Pasiknangan yu la lub ding memalen ning Jerusalem. Sabian yu karela king labis-labis na ing kasakitan a karelang delanan, at mipatawaran nang karelang kasalanan. Sapat na ing parusa a binie ku karela.hf K"(Nganang sasabi ning kekatamung Dios, Paligayan yu la ding taung kakung pinili. Paligayan yu la!?ew"'Oneng e na aintindian iti ning Aring Hezekia. Bala na king mika kapayapan at kapanatagan king kekaban na ning bie na. Inya ngana, Mayap ing balitang ibat king Ginu a dela mu kanaku.d)"'Kuanan da la ring mapilan karing anak yung lalaki at idala da la king Babilonia. Kapunan da la at gawan talapagsilbi king palasyu na ning ari.$cA"'datang ing panaun potang ing sablang bage a atyu king palasyu, ing sablang tinipun da ring makatua yu masamsam at miras Babilonia. Alang bitasang mitagan.pbY"'Kanita nganang Isaias king ari, Pakiramdaman yu ing sasabian na ning Ginung Mayupaya. Sasabian na kingDa"'Ngana pang kinutang Isaias, Nanu ing ikit da king palasyu? Pekibat nang Aring Hezekia, Ikit da ngan ing sabla. Pepakit ku ngan karela ing sablang atyu karing pisisinupan ku king palasyu.d`A"'Kanita minta ya ing propetang i Isaias king Aring Hezekia at nganang mengutang, Nukarin la ibat deting lalaki at nanu ing sinabi ra kekayu? Nganang mekibat Aring Hezekia, Ibat la king marayung bansa; ibat la Babilonia.w_g"'Matula na lang tinggap Hezekia ding tubud na ning ari ning Babilonia. Kaybat na nita, pepakit na karela ing pibandian nang pilak at gintu, ding paniangkap-pamangan at pabanglu na. Pepakit na naman karela ing miyayaliwa nang kagamitan king pamakigera. Pepakit na ngan karela ing sablang pibandian nang pakasalikut karing miyayaliwa nang pisisinupan ning kayarian na.Z^ /"'Halus king panaun mu ring ita, ing ari na ning Babilonia, i Merodak Baladan a anak nang Baladan, abalitan na king mesakit ya ing Aring Hezekia at kaybat mipaldan ya. Uli na niti, peparala yang sulat at regalu.]7"&Ginu, ikang pepakayap kaku! Tigtigan mi lang alpa, at ikanta ing kapurian keka. Magkanta kaming kapurian king kekang Templo king kekaban ning bie mi.\'"&Ding mabie ilang makapuri keka, antimo ing ngeni daraptan ku keka. Sasalita da ring tata karing anak da nung nu anti ing katapatan mu karela.[{"&Ala metung man king tuknangan ding mete ing makapasalamat keka ni apurian at apanaligan ding mete ing kekang katapatan.Z"&Ing peitan ning bie ku miyalilan kapayapan. Liligtas me ing bie ku king sablang panganib; patawaran mung kakung kasalanan.ZY-"&Ginu, mie ku para keka at bukud mung keka; uluan mu ku at paintulut mung mie ku.kXO"&Nanung kakung asabi? Ing Ginu ya ing makipasari kaniti. Maskup ya'ng salu ku, at e ku mipatudtud.+WO"&Ing siwala ku meina at melati, at sinaingsing kung anti ing patipati. Mepagal la ding mata ku king kalalawe king banua. Ginu, iligtas mu ku king kakung problema.V"& Kabukas kung tatangis king sakit, balamu wari ating leon a mamakli karing kakung butul. Bala ku angganan na na ning Dios ing bie ku.7Ug"& Mepatlud ing kakung bie at miyangganan, mengari ya king toldang bigbag da, anti ing imalan a ginabak dang leko king pipanabalan. Bala ku angganan na na ning Dios ing bie ku.|Tq"& Bala ku king keting yatung panuknangan da ring mabie e ku ne malyaring akit ing Ginu o ing ninumang taung mabibie.vSe"& Bala ku lungub na ku king tuknangan ding mete, at e na ku mibawi agyang atyu ku pa king kalibudtan ning bie.KR"& Pangapaldan nang Aring Hezekia ning Juda, sinulat ne iting kanta:2Q]"&Paurungan neng apulung balitang ning Ginu ing anino na ning paniukad oras a pepagawa nang Aring Ahaz. At migbalik ya ping apulung balitang ing anino ning paniukad oras.lPQ"&Nganang mekibat Isaias, Dinan na kang tanda ning Ginu ban patutuan king tuparan na ing pangaku na.{Oo"&Iligtas da ka at iting siudad ning Jerusalem king ari na ning Asiria. Isundu ku ing pamagdipensa kaniting siudad.oNW"&king magbalik ya kang Hezekia at sabian ing anti kaniti: Aku, ing Ginu, ing Dios na ning makatua mung i David, dimdam ku ing panalangin mu at ikit ku ing lua mung tinulu; paintulutan da ka pang mie kilub ning labing limang banua./MY"&Inutus na kanita ning Ginu kang IsaiasJL "&Ngana, O Ginu, e mu sana kakalinguan king siyuan da kang mitmung katapatan at kalausan a lub, king parati kung magkapilit daptan itang buri mung parapat kanaku. At menangis yang kapait-paitan.:Ko"&Minarap ya i Hezekia king pader at menalangin ya.J !"&Kanita mu ring panaun a ita, mesakit ya i Aring Hezekia at digsu nia mete. Delawan neng propeta Isaias a anak nang Amoz at ngana, Makamal a Ari, sasabian na keka ning Ginu king ayusan yu na ing sabla uling e na ka mipaldan. Isadia mu na ing sarili mu king kamatayan.%IC"%&Misan a aldo, kabang sasamba ya king templo ning dios nang i Nisrok, ding adua karing anak nang lalaki, i Adramelek at i Sarezer, pete de karing karelang espada at kaybat tinakas lang minta king Ararat. I Esarhadon, ing metung na pang anak, ya ing minalili bilang ari na ning Asiria.WH'"%%Kanita i Senakerib, ing ari ning Asiria, minatras ya at migbalik king Nineve.Gy"%$Kanita minta ya king kampu da ring tau Asiria ing metung a anghel na ning Ginu, at mekamate yang dinalan walung pulu't limang libung sundalus. Itang kabukasan a abak a maranun, inyang migising la ding memalen, ikit da lang pakapase; mete la ngan! F "%#Idipensa ke at ingatan iting siudad para king sarili kung dangalan at uli na ning pangakung binie ku king talasuyu kung i David.yEk"%"Magbalik ya king mismung dalan a ibatan na, at e ne bitasang aluban iting siudad. Aku, ing Ginu, ing migsalita.|Dq"%!Iti ya naman ing sinabi na ning Ginu tungkul king ari na ning Asiria: E ne luban iting siudad at e ya makabugnus agyang metung mung paslu. Alang sundalus a pakakalasag a makalapit kaniting siudad, at alang makagawang sabat a pangubkub kaniti.C"% Mika tau king Jerusalem at king Bunduk ning Zion uli da ring mitagan, uling iti ing buri nang mapalyari ning Ginung Mayupaya.tBa"%Detang mitagan king bansang Juda lumabung lang anting tanaman a managlus a yamut king gabun at mamunga la.DA"%Kaybat nganang Isaias kang Aring Hezekia, Oyti ing tanda king bage mapalyari kaniting banuang kasalukuyan at king tutuking banua. Ing bukud mung kanan ya pin ing trigu a kabud na tinubu, oneng makatanam kang trigu king tutuking banua at pupulan mu iti, at makatanam ka namang ubas at makapangan ka karing bunga ra.-@S"%Abalitan ku ing bigsikan mu at ing ketasan mung lub at ngeni mibili kung taga king arung mu at busal king asbuk mu at ibalik da ka king lugal nung nu ka menibatan.?#"%Oneng balu ku ing sablang bage tungkul keka, nung nanu ing daraptan mu at nung nukarin ka munta. Balu ku nung makananu kang mimimua kanaku.m>S"%Ala lang akarapat ding taung manuknangan karin; mitakutan la at e la mekabulad. Mengari la king dikut king marangle o king dikut a tutubu king bubungan na ning bale potang tutiupan na la ning mapaling angin a ibat king aslagan.<=q"%E mu pa wari abalitan king maluat ku nang tingka yan? At ngeni tiparan ku na. Aku ing minie upaya keka ban gawan mu lang tambak-tambak a balbal a batu ding siudad a matibe pader..<U"%Pigmayabang mu pa king kinulkul kang talaga at minum king danum da ring aliwang bansa, at melangi ya ing Ilug ning Nilo uling dilpak de ring bitis ding sundalus mu.l;Q"%Tinubud mu la ding kekang talasuyu ban ipagmayabang mu kanaku king ika at ding sabla mung karung panggera ikua mu lang selakayan ding matas diling bunduk na ning Lebanon. Pigmayabang mu pa king kinutud mu la ding matas diling tanaman a sedro at ding masanting diling tanaman a sipres at king ikua mu lang disan ding pekasuluk nang diling dake ding gubat.:y"%Ninu ing isipan mung kekang lalapastanganan at insultuan? Meging ala kang galang kanaku, ing banal a Dios ning Israel.l9Q"%Nganang sinabi ning Ginu, Senakerib, kaylian na ka ning siudad ning Jerusalem at pisunusunu na ka. 8"%Kanita peparala yang mensahi i Isaias kang Aring Hezekia; sasabian na ing pakibat na ning Ginu tungkul king panalangin na ning ari.7"%Ngeni, O Ginung kekaming Dios, iligtas mu kami sana karing tau Asiria ban akilala da ring sablang bansa king ika mung bukud ing Dios. 6 "%at minyilab karing karelang dios a e naman tune dios, nune larawan la mung gewa ra ding gamat ding tau king dutung at king batu.5"%Ikami ngan, Ginu, balu mi king ding ari na ning Asiria ilang menlasak karing dakal a bansa at likuan da lang makatiwangwang,24]"%Ngeni, Ginu, pakiramdaman mu kami sana at lawan mu ing mangapalyari kekami. Pakiramdaman mu, O Dios a mabie, ing sablang kalapastanganan a sasabian na kekang Senakerib.B3}"%O Ginung Dios ning Israel a makalukluk king tronu babo da ring kerubin, ikang bukud ing Dios a sasakup karing sablang kayarian keti king yatu. Ika ing linalang king yatu at king banua.29"%at nganang menalangin,1"%Kinua neng Aring Hezekia ing sulat karing tubud at binasa ne. Kaybat minta ya king Templo; binili ne ing sulat king arapan na ning Ginu,b0="% Nu la karin ngeni ding ari da ring siudad na ning Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, at Iva?`/9"% Ding makatua ku ila ding linasak karing siudad na ning Gozan, Haran, at Resef, at ila ding mekamate karing memalen na ning Beteden a manuknangan king Telasar. Ala metung man karing dios da ing mekapagligtas karela..!"% Mekad abalitan mu na nung nanu ing daraptan na ning ari ning Asiria karing bansa a birian nang lasakan. Isipan mu galang king miligtas ka?-+"% ning Juda ban sabian na iti: Sinabi na keka ning dios a kekayung panaligan king e kayu manabu karing gamat ku, oneng e ka sa pailinlang kaniti.b,="% Miras ing balita karing tau Asiria king ding sundalus na ning Ehipto a panimunan nang Aring Tirhaka ning Etiopia daratang la ban lumusub karela. Inyang dimdam na iti ning ari peparala yang sulat king Aring Hezekia na9+k"%Abalitan na ning opisyal a tau Asiria king meko ne king Lakis ing ari na at makilaban ya king makasiping a siudad na ning Libna. Inya tinaglus ya karin ban mangutang king ari.u*c"%Gawa yang paralan ing Ginu ban miras ing balita king ari ning Asiria at iti ing maging sangkan na ning pamagbalik na king sarili nang bansa. At paintulut na ning Ginu king mate ya king sarili nang bansa king kapamilatan na ning espada./)W"%pepayabut na ing anti kaniting pakibat: Sasabian na keka ning Ginu king e ka sukat mitatakutan king sasabian da ring tau Asiria king ing Ginu e na ka agyung iligtas.G("%Inyang tinggap neng Isaias ing mensahi na ning Aring Hezekia,1'["%Tinubud ne ning ari na ning Asiria ing matas diling opisyal na ban lapastanganan ne ing Dios a mabie. Mananu na sanang damdaman na la ning Ginung kekang Dios deting kalapastanganan at parusan na la detang migsalita kareti. Inya ipanalangin mu la king Dios ding mitagan karing kekatamung memalen.p&Y"%Iti ya ing mensahi a penabilin nang ipayabut da kang Isaias: Ing aldong iti aldo ne ning kaligaligan; mipaparusan tamu at mibili king kamarinayan. Mengari tamu king babaing manganak, oneng e ne abait ing anak uli na ning maina ne.Q%"%Tinubud ne i Eliakim, ing opisyal a manibala king palasyu, i Sebna, ing kalihim ning palasyu, at ding makatua karing pari kang propeta Isaias a anak nang Amoz. Makasulud la namang imalan a magaspang.4$ c"%Inyang dimdam nang Aring Hezekia ing ulat da, ginabak na ing imalan a susulud na uli na ning lungkut na; misulud yang magaspang a imalan at minta ya king Templo ning Ginu.S#"$Kaybat na nita, ginabak da ri Eliakim, Sebna, at Joa ing imalan a karelang susulud uli na ing lungkut da at saka la minuli at minie lang ulat king ari tungkul king sinabi na ning pamuntuk a tau Asiria.w"g"$E la bubulad ding tau at e la mekibat kataya mu mang amanu antimo ing penabilin na karela ning Aring Hezekia.G!"$Kapilan na mo milyari king linigtas ne ning metung karing dios da reting sablang bansa ing karelang bansa king kekaming ari? Ba't mo isipan yu ngeni king aligtas ne ning Ginu ing Jerusalem?! ;"$Nukarin la ngeni ding dios na ning Hamat at Arpad? Nu la karin ding dios na ning Sefarvaim? Atin waring metung man kareti a sinagip king Samaria? Aten?K"$E ye paintulutan i Hezekia ing alinlang na kayung misip king iligtas na kayu ning Ginu. Ikua da na la waring aligtas ding dios da ring aliwang bansa king ari na ning Asiria ding karelang bansa?1["$angga king alipat na kayu ning ari king bansa a kalupa na ning kekayu, nung nukarin atin munamang mulahan ubas a babie alak at ating trigung malyari yung gawan tinape.1"$E ye pakiramdaman i Hezekia. Iyutus na kekayu ning ari na ning Asiria king lumual kayu king siudad at sumuku. At paintulut na ing mangan kayu karing ubas a bunga da ring sarili yung mulahan at karing bunga da ring kekayung tanaman a higera at minum karing sarili yung talagaG"$At e yu paintulutan ing ayagkat na kayung manalig king Ginu. E yu isipan king iligtas na kayu ning Ginu at king sabatan na la ding sundalus ning Asiria ban e ya mabihag ing kekayung siudad.gG"$Sasabian na king e yu paintulutan ing linlangan na kayung Hezekia. E na kayu aligtas Hezekia!%"$ Kanita tinalakad ya ing pamuntuk at migsalitang masikan king salitang Hebreo, Makiramdam kayu king pasabi na kekayu ning ari na ning Asiria."$ Ngana ning pamuntuk, Isipan yu galang king tiburan na ku ning ari mi ban sabian ku ngan iti bukud mung kekayo at king ari yo? Ali, magsalita ku naman para karing taung pakalukluk king pader a e malyaring e mangan king dinat da at e minum king imi ra antimo ikayu.|q"$ Ngarang mekibat di Eliakim, Sebna, at Joa king pamuntuk, Nung malyari sana magsalita kayung Aramaico uling makaintindi ke king salitang Aramaico. E yu ke pakisabian king Hebreo uling makiramdam la ding sablang taung atyu king lele ning pader.*M"$ Pota galang isipan yu king lisuban ke ing bansa yu at lesak ke a e ke kasaup ing Ginu? Ing Ginu mismu ya ing sinabi kanakung lusuban ke at lasakan ing bansa yu.D"$ E kayu man malyaring ipakilupa king mababang diling manimuna na ning Asiria at makanyan man asahan yu pa king Ehipto king paralan na kayung karung panggera at sundalus a pakasake kabayu!  "$Amunan da kayu king lagyu na ning ari ning Asiria. Dinan da kayung aduang libung kabayu, nung manakit kayung taung sake kareti.!"$Ngana pa ning pamuntuk a tau Asiria, Magkang sabian yu kanaku king manalig kayu king Ginung kekayung Dios. Ding matas nang lugal at altar ila mismu ding lesak nang Hezekia kanitang inutus na karing memalen ning Juda at Jerusalem king samba la king metung mung altar.`9"$Ing Ehipto ya ing asahan yung sumaup kekayu? Oneng mengari ya mung balbal a timbu iting asahan yung gawan tukud; sugatan nia mu gamat ing gamat yu. Makanyan ya kabilian ing ninumang manalig king ari na ning Ehipto.2]"$Ngana, Isipan yu galang king maygit la sikanan ding amanu kesa king gelingan at puersa na ning militar? Ninu ing babalakan yung sumaup kekayu king pamaglaban yu kanaku?"$Sinabi na karela ning pamuntuk a tau Asiria king buri nang abalu ning ari ing sangkan obat masikan ya lub i Aring Hezekia.zm"$Atlu lang tau Juda ding dinatang ban makikit kaniting pamuntuk. Ing metung kareti ya i Eliakim a anak nang Hilkia at mamahala king palasyu, i Sebna, ing kalihim, at ing pamuntuk a talaingat karing kasulatan a milagyuan Joa a anak nang Asaf.M"$Kaybat na nita, inutus na king matas diling pamuntuk na king mako ya manibat king Lakis at munta ya Jerusalem kayabe ding dakal a sundalus ban pasukuan ne ing Aring Hezekia. Migkampu ya ing pamuntuk king dalan nung nu la magobra ding gagawang tela; lele ning paligi a agusan ning danum a manibat king depositung danum babo.9 m"$Kanitang kalabing apat a banua na ning pamag-ari nang Hezekia king Juda, i Senakerib a ari na ning Asiria linusub ya karing makakuta nang siudad ning Juda at abihag na la reti. -"# Miras la Jerusalem king mitmung tula, kakanta at kukulisak king saya. Maging maligaya la kapilan man, lungkut at kaligaligan karela mawala ngan.# ?"# Karin alang mayakit a leon ni makalabas ding animal a mitmung bigsikan. Detang linigtas ning Ginu ilang dumalan king panuli ra karing karelang tuknangan.# ?"#Mika malualas a dalan karin a mayaus Ing Dalan ning Kabanalan. E makadalan karin ing ninumang makasalanan ni makapaglinlang ding mangmang karing daralan.. U"#maging dagat-dagatan ing mapaling balas, at kumatmu yang sibul ing malanging gabun. Karing lugal a sadia rang tuknangan ding asung-gubat, dikut at timbu ing tumubu.t a"#Ding pile lundag la at terak, at kulisak la ding pipi king tula ra. Magus ing danum libutad ning disyerto;=u"#Manakit la ding bulag, at makaramdam la ding maklak.4a"#Sabian yu king ninumang mimina lub, Siknangan mu ing lub mu at e ka tatakut! Daratang ya ing Dios ba na kang iligtas, datang ya ban ding kekang kalaban keya lang parusan.`9"#Dinan yu lang sikanan ding gamat a mapagal, at ding tud a gagalgal king pamangalambut.~u"#Ing disyerto magkanta ya, at kulisak king tula; maging anti ya karing Bunduk ning Lebanon king lagu na, at maging mataba ya anti ding marangle ning Carmel at Sharon. Akit ning balang metung ing ligaya ning Ginu; akit da ing degulan na at upaya.S !"#Ing disyerto magsaya ya, at karing gabun a alang ulaga lunto lang sampaga.;o""Ing Ginu ya ing mamirake king gabun at ibie na king balang metung karela ing dake na. Manuknangan la king lugal a ita king sablang panaun at maging bandi re king kapilan pa man.'""Saliksikan ye ing libru ning Ginu para karing mabibie melalang at lawan yu nung nanu ing sasabian na. Alang mabating metung man kareting melalang at e ya milako kaparis ing metung man karela. Uling makanyan nang inutus ning Ginu; ya mismu tipunan na la't piyabe-abayan.pY""Gawa lang sale karin ding kulayu; mangebun la at iyapsa da la't sesen ding malutub da. Datang lang tunggal-tunggal karin ding ayup a buitre at karin la mitipun. fig,Ding sumakup king bansa ila ding kulayu at ding awak.,(34:11)fig*$A""Malyap lang animal ding mag-galagala karin at demonyu la ding mikukulaitanan. Datang ya ing demonyu na ning kabengian a lalawe lugal ban pipagpaynawan na.)K"" Dikut at tanaman a masuksuk ing tumubu karing palasyu at karing pakapader a balen. Ding manuknangan kareti ila ding animal a asung-gubat at ding ayup a kulayu.V~%"" Alang aring manibala kaniting bansa at lumbug la ngan ding sablang manimuna.}%"" Ding sumakup king bansa ila ding kulayu at ding awak. Gawan neng pasibayung alang kasilbian kalupa na inyang bayu ing pamaglalang ning Ginu.(|I"" Mitau ya aldo at bengi at kapilan man e tuknang paitas ing asuk na. Muling alang kabaldugan kabang-kaba ing gabun at ala nang tau a pasibayung maglakbe karin.|{q"" Maging alketran la ding ilug ning Edom at maging asupri ing gabun. Mitau yang anting alketran ing mabilug a bansa.^z5""Iti ya ing panaun a iligtas ne ning Ginu ing Zion at sambutan na la ding kalaban na.y""Mibulang la ding tau nung makananu lang mibulang ding malyap a toro at baka, at lare ya ing yatu king daya at mitakpan ya king taba.x ""Mibalutanan ya ing espada na king karelang daya at taba kalupa da ring daya ra at taba ding biserung tupa at kambing a misasakripisyu. Iyain na ning Ginu iting ain-sakripisyu king siudad ning Bozra. Daptan na iting maragul a pamakamate king bansang Edom.w}""Sidia na ne ning Ginu ing espada na karin king banua at tabakan na ne ngeni ing Edom, ding taung miyatulan nang kasiran.[v/""Manabu ya ing aldo, ing bulan, at ding batuin, at malaso lang anti ing alikabuk. Lumbug ya ing banua; maging anti yang dase a milululun at manabu la ding batuin anting bulung ning ubas o ning tanaman a higera.}us""E la mikutkut ding mete ra, nune manatili lang malaso at muluk at maging malare la ding bunduk uli na ning daya ra.}ts""Mua ya ing Ginu karing sablang bansa at karing sabla rang sundalung pakasandata. Sildak na ne ing atul a kamatayan.Cs ""Lumapit kayu, ikayung sablang memalen da ring bansa! Mitipun-tipun kayu at makiramdam. Paburen ya ing mabilug a yatu at ding sablang manuknangan kaniti ing lumapit la keni at makiramdam.r"!Ala metung man a manuknangan king balen tamu a malyaring saingsing uli na ning kapanamdaman na at mipatawaran ing sablang kasalanan. q "!2p]"!Mayala lang kabaldugan ding sablang layag at lubid da reting barku; e ra akuang miladlad! Samsaman mi ing sablang pibandian da ring kalaban a pakasandata. Milalu karakal ing pibandian inya manikua lang dake agyang ding lumpu. Ing Ginu mismu ya ing maging ari tamu; panimunan na katamu at ingatan.0oY"!Ipakit na kekatamu ning Ginu ing ligaya na. Manuknangan tamu lele da ring malapad a ilug at batis, oneng alang malyaring maglayag kareti karing barku da ring kalaban.*nM"!Lumawe kayu king Zion, king siudad nung nu la gagampanan ding banal a selebrasyun. Lumawe kayu king Jerusalem! Metung yang payapang lugal a sukat panuknanganan! Mangari ya king metung a toldang pilmi pangatalakad, e la mababagut kapilan man ding tulus na at e la mapapatlud ding lubid na.gmG"!E yu na la akit pa kapilan man ding palalung dayuan a magsalita king amanung e yu aintindian!sl_"!Maging anti na mung metung a paninap ing sadia yung takut karing dayuan a manyingil buis at karing ispia.ukc"!Pasibayu yeng akit ing metung a ari a manimunang mitmung dangalan king bansang mamabut king marayung lugal.j"!Kanita mipala kayu at maging panatag a bili; anti kayu mong atyu kilub na ning matibe kuta. Mika sapat kayung pamangan at danum a inuman.piY"!Miligtas kayu nung sabian yu at daptan ing matulid. E yu gagamitan ing upaya yu king pamaglinlang karing pakakalulu at e kayu tatanggap suhul. E kayu makiabe karing magplanung makamate kalupang tau o darapat karing bage a e mayap.bh="!Gagalgal la king takut ding makasalanan nang memalen ning Zion. Ngarang sasabi, Mengari ing kayatulan na ning Dios king aping mikakalukung alang kapupusan. Ninu kekatamu ing malyaring miligtas king aping anti kanyan?ngU"! Paburen yung damdaman da ring atyu king malapit at marayu ing depat ku at kilalanan da ing upaya ku.bf="! Malaso kayung anti ding batung durulukan da ban gawan api at anting suksuk a maging abu.e"! Ala lang ulaga ding gagawan yung planu at alang kabaldugan ing sablang daraptan yu. Ing mismung sarili yu ya ing sisiran yu!gdG"! Nganang sasabi ning Ginu karing bansa, Ngeni kimut na ku. Ipakit ku nung nu anti ku kayupaya.tca"! Alang makatanam king gabun at likuan deng makatiwangwang. Melangi la ding gubat ning Lebanon; mengari yang disyerto ing mataba nang Kapatagan ning Sharon at malagas la ngan a bulung ding tanaman king Bashan at king Bunduk ning Carmel./bW"!Ala nang daralan karing dalan uling tutu lang mapanganib. Malalabag la ding kasunduan at e la matutupad ding pitanguanan. Ala nang metung mang taung kagalang-galang.a"!Papiglo lang pasaup ding lalaking matapang! Manangis lang e makanyan-kanyan ding pekakatawan a magkapilit mitatag kapayapan.:`m"!at dinan neng kapanatagan ing bansa. Parati na lang ingatan ding taung pinili na at dinan na lang beluan at kabiasnan. Ing pekamaragul king pibandian da ya ing takut king Ginu.n_U"!Sakdal ya degulan ing Ginu! Sasakupan na ing sabla. Katmuan neng hustisia at katapatan ing JerusalemN^"!Mesamsam at meyakua ing pibandian dang balamu delanan da ring durun.]]3"!Ngening ika ing makilaban para kekami tatakas la ding bansa king inge ning labanan.\ "!Ginu, malunus ka kekami. Binili mi ing kapanaligan mi keka. Ingatan mu kami aldo-aldo at iligtas king panaun ning kaligaligan.s[ a"!Makalunus la ding kekaming kalaban! Menako la at migtaksil, agyang e la kepanakawanan o mipagtaksilan. Oneng miyangganan ing panaun na ning karelang pamanako at pamagtaksil uling maging biktima na la naman ning pamanako at kataksilan.Z" Tumula ya ing metung at metung uli na ning dakal a danum para karing tanaman at payapang pastulan para karing asno at baka.FY" Dugpa ing uran-lipat karing gubat at malasak ya ing siudad.)vXe" Maging payapa la at panatag ding pibalebale da ring taung pinili na ning Dios at e na la mika problema pa. (yWk" Mika kapayapan at kapanatagan a lub king alang angga uli na ning daptan na ning metung at metung itang matulid.PV" Mag-ari ing katuliran at ing hustisia king balang suluk na ning bansa.U+" Oneng misan pa itubud ne kekatamu ning Dios ing espiritu na. Maging mataba ing gabun a mipaburen at palto lang masanting a pupul ding marangle.T}" Lakuan de ing palasyu at lubus deng lakuan ing siudad a mitmung tau. Manatili lang lasak-lasak king kapilan pa man ding bale at ding kuta a peka dipensa da. Malyap lang asno ding gumala karin, at karin la manakit pipanyibsiban dang dikut ding tupa.ES" dikut at tanaman a masuksuk ing tutubu king gabun na ning kanakung balen. Tumangis kayu para karing sablang pibalebale a sadiang mitmung taung masaya at para king siudad a sadiang masaya.oRW" Dugdugan yu la ding salu yu king lungkut uling mesira la ding matabang marangle at ding mulahan ubas;*QM" Meging mayan ing bie yung delanan; e kayu mika problema oneng ngeni, galgal kayu king takut! Ilako yu ing piblas yu at mitali kayung langgotsi karing awakan yu.#P?" Mapalyaring panatag kayu bili ngeni, oneng lungkut kayu king daratang a banua; e yu na balu kanita ing sukat yung daptan uling ala kayung pupulan a ubas.gOG" Ikayung babaing mabibie tiaman-tiaman alang problema, makiramdam kayu king kanakung sasabian.rN]" Oneng darapat ya king mitmung katapatan ing taung maki dangal at tatalakaran nang matatag itang matulid.JM " E ya mayap ing taung mapaglinlang at darapat yang e mayap a bage; mimisip ya ban pakisiran na la ding pakakalulu king kapamilatan na ning pamaglaram at ban e ra akua itang mangaintulid karela.VL%" Magsalita yang kamangmangan ing taung mangmang at mimisip yang e mayap a bage daptan na. Mistulang insultu king Dios ing daraptan na at isipan at e na la dirinan pamangan ding danupan o inuman ding kakau.sK_" Ala metung mang misip king kagalang-galang ya ing mangmang o sumabi king tapat ya ing taung mapaglinlang.mJS" E la milako kapibabatan nune magobra lang ating ganaka at sabian dang tapatan ing buri dang sabian.SI" Makabuklat la ding mata ra at balugbug para king pamangailangan ding tau.H{" Mangari yang salilungan king angin ing balang metung karela, at lugal a salilungan king panaun ding bagyu. Mangari la karing batis a mamagus libutad ning disyerto; mangari la king anino na ning maragul a batu a babie salilung king malanging gabun.G " Datang mu rin ing aldo a mika metung a mag-aring mitmung katapatan, at mika dakal a manimuna ning bansa a mamahalang kayabe ing hustisia.gFG" Mulayi ya ing ari da uli na ning takut, at mitakutan la ding manimuna, at lakuan da la ring karelang bandera. Migsalita ya ing Ginu, ing Ginung sasamban da karin Jerusalem at maki aping mitatau para karing ain-sakripisyu.&EE"Malasak ya king gera ing Asiria, oneng e king upaya na ning tau. Tumakas la king labanan ding tau Asiria at maging ipus la ding karelang kayanakan a lalaki.|Dq"Daratang ne ing panaun potang ikayu mismu iyugse yu la ding mekapalpikasalang idolo a gewa yu king pilak at gintu.yCk"Ngana ning Dios, Memalen ning Israel, mikasala kayu kanaku at lebanan yu ku. Oneng ngeni, magbalik kayu kanaku!=Bs"Nung makananu yang sulasulapo ing ayup babo ning sale na ban ipagdipensa na la ding malutub na, aku, ing Ginung Mayupaya, makanyan kia namang ipagdipensa at iligtas ing Jerusalem.~Au"Ngana kanaku ning Ginu, Nung makananung e re atabi ding pastul ing leon king siping ning animal a apate na, agyang bulyon de at kulisakan, makanyan munamang alang makatabi kanaku, ing Ginung Mayupaya, king pamagdipensa ku king Bunduk ning Zion.l@Q"E la dios ding tau Ehipto; tau la mu! E la mayupaya ding kabayu da uling mistula la mung animal! Malaso ya ing bansang masikan potang kimut ya ing Ginu at mibagsak ya naman ing mainang bansang sasaupan na. Parehu lang magisan.?)"Balu na ing daraptan na! Parala yang kasiran. Tututuanan na ing babala nang parusan la ding taung e mayap at pati na detang magdipensa karela.-> U"Makalunus na la detang pupunta king Ehipto ban maniawad saup! Manalig la king maragul nang puersa militar ning Ehipto: karing kabayu, karing dakal dang karung panggera at mangasikan a sundalus. Oneng e na la man manalig king Ginu, ing banal a Dios ning Israel, ni maniawad kasaupan king Dios.={"!Maluat neng makasadia ing metung a lugal nung nu ya silaban ing ari na ning Asiria libutad ning maragul a api. Malalam ya at malualas at makatambak ing dakal a dutung; labulan na ning Ginu king pangisnawa nang mikakalukung api at mitau ing dutung.H< " At kabang babarugan na lang ulit-ulit ning Ginu ding tau Asiria, bagayan na ne man ning balen a pinili na king musika da ring tambul at alpa. Ing Dios mismu ya ing lumaban karing tau Asiria.;"Mitakutan la ding tau Asiria kabud damdaman de ing siwala na ning Ginu at panamdaman da ing bigsikan na ning pamamarusa na.Z:-"Ipaintulut na ning Ginu king balang metung ing damdaman na ing makamal nang siwala at iparamdam na ing upaya na ning mua na. Mika ating malablab a api, matuling a lulam, makapal a uran-batu at uran a masikan.49a"Oneng ika o bansang pinili na ning Dios, maging maligaya ka at magkanta ka antimo ing daraptan mu king kabengian na ning metung a sagradung selebrasyun. Maging masaya kang anti detang lalakad kabang babagayan na la ning plauta ngening papunta la king Templo ning Ginu, ing talaingat na ning Israel.&8E"Parala ne ing angin arapan na anting albug a papaniud king sablang bage. Malalasak la ding balang dalanan nang bansa at angganan na ing e mayap dang tangka. ~}}>||O{{lzzJywy!xx0w(vuunutcshr[qqpppo)nmmalllXkjj9iEhggfieddccbb4aa2`h`__ ^&]N\\*[ZYYdXWW V.UUSTT:SRR_QPP,O_NMM]LL>=m<u"/Idurut me ing gilingan! Arina kekang gilingan! Ilako me ing kekang panakap lupa! Mangamal mung imalan ilukas mu na! Ing baru mu keka neng ilislis king pamandalakit mu karing batis!Z /"/Ngana ning Ginu, Babilonia, king kekang tronu kuldas ka, at lukluk ka king alikabuk. Kanitang misan a panaun anti ka king metung a birhen; anti kang metung a siudad a e pa lisuban, oneng ngeni lunu ka at ipus.6e". Paratangan ku na ing aldo ning tagumpe, e na binang lumuat datang ne. Ing kakung pamagwagi e mayantala. Iligtas ke ing Jerusalem, at karin ing Israel pagdala keng dangalan.gG". Makiramdam kayu kaku, ikong taung masias a buntuk a mimisip king ing pamagwagi tutung marayu.(I". Ausan keng datang ing metung a lalaking ibat king aslagan; anting balawe yang maniagmit at tuparan na ngan ing binalak kung gawan. Iti sinabi ku at mituparan.gG". Manibat na king kapupurmeruan sinabi ku na itang maging bunga; king milabas a panaun itang mapalyari sinabi ku na. Sinabi ku king e la magmintis ding kakung tangka, king ing sabla kakung daptan antimo ing kakung pignasan.  ". E yu sa kakalinguan itang mepalyari king milabasan; tanggapan yu king aku mung bukud ing Dios, at ala nang aliwa pang kalupa ku.N".Ikong makasalanan, tandanan yu iti; ganakan yu itang kakung depatan.ve".Tatas de at pupusanan karing karelang pago; bibili re king metung a lugal ban karin talakad, e bitasang makakimut king lugal a pagkabilian na. Nung ing ninuman manalangin ya king idolo, e ya makapakibat o e ne aligtas king kagipitan na.5c".Bubuklat do ring tau ding karelang suput, at gintu ing karelang bubulus; pilak karelang titimbangan. Manupa lang plateru ban gawa lang dios, at kaybat dukuan ampon samban.X)".Kaninu yu ku apakilupa? ngana ning Ginu. Atin pa waring aliwa a kakung kalupa?'".Aku ing kekong Dios; ingatan da kayu angga king tumua kayu at muti ing buak yu. Lelangan da kayu; ingatan da kayu; saupan at iligtas da kayu.  ".Lahi nang Jacob, makiramdam kayu kaku, ikong sablang mitagan king balen ku. Iningat da kayu manibat king oras ning pangabait yu. /".E ra aligtas ding idolo ing sarili ra; mebihag la at karing aliwang lugal karin da la dela. Ya na iti ing kawakasan da ring idolo ning Babilonia!F  ".Ya na iti ing kawakasan da ring idolo ning Babilonia! I Bel ampon i Nebo a kanitang misan misamban, oneng ngeni sasake da la karing asno, pabayat mu ing babie da karing animal a mapagal na.f E"-Aku, ing Ginu, kaku lang iligtas ding sablang lahi nang Israel, at kaybat aku ing purian da.* M"-Karelang sabian king bukud mung king kakung kapamilatan karin mayakit ing tagumpe at sikanan; oneng ding sablang masama kaku karelang tanggapan ing kamarinayan.0 Y"-Katutuan ing pengaku ku at iti e mibayu. Ing kakung pengaku taimtim kung tuparan. Ing balang metung lumapit ya at duku arapan ku, at isumpa nang maging tapat ya kaku."-Mibalik na kayu ngeni kaku at miligtas kayu, ikong memalen king mabilug a yatu! Aku mu ing bukud a Dios at ala nang aliwa pa.{"-Me ko keni at iyarap ing kasu yu king husgadu; paburen lang mikukutnanan ding midimanda. Ninu king milabas a panaun ing sinabi king bage mapalyari? Aliwa wari aku, ing Ginu, ing Dios a magligtas king balen na? Ala nang aliwa pang dios subali kaku.S"-Ngana ning Ginu, Me ko keni, mitipun kayu ikong memalen ning yatu, ikong sablang mitagan king pangabagsak ning kayarian; iyarap yu ing sarili yu para king pamaglitis! Ding taung pidala-dala da la ring idolo rang dutung, at manalangin karing kikilalanan dang dios a e naman makapagligtas karela. Ala lang bitasang balu deting tau!yk"-E ku migsalita king makalihim o selikut ing kakung parasan. E ku pekiduang karing memalen ning Israel ing panintunan da ku king karinan a alang kabaldugan. Aku ing Ginu at ing katutuan yang kakung sasabian; ibubulalag ku itang makatuliran."-Lelangan na la ning Ginu ding banua; ya kabud ing Dios! Ya ing miyubug at linalang king yatu; gewa neng matatag at manatili. E ne lelangan alang kabaldugan, nune lugal ya para panuknanganan da ring tau. Ya ing sasabi, Aku ing Ginu at ala nang aliwa pa subali kaku.  "-Oneng linigtas ne ning Ginu ing Israel; ing tagumpe na manatili kapilan man; e na la mibili ding memalen na king alang dangalan.\1"-Detang sablang gagawang idolo mangapakarine la ngan; mibili la ngan king kabiguan.b="-Ing Dios ning Israel a magligtas karing memalen na, Dios yang papampan na ing sarili na."-Ngana ning Ginu king Israel, Ing pibandian ning Ehipto at ning Etiopia maging bandi mu at ding maragul nang lalaki ning Seba maging ipus mu la; makatanikala lang tuki keka. Duku la keka at karelang sabian; Ing Dios atyu keka; ya mung bukud ing Dios.N"- Aku mismu ing misubung kang Ciro ban kimut ya, ban ing kakung parasan tuparan na at itulid ing sabla. Kakung tuliran ing balang dalan a dalanan na. Italakad ne at larinan ing siudad kung Jerusalem, at ibulus ing mebihag kung balen. Ala metung man ing menupa o minie suhul ban iti daptan na. Ing Ginung Mayupaya migsalita ya.=~s"- Aku itang ginawa king yatu, at linalang karing tau ban karin manuknangan. King kakung upaya lidlad ku la ding banua; ing aldo, bulan, at ding batuin atyu la ngan lalam kung upaya.A}{"- Ing Ginu, ing banal a Dios ning Israel, itang miyuyubug king datang a panaun, sasabian na: Ala kang matulid mangutang tungkul karing kakung anak o sabian kaku itang sukat kung daptan!g|G"- Atin waring metung mu mang mangangas magsalita karing pengari na, Obat makanyan yu kung gewa?{{o"- Ing waring kapsang kuran mangangas yang makitua king ginawa, ing kuran a kalupa da ring aliwa? Ing waring kapsang kuran kutnan ne ing mangawa nung nanung gagawan na? Ing waring kapsang kuran magreklamu ya king ing mangawa kulang ya pangamat?4za"-Miparala kung tagumpe anting uran ibat banua; mibuklat ya ing yatu ban iti tanggapan na, at mag-ari ing kalayaan at ing katuliran. Aku, ing Ginu, ing darapat kaniti ngan.yyk"-Lalalangan ku ing sala at dalumdum; parala kung kanawan at kapamahakan. Aku, ing Ginu, ing darapat kareti ngan.x"-Iti kakung daptan ban ing balang tau ning mabilug a yatu akilala na king aku ing Ginu, at king ala nang aliwa pa subali kaku. w "-Aku ing Ginu; ala nang aliwa pang dios subali kaku. Ibie ku keka ing sikanan a kekang kailangan agyamang kaku ala kang kabaluan.!v;"-Ausan da ka ban saupan me ing Israel a kakung talasuyu, ing balen a pinili ku. Dininan da kang maragul a dangalan, agyamang ala kang balu tungkul kaku.1u["-Ibie ku la keka ding pibandian karing maralumdum dang lihim a pisisinupan. Akilala mu kanita king aku ing Ginu, at king ing Dios ning Israel inaus na ka king lagyu mu.0tY"-Aku mismu ing misadia king kekang dalanan; patagan ku la ding bunduk at bunduk-bundukan. Ding pasbul dalan a tangsu kaku lang lasakan, at siran ding tarangkang bakal.zs o"-Pinili ne ning Ginu i Ciro ban maging ari. Tilduan ne ning Ginu ban sumakup karing bansa; tiburan ne ban lubasan la ding ari king upaya ra; ibuklat na la ning Ginu ding pasbul dalan ding siudad para king pinili na. Ngana ning Ginu kang Ciro,1r[",Sabian ku kang Ciro, Ika ing sumakup para kaku; daptan mu itang buri kung daptan mu; iyutus mu king ing Jerusalem larinan ya at ding pundasyun ning Templo italakad la.7qi",King metung mung amanu papamalan ke ing dagat.Zp-",Oneng potang ing kakung talasuyu yang manula, potang itubud ke ing talasuyu ku ban ibulalag na ding munikala ku, papalyarian ku la deting ula at planu. Sabian ku king Jerusalem king ding tau karin la pasibayung manuknangan, at pasibayu lang malarin ding siudad ning Juda. Ding siudad a deta talakad lang pasibayu ibat king pangasira da.Yo+",Gagawan ku lang mangmang ding taung mamamanula, at bibiguan ku ing ula da ring magaral karing batuin. Palaraman ku la ding amanu da ring mangabiasa, at papakit ku king ing karelang kabiasnan kamangmangan mu.Pn",Aku ing Ginu, ing kekang talapagligtas; aku ing linalang keka. Aku ing Ginu, ing Miglalang king sablang bage. Aku mung bukud ing miladlad karing banua; alang sinaup kaku inyang lelangan ke ing yatu.my",Kulisak ka king tula, O matas a banua! Kulisak kayu, ikong lugal a mangalalam ning yatu! Kulisak kayu king tula, ikong bunduk at ing balang tanaman ning kagubatan! Uling linigtas ne ning Ginu ing Israel a keyang balayan, at pepakit nang upaya na.hlI",Pinawi ku lang anting lulam ding kekang kasalanan. Magbalik ka kaku, aku ing talapagligtas mu.k1",Ngana ning Ginu, Israel, e mu sa kakalinguan king ika ing kakung talasuyu. Lelang da ka ban maging kakung talasuyu, at kapilan man e ra kalinguan.Wj'",Anti ya mu waring mamangan abu. Tutu na neng lininlang ning kaisipan nang alang kabaldugan angga na king ala neng kapalyarian. E na buring aminan king sarili na king e ya pala dios ing idolong tatalnan na.#i?",Ala yang beluan o tetagan lub ing gagawa karing idolo ban sabian na, Penangab ku ing mapilan a kapirasu ning dutung. Miglutu kung tinape king uling at mignangnang karni at pengan ku. At gewa keng idolo ing aliwang mitagan king dutung. Ngeni, oyni durukuan ke ing kapirasung dutung!$hA",E ra balu at e ra aintindian ing daraptan da reting tau uling milalu ing karelang kamangmangan. Sasara da la ring mata ra at ing pamisip da king katutuan.(gI",Gagawan neng idolo ing aliwa nang kapirasu ning dutung. Kaybat durukuan ne at sasamban. Manalangin ya king idolo. Ngana, Ika ing kanakung dios; iligtas mu ku!3f_",Panangab na ing aliwang kapirasung dutung; magnangnang yang karni a kanan na at kumabsi ya. Magsalab ya at ngana, Kasanting! E ku marimla! Kalablab ning api king kalang! e9",Gagamitan ne ning tau ing kapirasung dutung antimong panangab, gawan neng idolo ing aliwang dake. Gagamitan ne ing aliwang kapirasu ban mikapali ya ing bale na king panaun na ning dimla at ban paglutung tinape. Gagawan neng dios ing aliwa namang kapirasung dutung ban samban na.[d/",Mapalyaring kumutud yang tanaman a sedro para gamitan na o kaya mamili yang tanaman a ensina o kaya sipres king kagubatan. Mapalyaring tanam yang tanaman a laurel at manaya ya king uran ban tumubu ya at dagul._c7", Susukdan na ne man ning kalpinteru ing dutung. Gugulis ne ing larawan, at dudukitan ing dutung karing kasangkapan na. Gagawan ne king larawan na ning tau, metung a masanting a larawan ban ibili king pibalebale na.Sb", Kakua yang kapirasung bakal ing pande; itangab ne king api at kaybat papandayan ne king gamat nang masikan. Masuan ne ing bakal at saka ne dinan ubug. Daranup ya, kakau, at mapapagal kabang magobra ya.1a[", Mangapakarine ya ing ninumang sasamba kareti. Tau la mu ding gagawa kareting idolo. Paburen lang datang at marap king husgadu; mitakutan la at mibili king kamarinayan.A`}", Alang kasilbian ing gawa kang idolo o mipormang larawan.F_", Ala lang kabaldugan ding sablang gagawang idolo at ding kikilalanan dang dios a tutu rang pakamalan. Ala lang ulaga! Bulag la at mangmang ding sasamba kareti at mibili la king kamarinayan.^",E kayu tatakut, O memalen ku! Balu yu manibat na king minunang panaun angga na ngeni king sinabi kung makapauna ing sablang bage mapalyari, at ikayu ding kakung testigu! Atin pa waring aliwang dios? Atin pa waring aliwang mayupayang dios subali kako?]3",Atin na kayang mekarapat king depat ko? Ninu mo kaya ing makaula king sablang bage mapalyari manibat king mula angga na king kawakasan ning panaun?*\M",Ing Ginung sasakup at mimingat king Israel, ing Ginung Mayupaya, sasabian na, Aku ing mumuna, ing tauli, ing bukud mung Dios, ala nang aliwang dios subali kaku.z[m",Ing metung at metung karing tau sabian na, Bandi na ku ning Ginu. Datang la ban makiabe karing memalen ning Israel. Ikintal ne king takde na ning balang metung karela ing lagyu ning Ginu, at sabian na king metung ya karing pinili ning Dios.eZC",Lumabung lang anti ing dikut, mangari la karing tanaman a tutubu lele ning batis a mamagus./YW",Munie kung danum king bansang kakau, at kaku lang payagusan ding batis king malanging gabun. Ibie ke ing espiritu ku karing anak mu, at ing bendisyun karing lahi mu."X=",Aku ing Ginung linalang keka; seupan da na ka manibat na inyang mibait ka. E ka tatakut; ika ing kakung talasuyu, ing balen a pinili ku at kaluguran ku.yW m",Ngana ning Ginu, Makiramdam ka ngeni, Israel, a kakung talasuyu, ing balen a kakung pinili, ing lahi nang Jacob!V+"+Lepastangan de ring pamuntuk yu ing kakung santuaryu. Inya kasiran king Israel ing dela ku, at peintulut ku ing mainsultu lang taung pinili ku.?Uy"+Mikasala lang kekang makatua, at ding kekang manimuna.mTS"+Tara munta kata king husgadu; karin iyarap mu ing kekang kasu. Patutuan mu king e ka mikasala kaku!#S?"+Makanyan man, aku ing Dios a mamatawad karing kekang kasalanan; iti kakung daraptan uli ning kakung kadiosan; kaku nang pepatawaran ing kekang kasalanan.>Ru"+E ka sinaling insenso para kaku; e mu ku peligayan king taba da ring kekang sese animal. Bagkus pebayatnan mu ku karing kekang kasalanan; lingasngas mu ku karing depat mung e ustu.FQ"+E mu la dela kaku ding tupang ain-a-durulukan; aliwa aku ing kekang peparangalan karing kekang ain-sakripisyu. E ra ka pebayatnan king pamaniawad ain ni lingasngas king pamaniawad insenso.XP)"+Ing Ginu sasabian na, Oneng ika, O Israel, mepagal ka kaku; kaku e ka sinamba.YO+"+Ila ding taung lelangan ku para king sarili ku, at ikanta da kaku ing kapurian!DN"+Galangan da ku agyang ding mabangis a animal; ding asung-gubat at ding ayup a ostrich purian da ku potang payagusan ku la ding batis king disyerto ban munie danum karing taung pinili ku.2M]"+Panayan yu ing bayung bage a kakung daptan. Mapapalyari na; ngeni pa akakit yu na! Gawa kung dalan libutad ning ilang, at dinan da kayung batis a mamagus king disyerto.qL["+Oneng ing Ginu sasabian na, Kalinguan yu na la ding bage mengapapauna; kareti e na kayu manalakaran pa.4Ka"+Dela ne ing mayupayang armada king kasiran, ing armada ding karung panggera at kabayu. Miragsa la at kapilan man e na pasibayung talakad, anti ing api ning sulu mitda la!MJ"+King milabas a panaun ing Ginu ginawa yang dalan libutad ning dagat, metung a pidadalanan libutad ning mapanganib a danuman. fig, ,... ing Ginu ginawa yang dalan libutad ning dagat...,(43:16)fig*^I5"+Aku ing Ginu, ing kekong banal a Dios. Lelangan da ka Israel, at aku ing kekang ari.}Hs"+Ing banal nang Dios ning Israel, ing Ginu a magligtas kekayu, sasabian na, Ban aligtas da kayu, mitubud kung dakal a sundalus laban king Babilonia; lasakan ku la ding pasbul dalan ning siudad, at ing kulyo ding memalen na muli king pamanangis.|Gq"+ Aku Dios ku at Dios ku kapilan man. Alang makatakas king kakung kayupayan; alang makapagbayu king kakung daraptan.#F?"+ Minuna ku nang sinabi ing bage mapalyari, at kaybat dinatang ku ban saupan da kayu. Alang dios a dayuan a mekarapat na kanyan; ikayu ding kakung testigu.PE"+ Aku mung bukud ing Ginu; alang makapagligtas kekayu nung aliwa mu aku.D"+ Memalen ning Israel, ikayu ding kakung testigu; pinili da kayu ban maging kakung talasuyu, ban akilala yu ku at kaku maniwala kayu, at ban kekong aintindian king aku mung bukud ing Dios. Ala nang aliwa pa subali kaku; alang dios a minuna kaku ni datang kaybat ku.OC"+ Ausan la ding bansa ban datang king pamaglitis. Ninu karing karelang kikilalanan a dios ing maka-ula king panaun a daratang? Ninu karela ing meka-ula king ngeni mapapalyari na? Pabustan la deting dios ing idala da lang sarili dang testigu ban patunayan king atin lang matulid, ban saksian ing katutuan ning karelang sasabian.B/"+Ing Dios sasabian na, Ausan yu lang marap king husgadu ding taung pinili ku. Atin lang mata, oneng bulag la; atin lang balugbug, oneng maklak la!SA"+Ila ding sarili kung memalen, at kaku lang lelangan ba ra kung paligayan.E@"+King norti kakung sabian ing pabustan na lang muli, at king mauli ing e na la sa sasabatan. Pabustan yeng magbalik ing balen ku ibat karing bansang marayu, at king balang suluk ning yatu.?"+E ka tatakut; atyu ku siping mu! Ibat king marayung aslagan, at angga king marayung albugan, kaku lang iyuli kekang memalen.>7"+E bala ing mawala la kaku ding dakal a bansa, masagip ya sana ing bie mu, uling mal ka kaku, at dinan da kang dangalan, uling tune da kang pakamalan.N="+Uling aku ing Ginung kekang Dios, ing banal a Dios ning Israel, ing magligtas keka. E bala nung ing Ehipto kaku mawala ya, maging malaya ka sana. E bala ing mawala ya kaku ing Etiopia at ing Seba.H< "+Neng daralan ka karing malalam a danuman, patnubayan da ka; e ra ka daigan ding kekang kaguluan. Nung dumalan ka libutad ning api, e ka masilab; ding mabayat a kapagsubukan e ra ka sambutan.; y"+Israel, ing Ginung keka linalang sasabian na, E ka tatakut; iligtas da ka. Inaus da ka king kekang lagyu; bandi ra ka.l:Q"*Inya bilus na ing mikakalabkab nang mua, at misakitan la king bigsikan ning gera. Anting aping milalablab king mabilug a Israel ing mua na, oneng e tamu bitasang aintindian ing mangapalyari; e tamu bitasang mekapagaral kaniti.:9m"*Ninu ing pepaintulut king ing Israel panakawanan de? Ing Ginu mismung kekatamung pikasalanan! E ta kasi mebisang mibiebie antimo king buri na ni pemintuan ding turu a binie na.a8;"*Atin kaya kekayu a makiramdam kanite? Manibat kaya ngeni makiramdam na kayung masalese?S7"*Oneng ngeni ding memalen na lisuban da la at penakawanan; mesaluput la at karing kulkul la mebaldug, at mekulung karing sukulan. Kepanakawanan la at kesamsaman; ala metung mang dinatang ban iligtas la.6+"*Ing Ginu Dios yang matulang magligtas, inya ding keyang kautusan at turu dininan na lang dangal, at buri na king kilalanan na la ning balen na.%5C"*Israel, dakal na ing ikit mu, oneng nanu mo ing meging kabaldugan na niti para keka? Atin kang balugbug ban makaramdam, oneng nanu mo ing tune mung dimdam?k4O"*Atin pa kayang mas bulag kesa king kakung talasuyu o mas maklak kesa king tubud a kakung tinubud?\31"*Nganang sasabi ning Ginu, Makiramdam kayu, ikong maklak! Lumawe kayu, ikong bulag!w2g"*Ding sablang manalig karing idolo, ding mamaus dios karing larawan, mangapakarine la ngan at milako dangalan.Z1-"*Ding bulag kung memalen kaku lang tairan karing dalan a e ra pa bitasang delanan. Alilan kung sala ing karelang karalumduman, at ding lugal a e patag kaku lang patagan. Deting bage siguradu ku na lang daptan.C0"*Lasakan ku la ding bunduk-bundukan at ding bunduk; palangian ku ing dikut at ding tanaman. Gawan ku lang disyerto ding kapatagan a agusan ning danum, at palangian ding depositung danum.I/ "*Nganang sasabi ning Dios, Menahimik ku king malambat a panaun; e ku la pekibatan ding taung kakung pinili. Oneng ing oras a kimut ku 'ti na dinatang; kukulisak ku anti ing babaing miraramdam.<.q"* Ing Ginu lulual yang makilaban anti ing gerero; makasadia ya at mamalaguang makilaban. Kukulisak ne ing tanda ning pamakilaban; papakit nang upaya na laban karing keyang kalaban.o-W"* Pabustan la detang manuknangan karing marayung bansa ing munie lang kapurian, at kaligayan king Ginu!L,"* Pabustan yung ing disyerto at ding balen na purian de ing Dios, pabustan lang memalen ning Kedar ing purian de! Pabustan lang memalen ning siudad ning Sela kulisak la king tula babo ding bunduk!x+i"* Magkanta kayung bayung kanta king Ginu; ing kapurian na ikanta yu king yatu! Purian ye, ikong maglayag king dagat; purian ye, ikong sablang lelangan a atyu king danuman! Magkanta kayu, ikong marayung pulu at ikong sablang manuknangan ken!*y"* Ding bage inula ku, metupad na la ngeni. Ngeni ding bage bayu sabian ku la keka, bayu la pa mapalyari sabian ku na la.+)O"*Aku, ing Ginu, iti ya ing lagyu ku. Alang aliwang dios a malyaring makirake king kakung ligaya; e ku paintulut karing idolo ing makirake la king kakung kapurian.p(Y"*Ding mata da ring bulag keka lang ibuklat, at ibulus ding atyu pakalukluk karing sukulan a madalumdum.S'"*Aku, ing Ginu, ing minaus at minie upaya keka ban kekang pagsikapan king yatu matupad ing hustisia. Kapamilatan mu gawa kung kasunduan karing sablang tau; king kapamilatan mu karing bansa sala ibie ku.a&;"*Lelang na la ning Dios ding banua at layun lidlad na; inubug ne ing yatu at ding sablang bage karin mabibie; dininan na lang bie at pangisnawa ding sablang tau. At ngeni ing Ginung Dios sasabian na king talasuyu na,%"*E ya milako kapanayan o mina lub, at itatag na ing hustisia king yatu. Ing turu na panayan da ring bansang atyu king marayu.v$e"*Ing mebalbal a timbu e ne paklian, at ing undap-undap a sulu e ne patdan; karing sabla ibie na ing hustisia.S#"*E ya kulisak o itas man ing siwala na o magsalitang masikan karing dalan.E" "*Nganang sasabi ning Ginu, Oyni ing kakung talasuyung kakung pasiknangan; ya ing kakung pinili at bina kung matula. Kitmuan ke king kakung upaya, at king balang bansa idala na ing hustisia.p!Y")Ala lang kasilbian deting kikilalanan dang dios; ala lang arapat nanuman; maina la at alang kayupayan!  ")Inyang lawan ku la ding dios, ala metung man karela ing ating balung sabian; ala metung man a makapakibat karing kakung kutang.")Aku, ing Ginu, ing minunang memalita king Zion. Atin kung tiburan ban king Jerusalem sabian, Mumuli na lang kekang memalen!B}")Ninu kekayu ing menula king iti ya ing mapalyari ban asabi mi king ustu kayu pala? Metung man kekayu ala yang sinabi agyang metung mung amanu; alang mekaramdam king atin kayung sinabi!Y+")Pinili ke ing metung a lalaking manuknangan king aslagan; itubud ke ibat king norti ba na lang lusuban. Talasan na lang anting burak ding mamuntukan; mangari ya king taung gagawang kuran king pila daramusak.^5")Ikayu at ing sablang daraptan yu ala ngang ulaga; makasumami la ding kekayu sasamba!Q")Isalita yu kekami ing darala ning aldo bukas; kanita abalu mi king dios kayu pin! Agyang ditak mu dapat kayung kayapan o kaya parala kayung kasakitan; katmuan yu kami king takut at king kapagmulalan!I ")Me ko keni at ulan yu ing mapalyaring bage ba tamung abalu nung kapilan iti mapalyari. Ipalino yu la king ukuman ding bage milyari king milabas, at sabian yu ing sablang kabaldugan da kekami.%")Ing Ginu, ing Ari ning Israel, sasabian na, Ikong kikilalanan dang dios ding bansa, yapag ye ing kasu yu; idala yu la ding kekong katibayan!3_")Akit da iti ding tau at karelang abalu king aku, ing Ginu, ing pepasari kaniti. Akua rang aintindian king ing Banal nang Dios ning Israel ya ing mekapalyari kaniti ngan.E")Patubuan ku la king disyerto ding tanaman a sedro, akasia, mirto, at olibo. King malanging gabun palto ku lang kagubatan, kagubatan ding tanaman a sipres ampon pino at tanaman a hunipero.:m")Gawa kung dakal a ilug a magus libutad ding malanging bunduk-bundukan, at sibul a magus karing kapatagan. Palto kung dakal a danum king disyerto, at batis king malanging gabun.oW")Potang ding memalen ku king pamangailangan da manintun lang danum, at potang langi la king kau ding karelang akmulan, kanita, aku ing Ginu, pakibatan ku ing karelang dalung. Aku, ing Dios ning Israel, kapilan man e ku la gulutan.7g")Keka lang iyatsa king matas; isulapo ning angin at isalbag ning alisus. Kanita ika tumula ka, uling aku ing kekang Dios; aku ing kekang purian, ing Banal a Dios ning Israel.?w")Gawan da kang anti ing metung a pidadaran, metung a bayu at mataram a kasangkapan. Daran mu la ding bunduk at keka lang lasawan, at gawan mong alikabuk ding sablang bunduk-bundukan.-")Ing Ginu sasabian na, Israel, agyang malati ka at maina, e ka sana tatakut; saupan da ka. Aku, ing banal a Dios ning Israel, ing magligtas keka.jM") Aku ing Ginung kekang Dios, pasiknangan da ka at keka kakung sabian, E ka tatakut; saupan da ka.%E") at keti king yatu mawala la.nU") Lawan mu, detang mua keka takman da ing kamarinayan ning pangasambut. Mate la detang makilaban keka,") E ka tatakut; kayabe mu ku! Aku ing kekang Dios; e ka sa mitatakutan. Gawan da kang masikan at kakung saupan; ingatan da ka at iligtas.7 g") Kinua da ka ibat karing wakas ning yatu; inaus da kang ibat karing suluk nang pekamarayu. Ika ing kakung talasuyu, ngakung sinabi keka. E ra ka pepaburen, nune pinili da ka.r ]")Oneng ika, Israel, a kakung talasuyu, ika ing balen a pinili ku, ing lahi nang Abraham a kakaluguran ku.k O")Sabian ning kalpinteru king plateru, Masanting ya ing gewa mu! Itang migmoldi king idolong makintab pasiknangan ne lub itang memorma. Sabian ding aliwa, Masanting ya pangalapat at saka de papaku ing idolo king pagkabilian na.S ")Mipapaniaup la at miyabe-abe, at pasiknangan de lub ing metung at metung. ")Ikit ding memalen da ring marayung bansa ing kakung depatan; mitakutan la at king takut da gagalgal la. Inya miyabe-abe la at datang.M")Ninu ing mekapasari kaniting mepalyari? Ninu ing tinuldu king lakad ning istoria? Aku, ing Ginu, atyu na ku manibat na king kapupurmeruan at aku, ing Ginu, atyu ku pa mu rin angga king kawakasan!y")Panagalan na la at ing pamanagal na alang pangayantala; uli ning bilis ding bitis na balamu king gabun e la man dagpa. ")Ninu wari ing migdala king gererung ibat king aslagan, at minie king tagumpe na? Ninu ing babie tagumpe laban karing ari at bansa? Mengari lang alikabuk potang espada na dagpa ya karela! Mengari lang are papaid ning angin neng sasambulat na lang pana na!v g")Ing Dios sasabian na, Ikong bansang atyu king marayu, magtahimik kayu at makiramdam kaku! Magsadia kayu king pamisampa yu king kasu yu king husgadu. Mirinan kayung oras ban magsalita. Mitipun tamu ban lawan nung ninu ing ating katuliran.'G"(Oneng detang manalig king Ginu ban pasaup manakit lang bayung sikanan. Sulapo lang anti ding agila; mulayi la, oneng e la magal; lumakad la, oneng e la mina.[/"(Mimina la agyang deng kayanakan; mangabual la king pagal ding lalaking kayanakan.L"(Pasiknangan na lang maina lub, at dirinan kapasnawan ding mapagal.V%"(E mu wari balu? E mu pa wari dimdam? Ing Ginu ya ing Dios a alang kawakasan; ya ing linalang king mabilug a yatu. E ya mapapagal ni matitikal man. Ala metung mang malyaring makaintindi king keyang isipan.  "(Israel, obat ngeni tututul mu king ing Ginu e na la balu ding problema mu o ala yang pakialam king hustisiang mangaintulid keka?"(Talanga kayu banua! Ninu ing linalang karing akakit yung batuin? Ya itang karela tataid lulual anting kawal; balu na nung nu la anti karakal, at ausan ing balang metung king lagyu na! Uli ning degulan ning upaya na, metung man karela alang mawawala!Y~+"(Kaninu ya malyaring apakilupa ing Dios a banal? Atin pa waring aliwang anti ya?}"(Mengari la karing punla a katanam-tanam at e pa migwakat. Ngening ing Ginu mitutubud yang angin, lalangi la at susulapong anting are.R|"(Kukuldas na la ding pamuntuk a mayupaya, at gagawan na lang alang ulaga.N{"(Lelang ne nitang makalukluk king tronu babo ning yatu, at lagpus king banua; anti lang malating panas ding taung atyu king bansa! Lidlad neng banua anting kortina, anting toldang panuknanganan na.z "(E yu pa wari balu? E pa wari mipabalu kekayu king panaun a milabas? E yu pa wari dimdam nung makananu yang megumpisa ing yato?y"(Ing e makasaling pilak o gintu mamili yang dutung a e malalaso. Lalawe yang taung magaling mandukit ban pagawang larawan a e mitutuag.x"(E ne kalupa ning metung a idolo a gagawan ding tau, at babalutan dang gintu ding plateru, at king pilak karin de tutuklu.Ww'"(Kaninu ya malyaring apakilupa ing Dios? Makananu meng ilarawan ing itsura na?>vw"(Ala lang bitasang ulaga king Ginu ding sablang bansa.(uI"(Ding sablang animal karing kagubatan ning Lebanon e la sapat ban ibie anting ain king kekatamung Dios, at tune lang ditak ding tanaman na ban makapataung api! t"(Ala lang ulaga king Ginu ding bansa; e la man anting kapatak a danum king lawe na; anti lang alikabuk a mapinu ding marayung pulu.;so"(Ninu ding sasanggunian ning Dios tungkul king kamasalan na, at ninu ing mituru king dalan ning katuliran, ba nang apagaralan nung makananung sukat marapat ing miyayaliwang bage?tra"( Ating ninumang makasabi king Ginu king sukat nang daptan? Ninu ing makaturu king Ginu o makaibie kausukan?tqa"( Ating makatakal king danum ning dagat karing palad na? O ating makasukad king banua kapamilatan ding gamat na? Ating makalulan king gabun ning yatu king metung a tasa? O ating makatimbang at makasukad karing bunduk at bunduk-bundukan? xZ~~V}{|{zzz y9xwwvuttsrrqqphponmkjjiYyYX{WVV/U6TSRQQPONNMLL?KKII|HHDGG"FEEgDDCTBAA@8?>>N==. "8 Ngara deting lasenggu, Tara, kuma tamung alak at inuman ing anggang agyu tamu! Mas masanting ya ing aldo bukas kesa king ngeni!a=;"8 Mengari la karing asung matako a alang pikabsian. Ala lang aintindian deting manimuna. Daraptan na ning balang metung at metung karela itang buri nang daptan at ala lang sisikasuan nune mu ing sarili dang kapakanan.U<#"8 Ngana, Bulag la ding sablang manimuna a sukat munie babala karing taung pinili ku! Ala lang kabalu-balu. Mengari lang asung bante a e biasang kaung; kera-kera la mu at mamaninap. Tutu lang matako tudtud!;"8 Sinabi na ning Ginu karing aliwang bansa king datang lang anting mabagsik a animal at laklakan da la ring taung pinili na.":="8Ing Ginung Dios a miyuli king balen nang Israel ibat pangayugse na king marayung lugal, pengaku nang ituki na la ding aliwang tau ban makiabe la karela.9w"8Idala da kayu king Zion, king banal kung bunduk; dinan da kayung tula king kanakung bale pipanalanginan at tanggapan ku la ding ain-sakripisyung babie yu king kanakung altar. Mayaus yang bale pipanalanginan ing Templo ku para karing sablang tau.<8q"8At sasabian na ning Ginu karetang taung dayuan a meging dake na ning balen a pinili na a malugud at susuyu ampon mangiling king Aldo ning Sabbath at tapat tutupad king kasunduan:A7{"8e makalinguan ing kekang lagyu king kakung Templo at karing taung pinili ku. Mie yang lalung malambat ing lagyu mu kesa ketang mikayanak kang lalaki at anak a babai. E ka makalinguan.e6C"8Sasabian na ning Ginu king taung anti kaniti, Nung gagalangan mu ku king kapamilatan na ning pamagmasusi mu king Aldo ning Sabbath at nung daraptan mu itang babie tula kanaku at tapat kang tutupad king kakung kasunduan,75g"8E na sukat sabian ning taung dayuan a mekianib karing taung pinili na ning Ginu ing anti kaniti, E na buri ning Ginu ing samba kung kayabe ra ding taung pinili na. E na naman sukat isipan ning taung kapun king uling e ya malyaring mikayanak e ne malyaring maging kayanib king balen a pinili ning Dios. 4"8Bendisyunan ku la detang parating mangiling at gagalang king Aldo ning Sabbath. Bendisyunan ku la ding e darapat nanumang e mayap.t3 c"8Ngana ning Ginu karing taung pinili na, E na lumuat iligtas da kayu. Inya daptan yu itang mayap at matulid.q2["7 Tumubu lang tanaman a sipres king ibatan ding dikut; lugal king suksuk lang lunsut, tanaman lang mirto ding tumubu. Iti ya ing maging tanda a manatili king kapilan pa man, metung a paganaka king aku pin ing Ginung makirapat kaniti.E1"7 Lakuan ye ing Babilonia kayabe ing tula; ibat king siudad mipanimunan kayung lumual payapa. Lunto ing pamagkanta karing bunduk at bunduk-bundukan, at ding tanaman kulisak la king tula ra!0"7 Makanyan ing malyari king amanung kakung sasabian; e magbalik kakung alang daralan o e tiparan ing buri kung keyang daptan.%/C"7 Mengari ing kakung amanu king yelu at uran a mababaldug ibat king banua ban ing yatu diligan ya. Patubuan dang tanaman at munie bining tatanam at pamangan..w"7 Nung makananu ya katas ing banua king yatu, makanyan lang maygit matas ding paralan at pamisip ku kesa karing kekayu.-"7Ngana ning Ginu, Ding kakung isipan e da la kalupa ding kekong isipan, at ding kakung paralan makayaliwa la kekong paralan.E,"7Paburen lang gumulut ding taung e mayap king karelang e ustung dapat, at ibayu ing karelang pamisip. Paburen lang magbalik king Ginung kekatamung Dios; uling mapaglunus ya at mapamatawad.?+y"7Ngening malapit ya panintunan me ing Ginu at ausan me. *"7Ngeni keka lang ausan ding aliwang bansa a kanitang misan ila e ra ka kakilala, oneng ngeni mamirapal lang datang ban makiabe la keka! Aku, ing Ginung kekang Dios, ing banal nang Dios ning Israel, iti kaku ngan papalyarian; dinan da kang ligaya at dangalan.u)c"7Gewa keng manimuna at komandanti da ring bansa, at kakung pepakit ing kakung kayupayan king kapamilatan na.b(="7Makiramdam kayu ngeni taung kakung pinili, at lumapit kayu kaku; lumapit kayu kaku at mika bie kayu! Gawa kung kasunduan kekayu a manatili king kapilan man, at ibie ku la kekayu ding kanuanan a pengaku ku kang David.]'3"7Baket paigastus kayu king e tune makakabsi? Baket sueldu gagastusan yu la, makanyan man danupan kayu pa? Makiramdam kayu kaku, at daptan ing kakung sasabian, at mayama kayung mangan king pekamaniaman a pamangan.N& "7Ngana ning Ginu, Me ko keni, ikong sablang kakau, oyni ing inuman yo! Me ko keni, ikong alang pera, sali kayung trigu at mangan kayu! Me ko keni, sali kayung alak at gatas, e kayu magastus nanuman!C%"6Oneng alang sandatang malyaring makapanasakit keka; atin kang ipakibat karing sablang maki bintang keka. Idipensa ku la ding kakung talasuyu at dinan tagumpe. Ing Ginu ya ing migsalita.$'"6Aku ing linalang king pande a pataung api at miyuyubug sandata. Aku munaman ing linalang king sundalus a gagamit karing sandata ban makamate.t#a"6Nung lumusub ya keka ing ninuman, iti daptan na king e ku kaburian. Masambut ya ing ninumang keka lumaban!j"M"6Ing hustisia at ing katuliran gawan da kang masikan. Miligtas ka karing manggipit at king takut.d!A"6 Aku mismu ing turu karing kekang memalen, at dinan labis-labis a kabiayan ampon kapayapan.4 a"6 Gawan ku la ding kekang tore karing batung rubi, ding kekang pasbul dalan gawan ku la karing batung maslag, ding makapadurut mung pader batung mangamal ing kakung ikabit.H "6 Ngana ning Ginu, O Jerusalem, siudad a magkakasakit at ala nang akarapat, mamatula keka ala metung man. Italakad ku lang pasibayu ding kekang pundasyun king kapamilatan ding batung mangamal.oW"6 Malyari lang mawala ding bunduk, at miyalis ding bunduk-bundukan, oneng ing tapat kung lugud keka kapilan man e miwakasan; tuparan ku king kapilan man ing pengaku kung kapayapan. Makanyan ing sasabian na ning Ginung malugud keka.0Y"6 Pengaku ku kanitang kapanaunan nang Noe king e na ku paralang albug king yatu. Ngeni ipangaku ku keka king e na ku pasibayung mimua; e ra na ka paniabianan o parusan.)K"6King ditak a penandit gilutan da ka, uling mimua ku keka, oneng ipakit ku keka ing lugud kung alang angga. Makanyan ing sasabian na ning Ginung magligtas keka.`9"6King ditak a penandit likuan da ka; pasibayu kuanan da ka uli ning maragul kung lugud.3"6Israel, mengari ka king kayanakan a babaing talasawa a kewanian ning asawa na, at lubus meligalig. Oneng ing Ginu ausan na kang magbalik na. Ngana,.U"6Ing keka Miglalang mangari yang asawa keka, Ginung Mayupaya ing lagyu na! Ing banal nang Dios ning Israel ya ing magligtas keka; ya ing sasakup king mabilug a yatu!eC"6E ka tatakut; e na ka pasibayung milako dangalan; e na ka mibili pa king kamarinayan. Akua mu nang kalinguan ing kekang kataksilan kanitang kayanakan kang talasawa, at ing lubus mung pamangulila antimong metung a biuda.hI"6Isulung mu la ding kekang angganan king mingatba-ngatbang lugal; akua rang pasibayu ding kekang memalen ing gabun a ngeni sasakupan da ring aliwang bansa; ding siudad a alang manuknangan karing tau pasibayu lang mikatmuan.gG"6Idagul me ing toldang kekang tuknangan; ikaba mu la ding lubid na, at pakatibe ding tulus na!H "6Jerusalem, mengari kang metung a babaing e mikayanak, oneng ngeni king tula makapagkanta ka't makakulisak. Ngeni mikayanak kang mas dakal kesa king babaing e na bitasang likuan ning asawa na!6e"5 Inya naman dakayanan keng lugal a mitmung dangalan, metung a lugal libutad ding taung mayupaya at marangal. King mitmung kalausan a lub dinaun nang bie na, at tinggap ing kapalaran da ring taung e mayap. Kinua na ing lugal ding dakal a makasalanan, at penalangin na king kamtan da sa ing kapatawaran.1"5 Kaybat ning bie nang mitmung kasakitan, pasibayu yang mika kaligayan; abalu na king e mewalang kabaldugan ing keyang kasakitan. Ing tapat kung talasuyu a tutu kung pitutulan tanggapan na ing parusang mangaintulid karing dakal, at alang-alang keting talasuyu patawaran ku la.hI"5 Ngana ning Ginu, Kaburian ku ing dumalan yang kasakitan; metung yang ain-sakripisyu ing kamatayan na ban mipatawaran ing kasalanan. Inya akit na lang lahi na; kumaba ya bie at king kapamilatan na ing parasan ku magtagumpe.6e"5 Dela re king kutkutan kayabe da ring makasalanan; kitkut deng kayabe ding taung ating pibandian, agyamang ala yang depatan a kasalanan, at e bitasang migsalitang kalaraman.1["5Dekap de at sinintensia at kaybat liwal ban patayan; ala metung mang mekialam king meging keyang kapalaran. Pete re alang-alang king kasalanan ding kekatamung memalen.3"5Pepasakitan deng ustu, oneng pibata na ngang mitmung katahimikan; e ya migsalita agyang metung mu mang amanu. Mengari ya king biserung tupa a malapit nang katatan; mengari yang tupang malapit nang ururan, e ya migsalitang nanuman. fig,... e ya migsalitang nanuman.,(53:7)fig*U#"5Mengari tamung tupang mebating; ing balang metung kekatamu minarap ya king sarili nang dalan. Oneng ing Ginu tilutan nang dugpa king keyang talasuyu ing kaparusan, itang parusang kekatamu mangaintuliran.[ /"5Oneng mesugat ya uli da ring kekatamung kasalanan, mebugbug ya uli ning depat tamung e mayap. Ing parusang keyang pigdusan yang kekatamu mekapaldan, kinayap tamu king uli ra ding barug a digpa king katawan na.: m"5Makanyan man ya ing mibata king kasakitan a kekatamu mangaintuliran, ing sakit a sukat itamu sana ing memusan. Bala tamu king ing keyang kasakitan parusang king Dios menibatan.1 ["5Lepastangan de ring tau at tinggian; pibata na ing kaplas at ing kasakitan. Ala mang bisang lumawe king keyang kabilian; e ta ya pinsingan, anti yang alang kabaldugan.h I"5Kaburian ning Ginu king ing talasuyu na tumubu yang anting tanaman a magyamut king malanging gabun. Ala yang dangalan o leguan ban kekatamu yang pansinan. Alang nanumang makawili king talasuyu na ban lapitan ta ya mo sana.  "5Ngara ding tau, Ninu ing malyaring maniwala kekami king ipamalita mi ngeni? Ninu ing malyaring makaintindi king iti dapat ning Ginu?'G"4Oneng ngeni mangapamulala la ding dakal a bansa, at e la makapagsalita ding ari king pangapamulala ra. Akit da at aintindian itang bage a ngeni ra pa dimdam.kO"4Mebigla la ding dakal kanitang ikit de; uling ing lupa na medisporma ya, halus e ne itsurang tau.b="4 Ngana ning Ginu, Magtagumpe ya ing talasuyu ku king obra na; mirangal yang alang kalupa.!;"4 Ngeni e na kailangan ing mako kayung mirarapal; e na kayu balamu tatakas! Ing Ginung kekong Dios ya ing kekayu tumaid, at ingatan na kayu misusumangid.6e"4 Lakuan yu ne ing Babilonia, ikong karing kasangkapan ning Templo magdala. Karing bawal a bage e kayu tatagin; ingatan yung malinis ing sarili yu at lakuan yu ne ing siudad.nU"4 Gamitan ning Ginu ing banal nang upaya; iligtas na la ding memalen na at mabilug a yatu iti akit na.)K"4 Kulisak kayu king tula; miyabe-abe kayung magkanta, ikong lugal a melasak ning Jerusalem! Paligayan na ne ning Ginu ing balen na; linigtas na ne ing siudad na.$A"4Detang magbante king siudad kukulisak la, kukulisak lang miyabe-abe king tula ra! Akakit da karing sarili rang mata ing pamagbalik na ning Ginu king Zion!]3"4Makayama yang lalawan itang talapagbalitang daratang daralan karing kabundukan; magdalang mayap a balita, ing balita ning kapayapan! Ipabalu na ing tagumpe at sabian na king Zion, Ing kekang Dios ya ing mag-ari![/"4Oneng king panaun a datang kilalanan yu king aku ing Dios at migsalita ku kekayu.b~="4At ngeni makanyan munaman ing milyari kekayu king Babilonia; meging bihag kayu karin at alang salaping mebayad para kekayu. Magmaragul la at magmayabang detang sasakup kekayu at ala lang patugut lalapastangan kanaku.1}["4Kanitang misan atyu kayu Ehipto anting dayuan, oneng kusa yung lub minta karin. Makanyan man kinua na kayung sapilitan ning Asiria at alang mebayad salapi para kekayu.2|]"4Ngana ning Ginung Dios karing memalen na, Alang salaping mebayad para kekayu kanitang meging ipus kayu; makanyan munaman alang salaping mabayad para maging malaya kayu.C{"4Jerusalem, malaya na ka king panga-ipus mu! Mibangun ka ibat king alikabuk at lukluk na ka king kekang tronu! Kalagan mu la ding tanikala a gagapus keka, O mebihag nang balen ning Zion!,z S"4Jerusalem, magpakasikan ka at magpakarangal pasibayu! Banal a siudad ning Dios, miblas kang mitmung leguan! E na la pasibayung lungub karing siudad mu ding paganu.y"3Ilipat ke karetang kekayu menalipit, karetang makidapat king pangapase yu karing dalan at dinamusak kekayu ba lang midalan.Sx"3ing Ginung kekong Dios ingatan na kayu. Sasabian na, Ilako ku ne ing kopa king kekong gamat a binie ku kekayu uli ning mua ku. E na kailangan ing minum kayu king alak a makidapat king pamipaid-paid yu.[w/"3Ikong misasakitan nang memalen ning Jerusalem, ikong mangapaid a balamu malasing,Cv"3At king suluk ning balang dalan miragsa lang kekang memalen uli ning mangaina la; mengari lang usa a merakap king lambat ning maniakap. Atakman da na ing bigsikan na ning mua ning Dios.u"3Dobli ing kasakitan a digpa keka; ing bansa mu lesak ne ning gera, at ding memalen mu meranup la. Ala metung mang papakit lunus keka.htI"3Ala metung man a mamalale keka; ala metung man karing memalen mu ing tataid king kekang gamat.1s["3Migising ka, Jerusalem! Mibangun ka at talakad! Ininum mu ne ing kopa ning kaparusan a pepainum na keka ning Ginu uli ning mua na keka; gisan mu at ngeni paid-paid ka!5rc"3Lidlad ke ing banua, at binili ding pundasyun ning yatu. Ngaku king Jerusalem, Ika ing balen a pinili ku! Binie ku la keka ding amanu ku, at ingatan da ka karing gamat ku.zqm"3Aku ing Ginung kekang Dios; aku ing gogogo king dagat, at babie biung karing alun. Ginung Mayupaya ing lagyu ku!vpe"3E lumuat ding bihag mibulus na la; kumaba ing bie ra, at ing sablang pamangan a kailangan da miyabie karela. o"3 Kelinguan mu ne wari ing Ginung keka linalang, ing miladlad karing banua at mibili karing pundasyun ning yatu? Obat parati kang mabibie king takut mu king bigsikan da ring keka manggipit, at karetang keka magnasang makamate? E ra na ka apanasakit ning mua ra!ny"3 Ngana ning Ginu, Aku ing babie sikanan keka. Obat tatakut ka king taung ating kamatayan a e manatiling anti ing dikut?-mS"3 Detang linigtas mu miras lang mitmung tula karin Jerusalem, king tula ra magkanta la at kukulisak. Tumula la king kapilan pa man; ing lungkut at siguk mawala ngan.ylk"3 Ika ing pepakati king dagat, at ginawang dalan libutad ning danuman, ban makadalakit la detang kekang liligtas.Wk'"3 Migising ka, Ginu, at saupan mu kami! Gamitan mung kekang upaya at iligtas mu kami; gamitan mu antimo ing king panaun a malambat nang milabas. Ika ing memirasung malati king Rahab, ing dambuala ning dagat.1j["3ding taung makanyan lumbug lang anti ing imalan a pengan ding ipas! Oneng ing kaligtasan a darala ku manatili kapilan man, ing tagumpe ku manatili king sablang panaun.2i]"3Makiramdam kayu kaku, ikong maki balu king matulid, ikong king pusu yu makatanam lang kautusan ku. E kayu tatakut potang ding tau pamagsisti da kayu at lalapastanganan; h "3Lumawe kayu king banua; lumawe kayu king yatu! Ing banua matda yang anting asuk; ing yatu madunut yang anti ing laun a imalan, at ding sablang tau mate lang anting lango. Oneng ing pamagligtas a darala ku manatili kapilan man; ing tagumpe ku e miyangganan.hgI"3Mamirapal kung datang ban iligtas ku la; ing oras ning pamagtagumpe ku malapit na. Aku mismu ing sumakup karing sablang bansa. Ing paniatang ku panayan da ring marayung bansa; manaya lang ating kapanaligan a iligtas ku la.;fo"3Makiramdam kayu kaku, O taung kakung pinili, makiramdam kayu king kakung sabian: Babie ku ing amanu ku karing bansa; anting sala ning aldo ing iyatad da ring kautusan ku karela.'eG"3Ipakit ku ing kakung lunus king Zion, karing sablang manuknangan karing melasak nang lugal. Agyang pang ing lugal na metung neng disyerto, gawan ke mu ring metung a hardin, anti ing hardin ku king Eden. Tula at saya ing atyu karin; kantang kapurian at kapasalamatan ing ikanta ra kaku.[d/"3Ganakan ye ing makatua yung i Abraham, at i Sarah nung kenu kayu menibatan. Ala yang anak i Abraham inyang inaus ke, oneng kaku yang binendisyunan at dininan dakal a anak; e la abilang-bilang ding keyang lahi.4c c"3Ngana ning Ginu, Makiramdam kayu, ikong bisang miligtas, ikong kaku lalapit pasaup. Ganakan ye itang batu nung nu kayu menibat, king lugal nung nu kayu meyakua at metabas.+bO"2 Ikong sablang mitatangkang kasiran karing aliwa, masira kayu king mismung sarili yung tangka! Ing Ginu mismu ya ing pasari kaniti; misakitan kayung alang kapara.taa"2 Ikong sablang ating takut king Ginu, at mamintu karing amanu ning keyang talasuyu, mapalyaring ing dalan a kekong daralanan tune yang madalumdum, makanyan man king Ginu yu ibili ing kekong kapanaligan; magtiwala kayu king kekong Dios.@`y"2 Ing Ginung Dios ya ing mismung magdipensa kaku, ninu ngeni ing makapatune king mikasala ku? Lumbug la ngan ding sablang mandalum kaku; mawala lang anti ing imalan a pengan ding ipas.C_"2uling ing Dios malapit ya at patunayan na king ala kung pamikasala. Ating masikan a lub bisang mandalum kako? Paburen yung munta kami king husgadu! Paburen yang karin misampang demanda!:^m"2Oneng ing insultu ra e na ku ananu balang, uling ing Ginung Dios yang kaku babie kasaupan. Siniknangan ku ing lub ku ban apibata ku la. Balu ku king milako ing kakung dangalan,])"2Inarap ke ing gulut ku karetang mamatbat kaku. E ku la sebatan inyang ininsultu da ku, inyang sepuliut dang balbas ku at pigluran ing lupa ku.]\3"2Dininan na kung pamanalastas ning Ginung Dios, at e ku linaban o ginulut king Ginu.@[y"2Tiru na ku ning Ginung Dios nung nanu ing sukat kung sabian ban apasiknangan ku la ding mibabayatnan. Dirinan na kung sikanan balang abak ban itang ituru na kaku kakung pakiramdaman.TZ!"2Apadalumdum ke ing banua, angga king balamu magpaldas ya para karing mete."Y="2Obat ing balen ku e ya kinimut inyang pintalan ke ban iligtas? Obat e ya mekibat inyang inaus ke? Milalu ku wari kaina ban e ra kayu aligtas? Apakati ke ing dagat king metung mung amanu, at agawa ku lang metung a disyerto ding ilug, ban king keyalan danum mate lang karelang asan. X "2Ngana ning Ginu, Bala yu galang king kaku yang pepalakuan ing kakung balayan anti ing lalaking midiborsyu king keyang asawa? Nu la karin ngeni ding papelis ning pamidiborsyu? Bala yu galang king pisali da kayu king pangabihag kalupa ning lalaking mamisali karing anak na ban maging ipus la? Ali! Mebihag kayu uli da ring kekong kasalanan; mitabi kayu uli ra ding krimen a kekong depatan.qW["1Agkatan ku lang mipatayan la ding kekayu manggipit; lasing la king pamakamate at king mua. Kanita ding tau akilala ra king aku ing Ginu, ing magligtas at magpalaya kekayu. Akilala ra kanita king aku ing Mayupayang Dios ning Israel.KV"1Ing Ginu ipakibat na, Iti kabud ing mapalyari: Ding bihag ning sundalus mayakua la, at ing simsam ning taung mapaniupil. Labanan ke ing ninumang makilaban kekayu, at iligtas ku la ding anak yu.U"1Malyari kayang akua king sundalus ing banding ikua na? Malyari la kayang aligtas ding bihag ning metung a taung mapaniupil?T'"1Maging anti lang tata kekayu ding ari; ding reyna lingapan da kayung anting ima yu. Duku la arapan yu at parangalan da kayu; king kababan lub ipakit da ing kagalangan kekayu. Akilala yu kanita king aku ing Ginu; ala metung mang mipakarine karetang manenayang saup kaku.Sw"1Ngana ning Ginung Dios karing memalen na, Sumenias ku karing bansa, at iyuli da lang anak yu karing kekong tuknangan.R%"1Kanita sabian mu king kekang sarili, Ninu ing menganak kareting anak para kaku? Mewala la ding kakung anak at e na ku manganak pa. Miyugse ku at mitabi king marayung lugal; ninu ding peparagul kareting anak? Magdili-dili kung mitagan, nukarin la menibatan deting anak?CQ"1Datang ing aldo, ding anak a mibait king panaun ning pangayugse keka karelang sabian, Milalu ya kaskup iting bansa; mangailangan tamung malualas a lugal ban maging kekatamung tuknangan! P9"1Melasak ya at mesalanta ing bansa mu, oneng ngeni maging tutu yang maskup karetang daratang ban manuknangan! At detang keka minyira mirayu na la keka.~Ou"1Lumawe ka king makapadurut, at akit mu nung nanu ing malilyari! Mitipun-tipun na la ding kekang memalen; mumuli na la keka! Kabang aku ing mabie Dios, keka lang pagmaragul ding kekang memalen, anti king babaing kakasal king alahas mipalamutian!QN"1E lumuat datang na la detang maglarin keka, detang miglasak mako na la.iMK"1Jerusalem, kapilan man e ra ka malyaring kalinguan, sinulat ku ne ing lagyu mu karing palad ku.BL}"1Inya ing Ginu makibat ya, Malyari ne kayang kalinguan ning ima ing anak na, at e ne luguran ing anak a beit na? Kalinguan ne man ning metung a ima ing anak na, aku e ra kayu kalinguan.mKS"1Oneng sinabi da ring memalen ning Jerusalem, Pepaburen na katamu ning Ginu! Kelinguan na na katamu!BJ}"1 Magkanta kayu, ikong banua! Yatu, kulisak ka king tula! Paburen lang magkantang masikan ding bunduk! Pamatulan na la ning Ginu ding taung pinili na; malunus ya king karelang kasakitan.zIm"1 Ding taung kakung pinili datang lang ibat king marayu, manibat la king norti at king albugan at ibat king Aswan.iHK"1 Gawa kung malualas a dalan karing bunduk, at misadia kung dalan a dalanan ding taung pinili ku.CG"1 e na la dumanup o kumau kapilan man. E na la ananu balang ning pali ning aldo at ning disyerto, uling ing karela manimuna ya itang malugud karela. Tairan na la king danum da ring batis.OF"1 Sabian ku karing makasukul, Mako na kayu. Malaya na kayu! At sabian ku karetang atyu king karalumduman, Lumual na kayu keni king masala! Mangari la karing tupang manyibsiban karing bunduk-bundukan;UE#"1Ngana ning Ginu karing taung pinili na, Potang ing panaun datang na ban iligtas da kayu, pakitanan da kayung ganaka at kakung pakibatan ing pamaniawad yung kasaupan. Banten da kayu at ingatan, at king kapamilatan yu gawa kung kasunduan karing sablang bansa. Paintulut kung manuknangan kayung pasibayu king kekong bansa a mesalanta./DW"1Ketang alang kalupa king pamaglibak, at pikakasaman ding sablang bansa, at talasuyu da ring pamuntuk; ing banal a Dios at talapagligtas ning Israel sasabian na, Akit da kang malaya ding ari, at talakad la ban ipakit da ing pamangalang da; akit da naman iti ding prinsipi at duku la ban galangan da ka. Iti mapalyari uling ing Ginu ya ing memili king talasuyu na; ing banal a Dios ning Israel tutuparan na lang pangaku na.uCc"1Ngana kaku ning Ginu, Kakung talasuyu, atin kung mas maragul a paobra keka; e mu ing ibalik mu ing dangalan ding mitagan a memalen ning Israel, nune gawan da ka namang sulu para karing sablang bansa, ban ing mabilug a yatu miligtas ya.yBk"1Bayu ku pa mibait, tilduan na na ku ning Ginu; gewa na kung talasuyu na ban ibalik ku la ding taung pinili na, ban ibalik ku la ding mikalat nang memalen ning Israel. Ing Ginu yang kaku babie dangalan; ya ing panibatan ning kakung sikanan.tAa"1Mekibat ku, Megobra ku, oneng meging alang kabaldugan! Gisan ku ing kakung sikanan, oneng ala kung arapat nanuman. Makanyan man, ing Ginu kaku yang apanaligan; ipagdipensa nang kakung daraptan at dinan na kung ablas king kakung gawan.U@#"1Ngana kaku, Israel, ika ing kakung talasuyu; uli mu, purian da ku ring tau."?="1Gewa na lang mataram anting espada ding kakung amanu. King mismung gamat na iningat na ku. Gewa na kung anti ing paslu, matilus at makasadiang mibugnus.)> M"1Makiramdam kayu kaku, ikong bansang marayu, ikong taung manuknangan king marayu! Bayu ku pa mibait, pinili na na ku ning Ginu at tilduan maging keyang talasuyu.B="0Alang kapayapan para karing makasalanan, ngana ning Ginu.Y<+"0E la bitasang kinau ding taung pinili ning Ginu kanitang tinaid na la libutad ning mapali at malanging disyerto. Pepayagusan na ing danum a ibat king batu; binangal ne ing batu at mamagus a danum ing linual.0;Y"0Mako na kayu king Babilonia, malaya na kayu! Ikulisak yung mitmung tula iting balita; ipabalu yu karing sablang bansa: Linigtas ne ning Ginu ing Israel a talasuyu na!n:U"0Ding kekang lahi meging kasing dakal na la sana ning balas, at e ku sana peintulut ing pangamate ra.H9 "0Nung mekiramdam ka mu sana karing kakung kautusan! Minagus na sana keka ing kanawan a anting sibul a e bitasang kalalangian! Ing tagumpe miras sana kekang anting alun a mamagus king pampang.L8"0Ing banal a Dios ning Israel, ing Ginu a talapagligtas mu, sasabian na: Aku ing Ginung kekang Dios, ing bisang turu keka para king ikakayap mu, at mituturu keka king dalan a sukat mung tuntunan.7w"0Ngeni pakalapit mu kaku at kekang pakiramdaman ing kakung sabian. Manibat na king kapupurmeruan migsalita na kung hayagan, at menatiling papalyarian ing katutuan ding kakung amanu. (Ngeni dininan na kung upaya ning Ginung Dios at tinubud na ku.)o6W"0Aku itang migsalita at minaus king lalaking kakung pinili; liwal ke at pitnubayan at dininan tagumpe.>5u"0Mitipun kayu at makiramdam, ikong sabla! Ala metung man karing dios ing maka-ula king ing lalaking kakung pinili, lusuban ne ing Babilonia; ing buri kung iparapat ya ing daptan na.C4"0 Ding mibili karing pundasyun na ning yatu ila ding kakung gamat, at karing banua ilang miladlad. Potang ausan ke ing yatu at ing banua, agad-agad datang la at karelang sarili iyarap da. 3"0 Ngana ning Ginu, Makiramdam ka kaku, Israel, balen a kakung inaus! Aku ing Dios, ing mumuna, ing katataulian, ing bukud mung Dios!N2"0 Ing kakung daraptan merapat para king sarili kung kapakanan; e ku paintulut king ing kakung lagyu malapastangan ya o paintulutan ing ninuman dumake king kaligayan a bukud mung kaku mangaintuliran.~1u"0 Sibukan da ka king api ning kasakitan, antimo ing pilak a gagawan puru king ornu. Oneng ikit ku king ala kang ulaga.m0S"0 Ban purian de ring tau ing kakung lagyu, iyantala ku ing mua ku; iti kakung aguantan ban e ka mate.p/Y"0Balu ku king e ka malyaring pagkatiwalan; pikabaluan king rebeldi ka manibat na king kapupurmeruan. Iti ing sangkan nung inya iti ngan e mu bitasang dimdam, nung inya ala metung man king sinabi na ing miras king kekang pakiramdam.'.G"0Ngeni ku la pa mu papalyarian, ala pang milyaring anti kanyan king panaun a milabasan. Nung mika atin man, mekad kekang sabian king iti lubus mung kamalayan.V-%"0Ing sablang makapauna ku nang sinabi mepalyari na ngan ngeni; sukat kekang tanggapan king ing kakung sinabi katutuan. Ngeni keka ku la sabian ding bayung bage datang a e ku sinabi king panaun a milabasan.V,%"0Inya kanita pa sinabi ku na ing kekang panaun a pakiarapan, selita ku la ding bage bayu la pa mapalyari ban sabatan ing kekang kapaniwalan a ding kekang idolo at larawan ilang pepasari kareting mepalyari.p+Y"0Balu ku kanita pa ing pakit mung masias ka buntuk; masias anting bakal, at e anting tangsung abayutuk. *"0Ngana ning Ginu king Israel, Kanitang panaun a malambat nang milabas ing bage mapalyari kakung sinabi, at bigla kung pepalyarian.!);"0At makanyan man pagmaragul yung sasabian king memalen na kayu ning siudad a banal, at king asahan ye ing Dios ning Israel Ginung Mayupaya ing lagyu na. 7~}||J{zzyyBxXwsv6uJttVt!sMr6r)q\poo ntmm)lkkIj:iihbgkg ffedbcbbxas``/_^]]\>[qZYY6XlWVUTTTSjRQQdPPO|NNMdLKK9JsIHGG F8EEDCC\BB"AQ@?>,>=2)(''.&&=%Y$$!#"![!N Tf|$3m !!KI E y Vu>_76 g,Parusan ku la ding taung kanakung pinili uling mikasala la; gilutan da ku at minie lang ain-sakripisyu karing aliwang dios at uling ginawa lang idolo at kaybat simban da la.~ w,uling ausan ku la ngan ding sablang bansa ning dane norti ban datang. Italakad ne ning balang ari ing tronu na karing pasbul dalan ning Jerusalem at karing makapadurut nang pader at antimu rin karing makapadurut da ring aliwang siudad ning Juda. !,Kanita ngana kanaku ning Ginu, Magus ing kasiran a anting bubukal a danum manibat king dane norti karing sablang manuknangan keting bansa,M , Migsalita yang pasibayu kanaku ing Ginu. Nganang kinutang, Nanu pa ing akakit mu? Pekibat ku, Akakit ke ing metung a kalderang bubukal manibat king dane norti at malapit niang mibakung banda keti.S !, Ngana ning Ginu, Tinud ka at lalawan ku ing pangatuparan da ring amanu ku.~ , Nganang kinutang kanaku ning Ginu, Jeremias, nanu ing akakit mu? Pekibat ku, Metung yang sanga na ning tanaman a almendro.} , Ngening aldong iti dirinan da kang upaya karing bansa at kayarian ban mamutput at manlasak, manyira at manialdak, manalakad at tanam.| 9, Kanita, inatiat ne ning Ginu ing gamat na; tigkil na la ding labi ku at ngana kanaku, Makiramdam ka. Ibabie ku la keka ding amanung sukat mung sabian._{ 9,E ka tatakut karela uling kayabe mu ku at ingatan da ka. Aku, ing Ginu, ing migsalita!6z g,Oneng ngana kanaku ning Ginu, E mu sasabian king anak ka pa mu, bagkus munta ka karing tau nung nu ra ka itubud at sabian mu karela ing sablang bage a iyutus kung sabian mu.Hy  ,Pekibat ku, Ginung Dios, e ku biasang magsalita; anak ku pa mu.sx a,Balu da na ka bayu da ka dininan bie at pinili da na ka bayu ka pa mibait ban maging propeta karing bansa.w ;,Ngana kanaku ning Ginu,Hv  ,Migsalita yang pasibayu kang Jeremias kanitang i Jeoiakim a anak nang Josias ya ing ari. Maralas yang mekipagsalita kang Jeremias ing Ginu angga na king kalabing metung a banua ning pamag-ari nang Zedekias a anak nang Josias. Mibagsak ya ing Jerusalem at miyugse la ding memalen na king kalimang bulan ning banuang ita.{u q,Migsalita ya ing Ginu kang Jeremias kanitang labi neng atlung banuang mag-ari king Juda i Josias a anak nang Amon.0t ],Iti ya ing kasulatan a piakitan karing sinabi nang Jeremias, ing anak nang Hilkia, ing metung karing paring Judio ning balen Anatot king sakup ning tribu ning Benjamin.as;"BKabang mamako la, akit da la ring bangke da ring memag-rebeldi laban kanaku. E la mate kapilan man ding ulad a mamangan kareti at e matda kapilan man ing aping duruluk karela. Masumami la ding tau panakit da karela.2r]"BKing pamagselebra king Bayung Bulan at king balang Aldo ning Sabbath, datang la keti king Jerusalem ding memalen na ning balang bansa ban samba kanaku, ngana ning Ginu.-qS"BAntimo nung makananung ing bayung yatu at ing bayung banua manatili la king kapamilatan na ning upaya ku, makanyan la namang manatili ding lahi yu at ing lagyu yu.:po"BGawan ku lang pari at Levita ding mapilan karela.Io "BIyuli da la antimong pasalubung da kanaku ding kekayung kabalen a atyu kareting bansa. Iyatad da la king banal kung bunduk-bundukan karin Jerusalem; pakasake la karing kabayu, asno, kamelyu, karing karwahe, at gareta antimo nung makananung ding Israelita magdala lang ain-a-binutil king Templo karing lulanan a melinis.qn["Bat abalu ra king aku ing mamarusa karela. Oneng itagan ku la ding mapilan karela at itubud ku la karing bansa at karing marayung lugal a e pa mibalitanan king kabantugan ku o e pa menakit king degulan ku at upaya: karin Tarsis, Put, at Lud at ding mangagaling dang mamana at karin king Tubal at Javan. Ihayag da libutad da reting bansa ing kanakung kayupayan.Qm"BBalu ku ing karelang isipan at ing karelang pamaniaptan. Daratang na ku ban tipunan ku la ding memalen da ring sablang bansa. Potang ikua ra nang mitipun akit da nung nanu ing arapat na ning upaya kusl_"BNgana ning Ginu, Malapit na ing kawakasan para karetang magpakadalise king pamanyamba ra ding paganu at makiabe king prusisyun papunta karing sagradung hardin, ding mamangan karning babi at dagis, at aliwa pang pamangan a makasumami.k"BParusan na la ngan king kapamilatan na ning api at ning espada ding taung mikasala keti king yatu, at dakal la ding mate.|jq"BDatang ya ing Ginu a kayabe ning api. Makasake ya karing bagius na ning bagyu ba na lang parusan detang kamuan na.fiE"BPotang akit mu nang mapalyari iti, tumula ka; pasiknangan na ka at dinan masanting a pamikakatawan. Abalu mu kanita king aku, ing Ginu, sasaupan ku la detang mamintu kanaku, oneng papakit ku ing mua ku karing kalaban ku.vhe"B Nung makananung paligayan ne ning metung a ima ing anak na, makanyan da kang paligayan karin king Jerusalem.bg="B Ngana ning Ginu, Iyatad ku keka ing alang anggang kanawan; ing pibandian da ring bansa magus kekang anti ing ilug a e kakati. Mangari ka king bingut a pasusuan nang ima na; kikilikan na at sisesen king mitmung lugud.Pf"B Ikatula yu ing pangasaplala na, anti ing bingut king salu nang ima na.Ue#"B Makisanmetung kayu king tula ning Jerusalem; magsaya kayu para king Jerusalem, ikong sablang malugud kaniting siudad na! Makisanmetung kayu ngeni king tula na, ikong sablang menangis para king Jerusalem!d"B E yu isipan king ing balen ku paburen keng miras king penandit a pamanganak at kaybat e ke paintulutan mibait. Ing Ginu ya ing migsalita.cc?"BAting mu mang metung kekayu a menakit na o mekabalita na king anti kanyan? Atin waring bansa a mibait kilub na mu ning metung a aldo? E ya kailangan misakitan pa mung makaba ing Zion bayu ya mibait ing metung a bansa.rb]"BMengari ya ing banal kung siudad king metung a ima a biglang menganak a lalaki; e man bitasang miramdam!a"BMakiramdam kayu! Ing inge king siudad, itang alingongo king Templo, ya ing alingongo ning pamamarusa na ning Ginu karing kalaban na!u`c"BMakiramdam kayu king sasabian na ning Ginu, ikayung ating takut at mamintu king Ginu: Uling tapat kayu kanaku, pikasaman da kayu ding mapilan karing kabalen yu at ala lang pakialam kekayu. Insultuan da kayu at ngarang sumabi, Paburen tamung pakit na kekatamu ning Ginu ing upaya na at ing pamagligtas na ba da kayung akit saya! Oneng ila mismu ding mangapakarine!Y_+"BInya padala kung kasakitan karela, kareta mismung pitatakutan da uling ala metung mang mekibat inyang minaus ku o mekiramdam inyang migsalita ku. Birian da pa ing e ra ku pemintuan at ing dapat lang e mayap.f^E"BIng buri da ring tau yang daraptan da. Paraparehu mu para karela nung makamate la mang baka o tau bilang ain-sakripisyu; biseru ya mang tupa ing sasakripisyu ra o asu yang sekal da batal; trigu ya man ing ain o daya na ning babi; babie la mang insenso o manalangin king metung a idolo. Liligaya la karing makasumaming paralan na ning pamanyamba ra.']G"BAku ing linalang king meto sikluban! Aku ing makibandi king sabla-sabla. Liligaya ku karing mapagpakumbaba at sisisi, karetang ating takut at mamintu kanaku.N\ "BNgana ning Ginu, Ing banua ya ing kanakung tronu at ing yatu ya ing talpakan ding bitis ku. Uli na niti, nanung klasing bale ing italakad yu para kanaku? Nanu yang uring lugal ing panuknanganan ku?i[K"AMiyabe lang mangan ding asung-gubat at ding tupa; mangan lang are ding leon a antimo ding baka. E na la maging mapanganib ding ubingan. E na mika bage pang makapanasakit o makapanyira karin king Zion, ing banal kung bunduk.ZZ-"APakibatan kung agad ing panalangin da bayu ra pa ayari ing panalangin da kanaku.Y'"AMagtagumpe la king nanumang pagobran da at e la numanu balang ding anak da. Bendisyunan ku la at ding lahi ra king sablang panaun a daratang. X "A3W_"AManalakad lang bale ra at maging tuknangan da la; e la maging tuknangan da ring aliwang tau. Mitatag lang mulahan ubas at nabangnan da la ring bunga ra; e la aliwa ding minum king katas ubas. Mangari la karing tanaman ding taung pinili ku a makaba bie. Lubus lang numabang karing bage pagobran da.V"AE na la mate ding anak a bingut at kumaba ya bie ing balang metung at metung agpang king sukad na ning bie na. Mibilang lang anting kayanakan pa detang miras king idad a dinalan a banua. Mangabaldugan king perusan ku la detang mete bayu ing idad a ita.Uw"AMikatmuan kung tula uli na ning Jerusalem at ding memalen na. Milako na ing tangisan karin; mawala na ing kagutgutan.;To"AMagsaya kayu at tumula king kapilan pa man king uli na ning kanakung lalalangan. Mangatmu yang tula ing bayung Jerusalem a kanakung lalangan at maging masaya la ding memalen na.tSa"ANgana ning Ginu, Lalang kung bayung yatu at bayung banua. Lubus nang makalinguan ing milyari king milabas._R7"AIng ninuman king bansa a maniawad bendisyun, aduan na king mabendisyun ya king Dios a tapat. Ing ninumang sumpa, sumpa ya king lagyu na ning Dios a tapat. Mawala na la at makalinguan ding kaligaligan king milabas.)QK"AGamitan de ring taung pinili ku ing kekayung lagyu king pamaniumpa. Aku, ing Ginung Dios, paten da kayu. Oneng munie kung bayung lagyu karetang mamintu kanaku.?Py"AMagkanta la king tula ra, oneng kumiak kayu at mabigu.CO"A Inya naman sasabian ku kekayu king mika atin lang labis-labis a pamangan at inuman ding sasamba at mamintu kanaku, oneng dumanup kayu at kumau. Maging maligaya la, oneng mipahamak kayu.VN%"A Maging kapalaran yu ing mate king makapangilabut a kamatayan uling e yu ku pekibatan inyang inaus da kayu at e mekiramdam inyang migsalita ku. Birian yung e yu ku pemintuan at ing e mayap ya ing depat yu.BM}"A Oneng makayaliwa ing daptan ku karetang e tatanggap kanaku, karing taung alang pansin king Zion, ing banal kung bunduk, at sasamba kang Gad at Meni, ding dios ning kapalaran at suerte.!L;"A Samban da ku at pastulan da la ring karelang tupa at baka king Kapatagan ning Sharon, king dane albugan at king Libis ning Kaguluan, king dane aslagan.>Ku"A Bendisyunan ku la ding Israelita king tribu nang Juda at abandi re ding karelang lahi ing gabun kung atin dakal a bunduk. Karin la manuknangan ding taung pinili ku a susuyu kanaku.NJ"ANgana ning Ginu, Ala metung man a manyira karing mayap a ubas, nune gagawan da lang alak. Makanyan munaman, e ku la gisanan a lahi ding sablang taung pinili ku; iligtas ku la detang susuyu kanaku. I9"Akaring kasalanan da at pati na ding kasalanan da ring makatua da. Dinuluk lang insenso karing altar da ring paganu a atyu karing bunduk-bundukan, at migsalita lang kalapastanganan kanaku. Inya parusan ku la antimo ing karapatdapat karela king kasalanan da king milabas a panaun.H%"AInari ku na king lub ku ing parusang ipagpa ku karela at misulat na ing karelang sentensia. Pansinan ku ing pemaniapat da, papamayaran ku laQG"AAt sasabian da pa karing aliwa king e la sukat lalapit karela pota atagkil da la uli mo kanung tutu lang banal. E ku na la apibata deng taung makanyan! Mengari king aping e matatda ing mua ku karela.LF"APupunta la neng bengi karing kueba at karing kutkutan ban sumangguni karing espiritu da ring mete. Mamangan lang karning babi at miminum sabo ning karning miyabie karing ain-sakripisyung paganu.%EC"APapamuan da kung alang patugut; ala lang marine! Babie lang ain-sakripisyung paganu karing sagradung hardin at duruluk insenso karing altar da ring paganu."D="AMenatili kung makasadia ban tanggapan ku lang matula deting memalen ku, deting mangasias a buntuk a darapat e ustu at darapat king sarili dang kaburian.C 3"ANgana ning Ginu, Makasadia kung makibat karing panalangin da ring taung pinili ku, oneng e la menalangin. Panenayan kung panintunan da ku, oneng e ra ku penintun. E ya menalangin kanaku ing bansa agyamang parati kung makasadiang ipakibat karela: Atyu ku keni; saupan da kayu. B "@ Ginu, ayamyam mu iting sablang milyare? E ka gawang nanuman at paburen mu na kami mung magkasakit maygit king agyu ming pibatan?7Ag"@ Ing Templo mi, ing banal at malagung lugal nung nu ra ka pinuri ding kekaming makatua, mipatag ya king gabun uli na ning silab. Melasak la ding sablang lugal ming pakamalan.l@Q"@ Mengari la king disyerto ding banal mung siudad at melasak ya ing Jerusalem at likuan de ring tau.2?]"@ inya e mu sana lulubusan ing mua mu kekami, e mu na la sana gaganakan pa ding kekaming kasalanan king alang kapupusan. Ikami ding taung pinili mu; malunus ka sa kekami.y>k"@Oneng ika, Ginu, ing kekaming tatang. Mengari kaming pila at ika ing miyuyubug kekami. Ika ing linalang kekami,0=Y"@Ala metung mang lalapit keka ban manalangin; ala metung mang lalapit keka ban maniawad saup. Pimpan mu ing sarili mu kekami; gilutan mu kami uli da ring kasalanan mi.;<o"@Meging makasalanan ke ngan; agyang ing pekamayap ming dapat mengaring basan a marinat. Uli da ring kasalanan mi, meging anti kaming bulung a lalangi at pipaidpaid na ning angin.K;"@Matula mu lang tatanggapan detang manakit tula king pamaniapat dang matulid, detang makaganaka nung makananu mu lang buring mibiebie. Mimua ka kekami, makanyan man sinulung mi ing pamaniapat ming kasalanan. Agyamang maragul ing mu mua kekami, tiglus mi pa mu rin ing pamaniapat e ustu manibat na kanitang mumunang panaun.:7"@Ala pang menakit at mekaramdam king metung a Dios a anti ika a darapat karing anti kareting bage para karetang mibibili king karelang kapanayan keka.9+"@Kanitang misan a panaun tinipa ka at ginawang miyayaliwang makatakut a bage a e mi panenayan; ikit da ka ring bunduk at ginalgal la king takut.83"@Galgal lang anti ing danum a bubukal babo ning api. Tipa ka at ipakit ing upaya mu karing kalaban mu at pagalgalan mu la ding bansa king arapan mu.h7 K"@Baket e me gabakan ing banua at tipa ka? Akit da ka kanita ding bunduk at galgal la king takut.q6["?Linawe mu kaming balamu wari kapilan man e mu ke pa sekupan; anti waring e ke meging pili mung memalen.m5S"?Ikami, ding memalen mung banal, tinabi da kami ding kalaban at lepastangan de ing kekang santuaryu. 4 "?Baket paintulutan mung mililisia kami karing kekang dalan? Baket paburen mu ing kesiasan ming buntuk at ing pamipainggulut mi keka? King uli ra detang susuyu keka magbalik ka kekami at king uli da ring taung kekang pinili a menatiling bandi mu kapilan man.!3;"?Ika ing kekaming tatang. E ra ke kikilalanan agyang di Abraham at Jacob a makatua mi, oneng ika, Ginu, ing kekaming tatang, e mu ke tiknangan liligtas.a2;"?Ginu, lawan mu kami ibat king banuang tuknangan mu, busal ning kekang kabanalan at ligaya. Nukarin ing maragul mung malasakit para kekami? Nukarin ing upaya mu? Nukarin ing lugud mu at lunus? E mu ke sa kakalinguan.h1I"?Nung makananung tatairan na la ning pastul ding baka king malabung a dikut king kapatagan, makanyan na lang dininan kanawan ning Dios ding taung pinili na. Penimunan ne ing balen na at iti migdalang dangalan king lagyu na. 0 "? /{"? Nu ya karin ing Ginung ginamit king upaya na at dinapat makapagmulalang bage king kapamilatan nang Moises; sigsag ne ing danum ning dagat at tinaid na la ding memalen na libutad ning malalam a danuman ban akua na ing alang kapupusan a kabantugan para king sarili na? Alipatan de ing dagat king pamanimuna na ning Ginu karela, anti lang kabayung malyap; e la bitasang misakab..!"? Oneng aganaka ra kanita ing karelang milabas, itang panaun nang Moises a talasuyu ning Ginu. Kaybat kitang da, Nu ya karin ngeni ing Ginung migligtas karing manimuna na ning balen na keta king dagat? Nu ya karin ing Ginung minie king banal nang espiritu kang Moises?-{"? Oneng linaban la king Ginu at pepalungkut de ing banal nang espiritu. Inya meging kalaban de ing Ginu at lebanan na la.L,"? king sabla rang kasakitan. E ya metung a anghel, nune ing Ginu mismu ya ing migligtas karela. Linigtas na la uli na ning lugud na at lunus. Ya ing parating mimingat karela king milabas a panaun.l+Q"?Nganang sinabi ning Ginu, Ila ding taung pinili ku; e ra ku pagtaksilan. Inya naman linigtas na laE*"?Isalita ku ing e kukupas nang lugud ning Ginu, purian ke king sablang depat na kekatamu. Lubus na lang binendisyunan ding memalen ning Israel, uli na ning lunus at lugud nang alang kupas.q)["?King mua ku demusak ku la ding sablang bansa at simbulat ku la. Tigtug ku ing karelang daya king gabun.*(M"?Inyang miglalawe ku, mipamulala ku king ikit ku uling ala metung mang sumaup kanaku. Oneng ing mua ku ya ing pepasikan kanaku, at ikua kung dili ku ing tagumpe. '"?Inari ku king lub ku king dinatang na ing aldo ning pamagligtas karing taung pinili ku; oras na ban parusan ku la ding kalaban da.;&o"?Nganang mekibat ning Ginu, Anti ding ubas demusak ku la ding bansa at alang dinatang ban sumaup kanaku. King mua ku telasan ku la, at ing daya ra ya ing pepalare king imalan ku.c%?"?Baket ing susulud na malutu a kalupa na ning lalaking daramusak ubas king pigagawan alak?c$ A"?Ninu iting daratang ibat king siudad ning Bozra ning Edom? Ninu iting makamal a makapiblas malutu, lalakad mitmung kayupayan, at sikanan? Ya ing Ginu, ing mayupayang magligtas; daratang ya ban ihayag na ing tagumpe na.3#_"> Mayaus kayung Banal nang Memalen ning Dios, Ding Taung Linigtas ning Ginu. Ing Jerusalem mayaus yang Siudad a Pakamalan ning Dios, Ing Siudad a E Na Pepaburen ning Dios.4"a"> king ing Ginu ipabalu na ing anti kaniti king yatu: Sabian yu karing memalen ning Jerusalem king daratang ya ing Ginu ban magligtas kekayu; darala na la taung segipan na!!!"> Lumual kayu, ikong memalen ning Jerusalem at gawang dalan para karing magbalik yung kabalen! Isadia ye ing dalan a malualas; ilako lang batung kalatkalat! Mibili kayung tanda ban abalu da ring bansa fig,... gawang dalan para karing magbalik yung kabalen!,(62:10)fig*D "> Oneng ikong tinanam at minalut king trigu ing mangan king tinape na, at munie kapurian king Ginu! Ikong tinanam at minupul ubas ikayu ing minum king alak karing patyu ning kakung Templo.A{">Tapat nang pengaku ning Ginu, at kapamilatan ning upaya na iti tuparan na: Ing kekong trigu e na maging kabiayan da ring kekong kalaban, at e na la minum ding dayuan king kekong alak.">E re sukat patugutan ing Ginu anggang ing Jerusalem e ne italakad pasibayu, at anggang e ya maging siudad a pupurian ning mabilug a yatu.)K">Jerusalem, karing pader mu mibili kung guardia; bengi at aldo sukat lang e magtahimik ban pangaku ning Ginu ipaganaka ra, at e ra paintulut ing makalinguan la.`9">Mangari ya king lalaking makiasawa king babaing kakasal na, itang miyubug keka pakasalan na ka. Nung makananung ing lalaking bayung kasal mayayama ya king ayasawa na, ing kekang Dios makanyan yang mipamatulan keka.)K">E na ka pasibayung mayaus Mipaburen; ing bansa mu e ne mipamansagan, Ing Babaing Likuan ning Asawa na. Ing bayu mung lagyu Ing Dios tutula ya Keka! Ing bansa mu mayaus yang Masaya ing Bie nang Talasawa, uling ing Ginu metula ya keka at mangari yang metung a asawa para king kekang bansa.G">Mangari kang malagung korona at mal a diadema para king Ginu,-">Jerusalem, sablang bansa akit dang kekang pamanagumpe! Ligaya mu akit da ring karelang ari. Mayaus ka king bayung lagyu, lagyung ibie ning Ginu. /">Magsalita ku ban sikan ya lub ing Jerusalem; e ku magtahimik anggang e ya mikabus, at anggang ing tagumpe e ya sunlag anting sulu ning kabengian."="= Nung makananu lang sisibut at tutubu ding bini makanyan na lang iligtas ning Ginung Dios ding taung pinili na, at ding sablang bansa purian de ing Ginu.3"= Magsaya ya ing Jerusalem uli ning depat ning Ginu. Mengari ya king dalagang makaimalan pangkasal. Pibablas ne ning Ginu king tagumpe at kaligtasan!}"= Mibantug la karing sablang bansa; abalu na ning balang metung a manakit karela king ila ding taung kakung binendisyunan.E"=Ngana ning Ginu, Kaluguran ku ing hustisia, kasaman ku ing pamanako at ing sablang e mayap. Ding taung kakung pinili tapat ku lang ablasan; karela gawa kung kasunduan a alang kayangganan.0Y"=Miyangganan nang kekong kamarinayan at alang dangalan. King sarili yung gabun karin kayu manuknangan, maging dobli ing kekong pibandian; tula yu manatili kapilan man."=Makilala kayung pari ning Ginu, talasuyu ning Dios tamu. Tamasan yu ing pibandian da ring bansa, at ipagmaragul yu king iti kekong bandi.+"=Aliwa lang tau ding sumuyu keka. Pastulan da lang kawan mung tupa at baka, gabun mu karelang tamnan, at mulahan mung ubas karela yang lingapan.@{"=Larinan da lang siudad a maluat nang sira at makaragsa."=ban detang tatangis king Zion kaku lang atdanan tula at saya king lugal ning kalungkutan, lugal king tangis magkanta lang kapurian. Mangari la karing tanaman a tenam na mismu ning Ginu. Daptan da ngan ing matulid at ustu, at purian de ing Dios uli ning depat na.=s"=Tinubud na ku ban sabian king miras na ing panaun ban ing Ginu iligtas ne ing balen a pinili na, at sambutan karelang kalaban. Tinubud na ku ban ding tatangis kaku lang paligayan,q  ]"=Kitmuan na ku ning Ginung Dios king espiritu na. Pinili na ku at tinubud ban karing kalulu mayap a balita iyatad ku, ban uluan lang pusung sugatan, ban ihayag karing bihag ing pangaligtas da at ing kalayaan karing atyu king sukulan.6 e"<Agyang ing pekamalati at kalulu mung diling pamilya maging maragul yang anti ing bansang mayupaya! Iti daptan kung agad potang ing panaun a mituldu datang na. Aku ing Ginu!E "<Ing matulid yang daptan ding kekang memalen, at maging bandi re kapilan man ing gabun a kakung pengaku. Tenam ku la, aku ing karela linalang ban karing sabla sabian da ing kakung degulan. "<Ding aldo ding kalungkutan mu miwakasan na la. Aldo at bulan lunto-lumbug la, oneng aku, ing Ginu, ing maging sulu mung alang angga.v e"<E mu ne maging sulu ing aldo king kayaldawan o ing bulan neng kabengian. Aku, ing Ginu, ing maging sulu mung alang kapupusan; ing sala ning kakung ligaya ya ing sunlag keka. fig,Aku... ing maging sulu mung alang kapupusan...,(60:19)fig*(I"<Ing inge ning bigsikan e na maramdam; e na datang king kekang bansa ing kasiran. Maging anti kung pader a mag-dipensa keka; purian mu ku uling linigtas da ka.H "<Gintu ing idala ku keka at e tangsu, pilak at e bakal; tangsu at e dutung; bakal at e batu. Ding keka manimuna e ra na ka gipitan; uling gawan ku lang pamuntuk a ating hustisia at kapayapan.D"<Anti ing metung a imang pasusu king anak na ding bansa at ding ari lingapan da ka. Abalu mu king aku, ing Ginu, ing migligtas keka, ing mayupayang Dios ning Israel ya ing keka magpalaya.;o"<E na ka pasibayung mipainggulutan at pikakasaman ni siudad a melakuan at mipaburen. Gawan da kang marangal at mitmung leguan, metung a lugal ning tula angga king kapilan pa man.q["<Datang la ding anak da ring keka menggipit, at duku ban kagalangan keka ibie ra. Samba la arapan mu detang kanitang misan keka meninsultu. Ing Siudad ning Ginu ing keka ra ipamalagyu, Zion, ing Siudad ning Dios a Banal ning Israel.,Q"< Ding tanaman a pino, hunipero, at sipres a pekamasanting a tanaman karing gubat ning Lebanon idatang da la ban paglarin keka, Jerusalem, ban ing Templo ku magawa yang kitmuan leguan, ban siudad ku maging maligaya ya. fig,...a pekamasanting a tanaman karing gubat ning Lebanon...,(60:13)fig*=u"< Oneng ding bansang e susuyu keka malasak lang lubus.wg"< E la mikabat ding pasbul dalan mu king aldo at bengi ban ding ari ding bansa ayatad da keka ing pibandian da.D"< Ngana ning Ginu king Jerusalem, Tau lang dayuan ding maglarin karing kekang pader, at karelang ari keka sumuyu la. King uli ning mua ku pepasakitan da ka, oneng ngeni lunus ibie ku keka.y"< Barku lang ibat karing marayung bansa, piniling tau ning Dios yuyuli da la. Pilak at gintu ing darala ra ban ing lagyu ning Ginu parangalan da, ing banal nang Dios ning Israel a makipasari karing sablang bansa ban parangalan lang taung pinili na.q~["<Nanu la deting maglayag pakakalale daratang anting biga; anti lang patipating mumuli king tuknangan da?E}"<Sablang tupa ning Kedar at Nebayot maging ain-sakripisyu lang keka ra ibie; king altar da ibie ban ing Ginu ya ing paligayan. Mas matindag ya kesa king sadia ing Templong gawan ning Ginu.&|E"<Manibat king Midian at Efa kamelyu datang la ngan. Ibat Seba naman gintu at insenso ing karelang daralan. Ipamalita da ring tau ing mayap a depat ning Ginu!8{i"<Akit mu yan at mikatmuan kang tula; galgal ka uli na ning kekang kaligagan. Idala ra keka ing pibandian da ring bansa. Keka datang ing pibandian a ibat king lipat ning dagat.qz["<Lumawe ka king makapadurut, at kekang lawan ing malilyari; kekang memalen mititipun la ban muli keka! Datang lang ibat king marayung lugal ding anak mung lalaki. Datang la ding anak mung babai a kikilikan dang anting anak a malati.kyO"<King uli ning kekang sala datang la ding bansa. Ari datang la uling ing bayu mung aldo saslag ya.x{"<Mitakpan la king kadalumduman ding aliwang bansa. Oneng keka ing sulu ning Ginu sunlag ya; ing ligaya na manatili keka!]w 5"OSNMMKK,J|IHHdGFFKEPDDRCBB*Aa@@k?t>>>N==d<;:98S77/654C322,1O00P/..-,,%+ **((J''/&u%$$$K#^"a"!e Mp]YvJ!1 n ( W  fET f1E,E mu wari akakit ing pamaniaptan da karing siudad ning Juda at karing siudad ning Jerusalem?E0,Ngana kanaku ning Ginu, Jeremias, e na ka manalangin para karing taung deti. E na ka manangis o manalangin para karela; tuknang na kang makisabing mayap kanaku uling e ra ka pakiramdaman./,Itabi da kayu king arap ku a antimo ing depat ku karing kekayung kamaganak, ding memalen na ning Israel. Aku, ing Ginu, ing migsalita.;.o,Inya naman, daptan ku keting Templo ku a panaligan yu itang depat ku king Silo. Daptan ku naman keting lugal a iti a binie ku karing makatua yu at kekayu ing depat ku king Silo.-', Depat yu la ngan deting sablang kasalanan at agyang migsalita kung ulit-ulit e kayu mebisang makiramdam. E kayu mekibat inyang inaus da kayu.1,[, Munta kayu king Silo, ing minunang lugal a pinili ku ban karin ku misamban at lawan yu nung nanu ing depat ku kaniti uli da ring kasalanan da ring memalen kung Israel.g+G, Bala yu galang salikutan ya ing Templo ku para karing mapanako? Akakit ku ing pamaniaptan yu.*7, Daraptan yu la deting bage a kasaman ku at kaybat lalapit kayu at tatalakad king arapan ku, king kanakung sariling Templo at ngayu, Ligtas kami keti!8)i, Manako kayu, makamate kayung kalupang tau, makipangalugud kayu, magsalita kayung kalaraman, babie kayung ain-sakripisyu kang Baal, at sasamba kayung aliwang dios a e yu balu.S(,Lawan yu, binili yu ing kekayung kapanaligan karing amanung mapaglinlang.)'K,Nung magbayu kayu, paintulut ku kanita ing pamanatili yung manuknangan keting bansang binie ku karing kekayung makatua bilang pibandian yu king kapilan pa man.&,Tuknangan yu na ing pamagsamantala karing dayuan, karing ulila, at karing babaing mebalu. Tuknangan yu na ing pamakamate karing alang kasalanan a memalen na ning bansang iti. Tuknang na kayung sasambang aliwang dios uling iti ya ing makasira kekayu.%w,Alilan yu ing paralan na ning pamibiebie yu at ding bage pamaniaptan yu. Parehu sa ing lawe yu king metung at metung.1$[,Tuknang na kayung manalig kareting amanung mapaglinlang: Panatag kami bili keti! Iti ya ing Templo ning Ginu, iti ya ing Templo ning Ginu, iti ya ing Templo ning Ginu!#,Ya iti: Alilan yu ing paralan na ning pamibiebie yu at ding bage pamaniaptan yu ban paintulut ku ing pamanatili yung manuknangan keti."{,Sinabi na kanaku king talakad ku karin at ibalita ku karela itang pasabi na ning Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel.t! c,Tinubud na ku ning Ginu king pasbul dalan ning Templo nung nu la lulub ding memalen na ning Juda ban samba.W ',Mayaus lang pilak a e metanggap, uling aku, ing Ginu, ing e tinanggap karela.O,Mapali neng mapali ing ornu, oneng e bisang malaso at matanggal ing dinat at kalawang. Alang kabaldugan ing isundu la pang daralisayan ding taung kanakung pinili uling e la milalako detang e mayap.-,Mapaglaban la at masias a buntuk, kasing kasias na la ning tangsu at ning bakal. Baluktut la ngan a dapat; lakad-lakad lang mangalat kapanyiran.%,Jeremias, subukan mu la ding taung kanakung pinili nung makananu meng susubukan ing bakal king api, at lawan mu nung nanu lang uri pangatau.#?,Nganang sasabi ning Ginu karing taung pinili na, Magsulud kayung imalan a magaspang at magbiling-biling king abu. Tumangis kayung kapait-paitan antimo ing pamanangis yu king kabubugtungan yung anak a lalaking mete. Salake ya king oras a e yu piadian ing datang ban manlasak kekayu.R,E ke mangangas lulual king marangle o lumakad man karing dalan, uling pakasandata la ding kekeng kalaban at makatakut ing makapadurut kekami. fig,Dimdam mi na ing balita at mangaina kami...,(6:24)fig*&E,Ngara ding memalen ning Jerusalem, Dimdam mi na ing balita at mangaina kami; mararaig kami king sindak at king sakit a kalupa na ning king babaing manganak.N,Makasadia na la ding karelang pana at espada; mabagsik la at alang lunus. Mengari la king darabungbung a dagat neng pakasake la karing karelang kabayu. Magsadia na la ban labanan de ing Jerusalem.%,Ngana ning Ginu, Daratang la ding taung ibat king metung a bansa king norti; magsadia yang makigera ing metung a marayu at mayupayang bansa.&E,Inya paburen ku lang mitisud at misakab ding taung deti. Mate la ding lalaki, ding tata ampon ding anak at antimu rin ding mikakaluguran at misisiping bale.@y,Nanu tang ulaga na ning insenso a darala ra kanaku ibat Seba o ning miyayaliwang pabanglu a ibat king marayung bansa? E ku la tanggapan ding ain da o tumula karing ain-sakripisyu da.4a,Yatu, makiramdam ka! Bilang parusa king sablang e mayap dang nasa, parala kung kasiran karing taung deti uling tinggian da ing turu ku at e da la pemintuan ding amanu ku.,Inya ngana ning Ginu, Makiramdam kayu, ikayung aliwang bansa at lawan yu ing malapit nang mapalyari karing taung pinili ku.3,Kaybat na nita, memili yang taung magbante ing Ginu ban makiramdam king babala a payabut na ning trumpeta. Makanyan man sinabi ra, E ke makiramdam!),Nganang sinabi ning Ginu karing taung pinili na, Talakad kayu karing salapungan da ring dalan at maglalawe kayu. Pangutang yu la ding matuang dalan at nung nu ya karin ing masanting diling dalan. Karin kayu dumalan at mie kayu king kapayapan. Oneng sinabi ra, E ke bisa! ,Merine la wari inyang depat da la reting makasumaming bage? Ali la! E la bitasang merine. E la man biasang dumine. Inya naman, miragsa la nung makananu lang miragsa ding aliwa. Kabud digpa ku gamat karela, ita na ing kawakasan da. Aku ing Ginu, ing migsalita./W,Bagya mu nung uluan da la ring taung kanakung pinili; lalawan da lang alang kabaldugan ding sugat da. Ngarang sasabi, Masalese na ing sabla ngening e naman masalese., Magpakabandi ya ing balang metung, maragul at malati, king e ustung paralan; pati ding propeta at pari biasa na lang mamirait karing tau.!, Miyabie la ding bale ra karing aliwa, antimu rin ding marangle ra at ding asawa rang babai. Parusan ku na la ding memalen na niting bansa.Q , Ginu, aku man tatablan na na ku ning mua mu karela; e ku na agyung aguantan. Kanita ngana kanaku ning Ginu, Sulung, ibugnus mu ing mua ku karing anak a atyu karing dalan, karing sablang pititipunan da ring kayanakan a lalaki. Magisan la ngang mayakua ding miyasawa, lalaki at babai, at e la miligtas pati ding matua nang matua.M , Ngaku, Ninu ing makiramdam kanaku, nung magsalita ku karela at dinan ku lang babala? Masias la buntuk at e la bisang makiramdam king pasabi mu; gagawan dang pikaylian ing pasabi mu kanaku karela.W ', Ngana kanaku ning Ginung Mayupaya, Napnapan de ing Israel antimo nung makananu yang magigisan mayayagtal a bunga ing mulahan ubas. Inya kabang ating panaun iligtas me ing balang metung a agyu mung iligtas.J  ,Memalen ning Jerusalem, paburen yung maging babala la kekayu deting kaligaligan, nung ali, lakuan da kayu; gawan keng anting disyerto ing kekayung siudad, lugal a alang manuknangan metung man. ,Nung makananu neng apapanatiling malinis ning talaga ing danum na, ing Jerusalem naman papanatilian nang sagiwa ing dapat nang e mayap. Daramdaman ku ing pamanampalasan at pamanyira kilub ning siudad; ala kung akakit nune mu ding taung masakit at ding sugatan.X),Inutus na ning Ginung Mayupaya kareting ari ing kuturan da la ring tanaman, at gawa lang buntun gabun ban kubkuban ya ing Jerusalem. Ngana ning Ginu, Parusan ke iting siudad uling mitmu ya king pamanggipit.O,Lumusub tamu agyang bengi na; lasakan ta la ding kuta na ning siudad.@y,Sabian da, Magsadia kayung lusuban ya ing Jerusalem! Magsadia kayu! Lumusub tamu king kaugtuan aldo tapat! Oneng ngarang sumabi kanita, Tauli ta na; lalbug ne ing aldo at sisilim na.+O,karin la gawang kampu ding ari ampon ding sundalus da. Padurutnan de ing siudad karing toldang italakad da at magkampu ya ing balang metung king lugal a buri na.H ,Malagu ya at maslag ing siudad ning Zion, oneng masira ya iti;x k,Memalen ning Benjamin, tumakas kayu ba kayung miligtas! Lakuan yu ne ing Jerusalem! Tiupan yu ne ing trumpeta king Tekoa at gawa kayung dapug bilang senias king Bet-Akerem. Malapit nang datang ing kasakitan at kasiran a manibat king norti.hI,pawang kalaraman ing sasabian da ring propeta, ding pari ila ding mag-ari at tutuki king buri da reting propeta, at ala yang bitasang tutul ing balen ku. Oneng nanu kaya ing daptan da potang miwakasan na iting sabla-sabla?M,Milyari king bansa ing metung a makapangilabut at makatakut a bage:[/,Oneng aku, ing Ginu, parusan ku la karing bage depat da. Ganti ku kaniting bansa.*M,mataba la at labis-labis king pamangan. Alang patugut ing dapat dang e mayap. E ra babie karing ulila ing matulid ni papakit nanumang hustisia karing magigipit.F~,Nung makananung kakatmuan ne ning metung a mangasu ing aula na karing ayup, makanyan da lang kitmuan ding taung deti ding bale ra karing pibandian a simsam da. Inya mayupaya la at mabandi;5}c,Manuknangan la ding taung e mayap libutad da ring taung kanakung pinili. Kalupa da la ring taung miyuyumang bitag at manenaya ban dakap ayup; minumang na la ban dakap tau.j|M,Makanyan man, ding kekayung kasalanan ilang sinabat kareting mayap a bage ban e yu la nabangnan.({I,E yu bitasa mang aisip ing galangan yu ku agyang parala kung uran king panaun ning uran kaybat ning dimla at dirinan da kayung panaun para mupul balang banua.Vz%,Oneng ikayu, masias kayu buntuk at mapaglaban; ginulut kayu at likuan yu ku.Zy-,Aku ing Ginu, obat ala kayung galang man kanaku? Baket e kayu galgal king arapan ku? Binili ku ing balas anting peka angganan ning dagat, metung a manatiling angganan a e na alipatan. Malyaring malimbuyu ya ing dagat, oneng e ne malyaring lagpus king pampang; malyaring dabungbung masikan ing alun, makanyan man e ne malyaring alipatan.(xI,Pansinan yu iti, ikayung memalen a mangmang at alang balu; atin kayung mata, oneng e na ko man manakit, at atin kayung balugbug, oneng e na ko man makaramdam.Xw),Ngana ning Ginu, Sabian mu karing lahi nang Jacob at karing memalen ning Juda:v!,Jeremias, potang ikutang da nung nanu ing sangkan nung ba't depat ku la deting sablang bage, sabian mu karela king makananu lang ginulut kanaku at sinuyu karing dios da ring dayuan king mismung bansa ra, makanyan la namang sumuyu karing dayuan king bansang e karela.tua,Nganang sasabi ning Ginu, Makanyan man, e ku la lubus gisanan karing aldo deta ding taung kanakung pinili.$tA,Laklakan da ing kekayung pupul at ing kekayung pagkabie; paten da la ring anak yung lalaki at babai. Gisanan da lang paten ding sese yung baka at tupa; siran da la ring kekayung tanaman a ubas at higera. Lasakan da la ring karelang sundalus ding siudad yung pakakuta a panaligan yu.Ls,Sundalus lang masikan ding mamana na at makamate lang alang lunus.4ra,Memalen ning Israel, magdala yang bansang manibatan king marayung lugal ing Ginu ban lusuban na kayu. Masikan ya at matua nang bansa; bansa yang e yu aintindian a salita.jqM,Ngana kanaku ning Ginung Dios a Mayupayang tutu, Jeremias, uling makanyan lang migsalita ding taung deti, gawan ku lang anting api ding amanu ku king asbuk mu. Maging anti lang dutung ding tau at gisanan na la ngan ning api. p, Sinabi da pa king mistula la mung lalabul angin ding propeta at ala ne man karela ing amanu ning Ginu. Makanyan ing malyari karela!o, E la tapat king Ginu at ngarang sinabi, Siguradung ala yang daptan kekatamu. E tamu dumalan kasakitan; e mika gera o danup keti kekatamu.cn?, Lubus da kung pigtaksilan ding memalen ning Israel at Juda. Aku, ing Ginu, ing migsalita.Xm), Parala kung kalaban ban kuturan da lang mulahan dang ubas ding taung kakung pinili, oneng e da la lubus siran deti. Sabian ku mu karela king makagyung paglako da la sanga, uling e la kaku ding sangang deta.jlM, E ku la wari sukat parusan kareting bage pamaniaptan da at magbengansa king bansang anti kanite?gkG,Mengari la karing mabsing kabayung bulugan; maliswas la king pamagnasa king asawa ning aliwa.9jk,Nganang kinutang ning Ginu, Baket kailangan ku lang patawaran ding kasalanan da ring taung kakung pinili? Gilutan da ku at sinamba la karing dios a e naman tutu. Pepakan ku la anggang bisa la, oneng dinapat lang pamakipangalugud at linabas da ing karelang panaun karing babaing magtinda king katawan da.?iw,Iti ing sangkan nung inya datang la ding leon ibat king kagubatan, at paten da la; ding asung-gubat a ibat king disyerto paglapakan da la, at gumala lang leopardo libutad ding balen da. Malapak la nung lumual la ding tau karing bale ra, uli ning dakal dang pamikasala at ulit-ulit ing kataksilan da king Dios.whg,Puntalan ku la ding taung atyu king upaya, at makipagsalita ku karela. Siguradung balu da naman itang aduan ning Dios da, itang buri nang parapat ning Ginu karela. Oneng tinggian da ing kayupayan ning Ginu, at keya e la mebisang mamintu.'gG,Kanita ku aisip king deti kalulu la mu at mangmang. E ra balu ing karelang daraptan; e ra balu ing aduan ning Dios karela, itang parapat na karela ning Ginu.Tu,Daratang la ban dinan da lang babala ding bansa at sabian king Jerusalem king daratang na la ding kalaban a manibat king marayung bansa. Kukulio lang laban karing siudad ning Juda,Sw,Magdala lang e mayap a balita ding tubud a ibat king siudad ning Dan at ding ibat karing bunduk-bundukan ning Efraim.wRg,Jerusalem, wasan mu ing e mayap a atyu king pusu mu ban miligtas ka. Kapilan ka kaya tuknang mimisip e mayap?vQe, Lawan yu, daratang yang anti ding biga ing kalaban. Mengari lang alisus ding karung panggera na at mabilis la pa karing agila ding kabayu na. Makalunus tamu! Mate tana kanyan! fig,... daratang yang anti ding biga ing kalaban.,(4:13)fig*P), Ing daratang a angin a mamintu king utus ning Ginu masikan yang e palak kesa kaniti! Ing Ginu mismu ya ing misasaldak kayatulan king balen na.RO, Daratang ing panaun a mibalita karing memalen ning Jerusalem king ing metung a mapaling angin daratang yang papunta karela ibat king disyerto. E ne kalupa ning banayad a angin a mitatange mu king apa. N9, Kanita, sinabi ku, O Ginung Dios, tune mu lang alinlang ding memalen ning Jerusalem! Sinabi mung mika kapayapan, oneng makaumang ya ing espada karela.M, Kaybat, ngana ning Ginu, King aldong ita, masira la lub ding ari at ding pamuntuk; masdan la ding pari at mangapamulala la ding propeta. L,Inya, misulud kayung imalan a magaspang, ngulangul at manangis kayu, uling ing mabagsik nang mua ning Ginu e pa milako king Juda.lKQ,Anti yang leon a lulual ibat king salikutan nang lugal, lalage ne ing metung a manlasak karing bansa. Daratang ya ban lasakan ne ing Juda. Lakuan na lang lasak-lasak ding siudad na, at ala nang taung makapanuknangan pa karela.+JO,Ituru ye ing dalan papunta king Zion! Iligtas yu ing sarili yu! Magmalagua kayu! Uling ing Ginu parala yang kasakitan, at maragul a kasiran a manibat king norti./IW,Tiupan ye ing trumpeta king mabilug a bansa! Kulisak kayung masikan at malino! Sabian yu karing memalen ning Juda at Jerusalem ing munta la karing siudad a makakuta."H=,Ikayung memalen ning Juda at Jerusalem, tuparan ye ing kasunduan a gewa yung kayabe ku, ing kekayung Ginu, at italaga yu ing kekayung sarili kanaku. Nung ali, mikalabkab anting api ing mua ku uli da ring e mayap a bage depatan yu. Manduluk ya at metung man alang makapatda kaniti.&GE,Nganang sasabi ning Ginu karing memalen ning Juda at Jerusalem, Sarulan yu la ding e masasarul yung marangle; e yu la tatanam ding bini libutad ding suksuk.dFA,maging matulid at ustu para kekayu ing sumpa kayu king kapamilatan na ning lagyu ku. Ding sablang bansa kanita aduan da kanaku ing bendisyunan ku la at ila purian da ku. fig,... sukat ing mibalik kayu kanaku.,(4:1)fig*3E a,Ngana ning Ginu, Memalen ning Israel, nung bisa kayung magbalik, sukat ing mibalik kayu kanaku. Nung ilako yu la ding idolong kasaman ku at nung maging tapat kayu kanaku,fDE,Kailangan ing magkasat kami king dine at paburen ing takpan na kami ning kekaming kamarinayan. Ikami at ding makatua mi e ke pepatugut mikakasala laban king Ginung kekaming Dios. E ke bitasang memintu karing kautusan na.C,Oneng ing pamanyamba kang Baal, ing dios ning sablang sukat pikarine, ya ing pepasari king pangawala ra kekami ding sabla ming sese animal, ding anak ming lalaki at babai, ing sablang pipawasan da ring makatua mi manibat na kanitang minunang panaun.*BM,E na ke bitasang asaupan ning paganu ming pamanyamba babo da ring bunduk-bundukan. Bukud mung manibatan king Ginung kekaming Dios ing kasaupan para king Israel.4Aa,Magbalik na kayu, ikong sablang ginulut king Ginu; pakayapan na kayu at gawan na kayung tune tapat. Sasabian yu, Wa, lumapit na kami king Ginu uling ya ing kekaming Dios.?@w,Meramdam ing inge babo ding bunduk-bundukan: Iti ya ing memalen ning Israel a kikiak at magamuamu, uling mibiebie lang memalen na king pamikasala at kelinguan de ing Ginung Dios da.m?S,Oneng kalupa na ning metung a taksil a asawa, e ka meging tapat kaku. Aku, ing Ginu, ing migsalita.[>/,Ngana ning Ginu, Israel, pignasan kung tanggapan da ka bilang anak ku, at dinan malagung bansa; bansang malagung dili king mabilug a yatu. Buri ku ing ausan mu kung tatang, at e na ka gumulut kaku kapilan man.d=A,Makiabe ya ing Israel king Juda at ilang adua miyabe lang lumual ibat king pangayugse ra king bansang atyu king dane norti, at magbalik la king bansang binie ku karing makatua da. Maging pibandian da iti kabang panaun.Q<,Potang datang na ing oras a ita, mayaus yang Ing Tronu ning Ginu ing Jerusalem at mitipun la karin ding sablang bansa ban samban da ku. E ra na panusigan ing buri da ring masias at e mayap dang pusu.?;w,Potang merakal na kayu king lugal a ita, tuknang na lang babanggit ding tau tungkul king Kaban ning Kasunduan. E ra ne aisip o aganaka man; e ra ne kailangan man ni gawa pang aliwa.s:_,Dinan da kayung pamuntuk a mamintu kanaku at ila panibalan da kayung ating kabiasnan at ating aintindian.G9,Taksil a memalen, magbalik kayu; aku ing makibandi kekayu. Kuma kung metung kekayu king balang balen at kuma kung tidua katau king balang tribu, kaybat ibalik da kayu king Bunduk ning Zion.81, Tanggapan mu mu ing mikasala ka at king linaban ka king Ginung kekang Dios. Kilalanan mu at ibalita king tutu pin ing mekipangalugud ka karing aliwang dios king lalam ning balang tanaman a malabung at king e ka memintu karing kanakung kautusan. Aku, ing Ginu, ing migsalita.#7?, Inutus na kung munta kang Israel ban sabian ku, Taksil a Israel, magbalik na ka kanaku. Biasa kung lumunus at e na ku mua; e kabang kaba ing mua ku keka.}6s, Kaybat na nita, sinabi na ning Ginu kanaku king agyang ginulut ya ing Israel, mayap ne man kesa king taksil a Juda.S5, Kaybat na nita, i Juda, ing taksil a kapatad nang Israel, migkunwari yang magbalik kanaku; e laus king lub na. Aku, ing Ginu, ing migsalita. fig,...pamanyamba na karing batu at karing dutung.,(3:9)fig* 49, E ne tiblan ning dine ditak mu man. Dinatan ne ing bansa; dinapat yang kataksilan king kapamilatan na ning pamanyamba na karing batu at karing dutung.E3,Ikit na namang Juda king diborsyu ke ing Israel at tinabi ke uling pigtaksilan na ku. Makanyan man e ya mitakutan ing Juda at menugali ya namang anti ing babaing magtinda king katawan na.2%,Bala ku king magbalik ya kanaku kaybat nang depat iti. Oneng e ya migbalik kanaku at iti ikit na ngan Juda, ing taksil a kapatad nang babai.1,Ngana kanaku ning Ginu inyang i Josias ya ing ari, Ikit mu nung nanu ing depat na ning Israel, ing babaing taksil? Likuan na ku; at king balang bunduk-bundukan at lalam ding tanaman pekiapusan na ing dapat ning metung a babaing magtinda king katawan na.07,E manatili ing mua mu; e ka malyaring manatiling mua kanaku. Israel, ita ing sinabi mu, oneng depat mu mu rin ing sablang e mayap a agyu mung daptan.h/I,At ngeni sasabian mu kanaku, Ika ing Tata ku at pepakamalan mu ku manibat na inyang malati ku.9.k,Iti ya ing sangkan nung inya e minuran at e bitasang minuran agyang king panaun ning kauran. Pati itsura mu lupang babaing magtinda king katawan na; tutu na kang alang marine!\-1,Lumawe ka babo da ring bunduk-bundukan. Atin waring lugal a e ka menugaling anting babaing magtinda king katawan na? Penaya mu la king lele dalan ding lalaking kekang suki, nung makananu yang manaya ing metung a Arabo king disyerto karing maging biktima na. Dinatan me ing bansa king kapamilatan na ning pamagtinda mu king kekang katawan.0, [,Ngana ning Ginu, Nung idiborsyu ne ning lalaki ing asawa na, at ing babai naman kawanian ne at maging asawa ne ning aliwang lalaki, e na ne akuang pasibayu ning minuna nang asawa. Lubus neng minie dinat king bansang ita. Oneng ika, Israel, karakal mu kelaguyo at ngeni bisa kang magbalik kanako!+,%Mipalako kang e bubulad Ehipto uli na ning dine mu. Aku, ing Ginu, ing tinanggi karing kekang panaligan; ala kang pakinabangan karela.<*q,$Baket gewa mung mababa ing sarili mu king kapamilatan na ning pamaglapit mu karing dios da ring aliwang bansa? Mabigu ka king Ehipto antimo nung makananu kang mebigu king Asiria.$)A,#keka pang sasabian, Ala kung kasalanan; talagang e ne mua kanaku ing Ginu. Oneng aku, ing Ginu, parusan da ka uling lilingad mu ing depat mung pamikasala. (,"Mimantsahan ya ing susulud mung imalan king daya da ring pakakalulu at alang kasalanan; e king daya da ring mapanako. Makanyan man',!Tutu mu la mong balung pakitagpuan ding kekang palsintan. Maging ding e mayap karing babai atin lang malyaring pulutan keka.V&%, Malyari na la waring kalinguan ning kayanakan a babai ding alahas na o ing imalan nang pangkasal ning babaing kakasal? Oneng kelinguan da ku ding taung kanakung pinili kilub ding e mabilang-bilang a aldo.n%U,Memalen ning Israel, makiramdam kayu king kanakung sasabian. Meging anti ku waring disyerto kekayu, anting maralumdum at mapanganib a lugal? Baket sasabian yu ing daptan yu ing buri yung daptan at king e na kayu magbalik kanaku?$-,Perusan da kayu, oneng iti e mekakayap kekayu; e yu buri ing sasabianan da kayu. Anti kayu king mabangis a leon, pete yu la ding kekong propeta.G#,Nanu ing kekong sasaingsing? Baket linakan kayu laban kanaku?",Nu la karin ding kikilalanan yung dios a kekong gewa? Paburen yung ila ding magligtas kekayu, nung agyu ra, potang atyu kayu king kaligaligan. Juda, nung makananu la karakal ding kekang siudad makanyan la naman karakal ding kekang kikilalanan a dios.(!I,Mangapakarine kayu, ikayung sablang sasabi king ing kapirasung dutung ya ing kekong tata at king ing metung a batu ya ing kekong ima. Matupad iti uling ginulut kayu kanaku lugal king mibalik kayu kanaku. Oneng potang atyu kayu king kaligaligan, ausan yu kung datang ban iligtas da kayu.U #,Ngana ning Ginu, Memalen ning Israel, nung makananung mangapakarine ya potang marakap ya ing mapanako, ikayu ngan, ding kekayung ari at pamuntuk, ding kekayung pari, at propeta, mangapakarine kayu naman.r],Israel, e mo buring magagasgas ding kekang talampakan ni paburen lalangi ing kekang akmulan king pamanagal mu karing aliwang dios. Oneng sinabi mu, Ali! Makapasubu na ku. Aluguran ku na la ding dios a dayuan at kaku lang panintunan.M,kurakurakul libutad ning disyerto. Potang makaratang ya landi, ninu ing makasupil king Israel? E ne magal manintun ing bulugan a magnasa king Israel uling agad neng atagpuan king oras a makanyan. ,Makananu mung asabi king ing sarili mu e mu dinatan, king kapilan man e me simban i Baal? Ganakan mu ing kasalanan a depat mu king kapatagan; lawan mu ing depat mu karin. Mengari ka king dumalagang kamelyu a manintun potro, pulapulaying alang balung puntalan,ve,Agyang wasan mu ing sarili mu king matapang diling sabun, akit ku pa mu rin ing bakas ning kekang kasalanan.%,Tenam da kang anting piling ubas, anti ing pekamayap a bini. Oneng lawan mu ing milyari keka! Mengari ka king mebuluk at alang ulagang ubas.w,Sasabian ning Ginung Dios, Israel, gilutan mu king milabas a panaun ing kakung upaya; tinggian mu ing pamamintu at pamanyamba kaku. Karing balang matas a bunduk-bundukan, at lalam ding balang malabung a tanaman keka lang simban ding e tune dios.,Ing sarili mung alang kayapan ya ing mamarusa keka, at ing kataksilan mu kaku ya ing mangondena keka. Abalu mu nung nu anti kapait at alang kayapan ing likuan mu ku, ing Ginung kekang Dios; ala na kang galang nanuman. Aku, ing Ginung Dios a Mayupaya, ing migsalita.,Nanu mong mayap ing ibunga na ning pamamunta mu Ehipto? Atin kang apala king pamaninum mu king danum ning Ilug ning Nilo? Nanu mong mayap ing ibunga na ning pamamunta mu king Asiria? Atin kang apala king pamaninum mu king danum ning Ilug ning Eufrates?,Israel, ika mismu ing dinapat kanyan king sarili mu! Gilutan me, ing Ginung kekang Dios, kabang tatairan na ka king dalan.S,Wa, ding lalaki na ning Memfis at Tapanhes bilbal de bikan ing buntuk na.5c,Ding kalaban na anti lang leon a gagaleung; milalu kasikan ing galeung da. Gewa reng disyerto ing bansa na; melasak la ding balen na at ala metung mang manuknangan karela.fE,E ya ipus ing Israel; e ya mibait king panga-ipus. Obat ngeni panintunan de ring kalaban na?'G, uling ding taung pinili ku dinapat lang aduang pamikasala; ginulut la kaku, ing sibul ning malinis a danum, at ginawa lang pilulanan a e mu adatukanan danum.M, Mangapamulala ka, O banua, at masdan, aku, ing Ginu, ing migsalita,U#, Ala pang bansang menalili karing kikilalanan nang dios agyang e la tutu. Oneng ding taung kakung pinili pekilibe da ku, ing Dios a minie dangalan karela, karing e tutung dios a alang arapat mayap karela.!;, Munta ka king dane albugan king pulu ning Cyprus, at mitubud ka dane aslagan a sakup ning Kedar. Akit mu king ala pang bage milyaring kalupa ning keti., Inya aku, ing Ginu, iyarap keng pasibayu ing dalum ku laban karing taung kakung pinili. Angga na karing anak da ring anak da._7,E ra man kitang ding pari, Nu ya karin ing Ginu? Ding mismung kakung pari e da ku balu. Linaban la kaku ding pamuntuk; migsalita la ding propeta king lagyu nang Baal, at sinamba la karing idolong alang kabaldugan.M ,Dela ku la king matabang gabun, ban nabangnan da ing pupul at miyayaliwang bage mayap. Makanyan man karas da karin selaula de ing kakung bansa; gewa deng karumaldumal ing bansang binie ku karela.S ,E ra ku man aganaka agyamang linigtas ku la king Ehipto, at tinaid libutad ning disyerto: king bansang disyerto at kulkul, king malangi at makatakut a lugal a alang manuknangan at alang bisang dumalan.\ 1,Ngana ning Ginu: Nanung kamalian ing ikit da kaku ding kekong makatua at dinayu la kaku? Nanu ing sangkan ba't gilutan da ku? Simban da la ring alang kabaldugan a idolo, at ila mismu meging ala lang kabaldugan.b =,Ikayung lahi nang Jacob at tribu nang Israel, makiramdam kayu king mensahi na ning Ginu. 9,Israel, bukud mung kaku ka; ika ing banal kung pibandian. Peparala kung kasakitan at kasiran king ninumang manyira keka. Aku, ing Ginu, ing migsalita.!,king ibalita ku iting mensahi na king balang memalen na ning Jerusalem: Agaganaka ku ing kekang katapatan inyang kayanakan mu, nung nu anti karagul ing lugud mu kaku inyang pekasalan da ka; tikian mu ku king libutad ning disyerto, karing lugal a e bitasang mitamnan." A,Sinabi na kanaku ning Ginus a,Lumaban la keka, oneng e la maniambut uling kayabe mu ku at e ra ka paburen. Aku, ing Ginu, ing migsalita.J ,Ngening aldong iti gawan da kang anting makakutang siudad, anting metung a asias a bakal at anting pader a tangsu. Lumaban la keka ding ari ning Juda, ding pamuntuk, ding pari, at ding memalen.P ,E mu painan ing lub mu; munta ka at sabian mu la karela ding sablang bage inutus kung sabian mu. E ka tatakut karela; nung mitakutan ka ngeni karela lalu da kang pamatakutan potang atyu na ka karela. ~~u}||{$zLyyxwvv8u`ttsUrqpoo$mllYkjihgWf_^^ ]F\[[ZYXWW@VUUHTTScRQPPSO=NMM[LL.KJJbII[H|GGFEDDCCBBMA@??q>>=== ;;:#9{8\776Y5y33;2 0//.--4,++*_)x('&&%$$O#"" nS+d?^1rc6Ha ` ? R T $-p]Y,Aku, ing Ginu, sasabian ku keka ing daptan ku kareting propetang e ku naman tinubud, oneng magsalita la king kapamilatan na ning lagyu ku at sasabi king ing gera at danup e miras keting bansa: ila ding paten ku king gera at danup.-\S,Oneng ngana ning Ginu, King lagyu ku magsalita lang kalaraman deting propeta; e ku la tinubud ni dininan nanumang kautusan a magsalita agyang metung mu mang amanu. E la ibat kanaku ding vision a amanuan da, ding karelang pamamanula; bage lang alang ulaga a bunga namu ning karelang kaisipan._[7, Kaybat na nita sinabi ku, Ginung Dios, balu mu king ding propeta sasabian da karing tau king e mika gera o danup uling ita ya ing pengaku mu. Sasabian da pa king bukud mung ing kapayapan ya ing mag-ari king bansa.eZC, E ku pakiramdaman ing pamaniawad dang kasaupan agyang mag-ayunu la pa; e ku mu rin tumula karela agyang dinan da ku pang durulukan a sakripisyu at ain-a-binutil. Bagkus, paten ku la king gera, king danup, at king sakit.VY%, Ngana kanaku ning Ginu, E mu na aduan pa kanaku ing saupan ku la deting tau.rX], Nganang sasabi ning Ginu tungkul kareting tau, Aburi da ing tatakasan da ku at e la mebisang mamigil king karelang sarili. Inya e ku la katulan. E ku kalinguan ing depat dang kamalian at parusan ku la uli da ring karelang kasalanan.@Wy, Baket mengari ka king lalaking misdan, anti ing sundalung alang sikanan sumaup? Makanyan man, Ginu, atyu ka libutad mi, ikami ding taung kekang pinili; e mu ke lalakuan magdili-dili.FV,Ika mung bukud ing kapanayan ning Israel, ika ing magligtas kekami king kapahamakan. Baket mengari kang dayuan king kekeng kakarinan, obat anti kang maglakbe a manatili mung misan a bengi?SU,Mamaus la kaku ding taung kakung pinili. Ngara, Agyang ing kasalanan mi tetestigu laban kekami, makanyan man, Ginu, saupan mu kami antimo ing pengaku mu. Gilutan da kang e mu misan; mikasala kami keka.CT,Pakatalakad la karing taluktuk ding bunduk-bundukan ding malyap a asno, anti la karing animal a jackal a abut-abut pangisnawa; pupula la ring mata ra, uling ala lang akit a pamangan da.uSc,King marangle ing gaindung usa lalakuan ne ing bayung bait a biseru na, uling alang dikut king lugal a ita.Ry,E la mipaindatun ding ortelanu; tatakpan da lang karelang lupa, uling alang uran a mananabu at ing gabun mengabtak na.=Qs,Tutuburan da la ring mabandi ding karelang ipus ban kumang danum; pupunta la reti karing talaga, oneng danum ala lang akua; magbalik lang alang laman ding karelang banga. Mimina la lub at e ra balu ing daptan da, at tatakpan da lang lupa ra. fig,... magbalik lang alang laman ding karelang banga.,(14:3)fig*&PE,Manangis ya ing Juda, mamamate la ding siudad na; pakapase la king gabun ding memalen na uli ning lungkut da, at kukulisak yang maniawad saup ing Jerusalem.=O w,Nganang migsalita ning Ginu kanaku tungkul king lawi,N, Ikit na kayung darapat karing bage kasaman na. Ikit na kayung minta karing dios da ring paganu a atyu karing bunduk-bundukan at marangle; ikit na kayung anti ing lalaking magnasa king asawa na ning kasiping nang bale o anti ing kabayung bulugan a tatagal king kabayung babai. Memalen ning Jerusalem, mitakda na ing kapahamakan a dugpa kekayu! Kapilan kayu pa kaya magbayung bie?SM, Ing Ginu mismu ya ing lumabas kekayu at ilantad na kayu king kamarinayan.$LA, Iti ya ing sinabi nang maging kalma yu. Iti ya ing inari na king lub nang daptan na kekayu, uling kelinguan ye at uling menalig kayu karing e tutung dios.TK!, Ikalat na kayu ning Ginu anti ing are a ituki na ning angin ning disyerto.bJ=, Ayalilan na wari ning taung matuling ing kule na ning balat na; alako na la kaya ning animal a leopardo ding pultik na? Nung arapat da, ikayung alang daraptan a mayap malyari kayu namang mabiasang dapat king matulid. I9, Nung ikutang mu ba't milyari ngan iti keka, ba't megabak ing imalan mu at melapastangan ka puri, iti milyari uling ing kasalanan mu tune alang kalupa."H=, Nanu ing sabian mu ngening ding taung isipan mung kakaluguran mu ila pala mismu ding lumusub at sumakup keka? Manamdaman kang anti ing babaing manganak.G3, Jerusalem, lawan mu! Daratang lang ibat king norti ding kekang kalaban! Nu la karin ding taung pagmaragul mu, ding taung mipanibala king lingap mu?6Fe, Mipaligiran na la ding siudad king dane mauli na ning Juda; ala metung man a makalabas karela. Mebihag la at miyugse ding sablang memalen na ning Juda karing aliwang bansa.+EO, Ngana pa kanaku ning Ginu, Sabian mu king ari at kang ima na king kuldas na la king karelang tronu, uling mebalag na la karing buntuk da ring malagung korona ra.=Ds, Nung e kayu makiramdam, lihim kung kumiak uli ning kekong ketasan; Kumiak kung e makanyan-kanyan at ing lua ku magus, uling ding taung pinili ning Ginu mayakua la at maging bihag.0CY, Galangan ye ing Ginu, ing kekong Dios, bayu ya paratang dalumdum at bayu kayu mitakid karing bunduk; bayu na alilan misnang kapal a dalumdum ing sala a kekong asahan.VB%, Memalen ning Israel, migsalita ya ing Ginu! Magpakumbaba kayu at makiramdam.:Am, Kaybat na nita, pipupugkulan ku la anti ding banga, pengari at anak. E ku malunus karela ni pakit ganaka karela. E na ku malyaring pigilan ning lunus king pamakamate ku karela.]@3, Sabian mu kanita karela king aku, ing Ginu, katmuan ku lang alak ding memalen na niting bansa angga king lasing la; ding ari a lahi nang David, ding pari, ding propeta, at ding sablang memalen na ning Jerusalem.}?s, Ngana kanaku ning Ginung Dios, Jeremias, sabian mu karing memalen na ning Israel king ing balang metung a banga a lulanan alak sukat yang katmuan alak. Ipakibat da king balu ra king ing balang bangang lulanan alak sukat yang katmuan king alak.D>, Nung makananu yang matalik ing salol king awakan ning tau, makanyan ku namang pagnasan ing maging matalik la pangakalawat kanaku ding memalen na ning Israel at ning Juda. Depat ku iti ban ila ding maging taung kanakung pinili at magdalang kapurian at dangalan king kanakung lagyu. Oneng e la bisang memintu kanaku.\=1, E la mebisang mamintu kanaku deting taung e mayap. Masias la pa mu rin a buntuk at tune e mayap; sinamba la at sinuyung aliwang dios. Uli na niti, maging anti la kareting salol a linen a e na malyaring magamit.l<Q, Makanyan kung siran ing ketasan nang lub ning Juda at ing maragul nang ketasan lub ning Jerusalem.I; , Kaybat na nita, migsalita yang pasibayu kanaku ing Ginu. Ngana,:, Inya migbalik ku. Inyang miras ku king lugal nung nukarin ku la selikut, ikit ku king mesira la at e na la malyaring magamit.9, Kalabas ning mapilan a panaun, sinabi na kanaku ning Ginu king magbalik ku king Eufrates at kuanan ku la ding salol a linen.M8, Inya meko ku at selikut ku la king lele na ning Ilug ning Eufrates.v7e, Munta ka king Ilug ning Eufrates. Dalan mu la ding salol a linen at isalikut mu la king siwang da ring batu.I6 , Kaybat na nita, migsalita yang pasibayu kanaku ing Ginu. Ngana,$5C, Inya seli ku la at sinulud.4 3, Sinabi na kanaku ning Ginu king mako ku at saling mapilan a salol a linen at kaybat isulud ku la. Oneng sinabi na king e ku la tatalbug king danum.v3e, Nung e ya mamintu ing isanu mang bansa, lubus ku ne kanitang bagutan at siran. Aku, ing Ginu, ing migsalita.2!, Nung tanggapan de king mabilug dang pusu ing relihiun da ring taung kanakung pinili at nung isumpa ra, Ing Ginu mabie ya antimo nung makananu da lang pepasumpan kang Baal ding taung kanakung pinili. Maging dake na la kanita ning balen a kanakung pinili at mipala la.t1a, Oneng lunusan ku la kaybat ku lang leko; ibalik ku la ding balang bansa king mismung bansang tuknangan da.0, Ngana ning Ginu, Atin kung buring sabian karing kasiping nang bansa ning Israel a minyira king binie kung gabun king balen kung Israel. Ilako ku la deting taung e mayap karing karelang bansa; mangari la king tanaman a meputput. Iligtas ke ing Juda king gamat da.F/, Tinanam lang trigu ding taung pinili ku, oneng dikut ing karelang pinupul; megobra lang anggang binit da, oneng ala lang apala. Uli ning kakung mabagsik a mua e memunga ing karelang tenam.K., King malualas at karing matas nang lugal ning disyerto dinatang la ding lalaki ban maniamsam. Peparatang kung gera ban siran ya ing mabilug a bansa; ala metung mang makapibiebie king kapayapan.-/, Gewa reng alang kabaldugan a bansa; alang kasilbian king kakung arapan. Meging disyerto ya ing mabilug a bansa, metung man ala nang magmalasakit.,), Pinyira de ring dakal a pamuntuk a dayuan ing mulahan kung ubas; dekurak da la ring kakung marangle; gewa reng disyerto ing malagu kung bansa.2+], Mengari yang ayup ing bansang kakung pinili a mingatba-ngatba rang sasalakayan ding ayup a balawe. Sulung, agkatan lang malyap a animal ban datang at makisulu la naman.v*e, Ginulut la kaku ding taung pinili ku; gagaleung la kaku anti ing leon king gubat, inya kesaman ku na la man.?)w, Ngana ning Ginu, Pepaburen ku ne ing Israel; kaku yang tinggian ing kakung piling bansa. Ding taung kakung pakamalan king upaya ding karelang kalaban karin ku na la ngan pepailalam.6(e, Pati ding kapatad mung lalaki, mismung katubale mu, pigtaksilan da ka; mekiabe la king pamagtaksil keka. E ka magtiwala karela agyang magsalita lang masanting a amanu keka.u'c, Ngana ning Ginu, Jeremias, nung mapapagal ka king pamakisaglulu karing tau, makananu kang makapakisaglulu karing kabayu? Nung king malualas a lugal ala kang yaguanta, makananu kang maguanta libutad ning kagubatan king lele ning Jordan?]&3, Angga kapilan ing malangi ya ing bansa mi pati ing dikut karing marangle? Mate la ding ayup at animal uli ning dapat dang kasalanan ding kekeng kabalen, ding memalen a sasabi king e mu akakit ing karelang dapat.b%=, Oneng ika, Ginu, balu mu ku; ing daraptan ku akakit mu at balu mu nung nu anti ing lugud ku keka. Kaladkaran mu la't ilako deting tau anting tupang malapit da nang katatan; banten mu la angga king oras a paten da la.$5, Tatanam mu la at magyamut la; daragul la at mamunga. Mayap ngan ing sasabian da tungkul keka, makanyan man marayu na la man keka ding pilubluban da.w# i, Ginu, nung makipagmatulid ku keka tungkul king kakung kasu, mayakit king ika ing maki matulid. Makanyan man buri da ka pang pangutnan tungkul king hustisia. Baket mipapala la ding taung makasalanan? Baket magtagumpe la ding taung e tapat?$"A, Tikda ku na ing panaun para ipagpa ku ing kapahamakan karing memalen na ning Anatot. At metung man karela alang mitagan potang datang na ing panaun a ita.! , Inya ngana ning Ginung Mayupaya, Parusan ku la! Mate la king gera ding kayanakan dang lalaki; mate la king danup ding anak da. #, Pagnasan da kung mate ding lalaki na ning Anatot. Sinabi ra kanaku king paten da ku nung isundu ku ing pamanaral karing amanu na ning Ginu.eC, Kanita ngakung menalangin, Mayupayang Ginu, metung kang ukum a e mangabiran; paniubukan mu ing pamisip da at panamdam ding tau. Binili ku karing gamat mu ing kasu ku; paburen mung akit ku ing pamanablas mu kareting tau.hI, Mengari ku king mamung tupa a kinua ra at liwal ban paten, at e ku balu king ding e mayap a bage binalak da para kanaku la pala. Ngara, Tara, kuturan ta ya ing tanaman a ating bunga; paten ta ne ban lubus neng makalinguan.V%, Pepabalu na la kanaku ning Ginu ding tangka da ring kalaban ku laban kanaku.wg, Aku, ing Ginung Mayupaya, ing mitanam king Israel at Juda; oneng ngeni babalan ku lang kapahamakan. Ila mismu ding makipasari kaniti uling dinapat lang e ustu; pepamua da ku king kapamilatan na ning pamamie dang ain-sakripisyu kang Baal.  , Kanitang misan inaus ku lang mabulung a tanaman a olibong memungang dakal karing maniaman a bunga; oneng ngeni, kayabe ning biung a anting duldul, silaban ku la ding bulung na at pamaklian ding sanga na. fig,... silaban ku la ding bulung na...,(11:16)fig*-S, Ngana ning Ginu, Darapat lang e mayap a bage ding taung kanakung pepakamalan. Nanu ing matulid dang lungub king kanakung Templo? Isipan da galang king asabat da ing kapahamakan king kapamilatan na ning pamangawa rang pangaku at pamamie dang ain-sakripisyung animal? Tumula la mo kaya kanita?/W, Jeremias, tuknang na kang manalangin at makisabing mayap kanaku para kareting tau. E ku la pakiramdaman potang atyu la king kaligaligan at potang maniawad lang saup., Nung makananu la karakal ding siudad ning Juda, makanyan la naman karakal ding aliwang dios ding memalen na. Menalakad la namang dakal a altar ding memalen na ning Jerusalem ban pidinan dang ain-sakripisyu para kang Baal, ing makasumaming kikilalanan dang dios. Nung makananu la karakal ding dalan ning Jerusalem, makanyan la naman karakal ding altar a telakad da para kang Baal.[/, Mamunta la kanita ding memalen na ning Juda at Jerusalem karing aliwang dios a dirinan dang ain-sakripisyu at pasaup la karela. Oneng deting aliwang dios e da la malyaring aligtas potang datang na ing kasiran.%C, Inya ngeni, aku, ing Ginu, babie kung babala karela king paratang kung kasiran karela at e la makatakas. At e ku la pakiramdaman potang maniawad lang saup.b=, Migbalik la karing dapat dang pamikasala ding makatua da at tinangging tupad king parapat ku karela. Sinamba lang aliwang dios. Parehu lang linabag ing Israel at ing Juda king kasunduan a pikayari mi ding makatua da.nU, Ngana pa kanaku ning Ginu, Atin lang tatangkang laban kanaku ding memalen na ning Juda at Jerusalem.-, Oneng e ra ku pekiramdaman o pemintuan. Bagkus, sindu na ning balang metung ing kesiasan nang buntuk at ing dapat nang e mayap. Inutus ku karela king tuparan de ing kasunduan, oneng e la mebisa. Inya naman pepagpa ku karela ing sablang parusang mababanggit king kasunduan.#?, Inyang liwal ku la ding makatua da karin king Ehipto, sinabi kung matimid karela king pamintuan da ku at angga man ngeni dirinan ku lang babala ding tau.uc, Ngana kanita ning Ginu kanaku, Munta ka karing siudad na ning Juda at karing dalan ning Jerusalem. Ibalita mu karin ing mensahi ku at sabian mu karing memalen king dinan dong pansin ding kayaduanan na ning kasunduan at pamintuan da la./, Tuparan ku kanita ing pangakung binie ku karing karelang makatua, king ibie ke ing mayap at matabang gabun a ngeni bandi ra na. Ngaku, Opu, Ginu.H , Iti ya ing kasunduan a pikayari mi ding makatua yu kanitang liwal ku la karin Ehipto, ing bansang mengaring milalablab a ornu para karela. Sinabi ku karela king pamintuan da ku at tuparan ing sablang inutus ku. Sinabi ku karela king nung pamintuan da ku ila ding maging taung pinili ku at aku naman ing maging Dios da.xi, king aku, ing Ginung Dios ning Israel, isumpa ke ing ninumang e mamintu kareting kayaduanan na ning kasunduan.p Y, Pakiramdaman mu ing kayaduanan na niting kasunduan. Sabian mu karing memalen na ning Juda at Jerusalem  ;, Ngana kanaku ning Ginu,< q, Ibaling mu ing mua mu karing bansang keka e sasamba, at karing taung e tatanggap keka. Pete da lang taung pinili mu, lesak da kaming e mu nanu at ing bansa mi liklak de at gisan. , Ginu, disiplinahan mo ding taung pinili mu; oneng e mu ke sa igpitan ni paparusan neng mua ka; uling ita na ing maging kawakasan mi. }, Ginu, balu ku king ala metung mang makibalu king sarili nang pupuntalan; ala metung mang makiupaya king sariling bie na.S, Makiramdam kayu! Ating balitang dinatang! Ating maragul a alingongo king bansang atyu king norti; ding sundalus na gawan da lang disyerto ding siudad ning Juda, maging lugal da la ring animal a jackal.5c, Mekibat ku, Mangmang la ding manimuna tamu; e la maniawad payu king Ginu. Iti ya ing sangkan nung inya e la migtagumpe, at ikua rang mikalat-kalat ding sasakupan dang tau.>u, Mesira la ding kekeng tolda, ding lubid da mepatlud la. Ding kekeng anak meko la ngan; alang sumaup ban ding tolda mitalakad lang pasibayu; ala metung mang misabit karing panabing.+, Ngarang menangis ding memalen na ning Jerusalem, Grabi ing kekeng pangapanasakit! E la bisang kumayap ding kekeng sugat, at bala mi apibata mi.1, Ngeni iyugse na kayu ning Ginu lual na niting bansa; ibasibas na na kayu angga king ala nang mitagan metung man kekayu. Ing Ginu ya ing migsalita.V%, Memalen ning Jerusalem, makubkub kayu karing kalaban yu! Magbalutan na kayu.7, E re kalupa ing Dios nang Jacob; ya ing linalang king sabla-sabla at pinili ne ing Israel ban maging sarili nang bansa. Ginung Mayupaya ing lagyu na.U#, Ala lang kabaldugan at maglinlang la; malasak la potang datang ya ing Ginu.P, Kabud akit ding lalaki iti, akilala ra ing karelang kamangmangan, at ing ala dang kabaldugan; balang pande a gagawa karing idolo masira ya lub, uling ding idolong gagawan na e la tutu at e la mabie.]3, King amanu na bibiung ing dakal a danum karing banua; peparala na lang biga ibat karing wakas ning yatu. Gagawa yang kildap ban kislap libutad ning uran, at tutubud na ing angin ibat king silid nang pisisinupan.w~g, King uli ning upaya ning Ginu, gewa ne ing yatu; king kabiasnan na lelangan ne ing yatu at lidlad ding banua.;}o, Ikayung taung pinili ku sukat yung sabian karela king magisan la ding kikilalanan dang dios uling aliwa naman ila ding ginawa king yatu at king banua. Mawala la keti king yatu.)"|=, Oneng ika, Ginu, ing tune Dios, ika ing mabie Dios at alang anggang ari. Gagalgal ya ing yatu potang mimua ka; e ra apibata ding bansa ing kekang mua. (Z{-, Ding idolo da belutanan lang pilak a ibat Tarsis at king gintung ibat king Ufas; pawa la ngang dapat da ring magaling a pangamat. Asul at muradu ing imalan a pasulud da a gewa ding magaling a gagawang imalan.Lz, Bolang la ngan at mangmang. Nanung abalu ra karing idolong dutung?2y], Ninu ing e mitakutan keka, ika a ari da ring bansa? Sukat lang tumakut keka. Ala kang kalupa karing sablang lalaki rang biasa ding bansa o kenu man karing karelang ari.Wx', Ginu, ala kang kalupa: mayupaya ka, marangal ya at mayupaya ing kekang lagyu. w9, Anti la waring tau-tauan libutad da ring tamnanan a pipinu; e la makapagsalita; kailangan lang pusanan uling e la makalakad. E kayu tatakut kareting idolo; e ra kayu ananu balang ni alayu karela ing gawang kayapan. fig,...E la makapagsalita; kailangan lang pusanan...,(10:5)fig*Hv , at pelamutian deng gintu at pilak. Pinaku de ban e ya miragsa.u, Ala yang ulaga ing relihiun da reting tau. Kinutud de ing metung a tanaman king gubat; dinukit ne ning magaling a pangamat,t5, Ngana, E yu pakiapusan ing ugali da ring aliwang bansa; e kayu sukat magugulu isip karing tanda king banua, agyamang ding aliwang bansa magugulu la.Ss !, Memalen ning Israel, pakiramdaman yu ing mensahi na ning Ginu para kekayu.3r_, ding memalen na ning Ehipto, Juda, Edom, Ammon, Moab, at ding sablang manuknangan king disyerto a makuyad a buak. Mesirkunsisyun la ngan deting tau, oneng e ra tiparan ing kasunduan a lalarawan na niti. Ala metung man kareting tau at pati na karing king Israel ing tinupad king kanakung kasunduan.Oq, Ngana pang sasabi ning Ginu, Daratang na ing panaun ban parusan ku lap, Nung ing ninuman bisa yang magmayabang, ing sukat nang pagmayabang ya ing keyang beluan at aintindian tungkul kaku, uling ing lugud ku e kukupas at ing mayap at matulid ya ing kakung daraptan. Ila deti ring bage a makaibie tula kaku. Aku, ing Ginu, ing migsalita.'oG, Ngana ning Ginu, Ing beluan ding lalaking biasa e ra sukat pagmayabang ni ing sikanan ding lalaking masikan ni ing pibandian ding lalaking dakal a pibandian.Zn-, Nukarin man pakakalat lang bangke; anti lang dinat a makabuntun karing marangle, anti lang aptas a trigung likuan da ring papalut, at metung man alang mamulut. Iti ya ing pasabi na kaku ning Ginu para kekayu.6me, Dinatang ing kamatayan karing kekatamung awang, at linub karing palasyu tamu; gisan na la ding anak a atyu karing dalan, at ding kayanakan a lalaki king palengking karinan.El, Ngaku, Babae, pakiramdaman yu ing sasabian na ning Ginu, pakapakiramdaman yu ing keyang amanu. Turuanan yu lang manangis ding anak yung babai, at magkantang malungkut ding kakaluguran yu.k7, Pakiramdaman mu ing pamanangis ning Zion: Melasak kami! Ganap na ing kekeng kamarinayan! Sukat mi neng lakuan ing bansa mi; piglasak da lang bale mi.-jS, Ngara ding tau, Sabian mu karela king mamalagua lang magkantang malungkut angga king tumulu ing lua karing mata mi, at talukab ming mata mabasa la king pamanangis. i , Ngana ning Ginu, Isipan mu ing bage mangapalyari! Ausan mu la ban datang ding managulele, ding babaing magkanta neng ating mete.(hI, Ikalat ku la karing bansang e ra balu ni abalitan man ding makatua da, at mitubud kung dakal a sundalung pakasandata ban lumaban karela angga king magisan la.3g_, Aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, lawan mu ing kanakung daptan; dinan ku lang mapait a tanaman bilang karelang pamangan at dinan lasun ing karelang inuman.f, Lugal king aku ing karelang tukian, meging masias la buntuk at simban da la ring idolo nang Baal antimo ing tiru da ring makatua da.e7, Pekibat ning Ginu, Iti mepalyari uling gilutan da ring taung pinili ku ing turu a binie ku karela. E ra ku pemintuan ni tiparan ing sinabi ku karela.odW, Kitang ku, Ginu, baket melasak ya ing bansa, obat melangi yang anti ing disyerto? Baket ala metung mang daralan libutad na? Ninu ing ating sapat a kabiasnan para makaintindi kaniti? Kaninu mu pepabalu ban isalita na karing aliwa?Gc, Ngana ning Ginu, Gawan keng katumpuk a kasiran ing Jerusalem, at lugal a tuknangan da ring animal a jackal. Maging disyerto la ring siudad ning Juda, lugal a e na apituknangan ning ninuman. b , Ngaku, Tumangis ku para karing kabundukan, at managulele ku para karing marangleng pipagpastulan, uling melangi la at ala nang taung daralan karela. E na mararamdam ing siwala da ring baka; ding ayup at malyap a animal tinakas na la, at e mu na la akit pa.haI, E ku la wari parusan? E ku wari mablas king bansang anti kanyan? Aku, ing Ginu, ing migsalita.J` , Anti lang paslung ating lasun ding karelang dila; kalaraman ing karelang sasalita. Mayap ing sasabian ning metung at metung king kalupa nang tau, oneng king kamatutuanan umangnan neng kasiran.2_], Sasabian na pa ning Ginung Mayupaya: Dalisayan ku lang anti ing bakal, at ibili ku la king kapagsubukan. Dinapat lang e mayap. Nanu pang kakung daptan para karela ngan?^1, Salasalisi ing dapat dang katampalasanan, antimu rin ing dapat dang pamaglinlang. Sasabian na ning Ginu: Ding pinili ku ila ding e tatanggap kaku.A]{, Ila ngan karela lang lilinlangan ding karelang kakaluguran, at metung man alang magsalitang katutuan; sinane da lang dila ra king pamaglaram, at e la bisang tuknang darapat kasalanan._\7, Sukat yang mingat ing metung at metung agyang king kakaluguran na, ala nang makapagtiwala king kapatad na; uling ing balang kapatad mapaglinlang yang anti i Jacob, at ing balang metung sisiran neng kakaluguran na.J[ , Parati lang magsalitang kalaraman; kalaraman ing mag-ari king bansa lugal king ing katutuan. Ngana ning Ginu, E ngan mayap ing daraptan da ring taung pinili ku, at e ra ku kikilalanan Dios da.{Zo, Sana atin kung tuknangan king disyerto nung nu ku la asalikutan ding kabalen ku. E la ngan tapat, taksil la ngan.Y ', Sana ing buntuk ku metung yang talaga, at ding kakung mata sibul na la ning lua, ban atangisan ku la aldo at bengi ding kabalen kung pete ra.X,Ala na waring panulu karin king Gilead? Ala na waring manulu karin? Baket e la manakit kapaldanan ding taung kakung pinili?W{,Medurug ya ing kakung pusu uling medurug la ding taung pinili ku. Tune malungkut ku at alang kalupa ing kalungkutan ku.dVA,Ngara ding memalen, Linabas ing kaleldo at meyari na ing pamamupul, oneng e tamu miligtas.U%,Makiramdam kayu! Ing tangis ding kabalen ku king mabilug a bansa daramdaman ku, Ala ne kaya ing Ginu king Zion? Ing ari ning Zion, ala ne kaya karin? Ing Ginu, ing karelang ari, nganang mekibat, Baket pepamua yu ku karing dinukit yung larawan at karing dayuan a idolo?}Ts,E malyaring tuknang ing kalungkutan ku; mangaina ya ing kakung pusu. fig,...mangaina ya ing kakung pusu.,(8:18)fig*S,Ngana ning Ginu, Mingat kayu! Parala kung ubingan a kamandagan libutad yu a e yu malyaring apatunud at panuktukan da kayu.HR ,Miras na la king siudad ning Dan ding kalaban at daramdaman ta na lang kukurakul ding karelang kabayu. Gagalgal ya ing mabilug a bansa potang gigikgik la ding karelang kabayu. Dinatang la ding kekatamung kalaban ban siran de ing bansa at ing sablang atyu keting bansa, ing kekatamung siudad at ding sablang memalen na.uQc,Pignasan tamu ing kapayapan, oneng alang dinatang. Pignasan tamu ing pangapaldan, oneng takut ing dinatang.P%,Baket tahimik tamung pakalukluk? ngarang mangutang ding taung pinili na ning Dios. Tara, lungub tamu karing makapader a siudad at karin tamu mate. Inatulan na katamung kamatayan ning Ginung kekatamung Dios; dininan na katamung inuman a ating lasun uling mikasala tamu.ZO-, Buri ku lang tipunan ding taung kanakung pinili antimo nung makananu nang titipunan ning metung a tau ing pupul na, oneng mengari lang tanaman a ubas a alang bunga; mengari lang tanaman a higera a e mamunga; malangi pati bulung da. Inya ibie ku karing dayuan ing gabun da. fig,... mengari lang tanaman a ubas a alang bunga...,(8:13)fig*0NY, Taung kanakung pinili, merine kayu wari inyang depat yu la ding bage makasumami? Ali kayu! E kayu bitasang merine; e kayu man biasang mangalare lupa! Inya miragsa kayu nung makananu lang miragsa ding aliwa. Potang parusan da na kayu, ita na ya ing maging wakas yu. Aku, ing Ginu, ing migsalita.:Mm, Uluan da lang bagya-bagya ding sugat da ring taung kanakung pinili a balamu wari ala lang ulaga. Masalese na ing sabla, ngarang sasabi, kabang ing sabla-sabla e naman masalese.yLk, Inya ipamie ku la ding marangle ra karing aliwang tau at ding karelang asawa karing aliwang lalaki. Ing balang metung, malati at maragul, magkapilit yang mibandi king e ustung paralan. Agyang ding propeta at pari mamirait na la karing tau.,KQ, Mangapakarine la ding mangabiasa yung lalaki; e ra balu ing daptan da at marakap la. Tinggian da la ring amanu ku; nanung kabiasnan ing makatagan pa ngeni karela? J,Makananu yung asabi ing biasa kayu at balu ding kautusan ku? Lawan yu, penalilan da la ring kautusan ku ding e tapat a talasulat.tIa,Balu da agyang deng ayup a tagak ing oras a magbalik la; balu da ring batu-batu, ding sibad, at ding tarat ing oras na ning pamanalis dang lugal. Oneng, O taung kanakung pinili, e yu la balu ding kautusan ku king pamanibala ku kekayu.=Hs,Pekiramdaman da kayung masalese, oneng e yu naman sinabi ing katutuan. Ala pang sinisi metung man kekayu king e mayap a depat na; ala metung man kekayu a mengutang, Nanu ing depat kung pamikasala? Susulung na ning balang metung ing sarili nang lakad, ala yang pamiyaliwa king kabayung sasagasa king labanan./GW,Obat mo, O taung kanakung pinili, gilutan yu ku at e kayu bisang magbalik kanaku? Pakakalawat yu ing talan yu karing kekayung idolo at e kayu bisang magbalik kanaku.MF,Sinabi na kanaku ning Ginu ing sabian ku iti karing taung pinili na, Nung misakab ya ing metung a tau, e ne wari talakad pasibayu? Nung malili ya king lakad na, e ya wari magbalik king ibatan na?RE,At ding memalen na naman niting e mayap a bansa a miligtas at manuknangan karing lugal nung nu ku la inugse, pagnasan da ing mate na la sa kesa king mie la pa. Aku, ing Ginung Mayupaya, ing migsalita.zDm,Lugal king tipunan da la ngan at ikutkut, ikalat da la king aslagan na ning aldo, ning bulan at ding batuin a liguran da ampon siyuan at karelang singgunian ampon simban. Maging anti lang dinat ding animal ding butul a pakakalat king gabun.PC ,At king panaun a ita ilual la king kutkutan ding butul da ring ari at ding opisyal na ning Juda at antimu rin ding karing pari at ding karing propeta at ding aliwang taung menuknangan king Jerusalem.9Bk,"Maging metung yang disyerto ing bansa. Ituknang ku ing tula at saya karing siudad na ning Juda at karing dalan na ning Jerusalem at pati na ing siwalang masaya karing kasalan.vAe,!Maging pamangan da la ring ayup at ding malyap a animal ding bangke ra at ala metung man a manabuang karela.N@, Inya, ing oras datang a e ne mayaus Tofet o Kapatagan ning Hinom, nune mayaus yang Kapatagan a Pipatayan. Karin da la ikutkut ding mete uling ala nang aliwa pang lugal a pikutkutan da para kareti.S?,Mitalakad lang altar king Kapatagan ning Hinom a ausan dang Tofet ban karin da la iyain king api ding anak dang lalaki at babai. E ku inutus ing daptan da iti; e man bitasang linub king pamisip ku iti.!>;,Dinapat lang metung a bage e mayap ding memalen na ning Juda. Binili da la kilub ning Templo ku ding karelang idolo a pikakasaman ku at dinatan de iti.K=,Manangis kayu, memalen ning Jerusalem; ururan yu ing buak yu at iyugse yu. Ikanta ye babo ding bunduk-bundukan ing kanta ning kamatayan, uling aku, ing Ginu, mua ku at tinggian ke ing balen ku.Y<+,Sabian mu karela king ing karelang bansa e ya mamintu kanaku, ing Ginung karelang Dios, ni mabibiasa king parusang dagpa karela. Mewala na ing katapatan. E re man babanggitan iti king karelang pamipagsalita. ; ,Inya, Jeremias, isalita mu la ngan deting amanu karing memalen ku, oneng e la makiramdam keka; ausan mu la, oneng e la makibat. :,Makanyan man, ala metung man a mekiramdam o minie pansin. Lalu kayung meging masias a buntuk at mapaglaban kesa karing makatua yu.91,Manibat na kanitang aldo a meko la ding makatua yu karin Ehipto angga na ngening aldong iti, e ku sinawang mitutubud talasuyu kung propeta kekayu.S8,Oneng e ra ku pemintuan ni pekiramdaman man. Lugal king pamintuan da ku, ing depat da ya pin ing penusigan da ing agkat ning masias at e mayap dang pusu at meging e la mayap lugal king maging mayap la.f7E,Oneng inutus ku lang mamintu kanaku ban aku ing maging karelang Dios at ila ding maging kanakung memalen. At sinabi ku karela king mibiebie la agpang king inutus ku karela ban ing sabla-sabla maging masalese para karela.63,Inyang liwal ku la ding makatua yu king Ehipto, ala kung binie karela nanumang utus tungkul karing ain-a-durulukan o karing aliwang ain-sakripisyu.R5,Taung kakung pinili, lulubusan yu lang durulukan king altar ding mapilan karing ain-sakripisyu at ding mapilan mipaintulut lang kanan yu. Oneng aku, ing Ginu, sasabian ku: mayap pang kanan yu na ngan.h4I,Inya aku, ing Ginung Dios, ibugnus ku ing mabagsik kung mua keting Templo, karing tau, karing animal, at pati na karing tanaman at ing makatanam king marangle. Maging anti ya king api ing mua ku a e na apatda ning ninuman.z3m,Oneng aku pin kaya ing tune rang panasakitan? Ali, ing mismung sarili da ya ing panasakitan da at pamakarinayan.2 ,Manipun lang dutung ding anak, patau na la mang api ding lalaki at sasadia da ring babai ing masa a gawan dang bibingka para king diosang ausan dang Reyna ning Banua. Tutugtug da naman ing alak a ain da para karing aliwang dios ban panasakitan da ku lub. ~}|{{ z>y]xw vubtts`reqFpqoonmll3kvjihhjh/ggf{edd*cbaa2`__C^ ]\[ZZ!YxX~WVV#UTTJSVSRQQPP OONgMMILOKJIIMH(GED8DCCBBWAX@@h@?~>==R<;;:F9-876544!32~10T/..>-<,++P))N(X''_&%*$4#r"" PoL30Gx=L/ U 9 T MH+-,Inya iti ya ing sasabian na ning Ginu tungkul kang Jeoiakim a anak nang Josias, ing ari ning Juda, Ala metung mang manangis king pangamate na o sumabing, Ay kasaket, kapatad, ay kasaket! Ala metung mang managulele o kumiak para king ari ning Juda: O ginu ku! O kakung ari!C,Oneng ika ala kang aliwang akakit nune mu ing sarili mung kapakanan; pamaten mu lang taung alang kasalanan at alipitan ampon tatampalasan ding kekang memalen. Ing Ginu ya ing migsalita.),Binie na karing kalulu ing katuliran da king husgadu, at ing sabla linto masalese para karela. Iti ya ing kabaldugan na ning balu me ing Ginu.~),Maging maygit ka waring ari ngening ing bale mu megawa ya karing dutung a sedro, at mas malagu ya kesa karing bale da ring aliwang tao? I tata mu meligaya yang mitmung tula king bie na. Menatili yang matulid at parehu lawe karing tau, at mipala ya king sablang depat na.I} ,Makasumpa ya ing taung sasabing, Gawa kung bale maragul a ating malualas a kuartu babo. Inya dininan neng awang ing bale na, pinartisyunan ne karing dutung a sedro, at pininturan neng malutu.V|%, Makasumpa ya ing taung manalakad king bale na king kapamilatan ning alang hustisia, at daragul ne king kapamilatan ning keyalan katapatan, at papagobran na lang kalupa nang tau, oneng e no dirinan sueldu.X{), Mate ya king bansa nung nu re dela at e na ne akit kapilan man iting bansa na. z9, Ngana ning Ginu tungkul kang Joahaz a anak nang Josias a sinalisi kang tata na bilang ari na ning Juda, Meko ne keti at e ne makapagbalik kapilan man. y , Memalen ning Juda, e kayu sa manangis para king Aring Josias; e yu sa pagkalungkutan ing pangamate na. Oneng manangis kayu para kang Joahaz a anak na; idala re king marayu. E ne makapagbalik kapilan man, at e na ne malyaring akit pa ing balen nang tibuan.$xA, Kanita ipakibat da king iti mepalyari uli na ning ginulut kayu king kasunduan yu kanaku, ing kekayung Dios, at sinamba kayu at sinuyu karing aliwang dios.&wE,Kaybat na nita, dumalan la karin ding dakal a dayuan at ikutang da king metung at metung: Ginu, baket depat mu ing makanyan a bage keting marangal a siudad? v,Mitutubud kung tau ba reng siran. Idala da la ngan ding palakul da; kuturan da la ring malagu nang asias a sedro at silaban da la.Eu,Para kanaku, ing marangal nang palasyu ning Juda kasing lagu ne ning lugal ning Gilead at ding Bunduk ning Lebanon; oneng gawan keng disyerto, metung a lugal a alang bitasang manuknangan.t,Nung e yu la pamintuan ding utus ku, sasabian kung matni kekayu king malaso ya iting palasyu. Aku, ing Ginu, ing migsalita.s',Nung tune yung tuparan itang inutus ku kekayu, kanita manatili lang maging ari ding lahi nang David. At deti, kayabe da ring karelang pamuntuk at ding memalen, manatili lang lual-lungub karing pasbul dalan na niting palasyu a pakasake karing karelang karwahe at kabayu.Dr,Ngana, Aku, ing Ginu, yuyutus ku kekayu king daptan yu ing matulid at ing alang pamangabiran. Idipensa ye ing taung pipiraitnan na ning manalipit. E yu la alipitan, nune pakiutusan yu lang mayap ding dayuan, ding ulila, at ding mebalung babai. E yu la papaten keting banal a lugal a iti ding taung alang kasalanan. q,Karin sabian ku king ari at karing pamuntuk na ampon karing memalen na ning Jerusalem king makiramdam la king pasabi na ning Ginu.gp I,Sinabi na kanaku ning Ginu king munta ku king palasyu na ning ari ning Juda a lahi nang David.-oS,Oneng parusan da ka uli na ning depat mu. Silaban ke ing palasyu mu at gisanan nang laklakan ning api ing sablang makapadurut kaniti. Aku, ing Ginu, ing migsalita.lnQ, Ika, Jerusalem a makalukluk king matas nang dake ning kapatagan, anti kang batung matas a mamukud king libutad ning kapatagan. Oneng labanan da ka. Sasabian mu king alang makalusub keka o alang makalasak karing kekang dipensa.Bm}, Aku ing Ginu, makiramdam kayu king kanakung sabian. Ing sanang matulid ya ing sikasuan yung marapat aldo-aldo. Labanan yu la ding manggipit, idipensa ye ing ninumang alipitan da. Nung ali, ding e mayap a bage a kekayung daraptan ilang makapasari king mua kung anting aping milalablab at e na apatda ning ninuman.olW, Sinabi na kanaku ning Ginu king ibie ke iting mensahi king pamilyang lahi nang Aring David king Juda:Ak{, Inari ku na king lub ku king e ke iligtas iting siudad; lasakan ke. Miyabie ya king ari na ning Babilonia at silaban ne angga king mipatag ya king gabun. Aku, ing Ginu, ing migsalita._j7, Mate ya king gera, king danup o king salut ing ninumang manatili kilub na ning siudad. Oneng e ya mate ing ninumang lumual at sumuku karing tau Babilonia a ngeni kukubkub king siudad; akua nang iligtas ing bie na.Ri,Kanita sinabi na kanaku ning Ginu king sabian ku karing memalen ing anti kaniti: Makiramdam kayu! Aku, ing Ginu, dirinan da kayung kapaintulutan mamili king dalan a papunta king bie at king kamatayan.Dh,Oneng ika ampon ding pamuntuk mu at memalen a miligtas king gera, danup, at salutpaburen da kayu ngan mabihag kang Nebucadenesar at karing kalaban yung bisang makamate kekayu. Ipapate na kayung Nebucadenesar. Ala yang itagan metung man kekayu o pakitanan lunus o pakalulu ing ninuman. Aku, ing Ginu, ing migsalita.g{,Paten ke ing balang mabibie a atyu keting siudad; ding tau at ding animal; paraparehu lang mate king makatakut a salut.Kf,Labanan da ka king mabilug kung sikanan, mua, kasbu, at bigsikan.6ee,king sabian da kang Zedekias king ing Ginu, ing Dios ning Israel, sinabi na, Zedekias, sambutan ku la ding sundalus mung pakasandata a makilaban king ari at ding sundalus ning Babilonia a makakubkub kekayu lual ning siudad. Itambak ku la ding sandata da ring kekang sundalus king libutad ning siudad.[d/,Kanita migsalita ya ing Ginu kanaku at sinabi ku karing lalaking mituburan kanaku~cu,Dapat a mayap, magsalita ka king Ginu para kekami, uling ing Aring Nebucadenesar ning Babilonia at ding sundalus nang pakasandata lisuban de ing siudad. Marahil makarapat yang metung a milagru ing Ginu para kekami ban matras ya i Nebucadenesar.b 3,Tinubud ne kanaku ning Aring Zedekias ning Juda i Pasur a anak nang Malkias at i Zefania, ing paring anak nang Maaseia, ban sabian ing anti kaniti:taa,Obat kaya mibait ku pa? Ban mika kaligaligan ku at kalungkutan, ban miwakasan ing bie ku king kamarinayan?``9,uling e na ku pete bayu ku mibait; kanita meging kutkutan ke sa ing atian nang ima ku.:_m,Mangari ya sa itang lalaking ita karing siudad a lesak nang alang lunus ning Ginu. Sana damdaman na neng abak ing saingsing ning kaplas, at king kaugtuan ing inge ning labanan,u^c,Isumpa ya ing lalaking minie tula kang tatang ku inyang sinabi na: Mayap a oras! Lalaki ya ing kekang anak!d]A,Isumpa ya ing aldo kebaitan ku! Kalinguan ya itang aldo inyang beit na ku ning kakung ima!s\_, Pagkanta ye ing Ginu! Purian ye ing Ginu! Liligtas na la ding magigipit king upaya da ring taung e mayap.[, Oneng, Mayupayang Ginu, king alang pamangabiran taung makatuliran keka lang paniubukan, balu mu ing atyu karing pusu ra at kaisipan. Inya paburen mung akit ku ing pamagbengansa mu karing kalaban ku, uling karing gamat mu karin ku binili ing nasa ku.cZ?, Oneng ika, Ginu, atyu ka siping ku, masikan ka ampon mayupaya, at detang kaku maglupig mibual la. Mangapakarine lang alang angga, uling e la malyaring magtagumpe. E na makalinguan kapilan man ing karelang kamarinayan.!Y;, Ding sabla daramdaman ku lang bubulung Makapadurut kekatamu ing makapangilabut! Isumbung ta ya karing atyu king kayupayan! Agyang ding matalik kung kakaluguran panenayan da ing kakung pangabagsak. Ngarang sasabi, Marahil akua nang malinlang; kanita arakap ta ya at apagbengansan.X7, Oneng potang kakung sabian, Kalinguan ku ne ing Ginu, e ku ne banggitan pa ing lagyu na, kanita ing keka namang amanu mengari ya king aping milalablab king libutad ning pusu ku; magalsa kilub dang busbus ding butul ku, mangaina na ku king pamamigil. E ku na bitasang ayaguanta.EW,Kailangan pa neng magsalita ku ing ikulisak ku, Katampalasanan at Kasiran ing dugpa kekayu! Ginu, insultuan da ku at e matatanggap king sablang panaun, uling babalita ku ing kekang amanu."V=,Ginu, lininlang mu ku, at melinlang na ku man. Mas masikan ka kesa kaku, at adaig mu ku. Pagsisti da ku ding sabla; kaylian da ku kilub ning patingapun.=Us,At ika, Pasur, mabihag ka at ing mabilug mung pamilya at midala kayu Babilonia. Karin ka mate at mikutkut kayabe da ring sabla mung kakaluguran a selitanan mung dakal a kalaraman.qT[,Paburen kung kuanan da naman ding kalaban da ing sablang pibandian na niting siudad at kuanan da ing sablang kayatinan na at pibandian pati na ding mangamal a pibandian da ring ari na ning Juda, at idala ra ngan iti king Babilonia.^S5,Uling ing Ginu mismu sinabi na, Gawan da kang pangingilabutan king mismung sarili mu at karing kakaluguran mu, at akit mu la ngan mate karing espada da ring karelang kalaban. Ibili ku la ngan ding memalen na ning Juda king lalam nang upaya ning ari ning Babilonia; idala na lang bihag ding mapilan king bansa na at ipapate na la ding aliwa.MR,Kabukasan, kaybat na kung binulus Pasur king pangatanikala ku, sinabi ku, Pasur, e na ka pemalagyuan Pasur ning Ginu. Ing binie nang lagyu keka ya iti: Ing Makapangilabut king Nukarin mang Lugal.gQG,pepabarug na ku at pepatanikala lele ning makamatas a Pasbul dalan ning Benjamin ning Templo. P ,I Pasur, ing paring anak nang Immer, ya ing pamuntuk da ring opisyal ning Templo. Inyang dimdam na kung magsalita kareting bage,qO[,king ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na, Iparala ku king siudad a iti at king balang makasiping a balen ing sablang parusang sinabi kung daptan ku, uling masias kayu buntuk at e bisang makiramdam king sasabian ku.*NM,Likuan ke ing Tofet nung nukarin na ku tinubud ning Ginu ban ibalita ing mensahi na. Meko ku at tinalakad king patyu ning Templo at sinabi ku karing sablang tauNM, Anti ing Tofet maging marinat la ngan ding bale ning Jerusalem at ding bale da ring ari ning Juda at pati na ding babo ding sablang bale nung nu la dinuluk insenso para karing batuin, at nung nu la mitugtug alak bilang ain karing aliwang dios. fig, ,Sinabi na kanita kanaku ning Ginu ing balbalan ke ing banga...,(19:10)fig*PL, Pangaku kung iyapus ke king Tofet ing siudad a iti at ding memalen na.K5, at sabian karela king ing Ginung Mayupaya sinabi na, Balbalan ku la ding memalen at iting siudad, at maging anti la king mebalbal a banga a e na malyaring malarin pasibayu. Ikutkut da la ring mete ra agyang king Tofet uling ala nang aliwa pang lugal a malyaring pikutkutan da.qJ[, Sinabi na kanita kanaku ning Ginu ing balbalan ke ing banga king akakit da ring lalaki a tinuki kanaku,}Is, Paligiran de ring kalaban ing siudad at pakikuanan da lang paten ding memalen na. Maging makatakut ing pamanlusub da. Uli na niti, ding memalen a atyu kilub ning siudad kanan da la laman ding kasiping dang bale at pati na ding mismung anak da.zHm,Iparala ku ing anti kaniting makatakut a kasiran keting siudad; masdan ya at mangapamulala ing ninumang daralan.|Gq,Siran ku la keting lugal a iti ding sablang balak da ring memalen na ning Juda at Jerusalem. Paburen ku lang maniambut karela ding kalaban da at paten king labanan. Ibie ku la ding bangke ra karing ayup at karing malyap a animal ban kanan da.F,Inya ngeni, ing oras datang nung kapilan iting lugal e ne mayaus Tofet o Kapatagan ning Hinom nune mayaus yang Kapatagan ning Pipatayan._,Oneng ngeni, Ginu, paburen mung mate la ding anak da king danup; paburen mu lang mate king gera. Paburen mung kawalan lang asawa at anak ding babai; paburen mung mate la ding lalaki king sakit at ding kayanakan a lalaki king labanan.W=',Ing e mayap wari ya ing ablas ning mayap? Ginawa na lang kulkul para kanaku ban karin ku manabu. Ganakan mu sana nung makananu kung linapit keka at migsalita para karela ban e mu la arapan king kekang mua.<#,Inya ngakung menalangin, Ginu, pakiramdaman mu sana ing sasabian ku at pakiramdaman mu sana ing sasabian da ring kalaban ku tungkul kanaku.;!,Kanita ngara ding memalen, Tara, gawa tamung kapanyiran laban kang Jeremias! Atin namang pari a turu kekatamu; ating lalaking biasa a munie payu kekatamu at propetang manaral king amanu na ning Dios. Tara, idalum ta ya at tuknang ta nang makiramdam king sasabian na.P:,King arapan da ring karelang kalaban ikalat ku la ding taung kakung pinili. Mangari lang alikabuk a pipaid-paid ning angin a manibat aslagan. Paburen ku la; e ku la saupan potang ing kasiran datang.<9q,Gewa deng metung a bage pitatakutan iting bansa, at insultuan king kapilan pa man. Masdan la ding daralan king akakit da, pipiling-piling da lang buntuk da king pangapamulala ra.n8U,Makanyan man, kelinguan da ku ding taung pinili ku; duruluk lang insenso para karing idolo. Misakab la king dalan a sukat dang dalanan; e da na la tutuntunan ding matuang dalan; lalakad la karing gasgas a e ra sadiang daralanan.7w,Kewalan na la waring yelu ding mabatung taluktuk ning Lebanon? Kinati na la wari ding sibul nang marimla ning bunduk?'6G, Ngana ning Ginu, Ikutang mu king balang bansa nung ing anti kaniting bage mepalyari nang minuna? Dinapat lang makapangilabut a bage ding memalen ning Israel!5, Oneng karelang ipakibat, E ke bisa, obat mo kailangan pa? Maging masias ke ngan pin a buntuk at e mayap anggang bisa kami.r4], Inya ngeni, sabian mu karing memalen na ning Juda at Jerusalem king gagawa kung planu laban karela at magsadia na ku ban parusan ku la. Sabian mu karela king tuknang na lang mabibie king pamikasala, king sukat na lang magbayung bie.3, oneng ita namang bansang ita e na ku pamintuan at darapat yang e ustu, e ku ne ibalaus kanita itang sinabi kung daptan ku.]23, Nung sakali namang sinabi kung italakad ke o gawan ing isanu mang bansa o kayarian,s1_,oneng itang bansang ita tuknang yang darapat e mayap, e ku na ibalaus kanita itang sinabi kung daptan ku.u0c,Nung sakaling datang ing oras a sabian kung bagutan ke, lasakan o siran ing isanu pa mang bansa o kayarian,z/m,Memalen ning Israel, ala ku waring matulid daptan kekayu itang daraptan na ning gagawang kuran king pila? Atyu kayu karing gamat ku nung makananung ing pila atyu karing gamat na ning taung gagawang kuran at aliwa pang kasangkapan king pila.'.I,Kanita ngana kanaku ning Ginu, -,Neng ating mayayakit a e ustu karing kasangkapan a gagawan na, kuanan nang pasibayu ing pila at iyubug ne ing aliwang kasangkapan.x,i,Inya minta ku karin at ikit ke ing taung gagawang kuran; gagamitan ne ing metung a parugang king pamagobra na.+{,Munta ka king bale na ning taung gagawang kuran at aliwa pang kasangkapan a pila, at karin ku ibie ing mensahi ku keka.* ;,Ngana kanaku ning Ginu,n)U,Oneng kailangan ing pamintuan da ku at pagselebran de ing Aldo ning Sabbath bilang aldo sagradu. Neng daralan la karing pasbul dalan ning Jerusalem king aldo a ita, e la sukat mamusan nanumang karga, nung ali, silaban ku la ding pasbul dalan ning Jerusalem. Magisan lang masilab ding palasyu na ning Jerusalem at ala metung mang makapatda king silab a iti.X(),Datang la ding taung ibat karing balen na ning Juda at karing baryung makapadurut Jerusalem: datang lang ibat king bansa ning Benjamin, karing lele bunduk-bundukan, bunduk at king dane mauli ning Juda. Idala da la king Templo ku ding ain-a-durulukan at ain-sakripisyu, ain-a-binutil, at insenso at antimu rin ding ain-a-kapasalamatan.'/,Kanita ding karelang ari at prinsipi lungub la karing pasbul dalan ning Jerusalem at kamtan da ing kayupayan antimo itang kang David. Kayabe da ring memalen na ning Juda at Jerusalem, sake la karing karwahe at kabayu at parati yang mitmung tau ing siudad na ning Jerusalem. &9,Sabian mu kareting tau king sukat da lang tuparan ding sabla kung kautusan. E la sukat magdalang nanumang karga neng daralan la karing pasbul dalan ning siudad neng Aldo ning Sabbath. Sukat deng pagselebran ing Aldo ning Sabbath bilang aldo banal at e la sukat bitasang magobra.%',E ra ku pekiramdaman ding karelang makatua ni minie pansin. Meging masias la buntuk; e ra ku buring pamintuan ni mebiasa king tiru ku karela.R$,o magdalang nanumang bage ibat karing pibalebale ra neng Aldo ning Sabbath. E la sukat magobra neng Aldo ning Sabbath; sukat deng pagselebran bilang aldo banal, antimo ing inutus ku karing makatua da.J# ,Sabian mu karela king ingatan da ing bie ra, king e la sukat magdalang nanumang karga king Aldo ning Sabbath; e la sukat magdalang nanumang bage neng daralan la karing pasbul na ning Jerusalem;"o,Sabian mu karing ari at karing sablang memalen na ning Juda at king balang manuknangan king Jerusalem at daralan kareting pasbul, king makiramdam la king bage a kanakung sabian.u!c,Ngana kanaku ning Ginu, Jeremias, mako ka at ibalita mu ing mensahi ku king Pasbul dalan da ring Tau, nung nukarin la lulub at lulual king siudad ding ari na ning Juda. Kaybat, munta ka naman karing aliwang pasbul dalan ning Jerusalem. 7,Paburen mu lang mangapakarine ding lulupig kanaku, oneng e mu ku yayabe. Pamatakutan mu la, oneng e mu ku pamatakutan. Pasakitan mu la at paglapakan.ve,E ka sana maging pitatakutan kanaku; ika ing kanakung santungan at kaligtasan neng daratang ing kaligaligan.3_,Oneng, Ginu, kapilan man e ku inawad keka ing parala kang kasakitan karela; e ku pignasan ing mag-ari ing kaligaligan karela. Balu mu iti, Ginu, balu mu itang sinabi ku.q[,Ngara ding tau kanaku, Antalu ding babala a sinabi na ning Ginu kekami? Sulung, ibalaus na na la ngeni!q[,Ginu, uluan mu ku at lubus kung kumayap; iligtas mu ku at lubus kung miligtas. Ika ing kakung pupurian!hI, Ginu, ika ing kapanayan na ning Israel; kamarinayan ing kamtan da ring sablang painggulut keka. Matda lang anti ding lagyung misulat king alikabuk, uling ika, Ginu, ing karelang gilutan, ika ing sibul ning makapasno danum., Mengari ya king maligayang tronu ing kekatamung Templo, makatalakad manibat king kapupurmeruan king metung a matas a bunduk.K, Ing taung mibandi king e ustung paralan mengari ya king ayup a lulukub karing e na ebun. Busal ning kayanakan na, mawala ing pibandian na, at king kawakasan ning bie na mayakit ing mangmang ya.*M, Aku, ing Ginu, ing sasalugsug karing kaisipan, at susubuk karing pusu da ring tau. Lalawan ke ing balang tau agpang king pamibiebie na, agpang king daraptan na.R, Ninu ing makibalu king pusu ning tau? Tune yang mapaglinlang at e mayap.oW,Mangari ya king tanaman a tutubu lele ning batis, at miraras la king danum ding uyat na. E ya tatakut potang ing kaleldo daratang, uling manatili lang sagiwa ding bulung na; e ya maliligalig neng e mumuran; manatili yang mamunga.5e,Oneng bendisyunan ke ing taung manalig kaku.},Mangari ya king mababang tanaman king disyerto a tutubu king malanging marangle, king gabun a malat a alang bitasang tutubung tanaman. Alang bitasang kayapan a mapalyari keting bansa. fig,Mangari ya king mababang tanaman king disyerto...,(17:6)fig*!,Nganang sasabi ning Ginu, Isumpa ke ing ninumang taung manalig king kalupa nang tau, king sikanan ning kalupa nang tau at painggulut kaku.R,Kailangan yeng isuku ing bansa a binie ku kekayu, at gawan da kayung ipus da ring kalaban yu king bansang e yu bitasang balu, uling mengaring api ing mua ku kekayu at mikakalabkab king kapilan pa man.@y,at karing bunduk ning malualas a bansa. Samsaman da la ring kalaban ding kekayung alahas at ing pibandian yung makasalikut uli da ring kasalanan a depat yu king kabilugan yung bansa.:m,Sasamba la ding memalen yu karing altar at karing sagradung asias a mitalakad para king diosang i Asera a atyu king lele ning balang tanaman a malabung, karing bunduk-bundukan,u e,Nganang sasabi ning Ginu, Memalen ning Juda, misulat ing kasalanan yu king paniulat a megawa king bakal; midukit karing kekayung pusu king kapamilatan na ning diamanting pandukit at makadukit munaman karing suluk da ring kekayung altar.$A,Ngana ning Ginu, Nung makanyan, ipakilala ku karing bansa misan mu at para king kapilan pa man ing upaya ku at sikanan; abalu ra kanita king aku ing Ginu.l Q,Malyari ya waring makagawang dakal a dios ing tau? Nung makagawa ya, e la tune dios ding agawa na. 7,Ginu, ika ing mimingat at babie sikanan kanaku; sasaupan mu ku king oras ning kaligaligan. Datang la keka ding bansang ibat karing miyayaliwang suluk na ning yatu at sabian da, Ala lang pibandian ding makatua mi nune mu ding dios a e tutu; ala nune mu ding alang silbing idolo.W ',Papamayaran ku lang aduang besis king depat dang pamikasala at king e mayap uling dinatan de ing bansa ku karing idolo a mengaring bangke alang bie at uling kitmuan de ing bansa ku karing dios dang e tutu. ,Akakit ku ing sablang daraptan da. Alang nanumang bage a makasalikut kanaku; e la miligtas ding kasalanan da karing mata ku.k O,Ngana pa ning Ginu, Mitubud kung dakal a manasan ban datang at dakap kareting tau. Kaybat mitubud kung dakal a mangasu a manintun karela king balang bunduk at bunduk-bundukan at karing lukib libutad da ring batung mangaragul.2],Nune sumpa la kanaku bilang Dios a mabie a milual karing memalen na ning Israel ibat king metung a bansa king dane norti at karing sablang aliwa pang bansa nung nu ku la inugse. Ibalik ku lang pasibayu king sarili dang bansa, king bansang binie ku karing makatua da. Aku, ing Ginu, ing migsalita.&E,Ngana ning Ginu, Daratang ne ing aldo nung kapilan ding tau e na la sumpa kanaku, ing Dios a mabie a milual karing memalen na ning Israel karin king Ehipto.:m, Uli na niti, iyugse da kayu king aliwang bansang e yu balu o ding makatua yu. At karin aldo't bengi kayung sumuyu karing aliwang dios at aku e ra kayu pakitanan nanumang lunus.y, Oneng lalung grabi ing pemaniapat yu kesa karing makatua yu. Masias kayu ngan a buntuk at e mayap at e mamintu kanaku.8i, Sabian mu kanita karela king ing Ginu sinabi na, Gilutan da ku ding kekong makatua at sinamba la at sinuyu karing aliwang dios. Gilutan da ku at e da la tiparan ding utus ku.O, Potang sabian mu ngan iti karela, ikutang da obat birian ku lang parusan mabayat. Ikutang da nung nanung kamalian ing depat da at nung nanung kasalanan ing depat da laban king Ginung karelang Dios.uc, Aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel. Makiramdam ka kening kanakung sabian. Patuknangan ku ing inge ning tula ampon saya at pati na ing masigla rang pamagsaya ding kakasal. Akit da ring tau ing mangapalyari keti bayu la mate.iK,E ka lulub king bale a ating taung magtau. E ka makiluklukan karela king pamangan at pamaninum.C,Ala metung mang makisulung mangan o minum abe ning ninuman ban pasiknangan ne lub potang mate ya ing kaluguran na. Ala metung mang pakit pamakirame agyang king kematen tata na o ima na.K,Mate ya ing mabandi at ing kalulu king bansang iti, oneng alang mangutkut o manangis para karela. Ala metung mang gumalus king sarili na o maniatsat king buntuk na ban ipakit na ing lungkut na.4~a,E ka lulub king bale nung nukarin ating pamagpaldas. E ka manangis para kaninu man. E ku na la dinan kapayapan ding taung kanakung pinili o pakitanan mang lugud at lunus.},Mate la karing makatakut a sakit at ala metung mang manangis at mangutkut karela. Mangari la ding bangke ra king dinat da ring animal a mitambak king gabun. Mate la king gera o king danup at maging pamangan da la ring ayup at ding malyap a animal ding bangke ra.d|A,Sabian ku keka ing mapalyari karing anak a mibait keti at ing mapalyari karing pengari da.3{a,E ka makiasawa o mikakayanak keting lugal.7z k,Pasibayu yang migsalita kanaku ing Ginu. Ngana,kyO,Iligtas da ka king gamat da ring taung e mayap at tampalasan a tau. Aku, ing Ginu, ing migsalita.!x;,Gawan da kang anti ing pader a tangsu arapan da ring taung deti. Pakipaten da ka man ding tau oneng e ra ka sambutan. Mantabe ku keka at ingatan da ka.Gw,Inya nganang mekibat kanaku ning Ginu, Tanggapan da ka nung magbalik ka at pasibayu kang maging talasuyu ku. Nung magsalita ka karing bage makabaldugan, lugal king magsalita ka ketang alang kabaldugan, kanita pasibayu kang maging kanakung propeta. Magbalik la keka ding tau at e na kailangan pa ing lumapit ka karela.&vE,Baket manatili kung magkakasakit? Baket e la mau-ulu ding sugat ku? Baket e la kakayap? Buri mu wari ing mabigu ku kalupa ning batis a lalangi neng kaleldo?8ui,E ku ginamit ing panaun ku king pamagkusuelu at pamagsayang kayabe da ring aliwa. Bilang kapamintuan karing utus mu mibiebie kung sarili ku at kitmuan mu kung mua karing tau.&tE,Migsalita ka kanaku at pekiramdaman ku ing balang amanu mu. Keka ku, Ginung Dios a Mayupaya, inya ding kekang amanu kitmuan deng tula at ligaya ing pusu ku.xsi,Kanita sinabi ku, Ginu, ika balu mu. Ganakan mu ku at saupan mu ku. Yablas mu ku karing liligalig kanaku. Tuknangan mu na lang pibabatan ban e la magtagumpe king nasa rang paten da ku. E mu sa kakalinguan king insultuan da ku king uli mu.#r?,Gawan ku lang ipus da ring karelang kalaban king bansang ala lang bitasang kamalayan, uling mengaring api ing mua ku at mikakalabkab king kapilan pa man.q#, Ngana kanaku ning Ginu, Mitubud kung kalaban a maniamsam king pibandian at ban parusan la karing kasalanan a depat da king mabilug a bansa.opW, Ala metung man a makapakli king bakal lalung-lalu na ing bakal a semutanan tangsu a ibat king norti.)\o1, Ginu, mananu na sanang ding sablang sumpa ra mipaltutu la nung wari't e ku mekasuyung tapat keka, nung e ku mekisabing mayap keka king lagyu da ring kanakung kalaban inyang atyu la king kaguluan at kagipitan. (Pn, Masakit ing kabilian ku! Baket beit na ku pa ning ima ku keti king yatu? Mapipilit kung makipate at makiargu king balang tau ning bansa. E ku peparam salapi ni menandam, makanyan man paniumpa da ku.m-, Mebungsul ya ing imang kebatingan pitung anak, patad-patad ya pangisnawa. Ing kayaldawan na meging karalumduman ya; milako ya dangalan at kinatmu king kamarinayan. Paburen ku lang paten da kayu ding kekong kalaban, ikong angga ngeni mabie pa. Aku, ing Ginu, ing migsalita.vle,Mas dakal la ding babaing mebalu king kekong bansa kesa king balas king pampang ning dagat. Pete ku la ding anak yung lalaki agyang kayanakan la pa, at pepalungkutan ding karelang ima. Bigla ku lang lisuban a kayabe ing takut at galgal.7kg,King balang balen ning bansa anti kayung are a silbag ku king angin. Taung kakung pinili, lesak da kayu at pete ding anak yu, uling e kayu tinuknang king dapat yung e mayap. j,Ikayu ding taung tinanggi kaku; gilutan yu ku. Inya pekirasnan da kayu at lesak, uling sinawa na kung mamigil king mua ku kekayu.1i[,Sasabian na ning Ginu, Memalen ning Jerusalem, ninu mo ing malunus kekayu at ninu ing tumangis kekayu? Ninu mong taung mangabala agyang saguli mu ban komustan na kayu?'hG,Mangatakutan la karela ding sablang tau keti king yatu uli na ning depat nang Manase, ing anak nang Hezekia, king Jerusalem kanitang ya ing ari na ning Juda.wgg,Aku, ing Ginu, inari ku na king lub ku king apat lang makatakut a bage ding mangapalyari karela: mate la king gera; itaginis da la ring asu ding bangke ra; ding ayup ilang mangan karela, at ding malyap a animal ilang laklak king mitagan.wfg,Potang ikutang da keka nung nu la sukat munta, sabian mu king sinabi ku ing anti kaniti: Mitakda lang mate ding mapilan king sakit; inya ita ya ing kararasan da! Mitakda lang mate ding aliwa king gera; inya ita ya ing kararasan da! Mitakda lang mate ding aliwa king danup; inya ita ya ing kararasan da! Mitakda lang mabihag ding aliwa; inya ita ya ing kararasan da!Re ,Kanita ngana kanaku ning Ginu, Agyang pang i Moises at i Samuel ilang talakad makisabing mayap kanaku, e ku la pa mu rin pakitanan nanumang lunus deting tau. Itabi mu la; palakuan mu la king arapan ku.\d1,Ala metung man karing idolo ding bansa a makaparatang uran; ing banua king sarili na e makabaldug uran ditak man. Binili mi ing kapanayan mi keka, O Ginung kekeng Dios, uling ika mu ing makarapat kareting bage.Jc ,Ganakan mu la sa ding pangaku mu; e mu ke sa lalakuan, e me sa bibili king kamarinayan ing Jerusalem, ing karinan ning marangal mung tronu. E me sa sisiran ing kasunduan a gewa mung kayabe mi.zbm,Mikasala kami keka, O Ginu; tatanggapan mi ing kekeng sariling pamikasala at ding kasalanan ding kekeng makatua.a,Ginu, lubus mu ne waring tinggian ing Juda? Kasaman mu la wari ding memalen ning Zion? Baket penasakit mu keng masolu angga king e na ke malyaring maulu? Menintun keng kapayapan, oneng iti alang binungang mayap; manaya keng maulu, oneng kaligaligan ing dinatang.`#,Neng lulual kung pupunta karing marangle, kaku lang akakit ding bangke ra ding lalaking mete king gera; potang pupunta ku karing balen, kaku lang akakit ding taung mamamate king danup. Susundu da ring propeta at ding pari ing obra da, oneng e ra balu ing daraptan da. _9,Inutus na kanaku ning Ginu king sabian ku karing tau ing tungkul king kanakung kalungkutan at sabian ku: Mananu sanang ing lua karing kakung mata tumulu aldo't bengi, mananu na sanang e tutuknang mamagus, uling malalam la pangasugat ding kakung kabalen, at lubus lang misakitan.^1,Makanyan la namang mate ding taung selitanan da kareting bage. Miyugse la ding karelang bangke karing dalan na ning Jerusalem at ala metung mang mangutkut karela. Iti ing mapalyari karela ngan pati na karing karelang asawa at anak. Papamayaran ku la king depat dang e mayap. w~{}|{{zlyyxxww6v*uXtsrrq.pnoo)nNmlknjfi~hhGgff)ee;dlccb+aa1`_^]]/\[[ZZ"XXWVW-VrUU4T-S/RQQYP?ONMM%LKTJII6H}GGLFF\E=e<;:9998776544R33%211-0J//.--,+p* )P(p''Q&&L%$$>#t"! -VzAM"U o|4%'9 + Q6?uSQ3,Sasabian yu king ing Ginu dininan na kayung propeta ken king Babilonia.p2Y,Wa, sasabian ku, akit yu ku at ibalik da kayu king kekayung bansa. Manibat karing balang bansa at lugal nung nu ra kayu inugse, tipunan da kayu at ibalik king bansa nung nu ra kayu kinua anting bihag. Aku, ing Ginu, ing migsalita.X1), Panintunan yu ku at akit yu ku, uling panintunan yu ku king mabilug yung pusu.[0/, Maus kayu kanita kanaku. Lumapit kayu kanaku at manalangin, at pakibatan da kayu.>/u, Aku mu ing bukud makibalu karing planu ku para kekayu, detang planu ban minawa kayu bie at e ban misaldak; ding planu ban ibie da kekayu ing panenayan yu para karing aldo daratang.E., Ngana pa ning Ginu, Kabud milabas na la ding pitung pulung banua ning Babilonia, ipakit ku ing kanakung malasakit kekayu at tuparan ku ing pengaku kung ibalik da kayu king kekayung bansa.{-o, Magsalita la mung kalaraman king kapamilatan na ning lagyu ku. E ku la tinubud den. Aku, ing Ginu, ing migsalita.,,Aku, ing Ginu, ing Dios ning Israel, e yu paintulut ing linlangan da kayu ding propeta a manuknangan kayabe yu o mapirait king ninumang sasabing aula na ing bage mapalyari king daratang a panaun. E yu la dirinan pansin ding paninap a sasalita ra kekayu.C+,Magobra kayu para king ikakayap da ring siudad nung nu ku peintulut ing midala kayu bilang bihag. King uli ra, manalangin kayu kanaku, uling nung minawa la bie, minawa kayu naman a bie.*7,Makiasawa kayu at mikayanak. Kaybat paburen yu lang makiasawa ding anak yu ban mikayanak la naman. Kailangan ing dakal kayu at e diritak king bilang.x)i,Manalakad kayung bale at manuknangan kayu kareti. Mananaman kayu at kanan yu ing bunga na ning pamananaman yu.(-,Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sasabian na karing sablang tau na ning Jerusalem a binihag nang Nebucadenesar at dela king Babilonia:''G,Tinubud neng Aring Zedekias ning Juda i Elasan a anak nang Safan at i Gemarias a anak nang Hilkia, kang Aring Nebucadenesar at iting sulat. Ngana ning sulat:i&K,Sinulat ke iti kaybat nang miyugse king marayung lugal ning Aring Jeoiakin, at i ima na ampon ding opisyal na ning palasyu, ding manimuna na ning Juda at ning Jerusalem, ding pande, at ding mangagaling a pangamat king obra.+% Q,Sinulat ku karing pari at karing propeta ampon manimuna da ring memalen, at karing sablang tau king Jerusalem a binihag nang Nebucadenesar at dela king Babilonia.L$,At mete ya i Hananias king banua mu ring ita, king kapitung banua. #9,Inya ing Ginu mismu sinabi na king itabi na ka. Mate ka bayu ya mapupus iting banua uling inagkat mu la ding tau ban mag-rebeldi lang laban king Ginu."%,Sinabi ku iti kang Hananias at ngaku pa: Hananias, makiramdam ka! E na ka tinubud ning Ginu at papaniwalan mu la deting tau king e katutuan. ! ,Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na king mibili yang paud a bakal kareting sablang bansa at king suyuan de i Aring Nebucadenesar ning Babilonia. Asabi na naman ning Ginu king pasuyuan na la kang Nebucadenesar pati na ding malyap a animal. 3, king puntalan ke i Hananias at sabian: Hananias, sinabi na ning Ginu king malyari meng apakli ing paud a dutung, oneng alilan ne king paud a bakal.H , Mapilan mung panaun kaybat na nita, sinabi na kanaku ning Ginur], at ngana king daramdaman da ring sablang tau, Sinabi na ning Ginu king makanyan neng paklian ing paud a binili nang Aring Nebucadenesar karing batal da ring sablang bansa, at daptan na iti kilub ding aduang banua. Kanita meko na ku.kO, Kanita leko neng Hananias ing paud a atyu king batal nang Jeremias; pikli ne at pemirasung malati, Oneng ing propetang manula king mika kapayapan malyari ya mung makilalang tune propetang tubud na ning Ginu, nung ing ula na maging tutu.@y,Ding propetang migsalita king milabas a panaun, bayu ku dinatang at ika antimu rin, inula ra king ing gera, danup, at salut datang karing dakal a bansa at karing mayupayang kayarian.F,Oneng makiramdam ka king kanakung sabian keka at karing tau.D,Masanting! Sana daptan na ning Ginu iti! Tune pin sanang gawan nang tutu ing ula mu at ibalik ibat Babilonia ding sablang kasangkapan na ning Templo at ding sablang tau a midalang bihag.{o,Kanita king daramdaman da ring pari at ding sablang taung pakatalakad kilub ning Templo, sinabi ku kang Hananias:nU,Ibalik kia naman ing ari na ning Juda, i Jeoiakin a anak nang Jeoiakim, at ding sablang memalen na ning Juda a mebihag at midala king Babilonia. Wa, ilako ku na ing upaya na ning ari ning Babilonia. Aku, ing Ginu, ing migsalita.%,Kilub ding aduang banua ibalik ku la keting lugal ding sablang kasangkapan na ning Templo a kinua na at delang Nebucadenesar king Babilonia.{o,king ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na: Inangganan ku na ing upaya na ning ari ning Babilonia. ,King banua mu ring ita, king kalima nang bulan ning kapat a banua nang pamag-aring Zedekias, ing propetang ibat king balen ning Gibeon, i Hananias a anak nang Azur, migsalita ya kanaku king Templo. King daramdaman da ring pari at ding tau sinabi na kanaku:m,midala la king Babilonia at manatili la karin angga king aldo munie kung pansin kareti. Ibalik ku la kanitang pasibayu at isubli king lugal a iti. Aku, ing Ginu, ing migsalita.;o,Aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, makiramdam kayu king sabian ku tungkul karing kasangkapan a melakuan king Templo at ding king palasyu ning ari na ning Jerusalem:  ,&E,Inyang ing Aring Nebucadenesar dela neng bihag Babilonia ing ari na ning Juda, i Jeoiakin a anak nang Jeoiakim, at ding pikabaluan nang lalaki ning Juda at Jerusalem, likuan na la ding asias, ing tangsung lulanan danum, ding pipatungan, at ding aliwa pang kasangkapan na ning Templo.)oW,Nung tune lang propeta at nung tune atyu ing mensahi ku karela, paburen lang aduan da kanaku, ing Ginung Mayupaya, king e ku la paintulut midala Babilonia ding mitagan a kasangkapan ning Templo at ding king palasyu na ning ari! (%,E yu la pakiramdaman! Suyuan ye ing ari na ning Babilonia at e kayu mate! Obat kailangan pa keting siudad ing maging buntun ne ning kasiran?X ),Kanita sinabi ku karing pari at karing tau king ing Ginu sinabi na: E kayu makiramdam karing propeta a sasabing e lumuat misubli lang ibat king Babilonia ding kasangkapan na ning Templo. Maglaram la kekayu!< q,Sinabi na ning Ginu king e na la tinubud den at king ila, king lagyu na, magsalita lang kalaraman keka. Inya, itabi na ka at mate ka at ding propetang magsalitang kalaraman keka.t a,E mu la pakiramdaman ding propeta a sasabing e ka susuku king ari na ning Babilonia. Lilinlangan da ka mu.D , Baket kailangan ing ika at ding memalen mu mate la king gera o king danup o salut? Iti ya ing sinabi nang mapalyari ning Ginu king isanu mang bansang pailalam king ari na ning Babilonia. %, Sinabi ku naman iti kang Aring Zedekias ning Juda. Ngaku, Pailalam ka king ari na ning Babilonia. Suyuan me at ding memalen na at e ka mate.R, Nung pailalam ya ing isanu mang bansa king ari na ning Babilonia at suyuan ne, kanita paintulutan keng manatili king sarili nang bansa ban mananaman at manuknangan karin. Aku, ing Ginu, ing migsalita.yk, Lilinlangan da kayu mu deting propeta ban milaut kayu king kekong bansa. Aku ing mitabi kekayu at magisan kayu.3_, E kayu makiramdam karing kekong propeta o kenu mang sasabing aula na ing aldo daratang king kapamilatan ding paninap o king kapamilatan na ning pamaniaus karing espiritu da ring mete o king kapamilatan na ning salamangka. Ila ngan sasabian da kekayu king e kayu pasakup king ari na ning Babilonia.V%,Nung e ya pailalam ing isanu mang bansa o kayarian king pamamahala na, parusan ke ing bansang ita king kapamilatan na ning gera, danup, at salut angga king paintulutan keng lubus neng siran Nebucadenesar.q[,Suyuan de ring sablang bansa at sumuyu la naman karing anak nang lalaki at apung lalaki angga king datang ing oras na ning pangabagsak ning bansa na. Kanita sumuyu ya iting bansa na karing lalung mayupayang bansa at mayupayang ari.<q,Aku itang mibili kareting sablang bansang atyu lalam nang upaya ning kanakung talasuyu, ing Aring Nebucadenesar ning Babilonia, at apapasuyuan ku la pati na ding malyap a animal.E,Aku, king kapamilatan na ning maragul kung upaya at sikanan, lelangan ke ing yatu, ding tau, at ding sablang animal a mabibie king yatu, at malyari keng ibie iti king ninumang pilinan ku.,Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na kanaku king utusan ku lang sabian da karing karelang ari king ing Ginu pasabi na:b=,Kaybat sinabi na kanaku ning Ginu king parala kung mensahi karing ari na ning Edom, Moab, Ammon, Tiro, at Sidon king kapamilatan da ring karelang pekakatawan a dinatang king Jerusalem ban makikit kang Aring Zedekias. ,king gawa kung metung a paud para kanaku king kapamilatan da ring pirasung balat at dutung a pikurus at ibili ke iti king batal ku.{~ q,King pamagumpisa na ning pamag-ari nang Zedekias, ing anak nang Josias a ari ning Juda, sinabi na kanaku ning Ginu}{,Oneng, aku, e ku miras karing gamat da ring tau at e ku mete, uling sinaupan na kung Ahikam a anak nang lalaking Safan.|{,Binalik deng pasibayu kang Aring Jeoiakim; pepapate ne at pepayugse ing bangke nang Urias king kutkutan na ning balen.){!,Makanyan man, tinubud ne ning Aring Jeoiakim i Elnatan a anak nang Akor at ding mapilan pang lalaki ban munta Ehipto at kuanan ya i Urias.[z/,Inyang dimdam nang Aring Jeoiakim at ding sundalus na ampon opisyal ing sinabi nang Urias, migkapilit ya ing ari ban ipapate ne. Oneng abalitan nang Urias iti; inya tinakas ya king takut na at minta ya Ehipto.Ky,Atin munamang metung a lalaki, Urias ing lagyu na; anak neng Semaia ning Kiriat Jearim. King lagyu na ning Ginu migsalita ya iting lalaki anti i Jeremias laban king siudad a iti at iting bansa.Kx,I Aring Hezekia at ding memalen na ning Juda e re pete i Mikeas, bagkus mitakutan ya i Hezekia king Ginu at depat na ing agyu na ba neng paligayan ing Ginu. At binawi na ning Ginu itang binalak nang miparalang kasakitan a sinabi nang iparala na. Ngeni itamu ing malapit nang paralang kasakitan king mismung sarili tamu. (/wW,Inyang i Hezekia ya ing ari na ning Juda, i propeta Mikeas ning Morastita sinabi na karing sablang tau king ing Ginung Mayupaya migsalita yang anti kaniti, Masarul yang anti ing marangle ing Zion; maging buntun ne ning kasiran ing Jerusalem, at maging gubat ya ing Templo king bunduk-bundukan.^v5,Kaybat na nita, tinalakad la ding mapilan a makatua at ngara karing taung makatipun,,uQ,Kanita ngara ding manimuna at ding tau karing pari at propeta, Migsalita ya kekatamu ing lalaking iti king lagyu na ning Ginung kekatamung Dios; e ya sukat paten.Yt+,Oneng iti ya ing pakatandanan yu: nung paten yu ku, ikayu at ding tau niting siudad mikasala kayung pamakamate king taung alang kasalanan uling ing mitubud kanaku ya ing Ginu ban ibie ke kekayu iting babala.ksO,Atyu na ku man king lalam ning kekong upaya! Daptan yu kanaku itang isipan yung mayap at matulid.?rw, Kailangan ing magbayu kayung bie at pamintuan ye ing Ginung kekayung Dios. Nung makanyan ing daptan yu e na na kanita ibalaus ing balak nang kasiran a sinabi nang iparala na kekayu.~qu, Kanita sinabi ku, Tinubud na ku ning Ginu ban ibalita ku ing sablang dimdam yu laban keting Templo at keting siudad.^p5, Kanita ngara ding pari at ding propeta karing manimuna at karing tau, Karapatdapat yang sentensiang kamatayan ing lalaking iti uling migsalita yang laban king kekatamung siudad. Ikayu mismu dimdam yeng migsalita.k, Iparala ku karela ing kasiran a maging pitatakutan da ring sablang bansa na ning yatu. Maging pikaylian da la ring tau, pituya-tuya da la, insultuan da la, at gamitan da la ring lagyu ra anting sumpa king balang lugal nung nu ku la iyugse.=},Tungkul naman kang Aring Zedekias ning Juda, ding tauan nang makapadurut king tronu na at ding memalen na ning Jerusalem a menatili keting bansa o linipat king Ehipto, aku, ing Ginu, pakiutusan ku la ngan anti deting bungang higera a e mayap kanan.4<a,Ibie ku karela ing kapagnasan a abalu da king aku ing Ginu. Kanita ila ding maging memalen ku, at aku ing maging Dios da, uling magbalik la kanaku king mabilug dang pusu.;y,Ingatan ku la at ibalik keting bansa. Palabungan ku la at e na pasibayung lasakan pa; itanam ku la at e na bagutan pa.6:e,Aku, ing Ginu, ing Dios ning Israel, lalawen ku la ding taung mebihag at midala king Babilonia a kalupa da reting mayap a bungang higera at pakiutusan ku lang ating ganaka.%9E,Inya ngana kanaku ning Ginu,78g,Kanita ngana kanaku ning Ginu, Jeremias, nanu ing akakit mu? Pekibat ku, Bungang higera la pu. Tune lang mayap ding mayap a bunga, at detang e mayap tune lang e mayap kanan.&7E,Atin yang mayap a bungang higera ing mumunang basket, detang minunang melulut; atin yang e mayap a bungang higera ing kaduang basket, tune e la mayap kanan.`6 ;,Pepakit na la kanaku ning Ginu ding aduang basket a ating bungang higera. Makabili la deti king arap ning Templo. (Milyari iti kaybat neng binihag at delang Aring Nebucadenesar ning Babilonia i Aring Jeoiakin ning Juda a anak nang Jeoiakim. Kayabe lang mebihag ding manimuna na ning Juda, ding pande, at ding mangagaling a pangamat king obra.)q5[,(Iparala ku karela ing alang anggang kamarinayan at ing keyalan dangalan a e na makalinguan kapilan man.l4Q,'siguradu ku lang daklutan at ibasibas king marayu, ila at ing siudad a binie ku karing makatua da.3,&At nung e ra tuparan ing utus ku at gagamitan da la ring amanung, Ing mabayat a pupusanan na ning Ginu, kanita sabian mu karela kingz2m,%Jeremias, kutnan mu la ding propeta, Nanu ing pakibat a binie na ning Ginu kekayu? Nanu ing sinabi na ning Ginu?1,$Inya e yu la sukat gamitan ding amanung, Ing mabayat a pupusanan na ning Ginu uling nung daptan na ning ninuman yan, gawan keng tune mabayat ing mensahi ku keting tau. Pemaluktut da la ring tau ding amanu na ning karelang Dios, ing mabie Dios, ing Ginung Mayupaya.20],#Ing sukat marapat ya iti: Sukat nang ikutang ning balang metung karing kakaluguran na at kamaganak, Nanu ing binie nang pakibat ning Ginu? Nanu ing sinabi na ning Ginu?*/M,"Nung ing metung a propeta o pari o ing metung kareting memalen gagamitan na la ding amanung, Ing mabayat a pupusanan na ning Ginu, parusan ke at ing pamilya na.i.K,!Ngana ning Ginu kanaku, Jeremias, neng ing metung karing taung pinili ku o ing metung a propeta o pari kutnan na ka, Nanu ing mensahi na ning Ginu? sabian mu, Metung kang mabayat a pupusanan na ning Ginu, inya iyugse na ka.4-a, Aku, ing Ginu, makiramdam ka king kakung sabian! Laban ku karing propetang magsalita karing apaninap da at lilili ding taung kanakung pinili, at pati ding karelang kalaraman at pamagmayabang. E ku la tinubud ni inutusan lumual at ala no mang bitasang silbi karing tau. Aku, ing Ginu, ing migsalita.q,[,Laban ku naman karetang propetang magsalita karing sarili dang amanu at kaybat sasabian dang ibat kaku. +,Laban ku kareting propeta a mipapanandam king amanu na ning metung at metung, at kaybat ibabalita dang aku ing minie kaniti karela.d*A,Mengari yang api ing mensahi ku at anti ya king mantilyu a babalbal mangalati karing batu.l)Q,Ing propetang meninap sukat neng sabian iti antimong paninap mu, oneng ing propetang mekaramdam king mensahi ku sukat nang ipanaral iti king mitmung katapatan. Nanu ing ulaga na ning are nung ipakilupa me king binutil a trigu?;(o,Isipan da king ding paninap a sasalita ra maging dalan la ban kalinguan da ku ring taung kanakung pinili a antimo ing pamangalinguan da kaku ding makatua rang sinamba kang Baal. ',Angga pa kaya kapilan king deting propeta ilili da la ring taung kanakung pinili king kapamilatan na ning kalaraman a gagawan da?J& ,Dimdam ku ing e mayap a sinabi ra detang propetang migsalitang kalaraman king kapamilatan ning lagyu ku, at sasabi king binie ku kanu karela ing mensahi ku king kapamilatan da ring paninap da.%+,Ala metung mang taung makasalikut king lugal a e ku mo sana akit. E yu wari balu king atyu ku nukarin mang lugal karin banua at keti king yatu?L$,Aku ing Dios a atyu nukarin man at e mu bukud king metung a lugal.F#,Nung balu da la mu sana ding lihim a isipan ku, sana ikua da nang apanaral ing mensahi ku karing taung kanakung pinili, at ikua da lang apabalik a lub at apalakuan king dapat dang e mayap.-"S,Nganang sinabi ning Ginu, E ku la tinubud deting propeta, makanyan man linual la. Ala kung binie nanumang amanu ku karela, oneng migsalita la mu rin king lagyu ku.!1,at e tuknang iti anggang e na atuparan itang sablang buri nang daptan. Karing aldo a datang, kanita ra akuang aintindian iti ding taung pinili na.S ,Ing mua na mangaring bagyu a dugpa karing buntuk da ring darapat e mayap,[/,Sinabi ku, Ala metung man kareting propeta ing mekabalu karing lihim nang isipan ning Ginu. Ala metung man karela ing mekaramdam na o mekaintindi king mensahi na o mekiramdam man o minie pansin king sinabi na.c?,Alang patugut dang sasabian karing taung e bisang makiramdam kanaku king ing sabla muling mayap para karela ngan. At king balang metung at metung a masias a buntuk sasabian da king e ne bitasang dasnan ning kasakitan.,Ngana ning Ginung Mayupaya karing memalen na ning Jerusalem, E yu la pakiramdaman ding propeta king karelang pamaniabian; e tutu ing sasalita da kekayu. Sasabian da kekayu itang bunga na ning sariling kaisipan da at aliwa ing kanakung sinabi karela.,Inya, aku ing Ginung Mayupaya, sasabian ku ing bage tungkul karing propeta na ning Jerusalem: Ibie ku la karela ding mapait diling tanaman bilang karelang pamangan, at danum a maki lasun bilang karelang inuman, uling kinalat da ing e mayap king mabilug a bansa.:m,Oneng ikit ku ing lalung e mayap karing propeta ning Jerusalem: darapat lang pamakipangalugud at magsalitang kalaraman; sasaupan da lang darapat e ustu ding tau, inya alang tuknang ing pamaniapat dang e mayap. Para kaku, e la ngan mayap anti ding tau Sodoma, at e la mayap anti ding memalen ning Gomorra. , Ikit ku na ing kasalanan da ring propeta ning Samaria: migsalita la king lagyu nang Baal, at linili da la ring kakung memalen.V%, Ding dalan a karelang tutuntunan maging matalusad la at madalumdum; mitalusad la at miragsa. Iparala ku karela ing kasakitan; daratang na ing oras ning karelang pangaparusan. Aku, ing Ginu, ing migsalita.ve, Ngana ning Ginu, Ala lang Dios ding propeta at ding pari; arakap ku lang darapat e ustu king mismung Templo.F, Mitmu ya ing bansa karing taung migtaksil king Ginu; mibiebie la king e mayap at abusuan ing karelang upaya. Uli ning sumpa ning Ginu magpaldas ya ing bansa, at melangi lang pipagpastulan.;o, Masaspak ya ing pusu ku, at gagalgal ing mabilug kung katawan. Uli ning Ginu, uli ding banal nang amanu, meging anti ku king taung malasing, king lalaking mipalalung minum alak.dA,Bagkus sumpa la kanaku bilang mabie Dios a milual karing memalen na ning Israel ibat king bansa king dane norti at karing aliwa pang bansa nung nu ku la kinalat. Kanita manuknangan na la king mismung sarili dang bansa.D,Datang mu rin ing aldo, nganang sasabi ning Ginu, nung kapilan ding memalen e na la kapilan man sumpa kanaku bilang mabie Dios a milual karing memalen na ning Israel king bansang Ehipto.B},Potang ya na ing ari, mipanatag la bili ding memalen na ning kabilugan a Juda at mibiebie la ding memalen na ning Israel king kapayapan. Mayaus yang Ing Ginu ya ing Talapagligtas tamu.r],Ngana ning Ginu, Datang mu rin ing aldo nung kapilan mamili kung metung a ari a ibat king lahi nang David at maging ari yang kalupa na. Manibala yang mitmung kabiasnan at daptan na ing mayap at ing matulid king kabilugan a kayarian.5c,Tuldu kung pamuntuk a manibala karela. E na la pasibayung mitakutan ding taung kanakung pinili o galgal man at e ku na la pasibayung parusan. Aku, ing Ginu, ing migsalita.M,Tipunan ku la ding mitagan karing taung pinili ku manibat karing bansa nung nu ku la kinalat, at ibalik ku lang pasibayu king bansang karelang tibuan. Mikayanak lang dakal at dakal ing bilang da.,Iti ya ing sasabian na ning Ginu, ing Dios ning Israel, tungkul karing pamuntuk a sukat mo sanang miningat karing taung pinili na. E yu la iningat ding taung pinili ku; simbulat yu la at penabi. Inya ngeni parusan da kayu uli na ning depat yung e mayap. ,Makalunus ing mangapalyari potang dugpa na ing kayatulan na ning Ginu karetang pamuntuk a makamate at maniambulat karing taung pinili na!@ y,Mitakda king taung iti ing e ya mikayanak, at e magtamgumpe kapilan man. E ya mikayanak a mag-ari king Juda, at lukluk bilang kayalili nang Aring David. Aku, ing Ginu, ing migsalita.F ,O bansa, bansa, bansa! Pakiramdaman mu ing sinabi ning Ginu:> u,Sinabi ku, Meging anti ne wari king bangang mebalbal i Aring Jeoiakin a miyugse at ala nang makibure? Ba't ya at ding anak na mebihag la at miyugse king bansang e ra bitasang balu?Z -,Pagnasan meng akit pasibayu iting bansa, oneng e na ka makapagbalik kapilan man.k O,Iyugse da ka at i ima mu king aliwang bansa a e yu parehung kebaitan at parehu kayung mate karin.3,at ibie da ka karing taung katakutan mu, ding taung bisang makamate keka. Ibie da ka kang Aring Nebucadenesar ning Babilonia at karing sundalus na.Q,Ngana ning Ginu kang Aring Jeoiakin a anak nang Aring Jeoiakim ning Juda, Kabang aku ing mabie Dios, agyang ika pa ing singsing a panatak a susulud ku king wanan kung gamat, makanyan man ilukas da kaiK,Panatag kayu bili karing pibalebale yung megawa karing dutung a sedrong ibat king Lebanon, oneng potang datangan na kayu ning sakit, makalunus ing maging kararasan yu, sakit a kalupa ning babai king oras ning pamanganak na.V%,Ipaid na lang marayu ning angin ding kekong pamuntuk, mabihag la ding kekong kakampi king labanan, milako ya dangalan ing kekong siudad, at mibili ya king kamarinayan, uli ning sablang depat yung e mayap.I ,Ing migsalita kekayu ya ing Ginu kanitang manawa kayu pa pamibiebie, oneng e ye pekiramdaman. Iti ing maralas yung daraptan king kekaban ning bie yu; kanita pa e ye buring pamintuan ing Ginu.wg,Memalen ning Jerusalem, mukiat na kayu king Bunduk ning Lebanon, at manangis karin; munta na kayu king bansa ning Bashan at manangis kayu; manangis kayu manibat karing bunduk ning Abarim, uling mesambut na la ding sablang kekong kakampi.,Potang ikutkut de, anti kang mengutkut asnong mete; iguyud de at iyugse lual ding pasbul dalan ning siudad ning Jerusalem. .~w}G|{zyxxGwqvv uFutsrrrJqUqpoonSmlkkjihggfbee)dnd cbbgaa.``+_o^]\[[eZrY$XWWVUTSSRnQ"PP3OODNN MLLK%JILHHGCFEDD3C}BBA@??a>>#=<;;K::S9877654333]211&0///-,+++*>))8(Z&&e%%\$##"~! 9Bw<)e V W  eB @ru.cU,#Inya dela ke ing mabilug a pamilyang Recabitai Jazanias (ing anak ning kalagyu nang Jeremias a anak nang Habazinias) at ding kapatad nang lalaki at anak nang lalakib',#Munta ka king pamilya da ring Recabita at magsalita ka karela. Kaybat idala mu la king metung nang kuartu ning Templo at apagan mu lang alak.]a 5,#Ngana kanaku ning Ginu inyang i Jeoiakim a anak nang Josias ya ing ari na ning Juda,I` ,"Ibie ke ing utus at mibalik la keting siudad. Lusuban de at bihagan ampon silaban. Gawan ku lang anting disyerto ding balen ning Juda nung nukarin alang mabibie. Aku, ing Ginu, ing migsalita.D_,"Ibie kia naman i Aring Zedekias ning Juda at ding opisyal na karetang bisang makamate karela. Ibie ku la karing gamat da ring sundalus na ning Babilonia a tinuknang lulusub laban kekayu.^7,"Ibie ku la karing gamat da ring karelang kalaban a bisang makamate karela, at maging pamangan da la ring ayup at ding malyap a animal ding bangke ra. ] ,"\,"Ding opisyal na ning Juda at ning Jerusalem, at ding opisyal na ning palasyu, ding pari, at ding sablang manimuna, ginawa lang metung a kasunduan kanaku king kapamilatan na ning pamanlakad da pilatan na ning mepitnang toro a karelang sigsag king aduang dake. Oneng sinira de ing kasunduan at e ra tiparan ing kayaduanan na. Inya daptan ku kareting tau itang depat da king toro.[5,"Inya ngeni, aku, ing Ginu, sasabian ku king e yu ku pemintuan; e yu binie karing kalupa yung Israelita ing karelang kalayaan. Inya, dinan da kayung kalayaan: ing kalayaan mate king gera, king salut, at king danup. Mitakutan ya ing balang bansa ning yatu king daptan ku kekayu.Z/,"Oneng pasibayu kayung migbayu isip at lepastangan yu ku. Kinua yu lang pasibayu ding ipus a binulus yu at pinilit yu lang gewang pasibayung ipus. Y ,"Mapilan pa mung aldo ing milabas migbayu kayu isip at depat yu itang bage katanggap-tanggap kanaku. Pikayari yu ngan king ibulus ye ing kalupa yung Israelita at ginawa kayung kasunduan king kanakung arapan, king Templo nung nukarin da ku sasamban ding tau.eXC,"balang kapitung banua ibulus ya ing ninuman karing kalupa dang Hebreo a mipisali karela at nung ninu ing mekasuyu na karela kilub ding anam a banua. Oneng e ra ku pekiramdaman ding makatua yu ni pemintuan ing sinabi ku.XW)," ing Dios ning Israel, sinabi na kanaku king sabian ku karing memalen ing anti kaniti: Ginawa kung kasunduan karing makatua yu inyang linigtas ku la king Ehipto at leko king panga-ipus. Sinabi ku karela kingV-," Kanita ing Ginu,[U/," Oneng e linuat migbayu la isip; kinua da lang pasibayu at pinilit gewang ipus da. T," Pikayari da ring sabla at ding manimuna da ing ibulus da la ring karelang ipus at e na la manipus pang pasibayu. At binulus da la.jSM," da la ring ipus dang Hebreo, lalaki at babai, ban ala nang manipus karing kalupa dang Israelita.TR!,"Pikasundu ning Aring Zedekias at ding memalen na ning Jerusalem ing ibulus2Q],"kabang ding sundalus na ning ari ning Babilonia lulusuban de ing siudad. Lulusuban dia naman ing Lakis at ing Azeka, ding aliwang pakakutang siudad a mitagan king Juda.YP+,"Kaybat na nita, binie ke iting mensahi kang Aring Zedekias karin king JerusalemO,"Mate ka king kapayapan. Nung makananu lang dinuluk insenso ding tau inyang kitkut da la ring makatua mu a meging ari bayu ika, duluk la namang insenso para keka. Tumangis la para keka at sabian da, Mete ya ing kekeng ari! Aku, ing Ginu, ing migsalita.YN+,"Zedekias, pakiramdaman mu ing sasabian ku tungkul keka. E ka mate king labanan.M#,"E ka makatakas; mabihag ka at miyabie king ari ning Babilonia. Akit me lupa't lupa at akapagsalita meng arapan; kaybat midala ka Babilonia.pLY,"Ing Ginu, ing Dios ning Israel, sinabi na kanaku king munta ku at sabian kang Aring Zedekias ning Juda ing anti kaniti: Aku, ing Ginu, ibie ke iting siudad king ari na ning Babilonia at silaban ne angga king mipatag ya king gabun.+K Q,"Migsalita ya kanaku ing Ginu inyang ing Aring Nebucadenesar ning Babilonia at ding sundalus na tatanggap lang saup karing aliwang sundalus a ibat karing sablang bansa at taung miyayaliwa kule balat a makapailalam king upaya na. Lulusub la kanita king Jerusalem at karing makasiping a balen.OJ,!Nung makananu kung depat iti, makanyan ku munamang papanatilian ing kanakung kasunduan karing anak nang Jacob at kang David a kanakung talasuyu. Mamili kung metung karing lahi nang David ban manimuna karing lahi nang Abraham, Isaac, at Jacob. Maging malunusan ku karing taung kanakung pinili at pasibayu ku lang gawan mapala.I,!Oneng aku, ing Ginu, atin kung kasunduan king aldo at king bengi, at ginawa kung kautusan a mamahala king yatu at king banua.H,!E mu wari apansinan ing sasabian da ring tau king aku kanu tinggian ke ing Israel at ing Juda, ding aduang pamilyang kanakung pinili? Inya linawe da la ring taung kanakung pinili king mitmung pamaninsultu at e da na la bitasang tatanggapan antimong metung a bansa. G;,!Ngana kanaku ning Ginu,nFU,!Dagdagan ku la bilang ding lahi nang David a talasuyu ku at ding paring ibat king tribu nang Levi ban maging masakit ing pamamilang karela antimo ing pamamilang karing batuin na ning banua o ing balas king pampang na ning dagat.E,!Makanyan ku munamang ginawang kasunduan kang David a kanakung talasuyu, king manatili yang ating lahi ban maging ari, at metung a kasunduan karing paring ibat king tribu nang Levi ban manatili lang susuyu kanaku; at e la malabag detang kasunduan a deta kapilan man. D ,!Ginawa kung kasunduan king aldo at king bengi ban sunlag la king takdang oras, at e ya malabag ing kasunduan a ita kapilan man.)CM,!Ngana kanakung sinabi ning Ginu,)BK,!at king ating manatiling paring ibat king tribu nang Levi ban sumuyu kanaku, at ban mamie karing ain-a-durulukan, karing binutil ain, at karing ain-sakripisyu.hAI,!Aku, ing Ginu, pangaku ku king manatili yang ating lahi i David ban maging ari na ning Israel,@',!Miligtas la ding memalen na ning Juda at Jerusalem at mibiebie la king alang panganib. Ing siudad mayaus yang Makatuliran Ya ing kekeng Ginu.>?u,!At king panaun a ita mamili kung maging ari da king lahi nang David at maging anti ya king pamag-ari na. Daptan na ning aring ita ing mayap at ing makatuliran king mabilug a bansa.>,!Ngana ning Ginu kanaku, Daratang na ing panaun nung kapilan ku tuparan ing pengaku ku karing memalen na ning Israel at Juda.#=?,! Karing balen karing bulubundukan, king lele ding bunduk-bundukan at king dane mauli ning Juda, king gabun ning tribu ning Benjamin, karing baryung makapadurut king Jerusalem, at karing balen ning Juda pasibayu lang mamilang ding pastul karing tupa ra. Aku, ing Ginu, ing migsalita.:<m,! Nganang migsalita ning Ginu, Keting bansang mengaring disyerto nung nu alang tau o animal a mabibie, mika pasibayung pastulan nung nukarin da la adala ding pastul ding tupa ra.;y,! ing kulisakan ning ligaya at tula ampon ding masayang inge da ring kakasal. Damdaman yu la ding taung magkanta kabang darala da la ring ain dang kapasalamatan king kakung Templo. Sabian da, Munie kayung kapasalamatan king Ginung Mayupaya, uling mayap ya, at ing lugud na alang angga. Gawan keng mapala iting bansa anti kanitang minunang panaun. Aku, ing Ginu, ing migsalita.N:,! Nganang migsalita ning Ginu, Sasabian da ring tau king mengari ya kanu iting bansa king disyerto, king alang tau o animal man a manuknangan. At tutu ing sasabian da uling ding balen na ning Juda at ding dalan na ning Jerusalem ala lang laman; alang tau o animal man a manuknangan. Oneng pasibayu yang damdaman kareting lugal^95,! Ing Jerusalem ya ing panibatan na ning tula, dangalan, at kapurian para kanaku, at mitakutan la ding balang bansa ning yatu, at galgal la potang damdaman da la ring mayap a bage a daptan ku para karing memalen na ning Jerusalem, at ibie ku ing pangapala keting siudad. fig, ,... pasibayung dinatang kanaku ing amanu na ning Ginu.,(33:1)fig* 8 ,!Linisan ku la king karelang kasalanan a depat dang laban kanaku at patawaran ku ing kasalanan da at ing pamag-rebeldi ra kanaku. 7,!Ibalik ku la ding pibandian na ning Juda at ning Israel, at pasibayu lang italakad antimo ing kabilian da kanitang minunang panaun.'6G,!Oneng uluan ke iting siudad at ding memalen na at ibalik la king masanting a pamikakatawan. Maging labis-labis ing pagkabiayan da at maging panatag king bie.x5i,!Ating lumaban karing sundalus na ning Babilonia at katmuan da la ring bale karing mete a kanakung idagsa king uli na ning mua ku at pangasugat a panamdam. Pepaburen ku ne iting siudad uli da ring e mayap a bage a depat da ring memalen na.45,!Aku, ing Ginu, ing Dios ning Israel, sasabian ku king malasak la ding bale na ning Jerusalem at ing palasyu na ning Juda uli na ning pangakubkub na.o3W,!Maus ka kanaku at pakibatan da ka; sabian ku la keka ding malagu at makapagmulalang bage a e mu balu.2,!Migsalita ya kanaku ing Ginu, ing linalang king yatu, ing miyubug kaniti, at mibili king lugal na. Ngana kanaku ning maki lagyung Ginu,h1 K,!Kabang atyu ku pa king sukulan ning palasyu, pasibayung dinatang kanaku ing amanu na ning Ginu.0, ,Sali la ding tau at mapirma la ding katibayan na ning pamisaliwanan, mitatakan, at misaksian. Marapat iti king sakup ning tribu ning Benjamin, karing baryung makapadurut Jerusalem, karing balen na ning Juda, karing balen karing bunduk, karing lele da ring bunduk-bundukan, at king dane mauli na ning Juda. Ibalik ku la ding tau king karelang lugal. Aku, ing Ginu, ing migsalita.Y/+, +Sasabian da ring tau king iting bansa maging anti ya king disyerto a alang tau at alang animal a malyaring mie, at miyabie ya kanu karing tau Babilonia. Oneng pasibayu lang masali ding marangle keting bansa. ., *Nung makananu kung dela iting kasakitan kareting memalen, makanyan ku la munamang idala karela ding bage mayap a kanakung pengaku.q-[, )Maging tula ku ing dapat mayap a bage para karela at papanatilian ku na lang manuknangan keting labuad.>,u, (Gawa kung alang anggang kasunduan karela. E ku tuknang darapat mayap a bage para karela at ibili ku ing takut king mabilug dang pusu ban kanita e na la pasibayung magtaksil kanaku.)+K, 'Dinan ku lang metung mung pusu at metung mung parasan king bie: king pitakutan da ku king sablang panaun para king sarili dang ikakayap at ding maging lahi ra.G*, &Ila kanita ding maging memalen ku, at aku ing maging Dios da.M), %Tipunan ku la ding tau manibat karing bansa nung nu ku la inugse uli na ning mua ku, kasbu, at pangasugat a panamdam. At ibalik ku la keting lugal at paburen ku lang mibiebie king alang panganib.(y, $Ngana kanaku ning Ginu, ing Dios ning Israel, Jeremias, sasabian da ring tau king ing gera, ing danup, at ing salut ilang sangkan king pangabagsak na niting siudad karing gamat na ning ari ning Babilonia. Makiramdam ka ngeni king kanakung sabian.G', #Ginawa lang altar para kang Baal karin king Kapatagan ning Hinom ban ibie da lang ain-sakripisyu ding anak da para kang Molek, ing kikilalanan dang dios. E ku inutus karela ing daptan da iti at e bitasang linub king isip ku king daptan da ing makanyan a bage at tairan da la ring memalen na ning Juda king pamikasala.b&=, "Kebit da la pa ding makasumami rang idolo king Templong pisasamban kanaku at dinatan de._%7, !Gilutan da ku at agyang sindu ku ing pamanuru karela; e la mekiramdam ni mebiasa man. $9, uli na ning dakal a e ustung merapat king kapamilatan da ring memalen na ning Juda at ning Jerusalem at ding karelang ari, manimuna, pari, at propeta.#%, Manibat ketang oras a mitalakad ya iting siudad, pepamua da na ku deting tau at sinugat a panamdam. Inari ku king lub ku king lasakan ku ne,<"q, Manibat king kapupurmeruan ning istoria na ning karelang bie, sinugat da na ku kapanamdaman at pepamua ding memalen na ning Israel at ning Juda king kapamilatan na ning depat da.o!W, Silaban de iti angga king mapupud yang kayabe da ring bale da ring taung pepamua kanaku uli na ning pamanduluk dang insenso para kang Baal babo rang bale, at uli na ning karelang pamitugtug alak bilang ain da karing aliwang dios.~ u, Ibie ke iting siudad kang Aring Nebucadenesar ning Babilonia at karing sundalus na at ilang makabihag keting siudad.O, Aku ing Ginu, ing Dios da ring sablang tau. Alang bage a e ku arapat.'I, Kanita ngana kanaku ning Ginu,7g, Makanyan man, ika, Ginung Dios, ing minutus kanakung saling marangle king daramdaman da ring saksi agyang ing siudad malapit da niang abihag ding sundalus na ning Babilonia., Ginawa lang barikada ding sundalus na ning Babilonia king makapadurut ning siudad ba reng abihag, at lulusuban da ne. Ing gera, ing danup, at ing salut ila ding sangkan king pangabagsak na ning siudad karing gamat da. Akakit mu king ing sablang sinabi mu mepalyari.}s, Oneng inyang miras na la keting gabun at karela yang bindian, e da na la tiparan ding utus mu at e la mibiebie agpang karing turu mu. Ala lang bitasang tiparan karing bage inutus mung daptan da. Inya naman dela mu karela iting sablang kasiran.]3, Binie me karela iting mayap at matabang gabun a pengaku mu karing karelang makatua.D, King kapamilatan da ring milagru at bage pagmulalan a minie takut karing kekaming kalaban, ginamit mu ing kekang upaya at sikanan ban ilako la ding memalen mung Israel karin king Ehipto.ve, King milabas a panaun, dinapat kang dakal a milagru at bage pagmulalan karin king Ehipto at angga ngening aldong iti darapat ka pang milagru e mu para king Israel nune karing sablang aliwang bansa, inya pikabaluan ka nukarin mang lugal.*M, Mayap la ding kekang tatangka at darapat kang mangaragul a bage; akakit mu ing sablang daraptan da ring tau at ablasan mu la agpang king pamibiebie ra at dapat.I , Pepakit mu ing lugud mung e kukupas karing libu-libung tau, oneng paparusan mu la naman uli da ring kasalanan ding pengari da. Metung kang maragul at mayupayang Dios; ika ing Ginung Mayupaya.#, Ngaku, Ginung Dios, lelangan me ing yatu at ing banua king kapamilatan na ning kekang maragul a upaya at sikanan; alang bage a e mu arapat.Z-, Kaybat keng aibie ing kasulatan na ning pamisaliwanan kang Baruk, menalangin ku., Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na king ding bale, marangle, at ding mulahan ubas pasibayu lang asali king bansang iti.{o, Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, iyutus na keka king dalan mu la deting kasulatan ning pamisaliwanan, ing ating tatak at ing titulu na ning gabun at ibili mu la king datukanan a megawa king pila ban maingat la king makabang panaun.6g, King daramdaman da ngan sinabi ku kang Baruk,{, at binie ku la kang Baruk, ing anak nang lalaking Neria at Maseia. Binie ku la kang Baruk king akakit na ning pisan kung i Hanamel, ding testigu a migpirma king kasulatan na ning pamisaliwanan at king akakit da ring lalaking pakalukluk king patyu.', Kaybat na nita, kinua ku la ding kopia ning pamisaliwanan, ing kopia ning kontrata, at ding kondisyun na at ing kopia ning titulu ning gabun,3, Pinirman ke at tetakan ing kasulatan ning pamisaliwanan at minaus kung lalaki ban magtestigu kaniti, at tinimbang ku la ding salapi king timbangan. , Seli ke ing marangle nang Hanamel at tinimbang ku la ding salaping pemayad ku; mika alaga yang labing pitung pirasung pilak.k O, Nung makananu nang sinabi kanaku ning Ginu, makanyan yang dinatang kanaku karin king sukulan ing pisan kung i Hanamel at inawad na kanaku king saliwan ke ing marangle. Kanita ku abalu king tune yang migsalita kanaku ing Ginu. , king i Hanamel, ing lalaking anak nang bapa kung Salum, datangan na ku at ipakisabi nang mayap king saliwan ke ing marangle na a atyu king Anatot, king gabun ning tribu ning Benjamin, uling aku ing pekamalapit nang kamaganak at ing ating matulid sali kaniti.# A, Sinabi na kanaku ning GinuK , Midala ya i Zedekias king Babilonia at manatili ya karin angga king akayarap ke. Agyang labanan na la pa ding sundalus na ning Babilonia, makanyan man masambut ya. Aku, ing Ginu, ing migsalita.!, at e ya makatakas i Aring Zedekias. Miyabie ya king gamat na ning ari ning Babilonia; akit ne lupa at lupa at magsalitang arapan king ari.1[, Kilung na ku karin ning Aring Zedekias at singkanan na kung mengalat balita king ing Ginu kanu sinabi na, Paburen keng bihagan na ning ari ning Babilonia iting siudad,', King panaun a ita, lulusuban de ring sundalus na ning ari ning Babilonia ing Jerusalem at makakulung ku king sukulan a makataid king palasyu.4 c, Migsalita ya ing Ginu kanaku king kapulu nang banuang pamag-aring Zedekias ning Juda; ya naman iti ing kalabi nang walung banuang pamag-aring Nebucadenesar king Babilonia.$A,(Ing kabilugan a kapatagan nung nu ra la kukutkut ding mete at iyugse ing basura at ding sablang marangle babo ning Sapa ning Kidron at angga na king Pasbul dalan ding Kabayu dane aslagan, maging banal lang lugal para kanaku. E ne kapilan man pasibayung mabagut o malasak ing siudad. ,'At taglus ya ing angganan na manibat karin king dane albugan angga king bunduk-bundukan na ning Gareb at dumurut angga na king Goa.O,&Ngana ning Ginu, Daratang na ing panaun nung kapilan ing mabilug nang siudad ning Jerusalem pasibayu yang mitalakad manibat king dane albugan ning Toring Hananel angga king Pasbul dalan ning Suluk.A{,%Nung datang ing oras a ing banua masukad ya, at ding pundasyun ning yatu masiasat la, kanita tanggian na la ding memalen ning Israel, uli ning kasalanan da. Ing Ginu ya ing migsalita.kO,$Pangaku na king manatili yang bansa ing Israel kabang manatili ing kaayusan ning keyang lelangan.4a,#Papaslag ne ning Ginu ing aldo ban maging sala neng aldo, ing bulan, at ding batuin para king kabengian. Aligogon ne ing dagat ban miung ya; Ginung Mayupaya ing lagyu na.~/,"Ala na metung man kanita ing ituru ne ing kabalen na ban pakibaluan ne ing Ginu uling ding sabla abalu ra ku, manibat king malating dili at angga na king maragul dili. Patawaran ku ing karelang kasalanan at kalinguan ku ing karelang kasalanan. Aku, ing Ginu, ing migsalita.q}[,!Anti ya kaniti ing bayung kasunduan a gawan ku karing memalen ning Israel: Ibili ke ing kautusan ku king mabilug dang pangatau at isulat ke iti karing karelang pusu. Aku ing maging karelang Dios at ila naman ding maging memalen ku.\|1, E ne kalupa nitang matuang kasunduan a gewa kung kayabe ding karelang makatua inyang linigtas ku la karing gamat ku at leko king Ehipto. E re tiparan ing kasunduan agyang meging anti kung asawang lalaki karela.{,Ngana ning Ginu, Daratang na ing panaun nung kapilan gawa kung bayung kasunduan karing memalen ning Israel at karing memalen ning Juda.wzg,Nune, liniu ya ipan ing balang mangan maslam a ubas, at mate ya ing ninuman uli na ning depat nang kasalanan.y7,Potang datang na ing panaun a ita, e ra na pasibayung sabian ding tau, Mengan lang maslam a ubas ding pengari, at meliniu la ipan ding karelang anak.x,At nung makananu keng begutan, lesakan, belugse, lesak, at kelisan king balat ning gabun, makanyan keng itanam at italakad pasibayu.w ,Aku, ing Ginu, sasabian ku king ing panaun daratang na nung kapilan katmuan ku lang tau at animal ding bansang Israel at Juda.^v5,Inya ding tau karelang sabian, Metudtud ku at presku ku panamdam inyang migising ku.kuO,Dinan ku lang kapaynawan detang mapagal at pakabsian ing balang metung a maina uli na ning danup.|tq,Manuknangan la ding tau king Juda at karing sablang balen na at mika ortelanu ampon pastul a kayabe ding kawan da.Gs,Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sasabian na, Potang ibalik ku na la ding tau king karelang bansa, pasibayu dang sabian king bansa ning Juda at karing balen na ing anti kaniti, Mananu na sanang bendisyunan ne ning Ginu ing banal nang bunduk-bundukan ning Jerusalem, ing banal a lugal nung nu ya manuknangan.%rC,Angga kapilan, ikong taung alang kapanaligan ing mikakunu kayu? Linalang kung metung a bage bayu at makayaliwa, anting babaing magdipensa para king lalaki.4qa,Mibili kang tanda at tandanan me ing dalan; pasibayu meng panintunan ing dalan a kekang likuan. Magbalik kayu, memalen ning Israel, muli na kayu karing balen yung likuan.Qp,Israel, ika ing pakamalan kung anak, ing anak a tutu kung kaluguran. Neng babanggitan ke ing kekang lagyu, agaganaka da kang mitmung lugud. Titibuk ya ing pusu ku para keka; maging malunusan ku keka.Vo%,Ginulut ke keka, oneng e migluat mignasa keng mibalik. Kaybat mu keng perusan, diku mi la ding kekeng buntuk king lungkut. Mengapakarine kami at milako dangalan, uling mikasala kami inyang kayanakan kami.~nu,Daramdaman ku la ding memalen ning Israel a magsalitang mitmung lungkut. Ngara, Ginu, mengari kami karing malyap at alang isip a toro, oneng tiru mu kaming maging mapamintu. Ibalik mu kami; makasadia kaming mibalik keka, ing Ginung kekeng Dios.~mu,Ating kapanayan para king kekang panaun a daratang; magbalik la keka ding kekang anak. Aku, ing Ginu, ing migsalita.6le,Tuknang na kang kikiak, at lua kekang pulisan. Ing sablang kekang depat para karing kekang anak siguradung miyablasan; datang lang pasibayu ibat king bansa da ring kalaban.>ku,Ngana ning Ginu, Ing metung a siwala meramdam ya king Rama, ing siwala ning mapait a tangis. Manangis ya i Raquel uling ding anak na ala na la, at tatanggian na ing mipaligayan ya.j-,Pakabsian ku la ding pari king pekamaniaman a pamangan, at ibie ing kailangan da ring sablang taung kakung pinili. Aku, ing Ginu, ing migsalita.Ii , Terak la kanita ding anak a babai, at maging masaya la at tumula la ding lalaki, kayanakan, at ding makatua. Pasiknangan ku la lub, at ing pamagpaldas da gawan kung tula, at ing lungkut da saya. fig,Terak la kanita ding anak a babai, at maging masaya la at tumula la ding lalaki, kayanakan, at ding makatua.,(31:13)fig*nhU, Datang la at magkanta king tula king Bunduk ning Zion, at tumula la karing kakung babie: binutil, alak, at larung olibo, tupa ampon baka. Mangari la king mulahan a parating mididiligan, at e na la takman kalungkutan kapilan man._g7, Gewa ku lang malaya ding memalen ning Israel, at linigtas ibat king bansang mayupaya.mfS, Ngana pa ning Ginu, Ikong bansa, makiramdam ko kaku at ibalita yu la ding amanu karing marayung pulu. Kaku lang kinalat ding taung kakung pinili, oneng kaku lang tipunan at banten anti ing pastul a magbante karing keyang kawan.yek, Kikiak lang datang ding taung kakung memalen; manalangin la kabang kaku lang tatairan. Tairan ku la karing sibul ning danum, karing patag a dalan, at e la misakab. Uling anti kung tata para king Israel, at ing Efraim ya ing kakung pangane.Sd,Iyuli ku lang ibat king norting bansa, at tipunan ibat karing wakas ning yatu. Datang lang kayabe ra ding bulag at pile, ding mabuktut at ding malapit nang manganak. Muli lang metung a maragul a bansa.Zc-,Ngana ning Ginu, Magkanta kayung masaya para king Israel, ing maragul dili karing bansa. Magkanta kayu karing kanta ning kapurian, Linigtas na la ning Ginu ding memalen na; kinabus na la ding sablang mitagan.7bg,Wa, daratang na ing panaun nung kapilan ding lalaking magbante ikulisak da karing bunduk-bundukan na ning Efraim, Tara at mukiat tamu king Zion, king Ginung kekatamung Dios.a,Pasibayu kayung tanam ubas karing bunduk-bundukan na ning Samaria at mangan la detang menanaman karing bunga da ring ubasan.t`a,Pasibayu da kayung italakad. Pasibayu da kayung patigtigan karing kekong pandereta at terak kayung masaya.$_A,pepakit ku karela ibat king marayung lugal. Memalen ning Israel, menatili kung malugud kekayu, inya menatili kung papakit kekayu ing lugud kung e kukupas. ^,Karin king disyerto pepakit kung lunus karetang taung mekaligtas king kamatayan. Inyang bisa lang mika kapaynawan ding Israelita,] ,Ngana ning Ginu, Daratang ne ing panaun nung kapilan aku ing maging Dios da ring sablang lahi nang Israel at ila ding maging memalen ku.\,E ya patugut anggang e ngan merapat ing sablang buri nang daptan. Karing aldo daratang kanita da pa lubus aintindian ding memalen na.w[g,Anti ya king bagyu ing mua ning Ginu; masikan yang angin a mabagsik dumalan babo ding buntuk da ring e mayap.^Z5,Ila ding maging memalen ku, at aku ing maging Dios da. Aku, ing Ginu, ing migsalita.6Ye,Ing manimuna da manibatan ya king mismung bansa da, at karing kabalen da ing prinsipi ra. Potang agkatan ke, lumapit ya; ninu wari ing mangangas datang nung e ya mekumbira?X,Ibalik ku ing matua nang kayupayan ning bansa, at pasibayung italakad matibe; parusan ku la ding sablang liligalig karela.+WO,Ding karin manuknangan kapurian ing ikanta da, kulisak la king tula ra. Bendisyunan ku la at dakal la king bilang; ing kakung bendisyun atdanan na lang dangalan..VU,Ngana pa ning Ginu, Ibalik ku la ding taung pinili ku king bansa da, at lunus ing pakit ku king balang pamilya. Ing Jerusalem malarin ya; at pati na ing palasyu na.FU,Pasibayu da kong pakayapan; ding sugat yu kaku lang uluan, agyang sabian da ring kekong kalaban, Miyugse ya ing Zion; alang magmalasakit metung man king Zion. Aku, ing Ginu, ing migsalita.]T3,Oneng ngeni, ding sablang kekayu linaklak ilang malaklak, at ding sablang kekong kalaban, ila naman ding mabihag. Ding sablang kekayu menggipit ila ding magipit, at ding sablang keko miniamsam ila ding masamsam.GS,Tuknang na kong daralung tungkul king kekong panamdaman; ala nang panulu para king kekong ikakayap. Makanyan da kayung perusan, uling dakal ing kekong kasalanan at dakal ing e mayap kekayu.lRQ,Kelinguan da kayu ding sablang kekayu malsinta; ala na lang pakialam. Aku ing linusub kekayu antimong metung a kalaban; ing digpa kekayung parusa bina yang mabayat, uling dakal ing kekong kasalanan at dakal ing e mayap kekayu.Qy, Ala metung mang kekayu lumingap, alang lunas para karing kekong sugat, ala nang kapanayan para king kekong pangakayap.P, Ngana ning Ginu karing taung pinili na, Alang panulu para karing kekong menasakit, e la malyaring kumayap ding kekong sugat.O, Datangan da kayu at iligtas. Lasakan ku la ngan ding sablang bansa nung nu ra kayu inugse, oneng e ra kayu gisanan paten. E ku paintulut ing e kayu miparusan; oneng potang parusan da na kayu, ing karapatdapat ya ing iyatul ku kekayu. Aku, ing Ginu, ing migsalita.2N], Taung kakung pinili, e kayu tatakut; memalen ning Israel, e kayu mangatakutan. Iligtas da kayu ibat king marayung bansa, king bansa nung nu kayu midalang bihag. Magbalik kayu king kekong bansa, at king kapayapan karin kayu manuknangan; mipanatag kayu bili at metung man ala nang mamatakut kekayu.sM_, Nune, ila ding sumuyu kanaku, ing Ginung karelang Dios, at ibie ke ing lahi nang David ban maging ari da.AL{,Ngana ning Ginung Mayupaya, Potang datang ne ing aldong ita, paklian ke ing paud a atyu karing batal da at ilako ku la ding tanikala ra. E na la pasibayung maging ipus da ring dayuan.K',Daratang ne ing aldo makatakut; ala yang kalupa ing aldong iti; panaun ne ning kaligaligan para karing taung kakung pinili; oneng mikabus la.^J5,Tuknang ka at mibulebule! Malyari ya waring manganak ing lalaki? Baket akakit ku la ding gamat ding balang lalaki a makatalan karing karelang atian anti ing babaing miraramdam? Baket maputla ya ing balang metung?lIQ,Dimdam ke ing kulisak ning gagalgal, ing kulisak ning tatakut at aliwa ing kulisak ning kapayapan.IH ,Nganang sasabi ning Ginu karing memalen na ning Israel at Juda:pGY,uling daratang na ing panaun nung kapilan ku la ibalik ding taung kanakung pinili, ing Israel at ing Juda. Ibalik ku lang pasibayu king bansang binie ku karing makatua da at bandian de iting pasibayu. Aku, ing Ginu, ing migsalita.TF!,Ngana, Isulat mu king pisusulatan a lulun ing sablang bage sinabi ku keka,;E s,Migsalita ya kanaku ing Ginu, ing Dios ning Israel.>Du, E na la akit king bie na ding mayap a bage a malapit ku nang daptan para karing taung kanakung pinili, uling inagkat na lang mag-rebeldi laban kanaku. Aku, ing Ginu, ing migsalita.8Ci,king iparala ke ing mensahi karing sablang bihag king Babilonia tungkul kang Semaia. Ngana: Aku, ing Ginu, parusan ke i Semaia at ding sablang lahi na. E ke tinubud; makanyan man migsalita ya kekayung balamu mo wari metung yang propeta at pepaniwalan na kayu king e katutuan. E ya mikayanak libutad yu.-BU,at kaybat sinabi na kanaku ning Ginu0A[,Binasa neng Zefania kanaku iting sulat,U@#,Sukat yang sabatan uling sinabi na karing taung atyu Babilonia king manatili lang bihag karin king makabang panaun, inya sukat lang manalakad bale tuknangan da, mananaman, at kanan ing sablang apupul da.`?9,Obat e mu depat yan kang Jeremias ning Anatot a mamagsalita karing tau bilang propeta?h>I,Gewa na kang pari ning Ginu bilang kayalili nang Jeoiada, at ika na ngeni ing pamuntuk king Templo. Katungkulan mu ing siasatan me at itanikala ampon itali batal king bakal ing balang mamulang a taung magkunwaring propeta.Q=,nung ninu ing peparalang sulat king lagyu na para karing sablang tau na ning Jerusalem at kang Zefania, ing paring anak nang Maaseia, at karing sablang aliwang pari. Keting sulat, sinabi nang Semaia:j<M,Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, dininan na kung mensahi para kang Semaia ning Nehelam; ,Yan ing mapalyari karela uling dinapat lang pamikasala; mekipangalugud la at migsalitang kalaraman king kapamilatan na ning lagyu ning Ginu. Laban iti king kaburian na ning Ginu; balu na ing depat da at testigu ya laban karela. Ing Ginu ya ing migsalita.s:_,Sabian da potang ding memalen na ning Jerusalem a mebihag at midala king Babilonia pagnasan deng isumpa ing ninuman, Daptan na sana keka ning Ginu ing depat na kang Zedekias at kang Ahab a linitsun nang mabie ning ari ning Babilonia!?9w,Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, migsalita ya tungkul kang Ahab a anak nang Kolaia at kang Zedekias a anak nang Maaseia a magsalitang kalaraman king lagyu na. Sinabi na ning Ginu king ibie na la king lalam nang upayang Aring Nebucadenesar ning Babilonia at ipapate na la king akakit da ring mata yu.8,Ikayung tau Jerusalem a peintulut kung mebihag at idala na ning ari ning Babilonia, aku ing Ginu, makiramdam kayu king kanakung sasabian.,7Q,Mapalyari karela iti uling e ra pemintuan ing mensahing alang patugut kung peparala karela king kapamilatan da ring talasuyu kung propeta. E la bisang makiramdam.+6O,Panalukian ku la king kapamilatan na ning gera, danup, at salut. Mangatakutan la ding sablang bansa ning yatu king akit dang iti. King balang lugal nung nu ku la inugse, galgal la at mabigla ding tau king akit da karela. Gawan da lang pikaylian at gamitan da la ring lagyu da bilang sumpa.25],Ngana ning Ginung Mayupaya, Iparala ku ing gera, ing danup, at ing salut karela, at gawan ku lang anti ding bunga da ring higerang e mu apangan uling tune lang mebuluk.M4,Pakiramdaman yu ing sasabian na ning Ginu tungkul king ari a sasakup king kayarian a pemahalan nang David, at ing tungkul karing tau na niting siudad. Ila ding kamaganak yu a e mebihag kayabe yu. Q~~N}||'{{Vzsz5ybxw:vuttsrcqppqo:nn.lkkUj1ihhxggtffmeddocc baa9`_^]\\>[[ ZZYYX{WVVVUTT1SSHR_QQJPOOnNMMULKJIIHHvGGFEEVD}CBBXAA3?>>j==+,&Magumasid ka! Ding sablang babaing mitagan king palasyu ning Juda darala da la karing opisyal na ning ari ning Babilonia. Pakiramdaman mu ing sasabian da kabang darala da la karela, Ding tapat nang kakaluguran ning ari lininlang de, at deigan de. At ngening makakutkut la ding bitis na king burak likuan de ring kakaluguran na.u=c,&Oneng king kapamilatan na ning vision a pepakit na kanaku ning Ginu ing mapalyari, nung tanggi kang sumuku.'<G,&Sinabi ku, E ka miyabie karing gamat da. Ipakisabi kung mayap keka king pamintuan mu sana ing sinabi na keka ning Ginu ban e ka numanu balang at miligtas ka. ; ,&Pekibat ning ari, Tatakut ku karing kabalen tamung kinampi karing tau Babilonia. Magkang ibie da ku karela at panasakitan da ku.):K,&Nung e ka sumuku, miyabie ya iting siudad karing tau Babilonia nung ninu ding silab kaniti angga king mipatag ya king gabun at e ka malyaring makatakas karela.c9?,&Kanita sinabi ku kang Zedekias king ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na, E ka mate nung sumuku ka karing opisyal na ning ari ning Babilonia at e ya masilab iting siudad. Miligtas ka at ing pamilya mu.T8!,&Inya lihim yang mengaku kanaku i Aring Zedekias. Ngana, Susumpa ku king arapan na ning Dios a mabie, ing Dios a minie bie kekatamu, king e ra ka ipapate o ibie karing gamat da ring bisang makamate keka.~7u,&Sinabi ku, Nung sabian ku keka ing katutuan, ipapate mu ku mu, at nung dinan da kang payu e mu munaman pakiramdaman.J6 ,&Pasibayu na kung pepayaus Aring Zedekias ban mikit kami karin king katlung piluluban na ning Templo. Ngana kanaku, Mangutang ku keka at buri ku king ipakibat mu kanaku ing bukud mung katutuan.d5A,& at inabit da kung paukiat king talaga. Kaybat na nita, dela da ku king lugal ning sukulan.41,& Sinabi na kanakung Ebedmelec king ibili ku la ding galut-galut a imalan king kilikili ku ban e ku manasakit karing lubid. Tiparan ku ing sinabi naA3{,& Inya tiki na lang Ebedmelec ding lalaki at minta la king kuartung pisisinupan imalan ning palasyu. Kinangwa lang galut-galut a imalan at beba da kanaku king kapamilatan da ring lubid.y2k,& Kanita inutus na ning ari king magdala yang atlung lalaki i Ebedmelec ban isaka da ku king talaga bayu ku mate.$1A,& Makamal a Ari, e pu ustu ing depat da reting lalaki. Bildug de i Jeremias king talaga; siguradu yang mate king danup, uling ala nang pamangan king siudad.?0y,&Inya minta ya karin i Ebedmelec at sinabi na king ari,\/1,&I Ebedmelec a tau Etiopia at metung a kapun a magobra king palasyu dimdam na ing balita king bildug da ku king talaga. At king oras a ita atyu ya ing ari king pulung a mararapat king Pasbul dalan ning Benjamin.Q.,&Inya kinua da ku at king kapamilatan da ring lubid bildug da ku king talaga ning Prinsipi Malkias a atyu king patyu ning palasyu. Ala yang danum ing talaga; burak ing atyu karin at mikutkut ku karin.y-k,&Nganang mekibat Aring Zedekias, Nung makanyan, daptan yu ing buri yung daptan kang Jeremias; e ra kayu pigilan.=,s,&Kanita minta la king ari ding opisyal at sinabi ra, Makamal a Ari, sukat yang paten ing lalaking iti. Painan na la lub ding sundalus na ning siudad king pamagsalita nang makanyan; daraptan na ing anti kanyan pati na karing taung mitagan king siudad. E na la sasaupan ding memalen; buri namu ing kapahamakan.+},&Sinabi ku naman karela king ing Ginu sinabi na, Ibie ke iting siudad karing sundalus na ning Babilonia at abihag de iti.V*%,&ing Ginu sinabi na, Ing ninumang manatili keting siudad mate ya king gera o king danup o king salut. Oneng e ya mate ing ninumang lumual at sumuku karing sundalus na ning Babilonia; aligtas na ing bie na.2) _,&I Sefatias a anak nang Matan at i Gedalias a anak nang Pasur ampon i Jeucal a anak nang Selemias, at i Pasur a anak nang Malkias dimdam da kung magsalita karing tau king\(1,%Inya inutus na ning Aring Zedekias ing mikulung ku king sukulan na ning palasyu. Karin ku mesukul at balang aldo miririnan kung tinape a manibatan karing panaderia angga king megisan la ding tinape king siudad.v'e,%Ngeni, Makamal a Ari, makisabi kung mayap king pakiramdaman mu ku sa at daptan mu ing sablang aduan ku keka. Dapat a mayap e mu ku sa babalik king sukulan karin king pibalebale nang Jonatan. Siguradu kung mate nung ipabalik mu ku karin.u&c,%Nanung milyari karing propeta mu a sinabi keka king ing ari na ning Babilonia e na ka lusuban ni ing bansa?%',%Kaybat kitang ku king ari, Nanung kasalanan ing depat ku laban keka o karing opisyal o kareting memalen ban mika matulid kang ipasukul mu ku?d$A,%E linuat, pepakua na ku ning Aring Zedekias at karin king palasyu lihim na kung kitnan. Ngana, Atin pang mensahing ibat king Ginu? Atin, ngakung mekibat. At ngaku pa, Miyabie ka karing gamat na ning ari ning Babilonia.h#I,%Dela ra ku king sukulan a atyu lalam na ning gabun at kilung da ku karin king maluat a panaun.y"k,%Mua la kanaku at pemalupalu da ku at kilung king bale nang Jonatan, ing kalihim; gewa reng sukulan ing bale na.z!m,%Pekibat ku, Ali ku! E ku tatakas. Oneng e na ku buring paniwalan Irias. Inya dekap na ku at dela karing opisyal. ',% Oneng inyang miras na ku king Pasbul dalan ning Benjamin, ing opisyal a mamahala karing sundalung magbante king oras a ita, Irias ing lagyu na (anak neng Selemias at apu neng Hananias), sebat na ku at ngana, Tatakas ka ban makianib karing sundalus na ning Babilonia ne?,% Inya ibat king Jerusalem minta ku king gabun ning tribu ning Benjamin ban kuanan ing dake ku king pibandian ning pamilya mi.ta,% Minurung la ding sundalus na ning Babilonia uling daratang la king Jerusalem ding sundalus na ning Ehipto.oW,% Nung sakali mang sambutan yu la ding sablang sundalus na ning Babilonia at ding mitagan ila mu detang sugatan a pakakera kilub ding tolda, makatalakad la pa mu rin deti at silaban de iting siudad angga king mipatag ya king gabun.4a,% Aku, ing Ginu, babie kung babala keka king e yu sa pipiraitnan pa ing sarili yu king pamisip king e na la mibalik ding sundalus na ning Babilonia. Siguradu lang magbalik.!,%At magbalik la kanita ding sundalus na ning Babilonia ban lusuban de iting siudad, bihagan de at silaban angga king mipatag ya king gabun.$A,%king sabian ku kang Aring Zedekias ing anti kaniti: Daratang na la ding sundalus na ning Ehipto ban sumaup keka, oneng magbalik la king sarili dang bansa.@{,%Kanita ing Ginu, ing Dios ning Israel, sinabi na kanaku7g,%Lulusuban de ring sundalus na ning Babilonia ing Jerusalem, oneng minurung la inyang abalitan da king mekalipat na la ding sundalus na ning Ehipto king angganan ning Ehipto.J ,%E ku pa makasukul kanita at malaya kung makisalamuha karing tau.2],%Tinubud neng Aring Zedekias i Jeucal a anak nang Selemias at ing paring i Zefania a anak nang Maaseia ban ipakisabi kanaku king manalangin ku king Ginu para king bansa.xi,%E ya memintu i Zedekias ni ding opisyal na at ding memalen king utus a binie na ning Ginu king kapamilatan ku./ Y,%Gewa neng ari ning Aring Nebucadenesar ning Babilonia i Zedekias king lugal nang Jeoiakin a anak nang Jeoiakim. Anak neng Josias i Zedekias a meging ari na ning Juda.dA,$ Kanita kinangwa kung aliwang lulun at binie ke kang Baruk a kalihim ku. At sinulat na ing sablang pepasulat ku. Sinulat na ing sablang misulat na king minunang lulun at ing aliwa pang mensahing pepasulat ku kang Baruk. ,$Parusan da ka at ding kekang lahi ampon opisyal, uli da ring kasalanan a depat yu. Ika at ding memalen na ning Jerusalem at Juda e la minie nanumang pansin karing babala a sinabi ku. Inya ngeni iparala ku kekayu ing sablang kasakitan a abanggit ku na kekayu.W',$Inya ngeni, aku, ing Ginu, sasabian ku keka, Aring Jeoiakim, king ala nang lahi mu a mag-ari king kayarian nang David. Miyugse ya ing bangke mu king lugal a tatangaran na ning aldo at ning yelu neng bengi.,$Sinabi na naman ning Ginu ing sabian ku kang Aring Jeoiakim ing anti kaniti: Silaban me ing lulun at ikutang mu kang Jeremias ing sangkan obat sinulat na king ing ari ning Babilonia king datang ya at lasakan ne iting bansa at paten ding memalen na at ding animal.W',$Kuma kang aliwang lulun at isulat mu ing sablang misulat king minunang lulun.{,$Ngana kanaku ning Ginu kaybat neng silaban Aring Jeoiakim ing lulun nung nukarin makasulat ing pepasulat ku kang Baruk,V %,$Kaybat inutusan ne ning ari i Prinsipi Jerameel at i Seraia a anak nang Azriel at i Selemias a anak nang Abdeel ban dakpan de i propeta Jeremias at ing kalihim nang i Baruk. Oneng selikut na la ning Ginu. {,$E na la pinsinan ning ari di Elnatan, Delaias, at Gemarias inyang pekisabi rang mayap king e ne sa sisilaban ing lulun.k O,$E ya mitakutan o melungkut man ing ari at ding opisyal a mekaramdam king pangabasa na ning lulun.[ /,$Kabud mekayari yang makabasang atlu o apat a kabulung ning lulun, pupututan na la ning ari king kapamilatan na ning kutsilyu at iyugse king api. Depatan na iti angga king mesilab ya ngan ing kabilugan a lulun. ,$Panaun na ning dimla kanita at makalukluk ya ing ari arap ning api king palasyung tuknangan na neng panaun na ning dimla.\1,$Kaybat na nita, tiburan ne ning ari i Jehudi ban kuanan ne ing lulun. Kinua neng Jehudi ing lulun king kuartu nang Elisama at binasa ne iti king ari at karing sablang opisyal a pakatalakad makapadurut king ari.,$Binili de ring opisyal ing lulun king kuartu nang Elisama, ing kalihim, at minta la king palasyu ban sabian king ari ing sablang bage.,$Kanita ngara, Baruk, kailangan ing mako na kayu at salikut, ika ampon i Jeremias. E yu sasabian kenu man nung nu kayu munta.xi,$Mekibat ya, Pepasulat nang Jeremias kanaku ing sablang amanung atyu ken at sinulat ku king tinta keting lulun!},$Kaybat kitnan de, Sabian mu na mo kekami nung makananu mung asulat iting sablang bage? Pepasulat neng Jeremias yan keka?yk,$Kaybat neng binasa, milalawayan lang ating takut at ngara kang Baruk, Kailangan ipabalu mi iting bage king ari.X),$Lukluk ka, ngara, at basan me kekami ing lulun. Inya binasa neng Baruk karela.jM,$Kanita tinubud de ring opisyal i Jehudi a anak nang Netanias at apu nang Selemias, at apu na king tud Cusi ban sabian na kang Baruk king idala ne karela ing lulun a binasa na karing tau. Dela neng Baruk ing kasulatan karela.jM,$ Sinabi nang Micaias karela ing sablang dimdam na inyang babasan neng Baruk karing tau ing lulun.7,$ Kaybat minta ya king palasyu, king kuartu ning kalihim nung nu la mipupulung ding opisyal. I Elisama, ing kalihim, i Delaias a anak nang Semaia, i Elnatan a anak nang Akbor, i Gemarias a anak nang Safan, i Zedekias a anak nang Hananias, at ding aliwa pang opisyal a atyu karin.~,$ I Micaias a anak nang Gemarias at apu nang Safan, dimdam neng babasan nang Baruk ing sablang sinabi ning Ginu a makasulat king lulun. },$ At kabang makiramdam la ding tau, binasa nang Baruk ing sinabi ku. Milyari iti king Templo, manibat king kuartu nang Gemarias a anak nang Safan a kalihim. Atyu ya babo ning patyu lele ning piluluban papunta king Bayung Pasbul dalan ning Templo ing kuartu na./|W,$ King kasiam nang bulan ning kalimang banuang pamag-ari nang Jeoiakim king Juda, pigselebran da ring tau ing pamag-ayunu ban tanggapan da ing mayap nang pilubluban ning Ginu. Pigselebran de iting pamag-ayunu ding sablang manuknangan king Jerusalem, at ding dinatang ibat karing balen ning Juda.k{O,$Inya binasa nang Baruk ing amanu na ning Ginu karin king Templo antimo ing inutus kung daptan na.z),$Magkang manalangin la king Ginu at lakuan da ing e mayap dang pamibiebie, uling belan ne ning Ginu iting bansa king maragul nang mua at kasbu.2y],$Buri ku king munta ka karin king tutuking panaun na ning pamag-ayunu at basan meng masikan ing lulun ban damdaman da ing sablang sinabi na kanaku ning Ginu, at itang pepasulat ku keka. Daptan mu yan nung nu ring sabla damdaman da ka pati na ding memalen na ning Juda a ibat karing karelang balen.pxY,$Kaybat inutusan ke i Baruk. Ngaku, Baruk, e na mipaintulut kanaku ing lungub ku king Templo ning Ginu.#w?,$Inya inaus ke i Baruk, ing anak nang Nerias, at pepasulat ku ing sablang sinabi na kanaku ning Ginu. Sinulat na ngang Baruk iti king pisusulatan a lulun.Qv,$Magkang gumulut la ding memalen na ning Juda king e ustung pamibiebie potang damdaman da ing sablang kasiran a buri kung iparala karela. Kanita patawaran ku ing depat dang e ustu at ing kasalanan da.u3,$Kuma kang pisusulatan a lulun at isulat mu ing sablang sinabi ku keka tungkul king Israel at king Juda ampon karing sablang bansa. Isulat mu ing sablang sinabi ku keka manibat na kanitang minunang migsalita ku keka, inyang i Josias ya ing ari at angga na ngening kasalukuyan.{t q,$Migsalita ya kanaku ing Ginu kanitang kapat nang banuang pamag-aring Jeoiakim king Juda a anak nang Josias. Ngana,!s;,#Inya aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, pangaku ku kang Jonadab a anak nang Recab king manatili yang mika lahing lalaki ban sumuyu kanaku.{ro,#Kanita sinabi ku king pamilyang Recabita king ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sinabi na, Pamintuan yu ing utus a binie na kekayung Jonadab a makatua yu; tikian yu ngan ing tiru na kekayu, tiparan yu ngan ing bage inutus na kekayu.q,#Inya naman, aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, iparala ku ing sablang kasiran kekayung memalen na ning Juda at Jerusalem a kakung pengaku. Daptan ku iti uling e kayu mekiramdam inyang migsalita ku kekayu at uling e kayu mekibat inyang inaus da kayu.wpg,#Memintu la ding lahi nang Jonadab king utus a binie na karela ning makatua da, oneng ikayu e yu ku pemintuan.eoC,#Sindu ku ing pamitubud karing talasuyu kung propeta, at sinabi da kekayu king patugut na kayung darapat e mayap at dapat king matulid. Belan da kayu king e kayu sasamba ni susuyu karing aliwang dios ban makapanatili kayung manuknangan king bansa a binie ku kekayu at karing makatua yu. Oneng e yu ku buring pakiramdaman ni babie man pansin kanaku.9nk,#Memintu la ding lahi nang Jonadab king utus a e la miminum alak at angga king aldong iti e la bitasang miminum. Menatili kung magsalita kekayu, makanyan man e yu ku pemintuan.Nm,# sinabi na kanaku ing mako ku at sabian karing memalen na ning Juda at Jerusalem ing anti kaniti: Aku, ing Ginu, kukutang ku nung ba't tinanggi kayung makiramdam kanaku at e memintu karing utus ku.:lo,# Kanita ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel,^k5,# Inyang lisuban neng Aring Nebucadenesar ing bansa mi, pikayari mi ing munta kami king Jerusalem ban miligtas karing sundalus na ning Babilonia at Siria. Iti ya ing sangkan nung inya manuknangan ke king Jerusalem.Mj,# Lubus ming pemintuan ing nanumang inutus nang Jonadab a makatua mi.|iq,# E kami manalakad bale ban tuknangan; manuknangan kami karing tolda at ala kaming mulahan ubas, marangle o binutil.xhi,#Pemintuan mi ngan ing inutus na kekaming Jonadab. E kami miminum alak ni ding asawa mi, anak a lalaki o babai.hgI,#Inutus na naman kekami ing e ke manalakad bale ni sarul gabun at e tanam ubas ni sali mang mulahan ubas. Inutus na king manatili kaming manuknangan karing tolda ban makapanatili keng manuknangan keting bansa bilang dayuan.9fk,#Pekibat da, E ke miminum alak uling i Jonadab, ing kekeng makatua a anak nang Recab, inutus na kekami at karing maging lahi mi ing e ke miminum kapilan man king nanumang alak.e},#Kaybat binili ku la ding kopa at ding lulanan a mitmung alak king arapan ding Recabita. Ngaku karela, Minum kayung alak.&dE,#at dela ku la king Templo. Dela ku la king kuartu da ring disipulu na ning propetang i Hanan a anak nang Igdalias. Atyu ya iting kuartu king babo ning kuartu nang Maaseia a anak nang Salum; ya ing pekamaulagang opisyal na ning Templo, at atyu lele ding kuartu da ring aliwang opisyal. ~~||6{{zyyTxwvuTtZss2qqOp)onm*lPkk?jih-g{f^ddJcbaaE``o__^]]3\\[_ZZYSWWdVVUhUTPSRRVQQP:OO9N5Mf==/<<4;_::59{9888K77U655/4493(21~0//$.--],,w, +6* )q('&%$$D#""?! {_VR1a  2Tg/d=Ds,2Lalaking ating pana, magsadia na kayu para king pamakilaban king Babilonia at kubkuban ye. Ibugnus yu la ngan ding kekong paslu king Babilonia, uling mikasala ya kanaku, ing Ginu.C5,2 Uli na ning mua ku, ala metung mang manuknangan king Babilonia; malasak ya at mangilabut la ampon mangapamulala ding sablang manakit kaniting bansa.FB,2 Makanyan man, ing mipakarine ya ing kekong maragul a siudad at milako ya dangalan. Maging malati yang dili ing Babilonia karing sablang bansa; langi ya at maging disyerto yang alang danum.%AC,2 Ngana ning Ginu, Memalen ning Babilonia, selanta ye ing bansa ku. Masaya kayu at matulang anti ing baka a dadarang binutil o king lalaking kabayung mainge. @ ,2 Kuanan da ing pibandian na ning Babilonia at kuanan da retang maniamsam ing sablang bage buri da. Aku, ing Ginu, ing migsalita.h?I,2 Aligogon ke ing grupu da ring masikan nang bansa ning norti at lusuban de ing Babilonia. Isadia da ing karelang sarili laban kaniting bansa at sambutan de. Biasa lang mangasu; e la magmintis ding paslu ra king pamamana ra.z>m,2Memalen ning Israel, tumakas na kayu! Lakuan yu ne ing bansang Babilonia! Pakikuanan yung ikayu ing munang mako!g=G,2Darakpan da la ring ninumang manakit karela. Ngarang sasabi ding karelang kalaban, Mikasala la king Ginu, inya ustu ing depat tamu. Menalig la king Ginu ding karelang makatua at sukat la sanang menatiling tapat king Ginu.n<U,2Mengari la ding taung kanakung pinili karing tupang pepaburen da ring pastul da; mewala la karing bunduk. Kalupa da la ring tupang maggala-gala karing miyayaliwang bunduk at akalinguan da nung nu ya karin ing karelang tuknangan.};s,2Ikutang de ing dalan papunta king Zion at kaybat tukian de. Gawa lang alang anggang kasunduan kanaku at tuparan de.:+,2Ngana ning Ginu, Potang datang na ing aldong ita, datang lang manangis manintun kanaku, ing karelang Dios, ding memalen na ning Israel at Juda.A9{,2Dinatang ya ing metung a bansang ibat king norti ban lusuban ne ing Babilonia at gawan neng disyerto. Mamulayi la ding lalaki at ding animal, at metung man ala nang manuknangan karin.8,2Sabian yu, ibalita yu karing bansa! Ibalita yu! Ibie ye ing sinial at ipamalita yu! E yu sukat isalikut ing balita! Mibagsak ne ing Babilonia! Ing dios dang i Marduk mengapirasu ya! Mengapakarine lang idolo na, ding makasumami nang larawan mengalasi la!p7 [,2Iti ya ing mensahi a binie na ning Ginu kanaku tungkul king siudad ning Babilonia at karing memalen na:k6O,1'E lumuat gawan ku lang pasibayung mapala ding memalen na ning Elam. Aku, ing Ginu, ing migsalita.[5/,1&Paten ku la ding karelang ari at ding manimuna ra at ibili ke karin ing tronu ku.}4s,1%Gawan ku lang duag ding memalen na ning Elam karing karelang kalaban a bisang makamate karela. Uli na ning maragul kung mua gisanan ku lang paten ding memalen na ning Elam, at mitubud kung sundalus laban karela angga king lubus ku lang agisan.A3{,1$Patiupan ke ing angin karing suluk ning bansa ra laban karela, at ikalat ku la ding memalen na king miyayaliwang lugal angga king ala nang bakwit a e miras king kaisanu pa mang bansa.j2M,1#Ngana, Paten ku la ding sabla nang mamana a meging kasangkapan king pamaging mayupaya ning Elam.w1g,1"Inyang meging ari ya i Zedekias king Juda, migsalita ya ing Ginung Mayupaya kanaku tungkul king bansang Elam.G0,1!Maging disyerto ya ing Hazor king kapilan pa man, metung a lugal a bukud mung ding animal a jackal ilang manuknangan. Ala nang manuknangan pang pasibayu karin. Aku, ing Ginu, ing migsalita../U,1 Kuanan yu la ding karelang kamelyu at baka! Ikalat ku la king balang suluk detang taung paurud makuyad a buak, at miparala kung kasiran karela king balang lugal da.+.O,1Me ko keni! Lusuban ta la detang taung isipan dang ligtas la at panatag a bili! Ala lang pasbul dalan ding karelang siudad o kandadu at ganap yang alang dipensa.d-A,1Memalen ning Hazor, aku, ing Ginu, babie kung babala kekayu king mulayi na kayu king marayung lugal at salikut kayu. Atin yang gewang planu ing Aring Nebucadenesar ning Babilonia laban kekayu at iti ya ing sasabian na,^,5,1Kuanan yu la ding tolda ra at sese dang animal, ding kortina da ring tolda ra at ing sablang atyu karing karelang tolda. Kuanan yu la ding karelang kamelyu at sabian karing memalen: Makapadurut kekayu ing sindak! + ,1Iti ya ing sinabi na ning Ginu tungkul king tribu ning Kedar at karing pamuntuk na ning siudad ning Hazor a simbut na ning Aring Nebucadenesar ning Babilonia: Lusuban yu la ding memalen na ning Kedar at paten ya itang tribu da ring memalen na ning aslagan!u*c,1Silaban ku la ding pader na ning Damasco at ding palasyu nang Aring Benhadad. Aku, ing Ginu, ing migsalita.){,1King aldong ita, mate la karing dalan na ning siudad ding kayanakan nang lalaki at magisan la ding sabla nang sundalus.F(,1Lubus ne ngening alang tau ing pikabaluan a masayang siudad.'+,1Mangaina la ding memalen na ning Damasco at tinakas uli na ning takut. Mengari la king babaing manganak; atyu la king kasakitan at kalungkutan.|&q,1Iti ya ing sinabi na ning Ginu tungkul king Damasco: Maliligalig la ding memalen da ring siudad na ning Hamat at Arpad uling abalitan da ing e mayap a balita. Mengari king alun ning dagat ing kaligaligan a daratang karela at e la mipaindatun.%%C,1Anti ing agilang makaladlad a bagius lusuban de ring kalaban ing Bozra. King aldong ita, mitakutan la ding sundalus na ning Edom anti ing babaing manganak.,$Q,1Potang mibagsak ne ing Edom, mika inge a pasari king pangaugun na ning mabilug a yatu at maramdam ing kulisak ning babala angga na king marayung Dagat ding Timbu.W#',1Pakiramdaman ye ing pamalak a gewa ku laban karing memalen na ning Edom, at itang buri kung daptan karing memalen na ning siudad ning Teman. Makaladkad la pati na anak da at mitakutan ya ing balang metung.W"',1Anti ing leon a lulual king kagubatan lele ning Ilug ning Jordan paukiat king malabung a pastulan, datang ku at papulayan ku lang palual king bansa da ring tau Edom. Kanita ing manimuna a pilinan ku ya ing manibala king bansa. Ninu ing pakilupa yu kanaku? Ninu ing mangangas manamun kanaku? Ninung pamuntuk ing makasalangsang kanaku?A!{,1Mapalyari munaman king Edom itang milyari king Sodoma at Gomorra inyang melasak la at ding kasiping dang balen. Ala nang manuknangan pang pasibayu karin. Aku, ing Ginu, ing migsalita.n U,1Ngana ning Ginu, Mabayat ing kasiran a datang king Edom; mabigla ya at mitakutan ing balang manakit.w,1Lininlang na ka ning ketasan. Ala nang maki takut keka antimo ing isipan mu. Manuknangan ka karing mabatung bangin, king taluktuk ning bunduk; oneng agyang manuknangan ka king matas anting agila, ibaba na ka ning Ginu. Ing Ginu ya ing migsalita.J ,1Gawan na kang maina ning Ginu at metung man alang gumalang keka.6e,1Ngaku, Edom, mekatanggap kung balita a ibat king Ginu. Mitubud yang mensahero ban sabian karing bansa king tipunan da la ring sundalus da ban magsadia king pamaglusub keka.',1 Aku mismu sinumpa ku king ing siudad ning Bozra maging makatakut yang lalawan at maging disyerto ya; gawan deng pikaylian ding tau at gamitan de ing lagyu na bilang peka sumpa. Manatili lang lasak king kapilan pa man ding sablang baryu na. Aku, ing Ginu, ing migsalita.,1 Nung minum la ding e karapatdapat king kopa na ning parusa, ikayu pa kaya ing e miparusan? Wa, minum kayu kaniting kopa ning parusa!  ,1 Lakuan yu la kanaku ding kekong ulila at ingatan ku la. Ayasahan da ku ring kekong mebalung babai. fig,Salikut kayu!,(49:8)fig*ta,1 Oneng linubas ku lang ganap ding lahi nang Esau at pepalto ku la ding lugal nung nu la sasalikut ban e na la kapilan man makasalikut. Mete na la ding memalen na ning Edom at ding kamaganak da at kasiping bale. Ala metung mang mitagan.%C,1 Neng managtal lang ubas ding lalaki maglakuan lang mapilan karing sanga, at neng daratang la ding mapanako neng bengi, detang buri da mu ilang kakuanan da.)K,1Memalen ning Dedan, tumakas na kayu at mulayi! Salikut kayu! Malapit ku na lang paten ding lahi nang Esau uling dinatang na ing oras ning pamamarusa ku karela.pY,1Oyni ing sinabi na ning Ginung Mayupaya tungkul king Edom: Milako na la wari beluan ding tau na ning Edom? E na la wari makaibie payu ding karelang tagapayu tungkul king karelang daptan? Mewala na ngan wari ing karelang kabiasnan?^5,1Kaybat na niti gawan keng pasibayung mapala ing Ammon. Aku, ing Ginu, ing migsalita.1[,1Miparala kung takut king sablang makapadurut kekayu. Mamulayi kayu. Mulayi ya ing balang metung ban e ya mate at ala metung man a manipun karing sundalus mung mikalat.%C,1Ikong e tapat a tau, obat magmaragul kayu? Mangaina na kayu. Obat manalig kayu king kekong upaya at sasabian king ala metung mang mangangas lumusub kekayu?-,1Memalen ning Hesbon, tumangis kayu! Melasak ya ing Ai! Ikong babai na ning Rabba, magpaldas kayu! Misulud kayung imalan a magaspang at manangis kayu. E yu balu nung nukarin kayu mulayi. Mayakua ya at miyugse ing kikilalanan yung dios a i Molek at ding pari na at prinsipi.,1Oneng ing aldo daratang nung kapilan ku iparamdam karing memalen na ning siudad ning Rabba ing inge na ning labanan at malasak la at masilab ding baryu na angga king mipatag la king gabun. Kanita ing bansang kinua ra king Israel kuanan neng pasibayu.  ,1Iti ing sinabi na ning Ginu tungkul king Ammon: Nukarin la ding lalaki na ning Israel? Ala na wari metung man a magdipensa para king bansa ra? Baket pepaburen da la ring taung sasamba kang Molek a kuanan de ing sakup ning tribu nang Gad at karin manuknangan?,0/Oneng karing aldo datang ing Ginu gawan neng pasibayung mapala ing Moab. Iti ya ing sinabi nang mapalyari ning Ginu tungkul king Moab.#,0.Malunus kayu karing memalen na ning Moab. Mete la ding taung sinamba kang Kemos at merakap la ampon mebihag ding anak dang lalaki at babai.& E,0-Magkapilit lang manintun pagkambilan ding alang akarapat a bakwit karin king Hesbon, ing siudad a king misan a panaun pemahalan neng Aring Sihon, oneng masisilab ya. Dilukan na la ning silab ding lugal a megubat at ding matas dang bunduk ding memalen na ning Moab a mahilig king gera.P ,0,Manakbag ya karing kulkul ing ninumang magtangkang tumakas king takut, at mayakua ya ing ninumang sumaka karing kulkul karing bitag, uling tikda ne ning Ginu ing oras para king kasiran na ning Moab.h I,0+Takut, kulkul, at bitag la ding manaya karing memalen na ning Moab. Ing Ginu ya ing migsalita.W ',0*Malasak ya ing Moab at e ne maging bansa uling mig-rebeldi yang laban kanaku. ,0)at mabihag la ding balen at ding kuta na. King aldong ita mitakutan la ding sundalus na ning Moab anti ing babaing manganak.yk,0(Pengaku na ning Ginu king ing metung a bansa a anting agila sungaban ne karing makaladlad nang pakpak ing Moab,+O,0'Melaso ya ing Moab! Ngulangul kayu! Mengapakarine ya ing Moab. Lasak ya at gagawan deng pikaylian ding sablang bansang kasiping na. Aku, ing Ginu, ing migsalita.#,0&Ating pamagpaldas karing sablang bale na ning Moab at karing plasa na, uling bilbal keng anting kuran ing Moab at ala metung mang makiburi.+O,0%Kinalbu ne ning balang metung at metung ing buntuk na at lebahas ing balbas na. Pengili da la ring gamat da at misulud yang imalan a magaspang ing balang metung.Y+,0$Inya manangis ya ing pusu ku uli na ning Moab at uli da ring memalen na ning Kir Heres. Mengari ku king metung a magkanta king kantang mete king kapamilatan na ning plauta, uling mewala ing sablang bandi ra.G,0#Sabatan ku la ding memalen na ning Moab king pamangawa ra karing ain-a-durulukan karing matas a lugal at pamanain-sakripisyu para karing kikilalanan dang dios. Aku, ing Ginu, ing migsalita.|q,0"Kukulisak la ding memalen na ning Hesbon at Eleale at mararamdam ing kulisak da angga king marayung Jahaz; daramdaman da ring memalen na ning Zoar at mararamdam angga king Horonaim at Bayung Eglat. Melangi ya at pati na ing Batis ning Nimrim.$A,0!Mebating ing tula at ligaya king mataba nang gabun ning Moab. E na mamagus ing alak karing pipapaslan ubas; ala nang gagawang alak at kukulisak king tula. ,0 Lalu ku lang kiakan ding memalen na ning Sibma kesa karing memalen na ning Jazer. Siudad ning Sibma, mengari ka king wake; miraras la ding sanga mu king Dagat a Mete at angga na king Jazer. Oneng ngeni mesira na la ding bunga mu neng kaleldo at ding ubas mu.^5,0Inya, tatangis ku para king mabilug a Moab at para karing memalen na ning Kir Heres.~,0Aku, ing Ginu, balu ku ing karelang kesiasan buntuk. Alang kabaldugan ing karelang kayabangan at e la manatili ding bage daraptan da.*}M,0Mapagmaragul ya ing Moab! Abalitan ku ing pamagmaragul da, ing ketasan da, at kapalaluan da ring memalen na, nung nu anti katas ing paglalawe ra king sarili da.O|,0Ikayung taung manuknangan king Moab, lakuan yu na la ding kekong balen! Mako na kayu at manuknangan karing matas a batu! Pakiapusan ye ing patipating gagawang sale king gilid da ring matilo bunduk.{5,0Moab, agaganaka mu nung makananu mu lang gewang pikaylian ding memalen na ning Israel? Linawe mu lang antimo waring merakap kayabe da ring mapanako.z#,0Ngana ning Ginu, Lasingan ye ing Moab uling mig-rebeldi ya laban kanaku. Gumulung ya ing Moab king sarili nang suka at kaylian de ring tau.Xy),0Mewala ne sikanan ing Moab, ing upaya na ala na. Aku, ing Ginu, ing migsalita.sx_,0Keriot, at Bozra. Dinatang na ing kayatulan karing sablang siudad ning Moab, ding king marayu at malapit.&wG,0Kiriataim, Betgamul, Betmeon,$vC,0Dibon, Nebo, Bet Diblataim,cu?,0Dinatang na ing kayatulan karing siudad a atyu karing kapatagan: king Holon, Jaza, Mefat,5tc,0Mibagsak ne ing Moab, ya ing karelang ipakibat; manangis kayu para king Moab; makarine ya. Ibalita yu karing taung atyu lele ning Ilug ning Arnon king ing Moab melasak ne!wsg,0Ikong manuknangan king Aroer, king dalan talakad at manaya; ikutang yu karing tatakas, nung nanu ing merapat.*rM,0Ikong manuknangan king Dibon, kuldas na kayu karing luklukan yung pandangal, at lukluk king alikabuk. Atyu ne ing manyira king Moab at lesak na na lang kuta na.Pq,0Magpaldas kayu para kaniting bansa, ikong sablang manuknangan siping na, ikong sablang makibalu king gelingan na. Sabian yu, Ing maragul nang pamamahala mepatlud na; ala nang keyang ligaya at upaya.Vp%,0Ing kawakasan ning Moab daratang na; malapit nang datang ing keyang kasiran.o1,0Daratang ne ing manyira king Moab at karing siudad na mate la ding mayap nang kayanakan a lalaki. Aku ing Ari, ing Ginung Mayupaya, ing migsalita.nnU,0Lalaki na ning Moab, obat sasabian yung bayani kayu at matapang a sundalung mesubuk na king labanan?@my,0 Mangapakarine la kanita ding memalen na ning Moab king kikilalanan dang dios a i Kemos nung makananu lang mipakarine ding Israelita king aliwang dios a karelang penaligan king Betel.@ly,0 Oneng ngeni, daratang la ding aldo nung kapilan ku la itubud ding tau ban itugtug de ing Moab anti ing alak. Ilako da la laman ding lulanan nang alak at pamalbalan da lang mangalati. k,0 Ngana ning Ginu, Menatili yang mabibie panatag ing Moab at e ya pa mebihag kapilan man. Mengari ya ing Moab king alak a e matatagin king pangapanatili na at e bitasang mililikas king aliwang lulanan. E bitasang milako lasa at menatiling maniaman ing lasa na.$jA,0 Makasumpa ya ing lalaking e darapat king mabilug nang pusu king dapat ning Ginu! Makasumpa ya ing lalaking e makamate king kapamilatan na ning espada na!)i%,0 Isadia yu ne ing kutkutan para king Moab; e lumuat datang king Moab ing kasiran. Malasak la ding balen na, at ala nang manuknangan karela. (h,0Metung man karing balen e makailag king kasiran; ing libis at ing kapatagan malasak la ngan. Aku, ing Ginu, ing migsalita.#g?,0Moab, penaligan mu ing kekang sikanan at pibandian, oneng mayakua ka naman, at i Kemos a kekong kikilalanan a dios mitabi ya at ding prinsipi na at pari.ofW,0Ngara, Tumakas na kayu; iligtas yu ing sarili yu! Mulayi kayung anti ing malyap a asno ning disyerto!e#,0Pakiramdaman yu ing karelang siguk karing lele ning dalan paukiat king Luhit, ing saingsing ding magigipit king dalan pababa ning Horonaim.Gd,0Ing Moab melasak ya; pakiramdaman yu ing tangis ding anak na.Hc ,0Kukulisak ding memalen ning Horonaim, Katampalasanan! Kasiran!Kb,0mewala na ing dangalan ning Moab. Binihag ne ning kalaban ing Hesbon, at magtangka yang lasakan ne ing bansang Moab. Ing balen ning Madmen manahimik ya; ding kalaban nang sundalus magmartsa la.ea E,0Iti ya ing sinabi na ning Ginung Mayupaya tungkul king Moab: Karing memalen ning Nebo malunus ka; ing karelang balen melasak ya! Mebihag ya ing Kiriataim, ding matibe nang kuta melasak la, at memalen na mengapakarine la;`3,/Oneng makananu yang magpaynawa, atin kung obrang parapat king espada? Inutusan keng lusuban ne ing Askelon, at ding taung manuknangan king pampang. _,/Kukulisak mu, Espada ning Ginu! Angga kapilan ing pamanabak mu? Magbalik ka king kekang kaluban, patugut ka at karin ka magpaynawa!,^Q,/Maragul a lungkut ing dinatang karing memalen ning Gaza, at ding memalen ning Askelon tahimik la. Angga kapilan ing magpaldas la ding taung mitagan ning Filistia?j]M,/Dinatang ne ing aldo ban lasakan ya ing Filistia, ban king Tiro at Sidon ikawani ya, at ing sablang kasaupan a makatagan pa. Aku, ing Ginu, ing makamate karing tau Filistia, detang sablang dinatang karing pampang ning Creta.?\w,/Damdaman da ing kurakul da ring kabayu, ing bulusuk ding panggerang karu, ing inge ding parugang. E la mibalik ding tata ban saupan ding anak da, uling mangaina lang karelang gamat.[,/Ngana: Lawan mu! Ing danum king norti daragul, at mamagus anti ing ilug a disnan ning albug. Takpan ne ing bansa at ing sabla-sabla, ding siudad at ding memalen karin manuknangan. Maniawad lang saklolu ding tau; tumangis yang kapait-paitan ing balang tau ning yatu.jZ O,/Migsalita ya kanaku ing Ginu tungkul king Filistia bayu ne lisuban ning ari ning Ehipto ing Gaza.rY],.Datangan da kayu at iligtas. Lasakan ku la ding sablang bansa nung nu da kayu inugse, oneng e da kayu lubus gisanan. E ku paintulut ing e kayu miparusan; ing parusang karapatdapat ya ing kakung iparala. Aku, ing Ginu, ing migsalita.X,.E kayu tatakut, taung kakung pinili, memalen ning Israel, e ye painan ing lub yu. Iligtas da kayu ibat king bansang marayu, king bansa nung nu makasukul kayu. Muli kayu karing tuknangan yu, at mibiebie payapa; mipanatag kayu at metung man ala nang mamatakut kekayu.tWa,.At ibie ke karing gamat da ring bisang makamate karela, kang Aring Nebucadenesar ning Babilonia at ding sundalus na. Kaybat pasibayu lang manuknangan ding tau king Ehipto antimo ing king milabas a panaun. Aku, ing Ginu, ing migsalita.Vw,.Ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, sasabian na, Parusan ke i Amon, ing kikilalanan nang dios ning Tebes at pati ing Ehipto at ding kikilalanan dang dios at ding ari na. Kuanan ke ing ari na ning Ehipto at ding sablang menalig keting ari.tUa,.Mengapakarine la ding memalen ning Ehipto; mesakup la karing tau ning norti. Aku, ing Ginu, ing migsalita.T,.at manyira king kagubatan. E mo abilang-bilang ding dakal dang tauan, maygit lang marakal ding sundalus kesa karing durun.HS ,.Milayi ya ing Ehipto; inge na kalupa na ning tatakas a ubingan uling daratang la ding sundalung kalaban. Lisuban de king kapamilatan ding palakul; mengari la karing lalaking mangutud tanamanaR;,.Agyang ding sundalus nang inupahan mengari la king biserung bakang pepataban. E la mekiarap at mekilaban; ginulut la at memulayi la ngan. Dinatang ing aldo ning karelang kamatayan, at ing oras ning karelang kasiran.eQC,.Mengari ya ing Ehipto king malagung dumalagang baka a penget ning tamumung ibat king norti. P,.Magsadia na kayung mabihag, ikong memalen ning Ehipto! Ing Memfis magawa yang disyerto, metung a lasak a lugal a alang manuknangan.vOe,.Aku, ing Ginung Mayupaya, ing ari. Aku ing Dios a mabie. Nung makananung ing Bunduk ning Tabor durungdunganan no ding aliwang bunduk, at ing Bunduk ning Carmel makatalakad yang matas king dagat, makanyan ya sikanan itang kekayu lumusub.iNK,.Dinan yeng bayung lagyu ing ari ning Ehipto Mainge, Mayabang, at Minyira king malagu nang oras.,MQ,.Mitisud la't misakab ding kekong sundalus, sasabian ning metung at metung, Mamalagua ka! Muli ta na king bansa tamung tibuan, at tumakas king espada ning kalaban!cL?,.Baket ing kikilalanan yung dios a mayupayang i Apis mibagsak ya? Uling ing Ginu digsa ne!'KG,.Sabian mu iti karing balen ning Ehipto, karin Migdol, Memfis, at Tapanhes: Magsadia kayu ban idipensa ing sarili yu; ing sablang atyu kekayu siran ning gera!J{,. Nganang migsalita kanaku ning Ginu inyang ing Aring Nebucadenesar ning Babilonia dinatang ya ban lusuban ne ing Ehipto:EI,. Abalitan da ring bansa ing keka digpang kamarinayan; dimdam ning metung at metung ing kekang tangis. Mitakid ya ing sundalus king kalupa nang sundalus, at parehu lang mipapase king gabun.H#,. Memalen ning Ehipto, munta kayu Gilead, at lumawe kayung panulu karin. Ala palang ulaga ing sablang panulu yu; kekayu ala nanumang makaulu.PG,. Iti ya ing aldo ning Ginung Dios a Mayupaya: aldo ne iti ning pamagbengansa na, ngening aldong iti na la parusan ding keyang kalaban. Laklakan na la ning espada na angga king kumabsi ya, at inuman na ing daya ra kabang bisa ya. Ngening aldong iti na la isakripisyu ding biktima na king dane norti lele ning Ilug ning Eufrates.GF,. Utusan yu na lang mako ding kabayu, at ding karung panggera ban manulakan na! Itubud yu na lang sundalus: ding lalaki ning Cus at Put a magdalang paniagka at ding biasang mamana ning Ludim.VE%,.Ya ing Ehipto, ing tatalakad anti ing Nilo, anti ing ilug maglapo karing pampang na. Ngana ning Ehipto, Talakad ku at takpan ke ing yatu, lasakan ku la ding siudad at pati na ding taung karin manuknangan.aD;,.Ninu iting tatalakad a balamu wari ing Nilo, anti ing ilug a maglapo karing pampang na?C5,.E la makaligtas detang mabilis milayi; e la malyaring makatakas ding sundalus. King dane norti ning Ilug ning Eufrates, karin la mitisud at misakab. B9,.Oneng nanung akakit ku? ngana ning Ginu. King takut da magbalik la. Mesambut lang sundalus da; uli ning takut, memamulandit la at e na balabalikid pa.A,.Isadia yu lang kabayu at saken na la, gayak na kayu at isulud lang helmet yu! Itais yu lang tandus yu! Isulud lang baluti yu!@{,.Ding opisyal ding sundalus ning Ehipto karelang kukulisak, Isadia yu lang kekong paniagka at king labanan magmartsa na!?),.Iti ya ing sinabi na tungkul king Ehipto. Migsalita ya tungkul karing sundalus nang Aring Neco ning Ehipto, ing simbut na ning Aring Nebucadenesar ning Babilonia karin king Carkemis lele ning Ilug ning Eufrates kanitang kapat nang banuang pamag-aring Jeoiakim ning Juda.:> q,.Migsalita ya kanaku ing Ginu tungkul karing bansa.N=,-Manaya ka waring makayaliwang tratus para king sarili mo? Ali ka sa. Miparala kung kasiran karing sablang tau, oneng makatakas ka pa mu rin at e mate nu ka man munta. Aku, ing Ginu, ing migsalita.<,-Oneng aku, ing Ginu, daragsa ku la ding kanakung telakad at putputan ku itang tenam ku. Gawan ku iti king mabilug a yatu.;},-sasabian mu king e na ka bisa! Digdagan na ning Ginu ing kanakung problema. Sinawa na kung magkakasakit; e ku mipaynawa!K:,-kang Baruk king ing Ginu, ing Dios ning Israel, sinabi na, Baruk,9 %,-King kapat nang banuang pamag-aring Jeoiakim, ing anak nang Josias ning Juda, sinulat nang Baruk itang buri kung daptan na. Kaybat sinabi ku8,,Ibie ke i Aring Hopra ning Ehipto karing gamat da ring kalaban nang bisang makamate keting ari. Makanyan ing depat ku kang Aring Zedekias na ning Juda; binie ke karing gamat nang Aring Nebucadenesar ning Babilonia a kalaban na at mignasang makamate keting ari. 7 ,,Aku, ing Ginu, munie kung katibayan king parusan da kayu keting lugal, at mapalyari ing pangaku kung miparalang kasiran kekayu.E6,,Oneng ating mapilan kekayu a makatakas king kamatayan at ibat king Ehipto magbalik la king Juda. Kanita abalu ra ding miligtas nung isanung amanu ing meging tutu, ing kanaku o ing karela. 59,,Gawa kung paralan ban e kayu mipala, nune magisan kayu. Mate kayu, ikayung sabla, king gera o king salut angga na king ala metung mang mitagan kekayu.j4M,,Oneng ngeni, aku, ing Ginu, pakiramdaman yu ing panata a gewa ku king mayupaya kung lagyu para kekayung sablang Israelitang manuknangan king Ehipto. E ku na kapilan man paintulut kenu man kekayu ing gamitan ne ing lagyu ku king pamangawa nang panata king kapamilatan na ning pamagsalitang anti kaniti: Susumpa ku king lagyu na ning Ginung Dios a mabie!3),,Ikayu at pati na ding asawa yu ginawa kayung masusing pangaku king Reyna ning Banua. Pengaku yu king munie kayung ain-sakripisyu at mitugtug ain-a-alak, at tiparan yu ing pengaku yu king Reyna ning Banua. Sulung, tuparan yu ing pangaku yu! Gampanan yu la ding panata yu!-2S,,Ngaku karing tau, lalung-lalu na karing babai, itang sasabian na ning Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, karing memalen na ning Juda a manuknangan king Ehipto:T1!,,Miras kekayu iting kasiran antimo ing mayayakit ngeni uling minie kayung ain-sakripisyu karing aliwang dios at mikasala kayu king Ginu king kapamilatan na ning e yu pamamintu karing sabla nang kautusan.0,,King mismung aldong iti makapase ya king kasiran ing kekong bansa at ala metung mang manuknangan karin. Meging makapangilabut yang akakit at gagamitan de ring tau ing lagyu na bilang sumpa, uling e na na abata ning Ginu ing kekayung kasalanan at e mayap a dapat./7,,Ngaku karela, Tungkul karing ain-sakripisyung kekayung binie pati na ding kekayung makatua, ding ari yu, at ding manimuna yu, at ding memalen na ning bansa karing balen ning Juda, at karing dalan na ning Jerusalemisipan yu galang king e na balu ning Ginu yan o kelinguan na na?`.9,,Pekibatan ku la ding sablang lalaki at babai a mekibat kanaku king makanyan a paralan.(-I,,Ngara namang tinuglung ding babai, Peintulut da ring asawa mi ing munie kaming bibingkang ugis ning Reyna ning Banua at mitugtug ain-a-alak para keting diosa.U,#,,Oneng manibat na inyang tinuknang keng babie ain-sakripisyu at tutugtug ain-a-alak para king Reyna ning Banua, mewala ngan ing sablang kayatinan mi at mete la king gera at king danup ding kekeng memalen. + ,,Daptan mi ngan ing bage sinabi ming daptan mi. Munie kaming ain-sakripisyu at mitugtug keng ain-a-alak para king kekaming diosa, ing Reyna ning Banua, nung makananung ikami at ding makatua mi, ing kekaming ari at ding manimuna mi penugalian ming daraptan karing balen ning Juda at karing dalan ning Jerusalem. King panaun a ita, dakal kami pamangan, mibandi kami at alang kaligaligan.J* ,,E mi atanggap ing bage sinabi mu kekami king lagyu na ning Ginu.)3,,Kanita ding sablang lalaking makibalu king ding karelang asawa minie lang ain-sakripisyu karing aliwang dios at ding sablang babaing pakatalakad karin pati na ding Israelitang menuknangan king Patros dane mauli ning Ehipto. Sinabi na kanaku ning maragul a katipunan ding tau,!(;,,Ala metung mang mitagan kareting memalen na ning Juda a munta king Ehipto ban karin manuknangan; e la makatakas o makaligtas. Ala metung mang makapagbalik karela king Juda a pagnasan dang karin manuknangan pasibayu. Ala metung mang makapagbalik subali mu karing mapilan a bakwit. ' ,, Parusan ku la ding manuknangan king Ehipto anti ing pamamarusa ku king Jerusalem king kapamilatan na ning gera, danup, at salut.O&,, Tungkul naman karing memalen nang mitagan ning Juda at disididung munta at manuknangan king Ehipto, lumawe kung paralan ban mate la ngan. Mate la ngan, malati't maragul king Ehipto king kapamilatan na ning gera o ning danup. Maging makapangilabut lang lalawan; gawan da lang pikaylian at gamitan de ing lagyu ra bilang sumpa.v%e,, Inya, aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, maging kalaban yu ku at lasakan ke ing mabilug a Juda.)$K,, Oneng angga ngening aldong iti e kayu pa migpakumbaba. E kayu tatakut kanaku ni mibiebie agpang karing sablang kautusan a binie ku kekayu at karing makatua yu.u#c,, Kelinguan yu na la wari ding sablang e mayap a bageng merapat karing balen ning Juda at karing dalan ning Jerusalem king kapamilatan da ring makatua yu, ding ari na ning Juda, at ding asawa ra, at king kapamilatan yu, at ding asawa yo?["/,,Baket pamuan yu ku king kapamilatan na ning kekayung pamanyambang idolo at pamamie ain-sakripisyu karing aliwang dios angga man keti king Ehipto, nung nu kayu manuknangan ngening kasalukuyan? Daraptan yu iti ban siran ing kekayung sarili, ban ing balang bansa ning yatu gawan na kayung pikaylian at gamitan ing kekong lagyu anting sumpa?0!Y,,Inya aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, kukutang ku ngeni kekayu nung ba't daraptan yu ing makanyan a e ustung bage king mismung sarili yu? Buri yung dugpa ing kasiran karing kekayung lalaki at babai, karing anak, at karing sususo ban metung man karing memalen yu ala nang mitagan?K ,,Inya bigsak ku ing kanakung mua at kasbu karing balen na ning Juda at karing dalan na ning Jerusalem at silaban ku la. Melasak la at meging makapangilabut lang lalawan angga na king aldong iti.%,,Oneng e kayu bisang makiramdam o minie pansin karela. E yu buring lakuan ing e mayap yung ugaling mamain ain-sakripisyu karing aliwang dios.xi,,E ku tinuknang mitutubud karing talasuyu kung propeta a sinabi kekayung e yu daraptan ing bage pikakasaman ku.L,,Milyari iti uling dinapat lang e mayap a bage ding karelang memalen at pepamua da ku. Minie lang ain-sakripisyu at siyuan da la ring aliwang dios a e ra bitasang balu ni ikayu o ding makatua da.U#,,Ngana ning Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, Ikit yu ing kasiran a dela ku king Jerusalem at karing aliwang siudad na ning Juda. Manatili lang lasak angga ngeni at ala metung mang manuknangan karin.6 g,,Migsalita ya kanaku ing Ginu tungkul karing sablang Israelitang manuknangan king Ehipto, karing siudad ning Migdol, Tapanhes, at Memfis, at king dane mauli ning bansang ita."=,+ Lasakan na la ding sagradung batung monumento ning Heliepolis karin king Ehipto, at silaban na la ding templo da ring kikilalanan nang dios ning Ehipto.3_,+ Patau kung api karing templo da ring kikilalanan nang dios ning Ehipto, at silaban na la ning ari na ning Babilonia ding karelang kikilalanan a dios o kaya idala na la. Nung makananu nang pipipian ning pastul ing mabuluk nang imalan, makanyan neng pipian ing bansang Ehipto at mako yang matagumpe.R,+ Datang ya i Nebucadenesar at sambutan ne ing Ehipto. Mate la king salut ding taung mitakdang mate king salut; mabihag la detang mitakdang mabihag, at mate la king gera detang mitakdang mate king gera.,+ Kaybat sabian mu karela king aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, itubud ke ing talasuyu ku, ing Aring Nebucadenesar ning Babilonia at ibili ke ing tronu na babo da reting batung kekang kitkut at iladlad ke ing tolda ning ari king makapadurut karela. ~~}(|p{zhyyYxx&w_vuu2ssYrrqwpoocnn+mll*kpjirhhgfeee#dnccGba?`^^B]~\\[t[ ZvYYkYXWW:VU8TwSRRQQQPWOoNMMRLKK4JJQII2HSGG F,E/DCC2BB AG@?>> =<<1;{::9=877544\32211_00/)-,I+`*))E(>'x'&j%%J$#U"".! g)y1q[  T NlNl6Insultuan da ka ding sablang kekang kalaban, at ing lawe da keka mataram. Pilabilabi da ka at insultuan; karelang sasabian, Ikua ta ya mu ring alasak! Iti ya ing aldo a malambat ta nang panenayan!Rk6Ding taung daralan king siudad lalawan da kang ating sunu. Pipiling-piling da lang karelang buntuk, at kaylian da ing pangalasak ning Jerusalem: Iti ya wari ing siudad a malagu a pagmaragul ning yatu?Pj6Ding kekang propeta kalaraman ing keka balu rang sabian; pirait da ka king karelang panaral. Kapilan man e ra pepakilala ing kekang pamikasala. Uli ra, e mu na aisip pa king kailangan ing sumisi ka.]i36 O Jerusalem, Jerusalem a pakamalan, nanu ing kakung sukat sabian? Makananu da kang saupan? Ala pang mirasnan king makanyan a kabilian. Ing kekang kasiran anti ing dagat a malapad; ala nang asilip pang kapanayan.1h[6 Danupan la at mau; ausan do ring karelang ima. Misakab la karing dalan; anti la waring sugatan at karing imang kandungan tunggal ditak daratang ing karelang kamatayan.cg?6 Mata ku mengaslak la, uli ning luang tutulu karela; ing lub ku saskup ya. Mepagal na ku kening lungkut, uli ning kasiran a dinatang karing kakung kabalen. Ding anak at ding bingut mangaliu la karing dalan ning siudad.[f/6 Ding makatua nang lalaki ning Jerusalem tahimik lang pakalukluk king gabun, ating alikabuk karing karelang buntuk, at langgotsi ing makabalabal karing karelang katawan; ding dalaga king gabun pakaduku la ngan.{eo6 Ding pasbul dalan ning siudad mitambunan la, mepakli la ding kabat da. Ing ari at ding taung marangal miyugse la king marayung lugal. Ing Kautusan e ne mituturu at mipapasiag, at ding propeta naman king Ginu ala na lang tatanggapan a vision.7dg6Buri ning Ginu king ding pader ning Zion sukat lang idagsa; sikdan na la ban maging ganap ing pangalasak da. Ngeni ding tore at pader na makaragsa la uli ning pangalasak da.|cq6Pepaburen ne ning Ginu ing altar na, at gilutan ne ing Templo nang banal. Peintulutan na lang kalaban pader na karela lang lasakan. Kinulisak la uli ning pamagtagumpe ra, king kakarinan a kanitang misan king mitmung tula karin ta ya sasamban.Fb6Linaso ne ing Templong kekatamung pititipunan nung nu ta ya sasamban; ding banal a aldo at ding Sabbath inangganan na na la. Ari at pari parehu dang tikman ing mua nang magdalang bigsikan.?aw6Mengari ya king metung a kalaban, ing Ginu ya ing linasak king Israel a bansa na. Ding kuta at palasyu lasak na la ngan. Dela na karing memalen ning Juda ing lungkut a alang kalupa.=`s6Mengari ya king metung a kalaban, paslu na kekatamu bignus na la ngan; pete no ngan detang tula tamu't kaluguran. Keti king Jerusalem ing mua nang mikakaluku kekatamu yang tikman.:_m6King bigsikan ning mua na sikanan ning Israel bigsak na; e na katamu seupan inyang linusub lang kalaban. Mikakalabkab yang anting api laban kekatamu; ing sabla-sabla sinira na.=^s6King alang lunus, ing Ginu lesak na la ding sablang baryu ning Juda. At lesak na pati ding kuta a dipensa ning bansa. Ing kayarian at ding pamuntuk na kamarinayan binie na karela.] 16King mua ning Ginu tikpan neng dalumdum ing Zion! Ing maligaya nang leguan inalilan nang kasiran. King aldo ning mua na pati Templo na gilutan na.V\ '6Atulan mu lang kasakitan uli ning e mayap dang daraptan, parusan mu la anti ing parusang kaku digpa uli ding kakung dakal a kasalanan. Sasaingsing ku uli ning kasakitan, at maskup ne ing kakung pilubluban.q[ ]6Pakiramdaman mu sa ing kakung dalung; metung man alang mamatula kaku. Kalaban ku matula la, uling ing kasakitan kaku mu pepagpa. Parala mu neng aldo pengaku mu, padalanan mu la naman ding kalaban ku king kasakitan a kakung pagdusan.dZ C6Lawan mu, O Ginu, ing kasakitan a kakung daralanan, ing kaladua kung atyu king kaguluan! King lungkut pusu ku masaspak ya, uli ning pamaglaban keka. Ating patayan karing dalan; agyang kilub ding bale atyu ing kamatayan.KY 6Ding kakung kakampi kaku lang inaus, oneng pigkait dang karelang saup. Ding pari at ding manimuna mibagsak la karing dalan ning siudad da; mete lang manintun pamangan ban ing bie ra e miwakasan.gX I6Oneng makamatulid ya ing Ginu, uling sinalangsang ku. Nu kayu man karin, O memalen ku, makiramdam kayu kaku. Lawan yu ing kasakitan a ngeni kakung daralanan. Dela da la bilang bihag ding kakung kayanakan a lalaki at babai.;W q6Inatiat ku lang kakung gamat, oneng metung man alang kaku lilingap. Karing sablang suluk ning yatu minaus yang kalaban ing Ginu laban kaku; at linawe da kung anting bage marinat.6V g6Iti yang sangkan nung inya tutulu ing lua ku. Ala metung mang makirame kaku alang makaibie sikanan lub kaku. Simbut na ku ning kalaban; ding kakung memalen ala nang mitagan.OU 6Keylian na la ning Ginu ding sablang mayap kung sundalus; tinubud na lang dakal a kawal ban paten sabla kung lalaking kayanakan. Dilpak na lang kakung memalen; mengari lang ubas king pigagawan alak.aT =6Tindanan na lang sabla kung pamikasala, at tinali king lubid a gewa na; king batal ku karin sinabit na la, at mengaina ku uli ning bayat da. Pepaburen na ku ning Ginu karing kakung kalaban, at ala kung ilaban karela.NS 6 Pepatipa yang api a ibat babo, aping milalablab king mabilug kung pangatau. Migsadia yang bitag para kaku, at king gabun bitbat na ku. Kaybat likuan na ku at pepaburen king alang anggang kasakitan.+R Q6 Lawan yu ku, ngana karing sablang taung daralan. Ala pang mika kapanamdaman king kakung kasakitan; ing kasakitan a pepagpa ning Ginu king panaun ning mua na kaku.gQ I6 Sasaingsing lang manintun apangan ding keyang memalen; paglibe ra king pamangan ing pibandian da ban e la mate king danup a miras karela. Ngana ning siudad, Lawan mu ku, Ginu, keka sanang lawan ing makalunus kung kabilian.P 36 Kinua da ring kalaban ing sabla nang pibandian. Ikit nong linub king mismung Templo nung nu na babawal ning Ginu ing lungub ya ing ninumang paganu.hO K6 Ing dinat na masala nang mayayakit, oneng ing keyang kabilian e na dininan pansin. Makapangilabut ing pangasaldak na; ala metung mang mekirame keting bansa. Simbut de ring kalaban na; ngeni maniawad yang lunus king Ginu na.vN g6Ala na ing dangalan na; lubas ya't me-insultu uli ning kasalanan na. Sasaingsing ya, at tatakpan neng lupa na, uli ning kamarinayan na. Ing Jerusalem ya ing mismung mindinat king sarili na, uli ning makapangilabut nang kasalanan a depat.DM 6Lasak-lasak ya't makalunus ngeni ing Jerusalem; agaganaka na itang milabas nang leguan. Ala metung mang sinaup inyang karing kalaban mebaldug ya; kalaban na keylian da ing pangasambut na.L -6Ala na ing malagu king Jerusalem; ding manimuna na mengari lang usang mangaina king danup; halus ala nong sikanan tumakas karing karela tatagal.{K q6Migtagumpe la ding kalaban na; makapailalam ya king kayupayan da. Peintulut ning Ginu ing magkasakit ya uli ning dakal nang pamikasala; pati anak na mebihag la't leko da. fig,...anti ya king babaing mebalu...Kabukas manangis ya...,(1:1-2)fig*J !6Ala metung mang daratang ngeni king Templo ban samba karing mituldung banal a aldo. Manamdaman la ngeni ding babaing karin magkanta, at ding pari saingsing ing karelang panalangin. Ala nang tau karing pasbul dalan ning siudad, at ing Zion mibili ya king kalungkutan.{I q6Ding memalen ning Juda ipus lang alang akarapat, uling bihag la at mitabi king tuknangan dang lugal. Karing aliwang bansa la menuknangan; ala nang ayaus sarili dang tuknangan. Makakubkub la karing kalaban, at ing pamanakas masakit dang gawan.:H o6Kabukas manangis ya; lua na mamagus karing pisngi na. Karing sablang meging kakaluguran na, alang mitagan ba reng pamatulan. Pigtaksilan de ring kakampi na, at kalaban de ngeni.qG _6Kalungkut na bili ning Jerusalem, ing siudad a kanitang misan mitmung taung manuknangan! Napun nakadua na gelangan ne ning yatu, oneng ngeni anti ya king babaing mebalu. Ya ing maragul dili karing siudad, oneng ngeni anti niang ipus.XF),4"Miririnan yang sustentu aldo-aldo para king pamangailangan na kabang mabie ya.Ew,4!Inya mipaintulut kang Jeoiakin ing alilan na ing imalan nang presu at mangan king lamesa na ning ari kabang mabie ya.D7,4 Meging maganaka ya kang Jeoiakin i Evilmerodak; dininan neng katungkulan a mas marangal kesa karing aliwang aring kayabe nang miyugse king Babilonia.=Cs,4Kanitang banuang meging ari ya i Evilmerodak king Babilonia, pepakit yang ganaka kang Aring Jeoiakin ning Juda king kapamilatan na ning pamaglual na keya king sukulan. Milyari iti kanitang kadua nang pulu't limang aldo ning kalabing aduang bulan na ning katlung pulu't pitung banua nang pangabihag Jeoiakin..BU,4at king kaduang pulu't atlu nang banua, pitung dalan apat apulu't lima lading kang Nebuzaradan. Heganagana, apat a libu at anam a ralan la ding kinua ra at binihag.tAa,4king kalabi nang walung banua, walung dalan atlung pulu't adua la ding kinua na at binihag ibat Jerusalem;#@?,4Iti ya ing listahan da ring taung kinua na at binihag Nebucadenesar: king kapitung banua nang pamag-ari mekabihag yang atlung libu at aduang pulu't atlu;*?M,4sakup ning Hamat. Karin na la pepabarug at pepapate ning ari. Inya mebihag la ding memalen na ning Juda king sarili dang bansa at miyugse la king aliwang bansa.[>/,4Dela na la ngan Nebuzaradan king ari ning Babilonia a atyu king siudad ning RiblaA={,4Ibat king siudad, kinua ne ing lalaking opisyal da ring sundalus, ing kayaduangan ning pekapun a mamahala karing kasulatan militar at ding aliwa pang anam apulung importanting lalaki.<},4Karagdagan kaniti, i Nebuzaradan, ing pekapun da ring sundalus, dela na lang bilang bihag di Seraia, ing matas dili katungkulan karing pari, i Zefania, ing kaduang matas a katungkulan karing pari, at ding atlu pang importanting opisyal ning Templo. ; ,4King salasala na ning balang asias ating dinalan a pomegranate at ding siam apulu't anam kareti mayayakit la manibat king gabun.9:k,4Babo na ning balang asias ating tangsung pitu at kapitnang talampakan king katas, at king makapadurut metung yang salasala a mipalamutian pomegranate at megawa la king tangsu.I9 ,4Milulupa la ding aduang asias: aduang pulu't pitung talampakan ya katas ing balang metung, at labing walung talampakan ya king makapadurut. Kalubkuban la at apat a pulgada ya kapal ing bakal.d8A,4Ding tangsung kasangkapan a pepagawa nang Aring Solomon para king Temploding aduang asias, ding aduang karitun, ing maragul a datukanan danum, at ding labing aduang torong mamahala kaniti a e atimbang uling mabayat la.7,4Kinua na ngan ning kapitan da ing sablang bage megawa king gintu at pilak; ding malating silyo, ding kawaling gagamitan para king pamagdalang mibabayang karbun, ding silyo a gagamitan king pamanialud dayang ibat karing ain-sakripisyu, ding lulanan abu, ding pibibilianan sulu, ding silyong gagamitan para king insenso, at ding silyong gagamitan king pamitugtug karing ain-a-alak.Q6,4Kinua da la naman ding pala at ding lulanan abu a gagamitan king pamaglinis king altar, ding kasangkapan a gagamitan karing sulu, ding palangganang gagamitan king pamanialud daya da ring ain-sakripisyu, ding silyo a gagamitan king pamamataung insenso, at ding sablang tangsung kasangkapan a gagamitan king kasuyuan king Templo.X5),4Pemirasu da la ring sundalus na ning Babilonia ding tangsung asias at ding pitutumpakan; antimu rin ding mangaragul a tangsung datukanan danum, at kinua da ngan at dela ra king Babilonia ing sablang tangsu.43,4Oneng likuan na la king Juda ding mapilan a pakakalulung taung alang pibandian nanuman, at pepagobran na la karing mulahan ubas at karing marangle.23],4Kaybat dela na lang Nebuzaradan king Babilonia ding taung mitagan king siudad at detang mekikampi karela at ding aliwa pang lalaking magaling a pangamat king pamagobra.@2{,4at ding sundalus na lesak da la ring pader ning siudad.j1M,4 Silaban ne ing Templo, ing palasyu, at ding bale da ring sablang importanting tau ning JerusalemZ0-,4 King kapulu nang aldo ning kalimang bulan ning kalabing siam nang banuang pamag-aring Nebucadenesar ning Babilonia, linub ya Jerusalem i Nebuzaradan, ing tagapayu ning ari at pekapun ding sabla nang sundalus.0/Y,4 Kaybat na nita, pepadukit ne mata i Zedekias at pepatanikala ne at pepadala king Babilon. Menatili ya i Zedekias king sukulan ning Babilon angga na king aldo mete ya.2.],4 Karin king Ribla na la pepapate ding anak nang lalaking Zedekias kabang makalawe ya ing tata ra. At pepapate na la namang Aring Nebucadenesar ding opisyal na ning Juda.-),4 Dela re i Zedekias king Aring Nebucadenesar a atyu kanita king siudad ning Ribla karin king bansang Hamat. Karin ne inatulan i Aring Zedekias. ,9,4Oneng ding sundalus ning Babilonia tegalan de i Aring Zedekias at abihag de karin king kapatagan lele ning Jerico; likuan de ring sablang sundalus na.s+_,4Melasak la ding pader ning siudad, at agyang kibkuban de ring sundalus na ning Babilonia ing siudad, makanyan man mekatakas la ding sundalus na ning Jerusalem inyang bengi na. Tinakas la king kapamilatan na ning pamandalan da king hardin ning palasyu, at linabas la king pasbul dalan pilatan da ring aduang pader. Milayi lang papunta king Kapatagan ning Jordan.*{,4King kasiam a aldo ning kapat a bulan ning banua mu ring ita meragul ing danup angga king ala na lang apangan ding tau.a);,4E la pepatugut linusub angga na king kalabing metung a banua nang pamag-aring Zedekias.7(g,4Inya dinatang ya i Nebucadenesar at ding sabla nang sundalung pakasandata, at lisuban de ing Jerusalem kanitang kapulung aldo na ning kapulung bulan ning siam nang banuang pamag-aring Zedekias. Ginawa lang kampu ra king lual ning siudad at mitalakad lang pader a barikada king makapadurut ning siudad.N',4Mimua ya ing Ginu karing memalen na ning Jerusalem at Juda, inya peintulut na ing mabihag la at miyugse king aliwang bansa. Mig-rebeldi ya i Zedekias laban kang Aring Nebucadenesar ning Babilonia.}&s,4Depat nang Aring Zedekias ing e mayap a e na buri ning Ginu. Kalupa na ning depat nang Aring Jeoiakim ing dapat na.e% E,4Adua yang pulu't metung a banua i Zedekias inyang meging ari ya king Juda, at mig-ari ya king Jerusalem kilub ding labing metung a banua. Hamutal ya lagyu i ima na; anak neng Jeremias a menuknangan king balen ning Libna.1$[,3@At sabian mu, Iti ya ing mapalyari king Babilonia: lumbug ya at e ne lunto pasibayu uli na ning kasiran a iparala na ning Ginu. Angga la keti ding amanu nang Jeremias.#,3?Seraia, potang ayari mu neng abasa karing tau iting libru, itali me king metung a batu at iyatsa king Ilug ning Eufrates.B"},3>Kaybat manalangin ka king anti kaniti: Ginu, sinabi mu king lasakan me iting lugal ban ala nang manuknangan pang melalang, tau o animal, at king maging disyerto ya king kapilan pa man.!,3=Ngaku kang Seraia, Potang miras na ka Babilonia, siguraduan mung mabasa lang masikan karing tau ing sablang bage makasulat. {,3u,38Dinatang la ban lasakan ya ing Babilonia; mebihag la ding sundalus na at mepakli ding pana ra. Aku ing Dios a mamarusa king e ustu, at atulan ke ing Babilonia agpang king depat na./,37Lalasakan ke ing Babilonia, at patahimikan ku ne. Mamirapal la ding sundalus; anti lang bibiung a alun at lulusub lang abe ing masikan a kulisak.,36Ngana ning Ginu, Pakiramdaman yu ing inge ning tangis karin king Babilonia, ing tagulele tungkul king kasiran king bansa.6e,35Nung sakali mang aukiatan ne ning Babilonia ing banua at makagawang matibe kuta karin, makanyan man, mitubud ku ring tau karin ban lasakan de. Aku, ing Ginu, ing migsalita."=,34Inya, aku sabian ku king ing panaun datang nung kapilan ku la pakikitan ding idolo na ning Babilonia, at saingsing la ding sugatan king mabilug a bansa.%,33Sabian yu, Milako ke dangalan at mengapakarine; ala keng akarapat nanuman, uling ding dayuan ilang sinakup karing lugal a banal ning Templo.xi,32Ngana ning Ginu karing memalen nang atyu Babilonia: Aligtasan yu ing kamatayan! Mako na kayu ngeni! Mamalagua na kayung mako! Agyang marayu kayu karing kekong pibalebale, aku ing ganakan yu, ing kekayung Ginu, at ganakan ye ing Jerusalem.X),31Ing Babilonia ya ing pepasari king kamatayan da ring tau ning mabilug a yatu, at mibagsak ya ngeni ing Babilonia uling ya ing pepasari king kamatayan da ring dakal a Israelita. Aku, ing Ginu, ing migsalita.1,30Ing sablang bage king yatu at king banua kulisak king tula potang mibagsak ya ing Babilonia karing taung datang a ibat king norti ba reng lasakan.$A,3/Inya datang ing panaun nung kapilan ku la pakikitan ding idolo na ning Babilonia. Mangapakarine ya ing mabilug a bansa at mate la ding sablang memalen na.Z-,3.E yu painan ing lub yu o mitakutan man king balitang kekayung daramdaman. Aliwang balita balang banua ing kakalat; ding balita tungkul king kasiran king bansa at ing metung a ari a makilaban king aliwang ari.`9,3-Memalen ning Israel, mako kayu ken! Iligtas yu ing sarili yu king milalablab kung mua.6e,3,Parusan ke i Bel, ing kikilalanan nang dios ning Babilonia, at ipasubli ku la keya ding bage penako na; e ra ne samban pa ding bansa. Mibagsak la ding pader ning Babilonia.,3+Meging makatakut lang lalawan ding balen na; mengari la king disyertong alang danum nung nu alang manuknangan o daralan man.T!,3*Miglapo ya ing dagat king Babilonia at tikpan ne ning dadabungbung a alun./ W,3)Oyni ing sasabian na ning Ginu tungkul king Babilonia: Mebihag ya ing siudad a pinuri na ning mabilug a yatu! Makapangilabut yang akakit da ring bansa ing Babilonia!Z -,3(Anti ding tupa o ding toro o ding kambing idala ku la king pipatayan. Aku, ing Ginu, ing migsalita. fig,Ing bansang ita maging tambakan ne ning kasiran nung nu la manuknangan ding malyap a animal.,(51:37)fig* ,3'Matako la? Isadia ku lang dakal a pamangan at palasingan ku la at gawan masaya. Matudtud la at e na la migising kapilan man.n U,3&Gagaleung lang anti ding leon ding memalen na ning Babilonia at gagaga lang anti ding malating leon.S ,3%Ing bansang ita maging tambakan ne ning kasiran nung nu la manuknangan ding malyap a animal. Maging makatakut ing mayakit; metung man ala nang manuknangan karin at mangatakutan la ding sablang manakit.N,3$Inya sinabi na ning Ginu karing memalen ning Jerusalem, Idipensa ku ing kekong katatalakaran; iyablas da kayu. Palangian ke ing piakuanan nang danum ning Babilonia at palangian ku la ding ilug na.c?,3#Paburen sabian da ring memalen ning Jerusalem, Mamayad ya sa ing Babilonia, king bigsikan a kekatamu depat na! Paburen sabian da ring memalen ning Jerusalem, Mamayad ya sa ing Babilonia, king kasakitan a delanan tamu!?w,3"Gili ne ning ari ning Babilonia ing Jerusalem at pengan ne. Anti ing lulanan, leko ne laman ing siudad; anting ganid iti inakmul ne. Kinua na itang buri na, at inugse itang mitagan.&E,3!E migluat mesaluput la karing kalaban at pindamusak da lang anti ding binutil king pidadaran. Aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, ing migsalita.,3 Abihag de ring kalaban ing ilug nung nu la lilipat at silaban da la ring kuta. Mitakutan la ding sundalus na ning Babilonia.-,3Daratang ya king ari ning Babilonia ing metung at metung karing talapagdalang balita ban sabian king ing siudad na melasak ya king misusumangid.a;,3Tinuknang na lang makilaban ding sundalus na ning Babilonia at menatili la karing karelang kuta. Mewala na ing karelang tepangan at mengalambut la. Melasak la ding pasbul dalan ning siudad at masisilab la ding bale.1,3Gagalgal ya at mumugun ing yatu uling tutuparan na na ning Ginu ing balak nang gawan neng disyerto ing Babilonia at karin ala nang manuknangan pa.<q,3Isadia na la ding bansa king gera laban king Babilonia. Pabaluan la ding ari na ning Medes, ding karelang manimuna at opisyal, at ding sundalus ding sablang bansang sasakupan da.R,3Ibie ye ing senias ning pamanlusub! Tiupan ye ing trumpeta ban damdaman de ring bansa! Isadia yu la ding bansa para king gera laban king Babilonia! Sabian yu karing kayarian ning Ararat, Minni, at Askenaz ing lumusub na la. Tuldu kang metung a opisyal a manimuna king pamanlusub. Palualan lang anting susulapo durun ding kabayu.&~E,3Ala metung man karing batung ibat king melasak ing magamit pa king pamanalakad gusali. Maging disyerto ka king kapilan pa man. Aku, ing Ginu, ing migsalita.=}s,3Babilonia, mengari ka king bunduk a sisira king mabilug a yatu, oneng aku, ing Ginu a kekang kalaban, sakmalan da ka; patagan da ka king gabun at dulukan angga king maging abu ka. | ,3Ngana ning Ginu, Akit mu kung singil king Babilonia at karing memalen na uli na ning sablang e mayap a depat da king Jerusalem.{,3ding pastul at ding karelang kawan, ortelanu at ding kabayu rang panyarul; ban lasawan lang pamuntuk at matas a katungkulan.Rz,3ban paten lalaki at babai, makatua at kayanakan, anak a lalaki at babai,sy_,3ban lasawan lang kabayu at ding makasake karela, paglatian lang karung panggera at ding magmanehu karela,x,3Ngana ning Ginu, Babilonia, ika ing kakung pamukpuk, ing armas ku king pamakilaban. Ginamit da ka ban ibagsak lang bansa at kayarian,w,3E re kalupa ing Dios nang Jacob; ya ing linalang king sabla, at pinili ne ing Israel ban maging balen na. Ginung Mayupaya ing lagyu na.dvA,3Ala lang kabaldugan at sukat lang isumpa; magisan la ngan potang datangan na la ning Ginu.$uA,3Maging mangmang la at mulala kabud akit da iti; mangapakarine ya ing balang platerung gintu uli ding gewa rang idolo, uling dios lang e tutu at alang bie.>tu,3King utus na danum babo biga dadabungbung; parala na lang biga manibat karing wakas ning yatu. Pagulisan neng kildap busal ning uran, at ibat king salikutan na pepalual yang angin.s+,3Lelangan ne ning Ginu ing yatu king kapamilatan ning keyang upaya, at ing bansa king kapamilatan ning kabiasnan na, at lidlad na la ding banua.?rw,3Sinumpa ya ing Ginu king kapamilatan na ning bie na king miparala yang dakal a lalaking anting makapal a durun ban lusuban ya ing Babilonia, at kulisak lang kayabe ing pamagtagumpe. q,3 Atin yang dakal a ilug itang bansang ita at dakal a bandi, oneng dinatang na ing oras na at miyangganan na ing sukad ning bie na.Ap{,3 Ibie ya ing senias king pamaglusub karing pader ning Babilonia. Dagdagan la ding guardia! Mibili kayung bante karing puesto ra! Isadia la ding salake! fig,Ibie ya ing senias king pamaglusub karing pader ning Babilonia.,(51:12)fig* Depat na ning Ginu itang sinabi nang daptan na karing memalen na ning Babilonia."o=,3 Ginising na la panamdam ning Ginu ding ari na ning Medes uling pagnasan na ing lasakan ne ing Babilonia. King anti kaniti ne ablasan uli na ning pangalasak na ning Templo na. Ngarang minutus ding mamuntukan king pamaglusub, Itais yu la ding paslu yu! Isadia yu la ding kalasag yu!Wn',3 Ngana ning Ginu, Kukulisak da ring taung kanakung pinili, Pepakit na ning Ginu king atyu tamu king matulid. Tara mako ta na at sabian karing memalen na ning Jerusalem ing depat ning Ginung kekatamung Dios.'mG,3 Ngara ding dayuan a manuknangan karin, Gewa mi ing sablang agyu mi ban saupan ya ing Babilonia, oneng ala keng akarapat. Tara mako ta na at magbalik karing tuknangan tamu. Perusan ne ning Dios king mabilug nang sikanan ing Babilonia at lubus neng lesak. fig,Tumakas na kayu!,(51:6)fig*lw,3Bigla yang mibagsak at melasak ing Babilonia! Kiakan ye! Kuma kayung panulu para karing sugat na, magkang kumayap ya.k7,3Mengari ya ing Babilonia king kopang gintung atyu king gamat ku; palasingan ke ing mabilug a yatu. Mininum la ding bansa king alak na at memulang la.0jY,3Lakuan yu ne ing Babilonia! Tumakas na kayu! E yu paintulut ing mate kayu uli na ning kasalanan ning Babilonia. Mamablas na ku at paparusan ke agpang ketang depat na.iy,3Aku, ing Ginung Dios a Mayupaya, e ke gilutan ing Israel at ing Juda agyang mikasala la kanaku, ing Banal ning Israel.Dh,3Mangasugat la at mangamate karing dalan da ring siudad da.^g5,3E yu la dirinan panaun ding sundalus na ban e da la abugnus ding paslu ra o misulud man karing baluti ra. E yu paintulut ing miligtas la ding kayanakan dang lalaki! Gisanan yu lang paten ding sabla nang sundalus!Tf!,3Mitubud kung taung dayuan a manyira king Babilonia anting angin a mipapaid king are. Potang datang na ing kasiran a ita, lusuban de king misusumangid nang dake ning Babilonia at lakuan deng alang laman.fe G,3Ngana ning Ginu, Miparala kung masikan a angin a manyira king Babilonia at karing memalen na.d,2.Potang mibagsak ne ing Babilon, mika inge a pasari king panga-ugun na ning mabilug a yatu at maramdam ing tangis karing aliwang bansa.Bc},2-Inya pakiramdaman ye ing tingka kung gawan laban king siudad ning Babilon, at ing buri kung daptan karing memalen na. Makaladkad la pati ding anak da at mitakutan ya ing balang metung.Tb!,2,Anting leon a lulual king kagubatan lele ning Jordan paukiat king pastulan a malabung ning bansa, aku, ing Ginu, datang ku at payatrasan ding tau Babilonia king siudad da. Kanita ing pamuntuk a pilinan ku ya ing mamahala king bansa. Ninu ing kalupa ku? Ninu ing mangangas manamun kanaku? Ninung pamuntuk ing makasalangsang kanaku? a9,2+Damdaman na ning ari ning Babilonia ing balita, at mangalambut la ding gamat na. Akmulan ne ning sindak, ning sakit a kalupa na king babaing manganak.5`c,2*Pana at espada ing darala da; ala lang lunus at mabagsik la. Anti la king biung ning dagat kabang pakasake la karing kabayu ra. Makasadia la para labanan ya ing Babilonia. _9,2)Daratang la ding tau ibat king metung a bansa ning norti; bansa yang mayupaya king marayung lugal, at dakal lang aring magsadia para king pamakilaban.0^Y,2(Mapalyari keya itang milyari king Sodoma at Gomorra inyang lesak ku la at ding siping nang balen. Ala nang manuknangan metung man karin. Aku, ing Ginu, ing migsalita."]=,2'Inya, dalawan de ring demonyu at ding e mayap a espiritu ampon ding marinat a ayup. E na la manuknangan pasibayu ding tau karin ni king panaun a datang.\,2&Palangian ya ing bansa na, at ding ilug na. Bansa yang mitmung idolo ing Babilonia a pepasari king kamangmangan da ring tau.([I,2%Gisanan la ding kabayu ra at karwahe! Kamatayan ing karapatdapat karing sundalus a upahan na; mangaina la! Siran ing pibandian na; panakawanan ya at samsaman. Z ,2$Kamatayan ing karapatdapat karing malaram nang propeta; mangmang la! Kamatayan ing karapatdapat karing sundalus na; mataloti la!$YA,2#Ngana ning Ginu, Kamatayan ing karapatdapat king Babilonia! Kamatayan ing karapatdapat karing memalen na ampon pamuntuk, at karing lalaki nang mangabiasa.WX',2"Oneng masikan ya itang sagip karela, Ginung Mayupaya ing lagyu na. Ya mismu ing magdipensa king karelang kasu at dinan neng kapayapan ing yatu, oneng kaguluan ing idala na karing memalen na ning Babilonia. W9,2!Ngana ning Ginung Mayupaya, Meyalipit la ding memalen na ning Israel at ning Juda. Pakabanten da la ring mekabihag karela at e da la paintulutan mako.'VG,2 Mitisud ya at misakab ing mapagmaragul mung bansa at ala metung mang mitikdo keka. Silaban ku la ding kekang siudad at malasak ing sablang makapadurut karin. U,2Babilonia, mitmu kang kapagmaragulan, inya aku, ing Ginung Dios a Mayupaya, laban ku keka! Dinatang na ing oras ban parusan da ka.!T;,2Inya mate la karing dalan ning siudad ding kayanakan nang lalaki, at magisan la king aldong ita ding sablang sundalus na. Aku, ing Ginu, ing migsalita..SU,2Sabian mu karing mamana ing lusuban de ing Babilonia. Itubud me ing balang metung a biasang gumamit pana at paslu. Kubkuban ye ing siudad at ala kayung paburen a makatakas. Papamayaran ye king depat na, at daptan yu itang depat na karing aliwa uling pigmaragulan na ku, ing Banal ning Israel.AR{,2Makatakas la ding bakwit ning Babilonia; mako la Babilonia at ibalita ra king Jerusalem nung makananung minablas ya ing Ginu karing tau Babilonia uli na ning depat da king Templo na.) Q ,2Paten la ngan ding sundalus! Gisanan yu la! Makalunus la ding memalen na ning Babilonia! Dinatang na ing oras ban parusan la! (TP!,2Lusuban ye king misusumangid at lasakan ding lugal a pisisinupan nang pamangan! Itambak yu ing asamsam yu antimo nung makananung makatambak ing binutil. Lasakan ya ing bansa. Ala kayung tatagan nanuman!BO},2Biklat ke ing lugal nung nu ku la sasalikut ding kanakung sandata at lege ku la uli na ning kanakung mua, uling aku, ing Ginung Dios a Mayupaya, atin kung obrang daptan king Babilonia.lNQ,2Babilonia, mekilaban ka kanaku at merakap ka king bitag a sidia ku para keka agyang e me balu iti.>Mu,2Pemalbal neng mangalati ning Babilonia king pamukpuk na ing mabilug a yatu, at mengalasi-lasi ya ing pamukpuk na! Mengapamulala la ding sablang bansa king milyari king bansang ita.NL,2Meramdam king bansa ing inge na ning labanan at maragul ing kasiran.8Ki,2Ngana ning Ginu, Lusuban yu la ding memalen na ning Marataim at ning Pekod. Paten yu la ngan at gisanan. Daptan yu ing sablang iyutus ku kekayu. Aku, ing Ginu, ing migsalita.J!,2Potang datang na ing aldong ita, ala nang mayakit pang kasalanan king Israel at ala nang e mayap king Juda, uling patawaran ku la ding taung tinagan ku bie. Aku, ing Ginu, ing migsalita. fig,Mengari ya king tupang panagalan da... at sasambulat ding leon.,(50:17)fig*jIM,2Ibalik ku la ding memalen na ning Israel king bansa da. Mangan la king pagkabiayan a tutubu king Bunduk ning Carmel at king lugal ning Bashan at kanan da ing sablang buri dang kanan a tutubu king sakup ning Efraim at Gilead.3H_,2Uli na niti, aku, ing Ginung Mayupaya, ing Dios ning Israel, parusan ke ing Aring Nebucadenesar at ing bansa na antimo nung makananu keng perusan ing ari na ning Asiria.kGO,2Ngana ning Ginu, Mengari ya king tupang panagalan da ing balen ning Israel at sasambulat ding leon. Mumuna, lisuban na la ning ari na ning Asiria at kadua, ngitngat na la ning Aring Nebucadenesar ning Babilonia ding butul da.aF;,2E yu paintulut ing tumubu la ding bini king bansang ita ni paintulut ing matipun ing pupul. Mitakutan ya karing lulusub a sundalus ing ninumang dayuan a manuknangan karin at mamanuli la karing sarasarili dang bansa.}Es,2Ikulisak ye king mabilug a siudad ing balita na ning pamakilaban! Ngeni sinuku ne ing Babilonia. Melasak la at mibagsak ding pader na. Mamablas ku karing tau na ning Babilonia. Mablas kayu naman karela at daptan yu itang depat da karing aliwa. ~/}Q|{zzzHyypy+xx}x%wwPwvvhvuulttt>sssGrrr>qqRppp0oojonnbnmmom llplkkXkjjUiiiWhhh/gggJgffof$eewe!dddgdcmbb;aa`__@^^/]]\y[[HZZYpXX%W3VV\VUU#TTaSSARR?QQ:PP\OOONNzNMLLZKJJ|J)II GG.FhEEDD;CCJC BTAA\@@ >>>$=<<;;+::$8877}66E55O44?33,22c11W00#/..G-,,&+**w)))((('&j%%6$J##"A! r&K`\:;zoy l > / X m#)f! U JE ra ka ipanupaya o pakitanan lunus. Parusan da ka uli na ning makasumaming bage depat mu. Akilala mu kanita king aku ing Ginu.T/JIsrael, dinatang na ing kawakasan. Takman mu na ing kanakung mua at atulan da ka king depat mu. Singilan da ka uli na ning makasumami mung ugali.S'JNgana, Anak ning tau, aku ing Ginung Dios. Iti ya ing kakung sasabian king bansang Israel: Dinatang na ing kawakasan na ning mabilug a bansa!%R GJMigsalita ya kanaku ing Ginu.Q JInya pakirasnan ku la ngan at lasakan ke ing karelang bansa. Gawan keng disyerto manibat king mauling disyerto angga king siudad ning Ribla king dane norti, ala kung laktawan a lugal a panuknanganan da ring Israelita. Kanita ra akilala king aku ing Ginu.nPUJ Mikalat la ding bangke libutad ding idolo at king makapadurut da ring altar, mikalat la king balang matas a bunduk-bundukan, karing babo ding balang bunduk, karing lalam ding malabung a tanaman, at king balang maragul a tanaman a ensina, karing balang lugal nung nu la dinuluk ain-sakripisyu para karing karelang idolo. Kanita ra akilala king aku ing Ginu.>OuJ Sakit la at mate detang atyu king marayung lugal; mate la king gera detang atyu king makalapit, at mate na la man king danup detang miligtas. Takman da ing bayat ning kanakung mua.uNcJ Ngana ning Ginung Dios, Ipalipit mu la ding kekang gamat! Iparak mu la ding kekang bitis! Tumangis kang mitmung lungkut uli da ring sablang e mayap at makasumaming bage depat ding Israelita. Mate la king gera o kaya king danup o salut.FMJ Abalu ra kanita king aku ing Ginu at tutu la ding babala ku.#L?J nung nu la manuknangan king pangayugse. Aganaka da ku karin at akilala da king perusan ku la at leko dangalan, uling ginulut la kanaku ding pusu rang taksil at mas liguran da la ring idolo kesa kanaku. At mandiri la king sarili da uli na ning e mayap at makasumaming bage depat da.aK;JMakanyan man, paburen ku lang makatakas ding mapilan at mikalat la karing aliwang bansaZJ-JMate la ding tau nu la man karin at kilalanan da ring mitagan king aku ing Ginu.RIJMalasak la ding sablang siudad ning Israel angga king mapirasu lang mangalati ding sablang altar da at idolo, misambulat la ding altar dang pidurulukan insenso, at lumbug la ding sablang bage gewa ra.yHkJIkalat ku la ding bangke da ring memalen na ning Israel; ikalat ku lang makapadurut karing altar ding butul da. GJMalasak la ding altar at masira la ding altar a piyayainan insenso. Mate la ngan ding sablang tau king arap da ring karelang idolo.)FKJSabian mu karing bunduk ning Israel king makiramdam la king amanu na ning Ginung Dios, king kanakung sasabian karing bunduk, karing bunduk-bundukan, karing pidadalanan na ning danum, at karing kapatagan. Paratang kung espada ban maglasak karing lugal nung nu la sasambang idolo ding tau.cE?JAnak ning tau, arapan mu la ding bunduk ning Israel at ibie mu karela ing kakung mensahi.,D UJMigsalita ya ing Ginu kanaku. Ngana,=CsJParatang kung maragul a danup at mangalyap a animal ban makamate karing anak mu at paratang ku munamang pesti, katampalasan, at gerang makamate keka. Aku, ing Ginu, ing migsalita./BWJItuknang ku ing paniatang na ning pagkabie keka at paburen da kang mate king danup. Panamdaman mu ing kaplas ning danup a mengaring mataram a paslung bignus da keka.A)JParusan da ka neng mua ku at mikakasbu. Mangilabut la king takut ding bansang makapadurut keka. Masora lang manakit keka at pagsisti da ka pa.}@sJBukud pa kanyan, insultuan na ka at dumayu ya keka ing balang taung lalabas a ibat karing bansang makapadurut keka.S?J Ibugnus ku ing bigsikan na ning kanakung mua at kasbu anggang e ku mipasno. Potang iti mapalyari na ngan, maniwala na ka king aku, ing Ginu, migsalita ku pin keka uling mimua ku king kekang kataksilan.>J Mate la king sakit at king danup ding katlung dake karing kekang memalen kilub ning siudad; mangautas la king lual ning siudad ding aliwang katlung dake karing espada, at ikalat ku la ding tauling katlung dake king angin at panagalan ku la king espada.<=qJ Anti na ning aku ing mabie Ginung Dios, oyni ing asabi ku: uling dinatan me ing kanakung Templo king e mayap at king makasumaming pemaniapat mu, isuka da ka at e ku malunus keka.><uJ Bilang bunga na niti, kanan da la ring pengari king Jerusalem ding anak da, at kanan da la ring anak ding pengari da. Parusan da ka at ikalat ku la king balang suluk ding miligtas.;7J Uli na ning sablang depat mung pikakasaman ku, parusan ke ing Jerusalem king parusang e ku pa bitasang depat king milabas at e ku na daptan pasibayu.:JInya aku, ing Ginung Dios, sasabian ku keka king aku ing kekang kalaban. Isaldak ku keka ing kayatulan king akakit da ring sablang bansa.93JInya makiramdam ka Jerusalem king kanakung sabian, aku ing Ginung Dios. Uli na ning e mu pamamintu karing kautusan ku o e pamananggap karing tuntunan ku, mekarapat kang mas dakal a kagutgutan kesa karing bansang makapadurut keka. Tikian mu ing panugali da ring aliwang bansa.&8EJOneng selangsangan na la ning Jerusalem ding kanakung kautusan at pepakit na king lalu yang e mayap kesa karing aliwang bansa; lalu yang e mapamintu kesa karing aliwang bansang kasiping na. Tinggian na la ning Jerusalem ding kanakung kautusan at e ya memintu karing kanakung tuntunan.7JNgana ning Ginung Dios, Pakalawen me ing Jerusalem. Binili ke king libutad ning yatu kayabe ding aliwang bansang kasiping na.$6AJKaybat milual kang pasibayung mapilan at iyatsa mu king api at paburen mung maduluk. Manibat kareti ing api a mikalat king mabilug nang bansa ning Israel.Q5JMitagan kang mapilan a buak at ibalut mu king lilip ning kekang imalan.4}JSilaban mu ing katlung dake king siudad potang meyari na ing pangakubkub. Kuanan mu ing katlung dake at paglatian mu king kekang espada kabang lalakad ka king siudad. Ikalat mu king angin ing tauling katlung dake at panagalan ku king kakung espada.S3 !JNgana ning Ginu kanaku, Anak ning tau, kuma kang mataram a espada at gamitan me ban labahasan me ing buntuk mu at ing balbas mu. Kaybat timbangan mu ing buak mu king timbangan at gawan mung atlung dake.l2QJKagisanan lang tinape ampon danum; masira na la lub kanita at mayayat la uli na ning kasalanan da.f1EJNgana pang tinuglung, Anak ning tau, ituknang ku ing paniatang ding tinape kilub ning Jerusalem. Magulu la pamisip at malisuas la ding tau karin kabang pagrasyun da na ing pamangan a pagkabie ra at ing danum a inuman da.0JKanita sinabi na ning Ginu, Nung makanyan, paintulutan da kang gumamit dinat baka a gamitan mu king pamaglutu mung tinape./3JOneng ngakung mekibat, Ali, Ginung Dios! E ku pa bitasang dinatan ing sarili ku. Manibat na kanitang malati ku e ku pa bitasang mengan king nanumang karning animal a mete na kabud o pete da ring malyap a animal. E ku pa bitasang mengan nanumang pamangan a mituring e malinis.*.MJ Ngana ning Ginu, Ipayabut na niti nung makananu lang mangan ding Israelita king pamangan a babawal na ning Kautusan potang ikalat ku na la karing aliwang bansa.}-sJ Patau kang api king melanging dinat ding tau, maglutu kang tinape at kanan me iting tinape king akakit da ring tau.H, J Limitadu mu ing danum a inuman mu, adua mung tasa balang aldo.k+OJ Makapaintulut keka aldo-aldo ing walung onsang tinape, at iti sukat makagyu angga king kabukasan.g*GJ Kuma ka ngening trigu, sebada, butul kamangyang, sitsaru, mihu, at espelta. Piyabe-abe mu ngan at gawa kang tinape. Iti ya ing kanan mu kilub ding atlung dalan at siam apulung aldo kabang makakera ka king dane mung kayli.8)iJIgapus da ka ban e ka makabiling misusumangid anggang e mapupus ing pangakubkub na. fig,... iyatiat me ing kamau mu king siudad, at magsalita kang ula laban kaniti.,(4:7)fig*2(]JIlawe mu lang maratna ding mata mu king makubkub a Jerusalem. Ilislis me ing takde mung baru at iyatiat me ing kamau mu king siudad, at magsalita kang ula laban kaniti.P'JPotang apupus mu na ita, magbiling ka king banda mung wanan at pagdusan mu kilub ding apat apulung aldo ing pamikasala na ning Juda; manunggal aldo para king balang banua ning karelang pangaparusan.@&yJKilub ding atlung dalan at siam apulung aldo manatili ka karin at magdusa uli na ning karelang pamikasala. Katumbas ne ning metung a aldo ing balang banua ning karelang pangaparusan.k%OJKaybat magkera ka king banda mung kayli at ipatung ku keka ing pamikasala na ning bansang Israel.g$GJKuma kang metung a kawaling bakal at ibili meng anting metung a pader pilatan mu at ning siudad. Arapan me ing siudad. Paburen meng makubkub at ika ing kumubkub kaniti. Maging metung yang palatandanan king bansang Israel.#-JKaybat, ban alarawan mu ing pangakubkub na, ibili mu lang makapatulug ding dutung a paniagka, ding kulkul, ding kampu, at ding trosung paglasak." JNgana pang sinabi ning Dios, Anak ning tau, kuma kang metung a baldosa; ibili me king arapan mu at igulis me ing siudad ning Jerusalem.X!)JKaybat na nita, potang pakisabian da kang pasibayu at ibalik keka ing upaya ning pamagsalita, sabian mu karela king aku, ing Ginung Dios, ing magsalita. Makiramdam la ding aliwa, oneng e da ka pansinan ding aliwa, uling metung lang bansang mapaglaban. fig, ,Oneng linub ya kanaku ing espiritu na ning Ginu at telakad na ku.,(3:24)fig*] 3JIpata ke ing dila mu ban e mu la malyaring dinan babala deting mapag-rebelding tau.oWJMitali ka karing lubid, O anak ning tau, at e ka malyaring lumual ban makisalamuha karing kabalen mu.  Joneng linub ya kanaku ing espiritu na ning Ginu at telakad na ku. Ngana ning Ginu kanaku, Muli na ka at magkulung king bale mu."=JInya minta ku king kapatagan at karin ku ikit ing ligaya na ning Ginu, antimo ing ikit ku kanita king lele ning Ilug ning Kebar. Migsakab ku king gabun,"=JPenamdaman ku ing mayupaya nang panga-atyu ning Ginu at dimdam kung sinabi na kanaku, Talakad ka at munta ka king kapatagan. Karin da ka pakipagsalitan..UJNung dininan meng babala ing taung mayap ban e ya dapat pamikasala, at mekiramdam ne man keka at e ya mikasala, manatili yang mabie, at ing bie mu miligtas munaman.wgJNung dapat yang e mayap ing metung a mayap a tau at ibili ke king mapanganib a kabilian, mate ya uling e me dininan babala. Mate ya uli da ring kasalanan na. Kalinguan ku ing depat nang mayap at ika ing ating pakibatan king kamatayan na. 9JNung dininan meng babala ing taung e mayap, oneng e ya tinuknang darapat pamikasala, mate ya; manatili yang makasalanan, oneng ing bie mu miligtas ya.pYJNung sabian ku king malapit niang mate ing metung a taung e mayap, oneng e me dininan babala ban magbayu king pamibiebie na para aligtas na ing bie na, mate yang makasalanan, oneng ika ing ating pakibatan kanaku king kamatayan na.}JNgana, Anak ning tau, gagawan da kang bante para king Israel. Ipayabut mu la karing memalen ding babala a babie ku keka.DJKalabas na ning pitung aldo, migsalita ya ing Ginu kanaku.kOJMakanyan kung miras Tel Abib, lele ning Ilug ning Kebar, nung nu la manuknangan ding Israelitang miyugse. Menatili ku karin kilub ding pitung aldo, oneng e ku mekapagsalita uli na ning inakmul na ku ning ikit ku ampon dimdam.7JDinatang ya kanaku ing espiritu na ning Ginu a kayabe ing maragul a upaya, at kabang darala na ku ning espiritu dimdam ku ing kaplas kung lub at mua.J Dimdam ku lang susulapo agnan-agnan ding pakpak da ring kerubin at ing inge da ring parugang a kalupa na ning inge ning ayun a masikan.+J Kanita tinas na ku ning espiritu na ning Dios at dimdam ke ing dabeung ning masikan a siwala. Ngana, Purian ing ligaya na ning Ginu king banua!J Kaybat munta ka karing kabalen mung makayugse at makiramdam la man o ali keka, sabian mu karela, Oyni ing sasabian na ning Ginung Dios.r]J Ngana pa ning Dios, Anak ning tau, makiramdam kang masalese at tandanan mu ing sablang sasabian ku keka.|qJ Gawan da kang anti ing batung matatag at masias anting diamante; inya e ka sukat mitatakutan kareting mag-rebeldi.EJOneng gawan da kang masias a buntuk at matatag a kalupa ra." =JOneng ala metung man karing memalen na ning Israel ing mabisang makiramdam keka; agyang aku e ra ku pakiramdaman. Masias la ngan a buntuk at mapaglaban.h IJNung itubud da ka karing maragul a bansa a magsalitang masakit a languahi, makiramdam la keka.t aJE ra ka tutubud king bansang magsalitang aliwang languahi a masakit paki-intindian, nune karing Israelita. JKanita ngana ning Dios, Anak ning tau, munta na ka karing memalen na ning Israel at sabian mu karela ing nanumang yuyutus kung sabian mu. JNgana, Anak ning tau, kanan me iting kasulatan a ibie ku keka; magpakabsi ka kaniti. Pengan ke; kasing yumu ne ning pulut-panilan.a;JInya biklat ke ing asbuk ku at sinubu ne kanaku ing makalulun a kasulatan ban kanan ke.  JNgana ning Dios, Anak ning tau, kanan me iting makalulun a kasulatan; kaybat mako ka at magsalita na karing memalen na ning Israel."=J Leko ne pangalulun ning gamat ing kasulatan at ikit ku king ating makasulat misusumangid; makasulat ing tangis ning kalungkutan, tagulele, at saingsing.gGJ Ikit ke ing metung a gamat at abutan na ku at tatalnan ne ing metung a makalulun a kasulatan.JAnak ning tau, pakiramdaman mu ing sasabian ku keka. E ka mag-rebelding kalupa ra. Ibuklat me ing asbuk mu at kanan mu ing ibie ku keka.xiJSabian mu karela ing nanumang sabian ku keka, makiramdam la man o ali la. E mu kakalinguan king mapaglaban la.$AJOneng ika, anak ning tau, e ka sukat mitatakutan karela o king nanu pa mang sabian da. Salangsang la keka at insultuan da ka; anti kang manuknangan libutad da ring alakdan king pamakiabe mu karela. Makanyan man, e ka tatakut kareting mag-rebeldi o king nanumang bage sabian da keka.q[JPakiramdaman da ka man o ali deting mag-rebeldi, abalu ra king ing metung a propeta atyu ya libutad da. JMasias la buntuk at e ra ku gagalangan, inya tutuburan da ka ban sabian mu karela itang buri kung sabian karela bilang Ginung Dios.5cJAnak ning tau, tutuburan da ka karing memalen na ning Israel. Mig-rebeldi la laban kanaku at angga man ngeni mag-rebeldi la pang anti ing pamag-rebeldi da ring makatua da.~7JKabang magsalita ya ing siwala, linub ya kanaku ing espiritu na ning Dios at tinikdo na ku, at dimdam ku ing aliwa na pang sinabi ning siwala. Ngana,O} JNgana kanaku, Anak ning tau, talakad ka. Atin kung buring sabian keka.W| )Jat kasing dakal ne kule ning metung a pinanari. Iti ya ing sala a makasilo a pakilala king panga-atyu na ning Ginu. Inyang ikit ku iti, diku ke ing lupa ku angga king gabun at dimdam ke ing metung a siwala.h{ KJBalamu iting tau metung yang tangsung milalablab libutad ning api. Laganap ing maslag nang sala{z qJBabo ning suklub ating balamu metung a tronung megawa king batung safiro. at kalupa yang tau ing makalukluk karin.Sy !Joneng atin pa mu ring inge a manibatan babo ning suklub da ring buntuk da.x JDimdam ku ing inge da ring pakpak kabang susulapo la; kalupa na ing biung na ning dagat, mengari king inge na ning maragul a grupu da ring sablang sundalus, anti king siwala na ning Mayupayang Dios. Tiklip da la ring pakpak da inyang tinuknang na lang susulapo,Rw JKarin king lalam ning suklub makatalakad la ding kerubin; laladlad na la ning balang metung ding adua nang pakpak papunta king kasiping na at tatakpan ne ing katawan na karing aduang aliwa pang pakpak.tv cJBabo ding buntuk ding kerubin ating metung a bage a kalupa na ning suklub a megawa king makintab a kristal.ru _JInya balang oras a kimut la o tuknang o mitas king angin, makanyan munaman ing daraptan da ring parugang.~t wJNukarin mang lugal la bisang munta, karin la naman munta ding parugang, uling ding magmanehu karela ila ding kerubin.1s ]JNukarin mang lugal la munta ding kerubin, karin la naman munta ding parugang at nung mitatas la ding kerubin ibat king gabun, mitatas la namang kayabe da ring parugang.q yJInya makakimut la ding parugang nu man karin la marap.*p OJMilupa-lupa la ding apat a parugang; ing balang metung kikislap yang anti ing batung alahas at ing balang metung atin yang aliwang parugang a makabakle kilub na.so aJKabang lalawan ku la ding apat a kerubin menakit kung apat a parugang a tatagkil king gabun, aga-agape la.bn ?JNgara nang sumulung ding mismung kerubin at ngara nang murung a kasing bilis ning kildap.m 1J Libutad ding kerubin, ating metung a bage a kalupa na ning milalablab a sulu; ala yang patugut gagalo. Milalablab ing api at papalual yang kildap.+l QJ Makayarap ya nu man karin ing balang metung kareting kerubin, inya makapunta la ding grupu nukarin mang lugal a bisa lang munta; e na kailangan ing malikid la pa.Ak }J Makatas la babo ding aduang pakpak ning balang metung angga king tatagkil la karing wakas nang pakpak ning katuki nang kerubin, at makatakap la ding adua nang pakpak karing katawan da.Kj J Atin yang apat a miyayaliwang lupa ing balang metung karing kerubin: lupa yang tau ing arap; lupa yang leon ing bandang wanan; lupa yang toro ing bandang kayli, at lupa yang agila ing kagulutan. i J Makaladlad la ding adua karing pakpak ning balang metung karing kerubin, inya agawa re ing metung a kuadradu. Mitatagkilan la ding wakas ding karelang pakpak. Neng kikimut la, kikimut lang anti ing metung a grupu at e da la bitasang dudurut ding katawan da.h )JBukud karing tiapat dang lupa at tiapat dang pakpak, ing balang metung atin yang apat a gamat tau, manunggal a gamat lalam ning balang pakpak.|g sJMatulid la bitis at atin lang kuku a kalupa da ring king biserung baka. Kikislap lang anti ing pepakintab a tangsu.Of Joneng ing balang metung karela atin yang apat a lupa at apat a pakpak.]e 5JLibutad na ning bagyu atin kung ikit a balamu apat lang kerubin a kawangis ding tau,xd kJLinawe ku babo at ikit ke ing bagyu a menibatan bandang norti. Gugulis ya ing kildap ibat king metung a maragul a biga at masala ya ing banuang makapatulug. Ketang dane nung nu ing kildap gugulis, ating bage kikislap a mengari king tangsu.|c sJKarin king Babilonia lele ning Ilug ning Kebar dimdam keng migsalita kanaku ing Ginu at penamdaman ku ing upaya na.Kb JIti ya ing kalimang banua na ning pangayugse nang Aring Jeoiakin.)a JKing kalimang aldo na ning kapat a bulan ning katlung pulung banua, aku, i Ezekiel a pari, ing anak nang Buzi, at ding Judiong miyugse, manuknangan ku king lele ning Ilug ning Kebar karin Babilonia. Mibuklat ya ing banua at ikit ku la ding vision na ning Dios. (Y`+6Lubus mu na ke pin kayang gilutan? Ing mua mu kekami ala na kayang kayangganan?]_36Ibalik mu kami keka, O Ginu! Ibalik mu kami! Sadiang kekeng dangalan kekang isubli.<^s6Baket likuan mu keng maluat? Ganakan mu ke pa kaya?U]#6Oneng ika, O Ginu, ari ka kapilan man, at manimuna ka angga king kawakasan.}\s6uling ing Bunduk ning Zion magdili-dili ya at meulila, uling asu lang gubat ding gagala karing bale nang mengasira.a[;6Ding pusu mi mangaina la; e ke maybug manakit uli ning lua a tutulu karing kekeng mata,_Z76Alang mitagan king sablang kekeng pagmaragul. Mikasala kami at ngeni iti pagdusan mi!gYG6Tebugan na ning tula ing bie mi; ing kekeng pamanerak naman kalungkutan ing meging kalibe na.oXW6Ding makatua e no miluluklukan ketang lele pasbul ning siudad, at ding kayanakan e no makapanigtigan.W%6 Ding kayanakan a lalaki pinilit da lang gumiling trigu; ding anak a lalaki sayasayukut no man uling mabayat ing dutung a karelang pupusanan.fVE6 Dekap da lang kekeng manimuna, at kaybat binite da la; e da la ginalang ding kekeng makatua.U#6 King mismung Bunduk ning Zion kekeng asawa karela lang silbahian; karing balang balen ning Juda ding anak ming dalaga karin da la pemuersa.dTA6 Ing danup yang pepasari king matas ming lagnat, anti ya king ornu kapali ing kekeng balat.S6 Libut-libut la karing baryu ding makamate tau; king panganib mibibili ing kekeng katawan uli ning pamanintun ming pamangan.R6Ding taung kekami sasakup ila mismu ding ipus; ala metung man ing kekami makapagligtas king kekeng pangapailalam karing karelang gamat.rQ]6Mikasala lang kekeng makatua, oneng ngeni ala na la; ngeni ikami ing magdusa king depat dang pamikasala.HP 6Ban e ke mate king danup, migpalimus ke king Ehipto at Asiria.dOA6Anti keng kabayu o kamelyu, mapagal na keng tutu, oneng e ra ke dirinan panaun magpaynawa.yNk6Kailangan ming mamayad king danum a kekeng inuman, kailangan ming saliwan ing dutung para karing kekeng kalang.PM6Ding kalaban pete da lang tata mi, at ding kekeng ima mebalu la ngeni.jLM6Atyu karing gamat ding dayuan ing kekeng pibandian; dayuan la ding atyu karing kekeng tuknangan.eK E6Ganakan mu, O Ginu, ing kekami milyari. Lawan mu kami, keka sanang lawan kekeng kamarinayan.mJS6Mekabayad ne ing Zion king keyang kasalanan; ing Ginu e na na paintulut ing manatili tamu pang malambat king pangayugse tamu karing bansang dayuan. Oneng, Edom, ing Ginu ya ing mamarusa keka; ilantad nang depat mung pamikasala./IW6Wa, tumula kayu, memalen ning Edom at Uz; magsaya kayu kabang atin pang panaun. Ing kabiguan kekayu datang munaman; ikayu man mipaid kayung lubusan king kamarinayan.H6Arakap de ing manimuna king bie mi, ing ari a ing Ginu mismu yang memili, ing kekeng penaligan migdipensa kekami karing sablang kalaban.#G?6Mas mabilis la karing agilang susulapo banua king kekami pamanagal da. Tikian dang bakas mi karing bunduk-bundukan, at king disyerto karin da ke sebatan.F6Babanten na kami ning kalaban; e ke makalakad man karing dalan. Ding kekeng aldo miyangganan na la; uling ing kawakasan dinatang na.E)6Menintun keng saup angga king mepagal keng manaya king saup a e mi kimtan. Menatili keng manenayang kasaupan king bansang ala namang ayampang.D6Ala neng pakialam ing Ginu karela; ya mismu ing miniambulat karela. E ne pepakit kagalangan pa karing pari at manimuna da.#C?6Ngarang kukulisak ding tau, Mabating kayu! Marinat kayu! Bawal ing tagkil kayu! Inya karing bansa libut-libut la; metung man alang bisang tanggap karela.B6Anti lang bulag ding manimuna, libut-libut la karing dalan na; mimantsahan lang daya, inya alang bisa mang tagkil karela.A{6 Oneng mepalyari iti, uling ding propeta at pari parehu lang mikasala, at ing bunga na niti mete la ding taung inosenti.#@?6 Ala metung man at nukarin man, agyang ding pamuntuk ding dayuan ing mika kapaniwalan king ing ninumang kalaban ing pasbul dalan ning Jerusalem aluban ne.h?I6 Bignus ning Ginu ing bagsik ning mua na; silaban ne ing Zion angga king mipatag ya king gabun. >96 Ing kasakitan a dinatang king kakung balen migdalang makapangilabut a takut; ding imang malugud linutu da lang karelang anak ban e la mate king danup.=-6 Detang king gera mete, mas masuerti la kesa kareting tauling mete a tunggal ditak mapapatad a bie, uling ala lang akit a pamangan king marangle."<=6Ngeni karing dalan pakakalat la; karela alang makakilala; mete lang metuling a lupa, malanging anting dutung ing balat da, at makapakat karing butul da.;6Sadia malinis la ding kekatamung prinsipi, anti la king bulak kadalise, matipunu la at masikan; masanting la pamikakatawan.s:_6Ding kakung memalen miparusan la maygit karing memalen ning Sodoma a mibagsak bigla king gamat ning Dios./9W6Ding tau kanitang misan maniaman la pamangan, ngeni mamamate la king danup karing dalan; detang mibait king pibandian, manintun la ngening pamangan karing basurahan.86Paburen da lang mate ding karelang bingut king kau at king danup; magpalimus lang pamangan ding karelang anak, oneng alang babie karela.7%6Agyang ding gaindung asung-gubat pasusuan dong karelang anak, oneng mengari la karing ayup a ostrich, karing anak da misna la king kabagsik.66Ding pakamalan nang baintau ning Zion kekatamu gintu ing karelang kalupa, oneng ngeni mengari lang matbud a kuran ding karelang gewa.b5 ?6Kinupas ing kekatamung gintung kikinang; ding batu ning Templo pakakalat la karing dalan.D46BPanagalan mu la, at keti king masala gisanan mong lahi ra!83k6AIsumpa mu la, at ing kapanayan ilako mu karela!22_6@O Ginu, parusan mu la, uli ning depat da.R16?Ibat king kayabakan angga na king kabengian, aku ing karelang insultuan.L06>Patitingapun aku ing pisasabian da, at laban kaku ing tatangka ra.Y/+6=Dimdam mu, O Ginu, ing pamag-insultu da kaku; balu mu la ding sabla rang planu.G.6>=k<J Paburen mung apagumasdan da ing pamibili mu karing pago mu king balutan mu at ing paglual mu busal ning karalumduman kabang makatakap la ding mata mu, ita sanang e mu akakit ing pupuntalan mu. Maging metung yang babala ing kekang gawan karing Israelita.j=MJ Kabang magumasid la, gawa kang busbus king pader ning bale mu at karin mu idalan ing balutan mu.E<J Kabang masala pa, ibalut mu ing kailangan mu para king pangayugse ban akit da ka at kaybat paburen mung pagumasdan da ing paglako mu king kabengian a balamu mo pupunta ka king pangayugse. ; J Ngeni, anak ning tau, ibalut mu ing kekang kailangan antimo ing daraptan na ning taung magbakwit at lumakad na ka bayu mabengi. Paburen mung akit da ring tau ing paglako mu at ing pamamunta mu king aliwang lugal. Mekad apansingan da ka reting mig-rebeldi.F:J Ngana, Anak ning tau, manuknangan ka ngeni libutad da ring taung mapag-rebeldi. Atin lang mata, oneng e la manakit; atin lang balugbug, oneng e la makaramdam uling lahi lang mapag-rebeldi.%9 GJ Migsalita ya kanaku ing Ginu.x8iJ at selita ku karing taung miyugse ing sablang bage pepakit na kanaku ning Ginu. fig,King vision...,(11:24)fig*7%J King vision tinas na ku ning espiritu na ning Dios, at dela na kung pasibayu karing taung miyugse king Babilonia. Kaybat mitda ya ing vision]63J Meko ing makasilo aslag king siudad at minta king bunduk king dane aslagan na niti. 5J Megumpisa lang sinulapo ding kerubin at tinuki la karela ding parugang. Atyu babo ra ing makasilo nang aslag ning Dios ning Israel.%4CJ Oneng parusan ku la ding taung maburing sasamba karing marinat at makasumaming idolo. Parusan ku la agpang king depat da. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.3'J Tukian da la kanita ding Kautusan ku at tapat da lang pamintuan ding sablang tuntunan ku. Ila ding maging balen ku at aku ing maging Dios da.2J Dinan ku lang bayung pusu at bayung pamisip. Ilako ke karela ing masias dang pusung batu, at dinan ku lang pusung mapamintu.v1eJ Potang magbalik na la, kailangan da lang ilako ding sablang marinat at makasumaming idolong karelang dasnan..0UJ Inya sabian mu karela ing sasabian ku, aku ing Ginung Dios. Tipunan ku lang ibat karing bansa nung nu ku la kinalat at ibie keng pasibayu karela ing bansang Israel.&/EJ Ngeni sabian mu karing kalupa mung miyugse ing kanakung sasabian. Aku ing sangkan king pangadala ra karing marayung bansa ban karin na la manuknangan, at aku ing mikalat karela karing aliwang bansa. Makanyan man, pansamantala kung mantabe karela karing bansa nung nukarin la mipadpad..J Anak ning tau, ding taung manuknangan Jerusalem pisasabian da ka ampon ding kalupa mung Israelita a makayugse king marayung lugal. Ngarang sasabi, Tutu na lang marayu ding taung miyugse; e na la makasamba king Ginu. Pepabandi na ne kekatamu iting bansa.,-SJ Nganang migsalita kanaku ning Ginu,F,J Kabang magsalita kung ula, mibual ya i Pelatia at mete ya. Migsubsub ku king gabun at ngakung kinulisak, E makanyan, Ginung Dios! Paten mu na la ngan wari ding sablang mitagan king Israel?<+qJ Akilala yu king aku ing Ginu at kabang pamintuan yu la ding kautusan da ring makasiping a bansa, lalabagan yu no man ding kanakung Kautusan at e pamintuan ding kanakung tuntunan.%*CJ E na kayu adipensa niting siudad; e ya anti ing kalderang magdipensa king karning makadatuk. Parusan da kayu nu kayu man karin keti king bansa ning Israel.y)kJ at mate kayu king labanan king mismung bansa yu. Kanita akilala na ning balang metung kekayu king aku ing Ginu.d(AJ Ilako da kayu keting siudad at ibie da kayu karing dayuan. Inatulan da na kayung kamatayan['/J Tatakut kayu karing espada? Mitubud kung lalaking paka-espada ban lumusub kekayu.l&QJ Inya aku, ing Ginung Dios, iti ing sasabian ku kekayu. Wa, metung ya ping kalderang pipaglutuan iting siudad, oneng isanu ing karni? Ding bangke da ring taung pete yu! Milako na kayu keti; iyugse da kayu king lual ning siudad.a%;J Pete yu la ding tutung dakal a tau keti king siudad, inya mitmu lang bangke ding dalan.4$aJ Liban na ku ning espiritu na ning Ginu at sinabi na kanaku ing ibie ku karing tau iting mensahi: Memalen ning Israel, balu ku ing kekayung pamaniabian at ing tatangka yu.@#{J Inya ngeni, anak ning tau, magsalita kang laban karela.O"J Sasabian da, E lumuat makatalakad tamung bale pasibayu. Mengari ya iting siudad king kalderang pipaglutuan at mengari tamu king karni kilub na, oneng king metung a banda ingatan na katamu king api.!J Ngana kanaku ning Ginu, Anak ning tau, gagawa lang e mayap a tangka deting lalaki at babie lang e ustung payu keting siudad.  /J Tinas na ku ning espiritu na ning Dios at dela king pasbul dalan dane aslagan ning Templo. Karin lele ning pasbul dalan ikit ku la ding aduang pulu't limang lalaki. Kayabe ya i Jaazania a anak nang Azur at i Pelatia a anak nang Benaia, ding aduang pamuntuk da ring memalen.!;J Kalupa da lang kalupa ding lupa da retang ikit ku king lele ning Ilug ning Kebar. Taglus-taglus yang melaus ing balang metung at metung karing kerubin.J Atin yang apat a lupa ing balang metung karela at apat a pakpak, at ing balamu gamat tau king lalam na ning balang pakpak.{oJ Apansingan ku king ila naman ding kerubin a kanakung ikit lalam ning Dios ning Israel karin king Ilug ning Kebar.a;J Lidlad da la ring pakpak da at sinulapo lang ibat king yatu kabang makalawe ku, at tinuki la karela ding parugang. Tinuknang la king pasbul dalan dane aslagan ning Templo ning Ginu at ing maslag a sala atyu babo ra."=J Kanita ing maslag a sala a pakilala king panga-atyu na ning Ginu likuan ne ing pasbul ning Templo, at minta ya king metung a lugal babo da ring kerubin.%CJ Pota namang tuknang la, tuknang la naman ding parugang; at potang sulapo la, ding parugang tutuki la naman, uling ding kerubin ila ding ating upaya karela./J at potang galo la tutuki la karela ding parugang. Kapilan man laladlad da la ring pakpak da ban sulapo, tutuki la pa mu rin karela ding parugang.jMJ (Ila naman ding kerubin a ikit ku king lele ning Ilug ning Kebar.) Potang paitas la ding kerubin'GJ Atin yang apat a lupa ing balang kerubin. Kalupa yang toro ing mumuna, kalupa yang tau ing kadua, kalupa yang leon ing katlu, at kalupa yang agila ing kapat.FJ Ila naman deti ring parugang a ikit ku king minunang vision.mSJ Mitmu lang mata ding katawan da, ding gulut da, ding gamat da, ding pakpak da, at ding parugang da.~uJ Potang kikimut la ding kerubin, abe-abe lang miraras king lugal a buri dang puntalan; e na kailangan ing dumurut la.SJ Atin yang aliwang parugang a makakurus ing balang metung karing parugang.EJ Apansingan ku munaman king ating apat a parugang; milupa-lupa la ngan. Atyu ing balang metung at metung king lele ning balang kerubin. Kikislap la ding parugang anti ding mangamal a batu.wJ Apansingan ku king ing balang metung karing kerubin atin yang balamu gamat ning tau king lalam ning balang bagius na.lQJ Inabut ne ning metung karing kerubin ing gamat na king api a atyu karin libutad da. Dinamput yang mapilan a uling at binili na la karing gamat na ning lalaking makaimalan a linen. Kinua na la ning lalaki ding uling at meko ya.eCJ Inyang inutus ne ning Ginu ing lalaking makaimalan linen para kumang mapilan a mibabayang uling king pilatan da ring parugang a atyu lalam ding kerubin, linub ya ing lalaki at tinalakad lele ning metung karing parugang.)J Meramdam angga na king patyung makalual ing inge ding pakpak da ring kerubin; kalupa na ning siwala na ning Dios a Mayupaya neng magsalita ya._ 7J Ing maslag a sala a pakilala king panga-atyu na ning Ginu sinlag ibat karing kerubin, at migbanda king pasbul ning Templo. Kanita kitmuan ne ning biga ing Templo at meging masala ya ing patyu king aslag ning Ginu.  J Makatalakad la ding kerubin king dane mauli ning Templo inyang linub ya. At kitmuan ne ning metung a biga ing patyung makalub.\ 1J Ngana ning Dios king lalaking makaimalan linen, Munta ka pilatan ding parugang lalam ding kerubin, at katmuan mu la king mibabayang uling ding gamat mu. Kaybat ikalat mu ing uling king siudad. Linawe keng meko.  J Miglalawe ku at ikit ku king kalaganapan king kabuntukan da ring kerubin ing balamu metung a tronung megawa king batung safiro. J Kaybat na nita, mibalik ya ing lalaking makaimalan linen at nganang minie ulat king Ginu: Atuparan ku na ngan ing inutus yu.T!J Oneng e ku malunus karela; daptan ku karela itang depatan da karing aliwa.J Nganang mekibat, Dinapat lang tutung maragul a kasalanan ding memalen na ning Israel at Juda. Dinapat lang pamakamate tau king mabilug a bansa at kitmuan deng krimen. Sasabian da king aku, ing Ginu, gilutan ke kanu ing bansa at king e ku la kanu akakit.ykJ Magdili-dili kung atyu karin kabang mararapat ing pamakamate tau. Migsubsub ku king gabun at ngakung kinulisak, O Ginung Dios, tutu na waring maragul ing mua mu king Jerusalem inya pamaten mu la ding sablang makatagan a tau na ning Israel?'GJ Ngana pa karela, Dinatan ye ing Templo. Katmuan yu la ding patyu na karing bangke. Kimut na kayu! Inya pegumpisan da na lang pete ding tau kilub ning siudad.J Paten yu la ding matuang lalaki, ding kayanakan a lalaki at babai, ding ima at ding anak. Oneng e ye tatagkilan ing ninumang ating tanda king kanuan na. Magumpisa kayu keting Templo ku. Inya megumpisa la karing makatuang manimuna a pakatalakad kilub ning Templo.*MJ At dimdam kung sinabi na ning Dios karing aliwang lalaki ing anti kaniti: Tukian ye king siudad at makamate kayu. Ala kayung tatagan; e kayu malulunus kenu man.MJ Ngana, Munta ka king mabilug a siudad ning Jerusalem at dinan meng tatak king kanuan ing metung at metung a sasaingsing at maliligalig uli da ring sablang bage makasumami a mararapat king siudad.b=J Kanita ing maslag a sala a pakilala king panga-atyu na ning Dios ning Israel sinlag ibat karing kerubin a penibatan na, at linub ing sala king pasbul ning Templo. Migsalita ya ing Ginu king lalaking makaimalan linen.=sJ Agad-agad lang dinatang ding anam a lalaking ibat king lual ning pasbul dalan king dane norti ning Templo. Magdala yang sandata ing balang metung karela. Kayabe re ing metung a lalaking makaimalan linen; magdala yang bage paniulat king awakan na. Dinatang la ngan at tinalakad king lele ning altar a tangsu.  ;J Kaybat na nita, dimdam keng migsalitang masikan ing Dios. Ngana, Lumapit kayu keni, ikayung lalaking mamarusa king siudad. Idala yu la ding sandata yu.B~}JInya takman da ing bigsikan ning kanakung mua. Ala kung itagan karela o pakitanan mang lunus. Manalangin lang masikan kanaku; kulisak lang anggang binit da, oneng e ku la pakiramdaman.&}EJNgana kanaku ning Ginu, Anak ning tau, akakit mu yan? E pa makagyu kareting memalen na ning Juda ing depat da karing sablang bage makasumaming ikit mu keti at king pamikalat dang katampalasanan king mabilug a bansa. Ali, kailangan da pa ing datang la at daptan da yan keti king mismung Templo at lalu da kung pamuan. Lawan mu nung makananu da kung ininsultu king lalung e mayap diling paralan a agyu rang daptan!8|iJInya dela na ku king patyu kilub ning Templo ning Ginu. Ketang lele ning piluluban king santuaryu, pilatan ning altar at ning balkun, atyu la ding maygit o kumulang aduang pulu't limang lalaki. Gugulutan de ing santuaryu at duruku lang mababa makayarap king dane aslagan; sasamban de ing saslag a aldo.d{AJKitang na, Anak ning tau, akakit mu yan? Lalu mu la pang akit ding bage lalung makasumami.8ziJInya dela na ku king pasbul dalan king dane norti ning Templo ning Ginu, at pepakit na la kanaku ding babaing manangis king kamatayan na ning kikilalanan dang dios a i Tamuz.eyCJ Kanita ngana kanaku ning Ginu, Lakuas mu lang akit darapat bage mas makasumami kesa kanyan.xJ Nganang kinutang kanaku ning Dios, Akakit mo, anak ning tau, ing daraptan dang lihim ding makatuang manimuna na ning Israel? Sasamba la ngan kilub ning metung a kuartung mitmung larawan. Ngarang mangatuliran, E na katamu akakit ning Ginu! Gilutan na ne ing bansa.^w5J Pitu lang pulu ding makatuang manimuna na ning Israel a atyu karin; kayabe ya kareti i Jaazania a anak nang Safan. Tatalan yang pidurulukan insenso ing balang metung karela at paitas ing asuk a ibat king insenso.+vOJ Inya linub ku at linawe. Mitmu la ding pader karing larawan da ring ubingan at aliwang e malinis a animal at karing aliwa pang bage a sasamban da ring Israelita.]u3J At ngana kanaku, Lungub ka at lawan mu la ding makasumaming bage a daraptan da ken.at;JNgana, Anak ning tau, kulkulan me ing pader. Dinalan ku at ikit ke ing metung a pasbul.`s9JDela na ku king pasbul ning patyu at pepakit ne kanaku ing metung a busbus king pader.rJNgana ning Dios kanaku, Anak ning tau, akakit mu ing malilyari? Lawan mu la ding bage makasumami a pamaniaptan da keti ding memalen na ning Israel; tatabi da kung dumayu nang dumayu king banal kung lugal. Lakuas pang makasumami kesa kaniti ing akit mu.[q/JNgana kanaku ning Dios, Anak ning tau, lumawe ka banda king norti. Linawe ku at karin king lele ning altar kilub ning pasbul dalan king dane norti ning Templo ikit ke ing larawan a babie pamangalalu king Dios.-pSJKarin ke ikit ing maslag a sala a pakilala king panga-atyu na ning Dios ning Israel antimo nung makananu keng ikit kanitang atyu ku king lele ning Ilug ning Kebar.o3JInabut ne ing balamu gamat at sikmal na ku buak. Kanita king vision a iti, tinas na kung matas a matas ning espiritu na ning Dios at dela na ku Jerusalem. Dela na ku kilub ning pasbul dalan king dane norti ning Templo nung nukarin ating larawan a babie pamangalalu king Dios.bn=JLinawe ku babo at ikit ke ing metung a vision ning milalablab a itsurang tau. Lulupa yang api manibat king awakan angga lalam ning katawan na, at manibat king awakan paitas kikislap yang anti ing pepakintab a tangsu.sm aJKing kalimang aldo na ning kanam a bulan ning kanam a banua ning kekaming pangayugse, pakalukluk lang kayabe ku king kanakung bale ding manimuna da ring miyugse ibat king Juda. Kabud-abud dinatang kanaku ing upaya na ning Ginung Dios.ql[JMagpaldas ya ing ari; milako ya kapanayan ing prinsipi at galgal la ding tau king takut. Parusan da kayu king sabla yung depat at atulan da kayu antimo nung makananu yu lang inatulan ding aliwa. Kanita ra akilala king aku ing Ginu.ykkJMiliwas-liwas datang ing kasiran at e patugut datang ing e mayap a balita. Aduan yu kanita karing propeta ing sabian da kekayu ing amamatiag da. Ala la namang balung sabian ding pari karing tau at ala lang aibie nanumang payu ding makatua.aj;JPanintunan yu ing kapayapan potang ing kabiguan datang na, oneng e yu akit kapilan man.i{JParatangan ku la keti ding lalung e mayap diling bansa at pepaburen ku lang kuanan da la ring kekong tuknangan. Milako la tiwala ding kekong pekamasikan a lalaki potang ding bansa paburen ku lang lapastanganan da la ring lugal a kekong pisasamban.~huJAtyu king kagutgutan ing sabla uling mitmu ya ing bansa king pamakamate at mitmu la ding siudad king katampalasanan.wggJGulutan ku la potang lapastanganan de ing pakamalan kung Templo, potang luban de ring mapanako at dinatan de.f5JNgana ning Ginu, Paburen ku la ding dayuan ban panakawanan da la at ding taung e mayap ila ding kuma king sabla rang pibandian at dinatan da pa iti.eJKanitang misan pagmamaragul da la ring malagu rang alahas, oneng ginamit da la reti king pamangawang makasumaming idolo. Iti ya ing sangkan nung inya gewa nang makasumami ning Ginu para karela ing pibandian da. fig,Tumakas la karing bunduk ding mapilan.,(7:16)fig*'dGJIyugse da lang anting basura ding pilak at gintu ra karing dalan, uling e na la aligtas ning gintu at ning pilak king mikakalabkab nang mua ning Ginu. E da la agamit deti ban pakibatan da ing pamangailangan da o uluan ing danup da. Ing gintu at pilak ya ing sangkan king pamikasala da. cJMisulud lang imalan a magaspang at galgal ing mabilug dang pangatau. Makalbu la ding buntuk da at mibili la ngan king kamarinayan.Wb'JMangaina la ding gamat ning balang metung at metung at galgal la ding tud da.a#JTumakas la karing bunduk ding mapilan; mangari la karing patipating meyabuang karing kapatagan. Saingsing la ngan uli na ning kasalanan da.L`JAting labanan karing dalan; ing pesti at danup atyu karing pibalebale. Mate ya king labanan ing ninumang atyu king marangle at paten ne ning sakit ampon ning danup ing ninumang atyu king siudad.+_OJTumiup ya ing trumpeta at magsadia ya ing balang metung at metung. Oneng ala metung mang munta king gera, uling dugpa ing mua na ning Dios king metung at metung.#^?J Ala nang negosianting kumaba bie ban abawi na itang mewala na, uling dagpa ing mua na ning Dios king balang metung at metung. E la miligtas ding e mayap.4]aJ Dinatang na ing panaun. Malapit ne ing aldo nung kapilan mawalan nang ulaga ing pamaniali at pamagtinda, uling dugpa ing parusa na ning Dios king balang metung at metung.\J Mamungang dakal a e mayap ing pamanampalasan. Alang mitagan karela, king karelang pibandian, king karelang dangalan o ligaya.w[gJ Daratang na ing aldo ning kasiran. Merakal ing keyalan hustisia; susukdul na king banua ing ketasan mung lub.%ZCJ Ala kung itagan o pakitanan lunus. Parusan da ka uli na ning makasumaming bage depat mu. Akilala mu kanita king aku ing Ginu at king aku ing mamarusa keka.Y!JMalapit ku nang iparala ing bayat ning kanakung mua. Atulan da ka uli na ning makasumaming ugali mu. Parusan da ka king depat mung e ustu.GXJDaratang ne ing kawakasan para kekayung taung manuknangan king bansa. Malapit na ing panaun a ala nang marapat a pamagselebra karing altar king bunduk; bukud mung kaguluan ing miras kekayu.IW JYari na ing sabla! Ya na iti ing kawakasan mu. Angga na ka ken!RVJNganang magsalita ning Ginung Dios, Tuki-tuking datang keka ing kasiran. X~~*}|{{PzyzDyxxwvv6uttsrrqqqGpoo&nn mDll kNjihh2g\ff>edd c baa"`c__]]\\2[[!ZZ0YXXhWWW7VFUULT7S RRQ6PGP#O1NjMLLKJII^HiGFEE]DDCC5B7A@@Z??#>d=<<>;::977L66>44 3321u0//r...0--,,+\*))9(Q''&%$$ #8"!! TpzS\ > ~Q | ~ A>f+n%A GJMigsalita ya kanaku ing Ginu.?@wJ1Oneng ngakung tinutul, O Ginung Dios, e mu sa parapat kanaku ing anti kanyan! Sasabian na na ning metung at metung king maralas ku kanung magsalita king kapamilatan da ring bugtung.u?cJ0Abalu da ring sabla king aku, ing Ginu, ing maki pasari kaniting silab at ala metung mang makapatda kaniti.g>GJ/Sabian mu king gubat na ning mauli king makiramdam ya nung nanu ing sasabian na ning Ginung Dios: Lawan mu, palto kung metung a api at silaban na la ding sablang tanaman a atyu keka, sagiwa la man o malangi. Alang bage makapatda kaniti. Mikalat ing api manibat king mauli angga king norti at panamdaman na ning metung at metung ing pali na ning api.=J.Ngana, Anak ning tau, lumawe ka banda king mauli. Magsalita ka laban king mauli at sabian mu ing ula laban king gubat na ning mauli.&<GJ-Migsalita ya kanaku ing Ginu.m;SJ,Potang kimut ku ban idipensa ing dangalan ku, akilala yu ikayung Israelita, king aku ing Ginu, uling e da kayu tratusan anti ing mangaintulid karing bage manawang at e mayap a kekayung depatan. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.9:kJ+Kanita yu la aganaka ding sablang makarine bage a depat yu at nung makananu yung dinatan ing kekayung sarili. Masumami kayu king sarili yu uli da ring bage e mayap a depat yu.9J*Potang abalik da na kayu king Israel, king gabun a pengaku kung ibie karing makatua yu, akilala yu kanita king aku ing Ginu.S8J)Potang kaybat da na kayung alual karing bansa nung nu kayu miyugse at ikua da na kayung atipun makapamisan, tanggapan ku la ding ain-a-durulukan yu at akit da ring miyayaliwang bansa king aku banal ku.~7uJ(Ketang lugal a ita, king bunduk kung banal, ing matas a bunduk ning Israel, ikayung sablang memalen ning Israel samban yu ku. Tumula ku kekayu at panayan ku ing pagdala yu kung ain-sakripisyu, ding pekamasanting a ain at ding banal yung regalu.[6/J'Nganang sasabi ning Ginung Dios, At ngeni, ikayung sablang Israelita, bahala na kayu king kekayung sarili! Sulung, sumuyu kayu karing kekayung idolo! Oneng ipauna ku kekayu king kaybat na nita aku ing pamintuan yu at patugutan yu neng lalapastanganan ing banal kung lagyu king kapamilatan na ning pamiyain yung ain karing kekayung idolo.X5)J&Ilako ku la libutad yu detang mapaglaban at makasalanan. Ilual ku la karing bansa nung nu la manuknangan ngeni, oneng e ku la paintulutan makapagbalik king bansang Israel. Abalu yu kanita king aku ing Ginu.\41J%Pamahalan da kayung masalese at gawan da kayung mapamintu king kanakung kasunduan.3+J$Atulan da kayu antimo nung makananu ku lang inatulan kaparusan ding makatua yu karin king Disyerto ning Sinai, nganang sasabi ning Ginung Dios.V2%J#Idala da kayu king Disyerto da ring Bansa at karin da kayu atulan kaparusan.*1MJ"Ipakit ku kekayu ing kanakung upaya ampon ing kanakung mua potang tipunan da na kayung makapamisan at iyuli ibat karing miyayaliwang bansa nung nu kayu miyugse.G0J!Kabang aku, ing Ginung Dios, ing mabie Dios, ini ing pakatandanan yu: uli na ning kanakung mua dirinan da kayung babala king panibalan da kayu king mabayat a gamat at ning sabla kung upaya.+/OJ Inari yu na king lub yu king buri yu ing maging anti kayu karing memalen da ring aliwang bansa at samba karing dutung at batu. Oneng ita kapilan man e mapalyari.1.[JAngga man ngeni babie kayu namang regalu at dirinatan yu ing sarili yu karing idolo da ring makatua yu king kapamilatan na ning pamiyain yu karing anak yu bilang ain-a-durulukan king arapan da reting idolo. At ngeni ikayung Israelita lalapit kayu pa mu rin kanaku ban ikutang yu nung nanu ing kaburian ku! Kabang aku, ing Ginung Dios, ing mabie Dios, e ku paintulut ing makapangutang kayu kanaku tungkul king nanumang bage.B-}JNgeni sabian mu karing Israelita ing kanakung sasabian: Baket kailangan pa ing daptan yu la naman ding kasalanan a depat da ring makatua yu, at paipagal kayung pupunta karing idolo da?,JKitang ku karela: Nanu la deting matas a lugal a kekayung pupuntalan? Inya manibat na kanita meyaus lang Ding Matas a Lugal.+JDela ku la king gabun a pengaku kung ibie karela. Minie lang ain karing sablang ikit dang matas a bunduk-bundukan at berding tanaman. Pepamua da ku king kapamilatan da ring ain a karelang dilukan at king kapamilatan na ning alak a dela ra bilang ain da.e*CJNgeni, anak ning tau, aku ing Ginung Dios, sabian mu karing Israelita nung nanung sasabian ku karela. Iti metung ya pang paralan na ning pamaglapastangan da kanaku ding makatua ra king kapamilatan na ning kataksilan da.])3JPepaburen ku lang dinatan da ing sarili da karing mismung ain da, at pepaburen kung ibie da lang peka-ain ding pangane rang anak a lalaki ban parusan ku la; gewa ku iti ban ipakilala ku karela king aku ing Ginu.Y(+JKaybat na nita, binie ku la ding utus a e mayap at ding tuntunan a e babie bie.I' JDepatan ku iti uling tinggian da la ring kanakung tuntunan; lebagan da la ring utus ku; e de ginalang ing Aldo ning Sabbath at uling simban da la naman ding idolo a siyuan da ring makatua da.&'JInya ginawa kung aliwang taimtim a pangaku karin king disyerto. Tapat kung pengaku king iyugse ku la ngan karing miyayaliwang bansang dayuan./%WJOneng e ku depatan ita, uling ita munie alang dangalan king kanakung lagyu libutad da ring bansang menakit kanaku inyang tairan ke ing Israel king paglual na Ehipto.W$'JOneng sinalangsang la naman kanaku detang kayanakan a deta. Lebagan da la ring kanakung utus at e da la pemintuan ding kanakung tuntunan a babie bie king kenu mang mamintu kareti. E de ginalang ing Aldo ning Sabbath. Makasadia na ku kanitang ipatakman karela ing bigsikan na ning kanakung mua karin king disyerto at paten ku la ngan.#%JGawan yeng banal ing Aldo ning Sabbath ban maging tanda ne ning kasunduan tamu at ban ipaganaka na kekayu king aku ing Ginung kekayung Dios._"7JAku ing Ginung kekayung Dios. Pamintuan yu la ding utus ku at ding kanakung tuntunan.j!MJBagkus dininan ku lang babala ding kayanakan libutad da. Ngaku karela: E yu la tutuparan ding kautusan a gewa da ring makatua yu; e yu la pakiapusan a ugali ni dirinatan ing sarili yu king kapamilatan da ring karelang idolo.g GJMakanyan man, melunus ku karela. Inari ku king lub ku king e ku la paten karin king disyerto.JInya gewa ke ing pangakung ita uling tinggian da la ring kanakung tuntunan. Lebagan da la ring kanakung utus at e de ginalang ing Aldo ning Sabbath; birian da pa ing samban da la ring idolo da. fig,Binie ku la karela ding kanakung tuntunan.,(20:11)fig* 9JInya tapat kung pengaku karin king disyerto king e ku la idala king bansa a binie ku karela, ing mabandi at matabang gabun, ing pekamasanting a gabun.5cJOneng e ku depatan ita, uling ita ing munie alang dangalan king kanakung lagyu libutad da ring bansa a menakit kanaku kanitang tairan ke ing Israel king paglual na Ehipto.W'J Oneng agyang king disyerto selangsangan da na ku. Lebagan da la ring kautusan ku at tinggian da la ring tuntunan ku a babie bie king ninumang mamintu kareti. Lubus deng e ginalang ing Aldo ning Sabbath. Makasadia na ku kanitang ipatakman ku karela ing bigsikan na ning kanakung mua karin king disyerto at layun ku lang gisanan paten.#J Gewa ke ing pamangiling king Aldo ning Sabbath bilang tanda ning kasunduan mi ban ipaganaka karela king aku, ing Ginu, gawan ku lang banal.J Binie ku la karela ding kanakung tuntunan at tiru karela ding kanakung kautusan a munie bie king ninumang mamintu kareti.X)J At makanyan ku lang tinaid king paglual da Ehipto at dela ku la king disyerto.,QJ Oneng e ku depat ita ban e ya milako dangalan ing lagyu ku, uling king durungutan da ring taung kayabe da belita ku king Israel king tairan ku lang lumual Ehipto.eCJOneng e ra ku pemintuan at tinanggi lang makiramdam. E da la inugse ding makasumami dang idolo ni sinuku ding dios ning Ehipto. Makasadia ku kanitang ipatakman karela ing bigsikan na ning kanakung mua karin king Ehipto.?wJInutus ku karela king iyugse da la ring makasumaming idolo a pakamalan da, at king e ra dirinatan ing sarili da karing e tutung dios ning Ehipto, uling aku ing Ginung karelang Dios.yJKanita ku pengaku karela king ilako ku la Ehipto at idala king pinili kung gabun a mataba at labis-labis ing kabiayan.LJSabian mu karela ing sasabian ku. Minie kung pangaku karela kanitang pinili ke ing Israel. Pepakilala ku ing sarili ku karela karin king Ehipto at sinabi ku karela: Aku ing Ginung kekayung Dios.'JAnak ning tau, makasadia na kang atulan mu la? Sulung, nung makanyan. Ipaganaka mu la karela ding bage makasumami a depat da ring makatua ra.6eJNgana, Anak ning tau, magsalita ka kareting lalaki at sabian mu karela king ing Ginung Dios sasabian na: Dinatang kayu bang mangutang tungkul king kaburian ku, e makanyan? Kabang aku ing mabie Dios, e ku paintulut ing makapangutang kayu kanaku king nanumang bage. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.-UJKanita migsalita ya kanaku ing Ginu.x kJKapulu nang aldo kanita ning kalimang bulan ning kapitung banua ning kekaming pangayugse. Dinatang la ding mapilan karing manimuna na ning balen ning Israel ban mangutang kanaku tungkul king kaburian na ning Dios, at linikluk la arapan ku.lQJMesilab ya ing pun na; liklak na la ning api ding sanga na, at pati na ding bunga. E na la pasibayung maging matibe ding sanga na ni maging setro ding kayarian. Iti metung yang kanta ning kalungkutan; ulit-ulit yang mikakanta.NJ Ngeni mitanam ya king disyerto, king malangi at alang danum a lugal.c ?J Oneng ding taung mabagsik angga yamut na piglaput da uli ning mua la, at king gabun karin de inugse. Papalangi na la ding bunga na ning angin a ibat king aslagan. Mepakli la ding sanga na; melangi la at silaban da la.2 ]J Matibe la ding sanga na, at setro ding ari ing keulian da. Meragul ya ing ubas at miraras ya angga karing matas a biga; ikit ding sabla king malabung ya at matas ya pa.0 YJ Mengari ya ing ima mu king tanaman a ubas a mitanam lele ning mamagus a batis. Uling ating dakal a danum ing ubas melabung ya bulung, at memunga yang punggul-punggul.2 ]J Kilung de king maragul a awla, at dela king ari ning Babilonia. Binten deng masalese ban ing pamamius na e na pasibayung maramdam pa karing bunduk-bundukan ning Israel.- SJMisanmetung la ding bansa ban labanan ya; memanyatang la ding tau ibat king miyayaliwang lugal. Lidlad da lang karelang paniakap, at arakap de king karelang bitag.oWJPenibag na la ding kuta, at piglasak ding balen. Mitatakutan la king leon ding tau neng gagaleung ya.yJInyang ganap neng meragul, miggalagala yang kayabe ding aliwang leon. Mebiasa ya namang mangasu at maglaklak yang tau.*MJPanenayan neng magbalik ning gaindu angga king ikit na ala neng panenayan pa. Kanita menese yang aliwa pa karing anak na, at meging metung yang mabagsik a leon.wgJAbalitan de ring bansa, at ikua reng arakap king gewa rang kulkul. Maka pango yang keladkad dang dela Ehipto.QJSinese ne ing anak na at tiru neng mangasu; mebiasa yang maglaklak tau.kOJMetung yang leon ing kekang ima! Sinese na lang anak na libutad da ring mabagsik a lalaking leon.z oJInutus na kanaku ning Dios ing ikanta ke iting kanta ning kalungkutan para karing aduang prinsipi na ning Israel:yJ Ala kung buring mate metung man kekayu, nganang sasabi ning Ginung Dios. Gumulut kayu karing kasalanan yu at mie kayu.JItuknang yu na ing sablang e mayap a dapat yu; magbayu na kayu isip at pusu. Baket buri yu, ikayung Israelita, ing mate kayu?mSJNgeni, aku, ing Ginung Dios, sasabian ku kekayung Israelita king atulan ke ing metung at metung kekayu agpang king depat na. Lakuan yu na ing sablang e mayap a darapatan yu at e yu paintulut ing siran na kayu ning kasalanan yu.~JIkayung Israelita sasabian yu king e makatuliran ing daraptan na ning Ginung Dios! Isipan yu king ing kanakung paralan e makatuliran, ali mo? Ing e makatuliran ya ing kekayung paralan. fig,Akikilala na ing daraptan na at tuknang yang darapat pamikasala.,(18:28)fig*q}[JAkikilala na ing daraptan na at tuknang yang darapat pamikasala, inya e ya mate; manatili yang mabibie.}|sJPotang tuknang yang darapat pamikasala ing taung e mayap at daptan na ing matulid at mayap, liligtas na ing bie na.{)JPotang tuknang yang darapat mayap ing taung matulid at magumpisa yang dapat e mayap at kaybat mate ya, mate ya uli na ning e mayap a depat na.Xz)JOneng sasabian yu, E makatuliran ing daraptan na ning Ginung Dios! Makiramdam kayu kanaku, ikayung Israelita. Isipan yu king ing paralan na ning daraptan ku e matulid? Ing kekayung paralan ya ing e matulid!Ibayu ke ing kasunduan ku keka at akikala mu kanita king aku ing Ginu.cG?J=Aganaka mu kanita nung makananu kang menugali at pikarine mu iti potang akua meng pasibayu i atsi mu at ing wali mung babai. Paburen ku lang maging antimong anak mung babai, agyang iti e kayabe king kasunduan ku keka.FJ{J4Ngeni pagdusan mu ing kekang sariling kamarinayan. Lalu lang mabayat ding kekang kasalanan kesa karing kasalanan da ring kekang kapatad angga king lalto lang balamu ala nang kasalanan, nung itulad la keka. Ngeni mangalare ka at pagdusan mu ing kamarinayan mu, uling pepakit mu lang balamu mayap ding kapatad mu.A={J3E ya man kinapitna ing Samaria king depat mung pamikasala. Mas menugali kang makasumami. Mayakit lang alang kasalanan ding kapatad mu nung ipakilupa la king kekang depat a makasumami.<J2Migmaragul la at meging masias a buntuk, at depat da la ring bage pikakasaman ku. Inya lesak ku la, antimo ing balu mu na.:;mJ1Migmaragul ya at ding anak na uling dakal la pagkabie, at mibiebie la king kapayapan ampon katahimikan. Mu pin, e ra la seupan ding pakakalulu at ding atyu king pamangailangan.+:OJ0Kabang aku ing mabie Dios, nganang sasabi ning Ginung Dios, ing wali mung Sodoma at ding baryu na kapilan man e ra depat ing e mayap a depat mu at ding baryu mu.+9OJ/Mekagyu wari keka ing tukian mu ing bakas da at pakiapusan ing karelang makasumaming ugali? Ali, king ditak mung panaun meging mas lalu yang e mayap kesa karela.8J.Ing atsi mu, at ding baryu na, ya ing Samaria ning norti. Ing wali mung babai, at ding baryu na, ya ing Sodoma ning mauli.y7kJ-Tune na ka ping anak ima mu! Pindirian neng ima mu ing asawa na at ding anak na. Mengari ka karing kapatad mung babai a pikasaman da ring asawa da at ding anak da. Ika at ding kapatad mung siudad atin kayung imang Hetea at tatang a Amoreo.6J,Ngana ning Ginu, Jerusalem, gamitan de ring tau tungkul keka iting kasebian, Nung nanu ya ing ima, makanyan ya naman ing anak a babai.-5SJ+Akalinguan mu na nung makananu da kang sinese kanitang malati ka at kaybat pepamua mu ku king kapamilatan na ning sablang e mayap a depat mu. Uli na niti, singilan da ka. Dinapat na kang miyayaliwang makasumaming bage, obat digdag mu pa ing pamakipaglalaki? Ing Ginung Dios ya ing migsalita.j4MJ*Miyangganan na kanita ing mua ku at mipaindatun na ku. E na ku pasibayung mimua at mangalalu pa.83iJ)Silaban da la ring bale mu at paburen da la ring babai a akit da ing pangaparusan mu. Pututan ku na ing pamagtinda mung katawan at ing pamamie mung regalu karing kalaguyo mu.]23J(Managkat lang tau ban basibasan da kang batu at panadtaran malati karing espada ra.Q1J'Ibili da ka lalam dang upaya at lasakan da la ring lugal nung nukarin mu daraptan ing pamagtinda mung katawan at pamanyambang idolo. Kuanan da ing imalan mu at ding alahas mu at lakuan da kang lubas.0J&Atulan da ka uli na ning depat mung pamakipangatawan at pamakamate. At uli na ning mua at kasbu ku parusan da kang kamatayan.z/mJ%Uli na niti, tipunan ku lang makapamisan ding sadiang kelaguyo mu, detang aburi mu at pati na detang kesaman mu. Idala ku la keka at ibili ku lang makapadurut keka, at kaybat ilako ku ing imalan mu at paburen kung lawan da ing kalubasan mu. .J$Iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios: Likas mu ing imalan mu at anti ing babaing magtinda king katawan na, binie mu ing sarili mu karing kekang kalaguyo at karing sabla mung makasumaming idolo, at pete mu la ding anak mu bilang ain-sakripisyu karing idolo.{-oJ#Inya ngeni, Jerusalem a mengari king babaing magtinda king katawan na, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Ginu!:,mJ"Pambihira ka karing babaing magtindang katawan! Ala metung man a memilit keka ban mipakanyan ka. Aliwa ika ing beyaranan, nune ika pa ing memayad karela! Wa, makayaliwa ka pin!>+uJ!Babayaranan ya ing babaing magtinda king katawan na, oneng ika, ika pang mamayad karing kalaguyo mu at susuhulan mo pang datang ibat karing miyayaliwang lugal ban sumiping la keka.p*YJ Mengari ka king babaing makipangatawan karing e na kakilala lugal king ing asawa na ya ing luguran na.W)'JMenalakad kang pisasamban para karing idolo karing balang dalan at dinapat kang pamagtinda king katawan. Oneng e na na ka man kalupa ning karaniwan a babaing magtinda king katawan na a mangailangan salapi.(JIti ya ing sasabian na ning Ginung Dios: Depat mu ngan iti anting metung a babaing alang marine a magtinda king katawan mu.x'iJPepagamit ka naman karing tau Babilonia, ing bansa da ring negosianti, oneng e ka naman lubus mipaldan karela. &JUling e ka lubus mipaldan karing aliwa, tekikian mu la pati na ding tau Asiria. Pepagamit ka naman karela, oneng e ka pa mipaldan.K%JNgeni inatiat ku ne ing gamat ku ban parusan da ka at ilako ing dake mu king pagkabiayan. Binie da na ka karing gamat da ring Filisteo a masama keka at masusumami king marinat mung pamaniaptan.;$oJPeintulutan mu la ding tau Ehipto, ding kasiping mung bale a mahilig king pamitan na ning laman ban sumiping la keka, at ginamit mu ing pamagtinda mung katawan ban pamuan mu ku.#7JKeladkad mu ing leguan mu king burak. Binie mu ing sarili mu king bala na mung lalaking lalapit keka at aldo-aldo lakuas kang meging e mayap a babai."{Jmitalakad kang pisasamban para karing idolo king lele na ning balang dalan, at dinapat kang pamagtinda king katawan mu.o!WJNgana ning Ginung Dios, Makasumpa ka! Makasumpa ka! Depat mu ngan ing sablang e mayap a ita at kaybat? wJKing panaun na ning bie mung makasumami bilang babaing magtinda king katawan mu, e mu man aganaka ing bie mu inyang malati ka pa, inyang lubas ka at kaso-kaso king sarili mung daya.fEJKailangan pa wari ing kuanan mu la pati na ding anak ku at isakripisyu mu la karing larawan?*MJKaybat na nita, kinua mu la pa ding anak tang lalaki at babai, at binie mu la bilang ain-sakripisyu karing larawan a balamu mo e pa sapat ing kekang kataksilan.KJDininan da kang pamangan, ing masanting diling arina, larung olibo, at pulut-panilan, oneng inain mu iti bilang ain-sakripisyu ban tumula la ding idolo. Iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios. 9JKinua mu la ding bestidang binurdahan a binie ku at pepasulud mu la karing larawan, at inain mu karela ing larung olibo ampon insenso a binie ku keka.JKinua mu la ding alahas a pilak at gintu a binie ku keka at ginamit mu la ban gawang larawan da ring lalaki at mekipangatawan ka karela.CJGinamit mu ing mapilan king bestida mu ban palamutian la ding lugal mung pisasamban. At anting metung a babaing magtinda king katawan na binie mu ing kekang sarili king ninumang lalaki.{JOneng gewa mung puhunan ing leguan mu at kabantugan ban matudtud ka king siping na ning ninumang lalaking lalapit keka.JMibantug ka karing sablang bansa uli na ning ganap mung leguan uling aku ing pepalagu keka. Iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios."=J Pelamutian da ka karing gintu ampon pilak at parating misulud imalan a linen at sedang binurdahan. Mengan ka king tinape a megawa king masanting diling arina, at atin kang pulut-panilan ampon larung olibo ban pagkabiayan mu. Alang kalupa ing leguan mu at meging metung kang reyna.kOJ Dininan da kang singsing king arung at tingga ding balugbug mu at malagung korona king buntuk mu.1]J Pepasuluran da kang pulseras at kwintas.RJ Pepaimalanan da ka king imalan a binurdahan. Dininan da kang sapatus a megawa king masanting a balat, at dininan aptas king buntuk a megawa king mapinung linen, at metung a balabal a megawa king seda.wgJ Kaybat na nita, kinangwa kung danum at inos ku ing dayang atyu keka. Kiskusan kung larung olibo ing balat mu.}JInyang pasibayu kung linabas karin, apansingan ku king dinatang na ing oras a sukat na kang malsinta. Binalut ke king kanakung imalan ing lubas mung katawan at pengaku kung luguran da ka. Pekasalan da ka at meging kanaku ka. Ngana ning Ginung Dios.B}JPeparagul da kang anti ing metung a malabung a tanaman. Meragul ka at mesikan ampon mitas at meging metung kang dalaga. Masanting ya ubug ing salu mu at makaba ka buak, oneng lubas ka. JKanita na ku man linabas at ikit da kang kaso-kaso king sarili mung daya. Makabalut kang daya at e ku apibata ing e ra ka iligtas.0YJAla metung mang melunus keka ban daptan na mo sa keka ing isanu pa man kareti. Kanitang mibait ka, ala metung mang makiburi keka. Miyugse ka king malualas a marangle.ucJKanitang mibait ka, ala mang memutut king kekang pusad o menos o menguskus asin o memalut keka king lampin.# ?JSabian mu king Jerusalem nung nanu ing sasabian na ning Ginung Dios: Mibait ka king bansa ning Canaan. Metung yang Amoreo i tata mu at Hetea ya i ima mu. `~~q}}R|{{Yzzyxww vv)uut@sCqqooOnmlkkTjjiiJh`gOffZee\ddcjb}b-ap```b_^^]]\\F[uZ YnXWVVUUU!TgSS RRQLPP:ONNvMMNLLAKpJJ/I{HGFiEEIDwCCBBA:@@ ?m>==[<;;Q:U99M887w655}433q21100'/..v-,,++*j*)((8'&%%|$$[$"!! ;~ S<j%F5 h r 7no46{eJ Sinuyu la keka ding sundalus a tau Persia, Lydia, at Libya. Sinabit da la ring karelang kalasag at helmet karing kekang kampu. Ila ding lalaking migkamit tagumpe para keka.z5J Ding kekang kalpinteru ila ding lalaking misane masalese king obra a ibat Biblo. Ding maglayag karing balang barku sinali la karing kekang tindahan. yJDing talapamagse mu ibat la karing siudad ning Sidon at Arvad. Ding sarili mung lalaking magaling king obra ila ding kekang marinu.yxkJMegawa la ding kekang layag king imalan a linen, burdadung linen a menibat pa Ehipto; agad kang akilala agyang atyu ka king marayu. Megawa la ding kekang layag king pekamapinung imalan, king imalan a kule muradu ibat king pulu ning Cyprus.&wEJKinangwa lang tanaman a ensina king Bashan ban gawan dang kekang bagse. Gewa re ing kekang suelu karing dutung a pinu ning Cyprus, at belutanan deng garing.vJGinamit lang tablang ibat karing tanaman a sipres ning Bunduk Hermon, at sedro a ibat king Lebanon para king pisabitan layag.ouWJIng dagat ya ing kekang tuknangan. Ding kekang talapagobra inubug da kang anti ing masanting a barku.t-Jing siudad a makatalakad king lele ning dagat at makipagkalakalan karing balang taung manuknangan lele ning dagat at pulu. Sabian mu ing sasabian na ning Ginung Dios: Tiro, pigmaragul mu ing sakdal mung lagu. fig,Ing siudad a makatalakad king lele ning dagat...,(27:3)fig*BsJAnak ning tau, ikanta me ing kantang mete para king Tiro,r ;JNgana kanaku ning Ginu,:qmJGawan da kang metung a makatakut a pialimbawanan at iti ya ing maging kawakasan mu. Panintunan da ka ring tau, oneng e ra na ka bitasang akit. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.}psJPadulungan da ka king kalalalaman na ning kutkutan da ring mete ban akayabe mu la ding taung mebie kanitang minunang panaun. Ketang kalalalaman a kulkul a ita karin da ka papanatilian libutad na ning alang anggang kasiran, kayabe da ring mete. Bilang bunga na niti, e ra na ka kapilan man panuknanganan pa ding tau at ala nang kuma king lugal mu king lugal da ring mabie.!JAku, ing Ginu, ing migsalita. Dinatang na ing oras ban kimut ku. E ku la kalinguan ding kekang kasalanan o pakit nanumang lunus keka. Miparusan ka uli na ning depat mu. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.a=;J Jerusalem, dinatan da ka ring dapat mung imoral. Agyang migkapilit kung linisan da ka, makanyan man menatili kang marinat. E na ka pasibayung maging malinis anggang e mu panamdaman ing bigsikan na ning kanakung mua.@<{J agyamang ing sablang kalawang e na gisan leko ning api.b;=J Ngeni isiang ye karing baya ing alang laman a kalderang tangsu at paburen yang mibaya king pali. Kanita maging malinis yang pasibayu ing kaldera antimo ing aduan na ning ritual kaybat nang metanggal ning kalawang na,:{J Magdala kayung dakal pang dutung! Pepen yu ing api! Ilaga yu ing karni! Parayuputan ing sabo! Dulukan yu la ding butul!9J Iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios: Makalunus ya ing siudad da ring makamate tau! Aku mismu ing mitangab dakal a dutung.a8;JLikuan ku karin ing daya nung nu e malyaring misalikut, nung nu maniawad pamagbengansa.47aJAting merapat a pamakamate king siudad, oneng e tinalamsik ing daya king gabun nung nu na mo sana malyaring takpan ning alikabuk; tinalamsik king metung a batung maragul.m6SJIti ya ing sasabian na ning Ginung Dios: Makalunus ya ing siudad da ring makamate tau! Mengari ya king kalderang mengalawang a e bitasang malilinis. Tunggal-tunggal mung isaka ing pirapirasung karni angga king ala nang mitagan.)5KJGamitan mu ing karni ning matabang tupa; itangab mu ing dakal a dutung lalam ning kaldera. Paburen mung ing danum mukal; pabukal mu la ding butul at ing karni. 4 JIbulug mu la ding masanting diling giling karni, ding pago at ding bitis; katmuan mia naman karing mepiling pirapirasung butul.Q3JSabian me kareting taung mag-rebeldi ing talimhagang sidia ku para karela; aku ing Ginung Dios: Isiang me king api ing kaldera, at katmuan meng danum. fig,Isiang me king api ing kaldera...,(24:3)fig*#2?JNgana, Anak ning tau, isulat me ing petsa na ning aldong iti, uling ya ing aldo nung kapilan ne pagumpisan lusuban ning ari ning Babilonia ing Jerusalem.~1 wJKing kapulung aldo ning kapulung bulan na ning kasiam a banua ning kekaming pangayugse, migsalita ya kanaku ing Ginu.$0AJ1At ikayung aduang babaing mikapatad, parusan da kayu king marinat a pamibiebie yu ampon pamanyamba karing idolo. Kanita yu abalu king aku ing Ginung Dios.J/ J0Pututan ku na king mabilug a bansa ing marinat a pamibiebie, at iti maging metung a babala king balang babai ban e na dapat pasibayung pamakipangalugud antimo ing depat da reting aduang babai..+J/Paburen mu la deting tau ban pamasibasan da la at lusuban da lang panabakan karing espada ra; paten da la ring anak da at silaban ding bale ra.t-aJ.Iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios: Magdala kang metung a grupung tau ban mamatakut at manako karela.;,oJ-Oneng ding banal a lalaki atulan da la king kasalanan a pamakipangalugud at pamakamate tau, uli na ning depat dang pamakipangalugud at uling mimantsahan lang daya ding gamat da.++J,Ulit-ulitan da lang belikan deting babaing mamisali king katawan da. Belikan da lang pasibayu di Ohola at Oholiba, ding e mayap a babaing deta.f*EJ+Kanita ngaku king sarili ku, Gamitan de ing metung a babaing metua na king pamakipangalugud.w)gJ*Meramdam ing inge da ring milulupung a lalaking dakal, ing metung a grupu da ring lalaking bayung datang a ibat king disyerto. Pepasulud da la ring pulseras karing gamat da reting babai, at pinutung ding malagung korona karing buntuk da.(%J)Linukluk la karing malagung sopa at arapan da ya ing lamesang mitmung mayap a bage at pati na ing binie ku karelang insenso at larung olibo.^'5J(Ulit-ulit lang peparalang tubud ban mangumbirang lalaking datang ibat karing marayung lugal, at dinatang no man deti. Mindilu la kanita ding aduang babaing mikapatad at inayus ding mata ra at misulud lang alahas.&J'King mismung aldo a pete da la ring anak ku bilang ain-sakripisyu karing idolo, dinatang la king Templo ku at lepastangan de! %J&Aliwa mu ita ing depat da. Gewa deng alang kabaldugan ing kanakung Templo at lebagan de ing Aldo ning Sabbath a kanakung tinatag.f$EJ%Dinapat lang pamakipangalugud at pamakamate tau; pamakipangalugud a kayabe da ring idolo, at pamakamate karing anak a lalaking ayanak ku karela. Inain da la ring kanakung anak bilang ain-sakripisyu karing karelang idolo.#J$Ngana kanaku ning Ginu, Anak ning tau, makasadia na kang atulan me i Ohola at i Oholiba? Idalum mu la karing depat dang bage makasumami.."UJ#Ngeni iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios: Uling kelinguan mu ku at ginulut ka kanaku, pagdusan mu ing kekang kalibian at ing pamamisali mu king kekang katawan.!7J"Minum ka king kopa, at kekang napnapan ing laman na, at karing kabalbal niting kopa ing kekang salu laplapan me. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.r ]J!Gawan na kang malungkut at malasing ning kopa ning takut at kasiran, ing kopa ning kapatad mung Samaria.CJ Ngana ning Ginung Dios, Minum ka king kopang piinuman na ning kekang kapatad; kopa yang maragul at malalam. Kaylian na ka ning balang metung at insultuan na ka, uling ing kopa mitmu ya.~uJTikian mu la ding bakas na ning kekang kapatad, inya ipainum kia naman keka ing kopa na ning pamamarusang ininum na. Jya ing pepasari kaniti keka. Meging babai da ka ring bansa at dinatan mu ing kekang sarili king kapamilatan da ring karelang idolo.dAJAt uli na ning sama da keka, kuanan da ing sablang pibandian a pipagalan mu at lakuan da kang lubas anting babaing magtinda king katawan na. Ing kalibian mu king tula ning laman at ing pamamisali mu king kekang katawantaJIti ya ing sasabian na ning Ginung Dios Ibie da ka karing gamat da ring taung kasaman mu at kasuklaman mu.MJAngganan ku ing kalibian mu king tula ning laman ampon ing kanawangan a daraptan mu manibat na kanitang atyu ka Ehipto. E na ka kapilan man lumawe pa karing idolo o misip man tungkul king Ehipto.6gJLubasan da ka at kuanan da la ring alahas mu.a;JUling mua ku keka, paburen ku lang marap keka king mua ra. Tabakan de ing arung mu at ding kekang balugbug, at paten da la ring anak mu. Wa, kuanan da la keka ding anak mung lalaki at babai at silaban da lang mabie.JLusuban da ka manibat king norti; magdala lang dakal a sundalus ampon karung panggera at gareta. Atin lang kalasag at maka-helmet la ban e la numanu balang. Kubkuban da ka. Paburen da kang manabu karing gamat da at ila atulan da ka agpang karing karelang kautusan.,QJIdala ku la ding sablang tau Babilonia at Caldea, ding lalaking ibat king Pekod, Soa, at Koa, at ding sablang tau Asiria. Tipunan ku la ding sablang masanting a nobling kayanakan at opisyal, ding sablang maulagang opisyal a matas a katungkulan, at ding opisyal da ring sundalung pakakabayu.EJInya ngeni, Oholiba, oyni ing asabi ku keka, aku, ing Ginung Dios. Sinawa na ka karing kalaguyo mung deta, oneng paratangan ku la mua keka at itubud ku la ban padurutnan da kang sundalus./WJBuri nang takman pasibayung Oholiba itang marinat nang pamibiebie karin Ehipto kanitang kayanakan na, kanitang pemialungan de ring lalaki na ning Ehipto ing salu na.eCJMitmu yang kalibian karing lalaking maygit pa kalibian kesa karing bulugan a asno o kabayu.SJLalu yang meging e mayap a babai kesa ketang milabas a panaun, antimo ing penugalian na manibat na kanitang kayanakan na, inyang kapupurmeruan nang meging babaing magtinda king katawan na karin Ehipto.LJBilalag na ing sarili na king akakit da ring tau at pepabalu na king metung yang babaing magtinda king katawan na. Mesumami ku naman kang Oholiba antimo nung makananu kung mesumami kang atsi na.1JDinatang la reting tau Babilonia ban sipingnan de. Ginamit de at dinatan deng e mu nanu angga king bandang tauli mesumami ya lub karela i Oholiba.hIJMitmu yang kalibian karela inyang ikit na la, at mitubud yang tau karela karin king Babilonia.zmJat pininturan matingkad a malutu, pakababat paha karing awakan da, at ating sula-sulapo turban karing buntuk da.% CJMikutkut neng mikutkut king e mayap nang dapat. Megayuma ya karing misna kalutu a larawan da ring matas a opisyal na ning Babilonia a pakadukit king pader,] 3J Ikit ku king tune yang e mayap; king ing makawali kalupa neng e mayap ning atsi na.f EJ Mitmu ya namang kalibian karing magaling a lalaki at opisyal a tau Asiria, karing sundalus a pakauniporming masala kule ampon karing opisyal da ring sundalung pakakabayu, at karing sablang masanting a kayanakan a lalaki.t aJ Iti ikit nang Oholiba, oneng lalu yang masiri at igitan ne i Ohola king kasalanan na ning pamakipaglalaki., QJ Linubas de; dekap da la ring anak nang lalaki at babai at pete de king kapamilatan ning espada. Sasalita da ring babai nukarin mang lugal ing milyari king bie na.]3J Inya binie ku ne karing kalaguyo nang tau Asiria a pagnasan nang e makanyan-kanyan.{JSindu na itang pegumpisan na anting babaing magtinda king katawan na karin Ehipto nung nu ya mesira pangadalaga. Manibat na inyang anak ya pa mu kayabe na na lang matudtud ding lalaki, at tinuring da ne man anting babaing magtinda king katawan na.6eJI Ohola babai de ring sablang opisyal a tau Asiria, at ing nasa na king tula ning laman ya ing mitulak king karinatan ampon king pamanyamba karing idolo da ring tau Asiria.+OJSundalus la deting maka uniporming kule muradu, nobling tau, at opisyal lang mangatas a katungkulan. Masanting la ngan ding opisyal da ring sundalung pakakabayu.%CJI Ohola, agyang asawa ku ne, sindu na pa mu rin ing pamagtinda na king katawan na, at e ya mipaindatun king pamagnasa nang makipaglalaki karing tau Asiria.5cJOhola ing lagyu ning atsi (ya ing simbulu na ning Samaria), at Oholiba ya lagyu ing wali (ya ing simbulu na ning Jerusalem). Ayasawa ku lang parehu at mikayanak ku karela.JManuknangan la king Ehipto inyang kayanakan la. Karin mesira ing pangadalaga ra at meging babai lang magtinda king karelang katawan.>wJNgana, Anak ning tau, ating aduang babaing mikapatad.% GJMigsalita ya kanaku ing Ginu. JInya ibugnus ku na ing mua ku karela, at anti ing api gisanan ku lang paten uli na ning depat da. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.b~=JMenintun kung agyang metung mung tau a malyaring makatalakad metung a pader, itang malyaring makatalakad tulid da ring pader a metibag ban karin idipensa ne ing bansa potang ing mua ku lasakan ne. Oneng e ku menakit.x}iJMamirait la at manako ding mabandi. E ustu ing tratu da karing pakakalulu at sasamantalanan da la ring dayuan.U|#JDing propeta tikpan da la reting kasalanan nung makananung ding tau tatakpan da la ring pader king pinturang maputi. Akakit da la ring e tutung vision at babie lang ula tungkul karing bage a e naman mapalyari. Pakilala da king magsalita la king amanu na ning Ginung Dios, oneng aku, ing Ginu, ala na ku man bitasang akasabi karela.{%JMengari la ding opisyal na ning kapamahalan karing asung-gubat a maglapak karing animal a karelang apate. Makamate la ban kanita mibandi la.gzGJLalabagan da la ring pari ding kautusan ku at ala lang galang king nanu pa mang bage banal. Ala nang pamiyaliwa karela ing bage banal ampon ing e banal. E da na tuturu ing pamiyaliwa na ning bage malinis ampon ing e malinis, at e de gagalangan ing Aldo ning Sabbath. Ing meging bunga na niti ya ing e da na ku gagalangan ding memalen na ning Israel.LyJMengari la ding manimuna na karing leon a gagaleung babo da ring animal a apate ra. Makamate tau, kakuanan da la salapi at pibandian, at maglakuan lang dakal a babaing mebalu king pamakamate ra.xJNgana, Anak ning tau, sabian mu karing Israelita king e ya banal ing karelang bansa, inya paparusan ke king kanakung mua.1w]JMigsalita yang pasibayu kanaku ing Ginu.vJMalaso la king Jerusalem nung makananung ing pilak malalaso ya king ornu, at kanita ra akilala king tatablan na la ning mua ku, ing Ginu.xuiJWa, tipunan ku la king Jerusalem; patau kung api lalam da at lasawan la king kapamilatan na ning kanakung mua.FtJnung makananu ing minang pilak, tangsu, bakal, tinggaputi, at lata abe-abe mibili king ornung pandalise makanyan munaman ing daptan ku karela. Makanyan na kayung lasawan ning kanakung mua.$sAJInya ngeni, aku, ing Ginung Dios, sasabian ku karela king anti ding mebanggit ala lang bitasang kasilbian kanaku. Idala ku lang miyabe-abe king Jerusalem,RrJNgana, Anak ning tau, ala lang kasilbian kanaku ding Israelita. Mengari la karing tagan-tagan a inugse metal, tangsu, lata, bakal, at tinggaputi a malalakuan kaybat nang medalise ning pilak king ornu.&qGJMigsalita ya kanaku ing Ginu.Yp+JAt e ra ko galangan ding aliwang bansa, oneng ika akilala mu king aku ing Ginu.o}JIyugse ku la ding kekang memalen karing miyayaliwang bansa at balen at wakasan ku na la ding sablang dapat mung e mayap.8niJIsipan mu galang king mika sikanan kang lub o sapat a sikanan ban akua meng itas ing gamat mu potang arapan da na ka? Aku, ing Ginu, ing migsalita at daptan ku ing sinabi ku.LmJ Parusan da kayu uli na ning depat yung pamanako at pamakamate tau.hlIJ Manupa lang tau ban makamate tau. Kakua lang patubu karing salaping paparam da karing kalupa rang Israelita, at mibabandi la king kapamilatan na ning pamagsamantala ra. Kelinguan da na ku. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.k'J Darapat lang pamakipangalugud at ding aliwa karela lalapitan do't agkatan ding karelang manuyang a babai o ding babaing karelang kasing-ibpa.jJ Sisipingnan da la ring asawa da ring tata ra; sisipingnan da la naman ding aliwang babaing atyu king panaun ning regla da.Hi J Mamigawa lang salita ding kekang memalen tungkul karing aliwa ban kanita apapate da la. Mamangan la karing ain a miyain karing idolo. Manatili lang magpasasa king tula ning laman ding aliwa.Zh-JAla kang galang karing sagradung lugal at e me gagalangan ing Aldo ning Sabbath.g/JAla metung man king siudad a gagalang mo sa karing pengari na. Pamiraitnan mu la ding dayuan at sasamantalanan ding babaing mebalu at ding ulila.jfMJMenalig la ding manimuna na ning Israel king sarili dang sikanan at darapat lang pamakamate tau.e}JKaylian da ka ring kasiping mung bansa at ding bansang atyu king marayu uli na ning pamaglapastangan mu karing kautusan. dJMikasala kang pamakamate tau at midinatan ka king uli da ring idolong kekang gewa, inya ing kawakasan mu daratang na. Angga na ka ken! Iti ya ing sangkan nung inya peintulut kung gawan da kang pikaylian ding miyayaliwang bansa at pisunusunu ding sablang tau.ecCJSabian mu king siudad nung nanung sasabian ku, aku ing Ginung Dios: Ing oras mu daratang na uling pete mu la ding tutung dakal karing sarili mung memalen at uling dinatan mu ing kekang sarili king pamanyamba mung idolo.b)JNgana, Anak ning tau, makasadia na kang matul king siudad a mitmu karing makamate tau? Pakalino mu la ding sablang bage makasumaming depat na.%a GJMigsalita ya kanaku ing Ginu.!`;J Gisanan na kang laklakan ning silab. Tumulu ing kekang daya king mismung kekang bansa at ala metung mang makaganaka pa keka. Ing Ginu ya ing migsalita._+JPanamdaman mu ing kanakung mua potang ibugnus ku iti anting mikakalabkab a silab. At ibie da ka karing berdugu, ding taung sane king pamanyira.s^_JIkaluban mu ne ing espada! Atulan da ka king lugal nung nu ka melalang, ing bansa nung nukarin ka mibait.m]SJE la tutu ding vision a kekong akakit at pawa la ngan kalaraman ding bage sinabi yung mapalyari. Tune alang mayap kekayu at ing kekong aldo daratang ya, ing aldo ning lubus yung pangaparusan. Tabtaban na kayu batal ning espada. \JAt ika, anak ning tau, magsalita kang ula. Ibalita mu king aku, ing Ginung Dios, pasabi ku keka karing Ammonita a maninsultu karing Israelita, ing anti kaniti: Ing metung a espada makayaniu yang manyira; pepakintab ya ban makamate at ban kislap anting kildap.9[kJLasakan ke! Lasakan ke! Gawan keng metung a lasak a siudad ing Jerusalem. Oneng mapalyari mu iti potang itang tilduan kung mamarusa datang ne. Ketang tilduan ku karin ke ibie.=ZsJAku, ing Ginung Dios, ing migsalita. Ilukas me ing kekang korona at turban. Mibayu na ing sabla-sabla. Itas la ding pakakalulu king upaya! Ibagsak la detang atyu king katungkulan. Y JIkang e mayap at alang kabanalan a pamuntuk na ning Israel, ing aldo mu, ing oras ning kekang lubus a pangaparusan daratang ne.0XYJIti ya ngeni ing kanakung sasabian, aku, ing Ginung Dios. Makabulalag na la ding kekayung kasalanan. Balu da na ding sabla ing kasalanan a depat yu. Papakit yu ing kekayung kasalanan king balang kekayung daraptan. E yu na alingad ing mikasala kayu, inya ibie da na kayu karing kekayung kalaban._W7JE ra paniwalan iti ding memalen na ning Jerusalem uling pamatakaran da la ring kasunduan a gewa ra. Oneng ipaganaka na la karela niting mesabing ula ding karelang kasalanan at dinan na lang babala king mabihag la.HV JNgeni, tatalnan na ne king wanan nang gamat ing paslu a mitatakan Jerusalem! Sasabian na niting paslu ing munta ya at italakad na la ding panlasak karing pader; ikulio ne ing kulisak ning pamakilaban; iyarap na la ding panlasak karing pasbul dalan ning siudad, mitambak yang gabun, at gawa yang kulkul bilang kambilan.xUiJMakatalakad ya ing ari na ning Babilonia tulid ning tanda king salapungan da ring dalan. Ban abalu ne ing dalan a pilinan na, ikusug na la ding paslu na at mangutang ya karing idolo na at siasatan ne ing ate na ning animal a misakripisyu.CTJItuldu ne ning metung king ari ing dalan papunta king Rabba, ing siudad da ring Ammonita, at ituru ne ing kaduang dalan papunta king Jerusalem, ing siudad a makapadurut kuta karin Juda.rS]JNgana, Anak ning tau, dinan mu lang tanda ding aduang dalan a malyari nang dalanan ning ari na ning Babilonia at ning espada na. Parehu lang magumpisa king metung a bansa. Ibili mu la ding palatandanan king salapungan da ring dalan.&RGJMigsalita ya kanaku ing Ginu.kQOJIpalakpak ku la kanita ding gamat ku at milako na ing kanakung mua. Aku, ing Ginu, ing migsalita.mPSJIkang mataram a espada, sumulung ka bandang wanan o bandang kayli! Manabak ka nukarin ka man marap.>OuJLalako na la sikanan lub ding kanakung memalen at daragsa na la. Babalan ke ing karelang siudad king kapamilatan na ning espadang kikislap anting kildap at makasadia yang makamate.>NuJNgeni, anak ning tau, magsalita kang ula. Ipalakpak mu la ding gamat mu at manabak yang ulit-ulit ing espada. Metung yang espadang makamate; espada yang makapangilabut at maglipul. M J Susubukan ku la ding kakung memalen, at nung karelang tanggian ing kapanisian, deting sablang bage mangapalyari la karela ngan.lLQJ Ngulangul ka king lungkut, O anak ning tau; mangaintulid ya iting espada karing kakung memalen at karing sablang manimuna na ning Israel. Mate lang kayabe ding sabla kung memalen. Dugdugan me ing kekang salu king pangabigu mu! KJ Mipakintaban ne ing espada, ban isadia ya king pangagamit na. Mitais ya at pepakintab ban ibili ya karing gamat na ning makamate.6JeJ Mitais ya ban makamate; pepakintab ya ban kislap yang anting kildap! E na mika pamagsaya pa, uling ing kakung balen e na la pinsinan ding miyayaliwang babala at pamamarusa.IJ Anak ning tau, magsalita kang ula. Sabian mu karing tau king aku, ing Ginu, sasabian ku: Ing metung a espada, mitais ya at makintab ya. H;JNgana ning Ginu kanaku,:GmJPotang ikutang da keka obat sasaingsing ka, ipakibat mu king ing sangkan ya ing balitang daratang. Potang miras na iting balita, mangatmu la ding pusu ra king takut, mangalambut la ding gamat da, mina la lub, at galgal la ding tud da. Dinatang na ing oras, atyu na keti. Ing Ginung Dios ya ing migsalita. FJAnak ning tau, saingsing kang kapait-paitan a balamu wari masaspak ya ing salu mu. Mangisnawa kang saldak king akakit da ring tau. E JAkilala na ning metung at metung king aku, ing Ginu, begut ku ne ing kanakung espada at e ke isubling pasibayu king kaluban na.XD)JGamitan ke ing espada ku laban king ninumang manibat king norti at king mauli.CJking aku, ing Ginu, sasabian ku: Aku ing kekayung kalaban. Bagutan ke ing espada ku at paten da kayu ngan, mayap kayu man o e mayap.B/JNgana, Anak ning tau, magsalita kang laban king Jerusalem at laban karing lugal a pisasamban da ring tau. Dinan meng babala ing bansa ning Israel ~}}e|{{Ozkz^yyhxx>r=<yJing pekamaina karing sablang kayarian at e na la kapilan man sumakup pa karing aliwang bansa. Gawan ku lang lubus alang kabaldugan ban e da la apilit ding aliwang bansa king buri da.=#Jat paintulutan ku lang manuknangan king dane mauli ning Ehipto, ing tune rang tuknangan. Karin la maging metung a kayarian a alang sikanan;<J Ngana ning Ginung Dios, Kaybat ding apat apulung banua ibalik ku lang pasibayu ding tau Ehipto ibat karing bansa nung nu ku la inugse,,;QJ Gawan keng pekamalungkut a bansa ing Ehipto. Kilub ding apat apulung banua manatili lang lasak-lasak ding siudad ning Ehipto; mas lasak kesa karing aliwang siudad. Gawan ku lang bakwit ding tau Ehipto. Tumakas la at munta karing balang bansa at manuknangan libutad da ring miyayaliwang tau.~:uJ Ala metung mang tau at animal a lumakad pa karin. Ala nang nanumang manuknangan karin kilub ding apat apulung banua.u9cJ aku ing kekang kalaban antimu rin kalaban ning kekang Nilo. Gawan keng alang kwentang bansa ing mabilug a Ehipto manibat king siudad ning Migdol king norti angga king siudad ning Aswan king mauli, angga na karing angganan ning Etiopia.!8;J Maging ala yang kwentang bansa ing Ehipto. Kanita yu akilala king aku ing Ginu. Uling sinabi mu king bandi me ing Ilug ning Nilo at keka yang gewa iti,67eJInya ngeni, aku, ing Ginung Dios, sasabian ku kekayu king padala kung taung paka espada ban lumusub kekayu, at paten da la ring kekayung memalen ampon ding kekayung animal.p6YJInyang sindal da la ring takde ra kekayu, pemile yu la at penandus kilikili at pemakli yu la galudgud. 5JKanita ra akilala ding memalen na ning Ehipto king aku ing Ginu. Mas mayap ya ing timbu kesa king saup a binie yu karing Israelita.54cJIyugse da ka king disyerto pati na ding asan a deta. Mipase ya king gabun ing katawan mu at e ya milibing. Paburen keng laklakan da ring ayup at ding animal ing bangke mu.'3GJDinan keng taga ing baba mu at ipakat ku la keka ding asan a atyu king ilug mu. Kaybat na nita, isaka da ka king danum at ding sablang asan a makapakat keka.X2)JSabian mu ing sasabian na ning Ginung Dios king ari na ning Ehipto: Aku ing kekang kalaban, ikang maragul a dapu a makababad king ilug. Sasabian mu king ing Ilug ning Nilo bandi me at ika ing ginawa kaniti.1'JNgana, Anak ning tau, magsalita kang laban king ari na ning Ehipto. Sabian mu nung makananu yang miparusan at ing kabilugan a bansang Ehipto.0 JInyang kalabing aduang aldo na ning kapulung bulan ning kapulung banua ning kekaming pangayugse, migsalita ya kanaku ing Ginu.^/5JKarin la manuknangan king mitmung kapayapan. Manalakad lang bale at mananaman lang ubas. Parusan ku la ding sablang kasiping dang bansa a meninsultu karela. At kanita ra akilala king aku ing Ginung karelang Dios...UJNgana ning Ginung Dios, Tipunan ku lang pasibayu ding memalen na ning Israel a kanakung kinalat karing miyayaliwang bansa, at akilala ra kanita ding sablang bansa king aku banal ku. Manuknangan la ding memalen na ning Israel king sarili dang bansa a kanakung binie king talasuyu kung i Jacob.]-3JNgana ning Ginung Dios, E ne kapilan man maging anting tanaman a suksuk a makapanasakit king Israel ing ninuman karing makapadurut a bansa a meninsultu king Israel. At kanita ra akilala king aku ing Ginung Dios.H, JPadala kung salut libutad yu at paburen kung magus ing daya karing kekayung dalan. Lusuban da kayu karing balang lugal at mate la ding kekayung memalen. At kanita abalu yu king aku ing Ginu.6+eJSabian mu karing memalen karin, king aku, ing Ginung Dios, ngakung magsalita karela: Sidon, aku ing kekang kalaban; purian da ku ding tau uli na ning daptan ku keka. Abalu ra king aku ing Ginu potang ipakit ku nung makananu kung banal king kapamilatan na ning pamamarusa ku karetang manuknangan keka.E*JAnak ning tau, magsalita kang laban king siudad ning Sidon.))MJNganang sinabi kanaku ning Ginu,$(AJMewala na ka at e na mayakit pa kapilan man at mitakutan la ding sablang bansang dinatang keka; tatakut la pota ing milyari keka mapalyari munaman karela.l'QJIng ugali mung e karampatan king pamaniali at pamamisali ya ing sangkan king pangasalaula da ring lugal a pisasamban. Inya silaban ke ing siudad at pinatag king gabun. Ding ngeni keka manakit akakit da king minuli ka king abu.X&)JMigmayabang ka uli na ning sintingan mu at ing kekang kabantugan gewa na kang anti ing metung a mangmang. Uli na niti, aku bitbat da ka king gabun at likuan da ka karin ban maging babala karing aliwang ari.m%SJMeging samal ka king pamaniali at pamamisali at iti ya ing mitaguyud keka king pamanabusu at pamikasala. Inya pinilit da kang meko king banal kung bunduk at ing anghel a magbante keka tinabi na ka ibat karing kikislap a alahas.o$WJSakdal ing ugali mu manibat na kanitang melalang ka angga king aldo a megumpisa kang dinapat e mayap.#/JMibili kung metung a anghel a makatakut karin ban magbante keka. Menuknangan ka king bunduk kung banal at linakad libutad ding kikislap a alahas."J Menuknangan ka king Eden, ing hardin ning Dios, at makasulud miyayaliwang uring alahas a mangamal: rubi at diamante; topasyu, berilu, karnelan, haspe, sapiro, esmeralda, at karbungko. Makapalamuti kang gintu. Megawa la para keka kanitang aldo a ika melalang ka.y!kJ Ngana, Anak ning tau, manangis ka para king daratang a mapalyari king ari ning Tiro. Sabian mu king aku, ing Ginung Dios, sasabian ku: Kanitang misan a panaun pialimbawanan ka king pangasakdal. Kabiasnan mo at kasanting mung lalaki kanita!1 ]J Pasibayu yang migsalita kanaku ing Ginu.oWJ Mate kang anti ing asu karing gamat da ring dayuan a alang dios. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.GJ Potang datang la keka ban paten da ka, asabi mu pa kaya king ika metung kang dios? Potang arapan mu na la ding makamate keka, akilala mu king atin kang kamatayan at alang bitasang kadiosan.PJIla ding makamate keka at iyugse da ka king kalalalaman na ning dagat.(IJparala kung mangabagsik a kalaban ban lumusub keka. Siran da ngan ing sablang malagung bage a abandi mu king kapamilatan na ning kekang gelingan at kabiasnan.ucJInya ngeni, aku, ing Ginung Dios, sasabian ku keka: Uling isipan mu king biasa kang anti ing metung a dios,xiJMeging matalino ka king pamangomersyu at e ka pepatugut king pamagtubu. Kapagmaragul mu king kekang pibandian!RJMibandi ka king gintu at pilak uli na ning kekang kabiasnan at gelingan.Y+JWa, isipan mu king maygit kang biasa kang Daniel, inya alang lihim a e mu balu.c?JAnak ning tau, aku ing Ginung Dios, sabian mu king pamuntuk ning Tiro king sasabian ku ing anti kaniti: Milalu na ing kekang pamagmatas; sasabian mu king metung kang dios. Sasabian mu king bilang dios makalukluk ka king tronu a mipadurutnan king malalam a danuman. Magkunwari kang metung a dios. E ka dios uling tune kang tau; ala kang kadiosan. ;JNgana kanaku ning Ginu,#?J$Limbug na ka; mewala na ka kapilan man at mitakutan la ding negosianti king mabilug a yatu, at tatakut la pota ing milyari keka mapalyari munaman karela.J#Mengapakirut la ding taung manuknangan king lele ning dagat king milyari keka. Mebigla la pati ari at mayayakit ing takut karing lupa ra.#J"Ngeni king dagat 'ti ka mitiab, limbug king kalalalaman. Ing kekang kalakal at ding sablang keka mekipagobra king dagat kayabe mong limbug.+OJ!Inyang ing kekong kalakal biniahi ra lipat da ring dagat, kitmuan mu ing pamangailangan na ning balang bansa. Mibandi la ding ari uli na ning dakal mung paninda.ykJ Magkanta lang kantang mete para keka: Ninu ing malyaring akalupa na ning Tiro a ngeni tahimik lalam ning dagat?xiJSitsatan da lang buntuk da para keka, at misulud lang imalan a magaspang. Masaspak la salu kabang manangis la.JManangis la ngan e makanyan-kanyan para keka, bububuran da lang alikabuk ding karelang buntuk, at king abu la kasat-kasat.a;JIng balang barku ngeni ala yang katau-tau, at ing balang marinu sinaka ne king pampang.E JKakabling king pampang ing kulisak ding marinung malulumud.Q JIng sablang kekang mal a paninda, ding sablang kekang marinu, kalpinteru ning barku at komersianti, sablang sundalus a makasake king barku limbug la ngan king dagat inyang mitiab ya ing kekang barku.x iJInyang ding kekang talabagse liwal da ka king dagat, ing angin-aslagan lesak na ka king kalibudtan ning dagat. 'JSeke mu ing kekang tinda karing maragul a barku a pisasakenan karga. Mengari ka king barku a maglayag king dagat, mitmu king kargang mabayat. !JPisali da keka ing pekamal dang imalan, telang purpura, telang birdahan, at malagung alpombrang maslag a kule at mapinung sintas at lubid.  JMekisaliwanan la ngan keka ding siudad ning Haran, Canne, at Eden, ding negosianti ning Seba, ding siudad ning Assur at Kilmad.+JDing negosianti ning Seba at Raama binie da la, bilang kalibe ning kekang paninda, ding karelang alahas, gintu, at ing pekamayap dang pabanglu. JBeyaran da ring tau Arabia at ding pamuntuk ning bansang Kedar ing tinda mung biserung tupa, karing lalaking tupa, at kambing.eCJMekilibayan la ding memalen ning Dedan lanang magaspang para sapin sia king kekang paninda.  J_7JSeli da ring memalen ning Damasco ing kekang tinda at pruduktu; beyaran da king alak a ibat king Helbon at king lana a ibat king Sahar. Libayan da karing karelang kasangkapan a bakal at balsamu ing kekang paninda.ucJBeyaran na ning Juda at ning Israel ing kekang paninda king trigu, pulut-panilan, larung olibo, at balsamu.lQJSeli da ring memalen ning Aram ing kekang tinda at ing dakal mung pruduktu. Pekilibe da la ring karelang esmeralda, imalan a purpura, imalan a binurdahan, mapinung linen, sampagang batu, at rubi bilang bayad king kekang tinda.'GJMekipagkalakalan la keka ding memalen na ning Dedan; ding taung manuknangan karing lele dagat minie lang garing at ebonia keka bilang kalibe ning paninda mu.JPisali mu ing paninda mu ban makasali kang kabayung pagobra ampon pakigera at karing animal a asno a ibat king Bet Togarma.~#J Mekipagkalakalan ka munaman karin king Javan, Tubal, at Mesek at pekilibe mu ing kekang paninda karing ipus at karing kasangkapan a tangsu.}J Mekipagkalakalan ka king Tarsis at tinanggap kang pilak, bakal, lata, at tinggaputi bilang kalibe ning dakal mung paninda.i|KJ Ding guguardia karing kekang pader ila ding sundalus a tau Arvad, at ding guguardia karing kekang tore ila ding lalaking tau Gamad. Sasabit da la ring karelang kalasag karing kekang pader. Ila ding lalaking minie lagu keka. ~~}b||#{zzjy=xwvv^utts[rrbrqRppIoGnmill/kkjjiidhgg^ffewdccwbba``_.^;]S\\;[[ZZGYXX`WWaVbUUSTT$SQQPPZOO3NN MjLKJIHHHGfFF9EnDDfCC,BAA@J?>>==<*)(''e&%%I$##3""6!x!& XncD>rS@gN>: ; > Z =g ic,hQJ(Ating pidadalanan a matas papunta king kilub ning patyu. Sikdan ne niting tau ing pilatan da reting aduang pidadalanan. Dinalan anam apulu't walu yang talampakan.\g1J(a mamabut king makapadurut ning patyu. Mababa ya iti kesa ketang patyu king kilub.9fkJ(Kaybat na nita, tiki na ku niting tau king patyu. Ating atlung pulung kuartu a megawang makapakat king lual ning pader. Arap da reting kuartu ating lugal a kelatanan dang batue)J(Atin lang awang deting kuartu kilub at lual da ring pader pilatan da ring kuartu. Atin lang tanaman a palmang makadukit king pader king kilub. d J(Walu yang pulu't apat a talampakan ing kabilugan nang kaba ning pidadalanan papunta king pasbul dalan angga king tauling kuartu.sc_J(Sikdan nia naman ing tauling kuartung malapit king patyu. Atlu yang pulu't apat a talampakan king lualas.b/J( Kaybat na nita, sikdan ne manibat king danggut ning mumunang kuartu angga king tauling kuartu. Apat yang pulu't aduang talampakan ing pilatan da.\a1J( King arap na ning balang metung karing kuartu ating metung a mababang pader a aduang pulung pulgada king katas at aduang pulung pulgada king kapal. (Tia pulung talampakan la sukad deting kuartu at kuadradu la.)U`#J( Kaybat na nita, sikdan ne niting tau ing lualas na ning pidadalanan papunta king pasbul dalan. Heganagana, adua yang pulu't aduang talampakan at labing anam yang talampakan ing pilatan ning pasbul dalan._5J( Paraparehu la sukad deting kuartung-guardia king misusumangid na ning malating dalan, at paraparehu la naman king kapal ding pader king pilatan da.)^J( Iti ya ing pekadanggut na ning pasbul dalan malapit king Templo. Apat yang talampakan king kapal ing danggut na ning pader. (F]J(Sikdan ne ing sala; labi yang apat a talampakan king lualas.}\sJ(Ating pidadalanan king katalindikingan na niti a ating kuartu para karing guardia king balang suluk. Kuadradu la ding kuartu; tia pulung talampakan la sukad king mingatba at walu lang talampakan king kapal ding pader king pilatan da. King katalindikingan da reting kuartu ating malating dalan a apulung talampakan king kaba a papunta king maragul a sala arap ning Templo.[%J(Kaybat, minta ya king pasbul dalan dane aslagan. Menik ya king eran at karas na babo sikdan ne ing pasbul. Apulu yang talampakan king katas._Z7J(Ikit ke ing Templo a makabakud pader. Kinua ne niting tau ing panyukad nang apulung talampakan king kaba at sikdan ne ing pader. Apulu yang talampakan king katas ing pader at apulu ya namang talampakan king kapal.xYiJ(Ngana kanaku, Anak ning tau, talasan mu la deng mata mu at balugbug at pakaintindian mu ing sablang ipakit ku keka, uling iti ing sangkan nung inya midala ka keti. Kailangan ing sabian mu karing memalen na ning Israel ing sablang akit mu.X5J(Linapit na ku at ikit ke ing metung a lalaking maslag anting tangsu. Makatalakad ya king pasbul dalan; atin yang tatalnan a taling linen a panyukad.>WuJ(King kapamilatan da ring vision dela na ku ning Dios king bansa ning Israel at binili ketang matas a bunduk. Ikit ku la king arapan ku ding dakal a gusali a balamu metung a siudad. V J(Kapulu nang aldo kanita ning bayung banua ning kaduang pulu't limang banua ning pangayugse mi at kalabing apat a banua na ne man ning pangabagsak ning Jerusalem. King aldong ita penamdaman ku ing mayupaya nang panga-atyu ning Ginu at kaybat leko na ku karin.UJ'Ibie ke ing kanakung espiritu karing memalen na ning Israel at e ku na la gulutan pa. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.TwJ'Akilala ra kanita ding Israelita king aku ing Ginung karelang Dios, ing pepasari king karelang pangabihag at pangayugse karing miyayaliwang bansa, oneng ngeni titipunan ku la ban ibalik king sarili dang bansa at alang malakuan metung man karela.sS_J'Potang atipun ku na lang ibat karing miyayaliwang bansa, akit da ring karelang kalaban king aku banal ku.R!J'Kalinguan da na kanita ing meging kamarinayan da at kataksilan kanaku potang magbalik la at mibiebie alang ligalig king sarili dang bansa.KQJ'Ngana pa ning Ginung Dios, Oneng ngeni, malunus ku karing lahi nang Jacob, ding memalen na ning Israel, at gawan ku lang pasibayung mabandi. E ku na paintulut ing malapastangan ya ing lagyu ku.EPJ'Pepaburen ku la uli na ning dapat dang e ustu at kasalanan.TO!J'Akilala da naman kanita ding bansa king mebihag la ding Israelita uli na ning depat dang e ustu; uli na ning sinalangsang la kanaku, pepaburen ku ing mesambut la at pete ding karelang kalaban king gera.NNJ'Kanita ra akilala ding tau Israel king aku ing Ginung karelang Dios.FuJ'Kaybat dang milabas ding pitung bulan, mamili lang lalaking lumibut king mabilug a bansa ban manintun pang mitagan a mete, at ikutkut da la. Daptan da iti ban luminis ya ing bansa.,EQJ' Sumaup ya ing metung at metung king bansa ban mikutkut la at uli na niti miparangalan la deti king aldo ning pamagtagumpe ku. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita. D J' Mangailangan lang pitung bulan ding memalen na ning Israel ban akutkut da la ring mete, at ban pasibayu yang luminis ing bansa.*CMJ' Ngana ning Ginu, Potang mapalyari na iting sabla, dinan keng pikutkutan i Gog karin king Israel, king Kapatagan da ring Maglakbe, dane nang aslagan ning Dagat a Mete. I Gog at ding sablang sundalus na karin la mikutkut at ing kapatagan mayaus yang Ing Kapatagan da ring Sundalus nang Gog.B-J' E na kailangan pa ing manintun lang dutung king marangle o mangutud king kagubatan, uling atyu la karela ding melakuan a sandata ban gawan panangab. Kuanan da la pibandian detang karela mengua, at samsamanan da la detang meniamsam karela. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.#A?J' Mamaglual la ding taung manuknangan karing siudad na ning Israel at pulutan da la ring malakuan a sandata ban gawan da lang panangab. Gawan da lang panangab ding kalasag, ding pana, ding paslu, ding tandus ampon ding palupalu at e la kakulangan panangab kilub da ring pitung banua.R@J'Ngana pa ning Ginung Dios, Ing aldo a binggitan ku siguradu yang datang.e?CJ'Pakasiguraduan ku king ing kanakung balen Israel akilala ne ing banal kung lagyu, at e ku na paintulut ing malapastangan ya ing lagyu ku. Kanita ra akilala ding bansa king aku, ing Ginu, ing banal nang Dios ning Israel.I> J'Gawa kung maragul a silab king bansang Magog at karing sablang balen king lele ning dagat nung nu la manuknangan payapa ding tau, at kanita na akilala ning metung at metung king aku ing Ginu.N=J'Miragsa lang mate king marangle. Aku, ing Ginung Dios ing migsalita.9<kJ'I Gog at ding sundalus na ampon ding kakampi na mate la king kabundukan ning Israel, at paburen kung ding bangke ra maging pamangan da la ring sablang ayup at malyap a animal.{;oJ'Kaybat na nita, siran ke ing pana a atyu king kayli nang gamat at ibalag ding paslu a atyu king gamat nang wanan.z:mJ'Ibalik ke king lakad na at tairan keng lumual king marayung norti angga king miras ya karing bunduk ning Israel.59 eJ'Ngana kanaku ning Ginung Dios, Anak ning tau, magsalita kang laban kang Gog, ing matas a pekapun da ring bansang Mesek at Tubal. Sabian mu kang Gog king aku ing kalaban na.8/J&King anti kaniting paralan ku ipakit karing sablang bansa king aku ing mayupayang dili at king aku banal ku. Kanita ra akilala king aku ing Ginu.77gJ&Parusan ke king salut ampon king pamipatayan. Dugpa kang Gog at karing sundalus na at karing dakal a bansang kakampi na ing masikan a uran at uran-lipat at api ampon asupre.6J&Pamatakutan ke i Gog king sablang miyayaliwang sakuna. Aku ing Ginung Dios, ing migsalita. Mitabakan la ding sundalus nang paka-espada.5J&Ing balang asan at ayup, ing balang maragul at malating animal, at ing balang taung atyu keti babo ning yatu galgal ya uli na ning takut na kanaku. Mibagsak la ding bunduk, matibag la ding mataluktuk a bunduk-bundukan, at malasak ya ing balang pader.y4kJ&King pali ning mua ku sasabian kung matimid king karas ning aldo a ita mika masikan a ayun king bansang Israel.S3J&Ngana ning Ginung Dios, Mikamas ku king aldo lusuban neng Gog ing Israel.y2kJ&Ika ing sasabian ku kanita pang milabas a panaun, inyang pepabalu ku king kapamilatan da ring kanakung talasuyu, ding propeta ning Israel, king karing aldo datang mitubud kung metung a lumusub king Israel. Ing Ginung Dios ya ing migsalita.15J&Lusuban me ing balen kung Israel anti ing bigang tatakap king kabilugan a bansa. Potang datang na ing oras a ita, itubud da ka ban lusuban me ing kanakung bansa, ban ipakit ku karing bansa nung ninu aku, ban ipakit ku ing kanakung kabanalan king daptan ku king kapamilatan mu.A0{J&magsadia kang datang ibat king kekang lugal king marayung norti, panimunan mu la ding dakal at mayupayang grupu da ring sundalus a ibat karing dakal a bansa; pakasake la ngang kabayu./%J&Inya tinubud na ku ning Ginung Dios ban sabian kang Gog itang pasabi na: Ngeni kabang manuknangan ya king kapanatagan ing balen kung Israel,#.?J& Ikutang da keka ding memalen na ning Seba at Dedan ampon ding mangalakal a ibat Tarsis, Tinipun mu la wari ding kekang sundalus at linusub keti ban manako at maniamsam pibandian? Buri mu waring manikuang gintu at pilak, baka at pibandian, at kaybat mako a dadala mu ing asamsam mo? -J& Samsaman mu la at panakawanan a pibandian ding taung manuknangan karing siudad a kanitang misan a panaun siudad lang melasak. Mitipun la ibat karing miyayaliwang bansa at ngeni atin lang sese animal ampon pibandian at manuknangan la king libutad na ning yatu.5,cJ& Lutasan mu king sarili mu ing lusuban me ing bansang alang ilaban nung nukarin la manuknangan ding tau king kapayapan at kapanatagan karing balen a alang pader at dipensa.+J& Iti ya ing sasabian na ning Ginung Dios kang Gog: Potang datang na ing oras a ita, magumpisa kang misip a e mayap a tangka.*yJ& Ya ampon ding sundalus na at ding dakal a bansang kayabe na lusuban de anting bagyu at takpan ing bansa anti ing biga.N)J&Kalabas ding dakal a banua utusan keng lumusub king bansa nung nu ding tau mekapagbalik lang miyabe-abe ibat karing dakal a bansa, at mibiebie lang alang takut king gera. Lusuban na la ding bunduk ning Israel a mipaburen at milako tau kilub ning makabang panaun, oneng ngeni panuknanganan de ring tau king mitmung kapayapan.T(!J&Sabian mu king magsadia ya ampon ding sundalus na king nanumang iyutus na.#'?J&Kayabe na la naman ding sablang sundalus da ring bansang Gomer at Bet Togarma ning dane norti; antimu rin ding sundalus a ibat karing miyayaliwang bansa.o&WJ&Kayabe na la ding sundalus a ibat Persia, Etiopia, at Libya, at pakakalasag la ngan ampon pakahelmet.`%9J&Ibalik ke king ibatan na; dinan keng taga ing panga na at ikaladkad ke at ding sundalus na. Dakal la ding sundalus na; dakal la ding kabayu na at pakasake makaunipormi; tatalan lang kalasag at espada ding sundalus.@${J&at sabian mu king aku, ing Ginung Dios, ing kalaban na.#J&Ngana, Anak ning tau, sabianan me i Gog, ing pekapun da ring bansa ning Mesek at Tubal king bansang Magog. Magsalita kang laban kang Gog%" GJ&Migsalita ya kanaku ing Ginu.A!{J%Potang italakad ku ne ing Templo ku karin ban manuknangan ku libutad da king kapilan pa man, kanita ra akilala ding bansa king aku, ing Ginu, pinili ke ing Israel ban maging balen ku.Z -J%Manuknangan ku libutad da; aku ing maging Dios da at ila ding maging memalen ku.jMJ%Gawa kung kasunduan a kayabe ra a patutu king mag-ari karela ing kapayapan king kapilan man. Patatagan ku la at parakalan ku ing bilang da; papanatilian keng makatalakad king kapilan pa man king bansa da ing kanakung Templo.=sJ%Manuknangan la king bansang binie ku king talasuyu kung i Jacob, ing gabun nung nu la menuknangan ding makatua da. Manuknangan la karin king kapilan pa man at antimu rin ding anak da at ding sablang lahi ra. Ing metung a ari a kalupa na ning talasuyu kung i David ya ing manimuna karela king kapilan pa man.NJ%Ing metung a aring kalupa na ning talasuyu kung i David ya ing maging ari da. Misanmetung la lalam nang pamanibala ning metung a pamuntuk, at tuparan da la ring kautusan ku king mitmung katapatan.}sJ%E da na dinatan ing sarili da karing makasumaming idolo o magpakasira king pamikasala. Gawan ku lang malaya karing sablang bage ning pamikasala ra at pamagtaksil kanaku. Gawan ku lang puru; ila ding maging memalen ku at aku ing maging Dios da.eCJ%Pisanmetungan ku la ban maging metung la mung bansa king karelang tuknangan, karing bunduk ning Israel. Mika metung la mung ari a manimuna karela at e na la kapilan man mikawani pa anting aduang bansa o aduang kayarian.V%J%Sabian mu karela king aku, ing Ginung Dios, malapit ku na lang kuanan ding sablang taung kanakung pinili karing bansa nung nu la miyugse at tipunan ku lang makapamisan; iyuli ku la king sarili dang bansa.jMJ%Talnan mu la king gamat mu ding aduang kapirasung dutung at paburen mu lang akit da la ring tau.ykJ%ipakibat mu karela king aku, ing Ginung Dios, kuanan ke ing kapirasung dutung a milalarawan king Israel at iyabe ke king kapirasung dutung a milalarawan king Juda. Gawan ku lang metung a dutung deting adua at talnan ke king kanakung gamat.RJ%Potang ikutang da keka ding kabalen mu nung nanu ing kabaldugan na niti,`9J%Kaybat na nita, pituglungan mu la king danggut da ban mayakit lang metung mung dutung.RJ%Ngana, Anak ning tau, kuma kang kabante dutung at isulat mu ing anti kaniti: Ing Kayarian ning Juda. Kaybat, kuma kang aliwang kapirasung dutung at isulat mu ing anti kaniti: Ing Kayarian ning Israel.1]J%Pasibayu yang migsalita kanaku ing Ginu.hIJ%Ibie ku ing pangisnawa ku karela at pasublian ku lang mie at paburen ku lang manuknangan king sarili dang bansa. Kanita ra akilala king aku ing Ginu. Pengaku kung daptan iti at tune daptan ku. Aku, ing Ginu, ing migsalita.J% Potang abuklat ku na la ding kutkutan nung nu la mikutkut ding kanakung memalen at alual ku na la, akilala ra kanita king aku ing Ginu.1[J% Inya magsalita ka karing memalen kung Israelita at sabian mu king aku, ing Ginung Dios, ibuklat ku la ding karelang kutkutan. Ilual ku la at iyuli king bansang Israel.1[J% Ngana kanaku ning Ginu, Anak ning tau, mengari la ding memalen na ning Israel kareting butul. Sasabian da king malangi la, ala lang bitasang kapanayan at paintungulan.7gJ% Inya pisiag ku itang inutus na kanaku. Linub karing katawan da ing pangisnawa, at mebie lang pasibayu at tinalakad la; metung lang tune maragul a katipunan da ring sundalus.fEJ% Ngana ning Dios kanaku, Anak ning tau, magsalita ka king angin. Sabian mu king angin king ing Ginung Dios utusan neng datang ibat karing miyayaliwang lugal ban pangisnawanan da la reting mete katawan at ban biayan na la. yJ%Kabang makalawe ku, ikit ku lang mirinan amad at laman ding butul at mibalutanan la king balat. Oneng e la mangisnawa.  J%Inya pisiag ku itang inutus na kanaku. Kabang magsalita ku, mekaramdam kung kaluskus at megumpisa lang milapat-lapat ding butul.& EJ%Dinan da kayung amad ampon laman at balutanan da kayung balat. Dinan da kayung pangisnawa at biayan da kayung pasibayu. Kanita yu akilala king aku ing Ginu.| qJ%Sabian mu karela king aku, ing Ginung Dios, sasabian ku karela: Dinan da kayung pangisnawa at mie kayung pasibayu. J%Ngana kanaku, Magsalita ka kareting butul. Sabian mu kareting malanging butul king makiramdam la king amanu na ning Ginu.FJ%Ngana kanaku, Anak ning tau, malyari la pa kayang mie pasibayu deting butul? fig,Ikit ku king dakal la ring butul tau.,(37:2)fig* Pekibat ku, Ginung Dios, ika mu ing bukud makibalu kanyan!gGJ%Linibut na ku king kapatagan at ikit ku king dakal la ding butul tau at malangi lang malangi.= uJ%Dimdam ku king sarili ku king atyu ku king mayupaya nang arapan ning Ginu, at tinaid na ku ning espiritu na at dela king libutad na ning kapatagan a mitmu karing butul da ring tau.]3J$&Mangatmu lang tau ding siudad a ngeni makapatag king gabun antimo ing Jerusalem a kanitang misan a panaun mitmu ya karing tupa a miyabie bilang ain-sakripisyu king kapiestan. Akilala ra kanita king aku ing Ginu.&EJ$%Ngana ning Ginung Dios, Pasibayu ku lang paintulutan ding Israelitang maniawad kasaupan kanaku at parakalan ku ing bilang da antimong metung a kawan a tupa.jMJ$$Kanita ra akilala ding siping-siping a bansa a miligtas king aku, ing Ginu, ing mitalakad karing siudad a melasak at ing menanaman king gabun a mipaburen. Aku, ing Ginu, pengaku ku king tune daptan ku iti at daptan ku naman.!J$#Isalita na ning metung at metung king iting bansa a kanitang misan metung yang gubat, ngeni meging anti ya king Mula ning Eden at nung makananung ding melasak a siudad mesamantala la at mipatag king gabun, ngeni atin lang taung manuknangan at makapaligid lang pader.B}J$"Ing metung at metung karing sadiang daralan karing kekayung marangle akit na ing sobra nang pangalabung ning dikut at ing pangapaburen na, oneng paintulutan kung sarulan yung pasibayu.T!J$!Ngana ning Ginung Dios, Potang alinis da na kayu king sabla yung pamikasala, paintulut ku ing manuknangan kayung pasibayu karing kekayung siudad at paintulut ku ing italakad yung pasibayu itang melasak.J J$ Israel, buri kung abalu mu king daraptan ku iti e para king kapakanan mu. Buri kung panamdaman mu ing kamarinayan at ing kalapastanganan a kekang daraptan. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.~5J$Aganaka yu ing e mayap yung ugali at ding kamalian a kekong depat, at masumami kayu mismu king sarili yu uli da ring kekong kasalanan at kakulangan. } J$Parakalan ku la bunga ding tanaman yu at marangle ban e na mika danup a pasari king pangalako yu dangalan libutad da ring bansa.|J$Iligtas da kayu king sablang bage a makarinat kekayu. Utusan kung magpakarakal ing binutil ban e yu na kapilan man dalanan pa ing danup.{}J$Kanita manuknangan kayu king bansang binie ku karing makatua yu. Ikayu ding maging memalen ku at aku ing maging Dios yu.z/J$Ibie ke kekayu ing kanakung espiritu at pagsikapan kung tukian yu la ding tuntunan ku at pamintuan yu la ding sablang kautusan a binie ku kekayu.y/J$Dinan da kayung metung a bayung pusu at metung a bayung pamisip. Ilako ke kekayu ing masias yung pusung batu at dinan da kayung pusung mapamintu.xJ$Pisikan da kayu king danum a malinis at gawan da kayung malinis king dinat da ring kekong idolo at king aliwang bage minie dinat kekayu._w7J$Kuanan da kayu karing balang lugal at bansa at ibalik da kayu king sarili yung bansa.vJ$Potang ipakit ku na karing bansa ing kabanalan na ning marangal kung lagyu, ing lagyung kekong leko dangalan libutad da, akilala ra kanita king aku ing Ginu. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita. Gamitan da kayu ban ipakit karing bansa king aku banal ku.u7J$Inya ngeni, ipayabut mu karing Israelita iting sasabian ku para karela, aku, ing Ginung Dios: E para king kekayung kapakanan ing kanakung buring daptan, O Israelita, nune para king kapakanan na ning kanakung banal a lagyu a leko yu dangalan king balang bansang kekong pintalan.ytkJ$Iti minie kapigaganakan king banal kung lagyu, uling maiinsultu ya ing lagyu ku nu la man miras ding Israelita.-sSJ$Meinsultu ya ing banal kung lagyu nu la man miras uling sasabian da ring tau, Mepilit lang meko deting tau king bansang binie na karela ning mismung karelang Dios.orWJ$E ku atanggap ing paralan na ning pamibiebie ra ampon dapat. Inya kinalat ku la karing aliwang bansa.q'J$Pepaburen kung panamdaman da ing bigsikan na ning kanakung mua uli na ning pamakamate rang tau king bansa ampon ding idolo a mindinat kaniti.zpmJ$Ngana, Anak ning tau, inyang manuknangan la ding Israelita king karelang bansa, dinatan de king kapamilatan na ning karelang pamibiebie at depat. Tinuring kung marinat ing karelang dapat anti ing babaing atyu king panaun ning pamagregla na.&oGJ$Migsalita ya kanaku ing Ginu.PnJ$E ne kailangan pang makiramdam ing bansa karing bansang mayli o mibabata karing taung maninsultu. E ne kapilan man manako ing bansa karing anak na ning kayarian. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.}msJ$Oneng manibat ngeni e ne maging bansang mamangan tau at manako karing anak mu. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.&lEJ$ Aku, ing Ginung Dios, sasabian ku: Wa, tutu king ding tau sasabian da king ing bansa, bansa yang mamangan tau at panakawanan ne ing kayarian karing anak na.6keJ$ Iyuli da ka, O balen kung Israel, ban manuknangan kang pasibayu king kanakung bansa. Ya ing maging sarili mung bansa at e na mipaintulut pa ing dumanup la ding kekang anak.jJ$ Dagdagan ku la bilang ding tau at ding sese yung animal. Mas dakal kayu kesa king milabas a panaun, at mikayanak kayung dakal. Paburen da kang manuknangan karin antimo ing sadia at gawan da kang alang kalupa king pibandian. Kanita mu akilala king aku ing Ginu.vieJ$ Parakalan ku la ding memalen mu. Manuknangan ka karing siudad at italakad mung pasibayu ing sablang melasak.ch?J$ Atyu ku siping mu at siguraduan kung masarul pasibayu ing marangle mu at mitamnanan bini..gUJ$Oneng pasibayu lang tumubu karing bunduk ning Israel ding bulung karing tanaman at mamunga la para keka, O balen kung Israel. E lumuat muli na ka king tuknangan mu.af;J$Aku, ing Ginung Dios, tapatan kung sasabian king mainsultu la ding makapaligid a bansa.ce?J$Inya sabian me ing ula king bansang Israel; sabian mu karing bunduk, at bunduk-bundukan, karing batis at kapatagan king aku, ing Ginung Dios, mangalalu ku at mua uli na ning pamaginsultu da at paglalawe mababa karela.ndUJ$Aku, ing Ginung Dios, mekapagsalita ku uli na ning maragul kung mua laban karing bansang makapaligid kekayu lalung-lalu na king Edom. Matula reng lepastangan at binihag ing kanakung bansa at sekupan da la ring kanakung pastulan.jcMJ$Inya ngeni makiramdam kayu king kanakung sabian, ikayung bunduk at bunduk-bundukan, batis at kapatagan, lugal a mesalanta, at siudad a ala nang taung manuknangan a mesamantala at meinsultu karing sablang bansang makapaligid.Yb+J$Uli na niti, sabian mu ing ula at ipabalu mu karela ing sasabian ku. Aku ing Ginung Dios. Gewa deng pikaylian ding misiping-siping a bansa ing Israel kanitang ikua deng abihag at semantalanan ding bunduk na.a J$king mensahi ku para karela: Kukulyo la ding kalaban ning Israel. Ngara, Kekatamu na la ngeni ding matua nang bunduk-bundukan!v` gJ$Ngana ning Ginung Dios, Anak ning tau, magsalita ka karing bunduk ning Israel at sabian mu king makiramdam lar_]J#antimo nung makananu kang metula king pangalasak ning Israel, ing sarili kung pibandian. Wa, ding bunduk ning Seir at ing sablang gabun ning Edom maging ala lang kabaldugan. Kanita na akilala ning metung at metung king aku ing Ginu.z^mJ#Ngana ning Ginung Dios, Gawan da kang tune alang kabaldugan ban tumula ya ing mabilug a yatu king pangabagsak muI] J# Dimdam ku ing pamagsalita mung mitmung kayabangan laban kanaku.J\ J# Kanita mu akilala king aku, ing Ginu, dimdam ku ing pamagsalita mung ating kalapastanganan king ding bunduk ning Israel ala lang kabaldugan, at king deti keka la ban keka lang pagsamantalanan._[7J# Uli na niti, kabang aku ing Ginung Dios, ing mabie Dios, singilan da ka uli na ning mua mu, ning pamaninsultu mu, at sama mu karing taung kanakung pinili. Abalu ra king paparusan da ka uli na ning depat mu karela.Z1J# Sinabi mu king ding aduang bansa, ing Juda at ing Israel at ding gabun da, keka la at king bandian mu la, agyang aku, ing Ginu, ing karelang Dios.'YGJ# Gawan da kang alang kabaldugan king kapilan pa man, at kapilan man ala nang pasibayung manuknangan karing kekang siudad. Kanita mu akilala king aku ing Ginu.X#J#Takpan ku la ding bunduk karing bangke, at ding katawan da retang mete king labanan ilang takap karing bunduk-bundukan at karing kapatagan.rW]J#Gawan keng alang kasilbian a lugal ing bulubundukan na ning Edom at paten ke ing ninumang dumalan karin.DVJ#Uli na niti, kabang aku ing mabie Ginung Dios, kamatayan ing kararasan yu at e yu malyaring atakasan iti. Mikasala kayu king uli na ning pamakamate tau at tukian na kayu ning pamakamate.BU}J#Ikayu ding menatili nang kalaban ning Israel at pepaburen yu lang mete king panaun na ning karelang kaligaligan, king oras ning katataulian a pangaparusan da karing karelang kasalanan.}TsJ#Lasakan ku lang kekong siudad, at maging ala yang kabaldugan ing kekong bansa. Kanita yu akilala king aku ing Ginu.+SOJ#Sabian mu karing memalen na ing sasabian ku, aku ing Ginung Dios: Aku ing kekong kalaban, O bunduk ning Edom! Gawan da kayung ilang, at bansang alang kabaldugan.>RwJ#Ngana, Anak ning tau, magsalita kang laban king Edom.%Q GJ#Migsalita ya kanaku ing Ginu. P J"Ikayu, kanakung tupa, ing kawan a kanakung sesesen; ding taung kanakung pinili at aku ing kekayung Dios, ngana ning Ginung Dios.O/J"Akilala na kanita ning metung at metung king aku ing mimingat king Israel at king ila ding kanakung memalen. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.zNmJ"Dinan ku lang gabun a mataba at angganan ku na ing danup king bansa. E da na la insultuan pa ding aliwang bansa.7MgJ"E da na la kapilan man lupigan pa ding bansang paganu at ding malyap at mabagsik a animal at e da na la paten at kanan. Mibiebie lang payapa at ala nang mamatakut pa karela.L3J"Mamunga la ding tanaman, mika pupul karing marangle at ing balang metung mibiebie yang payapa king sarili nang bansa. Potang patluran ku na la ding tanikalang makagapus karing taung kanakung pinili at ibulus ku la karetang menipus karela, kanita ra akilala king aku ing Ginu.7KgJ"Bendisyunan ku la at paintulutan ku lang mibiebie makapaligid king banal kung bunduk-bundukan. Bendisyunan ku la karin king kapamilatan na ning uran potang kailangan da iti.}JsJ"Gawa kung kasunduan a kayabe ra a munie katibayan king karelang kaligtasan. Ilako ku la king bansa ding sablang mabagsik a animal ban mangabiayan la ding kanakung tupa king mitmung kapayapan karing marangle, at makapagkera la karing kagubatan. IJ"Aku, ing Ginu, ing maging Dios da at metung a ari a kalupa na ning talasuyu kung i David ban maging pamuntuk da. Aku ing migsalita.sH_J"Dinan ku lang ari a kalupa na ning talasuyu kung i David ban maging bukud dang pastul at e na la paburen./GWJ"Oneng sagipan ku la ding kanakung tupa at e ku paintulut ing malapastangan la pa. Atulan ke ing balang metung karing tupa ku at ikalilua ke ing mayap ketang e mayap.XF)J"Penulak yu la king lele ding masakit at peniagu yu lang pepalakuan king kawan.zEmJ"Inya ngeni, aku, ing Ginung Dios, sasabian ku kekayu king aku ing matul kekayung tupang masikan at tupang maina.wDgJ"Ding aliwa kung tupa ila ding mamangan ketang dikut a pindamusak yu at ilang miminum king danum a birakan yu.0CYJ"E kayu matulang mamangan king pekamasanting a dikut; pandamusakan yu pa itang e yu agisan pengan! Inuman yu ing malino danum at buburakan yu itang e yu agisan ininum!EBJ"Inya ngeni, kakung kawan, aku ing Ginung Dios, sasabian ku kekayu king ukuman ke ing balang metung kekayu at ikalilua ke itang mayap king e mayap, ikalilua ku la ding tupa karing kambing.kAOJ"Panintunan ku la detang mebating, ibalik ku la detang melili, uluan ku la ding mesugat, at pakayapan ku la detang ating sakit; oneng paten ku la detang mataba at masikan, uling aku metung kung pastul a darapat ketang matulid.@J"Aku mismu ing maging pastul da ring kanakung tupa, at panintun ku lang lugal a pipagpaynawan da. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.?)J"Paintulutan ku lang manyibsiban king sagiwang dikut karing bunduk at kapatagan at karing sablang malabung a pipagpastulan ning bansang Israel.e>CJ" Ilako ku la karing bansa da ring dayuan; tipunan ku lang miyabe-abe at ibalik ku la king sarili dang bansa. Tairan ku lang magbalik karing bunduk at karing batis na ning Israel at idala ku la karing pastulan a malabung.f=EJ" Nung makananu na lang panintunan ning pastul ding tupang misalbag at kaybat tipunan na la, makanyan munaman ing daptan ku. Kuanan ku la karing miyayaliwang lugal nung nu la mikalat kanitang aldo ning dalumdum at kasiran.i<KJ" Aku, ing Ginung Dios, sasabian ku kekayu king aku ing lumingap karing tupa ku at ingatan ku la.(;IJ" Aku, ing Ginung Dios, papasiag ku king aku ing kekayung kalaban. Ilako ku na la kekayu ding tupa ku at e da na kayu kapilan man paintulutan maging pastul da; e ku na paintulut king ing sarili yu ya mung bukud yung lingapan. Iligtas ku la ding tupa ku at e ku ipaintulut ing kanan yu la.5:eJ" Inya ikayung pastul, makiramdam kayu kanaku."9=J"Kabang aku ing Dios a mabie, mayap ing makiramdam kayu kanaku. Lisuban da la ring mabagsik a animal ding kanakung tupa; pete da la at pengan uling ala lang pastul. E da la pigkapilitan penintun ding kanakung pastul ding tupa. Ing sarili da ya ing lilingapan da at aliwa ding tupa.U8#J"Ngeni, ikayung pastul, aku ing Ginu, makiramdam kayu king sabian ku kekayu.87iJ"Iti ya ing sangkan nung inya gala-gala la ding kanakung tupa karing matas a bunduk-bundukan at bunduk. Mikalat la king yatu at ala metung mang migmalasakit o menintun karela.~6uJ"Misalbag la ding tupa uling ala lang pastul, at ding malyap at mabagsik a animal ila ding mekamate at mengan karela.75gJ"E yu la lingapan ding maina, e yu la pepakayap ding masakit, e yu la inulu ding mesugat, at e yu la penintun ding melili o ding mebating. Bagkus meging mabagsik kayu karela.A4{J"Inuman yu ing gatas, misusulud kayung imalan a megawa king bulbul da ring tupa, at pupulkeruan ye ing masanting diling tupa ban kanan ye. Oneng e yu la kapilan man lingapan ding tupa.3'J"Ngana, Anak ning tau, magsalita kang laban karing pamuntuk na ning Israel. Sabian mu ing ula karela at king aku, ing Ginung Dios, pasabi ku karela king miyatulan na la bilang pastul ning Israel! Lilingapan yu ing sarili yu, oneng e yu la kapilan man lingapan ding tupa. 6x~T}]|R{zyy2xTw1w$v\utrssr q_pXonnWm lkkj#iuhwggfe&d\cjbM`__^^:]I\8[ZZtYYuXX1WVUUTT?SbRQPPUONNMMrLLBKJ%II HfHYHLGG5FSEsDDGCBvAb@?>=<;n::Y9-87*6g55144433-2+100%/<. -I++*)((_''#%%$}$#""4!!5W%N0S D  L y64 aJ.Neng Aldo ning Sabbath, iyain na la ning prinsipi ding anam a biserung tupa at ing metung a lalaking tupa a paraparehung alang dipektu. Deti ain lang durulukan kabilugan. J.Samba na la man king Ginu ding memalen neng Aldo ning Sabbath at neng Bayung Bulan, oneng keta king arap ning pasbul dalan.i KJ.Lungub ya ing prinsipi manibat king patyung atyu king kilual papunta king kuartung palub king pasbul, at talakad ya lele da ring asias ning pasbul kabang ding pari durulukan da lang kabilugan ding ain-sakripisyu na at ding ain-ning-pamisulusulu. Karin ketang pasbul ya samba at kaybat na nita lumual ne. E ya sasara ing pasbul dalan angga itang bengi.V 'J.Ngana ning Ginung Dios, Sukat yang makasara ing pasbul dalan king dane aslagan papunta king patyu kilub ding anam a aldo pamagobra. Oneng ibuklat ya king Aldo ning Sabbath at neng Piesta ning Bayung Bulan.OJ-Makanyan munaman ing isadia para king Piesta da ring Dalungdung a magumpisa king kalabing limang aldo na ning kapitung bulan. Iyain na la ning prinsipi balang aldo kilub ding pitung aldo ding makanyan munamang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, ding ain-a-durulukan kabilugan, at antimu rin ding ain-a-binutil at larung olibo.]3J-Misadia ya namang atlung pulu't pitung litrung ain-a-binutil tungkul king balang metung a toro, at para king balang metung karing lalaking tupa. Anam a litrung larung olibo para king balang toro o lalaking tupa.taJ-Kilub ding pitung aldo ning piesta, aldo-aldo yang misadiang pitung toro at pitung lalaking tupa a paraparehung alang dipektu bilang ain-a-durulukan. Misadia ya namang metung a lalaking kambing bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.(IJ-King mumunang aldo, misadia yang metung a toro ing prinsipi bilang ain-a-kapamayaran-king-kasalanan para king sarili na at para karing memalen na ning Israel.)KJ-King kalabing apat namang aldo ning mumunang bulan, pagselebran ye ing Piesta ning Pamaglagpus. E kayu mamangan tinape a ating lebadura kilub ding pitung aldo.*MJ-Makanyan munaman ing gawan na king kapitung aldo para king ninumang migkamali o mikasala king e na sasarian. King makanyan a paralan ye aingat banal ing Templo.}J-Ing pari ya ing kumang ditak king daya ning animal a ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, at ikaskas na iti karing amba da ring pasbul ning Templo, karing apat nang suluk ning altar, at karing asias na ning pasbul papunta king patyung atyu king kilub.J-Ngana pa ning Ginung Dios, King mumuna nang aldo ning mumunang bulan, kuma kayung metung a toro a alang dipektu at linisan ye ing Templo.%CJ-Katungkulan na ning prinsipi ing isadia na la ding animal a dulukan kabilugan, ing ain-a-pamangan para king piesta, king pamagselebra karing Bayung Bulan, ding Aldo ning Sabbath, at ding aliwa pang makatuldung piesta. Ya munaman ing misadia karing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, ding ain-a-binutil, ding ain-a-durulukan, at ding ain-ning-pamisulusulu ban mipatawaran la kasalanan ding memalen na ning Israel.\~1J-Sukat da lang idala ding tau ning Israel ding ain da king prinsipi na ning Israel.}J-Metung a tupa ing iyain karing balang aduang dalan a tupang papastulan karing marangle ning Israel. Gamitan la deting tupa bilang ain-a-pamangan, ain-a-durulukan, at ain-ning-pamisulusulu ban mipatawaran ing kasalanan yu. Aku, ing Ginung Dios, ing mumutus kaniti.[|/J-ing kadinalan a dake ning larung olibo a bunga da ring tanaman yu. Sukdan iti king kapamilatan na ning bat: ding apulung bat katumbas ne ning metung a homer at ing metung a homer katumbas ne ning metung a kor.l{QJ- Iti naman ing kekayung iyain: ing kanam a pulung dake ning metung a homer ning trigu at sebada, at%zCJ- Oreti ding sukat yung maging timbangan: ding aduang pulung gerah katumbas de ing metung a sekel, at ding anam apulung sekel katumbas ne ning metung a mina.7ygJ- Ing efa a gagamitan yung panakal karing bage malangi sukat neng kalupa timbang ning bat a gagamitan yung panyukad karing bage likidu. Ing opisyal a panyukad ya ing homer. Ing pagbasian king panimbang ya ing homer. Katumbas ne niti ding apulung efa, at ding apulung efa katumbas da la ring apulung bat._x7J- Kailangan ing ustu la king sukad at king timbang ding kekayung panyukad at timbangan.1w[J- Ngana ning Ginung Dios, Maluat na kayung mikakasala, ikayung pamuntuk ning Israel! Ituknang yu na ing kekayung pamanampalasan at pamanalipusta. Daptan yu itang matulid at maka-hustisia. E yu na la pasibayung tatabi ding memalen ku karing gabun da. Aku, ing Ginung Dios, ing sasabi kaniti kekayu."v=J-Iting loting iti ya ing dake na ning prinsipi king bansa ning Israel ban e na na la ligaligan kapilan man ding tau at ding aliwa pang tribu ning Israel.OuJ-Mikawani kayu munamang metung a loti para king prinsiping pamuntuk ning Israel. Itang dake a atyu bandang albugan ning sagradung lugal at ning bandi ning siudad at mamabut king Dagat ning Mediteraneo, at itang atyu bandang aslagan at mamabut king ilug. Kasing dagul ne niting loti ing dake na ning balang metung karing tribu.EtJ-Siping na niting banal a lugal a makatutuk kanaku, sukad kayu pang loti a labing anam a kilometru king kaba at atlung kilometru king lualas. Para karing memalen na ne man ning Israel iti.RsJ-Itang kapitna a maki sukad munamang labing anam a kilometru king kaba at anam a kilometru king lualas para kareta yang Levitang pari a magobra king Templo. Mitatag lang balen karin ban pituknangan da.!r;J-Iti ya ing maging banal a dake king bansa a makatutuk para karing paring susuyu king Ginu king Templo. Karin da la italakad ding bale ra at ing Templo.qJ-Sukad kayung labing anam a kilometru king kaba at anam a kilometru king lualas para king Templo, ing Kabanal-banalan a Lugal.;poJ-Kailangan keting lugal ing aduang dalan limang pulu't siam a metru kuadradu para pitalakaran king Templo a makapadurut king patyung sukad aduang pulu't anam a metru king lualas.o -J-Potang pipitnan-pitnan yu ne ing bansa para ibie ing dake na ning metung at metung karing tribu, mikawani kayung metung a dake para king Ginu. Kailangan ing labing anam yang kilometru king kaba, at labing adua yang kilometru king lualas. Maging sagradu ya ing lugal a iti.qn[J,E la sukat mangan ding pari karing ayup o animal a kabud na mete o piglapak da ring kalupa rang animal.wmgJ,Karapatdapat ya karela ing mayap diling mumunang bunga da ring tanaman at ding makabukud a ain da ring tau. Itang mumunang tinape a alutu da ring tau sukat deng ibie karing pari at ing bendisyun manatili karing pibalebale da ring minain.Tl!J,Ila ding mangan karing ain-a-binutil, karing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, at karing ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan. Maging bandi ra ing sablang bage king Israel a mitalaga para kanaku, ing Ginu.wkgJ,Aku mu ing bukud dang dake mana ding pari; e la sukat mikakapibandian king Israel. Aku mu ing dake rang mana.QjJ,at kaybat na nita munta ya king patyung atyu king kilub ning Templo at miyain yang ain-sakripisyu para king pangadalise na ban makasuyu yang pasibayu king Templo. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.Ai}J,Potang melinis neng pasibayu, manaya ya pang pitung aldoRhJ,E na sukat dirinatan ning pari ing sarili na king kapamilatan na ning pamaglapit king taung mete, subali mu nung iti tata ne o ima ne o anak ne o kapatad neng lalaki o kapatad neng babaing e talasawa.g%J,Ila ding munie kayatulan king nanumang e pamikakaintindi ketang banal at ning e banal, agpang karing kakung kautusan. Sukat da lang ipatupad ding tikda kung piesta, agpang king kanakung patakaran at tuntunan, at sukat da lang papanatilian banal ding Aldo ning Sabbath.~fuJ,Sukat da lang ituru ding memalen ku ing pamiyaliwa na ning banal at ning e banal, at ning malinis at ning e malinis.&eEJ,E la sukat makiasawa karing babaing mebalu o karing diborsiada. Bukud lang makapakiasawa karing dalagang Israelita a birhen pa o karing mebalu da ring pari.NdJ,E la sukat miminum alak bayu la lungub king patyung atyu king kilub.xciJ,E la sukat pasatsat a buak ban makalbu la o magpakabang buak. Kailangan ing kasantingan ing urud ning buak da.b#J,Potang munta la king patyung atyu king kilual nung nu la karin ding tau, sukat dang ilukas ing imalan a ginamit da inyang sinuyu la kanaku king Templo at lakuan da iti king sagradung kuartu. Misulud lang aliwang imalan ban e la manasakit ding taung makatagkil karela.]a3J,Misulud lang turban at salol a linen ban e la mipawas, oneng e la gagamit sinturun.`yJ,Kailangan ing misulud lang linen a imalan neng lulub la king pasbul dalan papunta king patyu a atyu king kilub ning Templo. E la sukat misusulud imalan a lana neng gagampanan da ing karelang katungkulan king patyu a atyu king kilub o king Templo.m_SJ,Ila mung makalub king Templo at makalapit king kanakung lamesa at mangasiwa king pamanyamba kanaku.+^OJ,Ngana ning Ginung Dios, Oneng ding pari a pamilya nang Zadok ning tribu nang Levi, ding tinupad king karelang katungkulan king mitmung katapatan king Templo kanitang gilutan da ku ding Israelita, makalapit la kanaku ban sumuyu. Malyari lang talakad arapan ku ban miyain ain a taba at daya.g]GJ,Makanyan man, gawan ku lang kasaup tungkul king karaniwan a obra a sukat marapat king Templo.L\J, E la malyaring lumapit kanaku ban sumuyu kanaku bilang pari o makalapit man karing bage sagradu o lungub king Kabanal-banalan a Lugal. Sukat dang pibatan ing makasumaming kamarinayan a depat da.[!J, Wa, parusan ku la uling ila ding mengasiwa king pamanyamba rang idolo ding tau, at iti ing meging dalan na ning pamikasala na ning Israel.iZKJ, Makanyan man, malyari lang sumuyu king kakung Templo, magbante karing pasbul dalan ning Templo. Paten da la ring animal para dulukan at iyain deting ain da ring tau. Ila naman ding mag-asikasu karing tau bilang kasuyuan da.2Y]J, Ngana pa ning Ginu, Parusan ku la ding Levitang meko marayu kanaku, detang ginulut kanaku king kapamilatan na ning pamanyamba rang idolo kanitang ginulut ya ing Israel._X7J, Inya aku, ing Ginung Dios, sasabian ku king ala nang dayuan a e mesirkunsisyun at ating marinat a isip at pusu ing malyaring milub king Templo, agyang pang dayuan lang mekipamalen na karing memalen na ning Israel.oWWJ,Lugal king ikayu ing manibala karing bage banal a mitalaga para kanaku, penibala yu la karing dayuan.PVJ,Mesalaula ya ing Templo ku uling peintulutan yu lang linub ding dayuan a e mesirkunsisyun at ding marinat a pamisip at pusu inyang inain yu ing taba at ing daya da ring animal para ain-sakripisyu. Inya dinatan de ing Templo ku. At ikayu naman, subali pa karetang bage makasumaming depat yu, lebagan ye pa ing kakung kasunduan.;UoJ,At sabian mu karing masias a buntuk nang memalen ning Israel ing anti kaniti: ing Ginung Dios sasabian na, Memalen ning Israel, tuknang na kayung darapat karing bage makasumami..TUJ,Kanita ngana ning Ginu kanaku, Anak ning tau, pakalawan mu at pakatingiran ing sablang akakit mu at daramdaman, uling sabian ku la ngeni keka ding sablang patakaran at tuntunan tungkul king Templo ku. Pilinan mu lang masalese detang karapatdapat a lungub king Templo at detang e sukat lungub.dSAJ,Kaybat na nita, tiki na ku niting lalaki ketang pasbul dalan dane norti ning arap ning Templo. Miglalawe ku at ikit ke ing Templo ning Ginu; mitmu ya king makasilo nang aslag ning panga-atyu na. Migsakab ku king gabun.!R;J,Bukud mung ing kasalukuyan a prinsipi ing makapunta karin ban mangan king arapan ku, ing Ginu. Lungub ya at lumual ketang pasbul ning kuartung maragul.EQJ,Kanita ngana kanaku ning Ginu, Manatili yang makasara iting pasbul dalan. Alang makadalan keti, uling aku, ing Ginung Dios ning Israel, dinalan na ku keti. Sukat yang manatiling makasara.P J,Kaybat na nita, binalik na ku niting lalaki ketang pasbul dalan king kilual ning dane aslagan ning Templo. Makasara ya ing pasbul dalan.}OsJ+Kalabas da reting pitung aldo, itang kawalung aldo at ding tuki-tuki nang aldo, iyain da na la ding pari king altar ding ain-a-durulukan at ain-ning-pamisulusulu da ring tau. At aku naman tanggapan da kayu. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.mNSJ+Kilub ding pitung aldo, sukat deng linisan at isadia de ring pari ing altar ban mitalaga ya kanaku.MJ+Aldo-aldo, kilub ding pitung aldo, miyain kang metung a kambing, metung a toro, at metung a lalaking tupa a paraparehung alang dipektu.tLaJ+Iyain mu la kanaku, ing Ginu; ding pari ilang mamubud asin kareti at dulukan da la bilang ain para kanaku.KyJ+Potang medalise ne ing altar, iyain mu ne kanita ing torong alang dipektu at ing lalaking tupa a ala munamang dipektu.5JcJ+King kaduang aldo, iyain me ing lalaking kambing a alang dipektu para ain-kapatawaran-king-kasalanan. At sukat yang madalise ing altar kalupa na inyang miyain ya ing toro.xIiJ+Kuanan me ing toro ning ain-a-kapamayaran-king-kasalanan at dulukan ketang lugal a mepili lual na ning Templo.>HuJ+Kuma kang ditak king daya ning toro at ibili mu karing apat nang sagu ning altar, karing apat nang suluk, at king makapadurut a pasamanu. Alinis mu ne kanita at aitalaga ing altar.aG;J+Detang pari a ibat king pamilya nang Zadok ning tribu nang Levi ila mung bukud makalapit king arapan ku ban sumuyu. Aku, ing Ginung Dios, ing mumutus kaniti. Dinan mu lang toro para ain-a-kapamayaran-king-kasalanan.F)J+Kaybat na nita, ngana kanaku ning Ginung Dios, Anak ning tau, makiramdam ka king sabian ku keka. Potang megawa ne ing altar, italaga me kanaku king kapamilatan na ning pamanduluk karing ain-sakripisyu at pamipisik king daya da ring animal a miyain bilang ain-sakripisyu.'EGJ+Kuadradu ya naman itang dake na king libutad; adua yang pulu't apat a talampakan king mingangatba nang dake, at atin yang pasamanu king makalual nang danggut a sukad apulung pulgada. (Adua yang pulung pulgada ing paligi.) Atyu la king dane aslagan detang balitang a papunta king altar.eDCJ+Kuadradu ya ing babo na ning altar; adua yang pulung talampakan king mingangatba nang dake.'CGJ+Iting dake na babo nung nu da la durulukan ding ain-sakripisyu pitu yang talampakan king katas. Makatas lang bagya ding apat nang sagu kesa ketang king babo.LBJ+Apat yang talampakan king katas ing altar manibat lalam angga babo ing mababa nang diling dake. Makayatras yang aduang pulung pulgada makapadurut manibat king danggut ing tutuki nang dake, at pitu yang talampakan king katas. Makayatras ya namang aduang pulung pulgada makapadurut manibat king danggut ing katuki nang dake.1A[J+ Ila deti ring sukad ning Templo agpang ketang panyukad a megamit king pangasukad ning Templo: atin yang paligi king makapadurut king talpakan ning altar. Adua yang pulung pulgada king kalalam at aduang pulung pulgada ya naman king lualas at atin yang pasamanu a sukad apulung pulgada king katas.+@OJ+ Iti ya ing kautusan tungkul king Templo: ing sablang lugal a sakup na king taluktuk ning bunduk sukat tunggen banal. Wa, iti ya ing kautusan tungkul king Templo.&?EJ+ Nung mangapakarine la, ilarawan meng masalese ing Templo: ing anyu na, ing kaayusan, ding piluluban at pilulualan na, at ing heganaganang bage para king Templo. Ipabalu mu la karela ding sablang patakaran na at kautusan at isulat mu la king akakit da ban atuntunan da la at agampanan.a>;J+ Ngana pa ning Ginu kanaku, At ika naman, O anak ning tau, ilarawan mu ne man iting Templo karing memalen na ning Israel. Paburen mung pagaralan de ing planu na. Paburen mung mipakarine la king depat dang pamikasala.'=GJ+ Inya ngeni sukat na lang tuknang sasamba karing idolo at ilako ding bangke da ring karelang ari. At aku naman manuknangan kung kayabe ra king kapilan pa man.<J+Deting mesabing ari ila ding mitalakad amba at asias pasbul lele na ning kanakung Templo at metung yang pader ing pilatan. Lepastangan de ing banal kung lagyu king kapamilatan na ning makasumaming bage depat da. Inya naman gisan ku lang pete uli na ning mua ku.B;}J+Ngana kanaku, Anak ning tau, iti ya ing kanakung tronu at iti ya ing talpakan kung bitis. Iti ya ing maging tuknangan ku libutad da ring Israelita. E da ne lapastanganan pa maging ila o ding karelang ari ing banal kung lagyu king kapamilatan na ning pamanyamba rang idolo o ding bangke da ring karelang mete ari.:J+Makatalakad ya kanita siping ku ing lalaki inyang atin kung dimdam a siwalang makipagsalita kanakung manibatan king Templo.$9AJ+Kaybat na nita, telakad na ku ning espiritu na ning Ginu at linub na ku ketang patyu king kilub. Kinatmu ya ing Templo king makasilo nang aslag ning Ginu.8wJ+Linub king Templo iting makasilo nang aslag ning Ginu king kapamilatan na ning pasbul dalan a atyu king dane aslagan.[7/J+Kalupa ne niting vision itang vision a ikit ku inyang dinatang ya ban lasakan ne ning Dios ing siudad ning Jerusalem. Kalupa nia naman itang vision a ikit ku karin king Ilug ning Kebar. Migsakab ku king gabun.]63J+Karin ke ikit daratang ibat king aslagan ing makasilo nang aslag ning Dios ning Israel. Mengari ya ing siwala na king dabungbung ning alun ning dagat. Maslag yang maslag ing yatu uli na ning makasilo nang aslag._5 9J+Kaybat na nita, tiki na ku niting lalaki ketang pasbul dalan a makayarap king aslagan./4WJ*Inya sikdan ne ing makapadurut a makabakud pader; walu yang dalan apat apulung talampakan king misusumangid. Ing pader ya ing mikakalilua king banal at king e banal. 3 J* 2 J*!1;J*Kaybat sikdan ne ing dane norti, ing dane mauli, at ing dane albugan, at ikit na king paraparehu la sukad: tia walung dalan apat apulung talampakan la.o0WJ*Sikdan ne king panyukad na ing dane aslagan, at ikit na king walu yang dalan apat apulung talampakan.!/;J*Inyang ayari na neng sikdan niting lalaki ing kilub ning Templo, tiki na kung linual king pasbul dalan dane aslagan, at sikdan ne ing lual ning Templo.j.MJ*Potang linub la king lugal a iti e la malyaring lumual king patyu a e menaliling imalan. Lakuan da kareting kuartu ing sinulud dang imalan king pamaniuyu king Ginu. Aliwa ya ing isulud dang imalan neng makiabe la kareng tau.)-KJ* Ngana kanaku niting lalaki, Parehu lang sagradu deting gusali. Keti da la kakanan ding pari a lulub king arap ning Ginu ding sagradung dake ra king ain. Keti da la naman darala ding pari ding sagradung ain antimo ding ain-a-kapamayaran-king-kasalanan o ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan. ,J* Ating pasbul lalam da ring kuartung atyu king dane mauli ning gusali, ketang danggut king aslagan nung nu ya magumpisa ing pader.+/J* King arap da ring kuartu ating pidadalanan a kalupa na nitang king dane norti. Kalupa ne sukad, disenyu, at kalupa na la naman ding piluluban na.*J* King dane mauli ning Templo atin pang aliwang gusali a e masyadung marayu ketang gusaling atyu king dane albugan ning Templo.)5J* Lalam da reting kuartu ning bandang aslagan ning gusali nung nu ya magumpisa ing pader ning patyu, ating pidadalanan papunta king patyung atyu lual. ( J* 'J*Walu yang pulu't apat a talampakan king lualas itang pader king lalam, kapitna ne ning kabilugan nang kaba. Atin yang kuartu itang kapitnang mitagan a walung pulu't apat a talampakan. Atin ya namang kuartu itang palapag king babo king kekaban na ning gusali.&J*Ala lang asias ding kuartung atyu karetang atlung palapag, anti detang kuartu karing aliwang gusaling makatalakad king patyu king lual.|%qJ*Malati la ding kuartu ning katlung palapag kesa karetang king mumuna at kaduang palapag uli na ning makayatras la.0$YJ*Ketang dane norti ning gusali ating pidadalanan a sukad labing anam a talampakan king lualas, at dinalan anam apulu't walung talampakan king kaba at karin ya luluban.Q#J*Makayarap ya itang metung nang kasumangid ketang beranda a ating atlung pulu't apat a talampakan king lualas a atyu king lele ning Templo. Makayarap ne man itang kasumangid na ketang lugal a maka sementu ning patyung atyu king kilual. Atin yang atlung palapag; mas mayatras ya ing palapag a atyu babo kesa ketang atyu lalam na.~"uJ*Iting gusali dinalan anam apulu't walung talampakan ya king kaba, at walung pulu't apat yang talampakan king lualas.X! +J*Kaybat na nita, tiki na ku niting lalaki king patyu king kilual at linub na ku ketang gusaling atyu dane norti na ning Templo. E ya marayu iti ketang gusaling atyu king danggut ning dane albugan ning Templo.{ oJ)Atin lang awang ding misusumangid nang dake niting kuartu, at mipalamutian lang tanaman a palma ding dingding na.FJ)Atin lang makadukit a palmang tanaman at kerubin ding pasbul na ning Banal a Lugal at antimu rin karing dingding na. Atin munamang dutung a panakap lual na ning pasbul ning kuartung palub.kOJ)Tidua la ding pasbul at balamu pamepe la neng bubuklatan la king libutad a ating tiduang bisagra.*MJ)Ating pasbul king danggut na ning pidadalanan papunta king Banal a Lugal, at atin munaman king danggut na ning pidadalanan papunta king Kabanal-banalan a Lugal. J)altar a megawa king dutung. Lima yang talampakan king katas, at apat yang talampakan king lualas. Dutung la ngan ding bitis na niti, at antimu rin ing talpakan na at ding dingding na. Ngana niting lalaki kanaku, Iti ya ing lamesang atyu arapan na ning Ginu.veJ)Kuadradu la ding amba da ring pasbul ning Banal a Lugal. King arap ning Kabanal-banalan a Lugal ating balamunUJ)Manibat king suelu angga king babo da ring pasbul makadukit la ding kerubin at ding tanaman a palma.MJ)ing metung lupa ne ning tau, at ing metung lupa ne ning leon. Migugulutan la deti at parehu lang makabalikid king tanaman a palma. Iti ya ing larawan a makadukit karing sablang pader ning Templo.q[J)Salit-salit la ding dinukit a palma at kerubin. Atin yang aduang lupa ing balang metung karing kerubin:J)Makatapal la ding pader kilub ning Templo karing medukit a palmang tanaman at karing kerubin a kasing katas da ring pasbul.MJ)makatapal la ngan king tabla manibat king suelu angga karing awang.veJ)Sikdan nia naman ing kaba ning gusali king bandang albugan pati ding kuartu king mingatba, at ikit na king dinalan anam apulu't walu ya namang talampakan. Ing kuartung palub ning Templo, ing Banal a Lugal, at ing Kabanal-banalan a LugaltaJ)Dinalan anam apulu't walung talampakan ya munaman ing pilatan manibat king arap ning Templo at ning patyu. J) Kaybat na nita, sikdan ne niting lalaki ing lual ning Templo, at ikit na king dinalan anam apulu't walung talampakan ya king kaba. At dinalan anam apulu't walung talampakan ya munaman manibat king gulut ning Templo angga king gusali a atyu king dane albugan.lQJ) Ating gusali a makayarap king patyu king dane albugan ning Templo. Dinalan limang pulu yang talampakan king kaba, at dinalan labing anam yang talampakan king lualas. Siam lang talampakan king kapal ding pader nang makapadurut."=J) Ating pasbul king dane norti at king dane mauli. Parati la deting makabuklat, at walu yang talampakan ing lualas ning beranda a makapadurut king Templo.!;J) Pilatan na ning beranda at ding gusaling gagamitan da ring pari ating bakanting lugal a sukad atlung pulu't apat a talampakan king paligid ning Templo.BJ) Walu yang talampakan king kapal ing pader da ring kuartu.ucJ)Kaybat na nita, ikit kia munaman king Templo ing makatas at makapadurut a beranda. Walu yang talampakan king makapadurut at apulu yang talampakan king katas manibat king gabun, at kapante de ring pundasyun da ring kuartu a makapaligid. {J)Inya neng lawan me king lual ing Templo, balamu mo paraparehu ya kapal manibat king lalam angga king babo. Lual da reting kuartu ating aduang malualas a eran a makapakat king lual ning pader. Iti ya ing pidadalanan papunta kareting atlung palapag. Mas maragul la ding kuartung atyu king pekamatas a palapag, at antimu rin ing katuki na kesa ketang atyu king mumunang palapag. )J)Atyu la deting kuartu karing atlung palapag a ating atlung pulung kuartu king balang palapag. Mas maimpis la ding makalual nang pader ning Templo king balang palapag kesa king palapag a atyu lalam, inya malyari lang magsandal ding balang kuartu king pader a alang sapnu.m SJ)Kaybat na nita, sikdan ne niting lalaki ing kapal ning pader ning Templo; apulu yang talampakan king kapal. King makapadurut nang pader ning Templo ating misiping-siping a mangalating kuartung tia pitung talampakan king lualas.E J)Sikdan ne ing kuartu; atlu yang pulu't apat a talampakan; kuadradu ya. Atyu iting kuartu sumangid ning kuartung atyu king libutad. Kanita ngana kanaku, Iti ya ing Kabanal-banalan a Lugal.l QJ)Kaybat na nita, minta ya king kakilubkiluban a kuartu. Sikdan ne ing pidadalanan na niti; atlu yang talampakan king katas at apulu yang talampakan king lualas at labing adua yang talampakan king kapal ding mingatba nang pader.lQJ)labi yang walung talampakan king lualas, at walu lang talampakan king kapal ding mingatba nang pader. Sikdan nia naman ing kuartu; anam yang pulu't walung talampakan king kaba at atlu yang pulu't apat a talampakan king lualas. J)Kaybat na nita, tiki na ku niting lalaki king Banal a Lugal ning Templo. Sikdan ne ing pidadalanan; apulu yang talampakan king katas atU#J(1Atlu yang pulu't apat a talampakan king lualas at aduang pulung talampakan ya katas ing balitang papunta king kuartung palub. Atin munamang aduang asias a maragul a makatalakad mingatba ning pidadalanan.ykJ(0Kaybat na nita, tiki na ku niting lalaki king kuartung palub king Templo. Sikdan ne ing pidadalanan; siam yang talampakan king katas at adua yang pulu't apat a talampakan king lualas, at lima lang talampakan kapal ding mingatba nang pader.)KJ(/Sikdan ne niting lalaki ing patyu king kilub; dinalan anam apulu't walung talampakan ya; kuadradu ya. Atyu king dane albugan ing Templo at ating altar arap na.q[J(.at ita namang kuartung makayarap king dane norti para kareta yang pari a manibala king altar. Lahi na lang Zadok ding sablang pari. Ila mung bukud karing lahi nang Levi a mipaintulutan makalapit king arapan na ning Ginu ban sumuyu.zmJ(-Ngana kanaku niting lalaki, Ing kuartung makayarap king dane mauli para kareta yang pari a manibala king Templo,J(,Kaybat na nita, tiki na ku niting lalaki king patyung atyu king kilub. Karin ating aduang kuartu: makayarap ya ing metung kareti king dane mauli lele ning pasbul dalan dane norti, at makayarap ya ing metung dane norti lele ning pasbul dalan dane mauli.zmJ(+Atin lang pasamanung sukad atlung pulgada king paligid da. Kareting lamesa da bibili ing sablang karning miyain.2]J(*Apat la ing lamesa a megawa king tinabas a batu at magagamit la deti para isadia la ding ain-a-durulukan. Adua lang pulung pulgada king katas at atlu yang pulung pulgada ing kuadradu rang babo. Sisikap da la kareting lamesa ding kasangkapan a magagamit king pamakamate karing animal a miyayayain.~%J()Walu la heganagana ding lamesang magagamit para paten la ding animal a miyain; apat la ding king kilub at apat la ding king lual ning patyu.}J((King lual ning kuartu atin munamang apat a lamesa; tiduang lamesa king mingatba ning pidadalanan papunta king pasbul dalan dane norti.L|J('Keting kuartung palub ating aduang lamesa king misusumangid. Karin da la papaten ding animal a miyain ban dulukan, ding ain-a-kapamayaran-king-kasalanan o ding ain-a-kapaglarinan-king-kasalanan.{}J(&Ating kuartung makatuglung king patyung atyu king lual; makataid ya iting suglung king pidadalanan kilub dane norti. Tataglus ya king kuartung palub arap ning patyu nung nu da la lilinisan ding bangke da ring animal a miyain bilang ain-a-durulukan.>g===,z++**\)(''&%$##7""B! ~ mMPi$q)Tlq <   cbx]u-;STNgana ning ari, Purian ya ing Dios da ri Sadrac, Mesac, at Abednego! Tinubud ne ning Dios da ing anghel na at linigtas na la ding atlung lalaking manalig king Dios. E ra la pemintuan ding utus ku at teya ra ing bie ra kesa king sumuyu la at samba king ninu pa mang dios subali mu ing karela.l:QTMitipun la ding gobernador, talapanibala, tagapayu, at ding aliwa pang pamuntuk ning ari ban lawan da la ring atlung lalaking e na ananu balang ning api. E man misalabsaban ing buak da, e mesilab ing imalan da ni memaung asuk.@9yTInya linapit ya i Nebucadenesar king pasbul ning mapaling ornu at nganang minaus, Sadrac! Mesac! Abednego! Talasuyu ning Kakataskatasan a Dios! Lumual kayu keni! At agad lang linual.8%TNung makanyan, ngana ning ari, obat manakit kung apat a lalaking lakad-lakad king libutad ning api? E la makagapus, at king panakit ku e la man nananu balang at balamu anak de ring dios ing kapat a lalaki. fig,...balamu anak de ring dios ing kapat a lalaki.,(3:25)fig*e7CTKabud-abud mipalundag ya i Nebucadenesar king pangapamulala na. Nganang mengutang karing pamuntuk, E ta la wari ginapus deting atlung lalaki at inugse king mikakalukung ornu? Mekibat la, Ginapus ta la pu, Makamal a Ari.m6STKanita di Sadrac, Mesac, at Abednego a pakagapus digpa la king kalibudtan na ning mikakalukung api.+5OTUling maigpit nang inutus ning ari king gawan deng mapaling-mapali ing ornu, dilukan na la ning lablab na ding sundalus a migdala karing atlung lalaki king ornu.~4uTInya ginapus da la; ganap lang pakapiblaspakakamisadentro, pakakupia, at aliwa paat inugse da la king mapaling ornu.3TAt inutusan na la ding masikan dili karing sundalus na ing igapus da la ring atlung lalaki at iyugse la king mapaling ornu.O2TKanita mikapali ya buntuk i Nebucadenesar at melare ya lupa king mua na kari Sadrac, Mesac, at Abednego. Inya inutus na karing tauan na king ipali reng pitung besis kapali ing ornu kesa king sadia.1%TAgyang e na gawan ita, asahan yu, Makamal a Ari, king e ke samba king kekayung dios at e kami duku king gintung estatuang kekayung pepagawa.}0sTNung ing Dios a kekaming susuyuan agyu na ing iligtas na kami king mapaling ornu at king upaya yu, kanita gawan na.l/QTNgarang mekibat di Sadrac, Mesac, at Abednego, Makamal a Ari, e mi pagnasan ingatan ing sarili mi.*.MTNgeni lawan ku pin, kabud damdaman yu ing tigtigan da ring trumpeta, plauta, lira, sitara, alpa, at ding aliwa pang instrumento, duku kayu at samba king estatua. Nung e yu gawan yan, agad kayung miyugse king mapaling ornu. Isipan yu galang king atin pang aliwang dios a makaligtas kekayo?$-ATNgana ning ari, Sadrac, Mesac, at Abednego, tutu pin king e kayu bisang samba king kanakung dios at e kayu bisang duku king gintung estatuang pepagawa ko?q,[T King uli na niti, mimua ya ing ari at inutus na king idala da la arapan na ding mesabing atlung lalaki.W+'T Ating mapilan a Judio a pepanibalan yu king probinsia ning Babilonia; ila ri Sadrac, Mesac, at Abednego a lalabag king kautusan yu. E re sasamban ing kekayung dios ni duruku man king estatuang pepagawa yu.U*#T at ing ninumang e duku at samba king estatua miyugse ya king mapaling ornu.))T Ing Kekayung Kamalan pepalual yang kautusan a kabud magumpisa ing tigtigan, duku ya at samba ing balang metung at metung king gintung estatua,Z(-T Ngara kang Aring Nebucadenesar, Makamal a Ari, mananu na sanang kumaba kayu bie!n'UTKanita ra semantalanan ding mapilan karing memalen na ning Babilonia ing pakisiran da la ring Judio.F&TInyang dimdam da ing tigtigan da ring instrumento ning musika, ding taung ibat karing bansa, lahi, at salita dinuku la at simban de ing gintung estatua a pepagawa nang Aring Nebucadenesar.L%TIng ninumang e duku at samba, agad yang iyugse king mapaling ornu.$%TPakiramdaman yu ing katni da ring trumpeta, kaybat ing tigtigan da ring plauta, lira, sitara, alpa, at kaybat miyabe la ring sari-saring instrumento ning musika. Kabud magumpisa ing tigtigan, duku kayu at samba king gintung estatua a pepagawa nang Aring Nebucadenesar. #Tking masikan a bosis ing metung karing talapagbalita minie yang metung a kapabaluan. Ngana, Memalen da ring bansa, lahi, at salita!?"yTInyang mitipun na la at pakatalakad arap ning estatua,f!ETKaybat na nita, minie yang utus ing ari karing heganaganang pamuntuk king mitipun lang miyabe-abe ding gobernador, ding talapanibala, ding tagapayu, ding komisionado, ding tesoreru, ding ukum, ding mahistradu, at ding aliwa pang manimuna da ring probinsia. Kailangan dang tagunan ing pangatalaga na ning estatuang pepagawa nang Aring Nebucadenesar.P  TPepagawa yang gintung estatua ing Aring Nebucadenesar; siam yang pulung talampakan king katas at siam yang talampakan king kalapad. Pepabili ne king kapatagan ning Dura king probinsia ning Babilonia.U#T1King kayaduanan nang Daniel king ari, di Sadrac, Mesac, at Abednego megawa lang talapanibala karing miyayaliwang katatagan ning probinsia ning Babilonia; oneng menatili ya i Daniel king palasyu ning ari.U#T0Kanita dininan neng matas a katungkulan i Daniel at dininan neng dakal a makapagmulalang regalu; gewa neng talapanibala king probinsia ning Babilonia, at gewa neng pamuntuk da ring tagapayu ning palasyu.T/Ngana ning ari, Ing kekang Dios ya ing Dios da ring dios, ing Ginu da ring ginu, at ya ing babie kamalinawan karing makalihim a bage..UT.Kanita mu rin migsakab ya i Aring Nebucadenesar arapan nang Daniel. Kaybat, inutus na king dinan deng ain-a-pamangan at aliwa pang ain a katanggap-tanggap i Daniel. T-Ikit yu nung makananung ibat king matas menabu ya ing metung a batu a ala namang tinagkil, at nung makananu neng tiran ing estatuang megawa king bakal, tangsu, pila, pilak, at gintu. Ing maragul a Dios sasabian na kekayu, Makamal a Ari, ing mapalyari king daratang a panaun. Selita keng alang kulang at alang labis ing kekayung apaninap, at binie ku kekayu ing tune nang kabaldugan.jMT,King kapanaunan da ring pamuntuk a reta, mitatag yang metung a kayarian a alang kapupusan ing Dios ning banua. E ya malyaring masambut iti, nune lubus na lang lasakan ding kayarian at kaybat na nita, manatili ya kapilan man.5cT+Ikit yu naman king makasamut ya ing bakal king pila. Iti mangabaldugan king magkapilit la ding pamuntuk na ning kayarian a ita ing pisanmetungan da la ring karelang pamilya king kapamilatan ning pamiyayasawa ra, oneng e ra agawa iti antimo nung makananung e ya malyaring misamut ing bakal king pila.  T*Pawaga da ring taliring bitis a kapitna bakal at kapitna pila king atin yang dake masikan ing kayarian, at atin yang dake maina.b=T)Ikit yu naman king kapitna pila la at kapitna bakal la ding bitis ampon taliring bitis. Iti mangabaldugan king mapitna ya ing kayarian. Mika atin yang bage sikanan ning bakal, uling ating bakal a makasamut king pila.xiT(At kaybat na nita, mika kapat a kayarian; kasing sikan ne ning bakal a manaspak at mamalbal king heganagana. At nung makananu yang mamirasung mangalati ing bakal, makanyan na lang pamirasuan mangalati ampon lasawan ding minunang kayarian.$AT'Kaybat yu ating lunto aliwang kayarian; e ne kasing dagul ning kekayu at kaybat na nita ing katlu, ing kayarian ning tangsu a sumakup king mabilug a yatu.s_T&Gewa na kayung talapanibala karing tau king yatu at karing animal ampon ayup. Ikayu itang buntuk a gintu."=T%Makamal a Ari, ikayu ing maragul dili karing heganaganang ari. Gewa na kayung ari ning Dios ning banua at dininan na kayung upaya, sikanan, at dangalan.fET$Iti ya ing kekayung apaninap, Makamal a Ari. Ngeni sabian ku naman kekayu ing kabaldugan na.#T#Kanita mu rin, misambulat ing bakal, ing pila, ing tangsu, ing pilak ampon ing gintu at meging anting alikabuk king pidadaran neng kaleldo. Pinaid na ngan ning angin at alang bakas a melakuan. Oneng meragul yang anting bunduk ing batu at tikpan ne ing mabilug a yatu.%CT"Kabang lalawan ye, mibagsak ya ing maragul a tipak a batu agyamang alang tinagkil, at digpa ya karing bitis a bakal ampon pila ning estatua at mebalbal la.U#T!bakal la ding bitis na, at megawa la king bakal at pila ding talampakan na.'T Megawa ya ing buntuk na king purung gintu; megawa ya king pilak ing salu na at ding gamat na, tangsu ya ing awakan na ampon ding balakang na,$ ATMakamal a Ari, king kekayung paninap ikit yeng makatalakad arapan yu ing metung a maragul a estatua; masala ya ampon maningning at makatakut yang lalawan.p YTNgeni, mipabalu ya kanaku ing bage makalihim, e uling mas biasa ku karing aliwa, ban kanita malyari neng abalu ning Kekayung Kamalan ing kabaldugan ning kekayung apaninap, at aintindian yu la ding bage a dinatang king kaisipan yu.; oTMakamal a Ari, kabang matudtud kayu, apaninap yu ing bage tungkul king panaun a daratang at pepakit na kekayu ning Dios a papabalu karing bage makalihim: itang bage a mapalyari.p YTOneng ating Dios king banua a pepabalu karing bage makalihim. Makamal a Ari, pepayabut na kekayu ning Dios ing mapalyari king panaun a daratang. Ngeni sabian ku ne kekayu ing apaninap yu, ing vision a ikit yu kabang matudtud kayu. TMekibat ya i Daniel, Makamal a Ari, alang biasa, salamangkeru, mamamanula o astrologo a malyaring makapagsalita kekayu tungkul kanyan. TNganang sinabi ning ari kang Daniel (a mayayaus munamang Beltesasar), Malyari meng sabian at ibie kabaldugan ing kanakung apaninap?b=TAgad-agad neng delang Ariok i Daniel king arapan ning Aring Nebucadenesar. Nganang migsalitang Ariok king ari, Atagpuan ke ing metung karing bihag tamung Judio a malyaring makaibie kamalinawan king kekayung apaninap.ucTInya minta ya i Daniel kang Ariok, ing inutusan ning ari a makamate karing mangabiasa na ning Babilonia. Ngana, E mu la pa papaten ding mangabiasa na ning Babilonia. Ituki mu ku at sabian ke king ari ing kabaldugan na ning apaninap na.ETO Dios da ring kakung makatua, pupurian da ka at parangalan. Dininan mu kung kabiasnan at sikanan; pekibatan mu ing kakung panalangin, at pepakit mu kekami nung nanung sabian mi king ari.TYa ing papabalu karing bage lihim ampon mangalalam; balu na itang makasalikut king karalumduman, at ya mismu makapadurut ya king sala.+TAtyu la king gamat na ding oras at ding panaun; ya ing tutuldu karing ari, at ya naman ing mikukuldas kareti. Ya ing babie kabiasnan at beluan.J TBiasa ya ing Dios at mayupaya ya! Purian ya king kapilan pa man.)TKing bengi mu ring ita mipabalu ya ing misteryu kang Daniel king kapamilatan na ning metung a vision. At pinuri ne ing Dios ning banua. Ngana,?wTSinabi na karela king manalangin la king Dios ning banua ban maniawad saup tungkul king misteryu ning peninap ning ari ban e la mate at ding aliwa pang mangabiasa na ning Babilonia.TKaybat na nita, minuli ya bale na i Daniel at belita na karing kakaluguran nang di Ananias, Misael, at Azaria nung nanu ing milyari.[~/TKanita mu rin agad yang meko i Daniel at mekapaniawad yang kapaintulutan king palasyu king mirinan ya pa sanang ditak pang panaun ban kanita malyari nang asabi king ari nung nanu ya kabaldugan ing apaninap na.'}GTkitang na kang Ariok nung nanu ing sangkan obat pepalual ne ning ari ing anti kanitang kabagsik a kautusan. Inya sinabi nang Arioc kang Daniel ing mepalyari.|%TKanita pintalan neng Daniel i Ariok, ing kumander da ring guardia na ning ari a miyutusan ganap king pamakamate. Pekaingat nang migsalita atc{?T Inya miparala ya ing kautusan para paten la ngan pati na i Daniel at ding kakaluguran na.zwT King pekibat da, mibua ya mua ing ari at inutus na ing paten la ngan ding mangabiasa na ning kayarian ning Babilonia.0yYT Tutu yang mabayat ing kayaduanan ning Kekayung Kamalan. Ala metung mang makagawa kaniti para kekayu subali mu ding dios, at e la manuknangan deti libutad da ring tau.bx=T Pekibat ding Caldeo, Ala metung mang tau king yatu a malyaring sumabi kekayu king buri yung abalu. Ala pang ari, agyang pang ing pekamayupaya, a miniawad anti kanyan karing mamamanula, salamangkeru, at karing Caldeo.Bw}T king ibie ku kekayu ngan ing parusa, nung e ye sabian kanaku ing apaninap ku. Pikayari yu king isundu yu ing pamagsalitang kalaraman kanaku uling asahan yu king ibayu na la ning panaun ding dakal a bage. Sabian ye kanaku ing apaninap ku, at kanita abalu ku king malyari yu namang sabian ing kabaldugan na kanaku.vTKaniting pekibat da, ing ari sinabi na, Ngaku na eh! Pakikuanan yu mung mika panaun kayu, uling apansinan yu king inari ku na king lub ku u TPasibayu reng pekibatan ing ari. Ngara, Nung sabian ya mu kekami, Makamal a Ari, ing apaninap yu, ibie mi ya kabaldugan kekayu.1t[TNung malyari yeng sabian at ibie kabaldugan, dinan da kayung regalu at maragul a dangalan. Ngeni, sabian ye kanaku nung nanu ya ing paninap at nung nanu ya kabaldugan.as;TNgana ning ari karela, Inari ku na king lub ku king sukat yeng sabian kanaku ing paninap at kaybat ibie ye kabaldugan kanaku. Nung e yu agawa iti pamaklian da kayu bitis ampon gamat at paglasakan ku la ding bale yu.@ryTPekibatan de ing ari king salitang Aramaico. Ngara, Makamal a Ari, mananu na sanang ing Kekayung Kamalan mie ya kapilan man. Sabian yu ing peninap yu at ibie mi ya kabaldugan kekayu.lqQTngana karela, Maliligalig ku kaisipan tungkul king apaninap ku. Buri kung abalu ing kabaldugan na.?pwTInya pepayaus na la ding mamamanula na, ding salamangkeru, ding enkantador, at ding Caldeo ban datang la at ipalino ra ing peninap na. Inyang dinatang la at tinalakad arap ning ari,o !TMeninap ya ing Aring Nebucadenesar. Milyari iti king kadua nang banua ning pamag-ari na. Tutu yang meligalig angga king e ya mipapatudtud.mn UTMenatili ya i Daniel king palasyu angga na inyang lisuban neng Aring Ciro ning Persia ing Babilonia.@m {TAgyang nanu ing ikutang ning ari o problemang iyapag na, balu ra deting apat maygit apulung besis kesa king balu na ning ninumang mamamanula o salamangkeru king mabilug nang kayarian.)l MTPekipagsalitan na la ngan ning ari at mebaldug ya lub kari Daniel, Ananias, Misael, at Azaria maygit karing aliwa. Inya meging miembru la king palasyu ning ari.k TKing kapupusan da ring atlung banuang tikda ning ari, dela na la ngan Aspenaz ding kayanakan a lalaki kang Nebucadenesar.fj GTBinie na ning Dios kareting apat a kayanakan a lalaki ing beluan at ing kabiasnan king literatura ampon pilosopia. Bilang karagdagan, dininan neng gelingan i Daniel ban munie kabaldugan karing vision ampon karing paninap.i %TInya manibat na kanita peintulut na ning guardia ing isundu ra ing pamangan dang gule lugal ketang pamangan a inutus na ning ari a kanan da. h TInyang miras na ing oras, meyakit lang lalung masanting a pamikakatawan at masikan kesa karing mamangan king pamangan king palasyu.:g qTMebisa yang subukan na la kilub ding apulung aldo. f T Kaybat, ipakilupa mu kami karing kayanakan a lalaking mamangan king pamangan king palasyu, at matul ka agpang king akit mu kekami.se aT Ngana, Subukan mu kami kilub ding apulung aldo. Dinan mu kaming gule ban kanan mi ampon danum a inuman mi.od YT Inya pintalan neng Daniel ing guardiang inutusan nang Aspenaz a magbante karing atlu nang kakaluguran.oc YT Makanyan man, tatakut ya i Aspenaz king ari, inya ngana kang Daniel, Linutas ning ari nung nanu ing kekang kanan ampon inuman; pota paten na ku nung e ka mayakit masanting a pamikakatawan kalupa da ring aliwang kayanakan a lalaki.>b yT At gewa neng maganaka ning Dios i Aspenaz kang Daniel.Ta #TInari na king lub nang Daniel king e na paintulut king sarili na ing midinatan ya king kapamilatan ning pamamangan at pamaninum alak king palasyu ning ari. Inya inawad na kang Aspenaz ing saupan ne sana.f` GTDininan na lang bayung lagyu ning pamuntuk a opisyal: Beltesasar, Sadrac, Mesac, at Abednego.q_ ]TDing mapilan karing mepili ila di Daniel, Ananias, Misael, at Azaria. Ibat la ngan king tribu nang Juda.U^ %TInutus na naman ning ari king ibie munaman karela aldo-aldo ing pamangan at alak a kalupa na ning miyayabie karing miembru ning palasyu ning ari. Marap la king ari kaybat ning atlung banuang pamagsane ra.s] aTSukat lang masanting, biasa, mayan ituru, at alang kapansanan king pamikakatawan da ban maging karapatdapat lang sumuyu king palasyu ning ari. I Aspenaz ya ing turu karela king pamamasa at pamaniulat king salita da ring tau Babilonia.=\ uTInutusan ne ning ari i Aspenaz, ing pamuntuk nang opisyal, ban mamiling mapilan a kayanakan a lalaki karing bihag a Israelitang ibat karing lahing ari at karing marangal a pamilya.M[ TPeintulut ning Ginu ing bihagan ne i Aring Jeoiakim ning Juda at kuanan ding mapilan nang kasangkapan ning Templo ning Dios. Tiki na lang migbalik kayabe na ding mapilan a bihag king templo da ring kikilalanan dang dios king Babilonia, at binili na la ding kasangkapan a ikua na king silid pisisinupan pibandian ning templo.Z 9TKing katlung banua na ning pamag-ari nang Jeoiakim king Juda, lisuban neng Aring Nebucadenesar ning Babilonia ing Jerusalem at kibkuban ne ing siudad.#Y?J0#Apulung libu at walung pulung yarda ing makapadurut nang sukad ning siudad. Manibat king aldong iti, ing lagyu na ning siudad ya iti: Atyu Keti ing Ginu.&XEJ0"King dane albugan, aduang libu limang dalan at aduang pulung yarda ya king lualas a atin munamang pasbul dalan para karing tribu nang Gad, Aser, at Neftali.0WYJ0!King dane mauli, aduang libu limang dalan at aduang pulung yarda ya king lualas a atin munamang atlung pasbul dalan para karing tribu nang Simeon, Isacar, at Zebulun.'VGJ0 King dane aslagan, aduang libu limang dalan at aduang pulung yarda ya king lualas a atin munamang pasbul dalan para karing tribu nang Jose, Benjamin, at Dan.&UEJ0a ating atlung pasbul dalan para karing tribu nang Ruben, Juda, at Levi. Dinan lang lagyu deting pasbul dalan agpang karing lagyu da ring tribu ning Israel.'TGJ0Oreti naman ding kaayusan da ring pasbul dalan na ning siudad ning Jerusalem: king dane norti, aduang libu limang dalan at aduang pulung yarda ya king lualasnSUJ0Makanyan yeng pipartian ing gabun para karing tribu na ning Israel, nganang sinabi ning Ginung Dios.XR)J0King bandang mauli, ing angganan na nitang dake ning tribu ning Gad magumpisa ya king Tamar at angga ya king danuman ning Meribat Kades, angga king angganan ning Ehipto at angga king Dagat ning Mediteraneo. QJ0Lele na ning angganan na ning tribu ning Zebulun magumpisa king dane aslagan angga king albugan mangaintulid king tribu ning Gad.PJ0Lele na ning angganan na ning tribu ning Isacar magumpisa king dane aslagan angga king albugan mangaintulid king tribu ning Zebulun. OJ0Lele na ning angganan na ning tribu ning Simeon magumpisa king dane aslagan angga king albugan mangaintulid king tribu ning Isacar.NJ0Lele na ning angganan na ning tribu ning Benjamin manibat king dane aslagan angga king dane albugan mangaintulid king tribu ning Simeon.M+J0Ing dake da naman ding aliwang tribu ya iti: itang metung a dake manibat king aslagan angga king albugan mangaintulid king tribu ning Benjamin. L J0%KCJ0Itang mitagan a gabun king dane aslagan at albugan na niting lugal nung nu ya makatalakad ing Templo, ing gabun da ring pari, at ding Levita at ning siudad mangaintulid king prinsipi. Mamabut iti king aslagan angga king angganan na king aslagan at king albugan angga king Dagat ning Mediteraneo, at ing angganan na king dane norti king dake a sakup ning Juda at king dane mauli itang dake a sakup ning Benjamin.{JoJ0Labing aduang libu at siam apulu't lima metru kuadradu ing sablang gabun a italaga para king Ginu at king siudad.rI]J0Ninuman ing manuknangan king siudad a ita, nu mang tribu ya ibat, malyari neng tamnanan ing gabun a ita.#H?J0Itang mitagan king mingatba a mamabut ketang dake para king Ginu: tia anam a kilometru ampon atlung kilometru king bandang aslagan at anam a kilometru ampon atlung kilometru king albugan. Para kareta yang taung manuknangan king siudad. Malyari deng pitamnanan ban mika pamangan la.YG+J0Milakuan kayung bakanting dinalan apat apulung yarda a makapadurut king siudad.FJ0Iti ya ing maging sukad na ning siudad: aduang libu limang dalan at aduang pulung yarda ya king kaba at king lualas. Inya kuadradu ya.aE;J0Itang mitagan a sukad a atlung kilometru king kalualas at labing anam a kilometru king kakaba para karing sabla ya. Iti e ya sagradu, oneng malyari deng gamitan pituknangan da. Kailangan ing atyu libutad ing siudad.D}J0E ra malyaring ipisali iti o ipaglibe o ilipat kaninu man uling sagradu iting mesabing gabun at mitalaga para king Ginu.]C3J0 Para karing Levita ya itang magumpisa king angganan king sakup ding pari king dane mauli; labing anam a kilometru ya manibat king aslagan anggang albugan, at anam a kilometru ya manibat king norti anggang mauli.dBAJ0 Para karela ya itang dake niting gabun a mibukud siping ding Levita at mitalaga king Ginu.5AcJ0 Para karing pari ya iting dake, ding lahi nang Zadok, uling sindu ra ing pamanupad karing kautusan ku agyang ginulut la kanaku ding Israelita. E la mekiapus karing Levita.[@/J0 Oyni ing tukian potang partian ya iting makabukud a lugal para king Ginu: labing anam a kilometru king kaba, at anam a kilometru king lualas ing para karing pari. Italakad ya king libutad ing Templo ning Ginu.?-J0 Iting makabukud a dake ning gabun a mitalaga para king Ginu sukat yang labing anam a kilometru king kaba at labing aduang kilometru king lualas.`>9J0Ikawani ya para king makabukud a gamit itang dake atyu king angganan na ning Juda a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan. Sukad ya iting labing anam a kilometru king lualas king dane norti angga king dane mauli, at makanyan ya naman a sukad manibat king dane aslagan angga king dane albugan. Keting dake ya italakad ing Templo.t=aJ0King tribu neng Juda itang dake angganan ning Ruben a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan.v<eJ0King tribu neng Ruben itang dake angganan ning Efraim a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan.w;gJ0King tribu neng Efraim itang dake angganan ning Manase a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan.x:iJ0King tribu neng Manase itang dake angganan ning Neftali a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan.v9eJ0King tribu neng Neftali itang dake angganan ning Aser a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan.w8gJ0King tribu neng Aser itang dake a angganan na ning Dan a magumpisa king dane aslagan angga king dane albugan.7 J0Oreti ding lagyu da ring tribu a maging batayan king gabun a mangaintulid king metung at metung: king tribu neng Dan itang dake a magumpisa king angganan na ning dane norti papunta king Hetlon angga Lebohamat at Hazar-enon bandang mauli ning Damasco.~6uJ/Itang miras karela ya itang mayakua ketang dake na ning tribung kayayaniban da. Aku, ing Ginung Dios, ing migsalita.D5J/Para kekayu ya ampon karing dayuan a manuknangan kayabe yu at mikayanak nang mibait keti. Ituring la deting anak da anting tune Israelita at karake la king gabun a pimamanan king Israel.M4J/Makanyan yeng pipartian ing gabun para karing tribu na ning Israel.3J/Ing angganan na king dane albugan ya ing Dagat ning Mediteraneo papuntang norti angga king tulid ning Pidadalanan ning Hamat.D2J/Ing angganan na king dane mauli: magumpisa ya king Tamar angga king danuman na ning Meribat Kades at dane norti-albugan king angganan na ning Ehipto angga na king Dagat ning Mediteraneo.1{J/Ing angganan na king dane aslagan: magumpisa ya king Hazar-enon pilatan ning Damasco at Hauran, at ing Ilug ning Jordan ya ing maging angganan na ning Israel king dane albugan at ning Gilead king dane aslagan angga na king Tamar king Dagat a Mete.00YJ/Inya ing angganan na king dane norti magumpisa ya king Dagat ning Mediteraneo papuntang aslagan angga king Hazar-enon king Damasco at ning Hamat king dane nang norti./J/papunta Berota at Sibraim (a atyu king angganan na ning Damasco at Hamat), angga king Hazerhaticon a atyu king angganan na ning Hauran.8.iJ/Iti ya ing angganan na ning kabilugan a gabun: king dane norti, ing Dagat ning Mediteraneo angga king Hetlon papunta king Pidadalanan ning Hamat angga king siudad ning Zedad,-J/Kaybat, piparaparehu yu ing dake da ring aliwa. Pengaku ku karing makatua yu king ibie ke kekayu iting gabun bilang mana yu.6,eJ/ Ngana ning Ginung Dios, Anti kaniti ing gawan tungkul king pangaparti na ning bansa para karing labing aduang tribu ning Israel: aduang dake ing miras king tribu nang Jose.(+IJ/ Tumubu la king mingatba nang pampang ding miyayaliwang tanaman a mamunga. E la malanat a bulung at e la milako bunga. E tuknang ing karelang pamamunga uling magus karela ing danum a manibat king Templo. Maging pamangan la ding bunga ra at maging panulu la ding bulung da karing masakit.X*)J/ Oneng e milako ing kalat da ring pinak at ding bana ban ating piyakuanan asin.R)J/ Datang la king pampang na ding manasan at manibat king Engedi angga king Eneglaim mika masanting a lugal ban piyatsanan lambat. Mika marakal a asan a miyayaliwang uri anti king Dagat ning Mediteraneo.R(J/ Nu mang lugal miras ing agus mika miyayaliwang uring animal at asan, uling milako na ing kalat ning danum. Ilako na ning agus ing kalat na ning danum ning Dagat a Mete, at nu man miras mika ating bie.'7J/Ngana kanaku, Mamagus ing danum a iti papunta king dane aslagan angga king Dagat a Mete. Milako na kanita kalat ing danum karas na king Dagat a Mete.f&EJ/at inyang miras na ku karin, ikit ku la ding dakal a tanaman king misusumangid ning pampang.q%[J/Ngana kanaku, Anak ning tau, pakatandanan mu iti. Kaybat na nita, binalik na ku king pampang ning ilug,"$=J/Sinukad ya pang limang dalan anam apulung yarda, at milalu na king kalalam ing danum at e na ku makadalakit nung e namu king kapamilatan ning pamangawe.N#J/Sinukad yang pasibayung limang dalan at anam apulung yarda at angga na karing tud ku ing danum. Sinukad ne namang limang dalan at anam apulung yardang pababa, at angga na king awakan ku ing danum.]"3J/Tinaglus kami ketang dane aslagan, at ketang panyukad a tatalnan na sinukad yang limang dalan at anam apulung yarda papuntang aslagan. Kaybat na nita, dinulung kami king danum a anggang bukung-bukung king lalam.\!1J/Kaybat na nita, linual na ku niting lalaki king pasbul dalan dane norti at linibut ketang pasbul dalan a makayarap king aslagan. Karin ating metung a sibul a mamagus manibat ketang dane mauli ning pasbul dalan.7  iJ/Binalik na ku niting tau ketang pasbul dalan a palub king Templo. Ikit ku karin king ating danum a mamagus ibat king sibul lalam ning pasbul dalan papunta king dane aslagan, nung nu ya makayarap ing Templo. Manibat ing agus king dane mauli nang dake ning Templo, lagpus king dane nang mauli ning altar.'J.Ngana niting lalaki kanaku, Ila deti ring kusina nung nukarin ding susuyu king Templo pabukal da la ring ain-sakripisyu a yayain da ring tau.dAJ.Makabakud yang pader ing balang metung kareti, at atin lang kalang a makapakat king pader.  J.malati la at paraparehu la dagul. Anam lang pulu't walung talampakan king kaba at apat apulu't walung talampakan la king lualas.1J.Kaybat na nita, tiki na ku ketang patyung atyu king kilual, at linibut na ku karing apat nang suluk niti. Ating patyung ikit ku king balang suluk;}J.Kaybat ngana kanaku, Iti ya ing lugal nung nu da la pabukalan ding pari ing ain-a-durulukan, at ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, at nung nu da la yoyornu ding ain-a-binutil. Ala lang lulual ban e la manasakit ding tau king kasagraduan da reti.'GJ.Kaybat na nita, tiki na ku ning lalaki ketang pidadalanan karetang kuartung makayarap king dane norti lele ning pasbul dalan ning dane mauli ning patyung atyu king kilub. Ila deti ring sagradung silid da ring pari. Pepakit ne kanaku ing metung a lugal king dane albugan da ring kuartu.taJ.Ala yang matulid kuanan na ning prinsipi ing nanumang pibandian da ring tau. Ing nanumang kapirasung gabun a binie na karing anak nang lalaki sukat manibatan ketang gabun a bandi na ban e ya milako gabun ing ninuman karing memalen ku."=J.Nung ing prinsipi munie yang gabun king ninuman karing ipus na, maging bandi na ning ipus ita kabang ipus ya. Potang miras na ing Banua ning Pamaniubli, ing mesabing gabun misubling pasibayu king prinsipi, uling bukud mung ya at ding anak na ilang manatiling makibandi king gabun.1[J.Ngana ning Ginung Dios, Nung ing prinsipi pamanan ne king gabun na ing anak nang lalaki, maging bandi neng mana kanita niting anak bilang pibandian na ning pamilya na.J.Ing biserung tupa a pabanua tua, ing arina, at ing larung olibo sukat miyain king Ginu balang abak at king kapilan pa man.@yJ.Abayanan ya iting maygit anam a litrung arina at aduang litrung larung olibo a paniamut king arina. Iti ya ing tuntunan king kapilan pa man tungkul king aldo-aldo pamanain king Ginu.4aJ. Ngana ning Ginu, Balang abak, magdala kayung metung a biserung tupa a pabanua tua at alang dipektu, at dulukan yang kabilugan bilang ain. Daptan iting pamiyain aldo-aldo.PJ. Neng magdala yang kusang-lub a ain ing prinsipi para king Ginu, durulukan yang kabilugan o ain-ning-pamisulusulu, ibuklat ya para dalanan na itang pasbul dalan dane aslagan a papunta king patyung atyu kilub. Iyain na ing ain na nung makananu yang miyayain neng Aldo ning Sabbath. Kaybat nang linual, isara ya ing pasbul dalan..UJ. Neng aldo da reng kapiestan a mitakda, ing iyain atlung pulu't atlung litrung binutil king balang toro o lalaking tupa a iyain, at nanumang buri nang ibie ning sasamba para king balang tupang pabanua tua. Anam a litrung larung olibo ing iyain king balang atlung pulu't atlung litrung binutil.OJ. Lungub yang kayagnan da ing prinsipi at lumual ya namang kayagnan da.7gJ. Potang samba la king Ginu ding tau king isanu mang piestang mitakda, detang lulub king kapamilatan na ning pasbul dalan dane norti, sukat lang lumual ketang pasbul dalan dane mauli kaybat dang sinamba. At deta namang lulub king kapamilatan na ning pasbul dalan dane mauli, sukat lang lumual ketang pasbul dalan dane norti. Alang malyaring lumual ketang piluban na; dapat yang dumalan ing sinamba ketang kasumangid a pasbul dalan.  J.Kaybat lakuan ne ning prinsipi itang kuartung maragul palub king pasbul, at lumual ya naman ketang pidalanan na inyang linub ya."=J.Kayabe ning balang toro at lalaking tupa ya ing ain a atlung pulu't atlung litrung binutil, at king balang tupang pabanua tua, magdala yang nanumang buri nang ibie. Bukud pa kaniti, magdala yang anam a litrung larung olibo para ketang atlung pulu't atlung litrung binutil a iyain.2 ]J.King aldo ning Piesta ning Bayung Bulan, ing prinsipi miyain yang metung a toro, anam a tupang pabanua tua, at metung a lalaking tupa. Sukat la ngan alang dipektu deti.. UJ.King balang metung karing lalaking tupa, sukat yang magdala ing prinsipi bilang ain atlung pulu't pitung litrung binutil at king balang biserung tupa, magdala yang nanumang buri nang ibie. Magdala ya namang anam a litrung larung olibo para ketang atlung pulu't pitung litrung binutil a iyain. ~~l}}F|n|{{zNyxx-wvv[urtxtrqptonnGlljii hh]gfed|c7bZa-`b_^^]\\[ZhYXWGVUoTTISR@QPP?NNTLaKKK)JJoII:HH5GFEECDBBQB@@>>}==uTKabang pibulebulayan ku nung nanu ing kabaldugan na niti, mabilis yang dinatang ing metung a kambing a ibat king albugan; e la sasayad ding bitis na king gabun king kasalusu na. Atin yang metung a kapansin-pansin a sagu pilatan da ring mata na.Z=-TLinawe ke ing tupang lalaki. King kapamilatan da ring sagu na manyagudsud ya king dane albugan, norti, at mauli. Alang animal a makasabat o makaligtas king upaya na. Gewa na itang buri na at meging palalu ya.<#TAt karin lele ning ilug ikit ke ing metung a tupang lalaking ating aduang makabang sagu; mas makaba ya at bayu ing metung kesa king metung.!;;TKing vision kabud ku na ikit ing sarili ku king siudad ning Susa a makapadurut pader king probinsia ning Elam. Makatalakad ku lele ning Ilug ning Ulai.Y: -TKanitang katlung banua ning pamag-ari nang Belsazar, ikit ke ing kaduang vision.~9uTIti ya ing kapupusan ning istoria. Bina kung mitakutan, inya menimutla ku at sinikap ku king lub ku ing sabla-sabla.M8TMiyabie ya karing banal na ning Kakataskatasan a Dios ing upaya at ing degulan da ring kayarian king yatu. E mapupus ing karelang kayupayan at ding mamuntukan ning yatu suyuan da la at pamintuan.e7CTKaybat, mitipun ya ing piukuman ning banua ban matul; ilako ne upaya at lubus neng lasakan.6TMagsalita yang laban king Kakataskatasan a Dios at alipitan na la ding banal ning Dios. Pagkapilitan na lang alilan ding batas ning relihiun da ampon ing pamanyamba ra at mipailalam la ding tau ning Dios king upaya na kilub ding atlu at kapitnang banua.25]TDing apulung sagu, ila ding apulung ari a manibala king kayarian. Kaybat, lunto ya ing aliwang ari; maging makayaliwa ya karing minuna at isaldak na la ding atlung ari.Z4-TIti ya ing pamipalino a miyabie kanaku: Ing kapat a mabagsik a animal ya ing kapat a kayarian a lunto keti king yatu, at makayaliwa ya karing aliwang kayarian. Piglapak ne ing mabilug a yatu at pindamusak ne.U3#TKanita dinatang ya itang mabie king kapilan pa man, at sinabi na ing kayatulan a makapanig karing tau ning Kakataskatasan a Dios. Dinatang na ing panaun para karing tau ning Dios ban tanggap upayang ari.a2;TKabang makalawe ku, mekilaban ya itang sagung ita karing tau ning Dios at simbut na la.1TAt buri ku namang abalu ing tungkul karing apulung sagung atyu king buntuk na at itang linto metung a sagu at sangkan king pangaragsa da ring atlung sagu. Atin yang mata ampon asbuk at milalalu ing pamagmayabang na. Mas makatakut ya kesa karing aliwang kayabe na.z0mTKanita pigkapilitan ku pang makabalung dakal tungkul king kapat a mabagsik a animal a e ra bitasang kalupa ding aliwa; ing makatakut a animal a maglaso karing biktima na karing kuku nang tangsu at ipan a bakal, at kaybat pandamusakan na la.w/gTAt tanggap lang upayang ari ding banal ning Kakataskatasan a Dios at manatili iti karela king kapilan pa man.q.[TNgana, Ding apat a mangaragul a mabagsik a animal ila ding apat a maragul a kayarian a lunto king yatu.-TLepitan ke ing metung karing makatalakad karin at inawad ku king malinawan na ing heganagana. Inya sinabi na kanaku ing kabaldugan da.N,TLingasngas da ku ring vision a kanakung ikit at tune kung meligalig.B+}TMidinan yang kayupayan, dangalan, at upayang ari ban suyuan de ring tau da ring bansa, lahi, at salita. Manatili king kapilan pa man ing kayupayan na at e ya miwakasan ing kayarian na.C*T King vision a ikit ku king kekaban ning bengi, ikit ke ing metung a balamu tau. Lalapitan na ku; makapadurut ya king biga at minta ya ketang mabie king kapilan pa man at migpakilala ya.{)oT Milako la upaya ding aliwang mabagsik a animal, oneng mipaintulutan lang manatiling mabie king ditak pang panaun._(7T Kabang magumasid ku, daramdaman ke pa mu rin ing malating sagu a magsalitang kapalaluan at kayabangan. Kabang maglalawe ku, pete re ing kapat a mabagsik a animal at inatsa re ing bangke na king api, at mesilab ya.h'IT at lulual ing metung a mamagus anting batis a api. Ating libu-libung tau karin ban sumuyu at milyun-milyun la na naman ding taung pakatalakad king arapan na. Megumpisa ing pisasabian king husgadu at mibuklat la ding libru. &T Kabang magumasid ku, mibili la ding tronu. Linukluk ya itang mabie king kapilan pa man king metung karing tronu. Maputing anting bulak ing imalan na at maputing anting bulbul tupa ing buak na. Mitatau ya ing tronu nang makabili karing milalablab a parugang,%TKabang pagumasdan ku la ding sagu na, ikit keng linsut ing metung a malating sagu libutad da ring sagu. Begut na la ding atlu karetang sagung atyu na karin. Ing malating sagu atin yang mata a kalupa da ring mata ning tau at asbuk a milalalu king pamagmayabang. $ TKabang maglalawe ku, linto ya ing kapat a mabagsik a animal. Masikan ya at makatakut ampon makapangilabut. Piglapak na la karing ipan nang bakal ding biktima na at kaybat pindamusak na la. E re kalupa ding aliwang mabagsik a animal; atin yang apulung sagu.f#ETKabang pagumasdan ke, linto ya ing aliwang mabagsik a animal. Kalupa ne ning leopardo, oneng atin yang apat a pakpak king gulut na; kalupa da ring kareng ayup at atin yang apat a buntuk. Atyu ing itsura ning ating upaya.\"1TKalupa yang oso ing kaduang mabagsik a animal. Makatalakad ya karing tauli nang bitis. Atin yang kiketan a atlung tagiang at ngana ning metung a bosis, Sulung, kanan mu ing heganaganang karning agyu mung kanan!e!CTKalupa yang leon ing mumuna, oneng atin yang pakpak anti ing agila. Kabang lalawen ke, meputput la ding bagius na. Mitas ya ing mabagsik a animal at tinalakad yang anti ing tau. Kaybat na nita, miyabie ing kaisipan tau.m STSinaka la ding apat a mabagsik a animal ibat king dagat; makayaliwa ya ing metung at metung karela.xiTna ning ikit ku king benging ita. Tutiup ing angin ibat king makapadurut at sasapulan na ing danum ning dagat.> wTKanitang mumunang banua na ning pamag-ari nang Belsazar king Babilonia, kabang makakera ku meninap ku, at ikit ke ing metung a vision. Sinulat ke ing apaninap ku at oyni ing istorias_TMesanting ya bie i Daniel king panaun a i Dario ya ing ari, at inyang panaun nang Aring Ciro ning Persia. TMagligtas ya at maniagip; darapat yang bage pagmumulalan ampon milagru king yatu at king banua. Linigtas ne i Daniel karing leon.nUTYutus ku king mabilug kung kayarian king sukat yang pitakutan at galangan ing Dios nang Daniel. Dios yang mabie at sasakup king kapilan man. Kapilan man e ya masira ing kayarian na, at ing kayupayan na kapilan man e miyangganan. TKanita silatanan na la ngan ning Aring Dario ding memalen da ring bansa, lahi, at salita ning yatu. Ngana: Kukomustan da kayu ngan!{oTKanita inutus na ning ari king dakpan da la ngan ding lalaking menganiaya kang Daniel at ding karelang asawa ampon anak, at iyugse la king kulungan ding leon. Bayu la pa miras king lalam ning kulungan, ding leon sigpang da na la at piglapak.9kTMaragul ing tula ning ari at inutus na king ilual de king kulungan i Daniel. Inya linual de i Daniel at ikit da king e ya bitasang ninanu balang uling menalig ya king Dios na.TMakamal a Ari, tinubud ne ning Dios ing anghel na at sera na la asbuk ding leon ban e ra ku ananu balang. Gewa na iti uling balu na king ala kung kasalanan at uling e ku ginawang kalapastangan kekayu. fig,...balu na king ala kung kasalanan...,(6:22)fig*GTNganang Daniel, Sana ing Kekayung Kamalan mie ya kapilan man!=sTInyang miras ya karin, kakarug ya salung minaus kang Daniel. Ngana, Daniel, talasuyu ning mabie Dios! Ikua na kang aligtas karing leon ning Dios a susuyuan mung mitmung katapatan?c?TKabuklat ning masala mibangun ya ing ari at memalagua yang minta king kulungan ding leon.ykTKaybat, mibalik ya ing ari king palasyu, oneng e ya mipatudtud kabukas; e ya makapangan o makapagsaya dit' man.H TTekap de ing metung a batu king pasbul ning kulungan at tetak ne ning ari ing sarili nang panatak at ing panatak da ring mangarangal nang tauan ban ala metung mang makapagligtas kang Daniel.9kTInya inutus na ning ari king kuanan ya i Daniel at iyugse ya king kulungan ding leon. Ngana kang Daniel, Sana iligtas na ka ning Dios a kekang susuyuan king mitmung katapatan.?wTKanita mibalik la king ari ding lalaki at ngara, Makamal a Ari, balu yu king agpang karing batas da ring tau Media at Persia alang kautusan a pepalual na ning ari a malyaring ibayu.+OTInyang dimdam ning ari iti, melungkut ya at gewa na ing anggang agyu na ban iligtas ne i Daniel. E pepatugut ginawa ketang agyu na angga king limbug ya ing aldo.:mT Kanita ngara king ari, I Daniel, ing metung karing taung bihag ibat Juda, e na kayu gagalangan ni pamintuan ing kautusan a pepalual yu. Manalangin yang atlung besis patingapun.< qT miyabe-abe lang minta king ari at simbung de. Ngara, Makamal a Ari, pinirman ye ing metung a kautusan ban kilub da ring tuki-tuking atlung pulung aldo makabawal king ninumang tau ing maniawad nanumang bage king kaninu mang dios o kaninu mang tau subali mu kekayu, at miyugse ya king kulungan a mitmung leon. Mekibat ya ing ari, Wa, metung yang maigpit a kautusan, metung yang batas para karing tau Media at Persia a e malyaring ibayu.I  T Inyang ding kalaban nang Daniel ikit deng manalangin king Dios,  T Inyang abalitan nang Daniel king ing kautusan mepirma ne, minuli ya bale na. Ating awang ketang kuartu king kadua nang palapag ning bale na. Makayarap la ding awang king Jerusalem. Karin, antimo ing maralas nang gagawan, siniklaud ya arap ding makabuklat a awang at menalangin ya king Dios makatatlung besis patingapun. fig,...siniklaud ya arap ding makabuklat a awang...,(6:10)fig*5 eT Inya pinirman neng Aring Dario ing kautusan. 5TInya, Makamal a Ari, gawan ye at pirman ing kautusan ban mipatupad ya. Maging metung yang batas da ring tau Media at Persia at e ya malyaring ibayu.a;TIkaming mamahala king kekayung kayarian, ding talapanibala, ding gobernador, ding tagapayu, at ding aliwa pang pamuntuk pikayari mi king sana ing Kekayung Kamalan palual yang metung a kautusan at patupad yeng mitmung kaigpitan. Munie kayung kautusan ban kilub ding atlung pulung aldo ala ninumang tau a makapaniawad nanumang bage king kaninu mang dios o kaninu mang tau subali mu king Kekayung Kamalan. Miyugse ya ing ninumang labag king kautusan king kulungan ding leon.eCTInya minta la king ari at ngara, Aring Dario, sana ing Kekayung Kamalan mie ya kapilan man! TNgara king metung at metung, E tamu manakit nanumang bage abusbus tamu laban kang Daniel nune mu ing bage tungkul king relihiun na.c?TKanita ding aliwang talapanibala at ding gobernador migkapilit lang manintun bage abusbus da laban kang Daniel. Oneng e la menakit uling tau yang apagkatiwalan i Daniel at e ya ginawang nanumang kamalian o kakulangan.GTE melambat pepakit nang Daniel king maygit ya agawa kesa karing aliwang talapanibala at gobernador. Uling mayagyu ya, aisip na ning ari king gawan neng talapanibala king mabilug a kayarian.'GTKaragdagan kareti, pinili ne i Daniel at ding adua pang tau ban pamahalan da la ring gobernador king obra da at ban pagmalasakitan ing kapakanan na ning ari.  TInari na king lub nang Dario king tuldu yang dinalan aduang pulu katau ban manungkulan bilang gobernador king mabilug nang kayarian.oWTAt i Dario, ing tau Media, a idad anam apulu't aduang banua kanita, ya ing meging ari ning Babilonia.J TKing bengi mu ring ita, pete re i Belsazar a ari ning Babilonia.b=TKanita mu rin inutus nang Belsazar karing talasuyu na ing piblasan deng imalan a purpura i Daniel, at isulud de king batal na ing kwintas ning dangalan. At gewa neng katlu karing matas a katungkulan king kayarian na.e~CTPARSIN, mangapitna-pitna ya ing kekayung kayarian at miyabie ya karing tau Media at Persia.M}Ting TEKEL, metimbang kayu at meyakit king kulang kayu king timbang; | TAt oyni ing kabaldugan na ning MENE, binilang na na la ning Dios ding aldo ning kekayung kayarian at dininan na neng kawakasan;8{kTOyni ing misulat: MENE, MENE, TEKEL, at PARSIN.jzMTYan ing sangkan nung inya tinubud ne ning Dios ing gamat ban isulat na la ding amanu king pader.nyUTDinapat kayung laban king Ginu ning banua at dela yu la keti ding kopa at lulanan ibat king Templo na. Ikayu, ding mangarangal yung tauan, ding kekayung asawa, at ding babaing kekayung kasese ginamit yu la king pamaninum yung alak at pinuri yu la ding kikilalanan yung dios a megawa king gintu, pilak, tangsu, bakal, dutung, at batu; ding dios a e manakit o makaramdam ampon alang balu nanuman. E ye parangalan ing Dios a tatalan king bie yu at magmanehu king heganaganang gagawan yu.MxTOneng ikayu a anak na, migmatas kayu naman agyang balu yu ngan iti.w#TMitabi ya king lipunan at meging anti ing pamisip ning metung a animal ing pamisip na. Menuknangan yang kayabe da ring malyap a asno; mengan yang dikut anti ding baka, at metudtud ya king marangle a alang nanumang panlaban king ambun. King katataulian, tinggap na king ing Kakataskatasan a Dios ya ing magmanehu karing heganaganang kayarian da ring tau, at ya ing babie king ninumang pilinan na.rv]TOneng meging palalu ya, masias a buntuk, at mabagsik; milako ya king tronu na at mewala ing dangalan na.{uoTTune yang pikabaluan at tatakut la kang tata yu at gagalgal ding tau da ring bansa, lahi, at salita. Nung buri neng paten ing ninuman, gawan na; nung buri neng manatiling mabie, daptan na. Parangalan ne o ilako dangalan ing ninumang buri na.tTGewa ne ning Kakataskatasan a Dios i tata yung i Nebucadenesar metung a mayupayang ari, at dininan neng dangalan at kamalan. #TPepalual neng Aring Nebucadenesar ing mensahi para karing memalen da ring bansa, lahi, at salita ning yatu. Ngana: Kukomustan da kayu ngan!j=MTAt king probinsia ning Babilonia tinas na la katungkulan ning ari di Sadrac, Mesac, at Abednego.!<;TAt ngeni yutus ku king pamaklian ya bitis ampon gamat at lasakan ya bale ing ninumang taung ibat king isanu mang bansa, lahi, at salita a magsalitang alang kagalangan king Dios da ri Sadrac, Mesac, at Abednego. Ala nang aliwa pang dios a malyaring makapagligtas king anti kaniti. k ~o}|Q{tzyxww`vuAsr^poocnn1mlkk:jjlihgg ffeUedbbTaI`__^]U\\7[mZZjYXWW UUTSSRtR Q_PO?NMLLoKzJJ&I.H{GFEDCBB*AA.@?>U=<;;W:9{88g7665433!2100//. -(,++G**1))(c'')&<%C$m## ""g!# fMP- *F_x gVm  < a 3^k( K^Ngara ding tau, Tara, magbalik ta na king Ginu! Penasakit na katamu, oneng siguradung uluan na katamu; sinugat na katamu, oneng bendahan na la ding sugat tamu.?w^Gulutan ku la ding taung kanakung pinili anggang e ra tanggapan ing karelang kasalanan at anggang e ra ku panintunan. Mekad king karelang kasakitan magkapilit lang panintunan da ku.J ^Lusuban ku la ding memalen na ning Israel at Juda. Mangari ku king leon a lumusub karela. Paglapakan ku la at kaybat lakuan ku la. Potang ikaladkad ku la, alang malyaring makapagligtas karela.s_^ Inyang ikit na ning Israel king grabi ing sakit na at inyang ikit na la ning Juda ding sariling sugat na, kanita ya minta ing Israel king Asiria ban maniawad saup king marangal a ari, oneng e na la aulu o apakayap niti ding sugat da.\1^ Inya paratang kung kasiran king Israel at pangabagsak karing memalen na ning Juda.^ Gigipitan de ing Israel. Palakuan de king gabun a bandi na, uling pinilit na ing maniawad yang saup karetang e makaibie saup.J ^ Nganang sasabi ning Ginu, Mua ku uling liban de at kinua da ring manimuna na ning Juda ing gabun da ring karelang kapatad. Inya ibagsak ku ing parusa ku karela anting masikan a agus ning ilug.^ Mibagsak ya ing Israel king daratang a aldo na ning pamamarusa. Memalen na ning Israel, ing sasabian ku siguradung mapalyari!R^Tiupan yu la ding trumpeta na ning Gibea! Tiupan ye ing trumpeta king Rama. Isikan yu ing kulisak ning pamakilaban karin Betaven! Ikayung lalaki na ning tribu nang Benjamin, sumugud kayu king labanan!n~U^Pigtaksilan de ing Ginu; e na la bandi ding anak da. Inya e na lambat masira la at ding marangle da.}'^Darala da la ring tupa ra at baka ban ibie da bilang ain king Ginu, oneng iti mayalang kabaldugan. E re akit ing Ginu, uling likuan na na la.P|^Magsalitang masikan laban karela ing kapalaluan da ring memalen na ning Israel. Ding kasalanan da ilang pasari king pangatakid da at pangasakab, at kayabe da lang mibagsak ding memalen na ning Juda.8{i^Ing e mayap dang depat ding tau ya ing pipigil karela ban e la makapagbalik king Dios da. Masikan ing upaya na karela ning pamanyamba rang idolo at e re kikilalanan ing Ginu.mzS^Balu ke ing Israel. Balu ku ing lihim na. E ya meging tapat kanaku at mirinatan la ding memalen na.fyE^Metung kayung malalam a kulkul a makayumang king siudad ning Sitim, at parusan da kayu ngan.@x {^Ikayung pari, makiramdam kayu kaniti! Makiramdam kayu, ikayung memalen na ning Israel! Ikayung miembru na ning pamilya ning ari, makiramdam kayu! Ikayu ding sukat munie matulid a atul karing aliwa, inya kekayu dugpa ing kayatulan! Meging bitag kayu king Mizpa, anting lambat a makaladlad king Bunduk ning Tabor.w}^Miyugse la king marayu antimong dela na ning angin, at kanita la dumine uli da ring ain da karing kikilalanan dang dios.v#^Kaybat dang mekainum dakal a alak, magpakasasa la karing babaing magtinda king katawan da; mas buri da ing alang marine kesa king dangalan.Qu^Megayuma la karing idolo da ring memalen na ning Israel. Paburen yu la!+tO^Masias la buntuk ding memalen na ning Israel; kalupa da la ring bakang e biasang mamintu. Makananu ku lang pakanan anting biserung tupa king malualas a marangle?osW^Agyang e kayu tapat kanaku, ikayung memalen na ning Israel, ing Juda sana e ya mikasalang kalupa na ning kekayu. E kayu pupuntang sasamba king Gilgal o king Betaven, at e kayu gagawang pangaku karin king lagyu na ning mabie Ginu.yrk^Makanyan man e ku la parusan, uling ikayu mismu makiabe kayu karing babai king templo a magtinda karing karelang katawan at kayabe yu lang babie ain kang Baal. Antimo ing sasabian na ning kasebian, Mipahamak ya ing balen a e masalese isip.Uq#^ Karing sagradung lugal da ring taluktuk ding bunduk karin la babie ain, at duruluk lang insenso karing bunduk-bundukan lalam da ring malabung a tanaman uling masalilung karin! Ing bunga na niti ya ing maging babai lang magtindang katawan ding anak yung dalaga, at ding manuyang yung babai pagtaksilan da la ring anak yung asawa ra.xpi^ Maniawad lang payu king metung a kapirasung dutung. Sasabian na naman karela ning kapirasung dutung ing buri dang abalu! Gilutan da ku. Mengari la king babaing magtinda king katawan na; binie ra ing sarili da karing kikilalanan dang dios.yok^ Nganang sasabi ning Ginu, Ing alak, luma ya man o bayu, ya ing pasari king ala dang matulid a pamisip ding tau.dnA^ Potang kanan yu ing dake yu karing ain, danupan kayu pa mu rin. Samban ye ing kikilalanan dang dios a makaibie anak; makanyan man e kayu mikayanak, uling ginulut kayu kanaku ban tuki karing aliwang tutunggen dang dios.m^ Mangaintulid munamang dugpa kekayu ing kaparusan a dugpa karing memalen! Parusan da kayu at papamayaran king e mayap yung pamaniaptan.xli^Mibabandi kayu uli da ring kasalanan da ring taung kanakung pinili, inya buri yu king lalu la sanang mikasala.k#^Nung kapilan la merakal ding pari kanita naman lalung merakal ing pamikasala yu kanaku. Inya alilan kung kamarinayan ing kekayung dangalan.j^Mipapahamak la ding taung kanakung pinili uli na ning ala lang beluan tungkul kanaku. Ikayung pari, e yu ku naman balu at tinggian yu la ding kanakung utus. Inya tanggian da kayu naman at e ku na la kilalanan ding kekayung anak bilang kanakung pari.kiO^E kayu tutud king obra yu bengi at aldo; ding propeta antimu rin. Lasakan ke ing Israel a ima yu.h'^Nganang sasabi ning Ginu, E ye paintulutan ing ninuman a sangkanan na la o paniabianan ding tau. Laban ya kekayung pari ing kanakung sumbung.gw^Uli na niti, langi ing gabun at mate ing sablang mabibie. Mate la ding sablang animal at ayup. Wa, pati na ding asan.Cf^Mangaku la, oneng e ra naman tutuparan; magsalita lang kalaraman, makamate la, manako la, at makipangalugud la. Milalalu na ing e mayap dang pamaniaptan, misalasalisi ing pamakamate ra.be ?^Atin yang sumbung ing Ginu laban karing taung manuknangan king bansang iti. Makiramdam ka, Israel, king sasabian na: Alang katapatan o lugud a mayayakit king bansang iti at e ra ku kikilalanan Dios da ring memalen na._d7^Oneng datang ing panaun at pasibayu lang magbalik king Ginung karelang Dios at king metung a lahi nang David a karelang ari. Potang datang ne ing aldong ita, mika takut la king Ginu at tanggapan da ing kayapan na.\c1^Iti mangabaldugan king e ya mika ari o mika manimuna ing Israel king makabang panaun; e ya naman mika ain o mika sagradung asias a batu, idolo o larawan a gagamitan king pamanula tungkul king daratang a panaun.;bo^Sinabi ku keting babai king manaya ya pa mung makabang panaun at samantala, e na na babalikan pa ing makilaguyo king ninumang lalaki at aku naman pibatan ku pa mung e ke miyabe.^a5^Inya memayad kung labing limang pirasung pilak at pitung sakung sebada ban asali ke.` 7^Pasibayu yang migsalita ing Ginu kanaku. Ngana, Sulung, luguran mia mu rin ing babaing makipaglalaki. Luguran me antimo ing manatili kung lugud karing memalen na ning Israel agyang pang lalapit la karing aliwang kikilalanan dang dios at maburing babie ain-a-pasas karing idolo.x_i^Itanam ke king gabun ing kakung bansa at lumabung ya. Ipakit ku ing lugud ku karing taung mayayaus E Liguran, at kakung sabian karing taung mayayaus E kakung Memalen, Ikayu ding kakung memalen, at karelang ipakibat, Ika naman ing Dios mi.9^m^at tumubu king yatu ing binutil, ubas, at olibo.n]U^At king aldong ita, pakibatan ku la ding panalangin ding tau Jezreel. Ibaldug ku ing uran king yatu,f\E^Tuparan ku ing kakung pangaku, at gawan da kang bandi ku, at kilalanan mu king aku ing Ginu.8[i^Israel, gawan da kang asawa ku, gawan ku ing matulid at ustu; pakitanan da kang lugud a e kukupas, pakitanan da kang lunus a alang kayangganan, at maging kaku ka kapilan man.?Zw^At king aldong ita, gawa kung kasunduan karing sablang mabagsik a animal at ayup ban e ra la panasakitan ding kanakung pinili. Ilako ku la king bansa ding sablang sandatang gagamitan da king gera antimo ding espada at pana. At paburen ku lang mibiebie king kapayapan at kapanatagan ding taung kanakung pinili.NY^E ku ne kapilan man paintulutan banggitan ne pa ing lagyu nang Baal.LX^Kanita, pasibayu na kung ausan asawa na. E na na ku ausan Baal na.aW;^Isubli ku la bilang bandi na ding mulahan nang ubas at gawan keng pasbul ning kapanayan ing Kapatagan ning Akor. Tanguanan na ku karin a antimo ing depat na kanitang kayanakan na, kanitang dinatang yang ibat Ehipto.zVm^Inya idala keng pasibayu king disyerto; karin ibalik ke lub kanaku king kapamilatan da ring amanu na ning lugud.QU^ Parusan ke uli na ning pamangalinguan na manibat inyang dinuluk yang insenso para kang Baal, at inyang pelamutian neng iyas ing sarili na ban tukian na la ding kalaguyo na. Ing Ginu ya ing migsalita.tTa^ Pamutputan ku la ding tanaman nang ubas at ding tanaman a higera a sasabian nang pemayad da ring kalaguyo na uling siyuan na la. Gawan ku lang gubat ding mulahan nang ubas at tanaman a mamunga, at siran da ngan ding mabagsik a animal.hSI^ Dinan ku nang angganan ing pamagsaya na; ding dakal nang piesta balang banua, ding aldo pangilinan na bulan-bulan at ding pamagselebra na king Aldo ning Sabbath. Nanupata, ding sablang relihiosang katipunan a tatagunan na.rR]^ Kaybat, lubasan ke king akakit da ring kalaguyo na at ala metung mang makapagligtas king kanakung upaya.?Qw^ Inya king panaun na ning pamamupul kuanan kung pasibayu ing binie kung binutil at alak; kuanan ku munaman ing binie kung imalan a lana at linen a panakap na king katawan nang lubas.P5^E na balu king aku ing minie king binutil, king alak, at king larung olibo at king sablang pilak at gintu a ginamit na king pamanyamba na kang Baal.WO'^Panalukian na la ding lalaking kalaguyo na, oneng e na la akuang atagal. Panintunan na la, oneng e na la akit. Kanita sabian na, Magbalik ku king minuna kung asawa; mas masanting ku bili kanita kesa ngeni.KN^Inya bakuran ke karing suksuk at gawa kung pader ban e ya milual.FM^na ning babaing e tapat king asawa na. Ya mismu ing sinabi, Puntalan ku la ding lalaking kalaguyo ku; ila ding babie pamangan kanaku, inuman, imalan a lana at linen, larung olibo, at alak.GL^E ku la pakitanan lunus ding anak nang mibait king kataksilan!K;^Nung e na tuknangan yan, lubasan ke antimo kanitang aldo mibait ya. Gawan keng anti ing malanging gabun at anti ing disyerto, at mate yang maung danum.DJ^Anak ku, pakisabian yeng mayap i ima yu, agyang e ku ne asawa at aku naman e na na ku asawa. Pakisabian yeng mayap king tuknang ne sanang magtaksil at e na na pamisali pa ing katawan na.nI W^Inya ausan yu la ding kalupa yung Israelita Ding Memalen na ning Dios at Ding Pakamalan na ning Ginu!_H 9^ Misanmetung la ding memalen na ning Juda at ding memalen na ning Israel. Mamili lang metung a manimuna ra, at pasibayu lang dakal at lumabung king karelang bansa. Wa, maging aldo yang mapalad ing aldo nang Jezreel!}G u^ Maging anti la king balas ning dagat ding memalen na ning Israel; e la malyaring bilangan o sukdan man. Ngeni sasabian na ning Dios karela, E ra na kayu memalen, oneng datang ya ing aldo a sabian na karela, Ikayu ding anak na ning Dios a mabie!F ^ Kanita ngana ning Ginu kang Hosea, Pamalagyuan meng E Ra Kayu Memalen, uling e ku ne bansa ing Israel at aliwa na aku ing karelang Dios.^E 7^Kaybat neng inawat Gomer i E Liguran, mebuktut yang pasibayu at menganak yang lalaki.1D ]^Oneng atin kung lugud karing memalen na ning Juda. Aku, ing Ginung karelang Dios, iligtas ku la, oneng e king espada o pana o kabayu o karing sundalung pakasake kabayu.ZC /^Menganak yang pasibayu i Gomer at babai ya ing anak na. Kanita ngana ning Ginu kang Hosea, Pamalagyuan meng E Liguran, uling e ku na la pakitanan pang lugud ding memalen na ning Israel at e ku na la patawaran.iB M^At king panaun a ita, ibagsak ku ing upaya nang militar ning Israel king Kapatagan ning Jezreel.A #^nganang sinabi ning Ginu kang Hosea, Pamalagyuan meng Jezreel, uling e lumuat parusan ku ne ing ari na ning Israel uli na ning pamakamate a depat ning makatua nang i Jehu karin king Jezreel. Dinan ku nang angganan ing pamamahala ra ding pamilya nang Jehu king Israel.@ ^Makanyan yang mekapakiasawa i Hosea kang Gomer a anak nang Diblaim. Inyang beit na neng Gomer ing pangane rang anak a lalaki,0? [^Ngana ning Ginu kang Hosea kanitang kapupurmeruan nang migsalita king Israel king kapamilatan na, Sulung, makiasawa ka; oneng pagtaksilan na ka ning maging asawa mu at mamuli la ding anak mu king ugali nang ima ra. Makanyan ing depat da kanaku ding taung pinili ku; gilutan da ku at pigtaksilan.k> S^Iti ya ing mensahi a binie na ning Ginu kang Hosea a anak nang Beeri. Miyabie ya kanitang kapanaunan da ring Aring Uzzia, Jotam, Ahaz, at Hezekia ning Juda, at kanitang i Jeroboam a anak nang Jeoas ya naman ing ari ning Israel.*=MT At ika, Daniel, maging tapat ka sa angga king kawakasan. Kaybat na nita, mate ka; oneng subli kang mie ban tanggapan mu ing ablas mu king kawakasan ning panaun.z<mT Mapalad la detang manatiling tapat anggang e ra akuang milabas ding libu atlung dalan atlung pulu't limang aldo.B;}T Manibat na kanitang panaun ning pangapatuknang ning pamiyain karing aldo-aldo ain-sakripisyu, ing panaun ning Makapangilabut a Kasiran, libu aduang dalan siam apulung aldo ing lumipas.:3T Dakal la ding taung maging puru. E la makaintindi detang e mayap, nune isundu ra ing e mayap dang gagawan. Deta mung biasa ilang bukud makaintindi.9T Pekibat na, Daniel, kailangan ing mako na ka, uling kailangan lang milihim deting amanu at misalikut anggang e datang ing kawakasan.}8sT Dimdam ku ing sinabi na, oneng e ku aintindian. Inya ngakung kinutang, Oneng makamal, makananu ngang miwakasan iti?)7KT Parehu na lang tinas ning anghel ding gamat nang makaturu banua at ginawa yang taimtim a sumpa king lagyu ning Alang Anggang Dios. Dimdam kung sinabi na, Atlu pang banua at kapitna. Potang miwakasan na ing pamanligalig karing memalen na ning Dios, mepalyari na la ding heganaganang bage.)6KT Kitnan ne ning metung karela ing anghel a makatalakad marayung bagya banda nang babo ning ilug. Ngana, Nu anti kaluat bayu la miwakasan ding bage pagmumulalan?5T Kaybat na nita, ikit ku la ding aduang lalaking makatalakad lele ning ilug, ing metung at metung king mingatba ning pampang ning ilug.j4MT Ngana kanaku, At ngeni, Daniel, isara mu ne ing libru at dinan meng selyu a e masira angga king kawakasan ning yatu. Dakal la ding tau a siran da ing karelang agyu king pamagkapilit dang paki-intindian ing bage mangapalyari.R3T Ding mangabiasang pamuntuk sunlag lang masalang-masalang kalupa ning masalang banua. At deta namang tinuru karing dakal a tau ban gawa la king matulid sunlag lang anti ding batuin king kapilan pa man.25T Mie lang pasibayu ding dakal karing mete na; tamasan da ring mapilan ing bie alang angga, at magdusa la ding mapilan king alang anggang kamarinayan.1 }T Nganang sinabi ning anghel a makaimalan linen, King panaun a ita, pakit ya ing mayupayang anghel a i Miguel a magbante karing kabalen mu. Kanita mika panaun ning kaligaligan, ing e mayap dili manibat na king kamumulan a linto la ding bansa. Potang datang na ing panaun a ita, miligtas la ding heganaganang memalen na ning kekang bansa a makasulat a lagyu king libru ning Dios.40aT -Italakad na la ding maragul nang tolda pilatan ning dagat at ning bunduk nung nu ya makatalakad ing Templo. Oneng datang karin ing kawakasan na at ala metung mang sumaup./#T ,Kaybat mitakutan ya king balitang manibatan king aslagan at king norti, at makilaban ya king mitmung bigsikan at makapate yang dakal a tau.".=T +Kuanan na la ding pakasalikut nang pibandian ning Ehiptogintu ampon pilak at ing aliwa pang maulaga nang pibandian. Sakupan ne ing Libya at ing Etiopia.Q-T *E la miligtas detang bansang deta pati ing Ehipto potang lusuban na la.,)T )Lusuban ne pati ing Gabun a Mipangaku at paten na la ding laksa-laksa, oneng miligtas la ding bansang Edom, Moab, at itang mitagan king Ammon.&+ET (Potang malapit nang datang ing katataulian nang oras ning ari ning Siria, lusuban ne ning ari ning Ehipto at lumaban ya ing ari ning Siria king mabilug nang sikanan; gumamit yang karung panggera, kabayu, at dakal a barku. Kalupa ning danum ning albug lusuban na la ding dakal a bansa.*wT 'Ban idipensa na la ding kuta na, gamitan na la ding taung sasamba king dios a dayuan. Ibie na ing maragul a dangalan karetang tanggap king ari bilang pamuntuk, ibili na la karing matas a katungkulan at dinan na lang gabun bilang ablas na karela.<)qT &Bagkus, ing galangan na ya pin itang dios a magdipensa karing kuta. Miyain yang gintu, pilak, iyas, at aliwang mangamal a regalu king dios a e ra bitasang simban ding makatua na.g(GT %E ne pansinan ning ari ing dios a siyuan da ring makatua na, antimu rin ing dios a luluguran da ring babai. King kamatutuanan, ala yang pansinan metung man karing dios, uling isipan na king maygit ya kaninu pa man karela.'T $Gawan na ning ari ning Siria itang buri na. Ipagmaragul na king mas mayupaya ya kesa king ninumang dios, mas matas ya agyang king Kakataskatasan a Dios. Malyari nang arapat iti angga king oras a parusan ne ning Dios. Gawan na't tukian ning Dios itang tingka na.?&wT #Mate la ding mapilan karetang mangabiasang pamuntuk, oneng ing maging bunga na ya ing maging puru la ding tau. Misundu angga king datang ing kawakasan, ing panaun a tikda ning Dios..%UT "Kabang mararapat ing pamakamate, tanggap lang ditak a kasaupan ding memalen na ning Dios, agyang makiabe la ding keraklan karela uli na mu ning maimut a kapagnasan.s$_T !Idake da ring mangabiasang pamuntuk da ring tau ing karelang kabiasnan karing aliwa pang dakal a tau. Oneng king saguling pang penandit, mate la ding mapilan king pamakilaban o king api at mangapanakawanan la ding mapilan at mabihag.#3T King kapamilatan na ning pamaglinlang akua ning ari ing kasaupan da retang ginulut na king relihiun, oneng lumaban la detang talatuki na ning Dios.-"ST Lapastanganan de ring mapilan karing sundalus na ing Templo. Ipatuknang da ing aldo-aldo pamamie karing ain-sakripisyu at italakad de ing Makapangilabut a Kasiran.p!YT Datang lang pakabarku ding sundalus ning Roma at labanan de at mitakutan ya karela. Kaybat, magbalik yang mua at pagsikapan nang siran ing relihiun na ning balen ning Dios. Tukian na ing payu da retang ginulut king relihiun a ita.d AT Bandang tauli lusuban neng pasibayu ing Ehipto, oneng king panaun a ita aliwa ing malyari.wgT Magbalik ya ing ari ning Siria king bansa na; daralan na ing heganaganang pibandian a ikua na at yari na king lub na ing siran ne ing relihiun da ring memalen na ning Dios. Gawan na itang buri na at kaybat muli ya king sarili nang bansa.jMT Kanita misulu lang mangan ding aduang ari king metung mung lamesa, oneng e mayap ing buri da at pawang kalaraman ing sabian na ning metung king metung. E ra akua ing karelang buri, uling e pa dinatang ing panaun para kaniti.ykT Siran de ring mismung malapit nang tagapayu at masambut la ding sundalus na at dakal la ding mate king labanan.V%T King mitmung tetagan tumipun yang dakal a sundalus ban lusuban ne ing ari ning Ehipto a makasadiang lumaban at ding dakal at mayupayang sundalus. Oneng malinlang ya ing ari ning Ehipto at e ya magtagumpe.@yT Luban neng alang kapiadian ing metung a mabanding probinsia at gawan na la ding bage a e ra bitasang gewa ding makatua na. Kaybat na nita, pirakerakayan na karing talatuki na ing pibandian at aliwa pang bage a ikua na king gera. Gawa yang planu ban alusuban na la ding kuta, oneng e lumuat kagisanan yang oras.)KT King kapamilatan ning pamangawang kasunduan, linlangan na la ding aliwang bansa, at dagul neng dagul ing upaya na agyang malati ya mung bansa ing sasakupan na.c?T Ing ninumang salangsang, agyang ing Pekapun ding Pari ning Dios, mapalis ya at mawala ya.Z-T Sindu ning anghel ing pamanisplika na. Ngana, E ya mayap a tau ing salising ari ning Siria; ala yang matulid maging ari, oneng datang yang e asahan at samsaman na ing upaya king kapamilatan ning pamaglinlang.1[T Salisian ne ning metung pang ari. Parala yang metung a pamuntuk iting ari ban pasakitan na la ding tau king kapamilatan ning pamipatung buis ban aparakal na ing pibandian na ning kayarian na. King makuyad mung panaun paten de itang aring ita, oneng e king akakit da ring malda at e king labanan.ykT Magbalik ya ing ari karing kuta ning sarili nang bansa, oneng masambut ya at ya na ita ing maging kawakasan na.r]T Kaybat na nita, lusuban na la ding bansang atyu lele ning dagat at sambutan na la ding keraklan. Oneng sambutan ne ning metung a dayuan a pamuntuk at angganan na ing kapalaluan na. Wa, magbalik king ari ning Siria ing kapalaluan na.5T Mibalak yang metung a pamanialake ing ari ning Siria; gamitan na la ding dakal nang sundalus. Kaybat na nita, ban lasakan ne ing kayarian na ning kalaban na, makisangga ya at iyaluk ne ing anak nang babai ban maging asawa na ning kalaban na; oneng e magtagumpe ing binalak na."=T Gawan na karela ning Siria a lumusub itang buri nang gawan at alang salangsang. Talakad ya king Gabun a Mipangaku at ipailalam neng lubus king upaya na.QT Inya ing ari ning Siria ya ing sumugud king siudad a makapadurut-kuta at bihagan ne. E ra ibalaus ding sundalus ning Ehipto ing pamakipaglaban; agyang ing mayap dili karela e ya mika sapat a sikanan.]3T Kanita mag-rebeldi la ding dakal a tau laban king ari ning Ehipto. Daniel, ding mapilan karing mabagsik a lalaking ibat king kekang bansa, mag-rebeldi la uli na ning metung a vision a ikit da, oneng masambut la.fET Magbalik ya ing ari ning Siria at tumipun yang mas dakal a sundalus kesa karing tinipun na king milabas. Potang miras na ing karampatan a panaun, magbalik ya Ehipto at ding dakal a sundalus at kagamitan king pamakilaban.mST Ipagmaragul na ing tagumpe na at ding dakal a apate nang sundalus, oneng e ya manatiling matagumpe. T Uli na ning mua ning ari ning Ehipto munta yang makigera laban king ari ning Siria, at bihagan na la ding heganagana nang sundalus.E T Magsadia la ding anak nang lalaki ning ari ning Siria para king gera at tumipun lang dakal a sundalus. Dalusung yang anting albug ing metung karela at lusuban ne ing kuta da ring kalaban.Q T lumusub ya king Ehipto ing ari ning Siria, oneng mapilitan yang matras.D T Idala na la king pamagbalik na Ehipto ding larawan da ring karelang kikilalanan a dios at ding kagamitan a gintu at pilak a mitalaga karing dios. Kaybat ding dakal a banua ning kapayapan. UT E lumuat maging ari ya ing metung karing kamaganak ning babai. Lusuban na la ning ari ding sundalus ning ari ning Siria; luban na la ding kuta ra at sambutan na la. T Kaybat ding mapilan a banua gawa yang pamakisangga ing ari ning Ehipto king ari ning Siria, at ibie ne ing anak nang babai king kapamilatan ning kasalan. Oneng e manatili ing pamisangga ra, at paten de ing babai, ing asawa na ampon anak at ding ipus a tinuki.'GT Maging mayupaya ya ing ari ning Ehipto. Makanyan man, ing metung karing heneral na, maging mas mayupaya ya at sakupan ne ing metung a mas maragul a kayarian.hIT Oneng misalbag ya ing kayarian na potang atyu ne king taluktuk ning upaya na at mapirake yang apat a dake. Ding ari a e naman ibat king lahi na ilang kuma king lugal na, oneng e la maki upayang anti ing upayang telanan na.T Kaybat na nita, lunto ya ing metung a mayupayang ari. Ya ing sumakup king metung a maragul a kayarian at gawan na ing nanumang buri na.T At tutu ing sabian ku ngeni keka. Ngana ning anghel, Atlu la pang ari ding sumakup king Persia; salisian na la ning kapat a maging mas mabandi kesa karela ngan. Amunan ne ing kayarian ning Grecia potang atyu ne king taluktuk ning upaya na at pibandian.9 oT Ya ing ating katungkulan sumaup at mingat kanaku.q[T Ngana kanaku, Balu mu ing sangkan nung inya dinatang ku keka? Dinatang ku ban ihayag keka ing makasulat king Libru ning Katutuan. Ngeni kailangan na kung magbalik at labanan ing anghel a magbante ning Persia. Kaybat na nita, lunto ya ing anghel nang magbante ning Grecia. Ala metung mang sumaup kanaku subali mu i Miguel, ing anghel nang magbante ning Israel.T Ngana, Kaluguran na ka ning Dios, inya e mu paintulut ing ligaligan na ka o pamatakutan ning nanumang bage. Inyang asabi na iti, dimdam kung lalu kung mesikan at sinabi ku, Makamal, sabian mu kanaku ing buri mung sabian. Uli mu masalese na ku panamdam.?yT At pasibayu na kung telanan at dimdam kung mesikan ku.&ET Mengari kung metung a ipus a makatalakad arapan ning panginuan na. Makananu kung makapakipagsalita keka? Ala nang sikanan ni pangisnawa mang mitagan kanaku.>uT Kanita inabut ne ing gamat na ning anghel a kalupang tau at tigkilan na la ding labi ku. Ngaku, Makamal, tune na kung papangalambutan ning vision, inya gagalgal kung alang patugut.B~T Inyang asabi na na, linawe ku king gabun; e ku mekabulad.%}CT Dinatang ku ban saupan da kang makaintindi king bage mapalyari karing kabalen mu king panaun a daratang. Metung yang vision tungkul king daratang a panaun.r|]T Selangsangan na ku ning prinsiping anghel ning kayarian ning Persia kilub ding aduang pulu't metung a aldo. Kanita i Miguel, ing metung karing pamuntuk a anghel, dinatang ya ban saupan na ku, uling aku na mu ing mitagan king Persia.l{QT Kaybat sinabi na, Daniel, e ka sa mitatakutan. Dimdam na la ning Dios ding kekang panalangin manibat na inyang inari mu king lub mu ing magpakumbaba ka ban akua mu ing beluan. Dinatang ku bilang pakibat king kekang panalangin.LzT Ngana kanaku ning anghel, Daniel, kaluguran na ka ning Dios; mibangun ka at makiramdam masalese king kanakung sabian. Mituburan ku keka. Inyang asabi na iti, tinalakad ku; gagalgal ku pa mu rin.eyCT Kanita telanan na ku ning metung a gamat at seupan na kung mibangun; gagalgal ku pa mu rin.ax;T Inyang dimdam ke ing bosis na, milako ku male tau at mipase kung makasubsub king gabun.5wcT Mitagan kung magdili-dili karin a makalawe king makapagmulalang vision. Ala na kung makatagan pang sikanan at menaliwa ya itsura ing kanakung lupa; ala nang makakilala pa.vT Aku mu ing bukud menakit king vision. Ala lang ikit nanuman ding lalaking kayabe ku, oneng mitakutan la; memamulayi la at memanialikut.#u?T Kikintab yang anti ing metung a iyas ing katawan na. Masala yang anti ing gugulis a kildap ing lupa na, at mitatau lang anting api ding mata na. Ding gamat na ampon bitis kikislap lang anti ing pepakintab a tangsu, at mengari ya ing bosis na king inge ding dakal a taung makatipun.{toT Minatna ku at ikit ke ing metung a taung makaimalan maputing linen at maki sinturun a megawa king mapinung gintu.s T King kaduang pulu't apat nang aldo ning mumuna nang bulan ning banua makatalakad ku king lele ning maragul a Ilug ning Tigris. r9T E ku mengan nanumang masustansiang pamangan o nanumang karni; e ku bitasang minum alak o minyukle mang buak anggang e la mepupus ding atlung dominggu.Aq}T Kanitang panaun a ita atlu na kung dominggung migpaldas.,p ST Kanitang katlung banua ning pamag-ari nang Ciro king Persia, mipabalu ya kang Daniel ing metung a mensahi. Mayayaus ya naman i Daniel king lagyung Beltesasar. Katutuan ya ing mensahing miparala, oneng tutu yang masakit paki-intindian. Mipalino ya kang Daniel king kapamilatan na ning vision.oyT Itang pamuntuk a ita mika atin yang matatag a pamakikasundu karing dakal a tau kilub ding pitung banua, at potang mepitna nang linabas iting panaun, ipatuknang na ing pamiyain ain-sakripisyu at ain. Mibili ya ing Makapangilabut a Kasiran king matas nang diling lugal ning Templo, at manatili ya karin angga king itang mibili karin dasnan ne ning kawakasan a sidia ning Dios.DnT At king kawakasan ning panaun a ita paten de ing pamuntuk a pinili ning Dios king paralan a e makatuliran. Malasak ya ing siudad at ing Templo king kapamilatan da ring dakal a sundalung lulusub ning metung a mayupayang pamuntuk. Ing kawakasan datang anti ing albug, darala na ing gera at kasiran a sidia ning Dios.m#T Pansinan mu at paka intindian iti: Manibat king oras ning panga-ibie ning utus para italakad yang pasibayu ing Jerusalem angga king paniatang ning pamuntuk a pinili na ning Dios, pitung besis a tiapitung banua ing lumabas. Pasibayu yang malarin ing Jerusalem at mika dalan at mangatibe dipensa, at talakad yang pitung besis a tianam apulu't aduang banua. Oneng maging panaun ne ning kaligaligan.QlT Pitung besis a tiapitung pulung banua ya ing kaba ning panaun a tikda ning Dios para mayatbus la king kasalanan at king e mayap ding kekang kabalen at ing banal a siudad. Mipatawaran ing kasalanan at mag-ari ing alang anggang hustisia ban ing vision at ing ula mipaltutu, at mitalaga yang pasibayu king Dios ing banal a Templo.DkT Inyang megumpisa kang mekisabing mayap king Dios, pekibatan na ka. Kaluguran na ka, inya dinatang ku ban sabian ku keka ing pakibat. Ngeni makiramdam ka kabang mamalinawan ke ing vision.Yj+T Ngana kanaku, Daniel, dinatang ku keti ban saupan da kang makaintindi king ula.OiT Kabang manalangin ku, i Gabriel, ing anghel a ikit ku king minunang vision, susulapo yang dinatang king lugal nung nu ku karin. Oras na kanita para king pamiyain king ain-sakripisyu ning kabengian.nhUT Sindu ku ing pamanalangin, ing pamangilala ku karing kasalanan ku, at ing kasalanan da ring kabalen kung Israelita ampon ing pamakisabi kung mayap king Ginung kanakung Dios king italakad ne sanang pasibayu ing banal nang Templo.g!T Ginu, pakiramdaman mu kami. Ginu, patawaran mu kami. Ginu, pakiramdaman mu kami at kimut na ka sa! E mu yantala ban abalu na ning balang tau king ika Dios ka! Bandi me ing siudad at ding tau. fig,E mu yantala ban abalu na ning balang tau king ika Dios ka!,(9:19)fig*RfT Makiramdam ka kekami, O Dios, lawan mu kami at akit mu ing kaligaligan mi ngeni at ing kasakitan ning siudad a magdala king lagyu mu. Manalangin ke keka uling mapaglunus ka, e uling ginawa keng mayap.Xe)T O kekaming Dios, pakiramdaman mu sa ing kanakung panalangin at pamakisabing mayap. Italakad meng pasibayu ing Templo mung melasak; larinan me ban abalu na ning balang metung at metung king ika pin ing Dios.Ad{T Iningat mu kami king milabas a panaun, inya e na ka sa mimimua king Jerusalem. Ya ing siudad mu, ing banal mung bunduk-bundukan. Ding tau karing makasiping a bansa linawe reng mababa ing Jerusalem ampon ding kekang memalen uli da ring kekaming kasalanan, at uli da ring e ustung bage a depat da ring makatua mi.ScT O Ginung kekaming Dios, pepakit mu ing kekang upaya king kapamilatan ning pamilual mu king kekang balen ibat Ehipto, at angga man ngeni e makakalinguan ing upaya mu. Mikasala kami; e mayap ing gewa mi.b#T Ika, O Ginung kekaming Dios, makasadia kang parusan mu kami at gewa mu ita, uling parati mung daraptan ing matulid at e ke mekiramdam keka.ra]T pepagpa mu la ngan kekami ding parusang misulat king Batas nang Moises. Agyang ngeni, O Ginung kekaming Dios, e ke migkapilit para pamatulan da ka king kapamilatan ning e mi pamangawang kasalanan o king pamanuki mi king katutuan mu. ~~ }q||e{{zpyxxRww!vuuLtt.ssrr qpo}nnSmm>lkkjii"hXgfedd:cbda`_u^]\][[ZYXXDWVUU:ToS\RR_QPEONMyLKKJIIHHGeFEE:DCBAA<@??i>=={<<#::V98765~4433o2V111K00'/D.g--,B+Y**)(('&&%%$y##L""d!! vQ^ FxMm_ZItv " g 5(o=WhNgeni, ilual ku na la karing lugal nung nukarin yu la pisali. Daptan ku kekayu itang depat yu karela.q<[hDela yu la karing marayung bansa ding memalen na ning Juda at Jerusalem, at pisali yu la karing Griego.];3hKinua yu ing kanakung pilak at gintu, at dela yu ing pibandian ku karing templo yu.#:?hTiro, Sidon, at ika kabilugan a Filistia, nanu ing buri yung gawan kanaku? Bisa kayung mamayad kanako? Nung makanyan ing buri yu, bayaran da kayung agad!i9KhMipagsapalaran la ban lutasan nung ninu ding mirinan karing karelang abihag. Ding anak a lalaki at babai king panga-ipus karela lang pisali ban ing karelang abli pamayad dang alak at karing babaing magtinda king katawan da.|8qhTipunan ku lang sablang bansa, at king Kapatagan ning Husgadu idala ku la. Karin atulan ku la ngan king sabla rang depat karing kakung memalen. Karela lang kinalat ding Israelita karing bansang dayuan, at pinitna de ing Israel a kakung balen.c7 AhIng Ginu sasabian na, King panaun a ita ibalik ku ing kanawan king Juda at king Jerusalem.16[h Oneng ding sablang pasaup king Ginu miligtas la. Antimo ing sinabi ning Ginu kanita pa, Ding mapilan king Jerusalem makatakas la; detang buri kung mitagan, mitagan la.5whIng aldo dalumdum ya, at ing bulan lare yang anting daya, bayu datang ing maragul at makapangilabut a aldo ning Ginu.u4chMunie kung babala tungkul king aldong ita, king yatu at king banua; mika patayan, silab, at asuk a makapal.c3?hKing panaun a ita, itugtug ke ing kakung espiritu, pati na karing ipus a lalaki at babai.l2QhKaybat na nita, itugtug ke ing kakung espiritu king metung at metung: ding anak yung lalaki at babai sabian da ing kakung mensahi; maninap la ding kekong mangatuang lalaki at ding lalaki yung kayanakan manakit la ngang vision.11hKanita, ika Israel, abalu mu king aku, ing Ginu a kekang Dios, at ala nang aliwa pang atyu libutad yu. Ing kakung balen e ne mainsultung pasibayu.;0ohNgeni mika pamangan kang dakal at kumabsi ka. Ing Ginung kekang Dios keka yang purian, ing dinapat makapagmulalang bage para keka. E ne pasibayu pang mainsultu ing kakung balen./{hIbalik ku itang keka mewala inyang ding dakal a durun pengan dang kekang pupul. Kareting minyira keka aku ing pepadala. .9hDing lugal a pidadaran king binutil mikatmuan la ngan; ding makatulid a lulanan karing pipamaslan king alak at king larung olibo maglapo-lapo la ngan.n-UhTumula kayu, memalen ning Zion, magsaya kayu uli ning depat na para kekayu ning Ginung kekong Dios. Kekayu binie na ing sapat a uran king kekong pupul; bildug na ing uran king panaun ning dimla, at uran-kaleldo antimo ing sadia.,)hIkong animal, e ko sa mitatakutan uling sagiwa na lang kekong pastulan; ding tanaman mamunga na la ngan, at dakal lang bungang higera at ubas.i+KhMarangle, e ko sa tatakut; tumula at magsaya kayu uli ning sablang depat ning Ginu para kekayu.5*chDing dakal a durun a ibat king norti ilako ku na la, at ding mapilan kareti king ilang ku la itabi. Ding mumuna rang pulutung mitabi la king Dagat a Mete, ing pulutung dang makatauli king Mediteraneo ku no man itabi. Muluk la ding mete rang katawan. Kaku lang paten uli ning sablang keko ra depatan.()IhPekibatan na la; ngana, Ngeni kekayu ibie ku binutil, alak, at larung olibo at kumabsi na kayu. Ing pamaninsultu da kekayu ding aliwang bansa tuknangan da na.\(1hKaybat, ing Ginu pepakit yang masabal king bansa na; karing memalen na melunus ya.)'KhDing pari king Ginu susuyu pilatan ning altar, at ning pasbul ning Templo, paburen lang tumangis at manalangin: Ginu, malunus ka king kekang balen, e mu paintulut ing insultuan da kami at kaylian ding aliwang bansa king kapamilatan ning karelang pamagsalita: Nu ya karin ing kekong Dios?u&chTipunan yong miyabe-abe ding memalen; isadia la para king banal a kapulungan; makatua kekayu lang ausan; anak kekayu lang tipunan pati na ding sususung bingut. Agyang ding bayung miyasawa lakuan da lang bale ra, at sukat ing datang la.r%]hTiupan ye ing trumpeta king babo ning Bunduk ning Zion; iyutus yu ing pamag-ayunu at maus kayung pulung!$$AhSiguru ing Ginung kekong Dios mikaduan ya lub, at kayabe ning dakal a pupul ing bendisyun na kekayu ibie na. Kanita iyain yu king Ginu alak ampon binutil.'#Gh At gabakan ding pusu at aliwa ing imalan yu. Magbalik kayu king Ginung kekong Dios. Maganaka ya at mitmu king lunus; mapibabata ya at tutuparan na sablang pengaku na; manatili yang mamatawad kapilan man at e biasang mamarusa. fig,At gabakan ding pusu at aliwa ing imalan yu.,(2:13)fig*"1h Oneng agyang ngeni, ngana ning Ginu, sumisi kayu at magbalik lub kaku king mabilug yung pusu, at kayabe ning pamag-ayunu, kiak kayu ampon lungkut.]!3h Kakabling la ding utus ning Ginu karing e abilang-bilang nang sundalus; ding sundalus a mamintu king Ginu; tune dakal la at masikan lang tutu. Makapangilabut ya ing aldo ning Ginu! Ninu kaya ing miligtas kaniti?  h King paglusub da, gabun mumugun ya at gagalgal yang banua. Ing aldo at bulan daralumdum la, at batuin ipagkaymut dang aslag da.h Mabilis lang lulub king siudad, lulundagan da lang pader a matas; bale karela lang papanikan, at anti lang mapanako daralan karing awang.iKhni e la misusumpungan man. Sasagupa la karing kutang dipensa, at ala nanumang makasabat karela./WhLulusub lang anti ding gerero; mengari la karing sundalus potang pader karela yang ukiatan. Ala lang patugut magmartsa, diretsu ing lakad da at e la manaliwang dalanV%hKabang lalapit la, ing balang tau gagalgal ya; manimutla ya ing balang lupa.[/hMainge lang anti ding karung panggera karing babo bunduk lundag-lundag la; lalagutuk lang anti ing malanging dikut neng masisilab ya. Maka-ayus lang anti karing dakal a sundalus, king pamakilaban makasadia la.RhKabayu ing karelang kawangis; pupulayi lang anti ding kabayung pakigera.PhMengari la king api a lalaklak karing tanaman. King karelang arapan ing bansa anti ya ing Mula ning Eden, oneng king karelang kagulutan metung yang malanging ilang. Karela alang miligtas metung man.I hAldo yang maralumdum at malungkut, aldo yang matuling at malulam. Lumusub la ding dakal a durun anting dalumdum a kakalat babo ding bunduk. E pa mika anti kanyan, at e na mika anti pa kanian.> whTiupan ya ing trumpeta; kampana tigtigan ya king Zion, ing bunduk-bundukan nang banal ning Dios. Galgal kayu memalen ning Juda! Uling ing aldo ning Ginu malapit niang datang kekayu.Q hPati ding mabagsik a animal mamaus la keka, uling ding batis melangi la.} uhGinu, mamaus ku keka, uling ing pipagpastulan at ding tanaman melangi la, anti waring ing api ya ing sinilab karela.n WhKing danup gagala la ding baka, uling alang dikut para karela; daralan lang kasakitan pati ding tupa. hMamamate lang bini king malanging gabun. Alang binutil a malyaring isikap, inya ding kamalig a alang laman atyu la ngeni king kasiran.  hAla tamung akarapat kabang kekatamung lalawan ing mesirang pupul. Ala nang tulang mayayakit kilub ning Templo ning kekatamung Dios.  hDaratang ne ing aldo ning Ginu, ing aldo nung kapilan ing Mayupaya ipagpa nang kasiran. Makatakut ing ipasari na ning aldong ita!2 _hIyutus yu ing pamag-ayunu, maus kayung kapulungan! Pamuntuk kekayu lang tipunan pati ding sablang king Juda manuknangan; at kilub ning Templo maus kayu king kekong Dios!E h Ikong pari king altar susuyu, magaspang a imalan ing isulud yu at kumiak kayu! Templo kekayu yang luban ban karin manangis kabukas! Alang binutil ni alak man ban king kekong Dios iyampang.} uh Ding tanaman a ubas, at tanaman a higera melanat la; melangi la ngan tanaman a mamunga; ing tula ding tau mewala na.  )h Ikong ortelanu, lungkut kayu; ikong magbante karing mulahan ubas, kumiak na ko man, uling ing trigu at ing sebada pati sablang tanaman mesira.<  sh Alang makatanam karing marangle; ing gabun malungkut, uling ing binutil mesira; ding ubas melangi la ngan at mepanat lang olibong tanaman. fig,...ing gabun malungkut...,(1:10)fig*v  gh Ala nang binutil ni alak man ban king Templo ibie; ding pari malungkut la uling ain king Ginu ala lang adala.j  OhIkong memalen, kumiak kayu; kumiak kayung anti ing pamangiak ning dalaga king mete a kakaburi na.  hTanaman tamung ubas sinira da la, at pengan tanaman tamung higera. Bikbak da lang balat da angga king ding sanga menimuti la. 5hDing tutung dakal a durun lisuban da ing kekatamung gabun, masikan la at e mu la abilang; ding karelang ipan kasing taram da la ding ipan ning leon. hIkong lasenggu, migising kayu at kumiak; manangis kayu, ikong miminum alak, uling mesira la ding ubas a makatalagang gawan bayung alak.s ahE la pepatugut daratang ding durun karing tanaman; itang karelang tagan ding tinuki ila naman ding mengan.y mhSabian yu iti karing kekong anak; ila karing anak da karela namang sabian at ila karing lahi ra sabian da naman.B hPakiramdaman yu iti, ikong lalaking makatua; makiramdam kayu, ikong sablang atyu Juda. Atin na kayang milyaring anti kaniti king kekong kapanaunan o king kapanaunan ding kekong pengari?E hIti ya ing mensahi na ning Ginu kang Joel a anak nang Petuel.q[^ Sana aintindian da ring biasa ing misulat keting libru, at isikap da karing pusu ra. Matulid la ding paralan na ning Ginu at ding matulid a tau tutukian da la king pamibiebie ra, oneng mitakid la at misakab kareti ding makasalanan.C^E na na la kailangan ning Israel ding idolo; pakibatan ku la ding panalangin da at ingatan ku la. Mangari kung tanaman a malabung karela a salilungan da. King kapamilatan ku mamunga la..U^Misan pa mibiebie la lalam ning kakung lingap. Mananaman lang binutil, at maging mabunga lang kalupa da ring mulahan ubas. Mibantug lang anti ing alak ning Lebanon.^Manyanga la at lumabung, at maging malagu lang anti ding tanaman a olibo. Maging mabanglu lang anti ding tanaman a sedro ning Lebanon.'~G^Karing memalen ning Israel mangari kung uran king malanging gabun. Mamulaklak lang anti ding sampaga; maging matatag la yamut anti ding tanaman ning Lebanon.}^Nganang sasabi ning Ginu, Ibalik ku la kaku ding taung kakung memalen. Luguran ku la king mabilug kung pusu, uling e na ku mua karela.d|A^E na ke bitasang aligtas ning Asiria, at e ra ke adipensa ding kabayung panggera. Kapilan man e mi na sabian pa karing idolo, Ikayu ding kekaming dios! O Ginu, ika ing papakit lunus kareting ala nang bitasang alapitan.9{k^Mibalik na kayu at sabian ye king Ginu iting panalangin: Patawaran mu sana ing sabla ming kasalanan; tanggapan mu sana ing panalangin mi at samban da ka antimo ing pengaku mi. z ^Magbalik na kayu king Ginung kekayung Dios, O memalen ning Israel. Ing kekayung kasalanan ya ing pepasari king kekayung pangabagsak.Py^ Sukat yang magdusa ing Samaria uling mig-rebeldi yang laban kanaku. Mate la ding memalen na king gera; pamaspas da la ring malating anak king gabun, at panlaslasan da la atian ding babaing mabuktut.Xx)^ Agyang lumabung yang anting dikut ing Israel, makanyan man parala ku ing mapaling angin ning aslagan a manibatan king disyerto, at palangian na la ding sibul na at batis. Kuanan ku ing sablang bage maulaga.^w5^ E ku la iligtas deting tau king kutkutan da ring mete ni sagipan king upaya na ning kamatayan. Kamatayan, paratangan mu na la ding kekang salut! Kutkutan ding mete, paten mu na la! Ala na kung lunus kareting tau.2v]^ Atin yang panaun pang mie ing Israel, oneng tutu yang mangmang; e na sasamantalanan iti. Mengari yang anak a malapit nang mibait a e bisang lual king atian nang ima na.iuK^ Makasulat ing kasalanan na at ing e mayap nang dapat ning Israel, at makasikap ya ing listahan.Rt^ King mua ku, dininan da kayung ari at king mua ku naman leko ku la ngan.Ys+^ Meniawad kayung ari at dakal a manimuna. Oneng makananu reng aligtas ing balen?Tr!^ Memalen na ning Israel, gisanan da kayung paten! Ninu ing makasaup kekayu?q!^ Mangari kung gaindung oso a kewalan karing anak na king pamanlusub ku kekayu at paglapakan da kayu. Mangari kung leon a maglaklak kekayu at paglapakan da kayung anting animal ning gubat. fig,Mangari kung metung a leopardong manaya king kekayung daralanan.,(13:7)fig*xpi^ Inya naman mangari kung leon a sagupa kekayu. Mangari kung metung a leopardong manaya king kekayung daralanan.o%^ Oneng inyang miras na kayu king gabun a mataba, mika atin kayung labis-labis a pagkabie at kinabsi kayu, migmaragul kayu at kelinguan yu ku.An}^ Iningat da kayu inyang atyu kayu king mapaling disyerto..mU^ Nganang sasabi ning Ginu, Aku ing Ginung kekayung Dios a milual kekayu ibat king Ehipto. Ala kayung aliwang Dios nung e mu aku. Aku mu ing bukud yung talapagligtas.l^ Inya naman deting tau lumbug lang anti ing ulap neng abak at anting ambun a mawawala neng abak a maranun. Mangari la king apa king pidadaran a papaid na ning angin at anting asuk a manibat king kalang. fig,Obat ayuyuma da la reting idolo...,(13:2)fig*Fk^ E tinuknang ing karelang pamikasala king kapamilatan na ning pamangawa rang larawan a bakal ban samban da. Gagawa lang pilak a idolo a bunga na ning karelang pamisip at dapat da ring gamat da. At ngarang sasabi, Munie kayung ain-sakripisyu kareti! Obat ayuyuma da la reting idolo, ding rebultu a kalupa da ring baka?!j =^ Kanitang minuna, mitakutan la ding aliwang tribu na ning Israel kabud migsalita ya ing tribu nang Efraim. Matas ing paglalawe da ring aliwang tribu na ning Israel king Efraim. Oneng mikasala la ding memalen na ning Efraim uli na ning pamanyamba ra kang Baal. Uli na niti, mate la.Vi%^ Pepamuan deng e mu makanyan-kanyan ding memalen na ning Israel ing Ginu; mangaintulid kamatayan ing depat da at e na la patawaran ning Dios. Parusan na la uli na ning kalapastanganan a depat da king Dios.~hu^ Mitubud yang propeta ing Ginu ban ilako ne ing balen ning Israel king panga-ipus na karin Ehipto, at ban ingatan ne.g1^ Tinakas yang minta king bansang Aram ing kekatamung makatuang i Jacob, at pistulan na la karin ding tupa na ning aliwang tau ban makapakiasawa ya.'fG^ Makanyan man, atin pang sasambang idolo karin king Gilead; mate la detang sasamba kareti. Miyayain la ding baka bilang ain-sakripisyu karin Gilgal, inya maging buntun lang batu ding altar karin king libutad ning marangle. fig,... maging buntun lang batu ding altar karin...,(12:11)fig* e^ Migsalita ku karing propeta at dininan ku lang dakal a vision, at minie kung babala king balen ku king kapamilatan da ring propeta.Ad{^ Aku ing Ginung kekayung Dios a milual kekayu ibat karin Ehipto. Papanuknanganan da kayung pasibayu karing tolda a antimo ing kabilian yu kanitang detangan da kayu karin king disyerto.|cq^ Oneng sasabian da, Mabandi kami! Misuerti kami! At ala ninuman a makasabi king mibandi kami king e ustung paralan.0bY^ Ngana ning Ginu, Mapamirait la ding memalen na ning Israel; anti la karing taung Cananeo. Maburi la karing e ustung timbangan ban piraitnan da la ring maniali karela.4aa^ Inya ngeni, ikayung lahi nang Jacob, manalig kayu at magbalik king kekayung Dios. Maging tapat kayu at patupad yu ing hustisia, at isundu ing pamanaya king kekayung Dios.j`M^ Ya ing Ginu, ing Dios a Mayupaya; Ginu ing lagyung iyaus da king Dios king oras ning pamanyamba.2_]^ Mekibatbatan ya king metung a anghel at miniambut ya. Menangis ya i Jacob at meniawad yang bendisyun. Dinatang ya ing Dios karin king Betel, at migsalita ya kang Jacob.)^K^ Mekilaban ya ing makatua dang i Jacob king kakambal nang i Esau kabang atyu la pa kilub nang atian ning ima ra; inyang meragul ne i Jacob, lebanan ne ing Dios.4]a^ Atin yang sumbung ing Ginu laban karing memalen na ning Juda; parusan nia naman ing Israel uli na ning e ustung ugali da ring memalen na. Papamayaran na la king depat da.x\ k^ Pawang alang ulaga at makasira ing sablang daraptan da ring memalen na ning Israel manibat king abak anggang bengi. Merakal ing kataksilan at ing katampalasanan. Gagawa lang kasunduan king Asiria, at makipagkalakalan lang laru king Ehipto._[7^ Nganang sasabi ning Ginu, Pepadurutnan da ku ring memalen na ning Israel karing karelang kalaraman at kapamiraitnan. At angga ngeni mag-rebeldi la ding memalen na ning Juda laban kanaku, ing tapat at banal a Dios.9Zk^ Ibat king Ehipto datang lang kasing bilis ding ayup, at ibat king Asiria anting patipati. Ibalik ku lang pasibayu karing karelang pibalebale. Aku, ing Ginu, ing sinabi kaniti.!Y;^ Potang galeung na kung anting leon karing karelang kalaban kanita da ku tukian ding taung pinili ku. Manibat king albugan mamalagua lang datang kanaku.3X_^ E ra ka parusan king mua ku; e ku ne pasibayung lasakan pa ing Israel. Uling aku Dios ku at e ku tau. Aku, ing Banal, atyu ku libutad yu. E ra kayu datangan king mua ku.bW=^ Makananu ra kang isakuil, Israel? Makananu ra kang gulutan? Paten da ka kayang anti ing depat ku king Adma o iyapus da ka king depat ku king Zeboiim? E na paintulut ning pusu ku iti! Tutung maragul ing lugud ku keka!V^ Pilit lang gugulut kanaku. Saingsing la uli na ning paud a atyu karing batal da, oneng metung man alang sumaup milako kaniti.4Ua^ Datang ing gera karing karelang siudad at siran na la ding pasbul dalan da ring siudad. Mate la king gera ding dakal a tau, uling pilit dang tikian ing e mayap dang payu.rT]^ E la mebisang mibalik kanaku, inya sukat lang magbalik king Ehipto, at ing Asiria ya ing sumakup karela.}Ss^ Linapit ku la kaku king mitmung lugud at pakamal. Kinua ku la at linapit king salu ku; dinuku ku ban pakanan ku la.y^ Nganang sasabi ning Ginu, Megumpisa king Gilgal ing sablang dapat dang e mayap. Karin ku megumpisang mimua karela. Uli na ning depat dang e mayap, itabi ku la king kanakung bansa. E ku na la luguran pa; linaban la kanaku ding sablang manimuna da.=^ Nanu ing sukat kung aduan a daptan mu para karing taung deti? Gawan mu lang baug ding karelang asawa! Ilako mu la gatas ding salu ra!<y^ Ginu, akakit ku king Israel nung makananu da lang panalukian at iyatad ding pengari ding karelang anak king pipatayan.-;S^ At nung atin la mang anak a aparagul, kuanan ku la deti at metung man ala kung itagan mabie. Potang gulutan ku na la deting tau, dugpa karela ing makatakut a bage.:^ Mabating anting ayup a sinulapo ing dangalan na ning Efraim at ala nang anak pa a mibait karela, ala nang babaing muktut o kumagli man.9^ Nganang sasabi ning Ginu, Anti yang ubas ing Israel king malanging gabun kanitang minuna keng ikit. Inyang minuna ku lang ikit ding makatua yu, anti la karing mumunang melulut a bunga da ring tanaman a higera king kapanaunan da. Oneng inyang miras la king Bunduk ning Peor, megumpisa lang sinamba kang Baal at e melambat meging makasumami lang kalupa da ring idolong liguran da. 89^ Tune e mayap ing pamaniaptan da, kalupa na ning depat da karin king Gibea. E na kalinguan ning Dios ing karelang kasalanan; parusan na la uli na niti.e7C^ Tinubud na ku ning Dios bilang propeta ban munie babala king Israel a balen na. Oneng nu ku man munta, pagkapilitan yu kung darakpan anting ayup. King mismung Templo ning Dios ding kalaban ning propeta ila ding memalen.E6^ Dinatang na ing oras ning pamamarusa, ing oras nung kapilan tanggapan da ring tau ing kaparusan a mangaintulid karela. Abalu ning Israel potang mapalyari na ita. Ngayung sasabi, Mangmang ya ing propetang iti; sira ya buntuk iting taung maki espiritu. Maragul ing mua yu kanaku, uling maragul ing kekayung kasalanan.%5C^ Potang datang ing kasiran at potang mikalat la ding tau, ding tau Ehipto tipunan da la ban ikutkut karin king Mempis! Ding karelang pibandian a pilak at ding lugal nung nukarin king misan a panaun makatalakad la ding karelang tuknangan mitakpan la karing dikut at tanaman a masuksuk.w4g^ At potang datang na ing aldo da ring mituldung piesta para parangalan ya ing Ginu, nanu ing daptan da kanita?#3?^ Karing aliwang bansang deta e la malyaring makaibie alak a ain o makapagdalang ain para king Ginu. Mirinatan la ding sablang mangan king pamangan da a antimo ing pamangan neng ating mete. Magamit mu para uluan ing danup da; ala lang adala kaniti antimong ain king Templo ning Ginu.)2K^ E la manatili king bansa ning Ginu ding memalen na ning Israel. Kailangan lang magbalik karin Ehipto, at mangan la king makabawal a pamangan karin king Asiria.`19^ Oneng e maging sapat ing kekayung binutil ampon larung olibo at kagisanan kayung alak.O0 ^ Memalen ning Israel, ituknang yu ing pamagselebra karing kekayung piesta. Balamu paganu kayu. Gilutan ye at e kayu meging tapat king kekayung Dios. Ikayung sabla king mabilug a bansa pisali yu kang Baal ing kekayung sarili anti ing babaing magtinda king katawan na. At metula kayu king binutil a isipan yung binayad na kekayu!v/e^Menalakad lang palasyu ding memalen na ning Israel, oneng kelinguan de ing karelang Miglalang. Menalakad lang matibe siudad ding memalen na ning Juda, oneng paratang kung api ban masilab la ding karelang siudad at ding karelang palasyu.k.O^ Buri da ing babie ain-sakripisyu at tutu lang maburing mamangan karni. Oneng aku, ing Ginu, e ku tutula karela at ngeni ganakan ku ing karelang kasalanan at parusan ku la. Uli na niti, ibalik ku lang pasibayu king panga-ipus.w-g^ E mu la abilang ding kautusan a sinulat ku para karing taung deti, oneng tinggian da lang antimo ding dayuan.E,^ Nung kapilan la merakal ding altar a telakad da ring memalen na ning Israel para king pangalako ning karelang kasalanan, kanita la lalung merakal ding lugal nung nu la malyaring mikasala!x+i^ Oneng e lumuat tipunan ku la at parusan; mamalipit la king sakit potang gipitan na la ning ari na ning Asiria.l*Q^ Masias la buntuk. Mengari lang malyap a asno; ing buri da ya ing malilyari. Meko la ban manintun saup king Asiria. At pisali da ring memalen na ning Israel ing sarili da karing aliwang bansa ban manikua lang magdipensa karela.u)c^Meging kalupa da nia mu ding aliwang bansa ing Israel; kalupa ne ning busbus a banga a alang kasilbi-silbi.8(i^Potang salbag lang angin, mupul lang bagyu! Ing binutil a tutubu a alang bunga ala yang aibie tinape. Nung sakali mang makapamunga ya, ding makinabang kaniti ila ding dayuan!7'g^Ing metung a magobra ning Israel ya ing ginawa karing idolo at aliwa ing Dios! Mabalbal yang mangalati ing idolong gintung biserung baka a sasamban da ring tau ning Samaria!8&i^Tinggian ke ing gintung biserung baka a sasamban da ring memalen na ning siudad ning Samaria. Milalablab ing mua ku karela. Angga pa kapilan bayu ra gulutan iting pamanyamba?1%[^Memili lang ari da, oneng e king pamamilatan ku. Tinuldu lang manimuna, oneng iti e ku kabaluan. Ginawa lang idolo karing karelang pilak at gintu; iti mekasira karela.[$/^makanyan man tinggian da ing mayap. Uli na niti, ding kalaban da panagalan da la.W#'^Agyang ausan da kung Dios at sasabian da king ila ding taung kanakung pinili,J" ^Nganang sasabi ning Ginu, Tiupan ye ing trumpeta! Daratang lang anting agila ding kalaban king kanakung bansa! Lebagan de ring taung kanakung pinili ing kasunduan; e ra la tiparan ding utus ku.;!o^Pilit lang gugulut kanaku at lalapit karing kikilalanan dang dios a alang arapat para karela. E mu la apagkatiwalan antimo ing pana a e ustu pangabaluktut. Takman da ing mabagsik a kamatayan uling palalu lang magsalita ding karelang manimuna. At ding tau Ehipto kaylian da la uli na ning mapalyari karela.Y +^Migplanu lang e mayap laban kanaku, agyang aku ing minie bie at sikanan karela.mS^Ngungulangul lang manangis karing karelang pagkeran, oneng e la manalangin taimtim kanaku. Paniugatan da la ring karelang katawan kalupa da ring paganu neng manalangin lang para pamangan at alak, makanyan man lalaban la kanaku.  ^ Misakitan la! Gilutan da ku at linaban la kanaku. Masira la! Buri ku lang iligtas, oneng magsalita lang kalaraman laban kanaku.w^ Miladlad kung lambat ban arakap ku lang kalupa da ring ayup potang lalabas la. Parusan ku la king depat dang e mayap.yk^ Mengari ya ing Israel king taung mangmang at alang aintindian; mamaus ya king Ehipto at pupunta ya king Asiria!^ Magsalitang masikan ing kapalaluan da ring tau Israel laban karela. Makanyan man, e la migbalik lub kanaku, ing Ginung karelang Dios.  ^ Ing karelang pamanalig karing dayuan ya ing sangkan nung inya ala lang sikanan, at e ra balu king ding aldo ra makabilang na la.  ^Nganang sasabi ning Ginu, Mengari la ding memalen na ning Israel king malabsang bibingka; asahan da la ring kasiping dang bansa.^King mua ra pete da la ring karelang pamuntuk. Piliwas-liwas da lang pete ding karelang ari, oneng metung man alang meniawad saup kanaku.7^Wa, kayabe na ning lihim dang e mayap a tangka, mikakapali lang anti ing ornu. Anting dapug king kabengian ing karelang mua at mikalabkab pangayabak.!^King kayaldawan na ning ari, ya at ding pamuntuk na pepalasing da la. Milangan da la king kapamilatan na ning pamipainum dang alak karela."=^E mu la apagkatiwalan; taksil la ngan. Mengari la king mapaling ornu na ning gagawang tinape a e na pa susubung ing panangab kabang sasadia ne ing masa.^Nganang sasabi ning Ginu, Lilinlangan de ring tau ing ari at ding pamuntuk na king kapamilatan na ning e mayap dang tangka.^Isipan da king kelinguan ku na ing sablang e mayap a dapat da; makapadurut la karela ding kasalanan da at iti e ku malyaring e akit.  ^Potang buri ku lang uluan ding memalen kung Israelita at gawan pasibayung masalese bili, kanita da naman papakit ing karelang dapat a e ustu at ing dapat dang e mayap. Mipamirait la, manlub la karing bale at manako la, panakawanan da la ring tau king dalan.xi^ At ikayu namang memalen na ning Juda, atin kung telagang panaun ban parusan da kayu king e mayap yung gagawan.7^ Karumaldumal ing ikit ku king Israel; dinatan da ring taung kanakung pinili ing karelang sarili king kapamilatan na ning karelang pamanyambang idolo.c?^ Mengari no man ding pari karing tulisan a manenayang maniabat king taung maging biktima ra. Agyang king dalan papunta king banal a lugal ning Sikem darapat lang pamakamate tau. At sasarian dang daraptan iting e mayap!eC^Mitmu ya ing siudad ning Gilead karing taung e mayap at karing taung makamate kalupang tau.O ^Oneng lebagan de ing kasunduan kalub da reting tau king bansang Adan.4 a^Ing buri ku ya ing lugud yung e kukupas, aliwa ding animal a iyain yu kanaku. Mas buri ku ing abalu da ku ring taung kanakung pinili kesa king duluk lang ain para kanaku.* M^Inya tinubud ku la ding kanakung propeta kekayu a magdala king kanakung amanung kayatulan at kasiran laban kekayu. Ing parapat ku kekayu malino at mayan daptan.< q^Nganang sasabi ning Ginu, Israel at Juda, nanu ing daptan ku kekayu? Agad mawawala ing lugud yu kanaku, kalupa na ning ulap neng abak, at lalbug anting ambun ning abak a maranun.A {^Magkapilit tamung abalu ta ya. Siguradu yang datang kekatamu antimo nung makananu yang daratang ing abak. Datang ya kekatamu anti ing uran a didilig king yatu king panaun ning kauran.U#^Biayan na katamu kaybat ding adua o atlung aldo at mibiebie tamu arapan na. D~~ }Q|{{r{z\yxxbwwuu6tssr+qqponn-m\llXkjjGi8hgtfveddYcc baa_``$_8^^I]]#\\[5ZfYXX W8VXU_TT@SR3QPPNMLL2KRJJVI{IHBG\FEEuDD"CHBBMA@@?@>d==C<<*;::;98766655943B2110D/.-,,+**j)(i'&&5%% $x##!!/ !zK(W4a=    7Xf+Avh g| Sukat sanang e ka metula king kakulangan palad a digpa karing kapatad mu king Juda. Sukat sanang e ka mesaya king aldo ning karelang kapahamakan. Sukat sanang e mo keylian king karelang kalipitan. fig,Sukat sanang e ka metula...,(12)fig*dg C| E ka bitasang kinimut kanitang kayaldawan a ding kalaban piglasak do ring karelang pasbul siudad. Kalupa da ka namang e mayap detang dayuan a sinamsam king pibandian ning Jerusalem, at kaybat karelang pipartian-partian. f | Uling keka lang pete at penakawanan ding kekang kapatad a lahi nang Jacob, malasak ka at milako dangalan angga na king kapilan man.de C| Mitakutan la ngan ding matapang nang lalaki ning Teman, at sundalus ning Edom mate la ngan.~d w|King aldo a parusan ke ing Edom, kaku lang gisanan ding alistu nang lalaki, at kakung ilako ing sabla rang kabiasnan.6c g|Pirait da kayu ding kekong kakampi; king lual ning kekong bansa karin da kayu tinabi. Ding taung keyabe yu king kapayapan karela kayu ngeni makapailalam. Detang kakaluguran a kesulu yung mengan bitag ya ing kekayu ra inumang; tungkul kekayu karelang sasabian, Nukarin ngeni ing sabla rang kayalistuan?Db |Lahi nang Esau, ing kekong pibandian ikua na nang mesamsam.Na |Neng daratang la ding mapanako king kabengian, kakuanan da mu itang karelang kailangan. Neng mamupul lang ubas ding tau, atin la pa mu ring tatagan. Oneng ding kekang kalaban ganap da kayung gisan.R` |Agyang matas ya pang anti king sale ning agila ing kekang tuknangan angga king balamu atyu libutad da ring batuin, makanyan man agyu da ka ring ibaba. fig,...makanyan man agyu da ka ring ibaba.,(4)fig*Z_ /|Pirait na ka ning kekang ketasan. Ing pagmaragul mung balen metung yang kuta a gewa karing batu, atyu karing matas a bunduk ing kekang tuknangan, inya king sarili mu kekang sasabian, Ninu mo ing misaldak kaku?_^ 9|Ngana ning Ginu king Edom, Ilako da ka sikanan; ding bansa ika ing karelang insultuan.g] K|Iti ya ing ula nang Obadias, ing sinabi na ning Ginung Dios tungkul king bansang Edom. Tinubud ne ning Ginu ing talapamalita na karing bansa, at dimdam ming sinabi na: Magsadia na kayu! Tara, kekatamu neng labanan ing Edom!\r Itanam ke ing balen ku king gabun a karela binie ku, at e na la mabagut pasibayu. Ing magsalita ya ing Ginung kekayung Dios.k[Or Ibalik ku la ding kakung memalen karing karelang gabun. Larinan da la ring karelang melasak a siudad, at manuknangan la karin; mananaman lang ubas at minum lang alak; gawa lang karelang mulahan at kanan da ing karelang tenam.Zr Nganang magsalita ning Ginu, Ding aldo daratang la, potang e la pa man meyaring tinanam ding tau atin na lang pupupulan, at ding gagawang alak e ra la pa ayagad ding mamunga rang ubas. Magus karing bunduk ing mayumung alak, at taglus iti karing bunduk-bundukan.#Y?r Inya makanyan deng salakayan ding memalen ning Israel ing mitagan king sakup ning Edom at karing sablang bansang meging bandi ku kanitang misan a panaun.^X5r Nganang sasabi ning Ginu, Daratang na ing aldo a aku ibawi ke ing kayarian nang David a mengaring bale melasak. Larinan ku la ding dalig na at italakad keng pasibayu. Gawan keng pasibayu a antimo ing king minuna.W)r Mate la king gera ding sablang makasalanan libutad na ning kanakung balen, ding sablang sasabing, E na paintulut ning Dios ing misakitan tamu!V7r Aku ing munie utus at itatap ku la ding memalen ning Israel anti ing binutil a tatatap da king igu. Simen ku la at ilako ding sablang e karapatdapat.1U[r Aku, ing Ginung Dios, lawen ke iting makasalanan a kayarian na ning Israel at gisanan ke keti king babo yatu. Oneng e ku la lubus gisanan ding sablang lahi nang Jacob.}Tsr Ngana ning Ginu, Memalen ning Israel, parehu ing lawe ku kekayu at karing memalen ning Etiopia. Linigtas ku la ding memalen na ning Filistia king Creta, linigtas ku la ding tau Siria king Kir, nung makananu da kayu namang linigtas king Ehipto.CSr Gagawa yang tuknangan na ing Ginu king babo banua at babo yatu bibili ne ing suklub ning banua. Ausan nang lumapit ing danum ning dagat, at iti tutugtug na king yatu. Ginu ing lagyu na!.RUr Tagkilan ne ning Ginung Dios a Mayupaya ing yatu at mayun; manangis la ding sablang manuknangan karin. Ing mabilug a yatu mibaba-mitas yang anti ing Ilug ning Nilo.*QMr Nung sakali namang mabihag la karing kalaban da, iyutus ku karing makabihag karela ing paten da la. Inari ku na king lub ku king gisanan ku la lahi at e saupan.OPr Akit ku la rin at arakap agyang salikut la king taluktuk na ning Bunduk ning Carmel. Nung salikut la man king kalalalaman na ning dagat, utusan ku ne man ing dambuala ning dagat ban pangetan na la.O)r Agyang gawa la pang kulkul at sumulud la angga king kutkutan da ring mete, akit ku la rin at akua. Agyang mukiat la pa banua, ibaba ku la rin.N 7r Ikit ke ing Ginu; makatalakad ya lele ning altar. Nganang minutus: Pukpukan mong masikan ding punta da ring asias ning Templo ban maugun la. Idagsa mu la ban dugpa la karing buntuk da ring tau. Paten ku la king gera ding mitagan. Alang miligtas metung man karela; mate la ngan.LMrDetang susumpa karing kikilalanan nang dios ning Samaria at sasabing Saksi ke ing dios ning Dan o kaya Saksi ke ing dios ning Beerseba, miragsa la ding taung deta at e na la talakad kapilan man.L{r King aldong ita, mibulang la agyang ding kayanakan a lalaki at babaing masikan a pamikakatawan uli na ning alang danum.`K9r Gumala la ding tau manibat king Dagat a Mete angga king Mediteraneo, at manibat king dane norti angga na king aslagan. Gumala la keni at karin king pamanintun da king amanung manibat king Ginu, oneng e ra akit iti.}Jsr Daratang na ing panaun a paratang kung danup king mabilug a bansa. Dumanup la ding tau, oneng e para king pamangan; kumau la, oneng e para king danum. Dumanup la at kumau king amanung manibat king Ginu. Aku, ing Ginung Dios, ing sinabi kaniti.fIEr Gawan ku lang aldo ning pamangutkut mete ding kekong piesta, at alilan ku lang pamanangis ding masaya yung pamagkanta. Pasatsat ku la kekayu ding buntuk yu at papamiblasan da kayung imalan a magaspang. Mangari kayu karing pengaring manangis king pangamate na ning bugtung dang anak a lalaki. Maging maplas ya ing aldong ita angga king kawakasan na.Hr Daratang na ing panaun a ipalbug ke ing aldo at dalumdum ya ing yatu king kaugtuan na ning aldo. Aku, ing Ginung Dios, ing magsalita.2G]rUli na niti, mika ayun keti king yatu at maligalig ya ing balang metung a memalen na ning bansa. Galgal ya ing mabilug a bansa; mitas-mibaba ya anti ing Ilug ning Nilo.hFIrIng Ginu, ing Dios ning Israel simpa na, E ku na kalinguan kapilan man ing dapat dang e mayap.NErIpisali mi ing ala nang silbing trigu king matas a alaga. Manintun kaming taung pakakalulu a alang ipamayad karing utang na, at saluan mi yang anting ipus king alaga namu ning kaparis a sandalyas.]D3rIkayu mismu sasabian yu king sarili yu, Milabas na la sana deting aldo pangilinan ban apisali ta na ing kekatamung binutil. Obat e ya pa mapupus ing Aldo ning Sabbath ban makapagtinda na keng pasibayu? Kanita itas mi na ing alaga at agamit mi na lang pasibayu ding paniukad at timbangan a e ustu ban apamiraitnan mi la ding maniali kekami. C rPakiramdaman yu iti, ikayung dadakurak karing taung atyu king kalipitan at magkapilit makamate karing pakakalulu na ning bansa."B=rKing aldong ita, maging tangis lang malungkut ding kanta kilub ning palasyu. Mikalat la ding bangke king sablang lugal. Iyugse da la reting alang bulad. A rNgana kanaku ning Ginu, Amos, nanu ing akakit mu? Mekibat ku, Metung yang basket a ating prutas. Kanita ngana kanaku ning Ginu, Dinatang na ing kawakasan para karing memalen kung Israel. E ku na ibayu pa ing tingka ku tungkul king parusang ibie ku karela.@ }rPepakit ne kanaku ning Ginung Dios ing metung pang vision. Ikit ke keting tagimpan ing metung a basket a mitmung prutas.c??rUling sinabi mu yan, oyni ngeni ing sasabian na keka ning Ginu, Amazia, makisiping ya ing asawa mu karing lalaki keti king siudad at mate la king gera ding anak mu. Mapirake ya ing gabun mu at miyabie ya karing aliwa at ika mismu mate ka king metung a bansang paganu. Maging bihag la ding memalen na ning Israel at miyugse la king aliwang bansa!4>arInya ngeni makiramdam ka king sasabian na ning Ginu. Sasabian mu king tuknang na kung magsalitang ula, king tuknang na kung magsalita laban karing memalen na ning Israel.=3rOneng kinua na ku ning Ginu king obra ku antimong pastul at inutusan na kung lumakad at magsalita king lagyu na para karing memalen na ning Israel. <rNganang mekibat Amos kang Amazia, E ku propetang makikiupa ban manaral. Metung ku mung pastul at talaingat karing tanaman a higera.~;ur E na ka pasibayung manaral keti king Betel. Iti ya ing lugal nang pisasamban ning ari; iti ya ing templo ning bansa.$:Ar At kanita nganang Amazia kang Amos, Hoy, propeta, patugut na ka! Muli na ka king bansang Juda at karin ka manaral. At pabayad ka karela king pamanaral mu.9r Ini ya ing sasabian na, Mate ya king labanan i Jeroboam at mabihag la ding memalen na ning Israel, at miyugse la king aliwang bansa!b8=r Kanita i Amazia, ing pari ning Betel, pepabalita na kang Aring Jeroboam ning Israel iti. Ngana, Atin yang tatangka i Amos laban keka libutad da ring memalen ning Israel. Ing pamagsalita na ya ing makasira king balen.57cr Malasak la ding lugal nung nu la karin sinamba ding lahi nang Isaac. Malasak la ding lugal a banal ning Israel. Dinan ku neng kawakasan ing pamilya na ning Aring Jeroboam.&6ErNganang kinutang kanaku, Amos, nanu ing akakit mu? Mekibat ku, Metung ya pung patulu. Kanita sinabi na, Lumawe ka, gamitan ke ing patulu ban ipakit ku king kakung balen king mengari lang pader a e gemitanan patulu. E ku na ibayu ing kakung tingka tungkul king parusang ibie ku karela.Q5rPepakit ne kanaku ning Ginu ing metung pang vision. Keting vision ikit keng makatalakad lele ning metung a pader a gemitanan dang patulu inyang magawa ya at atin yang tatalnan a patulu king gamat na.\41rPasibayu yang migbayu isip ing Ginung Dios at ngana, E ku munaman papalyarian iti.;3orKanita sinabi ku, O Ginung Dios, patdan mu na ing silab! Makananu la pang mie kanyan ding tau? Ditak la mu at maina la pa! fig, ,O Ginung Dios, patdan mu na ing silab!,(7:5)fig*2/rPepakit ne kanaku ning Ginung Dios ing metung pang vision. Keting vision ikit keng magsadia ban parusan na la ding taung pinili na king kapamilatan na ning silab. Pepamalan ne ning silab ing malapad a dagat lalam ning gabun at megumpisa nang mikakalat ing silab king bansa.M1rMigbayu ya isip ing Ginu at ngana, E ku na papalyarian ing ikit mu.q0[rKing vision ikit kung gigisanan dang kakanan ding durun ing balang sagiwang bage king mabilug a bansa. Sinabi ku kanita, O Ginung Dios, patawaran me sa ing balen mu! Makananu la pang mie kanyan ding tau? Ditak la mu at maina la pa!b/ ?rPepakit ne kanaku ning Ginung Dios ing metung a vision. Keting vision ikit keng linalang dakal a durun ing Ginu kanitang kaybat-ibat na pa mung ikua ning ari ing dake na king are at inyang tutubung pasibayu ing dikut.q.[rSasabian na ning Ginung Dios a Mayupaya, O memalen na ning Israel, paratangan ku la ding sundalus na ning aliwang bansa ban salakayan de ing bansa yu. Gipitan da kayu manibat king Pidadalanan ning Hamat angga king Batis ning Araba.r-]r Pagmaragul yung abihag ye ing balen Lodebar. Ngayu pang sasabi, Agyu-agyu ta yang salakayan ing Karnaim.V,%r Makapulayi la wari ding kabayu libutad ding maragul a bato? Sasarulan de wari ding tau ing dagat karing baka ra? Makanyan man ikayu ikua yeng gewang lasun ing hustisia; ikua yeng gewang bukut ing matulid.c+?r Potang ibie na ning Ginu ing utus na, malasak la ngan ding bale, maragul la man o malati.a*;r Potang ing kamaganak na ning mete a mengasiwa munaman king pamangutkut ilual na ne king bale ing bangke, maus ya king ninumang melakuan king bale at ikutang na, Atin pang aliwang kayabe mung melakuan ken? At ing ipakibat ya iti: Ala na! Sabian na kanita ning kamaganak na, E ka mainge! Ingatan tamung e mabanggit bitasa ing lagyu na ning Ginu.R)r Nung ating apulung lalaking mitagan king metung a pamilya, mate la reti.N(rNganang matimid sinabi ning Ginung Dios a Mayupaya, Kasaman ku ing ketasan dang lub ding memalen na ning Israel. Kasaman ku la ding malapalasyu rang tuknangan. Ibie ke karing kalaban da ing karelang sentrung siudad at ing sablang atyu keting siudad. fig,Kasaman ku ing ketasan dang lub ding memalen na ning Israel.,(6:8)fig*'7rInya ikayu ding mumunang diling miyugse king aliwang bansa. Mituknang na kanita ing pamagpiesta yu at ing pamagsadia yung dakal a pamangan at inuman.&7rMiminum kayung alak karing kopang maragul at gagamit king mabanglung diling pabanglu, oneng e na kayu man lulungkut king kasiran a dugpa king Israel.U%#rAntimo i David, tutu yung kapad ing gagawang kanta a babagayan karing alpa.)$KrMakalunus ing mapalyari kekayung kera-kera karing malambut yung katring belutanan garing, at sawasawang mamangan karing karning biserung tupa at biserung baka. #9rE yu buring tanggapan karing isip yu king datang ya kekayu ing aldo ning kasiran; lalu na mung pamalaguanan datang ning pamaniaptan yu ing aldong ita.D"rMunta kayu at lawan ye ing siudad ning Calne. Kaybat sumulung kayu king marangal nang siudad ning Hamat, at taglus kayung kuldas angga na king Gat a siudad da ring Filisteo. Mas mayap la wari kabilian kesa karing kayarian ning Juda at ning Israel? Mas malualas wari ing karelang sasakupan a gabun kesa king kekayo?\! 3rMakalunus ing mapalyari kekayung makusuelung mabibie king Zion, at ikayung panatag a bili king Samaria, ikayung marangal a tau na niting marangal a bansang Israel, ikayung lalapitan dang aduananan saup ding tau! rpotang iyugse da na kayu king aliwang bansa a lagpus pa Damasco, nganang sasabi ning Ginu a maki lagyung Dios a Mayupaya.0YrOneng ngeni uli na ning simban yu la ding larawan nang Sakkut a kekong ari at i Kaiwan, ing kikilalanan yung dios a batuin, sapilitan yu lang idala reng larawan a ren=srMemalen ning Israel, king kekaban da retang apat apulung banua ning pamanaid ku kekayu libutad ning disyerto e ku inawad kekayu ing dinan yu kung ain-sakripisyu at aliwa pang ain.tarNune paburen yung magus ing hustisia anti ing danum king batis at ing katuliran anti king ilug a e kakati.gGrTuknangan yu na ing masigla yung pamagkanta. E ku na la buring daramdaman ding kekayung alpa.)KrE ku la pakundanganan ding kekong ain-a-durulukan at ain-a-pamangan. At e ku la tanggapan ding pepataba yung animal a darala yung anting ain-ning-pamisulusulu.fErNgana pa ning Ginu, Pikakasaman ku la ding kekong relihiosung katipunan; e ku na la apibata!2]rMagdala yang karalumduman ing aldo ning Ginu, e sala; aldo yang makatakut; ala yang bitasang sala! fig,Mangari ya king metung a lalaking tatakas king leon...,(5:19)fig*W'rMangari ya king metung a lalaking tatakas king leon, oneng mekasalubung yang oso! O kaya, mangari ya king metung a lalaking minuli king bale na at migsandal king dingding, oneng matuktuk ya palang ubingan!>urMakalunus ing mapalyari kekayung magnasang datang ne ing aldo ning Ginu! Nanu mo ing apala yu king aldong ita? E ya maging aldo na ning sala para kekayu nune aldo ne ning dalumdum!*MrMika tangisan libutad da ring sablang mulahan ubas, uling datang ku ban parusan da kayu. Ing Ginu ya ing migsalita. fig,Mika tangisan at saingsing...,(5:16)fig*LrInya sasabian na ning Ginu, ing Dios a Mayupaya, Mika tangisan at saingsing king balang dalan na ning siudad. Mayaus la ding makiupang manangis at pati ding ortelanu ban tumangis karing mete da.ErPikasaman yu ing e mayap at luguran yu ing mayap, at pagsikapan yung mag-ari ing hustisia karing husgadu. Palamang-lamang malunus ya ing Ginu karing mitagan a memalen na ning bansang iti.&ErIng mayap ya ing sukat yung daptan at aliwa ing e mayap ban e kayu mate. Kanita tune makiabe ya kekayu ing Ginung Dios a Mayupaya, antimo ing papaniwala yu.Lr Inya masanting pa ing e na kayu bubulad kaniting panaun a e mayap!U#r Balu ku nung nu la anti karakal at kabayat ding kekong kasalanan. Lulupigan yu la ding mayap a tau, tatanggap kayung suhul at sasabatan yu la ding pakakalulu king pamagkamit dang hustisia karing husgadu.Er Gigipitan yu la ding kalulu at panakawanan yu la king karelang pupul. Inya e kayu makapanuknangan karing bale batu a kekong tatalakad o makainum alak ibat karing malagu yung mulahan ubas.r Kasaman yu la ding taung papakilala king e matulid at ding taung magsalita king mabilug a katutuan arapan na ning husgadu.Nr Parala yang kasiran karing taung masikan, at pati na karing kuta ra.~ urIng Ginu ya ing linalang karing batuin, ing Pleiades at ing Orion. Gagawan nang anting aldo masala ing karalumduman, at ing aldo gagawan neng bengi. Ausan nang lumapit ning Ginu ing danum ning dagat, at tutugtug na king yatu. Ing lagyu na Ginu. rMaging makalunus ing mapalyari kekayu uli na ning babaluktut yu ing hustisia at e yu babie ing katuliran a mangaintulid karing tau!a ;rLumapit kayu king Ginu at e kayu mate. Nung e ye lapitan datang yang anting silab at gisanan na la ding memalen na ning Israel. Dulukan na la ning api ding memalen na ning Betel at ala metung man a makapatda kaniti.O rE kayu pupunta king Beerseba ban samba. E yu ku pagpilitan akit king Betel; muli ya king ala ing Betel. E kayu pupunta karin Gilgal uling makatalaga lang miyugse ding memalen na king aliwang lugal.a ;rSasabian na ning Ginu karing memalen ning Israel, Aku ing panintunan yu at e kayu mate.V%rSasabian na ning Ginung Dios, Papalual yang libung sundalus ing metung a siudad king Israel, oneng dinalan la mu ding mibabalik; papalual yang dinalan ing aliwang siudad, oneng apulu la mu ding mibabalik.rIng dalagang Israel miragsa ya, at e ne pasibayung talakad pa! Oyta, king gabun makapase ya, at alang sumaup ban ibangun ya.m UrMemalen ning Israel, makiramdam kayu kaniting kanta a kakung ikanta para kekayu tungkul karing mete:[/r Ing Dios ya ing linalang karing bunduk at king angin. Pabalu na karing tau ing isipan na; alilan ne ing aldo king bengi. Lalakad ya angga na karing wakas ning yatu. Iti ya ing lagyu na: Ginung Dios a Mayupaya!  r Uli na niti, O memalen ning Israel, parusan da kayu. Uli na ning daptan ku ing anti kaniti, magsadia kayung marap king atul ku!wr Pete ku la ding mapilan kekayu antimo ing depat ku karing tau na ning Sodoma at Gomorra. Mengari la ding mitagan kekayu king milalablab a dutung a mesagip king silab. Makanyan man e kayu pa mu rin migbalik-a-lub kanaku, nganang sasabi ning Ginu.%Cr Peparatang kung pesti kekayu antimo itang peparatang ku king Ehipto. Pete ku la ding kayanakan yung lalaki king labanan at kinua ku la ding kekong kabayu. Kitmuan ku la ding kekong arung king buluk da ring bangke libutad da ring kekong kampu. Makanyan man e kayu migbalik lub kanaku.*Mr Peparatang kung angin a mapali ban malanat ing kekong tanam. Gisan da lang pengan ding durun ding kekong mulahan at tamnanan ubas ampon ding kekong tanaman a higera at olibo. Makanyan man e kayu mu rin migbalik-a-lub kanaku. fig,Makanyan man e kayu mu rin migbalik-a-lub kanaku.,(4:9)fig*T!rUli na ning maina na la king kau, minta la ding dakal a tau da ring siudad king metung a siudad nung nu ra asahan ing manakit lang danum, oneng e mekagyu karela. Makanyan man e kayu migbalik lub kanaku.OrE ku pepauran inyang kailangan da ring kekong tanaman ing uran. Pepauran ku king metung a siudad, oneng ali ku king aliwa. Miyuranan ya ing metung a marangle, oneng melangi ya ing aliwang marangle.e~CrAku ing peparatang danup karing sabla yung siudad, makanyan man e kayu migbalik lub kanaku.I} rSulung, iyain yu la ding kekong tinape ating lebadura bilang kekong ain-a-kapasalamatan king Dios at pagparangalan yu la ding aliwa yu pang ain! Uling iti ing bage a tutu yung kapad daraptan.:|mrNgana ning Ginung Dios, Memalen ning Israel, sulung, munta kayu at gawang kasalanan king banal nang lugal ning Betel! Munta kayu naman karin Gilgal at gawa kayung kasalanan anggang binit yu. Sulung, magdala kayung animal a kekong iyain balang abak at idala yu la ding kekong sikapulu balang katlung aldo!\{1rIkaladkad da kayu king malapit diling busbus na ning pader at karin da kayu inabu.:zmrAnti na ning banal ya ing Ginung Dios, pengaku na ing anti kaniti: Datang la ding aldo a kaladkaran da kayu karing kalawit; mangari yang asan a metaga ing balang metung kekayu.ty crPakiramdaman yu iti, ikong babaing tau Samaria a tataba anti ding baka a pataban karin king Bashan. Ikayu ding manggipit karing maina at manabusu karing pakakalulu, at mamilit karing asawa yu king e ra kayu sa paburen kagigisanan alak![x/rLasakan ku la ding tuknangan da neng panaun na ning dimla at ding bale tuknangan da neng kaleldo. Mibagsak la at malasak ding bale mipalamutian karing garing, at malaso la at malasak munaman ding bale maragul.MwrKing aldo parusan ku la ding memalen na ning Israel uli na ning dakal dang kasalanan, lasakan ku la ding altar na ning Betel. Makutud la ding suluk na ning balang altar at mibagsak la king gabun.|vqr Makiramdam na kayu ngeni at dinan yu lang babala ding lahi nang Jacob, nganang sasabi ning Ginung Dios a Mayupaya.6uer Ngana ning Ginu, Nung makananung ing metung a pastul ala yang asasagip nune mu ding aduang bitis o kaya metung a balugbug ning tupang piglapak ning leon, makanyan munaman ing malyari karing taung manuknangan king Samaria; mapilan la mu ding mitagan a ngeni taung kera-kera karing malambut a luklukan.t1r Uli na niti, kubkuban ne ning kalaban ing karelang bansa; lasakan na la ding karelang kuta at luban na lang panakawanan ding mangaragul dang bale.Js r Ngana ning Ginu, Kakatmuan da la ring taung deti ding bale rang mangaragul karing pibandian a penako ra at kinua king pilit. E ra bitasang balu nung nanu ing kabaldugan na ning pamaging tapat.Mrr Ipabalu mu iti karing manuknangan karing palasyu na ning Asdod at Ehipto: Mitipun kayu karing bunduk-bundukan ning Samaria, at lawan yu ing maragul a kaguluan at ding krimen a mangapalyari karin.q'rNinu mo ing e mitakutan neng gagaleung ya ing leon? Potang magsalita ya ing Ginung Dios, ninu mo ing makapibatang e ne sabian ing mensahi na?|pqrKapilan man e ya darapat nanuman ing Ginung Dios a e no mo sa pepabaluan king planu na ding propetang talasuyu na.o1rE la wari mitakutan ding tau neng tutiup ya ing trumpeta na ning labanan? Atin waring sakuna a mapalyari king siudad nung e na peparala ning Ginu?nyrTuklu ya wari ing ayup king bitag nung ing bitag ala yang apan? Mibugnus ya wari ing bitag nung alang tinagkil kanite?m%rGaleung ya wari ing leon king kagubatan nung ala yang ikit a apangan na? Galeung ya wari ing anak a leon king kueba na nung ala yang arakap?PlrMaglakbe la waring miyabe ding adua katau nung e ra pa mu pikasunduan?gkGrNgana, Ikayu mung bukud ing pinili ku karing sablang bansa keti king yatu at pigmalasakitan. At iti pasari king beyatan na ning kekayung kasalanan, at iti ing sangkan ban sukat da kayung parusan karing kekayung kasalanan!j 1rMakiramdam kayu, O memalen ning Israel, kaniting mensahi na ning Ginu a selita na tungkul kekayu, ikayung sablang bansang tinaid nang leko Ehipto.i%rAgyang ding matapang dang diling sundalus ibalag da la ring sandata ra at mulayi lang tumakas king aldo ita. Iti ya ing sinabi na ning Ginu.hrE la maguanta ding mamana; e la makatakas ding mabilis mamulayi at e ra aligtas ing bie da ring lalaking pakasake kabayu.g)rE la miligtas kanaku agyang ding mabilis dang diling mulayi; milako la sikanan ding masikan at e ra aligtas ding sundalus ing sariling bie ra.f{r Inya ngeni pabayatnan da kayu antimo nung makananu yang kababayatnan at lalagitik ing garetang mitmung kargang binutil.qe[r Oneng pemilit yu lang minum alak ding Nazareo at binawal yu la ding propeta ban e ra ibie ing amanu ku.Ud#r Pinili ku la ding mapilan karing anak mung lalaki ban maging propeta at ding mapilan karing kayanakan mung lalaki ban maging Nazareo. E wari tutu iti, O memalen ning Israel? Aku, ing Ginu, ing magsalita.c/r Leko da kang ibat Ehipto at seupan da ka king disyerto kilub ding apat apulung banua, at binie ku keka ing gabun ding Amoreo ban maging bandi mu."b=r Samantalang king uli mu, O balen ku, pete ku la ding Amoreo, ding lalaking kasing katas da ring tanaman a sedro at kasing tibe da ring tanaman a ensina.QarKaring sablang lugal nung nu la sasamba, ing pagkeran da ya ing imalan a singla da karela ding kalulu. King Templo na ning karelang Dios karin da inuman ing alak a kinua ra karing ating utang karela.y`krDaramusakan da la matulid ding maina at ding lipit a alang akarapat at panabi da la ring pakakalulu. Ing kayanakan a lalaki at ing tata na parehu deng sisipingnan ing ipus a babai. King uli na niti, lalapastanganan de ing banal kung lagyu.2_]rNgana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Israel. Uli na niti, siguradu ku lang parusan. Pamisali da lang anting ipus ding taung alang kasalanan a e makabayad karing utang da, at pisasali da lang anting ipus ding pakakalulung lalaki king alaga namu ning kaparis a sandalyas.^ rInya paratang kung silab king Juda at silaban na la ding kuta na ning Jerusalem. fig,Inya paratang kung silab...,(1:425:5)fig* ] rNgana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Juda. Uli na niti, siguradu ku lang parusan uling ininsultu da la ring turu ku at e ra la pemintuan ding utus ku. Melili la uli da ring kikilalanan dang dios a siyuan da naman ding makatua da.W\'rPaten ke ing ari na ning Moab at pati na ding sablang manimuna na ning balen.Z[-rParatang kung silab king bansang Moab at silaban ku la ding kuta na ning Keriot. Mate la ding memalen na ning Moab libutad ning inge ning labanan, libutad ning kulio da ring sundalus at tiup da ring trumpeta.RZ rNgana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Moab. Uli na niti, siguradu ku lang parusan uling lepastangan da la at silaban ding butul na ning ari ning Edom angga king meging abu la.AY rMiyugse ya king aliwang bansa ing ari at ding opisyal na.:X orInya paratang kung silab karing pader na ning siudad ning Rabba at silaban ku la ding kuta na. Kulio la ding tau king aldo ning labanan at mangaring masikan a bagyu ing labanan.LW r Ngana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Ammon. Uli na niti, siguradu ku lang parusan uli na ning kasakiman dang gabun lislas da la atian ding babaing mabuktut ning Gilead.VV 'r Inya paratang kung silab king Teman at silaban ku la ding kuta na ning Bozra.U r Ngana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Edom. Uli na niti, siguradu ku lang parusan uling penagal da lang espada ding Israelitang kapatad da at e da la pekitanan nanumang lunus. Alang kayangganan ing mua ra karela at e ra buring kalinguan.fT Gr Inya paratang kung silab karing pader na ning siudad ning Tiro at silaban ku la ding kuta na. S r Ngana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Tiro. Uli na niti, siguradu ku lang parusan uling kinua da la ring sablang memalen na ning bansa at inugse da la king bansang Edom. E re tiparan ing gewa rang kasunduan tungkul king pamikaluguran.R 7rIlako ku la ding pamuntuk da ring siudad ning Asdod at Askelon. Parusan ke ing siudad ning Ekron at mate la ngan ding sablang mitagan a tau Filistia.lQ SrInya paratang kung silab karing pader na ning siudad ning Gaza at silaban ku la naman ding kuta na.cP ArNgana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Gaza. Uli na niti, siguradu ku lang parusan uling binihag da la ngan ding memalen na ning bansa at pisali da lang anting ipus karing memalen na ning Edom.dO CrLasakan ku la ding pasbul dalan na ning siudad ning Damasco, at ilako ku la ding manuknangan king Kapatagan ning Aven at ing pamuntuk na ning Beteden. Mabihag la ding memalen na ning Siria at midala la king bansang Kir.N rInya paratang kung silab king palasyung pepatalakad nang Aring Hazael, at silaban ku la naman ding kuta nang Aring Benhadad.+M QrNgana ning Ginu, Ulit-ulit lang mikakasala ding memalen na ning Damasco. Uli na niti siguradu ku lang parusan uling pigbagsikan da la ring memalen na ning Gilead.;L qrNganang sinabing Amos, Magsalita ya ing Ginu karin king Zion; ing bosis na babalandrang ibat Jerusalem. Lalangi ing pipagpastulan, at malalanat ing dikut king Bunduk ning Carmel.K +rDeting amanu ila ding sinabi nang Amos. Pastul ya i Amos at tau ya king balen na ning Tekoa. Sinabi na la ning Dios kang Amos deting amanu aduang banua bayu dinatang ing ayun. I Uzia ya kanita ing ari king Juda at i Jeroboam a anak nang Joas ya naman ing ari king Israel.ghPaburen ku lang mangapisali karing tau Juda ding kekayung anak a lalaki at babai; ipisali da la karing Sabeo a manuknangan king marayung lugal. Aku, ing Ginu, ing migsalita. Q~u}||{Cz*y=xxnwvuttsHrqqkpp[onn^mm*llktkjiivihgggIffdd@cNbybaDa__6^^I]\[[KZYXWWaVUjTRQQP.O(NMMLTK^JII GGQFEDD%CBA@@W??(>}=<<=;q::q908r76`5Y43352A10//A.-a,+*)((>'P&z&+%%7$$G##m"!![ i  hC(Df(ZGS @  4yY*Q^ 7 Ibat keka, Nineve, ating linto lalaking mignasang e mayap; migtangka laban king Ginu.I   Anting makakulaput a suksuk at malanging are, masilab kayu ngan!   Nanu ing tatangka yu laban king Ginu? Lubus na kayung paten. Ala metung man ing aulitan na pa ing kapanialangsangan king Ginu.u eAnting bubulusuk a albug lubus na lang paten ding kalaban na; parala ne ing kamatayan karetang sasalangsang.s aIng Ginu mayap ya; ingatan na lang memalen na king oras ning kaligaligan da; ding magbalik sasaupan na la. 'Potang mua ya, ninu ing miligtas? Ninu ing makapibata king bagsik ning mua na? Ibulus na ing mikakalabkab nang mua; arapan na batu malaso la. 9Gagalgal la ding bunduk kabud akit de ing Ginu; malalaso lang bunduk king arapan na. Gagalgal ya ing yatu at pati ding tau potang papakit ya ing Ginu.= uUtusan ne ing dagat, at iti langi ya! Ding ilug palangian na la! Ding marangle ning Bashan lalangi la, ing Bunduk ning Carmel kukupas ya, at ding sampaga ning Lebanon malalanat la.B  E nia kabud mimimua ing Ginu agyamang mayupaya ya, at e na paintulut ing e la magdusa ding mikasala. Lalto ing bagyu nung nu ya lalakad ing Ginu, ding biga alikabuk da la ring bitis na!  E na paintulut ning Ginung Dios ing mika karibal ya; paparusan na la detang sasalangsang king kaburian na. Ablasan na la uli ning mua na.n  YIti ya ing mensahi tungkul king Nineve, ing istoria tungkul king vision a ikit nang Nahum a tau Elkos.< qIpakit mu ing katapatan mu at ing ala mung kupas a lugud karing kekang memalen, ding lahi nang Abraham at Jacob, antimo ing pengaku mu kanitang minunang panaun karing makatua mi. Maging mapaglunus kang pasibayu kekami. Damusakan mu la ding kasalanan mi at iyugse mu la king kalalalaman na ning dagat!LAla nang dios a anti keka, O Ginu; patawaran mu la ding kasalanan da ring kekang memalen a mitagan. E manatili kabang-kaba ing mua mu, nune matula mung papakit kekami ing ala mung kupas a lugud./Gumapang la king alikabuk anting ubingan; lumual lang gagalgal at tatakut karing kuta ra. Lumapit lang mitmung takut king Ginung kekatamung Dios.%Akit da ring bansa iti at mangapakarine la agyang masikan la. Isara da la ring asbuk da king pangabigu ra at tukupan da la ring balugbug da.hIGawa kang milagru para kekami, O Ginu, antimo ing depat mu, kanitang leko mu kami ibat Ehipto.?wGinu, ipakit mu king ika pin ing pastul da ring kekang memalen. Agyang manuknangan lang dili-dili ra king libutad na ning kagubatan, atin pa namang gabun a mataba a makapadurut karela. Paintulutan mu lang munta at makapangan king malabung nang pastulan ning Bashan at Gilead, antimo ing king milabas a panaun.9k Oneng maging disyerto ya ing yatu uli na ning e ustung pamibiebie da ring manuknangan kaniti. fig,Datang la kekayu ding kabalen yu ibat karing miyayaliwang bansa...,(7:12)fig*{o Datang la kekayu ding kabalen yu ibat karing miyayaliwang bansa: ibat Asiria king dane aslagan, ibat Ehipto king dane mauli, ibat karing bansa king lele ning Ilug ning Eufrates, ibat karing marayung dagat, at ibat karing marayung kabundukan. 9 Memalen ning Jerusalem, daratang na ing panaun na ning pamaglarin karing mesirang pader ning siudad. King panaun a ita, lumapad ya ing kekayung gabun.oW Kanita akit da ring kekatamung kalaban at mangapakarine la: ding kalaban a mengantio kekatamu inyang ngarang kukutang, Antayu mo ing Ginung kekayung Dios? Akit ta la deting masambut at madakurak kalupa na ning burak karing dalan. Mikasala tamu king Ginu, inya ngeni sukat tamung pibatan karing mapilan a panaun ing mua na. Oneng bandang tauli idipensa na katamu at itulid na la ding kamalian a depat da kekatamu. Ilual na katamu king masala; akua tamu pang akit ing pamagligtas na kekatamu.I~ Ala lang matulid gawan da katamung pikaylian ding kalaban tamu. Wa, misakab tamu, oneng talakad tamung pasibayu. Wa, atyu tamu ngeni king karalumduman, oneng dinan na katamung sala ning Ginu.}%Oneng manaya ku king paniatang na ning Ginu. Manaya kung mitmung tiwala king Dios a magligtas kanaku. Pakiramdaman na ku ning kanakung Dios.|%King panaun a iti ding anak a lalaki tuturing da lang mangmang ding karelang tata, sasalangsang la ding anak a babai karing sariling ima ra, makipate la ding talasawang babai karing katuangan dang babai; ding kalaban ning tau ila mismu ding miembru na ning pamilya na.{E ye paniwalan ni pagkatiwalan ing kalupa yung tau o ing kakaluguran yu. Mingat ka king sasabian mu agyang king asawa mu.)zKAgyang ing pekamayap at pekamalinis a pamibiebie karela mengari la pa mu ring suksuk a alang silbi. Dinatang na ing aldo a ing Dios parusan na na la ding tau, antimo ing binie nang babala karela king kapamilatan da ring karelang talapagbante, ding propeta. Ngeni e ra balu ing daptan da.+yOMagaling la ngan king pamaniapat e mayap. Maniawad lang suhul ding pamuntuk at ukum. Sasabian na karela ning mayupayang tau ing kaburian na, inya misasapakat la._x7Ala nang mitagan a taung malinis a pamibiebie king bansa at ala nang tapat king Dios. Manenaya yang oportunidad ing balang metung ban makamate king kalupa nang tau. Pakirakpan ne ning balang metung ing kabalen na.'w IMakalunus ku! Mengari ku king taung danupan a e mitaganan karing prutas da ring tanaman at ubas. Megisan la ngan ding ubas at ding maniaman a prutas a higera.jvMIti mapalyari uling pekiapusan yu ing e mayap nang ugali ning Aring Omri at ing anak nang i Aring Ahab. Uling menatili kayung tutuki karing palakad da, inya ibagsak da kayu at muli kayung pikakasaman da ring sabla. Insultuan da kayu ding tau nukarin man. fig,Makananu ku lang patawaran ding taung gagamit king e ustung paniukad at timbangan?,(6:11)fig*/uWSalbag kayung bini, oneng e yu palutan. Paslan yu la ding olibo ban manikua kayung laru, oneng e yu akuang agamit iti. Gawa kayung alak, oneng e yu akuang ainum iti..tUMangan kayu, oneng e kayu kumabsi; dumanup kayu pa mu rin. Dalan yu ing tinupun yu, oneng e yu pa mu rin aligtas. Siran na ning gera ing nanumang bage a aligtas yu.gsG Inya naman ngeni pegumpisan ku na ing kasiran at ing pangasaldak yu uli da ring kasalanan yu.Or Magsamantala la ding mabandi karing pakakalulu, at malaram kayu ngan.\q1 Makananu ku lang patawaran ding taung gagamit king e ustung paniukad at timbangan?Fp Atyu la karing pibalebale da ring e mayap a tau ding pibandian a karelang atipun king kapamilatan na ning kapamiraitnan. Gagamit lang e ustung timbangan, metung a bage a tutu kung kasaman.o  Metung a kabiasnan ing mika takut king Ginu. Mamaus ya king siudad. Ngana, Makiramdam kayu, O memalen a mititipun king siudad!enCAli! Sinabi na na ning Ginu kekatamu nung nanu ing mayap. Ing pakiduang na kekatamu ning Ginu ya ini: daptan itang matulid, ipakit ing lugud a e kukupas, at mibiebie king mapagpakumbabang pamakiabe king kekatamung Dios.?mwTumula ya kaya ing Ginu nung pagdala keng libu-libung tupang lalaki o larung olibo a alang tuknang mamagus? Ibie ke kaya ing pangane kung anak ban mabayad ing dakal kung pamikasala?l%Nanu ing idala ku king Ginu, ing Dios ning banua, potang samban ke? Pagdala ke wari karing baka a pabanua tua ban maging ain kung durulukan?nkUGanakan yu sa, memalen ku, nung nanu ing binalak nang daptan kekayu ning Aring Balak ning Moab at nung nanu ing pekibat nang Balaam a anak nang lalaking Beor. Ganakan yu la sa ding bage mepalyari inyang lalakad kayung ibat king kampu karin Acacia papunta Gilgal. Ganakan yu la deting miyayaliwang bage at akit yu nung nanu ing depat ku ban aligtas da kayu.{joLeko da kayu ibat Ehipto at inangu king panga-ipus. Tinubud ke i Moises, i Aaron at i Miriam ban manimuna kekayu.yikNganang sasabi ning Ginu, Memalen ku, nanu ing depat ku kekayu? Meging pabayat ku wari kekayu? Pakibatan yu ku.Xh)Ikayung bunduk a alang anggang pundasyun na ning yatu, makiramdam kayu king sumbung ning Ginu. Atin yang sumbung ing Ginu laban karing taung pinili na. Sabian na na ngeni ing bibintang na laban king Israel.3g aPakiramdaman yu ing sumbung na ning Ginu laban king Israel. Talakad ka, O Ginu, at ipalad mu ing sumbung mu; paramdam mu karing bunduk at bunduk-bundukan ing sasabian mu.[f/At uli na ning maragul kung mua, papamayaran ku la ding bansang e mamintu kanaku.wegIkuldas ku la ding larawan na ning diosang i Asera king kekayung bansa at lasawan ku la ding kekayung siudad.ydk Siran ku la ding idolo yu at ding sagradu yung asias a batu. E yu na la kapilan man samban ding bage a gewa yu.ocW Siran ku la ding panggayumang gagamitan yu king pamagsalamangka at ala kung itagan karing mamamanula.`b9 Lasakan ku la ding siudad ning kekayung bansa at idagsa ding sablang kekayung dipensa. a Nganang sasabi ning Ginu, King panaun a ita, kuanan ku la ding kekayung kabayu at paglasakan ku la ding kekayung karung panggera.K` Sambutan na la ning Israel ding kalaban na at gisanan na la ngan.Q_Mikalat la karing bansa; mangari la king leon a manintun pamangan king kagubatan o king pipagpastulan. Maglibutad ya karing kawan; salakayan na la ampon paglapakan at ala nang asahan pang kaligtasan.i^KMangari la ding memalen na ning Israel a miligtas king ambun a makapasno a peparala na ning Ginu para karing dakal a bansa; mangari lang patak ning uran a didilig karing tutubung tanaman. Manalig la king Ginu at e king tau.7]gAt sambutan de king kapamilatan da ring karelang espada ing bansang Asiria, ing bansa nang Nimrod, at iligtas da katamu karing tau Asiria potang salakayan de ing bansa tamu.M\at patupad na ing kapayapan. Potang salakayan da ne ring tau Asiria ing bansa tamu at akua ra nang milub king pader tamu, isagupa ta la karela ding pekamasikan tamung manimuna ban lumaban karela.o[WPotang datang ne, pamahalan na la ding kabalen na king upayang manibatan king Ginu at king kamalan na mismu ning Ginung Dios. Mibiebie lang panatag ding memalen na, uling tanggapan da ring tau king mabilug a yatu ing dangalan na,|ZqInya paburen na lang manabu ning Ginu ding taung pinili na karing kalaban da angga king ibait ne ning metung a babai ing anak nang lalaki. Kanita ding kabalen nang miyugse karing aliwang bansa akayabe da lang pasibayu ding mismung kabalen da.YNganang sasabi ning Ginu, Betlehem Efrata, metung ka karing malating diling balen na ning Juda, oneng keka ya lunto ing metung a manimuna para king Israel. Malyaring akit me ing pamilya na king metung a pamilyang atyu na kanita pang minumang panaun.X !Memalen ning Jerusalem, tipunan yu la ding sundalus yu! Kukubkuban da na katamu! Lulusuban da ne ring kalaban ing manimuna na ning Israel!/WW Nganang sasabi ning Ginu, Memalen ning Israel, sulung, parusan yu la ding kalaban yu. Gawan da kayung masikan anting toro a ating sagung bakal at ating kuku a tangsu. Lasawan mu la ding dakal a bansa at ing pibandian a ikua ra king pamanampalasan iyain yu kanaku, ing Ginu ning mabilug a yatu.'VG Oneng e ra balu deting bansa ing isipan na ning Ginu. E ra balu king tinipun na la ban miyabe-abe lang parusan na antimo ing makayaptas a binutil a madadara.!U; Mitipun-tipun la ding dakal a bansa ban lusuban da ka. Sasabian da, Kailangan yang misaldak ing Jerusalem! Kailangan ta yang akit melasak iting siudad!T Memalen na ning Jerusalem, mamalipit na kayu at saingsing king kaplas anti ing babaing manganak, uling ngeni lakuan yu ne ing siudad at manuknangan kayu king marangle. Kailangan ing munta kayu Babilonia. Oneng karin iligtas na kayu ning Ginu karing kalaban yu. S Obat pakakulisak mu ing kiak mu? Obat balamu babai kang manganak? Uli na wari ning ala na kang ari at mete na la ding tagapayu mo?1R[At ika, Jerusalem a tore a pipagbanten na ning Dios a antimong pastul a magbante karing memalen na, pasibayu kang maging sentru na ning kayarian a keka kanitang misan.oQWMelumpu la at makarayu king bansang tibuan da, oneng dinan ku lang bayung pamagumpisa ding mitagan at maging metung lang maragul a bansa. Aku ing sumakup karela king Bunduk ning Zion manibat king panaun a ita at king alang angga.=PsDaratang ing panaun, nganang sasabi ning Ginu, nung kapilan ku la tipunan miyabe-abe ding taung kakung perusan, ding taung dinalan kasakitan king pangayugse ra king aliwang bansa.O3Samba ya at mamintu ing balang bansa king kikilalanan nang dios, oneng itamu samba tamu at mamintu king Ginung kekatamung Dios king kapilan pa man.;NoIng balang metung mibiebie ya king kapayapan libutad ning sarili nang ubasan at tanaman a higera, at ala nang munie takut kaninu man. Iti ya ing pengaku na ning Ginung Mayupaya.M}Lutasan na ing problema ning bansa king bansang kalupa na, at ing problema ding maragul a upaya malapit la man o marayu la. Gawan da lang sudsud ding espada ra, at sabungke ding tandus da. E na la kapilan man milaban-laban ni pagsadian pa ing gera.7Lgat ding karelang memalen sabian da, Tara mukiat tamu king bunduk ning Ginu, king Templo ning Dios ning Israel. Ituru na kekatamu nung nanu ing buri nang daptan tamu; lumakad tamu karing dalan a pinili na. Ing tuturu ning Ginu manibatan Jerusalem; manibat king Zion magsalita ya karing taung pinili na.QK Karing aldo a daratang ing bunduk nung nu ya makatalakad ing Templo ning Ginu ya ing maging matas dili karing bunduk, maygit matas karing sablang bunduk-bundukan. Dakal lang bansang lumapit king Ginu,9Jk Uli yu masarul ya anting marangle ing Zion, maging metung yang buntun na ning kasiran ing Jerusalem, at maging metung yang kagubatan ing bunduk a katatalakaran na ning Templo.  Ibuklat ne ning Dios ing dalan para karela, at tairan na lang lumual ibat king pangayugse ra king aliwang bansa. Lumual lang mirarapal karing pasbul dalan ning siudad at lumakad lang malaya. Ing karelang ari, ing Ginu mismu, ya ing tumaid king paglual da.p=Y Oneng ikayung mitagan a memalen na ning Israel tipunan da kayung miyabe-abe. Tipunan da kayung anting tupang mumuli king karelang kural. Anting pipagpastulan a mitmung tupa, mikatmuan yang pasibayu ing bansa yu karing dakal a tau..<U Ing propetang buri da ring taung deti ya ing propetang lakad-lakad mangalat kalaraman at kapamiraitnan at sasabing, Ing alak at matapang a inuman magus para kekayu.; Sulung, mabating na kayu; ala nang karatunan pang makatagan keti. Uli da ring kasalanan yu datang at datang ing kasiran keti.):K Panabi yu la ding babaing mebalu ning balen ku karing pibalebaleng karelang pakamalan, at leko yu karing karelang anak ing ligaya a makasadia kung ibie karela.9#Nganang makibat ning Ginu, Oneng ikayu manalakaran kayung anting kalaban da ring taung kanakung pinili. Agyang ding sundalus a mumuli ibat king gera isipan da king kauli ra bale mipanatag na la bili, oneng atyu kayu karin, manenayang maniamsam pati karing balabal da.L8Misumpa la wari ding memalen na ning Israel? Milako ne wari kapibabatan ing Ginu? Daptan na la wari ning Ginu ding bage a anti karen? E ya wari magsalitang mitmung ganaka karing darapat matulid?7Ngarang sumabi kanaku ding tau, Patugut na kang manaral kekami! E ka magsalitang makanyan. E na ke ibili ning Dios king kamarinayan.6'Uli na niti, potang datang ing panaun a misubling pasibayu iting gabun karing taung pinili na ning Ginu, e ya mirakayanan ing ninuman kekayu.5+Potang datang na ing panaun a ita, gamitan da ring tau ing kwentu tungkul kekayu antimong alimbawa na ning kabiguan at ikanta de iting kanta ning kabiguan tungkul king bie yung delanan: Lubus keng misaldak! Kinua ning Ginu ing gabun mi, at binie na karing memihag kekami.@4yInya sasabian na ning Ginu, Babalakan ke ing metung a kasakitan para kekayu at e ye malyaring alisian. Uli na ning miras kekayu, e na kayu pasibayung lumakad pang mitmung kayabangan.=3sKuanan da la ring marangle nung mangailangan la; nung bale na la man ding kailangan da, kakuanan da la naman. Ala yang kapilmian a bili ing pamilya na o ing pibandian na ning tau.G2 Makapangilabut ing kararasan da ring kera-kerang e matudtud kabang mibabalak lang e mayap! Kabuklat ning masala, kabud mirinan lang oportunidad, daraptan da itang e mayap a karelang binalak.q1 ]Memalen na ning Juda, pututan yu na ing buak yu bilang pamagpaldas yu karing kekayung anak a pakamalan. Kalbuan yu na la ding buntuk yu anti ing ayup a buitre, uling kuanan da la kekayu ding anak yu at miyugse la king aliwang bansa.D0 Memalen na ning Maresa, paburen na kayung manabu ning Ginu karing gamat na ning metung a kalaban a mamihag king balen yu. Salikut la ding manimuna na ning Israel king kueba karin Adullam.)/ MAt ikayu namang memalen na ning Juda, mamun na kayu king balen ning Moreset Gat. E la malyaring manikuang saklolu ding ari na ning Israel king balen ning Aczib.<. s Ikayung manuknangan king Lakis, isulud yu la ding kabayu karing karwahe. Pekiapusan yu ing dakal nang kasalanan ning Israel; inya ikayu ing mitulak king Jerusalem king pamikasala.- ) E la mipaindatun ding memalen na ning Marot king pamanaya rang kasaupan, uling pepaburen na nang milapit ning Ginu ing kasiran king Jerusalem., } Ikayung memalen na ning Safir, lubas at mitmung dine, manaliwa kayung bansa. E la mangangas lumual ding manuknangan karing Zaanan king karelang siudad. Potang damdaman yu lang manangis ding tau ning Betezel, abalu yu king ala kayung alugalan karin.[+ 1 E yu pamalita karing kalaban tamu karin Gat ing pangasambut tamu; e kayu papakit kikiak. Ikayung memalen na ning Bet Leafra, ipakit yu ing kekayung sindak king kapamilatan ning pamagkasatkasat yu king alikabuk.U* % E la malyaring kumayap ding sugat ning Samaria. E lumuat manamdaman ya namang anti kareti ing Juda; miras na ing kasiran karing pasbul dalan na mismu ning Jerusalem nung nu la manuknangan ding memalen ku._) 9Kanita nganang Mikeas, Uli na niti, magpaldas ku at manangis. Ban ipakilala ing kalungkutan ku lumakad kung makatapak at alang imalan king dalan. Ngulangul kung anti ding asu at gumaga kung anti ing ayup a ostrich.1( ]Pamalbalan ku lang malati ding sabla nang idolo at dulukan ku king api ing sablang bage miyabie karing babaing susuyu karing karelang altar at muli la mung katumpuk a sukal ding sablang rebultu na. Ikua na la ning Samaria deting sablang bage bilang upa da ring babaing misusuyu karing karelang katawan king oras ning pamanyamba kareting idolo. Ngeni idala da la ngan deti ding kalaban na ban samban da la king aliwang lugal.c' AInya sasabian na ning Ginu, Gawan keng katumpuk a gabun ing Samaria king libutad ning marangle a pitatamnan karing ubas. Ibulus ku la ding batu nang misalbag ning siudad king kapatagan at palto ku la ding pundasyun na.>& wMapalyari ngan iting sabla uling mikasala la ding memalen na ning Israel at linaban la king Dios. Ninu ing pamarsalanan king pamaglaban na ning Israel? Alang aliwa nune ing Samaria, ing sentrung siudad! Ninu ing mikakasala uli na ning pamanyambang aliwang dios king Juda? Alang aliwa nune ing Jerusalem mismu!/% YMalaso la ding bunduk a tutukluan na kalupa ning kandila libutad ning api; magus la karing kapatagan anting danum a masalusung mababaldug ibat karing bunduk-bundukan.e$ EIng Ginu daratang yang ibat king banal nang lugal; kuldas ya at lumakad babo da ring bunduk.Q# Ikong sablang bansa, pakiramdaman yu iti; makiramdam kayu ikong manuknangan keti king yatu! Magtestigu yang laban kekayu ing Ginung Dios. Makiramdam kayu! Oyan magsalita ya karin king templo na banua.f" IIti ya ing mensahi a binie na ning Ginu kang Mikeas a tau Moreset kanitang di Jotam, Ahaz, at Hezekia ilang ari na ning Juda. Pepabalu na la ngan ning Ginu kang Mikeas deting sablang bage tungkul king Samaria at Jerusalem.y!k Inya lalu kung sukat mika maragul a lunus king Nineve, ing mayupayang siudad a ita. Uling atin yang maygit dinalan at aduang pulung libung memalen a inosenti, at atin ya namang dakal a baka! fig,ING BIE DELANAN NANG JONAS,(1, 2, 3, 4)fig*.= s Ngana ning Ginu, Jonas, tinubu ya iting tanaman king misan a bengi at limbug ya king tinuking bengi; e mu ne man pipagalan ni pepatubu man, makanyan man lulungkut ka king milyari!"= Oneng ngana ning Dios, Jonas, ala kang matulid mimua king tanaman. Mekibat ya i Jonas, Atin kung matulid mimua at king kamua kung yan bisa na kung mate!At inyang sinlag ne ing aldo, ing Dios peparala yang mapaling angin a ibat king aslagan, at maibug yang malyu i Jonas king pali na ning aldo a dapga king buntuk na. Inya buri na ing mate ne sana. Nganang sinabi, Mas mayap ing mete ku kesa king mabie ku.Oneng kabukasan, inyang saslag ne ing aldo, inutusan ne ning Dios ing metung a ulad ban siran ne ing tanaman, at mete ya ing tanaman.2]Kanita pepatubuan ne ning Ginung Dios ing metung a tanaman ban munie salilung kang Jonas at ban e ya manamdaman pali. At tutu yang mesaya i Jonas king tinubung tanaman.,QMinta ya i Jonas king dane aslagan na ning siudad at karin ya linukluk. Ginawa yang balag at sinalilung ya karin; pagumasdan na nung nanu ing malyari king Nineve.8kNgana ning Ginu, Jonas, ala kang matulid mimua.a;Inya naman, Ginu, paburen mung mate na ku. Mas mayap pa ing mete ku kesa king mabie ku.a;Inya nganang menalangin, Ginu, bayu ke likuan ing kanakung tuknangan e ku wari sinabi keka king iti ya ing marahil mung daptan? Iti ya ing sangkan nung inya migkapilit kung tinakas papunta king Tarsis! Balu ku king Dios kang malugud at mapaglunus, king manatili kang mapibabata, maganaka, at manatiling makasadiang magbayu balak at e mamarusa.? {Mimua ya i Jonas lugal king tumula ya kaniting milyari.>u Ikit na ning Dios ing depatan da ring tau; ikit na king likuan da na ing dapat dang e mayap. Inya binayu na ning Dios ing banta na, at e na na belaus ing sinabi nang parusan na la.nU Mapalyaring alilan na ning Dios ing banta na; mapalyaring e ne mimua kekatamu at e tamu malaus mate!PSukat lang misulud imalan a magaspang ding sablang tau at animal. Sukat yang manalangin taimtim ing balang metung king Dios, at sukat nang gulutan ing ugali nang e mayap at ing e ustung daraptan na.mSPepalual yang metung a kapabaluan karing memalen na ning Nineve. Ngana, Iti kautusan yang ibat king ari at karing pamuntuk na: Alang mamangan metung man kekayu; makabawal karing sabla: tau, baka, at tupa ing mangan la at minum.+OInyang abalitan na ning ari ning Nineve iti, tinalakad yang ibat king tronu na; likas ne ing balabal na, misulud yang imalan a magaspang at linukluk ya king abu. Meniwala la ding memalen na ning Nineve king mensahi ning Dios. Inya pikayari da king mag-ayunu ya ing balang metung magumpisa king pekamaragul angga king malating dili, misulud lang imalan a magaspang ban ipakit da king sinisi la king depat dang pamikasala.&EMelaus neng miglakad kilub ning siudad. Kaybat nang mekalakad metung a aldo nganang migsalitang masikan, Kilub ding apat apulung aldo malasak ya ing Nineve!)Inya memintu ya king Ginu i Jonas at minta ya Nineve, ing siudad a king dagul na mangailangan atlung aldo para lakaran uli na ning maragul ya.zmNgana, Jonas, munta ka Nineve, ing mayupayang siudad, at sabian mu karing tau karin ing mensahing binie ku keka.4  eMigsalita yang pasibayu ing Ginu kang Jonas.~ u Kanita inutusan ne ning Ginu ing asan a maragul ban isuka ne i Jonas king pampang. At memintu ya ing maragul a asan.  Oneng aku magkanta kung kapurian keka; dinan da kang ain-sakripisyu, at tupad king keka pengaku ku. Ing kaligtasan manibatan king Ginu![ /Detang sasamba karing idolong alang kabaldugan, gilutan da ing katapatan da keka.g GInyang mengalambut na ku, menalangin ku keka, O Ginu, at king banal mung Templo dimdam mu ku.!;Miras ku king lalam da ring bunduk, king lugal a pakasara pasbul king kapilan pa man. Oneng ika, O Ginung kakung Dios, segipan mu ku ibat king malalam.Dinatang ing danum at piputan na ku; ganap na kung pepalbug ning dagat, at ing dikut ning dagat kinatikat king buntuk ku.a;Bala ku mewala na ku king arapan mu, at kapilan man e ku ne akit ing banal mung Templo. Inugse mu ku king malalam, king malalam ning dagat, nung nu makapadurut kaku ing danum, at sasapuk la kaku ding maragul mung alun.)KKing kakung kagipitan, O Ginu, minaus ku keka, at pekibatan mu ku. Ibat king kalalaman ning tuknangan ding mete minaus kung pasaup keka, at pekiramdaman mu ku.s aKabang atyu ya king kilub ning atian ning maragul a asan menalangin ya i Jonas king Ginung Dios na. Ngana, 3King utus ning Ginu inakmul ne ning metung a maragul a asan i Jonas, at menatili ya king atian na ning asan kilub ding atlung aldo at atlung bengi. Uli na niting milyari, mitakutan la ding marino king Ginu. King takut da, minie lang ain-sakripisyu at mengaku lang sumuyu king Ginu.c AAt kaybat, biwat de i Jonas at inatsa re king dagat, at kanita mu rin tinuknang ing bagyu.c AInya kinulisak la king Ginu. Ngara, O Ginu, ipakisabi ming mayap king e mu ke sa paburen mate king uli na ning bie ning lalaking iti; ala kaming kasalanan. Ika, O Ginu, ing maki pasari kaniting malilyari. Dapat mu iti!)~ M Makanyan man, migkapilit la ding marino ban asadsad de ing barku king pampang; memagse la anggang binit da. Oneng lalung mesikan ing bagyu at ala lang akarapat.} 3 Mekibat ya i Jonas, Iyugse yu ku king dagat at tuknang ing bagyu. Balu ku king aku ing maki kasalanan, inya mirasnan kayu kaniting masikan a bagyu.k| Q Sisikan nang sisikan ing bagyu, inya ngara, Nanu ing sukat ming daptan keka ban tuknang ing bagyu?{  At sinabi na pang Jonas karela king tatakasan ne ing Ginu. Mitakutan la ding marino at ngara kang Jonas, Makapangilabut ing depat mu!z  Nganang mekibat Jonas, Metung kung Hebreo. Sasamban ke ing Ginu, ing Dios ning banua at linalang king yatu at king dagat.>y wKanita ngara kang Jonas, Nanu ing asabi mu kanyan? Ika ing sukat ming parsalanan kaniting panganib. Nanu ing sangkan obat atyu ka keti? Isanu ing bansang ibatan mu? Nu ka makabalen?Gx  Ngara ding marino king metung at metung, Mibagutan tamu ban akit tamu nung ninu ing maki kasalanan king pangabili tamu kaniting panganib. Mibagutan la at ing lagyu nang Jonas ya ing mebagut.@w {Ikit ne ning kapitan ning barku at ngana kang Jonas, Obat atyu ka ken at matudtud? Talakad ka at maniawad kang saup king kekang dios; magkang malunus ya kekatamu at iligtas na katamu.v 7Mitakutan la ding marino at kinulisak lang maniawad saklolu karing sarasarili dang dios. Ban mabawas ing panganib, inugse ra king dagat ing kargang makasake king barku. Samantalang malilyari iti, minta ya i Jonas king kakilubkiluban na ning barku at karin ya metudtud maniaman. u Oneng peparala yang masikan a angin ing Ginu king dagat at mika bagyu. Milalu ya kasikan ing bagyu at halus malasak ya ing barku.Et Oneng minta ya i Jonas king aliwang lugal ban atakasan ne ing Ginu. Minta ya king Jopa nung nukarin ne disan ing metung a barkung malapit nang mako para munta Tarsis. Binayad na ing pasahi na, at sinake yang kayabe ra ding mamahala king barku ban maglayag munta Tarsis. Isipan nang Jonas king e na ne akit ning Ginu.s #Ngana, Munta ka Nineve at magsalita kang laban keting mayupayang siudad uling e makalihim kanaku ing e mayap dang daraptan ding memalen na.Jr Misan a aldo, migsalita ya ing Ginu kang Jonas a anak nang Amitai.}q u|Ding matagumpe lalaki ning Jerusalem lusuban de at pamahalan ing Edom. At ing Ginu mismu ya ing maging karelang ari.hp K|Ding sundalus a miyugse ning dane norti ning Israel magbalik la, at sakupan de ing Fenicia angga na king norti ning Zarepat. Ding miyugse memalen ning Jerusalem a atyu Sardis bihagan do ring balen ning dane mauli ning Juda.o #|Ding tau king dane mauli ning Juda ilang sumakup king Edom; detang king bulubundukan dane ning albugan ing Filistia yang karelang bihagan. Ding Israelita karela yang bandian ing sakup ning Efraim at Samaria; ding memalen ning Benjamin ing Gilead yang karelang kuanan.On |Maging anti la king api ding memalen nang Jacob at Jose; anti ing aping duruluk king pipalutan memalen nang Esau karela yang siran. Karing lahi nang Esau alang mitagan. Aku, ing Ginu, ing mengamanu.&m G|Oneng ating mapilan a makatakas king Bunduk ning Zion, at iti maging banal yang lugal. Abandi de ring memalen nang Jacob ing bansang karelang pangaintuliran.sl a|Ininum de ring kakung memalen ing mapait nang kopa ning kaparusan karin king banal kung bunduk-bundukan. Oneng ding sablang bansang makapadurut inuman de ing lalung mapait a kopa ning kaparusan; gisanan deng aldukan at mawala la ngan.6k g|Malapit na ing kayaldawan nung kapilan, aku, ing Ginu, bansa kaku la ngan ukuman. Edom, itang kekang depat, ya naman ing keka marapat. Itang binie mu keka magbalik pasibayu.Wj )|Sukat sanang e ka tinalakad karing pikurusan da ring dalan ban keka lang pandakpan detang migkapilit makatakas muman. Sukat sanang e mo dinuang karing gamat da ring kalaban king aldo ning karelang kaguluan.*i O| Sukat sanang e ka linub king siudad ding kakung memalen ban kaylian ing karelang kasakitan, at samsaman ing karelang pibandian king aldo ning karelang kagipitan. ~}|p{{*z]yyxxGww5vuu$tssrIqppoo\nmmllDkjjaihggffe]dccEb'aY``_/]]w\\8[[Z\YrXWVVU%TfSSFRQQWPONYMiLuKKJIIoIHGFF]EE9DDCMBAA@@?/>>6=P$o##t""! 4\&vlgQ[vF  ] L -_&ikvDeSasabian na ning Ginu, E yu apansinan ing mepalyari kekayo? Bayu ye pegumpisan telakad ing Templo ning Ginu,bC=Kanita sinabi nang Hageo, Sasabian na ning Ginu king ing anti kanyan a bage tutu munaman karing memalen na niting bansa at king sablang bage a karelang daraptan. Inya ating dinat ing balang bage yayain da king altar.uBc Kanita kitang nang Hageo, O nu mong mirinatan ya ing metung a lalaki uli na ning tigkilan ne ing metung a bangke, at kaybat tagkilan ne ing isanu man kareting mesabing pamangan, mirinatan la munaman deti? Ngarang mekibat ding pari, Wa.A O nu mong ing metung a tau kuma yang kapirasu king karning mibie bilang ain-sakripisyu at ipamulsa na iti. Kaybat na nita, paburen neng mitagkil ing susulud nang imalan king nanumang tinape, king pamangan, king alak, king larung olibo o nanu pa mang pamangan, ita kayang pamangan a ita maging sagradu ya naman? Inyang miyapag ya iting kutang karing pari, ing pakibat da: Ali ya.G@ Ngana, Ikutang mu karing pari ing pakibat da kaniting kutang:.?U King kaduang pulu't apat a aldo ning kasiam a bulan na ning kaduang banua ning pamag-ari nang Dario, migsalita yang pasibayu ing Ginung Mayupaya kang propeta Hageo.8>i Maging maygit ya leguan ing bayung Templo kesa king minunang mitalakad. At karin ku ibie karing memalen ku ing kanawan at ing kapayapan. Ing Ginung Mayupaya ya ing migsalita.5=eKanaku ing sablang pilak at gintu ning yatu.z<mIbagsak ku la ding sablang bansa at midala la keti ding karelang pibandian at kumatmu yang pibandian ing Templo.L;E lumuat, ugunan ke ing banua at ing yatu, ing bansa at ing dagat. :Inyang meko kayu Ehipto, pengaku ku king manatili kung mamantabe kekayu. Angga ngeni kayabe yu ku. Inya e kayu sukat mitatakutan.J9 Oneng e kayu paisira lub. Magobra kayu uling atyu ku libutad yu.8Atin kekayu a e mekakalinguan king leguan na ning sadiang Templo? Nanu ing itsura na ngeni? Balamu ala yang bitasang leguan.17[Sinabi na kang Hageo king sabian na kang Zerubabel, ing gobernador na ning Juda, kang Josue, ing matas dili katungkulan karing pari, at karing memalen ing anti kaniti:6 9King kaduang pulu't metung a aldo ning kapitung bulan na ning banua mu ring ita, migsalita yang pasibayu ing Ginu king kapamilatan nang propeta Hageo.i5 Mking kaduang pulu't apat a aldo ning kanam a bulan na ning kaduang banuang pamag-ari nang Dario..4 WPepaisipan ne ning Ginu ing balang metung ban magobra ya king Templo: i Zerubabel, ing gobernador ning Juda, i Josue, ing matas dili katungkulan karing pari, at ding sablang memalen a mibalik king karelang pangayugse. Megumpisa lang megobra king Templo ning Ginung Mayupaya, ing karelang Dios,3   Kaybat na nita, binie nang Hageo ing mensahi na ning Ginu para karing memalen. Ngana, Mantabe ku kekayu; iti ya ing pangaku ku.n2 W Kanita i Zerubabel at i Josue at ding sablang taung mibalik king pangayugse ra Babilonia, tiparan da itang sinabi na karela ning Ginung karelang Dios. Miyatdanan lang takut at pemintuan de i propeta Hageo, ing tubud na ning Ginu.n1 W Aku ing pepalangi king bansa, karing bunduk-bundukan, karing marangle pitatamnanan binutil, karing mulahan ubas at olibo, karing balang tanaman a tutubu king gabun, karing tau ampon animal at king heganaganang buri yung patubuan.?0 { Iti ya ing sangkan nung inya e mumuran at alang tutubu.+/ Q Penaya yu ing mika pupul kayung dakal, oneng ditak mu ing meging bunga. At inyang inuli yu ing pupul, kinalat ku king kapamilatan na ning angin. Obat depatan ku ita? Uling makalugmuk ya king kasiran ing kanakung Templo, samantalang samal neng pagobran ning balang metung kekayu ing bale na.. 1Munta kayu karing bunduk-bundukan; kuma kayung dutung at italakad yeng pasibayu ing Templo; kanita ku mu tumula at misamban antimo ing karampatan.A- E yu wari akakit ing sangkan inya mapapalyari iti kekayo?2, _Tinanam kayung dakal, oneng ditak mu ing pinupul yu. Atin kayung pamangan, oneng e makagyu ban kumabsi kayu. Atin kayung alak, oneng e makagyu para lasing kayu! Atin kayung imalan, oneng e makagyung panlaban king dimla. At e makagyu ing panakitan na ning taung manintunan para king pangabiayan na.3+ cE yu wari apapansinan ing malilyari kekayo?* Kakung memalen, obat manuknangan kayu karing masanting a pibalebale kabang makalugmuk ya king kasiran ing kanakung Templo?l) SBinie ne kanita ning Ginu iting mensahi para karing memalen king kapamilatan na ning propeta Hageo:!( =Ngana ning Ginung Mayupaya kang Hageo, Sasabian da reting tau king aliwa pa iti ing karampatan a panaun ban italakad yang pasibayu ing Templo ning Ginu.B' King kadua nang banua ning pamag-ari nang Dario ning Persia, king mumunang aldo ning kanam a bulan, migsalita ya ing Ginu king kapamilatan ning propeta Hageo. Ing mensahi para king gobernador ne ning Juda, i Zerubabel a anak nang Sealtiel at para king matas diling katungkulan a pari, i Josue a anak nang Jeozadak.9&kIng panaun daratang na! Iyuli ku na la ding mikalat yung memalen. Wa, gawan da kayung pikabaluan king yatung kabilugan, at ipala da kayung pasibayu. Ing Ginu ya ing migsalita.%'Ing panaun daratang na! Parusan ku la ding kekayu manalipusta; ding sablang pile kaku lang sagipan, at ding miyugse karing bansang dayuan kaku lang ibalik karing karelang tuknangan. Alilan kung dangalan ing karelang kamarinayan, at ing mabilug a yatu purian na la ngan.$masaya yang anti ding taung magpiesta. Ngana ning Ginu, Pinupus ku na ing miplanu mung kasiran, at leko ku na ing kekang kamarinayan.7#gIng Ginung kekang Dios atyu keka; dinan na kang tagumpe uli ning upaya na. Manakit yang tula keka ing Ginu, at king lugud na ibayu na ing bie mu. Magkanta ya at tumula keka,"+Ing panaun daratang nung kapilan da sabian king Jerusalem, E ka tatakut, siudad ning Zion! E mu paintulut ing mangalambut la ding kekang gamat!+!OTiknang na na ning Ginu ing kekang parusa; leko na na la sablang kekang kalaban. Ing Ginu, ing Ari ning Israel, atyu keka; ala nang sangkan ngeni ban tumakut ka.n UMagkanta kang masikan, O Zion; kulisak ka, O Israel! King mabilug mung pusu magsaya ka, O Jerusalem!?w E na la gawang nanumang e mayap kenu man ding mitagan nang memalen ning Israel o magsalitang kalaraman o maglinlang. Mipala la at mipanatag a kabilian, at ala nang takut kaninu man.iK Lakuan ku la karin ding taung mipasakitan at mapagpakumbaba a lumapit kanaku ban maniawad saup.oW King panaun a ita, O balen ku, e na kailangan ing pikarine yu ing pamag-rebeldi yu kanaku. Ilako ke ing ninumang magmatas at magpalalu at kapilan man e na kayu pasibayung magrebelding laban kanaku king banal kung bunduk-bundukan.s_ Agyang king marayung Etiopia datang lang magdalang ain para kanaku ding misalbag a taung kanakung pinili.   Ibayu ku la kanita ding tau da ring bansa at bukud lang kanaku manalangin at e karing aliwang dios. Aku ing karelang pamintuan.;oInya panayan yu ku, nganang sasabi ning Ginu. Panayan ye ing aldo a aku talakad ku at idalum ku la ding bansa. Inari ku na king lub ku ing tipunan ku la ding bansa at ding kayarian ban takman da ing bigsikan na ning kanakung mua. Malasak ya ing mabilug a yatu king kapamilatan na ning milalablab kung mua.q[Bala ku kanita king mika takut la kanaku ding taung kanakung pinili at tanggapan da na ing kanakung disiplina, king e ra na bitasang kalinguan ing aral a tiru ku karela. Oneng e melambat migbalik la king sadiang dapat dang e mayap. Nganang sasabi ning Ginu, Lubusan ku lang kelisan ding miyayaliwang bansa; lesakan ku la ding siudad da at likuan ku lang lasak-lasak ding karelang pader at tore. Ala nang manuknangan karing karelang siudad; ala lang tau ding dalan; alang mitagan metung man. Oneng e ya mamako ing Ginu king siudad; daraptan na ing mayap at e bitasang gagawang e mayap. E na kakalinguan babie balang abak ing katuliran karing memalen na. Makanyan man e la tutuknang darapat e mayap ding e mayap a taung atyu karin, at e la man dirine..UE mu la apanaligan at taksil la ding propeta; insultuan da ring pari itang bage sagradu, at pamaluktut de ing kautusan na ning Dios para king sarili dang kapakanan."=Mengari lang danupan a leon ding pamuntuk na, at mengari la karing asu a danupan ding hues na; tutu lang matako inya e ra buring mikabukasan pati butul.~uE ya mekiramdam king Ginu o pepailalam king disiplina na. E na binili ing kapanaligan na at e ya pepasaup king Ginu.u eMiyatulan ne ing Jerusalem, ing siudad a e mayap, ing rebelding siudad a manabusu karing mismung memalen na.J Makanyan ing mapalyari king siudad a tutung mapagmaragul king sarili nang upaya at mimisip king e ya numanu balang. Bala da ring memalen na king ing karelang siudad ya na ing mayupayang dili keti king yatu. Oneng alang kalupa ing kasiran a kaulian na; maging lugal yang panuknanganan da ring mabagsik a animal! Mangapaurung ya king takut ing balang taung lalabas karin. fig,Ding manuknangan karing mesirang bale ila ding ayup a kulayu...,(2:14)fig*3Maging lugal yang pipagpaynawan da ring baka, tupa, at miyayaliwa pang animal. Ding manuknangan karing mesirang bale ila ding ayup a kulayu at karing awang da karin la gumaga. Karing karelang pasbul karin la gumaga ding awak. Mabaklas la ding dutung a sedro karing gusali na. Gamitan na ning Ginu ing upaya na ban lasakan ne ing Asiria. Gawan neng disyerto ing siudad ning Nineve, disyertong alang bitasang danum.6g Paten na la naman ning Ginu ding tau Etiopia.U# Papangilabutan na la ning Ginu. Gawan na lang alang kabaldugan ding kikilalanan dang dios na ning yatu, at samba ya ing balang bansa king Ginu king mismung sasakupan nang lugal ning balang metung karela.@ y Makanyan lang miparusan ding memalen na ning Moab at Ammon uli na ning karelang ketasan lub at kapalaluan, at uli na ning pamaninsultu da karing taung pinili na ning Ginung Mayupaya.Q  Bilang mabie Ginu, ing Dios ning Israel, matni kung sasabian king ing Moab at ing Ammon malasak lang anti ing Sodoma at Gomorra. Maging lugal lang pikukulkulan asin at ning alang anggang kasiran a tubuanan na ning makapal a dikut. Ding maniamsam king pibandian da at kuma king bansa ra ila ding miligtas karing kanakung pinili.R Nganang sasabi ning Ginung Mayupaya, Dimdam ku ing pamaninsultu at pamanyunu da ring memalen na ning Moab at Ammon karing taung kanakung pinili, at ing pamagmayabang dang kuanan de ing karelang bansa.m SDing sumakup king kekayung gabun ila ding memalen na ning Juda a miligtas. Pastulan da la karin ding karelang kawan at matudtud la karing bale na ning Askelon. Mantabe ya karela ing Ginung karelang Dios at minawa lang pasibayu.~ uMaging marangle yang pipagkubuan da ring pastul ing gabun yu king lele ning dagat at pipagkuralan da karing tupa da.<qMakataning na ing bie yu, ikayung Filisteo, ikayung manuknangan king lele ning dagat. Sildak na na ning Ginu ing atul na kekayu. Paten na kayu at metung man alang mitagan kekayu.jMAla metung mang mitagan king siudad ning Gaza. Lakuan de ring sablang tau ing Askelon. Mitabi la ding memalen na ning Asdod kilub na mu ning kapitnang aldo, at mitabi la naman ding memalen na ning Ekron king karelang siudad. Magbalik kayu king Ginu, ikayung sablang mapagpakumbaba keti king bansa a mamintu karing utus na. Daptan yu ing matulid at magpakumbaba kayu arapan ning Ginu. Mapalyaring aligtasan yu ing parusa king aldo nung kapilan na ipakit ning Ginu ing maragul nang mua.;obayu mu akuang malanat at mate anti ing metung a sampaga, bayu datang ing mikakalabkab nang mua keka ning Ginu, bayu datang ing aldo nung kapilan na ipakit ing maragul nang mua.1 _Bansang alang marine, magbayu na kang bie !King aldo a ipakit na ning Ginu ing maragul nang mua, ala lang akarapat ding sabla rang pilak at gintu ban miligtas la bie. Masira ya ing mabilug a yatu king api na ning mua na. Dinan nang wakas, wa, bigla nang dinan wakas ing bie ning balang mabibie keti king yatu. 9Nganang sasabi ning Ginu, Paratang kung alang kalupang kasiran karing sablang tau angga king ing balang metung lumakad yang kakapkap a antimo ing taung bulag. Mikasala la kanaku, inya ngeni ing daya ra magus anti ing danum at muluk lang pakapase king gabun ding karelang bangke.- Umetung yang aldo a mitmu king inge da ring trumpetang mamaus king pamakigera at king kulisak da ring sundalung lulusub karing pakapader a siudad at mangatas a tore.; qMaging aldo ne ning maragul a mua; aldo ne ning kaguluan at kalipitan, aldo ne ning pangalasak at kasiran, aldo ne ning karalumduman at kalungkutan, aldo yang matamle at malulam;h KMalapit ne ing marangal nang aldo ning Ginu; malapit neng malapit at mabilis yang daratang! Ing aldong ita maging aldo yang mitmung pait, uling tumangis la pati ding pekamatapang nang sundalus uli na ning ala lang akarapat!n~ W Mayakua ing karelang pibandian at malasak la ding bale ra. E na la makapanuknangan kapilan man karing bale a tatalakad da o makainum alak ibat karing tanaman dang ubas. fig,E ya dapat nanumang mayap o e mayap ing Ginu.,(1:12)fig*H}   King panaun a ita kuma kung sulu at saliksikan ke ing Jerusalem. Parusan ku la ding taung tiwala king panatag dang kabilian a sasabi king lub da, E ya dapat nanumang mayap o e mayap ing Ginu.| 7 Managulele kayu at tumangis potang damdaman yu na iti, ikayung manuknangan king mababang dake na ning siudad, uling mate la ding sablang komersianti!#{ A Potang datang ne ing aldong ita, nganang sasabi ning Ginu, makaramdam kayung manangis king Pasbul dalan ning Asan ning Jerusalem. Damdaman yu lang manangis ding taung atyu king mas bayung dake na ning siudad, at damdaman yu ing masikan a lagusgus a manibatan karing bunduk-bundukan.@z { Potang datang ne ing aldong ita, parusan ku la ding sablang sasambang anting paganu at manako at makamate ban katmuan de king penako ra ing templo na ning karelang kikilalanan a dios.@y {Potang datang ne ing aldo ning pamakamate, nganang sasabi ning Ginu, parusan ku la ding pamuntuk, ding anak nang lalaki ning ari, at ding sablang makiapus karing ugali da ring dayuan.gx IMagtahimik kayu arapan na ning Ginung Dios! Malapit ne ing aldo nang pamanukum. Magsadia ya ing Ginu ba na lang isakripisyu ding taung pinili na, at kinumbira na na la ding kalaban ban kuanan da ing pibandian na ning Juda.w Paten ku la detang ginulut kanaku at e na bitasang tutuki kanaku, detang e na lalapit kanaku o mangutang at manintun kanaku.|v sPaten ke ing ninumang mumukiat king bubungan at sasamba king aldo, king bulan, at karing batuin. Paten ku la naman detang sasamba at susumpang katapatan kanaku, at kaybat gagawang kapangakuan king lagyu na ning kikilalanan dang dios a i Molek.au =Parusan ku la ding memalen na ning Juda at ing mabilug a Jerusalem. Buran ku karin ing nanumang bakas ning pamanyamba kang Baal, at ala nang metung mang makaganaka pa karing paganung pari a susuyu keting dios-diosan.(t Kding sablang tau, animal, ayup, at asan. Ibagsak ku la ngan ding e mayap. Paten ku la ding sablang tau; alang mitagan metung man. Aku, ing Ginu, ing migsalita.Hs  Ngana ning Ginu, Siran ku ngan ing sablang bage keti king yatu:^r 9Iti ya ing mensahi na ning Ginu a binie na kang Zepania kanitang i Josias a anak nang Amon ya ing ari na ning Juda. (Ibat ya i Zepania king lahi nang Aring Hezekia king kapamilatan da ri Amaria, Gedalias, at Cusi.)qIng babie sikanan kaku ya ing Mayupayang Ginu; gagawan na kung matatag a talakad antimo ding usa, at ingatan na ku karing kabundukan.[p/matula ku pa mu rin at masaya, uling ing Ginung Dios ya ing kakung talapagligtas.]o3Agyang ding tanaman a higera ala lang bunga, at ding tutubung ubas, agyamang magpalya ing pupul da ring olibo at karing marangle alang pupul a binutil, agyamang ding tupa mate la ngan at alang baka karing kural,nIti ngan abalitan ku at gagalgal ku; ding kakung labi gagalgal la king takut. Ing katawan ku mengalambut ya, at mengaina la ding bitis ku. Ing paniatang ning kayaldawan tahimik kung panenayan, potang ing Dios parusan na na la ding sinalake kekata ngan.Wm'Demusak me karing kekang kabayu ing dagat, at migbula ing mayupayang danuman.@lyDing kekang paslu kinutkut la king komandanti ning armada na kanitang dinatang yang anting alisus ban ikami ing isambulat na, kalupa ra detang pakasalikut maglupig karing pakakalulu.5kc Linual ka ban iligtas me ing kekang balen, ban ing aring kekang pinili keka yang sagipan. Digsa me ing manimuna da ring taung e mayap, at ding talatuki na pete mong lubus.ijK King mua mu lipat-lipatan meng yatu, ding bansa keka lang demusak uli ning mua mung milalablab.}is King kislap ding mabilis mung paslu at ing kintab ning tandus mu, ing aldo at ing bulan tinuknang la king lakad da.h5 Inyang ding bunduk ikit da ka, ginalgal la; danum mibulus ibat banua. Ing danum lalam ning yatu mekimut, at ding karelang alun mitas lang e mu nanu. g  Makasadia meng gamitan ing kekang pana; makasadia ka ban ding paslu ibugnus la. Ing kekang kildap king yatu ya ing mekapikawani.KfGinu, ding ilug wari ila ding keka pepamua? Ing dagat kaya ya ing mekapamua keka? Karing babo ding biga ka makasake; ing bagyu yang kekang karwahe; kabang ing kekang balen pagdala meng tagumpe.[e/Ikit ku lang mitakutan ding memalen ning Cusan, at gagalgal ding tau king Midian.vdePotang tuknang ya, yatu mamayun ya; at potang maglalawe ya, bansa gagalgal la. Ding alang anggang kabundukan misalbag la ngan; ding alang kapupusan a bunduk-bundukan lalbug la, ding bunduk-bundukan a delanan na kanitang minunang panaun.Uc#Salut ing parala na arapan na, at utusan ne ing kamatayan tuki king bie na.wbgDaratang yang maslag anti ing kildap; ing sala lulual king gamat na nung nukarin makapampan ing kayupayan na.Ja Pasibayu yang daratang ing Dios ibat king Edom, daratang ya ing banal a Dios ibat karing bunduk-bundukan ning Paran. Ing ligaya na tatakpan ne ing banua, at ing yatu mitmu ya king kapurian na.d`AO Ginu, abalitan ku ing kekang depat, at mengatmu kung takut at kagalangan. Ngeni pasibayu mu la sanang daptan king kekeng kapanaunan ding makapagmulala mung dapat a sadia mung daraptan. Malunus ka, agyang neng mua ka.;_ sIti metung yang panalangin na ning propeta Habakuk:^Ing Ginu atyu king banal nang Templo: paburen yung ing balang tau keti king yatu magtahimik ya king arapan na. mik ya king arapan na.o]WMakalunus na kayo! Sasabian yu king kapirasung dutung, Migising ka! o king kapirasung batu, Mibangun ka! Atin ya waring malyaring apabalu kekayu ing metung a idolo? Mapalyaring belutanan yang pilak at gintu, oneng e ne man mabie.k\ONanung kwenta na ning metung a idolo? Metung ya mung bage gewa na ning tau, at ala yang sasabian keka nune mu pawang kalaraman. Nanung pakinabang na ning tau king pamanalig na king mismung gewa nang idolo a e man makapaniabi?B[}Kinutud yu la ding tanaman karing kagubatan ning Lebanon; ngeni ikayu naman ing makutud. Pete yu la ding animal na; ngeni ding mamatakut kekayu ila ding animal. Iti mapalyari uli na ning dakal a pamakamate depat yu, at uli na ning kasiran a piniapat yu karing tau keti king yatu at karing miyayaliwa nang siudad.vZeE lumuat ikayu naman ing mibuntunanan kamarinayan king lugal na ning dangalan. Ikayu man minum kayung alak at mipaid kayu. Painuman na kayu ning Ginu king mismung kopang kekayung pemarusa, at miyalilan kamarinayan ing kekayung dangalan.7YgMakalunus na kayo! Pemakarinayan yu la king kekayung bigsikan at pinyira dangalan ding kekayung kasiping a bansa; mipaid lang anti ding malasing uli na ning depat yu karela.XNung makananu lang mitmung danum ding dagat makanyan ya namang kumatmu ing yatu king beluan tungkul king ligaya na ning Ginu.8Wi Megisan la sikanan ding bansang sekupan yu king obrang ala namang kabaldugan, at kaybat muli mu king api ing sablang pegobran da. Ing Ginung Mayupaya ya ing makirapat kaniti.!V; Makalunus na kayo! Tinatag ye ing metung a siudad king kapamilatan na ning pamangawang krimen, at peparagul ye iti king kapamilatan na ning pamakamate.gUG Pati batu da ring pader kukulisak lang laban kekayu at kakablas da ring dingding ing kulisak.0TY Oneng ding dapat yu ilang migdalang kamarinayan karing kekayung pamilya. Ing depat yung kasiran karing aliwang bansa ya ing mismung pepasari king sarili yung kasiran.:Sm Makalunus na kayo! Agawa yu lang mabandi ding kekayung pamilya king kapamilatan na ning pamaniamsam, at pekikuanan yung ligtas la ding bale yu king nanumang sakuna at panganib!qR[Simsam yu la ding memalen da ring dakal a bansa, oneng ngeni detang mitagan ila ding maniamsam kekayu, uli na ning pamakamate depat yu at uli na ning kasiran a piniapat yu karing tau keti king yatu at karing miyayaliwa nang siudad.LQOneng ikayung meniakup karing aliwa, king e yu piadian, mikutkut kayu naman king utang at mapilit kayung mamayad patubu. Datang la ding kalaban at pagalgalan da kayu. Kuanan da ing pibandian yu!PDing taung mesakup isunu da la at insultuan ding taung miniakup karela. Sabian da karela, Kakuanan yu ing e kekayu, oneng makalunus na kayo! Angga kapilan ing magpakabandi kayu king kapamilatan na ning pamamilit yung mamayad la ding mika utang kekayu?`O9Mapaglinlang ing pibandian. Palalu la at ala lang karatunan ding taung sakim; kalupa na ning kamatayan, e la bitasang patugut. Inya lulusuban de ing bansa kaybat ning metung a bansa para king sarili dang kapakanan.NAt iti ya ing mensahi: E la miligtas detang e mayap, oneng detang matulid a pamibiebie mie la, uli na ning kasalpantayanan da king Dios.eMCIsulat mu uling e pa miras ing panaun para mipatutuan iti. Oneng mabilis neng daratang ing panaun ban ing papakit ku keka mipaltutu. Balamu mabagal ing paniatang na, oneng panayan me, siguradung marapat; e ya mayantala.0LYIti ya ing pekibat na ning Ginu kanaku: Isulat mung masalese karing tinabas a batung pisusulatan ing pepabalu ku keka ban malyari yang mabasa king metung mung saglit./K YMukiat ku king kanakung toreng-batiawan at manaya ku ban abalu ku nung nanu ing sabian na ning Ginu kanaku, at nung nanu ing pakibat na tungkul king kanakung reklamu.oJ YManatili da la kayang gagamitan ding espada ra at e la kaya patugut manlasak alang lunus karing bansa?I !Sasamban da la at ampanganan ain-sakripisyu ding karelang lambat, uling ding lambat da ilang babie karela king pekamayap king sabla-sabla."H ?Pandakpan da la ring tau king kapamilatan na ning taga; balamu wari asan la. Guguyud da la karing lambat at kukulisak la king tula uli da ring arakap da!eG EObat ayayamyam mung ibilang lang anting asan o ayup-ayupan ding taung alang manimuna karela?JF  Makananu mu lang apibata deting taung traidul at e mayap? Tutu lang banal ding kekang mata para lumawe ka king e mayap at e mu la apibatang akakit ding taung darapat e mayap. Baket e ka bubulad kabang pamaten da la ring taung mas mayap kesa karela? fig,Makananu mu lang apibata deting taung traidul at e mayap?,(1:13)fig*[E 1 Ginu, manibat na kanitang minuna ika na ing Dios. Ika ing kanakung Dios, ing banal at alang angga. Ginu a kanakung Dios at talaingat, pinili mu la ding tau Babilonia at gewa mu lang masikan ban parusan da kami.zD o Kaybat lumabas lang anting angin at bigla lang mawala deting tau Babilonia a ing sikanan da ya ing karelang dios.GC   Lalapastanganan da la ring ari at gagawan da lang pikaylian ding taung matas a katungkulan. Alang kuta a makasabat karela; mibubuntun lang gabun karing tulid nang pader at kaybat bihagan de.IB   Pasulung ing lakad da ring sundalus na ban lumusub ampon manampalasan, at gagalgal ya king takut ing balang metung karing tau kabang daratang la. Marakal lang anting balas ding karelang bihag.A -Mabilis lang tutu ding kabayu ra kesa karing leopardo; mabagsik lang maygit karing asung-gubat. Daratang lang ibat karing marayung bansa ding karelang sundalung pakakabayu; kukurakul la. Mengari la karing agila a sisimbad mabilis king pamanikma ra king animal a itikma da.v@ gSasalbag da ing takut ampon kilabut, at uli na ning kapalaluan da, tuturing dang batas ing mismung sarili ra.L? Paburen ku lang mibabo king upaya ding tau Babilonia, detang taung mabagsik at alang karatunan. Magmartsa lang papunta karing miyayaliwa nang suluk ning yatu ban lusuban da la ring aliwang bansa.H>  Kanita ngana ning Ginu karing memalen na, Isundu yu ing pamagumasid karing bansang makapadurut kekayu at masdan kayu king akit yu. Gawa kung bage a e yu abut paniwalan potang iti abalitan yu.5= eMaina ya at ala yang ulaga ing batas, at alang bitasang hustisia a miyabie. Mibababo la ring taung e mayap kesa karing mayap, inya kabaligtaran ing malilyari king hustisia.U< %Baket apibata mung akakit ing makanyan a kaguluan? Baket apibata mung lalawan ing mararapat a e mayap? Makapadurut kanaku ing kasiran ampon pamipasakit at ating labanan at pamipatepate nukarin mang lugal.; O Ginu, angga pa kapilan bayu mu pakibatan ing aduan kung kasaupan? Angga pa kapilan bayu mu ke iligtas king pamipasakit ding kalaban?I: Iti ya ing mensahi na ning Ginu a sinabi na kang propeta Habakuk.h9IAla nang pangapaldan para karing kekang kapanamdaman, at e na la maulu ding sugat mu. Mamalakpak la king tula ding sablang makaramdam king balita ning pangabagsak mu. Atin waring mekaligtas king alang kalupa mung bigsikan?a8;Ari ning Asiria, mete na la ding kekang gobernador at matudtud na lang maniaman ding marangal mung lalaki! Pakakalat la ding kekang memalen karing bunduk, at ala metung man a makapagbalik karela karing tuknangan da.77gMengari la ding kekang opisyal karing dakal a durun a manatili karing pader neng aldo marimla. Oneng potang sunlag ne ing aldo, sulapo la at alang makibalu nung nu la minta! 6 Mas dakal la ding negosianting apalto mu kesa karing batuin na ning banua! Oneng ngeni mebating lang anti ding durun a sinulapo.55Nanuman ing daptan mu, masilab ka pa mu rin o mate king labanan. Manapnap ka anti ding tanaman a liklak da ring durun. Darakal kang anti ding durun!,4QSaklu na kang danum bayu datang ing pangakubkub, at pakatibe mu la ding kekang kuta! Damusakan mu na ing pila ban gawang laryu at isadia mu na la ding ulmahan da!31 Mengari la karing babai ding kekang sundalus at e re adipensa ing bansa karing kalaban. Ing api ya ing sumira karing kandadu da ring pasbul dalan.2' Mangari la ding sabla mung kuta karing tanaman a higerang ating malulut a bunga; ugunan la mu at manakbag la ding bunga ra king kekang asbuk!\11 Nineve, ika man malasing ka! Magkapilit ka namang makatakas karing kekang kalaban.0} Makanyan man mebihag la ding memalen na ning Tebes, at miyugse karing aliwang lugal. Pamalupaluan da la ding anak da king balang kantu da ring dalan. Pakatanikala da lang dela ding marangal dang lalaki, at pirakerakayan da la ring mekabihag karela.p/Y Ya ing mamahala king bansang Etiopia at Ehipto; alang kayangganan ing upaya na; kasangga ne ing Libya../Nineve, mas mayap ka pa wari kesa king Tebes, ing sentru ning Ehipto? Ya man atin yang ilug a anting pader, ing Ilug ning Nilo ya ing dipensa na.-)Mangapaurung la ding sablang manakit keka. Sabian da, Mibagsak ne ing Nineve! Ninu ing munie lunus king Nineve? Ninu ing mamatula king Nineve?W,'Katmuan da kang dinat; ilako da ka dangalan at mitakutan la ding lumawe keka.+#Ing Ginung Mayupaya sasabian na, Nineve, laban ku keka! Lubasan da ka, at paintulutan ko ding bansa ing akit da sablang kekang kamarinayan.6*eNineve, ing babaing magtinda king katawan na mipaparusan ya. Makawili ya at mitmu king makabighaning banglu; megayuma la king Nineve ding bansa at meging ipus-ipusan na la.:)mLulusub la ding lalaking pakakabayu, kikislap la ding espada at tandus da! Matas la pangatambak ding bangke, e la abilang-bilang ding taung mete; ding tau mangatakid la karela!(Ing barug ning latiku kekong pakiramdaman, ing lagitik da ring parugang, ing luksu da ring kabayu, ing inge da ring karwahe!j' OMakalunus ya ing malaram at makamate siudad, mitmu ya king pibandian ban panakawanan at samsaman!&5 Aku ing kekayung kalaban! nganang sasabi ning Ginung Mayupaya. Silaban ku la ding karwahe yu. Mate la king gera ding sundalus yu at kuanan ku ing sablang bage kinua yu karing aliwa. E na maramdam ing siwala da ring lalaking tubud yu. fig,Ing Pangabagsak na ning Nineve,(2)fig*% Pete ne ning leon ing biktima na; piglapak ne para king asawa na at karing anak da; kitmuan ne king mengalapak a karni ing kueba na.Q$ Nukarin ya ngeni ing siudad a king misan anti yang kueba ding leon, ing lugal nung nukarin da la pakanan ding anak da, nung nu ding leon at ding anak da mamunta la, at ligtas king nanumang disgrasya?##? Melasak ya ing siudad ning Nineve, ala yang katau-tau! King takut malalaso lang pusu; gagalgal la ding tud, sikanan mebating; maputla lang karelang lupa.Z"- Samsaman yu ing pilak! Ing gintu kekong kuanan! Ing siudad mitmu yang pibandian!/!WAnting danum a mamagus ibat king mesirang dike tekasan de ring memalen ing Nineve! Magbalik kayu! Magbalik kayu! ngana ning kulisak, oneng metung man alang migbalik.w gMebihag ya ing reyna; mumungul lang anting patipati ding ipus na; durugdugan da lang salu ra king lungkut da.RDing pasbul dalan lele ning ilug mibuklat la; king palasyu mitakutan la. Meyaus la ding opisyal; mitakid la kabang lulusub la. Milayi lang minta king pader, at ginawang kalasag para king pamakilaban.3_Ding karwahe da sagasagana lang mabilis king dalan, balik-balik la karing malualas nang suluk ning siudad. Kikislap lang anti ding sulu, at mabilis lang anti ing kildap.H Ding sundalung kalaban magdala lang malutung kalasag, at maka-imalan la ngan malutu. Magsadia na lang salake! Kikislap lang anting api ding karelang karwahe! Lundag-lundag la ding kabayu ra!Uling malapit na niang ibalik ning Ginu ing dangalan na ning Israel, itang dangalan na bayu re penakawanan ding kalaban.)9 mNineve, atyu na ka lalam ning pangasalake! Ing upaya a manlasak keka dinatang ne. Mamunta na kayu karing puestu yu! Banten yu ne ing dalan! Magsadia na kayu king pamakilaban! (; qLawan yu, daratang ya ing tubud babo da ring bunduk; magdala yang mayap a balita! Daratang ne ban ibalita na ing tagumpe! Memalen ning Juda, pagselebran yu la ding kekayung piesta at tuparan ing pangakung penata yu king Dios. E na la lumusub pasibayu king bansa yu ding taung e mayap. Lubus na lang mawala!e EIti ya ing sinabi na ning Ginu tungkul karing tau Asiria: Mabura la lagyu. Lasawan ku la ding idolo a atyu karing templo da ring kikilalanan dang dios. Magsadia kung kutkutan para karing tau Asiria; ala lang matulid mie!s a Ngeni, angganan ku na ing upaya na ning Asiria kekayu, at patluran ku la ding tanikala a makagapus kekayu.j O Nganang sasabi ning Ginu karing memalen na ning Israel, Agyang masikan la ding tau Asiria at e abilang-bilang, makanyan man masambut la at lumbug. Taung kanakung pinili, pepasakitan da kayu, oneng e ku na daptan pasibayu yan. ~}}|| {Rzyy>xwwlvut-ss^rrqqpNonnmmjll.kkj.ihhggfee>dccbaa`_{^]]\u[['ZZtYrXX9WqVVqUTpSS?RQQDPPLOO(NNgNMLL KK^JJIJHzGFEEKDHDC?BAAM@??R>}>=c=Sasabian na ning Ginung Mayupaya, Daratang na ing oras potang datang la king Jerusalem ding taung ibat karing dakal a siudad.b==Ding pamag-ayunu a mararapat balang kapat, kalima, kapitu, at kapulung bulan maging selebrasyun lang mitmung tula at kaligayan para karing memalen na ning Juda. Kailangan ing luguran yu ing katutuan at ing kapayapan.D<Binie ne ning Ginung Mayupaya iting mensahi kang Zacarias:`;9E kayu mimisip gawang nanu pa mang ikapanasakit ning metung at metung. E kayu magsalitang kalaraman king kapamilatan na ning metung a sumpa. Pikakasaman ku ing pamaglaram, ing alang hustisia, at ing pamanampalasan.0:YIla deti ring bage a sukat yung daptan: Magsalita kayung katutuan king metung at metung. Ibie yu king husgadu ing tune hustisia; itang hustisiang magdalang kapayapan.~9uOneng ngeni babalakan ku ing bendisyunan ku la ding memalen na ning Jerusalem at ning Juda. Inya e kayu mitatakutan.68eSasabian na ning Ginung Mayupaya, Kanitang pepamua da ku ding kekayung makatua, mibalak kung miparalang kasiran karela at e ku migbayu isip, nune depat ku itang binalak ku.v7e Memalen ning Juda at Israel! King milabas a panaun mipapaniumpa la ding dayuan kapamilatan na ning pamagsalitang Dugpa sana keka ing kasiran a digpa king Juda at Israel! Oneng iligtas da kayu at kaybat na nita, detang dayuan a deta sabian da king metung at metung, Mibendisyunan ka sa antimo ing Juda at Israel! Inya tatagan yu ing lub yu at e kayu sa mitatakutan.d6A Mananaman la libutad ning kapayapan. Mamunga la ding karelang tanaman a ubas, palto yang dakal a pagkabiayan ing gabun, at mabaldug ing dakal a uran. Ibie ku iting sablang kanawan karing memalen a mitagan niting bansa.W5' Oneng ngeni makayaliwa ing tratu ku karing mitagan nang memalen niting bansa.>4u Bayu na ikuang miras ning panaun a ita alang tau o animal man a malyaring upahan para magobra, at ala munamang metung man a ligtas mo sa king kalaban na. Pipatepate ku la ding tau.E3 Tatagan yu ing lub yu! Ding amanung daramdaman yu ngeni ila naman ding amanung selita da ring propeta kanitang bibili re ing pundasyun na ning Templo para king pangatalakad nang pasibayu.b2=at ibalik ku lang pasibayu ibat king aslagan at ibat king albugan ban manuknangan la king Jerusalem. Ila ding maging balen ku, at aku ing maging karelang Dios a manibala karela king mitmung katapatan ampon katuliran.J1 Iligtas ku la ding memalen ku karing bansa nung nu da la inugse,s0_Iti balamu masakit dang paniwalan ding memalen nang mitagan ning bansa, oneng kanaku e masakit paniwalan.Z/-At pasibayu lang mikatmuan ding dalan karing mamialung a anak a lalaki at babai.{.oMagtukud la ding lalaki at babai uli na ning ketuan da, at pasibayu lang magluklukan karing plasa na ning siudad.M-Magbalik ku Jerusalem, ing banal kung siudad, at manuknangan ku karin. Maging pikabaluan ya bilang tapat a siudad, at mayaus yang banal a bunduk-bundukan ing bunduk-bundukan ning Ginung Mayupaya.(,IMaluat ku neng buring saupan ing Jerusalem uli na ning maragul kung lugud karing memalen na, ing lugud a meging sangkan na ning pangamua ku karing kalaban na.J+ Binie ne ning Ginung Mayupaya iting mensahi kang Zacarias. Ngana,)*KAnti ing bagyu kinalat ku la ban manuknangan karing dayuan a bansang e ra bitasang balu. Mipaburen ya iting masanting a gabun, at metung man alang manuknangan.h)I E ku na la pekiramdaman inyang menalangin la kanaku uling e la mekiramdam inyang migsalita ku.P( gewa da lang masias anting batu ding pusu ra. Mimua kung e mu nanu uli na ning e la mebisang makiramdam king turu ku a pepayabut ku king kapamilatan da ring propetang mabie pa kanitang panaun a ita.['/ Oneng birian da ring kanakung memalen ing e la makiramdam. Migmaklak-maklakan la;L& E yu la gigipitan ding babaing mebalu, ding ulila, at ding dayuan a manuknangan libutad yu o ing ninumang atyu king pamangailangan. At e kayu babalak nanumang e mayap a makapanasakit king aliwa.F% King milabas a panaun binie ku la deting kautusan karing kanakung memalen: Sukat yung pansinan ing pangatupad ning hustisia, at sukat kayung pakit ganaka ampon lunus king metung at metung.8$kBinie ne ning Ginu iting mensahi kang Zacarias:S#Iti ya ing sinabi na ning Ginu king kapamilatan da ring minunang propeta kanitang panaun a ing Jerusalem manawa ya pa bili at mitmu yang tau, at kanitang panaun a dakal la pa ring taung manuknangan e mu karing balen a makapadurut king siudad nune pati na king dane mauli at karing kapatagan lele da ring bunduk king dane albugan.Z"-At inyang mengan la at minum, depatan da ita para mu king sarili dang kapakanan.K!Sabian mu karing memalen na ning bansa at karing pari king inyang mig-ayunu la at migpaldas king kalima at kapitung bulan kilub ding pitung pulung banua, depatan da ita e para parangalan da ku.5 eIti ya ing pakibat ning Ginu a miras kanaku:~uat ban ikutang da karing pari at propeta ing anti kaniti: Sukat mi pang isundu ing pamagpaldas uli na ning pangalasak na ning Templo king kapamilatan ning pamag-ayunu king kalimang bulan antimo ing daraptan mi karing dakal nang banuang milabas?-STinubud de ring memalen na ning Betel i Sarezer at Regemmelec ampon ding karelang tauan king Templo ning GinuMayupaya ban manalangin para king bendisyun ning Ginu,( KKanitang kapat nang banua ning pamag-ari nang Dario, king kapat nang aldo ning kasiam a bulan (ing bulan ning Kislev), sinabi na ning Ginu ing amanu na kanaku.9kDatang la ding taung manibatan karing marayung lugal at sumaup la kekayu king pangatalakad nang pasibayu ning Templo ning Ginu. At potang mitalakad ne, abalu yu king ing mitubud kanaku kekayu ya ing Ginung Mayupaya. Mapalyari ngan iti nung ganap yu lang pamintuan ding utus na ning Ginung kekayung Dios. Maging metung yang kapigaganakan ing korona bilang parangal kang Heldai, Tobias, Jedaia, at kang Josue kilub ning Templo ning Ginu.K Ya ing mitalakad kaniti at tanggapan na ing dangalan a mangaintulid king metung a ari, at panibalan na la ding memalen na. Talakad ya ing metung a pari lele ning tronu at misaupan la king obra.8i Sabian mu kang Josue king ing Ginung Mayupaya sasabian na, Ya iti ing lalaking mayayaus Ing Sanga; manianga ya nu ya man karin at italakad neng pasibayu ing Templo ning Ginu.   Gawa kang korona king pilak at gintu a binie da at ibili me king buntuk ning Pekapun da ring Pari, i Josue a anak nang Jeozadak.C Ngana, Kuanan mu la ding regalu a binie da ri Heldai, Tobias, at Jedaia a dinatang ibat king pangayugse ra Babilonia, at munta kang agad king pibalebale nang Josias a anak nang Zepania.1] Binie ne kanaku ning Ginu iting mensahi.ucKanita kilait na ning anghel kanaku, Ikua rang alako ding kabayung minta king dane norti ing mua ning Ginu.)Mamalagua lang mako at maniasat king yatu ding kabayung pultik-pultikan. Ngana ning anghel, Sulung, siasatan ye ing yatu! at ita ing depat da.X)Papunta ya ing karu a kukuliutan da ring matuling a kabayu king norti, king Babilonia; papunta la ding maputing kabayu king albugan, at papunta la ding kabayung pultik-pultikan king bansang atyu king mauli.  Pekibat na, Ila deti ring apat a direksyun na ning angin; kalualalual da pang ibat king arapan na ning Ginu ning mabilug a yatu.NKanita kitang ku king anghel, Nanu ing buri dang sabian deting karu?W'ing katlu, ding maputing kabayu; at ing kapat, ding pultik-pultikan a kabayu.b=Kukuliutan de ring malutung kabayu ing mumunang karu; ing kadua, ding matuling a kabayu; Miglalawe kung pasibayu at ikit ku la ding apat a karung panggera a lulual ibat king pilatan da ring aduang bunduk a tangsu. # Nganang mekibat, King Babilonia, nung nu la manalakad templo para kaniti. Potang mayari ne ing templo, ibili de karin ing kaing ban samban.B  Ngakung kinutang king anghel, Nukarin de idala ing kaing?- S Linawe ku babo at ikit ku la ding aduang babaing susulapo palapit kanaku; atin lang maragul a pakpak a kalupa na ning king tagak. Diklut de ing kaing at silapo re. Ngana ning anghel, Lalarawan na niting babai ing e mayap. Kanita tinimid ne ing babai kilub ning kaing at saka ne tikpan pasibayu.c ?Atin yang takap ing kaing a megawa king tinggaputi. Kabang lalawan ke, mibuklat ya ing takap at kilub ning kaing ating metung a babaing makalukluk! fig,... kilub ning kaing ating metung a babaing makalukluk!,(5:7)fig*~uNanu ya? ngakung kinutang. Nganang mekibat, Metung yang kaing at lalarawan na ing kasalanan na ning mabilug a bansa.[/Linto yang pasibayu ing anghel at ngana, Lawan mu! Ating aliwang bage a daratang!MSasabian na ning Ginung Mayupaya king iparala ne iting sumpa at luban ne bale ing balang mapanako at ing balang magsalitang kalaraman. Manatili ya karing pibalebale at lakuan na lang lasak-lasak.1[Kanita ngana kanaku, Makasulat kaniti ing sumpa a laganap king mabilug a bansa. Mababasa king metung nang dake niting kasulatan a makalulun king milako ya ing balang mapanako king bansa, at mababasa king kasumangid king milako ya naman ing balang magsalitang kalaraman lalam ning metung a sumpa.FKitnan na ku ning anghel nung nanu ing ikit ku. Pekibat ku, Metung yang kasulatan a makalulun a sulasulapo; atlu yang pulung talampakan king kaba at labing limang talampakan ya king lapad.\ 3Miglalawe kung pasibayu at ikit ke ing metung a kasulatan a makalulun a sulasulapo./ Masisira na la lub uling ditak mu ing mayayari. Miyatdanan lang tula potang akit da king e patugut i Zerubabel king pamipatalakad na king Templo.C Ngana, I Zerubabel ya ing mekabili king pundasyun na ning Templo at ya naman ing manari kaniti. Potang iti mapalyari na, abalu da ring kanakung memalen king aku ing mitubud keka karela.GMiras munaman kanaku ing aliwa pang mensahing ibat king Ginu.iKLumbug la king arapan mu ding sagabal a kasing katas da ring bunduk. Italakad meng pasibayu ing Templo at kabang bibili me ing katataulian a batu king paglugalan na, sabian dang masikan ding tau, Kasanting na, kasanting na!}~sSinabi na kanaku ning anghel king ibie ke kang Zerubabel iting mensahi a ibat king Ginung Mayupaya: Magtagumpe ka e king kapamilatan na ning sikanan ning sandata at e king kekang sariling upaya, nune king kapamilatan na ning kanakung espiritu.d}AE mu balu ing buri dang sabian den? ngana namang kinutang kanaku. Ali ku, ngakung mekibat.G|Kitang ku kanita king anghel, Nanu ing buri dang sabian deti?V{%Ating aduang tanaman a olibo lele na ning tumpakan-sulu, mingatba la kaniti.ozWNganang kinutang, Nanu ing akakit mu? Metung yang tumpakan-sulu a megawa king gintu, ngakung mekibat. Ating metung a lulanan laru babo na. Pitu la ding sulu king tumpakan-sulu, atin yang pitung piririnan pabelu ing balang metung.y Linapit yang pasibayu ing anghel a kepagsalita ku at ginising na ku antimo neng gigisingan ya ing ninumang tau king tudtud na.]x3 Potang datang ne ing aldong ita, agkatan ne ning balang metung kekayu ing kasiping nang bale ban datang at magsayang mitmung kapayapan at kapanatagan libutad da ring kekayung mulahan ubas at tanaman yung higera.=<;:99$8<766w543310.,++5*>*!))f('W&&g$$X#"O!, ?.@TL$ fk RRgB8P Magkapilit kang maging tapat at magtagumpe ka king nanumang daptan mu.1 [E me kakalinguan ing Ginu kabang mabie ka. E ka sana darapat nanumang e ustu o labag karing kautusan na. Kabang atin kang inawa pagsikapan mung e painabu king e mayap. E me sa kakalinguan, anak ku. Ganakan mu ing sinubu ne ing bie na ban ibait na ka keting masala. Potang mate ne ikutkut me siping ku.hIInya pepayaus ne i Tobias at inyang atyu ne ngana, Tobias, potang mete na ku, ayusan mu sanang masalese ing pangakutkut ku. Igalang me i ima mu at e me paburen kabang mabie ya. Gawan mu ing buri na at e me pasukalan a lub.7Ngana king lub na, Anti na ning inawad ku na king Dios ing mate na ku, kailangan ing pakisabian ku ne ing anak kung i Tobias tungkul karetang salapi.y mKing aldo mu ring ita, aganaka na lang Tobit ding salaping pilak a penilas na kang Gabael ning Rages king Media.Inya tiburan ne ing anghel nang i Rafael ban saupan la. Mituburan ya i Rafael ban ilako ne ing maputing tatakap karing mata nang Tobit ban manakit yang pasibayu, at ban ayusan ing kasal nang Sarah kang Tobias a anak nang Tobit. Pisan neng Tobias i Sarah inya atin yang matulid a pakasalan ne. Mituburan ya naman i Rafael ban itabi ne ing demonyung i Asmodeo a manligalig kang Sarah. King penandit mu ring ita, kabang palako ya i Tobit king patyu ban muli bale na, i Sarah a anak nang Raguel titipa ne man king bale ra.U#Kabang manalangin ya i Tobit at i Sarah, ing Dios king banua makiramdam ya.5Kapilan man e ke sinira ing lagyu ku o ing kang tata ku keting bansa nung nu ke miyugse. Aku mu ing kabubugtungan nang anak; ala yang aliwang talapagmana o kamaganak a maging kakung asawa. Pitung besis na kung mebalu, inya ala neng kwenta ining bie ku. Nung e me pa buring kuanan ing bie ku, sana malunus na ka man kaku. E mu na sana paintulut pa ing damdaman kung pasibayu ing pamaglapastangan ding tau.Y+Balu mu, Ginu, king angga ngeni birhen ku pa; ala pang lalaking mekatagin kaku.dA Mutus ka mu at maging malaya ku, at kanita e ku na damdaman ing pamaglapastangan ding tau.1] O Ginu, lalapit ku kekang maniawad saup. Kanita tinalakad ya i Sarah arap ning awang; tinas na la ding gamat na ban manalangin. Ngana: O Dios a malunusan, karapatdapat kang purian, dapat yang purian ing kekang lagyu; sablang kekang lelangan ika sana ing karelang purian king kapilan pa man.z~m Tune yang melungkut i Sarah inya mipakiak ya at menik ya babo king kuartu ning bale nang tata na ban magbigti. Oneng migbayu ya isip. Ngana king lub na, Ba't magbigti ku? Siguradung lapastanganan de ring tau i tata ku nung daptan ku ita. Sabian da, Bugtung ya ing anak mung pakamalan at migpakamate ya pa uli da ring problema na. Anti na mong aku ing mitulak kang tata ku king kutkutan ketang ketuan na. Mayap pa ing aduan ku king Ginu ing paten na na ku ban ala na lang lalapastanganan ding tau. } Ba't ikami ing pagbuysitan mu? Mayap pa ing mate na ka ban akayabe mo ding mete mung asawa! Sana kapilan man e ke manakit anak mu!|7uling pitung besis neng mekiasawa i Sarah, oneng bayu ra akuang mikasal apate na na la ning demonyung i Asmodeo. Ngana kang Sarah ning babaing ipus nang tata na, Ika ing mekamate karing asawa mu! Pitu na lang meging asawa mu oneng ni metung alang mebie ban adinan na kang anak.;{oKing aldo mu ring ita, king siudad ning Ecbatana, Media, ating metung a dalaga. Sarah ing lagyu na; anak neng Raguel. Lepastangan ne ning metung karing ipus nang babaing tata navzeDaptan mu kaku itang buri mu, paburen mung mawala na ining bie ku, paburen mung king gabun magbalik na ku. Mas buri ku ing mete na ku kesa king mabie ku, uling ing insultu a e karampatan kakung daramdaman, at atyu ku king kalungkutan. Ginu, mutus ka ban milako na ku king dusa paburen mung muli na ku ketang alang anggang tuknangan. O Ginu, keka sanang pakiramdaman kakung kayaduanan. Mas buri ku ing mate na ku kesa king mie ku kening karumaldumal a kabilian, at kakung daramdaman a insultu."y=Kaku lang kikilalanan ding babie mung kaparusan kaku at karing kakung makatua, uling tune lang mangaintuliran at e mi la pemintuan ding kekang kautusan.Hx Lebagan da lang kekang kautusan, inya peintulut mu ing mabihag la at magdusa, at mete ding dakal karela. Nu mang bansa ke miyugse kaylian da kami at pagsisti digpa kekami ing maragul a dine.0wYE mu ku sana kakalinguan, lawan mu ku at lunusan; e mu ku sa paparusan uli ding kakung kasalanan o ding kamalian a e ku sasarian o ding kasalanan ding kakung makatua.vO Ginu, makatuliran ka at malunusan. King sablang kekang daraptan, mapaglunus ka, tapat ka, at e mangabiran; ika ing ukum niting yatu.au =Mipakarine ku at meligalig; mipakiak kung masikan at sasaingsing kung menalangin. Ngaku:rt]Nganang Ana, E ke penako. Binie de kanaku bilang regalu subali pa king upa a tinggap ku. E ke buring paniwalan at pinilit keng isubli ne ing kambing karing makibandi. Melare ku lupa king dine uli na ning depat ning asawa ku. Oneng ngana kanaku, Ngeni, nukarin ing depat mung pamaniaup karing aliwa at ing dapat mung mayap? Ngeni ikit ku ing tune mung pangatau.qs[ Minuli yang tatairan ne ing biserung kambing at megumpisa yang ginaga ing kambing. Sinabu ku, Nukarin me ibat ing biserung kambing a yan? Penako me ne? Isubli me karing makibandi. E ustu ing kanan ya ing nanumang pamangan a penako.Ur# Babayaran deng agad i Ana neng ayatad na ing ayari nang obra. Inyang mapupus ne ing panaun ning dimla, inatad na ing ayari nang obra. E mu ing beyaranan de nune dininan de pang metung a biserung kambing.xqi Mekipagobra ya i Ana a asawa ku bilang mamabal imalan. Iti ya ing kapanintunan a luluban da ring babai kanita.p E ku apansinan king atin palang ayup a denas a makayapun tulid ning pigkeran ku, at digpa karing mata ku ing mapalipali pang dinat da. Uli na niting dinat da mika maputing tinakap karing mata ku. Pepalawe ku karing doktor oneng ala lang agawa, uling lalu lang melala ding mata ku king panulung binili ra angga na king mebulag ku. Apat kung banuang e manakit, at meligalig la ding kamaganak ku king meging kabilian ku. Sinustentuan na kung Ahikar kilub ding aduang banua bayu ya minta king bansa ning Elam.o! Itang benging ita mindilu ku at kaybat minta ku king mulahan ban matudtud lele ning pader. Malisangan kanita inya e ke tikpan ing lupa ku.=nsPigsisti da ku ding kasiping kung bale at ngara, E ne medala ing taung yan. King milabas peparakap de ban paten uli na ning dapat nang anti kanyan. Ngeni mengutkut ne namang mete!bm=Inyang lumbug ne ing aldo, linual ku at kinulkul king gabun at karin ke kitkut ing mete.MlKanita ke aganaka ing sinabi nang propeta Amos karing memalen ning Betel. Ngana: Maging kalungkutan la ding kekong piesta, at maging tangis lang kapait-paitan ding masaya yung kanta. Menangis ku.Uk#Kaybat na nita, minuli ku at mendilu. Tune malungkut ku kabang mamangan ku.PjInya tinalakad ku at e na melaus mengan. Memirapal kung minta king palengki ban kuanan ing mete. Dela ke king metung a kural. Menatili ya karin ing mete angga king limbug ya ing aldo ban akutkut ke.i!Inya linual ya i Tobias ban lumawe akayabe nang mangan tata na. Oneng agad yang mibalik at nganang kukulisak, Tatang! Tatang! Ngakung kinutang, O, nanung milyari anak? Pekibat nang Tobias, Pete re ing metung tamung kabalen at makapase ya ing bangke na king palengki! hInyang ikit ku ing dakal a pamangan ngaku king anak kung i Tobias, Anak, lumual na ka at lumawe kang kabalen tamu a pakakalulu a kalupa tamung miyugse keti oneng tapat ya king Dios. Agkatan me keti ban akayabe ta yang mangan. E ku mangan anggang e ka datang.hg KKing pamagbalik ku, mekapiyabe-abe kami ning asawa kung i Ana at ing anak kung i Tobias. Aldo na kanita ning Piesta ning Pamamupul a pikabaluan munamang Piesta ding Paruminggu. Migsadia lang maniaman a pamangan para kanaku.f 7Iti ya ing kadua nang besis pangatulduan katiwala king alak, talaingat bandi, at king panatak ning ari ampon talaingat uling tilduan na neng minunang Senakerib kanitang mabie ya pa. Sinaupan na ku niting pangunakan ku at peintulut na ning bayung ari ing makapagbalik ku Nineve.he KKalabas da ring anam a dominggu pete re i Senakerib ding adua karing mismung anak na, at kaybat tinakas la deting anak na at minta king kabundukan ning Ararat. Ing meging ari ya i Esarhadon, ing metung na pang anak Senakerib, at kinua ne ing pangunakan kung i Ahikar a anak nang Anael a kapatad ku bilang katiwala king sablang pibandian ning kayarian.d )King mua ning ari, kinua na ngan ing pibandian ku at inabe king bandi ning kayarian subali mu king asawa kung i Ana at ing anak kung i Tobias.c Oneng ating tau Nineve ing sinumbung king aku ing mengutkut. Uli na niti, mimua ya kaku ing ari. King takut ku sinalikut ku.b {Misan a aldo, migsalita yang kalapastanganan i Aring Senakerib laban king Dios a Ari ning Banua. Uli na niti, perusan ne i Senakerib at tinakas ya king Juda. King pamanuli na king Media at king mua na pepate na la ding dakal a Israelita. Oneng lihim ku lang kinua ding bangke at kitkut ku la. Iti ing sangkan nung inya e na la ikit Senakerib ding mete inyang papaintun na la. a  Dekayanan ku la king pamangan ku at dininan imalan ding lubas. Kitkut ku la ding ikit kung mete kalahi ku king lual ning Nineve.^` 7Inyang i Salmaneser ya ing ari, dakal a mayap a bage ing arapat ku karing kabalen ku.C_ Inyang mete ne i Aring Salmaneser, ing meging ari ya ing anak nang i Senakerib. Manibat na kanita e na ku minta king Media uling meging mapanganib ing pamaglakad karing dalan ning Media.B^ Iti ing sangkan nung inya maralas kung pupunta king Media ban saluan ing kailangan ning ari. Inyang misan a atyu ku king siudad ning Rages ning Media, penilas ku la ding suput a mitmung salaping pilak king kamaganak kung i Gabael a anak ning bapa kung i Gabrias. Titimbang lang anam a ralan a libra deting salapi.w] i Uli na niti, aluguran na kung Aring Salmaneser at aku ing pigkatiwalan nang maniali king sablang kailangan na.<\ u uli na ning katapatan ku king Kakataskatasan a Dios.[ / oneng aku ali ku,rZ _ E miglambat mebihag ku at miyugse king Asiria. Makanyan kung mekapanuknangan king Nineve. Kabang manuknangan ke karin ding kamaganak kung kalupang miyugse at ding kalupa kung Judio, mebiasa lang mamangan king pamangan da ring paganu,Y  Inyang miras na ing idad a makiasawa ku, kesal ke i Ana a kalupa kung miembru king tribu mi. Mekayanak kaming lalaki; Tobias ya lagyu.0X [Oneng karas ning katlung banua, ibie ke kareti ing katlung pamamie kung kapulung dake ning penakitan ku at miyabe-abe kaming mamangan antimo ing aduan na ning Kautusan nang Moises at king panabilin nang Debora a ima ning ingkung kung i Hananiel. (Ulila na ku uling mete ne i tata kung i Tobiel.)pW [Babie ku munaman karing Levitang susuyu king Jerusalem ing kapulu nang dake ning pupul ku king alak, king larung olibo, ding bunga ding tanaman a pomegranate at higera, at aliwa pang bunga da ring tanaman ku. Babie ku munaman karin ing kadua kung kapulung dake subali mu neng miras ing mitalagang banua ning pamagpaynawa ning gabun. Pupunta ku Jerusalem at babie ku ing kaduang kapulung dake ning penakitan ku karing ulila at mebalu ampon karing meyagkat na at milapit a lub king Israel.@V {Aku na mu king pamilya ku ing menatiling pupunta king Jerusalem. Parati kung tatagunan ing nanumang piesta karin uling iti ya ing alang anggang kautusan a mitakda para karing sablang Israelita. Darala ku la ding mumunang bunga na ning pupul ku, ding mumunang anak da ring sese kung animal, at ing bayung gupit a lana ibat karing tupa, at ing kapulung dake ning penakitan ku. Babie ku iti karing pari a lahi nang Aaron ban iyain king altar.oU YInya ding sabla kung kamaganak king makatua ming i Neftali babie lang ain-sakripisyu king torong kikilalanan dang dios a pepagawa nang Aring Jeroboam ning Israel karin king siudad ning Dan, king kabundukan dane norti ning Galilea._T 9Inyang kayanakan ku at manuknangan king balen kung Israel kanita ya kinawani ing mabilug a tribu nang Neftali a penibatan ku king kayarian nang David at king Jerusalem, ing siudad a mepili karing sablang tribu ning Israel bilang lugal ning pididinan ain. Karin ya mitalaga ban manatili king kapilan pa man ing Templong tuknangan na ning Dios.WS )Aku i Tobit. Ing katutuan at ing kabanalan ya ing meging eran na ning bie ku. Dinapat kung dakal a mayap a bage para karing kanakung kamaganak, karing kabalen kung kalupa kung bihag king Nineve ning Asiria. R  Metung ya karing mebihag i Tobit kanitang panaun nang Salmaneser, ing ari ning Asiria, karin king Tisbe dane mauli ning Kedes Neftali ning Matas a Galilea, dane norti ning Hazor, king katalindikingan na ning dalan papunta king albugan dane norti ning Peor.xQ mIti ya ing istoria na ning bie nang Tobit a anak nang Tobiel at apu nang Hananiel ampon apu na king tud Aduel. I Aduel anak neng Gabael at i Gabael anak neng Rafael, at i Rafael anak neng Raguel ning pamilyang Asiel ning tribu nang Neftali.|PqTipunan na lang pasibayu ding pengaring lalaki at ding anak; nung e makanyan datang ku at lasakan ke ing bansa yu.nOUOneng itubud ke pa kekayu ing propeta Elias bayu datang iting maragul at makatakut a aldo ning Ginu.QNE yu la sa kakalinguan ding turu na ning talasuyu kung i Moises, ding utus at tuntunan a binie ku king kapamilatan na king Bunduk ning Sinai para karing memalen na ning Israel ban karelang pamintuan.yMkKing aldong ita a kimut ku, sambutan yu la ding taung e mayap at maging anti la king alikabuk a daramusakan yu.cL?Oneng ikayung mamintu kanaku, ing upaya ning pamagligtas ku sunlag ya kekayu anti ing aldo at dinan na kayung kapaldanan ning sala na. Maging malaya kayu at masaya antimo ding biserung tupa a pepalualan da king kural.PK Daratang ne ing aldo nung kapilan ding taung mapagmatas at e mayap masilab lang kalupa na ning are, nganang sasabi ning Ginung Mayupaya. King aldong ita masilab la at alang mitagan metung man karela.CJPasibayu rang akit ding taung kanakung pinili ing pamiyaliwa na ning bage mapalyari king taung mayap ampon king taung e mayap, king taung susuyu kanaku ampon king taung e susuyu kanaku.~IuIla ding maging taung kanakung bandi, nganang sasabi ning Ginung Mayupaya. King aldo a kimut ku, maging ganap lang kanaku. Pakitanan ku lang lunus nung makananung ing metung a tata papakit yang lunus king anak nang lalaking susuyu kang tata na.gHGKanita mipapagsalita la ding taung ating takut king Ginu, at mekiramdam ya ing Ginu, at dimdam na ing sablang sinabi ra. King akakit na, misulat la king libru ning kapigaganakan detang ating takut at kagalangan king Ginu.uGcngening akakit tamu king ding taung mapagmatas ila ding pekamasayang tau. E mu ing minawa la bie ding taung e mayap, nune paniubukan da pa ing kapibabatan na ning Dios king kapamilatan ning e mayap dang dapat at e la man nananu balang.PFSinabi yu, Alang kwenta ing susuyu king Dios. Nanung kwenta na ning pamamintu tamu king sasabian na o ing pamagkapilit tamung ipakit king Ginung Mayupaya king malungkut tamu king e ustung depat tamu E Nganang sasabi ning Ginu, Migsalita kayung kalapastanganan tungkul kanaku. Oneng kukutang yu, Nanu wari ing sinabi ming laban keka?0DY At ausan da kayung mapalad ding tau da ring sablang bansa, uling maging masanting yang lugal a pituknangan ing bansa yu. fig, ,Aku ing Ginu at e ku magbayu.,(3:6)fig*yCk E ku paintulut ing siran da ring ulad ing kekayung tanam, at mamunga lang dakal a bunga ding mulahan yung ubas.SB Idala yu ing mabilug yung sikapulu king Templo ban mika ating dakal a pamangan karin. Subukan yu ku at aku naman ibuklat ku la ding awang ning banua, at itugtug ku ing dakal a mayap a bage para kekayu.OA Talab ing sumpa kekayu, uling panakawanan na ku ning mabilug a bansa.y@kKukutang ku kekayu, matulid ing panakawanan ne ning tau ing Dios? Agyang makananu e ustu ita, makanyan man panakawanan yu ku! Makananu da kang panakawanan? ngayung kukutang. Panakawanan yu ku king kapamilatan da pring sikapulu at ding ain.N?Ikayu, antimo ding makatua yu, ginulut kayu karing kanakung kautusan at e yu la tiparan. Magbalik kayu kanaku at magbalik ku kekayu. Oneng kukutang yu, Nanu ing daptan mi ban makapagbalik ke keka?^>5Aku ing Ginu at e ku mibabayu. Inya ikayung lahi nang Jacob e kayu pa lubus megisan.|=qSasabian na ning Ginung Mayupaya, Lunto ku libutad yu ban ukuman da kayu at magtestigu kung agad laban karing darapat pamagsalamangka, karing makipangalugud, karing magsalitang kalaraman, karing mamirait karing katuliran dang upa ding magobra da at karetang magsamantala karing babaing mebalu, karing ulila, karing dayuan, at antimu rin karing sablang e gagalang kanaku.<At ding ain a darala da ring memalen na ning Juda at ning Jerusalem karapatdapat la para king Ginu antimo ing king milabas a panaun.$;ADatang ya ban manukum a kalupa na ning taung maminu at gagawang puru king pilak. Nung makananu neng gagawan puru ning plateru ing pilak at ing gintu, makanyan munaman ing daptan na ning tubud ning Ginu: gawan na lang puru ding pari ban idala da la king Ginu detang karampatan a ain.N:Oneng ninu ing malyaring makapibata king aldo ning paniatang na? Ninu ing malyaring makaligtas potang pakit ne? Mangari ya king matapang a sabun, mangari ya king api a gagawan neng puru ing bakal.}9 uNganang mekibat ning Ginung Mayupaya, Iparala ke ing kanakung tubud ban isadia ne ing dalan para kanaku. At bigla yang datang king Templo na ing Ginung kekayung panintunan. Datang ya ing tubud a buri yung akit at sabian ne ing kakung kasunduan.[8/Pegalan ye ing Ginu king kekayung salita. Oneng kukutang yu, Makananu mi yang pegalan? Pegalan ye king kapamilatan na ning pamagsalita yung anti kaniti, Isipan ning Ginung Mayupaya king mayap lang tau ding sablang darapat e mayap; king kamatutuanan kapad na la deti. O kaya, king kekayung pamangutang, Nukarin ya ing Dios a e mangabiran?k7ONganang sasabi ning Ginung Dios ning Israel, Kasaman ku ing diborsyu. Kasaman ku potang ing metung kekayu darapat yang bigsikan king asawa na. Siguraduan yung e yu na sa labagan ing pengaku yung katapatan king kekayung asawa.6-E na kayu wari gewa ning Dios a metung mung katawan at espiritu karing sarasarili yung asawa? Nanu ing parasan na tungkul kaniti? Ing mikayanak kayung tune memalen na ning Dios. Inya mingat ya ing balang metung at metung kekayu ban e na asira ing pangaku na king asawa na.Z5-Kukutang yu nung ba't e na na la tatanggapan. Ing sangkan ya iti: uling balu na king e yu la tiparan ding pengaku yu king babaing kekayung kesal inyang kayanakan yu. Ya ing kekayung kayabe king bie, oneng e yu tiparan ing pengaku yu king Ginu agyang simpa yu king arapan na ning Dios king maging tapat kayu karing sarasarili yung asawa.&4E Oyni pa ing aliwa yung pamaniaptan. Kakatmuan ye ing altar ning Ginu karing kekayung lua, kiak, at tangis uling e na na la tatanggapan ding ain a darala yu.E3 Ilako ne sana ning Ginu king komunidad ning Israel ing ninumang darapat kaniti, at e na na la paintulutan makiabe kapilan man king ain a darala na ning bansa mi para king Ginung Mayupaya.21 E ra tiparan ding memalen na ning Juda ing pengaku ra king Dios, at dinapat lang makasumaming bage king Jerusalem at king mabilug a bansa. Ginawa lang kalapastanganan king Templong pakamalan na ning Ginu. Mekiasawa la ding lalaki karing babaing sasamba karing dios a dayuan.|1q E wari metung ya mu ing tatang tamu? E wari metung ya ing Dios a linalang kekatamo? Nung makanyan, obat e tamu tutupad karing pangakung binie tamu king metung at metung? Obat lalabagan ta ya ing kasunduan a gewa ning Dios karing makatua tamu?+0O Inya aku naman tairan ku la ding memalen na ning Israel ban insultuan da kayu, uling e yu pamintuan ing kaburian ku at e kayu parehu lawe karing taung tuturu yu.6/eOneng ngeni, ikayung pari, linisia kayu king tune dalan. Ing turu yu ya ing minie dalan karing dakal king pamaniapat dang e ustu. Lebagan ye ing kasunduan a gewa ku kekayu.D.Katungkulan da ring pari ing ituru da ing tune kabiasnan tungkul king Dios. Sukat lang lumapit karela ding tau ban abalu ra ing kaburian ku, uling ila ding tubud na ning Ginung Mayupaya.;-oTiru da ing matulid, aliwa ing e matulid. Mibiebie la agpang king kaburian ku; e mu ing depatan da ing matulid, nune seupan da la pa ding dakal ban tuknang lang darapat e mayap.,,QKing kanakung kasunduan, pengaku ku ing bie at ing kanawan karela, at iti ya ing binie ku karela ban galangan da ku. Ginalang da ku at pitakutan karing aldo reta. + Kanita abalu yu king aku ing minie kekayu kaniting kautusan ban e mapatlud ing kanakung kasunduan karing pari a lahi nang Levi.*Parusan ku la ding maging anak yu at ikaskas karing lupa yu ing dinat da ring animal a sasakripisyu yu, at miyugse kayung kayabe ra.!);Sukat yu kung galangan king nanumang kekayung daraptan. Nung e kayu makiramdam king sasabian ku kekayu, miparala kung sumpa kekayu. Mibili kung sumpa karing bage tatanggapan yu para king kekayung pangabiayan. Mibili na kung sumpa kareti uling e yu pinsinan ing yuyutus ku kekayu.X( +Nganang sasabi ning Ginung Mayupaya karing pari, Iting kautusan para kekayu ya.z' oDugpa ing sumpa king mapamirait a miyayain kanakung animal a alang kwenta, ngening atin yang animal a alang dipektu karing sese na a pengaku nang ibie kanaku! Uling metung kung aring marangal, at tatakut la kanaku ding sablang tau ning yatu.t& c Ngayung sasabi, Sinawa ta nang darapat kaniti! at lalawan yu ku pang marok a mata. Animal lang penako yu ding kekayung yayain kanaku o kaya animal lang pile o ating sakit. Isipan yu galang ing tanggapan ke kekayu ing makanyan a animal?% # Oneng ikayu insultuan yu ku potang sasabian yung ing altar ku ala yang kwenta, at potang ing pamangan a iyain yu kanaku ya itang e yu buri.Y$ - Gagalangan da ku ring tau manibat king metung nang suluk ning yatu angga na king sumangid na. Nu man karin duruluk lang insenso para kanaku at miyayain lang karampatan a ain-sakripisyu. Gagalangan da ku ngan!h# K Sasabian na ning Ginung Mayupaya, Sana isara na la ning metung kekayu ding pasbul ning Templo ban e kayu makapataung alang kwentang api king kanakung altar. E ku tutula kekayu; e ku la tanggapan ding ain a darala yu kanaku." % Ngeni, ikayung pari, subukan yung aduan king Dios king maging maganaka ya sa kekatamu. E na pakibatan ing panalangin yu at iti kasalanan yu.]! 5Potang magdala kayung bulag o masakit o pile animal ban iyain yu kanaku, isipan yu galang ing ustu ita? Subukan yeng ibie ing makanyan a animal king gobernador! Tumula ya kaya kekayo o dinan na kayu kayang pabor?  /E yu na ku gagalangan king kapamilatan na ning pamamie yung ain a alang kabaldugan king kanakung altar. At kaybat kukutang yu pa, Makananu keng milako galang keka? Sabian ku kekayu: milako kayu galang kanaku king kapamilatan na ning keyalan yung galang king kanakung altar.; qNganang sasabi ning Ginung Mayupaya karing pari, Gagalangan ne ning anak ing tata na, at ing ipus ing panginuan na. Aku ing kekayung tata, obat e yu ku gagalangan? Aku ing kekayung panginuan, obat e yu ku gagalangan? Lalapastanganan yu ku, makanyan man kukutang yu kanaku, Makananu da kang lalapastanganan? !Akit da iti ding memalen na ning Israel karing mismung mata ra at sabian da, Mayupaya ya ing Ginu agyang king lual na ning bansang Israel!3 aNung sabian da ring lahi nang Esau, ding Edomita, Melasak la ding kekaming balen, oneng italakad mi lang pasibayu. Kanita ipakibat na karela ning Ginu, Paburen yu lang italakad da la; siran ku lang pasibayu! Ding tau ausan da lang Ing e mayap a bansa at Ing bansa a kamuan na kapilan man ning Ginu. at kesaman ke i Esau at ding lahi na. Sinira ku la ding bulubundukan nang lugal, at likuan ke karing mabagsik a animal ing tuknangan na.o YNganang sasabi ning Ginu karing memalen na, Pepakitanan da kayung lugud. Oneng mekibat la, Makananu mung pepakit ing lugud mu kekami? Mekibat ya ing Ginu, Mikapatad la ri Esau at Jacob, oneng liguran ke i Jacob ampon ding lahi na,` =Iti ya ing mensahi a binie na ning Ginu karing Israelita king kapamilatan nang Malakias.r]Mitalaga ya ing balang kalderang pipaglutuan karin Jerusalem at king mabilug a Juda ban magamit king pamanyamba king Ginung Mayupaya. Gamitan da la reti ding taung babie ain king pamaglaga king karni da ring animal a miyain king ain-sakripisyu. Potang datang ne ing aldong ita, ala nang taung mayakit pang mangomersyu kilub na ning Templo ning Ginung Mayupaya.wgPotang datang ne ing aldong ita agyang ding kampanilya da ring kabayu midukitan la kareting amanu: Makatalaga ya iti king Ginu. Ding kalderang pipaglutuan kilub ning Templo maging sagradu lang anti ding silyo a atyu arapan na ning altar.Iti ya ing maging parusa a dugpa king Ehipto at karing aliwa pang bansa nung e ra pagselebran ing Piesta da ring Dalungdung.=sNung tanggian da ring tau Ehipto ing pamagselebra king Piesta da ring Dalungdung, dugpa munaman karela ing mismung salut a binie na ning Ginu king balang bansa a tatangging munta.Nung ating metung a bansa a e bisang munta at samba king Ginung Mayupaya bilang ari, e na dugpa ing uran king bansang ita.QKanita munta la Jerusalem balang banua ding sablang miligtas dang memalen ding bansang linusub Jerusalem ban samban de ing bilang ari Ginung Mayupaya, at pagselebran de ing Piesta da ring Dalungdung.Dugpa munaman ing makatakut a salut karing kabayu, mula, kamelyu, at asno; karing sablang animal a atyu karing kampu da ring kalaban.5cLumusub la naman ding lalaking tau Juda ban idipensa re ing Jerusalem. Kuanan da at tipunan ing pibandian da ring makapadurut a bansa, gintu, pilak, at ing dakal a imalan.G Potang datang ne ing aldong ita, guluan na la isip ning Ginu, at ibie na ing maragul a takut karing tau angga king ing balang metung karela panasakitan ne king gamat na ing kalupa nang tau..U Parala yang makatakut a salut ing Ginu karing sablang bansang makigera king Jerusalem. Malaso ing laman da kabang mabie la pa; malaso la naman ding mata ra at dila._7 Karin la manuknangan payapa ding tau; ala nang panganib pa king nanu pa mang kasiran.wg Maging kapatagan ya ing kabilugan a lugal manibat king Geba king norti angga king Rimon king mauli. Oneng manatili ya king matas a lugal ing Jerusalem; lumapad ya ing siudad magumpisa king Pasbul dalan nang Benjamin angga king Pasbul dalan ning Suluk a pipaglugalan na ning minunang pasbul, at manibat king Tore nang Hananel angga king pigagawan nang alak ning ari.  Kanita maging ari ya ing Ginu king mabilug a yatu; samban ne ning balang tau bilang Dios at abalu ne kaniti mu ring lagyu.O Potang datang ne ing aldong ita, magus ibat Jerusalem ing malinis a danum; magus ing kapitna king Dagat a Mete, at ing kapitna king Mediteraneo. Kaleldo man o kauran, magus alang patugut ing danum. ni dalumdum man. Parating ating sala, agyang king kabengian. Bukud mung ing Ginu ya ing makibalu nung kapilan mapalyari iti.F Potang datang ne ing aldong ita, e na mika dimla o mika yelu )Makatakas kayu king pamandalan yu ketang kapatagan a pipitna king bunduk king adua. Tumakas kayung anti ing pamanakas da ring makatua yu inyang mika ayun kanitang panaun nang Aring Uzzia ning Juda. Datang ya ing Ginung kanakung Dios; kayabe na la ding sabla nang anghel.9kKing aldong ita talakad ya babo ning Bunduk ding Olibo, king dane aslagan na ning Jerusalem. Kanita mapirasu ya king adua ing Bunduk ding Olibo king maragul a kapatagan manibat king dane aslagan angga king dane albugan. Malis ya ing kapitna ning bunduk banda king norti, at ing kapitna banda king mauli.wgKaybat lage ya ing Ginu at makilaban ya karing bansang deta, antimo ing pamakilaban na king milabas a panaun.3Tipunan na la ning Ginu ding sablang bansa at gerahan de ing Jerusalem. Mibagsak ya ing siudad; panakawanan da la ring pibalebale at salbahian da la ring babai. Mabihag la ding kapitna karing tau at miyugse la king aliwang bansa, oneng e da la ilako king siudad ding mitagan.5 eMalapit ne ing aldo nung kapilan lukluk ya ing Ginu king piukuman. Kuanan da kanita ing pibandian na ning Jerusalem, at pirakerakayan da ing meyakua king mismung akakit yu.2] Paniubukan ke ing katlung dake a mitagan at gawan keng puru antimo ing pilak a madadalise king api. Paniubukan ku la antimo nung makananu yang masusubuk ing gintu. Kanita maus la kanaku at pakibatan ku la. Sabian ku karela king ila ding kanakung memalen, at ibalita da king aku ing karelang Dios.]3 at mate ya ing kaduang-katlung dake, at miligtas ya ing katlung dake na ning bansa.:m Sasabian na ning Ginung Mayupaya, Espada, migising ka at dalusungan me ing pastul a makipagobra kanaku! Paten me at misambulat la ding tupa. Lusuban ku la ding kanakung memalen  Nung sakali mang ating mangutang keting tau, Obat sugatan ka salu? ipakibat na, Ikua ku la den ketang bale na ning kakaluguran ku.~u Bagkus sabian na, E ku propeta. Metung kung ortelanu a sasarul mu king gabun a bandi ku manibat inyang kayanakan ku.H  Potang datang ne ing aldong ita, ala metung mang propeta a magmaragul karing vision a ikit na o manugaling propeta o misulud king imalan a magaspang ning propeta ban alinlang na la ding tau.G~ Kanita nung atin pang magkapilit magsalitang anting propeta, ing mismung tata na at ima na ilang sumabi king sukat yang mate, uling magbansag yang magsalita king amanu na ning Ginu, oneng pawang kalaraman naman ing sasalita na. Potang mangamanu ya, ing mismung tata na at ima ilang maniaksak at makamate king anak da.K} King aldong ita kalisan ku la lagyu ding idolo king bansa, at ala nang makaganaka pa karela kapilan man. Itabi ke ing ninumang magbansag propeta, at ilako ku ing pamagnasang samba karing idolo.d| C Potang datang ne ing aldong ita, nganang sasabi ning Ginung Mayupaya, lunto ya ing metung a sibul ban maos la ding lahi nang David at ding memalen na ning Jerusalem king kasalanan da at king karelang pamanyambang idolo.S{ Manangis ya ing balang pamilya king bansa king sarili na: ing pamilyang ibat kang David, ing pamilyang ibat kang Natan, ing pamilyang ibat kang Levi, ing pamilyang ibat kang Simei, at ding aliwa pang pamilya. Manangis ya ing balang pamilya king sarili na, at manangis lang makayaliwa ding lalaki karing babai king balang pamilya.z3 Potang datang ne ing aldong ita mika masikan a pamanangis karin Jerusalem antimo ing pamanangis kang Hadad-rimmon karin king Kapatagan ning Megido.?yw Katmuan ku la ding lahi nang David at ding aliwang memalen na ning Jerusalem king espiritu ning lunus at panalangin. Lumawe la ketang pete ra king tandus, at panangisan de antimo detang manangis king karelang kabubugtungan a anak. Manangis lang kapait-paitan anti detang kematen king anak dang pangane lalaki.jxM Potang datang ne ing aldong ita lasakan ke ing balang bansa a magkapilit lumusub king Jerusalem.w King aldong ita ingatan na la ning Ginu detang manuknangan king Jerusalem; pati ing mainang dili karela maging masikan yang anti i David kanitang milabas a panaun. Ding manimuna karela ila ring lahi nang David, anti la ing anghel ning Ginu, anti ing Dios mismu. ~~h}}|-{$zZyyVxxevv3uu(tDrxqponnj:ii.hffecbbdb au`__ ^]\\H[qZZ;Y\XVUTS{RPRNNMM[MLKJIHGF DDCC8BAAI@?>==<;<;a::99"877L6e554M3211&0/=-,+++L*)'X&&r%|$S#9!@lCh[Zly Y lnmyZ'/ Perusan na kayu uli ning kekong dapat a e ustu, oneng keko ngan ipakit na ing lunus na. Ibat karing bansa, nung nu na ko kinalat tipunan na kayu.&7 Karin ing kayupayan na kekayu pepakit na. Purian ye king akakit ding sabla, uling ya ing Ginu at Dios; ya ing Ibpa at ing Dios tamu king alang angga.t%a Ikong memalen a Israelita libutad da ring bansa nung nu na kayu inugse, pasalamatan ye king daramdaman da."$= Mamarusa ya at papakit lunus; darala na lang tau king malalam a kutkutan, at lalako king maragul a kasiran. Ala metung mang makatakas king kayupayan na.J#  Nganang Tobit: Purian ya ing Dios a mabie at mag-ari kapilan man.!"; Migkanta lang kantang kapurian king Dios; pasalamatan de king sablang makapagmulalang bage a depat na king kapamilatan ning anghel na a pepakit karela.c!? Kanita minukiat ne banua i Rafael at e ra ne ikit inyang tinalakad la di Tobit at Tobias.E  Purian ye ing Ginu; munie kayung kapasalamatan king Dios kabang atyu kayu keti king yatu. Mukiat na ku banua ban pakikitan ya itang mitubud kanaku. Isulat yu ing sablang mepalyari kekayu.S Marahil isipan yu king ikit yu kung mengan; vision ya ing ikit yu kanita. E yu ku sukat pasalamatan uling ing Dios ya ing maki kaburian king panga-atyu ku kekayu. Samban ye at pagkantang kapurian kabang bie yu.  Oneng ing anghel a i Rafael sinabi na, E ko tatakut; magpayapa kayu. Ing daptan yu ya ing purian ye ing Dios king kapilan pa man.N Ginalgal la king takut di Tobit at Tobias at misubsub la king gabun.} Aku i Rafael, ing metung karing pitung anghel a makatalakad arapan ning maligayang kamalan ning Ginu bilang talasuyu na.s_ Ya naman ing mitubud kanaku ban pakayapan da ka at iligtas ke ing manuyang mung i Sarah king kaligaligan.  Kanitang aldo a tinalakad ka at likuan ing pamangan mu ban ikutkut ya itang mete, tinubud na ku kanita ning Dios ban subukan da ka.K Ngeni, inyang ika Tobit menalangin ka at antimu rin i Sarah, aku ing migdala king panalangin yu king maligaya nang arapan ning Ginu. Makanyan munaman ing depat ku inyang kitkut mu la ding mete.+ Ngana pang Rafael karela, Sabian ku na ngeni kekayu ing mabilug a katutuan at ala kung isalikut kekayu. Asabi ku na kekayu nandin king e sukat paniabian ing lihim ning ari, oneng kailangan ing paniabian ing dapat nang mayap ning Dios ban parangalan de at purian ding tau.iK Oneng ing maigpit nang kalaban ning makasalanan at ning darapat marok ya ing mismung sarili da.Y+ Iligtas na ka ning pamaglimus king kamatayan at linisan king sablang kasalanan.eC Mas mayap ing manalangin taimtim at ing paligayan ya ing Dios king kapamilatan na ning pamamie limus karing kalulu kesa king magpakabandi ka king e ustung paralan. Mas mayap ing munie limus kesa king tumipun kang gintu.T! E sukat paniabian ing lihim ning ari, ngana pang Rafael, oneng kailangan paniabian ing dapat nang mayap ning Dios ban parangalan de at purian ding tau. Daptan yu ing mayap at alang marok a miras kekayu.,Q Nganang Rafael kari Tobit at Tobias, Purian ye at pasalamatan ing Dios at sabian yu karing sablang tau ing depat nang mayap kekayu ban parangalan dia naman at pagkantang himno. Kailangan ing abalu da ring sabla ing depat nang mayap ning Dios. E kayu tutuknang pupuri at pasalamat king Dios.=s Kanita inaus neng Tobias i Rafael at ngana, Abe, tanggapan mu ing kapitna king pibandian a inuli ta keti. Keka yan. Malyari na kang muli keta kekayu. Dakal a salamat king saup mu.W' Pekibat nang Tobit, Ibie mu ing kapitna king inuli yu keti. Katuliran na ita.3 E na ku pepaburen; inuli na kung e ninanu balang. Ya ing minta kang Gabael ban kuanan na la para kanaku ding salaping penilas yu. E mu ita ing depat na, tinabi ne ing demonyung manligalig king asawa ku at inulu na la ding mata yu. Nu anti ing idagdag ku king upa nang Rafael?mS Kitang nang Tobias, Magkanu pu ing ibayad ku? Ibie ku agyang ing kapitna da ring salaping inuli mi.8  k Inyang meyari na ing kasayahan, inaus neng Tobit i Tobias a anak na. Ngana, Tobias, e me kakalinguan babayaran ing taung akayabe mu king pamaglakbe. Dagdagan mu ing ibayad mu.r ] Dinatang ya i Ahikar at i Nadab, ding pangunakan nang Tobit, ban makiabe king ligayang miras kang Tobit.% C Pepasalamatan neng Tobit ing Dios at sinabi na karing tau nung makananu neng linusan ning Dios at binalik a panimanman. Inyang mikit lang Sarah a manuyang na, selubungan ne at ngana, Malaus ka, anak ko. Purian ya ing Dios uling inatad na ka kekami. Bendisyunan ne sa ning Dios i tata mu at antimu rin ika at ing anak kung i Tobias. Malaus ka anak king bayu mung tuknangan. Sana manatili kang ating masanting a pamikakatawan at matula. Malaus ka, anak! Metung yang maligayang aldo ing aldong ita para karing Judiong manuknangan king Nineve. { Kaybat na nita, linual ya i Tobit ban salubungan ne ing manuyang na karin king pasbul dalan ning siudad. Masaya yang masaya at pupurian ne ing Dios. Mengapamulala la ding menakit kang Tobit kabang sasalubung ya uling akakit na na ing daralanan na.S  Dininan na kung kapanamdaman, oneng melunus ya kaku, at ngeni kaku yang akakit ing anak kung i Tobias! Melaus ya bale i Tobias a mitmung tula at kapasalamatan king Dios. Belita na kang tata na ing tagumpe ning lakad na, ding salaping inuli na, at nung makananu neng ayasawa i Sarah a anak nang Raguel. Ngana pa, Datang ne kanyan.eC Kinaul neng Tobit i Tobias at mipakiak ya king tula. Kaybat nganang migsalitang masikan, Akakit da ka, anak ko a sala ding mata ko! Ngana pang Tobit: Pasalamatan ya ing Dios; purian ya uli ning degulan ning upaya na! Purian la ngan ding sablang anghel na. Manatili na katamu sanang bibendisyunan. Purian lang sabla nang anghel king kapilan pa man. King kapamilatan da ring gamat na bikbak nang Tobias ing maputing tatakap manibat karing suluk da ring mata nang tata na.P Kaniti kiskas ne ing atdu ning asan a panulu karing mata nang tata na.- Lepitan neng Tobias i tata na kabang tatalnan ne ing atdu ning asan. Lebulan ne mata i tata na at ngana, Tatang, manakit na kang pasibayu ngeni.jM Mengasakabsakab ya i Tobit king pamamalagua nang lumual king bale ban salubungan ne ing anak na.%C Memulayi yang sinalubung i Ana king anak na; kinaul ne at ngana, Ay salamat ikit da ka pang mabie. Ngeni malyari na kung mate. At mipakiak ya king tula na.?w Ikaskas me karing mata na ing atdu ning asan ban maulu ing maputing tatakap karing mata na. Murung la kanita ding tatakap king mata na at abaklas mu la. Manakit ne kanita i tata mu.iK Bayu ne ikit Tobias i tata na, nganang Rafael, Manakit na lang pasibayu ding mata nang tata mu.  Kabudabud ikit neng daratang i Tobias at nganang kinulait king asawa nang i Tobit, Daratang ne i Tobias at ing lalaking kayabe na! Makalukluk ne naman kanita lele ning dalan i Ana a ima nang Tobias, at antimo ing sadia nang daraptan, panenayan neng datang ing anak na.*~M Inya migpauna na la ilang adua. Kabang maglakad la nganang Rafael kang Tobias, E me sa kakalinguan ing atdu ning asan. Sinulung lang abe ra ing asu nang Tobias.b}= Muna ta na king asawa mu ban makapagsadia kata king bale bayu la miras karin ding aliwa.a|; nganang Rafael kang Tobias, E makalingad keka ing kabilian nang tata mu bayu kata meko.U{ % Masaya yang masaya i Tobias inyang meko ya. Pepasalamatan ne ing Ginu ning banua at yatu, ing Ari ning meto yatu, uling meging matagumpe ing lakad na. At nganang mengaku kang Raguel a katuangan na, Pangaku ku king galangan da kayu at i imang Edna kabang mabie ku. Inyang malapit na la king siudad ning Kaserin a malapit king Nineve,tza Bayu la melaus, nganang Edna kang Tobias, Tobias, anak ko, iras na kayu sanang ligtas ning Ginu king bale yu. Akit ku la sana king bie ku ding maging anak yu. King daramdaman ning Ginu, ipanabilin ke keka ing anak kung i Sarah. E ka sana darapat nanumang makapanasakit kang Sarah kabang bie mu. Manibat na ngeni aku i ima mu at i Sarah ya ing asawa mung pakamalan. Mako na kayung payapa. Sana bendisyunan na katamu ning Dios kabang bie tamu. Inuma na lang Edna at kaybat na nita meko na la.y# At ngana kang Sarah, Papunta ka ngeni karing katuangan mu; tunggen mu lang tune mung pengari at tune rang anak. Sulung, anak ko, mako na kayung payapa. Sana mayap a balita ing parati kung ababalitan tungkul keka kabang mabie ku. Kaybat nang memun pepalakuan na na la.$xA Inatad na lang Raguel angga king dalan. Bayu la meko, ngana kang Tobias, Angga keng mikit katang pasibayu, anak ku. Miras kayu sana keta kekayu king alang kasasagkulan. Mananu na sanang bendisyunan na kayu ning Ginu ning banua, at mananu na sanang akit ku la pa ding maging anak yu.qw[ Nganang Raguel, Muli na ka. Ituki me i Sarah. Idala mu na naman ing kapitna king pibandian ku, ding ipus a lalaki at babai, ding baka, tupa, asno, at kamelyu. Idala mu na naman ing kapitna karing salapi ku, imalan, at ding mueblis.Iv Oneng nganang Tobias, Ali pu. Paintulutan yu na ku sanang muli.u! Nganang Raguel, E ka pa mumuli; antabayanan mu ku pa. Mitubud kung tau kang tata mu ban ibalita da king atyu ka king masanting a kabilian. t Oneng ngana ning asawang babai, Patugut ka! Lakuan mu ku. E mu na ku lulokuan. Mete ne ing anak ku! Balang aldo, manibat na kanita, lulual ya at makalawe ya patitingapun king dalan a lekaran ning anak na. E ya mipapatudtud at kabukabukas yang manangis at managulele. Mepupus ing aduang dominggung pamagtau king kasal a tikda nang Raguel para king anak nang i Sarah. Kaybat na nita, pintalan neng Tobias ing katuangan nang i Raguel at ngana, Paintulutan yu na ku sanang muli keta kekami uling panamdaman ku king pigaganakan da na ku ding pengari ku. Paburen yu na ku sanang muli. Abanggit ku na kekayu ing kabilian nang tata ku bayu ku meko.~su Inaru neng Tobit at ngana, Magpayapa ka, asawa ko. E ka migaganaka; mabie ya pa ing anak mu. Marahil atin mung milyari karin a e ra apangilagan. Kamaganak ta ya ing kayabe na at tau yang apagkatiwalan. E me pigaganakan. E lumuat muli ya mu rin.^r5 Ngana, O ing anak ko, ing ligaya ning bie ko! Obat kaya peintulutan da ka pang meko?uqc Nganang Ana a asawa na, Mete ne ing anak ku! Ala ne! At megumpisa yang menangis at menagulele king anak na.&pG Tune yang migaganaka i Tobit. o Nganang Tobit, Obat ala yu pa? Marahil e re buri pang muli o magkang mete ne i Gabael at alang makibalu karing salaping penilas ku.~n w Samantala, mainip ne i Tobit. Bibilangan na la ding aldo uling e migbalik ing anak nang i Tobias king mitakdang aldo.5mc Inyang mikabukasan na, maranun lang meko ban e mitauli king kasal. Inyang milub na la di Rafael at Gabael king bale nang Raguel, ikit de i Tobias libutad ning kasayahan. Agad-agad neng lepitan i Gabael inyang ikit ne at kinomustan ne. Tutulu ing lua nang Gabael inyang atuan ne i Tobias at ngana, Tobias, mayap kang anak; tune anak na ka pin ning marangal a tatang a mapaniapat mayap. Bendisyunan na ka sa ning Ginu at antimu rin ing asawa mu, ding katuangan mu, at pengari. Pasalamatan ke ing Dios uling mikit kata a kamaganak ku. Kalupa na kang tata mu.\l1 Inya minta ya i Rafael at ding apat a ipus king Rages ning Media, at tinaglus la king bale nang Gabael. Binie neng Rafael kang Gabael ing kasulatan, at belita na king makiasawa ya i Tobias at kukumbiran neng tumagun king kasal na. Memalagua na lang binilang Gabael ding suput ding salapi a e bitasang metagin at seke na la karing kamelyu.k Balu mu munaman king buri na ning katuangan kung i Raguel ing manatili ku pa keti, at makarine naman nung e ke pamintuan.%jC E makalingad keka king bibilangan na lang tata ku ding aldo angga king makapagbalik ku. Pihung e ya mipaindatun agyang metung mung aldo, nung mayantala ku.i} Azarias, puntalan me king bale na i Gabael ning Rages. Mituki kang apat a ipus at aduang kamelyu. Ibie me iting kasulatan kang Gabael ba na lang ibie keka ding salaping penilas nang tata ku keya. Kaybat kumbiran me at ituki king anda ning kasal ku.,h U Inaus neng Tobias i Rafael at ngana,Ag{Kaybat, kuanan mu na ing kapitna king pibandian ku at muli na kayung payapa at alang kasasagkulan karing pengari mu. Miyabie keka ing mitagan a kapitna potang mete na ku at ing asawa ku. E mu sa pagdudan ing lugud mi keka. Anak da na ka namang kalupa nang Sarah. Matua mu na kami naman. Inya e ka sa migaganaka.Bf}Inaus ne i Tobias at ngana, Tobias, manatili ka pang aduang dominggu keti. E ka mamako. Minum kata at mangan at paligayan me ing asawa mu ban makalinguan na ing delanan nang kasakitan.SeKaybat na nita, pekisabian neng Raguel ing asawa na king maglutu yang dakal a tinape. Kinangwa ne mang aduang baka at apat a lalaking tupa ban papulkeru karing ipus para king maragul a anda ning kasal.udcKaybat nang menalangin, inutus na lang Raguel ding ipus ban tambunan da ne ing kulkul bayu datang ing abak.bc=Ing kapasalamatan babie ku keka, uli ning lunus a pepakit mu kareting bayung miyasawa, deting kabubugtungan a anak da ring pengari da. O Ginu, lunusan mu la at iligtas pa, at dinan bie makaba a mitmung lugud at saya.b5Pasalamatan da ka uli ning binie mung tula kaku; pupurian da ka uling e milyari itang pitatakutan ku, nune pepakit mu kekami ing maragul a lunus mu.EaKanita pinuri ne at pesalamatan Raguel ing Dios a atyu banua. Ngana: Pasalamatan da ka, O Dios, king mabilug kung pusu. Paburen mung king kapilan pa man ing purian da ka ding sablang tau.e`CLinual ya ing babaing ipus at nganang memalita, Mabie ya pa pu i Tobias at e ninanu balang.C_ Sinindi yang sulu i Raguel at binie ne king babaing ipus at biklat ne ing pasbul. Sinabi na king ipus king lungub ya king kuartu, at ikit na lang maniaman a tudtud ding bayung miyasawa.^ Edna, tuburan me ing metung karing babaing ipus at palawe mu nung mabie ya pa i Tobias. Nung mete ne, ikutkut ta ne ban alang makabalu.n]U Inyang meyari na lang kinulkul, mibalik ya king bale i Raguel at inaus ne ing asawa na at sinabi na,k\O Nganang mimisip Raguel, Mete ya naman siguru i Tobias at pihung gawan da keng pikaylian ding tau.-[S Kaybat na nita metudtud na la. King bengi mu ring ita, mibangun ya i Raguel at inaus na la ding ipus na. Kayabe na lang linual ban gawang kulkul a pikutkutan mete.$ZCNgarang agnan sinabi: Amen.BY}Tatanggapan ke ngeni bilang asawa kung pakamalan, e uli ning pita ning laman nune king tune pamiyasawa. Ibie mu kekeng adua ing kekang lunus, at e ke sa mikawani angga king tumua kami.mXSKeka yang lelang i Adan, at binie me i Eva ban maging katambayan na, at ila ding meging pengari da ring sablang tau ning yatu. Sinabi mu, E mayap ing magdili-dili ya ing tau; igawa keng karapatdapat a katambayan na a kalupa na.pWYMibangun ya i Sarah at kaybat nganang menalangin Tobias kabang makatalakad la: O Dios da ring makatua mi, karapatdapat kang pasalamatan, pupurian mi ya ing lagyu mu king kapilan pa man. Pupurian da ka ring sablang kekang lelangan.sV_Inyang ila na namung adua ding bayung kasal at makasara ya ing pasbul, mibangun ya i Tobias at ngana kang Sarah a asawa na, Mibangun ka kakung pakamalan at manalangin kata. Aduan ta king Ginu ing malunus ya kekata at ingatan na kata.4UaIng bau ning ate at pusu ning asan ya ing mitabi king demonyu at tinakas yang minta king Ehipto. Penagal neng Rafael at arakap ne karin at ginapus ding gamat na at bitis.*TME na kelinguan Tobias ing panabilin nang Rafael tungkul king ate at pusu ning asan. Inya kinua na la deti king pidatukanan na at inabe king maduduluk a insenso.$S CInyang mekapangan na la ngan at mekainum at oras na ban magkera, tiki de ring pengari nang Sarah i Tobias at tiru de ing kuartung pitudturan na at i Sarah."R=Anak, tatagan mu ing lub mu. Dinan na ka ngening kaligayan ning Ginu ning banua at e kalungkutan. E ka sukat mitatakutan. Kaybat na nita meko ne i Edna.Q-Inayus neng Edna ing kuartu at kaybat linub ne karin ing anak nang i Sarah. Kiniak ya i Sarah at pinulis nang Ednang ima na ing lua na at ngana,!P;Inaus neng pasibayung Raguel ing asawa na at ngana, Edna, isadia mu ne ing kuartung pambisita para karing bayung miyasawa at ituki mu ne karin i Sarah./OYKaybat na nita, mengan na la at minum.dNAInaus neng Raguel ing asawa na at meniawad yang papil a makalulun ban pisulatan king mipakayari king kasal a patutu king binie ne ing anak nang i Sarah kang Tobias ban maging asawa na, agpang king Kautusan nang Moises. M  Kaybat na nita, inaus neng Raguel i Sarah at binie ne kang Tobias. Ngana, Tobias, asawa mu ne i Sarah agpang king Kautusan nang Moises. Tanggapan me at ingatan at iyarap kang tata mu. Sana ingatan na kayu at iligtas ning Dios at dinan kapayapan at kanawan. L  Mebisa ya i Raguel at ngana, Ibie ke keka i Sarah antimo ing aduan ning Kautusan nang Moises. Ing Dios king banua ya ing mitakda ban maging asawa me, inya kuanan me i Sarah a kamaganak mu at pakasalan me. Manibat na ngeni bandi me at ya naman bandi na ka. Keka ne manibat na ngeni. Bendisyunan na kayu sana ning Ginu ngening bengi. Malunus ya sana kekayu at dinan na kayung kapayapan.>Ku Mikasal ne i Sarah karing pitung lalaki a kamaganak munaman, oneng ing metung at metung mamate ya itang kabengian ning karelang kasal. Oneng ngeni anak ko, mangan na ka at magpakabsi, at sana maging maganaka ya ing Ginu keka at kang Sarah. Nganang Tobias, E ku mangan at minum anggang e yu ibie ing pasya yu.cJ? Mangan kayu at magpakabsi at magsaya ngening bengi, uling ika Tobias ing ating matulid maging asawa nang Sarah. E ke apakasal king aliwa uling ika ing pekamalapit kung kamaganak. Oneng atin kung buring ipagtapat keka.MI Dimdam nang Raguel ing sinabi nang Tobias a pangunakan na at ngana,HMipakiak ya naman i Edna at i Sarah. Matula neng tinggap king pibalebale nang Raguel i Tobias at ing kayabe na. Kaybat ning komustahan at balitanan, pepapulkeru neng Raguel ing metung a lalaking tupa king kawan na. Inyang mekapandilu na la at mekapanos gamat bayu mangan, nganang Tobias kang Rafael a abe na, Azarias, pakisabian mu ne i bapang Raguel ban mikasal na kaming Sarah.]G3Ngana, Bendisyunan na ka sa ning Dios, anak ku. Marangal ya at mayap yang tau i tata mu. Makalungkut mu pin uling mebulag ya ing metung a taung tapat a antimo i tata mu. Kiniak ya i Raguel at kinaul ne i Tobias.}FsMipatalakad ya i Raguel inyang dimdam na ing sinabi nang Tobias at kinaul ne kabang tutulu ing lua na king tula na.VE%Pekibat da, Mabie ya pa pu at masikan. Kanita nganang Tobias, Anak na ku pu.}DsNganang Edna, Kakilala ye ing kamaganak ming i Tobit? Pekibat da, Opu, balu mi ya. Kitang na pang Edna, Komusta ya?C7Nganang mengutang Edna karela, Kakaluguran, nu kayu menibatan? Pekibat da, Ibat kami pu king tribu nang Neftali a ngeni bihag at miyugse king Nineve.`B9at ngana kang Edna, ing asawa na, Kalupa ne ning pisan kung i Tobit ing baintaung ini.iA MInyang miras na la Ecbatana, nganang Tobias king kayabe nang i Azarias, Abe, idala mu kung agad king kamaganak kung i Raguel. Inya tiki neng Azarias king bale nang Raguel. Ila ding minunang minie atu kang Raguel a disnan dang makalukluk king pasbul ning bakuran na. Ngana namang mekibat Raguel, Malaus kayu, kakaluguran. Tiki na lang linub king bale na@%Kumalat kanita ing bau at mako ya ing demonyu kabud abau na, at e ne magbalik kapilan man king siping nang Sarah. Oneng bayu kayu magkera talakad kayu at manalangin. Aduan yu king Ginu ing malunus ya sa at iligtas na kayu. E ka tatakut uling mitakda ya para keka i Sarah bayu ya pa melalang ing yatu. Iligtas me king demonyu at tuki ya kekang muli. Mika anak kayung dakal at maging mal la keka deting ayanak yu. Inya e ka sukat migaganaka! Pegaralan na at pibulayan masalese Tobias ing sinabi nang Rafael. Peniwalan na king tune neng kamaganak kang tata na i Sarah. Uli na niti, mengatmu yang lugud kang Sarah at telaga na ing sarili na ban ayasawa ne. ? Potang lungub ka king silid nang Sarah idala me ing ate at ing pusu ning asan, at kaybat ibulug mu la king maduduluk a insenso.">=Nganang Rafael, Kelinguan mu na ata ing panabilin nang tata mu keka? Penabilin na keka king makiasawa ka king metung karing kamaganak mu. Makiramdam ka kanaku at kalinguan me itang demonyung ita. Pakasalan me i Sarah uling ngening bengi paintulut nang tata na ing mikasal ya keka.N=Abalitan ku king demonyu ya ing mekamate karela. Inya tatakut ku uling papaten ne ning demonyu ing ninumang lalaking lalapit kang Sarah. Oneng e ne nananan a balang i Sarah. Aku mung bukud ing anak da ring pengari ku, at nung mate ku anti na mong aku ing mitulak karela king kutkutan da. Ala kung kapatad a mangutkut karela.8<i Kanita nganang Tobias kang Rafael, Azarias, miras na kanaku ing balita king pitu na la ding meging asawa nang Sarah, at pawa la ngang mete king kabengian ning karelang kasal.&;E Maisip ya i Sarah, matapang ya at tune yang malagu; at tau yang kagalang-galang i tata na. Pakisabian ke ngening bengi i tata na tungkul keka ban paintulut nang ayasawa me ing anak na. Pamagbalik tang ibat king Rages, kanita na ing kasal. Pihung mabisa ya i Raguel uling balu na king ika ing ating matulid a maging asawa na ning anak na. Nung pakasal ne king aliwa pihung miyatulan yang kamatayan, agpang king Kautusan nang Moises. Inya makiramdam ka kanaku. Manik kata bale potang bengi at kayabe ta ne potang muli ta nang ibat king Rages.{:o Ika ing pekamalapit nang kamaganak, inya atin kang matulid a pakasalan me at magmana king pibandian nang tata na.Z9- migsalita ya i Rafael. Ngana, Tobias. Nanung buri mu? nganang Tobias. Pekibat nang Rafael, Makitudtud kata ngening bengi king kamaganak mung i Raguel. Metung ya mu ing anak na; babai ya at ing lagyu na Sarah.c8? Inyang miras na la king bansa ning Media at malapit nang miras king siudad ning Ecbatana,J7 Gamitan ya ing atdu bilang panulu king mata a ating tatakap a maputi. Ikuskus me king mata at kaybat labulan me ing tatakap a maputi king mata na, at manakit neng pasibayu ing taung e manakit.R6Pekibat nang Rafael, Dulukan ya ing pusu at ing ate ning asan at gamitan ban itabi ya ing demonyu o ing e mayap a espiritung manligalig king tau. Tuknang neng manligalig kanita at mipayapa ne ing tau.y5kKanita nganang Tobias king anghel a kayabe na, Abe, nanung sakit ing aulu na ning pusu, ate, at atdu ning asan? 4Inya gili neng Tobias ing asan at kinua na at sinikap ing atdu, ing pusu, at ing ate ning asan. Kaybat linutu ne ing asan at pengan. Dinaing na ing aliwang dake ning asan ban bakalan da. Tiglus da ing paglakad da angga king miras na lang malapit king Media.63eNgana ning anghel, Gilian me at kuanan ing atdu, ing pusu, at ing ate na, at kaybat isikap mu la uling masanting lang panulu ren. Iyugse mu ing aliwang laman lub ning asan. 2Ngana ning anghel, Tikma me at pakatalnan at e me paburen mabubulus! Inya tinikma neng Tobias ing asan at sinaka ne king pampang.-1SDinulung ya king ilug i Tobias ban manos bitis, oneng bigla yang linundag ing metung a maragul a asan at buri neng akmulan a bitis i Tobias. Kinulisak ya i Tobias.B0 Meko ya i Tobias at ing anghel at tinuki ya karela ing asu nang Tobias. Disnan na la ning bengi king paglakbe ra king Media, at pepalabasan de ing bengi king lele ning Ilug ning Tigris.W/'Tuknang na kang migaganaka kang Tobias at king kayabe na. Patnubayan ne ning mayap a anghel at magtagumpe ing lakad na. Mibalik yang alang kasasagkulan. Uli na niti, tinuknang yang kikiak i Ana a asawa na.&.ENganang Tobit king asawa na, E ka migaganaka; e ya numanu balang ing anak ta. Mibalik yang alang kasasagkulan. Akit mia mu ring pasibayu potang magbalik ya.@-{Sapat naman para kekatamu ing babie ning Dios kekatamu.V,%Mas maulaga la pa wari keka detang salaping deta kesa king bie ning anak mo?>+uBigla yang kiniak i ima nang Tobias at ngana kang Tobit a asawa na, Obat tiburan me pang mako ing anak ku? E mu wari balu king ya mung bukud ing kasaup ta at kapanayan king bie ta?5*cNganang Rafael, Tukian ke. E ye pu pigaganakan, e ke pu numanu balang king pamunta mi karin at king pamagbalik mi keti uling ala pung panganib king dalan. Nganang Tobit, Bendisyunan na sa ning Dios ing lakad yu. Kaybat na nita, inaus ne i Tobias at ngana, Anak, isadia mu na ing sablang kailangan yu king paglakbe at mako na kayu niting kamaganak tamu. Ingatan na kayu sana ning Dios at ning anghel na at ibalik na kayu keti king alang kasasagkulan. Bayu la meko inuma neng Tobias i tata na at i ima na. Nganang Tobit, Mimingat kayu sana king paglakbe yu.A)}E me sana paburen i Tobias at dagdagan ku pa ing upa mu.(Ngana pang Tobit, Bayaran da kang ustu at dinan da kayung sobrang alaga para panggastus yu king kailangan yu king paglakbe.&'E Kanita nganang Tobit, A makanyan. Ituring meng bale mu na iti. Bendisyunan na ka sa ning Dios, anak ko. E mu sa ipagkasala ing pamangutang ku keka uling buri ke mung abalu ing pamilya mu at ing tribu mu. Ngeni naman pala ibat ka king mayap a pamilya at kamaganak da ka pala. Balu ke i Ananias at i Natan, ding adua nang anak ning matuang i Semaia. Menatili lang tapat king karelang relihiun. Maralas kami kanitang miyabe-abe pupunta Jerusalem ban samba karin. Mayap lang tau; ibat la king mayap a pamilya. Mingat kayu sana king paglakbe yu.u&c Nganang Rafael, Ing lagyu ku pu Azarias; anak na ku ning matuang i Ananias, ing metung karing kamaganak yu.%%C Nganang Rafael, E na pu kailangan ing abalu ye pa ing pamilya ku at ing tribu mi. Nganang Tobit, Buri kung abalu nung kaninu ka anak at nung nanu ka lagyu.^$5 Nganang mengutang Tobit, Sabian mu ne mo kanaku ing pamilya at tribung penibatan mo?j#M Linub ya bale i Tobias at ngana kang tata na, Tatang, menakit kung taung akayabe ku king paglakbe at kalupa ta yang Israelita. Nganang Tobit, Paluban me. Buri keng abalu ing pamilya na at ing tribung penibatan na, at nung apagkatiwalan yang kayabe mu king paglakbe. Linual ya i Tobias at ngana kang Rafael, Lungub ka, buri na kang akasabing tata ku. Linub ya i Rafael at i Tobit ya ing minunang menatu keya. Kanita nganang Rafael, Sana atyu kayu king mayap a kabilian. Oneng sinabi nang Tobit, Makananung atyu ku king mayap a kabilian ngening bulag ku? Ala kung bitasang akakit; atyu ku king karalumduman. Balamu mete ku; mayap pa pin ing mete na ku! Daramdaman ku la siwala deng tau, oneng e ku no man akakit. Nganang Rafael, E kayu milalako kapanayan. E lumuat uluan na kayu ning Dios. Inya e kayu migaganaka. Kanita nganang Tobit, Bisa yang munta Media ing anak kung i Tobias. Malyari meng tukian at ituru ing dalan? E ka migaganaka, bayaran da ka. Nganang Rafael, Malyari ke pung saupan. Balu ku la ngan pu ding dalan papunta karin. Maralas ku pung pupunta king Media at kabisadu ku la ngan ding kapatagan at bunduk.?"yNganang Rafael, Wa, panayan da ka, oneng e ka magluat. !9Nganang Tobias kang Rafael, Manaya ka ken, abe, lungub ku bale at sabian da ka kang tatang ku. Kailangan da ka king pamunta ku karin at bayaran da ka.5 cWa, balu ke, nganang mekibat Rafael, maralas kung pupunta karin at balu ku la ding dalan. Atin kung kamaganak karin a maralas kung daralawan. Gabael ya lagyu at manuknangan ya king Rages king sakup ning Media. Adua yang aldo lakaran ing Rages manibat Ecbatana uling atyu karing kabundukan ing Rages.W'Nganang Tobias, Abe, nukarin ka tau? Pekibat nang Rafael, Metung kung Israelita; metung ku karing kamaganak mu a dinatang keti Nineve ban manintun obra. Kitnan neng Tobias, Balu me ing dalan papunta Media?LInya menintun yang taung akayabe nang Tobias a makibalu king dalan papunta Media. Kalual na king bale akatagpu ne i Rafael, ing anghel, oneng e na balung Tobias king tubud ne ning Dios i Rafael.GPekibat nang Tobit, E ka migaganaka. Ating kasulatan a pinirman ming Gabael a pinitna ku. Atyu kanaku ing kapirasu at atyu kang Gabael ing aliwang kapirasu. Atyu king suput da ring salapi ing kapirasung kasulatan a miras kang Gabael. Adua nang pulung banua ing milabas manibat na kanita. Agad na kang lumawe taung apagkatiwalan mu ban akayabe mu king paglakbe. Bayaran te kabalik yu keti. Kailangan ing akua mu la ding salaping deta kang Gabael._7Oneng makananu ku lang akua ding salaping binggitan yu? E na ku kilala ning taung i Gabael? Nanu ing gawan ku ban maniwala ya kanaku at ibie na la kanaku ding salapi? E kia naman balu ing dalan papunta king Media.W )Kanita nganang Tobias kang tata na, Daptan ku pu ing sablang sinabi yu kanaku.+OE ka sana malungkut uli mong pakakalulu tamu. Oneng mibandi ka nung atin kang takut king Dios at e darapat kasalanan at daptan itang katanggap-tanggap king Dios. Tobias, buri kung abalu mu king atin kung penilas a maragul a alagang salapi kang Gabael a anak nang Gabeo ning Rages king Media.3Parati meng purian ing Ginung Dios at aduan mu ing bendisyunan na king sablang buri mung gawan. E na babie ing kabiasnan king balang bansa; bukud mung ing Ginu ya ing makaibie king sablang mayap. Nung buri neng ibaba ing tau, iti arapat na, at nung buri neng ibaldug king kutkutan, iti arapat na naman. Uli na niti, anak ku, e mu la sa kakalinguan ding amanung sinabi ku keka. Itanam mu la king isip mu.]3Maniawad kang saup kareng biasa at e mu gagawan biru ing ituru da a makakayap keka. Nung ating mete mayap a tau, magsadia kang pamangan para karing meulila na, oneng e mu daraptan potang e ya mayap a tau ing mete.fEPakanan mu la deng danupan at paimalanan deng alang imalan. Nung atin ka, munie kang matula.#E mu sana daraptan kareng aliwa itang e mu buring daptan da keka. E ka paisubu keng pamaninum alak ban e maging bisyu keka ing pamaglasing.EBayaran mu lang agad ding makipagobra keka; e mu pibukas-bukas ing upa ra. Makanyan meng suyuan ing Dios at ya ing munie galal keka. Anak ku, kapilan man e ka sana magaslo kilus at ugali. Uli na niti, pakamalan mu la ding kamaganak tamu. E mo pagmaragulan deng kamaganak tamu. Mamili kang metung karela ban maging asawa mu. Uling ing pamagmaragul mamungang kaguluan at kasiran; mengari ya king katamaran a pasari king kakaluluan at danup.} Anak ku, pangilagan mu la deng babaing mababa uri. Makiasawa ka king babaing kayabe tamu king tribu tamu, uling ibat tamu king lahi da ring propeta. E ka makiasawa king e tamu kamaganak. E mo sana kakalinguan di Noe, Abraham, Isaac, at Jacob a mekiasawa karing kamaganak da. Inya naman dininan na lang dakal a anak ning Dios. Ding anak da ilang magmana king gabun ning Israel.   "= Metung yang katanggap-tanggap a ain king Kakataskatasan a Dios ing pamamie limus. Gawan mu iti at mipangilag ka king maralumdum dang kabilian ding mete.ve King dapat a anti kanyan atin na kang pibandian a kekang kailangan potang miras ka king oras ning kagipitan. 5Munie ka agpang ketang atyu keka. Nung kapilan darakal ing pibandian mu kanita ka lalung babie dakal. Munie ka mu rin agyang ditak mu ing atyu keka.w gMaging maganaka ka karetang tapat mamintu king Dios. E ka maimut kareng kalulu ban e ya maimut keka ing Dios. }}Y||\{yjxwvvu tsKrqqnPll jihfe d>caca`__^_]\[[YYXRW VUYTT3SRRQ9PuPO'NN_MMPLL%KJJIIlHHGIFEED`DBB#AA @D??>=<<;v:?9887,6{5q5433 11 0'/.-,,l+Z+'*)(('@&&j%%R$$"!!0 y)]*^^6A;j V /  H~kY_J7Melangi la ding talaga; piparti-parti da ing danum oneng e sapat karing mangailangan. IMesabat la karing sundalung Asiriano ding dalan a piluluban da at pilulualan ding Israelita kilub ding atlung pulu't apat a aldo. Atyu la karin ding sundalung pakakabayu at e pakakabayu at ding karung panggera. Megisan ing makatipun a danum da ring Israelita.HKanita, minaus la ding Israelita king Ginung karelang Dios. Meina la lub uling makapaligid la karing kalaban at e la bitasang makatakas.BG}Minukiat no man king bunduk ding Edomita at ding Ammonita at migkampu la king sumangid ning balen ning Dotan. Pepapuntan da la ring aliwa king dane mauli-aslagan a papunta king Egrebel, malapit king Cus lele ning bangin ning Ilug ning Mokmur. Migkampu la king kapatagan ding aliwang kayabe rang sundalung Asiriano. Malualas ya ing lugal a ita at meging maragul yang kampu. Halus kinatmu ya karing tolda at karing kagamitan king pamakilaban.0FYLinakad na la kanita ding Moabita at ding limang libung tau Asiria, at migkampu la king kapatagan ban sabatan da la ring sibul a pikukuanan dang danum ding Israelita.{EoMetula ya i Holofernes at ding kayaduangan na kaniting munikala, inya minie yang utus king daptan ing mesambitla.GDIti ya ing parusa na ning e la bisang sumukung payapa kekayu. C Mate la kanita king danup ding lalaki, ding babai, at ding anak. Agyang e ke pa linusub kumatmu na la ding dalan karing mete ra.)BK uling den ilang pikukuanan dang danum ding memalen ning Betulia. Potang mamamate na la king kau kanita na la sumuku kekayu. Ikami na naman pu mukiat kami karing taluktuk da ring makasiping a bunduk; karin kami magkampu at ding tauan mi ban ala metung mang Israelitang milual king siudad.A) Manatili na kayu mu king kampu yu at ding sundalus karing tolda ra. Utusan yu na la mu pung sabatan da la ring sibul king lele da ring bunduk,a@; Inya e ta la pu direderetsung lulusuban ban e tamu kamaten agyang metung mung sundalus.5?c E la pu manalig ding Israelitang den kareng sandata ra ban idipensa ing sarili da nune karing matas a bunduk nung nu la manuknangan. E la malalaguang aukiatan ding bunduk.j>M At ngara, Heneral, nung makiramdam kayu king sabian mi, e la dakal ding mate karing sundalus yu.=Lepitan de ngan ding manimuna da ring sundalung Edomita at Moabita at ding kumander da ring menibat king lele ning dagat.<-Siniasat na la ding dalan a palub king siudad at ding pikukuanan danum. Sekupan na la deti at mibili yang magguardia bayu ya mibalik king kampu.;Kabukasan, penimunan na lang linage Holofernes ding sabla nang sundalung pakakabayu king akakit da ring Israelitang manuknangan Betulia.:Agyang mitakutan la ding Israelita, kinua da la ring sandata ra, sinindian da la ring sulu karing pader, at kabukas lang migguardia.9Mitakutan la ding Israelita inyang ikit da la ring dakal a kalaban, at ngara king metung at metung uli ning takut, Laklakan da ne kanyan ing mabilug a bansa. E la mipagyu karing bunduk at bunduk-bundukan uli na ning keraklan da. Gisanan da na kanyan ing pamangan.f8Eat migkampu lele ning sibul malapit king Betulia. Maragul ya ing kampu ra inya miraras ya banda king balen ning Dotan at angga king Balbaim, at king kakaba na mamabut ya king Ciamon a katulid ning Kapatagan ning Jezreel.d7AInya migsadia la ngan king aldong ita. Dinalan pitung pulu't libu la ding sundalung e pakakabayu at labing adua lang libu ding pakakabayu. E la pa kayabe kareti ding aliwang grupu a magdalang kagamitan. Inya meko na laL6 Kabukasan, inutus nang Holofernes karing sundalus na at ding kapanalig dang aliwang sundalus king lakuan da ne ing kampu at sakupan na la ding pidadalanan karing bunduk ban alusub ya ing Betulia.45aKayari ning pulung, tiki ne bale nang Uzzia i Akior at migsadia yang dakal a pamangan para karing makatua. Kabukas lang manalangin king Dios ning Israel at maniawad saup.I4 Kaybat pepasiknangan de lub i Akior at pinuri de king depat na.|3qO Ginung Dios ning banua, e mu sa kakalinguan ing kapalaluan da ring kalaban. Malunus ka kekami at saupan mu kami.q2[Inyang dimdam da iti ding Israelita, migsakab la king gabun ban samban ing Dios. At ngarang menalangin:V1%Sinabi na ngang Akior ing mepisabi king pulung a penimunan nang Holofernes, nung nanu ing sinabi na karing pamuntuk a Asiriano, at nung makananu nang pigmayabang Holofernes ing daptan na karing Israelita.=0sKanita pinulung da la ring makatua ning siudad, ding kayanakan a lalaki at babai. Agad-agad lang migtipun. Miyarap ya karela i Akior at pengutnan neng Uzzia nung nanu ing milyari./Ila deti ri Uzzia a anak nang Mikeas king tribu nang Simeon, i Kabris a anak nang Gotoniel, at i Karmis a anak nang Melkiel..Kinuldas la king bunduk ding Israelita at kelagan de ing tali kang Akior at inuli de Betulia. Inarap de karing pamuntuk da.$-A Oneng mekapampan la ding kalaban king metung nang suluk ning bunduk. Karin de ginapus i Akior at likuan de. Kaybat na nita, mibalik na la kang Holofernes.H,  Inyang ding tau karin ikit da la, kinua da la ring sandata ra at memulayi lang minukiat king taluktuk ning bunduk. Kaybat pepauranan da lang batu ding kalaban ban e la makaukiat king bunduk.+ Inya dekap de i Akior at liwal king kampu, at dela de king kabundukan a e marayu ketang sibul a atyu king mababa nang dake ning Betulia.*' Kanita inutus nang Holofernes karing tauan nang manenaya lual ning tolda king dakpan de i Akior at idala de Betulia at ibie karing Israelita.)! E ka sukat malungkut; nung paniwalan mung e la masambut. Oneng oyni ing siguraduan mu: daptan ku itang sinabi kung gawan karing Israelita!/(Yat mate kang kayabe da ring tau karin.i'KIdala da ka ngeni ding tauan ku king kabundukan at lakuan king metung karing balen ning Israel,[&/Pamagbalik ku, papate ra ka karing sundalus ku bilang karagdagan karing apate da.U%#At ika naman, Akior, metung ka ping Ammonitang upahan king labanan, kataksilan ing sinabi mu. E mu na ku akit pang pasibayu anggang e ku mekayablas kareting lahing Israelitang ipus a tinakas ibat Ehipto.m$SSiguradu mi lang sambutan. Magus ing daya karing bunduk da at mitakpan la karing mete ding kapatagan da. Magisan la ngan a lahi kabud lisuban mi la. Iti ya ing utus nang Nebucadenesar, ing ginu ning meto yatu, at e ya makibiru.#-Talasuyu na kaming Nebucadenesar, inya ibagsak mi lang anting metung mung tau. E la malyaring magluat makilaban karing sundalus ming pakakabayu.l"QAkior, ninu wari ika, ika at ding kayabe mung upahan a Ammonita, a balamu propetang magsalita kekami? Ba't sinabi mung e la lusuban ding Israelita uling ingatan na la ning dios da? Atin pa waring dios a maygit kang Nebucadenesar? Gamitan nang Nebucadenesar ing upaya na at palisan na la deting Israelita king yatu, at e no malyaring aligtas ning dios da.! 'Inyang metahimik na king tolda nung nu la mipupulung, migsalita ya i Holofernes kang Akior king daramdaman da ring sablang atyu karin. Ngana:o WInya, tara na, O ginung Holofernes, at lusuban la; siguradung masambut la karing dakal yung sundalus.b=Sinabi ra, E ke tatakut karing Israelita. Maina la at e la malyaring makalaban kekatamu.-Kayari nang migsalitang Akior, megumpisa lang mibubulungan bilang tutul ding sablang pakatalakad makapadurut king tolda. Inawad da ring adua nang makatuang opisyal Holofernes at antimu rin ding manuknangan king lele dagat at ding aliwa pang tau Moab king paten ya i Akior.Nung ala lang depat e mayap, paburen ta na la uling siguradu na lang saupan ning dios da, at itamu ing mangapakarine king mabilug a yatu.0YMakamal a heneral at panginuan ku, nung magkamali la deting tau at mikakasala la king dios da, at nung apatunayan tamung mikasala la, kanita lusuban ta la at bihagan.~uNgening mekapagbalik na la king dios da, mekauli lang ibat karing miyayaliwang lugal nung nu la mikalat. Ikua reng pasibayu ing Jerusalem nung nu ya karin ing templo, at menuknangan la karing kabundukan uling menatiling alang manuknangan karin.!;Oneng inyang linisia na la king dalan a tiru nang dalanan da, mesambut la karing dakal dang pamakipaglaban karing kalaban da. At king katataulian, mebihag la at miyugse king aliwang bansa. Mipatag ya king gabun ing templo ning dios da at mesakup la karing kalaban ding siudad da.Mibandi la deting Israelita kanitang e la mikasala, uling tutu nang kasaman ning dios da ing e ustu. Kayabe re ing dios da.5cat menuknangan la karing kabundukan inyang atabi da na la ding Cananeo, Perezeo, Jebuseo, ding tau Sikem, at ding sablang Girgaseo. Karin la menatili king makabang panaun.yat sekupan de ing bansa da ring Amoreo. Gisan da lang pete ding tau Hesbon. Kaybat, delakitan de ing Ilug ning Jordan,inya mekadalakit la at miras king Sinai at king Kades Barnea. Pepalakuan da la ring sablang manuknangan king dane mauli ning Canaan,6g pepalangi ne ning dios da ing Dagat a Malutu,' Oneng minaus la king dios da. At ing dios da peparala yang pesti karing tau Ehipto at ala lang akarapat. Inyang ding tau Ehipto tinabi da la,K Megulu ya isip ing ari na ning Ehipto uli na ning darakal la. Semantalanan na la at pepagobran e makanyan-kanyan king kapamilatan ning pamangawang laryu. Gipitan na la at gewang mistulang ipus.D Oneng mika danup at linaganap iti king mabilug a Canaan. Uli na niti, minta la king Ehipto at karin la menuknangan kabang ating pamangan. Merakal nong merakal angga king e na la abilang.I  Kaybat na pu nita, inutus na ning dios da ing lakuan de ing Mesopotamia at munta la king sakup ning Canaan. Karin la menuknangan at meging mabandi la king gintu, pilak, at karing sese animal.yInya likuan da ing turu da ring makatua ra ban samba king Dios ning banua, ing kikilalanan dang Dios. Inyang ding tau Caldea tinabi da la king arap ning kikilalanan dang dios, minta la Mesopotamia. Karin la menuknangan kilub ning makabang panaun.wgMenuknangan la kanita king Mesopotamia, uling e la bisang samba karing kikilalanan dang dios ding makatua ra./YDeng taung den lahi la pung Babilonia. Nganang mekibat Akior, ing pamuntuk da ring Ammonita, Makamal a Holofernes, nung paintulut yu pu, sabian ku ngan ing katutuan tungkul kareting taung manuknangan karing kabundukan a e masiadung malaut king pipagkampuan yu. E ku pu magsalitang kalaraman kekayu.d AObat bukud mung ila karing sablang tau king albugan ing e bisang makikit at sumuku kanaku? 'Ngana karela, Anti na ning tau kayu Canaan, sabian yu no mo kanaku ing ugali da ring taung manuknangan kareting kabundukan. Nu karin siudad la manuknangan? Nu la anti karakal ding sundalus da? Nanu ing panibatan ning sikanan da at upaya? Ninu ing aring manimuna karela? Mimua yang e mu nanu i Holofernes. Pepayaus na la ding pamuntuk ning Moab at ning Ammon ampon ding pamuntuk karing lele da ring dagat.  !Abalitan nang Holofernes, ing heneral a Asiriano, king magsadia la ding Israelita laban karela at king sebatan da na la ding pidadalanan paukiat karing bunduk, bekuran da lang pader ding mangatas a lugal at sebatan da na la naman ding dalan karing lugal a kapatagan.Dirinan da lang abu ding turban karing buntuk da at manalangin lang masikan king Ginu ban malunus ya king mabilug a Israel.`9Ing pekapun da ring pari a i Joakim, ding pari, at ding susuyu king Templo makasulud la namang imalan a magaspang neng babie lang ain-a-durulukan, at karing ain-a-kusang-lub dang babie ding tau, at ding ain-panata.X) At pekiramdaman na ning Ginu ing panalangin da; melunus ya karela uli na ning gipit dang kabilian. Mig-ayunu ya ing mabilug a Juda at Jerusalem kilub ding dakal a aldo karin king altar ning Ginung Mayupaya.5 Tikpan dia naman king telang magaspang ing altar at miyabe-abe la king pamanalangin da king Dios ba na lang iligtas ding asawa ra at anak king pangabihag, at antimu rin ding siudad da. Penalangin da king e ya sana malapastangan ing Templo da karing taung e kikilala king Ginu.!; Ila ngan, lalaki't babai at anak, migsakab la arap ning altar; atin lang abu karing buntuk da at makasulud lang imalan a magaspang uli na ning lungkut.r] Misulud lang imalan a magaspang uli na ning lungkut. Makanyan munaman ing depat da ring asawa ra at anak, ding sese rang animal, ding dayuan a makipanuknangan karela, at ing metung at metung karing ipus at ding upahan a makipagobra.Y+ Menalangin lang mitmung kataimtiman at mig-ayunu la ding lalaki na ning Israel.gGPemintuan da ring Israelita ing inutus nang Joakim at ning konseho a mipulung king Jerusalem.Pekapanabilin na karela king banten da lang masalese ding pidadalanan paukiat king bunduk uling manibat karin mayan yang luban ing Juda. E la misakitan makiarap karing sundalung salake uli ning makiput ya iting pidadalanan; adua lang tau deng midalan.,QIng pekapun da ring pari kanita king Jerusalem ya i Joakim. Silatanan na la ding tau Betulia at Betomestaim a makayarap king Kapatagan ning Jezreel malapit Dotan.W~'Tinuldu lang tau a magbante karing taluktuk da ring bunduk-bundukan. Mibili la namang pader karing baryu at mitambak dakal a pamangan bilang pamagsadia king pamakilaban; kaybat-ibat da pa kanitang minupul.[}/Uli na niti, peparala lang babala king mabilug a Samaria, king Kona, king Bet Horon, king Belmain, at king Jerico ban magsadia. Pepayabut da naman iti king Koba at Escora at angga na king Kapatagan ning Salem.'|GKaybat da pa kanitang minuli king pangayugse. Kanita re pa aitalaga ing Templo, ding kasangkapan na niti, at ing altar, kaybat deng lepastangan ding kalaban.&{EMitakutan lang e mu nanu at bina lang meligalig, magkang makanyan munaman ing gawan nang Holofernes king Jerusalem at king Templo ning Ginung karelang Dios.2z _Abalitan da ring taung manuknangan king Juda ing sablang bage tungkul kang Holofernes, ing matas diling pamuntuk da ring sundalus nang Nebucadenesar. Abalitan da nung makananu na lang lisuban ding sundalus na ding bansa at lesakan ding templo ra kaybat dang kinua ing nanumang pibandian a buri da.y! Migkampu la pilatan ning Geba at ning Sitopolis. Menatili la karin kilub ning pabulan ban makapagsadia king kailangan da ring sundalus na.x3 E miglambat miras ya mu rin i Holofernes king Jezreel, malapit king Dotan. Iti ya ing masanting diling dalan a paukiat karing kabundukan ning Juda.Bw}Makanyan man, lesak nia mu ring Holofernes ing mabilug dang bansa at sinira ding dutung dang sagradu uling makautus ing lasakan na la ding sablang kikilalanan dang dios. Uli na niti, sinamba yang bukud kang Nebucadenesar ing metung at metung karing bansa, at ya ing dadalanginan da bilang dios ding balang balen.Q wSekupan na la ding siudad ning Media. Kaybat na nita, tinaglus ya king Ecbatana. Abihag na la ding tore ding pader, gisan na la laman ding palengki, at lesak ne ing malagung siudad.P y Kanitang kalabing pitung banua na ning pamag-ari nang Nebucadenesar, penimunan na la ding sundalus na laban kang Arfaxad. Mesambut ya king labanan i Arfaxad. Simbut na lang Nebucadenesar ding sundalus na at pati na ding pakakabayu at pakakarwahe.-O U Uli na niti, mikalabkab ing mua nang Nebucadenesar at pengaku na king mablas ya karing sablang tau Cilicia, Damasco, at Siria; gisanan na la ngang paten king tabak ding tau Moab, Ammon, ing mabilug a Juda, at ding manuknangan king Ehipto at pati na ding manuknangan lele da ring aduang dagat.,N S Oneng e ra pinsinan ding sablang taung manuknangan kareting mesabing lugal ing kapaniausan nang Aring Nebucadenesar. E la bisang makiabe king ari king pamakilaban at e la naman tatakut king ari uling balu ra king magdili-dili nia mu. Inya minuli lang marine at ala lang agawa ding mituburan.bM ? Tanis, Memfis, at karing sablang memalen ning Ehipto angga na king angganan ning Etiopia.L # Pepadala ya namang tubud karing tau Samaria, karing makapaligid nang siudad ning Samaria, at king dane albugan ning Jordan angga king Jerusalem, Betania, Kelus, Kades, at Ilug ning Ehipto. Miras la naman ding tubud na king Tapanhes, Rameses, at king sakup ning Gosen,-K UMiras ya naman ing mensahi na karing tau Carmel, Gilead, karing taung manuknangan dane norti ning Galilea, at karing atyu king malualas nang Kapatagan ning Jezreel.ZJ /Kanita pepadala yang mensahi i Aring Nebucadenesar karing tau Persia at karing taung manuknangan dane albugan, ding tau Cilicia, Damasco, Lebanon, at Antilebanon, at karing sablang manuknangan lele ning dagat.=I uDakal lang bansa ding sinaup kang Aring Arfaxad; seupan de ring manuknangan karing bunduk-bundukan, ding taung manuknangan king lele da ring ilug Eufrates, Tigris, at Idape, at pati na ding manuknangan karing kapatagan a sakup nang Ariok, ing ari ding Elamita. Dakal la ding bansang mekiabe kaniting labanan.H Kanitang panaun a ita, mekilaban ya i Aring Nebucadenesar kang Aring Arfaxad ketang malualas a kapatagan a sakup ning Rages.2G _Dinalan at lima yang talampakan king katas at anam apulung talampakan ya king lualas ing balang metung karing pasbul dalan ban mayan lang lumual at lungub ding sundalus.F +Pepagawa yang tore a dinalan limang pulung talampakan king katas king balang pasbul dalan a ating pundasyun siam apulung talampakan king kapal.E  Pepabakud neng pader Aring Arfaxad ing mabilug a siudad karing tinabas a batung apat at kapitnang talampakan king kapal at siam a talampakan king kaba. Dinalan at lima yang talampakan king katas at pitung pulu't lima yang talampakan king kapal ing pader.JD Kanitang kalabing aduang banua na ning pamag-ari nang Nebucadenesar karing tau Asiria king sentrung siudad ning Nineve, i Arfaxad naman ya ing sasakup karing tau Medes king siudad ning Ecbatana.C}King kekaban ning bie na ikua nang abalitan ing pangalasak ning Nineve, at ikit de ring mata na ing aring i Cyaxares ning Media, inyang dela na lang bihag ding memalen. Pinuri neng Tobias ing Dios uling perusan na la ding memalen na ning Nineve at Asiria. King kekaban ning bie na, e ya tinuknang babie kapasalamatan king Dios a alang angga uli na ning pepagpa na king Nineve.HB Mete ya i Tobias inyang idad yang dinalan labing pitung banua.XA) Sinese na la at gelangan Tobias ding katuangan na king karelang ketuan. Inyang mete la, kitkut na la king Ecbatana ning Media. Ya ing migmana king likuan nang pibandian Raguel at itang kang Tobit a tata na.G@ Inyang mete ya i ima nang Tobias, kitkut ne lele nang tata na. Kaybat na nita, i Tobias at ing asawa na meko la at minta king Media at menuknangan la Ecbatana, king katuangan nang i Raguel.r?] Makanyan, anak ku, ing bunga na ning babie limus, oneng kamatayan naman ing bunga na ning darapat e ustu. Panamdaman ku king mimina na ku. Kanita kinera de king pagkeran na i Tobit at mete ya. Kitkut deng mitmung maragul a parangal.v>e At ika naman Tobias, mako na ka keti Nineve. E ka magdatun keti. Nung ailibing mu ne i ima mu king kutkutan siping ku mako na ka; e na ka manatili pang mabengi king sakup ning siudad. Pawang e ustu at keyalan marine ing akakit ku keting siudad. Anak ku, e mu sa kakalinguan ing depat nang Nadab kang bapa nang i Ahikar a menese at peparagul kang Nadab. Pinilit neng salikut king kutkutan i Ahikar. Oneng miligtas ya i Ahikar, at singilan ne ning Dios i Nadab. Ikit nang pasibayung Ahikar ing sala, oneng menabu ya i Nadab king alang anggang karalumduman uli na ning buri neng paten i Ahikar a bapa na. Uling babie yang limus karing kalulu i Ahikar miligtas ya king bitag a gewa nang Nadab, oneng i Nadab mismu ya ing menakbag king bitag at mete ya.V=% Ituru yu la ding anak yu ban daptan da ing mayap at munie kayung limus karing kalulu. E ye kakalinguan kapilan man ing Dios at purian ye ing lagyu na king mitmung kataimtiman at king mabilug yung sikanan.(<ITobias at ikayung apu ku, oyni ing lalakuan kung panabilin kekayu: suyuan yeng mitmung katapatan ing Dios at daptan yu itang katanggap-tanggap king akakit na.;'Purian de ing alang anggang Dios agpang king kautusan na. King panaun a ita mitipun lang miyabe-abe ding sablang miligtas a Israelita a menatiling tapat king Dios. Datang la Jerusalem ban bandian ing gabun nang Abraham, at karin la manuknangan a alang takut king kapilan pa man. Tumula la detang tune malugud king Dios at mawala na la king yatu ding makasalanan at ding aliwa pang darapat e mayap.$:AKanita mayagkat la king Dios ding sablang bansa ning yatu. Samban de bilang bukud dang Dios at kalinguan da la ring idolo a mitake karela king e katutuan.9}Malunus yang pasibayu ing Dios karing memalen na at ibalik na la king bansa ning Israel. Italakad de kanitang pasibayu ing Templo, mu pin e ne anti ing sadia uling e pa miras ing mitakdang panaun. Oneng paniatang ning panaun a ita at potang atyu no ngan karin king Israel, gawan deng masanting ing Jerusalem at ayusan ing Templo, agpang king inula ding propeta na ning Israel.-8SAnak ko, munta na ka king Media at ituki mu la karin ding anak mu, uling paniwalan ku ing sinabi na ning Dios king kapamilatan ning propeta Nahum ing tungkul king mapalyari king Nineve. Ing sinabi da ring propeta ning Israel a tinubud na tune mapalyari king Asiria at Nineve; pihu lang miparusan. Ing sablang sinabi ra marapat potang datang na ing oras. Balu ku king siguradung mapalyari ing sablang sinabi na ning Dios. Tutuparan na ning Dios ing pangaku na. Mas ligtas kayu king Media kesa king atyu kayu king Asiria o king Babilonia. Palakuan da la king gabun a mataba ning Israel ding kabalen tamu karin at iyugse king aliwang bansa. Maulila ya ing mabilug a bansa ning Israel at pati na ing Samaria at ing Jerusalem. Masilab ya at mipatag king gabun ing Templo ning Dios, oneng pansamantala mu ita.D7Bayu ya mete, pepayaus ne ing anak nang i Tobias at ngana,b6=Anam yang pulu't aduang banua inyang mepula la ding mata na, oneng kinayap la ding mata na at dakal ing kabiayan na. E na kelinguan ing pamaniapat mayap at ing pamamuri king Dios at ing pamipasalamat king kamalan na.5 %Mete ya king mitmung kapayapan i Tobit at kitkut deng mitmung dangalan king Nineve. Idad yang dinalan at labing aduang banua inyang mete ya.g4G Karing pasbul mung dalan maramdam ing masayang kantahan, at karing sablang kekang bale mikulisak: Purian ya ing Ginu! Purian ya ing Dios ning Israel! Jerusalem, bendisyunan no ning Dios ding kekang memalen, at ila naman karela yang purian ing lagyu nang banal king kapilan pa man. Kareting amanung deti ne pinupus Tobit ing kanta nang kapasalamatan.Q3 Ding kekang dalan karing rubi at iyas a mangamal karin la mipalamutian.22] uling mitalakad neng pasibayu ing Jerusalem ban yang maging tuknangan na king kapilan pa man. Jerusalem, tune maging maligaya ku potang ding kakung maging lahi akit dang kekang kamalan, at king Ari ning Banua munie lang kapasalamatan. Ding kekang pasbul dalan magawa la karing iyas a safiro at esmeralda, at ding kekang pader karing batung mangamal. Magawa lang kekang tore king gintu, at ding kekang kuta king purung gintu.61g Kaku yang purian, ing Aring mitmung kayupayanB0} Masaya la ngan detang keka malugud, at matula king kekang kanawan; detang tatangis ngeni uli ning kasakitan a digpa keka; tumula la keka at king kapilan pa man akit da ing kekang tula.=/s Sukat kang tumula, Jerusalem, uli ding kekang taung makatuliran ibat king bansa nung nu la miyugse kaku lang tipunan ban ing Ginu karela yang purian, ing Dios a alang kayangganan._.7 Detang magsalitang e karampatan keka misumpa la, pati na detang manlasak keka, at karing pader mu't tore mandagsa, at manyilab karing kekang tuknangan. Oneng detang keka parangal mibendisyunan la king kapilan man.&-E Sunlag yang masala ing kekang sulu karing sablang bansa na ning yatu; ding dakal a marayung bansa datang la keka; ibat karing sablang suluk ning yatu datang la king banal mung lagyu; karing karelang gamat atin lang daralan a regalu ban ibie king Ari ning Banua. Karing kekang dalan dakal lang salising lahi ding magkanta kekang kapurian; manatili ya kapilan man ing kekang lagyu bilang siudad a pinili ning Dios.B,} Pasalamatan ye ing mayap a Ginu, at purian ing Aring alang kayangganan. Pasibayu yang mitalakad ing kekong Templo ban tumula kayu. Sana dinan na lang kaligayan ding taung miyugse karing aliwang lugal, at lingapan na la sana ding sablang atyu king kalungkutan, at ding kekong maging anak karing panaun a daratang.+ O Jerusalem, Banal a Siudad, parusan na ka uli ding depat da ring kekang anak, oneng pasibayu yang maging malunusan karing makatuliran.c*? Paburen lang tau ban isalita ing kamalan na, at pasalamat king Ginu karin king Jerusalem.B) Kaku yang purian ing Dios, at tumula king Ari ning banua.\(1 Nung mibalik kayu king mabilug yung pusu't kaladua, at manatiling tapat, kanita kekayu mibalik ya, at e na ne isalikut pa kekayu ing lupa na. Ganakan yu la ngeni ding depat na kekayu, at king masikan a siwala munie kayung kapasalamatan king Ginu. Purian ye ing Ginung e mangabiran, at purian ing Aring alang kayangganan. Munie kung kapasalamatan king Ginu king bansa nung nu ku miyugse, at kakung sabian ing sikanan na at kayupayan king bansang makasalanan. Ikong darapat kasalanan, magbalik na ko ngan king Ginu, daptan yu itang matulid king akakit na. Marahil malunus ya at tanggapan na kayu. ~~}~||_{Bzz yxwvuutsrrqpobnnmllTkk$jiihgffbedd>1<;;l:99 8 7c66K5k43q2210//j..B--',+u**)O('' &#% $$x$"#v"!!8l xJ[b*eJ $ $ (DEWIt Mitubud yang tau i Uzzia king Betomestaim, king Bebai, king Choba, at king Kola, at king mabilug a bansang Israel ban ibalita ing milyari, at ban agkatan lang lage para paten la ding kalaban.>suTinakas la naman detang Asirianong sundalus a makakampung magbante king paligid da ring bunduk-bundukan ning Betulia. King pamanakas da, linusub la karela ding sundalung Israelita.*rMat ginalgal la king takut. Megulu la. Memulayi ya ing metung at metung nu mang lugal ban makatakas ya. Ating milayi king dalan, karing kapatagan, at kabundukan.Pq Inyang mikalat ing balita karing sundalus a atyu king kampu, mebigla laGpInyang dimdam de ring pamuntuk da ring sundalung Asiriano, ginabak da ing susulud dang imalan uli ning kalungkutan. Mika kaguluan king kampu at meramdam ing masikan a kulisakan at tangisan.^o5Alinlang da katamu ding ipus! Dininan neng maragul a kamarinayan ning metung a babaing Hebreo ing kayarian nang Nebucadenesar. Atyu king kilub ning tolda ing bangke nang heneral Holofernes, oneng ala yang buntuk!uncKaybat minta ya king tolda nang Judith. E ne ikit i Judith, inya linual ya at nganang kinulisak karing tau,vmeKinulisak yang masikan; menangis ya at menagulele at ginabak ing susulud nang imalan uli na ning lungkut na.lyInyang alang mekibat, linele ne ing tabing; linub ya at ikit ne ing mete a alang buntuk a makapase lele ning bangkito.ukcLinub ya king tolda i Bagoas at inaus ne ing panginuan na a isipan nang matudtud pang kasiping nang Judith.Rj Minta no man deting pamuntuk king tolda nang Holofernes at ngara kang Bagoas, Gisingan me ing heneral! Magtangka lang lumusub kekatamu ding Israelitang ipus. Ila nang manintun ngeni king kamatayan da.i Inyang mayakit la karing sundalung Asiriano agad-agad dang pepabalu iti karing opisyal da. At deti naman minta la karing pamuntuk da.whg Kabukasan, inyang sinlag ne ing aldo, binitin de ing buntuk nang Holofernes king lual ning pader ning siudad. Kaybat, ing metung at metung karing lalaki kinangwa yang sandata at grupu-grupu lang minta king katalindikingan na ning bunduk.{go Inyang dimdam nang Akior ing sablang depat ning Dios, meging metung ya karing talasalpantaya king Dios ning Israel. Mesirkunsisyun ya at meging miembru king balayan ning Israel. Meging miembru la naman ding lahi na angga ngening kasalukuyan.nfU Kayari nang migsalita, kinulisak la king tula ding memalen. Mengatmu yang tula ing mabilug a siudad.geGMalyari mung sabian kanaku ngeni ing depat mu karing milabasan a aldo? Inya king daramdaman da ring tau, sinabi nang Judith ing sablang depat na manibat na inyang meko ya angga na king penandit a babie yang balita karela.zdmTinikdo re oneng migsakab ya arap nang Judith bilang pamamie galang at ngana, Mananu na sanang purian na ka ning balang pamilya king bansa ning Judea, at mananu na sanang galgal ya king takut ing balang bansa kabud damdaman de ing lagyu mu.DcInya dinakit de i Akior king bale nang Uzzia. Inyang datang ne ikit ne ing buntuk nang Holofernes a tatalnan na ning metung karing memalen; mewalan yang male tau at mipase ya king gabun.EbBayu yu daptan yan, idala ye pa keni kanaku i Akior, ing tau Ammon, ban akit ne at kilalanan ing buntuk ning lalaking meninsultu king Israel at minisip king mate yang kayabe tamu i Akior.aTagalan yu la kanita, ikayu at ding sablang manuknangan kilub ning angganan ning Israel. Paten yu la ngan ding atagal yu.o`WKuanan da la kanita ding Asiriano ding sandata ra, at mulaying munta king kampu ra ban gisingan da la ring pamuntuk da. Munta no man deting pamuntuk king tolda nang Holofernes oneng e re akit. Kanita na la mangalitu at mamanakas.0_YPotang saslag ne ing aldo, ing metung at metung kekayung masikan a lalaki kuma yang sandata na at lumual ya king siudad. Mamili kayung manimuna kekayu, at kaybat pakit yung pupunta kayu king kapatagan ban lusuban la ding kalaban a sundalung Asiriano, oneng e kayu kukuldas king bunduk-bundukan.^ 1Kanita nganang Judith karing memalen, Kakaluguran, makiramdam kayu kanaku. Kuanan ye ing buntuk nang Holofernes at ibitin ye king lual ning pader.=]s Mananu na sanang dinan na kang alang anggang dangalan ning Dios uli na ning depat mu. Mananu na sanang ablasan na kang dakal a bendisyun uling menatili kang tapat at e ka mikakunung teya mu ing bie mu inyang atyu la king mabagsik a panganib ding kabalen mu. At ngarang mengadua ding sablang tau, Amen! Amen!\w E malyaring makalinguan kapilan man karing tau ing kapanaligan mu king Dios neng gaganakan da ing upaya na ning Dios.3[_ At nganang Uzzia kang Judith, Anak ko, miyabie keka ing bendisyun ning Kakataskatasan a Dios. Binendisyunan na kang maygit karing sablang babai ning yatu. Purian ya ing Ginu, ing Dios a linalang king banua at yatu, at ya ing minantabe keka inyang tibtab me batal ing pamuntuk da ring kalaban tamu.tZa Mengapamulala la ngan ding sablang memalen. Kanita mu rin migsakab la king gabun at simban de ing Dios. Ngarang agnan-agnan menalangin, Pupurian da ka, O Ginung kekaming Dios, uling pemakarine mu la ngening aldong iti ding kalaban mi.jYM Balu na ning mabie Dios at susumpa ku king e na ku teginan Holofernes agyang melinlang ya king lagu ku at iti ya ing pepasari king pangabagsak na. E na asira ing pangababai ku; ing Ginu ya ing miningat king sablang lakad ku.QX Kinua ne kanita ing buntuk nang Holofernes a makalulan king datukanan pamangan at pepakit ne karing memalen. Ngana karela, Oyni ing buntuk nang Holofernes, ing heneral da ring sundalung Asiriano, at oyni ing kulumbu ning pagkeran na nung nu ya mibulagta inyang malasing ya. Ginamit ne ning Ginu ing metung a babai ban paten ya.SW Nganang migsalitang masikan Judith, Purian ya ing Dios! O purian ye ing Dios! Purian ye ing Dios a e milako lunus king bansang Israel. Ngening benging iti bigsak na la ding kalaban king kapamilatan ku.V} Pupulayi la ngang linapit ding kayanakan at makatua, at e la makapaniwala king mekapagbalik ya i Judith. Biklat de ing pasbul at pepaluban da la ring aduang babai. Sinindi lang sulu ban akit de lupa at pilupungnan da la ring aduang babaing mibalik.U Inyang damdaman de ring memalen ing siwala na, memalagua la ngan minta king pasbul dalan at inaus ding makatua ning siudad. T Inyang milalapit na la, minaus ya karing guardia i Judith. Ngana, Ibuklat ye ing pasbul! Ibuklat ye ing pasbul! Ing kekatamung Dios kayabe ta ya! Papakit na pa mu rin king Israel ing sikanan na at kayupayan laban karing kalaban tamu. Pepatunayan na iti ngeni!LS Binili na ne man niti king datukanan pamangan. Miyabe lang linual deting aduang babai antimo ing sadia rang daraptan neng manalangin la. Likuan de ing kampu da ring Asiriano at lekaran ing kapatagan, at kaybat minukiat la king bunduk-bundukan papunta king Betulia angga na inyang miras la king pasbul dalan ning siudad da.GR Peparugang ne ing katawan at menabu ya king pagkeran. Kaybat kinua ne ing kulumbung makasabit. E miglambat linual ya king tolda i Judith at binie ne king ipus na ing buntuk nang Holofernes.gQG Kaybat, king sablang sikanan na tebak neng mekatadua batal i Holofernes at metabtab ya batal.vPe at linapit ya at diklut a buak i Holofernes. Ngana, Ngeni, O Ginung Dios ning Israel, dinan mu kung sikanan.mOS Kinua ne kanita ing espada nang Holofernes a makasabit king asias ning pagkeran king kabuntukan na,dNA at ban magtagumpe ing balak kung ibagsak la ding kalaban ming malapit nang lumusub kekami.M# Inyang ala na la ding tau; bukud mung i Judith ing melakuan, tinalakad ya i Judith lele ning pagkeran nang Holofernes at menalangin yang tahimik. Ngana, O Ginung Dios a Mayupaya king sabla, saupan mu ku sana king kanakung daptan para king ikaligaya na ning Jerusalem,ZL- Manenaya ya king lual ning tolda ing ipus nang Judith ban manalangin antimo ing sadia nang gagawan. Asabi na na naman Judith iti kang Bagoas bayu ya meko king lumual ya at munta king kapatagan ban manalangin.K Melakuan ya i Judith kilub ning tolda; ala yang kayabe nune mu i Holofernes a makabulagta king pagkeran uli na ning labis a kalasingan.lJ S Inyang malalam nang bengi, memun na lang mako ding bisita nang Holofernes. Sera neng Bagoas ing pasbul ning tolda ban ala nang makalub pang tauan nang Holofernes. At metudtud no ngan. Meluat ing karelang inuman inya mepagal la.'IG Tune yang menabu lub i Holofernes kang Judith, inya minum neng minum dakal a alak a e na sadiang daraptan king metung a aldo manibat na inyang meging tau ya.RH Makanyan man, ita mung sidia na ning ipus na ya ing pengan na at ininum.HG Nganang Judith, Opu. Iti ya ing pekamasayang aldo king bie ku.EF Inya ngana kang Judith, Minum na ka at magsayang kayabe mi.E Inyang dinatang ne i Judith, linukluk ya king paglugalan na. Tune yang mengapamulala i Holofernes king lagu na. Penamdaman na ing pamagnasang sipingnan ne at simsiman ing banglu nang Judith. Kanita pang ikit na neng minuna, lalawe neng oportunidad ban akayabe ne.xDi Inya miniblas yang malagung imalan i Judith at sinulud na ngan ing makalagu. Minuna yang linual i Judith king ipus na, at lidlad na la king gabun arapan nang Holofernes ding balat tupang binie nang Bagoas ban luklukan na neng mamangan ya.'CG Nganang Judith, Ninu mo aku a tanggi king panginuan ku? Tula ku ing gawan ing nanumang makaibie tula kang Holofernes. At ipagmaragul ku iti anggang mabie ku.cB? Inya pintalan neng Bagoas i Judith at ngana, O malagung babai, kukumbiran na kang heneral Holofernes king tolda na ban minum at mangan. Tara na at magsaya kang anti ding babaing susuyu king palasyu nang Nebucadenesar.A% Maragul a kamarinayan nung palagpasan ta ya ing babaing anti kanyan a e tamu migkusuelung kayabe na. Kailian na katamu nung e ta ya ayagkat.D@ Nganang Holofernes kang Bagoas, ing lalaking kapun a panibalan na king pamibiebie na, Puntalan me ing babaing Hebreong mibie pakibatan keka at agkatan meng makisulu at minum kayabe tamu.Y?+ Inyang kapat nang aldo, migsadia yang dakal a pamangan i Holofernes bukud mung para karing matas a katungkulan karing pamuntuk na. E la kayabe detang pamuntuk a makatutuk king katungkulan da king aldong ita.{>o Kaybat na nita, magbalik neng malinis, agpang king kaugalian Judio, at manatili ya king tolda kaybat ning apunan.=5 Kaybat nang mendilu, manalangin ya king Ginung Dios ning Israel ba nang bendisyunan ing buri nang daptan king ikaligtas da ring memalen ning Israel. < Inya inutus nang Holofernes karing guardia ing paintulutan deng lumual king kampu i Judith. Menatili ya king kampu da ring Asiriano i Judith kilub ding atlung aldo, at balang bengi pupunta ya king kapatagan malapit Betulia at mandilu ya ketang batis karin.<;q oneng migising ya bayu ing sala ning abak, at peparala yang amanu kang Holofernes. Ngana, O ginu ku, malyari yu ku pung paintulutan lumual at munta king kapatagan ban manalangin?V:% Dela re ding tauan nang Holofernes i Judith king tolda at karin ya metudtud,9 Pekibat nang Judith, Kabang mabibie kayu, O ginu ku, e ku kakulangan pamangan bayu na gawan ning Ginu itang tikda na king kapamilatan ku. 8 Kitang nang Holofernes, Nung megisan na ing bakal mung pamangan, nukarin kami kuma para keka? Ala kaming kayabe keti a kalahi mu.7 Oneng tinanggi ya i Judith. Ngana, E ku pu malyaring kanan yan uling bawal king kautusan mi. Makagyu na pu ing darala kung pamangan.T6 # Kaybat na nita, inutus nang Holofernes king idala re i Judith ketang lamesa nung nu la makasadia ding kasangkapan nang pilak, at migpasadia yang maniaman a pamangan at alak a bukud mung para kang Judith.c5? Tune malagu kang babai at malagu ka namang magsalita. Nung tuparan mu itang pengaku mu, maging Dios ke ing Dios mu, at manuknangan ka king palasyu nang Aring Nebucadenesar, at maging pikabaluan ka king mabilug a yatu.<4q Kanita nganang Holofernes kang Judith, Salamat king Dios uling tinubud na ka keti ban pasiknangan na ke lub at pamuksan ding sablang meninsultu kang Nebucadenesar a panginuan ku.l3Q Ngara king metung at metung, Ya na siguru ing pekabiasa at pekamalagu karing babai keti king yatu!~2u Metula ya i Holofernes at ding talasuyu na uli na ning sinabi nang Judith, at tune rang pigmulalan ing kabiasnan na.>1u Ituru ke ing dalan ban makadalakit kayu king Judea angga king miras kayu Jerusalem, at ibili ke ing tronu yu king libutad ning siudad. Tuki la kekayung anti ding tupang misalbag a alang pastul. Alang asu a kaung kekayu. Pepabalu na ngan makapauna ning Dios iti kanaku at tinubud na ku kekayu ban ibalita iti.20] Kabalik ku sabian ku kekayu ing pepabalu na kanaku, at kanita yu na la panimunan ding sablang sundalus yu king pamaglusub. Ala na kanitang Israelitang makalaban kekayu.[// Metung ku pung babaing relihiosa; aldo't bengi sasamban ke ing Dios ning banua. Manatili ku pu keti, oneng neng bengi munta ku pu king kapatagan ban manalangin king Dios, at ipabalu na kanaku nung mikasala la.%.C Inyang abalitan ku pu ing milyari tekasan ku la at dela na ku keti ning Dios ban magobrang kayabe yu karing bage pagmulalan ding tau kabud abalitan da iti.j-M King aldo a tanggapan de ing kapaintulutan at tuparan de, kanita yu na la agyung pamuksan a bie.",= Mitubud na lang tau king Jerusalem ban maniawad kapaintulutan king konseho da ring Makatua ning Jerusalem uling makanyan na naman ing daraptan da karin.{+o Pikayari da na namang kanan da na la ring mumunang pupul a trigu at ding sikapulung alak at laru agyang pang iti mitalaga na para karing pari ming susuyu king Dios karin king Templo ning Jerusalem. Bawal kekaming e pari ing tagkilan la reti.C* Uling kegisanan na lang pamangan at inuman, inari da king lub da ing paten da la ring sese rang animal at kanan pati na itang pamangan a e sukat kanan a babawal ning Kautusan ning Dios.2)] Oneng magtagumpe kayu ngeni, O ginu ku, uling atyu na la king upaya ning kasalanan. Mitakda na ing kamatayan da. Mimimua ya karela ing Dios da neng darapat lang e ustu.^(5 E yu gagawan biru itang sinabi nang Akior, nune pakapagaralan yung masalese uling katutuan. Ala metung mang tau a makapanasakit o makasakup karing memalen mi subali mu nung mikasala kami laban king kekaming Dios.k'O Linigtas de ring lalaki ning Betulia i Akior at sinabi na kekami itang mepikayari king pulung yu.)&K Abalitan mi ing tagle yung beluan at kabiasnan. Balu ning mabilug a yatu king ala kayung kalupa karing sundalus at heneral ning mabilug a kayarian ning Asiria.#%? King lagyu ning mabie at mayupayang i Nebucadenesar, ing ari ning mabilug a yatu a mitubud kekayu ban magdalang kaayusan karing sabla nang sasakupan, sasabian kung mitmung kataimtiman: king e mu ing ayagkat yong sumuyu king ari ding tau nune king kapamilatan yu mamintu la pa pati na ding malyap at matunud a animal at ding ayup. Salamat kekayu; utang dang lub kekayu ing bie ra kabang ari ya i Nebucadenesar.$3 Nung tukian yu ing kausukan ku, gawa yang makapagmulalang bage ing Dios king kapamilatan yu, at siguradung magtagumpe kayu king tingka yung daptan.#! Nganang Judith, O ginu ku, paintulutan ye sanang makapagsalita iting maluka yung talasuyu. Katutuan pu ing sabian ku ngening bengi kekayu.p"Y Alang tagin keka. Pakiabayan ku lang ustu ding sasakupan na ning panginuan kung i Aring Nebucadenesar.s!_ Ngeni, sabian mu kanaku ing sangkan ba't tekasan mu la at ing sangkan ba't makiabe ka kekami. Linigtas mu ing bie mu king pamunta mu keti. Magpayapa ka. Manibat ngening benging iti o king daratang pang panaun ala na ka king panganib.! ; Lepastangan da ku mu ring kabalen mung manuknangan king bulubundukan inya aisipan kung lusuban la. Ila ing maki kasalanan king kaguluan a miras karela./ Y Nganang Holofernes kang Judith, E ka migaganaka, e ka sukat mitatakutan. Ala ku pang penasakit karetang bisang sumuyu kang Nebucadenesar, ing ari ning mabilug a yatu.w Mipamulala la ding sabla king tagle nang leguan Judith. Migsakab ya arap nang Holofernes, oneng telakad de ring ipus.w Inyang sabian dang atyu ne i Judith, meko ya king pagkeran na. Ating magdalang sulu a megawa king pilak king arap na.) Magpaynawa ya kanita i Holofernes king katri na a makakulumbung kule ubi a mipalamutian gintu, esmeralda, at aliwang mangamal a alahas a batu.xi Kanita linual ya ing guardia at ding sablang kasaup nang Holofernes at dela re i Judith king kilub ning tolda.4a Uli na ning malagu ya, miras king panamdam da king malagu yang lahi ing Israel. Ngara king metung at metung, Makananu ta ya ngening insultuan ing bansang ating mangalagung babaing anti kanyan? Mayap pa ing ala ta nang tatagan mabie metung man karing lalaki da pota agayuma de pa ing mabilug a yatu.jM Mikalat king mabilug a kampu ing balita tungkul king paniatang nang Judith at dinatang la ding lalaking atyu karing tolda. Pilupungnan de i Judith a makatalakad lual ning tolda nang Holofernes kabang panenayan neng ausan na.mS Pepatukian da la kang Judith at king ipus na ding dinalan a sundalus at dela ra la kang Holofernes.dA E ka tatakut. Sabian mu kang Holofernes itang sinabi mu kekami at maging maganaka ya keka.Q Linigtas mu ing bie mu king kapamilatan ning kapagnasan mung makikit king panginuan ming i Holofernes. Puntalan mu ne king tolda na. Tukian da ka ding mapilan kekami ban iyarap da ka kang Holofernes.r] Kabang pakiramdaman de, lalawan de lupa at mengapamulala la kang Judith uli na ning malagu ya. At ngara,5c Pakikitan ke i Holofernes, ing pamuntuk yu, ban ibie ing maulagang ulat. Ituru ke ing dalan a palub king siudad a bulubundukan at ala metung man mate kekayung sundalus na.kO Dekap da la at pengutnan. Ngara ding sundalus, Ninu ikayu? Nukarin kayu menibatan at nukarin kayu munta? Pekibat nang Judith, Hebreo ku; tatakasan ku la ding Israelita uling ibie na la ning Dios king gamat yu ban pamuksan yu.q[ Kabang maglakad ya at ing ipus na king kapatagan, akatagpu da la ring magpatrolyang sundalung Asiriano.8i Inyang mibuklat ya meko ne i Judith at ing abe nang ipus. Lalawan de ring lalaki kabang kukuldas ya king bunduk papunta king kapatagan at angga king limbug ya karing mata da.5c Kaybat, ngana karela, Pabuklat ye ing pasbul at lumual na ku ban daptan itang sinabi ku kekayung daptan ku. Kanita inutusan da la ring kayanakan ban ibuklat de ing pasbul.J Patnubayan na ka sana ning Dios ding makatua tamu at maging matagumpe sana ing lakad mu ban mipaligayan ya ing Jerusalem at miparangalan ing Israel. Dinuku ya i Judith at menalangin king Dios.pY Ikit deng aliwa itsura at piblas i Judith, at tune lang mengapamulala king lagu na. Ngara kang Judith,9 k Kaybat na nita, miyabe lang linual king pasbul dalan ning Betulia at ikit deng makatalakad magguardia i Uzzia at ding pamuntuk ning siudad a i Kabris, Karmis, at ding makatua.] 3 Pepadala ne king ipus na ing balat-animal a lulanan alak at metung munamang lulanan a laru. Kitmuan neng sing-le trigu, pepalanging igos, at miyayaliwang tinape ing metung a lulanan, at pepadala ne king ipus na.+ O Migsandalyas ya at misulud singsing, pulseras, tingga, at aliwa pang alahas. Lalu yang migpalagu ban mipabalikid ya ing ninumang lalaking manakit king itsura na. / Likas ne ing imalan a magaspang a susulud na at ing imalan nang paldas. Kaybat, mendilu ya at migpabanglu. Siklen ne ing buak na at tinali neng lasu, at saka ne sinulud ing pekamalagu nang imalan a susulud na neng ating kasayahan inyang mabie ya pa ing asawa nang i Manase.6 e tinalakad ya at inaus ne ing ipus nang babai. Kaybat tinipa ya at linub king bale nung nu na akaugalian ing magdatun neng Aldo ning Sabbath at kapilan mang ating kapiestan.F  Inyang meyari neng menalangin i Judith king Dios ning Israel,N Ibie mu king mabilug a bansa at king metung at metung karing tribu ing beluan king bukud mung ika ing Dios, ing Dios a mayupaya king sabla-sabla, at king ika mung bukud a talapamingua ning Israel.hI Paburen mung ding mapaglinlang kung amanu ilang maniugat at makamate karetang mibalak bigsikan laban king kekang kasunduan at king banal mung Templo, laban king Bunduk ning Zion, at king bansa a binie mu karing memalen mu.B} O Dios na ning makatua kung i Simeon, O Dios a panaligan ning Israel, Ari ning banua, ning yatu, at ding dagat, ing Linalang king meto sikluban, pakiramdaman mu sana ing panalangin ku.lQ E manalumpakan ing upaya mu king keraklan o sikanan da ring sundalus. Dios da ka ding mapagpakumbaba; sasaupan mu la ding kalulu at ding maina, idipensa mo ding alang akarapat, at ika ing talapagligtas da ring alang kapanayan.0Y Gamitan mu la ding maglinlang kung amanu ban apate mu la nganipus la man o panginuan. Ibagsak mu ing kapalaluan da king kapamilatan na ning gamat ning metung a babai.4a Lawan mu ing kapalaluan da, ibagsak mu ing mua mu karing buntuk da. Agyang metung ku mung babaing mebalu, dinan mu kung sikanan ban arapat ku itang minamayap kung daptan.  Isambulat mu king upaya mu ing upaya ra at lasawan mu ing sikanan da king mua mu, uling binalak da nang lapastanganan de ing Templo mu nung nu ya misasamban ing maligaya mung lagyu. Buri da naman ing panabakan da la karing espada ra ding sagu ning altar mu.2] Akakit mu ngeni ing sikanan da ring sundalung Asiriano. Pagmayabang da la ring kabayu da at ding makasake, pagmaragul da la ring dakal dang sundalung e pakakabayu, at manalig la karing kalasag da at sibat at pana ampon paslu. E ra balu king ika ing Ginu a manyupil karing gera; Ginu ing lagyu mu. Itang buri mung marapat ya ing tune mararapat. Balu mu nang makauna ing sablang buri mung daptan at itang buri mung marapat.~ Ing sablang milyari kanita, bayu at kaybat merapat, ikang makipasari. Ding bage malilyari ngeni at ing mapalyari pa, ika ing maki tangka.}/ Pepaburen mu lang meyakua karing pakamalan mung Israelita a tapat tutupad king kaburian mu ding babaing asawa ra, at dela da lang bihag ding dalaga ra, at meyakua ing pibandian da. Mua la ding kapatad nang lalaking Dina king kalapastangan a milyari king pamilya ra. Inya minaus lang miniawad saup keka. O Dios a kakung Dios, pakiramdaman mu sa ing panalangin ku, ing panalangin na ning babaing mebalu.k|O Uli na nita, binie mu la ding manimuna ra karing Israelita at pete da la. Mitmu ya king daya ra ing mismung pagkeran nung nukarin de sinalbahian i Dina. Pete mo ngan, ipus la man o prinsipi o aring makalukluk karing tronu da.{! O Ginung Dios na ning makatua kung i Simeon! Binili me king gamat na ing metung a espada ban mablas karetang dayuan a dinukut kang Dina a metung a birhen, karetang ginabak king imalan na ban salbahian da ing pangababai na agyang binawal mu ing e ra sukat daptan ita.z ! Kaybat na nita, mibili yang abu i Judith king buntuk na; biklat ne ing imalan na at linto ing imalan a magaspang a susulud na at migsakab ya. Oras na kanita ning pamiyain king pambenging insenso king Templo ning Jerusalem, at menalangin yang masikan i Judith. Ngana,ay;$Kaybat na nita, meko na la king pibalebale nang Judith at migbalik la karing puestu ra.Jx #Nganang Uzzia at ding pamuntuk, Nung makanyan Judith, lumakad na ka at babie mi keka ing bendisyun mi. Mananu na sanang mantabe ya keka ing Dios king pamanablas a gawan mu karing kalaban tamu.xwi"Oneng e na kailangan pa kekayu ing pakibaluan yu ing gawan ku. E ku sabian ing gawan ku anggang e metupad iti.ivK!Magguardia kayu potang bengi king pasbul dalan, at lumual kung kayabe ing ipus ku. Bayu ya datang ing aldo a pengaku yung isuku ing siudad tamu karing kalaban, iligtas na ne ning Ginu ing bansang Israel king kapamilatan ku.u% Nganang Judith, Makiramdam kayung pasibayu kanaku. Atin kung gawan at iti e ra na malyaring kalinguan ding memalen tamu king sablang panaun.Tt!Anti na ning babai kang mapanalangin, obat e ka manalangin para karing memalen. Aduan mu king Ginu ing pauran ya ban kumatmu la ding pikukuanan tamung danum, at e na ke mangalyu uli na ning alang danum.osWOneng mangamate na la king kau ding memalen, inya mepilit kaming mengaku at sinumpang gawang paralan.5rcAliwa mu iti ing mumunang oportunidad a pepakit mu ing kekang kabiasnan. Malati ka pa mu ikit mi na ing kayapan ning pamisip mu at ing pamagsalita mung alang pamangabiran.sq_Kanita nganang Uzzia kang Judith, Ustu ing sinabi mu; ing sablang sinabi mu katutuan at alang makapayali.QpE na katamu pailalam ning Dios king mabayat a kapagsubukan ban lawan ing kekatamung katapatan o mamablas kekatamu, nune didisiplinahan na katamu ning Ginu ban itulid ing kamalian tamung talasamba na.To!E yu sa kakalinguan king sibukan ne i Abraham at i Isaac. Ganakan yu itang milyari kang Jacob inyang atyu ya king Mesopotamia, at sinuyu ya bilang pastul da ring sese nang animal ning bapa nang i Laban.n}Sukat tamu pang pasalamat king Ginung kekatamung Dios uling susubukan na katamu antimo ing depat na karing makatua tamu.&mEUli na niti, kakaluguran ku, kailangan ing munie tamung alimbawa karing kabalen tamu, uling ing bie ra makapanalig kekatamu pati na ing Templo at ing altar.{loE ra katamu luguran ding kalaban tamu, nung sumuku tamu karela. Gamitan na la ning Dios ban pamakarine na katamu.xkiIng pamakamate at pangayugse da ring kabalen tamu, at ing pangalasak ning bansa tamu ya ing parusa na kekatamu nu mang lugal a idala da katamung ipus ding paganu. Lawan da katamung mababa uri at gawan pikaylian ding maging panginuan tamu.ijKNung mabihag tamu mangabaldugan ing pangabihag tamu king pangabagsak ning mabilug a Judea, at ing pangapanakawanan na ning kekatamung Templo. Siguradung itamu ing pamarsalanan na ning Dios king pangalapastangan ning Templo.i'Oneng itamu ala tamung aliwang kikilalanan a Dios nune mu ing Ginu, inya panatag tamu bili king e ne tanggian ing ninuman karing kalahi tamu.hInya naman pepaburen na la ning Dios a pamaten da la ring kalaban, at meyakua ing pibandian da. Mibagsak lang alang kalupa!g1Ala metung man ngeni karing tribu tamu o lahi o pamilya o baryu o balen a sasambang dios a gewa ding tau. Wa, sinamba la kareti ding makatua tamu. f Inya manaya tamu king pamagligtas na. Samantala, maniawad tamung saup king Dios. Magkang pakiramdaman na katamu, nung mabisa ya.eE ye sukat dirinan kondisyun ing Ginung kekatamung Dios; e ya malyaring balan ing Dios o makitawaran uling e ta ya kalupa.,dQNung sakaling e na katamu man saupan kilub ding limang aldo, malaya yang saupan na katamu nung kapilan na buri o paburen na na katamu pin pamaten da ring kalaban.cAnti na ning e ye atataruk a pilubluban ing tau at e yu balu ing atyu king isip na, lalu yung e balu itang king linalang king tau? Agyu ye waring tarukan a pamisip ing Dios? Agyang makananu ali ye! Kakaluguran, e ye sana pipilitan mimua ing Ginung kekatamung Dios.Qb Ing Dios a Mayupaya ya kanyan ing susubukan yu. E na kayu wari mebiasa?daA Ninu ikayu ban subukan ye ing Dios king panaun a anti kaniti? Maygit ko pa wari king Dios?K` Nganang Judith karela inyang dinatang na la, Makiramdam kayu sana kanaku, ikong pamuntuk ning siudad ning Betulia. Ala kayung matulid sabian karing tau ing asabi yu na. E kayu sukat mengaku king daramdaman ning Ginu king isuku ye ing siudad karing kalaban tamu, nung ing Ginu e na katamu saupan kilub ning mapilan a aldo.\_1 Uli na niti, inaus ne ing ipus nang babai a mamahala king sabla nang pibandian. Tinubud ne karing makatua ning siudad ban ipakisabi kang Uzzia, Kabris, at Karmis king munta la bale na at makikit la kang Judith.j^M Abalitan na namang Judith ing makarine depat ding tau kang Uzzia at karing pamuntuk ning balen uli na ning alang danum, at nung makananu yang mengaku i Uzzia a isuku na ne ing siudad karing Asiriano kalabas ning limang aldo.e]CAla metung man a makapagsalitang e mayap kang Judith, uling metung yang babaing tune tapat.l\QTune yang malagu at pibuburian a babai i Judith. Migmana yang gintu at pilak, ipus a lalaki at babai, dakal a baka ampon gabun inyang mete ya ing asawa na. Ya ing mamahala kaniting pibandian a likuan nang Manase, ing asawa na.[Parati yang mag-ayunu kilub ding panaun a deta subali mu neng makabawal: neng bespera ning Aldo ning Sabbath at Aldo ning Sabbath, neng bespera ning Piesta ning Bayung Bulan at neng Piesta ning Bayung Bulan, at aliwa pang aldo pagselebran king Israel.Z1Inyang mebalu ne, pepagawa yang malating kuartu king kadua nang palapag ning bale na. Karin ya migdatun a makaimalan magaspang bilang pamagpaldas.;YqAtlu neng banua at apat a bulan a mebalu i Judith.*XMPanibalan na la kanita ding taung manaling sebada king marangle inyang bigla yang mibual uli na ning pali ning aldo. Kinera de king pagkeran, oneng mete ya king Betulia nung nu ya mibait at meragul. Libing de king kutkutan da ring makatua na ketang marangle pilatan ning Dotan at Balamon.WIng asawa nang Judith ya i Manase a ibat munaman king karelang lahi at makatua. Mete ya i Manase inyang panaun na ning pamamalut sebada.V %Abalitan nang Judith ing sablang malilyari king balen. I ima na ya i Merari at i apu na ya i Ox, at ing ingkung na king tud ya i Jose a ibat king lahi nang Oziel, Elkias, Ananias, Gideon, Rafaim, Ahitub, Elias, Hilkia, Eliab, Nathanael, Salamiel, Sarasadai, at Israel.vUe Pepagbalikan na lang Uzzia ding lalaki karing lugal a guguardian da antimo ding pader at ding tore. Pepaulian na no man ding babai at ding anak karing sarasarili dang bale. Itsura yang alang kapanayan ing kabilugan a balen ning Betulia.hTINung ala tamung tanggapan a saup kalabas da ring limang aldo, kanita ku na gawan ing aduan yu.MSKanita ngana karelang Uzzia, E yu painan ing lub yu, kaluguran ku! Manaya ta pang limang aldo at lawan nung malunus ya kekatamu ing Ginung kekatamung Dios. Balu ku king e na katamu lubus paburen._R7Kaybat na nita, menangis lang masikan at menagulele lang menalangin king Ginung Dios.Q)Saksi ya ing banua at yatu laban kekayu. Ing Dios a Ginu ding makatua mi ya ing saksi laban kekayu. Parusan na katamu ning Dios uli da ring kasalanan tamu at ding kasalanan da ring makatua tamu. E na sa paintulut ning Dios ing dugpa la kekatamu ding bage makapangilabut.PMayap pa ing mabihag tamu. Wa, gawan da katamung ipus da, oneng mabie ta naman at e ta na la akit pang mamate ding asawa tamu at anak.OSumuku ta na karela at paburen ta ne i Holofernes at ding sundalus na ing kuanan ne ing balen tamu at ing nanumang buri da.N-Ala ngening metung mang sumaup kekatamu. Pepailalam na na katamu ning Dios king upaya da ring kalaban. Mangaina ta na at mamate uli na ning kau.jMMParusan na kayu ning Dios kaniting malilyari uling e kayu bisang makipagkasundu karing Asiriano.LKanita mitipun la ding lalaki, ding babai, at ding anak arapan nang Uzzia at ding pamuntuk ning balen. Ngarang kukulisak la ding tau,\K1Mistula lang mete ding anak uli na ning matinding kau. Milalako la male tau ding babai at ding kayanakan uling tutu lang mau. Mangapase la karing dalan at pasbul ing metung at metung uli na ning mangalambut la. ~h}}{{?zly'x;wvWuuts{s qq4pp'oo n]mmlk{jiiThUggfesdccNbbaaaq``8__^l]] \\9[HZZ9YIXWVFUU"TSS.RQfQZQNPONMM7LLKvJIHH4GG:FnE&DD CgBA@B??>5=<<";::.99*8\77k6f5>4V3310/.r-m,\+n)(('&P%$## "!qI`YH~a@{MOQK p ?~J\sl!Q[8] Oneng inalilan nang lunus ning Dios ing mua na ning ari. Memalagua yang tinalakad ing ari at inalale ne karing gamat na angga king mekatalakad yang masalese. Ban sikan ya lub i Ester, nganang maganakang migsalita ning ari,` 9[7] Masaya yang masaya ing ari, oneng mibua ya king mua inyang ikit ne i Ester. Minerbiusan ya i Ester; menimutla ya at ditak nia milako male tau, inya sindal ne ing buntuk na king pago ning metung karing damas na.-[6] Lebasan na la ngan ding sablang pasbul ning palasyu angga king miras ya king arapan na ning ari. Makalukluk ya ing ari king tronu na, at susulud na ing mal a imalan ari a kikislap uli da ring palamuting gintu at alahas. Ala yang kalupa ing imalan a makasulud king ari.nU[5] Tune yang malagu i Reyna Ester. Masaya ya at kalugud-lugud, oneng kilub ning pusu na tatakut ya.T![4] at tatalnan ne ning metung ing laylayan na ning makabang imalan reyna.K[3] Tikian de ring adua nang damas; alalayan ne gamat ning metung-[2] Inyang makagani ne king malagung piblas migsadia ya ban makikit king ari; menalangin ya king Dios a manakit king sabla at ing Talapagligtas.  [1] Atlu yang aldo menalangin i Ester. Kaybat na nita, likas na ing imalan a sinulud na at pasibayu nang sinulud ing imalan reyna.7/[30] O Dios a Mayupaya, pakiramdaman mu sana ing panalangin da ring memalen mu. Iligtas mu kami kareting e mayap a tau, at ilako mu ing takut kanaku.<q.[29] Manibat na inyang dela ra ku keti at angga na ngeni, aku a talasuyu mu, e ku mekatakman nanumang ligaya. Bukud mung ika ing tula ku at kaligayan, O Ginung Dios nang Abraham.6e-[28] Kapilan man e ku mekisulung mengan kang Haman; tinggian ku ing anyaya na ning ari karing anda na. E ku munaman minum king alak a inain da karing kikilalanan dang dios.P,[27] Oneng balu mu, Ginu, king ala kung akarapat. E ku matula neng susulud ke ing korona neng mamarap ku kareng tau king katipunan a mitakda. Pandirian keng anti ing basan a megamit king pamagregla.B}+[26] Ginu, balu mu ing sabla. Balu mu king e ku buri ing dangalan a tinggap ku kareting paganu. Balu mu king mandiri ku neng makisiping ku king ninuman kareting taung e mesirkunsisyun.eC*[25] O Ginu, iligtas mu kami. Magdili-dili ku; saupan mu ku. Ala kung alapitan nune mu ika. 9)[24] Dinan mu kung sikanan a marap king leon a i Asueru ban ayagkat keng mimua king taung manyira kekami, at kanita ne mipahamak at ding kapanalig na.G([23] E mu ke sana kakalinguan, O Ginu. Datang na ka sa kaniting oras ning kaguluan mi. Dinan mu kung tetagan lub, O Ari da ring sablang dios at Pekapun da ring sablang upaya keti king yatu.(I'[22] O Ginu, e mu paintulut ing insultuan da reting kikilalanan dang dios ing upaya mu. E mu paintulut ing insultuan da kami deting kalaban mi busal ning kasakitan mi. Paintulut mung ing e mayap dang tangka kekami karela magbalandra, at gawan meng alimbawa itang taung migtangka kaniti.)K&[21] Buri da king ding sablang bansang sasakupan da ing samba la karing idolo a alang kabaldugan at samba munaman karing aring mistulang taung ating kamatayan.&E%[20] E mu ing gisanan da la lahi ding taung pupuri keka, nune ilako da la pa ding Kautusan mu at ilako ing ligaya na't dangalan ning Templo mu at ing altar.$[19] Oneng ngeni e la pa matula ding kalaban mi agyang gewa ra kaming ipus da. Ginawa lang taimtim a pangaku karing idolo ra.9 m#[18] Wa, Ginu, karapatdapat ing parusan mu kami. "[17] Oneng mikasala kami keka, inya peintulut mu ing sakupan da kami ding kalaban mi uling simban mi la ding kikilalanan dang dios.y k![16] O Ginu, e ku malyaring kalinguan itang sinabi na kanaku ning makatua ku nung makananung ika, Ginu, pinili me ing Israel karing aliwang bansa ban maging balen mu king kapilan pa man. Tiparan mu ing sablang pengaku mu karing makatua mi.= u [15] Malapit ku nang itaya ing bie ku king panganib.8 i[14] Nganang menalangin king Ginung Dios ning Israel: O Ginu ku at Ari at bukud mung ika ing Dios, saupan mu ku uling magdili-dili ku, at alang makasaup kanaku nung e mu ika.=s[13] Likas na ing imalan reynang susulud na at miniblas yang imalan ning pamagpaldas at ning kalungkutan. Lugal king tugtugan neng mal a pabanglu ing buntuk na, ing tigtug na abu at dinat ning animal. Miglupa yang makalunus at ing katawan nang sadiang malinis ngeni mitakpan ya king sabung-sabung nang buak.T![12] Bina ya namang meligalig i Reyna Ester, inya menalangin ya king Ginu.[11] At menalangin lang mitmung kataimtiman at masikan ding sablang memalen ning Israel uling balu ra king malapit na lang mangamate.@y[10] Pakiramdaman mu ing panalangin ku. Malunus ka kekami. Alilan mung tula ing kiak mi ban manatili keng mabie at pupuri keka. E mu paintulut ing tuknang la ding lahi a pupuri keka.uc[9] Kanitang milabas a panaun linigtas mu kami karing gamat da ring tau Ehipto; e mu ke sana paburen ngeni.#?[8] Ngeni, O Ginung Dios, Ari, at Dios nang Abraham, iligtas me ing balen mu. Buri da kaming gisanan a lahi ding kalaban mi, ikaming memalen a pinili mu.3_[7] Oneng e ku daptan ita kang Haman uling mas maragul ing kagalangan ku Keka kesa king tau. Bukud mung keka, O Ginu, karin ku duku at gumalang, at iti e kapagmaragulan.a;[6] Mapalyaring uman ku la agyang ding bitis na bukud mu sanang miligtas ya ing Israel.yk[5] Balu mu ing sablang bage. Balu mu king e ku magmaragul inyang e ke dikuan at ginalang ing palalung i Haman.I [4] Ika ing Ginu ning sabla at ala metung man a makalaban keka.i~K[3] Ika ing linalang king banua at king yatu at ding sablang bage makapagmulala keti king yatu.}7[2] O Ginu, ika ing Ginu at Ari ning meto sikluban, atyu lalam mung upaya ing sablang bage at alang makasabat keka nung buri meng iligtas ing Israel.b|=[1] Kanita na aganakang Mordecai ing sablang depat ning Ginu, inya menalangin ya. Ngana:X{)[17] Kanita meko ya i Mordecai at depatan na itang sablang parapat nang Ester.@zy[16] Sulung, tipunan mu la ngan ding sablang Judio king Susa at mag-ayunu kayu at ipanalangin yu ku. E kayu mamangan o miminum kilub ding atlung aldo at bengi. Aku at ding damas ku mag-ayunu kami munaman. Kaybat, lapitan ke ing ari agyang labag iti king kautusan na. E bala ing mate ku, nung iti ing kailangan.Ky[15] Uli na niti, nganang peparalang pakibat Ester kang Mordecai:x}[14] Nung manatili kang e bubulad king panaun a anti ngeni, siguradung ibat king aliwang lugal ating magligtas karing Judio, oneng ika at ing lahi mu magisan ya. Ninu mo ing makibalu king inya reyna ka ngeni king palasyu uli na ning problemang iti?w [13] At ngana namang peparalang pakibat Mordecai kang Ester: E mu sana isipan king bukud nang ika karing sablang Judio ing miligtas.>vw [12] Sinabi ra kang Mordecai itang pasabi nang Ester.$uA [11] Balu ra ngan ding sablang probinsiang sakup na king paten ya ing ninumang lalaki o babai a lumapit king ari a e na pepayaus. Iti ya ing bukud kautusan a mipatupad subali mu karetang kaninu ne ituldu ing gintu nang setro. Atlu nang pulung aldo ngeni ing e na ku payaus ning ari.Yt+ [10] Kaybat, tiburan neng pasibayung Ester kang Mordecai kayabe niting mensahi:\s1 [9] Meko ya i Hatak at sinabi na ngan kang Ester ing sablang pasabi nang Mordecai.5rc[8] Dininan nia namang kopia ning kautusan ning ari a mibulalag na king Susa ban ibie ne kang Ester, at ibalita ing karelang gipit a kabilian, at ban lumapit ya king ari at aduan na ing malunus ya sa karing kabalen nang Judiong Ester. Ngana, Sabian mu king reyna king e na sa kakalinguan king peparagul ke king maluka kung pibalebale. Anti na ning inawad nang Haman, ing kaduang taung matas a katungkulan king kayarian, ing pamaten da kami, kailangan yang manalangin king Ginu at makipagsalita king ari para kekami. Sukat na kaming iligtas king kamatayan.^q5[7] Sinabi na ngan Mordecai kang Hatak ing sablang milyari at pati na ing atlung dalan pitung pulu't limang toneladang pilak a pengaku nang ibie Haman king kaban ning kayarian, nung mapuksa la ding sablang Judio.ypk[6] Inya linual ya i Hatak at ikit ne i Mordecai king plasa na ning siudad, arap ning dalan palub king palasyu.Ho [5] Uli na niti, pepayaus neng Ester i Hatak, ing metung karing lalaking kapun na ning ari a miyatasan sumuyu keya. Inutusan neng paintunan ne i Mordecai at ikutang nung baket mipakanyan ya.znm[4] Miras ing balita kang Reyna Ester king kapamilatan da ring damas na at ding lalaking kapun. Tune yang meligalig ing reyna; pepadalan neng imalan i Mordecai ban alilan na ing imalan a magaspang a susulud na, oneng e ya mebisa i Mordecai.?mw[3] King balang probinsia nung nu ya miras ing utus ning ari, mika tangisan mitmung kapait-paitan karing Judio; misulud la ngang imalan a magaspang at mibiling abu karing buntuk da.0lY[2] Miras ya angga na king dalan palub king palasyu. Tinuknang ya; e ya linub uling makabawal kenu man ing lungub a makaimalan magaspang at ing ating abu king buntuk.5k e[1] Inyang abalitan nang Mordecai ing sablang milyari, ginabak na ing imalan na uli na ning lungkut na. Kaybat misulud yang imalan a magaspang, mibili yang abu king buntuk na, at miglakad king siudad; kiniak yang masikan at king mitmung kapait-paitan. Ngana, Lalasakan de ing bansang alang kasalanan.sj_[15] At mipabalung agad ing utus ning ari king Susa, ing sentru ning Persia. At kabang miminum yang alak ing ari at i Haman angga na king melasing la, magugulu ne man ing siudad ning Susa uli na ning e ra balu ing daptan da ring tau.piY[14] Padalan yang kopia ning kautusan a iti ing metung at metung karing probinsia ban makapagsadia ya.mhS[7] ban magisan la lahi kilub namu ning metung a aldo deting taung deti a maluat nang manligalig king kayarian at agnan-agnan lang manabu king tuknangan da ring mete. King anti kaniting paralan ya mika katahimikan ing kayarian.g{[6] Uli na niti, iyutus mi karing sablang taung babanggitan na ning sulat nang Haman, ing talapamahala king kayarian at ing kikilalanan tamung pangaduang ibpa, king gisanan la ngang paten deting tau at pati na ding anak da at asawa. E la sukat pakitanan nanumang lunus. Daptan iti king kalabing apat nang aldo ning bulan ning Adar, ing kalabing aduang bulan ning banuang iti,ifK[5] Balu mi king ding taung deti laban la karing sabla; atin lang sariling tuntunan at makayaliwa ing ugali ning pamibiebie ra. Ala lang aliwang pagsikapan nune mu ing pangabagsak ning kayarian. Inya ala tamung katamihikan. e[4] Sinabi nang Haman king ating metung a lahi a makasamut manuknangan king kayarian oneng makayaliwa la ugali. Laban la ding kautusan na karing balang bansa, at menatili yang sasalangsang karing utus ning ari. Uli na niti, e ya makapisanmetung ing kayarian.dy[3] Kitnan ku la ding tagapayu ku nung makananung apakiabutan iting kapagnasan. Mekibat ya i Haman. I Haman ya ing pikabaluan dili karing tagapayu, ing malapit at tapat ampon pagkatiwalan na ning ari; at pangadua ya karing mayupaya king kayarian.]c3[2] Wa, aku ing ari at panginuan ding bansa at ning mabilug a yatu, oneng e ku pagmaragul ing kanakung kayupayan. Ing taimtim kung kapagnasan ya ing maging matatag ya at mapagmalasakit ing kayarian ku. Buri ku ing mibiebie lang payapa ding memalen at ligtas la king nanumang kaligaligan, at alang takut maglakbe nu man karin king kayarian.ebC[1] Ngana ning mababasa king sulat: Aku i Asueru, ing Mayupayang Ari, susulat ke iting kautusan karing gobernador at kasaup mamahala karing dinalan aduang pulu't pitung probinsia magumpisa king India angga king Etiopia. a [13] King kapamilatan da ring talapanatad sulat, miras la ding sulat karing sukat tanggap ban king metung mung aldo, ing kalabing apat a aldo ning kalabing aduang bulan, ing bulan ning Adar, paten la ngan ding sablang Judio at kuanan ing sablang pibandian da.<`q [12] Inya king kalabing atlung aldo na ning mumunang bulan, inaus na lang Haman ding kalihim na ning ari at inutusan na lang gawang sulat para karing opisyal da ring sundalus at gobernador ning kayarian. Misulat iti king salitang gagamitan da at king lagyu na ning Aring Asueru. Kaybat tetakan na la king singsing a panatak ning ari at miparala la karing dinalan aduang pulu't pitung probinsia magumpisa king India angga king Etiopia.e_C [11] Ngana, Haman, keka na la ring salapi at daptan mu itang buri mung daptan kareting tau.X^) [10] Likas ne ning ari ing singsing nang ating panatak at binie ne kang Haman.c]? [9] Nung burian yu pu, Makamal a Ari, gawa kayung kautusan ban paten la ngan deting tau. Nung mika kautusan a anti kanita, pangaku kung mambag atlung dalan pitung pulu't limang toneladang pilak king kaban na ning ari.#\?[8] Kanita na sinabing Haman kang Aring Asueru ing anti kaniti, Atin pung metung a lahi a makakalat king mabilug yung kayarian. Makayaliwa la ugali at e la bisang mamintu karing kautusan na ning kayarian yu. E pu makakayap iti kekayu at king kayarian nung paburen na lang makanyan.[y[7] King kalabing aduang banua nang pamag-aring Asueru, minutus ya i Haman a mika bagutan ban abalu ya ing aldo at ing bulan a gampanan ya ing tingka nang gisanan lang paten ding Judio. Ing linual ya ing kalabing apat a aldo ning bulan ning Adar.Zy[6] Inya tingka na ing gisanan lang paten ding sablang Judio a manuknangan king sakup ning kayarian nang Aring Asueru.hYI[5] Inyang ikit nang Haman king e ya pin bisang duku at gumalang i Mordecai, mibua ing mua na.IX [4] Pakisabian de aldo-aldo, oneng e ya rin mebisa. Judio ku, nganang Mordecai, at e ke malyaring galangan i Haman. Inya simbung de kang Haman king e ya mamintu i Mordecai king utus ning ari.rW][3] Ngarang kinutang ding aliwang pamuntuk ning ari, Mordecai, obat e mu tutuparan ing utus na ning ari? V [2] Inutus na ning ari karing opisyal na ing dukuan de at galangan i Haman. Oneng e ya duruku o gagalang kang Haman i Mordecai.2U _[1] E miglambat kaybat na nita, tinas ne katungkulan Aring Asueru i Haman a Bugaeno at anak nang Hamedata. Ya ing gewa nang kaduang matas a katungkulan king kayarian na.CT[23] Pepasiasat na la ning ari deting aduang opisyal at pepabite na la, at inutus na ning ari king isulat king talaan ning palasyu ing depat nang kasuyuan Mordecai bilang parangal keya.qS[[22] Abalu nang Mordecai iti at belita na iti kang Reyna Ester, at sinabi na namang Ester iti king ari.R%[21] Mimua la ding aduang kapun a opisyal ding guardia inyang ing ari tinas ne katungkulan i Mordecai. Uli na niti, buri deng paten ing ari. Q [20] E na pa kanita bilalag Ester ing lahing penibatan na o ding kamaganak na antimo ing penabilin nang Mordecai, antimo ing pamamintu na inyang malati ya pa mu lalam ning lingap na oneng sukat neng pitakutan at galangan ing Dios at pamintuan ing kautusan.ePC[19] Samantala, mitulduan ya i Mordecai bilang metung a matas a talapangasiwa king palasyu.`O9[18] Minie yang maragul a bangketi ing ari kilub ding pitung aldo para karing opisyal na at talapamahala ban pagselebran ing kasal na kang Ester. Beba na naman alaga ing pamamayad king buis king mabilug a kayarian.}Ns[17] Milsinta ya ing ari kang Ester at meyama ya kesa karing aliwang babai. Inya kang Ester ne pinutung ing korona."M=[16] Bulan ning Adar kanita, ing kalabing aduang bulan na ning kapitung banua ning pamag-ari nang Asueru, inyang idala re i Ester king palasyu ning ari.:Lm[15] Miras ing oras ban makikit ya i Ester king ari. I Ester, ing anak nang Aminadab a bapa nang Mordecai a menampun, ala yang inawad nanumang isulud na. Bukud nang tikian ing sinabi nang Hegai, ing lalaking kapun a mamahala king harem ning ari. Kelaguan la ngan at nayun ding sablang menakit kang Ester.K3[14] Munta ya king ari itang bengi at idala re pangayabak king aliwang harem at ipagkatiwala kang Hegai, ing metung a lalaking kapun a mamahala karing babai na ning ari. E ya malyaring makapagbalik king ari ing ninumang babai, nung e ya metula at nung e ne pakiduang a lagyu.?Jw [13] Kaybat na nita, liwas-liwas da lang iyarap king Aring Asueru ding dalaga. Kaybat na nita, miyabie ya ing balang metung karela king mamahala king harem ning ari at king palasyu.I7 [12] Pabanua ing reglamentu king pamipalagu karing dalaga: anam a bulan ing masahian lang larung mira, at anam a bulan ing king pabanglung pampalagu.{Ho [11] Labas-labas ya aldo-aldo i Mordecai king patyu ning harem ban lawan na nung nanu ing mapapalyari kang Ester.G' [10] E na pepabalu nung nanung lahi ing penibatan na o nung ninu ding kamaganak na, uling iti ing panabilin a binie nang Mordecai kang Ester.CF [9] Meging malapit ya lub i Hegai kang Ester. Inya depat na ing sablang agyu na ban lalung lunto ing lagu nang Ester. Dininan neng makapasubaling pamangan ampon gamit pampalagu, at memili yang pitung babai king palasyu ning ari ban magasikasu keya. E mu ita, dininan neng masanting a lugal king harem na ning ari.GE[8] Metung ya i Ester karing dakal a dalagang midala king siudad ning Susa inyang mipatupad ya ing utus ning ari. Miyabe ya karetang mipagkatiwala kang Hegai a mamahala king harem ning ari. D[7] I Mordecai ya ing menese kang Ester a anak nang bapa nang Aminadab. Ulila neng lubus i Ester. Tune yang malagung babai i Ester.dCA[6] Metung ya karing abihag nang Aring Nebucadenesar, at ibat Jerusalem dela ne Babilonia.EB[5] Kanitang panaun a ita, ating Judio a manuknangan king siudad ning Susa. Mordecai ing lagyu na; anak neng Jair at apu neng Simei at apu na ne man king tud Cis king tribu nang Benjamin.A[4] Itang aburi yu kareting dalaga ya ing pilinan yung kayalili nang Reyna Vasti. Metula ya ing ari kaniting munikala, inya mebisa ya.A@{[3] Mamili kayu pung opisyal king balang probinsia na ning kayarian at idala da la reting malagu at mayap a dalaga king kekayung harem keti king Susa, ing sentru ning kayarian yu. Ipagkatiwala yu la kang Hegai, ing kapun a mamahala karing babai yu, at ibie ing sablang kailangan da ban lalung lunto ing lagu da.?)[2] Uli na niti, migmungkahi la king ari ding tagapayu na. Ngara, Baket e kayu pu papaintun mapilan a mangalagu at mayap a dalaga para kekayu?> +[1] Kaybat na nita, milako ne mua ing ari. Makanyan man, parati nang agaganaka itang depat nang Vasti at itang utus a gewa na laban king reyna.H=  '[22] Inya peparala yang sulat karing sablang probinsiang sakup na agpang king karelang sariling salita ban ing asawang lalaki ya ing malyari buri king pamilya na at kautusan la ding amanu na.S< !&[21] Metula ya ing ari at ding tagapayu na kaniting munikala nang Memucan.; 7%[20] Potang mipabalu ne iting utus king mabilug yung kayarian, pihung galangan ne ning balang babaing talasawa ing asawa na, mabandi ya man o ali ya.`: ;$[19] Nung burian yu pu, Makamal a Ari, gawa kayung metung a utus king e ne malyaring makikit pa kekayu i Reyna Vasti at alilan yang aliwa a maygit kesa keya. Iyabe ya iting utus karing kautusan ning Persia at Media.w9 i#[18] King aldong iti asisiguru ku nang balu ra na ding babai na ning Persia at Media ing depat ning reyna king ari, at ibalita ra iti karing asawa ra. Inya mika problema la ding lalaki karing asawa rang e bisang pailalam king kaburian da.V8 '"[17] Siguradung abalu da na ding sablang babai iting milyari. Uli na niti, mika matulid lang lumaban karing asawa ra. Sabian da, E ya memintu i Reyna Vasti kang Aring Asueru inyang papapuntan ne arapan na.37 a![16] Nganang mekibat Memucan king daramdaman da ring abe na, E mu pu king ari ya dinapat e ustu i Reyna Vasti, nune karing sablang opisyal at memalen na ning kayarian yu.6  5  >4 w[13-15] Kanita ngana ning ari karing talausuk na, Dimdam yu ing sinabi na ning reyna. Nanu ing pasya yu tungkul king e na pamamintu kanaku? Ding tagapayu na ila di Carsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena, at i Memucan. Ila ding pitung pikabaluan a pamuntuk na ning Persia at Media; malapit la king ari.3 {[12] Oneng e ya mebisang tuki ing reyna karing kapun a lalaking tubud ning ari. Uli na niti, mibua ing mua na ning ari.=2 u[11] At inutus na karela king idala re arap na i Reyna Vasti ban iputung ne ing korona king reyna. Buri neng ipagmaragul ning ari karing bisita na uling tune yang malagu ing reyna.O1 [10] King kapitung aldo na ning bangketi makainum ya at masaya ing Aring Asueru inyang pepayaus na la ding pitu nang kapun a talapagsilbii Haman, Bazan, Tarra, Boraze, Zatolta, Abataza, at i Taraba.Z0 /[9] Kilub ning palasyu, minie ya namang bangketi i Reyna Vasti para karing babai./ 5[8] Makainum ka anggang bisa ka, uling minie yang utus ing ari karing talapagsilbi ning palasyu king dinan da lang alak ding bisita anggang bisa la.~. w[7] Mininum lang alak karing kopang gintu a miyayaliwa tabas. Labis-labis ing mangamal a alak a inampang na ning ari.- +[6] Makagayak ya ing patyu king asul at maputing kortinang linen at pakatali king mapinung lubid at telasingsing a pilak, at makasabit la karing asias a marmol. Makaayus la king mapinu at maimpis a telang dakal a kule at rosas king makapadurut ding luklukan a ating sandalan. Mosaik ya ing patyu a megawa king porfido at maputing marmol; atin yang maragul at makintab a perlas ampon mangamal a batu.T, #[5] Kalabas da ring aldong deta, minie yang bangketi para karing aliwang taung manuknangan king Susa, mabandi la man o kalulu. Merapat iting bangketi kilub ding pitung aldo karin king patyu ning palasyu.+  [4] Kilub ding dinalan walung pulung aldo pepakit na karela ing pibandian na ning kayarian na at ing labis-labis a kabiayan na.k* Q[3] King katlung banua na ning pamag-ari na, minie yang bangketi para karing sabla nang opisyal at talapamahala. Atyu la ding dakal a sundalus na ning Persia at Media at ding gobernador ampon ding taung nobli karing probinsia.G)  [2] Atyu king siudad ning Susa ing sentru na ning kayarian na.?( y[1] Ing sasakupan nang lugal Aring Asueru ning Persia inyang kapanaunan na magumpisa ya king India at angga ya king Etiopia. Bibilugan de ring dinalan aduang pulu't pitung probinsia.l' S[17] Oneng i Haman a Bugaeno at anak nang Hamedata at malapit king ari, ginawa yang miyayaliwang paralan ban ipanganiaya ne i Mordecai at ding kabalen nang Judio. Depat nang Haman iti uli na ning pangamate da ring aduang kapun.q& ][16] Dininan neng matas a katungkulan ning ari i Mordecai at dakal a galal uli na ning depat nang mayap.W% )[15] Sinulat na ning ari king libru iting milyari; sinulat na namang Mordecai.4$ c[14] Pepayaus na la ning ari at kitang na karela nung ating katutuan ing simbung nang Mordecai. Inamin da king tutu pin, at kanita mu rin pepapate na la ning Aring Asueru.%# E [13] Dimdam na lang Mordecai a mipagsalitang masinsinan at abalu na king babalakan de reti ing paten de i Aring Asueru. Uli na niti, simbung na la king ari." ) [12] Magpaynawa ya kanita i Mordecai king patyu ning palasyu. Atyu la karin di Gabata at Tarra, ding aduang lalaking kapun a magguardia karin.! 1 [11] Migising ya kanita i Mordecai; pibulebulayan ne kilub ning patingapun ing apaninap na. Ikit na keting paninap ing buri nang daptan ning Dios.   [10] Dinatang ing abak at sinlag ya ing aldo; meging masikan la ding mapagpakumbaba at pete da la ngan ding mabagsik dang kalaban. # [9] Oneng menalangin lang maniawad saup king Dios, at mengari ya king malating agus a meging maragul a ilug ing pakibat king panalangin da. 1[8] Magugulu ya ing makatuliran a bansa uli na ning takut king kapahamakan a daratang karing memalen na, at migsadia la king kamatayan a daratang._ 9[7] Mig-ari king yatu ing karalumduman, ing kalungkutan, ing kaguluan, at ing kasiran.  [6] Makatakut ing karelang pamanggaleung at migsadia la ding sablang bansa ban makilaban king makatuliran a bansa na ning Dios.l S[5] Kanita, linto la ding aduang dragon; gagaleung la at makasadiang milaban king metung at metung.y m[4] Apaninap nang Mordecai king ating masikan a tangisan at inge, duldul, ayun, at kaguluan king mabilug a yatu. 9[3] Kayabe ya i Mordecai at i Aring Jeconia ning Juda karing mebihag inyang lisuban neng Aring Nebucadenesar ning Babilonia ing siudad ning Jerusalem.a =[2] Judio ya i Mordecai; anak neng Jairo at apu neng Simei a lahi nang Cis king tribu nang Benjamin. Manuknangan ya i Mordecai king siudad ning Susa, at maragul ing katungkulan na king pamagobra na kang Aring Asueru. )[1] Meninap ya i Mordecai kanitang mumuna nang aldo ning bulan ning Nisan. Kadua nang banua kanita ning pamag-ari nang Asueru, ing suging ari.-Inyang mabie ya i Judith at kalabas ding dakal a banua ning kamatayan na, ala nang mengangas pang gawang kaguluan karing memalen na ning Israel.iKPitung aldo reng penangisan ding memalen ning Israel ing kamatayan na. Bayu ya mete, pipartian-partian na ing pibandian na karing kamaganak nang Manase, at antimu rin karing kamaganak na. Binie na king ipus na ing kalayaan.OMiras ya king idad a dinalan limang banua, at e bitasang meko king tuknangan ning meyangu bie asawa na. Mete ya i Judith king Betulia, at libing de ketang kutkutan nung nu ya milibing ing asawa na.}sDakal la ding lalaking miglolo kang Judith, oneng e ne mekiasawa manibat na inyang mete ya ing asawa nang i Manase.zmInyang meyari na ing pamitipun da, minuli ne king bale na ing balang metung karela; minuli nia naman i Judith king asyenda na king Betulia nung nu ya manuknangan. King kekaban ning bie na, meging pikabaluan ya king mabilug a bansang Israel.Miras atlung bulan ing pamagsaya da ring tau karin king arap ning Templo ning Jerusalem, at menatili yang kayabe ra i Judith.NBinie na at telagang Judith king Dios ing sablang pibandian nang Holofernes a binie ding memalen. At bilang makabukud a ain king Ginu binie ne ing kulumbung kinua na king pagkeran nang Holofernes.CInyang dinatang na la king Jerusalem ding memalen, lininis na ning metung at metung ing sarili na at simban ne ing Dios. Minie lang ain-a-durulukan, kusang lub a ain, at aliwa pang ain.wDugpa ing kapahamakan king isanu mang bansang lumaban king kakung balen; king Aldo ning Pamanukum parusan na la ngan ning Ginung Mayupaya. Ibie na la ding katawan da king api at karing ulad, at manangis la king kapilan pa man uli ning kasakitan. }E ya tutula ing Dios karing ain-sakripisyu o karing ain a mabanglu; oneng tutula ya karing taung mamintu karing utus na. Gagalgal lang kabundukan at ding dagat, mangalaso lang batu king kekang arapan; oneng malulunus ka karetang mamintu keka.J  Paburen sablang melalang ing ika ing karelang suyuan, uli ning kekang amanu ing sabla linto, king pangisnawa mu mebie la ding tau. Ala metung man ing makasalangsang king amanung kekang sabian.( I Magkanta kung bayung kanta king kakung Dios. O Ginu, tune kang mayupaya, at king kamalan ala kang kalupa. King tagle mung sikanan e la maniambut ding kalaban. 9 Ding anak ding Israelitang babaing ipus tegalan da lang kalaban, at pete do ngan anting ipus a makasalanan. King armada ning Ginu limbug lang kalaban.ta Kanita ding mipasakitan kung kabalen king tula migbiba la uli ning pangakabus da; at tinakas lang kalaban.kO Uli ning tepangan na, ginalgal la king takut ding Persianong dakal; ding tau Medes misdan no man.+ Kareta mung sandalyas nang makasulud, megayuma neng kalaban at pusu na bihag ne ning lagu nang tagle; kaybat nita, tibtab ne batal ing kalaban.DBan magtagumpe ya ing Israel a balen, likas nang Judith ing paldas nang imalan, at miniblas yang imalan a linen; migpabanglu ya at tinali neng lasu ing buak na ban kalaban tuksuan na ya. E ya mete ing karelang pamuntuk king gamat ding kayanakan a sundalus; aliwa ding matapang ding mekapabagsak o tinabtab king batal na nune i Judith, ing babai a anak nang Merari. Ginamit nang Judith ing lagu na, at pamuntuk ding kalaban metabtab ya batal.mSOneng lininlang na la ning Ginung Mayupaya; ginamit ne ing metung a babai ban kalaban e la magwagi.3Buri deng silaban ing kekatamung bansa, at paten ding kayanakan; pati anak karela lang durugan at bihagan; ding babai naman buri da lang salbahian.pYIbat king norting kabundukan dinatang lang Asirianong kalaban, at ding laksa-laksa rang sundalus. Karela lang sebatan ding ilug at ding kapatagan; mitakpan lang kabundukan uling tutu lang dakal ding karelang pakakabayung sundalus.r]Uling ing Ginu ya ing Dios a maglako king gera; linigtas na ku karing kalaban, at binalik king balen na.J Ngana ning kanta nang Judith: Magkanta kayung kapurian king kakung Dios. Keko yang pasalamatan; tigtigan lang tambul at pompiang. Gawa kayung bayung kanta; parangalan ye at maus king lagyu na.$~ CKanita i Judith migkanta yang metung a kanta ning kapurian at kapasalamatan king Dios, at pekiabayan deng mitmung tula ding sablang Israelitang atyu karin.6}e Kebit da la reti karing buntuk da at king buntuk na namang Judith. Minta ya king mumuna da ring teterak at penimunan na la ding babai king pamanerak, at tinuki la king kagulutan ding lalaki na ning Israel; tatalnan da la ring sandata ra at bulaklak king buntuk da at magkanta lang kapurian king Dios.g|G Dinatang la ding sablang babai ning Israel ban akit de at parangalan i Judith. Ating migkanta at tinerak ban parangalan ya. Kaybat na nita, kinangwa yang sanga ning tanaman a olibo at binie na la karing babaing kayabe na.@{y Miras atlung pulung aldo bayu ra ayari ing pamanguang pibandian king kampu da ring Asirianong kalaban. Miyabie ya kang Judith ing tolda nang Holofernes, ding sabla nang kasangkapan a pilak, ding silyo, ding pagkeran na, at ding sablang luklukan. Tinggap na lang Judith at seke king asno na at karing gareta na.Nz Arapat mung dili mu iting sabla. Maragul a tagumpe ing depat mu para king Israel. Bendisyunan na ka sa ning Ginung Mayupaya king kapilan pa man! At ngarang mekibat ding heganaganang memalen, Amen!9yk Inyang akatagpu da ne i Judith pinuri de. Ngarang agnan-agnan migsalita, Ika ing ligaya na ning Jerusalem, ing babaing bayani ning Israel, ing pagmaragul da ring kabalen tamu!xKaybat na nita, dinatang ya i Joakim, ing Pekapun ding Pari at ing konseho da ring makatua. Dinatang lang ibat Jerusalem ban lawan ding maragul a bage a depat ning Ginu para karing memalen na. Dinatang la naman ban pakikitan de i Judith at dinan yang mayap a oras.Xw)Inyang mekapagbalik na la ding lalaking Israelita king pamakilaban, kinua da ing mitagan. Pati detang karing baryu at balen ning kabundukan menikua lang dakal uling tune dakal ing pibandian da ring kalaban.sv_Ding aliwang memalen ning Betulia ilang linusub king kampu da ring Asiriano at dakal la ikuang pibandian.uInyang tanggapan da reting lugal ing balita, misanmetung la ban arapan la ring kalaban, at pete da la ring kalaban angga king Choba. Dinatang la naman ding king Jerusalem at pati detang manuknangan king bulubundukan uling miras munaman karela ing balitang milyari king kampu da ring kalaban. Ding tau Gilead at Galilea ila ding dakal a pete uling linage la angga king angganan na ning Damasco. F"~}}j}'|{{TzzyySxx wvvittDsrqqypp]onmlkjj(ii heg,ff1eDdcbla`__^]]@\a[Z;YXWRVVRUASSbReQQePtOOMM-LKK;JBI`HgGGmFEXDCCBB"Ap@@7>>>>>r>e>X==-<0;:998K655]4U42v2i10//c...@-,, ++K**u*!)9((P'%k$$m##^"!! 4xROQ1M   + / 5 G<\G=r/ja3Agyang pang dakal la ding anak a bunga na ning pamakipangatawan, ala la mu ring ulaga uling anak la king kilual. E la mipaindatun at e la manatili.`1Ing malinis a pamibiebie babie yang mayap a alimbawa karing tau. Panintunan da, nung alayu iti. Ya ing mal diling galal a malyaring apakirasan na ning tau at manatili yang maulaga king kapilan pa man. Ing malinis a pamibiebie ya ing mayap diling pibandian a abandi ning tau._ 9Mas mayap ing e mikayanak oneng menatiling malinis a pamibiebie uling e makalinguan iti kapilan man. Kilalanan na ning Dios at ning tau ing kalinisan.?^yMagdusa la ding anak a bunga na ning pamakipangatawan.d]AAt nung agad no mang mate, ala la mu ring kapanayan o kapasnawan king Aldo ning Pamanukum._\7Nung kumaba la man a bie, ita ala mu ring ulaga. Alang gumalang king karelang ketuan.t[aOneng e la maglambat ding anak a bunga na ning pamakipangatawan o ning bawal a pamisiping; agad lang mate. ZIng matulid a dapat kalupa ne ing tanaman a dakal a bungang maniaman. Ing kabiasnan kalupa ne ing uyat a mabie at parating manyuli.YMapalad ya naman ing lalaking kapun a e linabag king Kautusan at e misinup paginakit laban king Ginu. Tanggap yang galal uli na ning katapatan na. Midinan yang makapasubaling galal a maygit karetang mikayanak. Mirinan yang lugal king Templo ning Ginu king banua.[X/ Mibili la king sumpa ding maging lahi na. Mapalad ya ing babaing e bitasang mikayanak, nung e ya mikasala king pamakipangatawan king e na asawa. Tanggap yang galal king Dios paniatang ning Aldo ning Pamanukum.PW E me apanaligan ing maging asawa na at e la maging mayap ding anak na.2V] Makalunus ing kararasan na ning taung alang pansin king kabiasnan at king pamagaral. Ala yang asahan; alang ulaga ing dapat na at ala yang arapat nanumang makabaldugan.,UQ Oneng tanggap lang parusa ding taung e mayap, ing parusang karapatdapat uli na ning e ustung kaisipan at uling linaban la king Ginu at e ra ginalang ing hustisia.AT{ Kamtan da ring manalig king Ginu ing tune beluan tungkul karing paralan na. Detang menatiling tapat mibiebie lang kayabe na king lugud uling maganaka ya at malunusan karing pinili na.sS_Ila ding manimuna karing bansa at karing tau, at ing Ginu ya ing karelang maging Ari king kapilan pa man.R Potang datang ne ing Dios ban dinan lang galal ding taung matulid sunlag lang maslag anti ding batuin neng benging madalumdum.iQKWa, sibukan na lang anti ing gintu king aping paglaso at metanggap lang anting ain-a-durulukan.PAt kaybat ning makuyad dang kasakitan, tanggap lang maragul a kaligayan uling mesubuk la king Dios at meyakit lang tapat.pOYMapalyaring magdusa la king akakit da ring tau, oneng atin lang matibe kapanayan king bie alang angga.uNcWa, lakuan da katamu, oneng iti e kapahamakan. King kamatutuanan atyu la king kapayapan ding taung matulid.qM[Bala da reng mangmang king mete la deng taung matulid at king ing kamatayan da metung yang kapahamakan.iL MAtyu la king gamat na ning Dios ding taung matulid at e na paintulut ing dumalan lang kasakitan.KwIng diria ning diablo ya ing makipasari king paniatang ning kamatayan king yatu, at detang maka-diablo ila ding mate.|JqInyang lelangan na katamu ning Dios e na kapagnasan ing mate tamu; lelang na katamung kalupa nang alang kamatayan.IwE da la balu ding malalam nang lihim ning Dios; e da la aisip ding galal ning kabanalan at ning bie alang kapintasan.qH[Makanyan lang mipagsalita deng taung e mayap, mu pin magkamali la. Mabubulag la king dapat dang e ustu._G7Ibili ta la king kamatayan a makarine uling sasabian da king iligtas na la ning Dios.eFCInya subukan ta la at panasakitan. Akit tamu kanita nung nu angga ing karelang kapibabatan.cE?Nung anak no pin ning Dios ding taung matulid, saupan na la at iligtas karing kalaban da.VD%Lawan tamu nung tutu pin! Lawan tamu ing mapalyari karela potang mate na la.\C1Mababa ing lawe da kekatamu at anti tamung dinat a pangilagan da. Pagmaragul dang sasabian king ing Dios ya ing karelang Ibpa, at sasabian da pa king ligaya ing kamtan ding makatuliran paniatang ning kawakasan.>BwMasora ka kabud akit mu la uling makayaliwa la ugali._A7Sagabal la kekatamu deng taung makanyan; laban la king kekatamung isipan at daraptan.[@/ Sasabian da king balu re ing Dios at sasabian da naman king anak na la ning Ginu.5?c Sabatan ta la deng taung matulid uling sagabal la mu kekatamu. Laban la king sablang daraptan tamu; sasabian da king lalabag tamu karing Kautusan at karing kaugalian tamu.b>= Ing gawan tamung kautusan ya ing sikanan tamu uling ala tamung akua king pamaging maina.=% Gipitan ta la ding pakakalulu agyang matulid la pamibiebie. Samantalanan ta la ding babaing mebalu at e ta la sukat gagalangan ding makatua.<5 Tara, miyabe-abe tamu king pamagsaya at king balang lugal milakuan tamung bakas ning tula tamu, uling mangaintulid iti kekatamu at makanyan ing bie._;7Agtalan ta na la ding rosas kabang sagiwa la at gawan lang palamuti king buntuk tamu.:%Minum tamu king mal diling alak at gamitan ing mal diling pabanglu, at samantalanan la ding bulaklak king panaun ning karelang pamaniampaga.95Ngara pa ding taung e mayap: Uli na niti, tara magpakasawa tamu king sablang mayap a bage at mibiebie keti king yatu antimo kanitang kayanakan tamu.8'Anti ya king lalabas a anino ing bie tamu at alang makapigil king oras ning kekatamung kamatayan. Mitakda na iti at ala nang makapagbalik pa.?7wKing katataulian, makalinguan la ding lagyu tamu; ala nang makaganaka pa karing depat tamu. Mawala anti ing lalabas a biga ing bie tamu, at lumbug anti ing ulap king pali ning aldo.~6uAt potang tuknang neng titibuk, muli ne kanita king gabun ing katawan tamu at miyabe king angin ing pangisnawa tamu.S5Mipaintagun mu ing mibait tamu at kaybat na nita lumbug tamung balamu e tamu bitasang linto. Mengari mung asuk ing pangisnawa tamu at ing pamisip tamu anti ya mu king tilamsik ning titibuk tamung pusu.h4 KMagkamali la deng taung e mayap neng sasabian da king sarili da: Makuyad mu ing bie mi at mitmu yang kaguluan, at e mu apangilagan ing paniatang ning kawakasan ning tau. Ala pang mete a migbalik mabie ibat king kutkutan na.~3 wDing taung e mayap ilang makipasari king kamatayan uli na ning e mayap a sinabi ra at depat. Ila mismu ding mignasang mekipagkalaguyo king kamatayan. Ila mismu ding mekipagkaluguran king kamatayan. Uli na niti, mangaintulid karela ing kamatayan.82 muling ala yang kamatayan ing hustisia ning Dios.:1 oLelang na ing sabla-sabla ban manatili kapilan man, at mayap at masanting ing sablang lelang na. Alang lasun a makamate king lelang na. E ya mag-ari keti king yatu ing kamatayan]0 5 E ne lelang ning Dios ing kamatayan; e ya tutula king kamatayan da ring lelangan na.|/ s E mu sana panintunan ing sarili mung kamatayan king kapamilatan na ning e ustung pamibiebie o ning e mayap a dapat.7. i Inya e ka magreklamu uling alang mayap ibie ita; pangilagan ing nanumang paginakit. Siguradung mabalu ing nanumang sasabian mung lihim at ing pamaglaram ya ing makasira keka.+- Q E na paintulut ning Dios ing ating lumaban king Dios; at anti na ning daramdaman na ing sabla, e mu asalikut king Dios ing kekang pamanialangsang at pamagreklamu./, Y Masiasat ing nanumang pamalak da ring taung alang Dios a katawan; miras la king Ginu ding amanu ra, at kaybat miyatulan lang kaparusan uli na ning dapat dang e mayap.k+ QSiguradu neng apansin ing ninumang magsalitang e ustu at e lumuat parusan neng alang pamangabiran.* 7Anti na ning atyu ing espiritu ning Ginu king mabilug a yatu at atyu king gamat na ing sablang bage, balu na ing balang amanung sasabian da ring tau.) %Metung yang espiritu ing Kabiasnan a mitalaga para king ikakayap da ring tau, oneng e ne patawaran ing ninumang magsalitang kalapastanganan king Dios, uling balu na ning Dios ing kekatamung panamdaman at isipan, at daramdaman na ing balang amanung kekatamung sasabian.( %Dumayu ya king mapamirait iting banal a espiritung talaturu; e ya magdatun king taung ating marinat a isip at labanan na ing alang hustisia. '  E ya lungub ing Kabiasnan king taung ating e mayap a kapagnasan, at e ya manuknangan kapilan man king taung ipus ning kasalanan.}& uOneng mikawani la king Dios detang ating marinat a isip, at mangmang ka pin nung subukan me, at mangapakarine ka mu.a% =Akit de retang lubus manalig king Dios at pakit ya karetang alang duda king kadiosan na.$ %Ikong pamuntuk ning yatu, luguran yu sa ing hustisia. Ibili ye king isip yu ing Ginu at pagkapilitan yeng panintunan king mitmung katapatan.# [10] Inya manibat ngeni, balang kalabing apat at kalabing limang aldo ning bulan ning Adar, mitipun la arapan ning Dios at pagselebran da lang mitmung tula deting aldo. Isundu ra iting pamagselebra balang banua at king kapilan pa man. Iting mesabing sulat tungkul king Piesta ning Purim darala neng Dositeus a sasabing metung ya karing paring Levita. Dela ne iti kanitang kapat nang banua ning pamag-ari nang Tolomeo at Cleopatra. Kayabe ne ing anak nang i Tolomeo, at patutuan da king tune ya ing sulat a ita. Agpang karela, ing miglikas king sulat ya i Lisimakus a anak nang Tolomeo; miembru ya king aguman da ring Judio king Jerusalem.T"! [9] E ne kelinguan ning Dios ing balen na at linigtas ne king kapahamakan.j!M [8] Miras ing oras ning kayatulan kareting aduang kapalaran, at sukat na lang atulan ding bansa.w g [7] Milyari iti uling e parehu ing tikda nang kapalaran ning Dios para king balen na at karing aliwang bansa.c? [6] Ing metung a bansa ya ing bansa kung Israel. Minaus ya king Dios ning Israel ban iligtas ne, at linigtas ne ning Ginu king kapahamakan king kapamilatan da ring milagru a e pa bitasang meganap karing aliwang bansa.P [5] Ding bansa ila ding taung miyabe-abe bisang makamate karing Judio.S [4] Ing metung karing aduang dragon ya i Haman at aku ing aliwang dragon.{o [3] Meging ilug ya ing batis at sinlag ya ing aldo. Ing ilug ya i Ester a ayasawa na ning ari at meging reyna na.X) [2] Aganaka ke ngeni ing peninap ku at meging tutu ing sabla king apaninap ku.^5 [1] Kanita nganang Mordecai, Birian nang mapalyari ning Dios ing sablang bageng iti.pY [3] Pangadua ya king kayupayan i Mordecai a Judio king Aring Asueru. Metung yang taung kagalang-galang at katanggap-tanggap karing kalupa nang Judio, uling pigmalasakitan na ing ikakayap da at ikasaplala da ring sabla nang kalahi.<q [2] Ing kayupayan na at ing sablang depat nang mayap pati na ing parangal at pangatas na katungkulan Mordecai, misulat ngan king Librung Istoria da ring Ari ning Media at Persia.} u [1] Sapilitan na lang pepamayaran buis ning Aring Asueru ding taung sakup na pati na ding atyu karing marayung pulu. [32] Tikda neng Ester iting kapiestan ning Purim ban pagselebran king kapilan pa man king kapamilatan ning upaya ning panga-reyna na.  ~u [30-31] Ila ding tinanggap pakibatan tungkul kaniting kalutasan at teya ra ing bie ra kaniting piestang pagselebran. [29] At i Reyna Ester a anak nang Aminadab at i Mordecai a Judio sinulat da ing sablang depat da at petibayan da ing tungkul king Purim.O [28] Mepikayari king ing balang pamilyang Judio king daratang a panaun at nu mang probinsia o siudad king sukat da lang tandanan at pagselebran deting aduang aldo na ning Purim king kapilan pa man.a; [27] inari da king lub da at tikda para karela at karing maging lahi ra at ding makianib karela king pagselebran da lang alang kapilisian deting aduang aldo balang banua, agpang king sinulat nang panabilin Mordecai.0Y [26] Iti ing sangkan nung inya deting aldo kapiestan inaus da lang Purim, ngana wari, bagutan. At uli da ring sulat nang Mordecai at ning sablang milyari karela ngan,    [24-25] Nung makananung i Haman a anak nang Hamedata a Bugaeno, mekilaban ya karela; nung makananu yang ginawang bagutan ban pilinan ya ing aldo a paten la ngan ding Judio; nung makananu yang minta king ari ban magmungkahing ibite ya i Mordecai; at nung makananung ing sablang e mayap a tingka na para karing Judio migbalandra king sarili na at ya ing mebite at ding anak nang lalaki.L  [23] Inya tinggap da ring Judio ing sablang sinulat nang Mordecai.  [22] uling kareting aldong deti da la simbut ding kalaban da; aldo lang masaya lugal king aldo lang malungkut. Sinabi na karela ing magpiesta la at magsaya kilub da reting aldo, at mamie lang regalung pamangan karing kakaluguran da at karing kalulu.v e [21] Penabilinan na la king pangilinan de ing kalabing apat at kalabing limang aldo na ning bulan ning Adar,G  [20] Sinulat na ngan Mordecai king metung a libru ing sablang milyari at peparala ne iting libru karing sablang Judiong manuknangan king kayarian nang Aring Asueru, malapit la man o marayu.# ? [19] Iti ing sangkan nung inya pagselebran de ring Judiong manuknangan karing baryu ing kalabing apat nang aldo ning bulan ning Adar bilang kapiestan da, at panaun ne ning pamamie regalung pamangan king metung at metung. Oneng karetang Judiong manuknangan karing siudad ing kalabing lima nang aldo ning bulan ning Adar ya ing aldo ning kapiestan at panaun ning pamamie regalung pamangan king metung at metung.M [18] Oneng mitipun la ding Judiong manuknangan king Susa king kalabing atlung aldo, at king kalabing apat a aldo ban arapan la ding kalaban, oneng masaya lang migpiesta king kalabing limang aldo.q[ [17] Migpaynawa la kanitang kalabing apat a aldo uling ala nang pamakamate; inya masaya lang migpiesta.)K [16] Mitipun-tipun la naman ding aliwang Judio karing miyayaliwang lugal na ning kayarian at iningat da ing bie ra. Asupil da la ring kalaban da at mekapate lang labing limang libu katau. Oneng e ra teginan ing pibandian da. Milyari iti king kalabing atlung aldo na ning bulan ning Adar.Z- [15] King kalabing apat nang aldo ning bulan ning Adar, mitipun lang pasibayu ding Judio ning siudad ning Susa, at atlu lang dalan a kalaban ding apate ra. E da teginan ing nanumang pibandian da ring kalaban.  [14] Mebisa ya ing ari, inya inutus na king ibitin da la ring bangke da ring apulung anak nang Haman king pititipunan da ring tau.xi [13] Nganang mekibat Ester, Paintulutan yu la sana ding Judio king Susa ing daptan dang pasibayu bukas itang mepaintulut a depat da ngening aldong iti. At ibitin la ding bangke da ring apulung anak nang Haman king pititipunan da ring tau.B} [12] Kanita ngana ning ari kang Ester, Limang dalan a katau la pala ding mete king Susa. Nanu kaya ing milyari karing aliwang probinsia? Nanu pa ing buri mu? Sabian mu at ibie ku keka.`9 [11] King aldo mu ring ita, pepabalu da la king ari ding mepate king siudad ning Susa.   ~  }  |  {  z [4-10] Tinanggap lang utus king ari king sukat deng galangan king mabilug a kayarian ing lagyu nang Mordecai. King siudad mismu lima lang dalan a tau ding apate da ring Judio; kayabe la kareti di Farsanestain, Delfon, Fasga, Faradata, Barea, Sarbaka, Marmasima, Aroufaeus, Arsaeus, at i Zaboutaeus, ding apulung anak nang Haman a anak nang Hamedata a Bugaeno, ing kalaban da ring Judio.y [3] Sinaup la pa karela ding gobernador at ding aliwa pang pamuntuk ning balang probinsia uli na ning takut da kang Mordecai.(xI [2] Oneng kabaligtaran ing malyari, uling ding kalaban ding Judio ilang megisan mete. Nu man karin tatakut la ding tau karing Judio at alang maniambut karela.-w U [1] Miras ing kalabing atlung aldo ning bulan ning Adar, ing aldo nung kapilan ya mipatupad ing utus ning ari, ban ding kalaban paten da la ring heganaganang Judio.;vo)[17] Migpiesta la king tula ra nu mang lugal a miras ya ing utus ning ari. At dakal la ding paganung pepasirkunsisyun at migbansag Judio uli na ning takut da ngeni karing Judio./uY([16] at masaya lang masaya ding Judio.Rt'[15] Meko ya i Mordecai king palasyu; makapiblas yang imalan ari, makaturban yang mapinung purpurang linen, at ating koronang gintu king buntuk na. Migbiba la ding memalen na ning Susa inyang ikit de,&sE&[14] Memalagua lang sinake karing kabayung mabilis ding talapanatad sulat ban tuparan ing utus ning ari. Mipastil ya naman iting utus king siudad ning Susa.g [9] Ibie ing imalan at ing kabayu king metung karing kekayung magaling a pamuntuk ban ipasulud na ing imalan king taung buri yung parangalan. Kaybat isake ne king kabayu at ilibut king plasa ning siudad kabang kukulisak na ing anti kaniti: Oyni ing lalaking buri nang parangalan mitmung tula ning ari!`=9[8] pakua ye pu ing metung karing imalan yu at ing metung karing kabayu yu king kural.O<[7] Inya nganang Haman king ari, Nung yang buring parangalan ing ari,D;[6] Linapit ya i Haman at ngana ning ari, Haman, nanu ing sukat kung daptan king taung buri kung parangalan? Ngana king lub nang Haman, Ninu mo ing parangalan na ning ari nung aliwa aku?d:A[5] Pekibat ding talasuyu, I Haman pu ing atyu karin. Sinabi na ning ari, Paluban ye keni.9![4] Kabang mangutang ya ing ari tungkul king depat nang mayap Mordecai, linub ya king patyu ning palasyu i Haman. Dinatang ya karin i Haman ban aduan king ari king ibitin ya batal i Mordecai king pibitayan a makasadia na. Kitang ning ari, Ninu itang atyu king patyu?28][3] Nganang kinutang Aring Asueru, Nanung ablas o parangal ing miyabie kang Mordecai tungkul kaniting mayap a depat na kanaku? Ngarang mekibat ding talasuyu na, Ala pu!7[2] Mebasa keting talaan nung makananu nang atuklasan Mordecai ing tangka ding aduang lalaking kapun a guardia ban paten de ing ari.26 _[1] King benging ita, e ne pepatudtud ning Ginu i Aring Asueru, inya pepakua ne king kalihim na ing librung talaan king istoria ning kayarian at binasa ne para king ari.i5K[14] Kanita nganang Zeres a asawa na at ding kakaluguran na, Obat e ka pagawang pibitayan a pitung pulu't limang talampakan king katas? At bukas abak, aduan mu king ari ing ibitin ya batal karin i Mordecai. Kaybat, masaya kang pakiabayan me ing ari king pamangan a sidia ning reyna. Metula ya i Haman kaniting munikala, inya pepagawa ne ing pibitayan.4}[13] Oneng ala ngang kabaldugan kanaku iti kabang akakit ke ing Judiong i Mordecai a makalukluk king patyu ning palasyu.73g[12] Ngana pang Haman, At aku mu ing kinumbira nang Reyna Ester a maging kayabe na ning ari king pamangan at inuman a sidia na. Kumbiradu ku munaman bukas a kayabe ning ari.]23[11] Pigmayabang na karela ing dakal nang pibandian at ing pangatas na katungkulan."1=[10] Makanyan man, tinaglus yang minuli. Karas na bale na, pepayaus na la ding kakaluguran na at pekisabian ne i Zeres a asawa na ing makiabe ya karela.0-[9] Masaya yang masayang minuli i Haman king aldong ita. Oneng mikapali ya buntuk inyang ikit ne ing Judiong i Mordecai king patyu ning palasyu. /[8] Ing aduan ku at pakisabing mayap kekayu ya iti: nung burian yu, agkatan da kayung pasibayu bukas, ikayu at i Haman ban mangan. .;[7] Pekibat nang Ester,-[6] Kabang miminum lang alak, nganang mengutang ning ari kang Ester, Atin kang buri kako? Sabian mu at ibie ku ing nanumang aduan mu.3,_[5] Sinabi na ning ari, Ausan ye ngeni mu rin i Haman ban matupad ing kayaduanan na ning Reyna Ester. Inya meging bisita neng Ester ing ari at i Haman king tuknangan na.&+E[4] Pekibat nang Ester, Nung malyari pu sana, Makamal a Ari, kukumbiran da kayu at i Haman ngening aldong iti ban mangan at minum king sidia ku para kekayu.*[3] Kitang ning ari, Nanu ing saria mu keti, Reyna Ester? Sabian mu ing kailangan mu at ibie ku agyang ing kapitna na ning kayarian ku. )[16] Meligalig ya ing ari at ding sablang talasuyu na. Gewa ra ing sablang agyu ra ban pasibayu yang mika male tau ing Reyna Ester.?(y[15] Milako ya male tau i Ester kaybat nang asabi iti.Z'-[14] Tune kayung pagmumulalan at mitmu yang ganaka ing lupa yu, O Makamal a Ari.8&i [13] Nganang Ester, Makamal a Ari, inyang lawen da kayu, balamu metung kayung anghel ning Dios king panakit ku. Inya mebigla ku uli na ning kakamal-kamalan ning panga-ari yu.%) [12] Tinas ne ning ari ing gintu nang setro at tigkilan ne kaniti i Ester king batal. Kaybat, inuma ne at ngana, Sabian mu kanaku ing buri mu. $; [11] Lumapit ka kanaku.g#G [10] Para karing karaniwan a tau la mu ding kautusan tamu; e ka mate king paglapit mu kanaku.K" [9] Ester, nanu ing buri mu? Asawa mu ku. E ka sukat mitatakutan. s~~~}}D|o|{Kzzyxx4wavvuottsssWrrqqpoo2nqm|llkkkxjjLihhph geffedddcZbbbDaan``G___^^c]]'\\)[ZYYYYXX-WVVcUUUTSS'RQQPPHNMMMLL&JJJ&IIKHGGG&FEDcCCBAAA;@??s>Y= u Itang lalaking inugse ra inyang malati ya at e ra buri ya ing meging pibuburian da at pagmumulalan. Alang kalupa ing karelang kau; e na kalupa ning kau da ring taung malinis a bie. Inyang aintindian da king ing karelang parusa para king ikakayap da ring kekang memalen, kanita da akilala king ita dapat mu, O Ginu.hI Midobli ing karelang kalungkutan at sinaingsing la kanitang aganaka da la ring bage mepalyari.H  Paraparehu lang migdusa ding atyu king malapit at king marayu.9k Berug mu la ding kekang memalen antimo nung makananung ing metung a tata babarugan ne ing anak na ban dinan mong babala. Oneng anting mabagsik a ari; inatulan mo ding kalaban.0Y Binili mu la king mabayat a kapagsubukan, at iti disiplina karelang magdalang lunus, ban abalu ra nung makananu mong pasakitan ding taung e mayap potang atulan mu la.;o oneng dininan mu lang labis-labis a danum king panaun a e ra asahan. Peintulut mu ing kumau la karin king disyerto ban ipatakman mu karela ing parusa mu karing karelang kalaban._7 Iti parusa karing kalaban a minie utus a paten la ding bingut da ring kekang memalen,^5 Lebug me ing ilug dang mamagus at gewa mung mabuluk ing danum kapamilatan ning daya.! Ing kasakitan a ginamit mu ban parusan la ding kalaban da ya ing migligtas karing kekang memalen king panaun ning karelang pamangailangan.lQ Minaus la keka, O Ginu, inyang kinau lang danum, at dininan mong danum a ibat king batung maragul.=~u Inarapan da la ring karelang kalaban at atabi da la.j}M Lekaran de ing disyerto at menalakad lang tolda karing lugal a alang bitasang taung manuknangan.n| W Pepagtagumpen na la ning Kabiasnan ding memalen na ning Israel king kapamilatan ning banal a propeta.|{q Biklat na la asbuk ning Kabiasnan ding pipi ban makapagsalita la, at mekapagsalita lang masalese pati ding bingut.2z] Inya kinua da ring taung matulid ing gamit da ring taung e mayap at migkanta lang kapurian king banal mung lagyu, O Ginu, at pepasalamatan da ing pamagligtas mu karela.Zy- Oneng linumud na la ding kalaban da at pidpad na la king pampang ding bangke ra.hxI Pitnubayan na la king pamandalakit da king Dagat a Malutu at linigtas king malalam nang danum.7wg Dininan na lang galal ding taung banal king karelang kasakitan. Pitnubayan na la king makapagmulalang pamaglakbe ra. Dininan na lang salilungan neng aldo at sulu neng bengi.3v_ Linub ya ing Kabiasnan king kaladua na ning metung karing talasuyu ning Dios. Inya tinalakad ya iting tau arap da ring pitatakutan a ari at pepalto yang dakal a milagru.u% Ing Kabiasnan ya naman ing minie kalayaan king metung a lahing alang kasalanan at banal. Linigtas na la ding memalen king bansang manalipit.(tI Kayabe ne king sukulan at e ne likuan angga king dininan neng upayang mipailalam ya king bie na ing metung a kayarian at gewang pamuntuk da ring taung king misan menalipit keting tau. Pepakit na king kalaraman mu ing simbung da, at kaybat binie na keting tau ing alang anggang dangalan.$sA Ing Kabiasnan ya naman ing meningat king metung a taung malinis a bie a pisali da ring kapatad na bilang ipus. Iningat ne ban e ya manabu king pamikasala.Sr Iningat ne karing kalaban na a manenayang sabat at makamate keting tau. Dininan neng tagumpe king mabayat a pamakilaban ban akilala na king ing kabanalan maygit yang mayupaya kesa king isanu mang bage.q% Inyang meriria la at buri dang kuanan ding taung matako ing pibandian na, ing Kabiasnan ya ing sinaup at lalu neng gewang mabandi iting tau.Bp} Ing Kabiasnan ya na naman ing miningat king metung a taung malinis a bie kanitang tatakasan na ing mikakalukung mua na ning kapatad na. Tinaid ne iting tau king matulid a dalan. Pepakit ne keting tau ing Kayarian ning Dios at dininan beluan karing bage banal. Gewa neng mabandi at matagumpe king sablang obra na.Vo% Oneng linigtas na la ning Kabiasnan ding talasuyu na a mibili king panganib.Fn E da sikasu ding tau karin ing Kabiasnan, inya e ra balu nung isanu ing mayap at ing e mayap. Paganaka na ning mesira karin ing kamulangan na ning karelang pamibiebie ban e tamu kalinguan.Rm Mayayakit la pa angga ngeni ding bakas da reting taung e mayap. Alang tutubu king gabun at babasuk ya. Mamunga la deng tanaman, oneng e la lululut at ating asias a asin a monumento na ning e meniwala.3l_ Ing Kabiasnan ya ing migligtas king metung a taung matulid a bie kanitang mamate la ding taung e mayap. Miligtas ya iting lalaki king api a sinilab karing Limang Siudad.k! Kanitang mebigu la ding bansa king e mayap dang balak, kilala ne ning Kabiasnan ing metung a taung malinis a bie at iningat ne ban e ya mikasala king akakit na ning Dios. Dininan neng sikanan ban apamintuan na la ding utus ning Dios lipat ning lugud na king anak na.:jm Uli na ning kasalanan a ita, limbug ya ing yatu, oneng linigtas neng pasibayu ning Kabiasnan. Pitnubayan ne ing metung a taung matulid a makasake king matbud a dutung a bangka.i- Oneng ating taung e mayap a likuan na ing Kabiasnan; king mua na sinira na ing sarili na king kapamilatan na ning pamakamate na king kapatad na.7hi at minie upaya ban pamahalan ing sablang bage. g ; Ing Kabiasnan ya ing meningat king minunang taung meubug king gabun, kanitang ya mung bukud melalang. Ing Kabiasnan ya ing migligtas king pamikasala na3f_ King anti kaniting paralan la mu mituntun ding tau king dalan a matulid, at mebiasa ketang katanggap-tanggap keka, at miligtas king kapamilatan na ning kekang Kabiasnan. e Ala metung mang mekabalu king kaburian mu subali mu nung dininan meng Kabiasnan at tinubud kapamilatan na ing banal mung espiritu.Fd Ala kaming aliwang arapat nune mu ing mamatulus karing bage keti king yatu; magkasakit kaming abalu mi la ding bage a makapaligid kekami. Ninu ngeni ing makaintindi karing bage atyu banua? c uling ding malalaso ming katawan abitan na keng pababa at iting katawan ming gabun pabayat ya king kaisipan ming mitmung pamalak.Ob E makagyu ing kaisipan ning tau at mapanganib la ding kekeng pamalak,ca? Ninung tau ing makabalu king kapagnasan ning Dios? Ninu mo ing makibalu king kaburian na?2`] Kanita ayatulan ku lang alang pamangabiran ding kekang memalen at maging karapatdapat ku king tronu nang tata ku. At maging katanggap-tanggap keka ing sablang dapat ku. _  Balu na at aintindian ing sablang bage. Patnubayan na ing sablang dapat ku, at ingatan na ku king kapamilatan na ning upaya na.:^m Ibat king kekang banua, manibat king kekang maligayang tronu, itubud me ing Kabiasnan ban pakiabayan na ku king kanakung daraptan, at ban ituru na kanaku itang babie tula keka.F] Atyu kayabe mu ing Kabiasnan at balu na ing kekang daraptan. Atyu ya inyang lelangan me ing yatu. Balu na nung nanu itang katanggap-tanggap keka, itang mayap at makayagpang karing utus mu.}\s Inutus mu kanaku ing gawang metung a Templo king banal mung bunduk, at metung a altar king Jerusalem, ing siudad a pinili mung kekang tuknangan. Iting Templo larawan ne nitang Templong atyu banua a sidia mu manibat na kanitang minunang panaun.i[K Pinili mu ku kesa karing aliwa ban maging ari na ning kekang balen at ukum da ring kekang anak.lZQ At agyang pang maging sakdal ya ing tau ala ya ring ulaga, nung ala yang Kabiasnan a manibat keka.1Y[ Ipus mu ku, anak na ku ning ipus mung babaing i ima ku; metung ku mung taung maina at makuyad mu ing bie ku. Ditak mu ing aintindian ku king Kautusan at king hustisia.lXQ Dinan mu ku sa king Kabiasnan a makalukluk king lele mung tronu at iyabe mu ku karing kekang anak.W Lelang me ban pamahalan ne king kabanalan at king katuliran ing mabilug a yatu, at ban ipatupad ing hustisia king mitmung katapatan.rV] King kapamilatan na ning kekang Kabiasnan lelangan me ing tau ban mamahala king sablang kekang lelangan.zU o O Dios da ring kakung makatua at malunusan a Ginu, king kapamilatan na ning amanu mu lelangan mu ing sabla-sabla.>TuMakanyan man, akilala ku king e ku sa tinggap ing Kabiasnan, nung e ne binie kanaku ning Dios. Balu ku king bukud mung ing Dios ya ing makaibie kanaku king Kabiasnan. Iti metung yang tanda ning beluan. Inya, king mitmung kataimtiman menalangin ku king Ginu at king mabilug kung pusu ngakung mekisabing mayap:;SoAtin na kung mayap a pangatau agyang inyang anak ku pa. Mapalad ku uling atin kung tinggap a mayap a kaladua o metung a masanting a pamikakatawan uli na ning tagle kung kayapan.R#ganap a tula ing luguran ya, alang kalupang pibandian ing daptan ing parapat na, pamanatul a alang pamangabiran ing pamakiabe king Kabiasnan, at babie karangalan ing makipagsalita kaniti. Inya inari ku king lub ku ing makisanmetung king Kabiasnan anting kakung asawa.]Q3Inya api-isip-isip ku king ing pamakisanmetung king Kabiasnan bie yang alang angga;7Ala yang aliwang maygit pakamalan ing Dios nune mu ding taung malugud king Kabiasnan.*=MAgyang magdili-dili ya, makanyan man agagawa na ing sablang bage. Agyang e ya mibabayu, makanyan man agagawa nang ibayu ing sablang bage. Manibat na kanitang minunang pamagumpisa ning lahi lulub ne karing kaladua da ring banal, at gagawan na la deting kakaluguran at propeta na ning Dios.<yYa ing aslag ning alang anggang sala, ing alang mantsang salamin ning dapat ning Dios, at ing larawan na ning kayapan.;3Ya ing pangisnawang ibat king upaya ning Dios; ing dalise at maslag a aslag a ibat king Mayupaya. Alang bage marinat a makapanagkat king Kabiasnan.:Mayan yang kimut ing Kabiasnan king isanu mang pangimut. At uling dalise ya atataglusan na at alalaganapan ing sablang bage.r9]Maganaka ya at kakaluguran de ring sablang tau. Apagsandalan ya at siguradu ya at ala yang kabalisan. Mayupaya ya at akakit na ing sabla. Atyu king isanu mang espiritu a biasa at dalise at atataglusan na ing nanumang maselan a bage.t8auling ing Kabiasnan, ing miyubug king sabla, ya ing mituru kanaku. Biasa ya at banal ing espiritu na ning Kabiasnan. Bukud yang metung ing kaniwan na, oneng pakilala ya king dakal a paralan. E ya megawa king bage material at malaya yang munta keta at karin. Malino ya, malinis, matatag, at e ya malyaring manyira. Malugud ya king mayap, mataram ya, at e asambut.P7Abalu ku la ding bage pikabaluan na at ding bage a ala pang maki balu,6Abalu ku munaman king Kabiasnan ing kaniwan da ring aliwang mabibie lelangan, ing ugali da reng malyap a animal, ing sikanan na ning angin, ing pamisip ning tau, ding miyayaliwang tanaman, at ing pamanggamit karing yamut da bilang panulu king sakit.J5 ing kimut ding batuin at ing pamituki da ring bilang ding banua.4)nung makananu mung abalu ing oras mabalu ya king kapamilatan na ning kimut ning aldo at ding miyayaliwang panaun antimo ing kauran at kaleldo;3Ya ing minie kanaku king tune beluan tungkul king upaya ning naturalesa, ing sangkap ning sablang makalto at ing kaayusan keti king yatu; 2Makapailalam ta ngan king upaya na ning Dios, antimo ing sarili tamu, ding amanu tamu, ing sablang kekatamung beluan ampon kagiwan.[1/Paintulut na sa ning Dios king ing pamisip ku maging karapatdapat ya king abalu ku king Kabiasnan, at magsalita ku agpang king kaburian na. Ing Dios ya ing patnube ning Kabiasnan at ya ing sasaup karing biasa.70gAlang makagisan king pibandian ning Kabiasnan. Gamitan yu iting pibandian ning Kabiasnan at maging kakaluguran na kayu ning Dios. Ikatula na ing mabiasa kayu king tuturu na.t/a Taimtim keng buring abalu ing Kabiasnan. Ngeni matula keng idake karing aliwa ing abalu ku king Kabiasnan.. Masaya ku uling binie na ngan iti kanaku ning Kabiasnan. E ku kapilan man asahan king ing Kabiasnan ya pala ing panibatan na niti ngan. - Inyang datang kanaku ing Kabiasnan, dinatang munaman kanaku ing sablang mayap a bage. Ya ing minie king alang kaparang pibandian.,# Pakamalan keng maygit king masikan a pamikakatawan ampon sintingan. Maslag ya at e ya bitasang kukupas at mas buri ke king isanu mang sala.+/ Maygit ya king isanu mang mal a alahas; pati ing sablang gintu keti king mabilug a yatu mengari mung kasakmal a balas at ing pilak antimong pila.l*QMaygit keng pepakamalan kesa king tronu at setro. E ne malyaring igitan ning isanu mang pibandian.})sUling balu ku king tau ku mu, menalangin ku at midinan kung beluan. Dinatang ya kanaku ing espiritu ning Kabiasnan.t(aMetung ya mung dalan ing dalanan ding tau king paniatang da at metung ya naman potang mako la keting yatu.5'eMakanyan la ngan megumpisa ding sablang ari."&?Milampinan ku at meingat.R%Inyang mibait ku, mengisnawa ku naman king angin a pangisnawanan da ring tau. Kinera da ku king gabun a tatalpakan da at ing minunang meramdam kanaku ya naman ing kiak da ring sablang anak a mibabait.F$Ibat ku king bini nang tata ku a mitanam king ebun nang ima ku king uli na ning malugud dang pamisiping. Kilub ding siam a bulan meubug ya ing katawan ku king uli na ning daya nang ima ku. # Atin kung kamatayan anti ding aliwang tau. Ibat ku king minunang tau a megawa king gabun. Midinan kung laman king atian nang ima ku.^"5Uli na niti, magkapilit kayung abalu yu ing ituru ku kekayu at pakinabangnan yu iti.!'Atyu king keraklan da ring taung biasa ing dalan ning pangaligtas ning yatu, at ing biasang ari ya ing munie kapanatagan karing sasakupan na.^ 5Alang diria iting sabian ku uling e malyaring makapiyabe ing diria at ing Kabiasnan.U#Sabian ku kekayu nung nanu ing Kabiasnan at nung makananu yang linto. Ala kung isalikut kekayu. Panuyatan ku ing pegumpisan na at iladlad ku karing sabla ing beluan. Ala kung lakton a dake ning katutuan.%Uli na niti, ikong mamahala karing bansa, nung paulagan yu lang tronu yu at setro, galangan yu ing Kabiasnan ban mag-ari kayung alang angga.]3Isadia na ka ning pamagnasa king Kabiasnan para pamahalan ya ing metung a kayarian.GAt ilapit na kang malapit king Dios ning bie alang kapupusan.)Ing pamaglugud king Kabiasnan ya ing pamamintu karing kautusan; ing pamamintu karing kautusan na ya ing kasiguraduan king bie alang kapupusan.Ing pamagumpisa na ning Kabiasnan ya ing tune kapagnasan a bisa kang mabiasa. Ing pamagnasa king Kabiasnan pamaglugud na king kabiasnan. uling panintunan na la detang karapatdapat, at akit na ka nu ka man karin. Maganaka ya at akayabe me king nanumang kekang isipan.eCMika Kabiasnan kang agad kabud pinsinan me. Nung panintunan me, mika kapanatagan ka pamisipiKMigising kang maranun ban panintunan me at akit meng agad uling atyu manenaya arap mung pasbul.8k Papakit yang agad karetang magnasang Kabiasnan.kO Saslag yang maslag ing Kabiasnan at e ya kukupas kapilan man. Akit de retang malugud at manintun.gG Uli na niti, pakamalan yu la at pakaingatan deting kanakung aral at lubus kayung mipabiasnan.9k Banal la deting bage at nung gamitan yu la king paralan a banal, maging banal kayu. Nung abalu yu la deting aral, malyari yung adipensa ing sarili yu king Aldo ning Pamanukum.hI O mayupayang ari, para kekayu ya iting susulat ku ban kanita mabiasa kayu at e kayu magkamali.LMu pin, maging maigpit ya pamanatul karing dapat da ring pamuntuk.4aUling e ya tatakut kenu man ing Ginu ding sabla, nu ya man iti karangal. Ya mismu ing maki kaburian, maging malati la o maragul a kabilian, paraparehu ing lawe na karela.}sMapalyaring lunusan na la at patawaran ding taung karaniwan, oneng maging mabayat ing parusa da ring tatalan upaya.{kanita bigla yang datang at parusan na kayung alang kapara. Makatalaga ing mabagsik a kayatulan karetang tatalan upaya.L Manungkulan kayu king uli na ning Dios at ning kayarian na. At nung ing kekayung pamanungkulan e makatuliran, nung e yu patupad ing kautusan, nung e kayu mibiebie agpang king kaburian ning Dios,! ;Ibat king Ginu ing kekong upaya; binie na ning Kakataskatasan ing kekong pamag-ari. Ya ing sumuri king kekong dapat at sumiasat king kekong pilubluban.a ;Makiramdam kayu, ikong pamuntuk ding dakal, ikong magmaragul king dakal kayu sasakupan.  Ikong sablang ari makiramdam kayu at paki-intindian iti; ikong sablang manimuna ning yatu, pakiramdaman yu ing sasabian ku.0 YIbalugse na la ning masikan a angin at mikalat lang anti ing are. Ing kaguluan ya ing sumira king yatu at mibagsak la ding kapamahalan uli na ning dapat dang e mayap.+Pauran yang mangaragul a tipak a yelu karing kalaban na, sapulan na la ning masikan nang alun ning dagat, at panyud na la ning maragul a albug.Dugpa la ding mataram a kildap king pupuntiryan na, anti waring ing Ginu gewa neng pana ing makapal a biga at bubugnus na lang paslu na.Itais na ing mua na ban gamitan anting tabak at pakiabayan ne ning puersa ning naturalesa ban labanan la ding mangmang a sasalangsang.,Sat ing kabanalan ya ing kalasag na.J Ing katuliran ya ing baluti na at ing helmet na ya ing hustisia,'Lusuban na la ding kalaban na angga king magisan la ngan at gamitan ne ing meto lelangan bilang sandata na ban parusan na la ding kalaban na.a;Dinan na lang maningning a korona at makislap a diadema. Ingatan na la karing takde na.yOneng ding taung matulid mie la king kapilan pa man. Dinan na lang galal ning Ginu; ingatan na la ning Kakataskatasan.pYMengari ya ing kapanayan da ring taung e mayap king are a simbulat na ning bagyu o king bula ning danum a sepulan na ning alun o ning asuk a tatange na ning angin. Anti ya wari king taung dinalo metung mung aldo at kaybat meko ne.<q Makanyan munaman ing mapapalyari kekatamu. Mibait tamu at kaybat mate tamu. Ala tamung nanumang likuan a bakas ning kayapan. Ing kekatamung e ustung depat ya ing sinira kekatamu.~7 Potang ibugnus ya ing paslu king pana at mikawani ing angin a dalanan na papunta king pupuntirya na, ala ka munamang akit a bakas na king delanan na.a}; Susulapo ya king banua ing ayup, oneng ala kang akit a bakas na king delanan na. Susulapo yang mabilis king kapamilatan da ring pakpak nang babagse king angin, oneng ala yang lalakuan a bakas na king pamanyulapo na.Y|+ Anti ya king barku a maglayag a alang lalakuan a bakas king delanan nang dagat.g{G Anti ing anino mewala ngan iti, anti king balita a kekang dimdam at kaybat kekang akalinguan.zIti ing meging bunga na ning kekatamung kapalaluan at pati na ing pagmaragul tamung pibandian a alang binungang mayap para kekatamu.-ySMas buri ta pa ing durut-durutan ta la ding mapaling disyerto kesa king dalanan ya ing dalan a tiru ning Ginu. Inya naman miras tamu king panganib at king kasiran. x Itamu ing linisia king dalan ning katutuan. E tamu mibiebie king aslag ning katuliran; e tamu bitasang miyaslagan king sala na.Vw%Ngeni metung ya karing binilang nang anak ning Dios at kayabe de ring banal.=vsIti ya ing taung gewa tamung pikaylian. Bala tamu ing sira ya buntuk; itamu pala ing sira buntuk! Bala tamu kamulangan ing ikit tamung bie na at e ta ya perangalan inyang mete ya.}usSisian da kanita ing depat da; sabian da king metung at metung kabang sasaingsing la at singap-singap a pangisnawa:wtgMangapamulala la at galgal king takut kabud akit de uling e ra abut isipan ing miligtas ya ing taung matulid.s King aldong ita, talakad yang alang takut ing taung matulid arapan da ring menalipusta king bie na at pepayalang ulaga karing dapat na.-rSMitakutan la king Aldo ning Pamanukum uling tunggal-tunggal lang mabilang ding kasalanan da. Ing depat dang pamanialangsang king kautusan ya ing mangondena karela.&qEIyugse na la ning Ginu king gabun at mapipi la. Mangari la karing bale a meugun a pundasyun; mibagsak la at malasak. Misakitan la at makalinguan karing tau.NpWa, kaylian da ing kamatayan na ning taung biasa, oneng e lumuat ila ding kailian na ning Ginu. E la miparangalan potang mate la. Masumami la at mainsultu king kapilan pa man libutad da ring mete.oMapalyaring akit da ring taung e mayap ing kamatayan da ring biasa, oneng e ra aintindian king iti paralan na ning Ginu ban maingat la.mnSAgyang pang mete na la at ala ding taung matulid, pamakarinayan da la pa mu rin ding taung likuan dang mabibie king e ustung paralan. King ketuan da ring taung e mayap mangapakarine la karing kayanakan a miras king pangasakdal.Ym+king maganaka ya ing Dios at malunusan karing taung pinili na at ingatan na la.1l[Metula ya ing Dios kang Enoc, inya memalagua neng leko keting e mayap a yatu. Balu ding tau ing paglako na, oneng iti e ra aintindian ni mekapagaral kaniting mepalyarixki King makuyad mung panaun ikua nang kimtan Enoc ing kabanalan a e ra disan ding dakal agyang makaba ing bie ra.Gj Balu tamu king bubulagan na la ning e mayap ding tau ban e ra akit ing katutuan at ing kayapan. Malilinlang la deng taung alang malit neng ing karelang isipan ya ing sarili dang kapagnasan.Ti! ban ing kaisipan na at kaladua e la miyawa king e mayap at king kalaraman.Ph Kanitang misan a panaun ating metung a taung mibiebie kalugud-lugud king Dios at kaluguran ne ning Dios. Enoc ing lagyu na. Kabang mabibie ya libutad da ring taung makasalanan, kinua na ne ning DioskgO Ing kabiasnan at ing katuliran ila ding tanda na ning ketuan a isip a kakambal ning matuang idad.bf=Uling aliwa naman ing makabang bie o ing dakal a banua ing panyukad king marangal a bie.ae;Oneng makatagpu lang kapasnawan ding taung matulid agyang pang anak la pamu mete na la.d-Potang datang na ing Aldo ning Pamanukum deting anak a bunga na ning pamakipangatawan magtestigu lang laban karing kasalanan da ring pengari da.RcMapakli la sanga bayu la dagul; e la lululut a bunga at ala lang kwenta.b Anti la karing tanaman a mababo uyat. Agad lang tumubu oneng e la magluat uling agad lang mibubual potang mitiupan lang angin. 5~~"}}||e{gzzsyy(xxwdv\uutssjr}qpqp|p)oonbn ml}kkjFiwhhg]feedcba``.__^]]\[ZYYEXX)WW)V UgTT*StSR[QWPOONNM\LLKkJJIHH3GbFEDCCBBj=k<<;d::,99%8o87666!5p44E3221g0/..-,++r**!)?((0''.&&`%$##m"j!!? #=D1C^|NgUI[P|l~7 F < , : ] !C{Kapahamakan ing makapanaya karetang milako na kapanayan. Nanu ing daptan da potang datang ne ing Ginu ban ukuman na la?kO Kapahamakan ing makapanaya karetang maina lub; ala lang kasalpantayanan, inya ala lang talaingat.kO Oneng makalunus la detang maina lub at mangalambut a gamat, detang makasalanan a adua pilubluban.uc Maganaka ya at malunusan ing Ginu; patawaran na la ding kasalanan tamu at liligtas na katamu king panganib.z~m Ganakan yu itang mepalyari karing makatua tamu. Atin kayung balu a mebigu karing migtiwala king Gino? Atin ne waring pepaburen ing Ginu karetang tatakut at gagalang king kadiosan na? Ninu na mo ing minaus king Ginu at kaybat e ne pekibatan?x}i Ikong sablang tatakut king Ginu, asahan yu la ding mayap a bage antimo ing lunus na at ing alang anggang tula.f|EIkong sablang tatakut king Ginu, manalig kayu king Ginu, at siguradung tanggap kayung ablas.{Ikong sablang tatakut king Ginu, panayan yeng ipakit na kekayu ing lunus na. E kayu lalaut king Ginu ban e kayu madisgrasya.uzcManalig ka king Ginu at saupan na ka. Tuntunan me ing dalan a tiru na at e ka milalako kapanayan king Ginu.iyKKing api ya masusubuk ing gintu, at masusubuk ne man ing pangatau king ornu ning pamanalipusta.ixKTanggapan mu ing nanumang malilyari king bie mu. Maging mapibabata ka sa neng mayayalipusta ka.Uw#Manatili ka king Ginu; e me sa kakalinguan at mibendisyunan ka king bie mu.]v3Maging tapat ka sa at e pabayubayu isip. Magtahimik ka neng daratang ing kasakitan.iu MAnak ko, nung bisa kang sumuyu king Ginu kailangan ing makasadia kang dumalan king kapagsubukan.t 'E me tatas ing sarili mu, uling pota mibagsak ka at mipakarine. Ibulalag na ning Ginu ing lihim a sasalikut mu at pamakarine na ka arapan da ring dakal a tau king sinagoga, uling e ka dinatang karin a maki kagalangan king Ginu, nune mitmu yang pamagkunwari ing pusu mu.Es Mingat ka king pamagsalita mu at e ka magkunwari karing tau.Nr E mu lalako ing takut mu king Ginu; samban me king mabilug mung pusu.dq CKabiasnan at beluan ing takut king Ginu. Tutula ya ing Ginu king katapatan at kapakumbaban.p Nung bisa kang mabiasa kailangan ing pamintuan mu la ding utus ning Ginu, at ya naman dinan na kang labis-labis a Kabiasnan.'o IIng Kabiasnan ya ing talaingat karing mayap a aral a babie da ring kasebian, oneng pawang kalapastanganan ing balu da ring makasalanan tungkul king kabanalan.`n ;E ka magsalita nung e pa oras, at mapuri ka uli na ning ulaga ning kekang pamanaguanta.Km Manaya ka at mibata at kaybat tumula ka uling menaya ka at mibata.Ol E makatuliran ing mua kang alang sangkan; idala na ka mu king kasiran.k  Xj +Ing takut king Ginu ya ing yamut ning Kabiasnan; ding sanga na bie lang makaba.xi kAnti ing patak ning uran, babie yang beluan at pamanalastas, at parangalan na la detang pailalam king upaya na.qh ]Ing takut king Ginu ya ing korona ning Kabiasnan a maniampagang kapayapan, at masanting a pamikakatawan.Cg katmuan ne ing kekang bale at kamalig karing mayap a bage._f 9Ing takut king Ginu ya ing ganap a Kabiasnan; pakabsian na ka karing mayap nang bunga,e Menuknangan ne ing Kabiasnan manibat na kanitang minuna, at ding anak a mibait karing daratang a panaun manalig la king Ginu. d Ing takut king Ginu ya ing mumunang lakbang ban kamtan ing Kabiasnan. Miyabie na ing Kabiasnan karetang tapat bayu la pa mipanganak.zc o At king katataulian ning bie mu ing sabla maging mayubu. Bendisyunan na ka ning Ginu king aldo ning kamatayan mu.nb W Ing takut king Ginu ya ing babie tula king pusu; keka munie yang tula at ligaya ampon makabang inawa.^a 7 Ing maki takut king Ginu ya ing dangalan na; tula at ligaya ing mikorona king bie na.o` Y Minie yang Kabiasnan king metung at metung, oneng labis-labis ing binie na karetang lulugud king Ginu._ ! Ing Ginu ya ing linalang king Kabiasnan; ikit na at kilala na ing ulaga na, inya tigtug na ing sablang Kabiasnan king sabla nang lelangan.r^ _Atin mung bukud metung a biasa, at sukat tamung talakad arap ning tronu nang luklukan a ating kagalangan.]  h\ KKaninu mipasiag ing penibatan ning Kabiasnan? Ninu ing makaintindi karing malalam nang paralan?[  TZ #Atyu ne ing Kabiasnan bayu melalang ing sabla, at pati na ing pamanalastas.5Y eNinu ing makasukad king katas ning banua? Ninu ing makasukad king lualas ning yatu? Ninu ing makataruk king lalam ning dagat? Ninu ing makasaliksik pakibat kareting kutang?X Ninu mo ing makabilang king patak ning uran o king balas ning pampang? Ninu ing makabilang karing aldo ning alang kapupusan?YW /Ibat ngan king Ginu ing sablang kabiasnan, at atyu king Dios king kapilan pa man.VGinu, king heganaganang bage gewa mu lang maragul at marangal ding kekang memalen. E mo bitasang pepaburen nu mang lugal ampon panaun.U!Makanyan man e na asilab ning api agyang ing mayan masilab a milapit o alaso ing pamangan ibat banua a karaniwan malalaso antimo ing yelu._T7Mitatau ing api agyang king danum at mewala ing upaya na ning danum a patdan ing api.{SoDing animal a manuknangan king bansa maging animal na la ning danuman, at ding king danuman sasaka la king gabun./RWMilibe-libe la ding bage elemento, kalupa ning mibabayu ya sunis ing alpa agyang e ya mibayu ing nota ding kwerdas na. Iti malino mayayakit karing bage mangapalyari.%QCMebulag la naman a kalupa da retang taung minta king pasbul nang Lot. Kakapkapan da ing karelang daralanan inyang meging madalumdum ing makapaligid karela.P}Oneng deting tau tinggap da la at pigpiestan da la at tinggap kalupa da, at kaybat pepasakitan da lang mitmung bigsikan.MOMiparusan ya ing isanu mang bansang e bisang tanggap karing dayuan.N)Ating bansang e tinanggap karing taung ibat karing aliwang bansa, oneng maygit lang e mayap deti. Inipus da la ring bisita dang sinaup karela.EM Oneng mirinan lang babala ding taung e mayap tungkul king dugpang parusa karela. Karapatdapat mu ing parusan la uli na ning e ustung depat da. Sobra ing sama ra karing mekipamalen karela.EL Linto lang ibat king sumangid ning dagat ding dakal a pugu. K  Kaybat na nita, inyang buri da ing maniaman a pamangan ban uluan ing danup da, ikit da la ring aliwang ayup a kanita da pa ikit.GJ Agaganaka ra ing delanan dang bie inyang ipus la king bansang likuan da; linto la king gabun ding niknik lugal king lunto la ding baka, at linto la ding tugak lugal king lunto la ding asan.I+ Anti la karing kabayung atyu karing madikut a pastulan; mengari lang tupang lulundag king tula at pupuri la keka, O Ginu, uling linigtas mu la.jHMMekadalakit la ding kekang memalen a kekang ingatan kaybat dang ikit ing milagrung kekang depat.^G5Lilungan ne ning anino ning biga ing karelang kampu, misagsag ing danum, at linto ing malanging gabun. Linto ya ing metung a kapatagan a ating berding dikut libutad ning Dagat a Malutu ban mayan lang makadalakit.uFcMibayu ya itsura ing meto sikluban king uli na ning kekang utus ban e la numanu balang ding kekang memalen.{EoAtagpuan da ing alang kalupang kamatayan kabang susundu da ring kekang memalen ing makapagmulalang pamaglakbe ra.D)Ing kapahamakan a mangaintulid karela ya ing mitulak karela ban daptan da ita. Akalinguan da iting milyari ban maging ganap ing parusa karela.+COKabang malungkut la ding tau Ehipto karing kutkutan da ring mal king bie ra, inari da king lub da ing tagalan da la ring Israelita a ngeni tinuring dang tatakas.hBIBalu mu king peintulutan da lang meko malalagua ding kekang memalen, oneng kaybat tegal da la. A Oneng alang tuknang dang panamdaman ding taung e mayap ing alang lunus mung mua, uling balu mu na ing daptan da bayu ra depatan.@)Tatakut ya kareti ing Anghel ning Kamatayan at tinuknang ya. Makagyu ne itang kapurit a sibukan a ita ban tuknang ing kekang mikakalukung mua.~?uMakalarawan ya ing mabilug a yatu king makaba nang balabal. Makadukit la karing apat a hilerang batu ding kapigaganakan ding karelang makatua at atyu ing kekang kamalan king diadema at makabili ya king kanuan na king kapamilatan na ning turban.w>gMemilatan ya inyang mitambak la ding mete, memilatan ya at mepigil ing mua ning Dios. At tinuknang ing salut.5=cMigtagumpe ya king pangawakasan na ning mapait a salut; e king kapamilatan na ning sikanan nune king pamanalangin at pamamanggit karing pangaku mu karing karelang makatua.<<qMetung yang taung alang kasalanan ing migligtas karela king panaun a ita. Depat na ing sukat marapat bilang pari. Menalangin ya at dinuluk yang insenso. Matatag yang tinalakad arap ning kekang mikakalukung mua at dininan nang kawakasan ing kasakitan. King depat nang iti pepatunayan na king ya talasuyu me.y;kDelanan da munaman ing kamatayan ding taung matulid king paglakbe da king disyerto, oneng ing mua mu e migluat.`:9Pepauna na na iti karela ning karelang apaninap ban abalu da ing sangkan bayu la mete.f9EMisusumangid lang mibubulang ding mamamate at sasabian da ing sangkan nung inya mamamate la.^85King penandit a ita, menakit lang makatakut a lupa ding tau at mikatmuan lang takut.7/Darala ne ing mataram a panabak at ing utus mu. Tinalakad ya; susukdul ya king banua ing buntuk na at kitmuan neng kamatayan ing mabilug a bansa.%6CKabudabud dinatang ing mayupaya mung amanu a ibat king kekang mal a trono king banua, at anti ing mabagsik a sundalus minta ya libutad na ning bansang ita.a5;Milabas ya ing kapitna na ning kapitangan ning bengi at tahimik ampon payapa ing sabla.]43 E la kasi minie pansin karing babala; ing penaligan da ya ing upaya ning karelang salamangka. Oneng inyang mete no ding anak dang lalaking pangane, kanita da akilala king anak ne ning Dios ing balen ning Israel.?3w Paraparehu lang kematen anak. Tutu lang dakal ding mete. Ditak la mu ding mitagan karela at e do agyung ikutkut ding mete. King ditak mung penandit mete la ding pamakalan dang anak.2  Miparusan ya ing ipus nung makananu yang miparusan ing panginuan. Makanyan munaman ing miras king ari at king karaniwan a tau.e1C Oneng meramdam nu man karin ing tangis da ring karelang kalaban uling mete la ding anak da.0 Lihim lang minie ain-sakripisyu ding tapat a lalaki na niting mayap a bansa. Pikayari da ngan ing mamintu la karing utus ning Dios at miyabe-abe la busal ning kasakitan at ning kanawan. Kanita pa kakanta da na la detang matuang kanta ning kapurian keka.&/EItang paralan a depat mu ban parusan la ding kekang kalaban ya naman ing ginamit mu king pamaniaus kekami ban dinan mu kami king kekang maligayang dangalan.m.SBalu da ring kekang memalen king iligtas mu la ding taung matulid at parusan ding karelang kalaban.--Sinabi mu nang minuna karing makatua mi ing mapalyari king benging ita ban tumula la at sikan a lub king pangatuparan da ring pangaku mu karela.Z,-Pete da la ring bingut da ring kekang memalen, oneng ating metung a miligtas. Inya pete mu la naman ding karelang bingut, at gisan pete ding karelang dakal a sundalus king kapamilatan na ning maragul a albug.++Oneng ding kalaban dang e mipaintulutan manakit king sala mangaintulid karela ing maging bihag na la ning karalumduman, uling gewa da lang bihag ding kekang memalen. At uli da ring kekang memalen sinlag ya ing alang anggang sala na ning Kautusan a miyabie king meto yatu.C*Kanita pitnubayan mu la ding kekang memalen king pamunta da king bansang e ra balu. Pitnubayan mu la king kapamilatan na ning asias a api a balamu aldo a maslag, oneng e naman manyilab.,)QPasalamat la ding kalaban da uling agyang diptanan da lang e mayap e no man minablas karelang e mayap. Inya meniawad lang tawad king depat dang pamakipate karela.`( ;Oneng para king kekang memalen a banal saslag yang masala ing kekang sala. Dimdam da ring karelang kalaban ing siwala da, oneng e ro akakit. Mariria la king mayap dang kapalaran ding kekang memalen a e magkakasakit.Z'-Bukud mung ding taung deta ilang makabalut kaniting madalumdum a bengi. Larawan ne ning madalumdum a kamatayan ing manenaya karela. Oneng lalu yang mabayat ing pusan a karelang daralan kesa king karalumduman.e&CE ne man mayayabala ing mabilug a yatu king sadia nang daraptan libutad ning maslag a aldo.(%Io king inge da ring batung mananabu o king inge da ring e mayayakit a melalang a pupulayi o ding gagaleung a malyap a animal o ing kabling ibat karing bunduk.z$mPitatakutan da ing tiup ning angin o pasiuk ding ayup a atyu karing sanga da ring tanaman o king danum a mamagus,#QMebihag la ding ortelanu, ding pastul, at ding magobra king marangle king metung mung kapalaran at migapus la king tanikalang e mayayakit busal ning karalumduman.e"CBigla na lang mibual at e la mekakalabius king tanikala na ning takut a makapaluput karela.e!CTatagal la karela ding balamu multu at e la makakimut king takut a biglang dinatang karela.1 [Oneng king kapitangan ning bengi balisa lang matudtud deting tau agyang ala yang upaya karela ing dalumdum uling ibat ya iti king alang upayang tuknangan da ring mete.iK Neng e ka lubus manalig king isip, kanita luban na ka ning takut a pasari na ning kamangmangan.U# Ing takut ya ing bunga na ning e pamangamit king saup a babie na ning isip.1[ Tune atyu king e mayap a tau ing takut, ya mismu ing babie kayatulan king sarili na. Ya naman neng misan ing susukilkil king konsiensia na at pasari king kasakitan na.s_ Mete lang gagalgal king takut at e la bisang mibuklat a mata, oneng e ra no man apiak ding karelang mata.  Agyang alang bage sukat pitakutan, makanyan man gagalgal la king takut agyang king kaluskus da ring galagalang animal at ubingan.$APigmaragul da king atabi da ing takut at ing kabalisan da ring taung magugulu isip, oneng ngeni ila mismu ding menamdaman king takut a e naman tune takut.  Mewalang kabaldugan ing pamaglinlang a bunga na ning karelang pamagsalamangka at antimu rin ing karelang pagmaragul a kabiasnan.4aIng bukud mung babie sala karela ya itang makatakut a api a e na sinindian ning tau, at king karelang takut maniwala la king ing yatu e ya mayap, agpang ketang isipan da.{E na la agyung dinan sala ning nanumang api, at ala lang akarapat ding masalang batuin ban itabi ing makamate dalumdum.CAgyang pang makasalikut la king madalumdum luluban na la mu rin ning maragul a takut, uling makapadurut la king makapangilabut a inge a kakabling at akakit da la ring makatakut a multu.zmBala ra king alang makibalu karing makasalikut dang kasalanan at isipan da king makapampan la king matuling nang tabing ning pamangalinguan, oneng ngeni gagalgal la king takut, balisa la, at magugulu la isip karing balamu multung akakit da.wgKanitang isipan da ring taung alang pansin king kautusan king atyu ya king upaya da ing balen mung banal, ila mismu ding bihag na ning karalumduman ning kabengian. Makakulung la kilub dang bale at makawale la king alang angga mung ingat.  Makapagmulala la, O Ginu, at masakit lang pakaintindian ding kekang kayatulan. Uli na niti, malilili la detang e mekapagaral kareti.wgOneng malasong anting yelu ing kapanayan na ning taung alang pasalamat at magus anti ing danum a e magagamit.!;Milyari iti ban ituru mu kekami king sukat keng mibangun bayu ya sunlag ing aldo ban munie kapasalamatan keka, at manalangin kabang saslag ya ing aldo.W'Melaso king mumuna nang aslag ning aldo itang pamangan a e na alaso ning api.CIti ngan milyari, O Ginu, ban ipayabut mu karing memalen mung pakamalan king e la bukud mabibie karing karelang tanaman. Ing kekang amanu ya ing babie bie karetang sablang manalig keka.wAtin yang miyayaliwang itsura ing meto lelangan ban ipakit mu nung makananu mu lang ingatan ding sablang mamaus keka.\ 1Ika ing linalang king meto sikluban; makapailalam ya king kekang upaya. Gagamitan na ning meto lelangan ing upaya na ban parusan la ding taung e mayap. Oneng maging banayad ya at maganaka karetang manalig keka.R ya mu rin ing api a milako upaya ban atin lang apangan ding mayap a tau.` 9Sukat sanang malaso anting yelu, oneng e melaso agyang pang ilutu king api. Kaniti mu pepakilala king balen mu king ing api a minyilab king pupul da ring karelang kalaban kabang masikan mababaldug ing uran at lipatS King kapamilatan na niti pepakit mu nung nu anti karagul ing pamaningat mu karing kekang anak. Aburi da ngan itang pamangan a ita, uling maging maniaman ing lasa na agpang ketang buri na ning mamangan. !Oneng e la mirasnan kaniting kasakitan ding memalen mu, nune dininan mu la king pamangan da ring anghel. Ibat banua, dininan mu lang pamangan a e na kailangan ilutu pa; makasadia nang kanan. Iti pamangan a babie tula king metung at metung agyang nanu ing panlasa na.Oneng king aliwang situasyun lalung milablab ing api king makapadurut a danum ban siran na ing pupul king marangle da ring makasalanan.LKing metung a pamikatagun mitda ing api ban e na la paten ding tinubud nang animal a mamarusa karing taung e mayap. Kailangan dang akilala deting tau ing tutukian na la ning parusa na ning Dios.>uIng makapagmulalang bage ya iti: ing danum a pamatda king api lalu nang pepalablaban iti. Makilaban la ding sablang puersa ning meto lelangan ban idipensa da la ring taung matulid.eCLawan mu la detang taung e mayap a detae ra ka buring kilalanan Dios. Uli na niti, perusan mu la king kapamilatan na ning kekang maragul a upaya. Berug mu la karing masikan a bagyu at uran-lipat, at megisan la king api.6gAla metung mang makaligtas king kekang gamat.<qMapalyaring ing metung a taung e mayap makamate yang kalupa nang tau, oneng e ne malyaring abalik a bie ing pete na o iligtas ing kaladuang makasukul king tuknangan da ring mete.  Ika ing ating upaya king bie at king kamatayan; ika ing makadala king tau king kamatayan at ika mu rin ing makabalik king bie na.7 Alang panulu o tatapal o panguskus ing mekapakayap karela. Ing pepakayap karela, O Ginu, ya ing kekang amanu; ing amanung pakayap karing sablang tau.7g Metuktuk lang ubingan ban kanita aganaka da la ring kekang kautusan, at agad mu lang linigtas ban e la mangalinguan keka at ban pakinabangnan da ing mayap mung dapat karela.  Oneng e la ninanu balang ding kekang memalen pati karing kamandagan a ubingan uling atin kang lunus, at segipan mu la ampon inulu.&~E Mete la ding kalaban mi king ket da ring durun ampon lango at alang nanumang makapakayap karela, uling mangaintulid lang miparusan king kapamilatan da reti.w}gKing pamaniapat mu kaniti pepakit mu karing kalaban mi king ika ing magligtas king tau king nanumang e mayap. |Kumayap ya nung lawan ne ning metuktuk king ubingan, e ketang ikit na, nune king kapamilatan mu, ing magligtas king meto ketawan.X{)Metung ya mung babala karela itang makuyad a kasakitan a ita. E miglambat dininan mong metung a tanda ning kaligtasan. Iti ya ing tangsung ubingan a munie paganaka king aduan na karela ning kekang Kautusan.6zeInyang ding makatakut at mabagsik a kamandagan a ubingan lisuban da la at pete ding kekang memalen, e migluat ing mua mu at milako, at e mu peintulut ing magisan lang mate.(yIKailangan lang dumalan maragul a kasakitan ding manalipit king kekang balayan ban akit da ring memalen mu nung makananu mu lang pasakitan ding kekang kalaban.xwDepat mu ngan iti ban kanita e la makapangan ding tau Ehipto, neng danupan la uli da ring pepadala mung makasumaming animal. Oneng meranup la mu ding memalen mu king sinaguli mung panaun, at kaybat na nita mengan la king pekamaniaman a pamangan.#w?Oneng ika, Ginu, e mo perusan ding memalen mu, bagkus pepakit kang ganaka karela at pepadalan mu lang pugu ban mika maniaman lang pamangan at kumabsi la.mv UUli na niti, tinanggap lang karampatan a parusa king kapamilatan da ring pulupulutung a ayup-ayupan.1u[Ala la mang bitasang leguan deting animal at ala metung mang maki buri karela. Melaktawan la king Dios kanitang petunayan na at binendisyunan na ing sablang lelang na.mtSDing taung anti kareti sasamban da la ring makasumaming animal at pati na ding alang bitasang isip.GsTau ya mu at ating kamatayan, at ala lang pangisnawa ding gagawan da ring gamat na. Maygit ya kesa king larawan a sasamban na. Ya mabie ya, oneng ding sasamban na e la mika bie kapilan man.!r;Ing tau ya ing ginawa kareti, at itang menandam pangisnawa na ya ing miyubug karela. Ala metung mang tau a ating upayang gawang dios a kalupa ning tau.q'Bala da king dios la ding sabla rang larawan agyang atin lang mata ding larawan makanyan man e la manakit; atin lang arung, oneng e la mangisnawa; atin lang balugbug, oneng e la makaramdam; atin lang taliri, oneng e la makatagkil; atin lang bitis, oneng e la makalakad.p Oneng ding lalung mangmang pa kesa karing anak a alang kabalu-balu ila ding kalaban a manggipit karing kekang memalen, O Ginu.ooW Mas balu na kesa karing aliwa niting taung gagawang larawan at kasangkapan a pila king mikakasala ya.&nE Tuturing neng pialung mu ing bie, anting metung a palengki nung nu ka manakitan salapi. Ngana, Kailangan kung manakitan salapi agyang king e ustung paralan.mmS uling e ne balu ing Dios a miyubug king pangatau na at minie kaladua at mabie espiritu king bie na.l Alikabuk ya mu ing pusu na, mas maulaga ya ing burak kesa king kapanayan na, at mas maulaga ya ing pila na kesa king bie na,Rk E na pansin king e lumuat sakit ya o mate ya. Ing interes na ya ing makiligligan ya karing platerung gintu, platerung pilak, at platerung tangsu. At pagmaragul na ing gagawan na agyang deti e la tutu.jTau ya ing gagawang kuran a kapilan pa mu miyubug ibat king gabun. At e maglambat magbalik ya king gabun a penibatan na, potang isubli ne ing bie a inandam na. Oneng gigisanan na naman ing panaun na at sikanan king pila ban gawa munamang larawan a alang kabaldugan.i3Lalamasan ne ning gagawang kuran ing malambut a pila at kaybat iyubug neng mitmung kaingatan ban gawan kasangkapan. Gagawa yang bage a magamitan at e magamitan, oneng gagawan no ngan king mismung pila at iyubug. Ya mismu ing bala nung isanu ing gamitan at nukarin ya gamitan.%hCIng ginawa o magnasa o sasamba king larawan lulugud ne king metung a bage e mayap, at tanggapan na ing mangaintulid neng bibili na ing kapanayan na kaniti.igKMilalablab agad ing kasabikan da ring mangmang ban pagimbutan da la reting larawan a alang bie.fE na kami alili ning e ustung dapat na ning tau antimo ing ginulis ning metung a pintor o ding larawan a pininturan miyayaliwang kule.e{Ing beluan keka ganap makatuliran, at ing pamangilala king kekang kayupayan ya ing pamagumpisa na ning bie alang angga.d-Agyang pang mikasala kami, bandi mu ke pa mu rin uling kikilalanan mi ing kekang kayupayan. At e kami mikasala uling balu mi king bandi mu kami.xc kOneng ika, O kekaming Dios, maganaka ka, tapat ka, at mapibabata. Pamahalan meng ating lunus ing meto lelangan.5bcE king upaya na ning nanumang binie rang sumpa king ukuman ing mamarusa karing taung e mayap, nune ing kayatulan a karapatdapat king mikasala. Iti ing mangaintulid karela.oaWOneng datang mu rin ing parusa uling linisia la tungkul king beluan king Dios uli ning pamanyamba dang larawan, at uling lepastangan da ing kabanalan king kapamilatan na ning pamagsalita dang kalaraman ban apirait da la ring tau.4`aMagsalita lang kalaraman agyang sinumpa lang sabian da ing katutuan, at balu da ing e la miparusan uling binili da ing karelang kapanaligan karing e mangisnawang larawan.g_GMilalako la king sarili da ring sasambang larawan uli na ning tula ra o mamagsalita lang kalaraman antimong ibat king Dios o mibiebie la king e ustung dapat o king alang nanuman kapikakunuan siran da ing binie rang amanu.^#Ing pamanyamba karing larawan, a e man sukat banggitan ing lagyu ra, ya ing pamagumpisa na at kawakasan ampon bunga na ning balang e mayap.~]ue la biasang kilalang utang a lub, gigipitan da la ring taung alang kasalanan, alang kagalangan, maging bakla la deng lalaki at buri da ring babai ing maging lalaki la, mikakawani la ding miyasawa, dakal ing pamakipangalugud at ala lang marine.\Magulu ing sabla; makapangilabut a patayan, pamanako, pamamirait, alang katapatan, alang kaayusan, magbabo ing kalaraman,e[CMilalako karela ing pamangawat king sarili at akakalinguan dang gagalangan ing kabanalan na ning bie talasawa. Patraidul lang makamate tau o palungkutan de iti king kapamilatan na ning pamakipangatawan da king asawa na.HZ Makamate lang anak neng tatanggap lang bayung kayanib, pagselebran da la ring malalam a lihim a seremonia, at magpasasa la king pamangan at inuman a makalasing at magdalang dapat a manawang..YUE sapat karela ing lisian da ing beluan tungkul king Dios, mibiebie la pa libutad ning e ustung pamakilaban, at king karelang kamangmangan inaus da iting kapayapan.OXIti ngan meging bitag a makamate, uling ding taung malungkut o atyu lalam nang upaya ning ari kuma lang batu at dutung at kaybat ibie da kareti ing parangal a mangaintulid mu king metung mung Dios.WInya mayayagkat la ding tau king leguan ning megawang larawan ban karelang samban anting dios a kapilan pa mu parangalan anting tau.JV Malyaring pagnasan na ning magaling a pangamat king pamandukit ing purian ne ing ari, inya ginamit na ing gelingan na ban gawa yang larawan a mas masanting kesa king tune nang itsura ning ari.MUOneng ing pamagnasa na ning taung magaling a pangamat king pamandukit a ginawa king larawan ya ing pepasari king pangalaganap na ning pamanyambang larawan. Miyawa pati detang e makibalu king ari.aT;Ating taung manuknangan karing marayung lugal a bisang munie parangal king ari, oneng uli na ning marayu la e ra arapat iti arap ning ari. Inya ginawa lang larawan na ning ari agpang ketang alarawan na ning isip da.{SoKing kelambatan linaganap iting e ustung pamanyamba, at king utus da ring ari mipatupad ing pamanyambang larawan.RMisan, ating metung a tata a labis melungkut king pangamate nang e oras ning anak na. Aisip na ing gawa yang larawan na ning anak nang mete. Kaybat na nita, simban ne iting anting dios at tiru na ing lihim a seremonia ning pamanyamba karing taung sasakupan na.vQeLinto la deti uli na ning ketasan nang lub ning tau, inya naman mitakda kareti ing malalagua rang kawakasan.TP! Alalu kanitang megumpisa ya ing yatu ni e la manatili king kapilan pa man.O/ Magumpisa ing pamakipangatawan kanitang meisip la at megawa ding larawan. Meging e mayap ing pamibiebie da ring tau manibat na kanitang linto la.^N5 Dugpa munaman ing kayatulan karing larawan a sasamban da ring paganu agyang megawa la ketang bage lelang ning Dios. At meging makasumami la; makaibie lang kakatakiran at bitag karing bitis da ring taung mangmang.@M{ Parusan na ning Dios ing dapat a e ustu at ing dinapat.OL Pikakasaman na la ning Dios ding taung e mayap at ing karelang dapat.K5oneng misumpa ya ing larawan a gewa ning tau. Makasumpa ya naman ing taung gagawang larawan uling kikilalanan neng dios ing bage masisira a gewa na.MJMibendisyunan ya ing barku nang Noe a mekapagligtas king katuliran,I Makanyan ing milyari kanitang minunang panaun, kanitang mamamate ne ing mapagmatas a lahing higanti. King kekang patnube mekatakas yang makasake king barku ing kapanayan na ning yatu. Uli na niti, e ya mitda at linto ya ing metung a bayung lahi ning tau.hHIKaburian mu ing maging magamitan ing sablang bage a kekang lelang king kapamilatan na ning kekang Kabiasnan. Inya manalig la ding tau king dutung a barku a sasagasa king alun at kaybat miras lang ligtas king pupuntalan da.xGiAgyang ala yang sibukan ing ninuman, malyari yang maglayag king dagat uling iligtas me king nanumang panganib."F=Oneng king ingat mu, O Ibpa, ika ing migmanehu kaniti at ing linawe king dalanan na. Ika munaman ing mitnube king pandalan na karing alun na ning dagat.E}Pinlanu ne ning metung a tau ing barku king kapagnasan a manakitan ya, at belangkas ne at gewa ning magaling a pangamat.,D SMakanyan ing daraptan ning taung magsadiang maglayag king mayalun a dagat. Maniawad yang saup king metung a dutung a e matibe at e ne kalupa ning barku a saken na.C E la man makakimut ding gamat na, oneng manalangin ya king larawan ban saupan ne king negosyu na, king kapanintunan na, at king obra na.B Maina ya iting larawan, oneng manalangin ya king larawan ban mika masanting ya pamikakatawan. Mete ya iting larawan, oneng manalangin ya king larawan ban e ya mate. Ala yang akarapat, oneng manalangin ya king larawan ban magtagumpe ya king lakad na.A' Oneng manalangin ya king larawan a alang pangisnawa tungkul king pamakiasawa na, tungkul karing anak na at king pibandian na. At e ya marine.@ Pekasamasnan ne kabilian ban e ya manabu uling balu na king larawan ya mu at mangailangan yang saup uling e na asaupan ing sarili na.? Ginawa yang masanting a pibibilianan king pader ning bale at karin ne binili, at pekatatag ne kabilian king kapamilatan da ring paku.> o king larawan ning animal a alang silbi. Kaybat, pininturan neng malutu at tikpan na kaniting pintura itang dake a e pulidu panga-obra./=W King metung a kapirasung ala nang kasilbian, uling baluktut ya at dakal a buku, king penandit a ala yang gagawan maingat neng inubug at dinukit king larawan ning tauX<) Ginamit nang panangab king pamaglutung pamangan ing tatal-tatal at kinabsi ya.; Ating metung a taung biasang mandukit. Kinutud yang metung a tanaman; leko ne balat at ginawa yang kagamitan a pakinabangnan na ning tau.y:k Ding pekamangmang karing mangmang ila ding mamasa karing bage a alang bie, ing samba karing bage gewa ning tau antimo ding larawan da ring animal a megawa king gintu, pilak o karing alang silbing batung dinukit da kanitang minunang panaun.f9E Nung agyu dang pagaralan ing atyu king yatu, obat e re abalu ing Ginung linalang king sabla?08[ Oneng ala lang asangkan ba't melili la.7 King pamagaral da karing bage makapaligid karela, tune lang megayuma king leguan ning ikit da angga king meniwala la king deti dios la.6 Mapalyaring e la lubus parsalanan; marahil migkapilit lang akilala de ing Dios. Mu pin melili la king karelang pamanintun.{5o Akikilala ta ya ing Miglalang king kapamilatan na ning pamagumasid king mabilug a yatu at king malagung melalang.4 At nung mangasdan na la king upaya ra at sikanan da reting bage, dapat sanang akilala da king lalu yang mayupaya ing linalang kareti.F3 Nung magagayuma la king leguan da reting kikilalanan dang dios sukat dang abalu ing maygit ya ing linalang king sabla, ing Ginung Kakataskatasan. Ya ing penibatan da reting sablang malagu. t~~\}}[|||1{{'zzryyhxxUww^vv"uu2u%ttss-rrrEqqLpp)oonnOmmm ll>kjjiihhhg=fftee|edd;cc{cbbFaaa5``F__e^^]z] \\E[[SZZNYYXX%WWVVZUUU.TTSSSRwQPPwPOOtO NNBMM{MLLL4KKmJJ*I_IHHhHGGFF4EEGDDYDCCBB:AA*@@]??? >t>==<<:::F9998877^666i544F33y2211<00=///&..Z---,D+**\)(( ''&v%%|%$$#{""!!! Jib pJuw4gd@Q. $ % P _ wu 4>nt$ A Ding saupan mu ila ding mayap a tau. E mo sasaupan kapilan man ding makasalanan. Isadia mu ing dapat mung mayap karing mapagpakumbaba, e karing barumbadu.zm Mimimua ya ing mismung Kakataskatasan karing palpikasala, at siguradu na lang parusan king depat dang kasalanan.N Daptanan meng mayap ing taung mapagpakumbaba, oneng ala kang babie king taung e makadios. E me bitasang dirinan pamangan. Abusuan na mu ing ganaka mu at king katataulian ika ing keyang pabayatnan.\1 Daptanan meng mayap ing taung makadios, oneng e me sasaupan ing taung makasalanan.lQ Ala kang akit mayap a bunga king taung parating darapat e ustu o king taung e biasang munie limus. Miyablasan ing depat mung mayap king taung makadios; nung e na ka man ablasan ing Kakataskatasan ya ing munie ablas keka.j O Pakibaluan me pa mu ing taung buri mung saupan ban e mayalang kabaldugan ing daptan mung kayapan.kO "E me paluban king pibalebale mu ing taung e mu kakilala, uling guluan na ka mu at ing pamilya mu.yk !Mingat ka karing taung anti kareti at king e mayap dang kapagnasan, uling ing kekang pangatau lubus dang siran.{o Masilab ya ing bale king metung mung lipatu at ing pamamaramdam na ning taung e mayap mumuli king dayang mamagus.kO Manaya yang pamikatagun ban ing mayap gawan nang e mayap o pamarsalanan ding alang kamuang-muang.c~? Mengari ya ing taung palalu king ayup a panapan o king ispia a lalawe king kekang keinan.b}= E na bala nang tau agkatan mu king pibalebale mu uling dakal la deng magkunwaring tapat.|' Inya e mu sasabian king masuerti ya ing metung a tau kabang mabie ya, uling king oras na mu ning kamatayan na kanita mayakit ing pangatau na.n{U King oras a ita, mibulalag ing sablang depat na; makalinguan ngan king penandit a ita ing kasakitan.rz] Mayan king Ginu ing ibie na ing mayap a ablas o ing parusa king taung miras king aldo ning kamatayan na.gyG Makakalinguan ing kasakitan king panaun ning tagumpe at ing tagumpe king oras ning kasakitan.x{ At e mu isipan king atyu na ngan keka ing sablang kekang kailangan o alang e mayap a dugpa keka king daratang a panaun.[w/ E ka pailigalig king kekang kailangan o king mapalyari keka karing aldo daratang.rv] Ing bendisyun ning Ginu ya ing regalu na karing relihiosung tapat at ibie ne iti king saglit a penandit.6ue E mo kariririan ing tagumpe a kakamtan da ring taung e mayap; manatili ka king obra mu at manalig ka king Ginu. Mayan king Ginu ing bigla na lang gawan mabandi ding kalulu.@t{ Mibata ka at manatili king obra mu angga king tumua ka.dsA Sabian na king sarili na, Malyari na ku ngening magpaynawa at magsaya uling dakal ku tipun. Oneng e na balu nung nu ya anti kakaba ing bie na bayu ya mate, at kaybat malakuan mu karing aliwa ing pibandian a tinipun na.}rs Malyaring mibandi ya ing metung a tau uli ning pamagsikap na at pamagtipid. Oneng nanu mo ing pakinabang na kaniti?q/ Manatili la king kapilan pa man ding babie na ning Ginu para karing relihiosung tau. Parati kang magtagumpe, nung katanggap-tanggap ka king Ginu.p) Manibat na king kapupurmeruan kakambal da na ding makasalanan ing kamalian at ing karalumduman, at detang matula king e ustu dalan dang tumua.o{ Manibat munaman king Ginu ing kabiasnan, ing pamanalastas, ing beluan karing Kautusan, ing lugud, at ing dapat a mayap.}ns Manibat ngan king Ginu ing mayap at ing e mayap a kalma, ing bie at ing kamatayan, ing kakaluluan at ing pibandian.Dm Tatalakad ne king dangalan at mangapamulala la ding dakal.,lQ Atin namang taung mabagal magobra, maina ya, kalulu ya, at kailangan yang saupan. Oneng matula ya keting tau ing Ginu at liligtas ne king makalunus nang kabilian.Dk Ating taung e patugut magobra, oneng ala yang amamasalese.5jc Anak ko, e mu luluban ing tutung dakal a bage. Misakitan ka, nung kekang gawan iti at e mu ayari ing kekang obra. Nung pamiraplan mu maging magadtu at e mu na alisian ita.oiW E ka makialam king pisasabian a e mu balu. E ka makikiabe king pisasabian da ring darapat pamikasala.`h9 Makiramdam ka pa bayu me ibie ing kekang pakibat. E ka sasabat kabang ating magsalita.7gi Bayu ka manatsa kareng aliwa magsalamin ka pa.fy Dakal na la mu rin ding manimunang kewalan dangalan at dakal a pikabaluan a taung mipailalam king upaya da ring aliwa. e  Dakal na la mu rin ding ari a minuling makalukluk na king gabun kabang detang e pikabaluan a tau ila ding makalukluk king tronu.d E me kaylian ing taung makaimalan basan a daralan kasakitan. King e ra apapansingan ding tau, darapat yang makapagmulalang bage ing Ginu.icK Metung yang malating ayup-ayupan ing panilan, oneng ing pulut a gagawan na ya ing pekamaniaman.kbO E me durukuan ing ninuman uli ning sintingan na, at e mu ne man insultuan ing taung alang leguan.wa i E ya sukat marine ing taung pakalulung ating kabiasnan uling balu da ring tau king metung yang taung marangal.K` Nung miparangalan ya ing metung a tau agyang kalulu ya, lalu reng parangalan nung mika atin yang pibandian. Nung malalapastangan ya kabang mabandi ya, lalu reng lapastanganan, nung makalulu ya.~_u Malyari deng galangan ding tau ing pakakalulu uli ning kabiasnan na; gagalangan dia naman ing taung ating pibandian.?^y Galangan mu ing sarili mu ban galangan da ka ring tau.k]O Anak ko, king mitmung kapakumbaban igalang mu ing kekang sarili; e ka sa balamu nung ninu na ika. \  Mas mayap ing magobra ka at maglapo-lapo ing kekang kabiayan kesa king magmayabang ka, oneng ala ne mang laman ing kekang atian.q[[ E mu pagmayabang ing gelingan mu neng magobra ka at e ka magmatas king oras ning kekang pamangailangan.\Z1 Suyuan de ring memalen a malaya ing ipus a biasa at e la tumutul ding taung biasa. Y9 Miparangalan la ding ari, ding pamuntuk ning balen, at ing ukum, oneng metung man alang marangal antimo ing taung ating takut at kagalangan king Ginu.}Xs E sukat ipagkaymut ing parangal king taung biasa agyang kalulu ya, oneng e ya sukat dinan parangal ing palpikasala.W! Ding mabanding tau, ding pikabaluan a tau, at ding pakakalulu ing bukud mung karelang pagmayabang ya ing takut da at kagalangan king Ginu. V  U3 Parangalan de ring mitutubale ing buntuk ning pamilya ra at parangalan na la ning Ginu detang ating takut at biasang gumalang king keyang Kadiosan.%TC Ninu ing melalang a sukat parangalan? Ing tau, uling katakutan ne at gagalangan ing Ginu. Ninu ing e sukat parangalan? Ing taung e mamintu karing Kautusan._S7 E na tingka ning Ginu ing maging mapagmatas ya at tampalasan ing taung keyang lelang.PR Lubus na lang lesak ding mapilan inya ding tau e da na la atatandanan.LQ Lesak na la ning Ginu ding kayarian at selanta ing karelang bansa.vPe Puputputan na la ning Ginu ding yamut da ring bansa at kaybat ding tatanam na ila ding taung mapagpakumbaba.cO? Leko na la ning Ginu ding ari karing tronu da, at ding likluk na ila ding mapagpakumbaba.QN Mengari ya ing ketasan lub king metung a batis nung nu sisibul ing pamikasala; mangatmu yang e mayap ing ninumang magbabad. Inya parala yang parusa ing Ginu karing dakal a tau at lubus na lang paten.My Ing pamangalinguan king Ginu ya ing panibatan ning ketasan lub ning tau, ing pamanialangsang na king Talapaglalang na.aL; Potang ing tau mate ya, ing miras king katawan na ila ding ulad, ding lango, at bulati.Kw Ma-iinsultu ya gelingan ing doktor king maluat a sakit a e na apapakayap. Mabie ya ngeni ing ari oneng bukas mete ne.iJK E ya sukat magmaragul ing tau uling alikabuk ya mu at abu. Malalaso ta na kabang mabibie ta pa. I Uli na ning keyalan hustisia, ketasan, at kasakiman mibabagsak lang bansa; miliwas-liwas da lang sasakupan ding miyayaliwang bansa.`H9 Parehu na lang kasusumamian ning Ginu at ning tau ing ketasan at ing keyalan hustisia.G E mu tatanam king lub mu ing balang kamalian ning kalupa mung tau. E ka darapat nanumang katampalasan neng mapali ka buntuk.F Atyu munaman king gamat ning Ginu ing tagumpe ning metung at metung karing tau, at parangalan na la ding gagawang kautusan.E Atyu king gamat ning Ginu ing pamamahala king mabilug a yatu; king mitakdang panaun parala yang mayap a taung manungkulan.D} Siran ne ning ari a alang pegaralan ing kayarian na, oneng ing manimunang ating kabiasnan gawan neng matatag a kabilian.cC? Nung nanu ya ing manimuna, makanyan la ding kayabe na king pamanimuna at ding memalen na.qB ] Tuturu na la ning biasang manimuna ding sasakupan na at dirinan na lang matatag at maayus a kapamahalan.Ay Ing tsismoso ya ing pitatakutan da ring kabalen na; pikakasaman de ring sabla uli ning pabigla-bigla nang pamagsalita.@! Mapupuri ya ing taung magaling a pangamat karing bage a keyang depat, oneng makikilala ya ing kabiasnan ning manimuna king pamagsalita na.? Ding taung ating kayapan ilang bukud kekang pakiabayan king pamangan at ing takut mu't kagalangan king Dios ya ing kekang ipagparangalan.u>c Kareta mung biasa karin ka makipagsalita at ding Kautusan ning Kakataskatasan a Dios ilang kekong pisabian.= Pakikuanan mung akilala mo ngan ding sablang tau king paligid mu, at karetang atin mung kabiasnan karela ka tanggap payu.&<E Lumaut ka king taung ating upayang makamate keka, at milako ing takut mu king kamatayan. Nung e mu apangilagan ing e me lapitan, kailangan ing maingat ka ban e na ka apate. Isipan mu ing anti ka sanang maglakad karing makaumang a bitag o king babo ning pader neng panaun ning labanan.; E ka sa tutula karing bage a ikakatula da ring taung alang Dios a katawan, uling e ra alisian ing kaparusan kabang bie ra.q:[ E mu sa kakaririan ing tagumpe ning makasalanan, uling e mu naman balu ing kapahamakan a keka manenaya.R9 E me kakalinguan ing maluat mu nang kakaluguran; e ne akua ulaga ning bayung kakaluguran. Mengari yang bayung alak ing bayung kakaluguran, nung kapilan luluat makatigang kanita lalung maging maniaman.8' E ka mamangan kayabe ning asawa na ning aliwang lalaki o miminum kayabe na, pota matuksu ka king lagu na at kaybat ing pangatau mu masira ya.L7 Ilako mu ing lawe mu king babaing malagu, e mu lalawan ing leguan ning e mu asawa. Dakal na lang mipahamak a lalaki uli ning malagung babai a pasari king pita ning laman a milalablab anting api.l6Q E ka balikid nang balikid karing dalan na ning siudad o lakad nang lakad karing alanganin a lugal.s5_ E ka magbabad king kandungan da ring babaing magtinda king katawan da, pota magisan ing kekang pibandian.Z4- E me lalawan maratna ing metung a dalaga, pota mamayaran kang multa king uli na.g3G E ka paisoso karing babaing ing kapanintunan da teterak, pota marakap ka king karelang bitag.]23 E ka makiabe karing asawa da ring kalupa mung lalaki, pota manabu ka king tuksu ra._17 E ka pailalam king upaya ning ninumang babai ban e na damusakan ing kekang katuliran.S0 ! E me pangalaluan ing asawa mung pakamalan ban e ya gawang kamulangan keka.Y/+E mu paniabian kenu man ing kekang babalakan ban ing mayap mung kalma e mawala..!E mu daraptan king arap ning taung ala kang kabaluan ing bage a sukat mung isikap, uling e mu balu nung nanu ing gawan na keka niting tau.b-=E ka maniawad payu king taung mangmang, uling e na balung ingatan ing sabian mung lihim.5,cE ka makipate king taung mapali buntuk o maglakbe a ya mung kekang kayabe. Alang ulaga keting tau ing pamanampalasan at malyaring panasakitan na ka nung alang sumaup keka.+E ka maglakbe kayabe ning e maingat a tau, uling mitake ka mu king panganib. Gawan na ing sablang agyu na at kayabe na kang kawalan bie.]*3E ka mandalum laban king ukum, uling ya ing papaniambutan da ring kalupa nang ukum.) E me tatalakaran ing ninumang manutang a e mu agyung bayaran, at nung menalakaran ka kailangan ing makasadia kang mamayaran.m(S E ka paparam nanuman king ninuman a mas mayupaya kesa keka, at nung peparam ka kalinguan mu na ita.X') E ka makiabe king taung barumbadu, pota ika ing masilu king sarili mung amanu.h&I E me dirinan dalan ing makasalanan ban e ya mika oportunidad pang dapat e ustu at e ka miyawa.Q% Pakapakiramdaman mu ing sasabian da reng makatua, uling ila man mebiasa la karing turu da ring makatua ra. Makapagaral kang misip masalese at abalu mu ing kekang daptan king oras ning pamangailangan.\$1E mu gagawan biru ing sasabian da ring taung biasa, pakapagaralan mu la ding karelang kasebian. King kapamilatan na ning karelang kabiasnan makapagaral kang maging tapat a taung susuyu karing tatalan kayupayan.N#E mu ikakatula ing kamatayan ning ninu man, uling mate tamu munaman.@"{E me insultuan ing taung matua na, uling tutua ta ngan.[!/E mu ne insultuan pa ing taung sinisi na, uling itamu ngan atin tamung kasalanan.\ 1E ka makibiru king taung alang modu, pota lapastanganan na la ding kekang makatua.\1E ka makipate king ninumang taung madaldal, e mu na tatamban pa ing kadaldalan na.!;E ka makipate king taung dakal a pibandian, pota suhulan na la ding tau at magtestigu lang laban keka. Dakal ne sinirang tau at pirait a ari ing gintu.R E me lalabanan ing taung ating kayupayan, pota manabu ka karing gamat na.hI$Nanuman ing daraptan mu, e mu sa kakalinguan king datang ing oras a mate ka, at e ka mikasala.pY#E mu kakalinguan ing magbisita karing masakit, uling maging kalugud-lugud ka king anti kaniting dapat.H "Makirame ka karing tatangis uling kematayan lang mal king bie.Q!Maging maganaka ka karing sablang tau at e ka magkait saup karing mete.W' Saupan mu la ding kalulu at ibie na keka ning Ginu ing sakdal nang bendisyun.1Pitakutan me ing Ginu at igalang mu la ding pari na. Ibie mu karing talasuyu na itang mangaintulid karela antimo ing miyutus kekayu: ing mumunang bunga, ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, ing pago ning animal a iyain sakripisyu, at ing sablang karapatdapat ibie at iyain.wgLuguran me ing Dios a linalang keka king mabilug mung sikanan, at munie ka king pagkabie da ring ministru na.q[Pitakutan me't galangan ing Ginu king mabilug mung pusu, at igalang mu la ding pari a susuyu king Ginu.zmE mu bitasang kakalinguan king utang mu karela ing bie mu. E mu malyaring bayaran kapilan man ing depat da keka.wgIgalang me i tata mu king mabilug mung pusu, at e mu kakalinguan ing kasakitan nang ima mu inyang beit na ka.pYNung ating kang mayap a asawa, e me sa kakawanian; e mu pagkatiwala ing sarili mu king e mu kaluguran.Potang makiasawa na la, ayari mu na ing katungkulan mu karela. Oneng e mu paintulut ing makapakiasawa la karing lalaking e karapatdapat.zmNung atin kang anak a babai, pakaingatan mu ing karelang puri, at e mu la panusignan king sablang karelang buri.mSNung atin kang anak a lalaki, papagaral mu la. Ituru mu karela ing mayap a ugali kabang daragul la._7Sesen mu lang masalese ding kekang animal. E mo lalako, nung keka lang pakinabangnan.i KLuguran me ing biasang ipus antimo ing lugud mu king kekang sarili, at ibie mu ing kalayaan na.\ 1E me sa panasakitan ing tapat at masipag mung ipus o ing makipagobrang tapat keka.  E mu palagpusan ing malagung oportunidad a makapakiasawa ka king biasa at mayap a babai. Maygit ya king gintu ing mayap a asawa.} sE me panganiaya ing kekang kakaluguran uli na ning salapi; e me paglibe agyang pang ibie da keka ing sablang gintu.K Magpakumbaba ka sana, uling ing kamatayan panenayan na kata ngan.zmE ka makikiabe king katipunan da ring makasalanan; e mu sa kakalinguan king ing mua ning Dios siguradung datang.{oE mu pangilagan ing obra king marangle o ing nanumang mabayat a obra, uling iti tikda ning Kakataskatasan a Dios.xiKing kapulungan da ring makatua, e ka sana sasalita nang sasalita; at e ka ulit-ulit king kekang pamanalangin.S E ka sana bitasang maglaram uling e mamungang mayap ing ugaling makanyan.\1 E ka sana mamigawang kalaraman laban king kalupa mung tau o karing kakaluguran mu.   E me sa kaylian ing taung mengapakarine na. Ating Dios a pasari king pangasaldak ning tau, oneng kaybat italakad neng pasibayu.N E ka sa mangainipan king pamanalangin o kalinguan ing pamamie limus.% E mu sana sasabian, Kilalanan na ning Ginu ing dakal kung regalu a babie ku; tanggapan na la ning Kakataskatasan a Dios ding babie kung ain.^5E mu ulitan ing kasalanan a depat mu. Makagyu ne ing metung at magbayu na kang agad.wgE ka darapat nanumang e ustu laban king balen mu, at e mu paintulut ing maging makarine ka karing kabalen mu.~/E mu pagnasan ing maging ukum ka nung ala kang sikanan lub ilako ing keyalan hustisia. Masira ka pangatau nung payamuyut ka karetang ating upaya.Q}E mu pipilit king Ginu ing matulid ka o papakit king ari king biasa ka.^|5E mu aduan king Ginu ing maging mayupaya ka o maniawad matas a katungkulan king ari.`{9Anak, e ka sana sasalbag nanumang e makatuliran, pota pitung besis ing kekang pupulan.Hz Lumaut ka king e ustung dapat at ing e ustung dapat mako keka.Cy Pangilagan mu ing dapat a e mayap at mayap ing miras keka.Fx%Gamitan mu ing sablang panaun mu king pamagaral karing kautusan ning Ginu at pakapibulayan mu la. At ya naman dinan na kang kamalinawan a isip at ibie na ing Kabiasnan a kekang pakikuanan.,wQ$Nung atin kang akatagpung biasa, maranun kang migising at puntalan me, at e me patugutan pupuntalan angga king magasgas ya ing talpakan nang bitis ning pasbul na. v#Taimtim ka sanang makiramdam karing pisasabian tungkul king Dios, at pakatandanan mu la ding kasebian a payabut da ring mangabiasa.yuk"Munta ka ketang lugal nung nu la mititipun ding makatua; karin ka manintun taung biasa at keka yang pakiabayan.Ft!Nung mabiasa kang makiramdam, mabiasa ka at maging magaling.Os Anak ko, mabiasa ka nung bisa ka. Maging biasa ka nung magkapilit ka.8rkIsulud meng Kabiasnan anting koronang makintab.Xq)at ing tanda ning kekang panga-ipus maging tanda ne ning kekang pangamarangal.Xp)Maging matibe mong kuta ding tanikala na, maging balabal meng mal ing paud na,\o1Kanita keka nang akua ing babie nang kapasnawan at ya ing maging kekang kaligayan.cn?Panintunan me at akit me at pakilala ya keka. At e mu ne palakuan kabud keka yang atalan.mmSKing mabilug mung pusu keka yang tukian at pamintuan mu lang tuntunan na king mabilug mung sikanan.Vl%Duku ka ban apusan me karing kekang pago, at e ka magbuysit karing renda na.ck?Ibili mu la ding bitis mu king tanikala ning kabiasnan, at ing paud na king kekang batal.Jj Anak ko, makiramdam ka sa kanaku at e mu tatanggian ing payu ku.LiAnti ya king lagyu na ing Kabiasnan at e la dakal deng mipabaluan.ah;Karela ing Kabiasnan anti ya king pusan a batung mabayat at e lumuat agad deng ibagsak.rg]Masakit deng akua detang e bisang magaral, at e naman manatili ing Kabiasnan karetang alang kapibabatan.fNung makananu neng sasarulan at sasalbagan ning ortelanu ing marangle na at kaybat manenayang pupulan na, makanyan ing kekang daptan king pamanese king Kabiasnan. Wa, magal ka king ditak a panaun, oneng kaybat takman mu ing bunga ning kekang kapagalan.{eoAnak ko, dinan mung ulaga ing Kabiasnan kabang anak ka; e ka tutuknang manintun Kabiasnan angga na king tumua ka.d1Itang tatakut king Ginu manakit yang tune kakaluguran, uling nung makananu neng pakamalan ing bie na makanyan neng pakamalan itang kakaluguran na.cAnti ya king panulu a maniagip bie, at ding bukud mung makatagpu king tapat a kakaluguran ila detang ating takut king Dios.Xb)Mal ya at ala yang alaga ing tapat a kakaluguran, ala yang katimbang a salapi.a}Ing tune tapat a kakaluguran anti ya king matibe tuknangan. Ing manakit kakaluguran anti neng menakit dakal a pibandian.E` Lumaut ka karing kalaban at mimingat ka karing kakaluguran.\_1 Potang atyu na ka king kaskupan maging keka yang kalaban at e me akit nukarin man._^7 Potang atin ka, anti yang anino a tuki-tuki keka, at utusan na pati ding kekang ipus.Y]+ Atin munamang kakaluguran a kayabe mung mamangan, oneng e king kekang kaguluan.h\I Ating kakaluguran a maging kapate mu at kaybat ibulalag na karing dakal a tau ing pamipate yu.d[AUling ating kakaluguran a magsamantala mu; e mu la ayasahan potang atyu ka king kagipitan.LZNeng makipagkaluguran ka e mo agad pagkatiwalan, subukan mo pa mu.Y{Pakikuanan mung maging kakaluguran da ka ding dakal, oneng karing libu metung ya mu sanang tau ing aduananan mung payu.X Ing banayad at magalang a pamakipagsalita mamungang dakal a kakaluguran. Ing magalang a pakibat tanggap yang malagung pakibat.jWMSiran na ka ning e mayap a kapagnasan mu angga king gawan da kang pikaylian ding kekang kalaban.nVUO laklakan na la ding bulung mu at gisanan ding bunga, at lakuan na kang anti ing malanging tanaman. U E ka paisoso king pelian ning buntuk; pota saguan ne ing kaladua mu antimo nung makananu neng sasaguan ning toro ing kalaban na.5T eat sukat kang maging kakaluguran lugal king maging kalaban ka. Magdalang kamarinayan at alang tiwala ing sira ka dangalan. Mangaintulid mu iti karing makasalanan a malaram.:SoE ka darapat nanumang maragul o malating kasiran,BR}E mu paintulut ing maging pikabaluan ka anting maindredus, at e ka mangalat balita a makasira karing kalupa mung tau. Mangapakarine la ding mapanako at pikakasaman no man ding malaram.Qy Mapalyaring miparangalan ka o mangapakarine king kekang sasabian; malyari na kang idala ning dila mu king kapahamakan.iPK Makibat ka nung aintindian mu ing pisasabian; oneng isara me ing asbuk mu nung e mu aintindian.NO Makasadia ka sanang makiramdam at maingat king pamamie mung pakibat.pNY Maging matatag ka sana king kekang katatalakaran a kapaniwalan at e milaban-laban ing kekang sasabian.kMO E mu sa pagkapilitan ing paligayan mu la ding sabla o nanayunan ing sablang sasabian da ring tau.LE mu sa panaligan ing pibandian a ibat king e ustung paralan, uling e mu naman agamit king aldo ning pamanukum ning Dios. K9Mibalik na kang agad king Ginu. E mu isipan king iti malyari mung pibukas-bukas. Mapalyaring biglang datang ing mua na keka at mate ka king parusa na.9JkE mu sasabian, Tune yang malunusan ing Dios, patawaran na ing kasalanan ku nu man anti karakal. Wa, malunusan ya, oneng mimimua ya at bubulus na ing mua na karing palpikasala.lIQE mu pakasiguraduan ing patawaran na ka ning Ginu ngening e na ka man tutuknang darapat kasalanan.mHSE mu sa sasabian, Dinapat kung pamikasala, oneng kaybat ala namang milyari. Mapibabata ya ing Ginu.G#E mu sa isipan king ala kang kikilalanan a maki upaya keka. Nung makanyan ing palage mu king sarili mu, siguradu na kang parusan ning Ginu.QFE mu paintulutan ing idala na ka ning kasakiman at ning katampalasanan.WE )E ka sa manalig king salapi o sasabian, Panatag ku bili uli ning pibandian ku.cD?E me papalad ing gamat mu ban tanggap, oneng e mu ne man sasara potang oras ning pamamie.KCE ka sa anting leon king pibalebale mu o mabagsik karing ipus mu.QBE ka pabigla-bigla king pamagsalita o matamad o magpabaya king obra mu.{AoTalakaran mu ing matulid agyang pang mitaya ing bie mu, at pakiabayan na ka ning Ginung Dios king pamakilaban mu.]@3E mu paintulut ing saulan na ka ning mangmang o ing magpanig ka karing ating upaya.c??E mu pikakarine ing pagtapat mu ing kasalanan mu; e mu sasalangsangan ing agus ning ilug.U>#Oneng e ka magsalitang laban king katutuan uling e mu naman balu ing sabla.Y=+Makilala ing kabiasnan mu ampon pegaralan king kapamilatan na ning sasabian mu.f<EE ka sa mikakunung magsalita neng kailangan kang magsalita. E mu sasalikut ing kabiasnan mu.v;eE mu paintulut ing samantalanan da ka ring aliwa; e mu paburen madadamusak ing karapatan mu ban e ka masira.s:_Kapurian at kagalangan ing kapakumbaban, oneng ing lawe malati king sarili ibaldug na ka king pamikasala.}9sAnak ko, samantalanan mu ing malagung panaun, oneng pangilagan mu itang e mayap. E mu lalawan malati ing sarili mu.S8Oneng lakuan na ka nung gumulut ka at paburen na kang miras king kasiran.n7UKaybat na nita, datangan na kang agad ban ibulalag na la keka ding lihim na at gawan na kang masaya.]63King mumuna, idala na ka ning Kabiasnan karing baku-bakung dalan. Pamatakutan na ka at painan a lub. Mabayat ya ing disiplinang patupad na at ibili na ka king kapagsubukan angga king lubus na kang apagkatiwalan.e5CIbili mu ing kapanaligan mu king Kabiasnan at abandi me ampon amana de ring maging lahi mu.i4KMamatul la king matulid detang mamintu king Kabiasnan at panatag la kabilian detang makiramdam.3Talasuyu na la nitang Bukud a Banal detang susuyu king Kabiasnan, at luluguran na la ning Ginu detang malugud king Kabiasnan.u2c Tanggap yang maragul a dangalan ing ninumang manikuang kabiasnan. Bendisyunan ne ning Ginu nu ya man munta.1} Ing pamaglugud king Kabiasnan pamaglugud na king bie. Tune kaligayan ing mibabangun maranun neng abak ban panintunan ya._07 Ingatan na la ning Kabiasnan detang manintun kabiasnan; e mu ita, paragulan na la pa.[// Maging anti ka sanang tata karing ulila; saupan mu la ding babaing mebalu ketang e ra na aibie ding mete asawa ra. Kanita maging anak na ka ning Kakataskatasan at luguran na kang maygit king lugud nang ima mu.v.e Iligtas mu la ding mayayalipit karing gamat da ring manalipit. At e ka mangabiran neng babie kang kayatulan.j-MPakiramdaman mu ing saingsing da ring pakakalulu; pakibatan mung banayad a kayabe ing kapayapan.p,YPakikuanan mung maging katanggap-tanggap ka karing kabalen mu. Igalang mu la ding atyu king kayupayan.k+ONung king uli na ning kasakitan na isumpa na ka, pakiramdaman na ning Linalang ing panalangin na.T*!E mo sa gugulutan ding mangailangan saup o dirinan dalan ban isumpa da ka.d)AE mo sa tatabi ding magpalimus a misna nang kasakitan o pangilagan saupan ding pakakalulu.b(=E mu na daragdagan pa ing kasakitan da at e ka mikakunung munie limus karing magpalimus.b'=E mo sana lalawan mababa deng danupan o dirinan kalingasngasan ding atyu king kagipitan.r& _Anak ko, e mo sana lalako pagkabie deng pakakalulu at e mo papapanayan detang mangailangan kasaupan keka.%Magsadia ya para king daratang a panaun ing ninumang sasaup darapat mayap karing aliwa; ating sumaup potang datang ing pamangailangan na.$Nung makananu nang apapatda ning danum ing mikakalabkab a api, makanyan mipatawaran ing kasalanan king kapamilatan na ning pamamie limus.#Lalu lang mabibiasa deng biasa king pamagaral da karing kasebian at karing talimhaga. Makiramdam la uling bisa lang mabiasa.m"SAlang makaulu karing kasakitan na ning taung palalu, uling atin neng yamut ing e mayap king bie na.!Mipasubu ya karing dakal a kaligaligan ing taung masias a buntuk. Ala lang patugut mitatambak kasalanan ding palpikasala.r ]Idala na ka mu ning kesiasan buntuk king kapahamakan at mate ya king panganib ing mahilig king panganib.  a;Dakal na la deng taung melili uli na ning sarili dang kapamalakan at e ustung kaisipan.c?E mu na la sa pakialaman deta uling dakal na ing mituru keka a e na abut isipan ning tau.Ing pibulayan mu na mu ya ing Kautusan a binie ning Ginu keka. E mu na la pangabalanan pa detang bage e na sinabi ning Ginu.E mu na la sana pakikuanan pang pakaintindian detang bage masakit pakiabutan o sasaliksikan detang bage a alang kang upayang atagpuan la.jMTune maragul ing upaya na ning Ginu, at miparangalan ya king kapamilatan da ring mapagpakumbaba.  a;Kabang mirarangal ka, kanita ka sa lalung magpakumbaba; tumula ya kanita keka ing Ginu.Anak ko, maging mapagpakumbaba ka sana king sablang daraptan mu, at kilalanan da iti ding tau maygit king isanu mang regalu.3Anti na mong ing Dios ya ing lalapastanganan yu neng kakalinguan yo ding tata yu, at isumpa ne ning Ginu ing ninumang penganak a pamua kang ima na.#Ganakan ning Ginu ing depat yung mayap karing tata yu, at ding kasalanan yu malaso lang tunggal ditak anti ing yelu a miyaslagan king aldo.wE na kalinguan ning Ginu ing malasakit a depat yu karing tata yu; iti makasaup king pangapatawaran ning kasalanan yu.pY Panupaya yu la sana potang mangalinguan na la; e yu la lalapastanganan ngening kasiknang-siknangan yu.r] Anak, e yu la paburen ding tata yu potang matua na la. E yu la sana dirinan sukal a lub kabang mabie la.) Ing maging dangalan ning tau manibatan king pangatau nang tata na. Ing pengaring babaing e ra gagalangan ding anak na, kamarinayan iti karela.r] E yu ikakatula ing kamarinayan a miras kang tata yu, uling ing pangapakarine na e munie dangalan kekayu. Uling ing bendisyun ning tata gagawan neng matatag ing tuknangan da ring penganak, oneng malasak ya neng paniumpa da la ring anak da.eCGalangan ye i tata yu king sablang daraptan yu at amanu ba yung tanggapan ing bendisyun na.H  Mengari kayu sanang ipus neng pamintuan yu la ding pengari yu. wKumaba ing bie yu, nung ing utus ning Ginu pamintuan yu king kapamilatan ning pamipaligaya yu kang tata yu at ima yu. }Nung galangan ye i tata yu, datang ing panaun a ding anak yu paligayan da kayu at pakibatan ning Ginu ing panalangin yu.M at manakitan kayung dakal a pibandian, nung parangalan ye i ima yu.G Mipatawaran la ding kasalanan yu, nung galangan ye i tata yu;  Dininan na lang upaya ning Ginu ding pengaring lalaki karing anak da, at dininan pakibatan ding anak karing pengari dang babai.s aAnak, aku i tata yu; makiramdam kayu kanaku. Daptan yu ing sabian ku kekayu at milisia kayu king panganib.Ipanibala mi ing bie mi karing gamat ning Ginu at e king tau pablasang ing lunus ning Ginu kasing dagul ne ning kamalan na.Parati lang makasadiang sumuyu king Ginu detang ating takut. Bababa ra ing sarili da arapan na ning Ginu at ngarang sasabi,#Daraptan da retang tatakut king Ginu ing sablang agyu ra ban paligayan ya; detang malugud king Ginu matula lang mamintu karing kautusan na.|qE la lalabag karing kautusan detang tatakut king Ginu; detang malugud king Ginu tapat lang mamintu karing utus na. [i~~`}||<{{qzz9yyRxnwwjvvdusutt,sysrr+qqtq ppoon m ll?kk/jjgii"hh.ggngff ee:ddDccbb5aaaa``n`__N^^^U]]X\\\"[[cZZXYYpY#XXcWWW/VUUnUTwSSS6RQQWPPPrPeOONN>MMFLLL2KKJJ]IIyIHHHGGNFFFF.EEyEDDD'DCCCC6BB=AA@@?J>>==s=&<<<`;;w:::@99P87766w55{4443352211"00%//\/..8-{-!,u,:+++**W*))(x''T&&&&$&%%O$$]##s#"""]!!!E Uagxsp3!,+WIi5`Efr i d Fq"[[ Anti meng papakat ing kuran a mebalbal neng tuturuanan me ing mangmang o kaya anti kang gigising king taung matudtud maniaman.)KAnti yang masayang tigtigan king panaun ning kalungkutan ing pamangamanung e makatud king oras, oneng ing pamamarug bilang disiplina makapanaun ya balang oras.|qIng anak a babaing masias a buntuk sukal yang lub king asawa na at kang tata na at parehu deng e buring tanggapan.hIIng anak a babaing biasa makapakiasawa ya, oneng ing alang marine kalungkutan ya kang tata na.lQMaragul a kamarinayan king metung a pengari ing mikayanak yang berat lalung-lalu na nung babai ya.eCWa, ing matamad anti ya king katumpuk a dinat a mabuluk a iyugse rang agad ding mekadamput.R Anti ya king dalan a e patag ing taung matamad; pangilagan de ring sabla.mSIng sisiran ning maindredus ya ing sarili nang pangatau, at pikakasaman de ring kasiping nang bale.eCPotang isumpa ne ning taung e mayap ing kalaban na ing mismung sarili na ya ing sinumpa na.kOSasabian na ning mangmang ing nanumang aisipan na, oneng misip ya pa ing biasa bayu ya magsalita.s_Ulitan na ning madaldal karing aliwa itang dimdam na, oneng titimbangan na pa ning biasa itang sabian na._7Keyalan modu ing makiramdam keng pasbul, oneng ing ating modu marine nang daptan iti.nUSisilip ya ing mangmang king pasbul ning e na bale kabang ing ating pegaralan manenaya ya king lual.zmMamalagua yang lungub king bale ing mangmang, oneng ing taung ating sibukan at ating modu manenaya yang paluban.X)Mayli yang masikan ing mangmang; mayli ya mu ing biasa nung aduan ning panaun.x iKing taung biasa naman ing pamagaral metung yang gintung alahas, anti yang pulseras a makasulud king gamat na.\ 1King mangmang ing pamagaral metung yang tanikala, anti yang posas karing gamat na.d AMengari ing beluan ning taung mangmang king bale a melasak. E na aintindian itang balu na. Matula lang makiramdam ding taung atyu king kapulungan king sabian ning taung biasa, at karelang pibulebulayan ing buri nang sabian.= sNung makiramdam ka king salita na ning taung mangmang, mangari ka king taung maglakad a ating pupusanan a mabayat. Oneng makayama ing makiramdam king sasabian na ning taung biasa.I Potang makaramdam yang mayap a aral ing taung biasa purian na, at mayayagkat ya ban lunto ing aliwa pang kaisipan. Potang ing mangmang ya ing makaramdam pikakasaman na at agad nang kalinguan.iKIng isip ning mangmang anti ya king lulanan a ating busbus, mawawala ing kabiasnan a idatuk mu.q[ Anti ya king ilug a e kakati ing beluan ning taung ating kabiasnan, anting danum a sisibul ing payu na.]3 Masakit yang ituru ing taung alang balu; neng misan ing kabiasnan mamungang mapait.#? Ing ninumang bisang tupad karing Kautusan sukat nang pakibaluan ing pakiduang ning Kautusan. Mika kabiasnan ka, nung katakutan me at gagalangan ing Ginu.xi Ing dalan a tutuntunan da ring palpikasala malualas ya at patag, oneng papunta ya king tuknangan da ring mete.ta Ing katipunan ding taung lalabag karing kautusan anti ya king kabuntun a pikataman; e lumuat mitaung agad.nUIng taung mandam salapi ban italakad ne ing bale na, anti yang manipun batu para king pikutkutan na.iKPikabaluan ya ing taung biasang magsalita, oneng potang magkamali ya akit dang agad ding biasa.5cIng taung e bisang sasabianan king e ustung depat na lalakad ya king dalan da ring makasalanan, oneng itang tatakut at gagalang king Ginu sisisi ya king mabilug nang pusu.]~3Pakiramdaman na ning Ginu ing panalangin da ring kalulu, at agad na lang pakibatan.g}GMawala ing sablang pibandian ning ninuman, nung palalu ya at mayabang; mawala ing tinipun na.f|EAnti ya king espadang mingatba taram ing pamaglabag karing kautusan; e maulu ing sinugat na.3{_Nung makananu meng pangilagan ing ubingan makanyan mung pangilagan ing kasalanan. Nung lapitan me, tuktukan na ka. Anti la ding ipan na karing ipan ning leon at mate ka.xz kAnak ko, mekarapat kang kasalanan? E mu na pasibayuan at maniawad kang kapatawaran karing agawa mung kasalanan.vyeOneng mas mayap ya ing taung misasalikut king kamangmangan na kesa king taung misasalikut king kabiasnan na.bx=Ing kabiasnan a e gagamitan mengaring makakutkut a pibandian a parehung alang kasilbian.wwgAgyang deng biasa mabubulag la kareng regalu at suhul, maging sangkan la king e ra pamagsalita king katutuan.vItang babie tula karing manimuna mipanupaya ya king kamalian a agawa na. Itang sasarul at tatanam king marangle na mupul yang dakal.ouWMitatas ya katungkulan ing taung biasa uli ding amanu na; akakua na la pilubluban ding tatalan upaya.]t3Pikakasaman ing ugaling kalaraman. Inya mabibie ya ing malaram king alang dangalan.syMas mayap ya ing mapanako kesa king taung malaram. Oneng ing mapanako at ing malaram parehu lang papunta king kasiran.grGMantsa ya ing pamaglaram king ninuman, at ing pamaglaram maralas dang daraptan ding mangmang.~quMakalunus ya ing taung pengakuanan ne ing kakaluguran na uling e ne buring pakarinayan, inya ginawa yang kalaban na. p Makalunus ya ing taung papaten na ing sarili na uli ning malamarine ya o uli ning pakiramdaman na ing sasabian da ring mangmang.oIng taung e makagawang kasalanan uli ning kakaluluan na e ya maligalig a kaisipan potang matudtud ne king keyang pagkeran.hnIAlang babie pansin king malagung kasebian a sasabian ning mangmang king panaun a e karampatan.}msMengari ya ing taung magaspang a ugali king istoriang alang kwenta a ulit-ulitan nang kukwentu ning mangmang a tau. lMas mayap ing misakab ka keng dalan kesa king ing dila mu ya ing mitalusad; makanyan lang biglang mate ding taung ating kasalanan.9kmInya naman pituya-tuya de at kaylian ding dakal.j7Ing mangmang sabian na, Ala kung kakaluguran. Alang pasalamat king daraptan kung mayap. Tatanggapan da ing babie ku, oneng kagulut ku panyiran da ku.jiMDitak mu ing babie na, oneng dakal a pamanatsa ing kayantabe na. Ban damdaman de ring dakal anti yang loro a dadaldal. Nung atin yang peparam ngeni buri na bukas keka yang isubli. Ninu mo ing e masora king taung anti kanyan?lhQAla kang nabangnan king regalu na ning mangmang, uling pitung besis ing panenayan nang kayablasan.g  Manikua yang kakaluguran ing taung biasa neng magsalita ya, oneng metung man ala yang akua ing mangmang agyang pamurian na la.tfa Neng misan king ditak a salapi dakal ka asali, oneng potang kekang lawan pitung besis ka palang mikamalan.e Ating taung ating dangalan a miyangganan king kamarinayan, oneng ating taung e pikabaluan a maging bantug king karangalan.bd= Neng misan e miyablasan ing pamaniapat mayap; neng misan dobli ing tanggapan mung ablas.icK Neng misan ing mewalang suerti mamungang kayapan, at ing mayap a suerti mamunga namang kasiran.b Makainip ya ing taung makabang magsalita, at kasaman da ne man ing taung e bisang munie dalan ban makapagsalita la ding aliwa.maSKing ustung oras karin ya magsalita ing biasa, oneng ing mangmang ala yang tuknang king kadadaldal.`wAtin namang taung tahimik uling ala yang balung sabian, at atin munamang taung e magsalita uling e pa miras ing oras.o_WAting taung kikilalanan dang biasa uling tahimik ya, at ating taung pikakasaman da uling masalita ya.y^kIng taung gagamit puersa ban lunto ing matulid kalupa ne ing kapun a magnasang manialbahi king puri ning babai.J] Ing taung tatanggap king kamalian na milaut ya king kamarinayan.S\Oneng mas mayap ing paniabianan mu ne kesa king mapuput ka salu king mua.o[ YAting panaun a e sukat paniabianan ing metung a tau. Ustu ing manahimik ka pa king oras a anti kanita.dZAAkit mu ing ugali na king kapamilatan na ning piblas na, neng mayli ya at neng lalakad ya.YY+Akilala me ing tau king lupa na at abalu meng agad ing biasa kabud akatagpu me.MXAt nung e ya mika oportunidad daptan na mu rin king aliwang panaun.kWOTatakpan ne ing lupa na at magkunwaring maklak ya, oneng potang alang manakit samantalanan na ka.wVgAtin munamang taung magkunwaring makaduku at papakit malungkut, oneng kilub dang pusu buri da ing maglinlang.pUYAting taung gagamit king beluan da king e makatuliran, at ating manabusu ban apakilala ra ing matulid.zTmMas mayap ing atin kang takut king Dios at alang balu kesa king biasa ka oneng lalabagan mu ne man ing Kautusan.aS;Ating kabiasnan a magagamit king e ustu, at ating mangmang uli na ning ala lang beluan._R7E Kabiasnan ing beluan king e mayap. E mayap ing tukian ing turu da ring palpikasala. Q PwIng takut at kagalangan king Ginu ya ing kabilugan a Kabiasnan. Ing ganap a Kabiasnan ya ing pamanupad king Kautusan. O  N MPakisabian me pang tapatan ing kekang kasiping bale bayu me kamuan. Kaybat na nita, ing Kautusan ning Kakataskatasan ya na ing bala.oLWNeng misan asasabi na ning tau ing e na sukat sabian. Ninu wari ing e mikakasala king pamagsalita na?,KQPakisabian meng tapatan ing kekang kakaluguran king ababalitan mu tungkul king pangatau na, magkang ita pamanyira da reng tau. E ka agad maniwala keng balabalita.J)Pakisabian meng tapatan ing kasiping mung bale tungkul king abalitan mung sinabi na, pota e na sinabi ita. Nung sinabi na pin, e na na ulitan.I! Pakisabian meng tapatan ing kekang kakaluguran, nung dinapat ya ping kasalanan. Marahil iti e tutu, at nung katutuan naman e na na ulitan.RH Anti ya king paslung tinusuk king puad na ing lihim a atyu king pusu na.OG Anti ya king babaing manganak ing taung mangmang a misasalikut lihim.aF; Atin kang abalitan a indredos? Sarilinan mu nia mu. E ka tatakut; e na ka apamakbungan.YE+ Ing ninumang makaramdam keka milako ya tiwala keka at e lumuat pikasaman na ka.vDeE mu na paniabian king kakaluguran o king kalaban, subali mu nung kailangan ing magsalita ban e ka mikasala.`C9E mu na lilipat kaninu man itang kekang dimdam, at e ka miyabe king nanumang kaguluan.?ByE ka mangalat indredus ban milaut ka king kapahamakan.7AiDatang ing kayatulan king tutula king e mayap.'@GIng agad magtiwala king tau mangabaldugan ing kakuyaran na ning kaisipan, at ing kekang sarili ya ing mismung kekang panasakitan neng darapat kang kasalanan.V?%At iti ya ing makapasari king kasiran na; kanan de ring ulad ing katawan na.8>iIng alak at ding babai makasira la king matinu rang isip ding lalaki. Ing lalaking pupunta karing babaing magtinda king katawan da maging ala yang marine uling e ne maningat.= yNung makanyan ing kekang gagawan e ka mika pibandian. Nung salaula ka ketang ditak a atyu keka e magluat kagisanan ka.G<!E ka magpiesta, nung ala ka mu ring salapi ban e ka mamulubi.R; E ka sa maluhu king pamibiebie, kakaluluan ing malyaring ibunga na niti.`:9Nung panusigan mu ing sabla mung kapagnasan maging pikaylian ka karing kekang kalaban.a9;E ka pailalam king pita ning laman; aguantan mu ing sarili mu king e ustung kapagnasan.8Nung dukuan mu ing kabiasnan kabud damdaman mu iti, maging biasa ka naman at asaupan mu la ding aliwa king kekang sasabian a kabiasnan.c7?Agad nang akilala ning taung biasa ing kabiasnan at galangan ne ing ninumang atin kaniti.z6mMaingat ya ing taung biasa king sablang daraptan na. Lalu yang maingat king tuksung makapadurut ban e ya manabu.k5ODakal ing malilyaring bage kilub ning patingapun; malagua ing pamagbayu potang buri na ning Ginu.4E mu sa kakalinguan ing danup neng atyu keka ing sablang pamangan. E mu kakalinguan ing kakaluluan neng atin kang dakal a pibandian.3Misip ka sa! Buri meng mimua keka ing Ginu king oras ning kamatayan mo? Potang marap ka king piukuman na, buri mu ing gulutan na ka?e2COneng bayu ka mangaku, pakapagaralan me pa mu. E mu sa susubukan ing kapibabatan ning Ginu.r1]Nung mengaku ka king Ginu, daptan mu ing sablang agyu mu ban atuparan mu; e potang malapit na kang mate.t0aMagpakumbaba ka bayu datang ing sakit a parusa. Neng mekarapat kang pamikasala, pakit mu king sisisian mu.m/SSiasatan me ing sarili mu bayu datang ing pamanukum. At potang datang na, tanggap kang kapatawaran.z.mKailangan ing balu mu ing sabian mu bayu ka magsalita, at kailangan ing ingatan me ing katawan mu bayu ka sakit.l-QKamangmangan ing maimut at ing mapanyumbat. Alang matula king binie nung ing minie masakit ya lub.,Ing maganakang pamagsalita maygit yang matimbang kesa karing peka mal a lamak. Nung talagang maganaka ka parehu mu lang ibie.v+eParimlan na ning ambun ing pali ning aldo. Inya ing amanu mu atin yang arapat a maygit king saup a babie mu.%*CAnak ku, e mu ne paniabianan ing taung daraptanan mung mayap. Ala na kang sasabian a makapanasakit kapanamdaman ban ing pamaniaup mu e mawalang kabaldugan.])3Lulunusan na la detang tatanggap king tuturu na at matulang mamintu karing utus na.[(/ Ing lunus ning tau para mu karetang kakilala na, oneng ing king Ginu para karing sablang tau. Babarugan ne ing tau ba yang mipakayap; iyanad ne at tuturuanan, at anti ing pastul panintunan ne neng malilili ya.p'Y Akakit na at balu na ing mapait a kawakasan da, inya parati yang makasadiang munie kapatawaran karela.Y&+ Iti ing sangkan nung inya panupaya na la ning Ginu at tune malunusan ya karela.% oneng nung ilimpi la deti king panaun a alang angga anti lang kapatak a danum king dagat o metung a binutil ning balas king pasigan.J$  E na karaniwan nung ing metung a tau miras yang dinalan a banua,m#SNanu ya ing tau? Nanu ing kasilbian na? Nanu ing kabaldugan na ning daraptan nang mayap at e mayap?t"aNeng mayayari ne ing istoria ning tau, e ta pa man mekapagumpisa, at potang yari ne malilitu ya pa mu rin.n!UAlang makadagdag o makabawas kareti. Tune masakit lang tarukan ding makapagmulalang dapat ning Ginu.s _Ninu ing malyaring makasukad king makamal nang upaya? Ninu ing malyaring magsalita king sablang lunus na?Ala metung man a dininan nang sapat a kayupayan ban ilarawan na ing depat na. Alang makataruk king makapagmulala nang dapat.  *Oat ya mung bukud ing makatuliran.I Ing linalang king meto sikluban ya ing Ginu a mabie kapilan man,jM Lalawan na la ning Ginu ding sablang batuin king banua, samantalang ding tau gabun la mu at abu.3Atin pang masala kesa king aldo? Makanyan man akmulan ne ning dalumdum ing aldo. Lalung mayan na lang akmulan ning dalumdum ding kaisipan ning tau.eCE na malyaring akamtan ning tau ing sablang bage, uling atin yang kamatayan ing balang tau.Z-Karagul na ning lunus ning Ginu! Patawaran na la ding sablang mibabalik arap na.H E la malyaring makaibie kapurian king Ginu ding mete uling ala na la. E ne manakit paralan ban purian ne. Ding mabie mu at ding masikan a katawan ilang malyaring makaibie kapurian king Ginu. Detang mabie makaibie lang kapasalamatan king Ginu, oneng atin king tuknangan da ring mete ing makapagkantang kapurian king Gino?dAMagbalik ka king Kakataskatasan at gulutan mu na ing pamikasala. Pikasaman mu ing e mayap.%Lumapit ka king Ginu at tuknang na kang darapat kasalanan. Makisabi kang mayap king Ginu ban mabawas ing pupusanan mung mabayat a kasalanan.Oneng paintulut na ing mibalik la arap na detang sisisi king depat dang e mayap, at pasiknangan na la lub detang milalako kapanayan.jMKaybat atulan na la ding taung e mayap at parusan na la; tanggapan da itang mangaintulid karela.King Ginu ing pamamie saup karing kalulu anti ya king singsing a mal. Ing maganakang tau mal yang anti ing bie king arap na.  \1E makalingad king Ginu ing dapat dang e ustu; balu na ngan ing karelang kasalanan.s_Parati nang lalawan ning Ginu ing daraptan da reng tau; maygit masala king aldo ing akakit na karing tau.   wDininan neng manimuna ing balang metung karing bansa, oneng ing Israel ya ing pinili na ban maging sariling bandi na.  \ 1Akakit na ning Ginu ing sablang daraptan da ring tau; ala kang asalikut king Ginu.^ 5Belan na la laban king e mayap, at tiru karelang katungkulan karing kalupa dang tau.\1 Ikit da ring mata ra ing masala nang kamalan, at dimdam ing ligaya ning siwala na.Q Ginawa yang alang anggang kasunduan karela, at sinabi ding kautusan na.^5 Binie na karela ing beluan, at ing Kautusan binie ne bilang sibul ning karelang bie.^5 Purian de ing banal nang lagyu, at sabian ing degulan ning makapagmulala nang dapat.   KInaslagan na lang pusu ra ban akit dang kamalan ning lelangan na.taKitmuan na lang beluan ampon pamanalastas, at pepakit na karela ing pamiyaliwa ning e mayap at ning mayap.DDininan na lang dila, mata, balugbug, isip, at konsiensia.  Dininan na lang takut ding sablang lelang na ban mitakutan la karela. Dininan na lang kayupayan mamahala karing sablang animal at ayup.Q~Atin lang sikanan a kalupa na ning Ginu, uling lelang nong kawangis na.o}WKarela tikda na ing kaba ning bie ra, at dininan kayupayan karing sabla nang lelangan keti king yatu.c| ALelang na la ning Ginu ibat king alikabuk ding tau, at king alikabuk la magbalik pasibayu.y{kKitmuan ne ing balat ning yatu karing sablang bage ating bie; kaybat mate la ban mibalik king keyang penibatan.Uz#Kaybat nita, linawe ne ning Ginu ing yatu, at kitmuan ne karing bage mayap.Iy E la misisiksikan o salangsang metung man king keyang kautusan. xInisip na ing sablang dapat da para karing sablang panaun, manibat king pamagumpisa da at angga na king marayu dang paintungulan.w-Inyang lelangan ning Dios king kapupurmeruan ing sablang keyang depat, dininan neng lugal ning Ginu ing metung at metung karing keyang lelangan.QvIladlad kung masalese keka ing alang kulang at alang labis a kabiasnan.Wu'Anak ku, makiramdam ka at pakaintindian mu ing sabian ku keka ban mabiasa ka.`t9Makanyan ing isipan na ning makitid a isip at ing sasabian na ning taung e mituruanan.s3Nung daptan ku naman itang matulid ala namang mamalita kaniti king Ginu. Ninu ing manenaya kaniti? Mabagal yang tupad ketang sinabi nang daptan na.RrNung mikasala ku at king lihim ala kung katapatan alang makabalu kaniti.\q1E na na ku malyaring pansinan pa ning Ginu. Ala nang makialam pa king daraptan ku._p7Gagalgal la deng bunduk, ding pundasyun a pitatalakaran ning yatu neng lalawan na la.o}Gagalgal ing sabla neng daratang ya ing Ginu, ing yatu at ing danum lalam na niti, ing biga at ding banua lagpas kareti.Xn)E mu sukat sabian ing anti kaniti: Salikutan ke ing Ginu. Ninu ing king banua a makaganaka pa kanaku? Ninu ing makapansin kaku libutad da ring dakal a tau. Binang dakal ing melalang, inya nanu ing ulaga ku? m  l Xk)Bendisyunan na la ding taung darapat mayap; ibie na itang mangaintulid karela.xji E ne paintulutan miligtas ing mapanako at ing penako na, at ablasan na ne man ing mapibabatang taung makadios.~iu Tune maragul ing lunus na at maragul munaman ing bigsikan ning mua na. Ukuman na la ding tau agpang ketang depat da.Lh Agyang metung ya mu ing masias a buntuk, maging makapagmulala nung miligtas ya king parusa. Malunusan ya ing Ginu, oneng biasa ya namang mimua. Malyaring maglapo ing kapatawaran na o ing mua na.g Makanyan munaman ing merapat karing anam a ralan a libu katau a miyabe-abe linaban king Ginu kanitang miglakbe la king ilang.af; E ya pepakit lunus ketang memalen a tikda nang gisanan a lahi uli na ning kasalanan da.^e5E ya melunus king balen a tuknangan nang Lot a kesaman na uli na ning kapalaluan da.vdeE na la pepatawaran detang higanti kanitang minunang panaun, detang linaban a menalig king karelang sikanan.cSilaban ne ning milalablab nang mua ning Ginu ing kapulungan da ring makasalanan o ing bansang alang kapamintuan king Ginu.ibKDakal na ku ikit a milyaring anti kanyan, oneng lalu la pang maygit kanyan ing kakung abalitan. aMalyaring dagul ya bilang ing metung a siudad king uli na ning metung a taung biasa, oneng mate ya ing lahi da ring taung e mayap.K`E mu pagnasan ing kumaba la bie at e asahan ing mika mayap lang kinabukasan. Mas mayap ing metung ka anak kesa karing libu o mate alang anak kesa king dakal la, nung ala no mang Dios a katawan.\_1E mo ipagparangalan ding dakal mung anak, nung e la tatakut at gagalang king Ginu.t^ cE mu pagnasan ing dakal a anak a alang silbi, at e ka matutula karing anak a lalaking alang Dios a katawan.K]Ala yang inutusan a dapat e mayap o peintulutan dapat pamikasala.i\KBalu na ing sablang daraptan ning tau, at ingatan na la detang ating takut at galang king Ginu.K[Maragul ing Kabiasnan na at upaya ning Ginu, akakit na ing sabla.mZSMakapamili ka kareting adua: ing bie o ing kamatayan? Itang kekang pilinan ya ing kekang tanggapan.IY Mibili yang danum at api king arap mu, kuanan me itang buri mu.wXgNung bisa ka, atuparan mu la ding utus ning Ginu, atyu keka nung buri mu ing maging tapat ka o ali king Ginu.iWKManibat na kanitang lelangan ne ing yatu, binie na king tau ing kalayaan mamili ketang buri na.Vy Mikakamas ya ing Ginu king sablang uri ning kasalanan; e la mayayagkat king nanumang e mayap detang tatakut king Ginu.U{ E mu sasabian king linili na ka. E na kailangan ing saup da ring taksil king pangatuparan ding binalak nang kapagnasan.\T1 E me sisisian ing Ginu uli ning kasalanan mu; e na gawan itang dapat a kasaman na.[S/ Pamipasiag king Kabiasnan ing pamagkantang kapurian at pamanaus pansin king Ginu.hRI E sukat magkantang kapurian king Dios ing makasalanan, uling e naman tapat ing kapanyamban na.fQEMalyap ya ing Kabiasnan karing taung matas a lub at marayu ya king kaisipan da ring malaram.\P1Oneng ding mangmang at makasalanan e re kamtan o akua mang sulyapan ing Kabiasnan._O7Manakit kang tula ampon ganap a ligaya, at e ya makalinguan ing lagyu mu kapilan man.N#Gawan na kang maygit kagalang-galang karing kasiping mung bale, at potang magsalita ka king kapulungan da ring tau, ituru na ing sabian mu.4McMagsandal ka king Kabiasnan at e ka mabigu.WL'Mengari king pamangan at inuman ing ibie na kekang kabiasnan at pamanalastas.bK=Kalupa na ning metung a ima o ning babaing bayung kasal, lumual ya ban salubungan na ka.J Nung katakutan me at gagalangan ing Ginu, iti ya ing daptan mu: Pakapagaralan me ing Kautusan na at kamtan mu ing Kabiasnan.+IQKing sala na karin ka manuknangan.cH?King lilung ning Kabiasnan karin mu la idala ding kekang anak ban e la mabilad king pali.8GkKanita mika masanting kang lugal a pituknangan.nFUManuknangan kang malapit king tuknangan na; itasak mu la king pader na ding tulus ning kekang tolda.AE}Sumilip ka karing awang na at makiramdam king pasbul na.kDOAntimo ing taung mangasu a lalawe arakap na, makanyan ing kekang gawan king pamandakap Kabiasnan.aC;Abalu na la ding lihim ning Kabiasnan ning ninumang tutuntun king dalan ning Kabiasnan.dBAMapalad ya ing taung babie pansin king Kabiasnan at gagamitan ne ing buntuk na king mayap.oAWMalaso at mawala ing sablang gewa da ring gamat ding tau, at tukian nang matda ning tau ding gewa na.#@?Mengari la ding tau karing bulung ning tanaman, ating malalaglag at atin namang sisibut a bayung bulung. Ating mamamate kekatamu at atin namang mibabait.?Nung makananu yang kukupas ing imalan makanyan yang kukupas ing katawan. Sasabian na ning matuang kautusan king mate ta ngan. > Inya mamie ka at matulang tanggap king babie ra keka ding aliwa. Magsaya ka uling e ka manakit tula king tuknangan da ring mete.c=?Datang ing panaun a pipitnan-pitnan da ring aliwang tau ing pibandian a kekang pipagalan.x<iE me pagkaimutan tula ing sarili mu aldo-aldo. Gawan mu itang buri mung gawan, nung iti e labag king kautusan.f;E Daptanan mong mayap ding kekang kakaluguran bayu ka mate; saupan mu la king anggang agyu mu.g:G E mu sa kakalinguan king datang ing aldo ning kekang kamatayan, oneng e mu balu nung kapilan.9w Anak ku, gawan mu ing agyu mu ban e mipaburen ing sarili mu at parating mong babie ding ain a karapatdapat king Ginu.\81 Pasayangan na ning kuriput ing pamangan; ala kang akit a pamangan king pinggan na.P7 E pa sapat itang atyu na uling ing kasakiman ya ing atyu king pusu na.h6IE ya mayap ing taung masaklo mata; e no balu ding kalupa nang tau at ala yang pakialam karela.e5CMipaintagun mu nung mekarapat yang mayap, oneng king katataulian mibulalag ing kaimutan na.4Ala nang aliwa pang maygit king kaimutan kesa king taung maimut king sarili na. Ing kaimutan na ya ing mamarusa king bie na.3#Baket maimut ya ing tau king sarili na, oneng maganaka ne man karing aliwa? Ba't e na gamitan ing pibandian na ban paligayan ing sarili na?&2ENung meging maymut ka king sarili mu ban makatipun, miras mu karing aliwa ing kekang tinipun. Gamitan da ing tinipun mung pibandian ban magpasasa king luhu._17E ya sukat misalapi ing maimut a tau. Nanu ing pakinabang ning maimut king salapi na?a0;Mapalad ya naman ing taung e na liligaligan ning konsiensia na at e milalako kapanayan.g/ IMapalad ya ing taung e mitatalusad a dila king pamagsalita na at e maliligalig king sinabi na. .9 Ing tanda ning maligayang bie ya ing masayang lupa. Ing pamangawang kasebian makalumpis lupa. Ing pamangawang kasebian makiduang kaisipan a makapagal.H-  Itang atyu king pusu mu, saya o lungkut, mayakit king lupa mu., Mayap ing pibandian, nung e ibat king e ustung dapat. E kasalanan ing kalulu. Ding e makadios ilang sasabing kasalanan ing kakaluluan.h+I Potang ing mabandi ya ing magsalita tahimik la ding sabla, kaybat pamurian da angga king banua ing sinabi na. Potang ing kalulu ya ing magsalita sabian da, Ninu mo ya? At itulak de pa nung magkamali ya king pamagsalita na.}*s Dakal lang sasagip king mabandi potang magkamali ya, at nung magsalita yang kabarumbaduan karela yang panakpan. Potang ing kalulu ya ing magkamali pawang kalibakan ing keyang tanggapan. Agyang pang tutu na ing keyang sasabian alang makiramdam. )  Neng misakab ya ing mabandi, italakad de ring kakaluguran na; potang ing kalulu ya ing misakab lakuan de pa ring kakaluguran na.s(_ Pikakasaman ne ning taung palalu ing mapagpakumbabang tau, makanyan ya naman ing mabandi king pakakalulu.~'u Lalaklakan ne ning leon ing asnong malyap ning disyerto, sasamantalanan na ne man ning taung mabandi ing pakakalulu.o&W E la malyaring misulung mangan ing pusa at ing asu, at anti naman ing mabanding tau ampon ing kalulu.f%E E ya malyaring makapakiabe ing asung-gubat king tupa, at ing taung e mayap king taung mayap.N$ Makitipun la ding animal karing kauri da; ing tau karing kaugali na.a#; Pakiabayan ne ning balang melalang a animal ing kalupa nang animal; ing tau anti naman.T"! Luguran me ing Ginu kabang mabibie ka at maus king Ginu ban iligtas na ka.!w Inya ika na mu ing misikap king kekang lihim at mingat ka, uling ing kekang lalakaran ya ing sarili mung kapahamakan.o W Ala yang lunus ing taung mikakalat king kekang lihim at e ya mikakunung panasakitan na ka at pasukul..U E me pakisabian a balamu pante kayu mu, at e mu agad paniwalan ing sasabian na. King maluat yung pamipagsalita susubukan na ka at titimbangan kabang timan-timan ya.jM E mu pakalapit ing lub mu uling pota masora ya keka, at e mu naman pakalaut pota dumayu ya keka.ta Nung agkatan na ka king bale na ning taung masikanan e ka sa agad mabibisa. Kanita na ka lalung pamilitan.]3 Mingat ka ban e ka mapirait at e mangapakarine kabang magtamasa kang tula king bie.lQ Pakaistiman na ka king pamangan na at e me buring pakarinayan. Oneng kaybat, makatadua o makatatlu na kang pagsamantalan at ika pa ing kaylian na. Nung sakaling akasalubung me, pangilagan na ka at piling-piling neng buntuk na.   Bilugan na ka buntuk neng atin yang kailangan keka; matiman ya at pamurian na ka. Kaybat ikutang na pa, Nanu ing asuyu ku keka?ta Parati na kang pakiabayan kabang atin kang pibandian, at tunggal ditak gisanan na king alang kapikakunuan.uc E na ka ibili ning mabandi kabang pakinabangan na ka, oneng kalinguan na ka potang ya ing kekang kailangan. Nung dapat yang e mayap ing taung mabandi king kenu man ya pa ing mimua, at ing taung kalulung keraptanan ya pa ing e mayap._7 E me bubuat ing mabayat a e mu agyung ibuat, at e ka makikiabe karing taung mas mabandi at mayupaya kesa keka. E mo malyaring pisipingan ing kaldera at ing kuran; mabalbal ya ing kuran, nung turan ne ning kaldera. { Nung talan kang alketran siguradu kang midinan, nung makikiabe ka karing taung palalu siguradu kang maging anti karela.^5 Kanita na na ipakit ing tune nang kule; pipiling-piling neng buntuk na at mamalatak.ve Nung miras keka ing e mayap a kalma kunwari yang datang sumaup keka, oneng ing nasa na ya ing ipalbug na ka.9k Mayumu la ding amanu na, oneng kilub nang pusu buri na ing asilu na ka king bitag na. Kunwari makirame ya king kekang kalungkutan, oneng paten na ka kabud mika oportunidad ya.mS Malyaring manatili yang saguli siping mu ing kalaban, oneng lakuan na ka king oras ning kagutgutan.V% At alang malunus keka nung makikiabe ka karing makasalanan at king dapat da.mS Ala metung mang taung malulunus potang maket ya ing taung patunud ubingan o karing malyap a animal.|q E me paburen siping mu magkang kuanan ne ing lugal mu. E me paluklukan king banda mung wanan, magkang kuanan ne ing kekang luklukan. Kanita mu na aintindian ing katutuan ding amanu ku at sumisi ka kabud aganaka mu ing babala a sinabi ku keka.- S Mingat ka king anti kaniting tau; banten me agyang pang papakit nang matunud ya. Uling mengari ya king salamin a bakal, nung e me lilinisan kanan ne ning kalawang.o W E me pagkatiwalan kapilan man ing kalaban, uling mengaring manyirang kalawang ing e mayap nang ugali.  At king oras ning kagipitan lakuan da ka pati na ding kekang kakaluguran. Oneng potang matagumpe ka anti lang kakaluguran ding kalaban.  E mo abalu ding tune mung kakaluguran king panaun ning kasaplalan, oneng keka lang akilala ding kekang kalaban king oras ning kagipitan. Jzm`}}||Z{{Bzzyy'xwwvv@uuGtt s~s"rrYqqTpp&nn"mllbkjihh^ggffjf+eedd=cc}c"bbPaxa``T__~^^:]]b]U]\\P[[E[8ZYYtXXqXWZVV`UUT4SSZRRJQPPZOOBO5NNMM)LLFKK$JJFII/HHoHGG8FEEbDDiCCC@BB#AA?@@T???E>>X==<;:99P88g877 66$55N44Z33h2221y1 008//U..>---0,,++,**K))_((''&F%%`$$#u"""?!!e zOZSWe(,%ra',D p t 3 & ,S)ag>J{oMagobra ya namang alang patugut ing pakakalulu, oneng e ya makatipun at potang mag-retiru ya kalulu ya pa mu rin.q[Ala yang patugut magobra ing mabandi ban lalu yang mibandi; kaybat mag-retiru ya at magpasasa king bie.q[Mitatabi ing tundu uli ning kabalisan a isip king kapanintunan; anting grabing sakit a e ka mipatudtud.W )Mayayayat ya at e mipapatudtud ing taung masalapi a migaganaka king salapi na.U#Ing masaya at maganaka atin yang ganang mangan at tune yang matalik mangan.oWIng pamangalalu at ing mua kukuyaran na ing bie, at ing kaiisip agad na kang gawan matua king e oras.}Magsaya ka at tumiman; itabi mung kalungkutan. Dakal ne pete ing kalungkutan at ala yang depat a mayap kareng malungkut.Y+Ing pusung matula ya ing pagkabie ning tau; ing tula ya ing pakaba king bie na.g GE mu pasakitan ing sarili mu uli ning kalungkutan o pakadibdiban king kaiisip ing kagutgutan./ WLalawan na ing pamangan na at mangisnawa yang saldak, uling ala yang ganang mangan; anti ya king lalaking kapun a kakaul king metung a babai oneng ala yang akarapat." =Alang kabaldugan ing miyapag pamangan karing larawan, uling e no man makapangan o makabau. Makanyan ya kabilian ing taung ating sakit a binie ning Ginu.j MAla kang ganang mangan agyang maniaman ing pamangan; antimong pamangan a miyapag karing larawan.] 3Mayap pa ing mate na ka kesa king mabibie kang magkakasakit king sakit a e kakayap.`9Alang pibandian a igitan na ing masanting a pamikakatawan at ing panatag a pilubluban.q[Mas maulaga ya ing masanting a pamikakatawan at alang kapanamdaman kesa king dakal a gintung pibandian.Mas mayap ing kalulung ating masanting a pamikakatawan kesa king dakal ka pibandian, oneng masakit ne man ing kekang katawan.jM Disiplinan me ing anak mu at ituru meng magobra ban e na ka pamakarine o sugatan a kapanamdaman.   Pamaklian mu ne butul o barugan mu ne kabang anak ya pa ban e ya dagul masias a buntuk at lapastangan keka at pasukalan na lub.{o Kabang anak ya pa, e mu paintulut ing sablang buri nang daptan at e ka magbulag-bulagan king depat nang kamalian.a; E mu kaylian ing kalokuan na, nung e mu buring kumiak kang kayabe na at mitigis a ipan.mS Nung kusintian me ing anak at ibie sabla nang aduan e lumuat ika ing pamatakutan na ampon pakiakan.gGIng kabayung e mituruanan masakit yang rendan, at ing anak a e medisiplina makanyan ya naman.{Oneng ing pengaring kusintirul king anak na dakal ya uluan a sugat, at manganerbiusan ya kabud makaramdam yang kulisak.r~]Atin yang likuan a anak a singil karing kalaban na, at ya ing mamayad karing taung pikautangan nang lub.b}=Kabang mabie ya pa, paligayan na ne ning anak na at ala yang pigaganakan potang mate ne.j|MAgyang pang mete ne ing pengari balamu mabie ya pa mu rin, uling ing likuan nang anak kalupa ne.i{KE mu ing apagmaragul ne ning pengaring minie mayap a turu, nune karirian de pa ding kalaban na.wzgMupul yang dakal a pakinabang ing pengaring minie turu king anak na, at apagmaragul ne karing kakaluguran na.^y 7Babarugan ne ning malugud a pengari ing anak na ban potang dagul ya maging ligaya ne.xyTune masakit king taung ating pegaralan ing pamaramdaman ne ning makibale o ing tagal-tagalan ne ning pikautangnan na.w#O kaya sabian da, Mabating na ka, dayuan; atin kung bisitang datang, datang ya ing kapatad ku at kailangan ne ing kuartung pitutudturan mu.]v3Hoy dayuan, isadia me ing pipanganan, at pakanan mu na ku nung atin na kang ayapag.u'Ika ing talasalubung at babie inuman karing bisitang daratang a ala mang pasalamat king kekang daraptan. Mangalati ka potang karelang sabian:ytkMakalunus ing mabibie makipanuknangan karing miyayaliwang bale; e ka makapagsalita uling makipanuknangan ka mu.msSSukat kang tumula ketang atyu keka agyang pang ditak mu ban e ka mipamalagyuan makikipangan nia mu.zrmMas mayap ing manuknangan ka king pakakalulung kubu kesa king mamangan kang maniaman king bale ning aliwang tau.{qoIng maulagang diling kailangan ning tau ya ing danum, pamangan, imalan, at tuknangan nung nu ka makapagdili-dili.`p9Saupan me ing kalupa mung tau king anggang agyu mu, oneng ingatan mung e ka mipahamak.doAIng taung manalakaran ban manakitan tanggapan na ing dakal a dalum laban king pangatau na.nwMenga-embargu la tuknangan ding atinan uli ning karelang pamanalakaran, at ngeni lakad-lakad la karing aliwang bansa. m Dakal lang taung ating pibandian a mekalulu uli ning karelang pamanalakaran, ing sibukan da anting bagyung manyira king bie ra. lAting palpikasala a pawalan dang ulaga ing pamanalakaran para karela; ala lang pasalamat at kakalinguan de ing taung sinaup karela.k1Nung ating taung menalakaran ban makapanandam ka, e mu kakalinguan king atin kang utang a lub keting tau, uling teya na ing pangatau na para keka.|jqTatalakaran ne ning mayap a tau ing utang ning kalupa nang tau; e na daptan ning alang marine tau ing anti kanita.vie Agamit mung parati ing pamamie limus laban karing kalaban; maygit ya karing matibe kalasag at matibe tandus.h  Ibilang mung maragul a pibandian ing pamamie limus karing kalulu, at iti magsilbing kaligtasan king sablang kekang kakulangan.g} Gamitan mu lang kekang salapi agpang king kautusan ning Kakataskatasan, at makinabang kang lalung dakal kesa king gintu.qf[ Mas mayap ing mawala lang salapi para karing kapatad o kakaluguran kesa king kanan na la ning kalawang.ieK Alang-alang king kautusan, saupan lang kalulu; e la palakuan alang daralan detang mangailangan.fdEMakanyan man, maging maganaka ka karing kalulu. E mu no painipan pa king saup a kekang ibie.bc=Inya dakal na lang e bisang param; e uling maimut la, nune uli ning takut a mapirait la.*bMNung sakaling mepilit lang mamayad, kapitna mu ing karelang bayaran, inya sukat neng tumula ing pipanutangnan. Ing maralas malilyari ya pin ing lalbug la ding salaping meyandam, at maging kalaban ya ing menandam. Palmura at sumpa ampon keyalan kapasalamatan ing tanggapan da ring peparam.>auPotang manutang la simba-siklaud la king pipanutangnan da; alang tuknang ing karelang pamamuri. Oneng potang oras nang mamayad piliban-liban da at dakal la balung sabian a sangkan.~`uDakal lang taung bala ra ing utang suerti yang kabud na dinatang, inya papagkasakitan da lang karelang pikautangnan.v_eTuparan mu ing kekang pangaku at maging tapat ka, at king oras ning kekang pamangailangan ating sumaup keka.~^uParaman me ing kalupa mung tau king oras ning pamangailangan na; nung ika ing mendam mamayad ka king takdang panaun.] {Pamaniapat mayap ing paraman ya ing kekang kasiping bale; tutuparan mu ne kanita ing kautusan, nung keka yang sasaupan.n\UMingat ka magkang mitalusad ya ing kekang dila, at mibagsak ka arap da ring kalaban a manenaya keka.[winya keka lang ingatan at timbangan ding amanung kekang sasabian. Gawa kang pasbul at kandadu para king kekang asbuk.mZSBabakuran me ing kekang gabun at atin yang susi ing pisisinupan mung pilak at gintu ban maingat la,5YcDing biktima na ila mu detang ginulut king Ginu. E na malyaring patdan pa ing silab ning dilang manyira. Anti ing leon, itikma na la at anti ing leopardo paglapakan na la.uXcOneng ding taung king Ginu tapat e no ananu balang ning dilang manyira, e no asilab ning milablab nang api.nWUIng pasari na ning mapanyirang dila ya ing makapangilabut a kamatayan, inya mayap pa ing mete na ka.AV}Uling bakal ya ing paud na at tangsu ya ing tanikala na.UMasuerti ya ing taung miligtas king dilang mataram at e mibata king bigsikan na o megapus king tanikala na o mipasuluran king paud na.RTMas dakal la ding mete king taram ning dila kesa king taram ning espada.bS=Ing barug ning latiku maglate, oneng ing barug ning manyirang dila king kilub ya daraya.vReIng ninumang makiramdam king dilang manyira e ya mipaindatun kapilan man ni mika kapayapan king kaisipan na.QUli ning dilang mapakialam dakal lang tapat a babaing kewanian ding karelang asawa, at mewala ing sablang karelang pipagalan.kPODakal ne sinira ing mapakialam a dila, inya dakal lang taung maglipat-lipat karing aliwang bansa. E mu iti ing daraptan ning manyirang dila; lesak na la pati balen a payapa at tuknangan ding taung kagalang-galang lesak na la.kOO Isumpa la ding maindredus at ding malaram, uling dakal na lang taung payapa ding karelang sinira.fNE Tiupan me ing baya at mitau ya; luran me matda ya. Isanu man kareti ing asbuk ya ing pasari.xMi Ing bugasuk a pamagsalita pasari na ing pelian buntuk; ing biglang pelian buntuk miyangganan king pamipatayan.GL Lalung milalablab ing api uli ning daragdag a panangab, at papali ing pamakipate uli ning dakal a kesiasan a lub. Nung nu ya anti kasikan o kabandi ing ninuman, ing mua na makanyan munaman.zKm Pipapate na la ning makasalanan ding mikaluguran at sasalbag yang kaguluan karing taung mibiebie king kapayapan.{JoPangilagan mu ing pamakipate ban e ka parating mikakasala, uling ing pelian buntuk ya ing pasari king pamakipate.*IME mu la kakalinguan ding kautusan at e ka paimua king kalupa mung tau. Ganakan me ing kasunduan ning Kakataskatasan at e mo papansinan ding kamalian ding aliwa.H1E mu kakalinguan king datang ing aldo a ika mate ka at malaso ya ing kekang katawan. Inya ilako mu na ing mua at mamintu ka karing utus ning Ginu.mGSTau ka mu at mitatanam kang mua, oneng kaninu ka maniawad kapatawaran para karing kekang kasalanan?wFgNung ala yang lunus ing tau king kalupa nang tau, makananu yang makapaniawad kapatawaran karing kasalanan na?SEE na tanggapan ning tatanam mua king kalupa nang tau ing lunus ning Ginu.DPatawaran mu ing depat nang pamikasala keka ning kalupa mung tau. At potang manalangin ka mipatawaran ing kekang kasalanan.vC gIng taung mapagbengansa tanggapan na ing bengansa ning Ginung makibalu karing sablang kasalanan ning ninuman.mBSIng mua at ing sama ning lub kakung kasaman, oneng karing makasalanan ila ding karelang penugalian.vAeDetang matutula king pangabagsak ding banal manakbag no man king bitag, at tune lang misakitan bayu la mate.@-Gagamitan na ning taung palalu karing kalupa nang tau ing pamamiru at pamaninsultu, oneng anti yang leon a manenaya itang parusang tanggapan na.Y?+Ing depat mung e mayap, magbalandra munaman keka at e mu man balu nung nu ibat.Q>Ding taung manumang bitag ila mismu ding mararakap king karelang bitag.X=)Iyatsa meng batu babo at magbalik ya keka. Nung maniugat ka, masugat ka naman.s<_Ala kung aliwang kasusumamian a tau nung e mu ing anti kanitang tau, at kasusumamian nia naman ning Ginu.;/Makawili ya neng kapagsalita me at pamurian na ka. Oneng kagulut mu aliwa na ing paniabian na, at ing kekang sinabi ibaligtad na ngan laban keka.c:?Atin yang nasang e mayap ing taung pakindat-kindat, at king babalakan na alang makasabat.x9iMalyari yang uluan ing sugat at patawaran ing insultu, oneng ala kang kapanayan nung kekang bilalag ing lihim.b8=E mu ne pupuntalan pa; marayu ne keka. Ala na yung anti ing usa a mikalabius king bitag.i7KAla ne ing kekang kakaluguran. E mu ne malyaring ibalik pa a anti ing ayup a mebulus king aula.j6MPete mu na ing pamikalugaran yu antimo nung makananu neng pete ning metung a tau ing kalaban na.5)Luguran me ing kakaluguran at maging tapat ka king kekang kakaluguran; nung ibulalag mu ing lihim na, kalinguan mu nang atin kang kakaluguran.h4IE ka malyaring pagkatiwalan at e ka mika tapat a kalugaran nung bubulalag mu ing sukat ilihim.x3iMiyangganan king pamipatayan ing pamipate da ring palalu; makasorang pakiramdaman ing karelang pamipanagkasan.f2EMangilabut ka neng maniumpa la at managkas. Inya takpan me ing balugbug mu neng mipapate la.}1s Makasorang pakiramdaman ing sasabian da reng mangmang; gagawan dang biru at pikaylian pati ing mabayat a kasalanan.m0S Agad mong lakuan deng kasabi mung mangmang; neng tau lang ating kabiasnan manatili kang makiramdam.z/m Parating makabaldugan ing pamagsalita da ring taung banal, oneng ing king mangmang manaliwa yang anti ing bulan.r.] Manaya ya ing kasalanan ketang darapat kasalanan; anti yang leon a manenayang tikma king paglaklakan na.o-W Ding ayup a miyuyuri miyabe-abe la, at ing katapatan datang ketang bisang maging tapat king dapat na._,7Nung bisa kang maging tapat, maging tapat ka at isulud meng anti ing malagung imalan.a+;E me agad pupurian ing tau anggang e me dimdam migsalita, uling makanyan yang makilala.*wMakilala ya ing masese tanaman karing bunga na; ing atyu king lub ning tau mayakit ne man karing amanung sasabian na.v)eMasusubuk la king ornu ding kuran a gewa ning taung gagawang kuran. Masubuk ne man ing tau king sasabian na.( Potang ikusug me ing panialak ing malakuan ya ing dinat. Makanyan munaman king tau, neng magsalita ya lunto ing kakulangan na.P'Nung e lubus ing takut mu king Ginu, e lumuat mibagsak ya ing bale mu.w&gMasakit ilako ing kapamiraitnan king pamisaliwanan, uling anti yang tulus a mesipit pilatan ding aduang batu.j% ODakal la deng mamirait ba lang magtubu; nung bisa kang mibandi kailangan ing ala kang konsiensia.}$sMasakit nang pangilagan ning mangalakal ing pamaniapat pamikasala; e ya malyaring e mikasala ing ninumang magtinda.w#gAting aduang bage a babie kalungkutan kaku, at ing katlu pamuan na ku. Ila deti: ing sundalus a mekalulu, ing biasang tau a e ra gagalangan, at ing taung banal a meging makasalanan. Parusan neng kamatayan ning Ginu ing taung anti kaniti.9"kIng babaing maindredus at masalita mengari ya king trumpetang babie senias king pamaglusub, at ing ninumang lalaking ating asawang makanyan anti yang makigera kabang mabie ya.z!mMakilala yang biasa ing babaing gagalang king keyang asawa, nung siran ne dangalan ing asawa na, makilala ya karing sabla bilang taung marok at alang Dios a katawan. Mapalad ya ing lalaking mekatagpung mayap a asawa uling kumaba ing bie na.s _Marawak ya kareng tau ing babaing masias a buntuk, oneng ing babaing ating marine parangalan ne ing Ginu.3_Ing talasawang babai a alang marine tula na ing siran na ing mismung sarili na, oneng ing mayap a talasawang babai mahinhin ing ugali na agyang ilang adua ning asawa na.-Ing lalaking e tutupad king batas makapakiasawa yang babaing e mayap, oneng ing lalaking gagalang king Ginu makapakiasawa ya king babaing tapat.{Anti yang lura ing babaing magtinda king katawan na; ing babaing talasawa a makipaglalaki pasari yang kamatayan karela.c?Kanita dakal la ding kekang anak at ipagmaragul de ing pamilyang mayap a karelang ibatan.Saliksikan me ing mabilug a bansa ban manakit kang gabun a mataba at tamnan me karing sarili mung bini at magtiwala king mayap mung lahi.  fEAnti la king gintung pun ning pilak a talpakan ding malagung butit na ampon matatag a bitis.~uAnti ya king aslag a manibat king sagradung sulu ning Templo ing malagu nang lupa at ing balangkinitan nang katawan.eCYa ing aslag ning pibalebale; anti ya king aldo saslag king maleparan nang banua ning Ginu.pYE kukupas ing leguan ning asawang babai a mahinhin; e no abut sabian ning amanu ing malinis nang puri.lQIng e masalitang asawang babai regalu ne ning Ginu, maygit ya king salapi ing malagung nang ugali.hI Tula ne ning lalaki ing mayap nang asawa, at ing kayalistuan na pasiknangan ne ing katawan na.,Q Mengari ya king taung maglakbe a mau; nanumang danum a akit na inuman na. Magkera ya nu man karin ban makisiping king ninumang lalaking maki buri king katawan na.B Mingat ka king lawe nang pasulyap, pota pamakarine na ka.uc Banten meng masalese ing anak mung babaing masias a buntuk, uling samantalanan na ka potang makabalikid ka.fE Agad meng aulata ing e tapat a asawa king magaslo nang kimut at ing mata nang kindat-kindat.s_Ing asawang babaing lasinggera makasora yang lalawan; e na malyaring takpan ing keyalan nang kamarinayan.~uMengari ya ing e mayap a asawa king paud a e lapat. Anti kang tatalan alakdan king pamakiutus king asawang makanyan. Oneng ing babaing mangalalu king katunggali na pasari yang sakit lub at kalungkutan; maniugat ya ing dila na king kenu man. Ating atlung bage a katakutan ku, at ing kapat tutu keng katakutan. Ila deti: ing indredus a kakalat king mabilug a balen, ing katipunan da ring taung mag-rebeldi, at ing sangkanan da ka king kasalanan a e mu depatan. Mas mabagsik la deti kesa king kamatayan.6 gMabandi la man o kalulu masaya la at matiman.v eMetung ya ing mayap a asawang babai karing regalung binie na ning Ginu karetang tatakut at gagalang arap na.` 9Tula ne ning lalaki ing asawang tapat, inya payapa yang mibiebie kabang mangisnawa ya.U %Maligaya ya ing lalaking ing ayasawa na mayap ya; kumaba ya bie king uli na.1]Kawanian me, nung e bisang pasakup keka.E mu paintulut tumulu ing danum king lulanan, lalu meng e paintulutan ing sakupan na ka ning e mayap a babaing kekang asawa.SMegumpisa ing kasalanan king metung a babai, at king uli na mate ta ngan.;oSakit lub, maslam a lupa, at kabiguan ing pasari ning e mayap a asawang babai. Ing mangaina gamat at mainang tud ila ding tanda ning lalaking e maligaya king babaing ayasawa na.yNeng ing babai ya ing manintunan ban pakanan ne ing asawa na, mikamuan ya at mangapakarine ampon mapalmura ing lalaki.U#E ka paisira buntuk king malagung babai o ing pagnasan ya uling mabandi ya. Mengari ya ing tahimik a lalaking mekapakiasawa king babaing masalita king matuang lalaking mumukiat king bunduk-bundukan a balas. Ala lang kalupa ding kaligaligan a pasari ning babai. Sana kamtan da ring anti kareting babai ing mangaintulid karing palpikasala.jMMakipangan ya karing kasiping nang bale ing asawa na at karin na bubugnus ing sukal ning lub na.q~[Neng makasumpung ya ing asawang babai manaliwa ya itsura angga king maglupa ya king muang animal a oso.g}GMas mayap ing manuknangan king bale a kayabe ing leon o ing dragon kesa king e mayap a asawa.|{Ing mabagsik diling lasun ya ing kamandag ning ubingan, at ing mabagsik diling mua a makamate ya ing mua na ning babai.{3Ing masakit diling kasakitan ya ing kasakitan a pepasari na ning kalaban a masama keka. Ing masakit dili ya ing pamanablas a depat na ning kalaban.uzc Ing maplas diling sugat ya ing sugat king pusu. Ding mabayat diling problema ila ding pasari da ring babai. y  ~xu Ala yang kalupa ing taung anti kaniti, uling ing takut at kagalangan king Ginu ya ing maulagang dili keti king yatu.w at ing tune maligaya ya itang mekatuklas kabiasnan. Oneng ing lalung maligaya kareti ngan ya itang ating takut at kagalangan king Ginu.lvQ itang mekatagpung tune tapat a kaluguran, ing taung matula rang pakiramdaman ding kalupa nang tau,1u[ing lalaking mekatagpung mayap a asawa, ding miyasawang mibabage ugali, ing taung e mikakasala king pamagsalita na, ing taung e makipagobra king taung mababa pangatau,EtAting siam a tau a para kaku ila ding pekamasayang tau, at atin pang metung a idagdag ku. Ila deti: itang pengari a maligaya uli ding anak na, itang akit na lang mibagsak ding kalaban na, sIng dakal a sibukan ya ing korona da ring makatua, at ala lang malyaring ipagmaragul nung e mu ing takut da't kagalangan king Ginu.zrmIng Kabiasnan, ing beluan, at ing mayap a turu makabage la king tutua king idad at karing taung kagalang-galang.sq_Makawili yang lalawan miyabe-abe ing maputing buak at ing kayatulan a alang pamangabiran at mayap a turu._p7Kailangan ing magaral ka kabang anak ka, uling iti e mu na arapat potang matua na ka.^o5Atin namang atlung uring tau a e ku atanggap at tutu kung kasaman ing karelang dapat. Ila deti: ing pakakalulung mapagmatas, ing mabanding malaram, at ing matuang lalaking mangmang a mahilig king pita ning laman.On Ating atlung bage a kakung katulan, ding bage a katanggap-tanggap king Dios at karing tau. Ila deti: ding mikakapatad a mikakasundu, ding misiping bale a mikakaluguran, at ding miyasawang mikalugud.qm["Wa, ing kakung kapagalan e mu para king sarili kung kapakanan nune para kareta yang manintun kabiasnan.Wl'!Anti ing ula, ibulalag ku at ibie mana ing kabiasnan karing tuki-tuking lahi.k- Gawan keng pasibayung masala ing kakung kabiasnan, masala anti ing aldo saslag neng abak ban mayakit ya ing sala na angga karing marayung lugal.'jGNasa ku mu ing paranuman ya ing kakung hardin at diligan ding tamnanan a maniampaga. Oneng e miglambat meging ilug ya ing paligi at ing ilug meging dagat ya.giGAku naman, anti ku king paligi a daralanan ning danum ning ilug papunta king malagung hardin.h Uling ding kaisipan na malapad la kesa king dagat at malalam la ding pamalak na kesa king pekamalalam a danum lalam ning yatu.rg]E ne lubus balu ning minunang taung melalang ing Kabiasnan, at e nia naman abalu ning katataulian a tau.fyKing Kautusan la sisibul ding mayap a turu, anti ya king Ilug ning Nilo at ning Gihon king panaun ning pamamupul ubas.eKing Kautusan sisibul ing beluan, maglapo anti ing Ilug ning Eufrates, anti ing Ilug ning Jordan king panaun ning pamamupul./dWNung makananu yang mamagus a danum ing Ilug ning Pison makanyan ya namang mamagus a kabiasnan ing Kautusan. Anti ya king Ilug ning Tigris king panaun ning pamamupul. c %bCIng Kabiasnan ya ing Kautusan, ing Kautusan a patupad nang Moises kekatamu, ing kasunduan ning Dios a Kakataskatasan, ing mana da ring memalen ning Israel.]a3E la mipakarine detang mamintu kaku, at detang tutupad e la manabu king pamikasala.]`3Detang makatakman kaku parati lang bisa, at detang makainum kaku parati lang kakau.K_Aganaka yu ku anti ing pulut a mayumu, maygit king pulut-panilan.Q^Lumapit ko kaku ikong magnasa kaku, at karing bunga ku magpakabsi kayu. ] z\mAnti ing tanaman a ubas dakal ku suli, at malagu la. Ding kakung sampaga maging marangal la at maligayang bunga.V[%Anti ing tanaman a ensina lalabung lang kakung sanga; malagu la at makayama.ZMabanglu kung anti ing kanela, sasalingalngal anti ing mira o ing gilbano o ing mabanglung insenso king banal nang Tolda.7YgMeragul kung anti ing tanaman a palma ning Engedi, anti ding rosas ning Jerico, anti ing malagung tanaman a olibo king marangle, anti ding tutubung kastanyo lele ning danum.tXa Karin ku meragul anti ing tanaman a sedro ning Lebanon, anti ing tanaman a sipres ning Bunduk ning Hermon.ZW- Mika suli ku libutad ding marangal a taung pinili nang maging memalen ning Ginu.\V1 Pepatuknangan na ku king Siudad nang Pakamalan, at dinan kayupayan king Jerusalem.dUA Siyuan ke king Tolda nang banal, at king Bunduk ning Zion ke telakad ing kakung tuknangan.XT) Lelang na ku bayu pa megumpisa ing panaun, at manatili ku king kapilan pa man.SSKanita ing Linalang kaku, at king meto sikluban tildu ne kaku ing lugal nung nu ku manuknangan. Ngana, Italakad me ing kekang tuknangan king Israel, at ding lahi nang Jacob ilang maging kekang memalen.hRILinawe kung lugal a maging kakung pipagpaynawan, at tuknangan king metung nang dake ning yatu.bQ=Aku ing sasakup king mabilug a yatu, karing alun ding danuman, king balang bansa at tau.WP'Magdili-dili keng libutan ing mabilug a yatu, at lipatan ing dagat a malalam.bO=Atyu king banuang matas ing kakung tuknangan, atyu karing asias a biga ing kakung tronu.VN%Ibat ku king asbuk ning Kakataskatasan, at anti ing ulap tikpan ke ing yatu.NMking katipunan ning Kakataskatasan, arapan ning kayupayan na. Ngana,sL aMakiramdam ka! Oyan ing Kabiasnan kakanta na ing sarili nang kapurian libutad ding memalen nang Israelita,0KYKanita ra aintindian ding tau king ala nang mayap dili nung e mu ing pitakutan ya at galangan ing Ginu, at ala nang maniaman nung e mu ing mamintu karing kautusan na.lJQIsumpa de ring tau ing anti kaniting babai at e makalinguan kapilan man ing makarine nang depatan.;IqE da la galangan deting anak at e la mika pamilya.aH;Miparusan ya iting babai king kapulungan da ring tau at midame la pati na ding anak na.-GSMumuna, lebagan ne ing Kautusan ning Kakataskatasan; kadua, sinira ne dangalan ing asawa na; katlu, gewa nang taksil ing sarili na at mikayanak ya king e na asawa.lFQMakanyan munaman ing mapalyari king babaing taksil king asawa na at mikayanak king aliwang lalaki.iEKIng anti kanitang tau marakap ya king oras a e na balu, at miparusan ya arapan da ring memalen._D7Balu na na ning Ginu ing sabla bayu ne lelangan ing yatu at angga na inyang ayari ne.lCQDing tau ilang katakutan na ning taung anti kaniti. Kelinguan na king ding mata ning Ginu apulu lang libu kasala king aslag ning aldo, king akakit na ngan ning Ginu ing daraptan da ring tau at pati na itang pakalihim-lihim da.yBkNganang sasabi king sarili na ning lalaking taksil king asawa na, Alang manakit kaku uling madalumdum at makapadurut ku karing pader. Alang manakit kaku, inya ala kung pigaganakan. E na la apansin ning Kakataskatasan ding kakung kasalanan.cA?Pagnasan na la ning taung anti kaniti ding sablang babai. E ya tuknang kabang mabibie ya.F@Ating aduang uring tau a daragdagan da nang daragdagan ing kasalanan da, at ing katlu naman agkatan na ing mua na ning Ginu. Oneng ing kasalanan ning pita ning laman anti yang milalablab a api; e ya matda anggang e ya mapupud. E ya tuknang ing taung mahilig king pita ning laman anggang e ne agisan dilukan ning api.c??Ing taung misane king pamagsalitang kabastusan masakit na nang itabili kabang mabibie ya.u>cE yo kakalinguan ding pengari yu neng atyu kayu king kapulungan da ring kagalang-galang a tau. Pota mangalinguan kayu at makagawang e ustu uli ning penugalian yu. Kanita pagnasan yung e na kayu mibait at isumpa ye ing aldo kebaitan yu.[=/ E yu sa panugalian ing pamagsalitang magaspang at kabastusan uling iti kasalanan.S< Ating pamagsalita a kalupa na ning kamatayan. Mananu na sanang kapilan man iti e maramdam karing lahi nang Jacob. E la magsalitang makanyan ding taung ating Dios a katawan at e magbabad king kasalanan.';G Mitatambak ing kasalanan na ning taung parating susumpa, inya e ne lakuan ning kapahamakan ing pibalebale na. Nung e na tiparan ing sinumpa na, maging dobli ing kasalanan na. At nung sinumpa yang alang katapatan, mikasala ya mu rin. Inya naman mangatmu yang kaguluan ing pibalebale na.@:y E la mamako ding late king katawan ning ipus a parating mababarug. Makanyan munaman, siguradu yang mikakasala ing taung parating susumpa at babanggit king banal nang lagyu ning Dios.e9C E ye sasane ing asbuk yu king pamanyumpa, at e ye gagamitan ing banal nang lagyu ning Dios.r8]Mangapakarine la deng palpikasala uli ning pamagsalita dang masaklo; palalu la at lapastangan mangamanu. 7 Anak ko, makiramdam kayu king sabian ku tungkul king ustung pamagsalita. Pakapakiramdaman yu ing ituru ku ban e kayu mipakarine. 6Ikabus mu ku king kasakiman o king e mayap nang pita ning laman; e mu paintulut ing maging ipus na ku ning makarineng kapagnasan.55ee mu ku paisambut king e mayap a kapagnasan.X4)O Ginung kakung Ibpa, O Dios ning bie ku, e mu paintulut ing maging palalu ku; 3 E na munaman kanita dakal ing kakung kakulangan at pamikasala. E na ku masambut pa karing kakung kalaban o gawan dang pikaylian.A2{Dinan mu kung beluan a magsilbing pamarug karing kaisipan ku at layun madisiplina ining bie ku. Kanita e ku mipanupaya karing kamalian ku at e makalimbatawan ing depat kung kasalanan.p1 [O Ginung kakung Ibpa at Ari ning bie ku, e mu paintulut ing ipusan na ku ning dila ku king kapahamakan.0%Sana ating magbante king asbuk ku at maniara karing labi ku. Kanita e ku makarapat kamalian at milaut ku king kasiran a pasari ning dila ku.Z/-Nung mipahamak ya ing bie ku king uli na, ding makabalu kaniti pangilagan da ne.c.?E ku mikakunung idipensa ke ing kakaluguran at e lakuan king oras ning pamangailangan na.V-%Masuk pa bayu milablab ing api, inya kaybat ning insultu ing pamanampalasan.W,'Makipagkaluguran ka king pakakalulung kasiping mung bale, at potang mibandi ya akayabe me king tula na. Saupan me king oras ning pamangailangan na, at potang datang ing mayap nang suerti e na ka kalinguan.C+Nung mipate ko man malyari kayung mikasundung pasibayu. Nung keka yang insultuan at pagmaragulan ampon pataksil a siksak king gulut at bilalag ing keyang lihim, siguradu na kang lakuan.~*uNung sakaling mekapagsalita kang mataram king kekang kakaluguran, e ka milalako kapanayan uling ating panulu kanyan.s)_Sulapo la ding ayup nung basibasan mu la, at nung samantalanan me ing kakaluguran lakuan na kang lubusan.s(_Tulsikan me ing mata at tumulu ing lua. Sugatan me kapanamdaman ing tau, at akit mu ing atyu king lub na.@'yManakbag la ding malating batung atyu babo ning pader potang mitiupan lang angin. Makanyan munaman ing mapalyari king isipan ning mangmang potang datang ing makasalikut a kagutgutan.d&AIng kaisipan a bunga na ning masusing pamagaral anti yang pader a matibe a ating palamuti.%%CE ne augun agyang ning ayun ing tanan a dutung a makapakung matatag king bale. Antimu rin e ne augun ning nanumang kagutgutan ing isip a masigasig magaral.j$MMas mayan yang dalan ing balas o ing asin o ing bakal kesa king makiutus ka king taung mangmang.g#GMabayat ya ing bakal, oneng maygit yang mabayat ing mangmang. Mangmang ing angkop a lagyu na.9"k E ka makipagsalitang maluat king mangmang o daralo man king bale ning alang isip. Pangilagan me. Kanita e ka miyawa at mie kang payapa at alang pangabala king kamangmangan na.x!i Pitung aldo ta la mung pagpaldasan ding mete, oneng alang angga ing king mangmang o king alang dios a katawan.\ 1 Pagkalungkutan ta la reng mete uling limbug ne karela ing aslag ning aldo. Sukat ta lang pagkalungkutan ding mangmang uling ala lang mayap a kaisipan. E tamu masiadung pakadibdiban ing pamanangis kareng mete uling makapaynawa na la, ing pakadibdiban tamung panangisan ila ding mangmang uling ing kabilian da mas grabi kesa king kamatayan.     {Anti kang tuturu king mitutundu neng tuturuanan me ing mangmang, at potang meyari ka ikutang na: Nanu na ing sinabi mo? 6(~~k}||~{{>zzsyycyxwwhv~uuuttgss[sreqppsoovonn"mm8llCkkjjiiimhhthggg)ff9ee?ddKcchcbb]aa)`Z__^;]]8\Y\[[+ZZ@YYCXX[XWVVV(UUlTTT>3==L<<0;;7::Y991877f66p55i44t33!22R11X00p0/P..q,++F**T))s)((%''U&&&D%%Q$$$=##z#""5!!( EakE3D,91hT$n " o  % p>*TX26'Antimu rin, ding animal a mabagsik, ding alakdan at ubingan, at ing espada a manablas magagamit la naman ban parusan lang makasalanan.c ?'Ing api, ing uran-lipat, ing danup, at ing salut melalang la ban magamit king pamamarusa.J  'Atin yang lelang a angin ban parusan na lang makasalanan, masikan a angin a mamabut karing bunduk. King oras ning pamanukum, ibugnus dang sikanan da ban ipakit na ing mua ning karela linalang.S 'Mayap la deti karing tapat, oneng maging e la mayap karing taung e mayap.w g'Ding kailangan ning tau ila deti: danum, api, bakal, at asin, arina, mayumu, at gatas, alak, imalan, at laru.} s'Manibat na kanitang minuna, lelang na ing bage mayap para karing taung mayap, at ing makatakut para karing e mayap.r]'Patag la ding dalan na para karetang taung banal, oneng mitmu lang sagabal karetang darapat e katuliran.\1'Gagawan nang malat ing danum, at ing mikakaluku nang mua bubugnus na karing bansa.b='Maglapo ing kalam na a anti ing Ilug ning Nilo a didilig at pataba king malanging gabun.dA'Inya e sukat sabian: Nanu ya ini? Obat makanyan? Uling ing sablang melalang ating parasan.'Akakit na ngan ing sablang kapanaunan manibat king kapupurmeruan angga na king kawakasan; at alang bage a pagmumulalan na.T!'Akakit na ing sablang daraptan ding tau; ala kang asalikut karing mata na.a;'King utus na ing sablang buri na metupad, at alang makasabat king dapat nang magligtas.<q'E sukat sabian ing anti kaniti: Nanu ya ini? Obat makanyan? Mipakibatan la deting kutang king takdang panaun. Minutus ya at migbuntun ing danum, megawa la ding pititipunan danum.mS'Makapagmulala ing sablang lelang ning Ginu, matupad ngan king takdang panaun ing sablang inutus na.r]'Ipamalita ye ing maula nang lagyu; purian yeng kayabe ing kanta at ning lira. Anti kaniti ing ikanta yu:F~'Salingalngal kayung anti ing mabanglung sampagang liryu; ikalat yu nukarin man ing banglu yung anting insenso. Magkanta kayung kapurian king Ginu at pasalamatan ye king sabla nang depatan.p}Y' Makiramdam kayu kaku, ikong anak kung tapat kaku, mamukadkad kayung anti ding rosas lele ning danuman.a|;' Antimo ing bulan a maslag neng mabilug ya, atin kung dakal a isipan a buri kung sabian. { ' Nung kumaba ya bie maygit yang maging pikabaluan kesa karing aliwa, nung maranun yang mate sapat na itang meging pikabaluan ya.Sz' Maging pikabaluan ya karing bansa at purian de karing karelang katipunan..yU' Purian da ring tau ing kabiasnan na at e makalinguan kapilan man. Manatili yang mabie king kaisipan da ring tau, at banggitan de ring tuki-tuking lahi ing lagyu na.x'Papayabut na ing beluan na king kapamilatan na ning tuturu na, at ing pagmaragul na ya ing Kautusan ning Ginu at kasunduan.mwS'Mika kabiasnan ya; ing kabiasnan a idake na karing aliwa, at beluan tungkul karing lihim ning Ginu.*vM'Nung burian ning maragul a Ginu, mikatmuan yang kabiasnan. Kanita lumual la king asbuk na ding amanung mitmung kabiasnan, at munie yang kapasalamatan king Ginu.u3'Kabuklat ning masala manalangin ya king Ginung Linalang king sabla; aduan na king Kakataskatasan king patawaran na sana ing arapat nang pamikasala.1t['Pakiduang da ring marangal ing kasuyuan na at kayabe de ring pamuntuk ning balen. Pupunta ya karing aliwang bansa at ababalu na ing kayapan na at ing e mayap ning tau.s5'Sasaliksikan na la kabaldugan ding makasalikut dang kabaldugan ding kasebian, at balu na lang malinawan ding masakit dang kabaldugan ding talimhaga.r 'Pakatandanan na la ban e na la kalinguan ding kasebian da ring pikabaluan a tau, at pagaralan na la kabaldugan ding talimhaga.-q U'Oneng makayaliwa ya ing taung magaral king Kautusan ning Kakataskatasan. Sasaliksikan na ing kabiasnan ning milabas a panaun, at pagaralan na lang ula ding propeta.^p5&"Oneng ila ding makapagmantini king yatu, at neng magobra la anti na lang manalangin.Do&!Oneng e da la yayabe king konsehu ning balen at e la tatalan matas a katungkulan. E da la gagawan ukum uling ala lang beluan king kautusan. E la megaral at e la biasang sumulat kasebian.qn[& Mitalakad ya ing siudad king uli ra; alang manuknangan o magbisitang tau nung e king karelang kasuyuan.Gm&Mangagaling la ngan a gamat deting tau king obrang keyaus da.)lK&Daramusakan de ring bitis na ing pila, at ding gamat na ila ding miyuyubug. Kaybat lamayan ne king api ning ornu ban lunto yang matibe at makintab ing gewa na.ykk&Makanyan munaman ing kabilian ning gagawang kuran. Makalukluk ya kilub ning patingapun arap ning pagobran na. Karing bitis na padurut ne ing gulung, at atyu king gagawan na ing mabilug nang pamisip ban atantia na nung nu anti ing ayari na.j'&Makanyan munaman ing kabilian ning pande a makatalakad arap ning palian na at mimisip nung nanu ing daptan na king kapirasung bakal. Masasalab ya balat king pali kabang mipapawas ya. Mangaklak ya king kalaksing ding masu at mantilyu kabang ding mata na makalawe la king bakal a pagobran na. Mibabata ya ban mayari ya ing pagobran na, at e bala ing mabengi ya maging masanting ya sa ing gagawan na.1i[&Makanyan munaman ing kabilian ding magobra at ding mangagaling a pangamat a aldo't bengi mandukit at manabas ampon gugulis ban maging kalupa ne nitang buri dang lunto.h/&Ala yang aliwang isipan nune mu ing matulid ing serul na king marangle, at ing mangumpe dikut anggang bengi ban pataban na lang sese nang animal.g)&Makananu yang mabiasa ing sasarul nung ala yang aliwang gagawan nune mu ing sasarul at alang aliwang sasabian nung e mu ding sese nang animal?{fo&Sukat yang ating panaun ing magaral ban mabiasa ya. Sukat yang alang obrang pakibatan ban lubus yang makapagaral.e!&Potang ing mete mibili ne king tauli nang pagkabilian, tuknang na ka kanitang paibalisa; e mu ne pigaganakan pa. Paburen mu neng mipayapa.Zd-&E mu kakalinguan king ika man mate kang kalupa na. Ya ngeni ing mete; bukas ika. c&E mu kakalinguan king e ne pasibayung makapagbalik ing mete. E nia naman asaupan ning kekang pamangiak; pota ika pa ing misakitan.Jb &E ka paisaul king pamagmalun; kalinguan mu uling mate tamu ngan.qa[&Paburen manatili saguli ing kalungkutan king mete pakamalan, oneng e ustu ing gawan na kang pakakalulu.K`&Ing labis a kalungkutan makasira king katawan at pota ikamate mu._/&Manangis kang kapait-paitan at kumiak kilub ning metung o aduang aldo ban ala lang asabi deng tau. Kaybat na nita, pamatulan mu na ing sarili mu.5^c&Anak ku, manangis ka neng ating mete tau. Kumiak ka at manangis ban ipasiag ing kekang kalungkutan. Piblasan me ing mete agpang king makatud a paralan at makipaglibing ka.T]!&Ing taung mikasala laban king Linalang king bie karapatdapat ing sakit ya.p\Y&Manalangin ya ing doktor king Ginu ba neng patnubayan king pamanulu na ban asagip ne bie ing uluan na.<[s& Ating oras a ing pangapaldan mu atyu king gamat na.lZQ& Kaybat na nita, parakit me ing doktor a lelang ning Ginu; e me palakuan uling keka yang kailangan.BY& Miyain kang insenso at ain-a-binutil agpang king agyu mu.sX_& Sisian mu ing sablang kakulangan mu at magbayu kang dalan; linisan me ing pusu mu king sablang kasalanan.iWK& Anak ku, neng sasakit ka, iti agad mung lingapan. Manalangin ka king Ginu ba na kang pakayapan.qV[&Alang tuknang ing pamagobra na ning Ginu, ing mimingat karing tau ning yatu ban e la mika kapanamdaman.jUM&Piyalu-alu na ning parmasyotika ban gawan panulu, at gamitan na ning doktor ban uluan ing sakit.qT[&Atin taung dininan nang kabiasnan ning Ginu ban purian ta ya uli da reting taung biasang gawang panulu.S&E wari ing danum a mapait meging danum a malyaring inuman king kapamilatan ning kapirasung dutung ban mipakilala ing kayupayan ning Gino?jRM&Ibat king gabun, linalang yang panulu ing Ginu, at e ya sukat mikakunu ing tau a gamitan na iti.wQg&Maulaga ing katungkulan na ning doktor uli ning kabiasnan na, at lalawan deng matas ding atyu king kayupayan.XP)&Ibat king Kakataskatasan ing gelingan nang pakayap, at parangalan de ring ari.dO C&Ibie king doktor ing kagalangan a mangaintulid, uling ing Ginu ya ing linalang king doktor.WN'%Dakal la deng mamate uli ning katakawan; mingat ka ban kumaba ing kekang bie.VM%%Sakit ka king labis a pamamangan, uling ing katakawan mamungang sakit atian.[L/%E mu pagnasan ing kanan mu ngan ing sablang pamangan a balamu ala kang pikabsian.WK'%E na balang pamangan maniaman king tau; ating pamangan a e tamu buring kanan.{Jo%Anak ku, maningat ka keng pamamangan mu kabang bie mu; e mu kakanan itang balu mung makasira king kekang katawan.pIY%Pagkatiwalan de ring kabalen na ing taung biasa, at e ya makalinguan ing lagyu na king kapilan pa man.VH%%Makuyad ya mu ing bie ning tau, oneng e mu la abilang ding aldo ning Israel.NG%Purian de ring tau at sabian da ring manakit king masuerti yang tau.aF;%Nung tuturu na la ning taung biasa ding kabalen na, kanita apanaligan ing kabiasnan na.mES%Nung balu neng manewan ning metung a tau ing bie na iti mayakit, at paniwalan ya neng magsalita ya.[D/%Iti mapalyari nung e ne dininan gelingan ning Ginu tungkul king pamakiparang tau.mCS%Ating biasang mamagsalita, oneng dakal la ding masosora, inya ing kayangganan na ya ing daranup ya.iBK%Ating taung maki kagiwan turu kareng aliwa, oneng ala ne mang kasilbian king mismung sarili na.lAQ%king mayap o king e mayap, king bie o king kamatayan. Kareti ngan ing dila ya ing babie kalutasan.f@E%Magumpisa king kaisipan ning tau ing buri nang daptan at miyangganan iti karing apat a bage:s?_%Ing nanumang babalakan tamung daptan magumpisa keng pamakipagsalita, at nanumang daptan pakaisipan ya pa.h>I%Maygit king sabla, manalangin ka king Kakataskatasan ba nang ituru keka ing sukat mung daptan.={%Neng misan ing kekang kapamalakan mas dakal ya balung sabian kesa karing pitung makabante king matas a toreng batiawan.a<;% Oneng magtiwala ka naman king kekang sariling kapamalakan uling ita ing matimbang dili.^;5% Ing daptan mu ya ing lumapit ka king taung ating takut at kagalangan king Dios at pikabaluan king kapamintuan karing kautusan na, itang ating malasakit para king ikakayap mu at manamdaman nung mayala kang suerti.^:5% E ka maniawad turu king metung a babai tungkul king katunggali na o king duag tungkul king gera o king negosianti tungkul king alaga ning panialwan o king maniali tungkul king kekang pamisali o king mabagsik tungkul king pamamie kapasalamatan o king maimut a tau tungkul king ganaka o king matamad tungkul king obra o king karaniwan a magobra tungkul king obrang sukat mayari o king ipus a matamad tungkul king dakal a obra. E ka lalapit maniawad turu kenu man kareti.h9I% E ka maniawad turu karetang e magtiwala keka, at e na ka man babie turu karetang mariria keka.o8W% Sabian na keka, Ustu ya ing daralanan mu, oneng kaybat lisia ya at lawan na nung nanu ing miras keka..7U%Mingat ka neng ating babie turu keka. Lawan mu pa mu nung nanu ing kapagnasan na pota ing sarili nang kapakanan ya ing buri nang saupan at kakasangkapanan na ka mu.i6K%Atin yang ibie turu ing ninumang talaturu, oneng ating babie turu a ating e mayap a kapagnasan.s5_%E me sukat kakalinguan iting kayabe mu king kekang pamakilaban; dinan me potang minawa na ing kekang bie.m4S%Ing tune kakaluguran saupan na ka king pamakilaban karing kalaban; makasadia ya ban idipensa na ka.3w%Ating kakaluguran a kakaluguran mu neng atin lang akakua keka, oneng maging kalaban la potang atyu ka king kagipitan.s2_%O e ustung kekatamung kayuyungyungan, makananu kang milub ban laganapan meng pamaglinlang ing balang tau?S1%Masakit anting kamatayan ing pasari na ning kakaluguran a meging kalaban.t0 c%Sabian na ning ninumang kakaluguran king kakaluguran na ka, oneng deng aliwa kakaluguran la mu keng salita.F/$Atin na waring migtiwala king tulisan a makasandatang lipat-lipat karing balen? Lalu yang e sukat pagkatiwalan ing lalaking alang tuknangan a matudtud nu man karin ne dasan ning kabengian..$Ing mulahan a alang bakud mayan yang luban at panakawanan; ing lalaking alang asawa parati yang lakad-lakad at malungkut.-w$Potang makiasawa ne ing lalaki, ikua na na ing mayap diliing asawang akatambayan na at munie sikanan lub king bie na.n,U$Nung maganaka ya ing babai at malambing magsalita, kanita ing asawa ya na ing pekamasuerting lalaki.h+I$Babie ligaya king lalaki ing leguan ning babai; ala nang aliwa pang makawili pa subali kaniti.*%$Tanggapan ne ning babai ing ninumang lalaking mitakdang maging asawa na, oneng kailangan yang mamili ing lalaki king buri nang maging asawa.m)S$Pasari yang lungkut ing taung ating e mayap a isip, oneng ing taung masibukan balu neng pakiarapan.(y$Nung makananu neng alalasa ning dila ing pamangan, makanyan neng ababalu ning taung ating kabiasnan ing taung malaram.^'5$Tungkul king atian ing sablang pamangan, oneng ating pamangan a maygit karing aliwa.c&?$Pakiramdaman mu, O Ginu, ing panalangin da ring talasuyu mu a manangkamin king bendisyun nang Aaron karing kekang memalen. Kanita kilalanan da ring sablang tau keti king yatu king ika ing Ginu, ing Dios a alang angga.}%s$Ablasan mu la king mayap detang menalig keka; patunayan mu king karapatdapat lang pagkatiwalan ding kekang propeta.$/$Patunayan mu karing kekang memalen ding bage depat mu kanitang minunang panaun; tuparan mu la detang sinabi mu king kapamilatan na ning lagyu mu.#$Katmuan me king kanta ning kapurian ing Templo mung atyu king Zion; katmuan mu la king kekang ligaya ding kekang memalen.Z"-$ Malunus ka king Jerusalem, ing banal mung siudad a pinili mung kekang tuknangan.|!q$ O Ginu, malunus ka king Israel, ing balen mung mayayaus king lagyu mu a pemalagyuan mung pangane anak mung lalaki. $ Tipunan mu lang pasibayu ding tribu ning Israel at isubli karela ing gabun a kekang pepamana karela kanitang minunang panaun.iK$ Lasawan mu la buntuk ding mabagsik a pamuntuk a sasabi: Alang aliwang mayupaya nung e mu ikami.$ Paintulut mung laklakan na la ning mikakaluku mung mua ding miligtas; paten mo ngan detang menalipit karing kekang memalen. $Ganakan me itang aldo a tikda mu at pamalaguanan mu neng datang ban apisabi rang pasibayu ding tau ing makapagmulala mung daraptan.ta$Paragulan mu ing mua mu, ibugnus mu ing bigsikan mu, lasawan mong kalaban mu, pamuksan mu lang kalaban mu.kO$Pasibayu kang pakit tanda at bage pagmumulalan; ipakit mu kekami ing kekang makaligayang sikanan.wg$O Ginu, paintulut mung mabiasa la antimo nung makananu keng mebiasa king ala nang aliwang Dios nung e mu ika.}$Ginamit mu kami ban ipakit karela nung nu anti ka kabanalan; ngeni gamitan mu la ban ipakit kekami ing kekang kayupayan.gG$Itas mu lang gamat mu laban karing dayuan a bansa at paintulut mung akit da ing kekang upaya.3a$Pamatakutan mu la keka ding sablang bansa.D $O Ginung Dios ning meto sikluban, lawan mu kami at lunusan.q[#Anti ing uran a panenayan neng maleldo, makanyan panenayan ing lunus ning Ginu king oras ning kaguluan.!;#Ibie na king metung at metung itang mangaintulid king depat na at pignasan. Uli na ning lunus ning Ginu, tumula la ding memalen na potang atulan na la.lQ#Agad ne mang kimut ing Ginu; e na la malyaring pibatan ding dinapat e ustu. Ganap na lang ablasan ding alang lunus at ding paganung bansa. Lubus na lang gisanan a lahi ding palalu at paklian na ing upaya da ring taung e mayap.I #Lalagpus la king biga ding panalangin na ning taung mapagpakumbaba angga king miras la king Ginung Kakataskatasan. E ya patugut anggang e ne pansingan at dinan king hustisiang mangaintuliran.V%#Maramdam ya itang matulang susuyu king Ginu; mipakibatan lang panalangin na.pY#Ing luang tutulu king pisngi ning babaing mebalu kukulisak laban ketang pepasari king keyang kaguluan.[/#Papansingan na la ning Ginu ding ulila at ding babaing mebalu neng manalangin la._7# E ya masama karing kalulu; pakiramdaman ne ing ninumang meyalipit neng manalangin ya. /# Oneng e me susuhulan ing Ginu uling e na tanggapan, at e mo panaligan ding ain a e mayap a panibatan. E ya mangabiran ing Ginu uling ya ing ukum.X )# At ing Ginu siguradung ablasan na ka; maygit pitung besis ing iyablas na keka.a ;# Munie ka king Kakataskatasan king anggang agyu mu antimo nung makananu yang mamie keka.w g# Atin ya sanang timan ing kekang lupa neng yayain mu la; masaya ka sana neng babie mu la ding kekang sikapulu.u c#Samban me ing Ginu king kapamilatan ning pamamie mung ain; e mo pagkaimut king Ginu ding mumuna mung pupul.P#Katanggap-tanggap ing ain na at iti e makalinguan king kapilan pa man. #Neng babie ne ning taung makatuliran ing ain na, ing banglu ning taba a maduduluk king altar miraras king arap ning Kakataskatasan.?y#uling aduan ning Kautusan ing magdala kang kekang ain.<s#Oneng e ka lulub king Templo a alang daralan a ain,%C#Tutula ya ing Ginu ngening kekang pangilagan ing e ustu, at ing pamakilaban king keyalan hustisia metung nang lakbang ban ing kekang kasalanan mipatawaran.#?#Ing pamangilalang utang a lub anti na king pamamie king masanting diling arina, at ing pamamie limus karing kalulu anti nang pamamie ain-a-kapasalamatan. !#Ing pamanupad king Kautusan katumbas ne ning dakal a ain, uling ing pamamintu karing utus anti na king minie karing ain-ning-pamisulusulu.3_"Nung mag-ayunu ka uli ning mikasala ka at kaybat dapat kang pasibayung pamikasala, nanu ing apala mu king kekang pamag-ayunu? Ninu ing makiramdam king kekang panalangin?"Nung miglinis kang katawan kaybat mung tinalan mete at kaybat telan mu ne naman, nanu mo ing meging ulaga ning pamaglinis mu?yk"Nung ing metung manalangin ya at ing aliwa naman maniumpa ya, ninu karelang adua ing pakiramdaman na ning Ginu?~w"Nung ing metung manalakad yang bale at ing aliwa naman lasakan ne, nanu ing maging pakinabang nune mu ing mepagal la?}!"Pamakamate tau na ing pagkaimutan meng kapanintunan ing ninuman o nung e mu babie ing karampatan a sueldung mangaintulid king makipagobra.q|["Ing pamangan ya ing kabud bie da ring taung pakakalulu; nung kuanan mu iti karela anti mu na lang pete.w{g"Nung ing penako mu karing kalulu ya ing inain mu, kanita anti mu neng pete ing anak king arapan nang tata na.z"E ya tutula ing Kakataskatasan king taung alang dios a katawan, at e na patawaran ing kasalanan da agyang alang tuknang ing pamanain da.nyU"Kalapastanganan king Ginu ing dinan yang ain a e mayap penibatan; iti e katanggap-tanggap king Ginu.wxg"Paligayan na la at pakislapan a mata; dinan na lang masanting a pamikakatawan at makabang bie at bendisyunan.gwG"Ingatan na la ning Ginu detang malugud king Ginu; ya ing mayupaya rang talaingat at matibe kambilan. Ya ing karelang salilungan neng mapali ya ing aldo o neng kaugtuan aldo, at ya ing mamalale ban e la mitisud at misakab.yvk"Mapalad la detang ating takut at kagalangan king Ginu, uling balu ra nung ninu ing lapitan dang aduananan saup.u"E la mitakutan king nanuman detang ating takut at kagalangan king Ginu; e la mataloti uling ing kapanayan da atyu king Ginu.t" E mate ing sikanan dang lub detang ating takut at kagalangan king Ginu, uling binili ra ing kapanaligan da king makapagligtas karela.Us#" Maralas ing mibili ku king panganib, oneng miligtas ku uli ding sibukan ku.Vr%" Dakal ku ikit king pamaglakbe ku at e ku agyung sabian ing sablang abalu ku.q}" Ala yang dakal a balu ing taung e mekapaglakbe, oneng itang mekapaglakbe na karing aliwang lugal dakal ya balung sabian.ypk" Dakal ya balu ing taung mekapaglakbe na king aliwang lugal; makabaldugan ing sasabian ning taung ating sibukan.wog"Ganap ya ing Kautusan agyang alalu deting e katutuan, at sasalita de ring taung tapat ing sakdal a kabiasnan.\n1"Dakal na lang mepirait uli da ring paninap; mipahamak la uli ning penaligan da la.Pm"Oneng dinan lang pansin, nung deti peparala na la ning Kakataskatasan.xli"Ala la ngang kabaldugan ding ula, ding vision, at paninap, uling ing buri nang akit ning tau ya ing akakit na._k7"E malyaring mamungang malinis ing marinat; lalung e mamungang katutuan ing kalaraman.Uj#"Ing akakit mu king paninap anti ya king lupa mung mayayaninag king salamin.^i5"Ing taung magtiwala keng paninap anti yang sasakmal king anino o tatagal king angin.ph ["Mapipirait lang mangmang king alang kabaldugan at e tutung kapanayan; mawiwili la karing apapaninap da.g#!Ibilang meng antimong kapatad mu, uling kailangan me antimo ing sarili mu. Nung mabagsik ka king ipus takasan na ka. Nukarin me panintunan?fw!Nung atin kang ipus tratusan meng anti ing tratus a buri mu king sarili mu, uling seli me karing salaping tinipun mu.M Tanggapan mu ing pamaniupil ning Ginu, nung atin kang takut at kagalangan king Ginu. Bendisyunan ne ning Ginu itang maranun migigising neng abak ban manalangin.Y=+ At e me kakalinguan pasalamatan ing Linalang keka, ing minie mayap a bage keka._<7 Keta kekayu na ka maglibang, oneng pangilagan mu ing pamagmayabang ban e ka mikasala.n;U Potang yari na ing katatagan agad na kang mamun; e na ka maglambat pa at taglus-taglus na kang muli.:w Antimo ing kildap, mumuna ya king duldul; makanyan munaman, balu mu ne kayapan ing pikabaluan a tau bayu me akatagpu.z9m E mo lalawan ing kasingpara mu la ding kagalang-galang a tau, at e ka salita nang salita kabang ating magsalita.h8I E mu na pilindu-lindu pa ing buri mung sabian; ipakit king dakal ka balu oneng ditak ka amanu.7 Agyang kayanakan ka pa, malyari kang magsalita, nung kailangan o bilang pakibat king kutang. At makagyu na ing aduang besis.k6O Ing musika at ing maniaman a alak anti ya king batung esmeraldang mitampuk king gintung singsing.V5% Anti ya ing musika king bangketi king rubi a mitampuk king gintung singsing.i4K At nung ating palage e ka salita nang salita; aliwa ita ing oras ban pakit ing mas magaling ka. 3 Nung ika ing pekamatua karela, atin kang karapatan magsalita. Oneng balu mu sana ing kekang sasabian at e mu abalanan ing musika.2 Lukluk na ka kabud atuparan mu ing kekang katungkulan, at makipagsayang kayabe ra. At mapuri ka uli ning mapinu mung ugali.31 a Nung mepili kang lukluk king kabisera ning lamesa e mu pagparangalan; manugali ka sanang anti ding aliwang kumbiradu. Lawan mu la pa at panayan ding aliwa bayu ka lukluk.+0OE me paniabianan ing ninuman neng maki-inuman ya karing abe na o lalawan alang kabaldugan kabang magsaya ya. E oras ita ban makipate o manyingil karing utang na./+Ing kalasingan ning mangmang ya ing mitutulak ban panasakitan na ing sarili na; magigisan ya sikanan at milalantad ya king dakal a kapahamakan.T.!Oneng sakit buntuk at lub ampon kamarinayan, nung inuman me kabang mua ka.g-GNung katamtaman ing pamaninum at king makatud a panaun, iti munie sigla at tula king katawan.,1Babie sigla ing alak king katawan, nung inuman yang katamtaman. E maniaman ing mabibie nung alang alak? Melalang ing alak ban munie tula king tau.+wKing ornung mapali ya masubuk ing pangapasbu ning bakal, king pamaninum alak ne man masubuk ing pangatau ning palalu.*E mu patunayan ing pangalalaki mu king kapamilatan na ning pamaninum alak, uling dakal na lang mipahamak king uli ning alak.s)_Oneng sasaingsing de ing taung kuriput king sidia nang pamangan, at iti e malyaring payalian kapilan man. (Pasalamatan de ing taung maganaka at migsadiang pamangan a maniaman, at e malyaring payalian kapilan man ing mayap nang pilubluban.e'CAnak ku, makiramdam ka king kakung sabian at e mu sa mamarokan. Datang mu rin ing aldo a kilalanan mu ing ulaga ning kakung turu. Pakakalale ka sa king nanumang kekang daraptan at e dugpa keka ing nanumang kapanamdaman.&Nung dakal ing kekang pengan at masakit na ka atian, talakad ka at mako king lamesa at king lual mu isuka ban mipasno ka.5%cMatudtud yang maniaman ing mamangan kasantingan; maranun yang migigising at mayan ya pamikakatawan. Oneng ing labis a pengan, e ya mipatudtud maniaman at manyuka ya naman.b$=Makagyu na ing ditak ketang biasang manatindi, at e ya maskup a salu potang matudtud ne.O#Nung dakal la deng kumbiradung makipangan, e ka makiuna karing aliwa.l"QMalagung ugali ing ika ing munang tuknang mamangan; pangilagan mu ing mayaus kang alang pikabsian.!/Kanan mu ing pamangan a inapag da keka bilang taung ating pegaralan, at e ka langut nang langut a makabuklat a asbuk ban e ka maging pikakasaman.o WIntindian mo ding aliwang kalupa mu kapanamdaman, at daptan mu karela itang buri mung daptan da keka.T!E mu ngan abutan ing sablang makayapag at e ka makiuna ketang minuna keka.%C Manawang ing masaklo ka mata. E mu sa kakalinguan yan. King sablang melalang bukud mung ing mata ya ing pekamatako. Uli na niti, maralas ing lua na tutulu. Neng atyu ka arap ning lamesang ating dakal a pamangan, e mu papakit ing kakayat ka wawa at e mu sasabian: Kaniaman ing pamangan a ine!fE Uli na niti, karampatan ya king pibandian na at uling maganaka ya purian de ring kabalen na.gG Uling delanan na ing pagsubuk at akabiusan nang e ya mikasala. Inya atin yang matulid magparangalan. Mika oportunidad ing mikasala ya, oneng e ya mikasala, at mika oportunidad yang dapat e ustu, oneng e ya dinapat e ustu. Atin kayung balung taung makanyan? Ninu ya ba ta yang parangalan? Uling ya mung bukud karing kalupa nang tau ing mekarapat pagmumulalan.U#Makalma ya ing taung mibanding e mikasala uling e ya pepa-ipus king salapi.`9Bitag ya ing salapi karetang pa-ipus kaniti, at mararakap la king bitag ding mangmang.b=Dakal na lang taung mesira at miyarap king kapahamakan uli ning pamagnasa ra king gintu.nUE ya mipayalang sala ing taung malugud king salapi; ing pamagpakasalapi inabu na ka king pamikasala. W~~}|||{zyyFxxwwRvviuuu ttsrr.qqppo1nn*m>ll"kGjiikihh'gg[ffsfeiedd c6blaaB`k__J^^S^]C\\S[eZGYuXX{WW_VV)UrTTUSSRRRQQXPPOOqONMMNLLL8KKfJJmIIJHHnHGG6FFCEE@DDCCABBpBAs@@ ???>>o==g<<<);;":99}876665s433T2100@/|.--F,,;+ *?)(({'';&%$#"!x! >7+s @I~M_! F G ` n =m+a>*IxdkA0 Mapalad la ding manakit keka at detang mete a linugud king Dios, uling ikami man mie kami.Lj0 Misulat king datang kang pasibayu king mitakdang panaun ban aruan ing mua ning Dios bayu maspak, ban pikasunduan la ding pengari at ding anak at ban pasibayu lang tipunan ding tribu nang Israel.|iq0 Miyukiat ka banua king kapamilatan na ning milalablab a alisus king karwaheng guguliutan ding milalablab a kabayu.]h30Ika ing miglania karing aring mepili ban mamarusa, at king propetang manalili keka.g0Ika ing mekaramdam ketang babala ning Dios karin king Bunduk ning Sinai at karing parusang mipasiag king Bunduk ning Horeb.f0Bigsak mu la king kasiran ding ari at ding pikabaluan a tau king sakit, at kaybat pepapuntan mu la king karelang kamatayan.ae;0King lagyu ning Kakataskatasan pepasublian meng mebie ing mete a atyu na king kutkutan.^d50Elias, makapagmulala la ding depat mung milagru! Ninu ing kalupa mu karing depat mu?Xc)0King amanu na ning Ginu pinigil na ing uran at atlung besis yang pepauran api.ibK0Ya ing pepasari king maragul a danup karing tau at dakal lang mete uli na ning pamagkapilit na.Ya -0Kanita linto yang anting api i Elias; anti lang sulung milalablab ding amanu na.Z`-/Depat da ing miyayaliwang kasalanan, inya bigsak na karela ning Dios ing parusa.__7/Kaybat i Jeroboam a anak nang Nebat. King uli na mikasala ya ing Israel at tinake ne ing Efraim king e mayap. Alang kalupa ing depat dang pamikasala ding memalen, at king katataulian miyugse la king aliwang bansa.K^/Mete ya i Solomon antimo ding makatua na. Metung ya karing anak na ing menalili kang Solomon; Rehoboam ing lagyu na. Oneng mangmang ya at ala yang balu. King uli na mig-rebeldi la ding memalen.,]Q/Oneng alang kayangganan ing lunus ning Dios at e ne siran itang pangaku na. E ne gisan ing lahi nang David a pinili na, at e ne pagkaimutan lahi ing pamilya na ning lalaking pakamalan na. Inya atin yang binie tagan king Israel at peintulut na ing manatili yang mabie ing pamilya nang David.|\q/King uli mu mepitna ya ing kayarian ning Israel; manibat king Efraim linto ya ing metung a mig-rebelding kayarian.n[U/Mimantsan ing dangalan mu at ding lahi mu. Migdusa la at misakitan uli ning depat mung kamangmangan.GZ/Oneng meging mahilig ka karing babai at pepailalam ka karela.Y'/King lagyu ning Ginung Dios a ausan da namang Dios ning Israel, mekatipun kang dakal a gintu at pilak a balamu wari lata la mu at tinggaputi. X /Pupurian na la ning mabilug a yatu ding kekang kanta, kasebian, talimhaga, at ing pakibat mung mitmung kabiasnan karing kutang.mWS/Miras ing kabantugan mu angga karing marayung pulu at liguran da ka uli ning payapa mung pamag-ari.jVM/Linaganap ing kabiasnan mu king mabilug a yatu; pikabaluan la ding kekang kasebian at talimhaga.iUK/Kabiasnan mo, Solomon, inyang kayanakan ka. Mengari ing kabiasnan mu king ilug a maglapo danum.GT/ Mig-ari ya king panaun na ing kapayapan uling pepatahimikan na la ning Dios ding angganan ning kayarian ban makatalakad yang Templo para king Ginu a maging tuknangan na king kapilan pa man.nSU/ Biasa yang anak ing menalili kang David, inya mig-ari yang masalese i Solomon king uli nang tata na.iRK/ Petawaran na la ning Ginu ding kasalanan nang David at dininan neng kayupayan king kapilan pa man. Ginawa yang kasunduan ing Dios kang David: king ya at ding maging lahi na mag-ari la king maningning nang tronu ning Israel.@Qy/ Gewa nang masanting at masaya ing pamagselebra karing piesta, at tikda na la ding aldo pagselebran kilub ning pabanua. Kakabling aldo-aldo king Templo ing kantang kapurian king Ginu.hPI/ Mibili yang talapagkanta king altar ban magkantang malagung kanta kabang matitigtig lang alpa.FO/Pasalamat ya king Dios king sablang depat na; binie na ing dangalan king Bukud mung Banal, ing Kakataskatasan. King mabilug nang pusu migkanta ya king Miglalang ban ipakit na ing lugud na.lNQ/Gisan na la ngan ding kalaban a Filisteo at lubus na lang sildak angga ngeni ban e na la manggulu.M}/Perangalan de ring tau uling pete na la ding laksa-laksang kalaban, at pinuri de uling ya ing pinili nang ari ning Ginu..LU/Menalangin ya king Ginung Kakataskatasan, at midinan yang sikanan ban apate ne iting beteranung sundalung kalaban at galangan da ring bansa ing upaya ning bansa na.0KY/Binatilyu ya pa mu inyang pete ne ing higanti ban iligtas ne kamarinayan ing balen nang Israel. King kapamilatan na ning tiradol na bigsak ne ing mayabang a i Goliat.iJK/Mekialung ya karing leon at oso; anti la waring biserung tupa o kambing neng pakialungan na la.zIm/Nung makananung mapipili ing taba ning ain-sakripisyu makanyan yang mepili i David karing lalaki na ning Israel.YH -/Ing sinalisi kang Samuel ya i Natan, ing propeta kanitang kapanaunan nang David.HG .Agyang pang inyang mete ne inula na nung makananu yang mate i Aring Saul. Ketang kutkutan nang Samuel migsalita ya pa mu rin bilang propeta ban kalisan ing e ustung dapat da ring kabalen na.F.Bayu dinatang ing kamatayan na, inaus ne ing Ginu at ing aring linian na ban saksian ing sabian na. Ngana, Ala kung kinuang nanumang pibandian na ning kalupa kung tau ni kaparis a sandalyas. At ala namang metung man a mekapagsalitang laban kang Samuel.@E{.at pete na la ding pamuntuk da ring kalaban a Filisteo.cD?.Kaybat na nita, mekibat ya ing Ginu king kapamilatan na ning masikan a duldul king banua, C .Kanitang atyu la king misusumangid da ring kalaban, minaus ya king Ginu at minie yang tupang pabanua tua bilang ain-sakripisyu.{Bo.Metanggap yang propeta i Samuel uli ning katapatan na. Penaligan de ring tau bilang propeta uli ning sasabian na.{Ao.Pemahalan neng Samuel ing mabilug a Israel agpang king Kautusan na ning Ginu, at iningat ne ning Ginu ing Israel.$@A. Tutu neng pakamalan ning Ginu i Samuel. Bilang propeta na ning Ginu tinatag ne ing kayarian at ya ing tinuldu karing pamuntuk a manimuna karing Israelita.?w. Purian la at e sukat makalinguan ing depat da. Mananu na sanang sagiwa la ding butul da king kutkutan karing lahi ra!#>?. Kaybat na nita, ating linto ukum. Pikabaluan ya ing lagyu ning metung at metung king kapanaunan da. Lalaki lang ating pusung tapat at e taksil king Ginu.`=9. Uli na niti, ikit ning Israel nung nu anti ing kayapan na ning tapat tutuki king Ginu.)<K. Dininan neng sikanan ning Ginu i Caleb; masikan ya angga na inyang matua ne. Inya asakup na lang Caleb ding bulubundukan a tinggap na at karing meging lahi na.a;;.Uli na niti, i Josue at i Caleb ilang mitagan mabie karing anam a ralan a libung Israelitang meko king Ehipto at milub king gabun a mipangaku nung nukarin mataba ing gabun at labis-labis ing pamangan. At bindian de.t:a.Tapat ya at mapamintu i Josue king Ginu inyang kapanaunan nang Moises. Makanyan ya naman i Caleb a anak nang Jefune. Ila ding tinalakad matatag laban karing memalen a mig-rebeldi. At mepigil la ding tau king pamaniapat dang kasalanan.69e.Bigsak ning Ginu ing uran-lipat karing kalaban at megisan la karin king Bet Horon ban kilalanan da ring bansa nung nu ya kayupaya i Josue bilang tapat a talasuyu ning Ginu.:8m.Minaus ya king Kakataskatasan a Dios inyang atyu la king misusumangid ding kalaban ban lusuban de, at pekibatan ne king kapamilatan na ning paniatang ning masikan a uran-lipat.Y7+.Aliwa wari ya ing memigil king aldo, inya meging adua yang aldo ing patingapun?k6O.Ala pang meyakit a kalupa nang matatag king pamakilaban, uling ing pamakilaban na para king Ginu.j5M.Makawili yang lalawan inyang tinas ne ing gamat nang ating espada laban karing siudad a kalaban.;4 q.Metung yang matapang a sundalus i Josue a anak nang Nun; ya ing kayalili nang Moises king pangapropeta. Mibiebie ya agpang king kabaldugan ning lagyu na antimong talapagligtas ding memalen a pinili ning Dios. Simbut na la ding kalaban a linusub karela, at sinakup ne ing gabun a mipangaku para king Israel.3-Ngeni purian ya ing Ginu uling mayap ya; pitungan na kayung korona ning dangalan. Sana dinan na kayung kabiasnan ban atulan lang memalen na king alang pamangabiran. Kanita e mabating ing kasaplalan da at ing kayupayan yu manatili king kapilan pa man.w2g-E ne kalupa ning kasunduan na kang David a anak nang Jese ning tribu nang Juda: king ing pamag-ari manan ne ning anak king tata; ing panga-pari manatili king kapilan pa man at milipat yang ibat kang Aaron angga na karing sabla nang lahi.]13-Inya ginawa yang kasunduan ing Ginu kang Fineas. Ya ing mamahala king kapilan pa man king bale na ning Dios at karing memalen na, king ya at ding lahi na ila ding manatiling manungkulan bilang Pekapun ding Pari.0-Ing katlu karing pikabaluan a lalaking tapat ya i Fineas a anak nang Eleazar. Uli ning takut na at kagalangan king Ginu dipensa neng mitmung tapang inyang mig-rebeldi la ding memalen. King uli na niting depat nang Eleazar mipatawaran ing kasalanan na ning Israel./{-Oneng i Aaron e re kalupa ding aliwang taung tinanggap dake king gabun; ala yang dake. Ing dake na at mana ya ing Ginu.{.o-Ing pamangan da ya itang ain-sakripisyu a miyabie king Ginu. Binie na iti ning Ginu kang Aaron at karing lahi na.<-q-Digdagan na ning Dios ing ligaya nang Aaron inyang dininan neng makabukud a mana: ing katuliran karing ain ning mumunang pupul ban e la magkulangan ding pari king pagkabiayan da.s,_-Ikit na iti ning Ginu at king mua na pete na la king kapamilatan na ning milagru ning mikakalabkab a api.C+-Misan ating taung mariria kang Moises at karin king ilang misabuatan lang laban kang Moises. Ila deti ri Datan, Abiram, Kora, at ding kapanalig da. Mua la inyang linapit la kang Moises.*y-Kang Aaron la mipagkatiwala ding kautusan at dininan neng kayupayan munie kayatulan at ituru la deti karing Israelita.G)-Karing sablang tau, i Aaron ya ing pinili na ban miyain karing ain-sakripisyu, ban duluk mabanglung insenso, ban ipaganaka la king Ginu ding memalen na at patawaran na la king kasalanan da.+(O-Telaga neng Moises i Aaron king kapamilatan na ning pamanugtug nang sagradung larung paglania king buntuk na. Inya mitatag ya ing alang anggang kasunduan kang Aaron at karing maging lahi na, king ila ding sumuyu king Ginu bilang pari na at bendisyunan ding memalen king lagyu na ning Ginu.S'-Minie lang ain-a-binutil makatadua balang aldo at lubus dang dulukan iti./&W- Ala pang meyakit a makanyan a tutung masanting bayu ya linto i Aaron, at alang bitasang misulud kaniti king kapilan pa man nung aliwa mu ya at ding anak nang lalaki.%/- ing gintung palamuti king turban a ating makatatak: Mitalaga ya king Ginu. Pulidu ya pangagawa at masanting yang lalawan. Dangalan ing isulud ya.\$1- ing kuldun a malutu a gewa ning magaling a pangamat; ding mal a batung iyas nung nu la makadukit ding lagyu a inenggasti na ning plateru king gintu ban aganaka na lang parati ning Ginu ding labing aduang tribu;0#Y- Dininan neng sagradung balabal ning Ginu i Aaron. Binurdahan yang gintu, asul, at muradu. Binie nia naman kang Aaron ing pektoral ning pamanatul at ing Urim at Tumim;?"w- Dininan deng palamuting granada ing laylayan ning baru na at gintung kampanilya a kikililing kabang lalakad ya ban maramdam king Templo, ban aganaka na la ning Ginu ding memalen na..!U-Pepaimalanan ne king sakdal a leguan at dininan karing palatandanan na ning kayupayan antimo ing salol a makuyad angga karing butit, ing makabang baru, at ing efod. 9-Ginawa ya namang alang anggang kasunduan kang Aaron ing Ginu at gewa neng pari ning bansa na. Piniblas ne karing mal a imalan at aliwa pang kagamitan.|q-Pinili ne ning Ginu i Aaron, ing kapatad nang Moises. Banal ya naman i Aaron at ibat ya naman king lahi nang Levi.7g-Peintulut na kang Moises ing damdaman ne siwala at tinaid ketang madalumdum a biga. At karin, lupa't lupa na lang binie kang Moises ding kautusan, ing Kautusan a babie bie at beluan ban ituru ne karing lahi nang Jacob ing kabaldugan ning Kasunduan layun abalu na la ning mabilug a Israel ding utus na.pY-Karing dakal a tau pinili ne ning Ginu i Moises at telaga ne uli ning katapatan na ampon kapakumbaban. 9-Karin king Ehipto, king kataya na mung amanu mekagawa yang milagru at misakitan la ding tau. Uli ning Ginu ginalang de ring ari. Binie na la ning Ginu kang Moises ding kautusan ban tukian da ring tau, at pepakit ne kang Abraham ing makasilo nang aslag ning panga-atyu ning Ginu.{-Pekipante ne ning Ginu i Moises king dangalan da ring anghel na, at dininan kayupayan ban pitakutan de ring kalaban na. 7-Linto ya i Moises king lahi nang Jacob. Lalaki yang maka Dios at maka tau at kalugud-lugud ya king kenu man. Bendisyun ing kapigaganakan kang Moises. ,Linipat ne kang Jacob iting kasunduan at dininan neng sarili nang bansa. Mepirake ya iting bansa para karing labing aduang tribu. ,Alang-alang kang Abraham, makanyan munaman ing pengaku na kang Isaac: king bendisyunan ne ing mabilug a yatu king kapamilatan na.^5,Inya taimtim nang pengaku ning Ginu kang Abraham king maging bendisyun la karing bansa ding anak nang anti king alikabuk king karakal; king miparangalan la deti anti ding batuin; king miyabie karela ing karelang bansa, magumpisa ya king dagat at angga ya naman king dagat, manibat king Ilug ning Eufrates angga na karing wakas na ning yatu._7,Tiparan ne ing Kautusan ning Kakataskatasan at ginawa yang kasunduan kayabe na. Dela ne king katawan na ing tanda na ning karelang kasunduan. Mipatunayan king tapat ya i Abraham inyang mibili ya king kapagsubukan.jM,Ing maulang diling tata da ring dakal a bansa ya i Abraham; ala yang kapintasan ing pangatau na.#,Ginawa yang alang anggang kasunduan ing Ginu kang Noe a kayabe ing pangakung e na ne paten pasibayu ing bie king kapamilatan na ning albug.),Meyakit king matulid ya at tapat i Noe. Ya ing penibatan da ring tau kaybat ning maragul a albug. King uli na ating miligtas a tau king albug.,Mibiebie ya i Enoc agpang king kaburian ning Ginu at midala ya banua. Meging alimbawa ya i Enoc king kapanisian para king sablang panaun.kO,Isalita da ring tau ing karelang kabiasnan, at ding memalen ning Dios karela munie lang kapurian.kO,Mikutkut na la ding karelang mete katawan, oneng ing mayap dang likuan mabie king kapilan pa man.^5, Manatili ya kapilan man ing karelang lahi, at e makalinguan ing karelang kabantugan.iK, Isundu reng tuparan ing kasunduan deting karelang lahi, uling tiparan de ring karelang makatua.n U, Ing mayap dang pangatau milipat karing karelang apu, at iti ya ing karelang maging manang pibandian. , Oneng e makanyan karing kekatamung makatua, uling lalaki lang mitmung katapatan; e tamu malyaring kalinguan ing mayap a karelang depat.W ', Atin namang e ra na atatandanan, mete la at mekalinguan pati na ding anak da.N ,Atin karelang e da kalinguan ding tau, inya angga ngeni mapupuri la.e C,Ila ngan meging bantug la king sarasariling panaun da, at ginalang ding tau karing aldo ra.[/,Ating mika dakal a pibandian at kayupayan a mibiebie payapa karing karelang bale.8k,Atin karelang ginawang kanta at sinulat poesia."=,Ating karelang meging talapanimuna da ring karelang kabalen, pamuntuk a pepatupad tuntunan, talaturu king mangayap a aral, at magaling karing talimhaga.'G,Ding mapilan karela kayarian lang pemahalan da, at meging pikabaluan la king karelang upaya. Ding mapilan naman bantug lang talaturu ampon propeta ning Dios.+,King mitmung ligaya deting lalaki perangalan na la ning Ginu, at king kapamilatan da ing upaya ning Ginu mipakilala manibat na kanitang minuna.[ 1,Purian ta la ngeni ding makatua tamung pikabaluan king sarasarili dang kapanaunan.X)+!Ing Ginu ya ing linalang king heganagana, karetang tapat babie yang kabiasnan.q[+ Dakal lang mangaragul a bage a maygit kesa kareti, at ditak mu ing kekatamung beluan karing depatan na.hI+Ninu ing menakit king Ginu ban ilarawan ya? Ninu ing makapuri king Ginu agpang ketang buri na?_7+King anggang agyu yu purian ye ing Ginu, maygit ya king agyu yung sabian. Agyang kekayu yang purian king mabilug yung sikanan, at e manamdaman kapagalan, makanyan man kulang pa mu rin yan para king keyang kamalan.J~ +Ginu yang alang kalupa king degulan; makapagmulala ing upaya na.]}3+Makananu tamung mika sikanan ba ta yang apurian? Maygit ya kesa karing lelangan na.|+Agyang sabian ta ngan, makanyan man e tamu rin agisan. Muli mu ing amanu tamu king anti kaniti: Ing Ginu ya ing heganagana.u{c+Ing metung at metung karing tubud na magtagumpe ya king lakad na; miyugne-ugne ing sabla uli ning amanu na.|zq+Dakal lang e pangkaraniwan at makapagmulalang melalang ding mabibie king dagat, miyayaliwa la at mangaragul la pa.oyW+Ing panganib king dagat babalita da ring maglayag, at mangapamulala tamu ngan king karelang sasabian.cx?+King kabiasnan na patahimikan na la ding malalam a dagat, at kareti tatanam na lang pulu.xwi+Oneng pasibayu na lang pasagiwan potang ing uran datang, at ing lisangan miyalilan, at neng laganap ing ambun.Qv+King pali lalangi lang tanaman karing kabundukan, at pati na ing dikut.qu[+Neng ing angin king norti tutiup maging yelu ing danum; ding ilug at batis anti lang mibalutan kristal.ct?+Anti ing asin bububud nang yelung mesias king gabun, at maging anti lang tulus a matilus.bs=+Mangapamulala lang mata, king puti ning leguan na, ing isip magtaka ya neng mananabu na.8ri+Neng buri na, tumiup ing angin ning mauli, datang ing alisus, at ing bagyu ning norti. Anti ding ayup a susulapo sasalbag nang uran yelu, at anti ding durun dugpa king gabun.qy+At potang datang ya bunduk gagalgal la; potang magsalita ya lulual ing duldul, at mangasayukut ya ing yatu king sakit.ppY+King upaya na miyuyubug yang punggul-punggul a biga, at panaspakan nang yelu ban maging uran a manabu.ao;+Potang abuklat na lang silid nang pisisinupan, lumual lang ulap a anting susulapo ayup.inK+ King utus ning Ginu muran yelu; king amanu na gumulis yang kildap ban tuparan ing kayatulan na.Nm+ Anti yang arku king banua; inubug de ring gamat ning Kakataskatasan._l7+ Lawan ye ing pinanari, at purian ya ing linalang kaniti! Makapagmulala ing leguan na.]k3+ King utus ning Dios menatili la king lugal da, at e la magpalya king pamagbante ra.tja+ Ding masalang batuin, ilang babie leguan king banua, malagu lang palamuti ning matas nang banua ning Ginu.6ie+Ing bulan ya ing babie lagyu karing bulan, makapagmulala yang lalawan neng benging bibilug ya, ing tanda karing sundalus ning banua, saslag a masala king suklub ning banua.hy+Ing bulan ya ing mitatakda karing aldo pangilinan. Maging ganap yang masala, kaybat ing aslag na lating tunggal ditak.ggG+Ya naman ing linalang king bulan ban tulduan na, at pirakayan ing panaun king kapilan pa man.[f/+Ing Ginung kaniti linalang tune yang maula; king utus na mamirapal yang daratang.-eS+Sisilaban na la ning lalbug a aldo ding bunduk-bundukan, anti yang bakal a ornu a miraralakdak king pali. Parala yang sinag a makabulag uli ning milalu nang aslag.Xd)+Palangian nang gabun neng gatpanapun; alang makapibata king matinding pali na.vce+Pawaga ning saslag a aldo ing ligaya na, king makapagmulala ya ing balang bage a lelang ning Kakataskatasan.Qb +Kalagu nang lalawan ing alang ulap a meto sikluban! Kalagu nang lalawan!maS*Palabungan ne kayapan ning metung ing metung at metung. Ninu ing sumawang maglalawe king ligaya na?n`U*Ating kaparis iting sablang melalang, ing kabangkilas na makayaliwa ya; alang kulang king lelang na.G_*Iti ngan manatili, at ing metung at metung atin yang parasan.>^w*Malagu ing sablang lelang na pati ing malating aslag.G]*Inayus na ngan ing sablang makapagmulala nang lelang ning kabiasnan na; ya ing alang angga at manatili yang alang angga. Ala kang abawas at adagdag pa; e na kailangan ing turu ning ninuman.h\I*Balu na ngan ing sablang kaisipan, at daramdaman na ing balang amanung lulual king asbuk tamu.a[;*Sasalita na ing panaun a milabas at ing daratang, at lalage na ing makasalikut a lihim.3Z_*Atataruk ne ing kalalaman ning dagat, at ing pusu ning tau; balu na ing karelang lihim. Balu na ning Kakataskatasan ing sablang bage kabiasnan, at ing tanda ding panaun.2Y]*E na la dininan upaya ning Ginu agyang ding anghel na ban ilarawan ding makapagmulala nang dapat. Wa, dininan na lang upaya ban talakad arap ning maligaya nang kamalan.kXO*Aslagan ning sala ning aldo ing sablang melalang, inya mangatmu king ligaya ing lelang ning Ginu.BW}*Buri ku la ngening ipaganaka keka ding dapat ning Ginu, at ilarawan ding bage ikit ku. King kapamilatan ning amanu ning Ginu linto ing sabla keti king yatu, at king utus na mamintu la.V#*Maygit yang mayap ing e ustung ugali ning lalaki kesa king kayapan ning babai; pasari lang kamarinayan at keyalan dangalan ding kebabainan.~Uu* Nung makananu neng ngangatngatan ning ipas ing imalan makanyan lang mipapanyira ding babai karing kalupa rang babai.hTI* E mu paintulut ing malapit ya karing lalaki o ing makipagindredus ya karing kalupa nang babai. S * Nung masias ya buntuk, pakabanten me ban e ra ka insultuan ding kekang kalaban o pagindredus ding tau. Kanita mangapakarine ka.MR* Nung dalaga ya, pigaganakan ne uling pota masira ya pangababai at muktut ya kabang atyu ya king bale na. Nung talasawa ne, pigaganakan nia mu rin pota magtaksil ya king asawa na o e ya mikayanak.Q+* E na balu ning anak a babai king sakit neng buntuk tata na; e ya mipapatudtud kabukas ing tata king pamigaganaka na king anak nang babai. Nung anak ya pa, pigaganakan ne uling pota tumua ya at e ya makapakiasawa; nung talasawa ya, pigaganakan ne uling pota e ya maligaya.iPK*E mu pikakarine ing ituru me king ustu ing e megaral at ing mangmang o bawalan ing matuang lalaking mahilig karing babaing magtinda king katawan da. Iti ngan mayap a turu, at nung tukian mu, galangan da ka ring dakal a tau.xOi*Bilangan mu o timbangan ing pibandian a panilas mu, at ilista ing nanumang babie mu o nanumang tatanggapan mu.pNY*Gumamit kang susi o kandadu, nung ala kang tiwala king kekang asawa o nung dakal lang malikut a gamat.RM*ing manakitan king kekang kapanintunan, ditak ya man o dakal, ing makitawaran king magtinda, ing barugan ya ing anak ba yang ituru king mayap, ing barugan ya ing e mayap a ipus agyang pang masugat ya.5Le*ing pamangamit ustung timbangan at paniukad,vKe*ing pamanguang dake king gastus king kayabe mung maglakbe o kasosyu king negosyu o ing ating dake king mana,yJk*ing Kautusan ning Kakataskatasan at ing kasunduan na, ing pamanatul a alang pamangabiran karing dinapat e ustu,~I w*E kailangan ing mikasala ka uli ning takut mu king sabian ding tau. Ating mapilan a bage a e sukat ikarine. Ila deti:H-)Dumine ka, nung mangalat kang indredus o mibubulalag king lihim a sukat e mabalu. Kaniti abalu mu ing tune makarine, at galangan da ka ring tau.RG)Dumine ka, nung keka yang pagnasan ing ipus nang babai; e ka lalapit man king keyang pagkeran. Dumine ka, nung keka lang insultuan ding kekang kakaluguran o dakal ka sasabian kaybat mung minie regalu.F%)Dumine ka, nung e me sinaupan ing kekang kamaganak, nung kinua mu itang mangaintulid king kalupa mung tau o nung pagnasan me ing e mu asawa. E )Dumine ka, nung e ka biasang manatu karing manatu keka. Dumine ka, nung keka lang lalawan deng babaing magtinda king katawan da.ED)Dumine ka arapan ding kasiping mung bale, nung menako ka. Dumine ka, nung e ka tinupad king pengaku mu. Dumine ka, nung ala kang modu arap ning pamangan o maimut neng ating maniawad keka.OC)Dumine ka, nung dinapat kang krimen arap ning ukum. Dumine ka, nung linabag ka king kautusan king arap ning kapulungan ding tau. Dumine ka, nung e ka meging tapat king kekang kasosyu o kakaluguran.B)Dumine ka, nung dinapat kang bage imoral king akakit ding pengari mu o migsalitang kalaraman arap ning pamuntuk o ning marangal a tau.|Aq)Inya oyni ing batayan nung kapilan kayu sukat dumine, agpang king turu ku, oneng ating bage a e kayu sukat dumine.F@)Mas mayap ing isalikut ing kamangmangan kesa king kabiasnan.?!)Kakung anak, tuparan yu ing turu ku at mibiebie kayung payapa. Nanung ulaga na ning makasalikut a kabiasnan at ing makakutkut a pibandian?m>S) Mapalyaring makuyad la ding aldo ning mayap a bie, oneng manatili ya kapilan man ing mayap a lagyu.b==) Ingatan me ing kekang lagyu uling magluat yang maygit karing libu-libung pirasung gintu.~<u) Pagkalungkutan da reng tau ing pangamate ning katawan, oneng mabura la ngan ding lagyu da ring alang Dios a katawan.y;k) Mibalik king gabun ing sablang ibat king gabun; misumpa la detang alang Dios a katawan at tanggap lang kasiran.K:) Mibait kayung kakambal ing sumpa at mate kayung kayabe ing sumpa!b9=)Makalunus kayu, ikong alang Dios a katawan a tinanggi king Kautusan ning Kakataskatasan.o8W)Ding pengari dang alang Dios a katawan ila ding karelang pamarsalanan king karelang keyalan dangalan.g7G)Mawawala ing karelang amana at mainsultu la ding anak ding karelang anak king kapilan pa man.h6I)Lahi lang pikakasaman ding anak da ring makasalanan; meragul lang kayabe ding darapat e mayap.l5Q)Tikda ning Ginu ing kamatayan karing sablang mabibie lelang na. Ala kang matulid tumutul king kaburian ning Kakataskatasan. E maulaga king tuknangan da ring mete, nung mebie kang apulung banua o dinalan a banua o libung banua.{4o)E ka tatakut king kayatulan ning kamatayan. E mu la kakalinguan detang minuna nang mete keka at detang katuki mu.V3%)O kamatayan, ing kekang kayatulan matula nang tanggapan ning taung atyu king kakaluluan, ing maina na katawan, ing matua na, ing kababayatnan karing dakal a problema, ing bulag, at ing ala nang kapanayan.$2 C)O kamatayan, kapait na king taung makaganaka keka a mabibie maligaya at magtamasa king pibandian na o king taung alang problema at magana king pamangan na.o1W(Gagawan nang mayan ning taung alang marine ing pamagpalimus, oneng malagnat ya kilub nang pilubluban.g0G(Nung ing asahan mu ing makikipangan karing aliwa, kanita e ka tune mabibie king bie mu. Sisiran mu ing sarili mu king kapamilatan ning pamagpalimus mung pamangan karing aliwa. Iti pangilagan na ning taung ating pegaralan.x/i(Anak ku, e ka sa mabibie king kapamilatan na ning pamagpalimus; lalung mayap ing mate kesa king magpalimus ka..(Ing takut at kagalangan king Ginu mengari ya king malabung a hardin a mibendisyunan at maygit ya iti king nanumang parangal.f-E(Babie yang kapanatagan a lub ing pibandian at ing sikanan, oneng lalu yang makaibie kapanatagan a lub king tau ing takut at kagalangan king Ginu. Potang iti atyu keka ala na kang pigaganakan pa; ala na kang kailangan pa.d,A(Babie yang kapanatagan ing gintu at ing pilak, oneng lalu yang matimbang ing mayap a payu.+ (Mayap ing ating kapatad at kapanalig a sasaup king oras ning pamangailangan, oneng lalung mayap ing babie limus karing kalulu.*}(E ka magkamali nung ing abe mu mayap yang kakaluguran o kasiping bale, oneng maygit ya kareti ing asawang babaing biasa.)(Makawili yang lalawan ing malagu at ing masanting a katawan, oneng lalu lang makawiling pagumasdan ding sagiwang tanaman king marangle.m(S(Makawiling daramdaman ing musika ning plauta at alpa, oneng lalu yang makawili ing malagung siwala.m'S(Babie yang saya king tau ing alak at ing tigtigan, oneng maygit ya kareti ing lugud king Kabiasnan. & (Manatili ya lagyu ing pengaring maki anak o ing taung mitalakad king balen, oneng lalu yang mayap ing mekatagpu king Kabiasnan. Mibantug ya ing ating dakal a baka at ing dakal a mulahan ubas, oneng lalu yang maulaga kareti ing ating mayap a babaing asawa. %(Mapalad ya ing taung sapat a kabiayan o ating kapanintunan, oneng lalu yang mapalad itang makakulkul king makasalikut a pibandian.Y$+(Oneng e makalimbatawan ing kayapan; manatili ing katuliran king kapilan pa man.r#](Anti la naman king dikut a tutubu king pampang ning ilug; muna lang matibag kesa karing aliwang tanaman.p"Y(E ya dakal ing lahi da ring taung e mayap, anti ya king yamut ning tanaman a atyu king gabun a mabatu.o!W(Uling masikan ing agus tutuki la ding batung daralanan na, oneng kabukasan malangi ne at alang laman.q [( Ing pibandian a ibat king e ustung paralan mamala ya anti ing sapa, matda anti ing duldul neng mumuran.pY( Mawala ing sablang ibat king suhul at king keyalan hustisia, oneng ing katapatan manatili kapilan man.gG( Mibalik king gabun ing sablang ibat king gabun antimo ing danum a mamagus papunta king dagat.^5( Linto la deti uli da ring darapat e mayap; ila ding makipasari king maragul a albug.( ing kamatayan at ing katampalasanan, ing pamakipate at ing espada, ing kapahamakan, ing danup, ing kasiran, at ing sakit a makapanawa. (Oyni ing pakiarapan da ring sablang melalang, tau la man o animal (oneng pitung besis ing dalanan nang kasakitan ning makasalanan):}s(At potang ararakap na na katamu ning kalaban kanita tamu migising, at akilala tamu king ala tamung sukat pitakutan.T!(Ditak mu ing tudtud tamu, nung mekatudtud tamu man. Agyang matudtud ta na e ta pa mu rin mipaynawa uli na ning makatakut tamung akakit karing kekatamung paninap a tatakas tamu karing kekatamung kalaban.mS(Kabang bie ra ding sabla daratangan no ning mua, ning diria, at ning problema. Tatakut tamu ngan king kamatayan, at parating balisa at makilaban. Agyang king kekatamung pagkeran neng bengi malilingasngas tamu at e mipapatudtud.(at pati na itang makaimalan mal a purpura at ating koronang makaputung king buntuk na angga na ketang makaimalan a magaspang.iK(magumpisa ketang makalukluk king marangal a tronu angga ketang makalukluk king alikabuk at abu,P(Maliligalig ta ngan at mitatakutan king aldo paniatang ning kamatayan:G (Dakal a kasakitan ing makapanaya king ninumang tau. Mabayat ya ing paud a makasulud king balang anak nang Adan manibat na king kabait na angga na king mibalik ya king gabun, ing ima ta ngan.R'#Inya, meko keni, magkanta kong masaya, at purian ya ing lagyu ning Ginu.+'"E na sukat sabian ning ninuman: Iti e ne kasing santing nita. Uling ing metung at metung atin yang kayapan potang datang na ing takdang panaun.`9'!Mayap ing sablang lelang ning Ginu; ibabie nang sablang kailangan king takdang panaun.P' Maluat ku nang paniwalan iti, inya sinulat ku kaybat kung pekaisipan.)$A'Deti matula la ngang tupad king iyutus na, parati lang makasadiang sumuyu king Ginu keti king yatu. Potang ing oras da datang, e la tumutul kapilan man. ( JS~~}}|5{Hzz yxxZwwIvv uttt sVrrcqq3ppooAnnSmm!lkkk8jj i~ihmgmff8edd~dcbbaaH``S__<^^s]]2\R[[bZZpYY=XX.WW!VVUUQTTSpS RR(QQQPPYOOjNNNMLLL=K_JmIHH)G0FEDDDSCC3B:A@x??>> =m="<<_;::.998{87665Z44332g11100-//a.--(,,G,**b*")u((J''y'5&&(%%3$$T##*""!!!< v P2oG-Pd{d8x8s!k  h / 9MFJqO[@ Muli lang kayabe ing maragul a tula ning kamalan na. Tairan na la ning Dios king lunus na at katuliran.N}@At king utus ning Ginu lunto la ding kagubatan at tanaman a mabanglu ban munie lang salilung karing memalen ning Israel.IM @Inutus na ning Ginu ing patagan ya ing balang bunduk at talimunduk, at tambunan la ding lubak-lubak a lugal ban ligtas lang makayuli ding memalen na ning Israel a kayabe ing ligaya ning Ginu.UL#@Likuan da ka uling mebihag la karing kalaban at midalang maglakad mu king bansa ding kalaban da. Oneng ngeni, iyuli na la ning Dios at ning maragul nang tula. Mengari la king ari a makalukluk king tronu.UK#@Jerusalem, talakad na ka at talakad babo ning bunduk. Lumawe ka king aslagan at king albugan uling king metung na mung amanu ning Bukud mung Banal mitipun la, at tumula la uling e no kelinguan ning Dios.Jy@King kapilan pa man mayaus kang: Ing Kapayapan a Bunga ning Katuliran at ing Kamalan a Bunga ning Katapatan king Dios.VI%@uling ipakit na na ning Dios ing kekang kamalan king balang bansa ning yatu. H@Ibalabal me keka ing balabal na ning hustisia ning Dios. Ibili me king buntuk mu ing korona na ning ligaya ning Alang Anggang Dios,G {@Jerusalem, ilukas mu na ing imalan ning kalungkutan at kasakitan, at kaybat isulud mu ing maslag nang ligaya ning Dios.aF;@%Lawan mu, mumuli na la ding anak mu a kinua da keka. Mitipun-tipun la ibat king aslagan at king albugan uli na ning utus ning Dios, ing Bukud mung Banal. Mumuli na la ngening ating kapurian king ligaya na ning Dios.ZE-@$Jerusalem, lumawe ka king aslagan; lawan mu ing tula a darala na keka ning Dios.2D]@#Aku, ing Alang Anggang Dios, ing miparalang api a silab keting bansa. Masilab ya kilub ding dakal a aldo. Panuknanganan da nia mu ring demonyu king kekaban ning panaun.rC]@"Gawan kung kalungkutan ing ketasan na at pamagmayabang, at ilako ku la ding dakal a taung pagmaragul na.B%@!Kanita migsaya ya iting siudad inyang mibagsak ka at metula king pangalasak mu, ngeni ya naman ing kumiak potang malakuan yang magdili-dili.A+@ Datang ing kasakitan karing siudad a menipus karing anak mu. Kasakitan ing maging kalma ning Babilonia, iting siudad a linaklak karing anak mu.M@@Misakitan la detang menggipit kekayu a metula inyang mibagsak kayu.`?9@Jerusalem, e mu painan ing lub mu. Ing Dios a minie lagyu keka ya ing munie tula keka.t>a@Itang pepagpa kekayu kareting kasakitan ya ing magligtas kekayu at minie king kaligayan a alang kapupusan.=@Linaut kayu king Dios kanitang milabasan a panaun, oneng ngeni mibalik kayu at suyuan ye ing Dios king mitmung pamagkapilit.< @Kakung anak, e yu painan ing lub yu. Maniawad kayung saup king Dios. Wa, perusan na kayu, oneng e na kayu malyaring kalinguan.9;k@Kakung anak, penusignan da kayu king lugud, oneng kailangan kayung dumalan karing baku-bakung dalan. Mengari kayu king metung a kawan a tupang simsam da ring manlub a kalaban.1:[@Kakung anak, pibatan yu ing binie nang kasakitan kekayu ning Dios. Wa, pepasakitan da kayu ding kalaban yu, oneng e lumuat akit yu lang mate at magpakalunus la kekayu.29]@Ikit da ring kasiping kung siudad ing pangabihag yu, at e lumuat akit da naman ing pamagligtas na kekayu ning Alang Anggang Dios at ning maragul nang ligaya at kamalan.8%@Kiniak ku at menagulele inyang meyakua kayung bihag, oneng pasibayu na kayung ibalik kanaku ning Dios at gawan maligaya king kapilan pa man.@7y@Atin kung kapanaligan a ikabus na kayu ning Alang Anggang Dios. Ing Bukud mung Banal, ing alang anggang Talapagligtas yu, gawan na kung maligaya potang ipakit na ing lunus na kekayu.u6c@Tatagan yu, anak ko, ing lub yu. Maus kayu king Dios, at iligtas na kayu karing kalaban a manggipit kekayu.B5}@Likas ku ne ing imalan a susulud ku karing aldo ning kapayapan, at sinulud ing imalan a magaspang ning pamagpaldas. Kabang mabie ku, e ku tuknang maniawad saup king Alang Anggang Dios.P4@Sulung, mako na kayu; ikayu nang bala king bie yu. Magdili-dili na ku.h3I@Ita mung minie kekayu kaniting parusa ya ing malyaring makapagligtas kekayu karing kalaban yu.(2K@Kakung anak, e da kayu asaupan.k1O@Binihag da la ring anak kung pakamalan a lalaki at babai. Ngeni magdili-dili ku king kalungkutan.#0?@Dela ne karela ing metung a bansang atyu king marayu; mabagsik ya at e mu aintindian ing salita na at ala yang galang ampon lunus karing makatua at anak./-@Kasiping kung siudad, 'me ko keni at pibulayan nung makananu na lang inugse ning Alang Anggang Dios karing aliwang bansa ding memalen kung anak.2.]@ E da la buring pamintuan ding kautusan na ning Dios at e bisang tuntun karing tuntunan na. E la bisang pataid king Dios at e bisang paturu king dalan ning kabanalan na.L-@ E yu ku sana pagsisti king milyari kanaku ngening mebalu na ku at kewalan dakal a anak. Ginulut la king Kautusan ning Dios, at ing kasalanan da ya ing pepasari king pangalako na tau ning siudad.q,[@ Peparagul ku la ding anak ku king mitmung tula, oneng kiniak ku at melungkut inyang kinua da la kanaku.+)@ Ikit ku lang midala king pangabihag at king pangayugse ding anak kung lalaki at babai. Iti parusang pepagpa na karela ning Alang Anggang Dios.+*O@ Ikit ning Jerusalem ing parusan na kayu ning Dios. Ngana ning Jerusalem karing kasiping nang siudad, Lawan yu ing maragul a kasakitan a pepagpa ning Dios kanaku.~)u@Kelinguan ye ing Dios a miningat kekayu manibat na king kapupurmeruan; pepalungkut ye ing Jerusalem a menese kekayu.f(E@Pepamua ye ing Dios a linalang kekayu inyang minie kayung ain karing demonyu at e king Dios.~'u@Mepisali kayu karing dayuan e ban gisanan da kayung paten. Mesakup kayu karing kalaban yu uling pepamua ye ing Dios.W&'@Kabalen ku, e yu painan ing lub yu. Mabie ya pa lagyu ing Israel king uli yu.Z%-@Memalen ning Israel, mapalad tamu uling balu tamu itang makaibie tula king Dios.D$@E yu sana babie karing aliwa ing dangalan yu at karapatan.p#Y@O memalen ning Israel, magbalik kayu king Kabiasnan at tuparan ye. Lumakad kayu king aslag a babie na.E" @Ing Kabiasnan ya ing libru ning Dios tungkul karing kautusan, ing Kautusan a manatili king kapilan pa man. E ya mate ing ninumang tutupad kaniti, oneng mate ya ing ninumang gumulut kaniti.Z!-@%Linto ne manibat na kanita ing Kabiasnan at menuknangan yang kayabe da ring tau.] 3@$Ikit ne ing dalan papunta king Kabiasnan at tiru ne iti kang Israel a pakamalan na.F@#Ya at alang aliwa nune ing kekatamung Dios. Ala yang kalupa.)K@"Inaus na la naman ding batuin at agad-agad lang mekibat, at migpuestu la karing lugal da ban paligayan de king kapamilatan ding aslag da itang linalang karela.fE@!Gagalgal ya at mamintu ing sala neng ausan ne. Lunto ya at sunlag ing sala potang utusan ne.4a@ Bukud mung ing Dios ing makibalu king Kabiasnan. Atataruk na naman iti king kapamilatan ning pamanalastas. Ya ing linalang king yatu at mibili karing miyayaliwang animal.a;@Alang makibalu king dalan papunta king Kabiasnan o mekaisip nang paralan ban makalapit.W'@Atin nang taung lipatan ne ing dagat ba neng panintunan o bayaran king ginto?a;@Atin nang mekaukiat king banua ban kumang Kabiasnan at kaybat ikuldas ne iti king biga?b=@Mete ya ing lahi ra uli na ning ala lang beluan; megisan la uli na ning kamangmangan da.<s@Oneng e na la pinili ning Dios o dininan kabiasnan.{@Kanitang minunang panaun mibait la ding pikabaluan a lahing higant, maragul la at masikan ampon biasa king pamakilaban.K@Ala yang angganan at e ya malyaring sukdan ing lapad na at katas.V%@O Israel, karagul na ning tuknangan ning Dios! Karagul na ning sasakupan na!6e@agyang pang penintun de. E ria naman ikit ding anak nang Hagar at ding komersianti ning Meran at Teman. E ria naman ikit ding gagawang alamat at manialiksik king Kabiasnan.S@E ria naman atagpuan ding Cananeo ing Kabiasnan at antimu rin ding Idumeo/Y@Mebigu la namang anti ding pengari da.?w@Ating lintong bayung lahi a manuknangan king bansa. Ikit de ing sala ning aldo, oneng e re ikit ing dalan ning Kabiasnan. E ria munaman ikit ing dalan ning beluan, inya e re kimtan.b=@Mete na la ngan at atyu na la king tuknangan da ring mete, at atin nang menalili karela.`9@Nu la karin ding pande pilak a mapibabata at ing lihim ning mangagaling dang pangamat?w g@Nu la karin detang tinipun pilak at gintu a panaligan da ring tau, oneng kapilan man e masaya king atipun da? @Nukarin la ngeni ding pamuntuk da ring bansa? Nu la karin deting maglimbang king kapamilatan ning pamandakap malyap a animal at ayup?] 3@Atin na waring menakit king tuknangan ning Kabiasnan o mekalub king pisisinupan na?& E@Panintunan mu ing kabiasnan, ing sikanan, at ing beluan. Kanita mu abalu nung nukarin panintunan ing makabang bie, ing sala a matnube keka at ing kapayapan.^ 5@ Nung tinuntun ka mu king dalan ning Dios, marahil mabibie kang payapa kabang panaun.@{@ Uli na galang ning gilutan me ing sibul ning Kabiasnan?%E@ Baket mibilang na kang mete?#?@ Israel, baket atyu ka king bansa ding kalaban mu? Baket metua ka king aliwang bansa? Baket meging marinat ka, agpang king relihiun mu, at mengaring mete?_7@ Makiramdam ka, O Israel, karing kautusan ning bie. Pakiramdaman mu la ban mabiasa ka.C@Atyu kami king pangayugse; kinalat mu kami karing aliwang bansa at pituya-tuya da kami ampon paniumpa. Paparusan mu kami, O Ginung kekaming Dios, uling mikasala la keka ding makatua mi.(I@Binili mu karing pusu mi ing takut keka ban manalangin ke keka. Keting kekeng pangayugse pupurian da ka uling gilutan mi la ding kasalanan da ring makatua mi.<s@uling ika ing Ginung kekaming Dios at purian da ka.)@Kalinguan muna sana ing depat dang kasalanan ding makatua mi king milabas a panaun; ing ganakan mu sana ngeni ya ing kayupayan mu at dangalan,}@O Ginung Mayupaya, Dios ning Israel, pakiramdaman mu ing panalangin mi. Ala keng pangayaliwa karing mete. Mikasala la keka, O Ginung karelang Dios, ding makatua mi. E la memintu keka, at ikami ngeni ing misasakitan uli da ring depat dang kasalanan.=u@Ari ka king kapilan pa man, oneng ikami mawala kami.\~1@Pakiramdaman mu kami sana, O Ginu, at malunus ka kekami, uling mikasala kami keka.}} u@O Ginung Mayupaya, Dios ning Israel, mamaus la keka ding katawan ming mibabayatnan at ding kaladua ming misasakitan.6|e@#Gawa kung alang anggang kasunduan kekayu; aku ing maging Dios yu at ikayu ding maging memalen ku. E ku na la kapilan man ilako ding memalen ku king bansang binie ku karela.Y{+@"Kaybat na nita, ibalik da kayu king bansa a tapat kung pengakung ibie karing makatua yung i Abraham, Isaac, at Jacob. Maging kekayu yang pasibayu. Parakalan ku ing bilang yu at e na kayu kapilan man dumitak.z/@!Sisian yu ing kesiasan yung buntuk at tuknang na kayung darapat e ustu, uling aganaka yu ing milyari karing makatua yu inyang mikasala la kanaku.Iy @ Kanita yu ku purian at ganakan king bansa nung nu kayu miyugse.{xo@Kanita yu akilala king aku ing Ginung kekayung Dios, at dinan da kayung pamisip at balugbug a biasang makiramdam.w{@Balu ku king e yu ku pamintuan uling masias kayu buntuk. Oneng makapi-isip-isip kayu potang mebihag na kayu at miyugse.]v3@Ngamu, Nung e yu ku pamintuan, dumitak kayu at iyugse da kayu karing aliwang bansa.vue@antimo ing pengaku mu kang Moises a talasuyu mu inyang king akakit da ring tau pepasulat mu la ding utus mu.Ut#@Makanyan man, O Ginung kekaming Dios, penupaya mu kami at melunus ka kekami|sq@Lesak me ing Templo uli na ning kasalanan da ring memalen ning Israel at Juda, at menatili yang lasak angga ngeni.r!@Oyta pakakalat la at makatangad king pali ning aldo at king dimla neng bengi. Mete lang magkakasakit king danup, king gera, at king sakit.cq?@Oneng e mi pemintuan ing utus mung suyuan mi ya ing ari ning Babilonia. Uli na niti, tituanan mu itang sinabi mu king kapamilatan da ring propeta a kulkulan da la at ikalat ding butul da ring mete ming ari at makatua.6pe@kanita ku na pututan ing tula at ing pamagpiesta karing siudad ning Juda at Jerusalem. E na kanita maramdam pa ing inge ning kasalan. Malasak ya ing bansa at milako ya tau.6og@Nung e kayu mamintu king utus kung suyuan ye,ynk@Duku kayu king ari ning Babilonia at suyuan ye at papanatilian da kayu king bansang binie ku karing makatua yu.;mo@Kekami mu bigsak ing maragul mung mua antimo nung makananu mung sinabing kekang daptan kanitang migsalita la ding talasuyu mung propeta kekami. Ngamu kekami king kapamilatan da,l#@O Ginung kekaming Dios, ipakisabi ming mayap, malunus ka sa kekami, e uli na ning nanumang depat dang mayap ding makatua mi at ding ari mi.Kk@Ding makaibie mung kapurian keka o makapamalita king kekang e pamangabiran ila ding mabie agyang pang daralan lang maragul a kasakitan, agyang pang mebukut la at maina o danupan at mapula mata.j@Ibuklat mu la ding mata mu at lawan mu kami. E na la makaibie pang kapurian keka ding mete o makapamalita king kekang e pamangabiran._i7@O Ginung makalukluk king banuang tuknangan mu, lawan mu kami at pakiramdaman mu kami.h!@ban kanita abalu na ning mabilug a yatu king ika ing Ginung kekaming Dios, at king ing Israel ya ing pinili mung maging sarili mung balen. g9@Pakiramdaman mu sana, O Ginu, ing panalangin mi at iligtas mu kami alang-alang king kekang dangalan. Gawan mu lang maganaka kekami ding memihag kekamiqf[@ E na ka sana mimimua kekami uling ditak na la mu ding mitagan kekami keting bansa nung nu mu ke inugse.weg@ O Ginung kekaming Dios, mikasala kami keka; e kami meging tapat keka, lebagan mi la ding sablang kautusan mu.d@ Ika, O Ginung Dios ning Israel, ing milual karing memalen mu king Ehipto king kapamilatan na ning mayupaya at makayatiat mung gamat, ning milagru ampon tanda, at maragul a upaya. Pepakit mu ing kekang sikanan inya akilala da ka angga ngeni ding bansa.'cG@ oneng e ta ya pekiramdaman o e tinuntun karing tuntunan a binie na kekatamu. Inya digpa la kekatamu deting parusang migdalang kasakitan uling makatuliran ya.Sb@ Mahigpit na katamung binten ning Ginu. Binie na la kekatamu ding utus na,haI@Makanyan man, e ta pa mu rin linapit menalangin king Dios at e tinuknang king dapat a e mayap.G`@Metupad la kekatamu ding sablang sumpa a binggitan ning Ginu._)@Makatuliran ya ing Ginung kekatamung Dios, oneng itamu at ding makatua tamu kababayatnan tamu angga ngeni uli na ning depat tamung pamikasala.9^k@Lugal king itas na katamu kabilian, beba na katamu uling mikasala tamu king Ginu. E tamu pekiramdaman ing siwala na. Inya mesambut ya ing bansa tamu lugal king manyambut tamu.E]@Kinalat na katamu ning Ginu karing miyayaliwang bansang makapadurut kekatamu, at pepailalam na katamu karing upaya da ring ari da. Mengapakarine tamu at meging pikakasaman ampon kasebian.@\{@Uli na ning danup pengan ta la ding sarili tamung anak.[3@Ala pang bansa a mekatakman king kasakitan a pepagpa ning Ginu king Jerusalem kanitang tituanan ne ing tagle nang babala ning Kautusan nang Moises.Z -@Inya tituanan na ning Ginu itang bela na kekatamu, karing ukum tamu at ari, karing pamuntuk tamu, at karing sablang memalen ning Israel at Juda.Y 9@Birian tamu ing e tamu mamintu karing amanu na ning Ginung kekatamung Dios a binie na kekatamu kapamilatan da ring propeta. Ing kaburian tamu ya ing tiparan tamu at e mayap ing depat tamu. Sinamba tamu karing aliwang dios at depatan tamu itang e na buring daptan tamu ning Ginu.tX c@Kanitang malambat nang panaun, inyang leko na la ning Ginu ding makatua tamu king Ehipto ba neng ibie ing mabandi at matabang gabun, piniumpa na katamu king kapamilatan nang Moises. At ngeni misasakitan tamu uli da retang sumpang deta."W ?@Manibat na kanitang leko na la ning Ginu ding makatua tamu king Ehipto angga na king aldong iti, e tamu menatiling tapat at e meging mapamintu king Dios.uV e@E ta la tiparan ding utus na; e tamu mekiramdam king Dios. E ta la tikian ding tuntunan a binie na kekatamu.8U m@uling mikasala tamu king Ginung kekatamung Dios._T 9@at pati na ding ari tamu, ding pamuntuk, ding pari, ding propeta, at ding makatua tamuDS @Anti kaniti ing sabian yu neng mangumpisal kayu: Makatuliran ya ing Ginung kekatamung Dios, oneng angga ngeni atyu tamu pa king makarine kabilianitamung memalen na ning Juda at Jerusalem,ER @Basan ye king Templo iting librung parala mi kekayu at ikumpisal ing kasalanan yu king mumunang aldo ning Piesta da ring Dalungdung, at neng pagselebran yu ing aliwa pang mitakdang piesta.&Q G@ Aduan mi munaman kekayu ing iyabe yu kami neng manalangin kayu king Ginung kekatamung Dios, uling mikasala kami at angga ngeni e pa milako ing mua na kekami.tP c@ Kanita pasiknangan na katamu at patnubayan ning Ginu. Mibiebie tamu lalam nang upayang Aring Nebucadenesar at ing anak nang i Belsazar, at maging tapat tamu karela kabang bie tamu. Uli na niti, tumula la kekatamu at idipensa da katamu. O @ at ipanalangin ye i Aring Nebucadenesar ning Babilonia ampon ing anak nang i Belsazar ban kumaba la bie anggang atyu ya ing banua.{N q@ Ngana ning sulat: Gamitan yu la deng peparala ming salapi para saling animal a kailangan king pamamie ain-a-durulukan at ain-a-kapamayaran-king-kasalanan, ing insenso, at ain-a-binutil. Idala yu la deti king altar ning Ginung kekatamung Dios,/M Y@ kaybat neng abihag Aring Nebucadenesar i Jeoiakin, ding pamuntuk, ding magobra, ding nobling tau, at ding karaniwan a memalen ning Jerusalem, at dela na la Babilonia.mL U@Kanitang kapulung aldo ning bulan ning Sivan, kinua na lang Baruk ding kasangkapan a pilak a mesamsam king Templo at pepabalik na la king Juda. Deting kasangkapan ila ding pepagawa nang Zedekia a anak nang Aring Josias ning JudaYK -@Pepadala da la ring metipun a salapi king Pekapun a Paring i Jeoiakim, ing anak nang Hilkia at apu nang Salum. Migpadala la namang salapi karing aliwa pang pari at karing taung kayabe na karin king Jerusalem.TJ #@Kaybat na nita, minie yang salapi ing metung at metung agpang king agyu na.cI A@Inyang mebasa ne ing libru, menangis la ding sabla, mig-ayunu la, at menalangin king Ginu.QH @Dinatang la ding ating matas a katungkulan, ding kamaganak ning ari, ding makatua, at ding aliwa pang Judio a manuknangan king lele ning Ilug ning Sud ning Babilonia ban pakiramdaman ing pangabasa na.xG k@Binasa neng Baruk iting libru kang Jeoiakin a anak nang Jeoiakim, ing ari ning Juda, at karing sablang memalen.F y@kanitang kapitung aldo ning bulan ning kalimang banua kaybat deng sinakup at silaban ding tau Babilonia ing Jerusalem.E %@Sinulat neng Baruk a anak nang Neraia iting libru. Apu neng Maseia at lahi neng Zedekia, Hasadia, at Hilkia. Misulat ya karin king BabiloniaD3Kabang maranun pa, daptan yu na ing kekong katungkulan, at ablasan na kayu ning Dios potang datang na ing mitakdang oras.cC?3Pagpiestan yu ing kayapan ning Ginu at e kayu mikakunung munie kapurian at kapasalamatan.XB)3E kayu sana mikakunu king kekong maging puhunan akua ya mu sana ing Kabiasnan.ZA-3Lawan yu ing milyari kanaku: akamtan ku ing kapayapan king ditak mung kapagalan.@w3E ya kailangan panintunan king marayu. Ipailalam ya mu ing batal yu king paud na at makasadiang tanggap king aral na.H? 3Mamaus ku ban ipakilala ke kekayu; tanggapan yeng alang bayad.B>3Nung tune kayung kakau king Kabiasnan, obat e yu lunasan?U=#3Me ko keni, ikong bisang mituruanan; lungub kayu kening kakung pipagaralan.<3Bilang ablas, dininan na kung kabiasnan magsalitang masalese ning Ginu. Inya gamitan ku iti king pamamie kapurian king Ginu.`;93Uli ning kapibabatan at pamagkapilit yang kamtan, ya ngeni ing maulaga kung pibandian.:53Ya ing parati nang pagnasan ning pusu ku, at atagpuan ke king kapamilatan na ning malinis a pamibiebie. At e ku ne man kawanian king kapilan pa man.$9A3Migkapilit kung mika Kabiasnan at meging maingat ku king kakung ugali. Parati kung kikilalanan ing kakulangan ku, inya naman maniawad kung saup king Dios.83Ing panata ku ya ing mibiebie ku agpang king tuntunan na ning Kabiasnan. Migkapilit kung dapat mayap at e ku kapilan man sisisian iti.L73Migkapilit kung mabiasa at pasalamat karing sablang tinuru kanaku.b6=3Ikua ku na ing Kabiasnan inyang magumpisa kung makiramdam; mekatuklas kung dakal a aral.?5w3Manibat na inyang anak ku angga na inyang metua ku, ing tula ning pusu ku ya ing Kabiasnan. Malati ku pamu buri ku na ing mibiebie matulid, ing tuntunan ke ing dalan ning Kabiasnan.R43Minta ku king Templo at ita ing inawad ku at panintunan kabang mabie ku.3}3 Inyang anak ku pa at e pa mekapunta karing aliwang lugal, ing parati kung panalangin ya ing midinan ku sanang kabiasnan.2{3 at linigtas king kapahamakan a manaya kaku. Inya pasalamatan da ka at pupurian. O Ginu, pupurian da ka, at pasalamatan!d1A3 Manatili kung pupuri at magkantang kapasalamatan keka. Pekibatan mu ing kakung panalangin,"0=3 Menalangin ku keka, O Ginu ku, ika ing tatang ku, king e mu ku sa paburen kening kakung kagipitan, kaniting penandit a atyu ku karing gamat ding palalu.d/A3 Inya kabang atyu ku king yatu minaus ku keka, at inawad king iligtas mu ku king kamatayan.F.3Oneng aganaka ku, Ginu, ing lunus mu at ing depat mu manibat na kanitang minuna; seupan mu la detang mapibabatang mamasa keka, at linigtas mu la karing mabagsik dang gamat ding kalaban da.-3Makapaligid ku karing kakung kalaban, at ala metung mang sumaup kaku. Papiglo ku oneng mebigu ku, uling alang sinaklolu kaku.b,=3Mibili ing bie ku king bingit ning kamatayan; ing katawan ku atyu ne lele ning kutkutan.v+e3Inangu mu ku king bangin ning kamatayan; linigtas mu ku king dilang malaram a sinumbung king ari laban kaku.r*]3Linigtas mu ku king api a makapaligid kaku, at e ku mesilab libutad ning api a aliwa aku ing makipasari.[)/3Uli ning lunus mu, at lagyung banal sikluluan mu ku at linigtas karing ipan a manayang maglaklak kaku. Linigtas mu ku karing gamat a bisang makamate kening bie ku, at karing dakal a kasakitan a kakung delanan.@(y3Pupurian da ka, uling iningat mu ku, at patnubayan. Linigtas mu ku king bitag ning kamandagan a dila, at karing labi a papalual kalaraman; sinaupan mu ku laban karing kakung kalaban.x' k3Babie kung kapasalamatan keka, O Ginu ku at Ari; pupurian da ka, O Dios ko at Talapagligtas. Pasalamatan da ka.t&a2Nung tuparan na la deti, ayarapan na ing nanuman uling aslagan ne ning Ginu king sala na ing daralanan na.M%2Mapalad ya ing taung babie pansin kareting aral, at mipabiasnan ya.3$_2Aku, i Jesus a anak nang Sirac at apu nang Eleazar at tau Jerusalem, sinulat ku ngan keting libru ing sabla kung kabiasnan at beluan, agpang king tinggap kung kabiasnan.[#/2Ila deti: ding Edomita, ding Filisteo, at ding mangmang a manuknangan king Sikem.r"]2Ating aduang uring tau da ring bansa a tune kung kasaman, at e ya man karampatan mayaus bansa ing katlu.{!o2Mananu na sanang isundu nang babie ing lunus na kekatamu at iligtas na katamu king oras ning pamangailangan tamu.s _2Mananu na sanang dinan na katamung tula at paintulut nang mika kapayapan king Israel king kapilan pa man.J 2At ngeni, purian ye ing Dios ning meto sikluban a darapat makapagmulalang bage nu mang lugal. Ya ing meningat kekatamu manibat na kanitang kabait tamu, at makiutus kekatamu king mitmung lunus.hI2Pasibayu lang dinuku ding tau king pamanyamba ban tanggapan ing bendisyun ning Kakataskatasan.'2Kanita kinuldas ya king altar i Simon at tinas na la ding gamat na king kapulungan ding memalen ning Israel ban ibie ing bendisyun ning Ginu.~u2E la tinuknang manalangin ding tau king malunusan a Ginung Kakataskatasan angga king meyari ing kasuyuan pamanyamba.b=2Kanita migkanta lang kapurian ding talapagkanta at kakabling ing malagu rang pamagkanta.zm2Agad lang siniklaud at migdukung buntuk ding tau ban samban de ing karelang Ginung Mayupaya, ing Kakataskatasan.$A2Kanita kinulisak la ding pari at tiniupan ding trumpetang megawa king purung pilak; pepasari da ing masikan a inge ban damdaman na la ning Kakataskatasan.2kinua ne ing kopa at tigtug na ing mabanglung alak king bitis ning altar bilang ain king Kakataskatasan, ing Ari ning meto sikluban.yk2Inyang ayari na ing kasuyuan na king altar at ayayus ing ain-sakripisyu para king Kakataskatasan, ing Mayupaya,3_2 Ila deti ring lahi nang Aaron; susulud da ing banal dang imalan, makatalakad la arap ning kapulungan ding memalen ning Israel, tatalnan da la ring regalu para king Ginu.{o2 Potang iduang da ring pari kang Simon itang mepirasung dake ain-sakripisyu kabang makatalakad ya lele ning altar at makapaligid karing kalupa nang pari, anti ya king tanaman a sedrong malagu ning Lebanon a makapadurut karing tanaman a palma.72 Neng susulud ne ing masanting nang imalan, ing imalan nang pari, at kaybat munta king banal a altar, maging malagu yang akakit ing patyu ning Templo.iK2 Mengari ya king mabungang tanaman a olibo; anti ya king tanaman a sipres a miraras karing biga.2 Mengari ya king maduduluk a insenso; anti ya king kopa a megawa king purung gintu, at mipalamutian karing miyayaliwang iyas.)K2Mengari ya karing sampagang rosas king kapanaunan da; anti ya karing sampagang liryu lele ning batis; anti ya karing tanaman a sedro ning Lebanon neng kaleldo.}s2Mengari ya king aldo a saslag king Templo ning Kakataskatasan; anti ya king pinanari a saslag karing masalang biga.oW2Mengari ya king batuin ning daratang a abak a saslag libutad ding biga; anti ya king mabilug a bulan.N2Kasanting nang lalaki inyang linual ya king Kabanal-banalan a Lugal.0 Y2Ginawa yang paralan ban iligtas na la ding kabalen na king panganib ning kasiran, inya pepagawa na lang matibe ding pader ning siudad ban e la makalusub ding kalaban.k O2King kapanaunan na nia naman kilkul ing pititipunan danum a kasing dagul na ning tangking tangsu.  2Ya munaman ing mibili karing matibe pitalakaran na ning matas a dobling pader, at ning matas a pader ning paligid ning Templo.  ;2Ing maulang dili karing mikakapatad a anak nang Onias ya i Simon, ing matas dili katungkulan karing pari. Linarin ne ing Templo kanitang kapanaunan na.c ?1Tune lang marangal di Sem, Set, at i Enos, oneng maygit ya i Adan king ninumang melalang.}1Ala ya pa munamang kalupa i Jose a pamuntuk ding kapatad na at sikanan ding kabalen na; miparangalan pati ding butul na.S1Ala pang melalang keti king yatu a kalupa nang Enoc uling mitas ya banua.S1 Maragul ya naman ing katandanan tungkul kang Nehemias. Ya ing mitalakad pasibayu karing melasak nang pader ning Jerusalem at mibiling kabat karing pasbul dalan. Ya naman ing mitalakad karing bale tamu.>u1 Makanyan ya naman i Josue a anak nang Jeozadak. Ilang adua ding mitalakad pasibayu king Templo, ing telakad da para king Ginu, ing banal a memalen a mitalagang manatiling maligaya.oW1 Makananu ta yang purian i Zerubabel? Anti ya king singsing a panatak king wanan nang gamat ning Ginu.8i1 At mananu na sanang pasibayu lang mika bie ding butul da ring labing aduang propeta. Uli ning karelang katapatan at kapanayan pepasikan de lub at linigtas ing bansang Israel.`91 Binggitan nia naman i Job, ing lalaking menatiling tutuntun king dalan ning katuliran.  1Ing propeta Ezekiel ya ing menakit king vision ning Ligaya ning Dios a ikit na king kapamilatan na ning karwahe at ding kerubin.2]1Pepasakitan de i Jeremias agyang mepili neng propeta inyang atyu ya pa king atian nang ima na ban mamutput, manlasak, at manyira, at antimu rin, ban manalakad at tanam.zm1a minyilab king banal a siudad, at likuan da lang alang katau-tau ding dalan na, antimo ing inula nang Jeremias.F~1Sinuku ra ing karelang upaya at dangalan king dayuan a bansa@}y1Makasalanan la ngan ding meging ari na ning Juda subali mu di David, Hezekia, at i Josias. Kelinguan de ing Kautusan na ning Kakataskatasan. Uli na niti, milako karela ing panga-ari.m|S1Tune yang tapat king Ginu at pesiknangan na ing tune relihiun karetang makasalanan a panaun a deta.z{m1Depat na itang matulid ban magbayu la pamibiebie ding tau at leko na ing e karampatan a pamanyamba karing idolo.;z q1Ing e pamangalinguan kang Josias mengaring mabanglung insensong sinamut ning magaling a pangamat; mayumung anti ing pulut-panilan at anting mayubung tigtigan neng ating bangketi.vye0Belita na la ding bage mapalyari bayu datang ing kawakasan na ning panaun, ding bage milihim a e pa milyari.x0King upayang atyu kang Hezekia, ikit na la ding bage mapalyari king paintungul at pepasiknangan na la lub ding malungkut king Jerusalem.Ow0King kapanaunan na, pepagbalikan ne ing aldo at pepakaba bie ing ari.lvQ0Depat nang Hezekia itang katanggap-tanggap king Ginu at migkapilit yang tinuki king mayap nang alimbawa ning makatua nang i David. Mekiramdam ya king payu nang Isaias, ing marangal a propetang pagkatiwalan da king sasabian na.guG0Liban ne ning Ginu ing kampu da ring Asirianung kalaban at gisan na lang pete ning anghel na.;to0Oneng menalangin la king Ginung malunusan, ing Bukud Banal king banua. Agad nang pekibatan ing panalangin da at linigtas na la king kapamilatan na ning pamitubud na kang Isaias.{so0Meina la lub ding memalen at ginalgal la king takut; mengari la king babaing manganak king sakit a panamdaman da.hrI0King kapanaunan na kanita ya sinalake king siudad i Senakerib. Tiburan neng Senakerib ing pekawanan nang gamat a opisyal a ibat king Lakis, at belan ne niti ing Jerusalem at migsalita yang kapalaluan king pamagmayabang na.^q50Pepagawa na lang matibe Hezekia ding bakud nang pader ning siudad, at mibili yang depositung danum. Pepabusbus na la ding batung mangaragul king kapamilatan da ring bakal ban dalanan ning danum palub king siudad.p0Ating mapilan karelang dinapat ketang dapat a katanggap-tanggap king Ginu, oneng lalu lang meging makasalanan ding aliwa.voe0Makanyan man e la rin ginulut ding tau king dapat dang e mayap; e la bisang mibalik lub king Dios angga king mitabi la king bansa ra at mikalat king mabilug a yatu. Ditak na la mu ding mitagan karela a pemahalan da ring lahi nang David.Qn0Dakal ing milagrung depat na inyang mabie ya at pati na inyang mete ne._m70 Arapat na ing nanumang bage at inyang mete ne makagawa ya pang milagru ing bangke na.(lI0 Misalikut ya i Elias king alisus, at mikatmuan ya i Eliseo king espiritu na. Alang ari a makapamatakut kang Elias inyang mabie ya, at ala munamang makapasuku. ~~p}}|^| {{znyyx{xwwvutt2scs$rrCqq]ponnmjllakkFjj{jii0hxggjfeddwdctbbhaaaN`` __^]_\\C[[ZZsYYxYXWWVGUUTTSRRR&QQ5PPOMNNBM[LKKK+JJIIHHMGG8FFNEEpDD0CCHBB{B AA:@@V??p>>t>==+<<=;;S::Y99O88`77}766&544*33-2201l///o..{.--^,++**,)k)(''1&&2%%1$j##"""!! cKou*. "ZO$GP <   &oN?b,. SYKabuklat ning pasbul, ikit na ning ari king ala na itang mibili king lamesa. Inya nganang kinulisak, Sakdal ing degulan mu, O Bel! Keka alang pamaglinlang nanuman.u- eYKitang na ning ari, Daniel, mesira la ding tatak king pasbul? Pekibat nang Daniel, Ali la pu, Makamal a Ari.V, 'YKabukasan, migising yang maranun ing ari at i Daniel at minta la king templo.X+ +YInyang bengi na, antimo ing sadia rang daraptan, linub la ding pari king templo a kayabe ding asawa ra at ding anak da king kapamilatan na ning lihim a pidadalanan. Gisan da ing sablang pamangan at ing alak.`* ;YInyang meko na la ding pari nang Bel, binili na la ning ari ding ain a pamangan at alak king altar. Kaybat na nita, inutusan na lang Daniel ding ipus na king magdala lang dakal a abu at ikalat da king mabilug a templo nang Bel. Ing bukud menakit kaniti ya ing ari. Kayari da, meko la ngan; sera de ing pasbul at tetakan king singsing ning ari.%) EY E la tatakut mate ding pari uling atin lang lihim a pidadalanan king lalam ning lamesa. Karin la daralan at ila ding gigisan king miyain a pamangan at alak.D( Y Nung king pamagbalik yu bukas abak akit yung e na gisan Bel ing pamangan at ing alak, paten yu kami; nung gisan na, i Daniel ya ing paten yu uling migsalita yang kalaraman tungkul kekami.D' Y Ngara ding pari nang Bel king ari, Makamal a Ari, lumual na kami; ikayu na ing mibili king altar nang Bel king pamangan at alak. Kaybat isara ye ing pasbul at tatakan ye king singsing yu. & Y Pitu lang pulu ding pari nang Bel; e la kabilang kareti ding asawa ra at anak. Minta ya ing ari at i Daniel king templo nang Bel.2% _Y Nung apatunayan yu king i Bel ya ing mamangan, i Daniel ya ing ipapate ku, uli na ning sasabian nang i Bel e ya tune dios. At nganang Daniel, Ing buri yu ya ing matupad.($ KYMimua ya ing ari, inya pepayaus na la ding pari nang Bel. Ngana karela, Ipapate da kayu nung e yu sabian kaku nung ninu ing gigisan king pamangan a babie tamu.)# MYMipakayli ya i Daniel at ngana, E kayu sana pailinlang, Makamal a Ari. Metung ya mung pila i Bel a belutanan dang tangsu, at ala yang nanumang kakanan o inuman." !YNgana ning ari, Ing buri mung sabian e ya tune mabie dios i Bel? E mu wari akakit nung nu anti karakal ing kakanan na at inuman aldo-aldo?c! AYInya ngana ning ari kang Daniel, Baket e me sasamban i Bel? Pekibat nang Daniel, E ku sasambang dios a gewa da mu ring tau; ing sasamban ku ya ing mabie Dios a linalang king banua at yatu at sasakup karing sablang tau.|  sYPaniwalan na ning ari king tune yang dios i Bel at sasamban ne aldo-aldo. Oneng sasamban neng Daniel ing tune Dios.6 gYAtin lang sasamban a dios ding tau Babilonia at ausan deng Bel. Aldo-aldo dirinan deng labing aduang sakung mapinung arina, apat apulung tupa, at limang pulung galun a alak.j OYMaralas neng kayabe ning ari i Daniel at lubus neng pagkatiwalan kesa karing aliwang tagapayu na.Z 1YInyang mete ya at mikutkut i Aring Astiages, ing meging ari ya i Ciro ning Persia.D E@Manibat na kanita, mitas la paglalawe ding tau kang Daniel.r _E?Pinuri de't pepasalamatan ing Dios di Hilkia at ing asawa na uling miligtas ya i Susana. Makanyan munaman ing gewa nang Joakim, ing asawa na, at ding sablang kamaganak na, uling mipatunayan king ala yang gewang makarine ing asawa na.X +E>Gewa da ring tau itang gewa da retang ukum karela. Inatulan da lang kamatayan, agpang king aduan na ning Kautusan nang Moises. Inya king aldo mu ring ita miligtas ya king kamatayan ing taung alang kasalanan. {E=Dekap da la ring aduang ukum. Uli nang Daniel, mipatunayan lang malaram king mismung amanung pepalual da king asbuk da.! =EIkong pari na, ing Ginu yang purian; pagkanta yeng kapurian, at parangalan king kapilan pa man.dUA1=O Israel, ing Ginu yang purian; pagkanta meng kapurian, at parangalan king kapilan pa man.wTg1S1&Ikong sablang sibul king banua, pagkanta yeng kapurian, at parangalan ing Ginu king kapilan pa man.\=11%Ikong anghel ning Ginu, pagkanta yeng kapurian, at parangalan king kapilan pa man.i<K1$Meto sikluban, ing Ginu yang purian; pagkanta yeng kapurian, at parangalan king kapilan pa man.r;]1#Ikong sablang lelangan, ing Ginu yang purian; pagkanta yeng kapurian, at parangalan king kapilan pa man.n:U1"Purian ka, ikang atyu king meto sikluban. Karapatdapat kang pagkanta, at paligayan king kapilan man.9{1!Pupurian da ka, ika a makalukluk matas king tronung ari. Karapatdapat kang pagkanta, at parangalan king kapilan pa man.58c1 Pupurian da ka king tronu mung luklukan king banua babo ding kerubin, at makalawe king tuknangan da ring mete. Karapatdapat kang purian, at parangalan king kapilan pa man.e7C1Pupurian da ka king banal, at maligaya mung tuknangan; tune sana ding himno ikanta la keka.q6[1Purian ya ing banal, at maligaya mung lagyu; karapatdapat yang parangalan ngeni at king kapilan pa man.n5U1Pupurian da ka, O Ginu, ing Dios ding makatua mi. Karapatdapat kang parangalan king alang kapupusan.t4a1Miyabe-abe lang migkantang kapurian king Dios ding atlung kayanakan a lalaking inugse ra king ornu. Ngara:31at balamu meramdam ing marimlang tiup ning angin, at e no disan ning api at e no ananu balang ding atlung kayanakan a lalaki.21Kanita tinipa ya ing metung a anghel ning Ginu king api nung nu la karin ding atlung kayanakan a lalaki. Linele na ing apiT1!1Uli na niti, mesilab la detang tau Babilonia a makatalakad lele ning ornu.^051Inya mikalabkab ing api at miras anggang pitung pulu't limang talampakan king katas./1Ding talasuyu ning ari a miyutusan miyugse karing atlung kayanakan king ornu e la pepatugut tatangab laru, alketran, kandila, at dutung.q.[1Ipakilala mu karela king ika mung bukud ing Ginu at Dios at ing marangal a mag-ari king mabilug a yatu.- 1Mangapahamak la sana at mangapakarine ding sablang pasari king kasakitan mi; ilako mu la sikanan at siran mu ing kayupayan da.,1O Ginu, iligtas mu kami king kapamilatan na ning pamaniapat mung milagru, at kanita pasibayu yang miparangalan ing lagyu mu.U+#1Maging maganaka ka sa at malunusan kekami. E mu kami paburen mangapakarine.Z*-1Inya manibat ngeni, tukian da ka king mabilug ming pusu; samban da ka at purian.%)C1Tanggapan mu sana ing kapanisian mi bilang ain-sakripisyu keka ban kanita makapamintu kami keka king mabilug ming pusu. Alang mabigu karetang manalig keka.J( 1Oneng ngeni lalapit kami keka king mitmung kapanisian at kapakumbaban. Tanggapan mu ke sana agyang pang ala keng daralan a ain-a-durulukan a baka o tupa o libu-libung pepatabang biserung tupa.b'=1Ala kaming ari, ala kaming propeta o manimuna. Ala ne ngeni ing Templo nung nu kami babie kekang ain-a-durulukan, ain-sakripisyu, lamak o insenso. Ala mang lugal a pidinan ming ain ban makapaniawad kaming lunus keka. &1Oneng ngeni, O Ginu, meging pekamalati kaming bansa keti king yatu. Mabibie kami ngeni king kamarinayan uli da ring kasalanan mi.w%g1 Pengaku mu karela king dinan mu lang lahi a kasing dakal da ring batuin king banua o ning balas king pampang.A${1 E mu sa pagkaymut ing lunus mu kekami. Tuparan mu la sana ding pengaku mu king pakamalan mung i Abraham, i Isaac a talasuyu mu, at kang Jacob a ibpa na ning banal a balen mung Israel.}#s1 Oneng alang-alang king kekang dangalan, e mu kami lalakuan kabang panaun at e me pupututan ing kasunduan mu kekami."11 At ngeni, ala keng lupang makiarap kenu man at e kami makapagsalita agyang kataya mung amanu uli na ning mengapakarine kami, ikaming sasamba keka.*!M1 Binie mu kami karing maigpit ming kalaban a alang kikilalanan a kautusan at tune mabagsik, at pepa-ipus mu kami king metung a aring e mayap dili keti king yatu.> w1Inya karapatdapat la ding parusang pepagpa mu kekami.nU1E mi la depatan detang parapat mu kekami. Nung depat mi ing kaburian mu siguradung mayan ing bie mi.O1E ke memintu keka, lebagan mi la ding kautusan mu at linaban ke keka.)K1Mangaintulid ya ing parusa mu kekami at king Jerusalem, ing banal a siudad da ring makatua mi. Karapatdapat ing parusang pepagpa mu kekami uling mikasala kami.}s1uling makatuliran la ding dapat mu at tune kang tapat king sablang dapat mu at alang pamangabiran ing kayatulan mu.{1Sasamban da ka at pupurian, O Ginung Dios da ring makatua mi. Karapatdapat yang purian ing lagyu mu king sablang panaunc?1Tinuknang yang lalakad i Azaria libutad ning mapaling ornu at nganang menalangin masikan:J 1Linakad la ding atlung kayanakan a lalaki libutad ning mikakalabkab a api; magkanta lang kapurian king Dios at parangalan de ing Ginu. Deting atlung kayanakan ila di Hanania, Misael, at Azaria.m U;IMaygit ya ing taung ating kagalangan king Dios uling ala yang idolo. Inya e ne apirait ning ninuman.M ;HMangupas at mangagisi ing mangamal dang susulud a imalan. Iti katunayan king e la tune dios. King katataulian kanan da lang ane ding katawan dang dutung. Kanita na mayakit king ala lang kasilbian.G  ;GMengari la pa king dikut a masuksuk king mulahan. Lugal king itabi da la ring ayup, ding ayup ilang mamapun karela. Mengari la deng idolong den karing mete a miyugse busal ning karalumduman.. W;FDeting kikilalanan dang dios a megawa king dutung at belutanan pilak at gintu, anti la king tau-tauan a panabuang ayup libutad ning palayan. Ala lang bitasang asaup.d C;EMasalang-masalang anti ing aldo king deting idolo e la dios. Uli na niti, e yu la sasamban.t c;DMayap la pa karela ding animal uling aliligtas da ing sarili da king panganib at adipensa ra ing sarili da.~ w;CE da la naman adinan ding bansa nanumang tanda a ibat banua. E la naman makaibie sala a antimo ing aldo at ing bulan.u e;BAla lang upaya karing ari deting idolong kikilalanan dang dios; ala lang upayang maniumpa o munie bendisyun.D ;AMasalang balu ra king e la dios, inya e yu la dapat samban._ 9;@Baket kilalanan la pang dios ngening ala no mang asasaup o apapanasakit king kenu man?C ;?Mamintu ya naman ing api potang utusan ne ning Dios a kuldas ibat banua ban silaban la ding bunduk at ding kagubatan. Oneng ing anti kanita e ra agawa ding idolong kikilalanan dang dios.Y  -;>Mamintu ya namang mikalat ing ulap king mabilug a yatu neng utusan ne ning Dios.&  G;=Makanyan ya naman king Dios ing kildap at ing angin. Mayayakit ing kislap ning kildap king malapit at king marayu, at tutiup ya ing angin nukarin mang lugal.m  U;h y;Mesali la king mal a alaga, oneng e no man mangisnawa.g 9;Belutanan da lang gintu deting idolo ban maging masanting la, oneng e la kintab nung alang manguskus karela. E la manamdaman sakit neng mumoldi da la.Vf ';Patutuan na niti ngan king ding idolo e la tune dios, inya e la sukat samban.e ;Dagpanan da lang talibatab at tutuklu la karela ding denas at ding miyayaliwa pang ayup, at lulukluk la reng pusa karela.;d s;Manuling la lupa king asuk a manibatan king templo.Jc ;Nung makananu da lang kakanan ding ane ding dutung king bubungan ning bale, makanyan da la namang kakanan ding kakilubkiluban da reting idolo, at antimu rin ing imalan da, at iti e ra man balu.'b I;Sisindi lang sulu deng pari para kareting idolo; mas masala la ding karing idolo kesa karing sulu da ring pari. Oneng alang manakit metung man kareting idolo.na W;Kakandadu da la ring pari ding pasbul ning templo ban e la makalub deng mapanako. Inya makakulung la deting idolong kikilalanan dang dios; balamu mu wari tau lang makasukul a malapit nang bitayan uli na ning depat dang kasalanan.f` G;Mengari la deting idolong kikilalanan dang dios king nanumang kasangkapan a sira a makalukluk king templo da, oneng ala lang kasilbian. Mitmu la ding mata ra king alikabuk a ibat karing bitis ding taung lulub king templo.F_ ;Patutuan na niti ngan king e la dios, inya e la sukat samban.^ 3;Atin lang tatalnan a punyal at palakul, oneng e ra naman adipensa ing sarili da king pangasira da neng gera o karing manako neng panakawanan da la.s] a;Anti ding ukum, atin lang tatalnan a setro, oneng ala no mang upayang mamarusa karetang maninsultu karela.Y\ -; Mangayalipugpugan la king alikabuk ning templo at kailangan ing pulisan la lupa.[ +; Oneng agyang pang pipiblasan da lang mal a imalan anting ari deting idolong kikilalanan dang dios, kakanan da no man ning kalawang at ding ane.=Z u; Neng misan ya ing gagamitan dang pamayad karing babai ning templo ra a magtinda karing katawan da. Megawa la king dutung, pilak, at gintu deting idolo a piniblasan dang anting tau.Y ; Neng misan kakuanan da reng pari ning Babilonia ing gintu at pilak da ring kikilalanan dang dios, at gagamitan da para king sarili da.&X G; Gagawa lang koronang gintu deng tau at kaybat bibili da la karing buntuk da reting idolong kikilalanan dang dios a anti waring babaing mahilig kareng alahas.$W C;Belutanan lang pilak at gintu ding idolo at ding makigawa karing dila da ila ding taung mandukit dutung. Oneng e la makapagsalita uling e no man tune dios.EV ;Pakiabayan na kayu ning anghel ning Ginu at ingatan na kayu.OU ;Oyni ing sabian yu king sarili yu: Ginu, ika mung bukud ing samban mi. T ;;E yu la pakiapusan deting tau. E kayu sukat mitatakutan kareting idolong kikilalanan dang dios agyang pang akit yu lang pagprusisyun da la at sasamban.S 1;Akit yu la king Babilonia ding idolong megawa king dutung, pilak, at gintu a kikilalanan dang dios ding paganu, at pupusanan da ampon pitatakutan.HR  ;Manatili kayung bihag karin kilub ning makabang panaun angga king kapitung lahi. Kaybat na nita, gawan na kayung malaya ning Dios at panimunan na kayung payapa king pamanuli yu king bansa yu.|Q s;Ing kasalanan yu king Dios ya ing sangkan nung inya mabihag kayu kang Aring Nebucadenesar at midala king Babilonia. P ;Kopia ya iti king sulat nang Jeremias a peparala na karing memalen ning Jerusalem bayu la mebihag karing tau Babilonia, at kaybat midala king Babilonia. Mayayakit keting sulat ing pamangondena na ning Dios a pepayabut na karela king kapamilatan nang Jeremias. `f~,}t}||<{zoy}xxvx w!v>=P<<,;;q::*9}9807\66[5}5 44#3{211=003//S..1--y-,z++\**$))((U''W&%%_$$>##""1! 5tn[*<Ib6V>$ N J 2r\+`  #Mituki yang limang libung sundalus a e pakakabayu at libung piling sundalus a pakakabayu i Gorgias, at likuan de ing kampu itang kabengian..WE yu la pitatakutan ding amanu na ning taung makasalanan. Ganakan yu king kamate na muli mu king dinat a mabuluk at ulad ing tagumpe na.C!=Inya lumawe kayu karing mituki-tuking lahi, karing taung binili ra ing kapanaligan da king Dios king kapilan man e la magkulang a sikanan.bB=u8Kabalik na minie yang masanting a ulat i Caleb king kapulungan at mirinan yang dake king gabun bilang kayablasan na.H= 7Meging ukum ya i Josue uli na ning katapatan na king Kautusan.<6Ing kekatang makatuang i Fineas, uli na ning milalablab nang katapatan, miyabie ing pangakung manatili ya king pangapari ing lahi na.|;q5King panaun na ning kaligaligan nang Jose pemintuan na la ding kautusan na ning Dios at meging pamuntuk ya Ehipto.:4E wari meyakit yang tapat i Abraham inyang mesubuk ya, at uli na nita metula ya ing Dios at kilala ne bilang taung matulid?89i3Ganakan yu ing depat da ring makatua yu at nung nu anti karagul ing arapat da. Tukian yu ing alimbawa ra, at miyablasanan kayung maragul a ligaya at alang anggang kabantugan.82Oneng anak ko, maging tapat kayu king Kautusan at makasadiang mate king pamagdipensa yu king kasunduan na ning Dios karing makatua yu.g7G1Ngana karing anak na inyang miras na ing oras ning kamatayan nang Matatias, Deti panaun na la ning bigsikan at kaligaligan. Ding taung palalu ila ding makababo at pituya-tuya da katamu; panaun ne ning kasiran at ning mua.#6?0Makanyan deng iningat at aligtas ing Kautusan nang Moises karing paganu at karing ari da, at ikua reng abagsak ing upaya ning e mayap a i Aring Antiocus.e5C/Migtagumpe la naman king pamanagal da karing mapagmatas at palalung opisyal da ring paganu.y4k.at pinilit da lang sinirkunsisyunan detang kayanakan a e pa mesirkunsisyun a atyu king angganan na ning Israel.p3Y-Pintalan na lang Matatias at ding kakaluguran na at lesakan ding altar da ring paganu nu la man karin;Y2+,Mekatatag lang metung a grupung sundalus, at bignus da ing mua ra karing palpikasala at karing ginulut karing Kautusan ning Dios. At detang mekatakas mepilitan lang menuknangan karing paganu ban miligtas la.[1/+Mekaragdag la pa at mekasikan kareti detang tatakasan da ing karelang pangalupig.03*Kaybat na nita, mekiabe ya karela ing metung a pangkat a Hasideano, ding tapat at matapang a Israelita. Migkusa la deting idipensa re ing Kautusan.O/)Uli na niti, inari da king aldo a ita king nung ating salake karela king Aldo ning Sabbath, idipensa ra ing sarili da kesa king mate la ngan antimo ing depat da ring kapatad dang atyu karing kueba.^.5(Ngara king metung at metung, Nung daptan tamu ngan ing depat da reting kalupa tamung Judio at e tamu idipensa karing paganu ing bie tamu at ding Kautusan tamu at kaugalian, matda tamu king lupa na ning meto yatu.f-E'Maragul ing kalungkutan nang Matatias at ding kakaluguran na inyang abalitan da ing milyari.(,I&Linusub la ding kalaban king Aldo ning Sabbath at pete da la ring lalaki, ding asawa ra, ding anak da, at ding sese rang animal. Ating libu katau karing mete.2+]%Ngara, Arapan tamu ing kamatayan a ating malinis a konsiensia. Ausan mi ya ing banua at ing yatu ban maging saksi king alang hustisiang daraptan yung pamakamate kekami. *$oneng e la ginawang nanumang takbang ding Judio ban lumaban, e la man memasibas batu ni dininan mu man sabat ding karelang kueba.8)k#Agad-agad da lang lisuban kanita ding sundalus,{(o"Oneng ngarang mekibat, E kami lumual. E kami mamintu king utus ning ari at e mi ya labagan ing Aldo ning Sabbath.~'u!Ngarang kinulisak karela, Atin pang panaun. Lumual na kayu, mamintu kayu king utus ning ari at e kayu numanu balang.&3 Tinagal la karela ding dakal a sundalus at atagal da la; migkampu la deti king sumangid da at migsadia lang salakayan da la king Aldo ning Sabbath.G%Miras ing balita karing opisyal at sundalus na ning ari a atyu king Jerusalem, ing Siudad nang David, king ding taung e bisang mamintu king utus ning ari linual lang menuknangan king ilang. $Tiki da la ring anak da at asawa at ding sese rang animal uli na ning e ra na agyung dalan ing maragul a kasakitan a daralanan da.u#cKing panaun a ita detang bisang manatili king karelang relihiun at Kautusan minta lang mibiebie king ilang.W"'At ya at ding anak na memunduk la at likuan da ngan ing sablang pibandian da.!1Minta ya kanita i Matatias king balen at king masikan a siwala sinabi na, Tuki ya kanaku ing tapat king Kautusan at bisang mamintu king kasunduan! 5Makanyan nang pepakit Matatias ing maragul nang pamagmalasakit king Kautusan antimo ing depat nang Fineas kanitang pete ne i Zimri a anak nang Salu.}Pete nia naman ing opisyal na ning ari a minutus mamie ain-sakripisyu karing memalen, at lesak ne ing altar ding paganu.$AInyang ikit nang Matatias iti, mikakalabkab ing mua na. Gagalgal ya at king bigsikan na ning mua na milayi yang pintalan ne at pete ing taksil king altar.;oKayari nang migsalita king daramdaman da ring sabla, linage ya ing metung a Judio ban mamie yang ain-sakripisyu king altar karin Modein bilang kapamintuan king utus na ning ari.jME kami mamintu king utus ning ari ni alilan agyang ditak mu man ing paralan na ning panyamba mi.0[E mi ya malyaring gulutan ing Kautusan.ucmakanyan man, aku at ding anak ku at kapatad ku mie kami king kasunduan a gewa ning Dios karing makatua mi.LKanita nganang mekibat Matatias king masikan a siwala, Agyang pamintuan de ring sablang bansa king sakup na ning kayarian na at gulutan ing pamanyamba da ring makatua da a pinili rang pamintuan,U#Muna ka ngening tupad king utus na ning ari antimo ing depat da na ring paganu at ding manimunang lalaki ning Juda, at ding taung melakuan king Jerusalem. Kanita ika at ding anak mu mibilang la karing Kakaluguran na ning Ari, at ika ampon ding anak mu miparangalan kayu kapamilatan na ning pilak at gintu, at dakal pang pakinabang.(INgarang sinabi ding opisyal ning ari kang Matatias, Metung ka karing gagalang dang manimuna king balen a iti, at tutukian ding anak mu at kapatad mung lalaki.r]Dakal la ding Israelitang mekikit karela. Makatalakad ya i Matatias at ding anak na king metung a lugal.zmDinatang la king balen ning Modein ding opisyal ning ari, at pipilitan da la ring tau ban munie lang ain paganu.7Uli na ning lungkut da, ginabak da ing imalan da ri Matatias at ding anak na, at misulud lang imalan a magaspang at melungkut lang e makanyan-kanyan.H  at selaula da ring paganu ba't kailangan pa ing mibiebie kami?W' Ngening ikit mi nang mewala sabla nang lagu at ligaya ning banal ming Templo,R Linubas de king sablang palamuti na; e ne malaya, mistula nia mung ipus.a; Ating bansa a e menuknangan karing palasyu na o memalen a e migsamantala king bandi na?- Dela da lang penako ra ding masanting nang kasangkapan. Ding anak na pete da la king dalan, at ding lalaking kayanakan king espada ding kalaban.@{Meging anti ya king lalaking alang dangalan ing Templo. -sinabi na, Baket mibait ku pa ban akit ku iting makatakut, ing kasiran ding kakung kabalen at ing kasiran ning banal a siudad? Makalukluk na ku mu waring alang akarapat kabang susuku re ing siudad karing kalaban, at ing banal a Templo mananabu ya karing gamat ding dayuan?R Inyang ikit na ing dakal a kasalanan a mararapat king Juda at Jerusalem,S i Eleazar a ausan da namang Avaran, at i Jonatan a ausan da namang Appus.+ Qi Judas a ausan da namang Macabeo,) Mi Simon a ausan da namang Tassi,U#Atin yang limang anak a lalaki at ila deti: i Juan a ausan da namang Gaddi,5 eKing panaun a ita, linipat ya manibat Jerusalem at menuknangan ya Modein ing metung a pari king pamilya nang Jeoiarib. Ya i Matatias, ing anak nang Juan at apu nang Simeon.8 m@Migdusa ya ing Israel uli na ning mua ning Dios.u e?Pinili ra ing mate la bayu re labagan ing banal a kasunduan at mangan king e malinis; at dakal la ding mete., S>Makanyan man, dakal la king Israel ding menalakaran matatag laban king kautusan ning ari, at tinggian da ing mangan lang pamangan a e malinis agpang king kautusan.h K=Ding bingut da at pamilya, at pati na ding migsirkunsisyun karela isabit da la karing batal da.\ 3 IY"migsalita ya ing anghel ning Ginu. Ngana, Habakuk, iyatad mu kang Daniel ing daralan mung pamangan a yan. Atyu ya karin Babilonia, king kulungan da ring leon.`= ;Y!King panaun a ita, ating metung a propeta king Juda; Habakuk ing lagyu na. Miglutu yang gule at semutanan nang pirapirasung tinape. Inyang papunta ne king marangle ban iyatad ing linutu na para karing taung papalut,c< AY Ating pitung leon ketang kulungan a ita; aduang tau at aduang tupa ing papakan da karela aldo-aldo. Oneng kilub da ring anam a aldong deta e da la bitasang dininan pamangan ding leon ban i Daniel ya ing karelang kanan.i; MYDela re i Daniel at inugse king kulungan da ring leon. Menatili ya karin kilub ding anam a aldo.g: IYInyang akit ning ari king e la makibiru king sinabi ra, mepilit yang isuku ne karela i Daniel.9 )YPintalan de ing ari at inawad king isuku ne karela i Daniel. Ngara, Makamal a Ari, nung e ye isuku, paten da kayu at ing mabilug yung pamilya!m8 UYInyang abalitan da ring tau Babilonia ing milyari, mimua la at mitipun la ban sabian king ari ing e ra buri. Ngarang kinulisak, Meging Judio ya ing ari! Piglaso ne i Bel at pepapate ding pari. Ngeni naman pepapate ne ing dragon!7 5YInya i Daniel kinangwa yang alketran, taba ampon buak at saka na piyabe-abe at gewa na lang bibingka. Kaybat, pepakan na la ding bibingka king dragon. Pengan na la, meragul ya atian; memakbung ya at misambulat. Kanita nganang Daniel, Makamal a Ari, oyan ing kekayung sasamban!&6 GYAt nung dinan yu kung kapaintulutan, O Makamal a Ari, paten ke iting dragon agyang e ku gumamit espada o palupalu. Ngana ning ari, Sulung, paintulutan da ka.j5 OYOneng pekibat nang Daniel, Ing sasamban ku ya ing Ginu, ing kanakung Dios, uling Dios yang mabie.p4 [YNgana ning ari kang Daniel, E mu malyaring asabi kanaku king e ya dios a mabie, inya sukat meng samban.R3 YAtin munamang metung a maragul a dragon a sasamban da ring tau Babilonia.32 aYUli na niti, pepapate na la ngan ning ari at binie ne kang Daniel ing rebultu nang Bel, at ya naman pinyira ne ing kikilalanan dang dios at pepalasak ing templo nang Bel.g1 IYKanita mimua ya ing ari at peparakap na la ding pari, ding asawa ra, at ding anak da. Tiru de king ari ing lihim a sadia rang pidadalanan ban milub la king templo at kanan ampon inuman ing sablang atyu king altar nang Bel.J0 YNgana ning ari, Bah, bakas da la ring lalaki, babai at anak deti!/ %YMipakayli ya i Daniel at ngana king ari, Bayu kayu lungub lawen ye pa ing suelu at lawan yu la ampon sabian nung kaninu la deng bakas a ren. Y~~}} |b{{Gzz"yy[xxFx wvvAuu'ttAssErr/qzq onnmymkk@jj=iimhhh ggfYeepdd?ccbaat`` _^V]\\;[ZYY0XXAWW3VVUTTlSRRQFPPOO2NhMM=LKJJ{II HGFFQEEQDCBBFA@?>>7=<Oneng inyang lungub ya ing ari king Bunduk ning Zion at ikit na ing matibe ya ing kuta a lugal ning Templo sinira na ing amanu na at inutus na ing lasakan ya ing pader a makapadurut king Templo. F=Linual la king kuta da ring Judio inyang ing ari at ding opisyal na tenguanan da ing tukian da la ring aduan na ning pamikasundu. Ek5Oneng ala nang pamangan karing bangan da ring Templo uling banua ne ning Sabbath; pengan da ring taung tinakas karing paganung sinalikut Judea ing pamangan a makatambak karin.x=i4Ginawa la namang kasangkapan a ipanlaban da karing kasangkapan ding kalaban, uli na niti melambat ing labanan.B<}3Kanita pepadurutnan de ing Templo at malambat deng kukubkuban. Pepatalakad yang kasangkapan a pangubkub, kasangkapan a pamusbus pader, kasangkapan a panatsang api at batu ampon tandus.b;=2Sekupan ne ning ari ing Betzur at milakuan yang metung a grupung sundalus ban banten de.R:1Mekipagkasundu ya karing Judiong manuknangan Betzur a meko na king balen da. Uling kulang ing pamangan karin at e la malyaring mibata king pangakubkub da uling banua ne ning Sabbath at e la menanaman.90Sinulung ya ing ari at ding dakal nang sundalus ban labanan ding Judio karin Jerusalem, at kibkuban ne ing mabilug a Judea at Jerusalem.|8q/Oneng minurung la ding Judio inyang ikit da nung nu la anti kasikan ding sundalus ning ari at makasadiang lumaban.7.Ikua nang mekasulud lalam ning elepante at siksak ne at apate ne. Mipatanan ya i Eleazar king mibulang a mete elepante at mete ya naman.c6?-Matapang yang memulayi papunta king elepanting makalibutad karing metung a batalyun a sundalus a maglakad at siguran na lang pete kayli't wanan ding kalaban, nung inya minurung la ding sundalus a kalaban misusumangid.y5k,Dinaun neng Eleazar ing bie na ban sagipan na la ding kabalen na at ban kamtan na ing alang anggang kabantugan.>4u+Inyang ikit neng Eleazar Avaran king ing metung karing elepante mas maragul ya karing aliwa at makatakap ya king baluti na ning metung ari, inisip na ing karin ya makasake ing ari.3*Sinulung ya king labanan i Judas at ding sundalus na, at agad-agad da lang apate ding anam a ralan karing sundalus ning ari.%2C)Mitakutan la ding sablang tau inyang dimdam da ing kalaksing da ring armas da at ing inge a bunga na ning pamanyulung da ring dakal at mayupayang sundalus.E1(Ating dake ding dakal a sundalus na ning ari a makakalat king makatas nang dake ning gilid ning bunduk at ating dake a atyu king makababa, oneng banayad la deti at makaayus lang susulung.0'Sinlag ya ing kabundukan at kikislap ya anting mitataung api inyang mitangad ya ing sala ning aldo karing tangsu at gintung kalasag./5&Makabili la misusumangid da ring sundalus a pakakabayu nung nu la ating paniagka karing sundalus a e pakakabayu kabang papagalan da la ring kalaban.@.y%Makabili ya king gulut ning balang elepante ing metung a matibe platapormang dutung a maki paniagka. Atlu la ding sundalus a pakasake karing balang elepante subali pa king magmanehu.?-y$E de bitasang kakawanian ing elepante nu ya man munta.h,I#Kinalat da la ring elepante karing miyayaliwang grupu da ring sundalus a e pakakabayu. Libu la kataung pakasulud baluti at tangsung helmet ampon limang dalan a piling sundalus a pakakabayu ding kayabe ning balang elepante.+"Sidia da la ring elepante para king labanan king kapamilatan na ning pamipakit da karela king katas a meyakua karing ubas at mulberri.8*i!Itang abak a maranun, memalagua lang linakad ding sundalus ning ari king dalan papunta Bet Zacarias, nung nukarin la migpuestu ban makilaban, at tiniupan da la ring trumpeta.)) Kaybat inurung na lang Judas ding sundalus na manibat king kuta ning Jerusalem at migkampu la Bet Zacarias, king sumangid ning kampu ning ari.H( Dinalan la Idumea at kibkuban de ing Betzur nung nu melambat ing labanan. Ginawa lang kasangkapan a pangubkub, oneng linage la ding Judio; penyilab da la reti at linaban king mitmung tapang.#'?Ing bilang: dinalan a libung sundalus a e pakakabayu, aduang pulung libung sundalus a pakakabayu, at atlung pulu't aduang elepanting sinane ra king gera.f&EKinangwa ya naman karing sundalus a makiupa karing aliwang bansa at karing pulu ning Grecia.?%wMimua ya ing ari inyang damdaman na iti. Tinipun na la ding sablang pekapun da ring sundalus na, ding opisyal da ring sundalus a pakakabayu, at ding paniwalan na karing tagapayu na._$7Subali mu nung agad kayung kimut, mas dakal pa ing gawan da, at e yu na la apigil pa.#At ngeni, kukubkuban de ing kuta ning Jerusalem at nasa ra ing sakupan de. Pepadurutnan deng kuta ing Templo at ing Betzur.b"=Oneng aliwa mu ikami ding migdusa karela; lulusuban da la ngan ding kasiping dang bansa.A!{Oneng nanung kayapan ing tinggap mi? Ngeni ding kabalen mi ilang meging kalaban mi. Ing katutuan, pete da la ring sablang malyari dang arakap kekami at penako da ing sablang bandi mi.l QMakasadia kaming sumuyu kang tata yu at tukian ding panabilin na ampon pamintuan ding kautusan na.W'Angga pa kapilan kayu manaya bayu kayu mablas king milyari karing kabalen mi?-Oneng ating mapilan a lalaki karing kukubkuban da a mekatakas a kayabe da ring Israelitang ginulut king kautusan da. Minta la king ari at ngara,#Mitipun la ding memalen at kibkuban de ing kuta king banuang dinalan at limang pulu. Ginawa lang kasangkapan a pangubkub at pamusbus pader.)Inya inari na king lub nang Judas ing sukat la ngang magisan mate. Tinipun na la ding sablang memalen ba da lang kubkuban ding atyu king kuta.U#Samantala, ding kalaban dang atyu king kuta ning Jerusalem sasabatan da no man ding memalen na ning Israel king lugal a makapadurut king Templo. Liligaligan da lang alang tuknang at sasaupan ding paganu.GInyang abalitan nang Lisias king mete ne ing ari, gewa neng ari ing anak a Antiocus bilang kayalili nang tata na. Ya ing peparagul kang Antiocus at binie ne keting anak ing lagyung Eupator.RMete ya ing Aring Antiocus karin king banuang dinalan apat apulu't siam.,QBinie ne ing korona na, ing balabal, ing singsing nang panatak bilang ari, at ing upayang antabayanan neng ituru king pamag-ari ing anak nang i Antiocus a Kalima.{oKaybat pepayaus ne i Felipe, ing metung karing paniwalan nang tagapayu, at penibala ne ing mabilug nang kayarian./ Balu ku king iti ya ing sangkan nung inya malilyari ngeni kanaku iting sablang kadamalasan at ngeni malapit na ku mung mate kening aliwang bansa.nU Oneng ngeni ku la aganaka ding e ustung gewa ku Jerusalem inyang kuanan ku la ding sablang pilak at gintung kasangkapan na king Templo at inyang pekikuanan ku ing e makatuliran a pamakamate karing sablang manuknangan king Judea.- Kukutnan ke ing sarili ku ot tuki-tuki ing kaguluan a daratang kanaku samantalang maganaka na ku man at buri da ring tau ing kanakung pamag-ari.# Inya pepayaus na la ding sablang Kakaluguran na at ngana karela, E ku mipatudtud, masaspak ya ing pusu ku king kalungkutan at pamigaganaka.   Mikera ya king makabang panaun kabang balik-balikan ne ning matinding kalungkutan angga king akilala na ing malapit niang mate.Melungkut ya at penamdaman nang bina ning ari inyang dimdam na iting balita, at mirate ya uli na ning mebigu ing planu na.FLesak dia naman itang karumaldumal a telakad nang Antiocus babo ning altar ning Jerusalem at pepadurutnan deng mangatas a pader ing Templo da at antimu rin ing Betzur, ing siudad ning ari.wgMasikan ya ing grupung sundalus a tiki nang Lisias inyang sinugud ya, oneng mepilit yang urungnan na la ding kalaban. Mesikan la ding Judio uli da ring asamsam dang armas, gamit, at dakal a aliwa pang bage karing sundalus a simbut da na.Kabang atyu Persia, dinatang ya ing metung a tubud a magdala king balita king mesambut la ding sundalus a tinubud na Judea.] 3Lebanan de at apaurungan de, inya king maragul a kalungkutan migbalik ya Babilonia.$ ADinatang ya at pigkapilitan neng sakupan ing siudad at kuanan a pibandian, oneng e na arapat iti uling abalitan da ring tau ning siudad ing kapagnasan na.8 iMabandi ya ing templo na; dakal ya gintung baluti, kalasag, at armas a likuan na karin Alexander a anak nang Aring Felipe ning Macedonia, ing minunang diling ari ning Grecia.N  Kabang dadalan ya Mesopotamia i Aring Antiocus a Kapat, abalitan ne ing metung a siudad ning Persia a ausan dang Elymais a pikabaluan king mabilug a yatu uli na ning mabandi ya king pilak at gintu.X )DInarapan neng Judas ing Asdod king Filistia. Lesakan na la ding altar, silaban na la ding larawan da ring kikilalanan dang dios, dela ra ing kinua rang pibandian karing balen da, at kaybat mibalik la Judea.'CKing aldong ita ating mapilan a paring mete uling bisa lang maging bayani, oneng metung a kamangmangan ing depat dang pamakiabe king labanan.MBKaybat lisuban ne ing bansa ding Filisteo at delanan ne ing Marisa.a;AKaybat na nita, minta ya i Judas at ding kapatad na ban makilaban karing Edomita king dane mauli. Lisuban ne ing Hebron at ding makapadurut nang balen niti; lesak na la ding pader at silaban ding kuta a makapadurut.3a@at mititipun la deng tau ban purian da la.$A?Oneng i Judas Macabeo at ding kapatad na kilala da la at ginalang ding sablang Israelita at ding sablang paganu nu man karin mibabalita ing kabantugan da,>Subali pa kaniti, e la kayabe king pamilya da ring Macabeo a pinili na ning Dios ban magdalang kalayaan karing memalen na ning Israel.=Iting maragul a pangasambut milyari uling ding Judiong pekapun bisa lang maging bayani at e la memintu kang Judas at karing kapatad na.#?i6Iti ya naman ing panaun at aldo inyang lepastangan de ring paganu ing Templo. Telaga de kabang ating magkantang kapasalamatan a babagayan ding alpa at plauta ampon pandereta.t=a5minie lang ain-sakripisyu a makayagpang king Kautusan king bayung altar ning pidurulukan ain a telakad da.<-4Kaybat, itang abak a maranun ning kaduang pulu't limang aldo ning kasiam a bulan, ing bulan ning Kislev, king banuang dinalan apat apulu't walu,;{3Inyang abili da ne ing Tinape ning Panga-atyu Na king lamesa, kebit da la ring tabing; ayari da na ing sabla rang obra.x:i2Kaybat dinuluk lang insenso king altar at sinindian da la ring sulu king tumpakan da, at mesala ya ing Templo.09Y1Ginawa lang bayung kasangkapan para king pamanyamba at dela de king Templo ing tumpakan-sulu, ing altar para king insenso, at ing lamesa para king tinape ning Templo.I8 0Linarin de lual at kilub ing Templo at telaga da la ding patyu.7'/Kaybat, antimo ing aduan na ning Kautusan nang Moises, kinangwa lang batung e metabas at telakad de ing bayung altar a kalupa na ning minuna.$6A.at linele ding batu king metung a karampatan a lugal ning bunduk-bundukan ning Templo anggang alang datang a propetang sumabi nung nanu ing daptan kareti. 59-Apikayari da ing lasakan de ban e nia mu magsilbing paganaka karela king kamarinayan a delanan da king gamat da ring paganu. Inya lesakan de ing altar_47,Pisabi ra nung nanung daptan king altar a pidurulukan ain a lepastangan ding kalaban.y3k+Pekadalise de ing Templo at leko da la ding batu a dinatan da ring paganu at dela da la king lugal a e malinis.P2*Memili ya karetang alang kapintasan karing pari a tapat king Kautusan. 1)Inutus na kanitang Judas karing mapilan karing sundalus na ing lusuban da la detang makakuta kabang lilinisan na ne man ing Templo.^05(Migsakab la king gabun at inyang tiniupan da la ring trumpeta menangis la king Ginu.j/M'Ginabak da ing imalan da at pigkalungkutan dang e mu nanu at biburan da lang abu ding buntuk da.%.C&Tune yang mipaburen ing Templo; melapastangan ya ing altar at mesilab la ding pasbul na. Tinubu ing dakal a dikut at sira-sira la ding kuartu da ring pari.U-#%Inya mitipun la ding sablang sundalus at minukiat la king Bunduk ning Zion.,3$Nganang Judas at ding kapatad na, Ngening simbut ta na la ding kalaban tamu, munta ta na Jerusalem ban linisan ya at italagang pasibayu ing Templo.1+[#Meko neng mibalik Antiokia i Lisias inyang ikit na king masasambut la ding sundalus na at inyang ikit na ing tepangan nang Judas at ding tauan na a makasadiang mate o mie maki dangalan. Karin tinipun yang sundalus a upahan ban ing mas maragul a grupu ding sundalus pasibayu neng luban ing Judea.]*3"Mikaras la king labanan at ating limang libu karing sundalus nang Lisias ding mete.)3!Miragsa la sana ding kalaban king espada ra detang malugud keka, at paintulut mung magkanta lang kapurian keka ding sablang makibalu king lagyu mu. (  Katmuan mu la king takut; lasawan mu ing sikanan dang lub; pagalgalan mu la king pamigaganaka ra king daratang dang pangasambut.l'QKing makanyan munamang paralan paintulut mung ing memalen mung Israel sambutan na la ding kalaban na. Ibili mu la ding kalaban king kamarinayan lipat ning sabla rang kapanaligan karing sundalus dang e pakakabayu at pakakabayu.m&SMenalangin ya i Judas inyang ikit na ing sikanan da ring kalaban da. Ngana, Pupurian da ka, O Talapagligtas ning Israel, sigka mu ing pamanialake na ning masikan a higanti king gamat ning talasuyu mung i David, at peintulut mung i Jonatan a anak nang Saul at ing kayanakan a lalaking talapagdala karing armas na ing sambutan da la ring sundalung Filisteo.i%KMinta la Idumea at migkampu la Betzur. Pekitagpuan na lang Judas at ding apulung libung lalaki.0$YKing tinuking banua tinipun na lang Lisias ding piniling anam apulung libung sundalung e pakakabayu at limang libung sundalus a pakakabayu ban makilaban karing Judio.+#OMebigla ya at mesira lub i Lisias king abalitan nang mesambut la king labanan ding sundalus na at e re simbut ing Israel antimo ing asahan na at inutus ning ari.b"=Minta la kang Lisias ding mekatakas a sundalung paganu at belita ra ing sablang milyari.T!!Minie yang maragul a tagumpe karing memalen na ning Israel ing aldong ita. 7King pamagbalik ding Judio magkanta lang kapasalamatan at kapurian. Ngara: Karapatdapat yang purian ing Ginu uling ing lunus na manatili kapilan man.3_Kanita mibalik ya i Judas ban kuanan na ing pibandian king kampu ding kalaban; menikua yang dakal a gintu, pilak, at asul at muradung tela at aliwa pang mangamal a bage.*Otinakas la ngan papunta Filistia.Inyang ikit da ngan iti, mitakutan la at kabud ikit de king kapatagan i Judas at ding sundalus na a makasadia king labanan, Ikit da reti king mamanakas la ding kayabe rang sundalus at king kapamilatan na ning asuk balu ra king sisilaban de ing kampu ra. Bayu ya meyari king pamagsalita nang Judas dinatang la ding mapilan a kalaban a sundalus a magmanman ibat karing bunduk-bundukan.,Qatyu ya kareng makalapit a bunduk-bundukan i Gorgias at ding sundalus na. Talakad tamung matatag at lumaban. Kaybat na nita, malyari yu nang kuanan itang buri yu.ngana karing memalen, E kayu sana matako king pibandian a meyakua karing kalaban; atin pang makapanayang labanan kekatamu;7iInyang magbalik la di Judas king pamanagal da,2]at pete da la ring atagal da. Penalukian da la angga Gezer, at king kapatagan ning Idumea, at angga na king Asdod at Jamnia. Ating atlung libu karing pete rang kalaban.Z-at mikaras la king labanan. Mesambut la ding paganu at tinakas la king kapatagandA linual la king kampu ra ban makilaban. Tiniup da la ring trumpeta da ring tauan nang Judas[/ Inyang ding paganu ikit deng magsadiang makilaban karela i Judas at ding tauan na`9 Kanita ra abalu ding sablang paganu king atin yang Dios ing Israel a talapagligtas na.<q Ngeni aduan tamu king Ginu ing lunus na. Manalangin tamu ban ganakan ne ing kasunduan na karing makatua tamu at pasambut na la deting dakal a kalaban a atyu king arap tamu ngeni.# Ganakan yu nung makananu lang miligtas ding makatua tamu king Dagat a Malutu inyang penagal na la ning ari ning Ehipto at ding sundalus na.}sOneng nganang Judas karing tauan na, E yu pitatakutan ing degulan ning karelang bilang ni tatakut kabud sinugud la."=Ikit da la ring dakal a sundalus da ring paganu a maki sibukan na king pamakilaban; pakasulud lang baluti at makapadurut la karing sundalung pakakabayu.0YInyang saslag ne ing aldo atyu ne i Judas king kapatagan at kayabe na la ding atlung libung tauan na, agyamang e la ngan pakakalasag at pakaespada antimo ing buri da.T !Itang benging ita, inyang luban neng Gorgias at ding sundalus na ing kampu nang Judas, ala lang ikit metung man. Inisip da ing bisa lang tumakas, inya pegumpisan na lang penintun karing bunduk-bundukan.0 [kabang pakasalbag la pa ding puersa na.  Oneng abalu nang Judas ing planu ra at ya at ding tauan na linual la ban lusuban da la ring sundalus ning ari karin king Emmaus" =Kayabe na la ding lalaking ibat king kuta ning Jerusalem ban mituru karela king dalanan da. Ing planu na ya ing lusuban lang alang kapiadian ding Judio. ~}}I|{{"zz9yxx=ww vv uwttcsYrrqppoon/mAlnlkIj@i`hhxh.gEffddvccbgb$``g__^V]\[[JZZYYGXkXWVVU`UTFSyRRQQPP&ONNOMVLGKPJ_II)HGGGfFFZEE\DD7CCByBAb@@P??:>==R<+;n:N99,887z66w55R5 433=21000*/B/ .--,,+**h)((e''@&p%%M$$#""!!S f -#yk}I*X423 k j Q[\h`9 Minurung la kanita di Jonatan, Simon, at ding tauan da king disyerto na ning Betbasi. Telakad de at pepatibe ing sira nang kuta.eWC =Ating limang pulu karing manimuna na niting kataksilan king Judea ding dekap da at pete ra.sV_ Bu (Manibat king pisasalikutan da lisuban na lang Jonatan at pete na la; memanakas la ding aliwa karing bunduk-bundukan. Kinua da ring Judio para karela ing sabla rang daralan a gamit.A/ 'Ikit de ing lalaking kakasal libutad da ring taung mainge at ing dakal dang gamit ban salubungan de ing grupu na ning babaing kakasal. Kayabe na la ning lalaking kakasal ding kakaluguran na at kamaganak a paka armas, at babagayan ding tambul at miyayaliwang gamit tigtigan.8@i &Aganaka ra kanita nung makananu reng pete ing kapatad dang i Juan. Inya linakad ya i Jonatan at i Simon at ding tauan na at minta la king metung a bunduk; karin la sinalikut."?= %Kaybat ning mapilan a panaun dela ra ing balita kang Jonatan at king kapatad nang i Simon king ding Jambrita pagsayan de ing metung a maulagang kasalan. Darala re manibat Nadabat ing babaing kakasal, ing anak na ning metung a marangal a tau Canaan a kayabe ding dakal nang kayabe.> $Oneng dinatang lang ibat Medeba ding Jambrita at lisuban de at binihag i Juan. Simsam da ing darala nang karga at dela ra.W=' #Inya tinubud neng Jonatan ing kapatad nang i Juan, ing mamahala karing pamilya da ring sundalus, ban pakisabian na lang mayap ding tau Nabatea a kakaluguran na, at ban isinup da pa mu ing dakal dang karga.<w "Abalu nang Bakides iti king Aldo ning Sabbath at delakitan ne ing Ilug ning Jordan a kayabe ding sabla nang sundalus.4;a !Inyang iti abalitan nang Jonatan at ning kapatad nang i Simon at ding tauan na, sinalikut la king disyerto ning Tekoa. Migkampu la siping ning datukanan danum ning Aspar.Y:+ Miras iting balita kang Bakides at inari na king lub na ing paten ne i Jonatan.r9] Inya king panaun a ita tinggap nang Jonatan ing pamanimuna bilang kayalili na ning kapatad nang i Judas.8' Uli na niti, ngening aldong iti pinili da kang maging kayalili na bilang kekaming talapanibala at pamuntuk at ipakilaban ding kekatang laban!87i Anti na ning mete ne ing kapatad mung i Judas, e na mika lalaking kalupa na a manimuna laban karing kalaban tamu, kang Bakides, at ding mismung kabalen tamu a laban kekatamu.V6% Mitipun la kanita ding sablang kakaluguran nang Judas at ngara kang Jonatan,5 Iti metung yang malungkut a panaun para king Israel; ala yang kalupa king e mayap manibat na kanitang ala nang linto propeta king Israel.4+ Deting tau penalumduman da la at penintun ding kakaluguran nang Judas at inarap da la kang Bakides, at pepailalam na la king parusa at kamuran.3 Seria na lang tilduan Bakides ding mapilan kareting Judiong ginulut king Kautusan nang Moises ban manungkulan king bansa.2{ Mika maragul a danup kanitang panaun a ita at migpanig ya karing ginulut king Kautusan nang Moises ing mabilug a bansa.1- Kamate nang Judas, megumpisa lang linto king mabilug a Judea ding Judiong ginulut king Kautusan nang Moises at memagbalik la ding e mayap a tau.0# Ding aliwa nang dapat Judas, ding labanan a lebanan na, ing tepangan na, at ding makapagmulalang depat na, tutu lang dakal para misulat la.`/9 Makananung milyari iti? Mete ya ing matapang nang bayani at talapagligtas ning Israel!. at tengisan de king kutkutan na. Melungkut ya ing mabilug a Israel king kalungkutan kilub ding dakal a aldo. Ngarang sasabi,}-s Kinua de ri Jonatan at Simon ing bangke na ning kapatad da, at kitkut de king kutkutan ning pamilya ra king Modein,@,{ I Judas mismu mete ya. Tinakas la kanita ding tauan na.J+  Meging mabagsik ing labanan at dakal lang mete karing milalaban.J*  Oneng inyang ikit da ring sundalus ning Siria a atyu dane kayli king ding kayabe rang atyu dane wanan mesambut la megumpisa deng lisuban i Judas at ding tauan na manibat king banda rang tauli.^)5 at simbut da la ring atyu dane wanan at penagal da la angga king bunduk ning Azotus.'(G Inyang ikit nang Judas king i Bakides at ing maragul nang dake ding sundalus ning Siria atyu la bandang wanan, tikian de ring sabla nang matapang a sundalus,' Ginalgal ing gabun inyang mikaras la deting aduang grupu ding sundalus at milaban la manibat king ganingaldo anggang bengi.l&Q Migpuestu ya bandang wanan i Bakides. Sinulung na la ding sundalus a e pakakabayu. Atyu la mingatba da ring sundalus a pakakabayu. Tiniupan da la ring trumpetang panggera. Tiniupan da la naman ding trumpeta da ring kang Judas.r%] Likuan de ing kampu ding sundalus ning Siria at migpuestu na la ban labanan ding Judio. Gewa da lang aduang dake ding sundalus a pakakabayu. Mumuna la ding maniradol at mamana at migpuestu la king mumunang pila ding piling sundalus. $  Nganang mekibat Judas, E ku buring masabi kapilan man king aku tekasan ku ing labanan. Nung miras na ing oras tamu, alang-alang karing kalupa tamung Judio, arapan tamung mitmung tapang ing kamatayan at e ta ya lalakuan ating dungis ing kekatamung dangalan.t#a Sibukan deng pinigil ding tauan na at ngara, Maina tamu para marap karela. Murung ta pa mu at iligtas ing bie tamu. Kaybat magbalik tamung kayabe ding karagdagan a sundalus at kanita ta ne labanan ing kalaban. Kulang tamu tauan ngeni." Mesira ya lub, makanyan man nganang migsalita karetang makatagan, Magsadia tamung lumusub, malyaring sambutan ta la pa ren.E! Inyang ikit nang Judas king mababawas na lang mababawas a bilang ding sundalus na at king ing labanan malapit nang magumpisa, migaganaka ya uling ala neng panaun tumipun pang sundalus na. w Oneng mitakutan la inyang ikit da la ring dakal kalaban da. Tinakas la ding dakal at walu na lang dalan ding mitagan.V% Makakampu ya king Elasa i Judas a kayabe ding atlung libung piling sundalus.# Manibat karin linakad lang papunta Berea a kayabe ding aduang pulung libung sundalus a e pakakabayu at aduang libung sundalus a pakakabayu.nU Migkampu la sumangid ning Jerusalem king mumuna nang bulan ning banuang dinalan limang pulu at adua.~u Miglakad la king dalan a papunta Gilgal; kibkuban de ing Mesalot king Arbela, simbut de at dakal lang taung pete ra.V ' Inyang abalitan nang Demetrio king mesambut ya king labanan i Nicanor at ding sundalus na, tinubud neng pasibayu i Bakides at i Alcimus king bansa da ring Judio. Kayabe da la ring sundalus nang ibat Siria.  Nung gawa la pang reklamu laban keka, kanita idipensa mi ing matulid da, at makigera kami laban keka king mamala at king danuman.H Tungkul naman king e mayap a daraptan nang Aring Demetrio laban karing Judio, silatanan mi yang anti kaniti, Baket makanyan na kabagsik ing tratu mu karing Judiong kakaluguran mi at kakampi?I Nung king daratang a panaun deting aduang panig apikasunduan da lang dagdagan o bawasan, dapat dang talakaran ing nanumang apikasunduan da; atin yang bisa ing nanumang digdag da o binawas da.H Deting bage ila ding pikasunduan da ring Romano at ding Judio.+OAt e ya dapat sumaup o munie pamangan, armas, salapi o barku antimo ing mepikasundu king Roma. Tuparan da ring Romano ing katungkulan da king alang pamaglinlang.%CMakanyan munaman, nung munang datang ing gera karing Judio, king mitmung kalausan a lub datang yang sumaup ing Roma, agpang king aduan na ning pamikatagun._7E ya dapat sumaup o babie pamangan, armas, salapi o barku karing kalaban ning Roma o karing kakampi na niti antimo ing mepikasundu king Roma. Tuparan da ring Judio ing katungkulan da a alang panenayan a kabayaran.nUing bansa da ring Judio, king mitmung kalausan a lub, sumaup ya agpang king aduan na ning situasyun.W'Nung munang datang ing gera king Roma o kaninu man karing bansang kakampi na,W'Mananu na sanang manatili kabang-kaba ing mayap a kapalaran para karing Romano at karing Judio maging king mamala at king danuman! Mananu na sanang ala lang maging kalaban at ala lang akakalaban king gera!5at ing makatuki ya ing kopia ning sulat a mitatak karing tinabas a tangsu at miparala Jerusalem ban manatili karin bilang tanda na niting pamikampi:(KTinggap de ring Romano ing aluk0YTinubud na kaming Judas Macabeo, ding kapatad na, at ding memalen Judio ban gawang pamakikampi at pamakikasundu kekayu ba kaming makilalang kakampi yu at kakaluguran.{ oKaybat ning makabang pamaglakbe ikua rang miras Roma at linub la king Senado. Ngarang migsalita karing makatipun: )Gewa na iti ban milisia la king pamanalipusta, uling malino kareng Judio king ing kayarian ning Grecia gagawan neng mistulang ipus ing Israel.B }Samantala, pinili neng Judas at tinubud Roma i Eupolemus, ing anak nang Juan at apu nang Accos, at i Jason a anak nang Eleazar, ban gawang pamakikaluguran at pamakikampi karing Romano.U #Balang banua mipanibala ya king metung a tau ing pamamahala king gobiernu at ing pamamahala karing sakup dang bansa. Mamintu la ngan keting taung iti at alang meyakit a pamangariria o pamangalalu karela.I  Mitatag lang metung a senado at balang aldo atlu lang dalan at aduang pulu ding senador a mipupulung ban pane rang ukulan ing mayap at ing maayus nang lakad ning bie ding karaniwan a memalen.9kSumangid na ning sablang iti, ala metung mang Romano ing tinas na ing sarili na kapamilatan na ning pamiputung na king korona king buntuk na o pamisulud king balabal a muradu.yk Detang buri dang maging ari, meging ari la, at ding buri dang idayu, deyu da la; mekilala lang maragul a upaya.Q Oneng meging tapat la karetang kakaluguran da at karing manalig karela. Makanyan da lang simbut ding ari king malapit at marayung lugal, at mangatakutan la ding sablang makabalita king kabantugan da.s_ Lesak da la naman o kaya binihag bilang ipus ding aliwang kayarian, pulu, at ding sablang linaban karela.A{ miras iti king kabaluan da ring Romano, at peparala de laban karing Griego ing metung a heneral laban karela. Lisuban da la at dakal la ding pete rang Griego; binihag da la ring asawa ra at anak, kinua ra ing bandi ra, sekupan de ing bansa da, lesakan ding kuta ra, at gewa da lang ipus, nung makananu la ngeni.?y Inyang tingka da ring Griego ing luban da la at paten,%at isuku ing India, ing Media, ing Lydia, at ding mapilan pang masanting dang probinsia. Kinua da la deti at binie da la king Aring Eumenes.1Ikua reng mabie ing ari at inutus da at karing maging kayalili na ing mamayad lang maragul a banuahan a buis, king munie lang bihag anting prenda,NSimbut dia naman ing Maulang Antiocus, ing ari ning Siria a linusub karelang maki dinalan aduang pulung elepante ampon sundalus a pakakabayu at pakakarwahe at ning metung a grupu da ring sundalus.lQLebanan de at simbut ing Aring Felipe at i Perseus ning Macedonia, at ding sablang linusub karela.2~]King kapamilatan na ning maingat a pamagplanu at kapibabatan simbut de ing mabilug a bansa agyamang marayu ya iti king Roma. Ikua da lang simbut ding ari karing mangalapit at mangangarayung lugal a linaban karela; makanyan karagul ing pangasambut da inya banuahan lang babayad buis ding miligtas.x}iBelita da naman kang Judas ing tagumpe ra Espania inyang abihag da la ring minang pilak at gintung atyu karin.'|GBelita da la kang Judas ding gera a lebanan da ring Romano at ing tepangan a pepakit da laban karing tau Gaul a karelang simbut at ngeni mamayad buis karela.d{ CAbalitan nang Judas ing gelingan da ring Romano king larangan ning pamakilaban at ing pamananggap da karetang bisang makikampi karela, at ayasahan da ring sablang mekiabe karela ing tapat nang pamakikaluguran ning Roma.Fz2Mika kapayapan ya king makuyad a panaun ing bansa ning Juda.zym1Pikayari da king ing aldong ita mipagselebran ya balang banua, neng kalabi yang atlung aldo ing bulan ning Adar.fxE0Mika maragul lang pamitutula ding Judio. At pigselebran de ing aldo a ita king mitmung saya.[w//Kinua da ring Judio ing melakuan a pibandian at tibtab de batal i Nicanor at itang wanan nang gamat a inatiat na king mitmung kapalaluan. Dela re Jerusalem ing buntuk na at ing gamat na ban payalbe karing tau.v.At linual la ding lalaki ibat karing baryung makapadurut Judea at ibat king misusumangid lisuban da la ring tatakas a kalaban. Mepilitan lang magbalik karing Judio a tatagal karela at mete la ngan king labanan ding kalaban. Alang miligtas metung man.7ug-Pepatingapun da no mang tegalan ding Judio manibat Adasa angga na Gezer. Kabang tutukian da la ring kalaban da alang tuknang ing tiup da ring trumpetang mamaus king labanan.etC,Inyang ikit deng mete i Nicanor ding sundalus na, binili da la ring armas da at tinakas la.Ns+Mikaras la king labanan ding aduang puersa king kalabi nang atlu ning bulan ning Adar at maragul ing pangasambut ning puersa nang Nicanor. Ing minunang diling mete king labanan ya mismu i Nicanor.irK*Makanyan munaman ing gawan mu karening dakal a sundalus a atyu arapan mi at ipabalu mu karing sabla ing parusan me i Nicanor uling lepastangan ne ing banal mung Templo. Parusan me ketang mangaintulid king e ustung depat na.]q3)Ginu, sasabian na ning Kasulatan king kanitang ding tubud ning metung a ari minta la keka ban lapastanganan da ka, linage ya ing anghel mu at pete na la ding dinalan walung pulu't limang libu karing sundalus na.qp[(Samantala, migkampu ya Adasa i Judas at ding atlu nang libung sundalus. Karin nganang menalangin Judas,o 'Likuan neng Nicanor ing Jerusalem at migkampu ya Bet Horon nung nukarin la mekiabe ding dakal a sundalus na a ibat king Siria.Qn&Ngeni iyablas mu kami kening taung ini at karing dakal a sundalus na; paburen mung mate la king labanan. E mu kakalinguan ing kalapastanganan a sinabi ra keka at ala kang paintulutan miligtas karela.m)%Ginu, pinili me iting Templo ban maging tagle ne ing lagyu mu at ban maging bale ne ning panalangin at keti ra ka pakitagpuan ding memalen mu. l$Minta la ding pari king patyu at tinalakad lang makayarap king altar at king Templo. Megumpisa lang menangis at ngarang menalangin,Nk#at nganang muang sinumpa, Subali mu nung i Judas at ding sundalus na agad-agad yu lang isuku kanaku silaban ke iting Templo pamagbalik ku kaybat ning tagumpe ku. At meko yang migagaligit king mua.jjM"Oneng ininsultu na la mung Nicanor at pigsisti at pigluran. Migsalita ya king mitmung kapalaluani!Kaybat ning mapilan a panaun minta ya i Nicanor king Bunduk ning Zion. Likuan de ring pari a kayabe da ring mapilan karing manimuna ra ding memalen ing Templo ban mapayapa reng salubungan, at ban apakit da ing ain-a-durulukan a babie da para king ari.vhe Ating limang dalan karing sundalus nang Nicanor ding mete at tinakas la ding mitagan king Siudad nang David.g#Inyang aintindian nang Nicanor king ing balak na metuklas, likuan ne ing Jerusalem ban mikaras lang Judas king labanan malapit Cafarsalama.fInyang abalu nang Judas king ing pamandalo nang Nicanor metung yang pamaglinlang, migaganaka ya at e ne bisang mekikit pang pasibayu.uecInyang mikit lang Judas, magalang lang mipagmananu, oneng makasadia lang dakpan de ring kalaban nang Judas.d}E sana mikakalabanan keka at kaku; datangan da kang kayabe ding mapilan kung tauan ba katang mapayapang makapipagsalita.c7Minta ya Jerusalem a kayabe ding dakal nang sundalus. Migkunwari yang makikasundu kang Judas at karing kapatad na king kapamilatan na niting mensahi, b Kanita tinubud ne i Nicanor, ing metung karing marangal nang opisyal at maki maragul a mua karing Judio ban gisanan lang paten.(aIInyang ikit nang Alcimus king i Judas at ding kayabe na mesikan la at akilala na ing e na la alabanan, mibalik ya king ari at simbung na lang darapat e mayap.A`{Uli na niti, libutan ne ing mabilug a Judea at perusan na la ding sablang lalaking mekiabe kang Alcimus, at pinigil na la detang atyu karing balen ban e la makapunta karing probinsia._Ikit nang Judas king mas grabi ing kaguluan a depat nang Alcimus at ding tauan na kesa king kasiran a gewa da ring paganu.^Mekiabe la kang Alcimus ding sablang gagawang gulu king bansa. Ikua reng asupil ing Judea at minie lang maragul a kasakitan karing Judio.M]Megumpisa na kanita ing pamagkapilit nang maging Pekapun ding Pari.\Binili ne lalam nang pamamahalang Alcimus ing mabilug a bansa, likuananan neng sundalus ban sumaup, at mibalik ya king ari.[[/Meko ya Jerusalem i Bakides at migkampu ya Bet Zait. Peparakap na la ding mapilan karing tapat a Judio at pati na ding Judiong migkusang migpanig kang Bakides; pepate na la at pepabaldug king malalam a kulkul.8ZiMitakutan la ding sablang memalen kang Alcimus at Bakides at ngara, E ra balu ing buri nang sabian ning hustisia at ning katutuan. Binie ra ing amanu ra at kaybat lebagan da!Y1Dumanak ing daya da ring tapat keka, mengakalat la ding bangke ra king kabilugan ning Jerusalem, at alang mitagan metung man ban mangutkut karela.X-Inyang ikua na ing tiwala ra, peparakap na la ding anam apulu karela at pete na la kilub ning patingapun, antimo ing sasabian na ning Kasulatan,WMapayapa lang amanu ding meramdam kang Alcimus at ngana pang sinumpa karela, E mi pagnasan ing manasakit kayu o ding kakaluguran yu.uVcAtin lang tiwala kang Alcimus uling pari yang ibat king lahi nang Aaron, at inisip da ing e na la ipahamak.gUG Deting Hasideano ila ding mumuna karing Judio a ginawang takbang ban makipagpayapa la karela. U~}}!|n|{izyykxwwv%uusss!rzqqDpooonn mGl3kdk ji{hh}gfff-eddccc+bbHa`__-^^ ]p\\[[ZZ!YWWFVV*TSRQQ=PPOO"NgMMvML$KK0JJ8II HGuFEDD*CCBB#Ab@@g@?>>q==^<|;;:99876655e44,33.22g11u00//.^-- ,,++P** )O(w''@&&/%$$e#[""X!! GlitC :9XY8i % * \ N =2Bh~$pjY /Mekikasundu ya i Simon karela at mituknang ing labanan. Pepalakuan na la ding tau king balen; lininis da la ring bale a ating idolo. Kayari na nita, ya at ding tauan na linub la king balen; migkanta lang kapurian at kapasalamatan.7ii .Ngara, E yu kami parusan! Malunus kayu kekami.Yh+ -Ding memalen at ding asawa ra ampon anak da ginabak da ing imalan da uli ning kalungkutan da at minukiat la king babo ning pader ning balen. Masikan la lub mekisabi kang Simon ban ituknang da na ing labanan.xgi ,Ding taung atyu king kasangkapan a pangubkub mabilis lang linub king balen at migdala lang maragul a kaguluan.efC +King panaun a ita kibkuban neng Simon ing Gezer. Pepadurutnan ne karing sundalus na. Pepagawa yang kasangkapan a pangubkub at dela ne iti siping ning balen. Mekagawa yang dalanan na king metung karing tore at abihag ne.Ue# *Pegumpisan da nang sinulat karing kasulatan da at kasunduan ding memalen ding anti kareting amanu: King mumuna nang banuang Simon, ing mayupayang Pekapun ding Pari, ing pekapun at manimuna da ring Judio.odW )Inya king banuang dinalan pitung pulu milako ya karing Judio ing paud da ring mapanalipustang paganu.yck (Malyari lang palista king pamanyuyu king ari detang Judiong karapatdapat. Manatili sana kekatamu ing kapayapan.b 'Manibat na ngening aldo a megawa ya iting sulat, patawaran mi na la ding gewa yung pamaglabag o pamagkulang yu king kasunduan. Patawaran da kayu king sablang utang yu king ari at e na kayu mamayad pang nanumang buis a sadiang mapapanaya king Jerusalem.kaO &Manatili la ding sablang pikasunduan tamu at manatili lang kekayu ding sablang kuta a telakad yu.q`[ %Tinggap mi ya ing gintung korona at ing gintung sanga na ning palma a peparala mu, at makasadia kaming gawang permanenting kapayapan kekayu at panabilinan mi la ding talapanibala king pamanyingil buis ban e da na kayu aduananan pa.'_G $Ing Aring Demetrio kang Simon, ing Pekapun ding Pari, ing kakaluguran ding ari, king bansa da ring Judio at karing karelang talapanimuna. Kukomustan da kayu.[^/ #Mebisa ya i Aring Demetrio at peparala ne ing makatuking sulat bilang pakibat na:*]M "Peparala yang tubud kang Aring Demetrio a Kadua ban ilako na ing buis a babayaran na ning bansa uli na ning ala neng gewa i Trifo nune mu ing panakawanan na la.I\  !Telakad na lang pasibayung Simon ding kuta na ning Judea. Dininan na lang mangatas a tore, mangatibe pader, at pasbul a ating kabat. Kaybat na nita, mibili ya king sablang kailangan da karin._[7 Ya ing linukluk bilang ari ning Siria. Ya ing sangkan obat dakal ing gulu king bansa.GZ Samantala, pete neng Trifo ing anak a Aring Antiocus a Kanam.IY  Atyu ya angga ngeni iting mosoleong pepatalakad na king Modein.) E na kailangan pang ipaganaka ku kekayu ing sablang gewa da ring kapatad ku at aku, at ing pamilya ku para king Kautusan nang Moises at king Templo, ding labanan a lebanan mi, at ding kasakitan a pibata mi.5=c Miras karing tau ing maragul a takut. Inyang ikit nang Simon iti, minta ya Jerusalem. Kaybat, minaus yang pulung. Pepasiknangan na la lub king kapamilatan da reting amanu:u< e Miras ing balita kang Simon king mekatipun yang dakal a sundalus i Trifo para luban ne at lasakan ing Judea.;% 5Ding makapadurut a paganu makasadia lang gisanan paten ding Judio manibat king yamut angga karing sanga. Ngarang sasabi king sarili ra, Ala na lang manimuna o kakampi inya iti ya na ing panaun para lusuban la at ilako karing tau ing nanumang katandanan tungkul karela.;:o 4Makanyan lang payapang mekauli king Judea oneng pigkalungkutan da la ri Jonatan at ding talatuki na, at mitmu la king kapigaganakan. Miras king Israel ing maragul a kalungkutan.f9E 3Migbalik la inyang akilala da ring tatagal king makasadia lang lumaban angga king kamatayan.D8 2Inisip da ring sundalung Judio king arakap da ne at pete i Jonatan a kayabe da ring sundalus na, inya pepasikan de lub ing metung at metung karela at linakad lang makasadia king labanan..7U 1Peparala neng Trifo ing metung a grupung sundalung e pakakabayu at sundalung pakakabayu king malualas nang kapatagan ning Galilea ban paten ding tauan nang Jonatan.6 0Oneng inyang lungub ne Tolemaida, sera da la ring memalen ding pasbul dalan, dekap de, at pete da la detang sablang kayabe nang linub.u5c /Milakuan yang atlung libu katau at likuan na la Galilea ding aduang libu karela at libu la mu ding tiki na.4 .Meniwala ya i Jonatan king sablang sinabi na at depat na antimo ing sinabi na. Pepaulian na la king Judea ding sundalus na.3 -Paulian mu na la ngeni. Mamili na kang mapilan ban mantabe keka at tuki ka kanaku Tolemaida. Ibie ke keka ing siudad at ding aliwa pang kuta, ding sundalus, at ding sablang opisyal, at kaybat maglakbe ku. Ya mu iti ing sangkan ning kanakung paniatang.|2q ,Ngana kang Jonatan, Baket binili mu la king maragul pang kaguluan deting sundalus samantalang e ta naman migigera?Q1 +Inya marangal neng tinggap at pepakilala ne karing sabla nang tagapayu. Dininan neng regalu at inutus na karing tagapayu na at sundalus ing pamintuan dia naman i Jonatan nung makananu reng pamintuan.p0Y *Inyang ikit nang Trifo king dakal la ding sundalus nang Jonatan mitakutan yang arapan ne king labanan.q/[ )Selubungan neng Jonatan a kayabe da ring apat apulung libung piling sundalus at miras ya naman Bet San..' (Atin yang takut a pota lumaban ya i Jonatan ban pigilan na iti, inya ginawa yang planu ban arakap ne at apapate. Meko ya at miras ya Bet San.-  'Mignasa yang maging ari ning Siria i Trifo inya migtangka yang mag-rebeldi laban kang Aring Antiocus ban kuanan ne ing korona.%,C &Pasibayu nia namang telakad Simon ing Adida king kapatagan ning kabitisan ning bunduk. Gewa neng kuta at pepatalakad na la ding pasbul dalan a ating kabat.S+ %Mitipun la ban italakad deng pasibayu ing dipensa ning siudad, uling atin neng dake melasak ing pader king lele ning bangin king dane aslagan, at linarin ne itang dake ning pader a ausan dang Kafenata.L* $king itas la ding pader ning Jerusalem, at patalakad lang matas a pader ban ikawani ya ing kuta king siudad. Makanyan yang mikawani ing kuta ban e ya makasali o makapisaling nanuman ing kalaban.) #Kabalik nang Jonatan inaus ne king pulung ing katipunan da ring manimuna at pikasundu ra ing patalakad lang kuta king Judea, (9 "Abalitan na king ding memalen karin buri da ing isuku re karing sundalus nang Demetrio. Bayu ra agawa iti, mibili yang sundalus karin ban idipensa re.e'C !Linakad ya i Simon angga Askelon at ding kasiping nang kuta. Kaybat meko yang papunta Jopa.a&; Kaybat, bigbag ne ing kampu na at minta ya Damasco at miglakbe ya king mabilug a bansa.i%K Inya inarapan na la ding Arabo a ausan dang Zabadeo. Simbut na la at kinua na ing pibandian da.}$s Tinagal ya kanita i Jonatan at ding tauan na, oneng e ra no atagal uling mekadalakit na la king Ilug ning Eleutero.#  Ngening akakit da lang mitatau ding sulu ra kilub ning kampu, e ra bitasang balu di Jonatan ing milyari nune na mu pangayabak.@"y Mitakutan la ding kalaban inyang abalitan da king i Jonatan at ding tauan na makasadia lang makilaban. Mesira la lub at minurung la. Likuan da lang makasindi ding sulu ra king kampu.%!C Kayalbug ning aldo minie yang utus i Jonatan king kabukas lang manatiling makagising at makasadiang lumaban. Mipuestu yang magbante makapadurut king kampu.t a Peparala yang ispia king kampu ra. Kabalik da reti belita ra king magsadia lang lumusub itang benging ita.  Linakad yang manibat Jerusalem at selubungan na la king lugal na ning Hamat. E na la dininan oportunidad makatuklu king bansa na.}s Abalitan nang Jonatan king mibalik la ding opisyal nang Demetrio a kayabe da ring dakal a sundalus kesa king sadia._7 Ing asabi mi naman kekayu ya ini, Kekami ing kekayu at ding kekayung baka ampon ing sabla yung pibandian, at kekayu naman ing nanumang kekami. Makanyan mi lang pinayuan magsalita kekayu ding kekaming tubud kekayu.c? Ngening abalu mi iti, aduan mi kekayu ing sulatanan yu kami at sabian yu ing kabilian yu. Meyakit ya ing metung a dokumento nung nu mababasa king ding tau Esparta at ding Judio mikamaganak la, lahi na lang Abraham.zm Ibat ya iti kang Arius, ing ari ning Esparta, miparala ya kang Onias, ing Pekapun ding Pari. Kukomustan da kayu.E Iti ya ing kopia ning sulat da ring tau Esparta kang Onias:T! At ngeni ipanalangin mi ing iparala ye kekami ing ablas yu kaniting sulat.!; Penabilinan mi la namang munta kekayu a kayabe ning kekaming pamangumusta, at ibie iting sulat tungkul king pangabayu na ning kekatamung pamikakapatad.<q Makanyan mi yang apili i Numenius a anak nang Antiocus at i Antipater a anak nang Jason, at tinubud mi la karing Romano ban ibayu ing kekaming sadiang pamikaluguran at pamikampi.ta Atyu kekami mamantabe ing kasaupan na ning Ginu inya miligtas kami karing kekaming kalaban at mesambut la. King panaun da reting pamakilaban mi e mi na pignasan pa ing lingasngasan da kayu o ding aliwa ming kakampi at kakaluguran.0Y Ikami naman mibili kami karing mituki-tuking kaguluan at mengailangan kaming makilaban dakal a gera uling e da kami patugutan lulusuban ding aring makapadurut kekami.)M katutula mi ing mibabantug kayu.V% Karing mengalabas a panaun, karing aldo piesta at karing aliwang aldo makatuldu, gaganakan da kayu karing kekaming ain-sakripisyu at panalangin, uli na ning karapatdapat at matulid iti kareng mikakapatad;P Makanyan man mengangas kaming mitubud at ibayu ya iting kasunduan ning pamikakapatad at pamikakaluguran tamu. E mi buri ing mangalinguan kayu uling dakal namu ring panaun ing e yu pamaniulat kekami.) E mi kikilalanan ing sarili mi antimong mangailangan pamakikampi, uling ing panibatan ning sikanan mi atyu karing banal a librung atyu kekami.,Q Tinggap neng Onias king mitmung dangalan ing kekayung tubud at kilala na ing tinggap ne ing kekayung sulat a magpabalu king kekatamung pamikampi at pamikaluguran.^ 5 King milabas a panaun, ing ari yung i Arius peparala yang sulat king kekaming Pekapun ding Pari, i Onias, nung nu na sasabian ing kaugnayan da ring adua tamung bansa, antimo ing mayayakit kening makatuking kopia.g G Ibat ya iting sulat kang Jonatan, ing Pekapun ding Pari, king katipunan da ring manimuna na ning bansa, karing pari, at karing aliwang memalen ning Judea, at miparala ya karing kapatad mi Esparta. Kukomustan da kayu ngan.D  Oyni ing kopia ning sulat nang Jonatan karing tau Esparta:  Dininan da lang sulat ding Romano para karing manibala karing balen a dalanan dang papunta Judea ban dinan da lang payapang pamaglabas.] 3 Miglakbe lang papunta Roma ding tubud at minta la king Senado at ngarang minie ulat: Tinubud na kaming Jonatan, ing Pekapun ding Pari, at ding memalen a Judio ban ibayu ya ing sadiang pamikaluguran at pamikampi.]3 Makanyan ya naman kalamnan ing sulat a peparala na Esparta at karing aliwang lugal.- U Inyang ikit nang Jonatan king mayap para king kapakanan na ing sablang malilyari, mitubud yang taung pinili na ban kilalanan at ibayu ing pamakikaluguran king Roma.wg JAting atlung libu karing kalaban a sundalus ding mete king aldong ita. Mibalik ya kanita Jerusalem i Jonatan.E IInyang ding mismung sundalus nang Jonatan a tinakas ikit da ing milyari, mibalik la at mekiabe lang tinagal karing kalaban angga na king karelang kampu king Kedes at sekupan de ing kampu.L HKaybat, inarapan na la ding kalaban at simbut na la at tinakas la.]3 GGinabak nang Jonatan ing imalan na at mibili yang abu king buntuk na at menalangin.}s FAlang mitagan nune mu i Matatias a anak nang Absalom, at i Judas a anak nang Calfi; opisyal da la ring sundalus na.ve EInyang lage la ding sundalus a maniabat at mekiabe king labanan, tinakas la ngan ding sundalus nang Jonatan.<q DDinatang lang sasalubung ding sundalus da ring paganu king kapatagan. King e na kamalayan Jonatan milakuan lang sundalus ding kalaban karing bulubundukan ban sabatan de at paten.3 CSamantala, i Jonatan at ding sundalus na a migkampu lele ning Dagat ning Galilea, maranun lang linakad itang abak papunta king kapatagan ning Azor.;~o BKatataulian, inawad da ring memalen na ning siudad king makikasundu na la king kapayapan. Mebisa ya i Simon; tinabi na la ding memalen at mitalaga yang mapilan a sundalus karin.K} AKanita kibkuban neng Simon ing Betzur at mika malambat a labanan.R| @Inya likuan ne ing kapatad nang i Simon king Judea ban pakiarapan na la.{5 ?Abalitan nang Jonatan king ding opisyal nang Demetrio dinatang la Kedes ning Galilea a kayabe ning maragul a puersa ban e na agampanan ing saria na.cz? >Meniawad lang kapayapan ding tau Gaza, at ginawa yang dalan ning pamikasundu i Jonatan. Kinua na la ding anak da ring talapanimuna at peparala na la Jerusalem antimong garantia. Kaybat, miglakbe ya angga king Damasco.Iy  =Manibat karin minta ya Gaza oneng ding memalen sera da la ring pasbul dalan. Uli na niti, sebatan ne dalan ing siudad, at silaban na ing makapaligid king siudad, at kinua na ing pibandian da.mxS   Inya minta ya Siria; migkunwari yang magdalang kapayapan at biklat da la ring memalen ding pasbul dang dalan at selubungan de. Iti utus nang Aring Alexander uling katuangan ne i Aring Tolomeo.=  Tinipun na lang Aring Tolomeo a Kanam ning Ehipto ding dakal a sundalus. E la mabilang-bilang anti ing balas king lele ning dagat; mitatag ya namang dakal a barku. Ing tangka na ya ing samsaman ne king lihim ing kayarian nang Alexander at iyabe ne king sakup na.T<! YPeparala ne kang Jonatan ing metung a habiliang gintu a miyabie mu kareng miparangalan kareng mayayaus Kamaganak ning Ari. Binie nia naman ing siudad ning Ekron at ing gabun a makapadurut keting siudad.h;I XInyang abalitan na ngang Aring Alexander ing sablang milyari lalu neng peparangalan i Jonatan.u:c WKaybat na nita, minuli ne Jerusalem i Jonatan at ding tauan na; daralan da ing dakal a pibandian a ikua ra.9y VMeko ya Asdod i Jonatan at migkampu ya Askelon nung nukarin de seganan ding memalen karin king maragul a pamiparangal.W8' UMiras walung libu ing bilang da ring mete king espada pati na detang mesilab.57c TOneng pepasilab neng Jonatan ing Asdod at ding kasiping nang baryu at kinua ra ing pibandian da; pepasilab ne ing templo nang Dagon pati na detang sinalikut kilub na niti. 69 SMisalbag la king kapatagan ding sundalung pakakabayu at migkubli la king Asdod nung nu la sinalikut king templo nang Dagon, ing kikilalanan dang dios.(5I RInyang maina na la ding pakakabayu, lege na lang Simon ding sundalus na at inarapan da la at simbut ding kalaban. Simbut da la reti; misalbag la at memanakas.4 QOneng menatili la king lugal da antimo ing panabilin na karelang Jonatan angga king mengaina la ding sundalung pakakabayu."3= Pat ikit nang Jonatan king ating manabat kagulutan na. Makapadurut la kang Jonatan ding kalaban na at pepatingapun da lang pepauranan paslu ding kalaban.i2K OOneng i Apolonio milakuan yang libung sundalung pakakabayu a pakasalikut king banda nang tauli,Q1 NTegalan na lang Jonatan angga Asdod, nung nu la miyarapan king labanan.03 MInyang abalitan nang Apolonio iti tiki na la ding atlung libung sundalung pakakabayu at ding dakal a sundalung e pakakabayu at linakad lang papunta Asdod; balamu mo ing karin la dumalan, oneng uli ning pamanalig na karing sundalus na a pakakabayu, sinulung ya king kapatagan./ LInyang megumpisa na ing labanan, mitakutan la ding memalen at biklat da la ring pasbul dalan, uli na nita ikua neng Jonatan ing Jopa.. KMigkampu la lual ning Jopa. Sera da la ring memalen kang Jonatan ding pasbul dalan uling kilub atin yang sundalus i Apolonio.^-5 JMikalatang ya mua i Jonatan inyang tanggapan ne ing sulat nang Apolonio. Tiki na la ding piling apulung libung sundalus at minta ya Jerusalem. Pekiabayan ne ning kapatad nang i Simon at ding kayabe nang sundalus.D, IAt ngeni makananu mu lang sambutan ding kakung sundalus a pakakabayu at ining sikanan da ring sundalus ku king kapatagan? Karin ala kang apisalikutan a batu o lugal nung nu ka makatakas.5+c HMangutang ka; pakibaluan mu nung ninu aku at ding kakampi ku. Sabian da keka ing e ka maniambut kekami. Ding makatua mu adua na lang besis mesambut king sarili rang lugal.[*/ GNung atin kang tiwala kareng kekang sundalus, kuldas ka ban pakitagpuan mu kami king kapatagan nung nukarin ta asubukan ing kekatang sikanan. Lawan mu atyu la kagulutan ku ding dakal a sundalus da ring siudad.v)e FMagdili-dili na kang lalaban kekami at lalto kung manong. Baket kakalabanan mu ke pa karing bunduk-bundukan?( ETilduan neng Demetrio bilang pekapun i Apolonio, ing gobernador ning Maragul nang Dake ning Siria. Tinipun na la ding dakal a sundalus at migkampu la lele ning Jamnia. Manibat karin peparala ne iting mensahi kang Jonatan, ing Pekapun ding Pari. Ngana ning sulat:k'O DMegulu ya isip ing Aring Alexander keting balita at mibalik ya Antiokia, ing kabisera ning Siria.1&[ CKing banuang dinalan anam apulu at lima, i Demetrio a Kadua, ing anak nang Aring Demetrio a Mumuna, menibatan ya Creta dinatang ya Siria, ing bansa da ring makatua na.K% BMasaya ya king tagumpe nang Jonatan inyang magbalik ya Jerusalem..$U AMakanyan neng peparangalan ning ari i Jonatan at inabe ne karing makaunang listahan da ring Kakaluguran ning Ari, at gewa neng heneral at gobernador ning probinsia.5#c @Tinakas la detang migtangkang e mayap kang Jonatan inyang marapat iting pamipahayag at inyang ikit da ing karangalan na, at ing purpurang tibabal a makasulud kang Jonatan."{ ?Pepaluklukan ne ning ari king siping na at inutus na karing opisyal na ing ituki re i Jonatan king kalibudtan ning siudad, at ihayag king alang ninuman ing misasampang dalum laban kang Jonatan o babie kaguluan maging king nanu pa mang kasangkanan.p!Y >bagkus minie yang utus ing ilukas da ing imalan nang Jonatan at tibabalan deng purpura at iti merapat.& E =Ating mapilan a taksil a Judiong ginulut king Kautusan nang Moises a misabuatan misampang reklamu laban kang Jonatan. Oneng e na la dininan pansin ning ari, 6_~~|{{\zyybxeww}vvPutttsrrrqeppo{nmlkjjHhhIgff/eudcbKar``a__;^]\[x["ZZ)YYXJWVVU^TT\SRR)QQbPPOSNMMLiL(KaJJIHHwGFFOEDCBBbA@@=?>>=H<;::9J8n776l5x44422 1 0//.--,U++m**6))*('&&$$T$""#!h NP:G!Q 9PIL0 w <jnI"6Tutung dakal ing bage tatalakayan na inya e na agyung talnan ning ninumang bisang makabalu king istoria ning mengapalyari._7Pakikuanan kung apamisan ku la king metung mung libru deting lima nang librung Jason.\1Abawi re ing Templo a pikabaluan king mabilug a yatu, apalaya de ing siudad ning Jerusalem, at abalik ding kautusan a halus milako. Iti ngan ikua rang pigtagumpen uling malunusan ya at maganaka karela ing Ginu.^5Sinabi na la naman ding vision ning banua a ikit da ring matapang at masigasig mekilaban ban idipensa ing Judaismo. Agyamang ditak la mu, linaso re ing mabilug a bansa at ikua da lang atabi ding kalaban a dayuan._7Lerawan na la ding pamakilaban na kang Antiocus Epifanes at king anak nang i Eupator.9kSinulat nang Jason a tau Cyrene karing limang libru ing istoria nang Judas Macabeo at ding kapatad na, ing pangalinis na ning maulang Templo, at ing pangatalaga na ning altar.B}antimo ing pengaku na king Kautusan na. Linigtas na kami karing maragul a e ustu at gewa neng malinis ing Templo, at maragul ke kapaniwalan king tipunan na kami king banal nang Templo./Linigtas ne ning Dios ing mabilug nang memalen at binalik ne kekami ing banal a bansa, ing kayarian, ing pamagpari, at ding kasuyuan king Templo,(IAnti na ning malapit mi neng pagselebran ing Piesta ning Pasibayung Pangatalaga ning Templo, susulat kami kekayu at dirinan payu ban ikayu man pagselebran ye.KNung mangailangan kang nanuman kareti, pakua mu la king tubud mu.}sMakanyan na la namang tinipun Judas ding dakal a mengakalat a libru uli na ning gera, at atyu la kekami ding libru.L Makatala la naman deting bage king piakitan a talaan ding ari at king istoria king delanan nang Nehemias, antimo nung makananu na lang tinipun Nehemias ding istoria da ring ari, ing sinulat da ring propeta, ding dapat nang David, ding sulat da ring ari tungkul king banal a pamanain ban atipun na la ding dakal nang libru.7i Walu nang aldo pigselebran Solomon ing piesta.jM Agpang kang Moises megisan ya king api ing ain-a-kapamayaran-king-kasalanan uling e ya mepangan.% at king inyang manalangin ya, tinipa yang ibat banua ing api at gisan ne ing ain-sakripisyu, anti ing milyari inyang menalangin ya i Moises. Belita da naman king i Solomon, ing tinanggap grasia ning kabiasnan, inain ne ing ain-ning-pamitalaga kayari na ning Templo,pYKanita na ipabalu ning Ginu nung nu la pakasalikut at ing ligaya ning Ginu mayakit yang kayabe ning biga, nung makananung ikit de inyang panaun nang Moises at inyang manalangin ya i Solomon king kailangan yang mitalaga ing Templo.5 cInyang abalitan nang Jeremias ing depat da, sebianan na la at ngana: Manatili yang lihim ing lugal anggang e na la tipunan ning Dios ding memalen na at pakit lunus karela.r ]Pekikuanan deng atukian ding kakaluguran nang Jeremias at tandanan ing dalan, oneng e re ikit ing kueba.? wKaras nang Jeremias king bunduk menakit yang kueba a malyaring tuknangan. Dela ne king kilub ing tolda, ing Kaban, at ing altar ning insenso, at kaybat sera ne ing asbuk ning kueba.S Subali pa kaniti, makasulat kareting piakitan king inutus ning propeta Jeremias, lalam nang pamatnube ning Dios, king ing Tolda ning Panga-atyu ning Ginu at ing Kaban ning Kasunduan kayabe na la king paglako na. Kaybat meko yang minta king bunduk nung nukarin king taluktuk na niti ikit neng Moises ing bansang pengaku ning Dios.c ?Karing anti kareting amanu migsumamu ya karelang e re kakalinguan tutuparan ing Kautusan.penabilinan na lang e da la kakalinguan ding tuntunan ning Ginu at e paypirait karing akakit dang masanting a larawan a gintu at pilak.Q Agpang karing piakitan a talaan ing propeta Jeremias ya ing minutus karing miyugse Israelita ing isalikut de ing api, antimo ing mebanggit. At uling king kapamilatan na miyabie ya karela ing Kautusan, 3$Inaus neng neftar Nehemias at ding kayabe na ing marayuput a likidu a ing buri nang sabian pamaglinis, oneng ding mas dakal a tau ausan deng nafta.  #Ding tilduan nang talabante ning ari tinanggap lang dake king maragul a buis a tatanggapan ning ari uli na niting sagradung lugal.] 5"Inyang apatutuan na iting bage, kilungan ne ning ari ing lugal at gewa neng sagradu. )!Mikalat ing mengapalyari karing sablang lugal. Belita ra king ari ning Persia king menakit lang marayuput a likidu king lugal nung nukarin da selikut ding pari ing api ning altar bayu la miyugse, at king i Nehemias at ding kayabe na ginamit da ban silaban ing yayain da.h K Agad-agad mikalabkab ing api oneng mitdang dili na inyang meraig king sala ning api king altar. 1Inyang megisan na ing ain-sakripisyu, inutus nang Nehemias ing tipunan da ing mitagan a marayuput a likidu at pepatugtug na karing batung maragul.. YKaybat, migkanta lang himno ding pari.{ qoneng italakad mu la ding kekang memalen king kekang banal a lugal, antimo ing sinabi nang Moises a kekang daptan.p~ [Parusan mu la ding lulupig kekami king uli ning karelang bigsikan at paburen mu lang dumalan kasakitan;E} Tipunan mu la ding miyugse, gawan mu lang malaya detang me-ipus karing paganu, dinan mong kapaldanan detang lalatian da at pikakasaman; ipabalu mu karing paganu king ika ing kekaming Dios.| Tanggapan mu ing ain-sakripisyu alang-alang karing sablang memalen ning Israel; bandi mu la, ingatan mu la at papagbanalan.K{ Ika ing bukud mung mapamie, ing bukud mung makatuliran, mayupaya, at alang angga, ing Talapagligtas ning Israel king sablang e mayap. Pinili mu la ding makatua mi ban maging sarili mung memalen.Az }Makanyan ya ing panalangin nang Nehemias: O Ginung Dios a linalang king heganaganang bage, makapagmulala ka, mayupaya ka, makatuliran, at malunusan. Ika ing bukud ari, ing bukud malam.-y UKabang maduduluk ya ing ain, menalangin la ding pari at ding atyu karin. Penimunan na lang Jonatan, ing Pekapun ding Pari, at i Nehemias at ding memalen mekibat la.)x MKaybat nang linabas ning mapilan a penandit, sinlag ya ing aldo a mipampan king biga at mikalabkab ing maragul a api king altar, at mengapamulala la ding sabla.nw WInutusan na lang Nehemias ing kuma lang ditak at idala ra arap na. Inyang ing bage iyain da makasadia na, inutus na karing pari ing idilig da iting marayuput a likidu babo ding dutung, at karing bage atyu babo ra, at iti merapat.v Kalabas da ring dakal a banua, king panaun a tikda ning Dios, tinubud neng magbalik ning ari ning Persia i Nehemias. Tinubud na lang Nehemias ding lahi da ring paring misalikut king api ban kuanan de. Oneng belita ra king e la menakit api, nune marayuput a likidu.yu mKing panaun a inyang ding makatua mi darala da lang yugse Persia, ating mapilan a tapat a pari a king lihim kinangwang api king altar. Selikut da iti king metung a malanging talaga at king kasanting na pangasalikut alang menakit metung man.>t wKing kaduang pulu't lima nang aldo ning bulan ning Kislev pagselebran mi ya ing Piesta ning Pasibayung Pangatalaga ning Templo kabang pagselebran mi ing Piesta da ring Dalungdung. Inisip mi ing maulaga ing paganaka mi iti kekayu ban kanita ikayu munaman apagselebran ye iting piesta. King makanyan a paralan yu aganaka nung makananung linto ing api inyang miyain yang sakripisyu i Nehemias kaybat neng apatalakad ing Templo at ing altar.ts cPasalamatan ya ing Dios uling perusan na la deting taung e mayap a dapat. Pasalamatan ya king sablang bage.Zr /at manibat karing lihim a pidadalanan king kisami pemarongga da lang batu. Mibagsak ya ing ari; anti ya mong mituran king kildap. Pemirasu da la katawan at inatsa da la ring buntuk da karing taung atyu kilual.6q gKaybat dang lege ding pari ing pibandian, ing ari at ding mapilan karing kayabe na linub la king templo ban kuanan da. Kalub nang Antiocus, sera da la ring pari ding pasbul,Np Minta ya ing Aring Antiocus a kayabe da ring mapilan karing pagkatiwalan nang tagapayu ban pakasalan ne ing diosa, at kaybat kuanan ing dakal king pibandian ning templo antimong regalung pangkasal. o  Kanitang minta ya Persia ing Aring Antiocus a kayabe ding dakal nang sundalus alang minisip king atin lang kasambut, oneng ikua da lang pete at pemirasu king templo ning kikilalanan dang diosa a i Nanea kapamilatan ning paralan a gewa da ring pari nang Nanea.In   oneng ing Dios ya ing mitabi karing kalaban king banal a siudad. m  Pasalamatan mi ya ing Dios uling linigtas na kami king maragul a panganib. Anti kami karing lalaking makasadiang lumaban king ari,4l c Ibat ya iting sulat karing Judiong atyu Jerusalem at Judea, king Senado da ring Judio, at kang Judas. Para kang Aristobulus ya, ing talaturu nang Aring Tolomeo at lahi da ring pekapun pari, at para karing Judio ya a atyu king Ehipto. Kukomustan da kayu ngan at mananu na sanang alang masakit kekayu.,k S Inya pagselebran ye ing Piesta da ring Dalungdung king bulan ning Kislev. Misulat ya iting sulat king banuang dinalan walung pulu't walu. ING SULAT KANG ARISTOBULOj Silaban neng Jason at ding tauan na ing pasbul dalan ning Templo at pete da la ring taung alang kasalanan. Menalangin kami kanita at pekibatan na kami. Minie kaming ain a animal at ain-a-binutil, sinindi mi la ding sulu, at lege ding sagradung tinape.i )King banuang dinalan anam apulu't siam, inyang i Demetrio a Kadua ya ing ari ning Siria, silatanan da kayu tungkul king pamagligalig at kasakitan a dinatang kekami karing banuang kaybat nang mig-rebelding Jason at ding tauan na laban king Banal a Bansa at ning kayarian.3h cIkaming atyu keni Juda ipanalangin da kayu. g  pakibatan na la ding panalangin yu, patawaran ing kasalanan yu, at e na kayu lalakuan kapilan man king oras ning kaligaligan yu.zf oDinan na kayu sanang beluan a makaintindi king Kautusan na at karing tuntunan na. Dinan na kayu sanang kapayapan, e Ibie na sana kekayu ing kapagnasan samba king Dios at ing kalausan a lub tupad king mabilug yung pusu at kaladua king parasan na.#d AMananu na sanang dinan na kayung kapayapan at bendisyun ning Dios, at ganakan ne ing kasunduan na kang Abraham, Isaac, at Jacob, ding tapat nang talasuyu.c Ibat ya iting sulat karing Judiong atyu Jerusalem at Judea, at miparala ya karing kapatad dang atyu Ehipto. Kukomustan da kayu.Xb)makasulat ngan king istoria na ning pamanungkulan na bilang Pekapun ding Pari.EaIng aliwa na pang depat Juan manibat na kanitang selisian ne i tata na: ding pamakilaban na, ding dapat na a mitmu king tepangan, ing pader a pepalarin na, at ing aliwa na pang arapat na,`%Mengapamulala ya i Juan keting balita at uling midinan neng makaunang babala, peparakap na la at pepate ding lalaking tiburan dang paten ya.Y_+Oneng ating memulaying minta king Gezer; minuna ya karing tauan nang Tolomeo at belita ra kang Juan king i tata na at ding kapatad na pete da la at king tutubud na lang Tolomeo ding sundalus na ban paten de.k^Oat ding aliwa pa ban ipailalam de king upaya ra ing Jerusalem at ing bunduk-bundukan ning Templo.Z]-Peparalan na lang sulat ding opisyal da ring sundalus ban agkatan na lang makiabe king kayarian a at pengakuanan na lang dinan pilak, gintu, at regalu. Kaybat peparala yang tauan na Gezer ban paten de i Juan,Q\Kaybat sinulat ya i Tolomeo king ari at sinabi na ing gewa na. Keting sulat mekisabi yang paralan ne sanang sundalus ban sumaup at king ipailalam ne sa king pamamahala na ing bansa at ding siudad na.`[9Metung ya iting karumaldumal a kataksilan; inablasan nang e mayap Tolomeo ing kayapan.hZIInyang malasing ne i Simon at ding anak na, linual ya i Tolomeo at ding tauan na king pangasalikut da at pakaespada lang linub king pipanganan nung nu re pete i Simon, ding adua nang anak, at ding mapilan karing utusan na.hYII Tolomeo a magsadia ban paten ne i Simon at ding adua nang anak tinggap na la ketang malating kuta a ausan dang Dok a pepatalakad na. Dininan na lang maragul a bangketi oneng atin yang tauan a pakasalikut kilub ning kuta.XMigbisita ya i Simon kayabe ding anak nang i Matatias at i Judas karing miyayaliwang balen king metung a lugal ban siasatan da ing pamangailangan da. Miras la Jerico king bulan ning Sebat, ing kalabing metung a bulan king banuang dinalan at pitung pulu at pitu.W Oneng milalu ing kapagnasan na at buri ne pang sakupan ing mabilug a bansa, at minisip yang paralan ban mate ya i Simon at ding anak na.#VA uling manuyang neng Simon.'UG Tilduan neng Simon a Pekapun ding Pari i Tolomeo a anak nang Abubus ban maging pekapun da ring sundalus para king Kapatagan ning Jerico. Mabandi ya i TolomeooTW Ding pasitakas a kalaban a sundalus memulayi la karing tore da ring marangle ning Asdod. Silaban neng Juan ing siudad. Mete la king aldong ita ding aduang libung kalaban a sundalus. Mibalik yang e ninanu balang king Judea i Juan. S9 Mesugat ya king labanan i Judas oneng sindu nang Juan a kapatad na ing pamanagal karing kalaban angga king Kidron a telakad nang pasibayung Cendebeus.6ReTiniup da la ring trumpeta at mesambut ya i Cendebeus at ding sundalus na; dakal la karing sundalus na ding mete. Memulayi la ding mitagan at mibalik king kuta king Kidron.Q3Pinitna na lang Juan ding sundalus na at uling dakal ya sundalung pakakabayu ing kalaban pinuestu na la ding sundalus nang pakakabayu king libutad.WP'Migpuestu la ding sundalus nang Juan ban arapan ding kalaban. Apansingan nang Juan king tatakut lang dalakit ding sundalus na king ilug, inya menimuna yang dinalakit. Ikit de ring sundalus na at tikian de.MOKebukas la Modein at maranun lang menulakan para king kapatagan. Karin ding dakal a sundalung e pakakabayu at pakakabayu makasadia lang arapan da la, oneng ating mamilatan karelang metung a ilug. N Mekatatag yang aduang pulung libung masibukan a sundalung e pakakabayu at pakakabayu i Juan at linual la ban arapan i Cendebeus._M7Matua na ku ngeni, oneng ikayu, salamat king Dios, atyu kayu king pangakayanakan yu. Kuanan yu na ing lugal ku at ding king kapatad ku; lage kayu at pakilaban ye ing bansa tamu. Antabayanan na kayu sana ning Dios.>LuInaus na lang Simon di Juan at Judas, ding adua nang pekamatuang anak. At ngana karela, Ding kapatad ku at aku at ing pamilya nang tata ku pekilaban mi ing labanan ning Israel manibat na inyang kayanakan mi angga na king aldong iti, at karing dakal a oportunidad migtagumpe kaming aliligtas mi ya ing Israel.rK _Likuan neng Juan a anak nang Simon ing Gezer at pepabalu na kang tata na ing sablang gewa nang Cendebeus.NJ)Telakad neng pasibayu ing Kidron at mibili yang sundalung pakakabayu at aliwa pang sundalus ban makagawa lang pamaglusub at pamagpatrolia karing dalan ning Judea, antimo ing penabilin na ning ari."I=(Dinatang ya Jamnia i Cendebeus at inumpisa na na lang ligaligan ding kekaming kabalen inyang liban ne ing Judea, at inyang dekap na la at pete ding tau.XH)'Penabilin na ing sabatan ne ing Judea, italakad neng pasibayu ing Kidron at gawan matibe ding pasbul nang dalan, at gerahan na la ding kekaming kabalen kabang ya naman isundu na ing pamanagal na kang Trifo.G+&Tilduan ne ning ari i Cendebeus bilang pekapun ding sundalus king lele dagat at dininan neng sundalung e pakakabayu ampon sundalung pakakabayu.VF%%Samantala, sinake ya king barku i Trifo at ikua nang mekatakas king Ortosia.nEU$E ya mekibat kataya mang amanu i Atenobius bagkus meko yang mikakalabkab a mua. Mibalik ya king ari at binie ne ing pakibat nang Simon, at lerawan na ing kamalan nang Simon at ing sablang ikit na. Mikalabkab ya king mua ing ari.SD#Tungkul naman king Jopa at Gezer a tatagalan mu, masiadung maragul ing kasiran a gagawan da reting balen karing kekaming memalen at king bansa mi. Dinan da kang anam a libung librang pilak para kareti.NC"Semantalanan mi ing oportunidad at kinua mi ing mangaintulid kekami.PB!at nganang mekibat Simon, Ala kaming sekupan a bansa da ring aliwang tau o kinuang bandi ra nune mu ing mana mi karing makatua mi a simsam dang ala keng matulid ding kalaban karing milabas a panaun.Ay Inyang datang ne Jerusalem i Atenobius, ing Kakaluguran ning Ari, mengapamulala ya inyang akit na ing kamalan na ning kabilian nang Simon, ding gintu at pilak a kasangkapan na king lulanan da at ing pibandian na. Inabut ne ing mensahi na ning ari@'Nung e mu daptan iti, mamayaran kang atlung pulung libung librang pilak king uli ra, at atlung pulung libung libra pang pilak bilang kabayaran ning kasiran a depat mu at para king pangawala ning buis karing siudad. Nung magkulang ka kaniti, datang kaming makigera keka. ?9Isubli mu la kaku ngeni deting siudad a sekupan mu at isubli mu ing buis a melikum karing lugal a makalagpus king angganan na ning Judea a sekupan mu.>5Lesak mu la ding sakup da at ginawa kang maragul a kasiran king bansa, at gewa yung panginuan ing sarili yu king dakal a lugal ning kakung kayarian.x=iTinubud neng Antiocus ing pagkatiwalan nang opisyal a i Atenobius ban makipagsalita kang Simon. Ngana kang Simon, Kasalukuyan meng sasakupan ngeni ing Jopa at Gezer at ing kuta ning Jerusalem, ding siudad a dake na ning kanakung kayarian.<oneng tinggian nang Antiocus ing aluk. Pepayalan na ngang ulaga ing sadia nang kasunduan kang Simon at meging kalaban ne.;yPeparala yang aduang libung piling tau i Simon ban sumaup kang Antiocus. Magdala lang pilak at gintu at dakal a gamit;E:King kaduang besis kibkuban neng Aring Antiocus ing Dor at tuki-tuking paglusub ing gewa na. Pepagawa yang kasangkapan a pangubkub at sebatan ne i Trifo, inya alang milual o milub karela.P9Miparala ya naman ing kopia na niti kang Simon, ing Pekapun ding Pari.)8Kat kareting lugal: Delos, Myndos, Sicyon, Caria, Samos, Pamfilia, Licia, Halicarnassus, Rhodes, Faselis, Cos, Side, Aradus, Gortyna, Cnidus, Cyprus, at Cyrene.7!Peparala ya namang sulat a kalupa na niti i Lucio kang Aring Demetrio, kang Attalus, Ariarates, Arsaces, Sampsames, at karing tau Esparta,B6}Nung sakaling ating taksil karing Judio a tinakas king bansa ra a dinatang kekayu, ibalik yu la kang Simon, ing Pekapun ding Pari, ban parusan na la agpang king kautusan da ring Judio.=5uPikayari mi munaman ing tanggapan mi ya ing kalasag.4'Uli na niti, pikayari mi ing sulatanan la ding miyayaliwang ari at bansa at aduan mi karela ing e da la sana tataginan ding Judio, ding siudad da o ing bansa ra king makananu pa mang paralan. King e da la gegerahan ding Judio o makikampi karing aliwang makigera karela.T3!Migdala lang gintung kalasag anting regalu a titimbang kapitnang tonelada.s2_Dinatang ya kekami ing metung a grupu a tubud ibat karing kakaluguran mi at kakamping Judio a tinubud nang Simon, ing Pekapun ding Pari, at ding memalen ning Judio, ban ibayu re ing minuna rang kasunduan a pamikaluguran at pamikampi.z1mIbat ya iting sulat kang Lucio, ing pekakatawan ding Romano. Miparala ya kang Aring Tolomeo. Kukomustan da kayu.,0QSamantala, dinatang ya Jerusalem ibat king Roma i Numenius at ding kayabe na. Atin lang daralang sulat para karing miyayaliwang ari at bansa. Ngana ning mababasa:6/ePepadurutnan de ing balen at sebat de ring barku na ing dagat. Makanyan ya kaigpit ing pangakubkub na manibat king mamala at danuman, inya alang milual o milub king siudad..5 Kibkuban neng Antiocus ing Dor; kayabe na lang linusub ding dinalan aduang pulung libung sundalus a masibukan at walung libung sundalung pakakabayu.W-' Balu na king mapanganib na ing kabilian na uling tekasan de ring sundalus na.h,I Tegal neng Antiocus i Trifo a tinakas at minta ya king siudad ning Dor a atyu lele ning dagat.A+{ King banuang dinalan pitung pulu at apat lisuban neng Antiocus ing bansa ding makatua na. Linipat la kang Antiocus ding sablang sundalus, inya ditak na la mu ding melakuan kang Trifo.B*} Kabud atalakad mi neng pasibayu ing kekaming kayarian, ibie mi la kekayu, king bansa yu, at king Templo ding matas diling parangal ban makilala ing kekong dangalan king mabilug a yatu.!);Ing sablang utang yu ngeni king pondu ning ari at ing paintungulan pang sukat yung bayaran makalis na la manibat ngeni at angga na king kapilan pa man.(5Mipasubali ya king buis ing Jerusalem at ing Templo. Ding sablang armas a sidia yu, at manatili lang kekayu ding kuta a telakad yu a ngeni sakup yu.['/Paintulutan da kayung gawang sarili yung salapi a gamitan king sarili yung bansa.7&gUli na niti, patunayan ku ing pangapatawaran da ring sablang buis a pepatawad da kekayu ding aring tikian ku at pati na ding sablang aliwang babayaran a pepatawad da kekayu.% Pagnasan ku ing miras ku king bansa ku at lusuban ku la detang miglasak king kayarian ku at miglasak karing dakal nang siudad.y$kAntimo ing balu yu, simsam de ring taksil ing kayarian da ring makatua ku. Inari ku king lub ku ing tagalan ku ing matulid ku at ibalik ke king sadia nang kabilian. Mekatipun kung dakal a sundalung upahan at migsadia kung barkung panggera. #9Ibat ya iting sulat kang Aring Antiocus. Miparala ya kang Simon, ing Pekapun ding Pari at gobernador, at king bansa da ring Judio. Kukomustan da kayu.H" Ibat king kasumangid ning dagat peparalan neng sulat Antiocus a anak nang Aring Demetrio i Simon, ing Pekapun ding Pari at gobernador da ring Judio at ing kabilugan a bansa. Ngana ning sulat:z!m1at mibili la ding kopia king pisisinupan nang pibandian ning Templo lalam nang pamaningat Simon at ding anak na. 0Mepikayari king iting mipasiag mitatak ya king tinabas a tangsu at mibili ya king metung a agad a mayayakit a lugal kilub ning Templo/Tinggap nang Simon king ya ing maging Pekapun ding Pari, pamuntuk da ring sundalus, at gobernador da ring Judio at ding pari.iK.Misanmetung la pamalak ding tau king manungkulan ya i Simon agpang karing paralan a mepikayari.R-Miparusan ya ing ninumang salangsang o e munie pansin kareting tuntunan.*M,Ala metung man, pari ya man o memalen, ing ating upayang payalan na lang bisa deting mepikayari, ibayu o alilan ing isanu man karing kautusan nang Simon o maus kapulungan king bansa, nung ala yang kapaintulutan o misulud king balabal a purpura da ring ari o ing gintung hibilia king pago.uc+Kailangan lang mamintu kang Simon ding memalen king sablang bage. Marapat ing sablang kasunduan ning kapamahalan king lagyu na. Atyu kang Simon ing katuliran misulud king balabal a purpura da ring ari at king gintung hibilia king pago.`9*Ing mamahala king bansa, ing manibala king Templo, at ing pekapun ding sundalus ya i Simon. At bilang karagdagan ya ing manibala king gamit da ring sundalus, king obrang pangbalen, at ing pangatalakad da ring kuta.0Y)Uli na nita, pepatibayan da ring Judio at ding pari ing maging manimuna re at Pekapun ding Pari i Simon at ding lahi na, anggang e ya lunto ing metung a tune propeta.:m(Gewa nang Demetrio iti uling abalitan na king ding Romano ausan da lang kakaluguran, kakampi, at kapatad ding Judio at king tinggap da la at peparangalan ding tubud nang Simon.c?'kilala neng metung karing Kakaluguran na ning Ari at binie na la ding matas a karangalan.`9&Uli na niti, inayunan nang Aring Demetrio ing katungkulan na bilang Pekapun ding Pari,(I%Mibili yang Judio king kuta ban karin manuknangan. Pepatibe ne iti para king kapanatagan ning bansa at ning siudad, at pepatas ne pa ing pader ning Jerusalem.T!$Meging matagumpe ya king pamanimuna na. Mitabi la king bansa da ring paganu, at antimu rin ding sundalus a migkuta Jerusalem king Siudad nang David, nung nu la manibatan magdalang karinatan king Templo.oW#Inyang akilala da ring memalen ing lugud nang Simon king bansa ra at nung makananu neng buring dinan dangalan iti, gewa reng manimuna at Pekapun ding Pari. Gewa ra iti bilang pamangilala king sablang depat na, ing panga makatuliran na, ing katapatan na king bansa na, at uli na ning ala nang kupas a pamamagmalasakit ban sumulung ing dangalan ning bansa na.yk"Gewa neng kuta ing Jopa, ing sadsaran lele dagat, at ing siudad ning Gezer king angganan ning Asdod a sadiang sakup ding kalaban a sundalus. Mibili yang Judiong manuknangan karin at dininan na la king sablang kailangan da king pagkabie ra.3_!Gewa na lang kuta ding balen ning Juda, lalu na ing Betzur a atyu king angganan nung nukarin la sadiang makadepositu ding armas ding kalaban. Mibili yang sundalus karin.5c Kanita menimuna ya i Simon at mekilaban ya para king bansa na. Ginastus yang maragul karing sarili nang salapi ban adinan na lang armas at sueldu ding sundalus ning bansa.hITingka da ring kalaban ding Judio ing luban de ing bansa at lusuban ampon dungisan ing Templo.fEPisanmetungan na lang Jonatan ding kabalen tamu at meging Pekapun de ring Pari bayu ya mete.? wUli na ning maralas ing labanan keting bansa tamu, i Simon a anak nang Matatias, ing pari king pamilya nang Joarib, at ding kapatad na, sinubu ra ing bie ra king panganib at linaban la karing kalaban na ning karelang bansa ban manatili ya ing Templo at ing Kautusan, at minie lang maragul a ligaya king bansa./ Wkarin king Asaramel, king metung a maragul a kapulungan da ring pari, ding memalen, ding mamuntukan, at ding makatua ning bansa, ing makatuking bage mipabalu kekami:F Uli na niti, mitatak ya king tinabas a tangsu ing metung a kasulatan at binili de king metung a monumento king Bunduk ning Zion. Ngana ning makatatak: King kalabing walung aldo ning bulan ning Elul, king banuang dinalan pitung pulu at adua, king katlung banua na ning katungkulan nang Simon bilang Pekapun ding Pari,0 YUling ya, ding kapatad na, at ing pamilya nang tata na menalakaran lang matatag, at lebanan da la ring kalaban ning Israel at pepanatilian da ing kalayaan ning bansa.: mInyang abalitan da ring memalen na ning Israel ing sablang milyari ngarang kukutang king sarili ra, Makananu tamung ipakilala ing utang tamung lub kang Simon at karing anak na?PKaybat na nita, tinubud neng Simon i Numenius king Roma a ating metung a regalung maragul a gintung kalasag a titimbang kapitnang tonelada bilang patutu king pamakimetung ding Judio karing tau Roma.&EApikayari na ning kapulungan malda ing tanggapan la deting tau king dangalan at mibili ya ing kopia ning mensahi ra karing pisisinupan kasulatan ning balen, ban mika permanenti lang piakitan ding tau Esparta. Miyabie ya ing kopia na niting dokumento kang Simon, ing Pekapun ding Pari.Misulat ing mensahi ra karing libru da ring kapulungan pangmalda anti ing makatuki: Ding tubud da ring Judio, i Numenius a anak nang Antiocus, at i Antipater a anak nang Jason, delawan da kami ban ibayu ra ing kasunduan ning pamikaluguran da kekami.2]Belita da kekami ding tinubud yu karing kekaming kabalen nung makananu da kang gagalangan at kikilalanan ding sabla. Minie maragul a tula kekami ing karelang pamandalo.Ing makatuki kopia ne ning sulat a peparala da ring tau Esparta: Ibat ya iting sulat karing pamuntuk at king siudad ning Esparta para king Pekapun ding Pari, i Simon, karing manimuna, karing pari, at karing sablang memalen a Judio. Kukomustan da kayu.<sMebasa ya iti arap ning kapulungan karin Jerusalem./tetak da karing tinabas a tangsu ing pamibayu na ning pamikaluguran da at pamikampi a tinatag da kanita karing kapatad nang i Judas at i Jonatan.)Oneng inyang abalitan da king i Simon a kapatad na ya ing meging kayalili na bilang Pekapun ding Pari at matatag ing pamamahala na king bansa,zmInyang miras king Roma at Esparta ing balita king pangamate nang Jonatan, dinatang karela ing maragul a lungkut.nUDininan neng bayung leguan ing Templo at digdag na la ding dakal a kasangkapan para king pamanyamba. ~9Liningap na la ding kalulu; iningat na ing pangatupad ning Kautusan nang Moises at leko na la ding sablang e tutuntun karing kautusan at ding e mayap.}} Ila deta ring panaun inyang mewala la ding sablang kalaban king mabilug a bansa, at mesupil ya ing balang aring kalaban.w|g Mibiebie la king kapayapan libutad da ring karelang ubasan at tanaman a higera at alang makapamatakut karela.[{/ Binalik na ing kapayapan king bansa at mika maragul a tula king mabilug a Israel.-zS Dakal a pagkabie ing peparala nang Simon karing siudad at dininan na lang armas para idipensa ra ing sarili da. Meging pikabaluan ya angga na king wakas ning yatu.!y; Pakalukluk la karing dalan ding makatua at pisasabian da ing pagmumulalan a bage a milyari karela, at pakapiblas lang sundalus ding kayanakan a lalaki.kxOMenasik la ding Judio libutad ning kapayapan at mika maragul la pupul at mamunga la ding tanaman.9wkInuli na la ding dakal a bihag king labanan at simbut ne ing Gezer, Betzur, at ing kuta ning Jerusalem at leko na ing sablang makarinat. Ala metung man ing linaban kang Simon.OvDegul ne ing sakup ning bansa na at pemahalan neng mitmung kayupayan.uKabilang karing tagumpe na ya pin ing simbut ne ing Jopa at gewa neng sadsaran papunta karing pulu da ring Griego sumangid ning dagat.xtiPayapa ya ing bansa ning Judea kabang mabie ya i Simon. King kekaban na ning pamanungkulan na, ginamit na ing upayang miyabie ban gawan na ing sablang mayap para karing memalen a sakup na, at metula la kang Simon bilang karelang pamuntuk.yskLisuban ne ning pekapun at simbut ne i Demetrio. Arakap neng mabie at dela ne kang Arsaces at iti pepasukul ne.2r]Inyang ing Aring Arsaces a Kanam ning Persia at Media abalitan na king linub ya i Demetrio king sakup na, tinubud ne ing metung karing pekapun na ban dakpan deng mabie.Aq }King banuang dinalan pitung pulu at adua tinipun na lang Aring Demetrio a Kadua ding sundalus na at minta ya Media ban kumang karagdagan a sundalus para king pamakilaban na kang Trifo. p  5Uling maragul ne ing anak nang i Juan gewa ne iting pekapun da ring sabla nang sundalus, at gewa ne ing Gezer bilang kwartel na.Ro 4Inutus nang Simon king ing aldong ita dapat deng pagselebran balang banua. Pepatibe ne ing dipensa na ning bunduk-bundukan ning Templo king sumangid ning kuta at menuknangan ya at ding tauan na karin.Ln 3King kaduang pulu't atlung aldo ning kaduang bulan ning banuang dinalan pitung pulu at metung kanita ya linub king siudad; ating kantang kapurian at wawagwag da la ring sangang palma at titigtigan da la ring alpa, pandereta, lira, at aliwa pa ban pagselebran da ing katataulian a pangatabi ning metung a matatag a kalaban.m 2Inawad da kang Simon ing tanggapan na ing pamaniuku ra at mebisa ya. Tinabi na la king kuta at lininis ne iti king sablang karinatan.3l_ 1Mibawal karing lalaking manuknangan king kuta a atyu Jerusalem ing lual la king siudad ban maniali o mamisaling nanuman. Dinatang ing danup karela at dakal la ding mete.k1 0Lininis na ing sablang dinat at milakuan yang lalaki a patupad karing kautusan. Pepatibe ne ing kuta at menalakad yang tuknangan na kilub na niti. ~}}|{izz"yIxxEwqvvuItssfr=qvpp+o,nn*m}lkl/kkjihhgfmeedQcbaa7``-_M^^s]s\\[=ZsZYXuW:V}UOTSStR'QPPlPN}MLKKIHH=GFEE/DCBAoA%@+?~>C=l<;::99A8766U55B4c3a210h/|.-,\+D**F)y(''%%[$o#"" ! qxH>_S20O  l W _ xC+AOKaybat nang mete ning mumuna karing mikakapatad king makanyan a kabilian, ding sundalus megumpisa lang migkusuelu king kadua. Sepulyut da ing buak na pati na balat ning buntuk na. Kaybat ngara, Kanan me ining karning babi o buri mung tunggal-tunggal mi lang pututan ding gamat mu at bitis?`@9Makalawe ya at balu na ning Ginung Dios ing daralanan tamung kasakitan. Pekamalino nang Moises iti inyang sinulat ne ing kanta a atulan na la detang ginulut king Ginu. Ngana, Malunus ya ing Ginu karing talasuyu na./?WInutus ning ari ing dalan de at pritu re king metung karing kawa iting ala nang kamasalesen a anak agyang mangisnawa ya pa. Kabang mitatas ing makapal a asuk a ibat king kawa ing ima at ding anak na pasiknangan ne lub ing metung at metung ban arapan ing kamatayan king mitmung dangalan. Ngara,T>!at agad merapat. Kanita sinabi na karing tauan na king pututan de dila itang migsalita, bakbakan de balat a buntuk, at pututan a gamat ampon bitis, kabang makalawe ya i ima na at ding anam nang kapatad.{=oInya mimua ya ing ari at inutus na ing tamban da la ring maragul a kawa at kaldera anggang e la malare king pali,K<Kanita migsalita ya ing metung karing anak na para karela ngan. Ngana, Nanu mo ing akua yu king gagawan yung yan? Makasadia kaming mate lugal king labag kami karing kautusan da ring makatua mi.5; eKing aliwa namang situasyun dekap de ing metung a pengaring babaing Judio at ding pitu nang anak a lalaki. Pepabarug na la ning ari ban pilitan da lang mangan karning babi.&:EMete ya i Eleazar, oneng ing tetagan na arap ning kamatayan e makalinguan anting mayap a alimbawa, e mu karing kayanakan, nune king mabilug a bansa munaman.=9sInyang malapit nia mung mate king barug a tinggap na, mengisnawa yang malalam i Eleazar at ngana, Atyu king Dios ing heganaganang banal a beluan. Balu na king malyari kung apangilagan ing makatakut a kasakitan at kamatayan, oneng balu na naman king masaya ku lang pibata ding bage uli na ning gagalangan ke. 89Detang king milabas pang penandit a pepakit kayapan, ngeni meging kalaban na la uling para karela migsalita yang anting metung a taung e ustu pamisip.s7_Lakuanan ku lang mayap a alimbawa ding kayanakan ban aturu ku la king maligaya at marangal a pamananggap king kamatayan alang-alang karing gagalangan tamu at banal a Kautusan. Kaybat na lang asabi deting bage, dela ra ne ban parusan.v6eInya nung masikan ku lub tanggapan ing kamatayan ngeni, apakilala ku ing pengaintuliran ku ing makabang bie.5%Malyari king panaun ngeni ing apangilagan ku ing parusa ning tau, oneng mabie ku man o mete, e ku makatakas king gamat ning Mayupayang Dios.&4ENung magkunwari kung kanan ku ining karni ba ku mung kumaba bie, magdala iting kamarinayan kanaku at maging kasangkapan ku king pangalili da ring kayanakan.83iE karapatdapat kening idad ku ing makanyan a pamaglinlang. Dakal la karing kayanakan ding misip king aku, king idad kung siam apulung banua, lingad ku ing kasalpantayanan ku.2#Oneng i Eleazar ginawa yang marangal a pasya a karapatdapat ketang puti na na ning buak na at ketuan ning bie na. King kabilugan ning bie na mebie ya king ganap a kapamintuan karing banal nang Kautusan ning Dios. Inya nganang mekibat, Paten yu na ku keti at ngeni na.1King makanyan a paralan na aligtasan ing kamatayan: tanggapan na ing aluk dang ganaka a binunga ning malambat da nang pamikaluguran.+0OAlang-alang mu man king malambat da nang pamikaluguran pekisabian deng lihim ding opisyal a mamahala kaniting ain-sakripisyu king magdala yang karni ketang e makabawal kanan a ya mismu ing misadia. Sinabi ra kang Eleazar king kunwari kanan ne ing karning miyain antimo ing inutus ning ari./+antimo ing sukat dang daptan ding maki tetagan; tanggian da ing mangan la king babawal ning Kautusan agyamang nu anti ing lugud da king bie ra.|.qUli na ning pinili na ing mate yang maki dangalan kesa king bie maki dinat, inapsa na at kusang lub yang pepabarug:-mAting metung a lalaking maki idad na a bina rang gagalangan bilang talaturu ning Kautusan; Eleazar ing lagyu na. Pipilitan deng ibuklat ne ing asbuk na ban mangan karning babi.j,MBinggitan ku la mu deting mapilan a bage bilang pamigaganaka. Isundu ku ne ing kanakung istoria.+#Inya pane yang malulunus kekatamung sarili nang memalen. Agyamang parusan na katamu kapamilatan da ring sakuna, e na katamu mu rin paburen.@*{oneng parusan na na katamu bayu ta pa mikasalang dakal.3)_Ing pamakiutus na kekatamu ning Ginu e na kalupa ning daraptan na kareng aliwang bansa: mibabata yang manaya angga king mibabad la king pamikasala ra bayu na la parusan,(+ Ing katutuan, metung yang tanda ning ganaka na ing agad-agad neng parusan ing tau king kasalanan na kesa king manaya ya pang malambat a panaun.>'u Aduan ku karing talabasa ing e la sana masisira lub kareting karumaldumal a merapat. Pibulayan yu namu king iti paralan na ning Ginu ban parusan na la ding memalen na, e ban siran.:&m King aliwa namang pamikatagun sinabi ra kang Felipe king ating Judio a mitipun karing kueba a malapit Jerusalem ban pagselebran de ing Aldo ning Sabbath. Lisuban na lang Felipe at silaban no ngang mabie. Uli na ning maragul dang kagalangan king Aldo ning Sabbath e ra pigdipensa ding Judio ing sarili da.O% Alimbawa, adua lang babai ding delum da uling pepasirkunsisyun da la ring anak da. Binitin da la ring anak da king salu ra at pirusisyun da la, at kaybat bildug da lang ibat king pader ning siudad. $ at paten la ding e bisang tuki king pamibiebie da ring Griego. Mayan mung akikilala king mabayat la ding aldo daratang a arapan da.6#eUli na ning kausukan da ring tau Tolemaida mika kautusan karing makasiping a siudad da ring Griego king pilitan da lang ipakan karing Judio ding bituka da ring misakripisyu"Karing bulan a pagselebran da ing kebaitan ning ari, pemuersa da la ring Judio ban kanan da ing bituka da ring animal a yayain da; at king aldo na ning kikilalanan dang dios ning alak, i Dionisio, sapilitan lang magkoronang yedra at tuki king prusisyun.!Mibawal munaman ing pamanggalang king Aldo ning Sabbath o pagselebran ding karelang piesta o tanggapan king sarili da ing ila Judio la.E at inain da karing altar ing bage babawal na ning Kautusan.Ginamit de ring paganu ing kilub ning Templo anting karelang piinuman alak at king miyayaliwang manong a dapat. Migkusuelu la karing babaing magtinda king karelang katawan at sipingnan da la keting banal a lugal. Linub da la naman ding bage makabawal,DSobra na at e ra na apibata ing pangalupig a daralanan da.!Dinatan nia naman ing Templo kapamilatan na ning pamitalaga na kang Zeus, ing kikilalanan dang dios ning Olimpia, at italaga ing templo king Bunduk ning Gerizim kang Zeus, ing dios a mapagmalasakit karing dayuan, antimo ing kaugalian da ring taung manuknangan karin.J E melambat kanita, tinubud ne ning Aring Antiocus ing metung a taung maki idad na a tau Atenas ban pilitan na lang gumulut ding Judio king karelang relihiun at king panugali da ring makatua da.taOneng mekatakas ya i Judas Macabeo at atin pang manga siam a katau king maka ilang a lugal ning bunduk nung nu la mibiebie anting malyap a animal. Ban e la midinatan, ing bukud mung pengan da ila ding tanaman a ikit dang tutubu karin.Pepapate na la ding sablang linual manalbe king parada at kaybat mabilis lang linub king siudad at pete da la ring tutung dakal a tau.zmInyang datang ya i Apolonio king Jerusalem, pepakilala na ing tau yang payapa. Penaya ne ing banal a Aldo ning Sabbath at inyang akit nang pangilagan da ring Judio ing pamagobra, inutus na ing magparada la ding sundalus na lual ning siudad.yinya peparala yang aduang pulu't aduang libung upahan a sundalus a ibat Misia king Jerusalem lalam nang pamanimunang Apolonio, at makapanabilin king paten la ding lalaking atyu na king idad at ipisali ding babai at kayanakan a lalaki anting ipus.V%binili ne i Andronico king Bunduk ning Gerizim. Subali pa kareti, inabe ne pa i Menelao a mas mabagsik pa karing kalupa nang Judio kesa karing gobernador. Makanyan ing sukal nang lub Antiocus karing Judio/Tilduan na la ding gobernador ban supilan da la ring Hebreo: king Jerusalem i Felipe, tau yang ibat Frigia, maygit ya pang e mayap kang Antiocus,eCKinua na lang Antiocus at dela Antiokia ding dinalan atlung pulu't limang libung librang pilak. King kapalaluan na paniwalan na king apapaglayag na la ding barku king mamala at apalakaran na la ding tau babo ning dagat.gGInya karame ya ing Templo king kasakitan a miras karing tau, at kaybat karame ya naman king kanawan da ring memalen. Gilutan ne ning Ginu inyang mimua ya oneng binalik na ing sadia nang ligaya inyang mepawi na ing mua na.Oneng e na la pinili ning Ginu ding memalen na alang-alang king Templo; telakad ne ing Templo alang-alang karing memalen na.-Nung e mu ing dakal dang kasalanan a arapat ding tau Jerusalem, agad-agad ne sanang perusan i Antiocus bayu na agawa ing kalapastanganan a gewa na. Dapat sana milyari king bie na ing milyari kang Heliodoro, ing tinubud ning Aring Seleuco a maniasat king pisisinupan bandi.STutu nang pagmaragul ing tagumpe na. E na aintindian king peintulut na ning Ginu ing midinatan ya ing sagradu nang Templo uli na ning kasalanan da ring tau Jerusalem a pansamantalang pepamua king Ginu.KKaring marinat at palpikasala nang gamat tepus na lang Antiocus ding sagradung kasangkapan king pamanyamba at ding regalung binie da ring aliwang ari king ikaligaya na at ikarangal ning Templo.GE ya pa mu rin matula kaniti i Antiocus. E man tinakut linub king pekabanal a Templo king mabilug a yatu lalam nang pamanantabe Menelao, ing taksil king relihiun na ampon karing kabalen na.H Kaybat ning atlung aldo kewalan yang walung pulung libu katau ing Jerusalem: pete da la ring apat apulung libu king paglusub da at makanyan la munaman a bilang ding dela ra at pisaling ipus.h I Pete da la ngan ding lalaki at babai ding kayanakan a lalaki at babai, at pati na ding bingut.  Inutus na karing tauan na king alang lunus yang paten ing balang asalubungan da at ing ninumang akit dang sasalikut karing bale ra.  Inyang miras kang Antiocus ing balita tungkul king Jerusalem, ing paniwalan na ya pin ing king ing mabilug a Judea mig-rebeldi ya, inya mimua yang anti ing metung a malyap a animal ning gubat. Likuan ne ing Ehipto at king ditak mung panaun sekupan ne ing Jerusalem.< q Dakal lang tau ding pepapate na a e midinan oportunidad ikutkut da, oneng ngeni king kamatayan na ala mang migpaldas. Alang parangal at e ya mikutkut king siping ding makatua na.z m at kaybat minta ya Grecia a magnasang manakit tuknangan libutad da ring tau Espartang ating kaugnayan karing Judio. King katataulian, ing taung meging sangkan ning pamanakas da ring dakal king sarili dang bansa, mete ya king bansang dayuan.[/Mete yang makalunus a kabilian. Pepasukul neng Aretas, ing pamuntuk da ring Arabo; linawe deng anting metung a kriminal at pikasaman de uling pigtaksilan na la ding mismung kabalen na; tatagalan ne ning metung at metung, inya mepilit yang sinalikut karing miyayaliwang balen. Katataulian, tinakas yang minta Ehipto ban karin manuknangan,gGE ne ikuang Jason ing mamuntukan king kapamahalan, at king katataulian ing e mayap nang tangka alang binie mayap nune mu kamarinayan at kamuran king sarili na, at mepilit yang tinakas pasibayu king bansa da ring Ammonita./Wsamantalang i Jason at ding tauan na alang lunus da lang pete ding kalupa rang Judio. E na na abalak Jason king ing tagumpe laban karing sariling kabalen ya ing kasusukdulan a kabiguan. Lalawan na pa ing tagumpe na anting pamaniambut karing kalaban na at e pangasambut ding mismung kabalen na.NInyang mikalat ing maling balita king mete ya i Antiocus, tinipun na lang Jason ding maygit a libung lalaki at bigla neng lisuban ing Jerusalem. Apaurung da la ring lalaking pakapuestu karing pader at king katataulian sekupan de ing siudad. Tinakas ya i Menelao king metung a kutang malapit king bunduk-bundukan ning Templo,nUMenalangin ya ing metung at metung king siudad king maging masanting na la sanang tanda ding vision.}sMakahilera lang miyarapan laban king metung at metung, at mililiwas lang mipaglusub. Mikakaras la ding kalasag da, susulapo la ding tandus at paslu. Ding miyayaliwang baluti at ding gintung gani da ring kabayu kikislap la king aslag ning aldo.Z-Kilub ding apat apulung aldo ding tau Jerusalem manakit lang vision king banua. Sundalus lang pakakabayu, pakabaluting gintu, at anti lang lulusub a ating tandus at espadang pakabagut karing karelang kaluban.U %King panaun a ita liban neng Antiocus a Kapat king kaduang besis ing Ehipto.5c2Uli na ning tako da ring atyu king upaya menatili ya king puestu na i Menelao. Lalu yang e meging mayap aldo-aldo at ya ing e mayap diling kalaban ding mismung kabalen na.1Makanyan man, ba rang apakit ding mapilan a tau Tiro ing e ra tula ing pangapate ra dininan da lang marangal a pangakutkut.B~}0Ding atlu katau a menalakaran para king karelang siudad at para karing karelang kabalen, at ding sagradung kasangkapan a mepanako king Templo, ila ding agad at e makatuliran dang pete.!};/Inatulan neng alang kasalanan ning ari i Menelao, ing penibatan ning sablang kaguluan, king dalum a simpa ra laban kang Menelao. Oneng ding atlu katau, a agyang ding mabagsik a Esita nung ila ding minatul king kasu, mipayalan la sang kasalanan; ngeni ila ding mesentensiang mate.q|[.Inagkat neng Tolomeo kanita ing ari ban magpatingangin kilual at karin ne inagkat magbayu isip ing ari.({I-Inyang ikit na ing masasambut ya king kasu na, sihulan neng maragul a alaga i Tolomeo a anak nang Dorymenes ban agkatan neng magpanig ya ing ari kang Menelao.z),Inyang datang ya ing ari king siudad ning Tiro, peparala lang atlu katau ding manungkulan Jerusalem ban misampa lang dalum laban kang Menelao.Iy +Uli na ning mengapalyari misampa lang dalum laban kang Menelao.Px*Dakal la ding mesugat, atin pang mete karing tauan na at misambulat lang tinakas ding aliwa. Ing mapanako karing sagradung kasangkapan, i Lisimaco, pete de siping ning pisisinupan bandi ning Templo.Xw))Inyang ikit da ring Judiong atyu king patyu ning Templo ing malilyari, memangua lang batu at pirapirasung dutung o kaya kasakmal a abung ibat king altar at pemasibas da iti kang Lisimaco at karing tauan na.]v3(Uli na ning mua da ring memalen at mabayat na ing mapigil la pa, peparala yang atlung libung paka armas a tau i Lisimaco ban lusuban da la. Penimunan na lang Aurano, ing taung kabud na metua a ala namang beluan.Ru'King pamakisabuatan nang Lisimaco king kapatad nang i Menelao, penakawanan ne ing Templo karing dakal nang kasangkapan a gintu. Inyang miras ing balita karing tau mitipun-tipun la laban kang Lisimaco.6te&Uli na ning maragul nang mua, ginabak neng Antiocus ing balabal nang purpurang Andronico, linubas ne, at pepalakaran ne king mabilug a siudad angga na ketang lugal nung nune pete i Onias. Karin ne pepapate Antiocus iting makamate tau. Perusan ne ning Ginu i Andronico agpang karing krimen a depat na.(sI%Maragul nang penamdaman at kelungkut ning Aring Antiocus angga king mipakiak ya inyang aganaka na ing kabiasnan na at ing disiplina na ning meyangu-bie Onias.urc$Inya kabalik na ning ari ibat king sakup ning Cilicia, pintalan de ring Judiong atyu Antiokia at rineklamu ra iting alang matulid a pamakamate. Dakal la naman karing paganu ding makanyan a pamisip tungkul keting mepalyaring pamakamate.Fq#Dakal lang Judio at paganu ding mimua uling pete re i Onias.tpa"Kanita lepitan neng lihim Menelao i Andronico at inawad na ing paten ne i Onias. Inya minta ya i Andronico kang Onias at alinlang ne kapamilatan na ning malugud nang pamanialubung at pangakung e ya numanu balang. Agyamang atin yang alinlangan i Onias, ikua nia mu ring alinlang Andronico ban mako king templo a pisalikutan na, at agad-agad neng pete alang lunus.1o[!Inyang abalitan na iting Onias, tinakas ya at sinalikut king metung a templo king Dafne a malapit king siudad ning Antiokia at karin na bilalag ing depat nang Menelao.gnG Semantalanan nang Menelao iting oportunidad at dininan ne i Andronico karing mapilan a gintung pinggan a kasangkapan ning Templo a kinua na. Mekapisali neng mapilan kareti king Tiro at karing aliwa pang kasiping a siudad. m9Inya likuan ne ning ari bilang manimuna i Andronico, ing metung karing matas nang opisyal, at memirapal yang minta Cilicia ban ibalik na ing kaayusan.>luSamantala, mig-rebeldi la ding memalen da ring siudad ning Tarsus at Malus karin Cilicia uling binie na la ning ari deting siudad bilang regalu king babaing kasese na a i Antiokis.^k5Likuan neng Menelao ing kapatad nang i Lisimaco bilang pansamantalang Pekapun ding Pari, at i Sostratus naman likuan ne ing kuta lalam nang pamamahalang Crates, ing pekapun da ring upahan a sundalung ibat Cyprus.pjYMakanyan man i Sostratus, ing pekapun ning kuta ning Jerusalem, uling katungkulan na ing singilan na la, ala yang patugut sisingil karing salapi. Inya king katataulian, deting adua meyaus la ban marap king ari tungkul keting bage.oiWMenatili yang Pekapun ding Pari i Menelao, oneng e na tiparan ing pangaku nang munie salapi king ari.hInya i Jason a memirait king sarili nang kapatad ban milako ya king panga Pekapun ding Pari mepilitan yang tumakas king bansang Ammon.g3Inya migdala yang papelis a ibat king ari i Menelao a patutu king ya ing Pekapun ding Pari. Oneng ala neng aliwa pang kayapan ban maging karapatdapat ya bilang Pekapun ding Pari. Atyu kang Menelao ing ugali na ning taksil at mabangis yang anti ing malyap a animal ning gubat.f'Inyang talakad ne arap ning ari, ikua na ing mayap nang pilubluban ning ari king kapamilatan na ning pepakit nang kayupayan, at minie yang labis aduang pulu't aduang libu at limang dalan a librang pilak kesa karing binie nang Jason. Ikua na ing panga Pekapun ding Pari.He Kaybat ning atlung banua, tinubud neng Jason i Menelao (kapatad neng Simon a minunang mebanggit na) ban magdalang salapi king ari, at ban aduan na ing pasya na karing dakal a maulagang bage.Ud#Tinggap neng Jason at ning siudad king labis-labis a parangal a maki sulung pakasindi kareng tukil at king maragul a tula. Manibat Jerusalem penimunan na lang Antiocus ding sundalus nang papunta Fenicia.CcInyang i Apolonio a anak nang Menesteo mituburan yang munta Ehipto ban tumagun king pangakorona nang Filometor bilang ari, abalitan nang Antiocus ing laban ya i Filometor karing palakad na. Migaganaka ya i Antiocus king kapanatagan na ning sarili nang kayarian, inya minta ya Jopa at kaybat tinaglus ya Jerusalem.zbmding alagang makatalaga king ain-sakripisyu kang Hercules ginamit da la para king pamipagawang barkung panggera.aing alang atdung i Jason, mitubud yang lalaking ibat Jerusalem a mibibilang memalen ning Antiokia ban magdalang aduang pulu't aduang libu at limang dalan a librang pilak ban pamayad king metung a ain-sakripisyu king kikilalanan dang dios a i Hercules. Agyang deting lalaki e ra isipan ing karapatdapat ing gamitan ing anti kaniting maragul a alaga para king ain-sakripisyu, inyab`=Misan inyang tegunan na la ning ari ding pialung a mararapat Tiro balang kalimang banua,k_OE mayan a bage ing labagan la ding Kautusan ning Dios, antimo ing mayakit karing panaun a datang.8^iInya digpa karela ing mangabayat a kasakitan, uling ding mismung taung ing pamibiebie ra at panugali ya ing buri dang apusan ila na pin man ding meging mabagsik dang kalaban. ] E ra na dininan pansin itang lalawan dang maulaga ding makatua da bagkus ing pigmalasakitan da ila ding parangal da ring Griego.H\ angga na king pati ding pari pepaburen da ing katungkulan da. Milako la interes karing kasuyuan king Templo at pepaburen da na ing pamanain. Matula lang sinaup king gastus na ning eskwela ning batbatan at kabud miyabie ya ing kapabaluan mabilis lang pupunta ban makiabe karing pialung a labag karing kekaming Kautusan.Z[- Uli na ning alang kalupa ing e mayap nang dapat Jason, itang alang Dios at meging Pekapun ding Pari king e ustung paralan, miras ing kasusukdulan ning pamanuki ra king pamibiebie ra at panugali da ring GriegowZg E meluat pepatalakad ne ing metung a pipamialungan king kabitisan na ning bunduk-bundukan na ning Templo at tinaid na la ding mayap dili karing kayanakan a lalaki ban tukian ing ugali da ring Griegong makiabe karing miyayaliwang pialung.)YK Leko na la ding pribilegio a ikua nang Juan para karing Judio ibat karing minunang ari ning Siria. (I Juan ya i tata nang Eupolemus a kaybat minta Roma ban gawang pamakikaluguran at pamikampi.) Leko na la naman ding ugaling Judio at inalilan na karing bayung ugali a labag king Kautusan.8Xi Dininan neng kapaintulutan ning ari, at kabud ikua ne ing katungkulan Pekapun ding Pari, inutus na ing tukian da ring Judio ing ugali da ring Griego king karelang pamibiebie.6We Pengaku na namang Jason ing karagdagan pang labing metung a libu aduang dalan limang pulung librang pilak para mika kapaintulutan yang patalakad metung a pipamialungan, nung nukarin malyari lang magsane ding kayanakan a lalaki, at buri na la namang mayaus memalen na ning Antiokia ding tau Jerusalem.#V?Pintalan ne ing ari at kaybat pengakuanan neng dinan aduang pulu at pitung libung librang pilak at kaybat anam pang libu a ibat king paintungulan a buis._U7Kaybat na nita, inyang mete ne i Aring Seleuco, meging ari ya i Antiocus a kakilala da king lagyung Epifanes, i Jason a kapatad nang Onias ya ing meging Pekapun ding Pari king kapamilatan na ning e ustung paralan.nTUIkit na king nung e ya mamilatan ing ari e mika kapayapan at e na tuknangan Simon ing kamulangan na.ESminta yang dinalo king ari. E ya dinatang ban sangkanan na la ding kabalen na, nune anting taung maki malasakit king kapakanan da ring sablang Judio, bilang metung a makabansa at memalen.RRInyang akilala nang Onias king ing pamipate dang Simon mapanganib na at king i Apolonio a anak nang Menesteo, ing gobernador ning Cele-siria at Fenicia, susubung ne pa i Simon king dapat nang e mayap,|QqIng pamipate meging matindi angga king ing metung karing talatuki nang Simon a pagkatiwalan na, mekamate yang tau.ZP-E ya tatakut tulduan ne i Onias anting magtangkang laban king gobiernuiting Onias a e mu ing minie yang saup king Jerusalem at dipensa ne ing Templo, nune pignasan na pa ing mipamintuan la sana deng kautusan.{O qI Simon a mebanggit na, itang taung migsalita laban king bansa na tungkul king salapi, migsalita ya namang kalaraman tungkul kang Onias. Sasabian na king i Onias ya ing menampalasan kang Heliodoro at ya ing penibatan na ning sablang kaguluan.ZN-(Ita ya ing istoria nang Heliodoro at ning pangaingat ning pibandian ning Templo.xMi'Babanten ne ning Dios ning Banua ing Templo; daragsa ne at papaten ing ninumang datang a e mayap a kapagnasan.[L/&Nung atin kayung kalaban o ating magtangkang laban king kekayung kapamahalan, ya ing itubud mu. Magbalik ya kekang mebarug, nung magbalik ya, uling ating makapagmulalang upayang ibat king Dios a magobra karin.K%Inyang kutnan ne ning ari i Heliodoro nung nanu yang klasing tau ing masanting diling itubud Jerusalem keng tutuki, nganang mekibat:sJ_$Karin sinabi na karing tau ing milagrung gewa na ning Kakataskatasan a Dios a ikit ding sarili nang mata.:Im#Minie yang ain-sakripisyu king Ginu i Heliodoro, at uling linigtas ne bie ning Ginu ginawa yang dakal a pangaku. Memun ya kang Onias at mibalik ya at ding sundalus na king ari.H3"Tandanan mu king ing Ginu ning banua ya ing memarusa keka. Ngeni mako na ka at sabian mu karing sabla ing maragul nang upaya. Kasabi ra, limbug la.uGc!Kabang mamie yang ain-sakripisyu i Onias, ding aduang kayanakan a lalaki a misusulud parehung imalan, antimo king sadia, pepakit la kang Heliodoro. Ngara, Pasalamat ka kang Onias, ing Pekapun ding Pari; linigtas na ka ning Ginu uli na.:Fm Inya minie yang ain-sakripisyu para sagipan ne ning Dios i Heliodoro, uling e na buri ing isipan na ning ari king ding Judio ilang makirapat king milyari king taung tinubud na.BE}Inawad da ring mapilan karing kayabe nang Heliodoro kang Onias a Pekapun ding Pari ing manalangin ya sana king Kakataskatasan ban masagip ya bie ing taung makabingit na king kamatayan.EDpupurian da ne man ding Judio ing Ginu uli na ning makapagmulalang pamagdipensa na king Templo a kapilan pa mu mitmu ya king kapigaganakan at kaguluan, ngeni maglapo ya king tula at saya.CKabang makakera ya i Heliodoro at e makapagsalita at ala nang kapanayan kumayap pa uli na ning pepakit nang upaya ning Dios,B5at liwal de. Nandin pa mu iting lalaking abe ding dakal a tau at ding sablang guardia na, linub la ban lusuban de ing pisisinupan pibandian ning Templo, ngeni ala yang sikanan nanuman a pupusanan dang lulual. Inya lantaran daa ngang kilala ing mayupaya nang sikanan ning Dios.pAYMalalagua yang milako male tau at mikera king gabun, at binili de ring tauan na king metung a pagkeran%@CAtin ya namang ikit i Heliodoro a aduang masikan at masanting a kayanakan a lalaki; masanting la piblas. Atyu la king mingatba at alang lunus deng pemarug.p?YKaniting vision menakit lang kabayu at metung a makasake. Masanting ya panga-ayus ing kabayu at ing makasake; makapiblas yang gintu at makatakut ya itsura. Bigla yang sinugud kang Heliodoro ing kabayu at ginulut ya at pemaldak ne.C>Itang penandit a ya at ding guardia na dinatang la king pisisinupan bandi ning Templo, ing Ginu ning sablang makapagmulalang upaya pepakit yang metung a vision ban kanita ding sablang mengangas linub kayabe nang Heliodoro mangatakutan la at mangaina la king takut king pagmumulalan a pepakit nang upaya ning Ginu.,=Ssindu nang Heliodoro ing tangka na.<{Samantalang mamaus la ding memalen king Ginung Mayupaya ban ingatan na la ding salaping makapanibala king kaingatan na, ; Makalunus lang akakit ding maldang pakasakab a maliligalig a pilubluban ampon ing Pekapun ding Pari king makalunus nang itsura.8:kMakayatiat la ngan a gamat manigapu king Banua. 9Mitmu ya ing dalan karing babaing alang susulud nune mu paldang gewa king imalan a magaspang; ding dalagang sadiang makakulung mu king bale memulayi la karing pasbul dalan o karing pader da ring bale ra, at ding aliwa pakalual la katawan babatio karing awang;(8IPupulayi lang daratang ibat karing bale da ring memalen ban makiabe karing makisabing mayap uli na ning kalapastangan a malapit nang dugpa king banal a lugal.x7iGagalgal ya king mabilug nang katawan at king istura na ing sakit a panamdaman na e makalingad karing manakit.6{Malungkut ya ing balang manakit king Pekapun ding Pari. Maputla ya lupa uli na ning sindak a daralanan ning kaladua na.z5mMakasakab la king arap ning altar ding paring paka-abitu at inawad da king Dios ing ingatan na la sanang e matatagin ding salapi, anti na ning ya ing minie karing kautusan ban maingat la ding salaping dinepositu da ring memalen king Templo. 49Inya mitakda yang aldo at minta ya king Templo ban panibalan na ing pangabilang da ring salapi. Inya mika maragul a kaligaligan king mabilug a siudad.!3; Oneng i Heliodoro a manalakaran king kautusan na ning ari, pinilit na king ding makadepositu sukat lang idala king pisisinupan pibandian ning kayarian.B2} Ngana pa king masakit malyari king ing ninuman mipaintulutan yang kumang salapi da ring memalen a menalig king pangasagradu na at dangalan ning Templo a pikabaluan king mabilug a yatu.$1A subali ketang dake a mangaintulid kang Hircano a anak nang Tobias, ing lalaking ating matas a katungkulan. Lilingad nang Simon ing katutuan keting bage. Sinabi na naman king ing kabilugan a alaga mamabut mung atlung pulung libung librang pilak at labing limang libung librang gintu.~0u Pepaintindi na ning Pekapun ding Pari king ding makadepositu king Pondu ning Templo para karen lang mebalu at ulila,Z/- Karas na Jerusalem at kaybat na ning masayang salubung a binie na ning Pekapun ding Pari kang Heliodoro, selita na ing tune nang sangkan ning pamagbisita na at kitang na nung tutu pin ing balitang tinggap na.~.uAgad yang meko i Heliodoro, oneng sinabi na king gagawa ya mung pamaniasat karing siudad ning Cele-siria at Fenicia.J- Inyang ikit neng Apolonio ing ari belita na nung nanu ing sinabi ra tungkul king pibandian na. Pinili ne ning ari i Heliodoro, ing pekapun da ring ministru na, ban kuanan na iti para king ari.S,at sinabi na king dakal la ding salapi king kaban ning Templo at e la mabilang-bilang. Anti na ning e no man kailangan ding salapi para karing ain, mayap pa ing ibili la king lalam nang upaya ning ari.}+sKing panaun a ita, i Apolonio a anak nang Traseus ya ing gobernador ning Cele-siria at Fenicia. Pintalan neng SimonO*Oneng ing metung a taung milagyuan Simon king tribu nang Bilga, ing pekapun talapanibala ning Templo, mesambut ya king pamipagsalita na kang Onias tungkul karing tuntunan king palengki ning siudad.)-at agyang ing Aring Seleuco, ing ari ning mabilug a Asia, ya ing babayad king gastus da ring ain king Templo ibat king sariling buis a likum na.a(;Ginalang de ring ari ning Siria at Ehipto ing Templo at dininan deng mangamal a regalu,T' #Lubus ing kapayapan at kanawan king banal a siudad ning Jerusalem inyang i Onias ya ing Pekapun ding Pari. Maingat da lang pamintuan ding kautusan kanita uling tapat ya i Onias at kasaman na ing e mayap.!&; Inya ala nang dakal pang salita, pagumpisan ku ne ing istoria ku. E ustu ing pakakaba ya ing pamuklat a amanu at kaybat ikuyad ne man ing tune istoria.%1Oneng ing metung a babie mung sampulun sukat yang mipaintulutan munie nang makuyad a ulat at malyari ing e na na tatalakayan ing lati-lating bage.$)Ing susulat istoria kailangan ing lubus neng balu ing tatalakayan na, lawan na angga na itang lati-lating bage at kaybat maingat neng istoria.#E ku mengari king mitatalakad metung a bayung bale a kailangan nang pagmalasakitan ing sabla angga na detang lati-lating bage ning bale, bagkus mengari ku mu king metung a pintor a alang aliwang kapagnasan nune mu ing mayakit yang masanting ing bale.!";Lakuan ku na la mu king minunang sinulat detang pamipalino na karetang lati-lating bage at pagkapilitan ku namu ing sampulunan ku la ding mengapalyari.g!Gkalupa na ning e mayan para king metung a tau ing magsadia yang apunan at nasa na ing dinan na la ngang kusuelu ding bisita na. Makanyan man, matula kung tanggapan iting mabayat a obra alang-alang karing sablang talabasa.s _E mayan ing obrang tinggap ku king sarili ku. Mangaintulid ing dakal a obra at dakal a benging pamagpuyatc?Pekikuanan kung gawan keng mayan para tumula la detang babasa ampon magkusuelu, at ban e la misakitan detang kailangan dang tandanan ing kalamnan na, at pakinabangnan dia naman agyang detang paminsan-minsan mu babasa. x~}||w|{Izz!yxx:wvAutsrnrqpAodn~mmmlfkjii]hhthJgff3eddBcc9bP`_^^c^] \ZZY7X`WFVUUTXSSTR)QSPO_NN-MLKJJ4IUHGTFsFDCBBAA)@?>==Y<;;1:F9998t655K4z33&21n0H/.--8,,E+*)((/'&&x%$###"I!! MM=D2h(V` s  _ K W &2:~>Vn% #Tatanguanan mi ing sablang binie na kekayung Lisias, ing kamaganak ning ari.+mO "Peparala ria naman ding tau Roma ing makatuking sulat karing Judio: Ding pekakatawan da ring tau Roma, i Quinto Memio at i Tito Manio karing Judio, komusta kayu? l !Mipala kayu sana. Misulat ya iti inyang kalabing limang aldo na ning bulan ning Xanticus ning banuang dinalan apat apulu at walu.8kk Tutubud ke i Menelao ban mika kapanatagan kayu.Fj Isundu yu ing pamanupad yu karing kautusan yu tungkul king pamangan at aliwa pang kautusan, antimo ing sadia yung daraptan. Alang Judiong miparusan king nanumang kasalanan a e na sasarian.i  Inya detang muli na kekayu bayu miras ing atlung pulu yang aldo ing bulan ning Xanticus asahan da ing ala lang pitatakutan pa.~hu Belita na kanakung Menelao ing kapagnasan yung magbalik karing pibalebale yu at lingunan ing sarili yung pamibiebie.`g9 Pagnasan ku ing masalese ngan sana ing kabilian yu. Atyu ku king masanting a kabilian.f Oyni ing kopia ning sulat ning ari karing memalen Judio: Ing Aring Antiocus karing manimuna at karing Judio, komusta kayu?4ea Sana ipabalu mu karela ing bage at tanguanan mu. Ngeni balu da na ing kapagnasan tamu; mie na lang panatag at king katahimikan at pamahalan da ing sarili rang pamibiebie.sd_ Inya pinili mi king ing bansang iti kalupa da ring aliwa lakuan da lang alang mangabala karela, at yuyutus ku king isubli ya karela ing karelang Templo at mipaintulutan lang mibiebie agpang karing penugalian da ring karelang makatua.ocW Abalitan mi king e ra atanggap ding Judio ing ugali da ring Griego antimo sana ing pagnasan nang tatang ku, oneng pinili ra ing sarili dang palakad keng bie at inawad da pa ing mipaintulutan lang tuki karing sarili dang kautusan.=bs Ngening meko neng mekiabe karing dios i tatang ku, buri ku king ding atyu lalam ning kakung kayarian panimunan da ing sarili rang pamamalakad king bie ra a alang mangabala karela.kaO Oyni ing kopia ning sulat ning Ari: Ing Aring Antiocus king kakamal-kamalan a Lisias, komusta ka?` Mipala kayu sana. Misulat ya iti king kaduang pulu at apat a aldo ning bulan ning Dioscorintio ning banuang dinalan apat apulu at walu.Z_- Inutusan ku la ding pekakatawan yu at ding kanaku ban abalu yu ing sablang bage.^/ Inya nung papanatilian yu ing mayap yung pilubluban king kayarian, pagkapilitan kung sikasuan ing kekayung kapakanan para king daratang a panaun.p]Y Pepabalu ku king ari ing nanumang bage a sukat nang abalu at binie ku ing nanumang atyu king upaya ku.!\; Binie de kanaku ding pekakatawan yung i Juan at i Absalom ing dokumentung peparala yu kanaku at inawad da kanaku king tanguanan ku ing makasulat karin.j[M Oyni ing kopia ning sulat nang Lisias karing Judio: I Lisias karing memalen Judio, komusta kayu?hZI King kapakanan ding memalen, tenguanan na lang Judas Macabeo ding sablang mungkahi nang Lisias, uling tinggap na la ning ari ding sablang mungkahing ibat king panig da ring Judio a pepayabut nang Judas Macabeo kang Lisias.Y a managkat karela king mika metung la sanang makatuliran a pamikasundu layun mangakung agkatan ne pa ing ari ban makikaluguran ya karela.IX  E ne man mangmang i Lisias. Kabang pibulebulayan na ing pangasambut na akilala na king inya e na la sambutan ding Judio uling sasaupan na la ning Dios. Inya peparala yang mensahi karing Judio W Sugatan la ding keraklan karing memulayi at mewala la armas. Ikua nang mitakas Lisias uling milayi yang anting metung a mataloti.MV Kaybat, anti lang leon sinugud karing kalaban; pete da la ring labing metung a libung sundalus at libu anam a ralan a sundalung pakakabayu, at mepilitan lang memulayi ding aliwa ba lang miligtas.nUU Dinatang lang paka-armas; kayabe de itang king lunus ning Ginu tinubud nang makilaban king panig da.dTA Kanita king metung mung siwala pepasalamatan de ing mapaglunus dang Dios. Tutu rang penamdaman king matapang la at malyari da lang lusuban e mu ding tau nune agyang pang ding mabangis a animal at pati na pader a bakal.S E la pa binang mirayu king Jerusalem inyang linto yang mumuna karela ing metung a makakabayung makaimalan maputi at maki gintung armas.VR% Minuna yang diling kinangwang armas i Judas at inawad na karing aliwa ing makiabe lang itaya ing bie ra ban saupan da la ring kalupa rang Judio. Inya memalagua yang linage ing metung at metung ban sumaup.dQA Inyang abalitan nang Judas at ding tauan na king kukubkuban na neng Lisias ing karelang kuta, kiniak la ding sablang memalen at tinulu luang meniawad saup king Ginu king parala yang mayap a anghel ban magligtas karela.P Liban ne ing Judea at lisuban ing kuta ning Betzur; manga atlung pulu at aduang kilometru ya king dane mauli ning Jerusalem.EO Bina yang metula i Lisias karing laksa-laksa nang sundalus, karing libu-libu nang sundalus a pakakabayu, at ding walung pulung elepante na. Inya e na na apakibalak ing upaya na ning Ginu."N= Kalupa da ring pisasamban da ring paganu kailangan ya namang mamayad buis ing Templo at isubasta ya balang banua ing katungkulan ning Pekapun ding Pari.8Mi penimunan na la ding walung pulung libung sundalus at ding sabla nang sundalus a pakakabayu laban karing Judio. Binalak na ing gawan neng siudad da ring Griego ing Jerusalem.)L M E meluat kaybat nang mesambut Timoteo, abalitan nang Lisias, ing guardia at kamaganak ning ari at manibala king kapamahalan ning balen, ing milyari. Mimua ya atUK# &Inyang yari na ing sabla, pigselebran de ring Judio ing tagumpe da kapamilatan na ning pamagkanta ra karing himno at kanta ning kapasalamatan king Ginu a pepakit maragul a ganaka at minie tagumpe karela.yJk %Sinalikut ya i Timoteo kilub ning talaga, oneng pete reng kayabe na ing kapatad nang i Kereas at i Apollofanes.8Ii $Kayagnan na niti, minukiat la king pader ding aliwa king sumangid nang dake ning kuta at silaban da la ring tore. Dakal lang mete king silab kabang daragul. Lesak da ne man ding aliwang sundalus ing pasbul at pepaluban da la ring makatagan pa karing tauan nang Judas ban karela yang sakupan ing siudad.Hy #Itang abak a maranun ning kalimang aldo, mikalabkab ing mua da ring aduang pulu karing tauan nang Judas uli na ning pamaginsultu da ring kalaban. Matapang deng inukiatan ing pader at king maragul dang mua penabak da la ring balang akasalubung da.(GI "Uling manalig la ding atyu kilub king kapanatagan ning karelang kabilian kukulisak da ing miyayaliwang makatakut a insultu karing Judio at king karelang Dios.FF !Kibkuban neng Judas at ding tauan na kilub ding apat a aldo.eEC Tinakas ya i Timoteo king matatag a kuta king Gezer a panimunan ning kapatad nang i Kereas.zDm Pete da la ring aduang pulung libu limang dalan a sundalung e pakakabayu at anam a ralan a sundalung pakakabayu.JC  Pedurutnan de reting limang lalaki i Judas at dipensa re karing baluti ra. Pepauranan da la ring kalaban karing paslu at kildap at duldul. Melitu la at metaranta ding kalaban at misambulat la.>Bu King kalibudtan ning maigpit dang pamilaban, ding kalaban menakit lang limang masanting a lalaking pakasake kabayu a maki gintung renda at ila ding manimuna karing sundalung Judio.{Ao Kabuklat ning masala miyarap la king labanan ding aduang puersa. Para king tagumpe da menalig la ding Judio king tepangan da at king kapanaligan da king Ginu, samantalang ding kalaban da menalig la king sarili dang bigsikan king pamakilaban.0@Y Kayari dang menalangin, kinua da la ring armas da, sinulung lang marayung bagya manibat king Jerusalem, at karas ning bengi tinuknang lang e na marayu karing kalaban.9?k migsakab la karing balitang ning altar at inawad da king saupan na la sana ning Dios kapamilatan na ning pamakilaban na karing kalaban, antimo ing pengaku na king Kautusan na.> Kabang lalapit ya, menalangin ya i Judas at ding tauan na. Mibablas lang imalan a magaspang at mipisik abu king buntuk da;6=e Kaybat nang mesambut Timoteo karing Judio, tinipun na la ding dakal a sundalus a upahan at sundalus a pakakabayung ibat Asia. Sinulung yang minta Judea ban akua neng bigla.<! Magtagumpe yang magtagumpe i Judas keng labanan, at king pamaglusub na karing aduang kuta pete na la ding maygit aduang pulung libu katau.X;) Kaybat pete na la ding migtaksil at agad-agad na lang asupil ding aduang kuta.P: Inyang abalitan nang Judas ing milyari, inaus na la ding manimuna karing sundalus na at singkanan na lang pisali da la ring kapatad da inyang peintulutan da lang maging malaya ding taung kalaban da.U9# Oneng matako lang salapi ding mapilan karing tauan nang Simon, at inyang dininan da lang dinalan apat apulung librang pilak, peintulutan da lang makatakas ding mapilan karing kalaban manibat karing kuta.K8 Minta ya karing aliwang lugal i Judas nung nu ya mas kailangan, oneng likuan ne i Simon at i Jose kayabe nang Zaqueo at ding tauan na. Maragul-dagul ne ing puersa ban isundu ra ing pamangubkub.~7u Ating siam a libu karing kalaban a sinalikut karing aduang matibe kuta a ating dakal a gamit agyang lulusuban da la. 69 Simbut da la ring magdipensa king pader at abihag de ing kuta. Pete da la ring sablang ikit da; ating maygit o kumulang keng aduang pulung libu katau. 5 Inya kaybat dang menalangin maniawad saup king Dios, i Judas Macabeo at ding tauan na lisuban da la ring kuta da ring tau Idumea.>4u E mu ita, ding tau Idumea a atyu karing masanting a kabilian a kuta ala da lang tuknang gigipitan ding Judio. Tinggap da la detang tinakas ibat Jerusalem at susundu ra ing labanan.3 Inyang meging gobernador ne ning Idumea i Gorgias kinangwa yang sundalus a upahan at king balang oportunidad lulusuban na la ding Judio.&2E Inya simbung de ring Kaluguran ning Ari kang Eupator at singkanan deng taksil uling likuan ne ing Cyprus a pigkatiwala na ning Aring Filometor ning Ehipto, at linipat ya kang Antiocus Epifanes. Migpakamate ya kapamilatan na ning pamaninum nang lasun uling e ra ne gagalangan ding tau.n1U Inalilan ne i Tolomeo Macron, ing minunang diling gobernador a mayap mekiutus karing Judio. Penimunan nang Tolomeo ing ibayu na ing e makatuliran a pamakiutus da karing Judio at pigsikapan na ing mapayapang pamakiutus na karela.0+ Kalukluk na bilang ari tilduan ne i Lisias ban manibala king kapamahalan ning balen at maging gobernador heneral ne ning Cele-siria at Fenicia.4/a Ngeni ibalita mi naman ing milyari king istoria ning anak nang i Antiocus Eupator, ing anak na ning alang Dios a katawan, at ding e mayap a binunga da ring pamakigera na.6.g Mepupus na ing panaun nang Antiocus Epifanes.q-[ Apikayari da ring sablang tau king ing mabilug a lahing Judio pagselebran ne iting piesta balang banua.a,; Oneng ngeni, pidaladala da la ring sanga da ring berding palma at tukud a pelamutian bulung ning yedra kabang magkanta lang kapasalamatan at kapurian king Dios a migtagumpe king pangalinis na ning mismung Templo na.+ Miras walung aldo ing masayang pamagselebra da, kalupa ning Piesta da ring Dalungdung at aganaka da ring tau nung makananung kapilan pa mu pigselebran da ing Piesta da ring Dalungdung kabang mibiebie lang anting animal karing kabundukan at karing kueba.$*A Melinis ya ing Templo king kaduang pulu at limang aldo ning bulan ning Kislev, itang mismung aldo at bulan inyang lepastanganan de ring paganu ing Templo.!); Inyang arapat da na iti, migsakab la at menalangin king ing Ginu e na na sana paintulut pang miras pasibayu karela ing kapahamakan, bagkus nung mikasala lang pasibayu ya na mismu at ning lunus na ing mituntun karela at e na na la babie pa karing mabagsik at alang lunus a paganu.:(m Pepalinis de ing Templo, agpang king kautusan, at mitalakad lang bayung altar. Kaybat kapamilatan na ning bayung api a ibat karing pikiskisan a batu miyain lang ain-sakripisyu king mumunang pamikatagun kilub ding aduang banua; dinuluk lang insenso, sinindi da la ring sulu, at lege ding sagradung tinape.u'c Lesak da la ring altar a telakad da ring dayuan king plasa at ding aliwang lugal a pisasamban a telakad da.&  Lalam nang pamanimuna ning Ginu, i Judas Macabeo at ding tauan na ikua reng pasibayu ing Templo at ing siudad ning Jerusalem.D% Inuli neng Felipe, ing metung karing malapit nang kakaluguran, ing bangke na; oneng uli na ning tatakut ya king anak nang i Antiocus, linipat ya kang Aring Tolomeo Filometor ning Ehipto.L$ Inya iting makamate tau a misumpa king Dios, pigdusan na la naman detang makatakut a kasakitan a pepagpa na kareng aliwa, at kaybat mete yang makalunus king kabundukan ding bansa da ring dayuan.#w Maragul ku kapaniwalan king tukian na ing palakad kung bana-banayad at ganaka at agpangan na ing kekayung kapagnasan.p"Y Ngeni mapilit kung aduan karing balang metung kekayu king e yu la sana kakalinguan detang mayap a bage a gewa ku kekayu, karing balang metung kekayu at para king bansa, at isundu yu ing mayap yung panlalawe kanaku at king anak ku.,!Q Subali pa kanita, balu ku king ding pamuntuk a atyu king angganan ning kanakung kayarian pane lang makabante king oportunidad at makapanaya la king nanumang malyari. Uli na niti, tilduan ke ing anak kung i Antiocus ban manalili kanaku bilang ari. Maralas ing pigkatiwala ke at pekisabi king lingap yu neng panaun da ring pamandalo ku karing probinsia dane aslagan ning Eufrates. Tanggap ya naman kopia na niting sulat.@ y ban kanita, nung atin mang e asahan a malyari o nung ating mang matsurang balitang datang, e la maligalig ding sasakupan na anti na ning balu ra nung kaninu ya malakuan ing kayarian.+ Agaganaka ku pa king i tata ku, balang munta yang makigera king dane nang aslagan ning Ilug ning Eufrates, tutulduan ne ing maging kayalili na,kO E naman uli na ning ala na kung kapanayan kumayap bagkus maragul ing kapaniwalan kung kumayap ku.fE at matula kung agaganaka ing kagalangan yu at ing ganaka a pepakit yu kanaku. King pamanuli kung ibat Persia, digpa kanaku ing mabayat a sakit, inya inisip ku ing magumpisa kung gawang paralan para king ikakayap yu ngan. Pagnasan ku king ikayu at ding pamilya yu ing atyu kayu king masanting a kabilian at masalese ing sabla. Ing kapanayan ku atyu king Dios,X) Ibat ya iting sulat kang Aring Antiocus at para karing Judio ya a gagalangan kung sasakupan. Tanggapan yu ing mapali kung atu at mayap a kapagnasan para king masanting yung kapanamdaman at mayap a kabilian..U Inyang e tutuknang ing panamdaman nang sakit uling perusan ne ning Dios king parusang tinggap na, melungkut ya at sinulat ne ing makatuking sulat para karing Judio:  Subali pa kareti, maging Judio ku at puntalan ku la ding sablang lugal a ating manuknangan ban ibalita ku ing upaya na ning Dios.dA Ing banal a Templo a penakawanan ku karing sagradu nang kasangkapan, palamutian ke karing masanting a regalu at alilan ku la ding banal a kasangkapan karing mas masanting pa. Akung mamayad king gastus na ning pamanain.  Binalak ku ing iyatsa la ding bangke da ring Judio at ding anak da anting pamangan para karing ayup at animal uling e ku man inisip ing karapatdapat lang ikutkut, oneng ngeni nasa ku ing dinan lang pamikatagun kalupa da ring tatamasan ding memalen ning Atena.1[ Tingka ku ketang misan ing ipatag ke king gabun ing Jerusalem at gawan a kutkutan a mitmung Judio ing banal a siudad a ita, oneng ngeni dedeklara keng siudad a malaya.   Miyangganan na kanita ing lunus na ning Ginu kang Antiocus, inyang iting alang silbing tau ginawa yang pangaku king Ginu. Ngana,*M Inyang ya mismu e na na apibata ing buluk na ngana, Matulid king pailalam na ing sarili na ning balang tau king Dios, at e na isipan ing makipante ya king Dios.9k Maragul a kalungkutan ing digpa kang Antiocus at alang tuknang ing sakit a panamdaman na a pepagpa na ning Dios king katawan na. Inya mekapibalak ya at mebawas ing ketasan na.a; Ala metung mang makalapit ban ibuat de. Kapilan pa mu bala na atalan na la ding batuin.C Maging ding mata na niting taung alang Dios a katawan kukulam la karing ulad, at kabang mabie ya pa at magkakasakit, mabuluk na ing laman na, inya kebulukan la ding sablang sundalus na. King pamaniwala na king maygit ya king kaninu pa man isipan na pa ing autusan na ing alun ning dagat at atimbang na la ding matas a bunduk. Ngeni kailangan ing ibuat de king metung a pagkeran. Makanyan mipakilala ing upaya na ning Dios karing sabla.3_ Makanyan man, e mebawas ing kesiasan nang buntuk; ing ketasan na anting aping lulual king asbuk na laban karing Judio. Kaybat nang binie ing utus a bilisan pa ing salusu ning karu kanita ne man mebaldug, at king pangabagsak nang masikan mengalisia-lisia la ding sablang pikalukaluan ding butul na.lQ metung a parusang karapatdapat king metung a taung memarusa king makatakut a paralan karing aliwa.\ 1 Oneng ing Ginu a manakit king sabla, ing Dios ning Israel, pepagpa ne ing metung a e mu akakit a barug a makamate. Kabud asabi na la deting amanu, digpa ya ing mataram a sakit king bituka na a alang pangapaldan   Mikalabkab ing mua na at inari na king lub na ing papamayaran na la ding Judio king pangasambut na. Inya inutus na king magmanehu king karu na ing e ya tutuknang anggang e ya miras Jerusalem. E na balu king ing kayabe na king lakad na ya ing pamanatul ning Mayupaya. King ketasan nang Antiocus ngana, Karas ku Jerusalem, gawan ke iting metung a maragul a kutkutan para kareng Judio.p Y Inyang miras ya Ekbatana, belita ra kang Antiocus ing milyari karing sundalus nang Nicanor at Timoteo.Z - Liban ne ing siudad ning Persepolis at pekikuanan neng panakawanan ing templo at sakupan ing siudad. Kinangwa lang armas ding memalen at lebanan de, at mepilit lang minurung king kamarinayan ding sundalus na.T  # King panaun a ita, magulu ing pamanatras nang Antiocus manibat king Persia.!$Ing taung mignasang bayaran na ing utang na king Roma kapamilatan na ning pamipisali na karing memalen ning Jerusalem, pepakit na king e la malyaring sambutan ding Judio. Ing Dios ya ing mayupaya dang Talaingat, uling pemintuan da la ring kautusan a binie na karela.|q#mesambut ya uli na ning saup ning Dios karing taung linawe nang mababa uri. Inugse ne ing masanting nang unipormi at antimong takas a ipus magdili-dili yang tinakas. Masuerti ya pin miras ya Antiokia kaybat dang megisan mete ding sundalus na.oW"King makanyan a paralan, ing e mayap a i Nicanor a migdalang libung mangalakal ban sali karing Judio,!Kabang pagsayan da ing tagumpe da king karelang kabisera, silaban da lang mabie ding menyilab karing sagradung pasbul dalan, pati na i Calistenes a sinalikut king metung a malating bale. Makanyan nang tinggap ing parusang mangaintulid karing e mayap nang dapat.   Pete de ing pekapun da ring sundalus nang Timoteo, ing taung alang Dios a katawan a dinapat king dakal a kasakitan karing Judio.5Maingat da lang tinipun ding armas da ring kalaban at selikut da la karing piling lugal; at dela ra Jerusalem ing tagan king ikua ra karing kalaban.dAKaybat na nita, lebanan da la ring sundalus nang Timoteo at Bakides, at pete da la ring maygit aduang pulung libu karela. Asamsam da la ring mapilan a makamatas a kuta, at dakal a pibandian ing ikua ra at paraparehu dang pipartian-partian karela at karing dinalan pangalupig, ding babaing mebalu, ding ulila, at pati na ding mangatua nang lalaki.Kaybat, miyabe-abe lang menalangin king malunusan a Dios; inawad da ing ibie na sa ing ganap dang pangasut ding talasuyu na.QKalabas ning Aldo ning Sabbath, pemie ra ing mapilan king ikua rang pibandian karing dinalan pangalupig at karing babaing mebalu at ulila; at pipartian-partian da ing mitagan karing karelang pamilya.&EKaybat da lang tinipun ding armas da ring kalaban at kinua ing pibandian da ring mete, pigselebran de ing Aldo ning Sabbath. Minie lang makaba at masikan a pasalamat at kapurian king Ginu uling iningat na la king kapayapan angga ketang aldong ita, ing mumuna nang tanda ning lunus na.F~malapit na ing oras ning pamagumpisa ning Aldo ning Sabbath.5}cKinua da la ring salapi da retang taung dinatang ban saliwan da la anting ipus. Kaybat malambat da la ring penagal ding kalaban angga king kailangan na lang magbalik uling5|cKayabe re king labanan ing Dios at pete da la ring maygit siam a libu karing kalaban. Sugatan la at e na la malyari ding mas dakal at tinakas la ngan ding sablang kalaban.K{Kaybat neng pepabasang masikan ing banal a libru kang Eleazar, binie ne ing senias para makilaban na inyang ikulisak na: Saupan na katamu ning Dios! at ya mismu ing menimuna laban kang Nicanor.!z;a maki libu limang dalan a katau ing balang metung, at ing sarili na at ding kapatad na, i Simon, Jose at i Jonatan bilang pamuntuk ning balang metung.9ykMesikan la lub ding tauan nang Judas karing amanu na at makasadia na lang mate para karing kautusan da at para king bansa ra. Kaybat gewa na lang apat a grupu ding sundalus nax#at nung makananung ketang misan king Babilonia inyang ding walung libung Judio seupan da la ring apat a libung tau Macedonia, at simbut da la ring dinalan aduang pulung libung tau Galacia, at ikua ra ing dakal a pibandian. Iti milyari ngan uli na ning saup ning Dios.RwKaybat sindu na lang selese karela ding panaun inyang seupan na la ning Dios ding makatua na: nung makananung kanitang panaun nang Senakerib, dinalan walung pulu at limang libu la ding kalaban a mete,bv=Nganang Judas, Manalig la karing karelang armas at king sikanan dang lub, oneng itamu, manalig tamu king Dios a Mayupaya a makapate e mu karing sundalus nune king mabilug a yatu king metung nang tangu ning buntuk na.Guat e ra kakalinguan ing e ustung depat ding paganu laban king Templo, at nung makananu reng masolung pepasakitan ing Jerusalem subali pa king piglako da ing sadia rang kaugalian ding Judio.t7Tinipun na lang Judas ding talatuki nang anam a libu king kabilangan. Pepasiknangan na la lub king e la sa matatarantang tatakas arap da ring kalaban o mitatakutan karing dakal a sundalus a lulusub karela a ala namang matulid a sangkan. Bagkus lumaban la king mitmung tepangan, sPenalangin da king nung ing Dios e na buring daptan iti alang-alang karela, marahil mabisa yang iligtas na la alang-alang king kasunduan a gewa na karing makatua da, at uli na ning ya ing mayupaya at makapagmulalang Dios a minaus karela ban maging memalen na.cr?Pisali da ring aliwa ing makatagan dang pibandian, at abe-abe lang menalangin king Ginu king iligtas na la sana kang Nicanor a alang Dios a katawan, at memisali na karela anting ipus bayu la pa miyarapan king labanan.Wq' Kinawani la at tinakas ding mataloti a e maniwala king hustisia na ning Dios.mpS Abalitan nang Judas king daratang ne i Nicanor; belita na karing tauan na king atyu ne ing kalaban. o  Inya agad neng pepadalang amanu karing balen lele ning dagat; babalita na karela king mamisali yang Judio a kulang pa king metung a librang pilak ing bayad king balang metung. Oneng e na balu ing kayatulan a ipagpa na ning Dios a Mayupaya king pangatau na.Xn) Planu nang Nicanor ing bayaran na la ding dinalan limang pulung libung librang pilak a utang nang buis ning Aring Antiocus king Roma kapamilatan da ring abli na karing Judiong bihag a pisali da anting ipus. m Agad neng tilduan Tolomeo i Nicanor, ing anak nang Patroclus, kayabe ya karing piling grupung makayangat karing Kakaluguran ning Ari, at tinubud neng pamuntuk da ring ating aduang pulung libung sundalus a ibat karing miyayaliwang bansa ban paten ya ing mabilug a lahing Judio. Tilduan nia namang Tolomeo i Gorgias, ing metung a heneral da ring sundalus a dakal na sibukan king labanan.dlAInyang akilala nang Felipe king ding lati-lati nang tagumpe Judas bibilis la datang, silatanan ne i Tolomeo, ing Gobernador ning Cele-siria at Fenicia; maniawad yang saup ban idipensa na ing kapakanan na ning kayarian.bk=Ikit na king lalu yang matagumpe neng bengi. Pisasabian da nu man karin ing tepangan na.j5Bigla na lang lisuban Judas ding balen at baryu at silaban na la. Abihag na la ding piling puestu at mebigla la king pangasambut da ring kalaban na.iKabud atalakad neng Judas ing grupu na, e ra ne simbut ding paganu uling ing mua ning Ginu laban king Israel miyalilan lunus.|hqPenalangin da naman ing ipakit na ing kasaman na ing e mayap kapamilatan na ning pamagbengansa na karetang makamate karing memalen na, ing alang lunus dang pamakamate karing anak a alang kasalanan, at pamagsalita rang e mayap laban king Ginu.`g9at malunus ya sana king Jerusalem a ngeni lasak na at malapit nang mipatag king gabun.:fmInawad da king Ginu king saupan na la ding memalen na a ngeni lulupigan da ring heganaganang bansa, king malunus ya sa king Templong dinatan da ring taung alang Dios a katawan,Te #Lihim yang minta kareng baryu i Judas Macabeo at ding kayabe na. Inaus da la ring kamaganak da at menagkat la pa karing aliwang menatiling tapat king Judaismo angga king mekatipun lang anam a libu katau.{do*Dakal na ku selita tungkul karing Judiong pepasakitan da at pinilit mangan king bituka da ring animal a inain da.&cG)Katataulian, pete re ing ima.Yb+(Mete ya ing anak a maki lubus a tiwala king Ginu; agyang ditak mu e ne gilutan.a'Uli da reting amanung kalapastanganan laban king ari mikalabkab ya mua ing ari at lalu neng perusan maygit karing kapatad na.i`K&Mananu na sanang miyangganan na kanaku at karing kapatad ku ing makatuliran nang mua ning Dios. _9%Aku, kalupa da ring kapatad ku, susuku ke ing katawan ku at ing bie ku alang-alang karing kautusan da ring makatua mi. Aduan ku naman king Dios ing agad nang ipakit ing lunus na karing memalen na at pasakitan na ka angga king mapilit kang kilalanan mu king ya mu ing bukud Dios.z^m$Migdusa la sinaguli ding kapatad ku uli na ning katapatan da king kasunduan ning Dios, oneng ngeni linub na la king bie alang angga. Oneng ika manabu ka king pamanatul na ning Dios at miparusan ka ketang mangaintulid king kekang kapalaluan.t]a#Alang paralan ban atakasan mu ing parusa king gamat na ning Dios a Mayupaya, ing manakit king sabla-sabla.*\M"Ika ing pekamabangis at makasumaming bage a mebie. Inya e mu sa lilinlangan ing sarili mung mimisip king degulan mu kabang parusan mu la ding memalen ning Dios.![;!at ban ituru na kami at disiplinan. Ing mabie ming Ginu mua ya king makuyad a panaun, makanyan man uling talasuyu na kami pa mu rin, patawaran na kami./ZY Magdusa kami uli da ring kasalanan mi, YAt ika, Aring Antiocus a ginawa karing miyayaliwang paralan a katampalasanan karing Hebreo, e me atakasan ing gamat na ning Dios.aX;Ya pa mung kayari nang migsalita inyang migsalita ya ing anak. Ngana, Ikayu ngan, nanu pang panayan yu? E ku pailalam karing kautusan ning ari. Ing pamintuan ku ya ing Kautusan a binie nang Moises karing makatua mi.XW)E me pitatakutan iting berdugu. Matula meng ibie ing bie mu at ipakilala mu ing karapatdapat ka karing kapatad mu, ban king lunus na ning Dios tanggapan da kang pasibayung kayabe ra king pamanyubling mebie.QVAduan ku keka anak, lawan me ing banua at yatu; lawan mu ing sablang atyu ken at ganakan mu king lelangan na ngan ning Dios yan ibat king ala, at king makanyan munamang paralan ya mikaka bie ing tau.uUcLinele ya king anak at bilang tutul na king ari ngana king amanu rang sisuan, Anak ko, malunus ka kanaku. Dela ra kang siam a bulan king sepupunan ku; atlung banua da kang iningat, sinese da ka at peparagul angga na king idad mung yan.YT+Kaybat ning dakal nang pamanamuyut ning ari mebisa yang agkatan ne ing anak na. S9Anti na ning e ne dirinan pansin ning anak a lalaki, inaus ne ning ari ing ima at inawad na king ima ing payuan ne ing anak na ban iligtas ing bie na.R5Penamdaman nang Antiocus king gagawan neng pikaylian ning ima, inya gewa na ing sablang agyu na ban apapaniwalan ne ing bungsu karing mikakapatad ban kalinguan na na ing kaugalian da ring makatua da. Pengakuanan neng taimtim king e mu ing gawan neng mabandi at pikabaluan nune dinan ne pang katungkulan a maki upaya at mipamansagan yang Kakaluguran ning Ari, nung kalinguan na la ding karelang kaugalian.jQMIng miyuyubug king tau ya ing Miglalang king meto yatu at ya ing mibalak king penibatan na ning sabla. Inya king lunus na ibalik na ing bie yu at inawa anti na ning linawe yu lang matas king sarili yung bie ding kautusan na.P'Atyu kayu king sepupunan ku at e ku man balu nung makananu, uling aliwa aku ing minie bie at inawa kekayu at king pangayubug ning katawan yu.WO'King amanu rang sisuan, pepasiknangan na la lub ding anak na. Masikan ya lub agyamang babai ya uling atin yang kapanaligan king Dios. Pepasiknangan ne lub ing metung at metung karing anak na. Ngana karela,N)Makapagmulala yang dili karela ing ima at karapatdapat yang makapasubaling lugal king kekatamung katandanan. Agyamang ikit na lang mete ding pitu nang anak kilub namu ning patingapun, makanyan man pibata nang mitmung tetagan uling binili na ing kapanaligan na king Ginu.VM%E mu isipan ing atakasan mu ing ibunga na keka ning pamaglaban mu king Dios.L5Kanita kinua de ring sundalus ing kanam at bayu ya mepatad a pangisnawa ngana, E me lilinlangan ing sarili mu. Nung inya pagdusan mi la deting bage uli na ning sarili ming kasalanan; mikasala kami laban king kekeng Dios at dela mi iting karumaldumal a kabiguan king sarili mi.fKEManaya ka at akit mu nung makananung ing degulan nang upaya pasakitan na ka at ding lahi mu.JJ linawe neng maratna king mata ing ari at ngana, Atin kang upayang gawan mu ing buri mu kekami agyamang kalupa da ka namang ating kamatayan. E mu isipan king ing Dios gilutan na ne ing lahi mi.UI#Inyang kinua de ring sundalus ing kalimang anak at pegumpisan deng perusan;GHoneng ngana king tauli nang amanu, Matula kung mate king gamat yu, uling atin kaming katibayan biayan na kami ning Dios ibat king kamatayan. Oneng alang pamanyubling bie para keka Antiocus!^G5 Kamate na, perusan dia naman ing kapat king anti kanita munamang mabangis a paralan,tFa Mengapamulala ya ing ari pati na detang kayabe na king katapangan na at kusang lub nang dumalan kasakitan.LE at masikan a lub nang sinabi, Binie na la kanaku deti ning Dios. Oneng Qmaygit lang maulaga kanaku ding kautusan na kesa karing gamat ku at balu ku king isubli na lang pasibayu ning Dios kanaku.?Dw Kaybat na nita, pegumpisan deng perusan ing katlu karing mikakapatad. Inyang utusan deng ilual ne ing dila na, agad-agad nang gewa iti. Kaybat matapang na lang inatiat ding gamat naoCW oneng king tauli nang inawa ngana king ari, Ikayung berdugu! Malyaring paten yu kami oneng ing Ari ning mabilug a yatu biayan na kami ibat king kamatayan, at dinan na kaming bie alang angga uling pemintuan mi la ding kautusan na.BNganang mekibat king amanu nang sisuan, Kapilan man e ke kanan! Inya pepasakitan deng kalupa na ning gewa ra king minuna, u!~~!}p|{zjzyxsww6v(u$trsrqqpFoon lkkGj1ihgxfeedccrc(a`_^^L]D\[ZZ&Y1X|W@VUTTSSS RQQPOMLzKKJJOIIRHzFF^EDCCeB*A-@W?z>>= <<';x::88@766l55=4h33c2100/.--,X++0*)))((;'&%%E$r#j"! 6l.a6K?? ;_} g h v1l O u  Kaybat ning pangadala da ring Israelita anting bihag karin Babilonia, ayanak neng Jeconias i Salatiel, ayanak neng Salatiel i Zerubabel.  Anak neng Josias i Jeconias at ding kapatad nang lalaki. Kanita milyari ing pangadala da ring Israelita anting bihag karin Babilonia.V ' Anak neng Hezekia i Manase, anak neng Manase i Amon, anak neng Amon i Josias.S ! Anak neng Uzzia i Jotam, anak neng Jotam i Ahaz, anak neng Ahaz i Hezekia.Y -Anak neng Asa i Jeosafat, anak neng Jeosafat i Jeoram, anak neng Jeoram i Uzzia.Y -Anak neng Solomon i Rehoboam, anak neng Rehoboam i Abiya, anak neng Abiya i Asa._ 9Anak neng Jese ing Aring David. Anak neng David i Solomon king meging asawa nang Uria.d CAnak neng Salmon i Boaz kang Rahab, anak neng Boaz kang Ruth i Obed, anak neng Obed i Jese.Y -Anak neng Aran i Aminadab, anak neng Aminadab i Nason, anak neng Nason i Salmon.j OAnak na lang Juda kang Tamar di Perez at Zera; anak neng Perez i Hezron, anak neng Hezron i Aran.p [Anak neng Abraham i Isaac, anak neng Isaac i Jacob, anak neng Jacob i Juda at ding kapatad nang lalaki.z qIti ya ing listahan a piakitan karing makatua nang Jesu-Cristo a menibat king lahi nang David a lahi nang Abraham.  'Balu tamu king e mayap ing bukud mung miminum alak o danum, oneng maniaman ya ing alak a tinimplan king danum at kawili-wili yang inuman. Makanyan ya naman ing istoria a miyayaliwa pangabalangkas king balugbug ning talabasa. Iti ya na ing tauli kung amanu.Q &Keti ke angganan ing kanakung obra. Nung akit yeng masanting at maayus a pangasulat ita ya naman ing pagnasan ku; nung lunto yang e manayun at pangkaraniwan mu, gewa ku pa mu rin ing anggang agyu ku.n U%Oyta ing milyari kang Nicanor. Menatili ne manibat na kanita ing Jerusalem king gamat da ring Judio.y k$Pisanmetung da ring sabla king ing aldong ita e ne dapat makalinguan. Sukat deng pagselebran balang banua king kabengian na ning kayaldawan nang Mordecai, ing kalabing atlung aldo ning kalabing aduang bulan a ausan dang Adar keng Aramaico.~ u#Sinabit neng Judas ing buntuk nang Nicanor king pader na ning kuta bilang tanda karing sabla king saup na ning Ginu.3"Linawe la king banua ding sablang atyu karin at pepasalamatan de ing Dios a pepakilala king upaya na at miningat king Templo na ban e ya masalaula.nU!Kanita pinutut ne dila iting alang Dios a katawan, at pengaku na king tunggal ditak neng ipakan karing ayup at ibitin ne ing buntuk na sumangid ning Templo bilang tanda na nung nanu ing gewa na king sarili na ning kamulangan na.H  Pepakit ne ing buntuk ning e mayap a taung i Nicanor at ing takde na niting taung e mayap a inatiat na king mitmung kapalaluan at katampalasan laban king banal a Templo ning Mayupayang Dios.)Inyang miras la king siudad, inaus na la ding sabla at pinuestu na la ding pari arap ning altar. Kaybat peparakit na la ding lalaki king kuta.I Judas Macabeo a pane mekilaban king mabilug nang katawan at kaladua a e mebawas a lugud king balen nang tibuan manibat pa king kayanakan na, inutus na karing tauan na ing tabtaban de batal i Nicanor at pututan ing wanan nang gamat at idala da la reti Jerusalem.RKing masikan a kulisak pepasalamatan de ing Dios king amanu rang sisuan.Inyang mayari na ing labanan at mumuli lang masaya king tagumpe ikit de i Nicanor a makasulud baluti at makabulang yang mete.W'Kabang makilaban la ding gamat da, manalangin no man king Dios ding pusu ra. Ikua da lang apate ding maygit king atlung pulu at limang libu katau. Maragul ing pasalamat da king tinggap dang saup ning Dios!`9oneng minta ne man i Judas at ding sundalus na king labanan a maniawad saup king Dios.gGSinulung ya i Nicanor at ding sundalus na king tiup ding trumpeta at karing kantang panggera,7~gMibagsak la sana king maragul mung upaya deting taung linapastangan keka at dinatang ban lusuban ding memalen a kekang pinili. Makanyan neng pinupus Judas ing panalangin na.u}cNgeni, misan pa, Ginu ning banua, itubud me ing mayap mung anghel ban galgal la king takut ding kalaban mi.1|[Nganang menalangin, Ginu, inyang ari ya i Hezekias ning Juda, tinubud me ing anghel mu at pete na la ding dinalan walung pulu at limang libung sundalus nang Senakerib.E{Linawe na lang Judas Macabeo ding dakal a kalaban, ding miyayaliwa rang armas at ding mabangis dang elepante. Kaybat tinas na la ding gamat na king banua at menalangin ya king Ginu a darapat karing milagru, uling balu na king babie na ning Ginu ing tagumpe karetang mangaintulid at e karetang maki masikan a puersa.Tz!Manaya ya ing balang metung nung ninu ing sumambut king labanan. Lalakad na lang pasulung ding sundalung kalaban. Misusumangid la ding sundalung pakakabayu at atyu la king piling kabilian ding elepante.yMigaganaka la naman detang memalen a mekulung king Jerusalem king maging kararasan na ning labanan keng malualas a lugal.&xEMeging malating bage ing kapigaganakan da para karing asawa ra at anak, karing kapatad at kamaganak; ing mumuna at maygit dang genaka ya ing banal a Templo.pwYMinie lang maragul a sikanan lub karing tau ding malagung amanung ibat kang Judas, at mesikan la lub ding kayanakan ban makilaban anting lalaking atyu na king idad. Inya inari da king lub da ing lumusub na la at makilaban ing balang katau king mabilug nang sikanan. Iti gewa da uling atyu ya king panganib ing Jerusalem, ing karelang relihiun, at ing Templo.rv]Tanggapan me iting sagradung espada, ing regalu ning Dios. Tanggapan me at idagsa mu la ding kalaban mu.}usTinas ne kanitang Jeremias ing wanan nang gamat at binie ne kang Judas ing gintung espada at ngana kabang babie ne,CtKanita nganang Onias, Iti i Jeremias a propeta na ning Dios a malugud karing kalupa nang Judio at miyayain dakal a panalangin para karing kekatamung memalen at para king banal a siudad.xsi Kaybat ikit neng Judas ing metung a pagmumulalan a lalaking maputi na buak a mitmu king dangalan at kayupayan.ar; Makanyan nang selita ing ikit na king paninap: pepakit ya kanu kang Judas ing sadiang Pekapun ding Pari, i Onias, itang maula at mayap a taung mapagpakumbaba at malagu a panugali, ing mayap a talapagsalita, at alimbawa ning mayap a pamibiebie manibat pa king kayanakan na. Makatas ya gamat manalangin i Onias para king mabilug a bansang Judio.Hq  Dininan na lang amanung babie sikanan lub a maygit karing armas a kalasag at tandus ban e la manalig kareti. Selita nia naman karela ing peninap na a metung ya waring vision a apanaligan da.Cp Inyang makasadia na la king labanan, binie na la karela ding utus na, at tildu na karela nung makananung e mu la apanaligan ding paganu uling e da la gagalangan ding karelang kasunduan.2o] Pepaganaka na karela ing kapanayan da kapamilatan na ning pamamasa nang ibat king Kautusan at karing Propeta, at pepaganaka na la karela ding labanan a karelang simbut.gnGinya sinabi na karing tauan na king e la tatakut king pamaglusub da ring paganu, bagkus tandanan da ing saup a tinggap da nang ibat king banua king milabas. Inya manalig la king Mayupaya king iparala na naman ing tagumpe.Jm Oneng ganap ing kapanaligan nang Judas king saupan ne ning Ginu,lyKing kapalaluan nang Nicanor pigmaragul na king patalakad yang monumento bilang tanda ning pamagtagumpe na kang Judas.EkNganang mekibat Nicanor, Aku ing manibala king yatu, yuyutus ku ing kuanan yu la ding armas yu at daptan yu ing katungkulan yu king ari. Makanyan man e na abalaus ing mabagsik nang planu. jNgarang mekibat ding Judio, Wa, ing mabie Ginu, ing manibala king banua inutus na kekami ing igalang mi ya ing Aldo ning Sabbath.6ieKanita, i Nicanor, ing mababang diling uri karing lelangan ning Dios, kitang na nung ating kakataskatasan a manibala king banua a minutus king igalang ya ing kapitung aldo.h Inawad da ring Judiong sapilitan dang pepatukian karing sundalus na king e na sana babalaus iting makapangilabut at mabangis a pamakamate, bagkus igalang ne ing aldo a ginalang na ning Dios a manakit king sabla a gewa nang banal dili karing sablang aldo.Wg )Tinanggap yang balita i Nicanor king atyu ya i Judas at ding tauan na king dane ning Samaria. Inari na king lub na ing lusuban na la king Aldo ning Sabbath. Agawa na iti uling alang panganib king sarili na.f.Agyamang metiktik ne king daya na, kinua na ing bituka na at karing adua nang gamat inatsa na karing tau. Kabang gagawan na iti, minaus ya king Ginu ning bie at pangisnawa king ibalik na lang pasibayu deting dake ning katawan na. Makanyan yang mete.Ne-Mabie ya pa at uli na ning milalablab nang tepangan, tinalakad ya king sarili na, mamagus ing daya na karing sugat na, memulayi yang papunta karing tau. Katataulian, minukiat ya king matas a batu.Od,Agad lang mekalisia ding tau at mebaldug ya ketang lugal a likuan da.c+King pamamirapal na at kagipitan ning panaun, sinala ya king pamanandus na king sarili na at e ya mete. Uli na ning ala lang patugut daratang king kuartu ding sundalus, memulayi ya king pader, at anting matapang a bayani bildug na ing sarili na karing dakal a tau.jbM*Meyapan na pa ing mate yang marangal kesa king dumalan yang kamuran king gamat da ring kriminal.a+)Malapit da nia mung akua ding sundalus ing tore nung nu ya karin i Razis. Pakikuanan da neng ibuklat ing pasbul na ning patyu at miyabie ne ing utus a silaban de ing pasbul. Ikit nang Razis king makapadurut la, inya inarap ne king sarili na ing espada na ban magpakamate.P`(Inisip na king tune rang panamdaman ding Judio ing pangarakap na niti._#'Ba nang apakilalang Nicanor nung nu anti karagul ing mua na kareng Judio tinubud na la ding limang dalan a sundalus ba reng dakpan i Razis.^&Karing mumuna nang aldo ning pamag-rebeldi, teya ne ing bie na para king Judaismo, at minarap ya king ukuman uli na niting katapatan na.~]u%Siplung de kang Nicanor i Razis, ing metung karing manimuna na ning Jerusalem. Sasabian da king sinaup ya king miyayaliwang paralan karing kabalen na at tune lang matas a panlalawe king pangatau na, inya mekilala ya antimong Ibpa da ring Judio.i\K$Ginu, ikang bukud mung banal, papanatilian me sanang malinis iting Templo a bayu pa mu melinis.{[o#O Ginu, ala kang nanumang kailangan keting yatu, makanyan man tula mu ing mika Templo kang tuknangan keti kekami.$ZA"Kasabi da reting amanu meko ya. Oneng inatiat da la ring gamat ding pari at menalangin la king Dios, ing tapat a Talaingat ning bansa. Ngarang menalangin,$YA!Inatiat neng Nicanor makaturu king Templo ing wanan nang gamat at nganang sinumpa, Subali mu nung e ye isuku kanaku i Judas, ipatag ke king gabun iting Templo, lasakan ke ing altar, at nung nu ya makatalakad karin ku mitalakad templo para kang Dionisio ban akit ning mabilug a yatu.bX= Sinumpa la ding pari king alang makibalu karela nung nu ya karin ing taung kailangan da.9WkInyang akilala nang Nicanor king alamangan neng Judas ketang depat na, minta ya king maula at banal a Templo king oras a mamain la ding pari at inutus na ing isuku re i Judas.]V3Apansinan nang Judas king dirimla ya i Nicanor king pamikaluguran da. Aintindian na king metung yang e mayap a palatandanan, inya tinipun na la ding marakal a bilang karing tauan na at sinalikut la kang Nicanor.UUling imposibli naman ing payalang bahala na ing kautusan ning ari, inya megumpisa yang menintun oportunidad para arakap ne i Judas.-TSInyang miras ya kang Nicanor iting sulat melungkut ya at e na balu ing daptan na uling e na buri ing siran na ing pamikasundu na king taung tapat king pikayari da.aS;Mimua yang e mu nanu ing ari king alang katutuan a sumbung at king mua na sinulat ya kang Nicanor nung nu na sasabian king e ya matula king kasunduan, at inutus na ing dakpan ne i Judas at parala neng agad Antiokia.%RCInyang apansinan nang Alcimus ing pamikaluguran da ring adua, kinua ne ing kopia ning kasunduan da. Minta ya king Aring Demetrio at sinabi na king gagawa yang palakad i Nicanor a e mayap para king kapakanan ning kayarian inyang tilduan neng Kakaluguran ning Ari ing taksil a i Judas.Q}at inamunan neng makiasawa at mika sariling pamilya na. Gewa nang Judas iti at mibiebie ya antimong karaniwan a memalen.cP?Pekikuanan nang parati yang atyu siping na i Judas. Mikamaragul yang panlalawe kang JudasO+Menatili ya pang mapilan a panaun Jerusalem i Nicanor at e ya linabag king kasunduan, at pepalakuan na la pa ding taung migpanig king lakad na.PNMakanyan man i Judas mibili yang tauan nang paka armas karing piling lugal; makasadia la king nanumang e asa-asahan a kataksilan ding kalaban. Maayus naman ing pamipagsalita da ring aduang manimuna."M=Mitakda lang aldo para mikit-ikit lang sarilinan ding manimuna. Ibat karing aduang panig lege da la ring gamitan a luklukan para king karelang pamisabi.LKaybat da lang pisabi ding miyayaliwang dake ning pamikasundu, sinabi na lang Judas karing kayabe na at kumpormi la ngan.hKIInya tinubud ne i Posidonio at i Teodoto ampon i Matatias ban gawang pamikasundu karing Judio.AJ{Makanyan man, inyang abalu nang Nicanor nung nu ya anti katapang i Judas at ding sundalus na king pamakilaban da para king bansa ra, pengilagan na ing malutas iting bage keng labanan.I3Ing kapatad nang Judas, i Simon, lalabanan ne i Nicanor oneng tunggal ditak masasambut ya uli na ning e na asahan ing planu a gewa ning kalaban na. H Binie neng Judas, ing karelang pamuntuk, ing utus at agad na lang linakad ban arapan king labanan malapit king baryu ning Adasa.)Ing isipan da ring talatuki nang Judas Macabeo king ila tapat la king Dios at king balen; maburi la keng gera at alang tuknang da lang agkatan deng tau ban mag-rebeldi at e re dirinan katahimikan ing bansa.Q=Mika oportunidad yang ilantad na ing e mayap nang kapagnasan inyang payaus neng Aring Demetrio king pulung da ring tagapayu na, at kitnan ne nung nanu ing buri dang daptan ding Judio. Nganang Alcimo,x<iminta ya kang Aring Demetrio ketang banuang dinalan limang pulu at metung at binie ne king ari ing metung a koronang gintu at ing metung a sangang palma ampon sanga da ring olibo a ibat king Templo, oneng ala ne mang sinabi king balak na.6;eAting lalaking milagyuan Alcimus a king misan a panaun meging Pekapun ding Pari, oneng king panaun ning pamag-rebeldi tinggap na king bie na ing pamibiebie da ring Griego. Inyang apibalak na king e ne malyaring pasibayung maging Pekapun ding Pari, at uli na ning takut nang panasakitan de ring Judio,s:_Mibalita king pete ne ing Aring Antiocus at ing guardia nang i Lisias, at sekupan ne ing mabilug a bansa.>9 wKalabas ding atlung banua, abalitan nang Judas at ding tauan na king i Demetrio a anak nang Seleuco miras ya king sadsaran ning Tripoli; kayabe na la ding dakal a sundalus at barku.85 Migsalita ya karing tau i Lisias ban king anggang agyu na pagdipensa ne ing kasunduan. Ikua na la kapanamdaman ding tau; apatahimik na la at uling ikua na na ing kasaupan da meko neng minta king Antiokia. Makanyan ing milyari king pamaglusub at pamanurung nang Aring Antiocus.7' at ya mismu minta ya Tolemaida. Mua la ding memalen uli na ning pamakikasundu a gewa na karing Judio at king mua ra buri deng payalang ulaga. 6 at matula neng tinggap i Judas Macabeo. Likuan ne i Hegemonides antimong gobernador ning lugal manibat Tolemaida angga king Gerar,5 Samantala, tinanggap yang balita king i Felipe a likuan na Antiokia ban mamahala king gobiernu mig-rebeldi ya. E na na balu ing daptan ning ari inya pepayaus na la ding Judio, tinggap na ing inawad da; sinumpa yang igalang na ing sablang katuliran da, at kaybat na niting pamikasundu ra minain yang ain-sakripisyu. Minie yang regalu king santuaryu bilang pamanggalang king Templo,S4 King kaduang besis ginawa yang planu ing ari para makikasundu karing memalen ning Betzur, at inyang mikasundu la, inurung na la ding sundalus na. Kanita lisuban ne i Judas oneng pasibayu yang mesambut.3 oneng ing metung a Judiong sundalus a milagyuan Rodoco minie yang lihim a bage karing kalaban. Mebalu iti at ikua reng arakap at pete re.a2; Peparala nang Judas karing sundalung magdipensa king kuta ing kagamitan a kailangan da,1  Lisuban ne ing Betzur, ing metung karing matibe dang kuta, oneng ulit-ulit lang mumurung angga king katataulian a mesambut la.<0q Inyang ikit nang Aring Antiocus ing tepangan da ring Judio inisip na king kailangan yang gawang aliwang mas masanting a paralan ban sambutan na la karing masanting dang kabilian.T/! Bayu mesala yari na ngan ing sabla king saup na at pamagdipensa ning Ginu..y Inyang meko yang matagumpe i Judas at ding tauan na likuan da lang mengatakutan at mengataranta ding sabla king kampu.}-s Migkampu la lele ning siudad ning Modein at binie ne ing senias ning pamakilaban inyang ikulisak na, Manibat king Dios ing tagumpe. Itang benging ita, linusub la ding mepiling matapang dili karing sundalus na; lisuban de ing lugal a malapit king tolda ning ari at pete da la ring ating aduang libung lalaki. Pete re king saksak ing elepanting manimuna at ing magbante na., Penibala na king gamat ning Miglalang king yatu ing kaulian ning labanan. Penabilinan na lang makilaban ding sundalus na king mitmung tapang angga king kamatayan para king Kautusan, king Templo, king Jerusalem, king bansa, at king kaugalian ning pamibiebie ra.{+o Kaybat nang mekipagpulung karing makatua tungkul king labanan inari na na king lub nang Judas ing e na no panayan ding sundalus ning ari ban lumusub king Judea at sakupan ing Jerusalem, nune king saup ning Dios lage na la at labanan ing ari. * Memintu la ngan king utus na. Atlung aldo lang alang tuknang manalangin king karelang malunusan a Dios; menangis la, mig-ayunu la, at migsakab la. Kaybat pekisabian na lang Judas at pepasiknangan a lub, at inawad na karela king magsadia la king pamakilaban.t)a At e na ipaintulut king ila, nung kapilan la pa meging malaya, ing mabaldug la karing alang Dios a paganu.m(S Inyang abalitan nang Judas iti inutus na karing memalen king manalangin la aldo at bengi king Ginu, at manalangin king datang ya sanang sumaup uling ating panganib a mawala ya ing karelang Kautusan, ing bansa, at ing Templo ra.|'q Dinatang ya ing ari at atyu king pamisip na ing katampalasanan karing Judio a maygit pa king pepagpa nang tata na.t&a Maralas ing e na ginalang ing sagradung abu ning api king altar, at ngeni mete ya kapamilatan na ning abu.v%e Makanyan deng pete i Menelao a e ra dininan mang pamikatagun mikutkut, at iti ing mangaintulid kang Menelao.'$G Darala da la karin ding taung meyakit mikasala laban karing kikilalanan dang dios o ing ninumang maki maragul a kasalanan, at babaldug de karin ba yang mate.(#I Ating tore karin Berea a pitung pulu at limang talampakan king katas. Mitmu yang abu at makapadurut kilub na ya ing metung a platapormang padagusgus king abu.4"a Oneng ing Dios, ing Ari ding ari, pepamua ne i Antiocus laban kang Menelao. Pepakilala nang Lisias kang Antiocus king iting kriminal ya ing penibatan na ning sabla nang kaguluan Antiocus, inya inutus na ing idala re i Menelao king siudad ning Berea at paten de ketang paralan dang pamakamate karin..!U Mekiabe ya karela i Menelao at sibung ne pa i Antiocus, e uli ning atin yang malasakit king bansa, nune uli na ning kapagnasan nang manatili ya king katungkulan na.7 g Kayabe ne i Lisias, ing talaingat ning anak a ari at pekapun ning kapamahalan na. Kayabe na la ding dinalan apulung libung sundalung Griego, at ding limang libu atlung dalan a sundalung pakakabayu, ding aduang pulu at aduang elepante, at atlung dalan a karung panggera a maki pataram karing gulung da.0 [ King banuang dinalan apat apulu at siam miras ing balita kang Judas at karing tauan na king i Antiocus Eupator at ding dakal a sundalus daratang lang laban king Judea.pY -Oneng uli na ning atyu king isip na ing makapagmulalang ablas a makapanaya karetang tapat nang memalen, ing parasan na mayap at banal, at ya ing sangkan nung inya miyain yang ain ban mayatbus la ding mete king karelang pamikasala.y ,Uling nung e na paniwalan ing subli lang mie ding mete kamangmangan namu at kalabisan ing ipanalangin la pa ding mete.}s +Meniawad yang saup karing balang metung at peparala na la ding alagang apat a librang pilak king Jerusalem ban gamitan king ain para king pangapatawaran ning kasalanan. Gewa nang Judas iti uli na ning maniwala ya king ating pamanyubling mebie.#? *at king pamanalangin da inawad da king iti sanang pamikasala lubus sanang mipatawaran. Ing marangal a i Judas inaus na la kapanamdaman ding tau king pangilagan da ing kasalanan uling ikit da na karing sarili rang mata ing milyari karing mete king labanan uli na ning pamikasala ra.kO )Inya pepasalamatan da ing dapat ning Ginu, ing makatuliran a ukum a mibubulalag king makasalikut; (Oneng king lalam nang imalan ning balang metung karing mete menakit lang mangalating larawan da ring kikilalanan dang dios a sasamban da king Jamnia a babawal ning Kautusan kareng Judio. Malino karing sabla king iti ya ing sangkan nung inya mete la.-S 'Kabukasan, anti na ning kailangan na, minta la ban tipunan ding bangke da ring mete king labanan at ikutkut da la siping da ring makatua da king karelang kutkutan.W' &Kaybat ning labanan tinipun na lang Judas ding sundalus na king balen ning Adullam. Miglinis la agpang king panugali ra uling daratang ne ing Aldo ning Sabbath, at menatili la karin king Aldo ning Sabbath.=s %Kabang magkanta ya i Judas king amanu rang sisuan bilang senias ning pamakilaban ginawa lang biglang pamanialake ding Judio, at ikua ra lang apapulayan ding sundalus nang Gorgias.hI $Samantala, i Esdrias at ding Judiong sundalus na mapagal na la uli na ning malambat da nang pamakilaban. Inya menalangin ya i Judas king ipakit na sana ning Ginu king makapanig ya karela at ya ing manimuna karing sundalus.- #Kanita ing metung a Judio ning siudad ning Tob, i Dositeo, ing metung a masikan a sundalung makakabayu, sigmit ne king balabal na i Gorgias at keladkad ne king mabilug nang sikanan; pagnasan neng dakpan ban akua neng mabie iting alang silbing tau. Oneng ing metung a sundalung makakabayu a tau Tracia tinagal ya at pinutut ne takde i Dositeo, inya ikua nang mekatakas Gorgias king siudad ning Marisa.F "Inyang miyarap la king labanan ating mapilan a Judiong mete.^5 !a maki atlung libung sundalus a e pakakabayu at apat a ralan a sundalung pakakabayu.K Kaybat ning pamagselebra ra king Pentecoste (antimo ing yaus da king Griego king Piesta ning Pamamupul) sinulung ya i Judas at ding tauan na ban lusuban de i Gorgias, ing gobernador ning IdumeaZ- Inya pepasalamatan na la ding memalen at penabilin na karela king isundu ra ing mayap dang pamakiutus karing Judio karing daratang a panaun. Ikua rang mekapagbalik king panaun para king Piesta ning Pamamupul.ta Pemalita da ring Judio karin king maganaka la karela ding tau karin lalu na neng panaun na ning kasakitan.' Kaybat da karin, memirapal lang minta king siudad ning Bet Shan, dinalan at aduang pulung kilometru ya karayu dane nang norti ning Jerusalem.\ 1 Oneng menalangin lang miniawad saup ding Judio king Ginu a mibabagsak king sikanan ding kalaban na. Inya ikua de ing siudad at pete da la ring ating aduang pulu at limang libu karing magdipensa na ning Karnaim.Y + Kaybat neng ganap lesakan ing siudad at ing templo lisuban ne ing Efron, ing siudad a makakuta at nung nu ya manuknangan i Lisias at ding taung ibat king miyayaliwang bansa. Tinalakad la kilual ning pader ding masikan a kayanakan at matapang lang mekilaban, samantalang makatambak kilub ning siudad ing dakal a gamit panggera at armas.1 [ Kaybat, lisuban neng Judas ing siudad ning Karnaim, at ing templo ning kikilalanan dang diosang i Atargatis, at pete da la karin ding aduang pulu at limang libu katau. 9 Katataulian, inyang pengaku nang ulit-ulit karela king ibalik na la deting bihag a e ninanu balang, pepalakuan de ban aligtas da la ring kamaganak da.  Abihag de mismu i Timoteo ding sundalus nang Dositeo at Sosipatro. Uli na ning mautak ya ikua na lang apapaniwalan, inya pepaburen deng tinakas. Sinabi na king ding keraklan karing makasukul pengari da la at kapatad, at paten da la nung ating malyari king bie na.]3 Lalu da lang penagal di Judas at pete da la ring atlung pulung libu karing kalaban.L Inyang datang ya ing mumunang grupu, mikatmuan la king takut ding kalaban at mengataranta la ketang pepakit na nitang Metung a manakit king sabla-sabla. Misisiglulu lang tinakas karing miyayaliwang direksyun, inya apanasakit da la ring mismung kayabe ra at metandus la pa ding aliwa karing espada na ning metung at metung.  Inyang abalitan nang Timoteo king malapit ne i Judas, pepapuntalan na la ding babai at anak pati na ing karga ra king metung a balen a ausan dang Karnaim. Lugal yang masakit pakirasan at masakit yang biglang luban uling makiput la ding sablang dalan a palub. Kaybat pipitna-pitna neng Judas karing dakal a grupu ding sundalus na at tinuldu yang maging pamuntuk da ring balang grupu, at agad neng tikian i Timoteo a maki dinalan aduang pulung libung sundalus at aduang libu limang dalan a sundalung pakakabayu.' Lisuban de ring adua nang heneral Judas, i Dositeo at i Sosipatro, at pete da la ngan ding maygit apulung libung kalaban a makadistinu karin. E re ikit karin i Timoteo uling likuan na ne ing lugal a ita. Ala yang arapat karin nune mu ing lakuan ne ing metung a grupung sundalus.K Manibat king balen ning Caspin, linakad la ding tauan nang Judas; ating dinalan limang pulu at aduang kilometru angga king Caraca nung nu la manuknangan ding Judio malapit king siudad ning Tob.B} at uling kaburian na ning Dios, abihag de ing balen. King karakal da pete ding Judio, ing makasiping a dagat-dagatan a maki lapad kapitnang kilometru, mig-itsura yang lalapo king daya.} Oneng menalangin la ding Judio king Mayupayang Dios ning meto yatu a linasak karing pader ning Jerico inyang panaun nang Josue a e man ginamit kasangkapan a pamusbus pader o kasangkapan a panglusub. Kaybat, king mitmung tapang lisuban de ing pader,dA Manalig la king sikanan ning pader da at king sapat dang pamangan agyang lumuat da la pang kukubkuban. Inya gewa deng pikaylian i Judas at ding tauan na; panagkasan da la at magsalita lang kalapastanganan king Dios da. ~9 Lisuban nia namang Judas ing Caspin, ing metung a makakutang balen a makapadurut pader, at karin la manuknangan ding paganu a miyayaliwa na penibatan.-}S Inisip nang Judas ing malyaring mika silbi la king dakal a paralan, inya mekikasundu yang mika kapayapan la. Kaybat na nita, mibalik la ding Arabo karing tolda ra.|w Metung yang maigpitan a labanan ing merapat nung nukarin, king saup ning Dios, simbut da la deting tribu ning disyerto a mekisabing makikaluguran karing Judio at mengakung munie karing sese rang animal at sumaup karela king miyayaliwang paralan. {  Inyang atin na la mung manga aduang kilometru dayu di Judas at ding tauan na king Jamnia king pamaglakad da ban pakitagpuan king labanan i Timoteo, selakayan da la ring e kumulang king limang libung Arabo a maki kayabe limang dalan a sundalung pakakabayu.?zw lisuban ne ing Jamnia king kabengian at silaban ing sadsaran dang barku at ding barkung atyu karin. Ababatio ra ing api angga Jerusalem a ating apat apulu't walung kilometru karayu.uyc Inyang abalitan na king maki pamalak la ding tau Jamnia king pamaten da la naman ding Judio king siudad da,%xC Minatras ya i Judas inyang ikit nang makasara la ding pasbul dalan. Makanyan man yari king lub na ing balikan na la king aliwang panaun at pamaten no ngan.aw; Menalangin la king Dios, ing ukum a e mangabiran, at lisuban da la ring mekamate. Silaban de ing sadsaran ning Jopa itang kabengian, silaban da la ring sablang bangka, at pete ding sablang ikit dang sasalikut karin.cv? Inyang abalitan nang Judas iting milyari karing kabalen na, sidia na la ding sundalus na.u Anti na ning pikasunduan ning mabilug a memalen, at uli na ning bisa lang mibiebie payapa at ala lang isipan nanuman, mebisa la. Oneng inyang makalaut na la king dagat, ding tau Jopa pepalbug da la ring bangka at melumud la ding e kumulang king aduang dalan karela.{to Ilarawan ke ngeni kekayu ing karumaldumal a gewa da ring tau Jopa. Kinumbira da la ring Judiong manuknangan king balen da at ding asawa ra at anak ban sake karing bangka a sidia ra. Ala lang nanumang pepakilalang e mayap a kapagnasan karela.isK Oneng e da la buring mibiebie king kapayapan ding gobernador king lugal a ita antimo i Timoteo at i Apolonio a anak nang Genneo, i Jeronimo at i Demofon ampon i Nicanor, ing pamuntuk da ring upahan a sundalus a ibat Cyprus.,r S Kayari na ning pamikasundu rang kapayapan ding Judio at ding tau Siria, mibalik ya i Lisias king ari, at mibalik na la naman ding Judio king obra da king marangle.q+ &Masalese ko ngan sana kabilian. Misulat ya iti inyang kalabing lima nang aldo ning bulan ning Xanticus ning banuang dinalan apat apulu at walu.^p5 %Inya mamirapal kayu sanang iparala ye ing tubud yu ba ming abalu ing kekayung pasya.Zo- $Papunta na kami Antiokia kanini, inya pakisabi ming mayap ing siasatan yu lang masalese ding bage likuan na para ikonsulta yu king ari at kaybat itubud ye ing ninuman ban makagawa kaming makayakmang munikala. B~~t}!|D{zz2yy2xxSwsvv_uuzttsEr_rqp>onmllkkdjji{hhOggfeedd}cc0bag``u_^^i^ ]\\1[ZZYYeXXsXWXW!VVUoTTGSRRQPPOONNNNNMMM`LL[KK@JJIsHHGKFEaDCC/BAA>@@A?f>=<< ;c::A99H88!77@66E5d44;3211v1 0/F.t.--N,,,5++j**O)) ((3'&%%@$$#""B!!Y 1{Pu#[%4mrv@N6 . lp xUi-snqUMengapamulala la ngan at ngarang sinabi, Nanu yang klasing tau iti? Pati angin at alun mamintu keya!5pcAt sinabi na karela, Obat mitatakutan kayung makanyan? Karitak yu naman a kasalpantayanan! Tinikdo ya kanita; sebianan ne ing angin at ing alun at mikamaragul a karatunan.^o5Lepitan de ring alagad at ginising de. Ngara, Ginu, iligtas mu kami! Mangamate tamu!n Biglang dinatang ing masikan a bagyu king dagat-dagatan; halus mitatakpan ya king alun ing bangka. Matudtud ya kanita i Jesus.Im Inyang sinake ne i Jesus king bangka, tikian de ring alagad na.tlaOneng sinabi nang Jesus, Tuki ka kanaku at paburen mu na karing mete ing ikutkut da la ring karelang mete.pkYNgana ning metung pa karing alagad na, Ginu, paintulutan mu ku pa mung muli ba keng ikutkut i tata ko?j7Nganang mekibat Jesus, Atin lang lunggang pisuluran ding asung-gubat at atin lang sale ding ayup, oneng ing Anak ning Tau ala ya mang apipagpaynawan.{ioLepitan ne ning metung a talaturu ning Kautusan at ngana, Maestro, makasadia kung tuki keka nukarin ka man munta.hPanakit nang Jesus karing dakal a taung makapadurut inutus na karing alagad na king magsadia na lang lumipat king kangatbang pampang. g Gewa na iti ban matupad ing ula ning propeta Isaias, Kinua na la ding kekatamung kapanamdaman at dela na ing sabla tamung sakit.PfInyang mabibengi na, dela da la ring tau kang Jesus ding dakal a alipnan da ring demonyu. King metung mung amanu apalualan na la ding marawak a espiritu, at pepakayap na la ding sablang ating sakit.}esTelan ne gamat Jesus ing matuang babai. Kanita mu rin likuan ne ning lagnat; mibangun ya at migsilbi ya kang Jesus.wdgMinta ya i Jesus king bale nang Pedro. Disnan neng makakera karin ing katuangan nang Pedro uling malagnat ya.c- At nganang Jesus king kapitan, Muli na ka at agpang king paniwalan mu, marapat ing kekang aduan. Kanita mu rin kinayap ya ing ipus ning kapitan.by Oneng karing anak nang Israel, dakal la ding miyugse king karalumduman king lual; karin la tumangis at mitigis a ipan.a+ Tandanan yu: dakal la ding datang ibat king aslagan at ibat king albugan at makisulu la kang Abraham, Isaac, at Jacob king Kayarian ning Banua.E` Mengapamulala ya i Jesus inyang dimdam na iti at ngana karetang taung tuki-tuki keya, Ing katutuan sasabian ku kekayu, e ku pa ikit kenu man king Israel ing anti kaniting kasalpantayanan._w Uling aku man tau kung makalalam a upaya karing aliwa, at atin ku namang sasakupan a sundalus. Nung sabian ku king metung, Munta ka karin! munta ya; at king aliwa, Mekeni! lumapit ya; at nung iyutus ku king kakung ipus, Daptan mu ini! daptan na.#^?Ali pu, nganang tinutul ning kapitan, e ku pu karapatdapat tanggap kekayu king kanakung pibalebale. Sabian ya mu pu ing amanu at mipaldan ne ing ipus ku.6]gSinabi nang Jesus, Puntalan ke ba keng uluan.T\!Ginu, ing ipus ku paralisadu ya; makarate ya keta bale at magkakasakit ya.|[qKalub nang Jesus king Capernaum linapit ya ing metung a kapitan da ring sundalung Romano at nganang miniawad saup,jZMNganang Jesus, Tandanan mu, e mu sasabian iti kenu man, nune munta ka ngeni mu rin king pari at ipakit mu ing kekang sarili keya. Kaybat, iyain me ing ain a yuyutus nang Moises bilang katunayan karing tau king kinayap na ka.pYYTigkil neng Jesus ing leprosuan at ngana, Buri ku; kumayap ka! Kanita mu rin kinayap ya king lepra na.X{Linapit ya kang Jesus ing lalaking leprosuan; siniklaud ya king arapan na at ngana, Nung buri mu, Ginu, apakayap mu ku.SW !Inyang kuldas ne i Jesus king bunduk-bundukan, tikian de ring dakal a tau.TV!E re kalupa ding talaturu ning Kautusan, uling tinuru yang maki kayupayan.^U5Inyang ayari nang Jesus ing sasabian na, mengapamulala la ding tau king pamanuru na. TMenabu ing uran, dinatang ing albug, at sepulan ne ning angin ing baleng ita, at miragsa ya at makapangilabut ing pangabagsak na!#S?Oneng ing balang taung makiramdam kareting amanu ku, at kaybat e na la tutuparan, mengari ya king taung mangmang. Telakad ne ing bale na babo ning balas. R Menabu ing uran, dinatang ing albug, at sepulan ne ning angin ing baleng ita; e ya miragsa uling makatalakad ya babo ning batu.Q'Inya ing balang metung a makiramdam kareting amanu ku at tutuparan na la, mengari ya king taung biasa. Telakad ne ing bale na babo ning batu.uPcOneng sabian ku kanita karela, Kapilan man e ra kayu kakilala. Dumayu kayu kanaku, ikayung e mayap a dapat!bO=Potang miras na ing Aldo ning Pamanukum, dakal la ding maus kanaku, Ginu, Ginu! King lagyu mu penaral mi ing amanu na ning Dios; king lagyu mu penabi mi la ding demonyu, at king lagyu mu dinapat keng dakal a milagru.N'E bala na mung taung mamaus kanaku Ginu, Ginu lulub king Kayarian ning Banua, nune deta mung tutupad king kaburian nang Ibpa kung atyu banua.[M/Makanyan yu lang akilala ding e tutung propeta king kapamilatan na ning dapat da.OLKuturan ya ing balang tanaman a e mamungang mayap at iyugse king api.pKYE ya mamungang e mayap a bunga ing mayap a tanaman, at e ne man mamungang mayap ing e mayap a tanaman.eJCMayap ya bunga ing mayap a tanaman, oneng e me pakinabangnan a bunga ing e mayap a tanaman.uIcAkilala yu la king dapat da. Makapanagtal ka waring ubas karing bongabilia at biabas karing dapdap? Ali ka!HMangilag kayu karing e tutung propeta; daratang la kekayung makabalatkayung tupa, oneng king kamatutuanan asu lang gubat a mabangis.xGiOneng makiput ya ing pasbul at makitid ya ing dalan a papunta king bie, at ditak la mu ding makatuklas kaniti.F/ Lungub kayu king pasbul a makiput uling malualas ya ing pasbul at malapad ya ing dalan a papunta king kasiran, at ya ing daralanan da ring dakal!E Daptan yu karing aliwa itang buri yung daptan da naman kekayu: iti ya ing kabaldugan ning Kautusan at ing sablang turu da ring propeta.CD Nung ikayung palpikasala balu yu lang dinan mayap a bage ding anak yu, e di lalu na kayung balung dinan ning Ibpa yung atyu banua? Ibie na ing sablang mayap a bage karing maniawad keya!NC Dinan ye kayang ubingan, nung maniawad yang asan kekayu ing anak yo?NB Ninung pengari kekayu ing munie batu king anak nang maniawad tinape?AUling ing balang maniawad mirinan ya, at ing balang manintun manakit ya at mibuklatanan yang pasbul ing ninumang tutuktuk.x@iManiawad kayu, at mirinan kayu; manintun kayu, at manakit kayu; tuktuk kayu king pasbul, at mibuklatanan kayu.*?ME yu babie karing asu ing sagradung bage uling dalusungan da kayu at pangetan deti, at e yu la iyatsa ding perlas yu karing babi, uling damusakan da la mu deti.>'Hipokrita! Muna me pamung ilako ing trosung atyu king mata mu, kanita manakit kang masalese at alako me ing puling king mata ning kapatad mu.=1Makananu mu ngening asabi king kapatad mu, Paburen mung ilako ke ing puling king mata mu, kabang metung yang trosu ing atyu king sarili mung mata?u<cObat akakit me ing puling king mata ning kapatad mu at e mu ne man apapansin ing trosung atyu king mata mu?;'uling atulan na kayu ning Dios agpang king pamanatul yu karing aliwa; at ing panyukad yu karing aliwa ya naman ing panyukad ning Dios kekayu.A: E yu la atulan ding aliwa ban e na kayu atulan ning Dios,29]"Uli na niti, e me pigaganakan ing aldo bukas; saka yu na arapan nung nanuman ing darala na. Makagyu na ing darala nang problema ning balang aldo; e yu na daragdagan pa. 8!Bayu ing sabla pakikuanan yung mag-ari ya ing Dios kekayu at tupad king kaburian na, at ibie na pati na ing sablang kailangan yu.7{ Deting bage ila ding kagugulu rang panintunan ding paganu. Balu na ning Ibpa yung atyu banua ing kailangan yu ngan iti._67Inya e kayu paigulu isip kukutang: Nukarin kami kumang pamangan, inuman, at piblasan?,5QNung pipablasan ne ning Dios agyang ing dikut a atyu ngeni, oneng bukas maduluk ne king ornu, ikayu pa kaya ing e na piblasan? Karitak yu naman a kasalpantayanan! 4Iti ing sasabian ku kekayu: i Solomon agyang mabandi ne, e ya pa naman mimalan a kasing santing ning metung karing sampagang den!3Obat paigulu kayu isip tungkul king kekayung piblasan? Lawan yu la ding sampagang tutubu king marangle: e la magobra ni e la mamabal!i2KNeng paibalisa kayu isip, ninu mo kekayu ing makapakaba king bie na agyang metung mu mang oras?71gLawan yu la ding ayup: e la mananaman ni e la pupupul ni e la titipun pamangan, makanyan man pakanan na la ning Ibpa yung atyu banua. E kayu wari lalung maulaga kesa kareti?05Inya sasabian ku kekayu: e kayu paigulu isip tungkul king bie yu, nung nanung kanan yu at inuman o tungkul king katawan yu, nung nanu ing isulud yu!/wAlang ninumang makasuyu karing aduang panginuan; malyaring pikasaman ne ing mumuna, oneng luguran ne ing kadua o suyuan neng mitmung katapatan ing metung, oneng lakuan ne ing kadua. E kayu malyaring sumuyung miyagnan king Dios at king pibandian.<.qNung e la mayap ding kekang mata, dalumdum ya naman ing mabilug mung pamikakatawan. Inya nung ing sala'ng atyu keka karalumduman ya pala, karagul na kasi ning karalumduman a ita!-Ding mata ila ding peka sulu ning katawan. Inya nung malino la ding kekang mata, mirinan yang sala ing mabilug mung katawan.Q,Uling nu man karin atyu ing pibandian yu, atyu naman karin ing pusu yu.+yNune tumipun kayung pibandian para karin banua; karin alang ipas at kalawang a manyira at alang mapanako a makapanlub.*E kayu titipun pibandian keti king yatu, ing pibandian a sisiran ding ipas at ning kalawang, at malyari dang luban at panakawan kekayu.')Gban kanita e ra abalu ding tau king mag-ayunu kayu nune mu ing Ibpa yung king lihim manakit, at ing Ibpa yung manakit king kekayung daraptan ablasan na kayu.4(cManimu kayu at manyukle neng mag-ayunu kayu^'5E yu la pakiapusan ding hipokrita neng mag-ayunu kayu. Papakit da ing makalunus la itsura ban kanita abalu da ring tau king mag-ayunu la. Ing katutuan sasabian ku kekayu, tinggap da na keti pa ing karelang ablas.V&%Nung e yu la patawaran, e na kayu naman patawaran ning Ibpa yung atyu banua.m%SUling nung patawaran yu la ding mikasala kekayu, patawaran na kayu naman ning Ibpa yung atyu banua.[$/ At e mu ke paisaul king mabayat a kapagsubukan, nune ikabus mu kami king Marawak.f#E At patawaran mu la ding kasalanan mi keka, antimo ing pamamatawad mi karing mikasala kekami.L" Ibie mu kekami ngeni ing pamangan a kailangan mi king aldo'ng iti.W!' Ika sa ing mag-ari kekami, mipamintuan ing kaburian mu keti sulip anti banua.Y + Manalangin kayung anti kanini: Ibpa ming atyu banua, samban ya sa ing lagyu mu;jME kayu makiapus karela uling balu na ning kekayung Ibpa ing kekayung kailangan bayu yu pa aduan.ME kayu gagamit dakal a amanu a alang kabaldugan king kekayung pamanalangin antimo ing daraptan da ring paganu. Isipan da king pamangamit dang dakal a amanu malagua na lang pakiramdaman ning Dios.H Nung manalangin kayu, munta kayu karing kuartu yu, isara ye ing pasbul at manalangin kayu king Ibpa yung e mayayakit. Ing Ibpa yung king lihim manakit king kekayung daraptan ablasan na kayu.s_Nung manalangin kayu, e yu la pakiapusan ding hipokrita! Maburi lang makatalakad manalangin karing sinagoga at karing suluk dalan ban kanita pakit la mu karing tau. Ing katutuan sasabian ku kekayu, tinggap da na keti pa ing ablas da.gGban manatiling makalihim. Ablasan na kayu ning Ibpa yung king lihim manakit king daraptan yu.hINung maglimus kayu, daptan yu ita sanang e na abalu agyang ing matalik yung diling kakaluguran'Inya nung maglimus kayu king taung pakakalulu, e yu na paniabian pa; makanyan ing daraptan da ring hipokrita karing sinagoga at karing dalan. Daraptan da iti ba lang tanggap kapurian karing tau. Ing katutuan sasabian ku kekayu, tinggap da na keti pa ing karelang ablas.Q Ingatan yung e yu pagparangalan arap ning balen ing nanumang dapat yung kabanalan para mayaus la pansin kekayu ding tau. Uling nung makanyan, ala kayung panenayan pang ablas king Ibpa yung atyu banua.c?0Inya sukat kayung maging ganap, nung makananu yang ganap antimo ing Ibpa yung atyu banua./At nung ding kakaluguran yu ila mung pakisabian yu, atin waring e karaniwan kanita? Agyang ding paganu makanyan la daraptan!+.Nanung ablas ing panenayan yu king Dios nung luluguran yu la mu detang malugud kekayu? Agyang ding talapanyingil buis makanyan ing daraptan da!\1-Kanita maging tune na kayung anak ning Ibpa yung atyu banua, uling papaslag ne ning Dios ing aldo na karing e mayap at karing mayap a tau, at babie na ing uran na karing darapat mayap at karing darapat e mayap.ta,Oneng ngeni sasabian ku kekayu: luguran yu la ding kalaban yu, at ipanalangin yu la ding liligalig kekayu.w+Dimdam yu naman king kanitang minuna mituru karing tau: Luguran me ing kakaluguran mu at pikasaman me ing kalaban mu.T!*Nung ating maniawad keka, dinan me; at nung ating mandam keka, paraman me.)Nung ating mamilit kekang papusan na ing karga na kilub ning metung a kilometru, pusanan mu nang anggang aduang kilometru.dA(Nung ating mandalum keka ba nia mung akua ing kekang baru, ibie mu pati na ing balabal mu.:m'Oneng ngeni sasabian ku kekayu: e ye ablasan e mayap ing taung dinapat e mayap kekayu. Nung ating tampaling keka king wanan mung pisngi, iyarap mia naman ing kayli mung pisngi.c ?&Dimdam yu naman king kanitang minuna mituru karing tau: Mata libe mata at ipan libe ipan. %Makagyu nang sabian mu Wa, nung wa ing buri mung sabian, at Ali, nung ali; uling king Marawak na manibatan ing nanumang idagdag mu.o W$Ni e mu sasabian: Mate ku man, uling agyang metung mang buak king buntuk mu e me apaputi o apatuling.* M#o kaya, Saksi ke ing yatu, uling iti ya ing tumpakan da ring bitis na. E yu naman sasabian: Saksi ke ing Jerusalem, uling iti ya ing siudad ning marangal a Ari." ="Oneng ngeni sasabian ku kekayu: e kayu bitasang susumpa neng mangaku kayu. E yu sasabian: Saksi ke ing banua, uling ing banua ya ing tronu na ning Dios;!!Dimdam yu naman king kanitang minuna mituru karing tau, E ka lalabag king sumpa a kekang pengaku nune tuparan mu ing pengaku mu king Ginu.<q Oneng ngeni sasabian ku kekayu: nung kawanian ne ning lalaki ing asawa nang e naman mekipangalugud at makiasawa ya ing babai king aliwa, mikakasala ya ing lalakiuling ya ing mitulak king asawa na king pamakipangalugud. At ing ninumang makiasawa king babaing kewanian ning asawa na, makipangalugud ya naman.'GDimdam yu king kanitang minuna mituru karing tau: Ing ninumang midiborsyu king asawa na sukat neng dinan kasulatan bilang katibayan ning karelang pamikawani.QNung ing kekang gamat ya ing sangkan ning kekang pamikasala, pututan me at iyugse! Mayap pang ala na kang metung a dake ning katawan kesa king ala yang bawas miyugse king impierno ing kekang katawan.V%Nung ing kekang mata ya ing maging sangkan ning kekang pamikasala, dukitan me at iyugse! Mayap pa ing ala kang metung a dake ning katawan kesa king ala yang bawas miyugse king impierno ing kekang katawan.$AOneng ngeni sasabian ku kekayu: ing ninumang lumawe a ating pamagnasa king metung a babai, mikakasala neng pamakipangalugud king pusu na king babaing ita.PDimdam yu king kanitang minuna mituru karing tau: E ka makipangalugud.`9Sasabian ku keka: karin ka manatili anggang e ka makabayad king katataulian a sentimo.kONung ating mandalum keka, makipagkasalese ka king mandalum kabang ating panaun, bayu na ka iyarap king husgadu. Nung ali, intriga na ka king ukum at ibie na ka ning ukum karing pulis, at ikulung da ka ding pulis king sukulan.)lakuan mu ing kekang yayain king arap ning altar at munta ka pa mung makikasundu king kekang kapatad. Kanita na ka magbalik at main king Dios.s~_Uli na niti, nung atin kang yayain king Dios at aganaka mu king atin yang samang lub keka ing kapatad mu,%}COneng ngeni sasabian ku kekayu: ninuman ing mimua king kapatad na mika pakibatan ya king arapan ning husgadu; ing ninuman maninsultu king kapatad na mika pakibatan ya king arapan ning Sanhedrin, at ninuman ing sumabi king kapatad na, Ala kang isip! miyugse ya king api ning impierno. |Dimdam yu king kanitang minuna mituru karing tau: E ka makamate; ing ninumang makamate mika pakibatan ya king arapan ning husgadu.,{QSasabian ku kekayu, nung e yu la igitan ding talaturu ning Kautusan at ding Pariseo king pamanupad king kaburian ning Dios, e kayu milub king Kayarian ning Banua.4zaUli na niti, ninuman ing taung labag agyang king malating dili kareting kautusan at ituru na ing makanyan karing aliwa, mibilang yang mababang dili king Kayarian ning Banua. Ing ninumang tutupad kareti at ituru na ing makanyan karing aliwa, ita ing makilalang pekamarangal king Kayarian ning Banua.@yyIng katutuan sasabian ku kekayu, matda ya man ing banua at ing yatu, ni metung mang tuldik o metung mang malati nang gulis ning Kautusan e ya mabura anggang e metupad ing parasan na.@xyE yu isipan king dinatang ku ba keng payalan kabaldugan ing Kautusan o ing turu da ring propeta. Dinatang ku e ban payalan ku lang kabaldugan, nune ba ku lang iganap at tuparan deti.w+Makanyan ya namang sukat sunlag king arapan da ring tau ing sulu yu ban akit da ing dapat yung mayap, at paligayan de ing Ibpa yung atyu banua.v)Alang manyinding sulu at kaybat takpan ne king palanggana; nune ibibili ya iti king tumpakan ba yang munie sala karing sablang atyu king bale.su_Ikayu ing sulu ning yatu. E ya malyaring isalikut ing balen a makatalakad king babo ning bunduk-bundukan.4ta Ikayu ing asin ning yatu. Nung milako kalat ing asin, makananu mu pang abalik ing kalat na? Ala nang kasilbian. Inya miyugse na mu king lual king daramusakan da ring tau.s  Tumula kayu at magsaya uling mikamaragul kayung ablas karin banua. Makanyan da la namang ligalig ding propetang minuna kekayu. r  Mapalad kayu neng insultuan da kayu deng tau at liligaligan at magsalita lang miyayaliwang kapanyiran laban kekayu king uli ku.q  Mapalad la ding daralan kaligaligan uli na ning pamanupad da king kaburian ning Dios, uling karela ya ing Kayarian ning Banua!tpa Mapalad la ding gagawang paralan para king pamikakasundu da ring tau, uling mayaus lang anak na ning Dios!@o{Mapalad la ding malinis a pusu, uling akit de ing Dios!DnMapalad la ding mapaglunus, uling lunusan na la ning Dios!^m5Mapalad la ding daranup at kakau king kabanalan na ning Dios, uling pakabsian na la!SlMapalad la ding mapagpakumbaba, uling tanggapan da ing pengaku ning Dios!EkMapalad la ding malungkut, uling paligayan na la ning Dios!\j1Mapalad la ding pakakalulu king espiritu, uling karela ya ing Kayarian ning Banua!DiKaybat, megumpisa yang migsalita at nganang tinuru karela:h Panakit nang Jesus karing dakal a tau, minukiat ya king bunduk-bundukan. Inyang mekalukluk ne, linapit la ding alagad na. gTukian de ring dakal a taung menibatan king Galilea, king Decapolis, king Jerusalem, king Judea, at king bansa lipat ning Jordan.f}Mikalat ing balita tungkul kang Jesus angga king mabilug nang bansa ning Siria, inya ding tau dela ra la kang Jesus ding sablang masakit at ating miyayaliwang kaligaligan: ding ating demonyu, ding sosoning, at ding paralitiko. Pepakayap na la ngan.oeWLeganasan neng pintalan Jesus ing mabilug a Galilea; tinuru ya karing karelang sinagoga at penaral na ing Mayap a Balita tungkul king Kayarian ning Banua. Pepakayap na la naman ding tau king miyayaliwa rang sakit at kapanamdaman.SdKanita mu rin likuan de ing bangka at i tata ra, at tinuki la kang Jesus.mcSSinulung na pa ing pamaglakad na at ikit na la ding adua pang mikapatad a anak nang Zebedeo, i Santiago at i Juan; atyu la king karelang bangka at kayabe re i tata ra. Sasadia da la ring karelang lambat. Inaus na la naman deti.RbKanita mu rin likuan da la ring karelang lambat at tinuki la kang Jesus.NaNgana karela, Tara, tuki kayu kanaku at gawan da kayung manasan tau.Q`King pamaglakad nang Jesus king lele ning Dagat-dagatan ning Galilea, ikit na la ding mikapatad a manasan, i Simon a meyaus Pedro, at i Andres a kapatad na; mibabaldug lang lambat king dagat-dagatan._-Manibat na kanita megumpisa yang menaral i Jesus. Ngana: Sumisi kayu at painggulut karing kasalanan yu uling malapit ne ing Kayarian ning Banua!^'Ding taung manuknangan king kadalumduman menakit lang maragul a sala! Karing manuknangan king anino ning kamatayan karela sunlag ya ing sulu!s]_Gabun nang Zebulun, at gabun nang Neftali banda king dagat, kangatba ning Jordan, Galilea da ring paganu!3\aban matupad itang ula ning propeta Isaias,7[g E ya menatili Nazaret nune minta ya at menuknangan Capernaum; metung yang balen ing Capernaum king lele ning Dagat-dagatan ning Genesaret, king sakup ning Zebulun at Neftali[Z/ Inyang abalitan nang Jesus king sinukul de i Juan, meko ya at minta king Galilea.PY Likuan ne kanita ning diablo; dinatang la ding anghel at sinilbian de.X+ Pekibat nang Jesus, Mabating ka, Satanas! Uling ing kasulatan sasabian na, Samban me ing Ginung kekang Dios at ya mung bukud ing kekang suyuan.wWg Ibie ku ngan keka ing sablang yan, nganang sinabi kang Jesus, nung siklaud ka king arapan ku at samban mu ku.-VSKaybat na nita, dela ne ning diablo king metung a bunduk a tutung matas. Pepakit na la kang Jesus ding sablang kayarian keti king yatu at ing sablang pibandian da.bU=Nganang Jesus, Sasabian na naman ning Kasulatan, E me paniubukan ing Ginung kekang Dios.NTNung ika ing Anak ning Dios, ngana, magpabaldug ka, uling sasabian na ning Kasulatan, Ipanibala na ka at paingat karing anghel na, at alalayan da ka, ban e ka mitisud agyang king metung mung batu.bS=Kaybat, tiki ne ning diablo king Banal a Siudad at telakad ne king taluktuk ning Templo. R9Nganang mekibat Jesus, Sasabian na ning Kasulatan, E mu bukud king tinape ya mabibie ing tau, nune king balang amanung manibatan king asbuk ning Dios.DQDinatang ya ing mapanuksu at ngana kang Jesus, Nung ika ing Anak ning Dios iyutus mung maging tinape la ding batung deni. fig,... iyutus mung maging tinape la ding batung deni.,(4:3)fig*jPMInyang i Jesus mekapag-ayunu neng apat apulung aldo at apat apulung bengi, tiblan ne ning danup.XO +Kanita dela ne ning Espiritu i Jesus king disyerto ba neng tuksuan ning diablo.rN]Migsalita yang ibat banua ing metung a siwala ngana, Iti ya ing Anak kung pakamalan a tutu kung katulan.1M[Kabinyag nang Jesus, agad yang sinaka king danum at mibuklat ya ing banua. Ikit ne ing Espiritu ning Dios at kukuldas yang balamu metung a patipati at tinuklu ya keya.[L/Nganang mekibat Jesus kang Juan, Paburen mung makanyan ing malyari, uling iti ya ing kailangan malyari at sukat tang daptan ban matupad ing kaburian ning Dios. Panamdam nang Juan kaniti, menusig ya kang Jesus.uKcTatanggian ne sanang Juan, uling ngana, Aku ing sukat pabinyag keka, oneng ngeni ika pa ing lalapit kanaku!uJc Kanita dinatang ya i Jesus king Ilug ning Jordan; menibatan ya Galilea. Dinatang ya ban pabinyag kang Juan.-IS Atyu king gamat na ing sabungke na; linisan na ing pidadaran na at tipunan na ing pale king kamalig na, oneng dulukan na ing sepu king aping e matatda kapilan man.H Bibinyagan da kayu king danum ban mipakilala king sisisian yu la at painggulutan ding kasalanan yu; oneng ing daratang katuki ku lalu yang mayupaya kesa kanaku. E ku man karapatdapat mamitbit karing sandalyas na. Binyagan na kayu king Banal a Espiritu at king api.%GC Ngeni pa makasadia neng dugpa ing palakul karing yamut da ring tanaman, ban ing isanu mang tanaman a e mikakabungang mayap, makutud ya at miyugse king api.F5 E yu pangangas sasabian king lahi na kayung Abraham. Sasabian ku kekayu, agyang karing batung deni ing Dios makapalto yang tune nang lahing Abraham.\E1Nung tune kayung sisisi karing kasalanan yu, ipakilala yu king pamagbayu yung bie.:DmOneng panakit na karing dakal a Pariseo at Saduseo a daratang ban pabinyag, ngana karela, Ikong lahing ubingan, ninu ing minutus kekayu ban takasan yu ing daratang a kaparusan?XC)Sinabi da la ring kasalanan da at bininyag na lang Juan king Ilug ning Jordan.B}Migsaria la kang Juan ding tau Jerusalem at ding sablang tau Judea at ding manuknangan king sakup ning Ilug ning Jordan.AGewa king buak kamelyu ing imalan a susulud nang Juan at makababat yang gewa king balat animal. Durun at pulut-panilan ing pamangan na.>@uI Juan ya ing taung amanuan ning propeta Isaias inyang nganang sinabi, Ing siwala king disyerto kukulait na: Isadia yu ing dalanan ning Ginu, itulid yu la ding dalan a tuntunan na!s?_Nganang menaral: Sumisi kayu at painggulut karing kasalanan yu, uling malapit ne ing Kayarian ning Banua.]> 5King panaun a ita, linual ya at menaral i Juan a Maminyag king disyerto karin Judea.F=Karin na la tiknang ding mi-ima, king metung a balen a mayayaus Nazaret. King anti kanitang paralan karin metupad ing amanung mesabi king kapamilatan da ring propeta. Meyaus yang Nazareno.<yOneng inyang abalitan nang Jose king i Arkelao ya ing menalili kang Herodes a tata na bilang ari ning Judea, mitakutan yang taglus karin. Pasibayu yang tinanggap amanu king kapamilatan ning paninap; inya king sakup ning Galilea karin ya migbanda.S;Mibangun ya i Jose at tiki na la ding mi-ima; migbalik na la king Israel.: Mibangun ka, ngana, iyuli mu na la king bansa ning Israel ding mi-ima, uling mete na la ngan detang bisang makamate king anak.|9qInyang mete ne i Herodes, pepakit ya ing anghel ning Ginu kang Jose karin Ehipto king kapamilatan na ning paninap.8%Meramdam ya ing siwala karin Rama, kikiak ya at maniambitan. Tatangisan na lang Raquel ding anak na; e ya bisang mayaru, uling mete la ngan.E7Kanita metupad ing amanung sinabi na ning propeta Jeremias:#6?Mimua yang e mu nanu i Herodes inyang abalu nang melinlang ya karing Mangabiasa. Inya pepapate na la ngan ding anak a lalaki karin Betlehem at karing makalapit a lugalding sablang anak a lalaking atin nang aduang banua tua at pababa, agpang king ikua nang ausisa karing Mangabiasa.:5mMenatili la karin angga king mete ya i Herodes. Makanyan metupad ing amanung sinabi na ning Ginu king kapamilatan ning propeta, Inaus keng lumual ibat Ehipto ing kanakung Anak.k4OMibangun ya i Jose at kanita mu ring benging ita, dela na la ding mi-ima at minta la king Ehipto.3/ Kalako da ring Mangabiasa, pepakit ya ing anghel ning Ginu kang Jose king kapamilatan na ning paninap. Ngana, Mibangun ka, idala me ing anak ampon i ima na at munta kayu Ehipto. E kayu mamako karin anggang e ku sabian, uling papaintun neng Herodes ing anak ba neng ipapate.C2 Meyaus ing karelang pansin king kapamilatan ning metung a paninap king e na la magbalik pa kang Herodes. Inya menaliwa lang dalan ding Mangabiasa king pamagbalik da king karelang bansa. 1  Kalub da king bale, disnan de ing anak king siping nang Mariang ima na; siniklaud la king arapan na at simban de. Kaybat biklat da la ring regalung darala da, at dininan deng gintu, insenso, at mira. fig,...ing batuin...minuna ne naman karela...,(2:9)fig*G0 Metula lang e mu nanu ding Mangabiasa panakit da king batuin.a/; Meko la kaybat dang dimdam ing panabilin na ning ari. Kabang dalan ing batuining mismung batuin a ikit da king Aslaganminuna ne naman karela angga king miras ya at tinuknang tulid na ning lugal a kabilian ning anak.U.#Kaybat pepalakuan na na lang papunta Betlehem a kayabe na niting panabilin: Munta kayu at panintunan yeng masalese ing anak. Potang ikit yu ne, ipabalu yung agad kanaku ban aku man munta ku at samban ke. - Inya pepayaus na lang Herodes at pinulung pasalikut ding Mangabiasa; inusisa na at abalu karela nung kapilan de ikit ing batuin.G,Ika, Betlehem, king sakup nang Juda, e ka mitauli king makananu pa man karing manimuna nang balen ning Juda; uling keka ya manibatan ing metung a pamuntuk a manibala king balen kung Israel.Q+Ngarang mekibat, King Betlehem, Judea uling sinulat na pu ning propeta: *Pepayaus na la at tinipun ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Kautusan at kitang na karela, Nu ya mibait ing Cristo?i)KInyang dimdam nang Aring Herodes iti tutu yang megulu isip, antimu rin ing mabilug a Jerusalem."(=at kukutang da: Nu ya karin ing bayung bait a Ari da ring Judio? Ikit mi yang sinlag ing batuin na king aslagan at dinatang kami keti ba mi yang samban.[' 1Mibait ya i Jesus king Betlehem, Judea, kanitang panaun nang Aring Herodes. E melambat dinatang la Jerusalem ding mapilan a Mangabiasa, ding taung magaral king pangimut da ring batuin; menibatan la king Aslagann& WOneng e ne teginan i Maria angga na king beit ne ing metung a anak a lalaki a pemalagyuan nang Jesus.i% MInyang migising ya i Jose, tiparan na ing inutus na ning anghel ning Ginu: pekasalan ne i Maria.$ %Kumagli ya ing metung a dalagang birhen at ibait ne ing metung a anak a lalaki, at mayaus yang Immanuel (ngana wari, Ing Dios kayabe ta ya).b# ?Milyari iting sabla ban matupad ing sinabi na ning Ginu king kapamilatan na ning propeta:z" oIbait ne ing metung a anak a lalaki, at ausan meng Jesus uling ya ing magligtas king balen na king pamikasala na.{! qKabang isipan na ing makanyan, pepakit ya king paninap ing metung a anghel ning Ginu. Ngana, Jose a lahi nang David, e ka tatakut balausnan pakasalan i Maria, uling ing kagli na milyari ya king kapamilatan na ning upaya ning Banal a Espiritu.  I Jose a maging asawa na metung yang banal a tau. E ne buring misalbag a marine i Maria, inya binalak nang kawanian na nia mung lihim.X +Anti kaniti ing pangabait nang Jesu-Cristo: I Mariang ima na at i Jose atin lang pamitanguanan kasal. Bayu ra ikuang mikasal, meyakit king i Maria mabuktut ne. (Iti milyari king upaya ning Banal a Espiritu.)N Inya heganagana, labi lang apat ding lahi manibat kang Abraham angga kang David; labi lang apat ding lahi manibat kang David angga king pangadala da ring Israelita anting bihag karin Babilonia, at labi lang apat ding lahi manibat king pangadala da ring Israelita anting bihag karin Babilonia angga king pangabait ning Cristo.i MI Jacob ya i tata nang Jose a asawa nang Maria; i Maria ya ing ima nang Jesus a mayayaus Cristo.] 5Ayanak neng Eliud i Eleazar, ayanak neng Eleazar i Matan, ayanak neng Matan i Jacob.V 'Ayanak neng Azor i Zadoc, ayanak neng Zadoc i Akim, ayanak neng Akim i Eliud.` ; Ayanak neng Zerubabel i Abiud, ayanak neng Abiud i Eliakim, ayanak neng Eliakim i Azor. ~~K}}||{{zyyGxxww]vquut}srrqpV==5<<+;;I::J99)8K77&66A544<32211160|0//E.{.-m,+**)C(''&^%%&$##f"v! r_:!pm.5S I C N A  ?w1_ Y"iWB' *at iyugse da la ngan king mapaling ornu. Karin la tumangis at mitigis a ipan.4Aa )Itubud na la ning Anak ning Tau ding anghel na, at tipunan da la ngan at simen king Kayarian na ding sablang babie pamikasala karing tau, at ding sablang darapat e mayap,@ (Nung makananung titipunan da ing dikut at kaybat durulukan da, makanyan munaman ing malyari king kapupusan na ning panaun.)?K 'ing kalaban a sinalbag king bini na ning e mayap a dikut ya kabud ing diablo. Ing pamamupul ya ing kawakasan na ning panaun, at ding talapalut ila ding anghel.+>O &Ing marangle ya ing yatu; ing mayap a bining silbag na ila ding tau na ning Kayarian ning Banua, at ing e mayap a dikut ila ding taung sasakupan na ning marawak;R= %Nganang mekibat Jesus, Itang sinalbag mayap a bini ya ing Anak ning Tau.M< $Kaybat na nita, likuan na lang Jesus ding dakal a tau at sinalangi ya king bale. Linapit la ding alagad na at ngara, Nanu ing buri nang sabian ning talimhaga tungkul king dikut libutad ning pale?B;} #Makanyan ing depat na ban matupad itang inula na ning propeta: Magsalita ku karela kapamilatan ding talimhaga, sabian ku la karela ding bage milihim ibat pa king pangalalang ning yatu.3:_ "Sinabi nang Jesus iting sabla karing tau king kapamilatan da ring talimhaga. King kamatutuanan e ya bitasang migsalita karela nune mu king kapamilatan da ring talimhaga.B9} !Selitanan na lang metung pang talimhaga. Ngana, Ing Kayarian ning Banua kalupa ne ning lebadurang sinamut na ning metung a babai king atlung gatang a arina ba nang papagalsan ing masa.C8 Malati yang dili karing sablang butul tanaman, oneng pamanubu na maging maragul yang dili karing sablang gule. Maging metung yang tanaman, inya makapaniale la ding ayup karing sanga na.@7y Aliwa ne naman ing talimhagang sinabi nang Jesus karela. Ngana, Ing Kayarian ning Banua kalupa ne ning metung a butul mustasang dela na ning metung a tau at tenam na king mulahan na.j6M Paburen yung parehung tumubu angga king panaun na ning papalut. Potang oras nang palutan, sabian ku karing talapalut: Tipunan yung mumuna ing dikut at saka yu aptasan at dulukan, at tipunan yu king kanakung kamalig ing pale.J5  Nganang mekibat, Ali yu, pota king pamamutput yu pati pale tuki.s4_ Mekibat ya, Depat na yan ning kakung kalaban. Kitang da ring ipus na, Buri yu pung putputan mi ing dikot?3 Inya linapit la ding ipus na ning sinalbag at ngara, E pu wari mayap a bini ing silbag yu, ginu? Makananung mika samut dikut a e mayap?O2 Inyang tinubu at memunga ing pale, linto munaman ing e mayap a dikut.13 Misan a bengi, kabang matudtud la ding sabla, dinatang ya ing kalaban na at sinalbag yang bining e mayap a dikut libutad ning pale at saka ya meko.,0Q Sinabi nia namang Jesus karing tau ing metung pang talimhaga. Ngana, Ing Kayarian ning Banua kalupa ne ning metung a taung sinalbag mayap a bini king marangle na.2/] Ing bining digpa king gabun a mataba ila detang makiramdam king amanu at makaintindi kaniti. Mamunga la: ating tiadinalan, ating tianam apulu, at ating tiatitlung pulu. .  Ing bining digpa king dikut a masuksuk kalupa da la detang makiramdam king amanu, oneng meging balisa la tungkul karing bage keti king yatu, at maging malugud la king pibandian, angga king ala nang paglugalan karing pusu ra ing amanu, inya e la mikabunga. - Oneng e magyamut karing pusu ra inya e maglambat. Neng daratang ing kaguluan o ing kasakitan uli na ning amanu agad lang dirimla.u,c Ing bining digpa king mabatu kalupa da la detang makiramdam king amanu at matula rang tatanggapan agad iti.[+/ Detang makiramdam king amanu tungkul king Kayarian ning Banua oneng e ra paki-intindian, kalupa da la ring bining digpa king dalan-dalanan. Paniatang na ning Marawak sasagmitan na itang mitanam karing pusu ra.\*1 Pakiramdaman yu ngeni ing kabaldugan na ning talimhaga tungkul king sinalbag bini.,)Q Sasabian ku kekayu: dakal la ding propeta at mayap a taung bisang manakit king akakit yu, oneng e ra ikit, at bisang damdam king daramdaman yu, oneng e ra dimdam.V(% Oneng kapalad yo! Manakit la ding mata yu at makaramdam la ding balugbug yu!A'{ uling mapurul la isip ding taung deti; sasara da la ring karelang balugbug, at pipiak da la ding karelang mata. Uling e ra la buring manakit ding karelang mata, ing makaramdam la ding balugbug da, ing makaintindi la ding karelang kaisipan, at ing magbalik la lub kaku, pota aku pakayapan ku la, ngana ning Ginu.&1 Matutupad karela ing ula ning propeta Isaias a sinabi: Agyang nanan yung makiramdam, e kayu makaintindi; agyang nanan yung lumawe, e kayu manakit,'%G Magsalita ku karela king kapamilatan da ring talimhaga, uling lumawe la man, oneng e la manakit, at makiramdam la, oneng e la makaramdam ni e la makaintindi.$ Uling itang atin na, mirinan ya pa ban maging labis-labis itang atyu keya; oneng itang ala, pati na itang ditak a atyu keya milako pa.#{ Nganang mekibat, Kekayu miyabie ing makabalu karing lihim tungkul king Kayarian ning Banua, oneng e miyabie karela yan.o"W Linapit la kang Jesus ding alagad at kitang da, Obat gagamit kang talimhaga neng magsalita ka karela?;!q Nganang Jesus, Makiramdam ya itang ating balugbug! % Oneng tinubu at memunga ing bining digpa king gabun a mataba: ating tiadinalan, at ing aliwa tianam apulu, ing aliwa titlung pulung binutil.dA Atin namang bining digpa king dikut a masuksuk; melabung ing dikut at piputan na ing bini.K oneng inyang sinlag ya ing aldo, melanat uling e malalam a yamut.^5 Atin namang bining digpa king mabatu nung nu maimpis mu ing gabun. Sinibut agad iti,mS King pamanialbag na, ating bining digpa king dalan-dalanan. Dinatang la ding ayup at tiktuk da iti.y Tiru na lang dakal a bage king kapamilatan da ring talimhaga. Ngana, Ating metung a ortelanung linual ban salbag bini.   Pilupungan de ring dakal a tau, inya sinake ya king metung a bangka at karin ya linukluk. Pakatalakad la ding tau king pampang.m U King aldo mu ring ita, meko ya king bale i Jesus at minta ya at linukluk lele na ning dagat-dagatan.oW 2Ninuman ing tutupad king kaburian nang Ibpa kung atyu banua, ya ing kanakung kapatad at kanakung ima.]3 1Tiru na la king gamat na ding alagad na at ngana, Oyni i ima ku at ding kapatad ko!L 0Oneng nganang Jesus, Ninu wari ing ima ku at ninu ding kapatad ku?   /Ngana kang Jesus ning metung karing atyu karin, Atyu ya king lual i ima yu at ding kapatad yung lalaki; buri da kayung akasabi.] .Kabang magsalita ya pa i Jesus karing dakal a tau, dinatang ya i ima na at ding kapatad na. Manenaya la king lual; buri deng akasabi. [ -Inya mako ya at mangumbira yang pitung espiritung maygit pa karawak kesa keya. Lungub la at manuknangan karin. Inya lalung marawak kesa king sadia ing maging kabilian na ning taung ita. Makanyan munaman ing malyari karing marok a tau king panaun a kasalukuyan. ,nganang sumabi king sarili na, Magbalik ku king bale ku. Karas na, akit na king alang manuknangan; malinis ya at maka-ayus.)K +Potang lumual ya ing marawak a espiritu king metung a tau, maglibut-libut ya king malanging gabun; manintun yang lugal a apipagpaynawan na. Nung ala yang akit,  *King Aldo ning Pamanukum, talakad ya ing Reyna na ning Mauli at pamarsalanan na kayu, uling miglakbe ya halus ibat king kasumangid na ning yatu ba yang makiramdam king kabiasnan nang Solomon. Sasabian ku kekayu, keti ating metung a maygit kesa kang Solomon!^5 )King Aldo ning Pamanukum, talakad la ding tau Nineve at pamarsalanan da kayu, uling ginulut la karing kasalanan da inyang dimdam deng menaral i Jonas. Sasabian ku kekayu, keti ating metung a maygit pa kang Jonas!T! (Nung makananung i Jonas menatili yang atlung aldo at atlung bengi king atian na ning maragul a asan, makanyan ya namang manatiling atlung aldo ampon atlung bengi ing Anak ning Tau king lalam ning gabun.k O 'Oneng nganang mekibat Jesus, Karawak da at keyalan dang Dios a katawan ding tau ning kasalukuyan a panaun! Aduananan yu kung metung a milagru! Ala! Ing bukud mung milagru a miyabie kekayu ya ing milagru na ning propeta Jonas.  &Kanita ngarang migsalita ding mapilan a talaturu ning Kautusan at ding mapilan a Pariseo, Maestro, pakitanan yu keng metung a milagru.! ; %Ding kekayung mismung amanu ilang magamit king pamanukum kekayu, maging king pangapayalan yung kasalanan o maging king pangayakit yung ating kasalanan. y $At oyni ing asabi ku kekayu: king Aldo ning Pamanukum pakibatan ding tau ing balang amanung sasabian da a alang silbi.  #Kakua yang kayapan ing mayap a tau ketang mayap a atipun na; kakua yang e mayap ing e mayap a tau ketang e mayap a atipun na.'G "Lahing kamamalu, makananu kayung makapagsalitang mayap ngening e kayu mayap? Uling ing lulual king asbuk na ning tau manibatan ketang makalaman king pusu na.<q !Para manikua kang bungang mayap, kailangan ing atin kang tanaman a mayap; nung e ya mayap ing tanaman mu mupul kang e mayap a bunga. Uling akilala me ing tanaman karing bunga na.L Malyari yang mipatawaran ing ninumang ating sasabian laban king Anak ning Tau; oneng e ya malyaring mipatawaran ing ninumang magsalitang laban king Banal a Espiritu, ngeni o king kapilan pa man._7 Inya sasabian ku kekayu: malyari lang mipatawaran ding tau king isanu mang kasalanan at king isanu mang e mayap a sasabian da; oneng e ya mipatawaran ing ninumang magsalitang kalapastanganan king Banal a Espiritu.kO Ninuman ing e para kanaku laban ya kanaku; ninuman ing e sasaup king pamanipun ku maniambulat ya.S Alang makapanlub king bale na ning taung masikan ban panakawanan ne king pibandian na. Kailangan igapus ne pa ing taung masikan. Nung agapus na ne, kanita ne pa malyaring panakawanan ing pibalebale na.1[ Ing kabud Espiritu na ning Dios ya ing babie upaya kanaku ban makapanabi ku karing demonyu at iti metung nang katunayan king ing Kayarian ning Dios dinatang ne kekayu. Sasabian yu king apapalualan ku la ding demonyu uli na ning upayang binie nang Beelzebul kanaku. Nung makanyan, ninu naman ing babie king upayang makapalual lang demonyu ding kekayung alagad? Ing mismung daraptan da ring alagad yu ilang palaram kekayu!#? Inya nung pakipaten ne ning metung a grupu king kayarian nang Satanas ing aliwang grupu, iti mangabaldugan king misagsag ne at e na lambat misambulat ya!dA Balu nang Jesus ing karelang isipan, inya ngana karela, E ya manatili ing isanu mang bansa a misasagsag karing grupung milaban-laban. Misambulat ya ing isanu mang balen o pamilyang misasagsag karing grupung mipatepate.!~; Ngarang mekibat ding Pariseo, inyang dimdam da iti, Apapalualan na la ding demonyu uli na ning upayang binie nang Beelzebul a pamuntuk da ring demonyu.d}A Mengapamulala la ding dakal a tau at ngarang kukutang, Ya na kaya iti ing Anak nang David?E| Kanita linapit de kang Jesus ding mapilan a tau ing metung a lalaking mebulag at mepipi uli na ning alipnan ne ning demonyu. Pepakayap neng Jesus ing tau inya mekapagsalita ya at menakit.?{y ibili ra keya ding sablang tau ing karelang kapanayan. z E ne paklian ing timbung mebalbal na; e ne patdan ing sulung undap-undap na. E ya patugut anggang e na apapagtagumpen ing hustisia;^y5 E ya makipate, nune banayad yang magsalita ni e maramdam karing dalan ing siwala na.5xc Oyni ing kakung talasuyu a kakung pinili, ing kakung kaluguran a tutu kung katulan. Ibili ke keya ing kakung Espiritu, ipayabut na ing kakung kayatulan karing sablang tau.ewC Iti depat na ban matupad itang sinabi na ning Dios king kapamilatan na ning propeta Isaias:Rv at penabilin na karela king e ra pamalita karing aliwa ing tungkul keya.u Inyang abalitan nang Jesus iti, meko ya king lugal a ita; at dakal lang tau ding tinuki kang Jesus. Pepakayap na la ngan ding masakitZt- Meko la kanita ding Pariseo at pisabisabi ra nung makananu reng apapate i Jesus.s- Kaybat, ngana king taung panat a gamat, Iyatiat me ing gamat mu. Inatiat ne at kinayap ya ing gamat na; meging kalupa ne ning metung nang gamat.1r[ Ngeni ing metung a tau maygit yang e palak a ulaga kesa king metung a tupa. Inya binang masala king paintulut na ning Kautusan ing gawang mayap king Aldo ning Sabbath.(qI Mekibat ya i Jesus, Nu mong ing metung kekayu atin yang metung a tupa at menabu ya king kulkul king Aldo ning Sabbath, e ne mo kaya kuldasan at saka ne isaka?p{ Karin ating taung panat metung a gamat. Atin munamang mapilan a lalaking dinatang karin uling bisa lang manakit abusbus da laban kang Jesus. Inya ngarang kinutang kang Jesus, Paintulut na ning kekatamung Kautusan ing manulu king Aldo ning Sabbath?No Meko ya i Jesus king lugal a ita at minta ya king metung a sinagoga.@n{ Uling ing Anak ning Tau Ginu ne ning Aldo ning Sabbath.m1 Nung tune yung aintindian ing kabaldugan da reting amanu: Lunus ing buri ku, aliwa ding ain-sakripisyu e yu la sana inatulan ding alang kasalanan.]l3 Ngeni, sasabian ku kekayu, atyu keti ing metung a lalung marangal kesa king Templo.?kw E yu munaman wari abasa king Kautusan nang Moises king neng Aldo ning Sabbath ding pari king Templo e la tutupad king kautusan tungkul king Sabbath, makanyan man ala lang pakibatan?Yj+ Linub ya at ding kayabe na king bale na ning Dios at mengan la king tinape a miyain king Dios. Labag king Kautusan ing mangan king tinapeng ita, uling bukud mung ding pari ilang atin karapatan mangan kaniti.miS Nganang mekibat Jesus, E yu pa wari abasa ing depat nang David at ding kayabe na inyang meranup la?+hO Ngara kang Jesus inyang ikit da iti ding Pariseo, Lawan mu ing gagawan da ring alagad mu. Labag king kekatamung Kautusan ing gawan da yan king Aldo ning Sabbath!,g S Misan a Aldo ning Sabbath, maglakad ya i Jesus libutad ning asikan trigu. Meranup la ding alagad na, inya megumpisa lang menakdut binutil trigu at saka ra gigutan.Jf  Mayan yang idala ing paud ku at e mabayat ing papusan ku kekayu.re] Pusanan ye ing paud ku at magaral kayu kanaku uling mamu ku at mababa lub, at manakit kayung kapaynawan.hdI Lumapit kayu kanaku, ikayung sablang mapagal na at kababayatnan at dinan da kayung kapaynawan.@cy Ing sabla binie na kanaku ning Ibpa ku at alang makakilala king Anak nune mu ing Ibpa, at alang makakilala king Ibpa nune mu ing Anak at detang birian nang makakilala keya ning Anak.Ab} Wa, Ibpa, uling iti ya ing sarili mung tula at kaburian.Aa{ King oras a ita nganang migsalitang Jesus, Ibpa, Ginu na ning banua at yatu! Pasalamatan da ka uling pepakilala mu karing taung musmus ing e mu pepakilala karing mangabiasa at maisip.W`' Inya miparusan kang lalung mabayat kesa king Sodoma king Aldo ning Pamanukum!V_% At ika naman Capernaum, buri mung itas angga banua ing sarili mo? Misaldak ka angga king kalalalaman na ning impierno! Nung ding milagru a merapat keka king Sodoma la mu merapat, angga ngeni sana atyu pa!^ Sasabian ku kekayu, lalung maragul ing parusang miras kekayu king Aldo ning Pamanukum kesa karing tau ning Tiro at Sidon!]} Ngana, Makalunus ka, Corazin! Makalunus ka Betsaida! Uling nung king Tiro at king Sidon karin la merapat ding milagrung merapat kekayu, malambat na la sanang mimalan a magaspang at memuntuk abu ding tau karin ban ipakilala ra ing karelang pamanisi.O\ Kaybat na nita, pegumpisan na lang peniabianan Jesus ding balen a diptananan na karing keraklan karing depat nang milagru, uling e la bisang sumisi at painggulut ding tau karin karing kasalanan da.[1 Dinatang ya ing Anak ning Tau, mamangan ya at miminum, at ngara namang sinabi, Lawen ye ing taung matako at lasenggo! Makipagbarkada ya karing talapanyingil buis at karing makasalanan! Makanyan man, mipatunayan ing kabiasnan na ning Dios king kapamilatan na ning bubunga na.fZE Dinatang ya i Juan, mig-ayunu ya, at e mininum alak, at sinabi da ring tau, Maki demonyu ya!hYI Menigtigan ke para kekayu, oneng e kayu tinerak. Migkanta keng malungkut, oneng e kayu kiniak.X5 Ngeni, kaninu ku la apakilupa ding tau king kasalukuyan? Mengari la karing anak a pakalukluk king plasa. Ngana ning metung a grupu karing kayabe ra,3Wa Makiramdam kayu nung atin kayung balugbug!^V5 At nung buri yung paniwalan ing sinabi ra, i Juan ya ing Elias a mipangakung datang.aU; Uling ding sablang propeta at ing Kautusan migsalita la angga mu king panaun nang Juan.(TI Manibat na kanitang menaral ya i Juan a Maminyag angga na ngeni, ing Kayarian ning Banua e re patugutan ding taung e mayap a lub at sasamsaman deng sapilitan.VS% Sasabian ku kekayu, karing sablang taung linto keti king yatu, ala pang linto lalung marangal kesa kang Juan. Makanyan man, ing pekamababang tau king Kayarian ning Banua maygit ya karangal kesa kang Juan.R+ Uling i Juan ya itang sasabian na ning kasulatan: Oyan ing tubud ku, ngana ning Dios, itubud keng makapauna keka ba nang isadia ing dalanan mu.Q/ Inya sabian yu kanaku, nanu pin ing buri yung akit? Ing metung a propeta? Wa, sasabian ku kekayu, maygit ya pa king metung a propeta ing ikit yu.P Nanu ing liwalan yung alben? Ing metung a taung makaimalan masanting? Ding taung pakaimalan masanting karing palasyu la mu mayayakit!]O3 Kalako da ring alagad nang Juan, migsalita ya i Jesus karing tau tungkul kang Juan. Ngana, Kanitang minta kayu kang Juan king disyerto, nanu ing panenayan yung akit? Ing metung a timbung babayutuk na ning angin?/NY Mapalad ya ing taung e magduda kanaku!! Ninuman ing sumabi king arapan da ring tau king ya kanaku ya, makanyan munaman ing daptan ku para keya king arap nang Ibpa ku karin banua.B= Inya e kayu tatakut; maygit kayu ulaga kesa karing denas!3<a Makabilang agyang ing buak king buntuk yu.&;E Malyari kayung makasaling aduang denas king mura mung alaga; makanyan man e ya malyaring manabu king gabun ing metung karen nung e na kaburian ning Ibpa yu.::m E yu la pitatakutan ding makapate king katawan, oneng ali ra ne man ing kaladua; nune ing sukat yung pitakutan ya ing Dios a makapamarusa king kaladua at katawan king impierno.w9g Ing sasabian ku kekayu king madalumdum, ulitan yu king masala, at sukat yung ikulisak ing sisitsit da kekayu.m8S Inya e kayu mitatakutan karing tau. Milantad ing nanumang makatakap, at mibulalag ing balang lihim.m7S Inya makagyu ne king magaral ketang maging kalupa ne ning talaturu na, at maging kalupa ne ning ipus ing panginuan na. Nung ausan deng Beelzebul ing buntuk ning pamilya, lalung marok ing iyaus da karing miembru ning pamilya na!Y6+ Alang magaral a maygit king talaturu na; alang ipus a maygit king panginuan na.X5) At potang ligaligan da kayu king metung a balen, lumipat kayu king tutuking balen. Sasabian ku kekayu, e yu la akuang alaganasan king obra yu ding sablang balen ning Israel bayu ya datang ing Anak ning Tau.r4] Pikasaman da kayu ding sablang tau king uli ku. Oneng ing manatili angga king kawakasan ya ing miligtas.+3O Pagtaksilan ne ning kapatad ing kapatad na, makanyan munaman ing daptan da ring tata karing anak da; lumaban la ding penganak karing pengari da at ipapate da la.2 Uling e la kekayu ding amanung kekayung sabian; manibatan la king Espiritu ning kekayung Ibpa; ya ing magsalita king kapamilatan yu.F1 Potang iyarap da na kayu karing husgadu, e yu pigaganakan nung nanu ing sabian yu o nung makananu kayung magsalita; potang datang na ing oras a ita, miyabie kekayu nung nanu ing sabian yu. 0  Ikaladkad da kayung iyarap karing gobernador at karing ari king uli ku ban ihayag yu karela at karing paganu ing Mayap a Balita.r/] Mingat kayu uling iyarap da kayu ding tau karing husgadu at pamatbatan da kayu karing karelang sinagoga.%.C Tandanan yu! Tutubud da kayu antimong tupa libutad da ring asung-gubat. Sukat kayung maging matalino antimo ding ubingan, at mamu lub antimo ding patipati./-W Ing katutuan sasabian ku kekayu, king Aldo ning Pamanukum lalung mabayat ing parusang miras karing tau king lugal a ita kesa king miras karing tau Sodoma at Gomorra!,/ At nung ating bale o balen a e tanggap kekayu o e bisang makiramdam kekayu, lakuan ye ing lugal a ita at ipagpag yu ing alikabuk karing bitis yu.,+Q Nung tanggapan da kayu ding manuknangan king pibalebaleng ita, paburen yung manatili karela ing kapayapan; nung e ra kayu tanggapan, ibawi yu ing kekong pamamuge.^*5 Neng sasalangi kayu king isanu mang pibalebale, ibie yu ing pamamuge ning kapayapan.#)? King isanu mang balen o baryu a dasnan yu, lumawe kayung metung a bisang tanggap kekayu, at karin kayu makipanuknangan kabang atyu kayu king lugal a ita.M( King pamaglakad yu e kayu naman magdalang suput a pagpalimus ni imalan a panalili yu king kekayung susulud ni sandalyas o tukud. Uling mangaintulid yang tanggap ing talapagobra king kailangan na.J'  E kayu bitasang magdalang gintu, pilak o tangsu karing bulsa yu.9&k Pakayapan yu la ding masakit; pasublian yu lang mie ding mete. Pakayapan yu la ding ketungin, panabi yu la ding demonyu. Tinggap yung alang bayad, inya pamie yung alang bayad.P% King paglakad yu, ipanaral yu king ing Kayarian ning Banua malapit ne!F$ nune munta kayu karing mewala nang tupa ning bansang Israel.#! Tinubud na lang Jesus at penabilinan na lang anti kanini: E kayu lulub king sakup ding paganu ni e kayu lulub king sasakupan ning Samaria,N" i Simon a aktibista, at i Judas Iscariote, ing migtaksil kang Jesus.t!a i Felipe at i Bartolome; i Tomas at i Mateo a talapanyingil buis; i Santiago a anak nang Alfeo at i Tadeo;, Q Ila deti ring lagyu da ring labing aduang apostol: i Simon (a mayayaus Pedro) at i Andres a kapatad na; i Santiago at i Juan a kapatad na, ding anak nang Zebedeo;> w Inaus na lang Jesus mitipun king arap na ding labi nang aduang alagad at dininan na lang upayang makapanabi karing marawak a espiritu, at pakayap king sablang sakit at kapanamdaman.wg &Uli na niti, ipanalangin yu king makibandi king palutan king parala yang talapagobrang tumipun king pupul na.Y+ %Inya ngana karing alagad na, Dakal ing palutan, oneng ditak la mu ding papalut. $Panakit na karing dakal a tau, melunus ya uling magugulu la isip at e ra balu ing daptan da; anti lang tupang alang pastul.uc #Leganasan na la ngan delawan Jesus ding balen ampon ding baryu. Tinuru ya karing karelang sinagoga, penaral na ing Mayap a Balita tungkul king Kayarian ning Banua, at pepakayap na la ding tau king nanu pa mang sakit at kapanamdaman da. "Oneng ngara ding Pariseo, Ing pamuntuk da ring demonyu ya ing babie upaya kang Jesus inya apapalualan na la ding demonyu.D !Kabud apalualan neng Jesus ing demonyu, mekapagsalita ya ing lalaki. Mengapamulala la ding sablang tau. E pa meyakit kapilan man ing anti kanyan king mabilug a Israel! ngara ngan sinabi.pY Kalako da ring aduang lalaki, linapit de kang Jesus ing metung a mepipi uling alipnan ne ning demonyu.^5 Oneng kalako da, pemalita ra king mabilug a lugal a ita ing depat nang Jesus karela.a; At mesala la mata. Nganang maigpit menabilin Jesus karela, E yu paniabian iti kenu man!kO Kanita tigkil na la ding mata ra at ngana, Mapalyari kekayu agpang king kekayung kasalpantayanan!@y Inyang mekasalangi ne king bale, linapit la kang Jesus ding aduang bulag. Kitnan na lang Jesus, Paniwalan yu king malyari kung arapat kekayu ing aduan yo? Opu, ginu! ngarang mekibat.(I Kalako nang Jesus king lugal a ita, sinulung na ing pamaglakad na. Tikian de ring aduang lalaking bulag. Ngarang kukulait, Anak nang David, malunus ka kekami!<s Mikalat iting mepalyari king mabilug a lugal a ita.wg Inyang linual na la ding tau, linub ya i Jesus at telanan ne gamat ing anak a babai, at mibangun ya ing anak.r] Ngana karela, Lumual kayu ngan pa mu! E ya mete ing anak; matudtud ya mu! Keylian dia mu ding disnan na.} Inyang miras ya i Jesus king bale ning pamuntuk, disnan na la ding manigtigan plauta at ding dakal a taung malilingongo.<q Melikid ya i Jesus kagulutan na at ikit ne ing babai at ngana, Siknangan mu ing lub mu, anak ko! Ing kasalpantayanan mu ya ing pepakayap keka. Kanita mu rin kinayap ya ing babai.H   Ngana king lub na, Agyang atagkil kia mu imalan kumayap na ku.   Tinuki ya king kagulutan nang Jesus ing metung a babaing atin nang labing aduang banuang daraya. Tigkil ne gilid ing imalan na.T ! Tinikdo ya i Jesus at tinuki ya king tata; tinuki la naman ding alagad na.z m Samantalang sasabian nang Jesus iti, linapit ya ing metung a pamuntuk da ring Judio. Siniklaud ya king arapan nang Jesus at ngana, Kamate-mate na pa mu ning anak kung babai; oneng tukian mu ku at itumpak ing gamat mu king anak ku at mie ya.D  Ala munamang mibibiling bayung alak karing laun a lulanan a gawa king balat animal, uling matdas la deti king bayung alak. Parehung masayang ing alak at ing lulanan. Nune bibili ra ing bayung alak king bayung lulanan a gewa king balat animal, at king makanyan a paralan parehung magluat ing alak ampon ing lulanan. Alang managping bayung tela king laun a imalan, uling pamanurung ning bayung tela, manga-igut ya ing laun at lalu yang dagul ing gisi.W' Nganang mekibat Jesus, Malyari la waring lungkut ding kumbiradu king kasal kabang kayabe de pa ing lalaking kinasal? Ali la! Potang e ra ne kayabe ing lalaking kinasal, kanita la pa mu malyaring mag-ayunu.F At kaybat dinatang la kang Jesus ding alagad nang Juan a Maminyag, at ngarang mengutang, Obat ikami ampon ding Pariseo mag-ayunu keng maralas, oneng e la bitasang mag-ayunu ding alagad mu?7g Pagaralan yu nung nanu ya kabaldugan ing kasulatan a ini: Lunus ing buri ku, aliwa ing ain-sakripisyu. Uling e ku dinatang ban ausan ku la ding banal, nune ding makasalanan. Dimdam na lang Jesus at nganang mekibat, E la mangailangan doktor ding taung alang sakit; deta mung ating sakit ila ding mangailangan.)K Ikit da iti ding mapilan a Pariseo at ngarang kinutang karing alagad na, Obat makisulu ya karing talapanyingil buis at karing makasalanan ing kekayung maestro?,Q Inyang kasalukuyan nang mamangan Jesus kari Mateo, dinatang la ding dakal a talapanyingil buis ampon ding makasalanan. Mekisulu la kang Jesus at karing alagad na.gG Meko ya i Jesus ketang lugal a ita at kabang maglakad ya ikit ne ing metung a talapanyingil buis a milagyuan Mateo; makalukluk ya king opisina na. Nganang Jesus, Tuki ka kanaku. Tinikdo ya i Mateo at tinuki ya kang Jesus. Inyang ikit da iti ding tau, tiblan na la ning takut at pinuri de ing Dios a minie king anti kaniting kayupayan karing tau..W Tinalakad ya ing lalaki at minuli ya.F~ Ipakit ku ngeni kekayu king ing Anak ning Tau atin yang upayang mamatawad kasalanan keti king yatu. Inya nganang sinabi king paralitiko, Talakad ka, idala me ing pagkeran mu at muli na ka._}7 Isanu ing mas mayan sabian: Ding kasalanan mu mipatawaran la o Talakad ka at lumakad?^|5 Balu nang Jesus itang atyu king lub da, inya ngana karela, Obat marawak kayu isipan?n{U Ngara king lub da ring mapilan a talaturu ning Kautusan, Lalapastanganan ne ning taung iti ing Dios.fzE Dela re kang Jesus ding mapilan a tau ing paralitikong makakera king pagkeran. Ikit nang Jesus ing maragul dang kasalpantayanan at ngana king paralitiko, E mu painan ing lub mu, anak ko. Ding kasalanan mu mipatawaran la!wy i Sinake yang pasibayu i Jesus king bangka. Dinalakit ya king dagat-dagatan, at miras ya king sarili nang balen.x"Linual la ngan ding memalen ba reng salubungan i Jesus. Panakit da kang Jesus, pekisabi rang mayap king mako ya sa king karelang lugal.3w_!Milayi la ding lalaking magbante karing babi at minuli la king balen. Karin da pemalita ing sablang mepalyari at pati na ing milyari karing aduang liban da ring demonyu..vU Sulung, lungub kayu karela, nganang Jesus, at linual la at linub karing babi. Milayi ya king bangin ing mabilug a kawan; menabu la king dagat-dagatan at melumud la.vuePekisabi da ring demonyu kang Jesus, Nung palakuan mu kami, paluban mu na kami mu karing babing manyibsiban.KtKing e masiadung makarayu karin ating dakal a babing manyibsiban.$sAKabud-abud ngarang kinulisak, Anak ning Dios, baket pakialaman mu kami? Dinatang ka wari keti ba mu keng pasakitan agyang e pa miras ing mituldung panaun?rMiras ya i Jesus king sakup ning Gadara king kangatba nang pampang ning dagat-dagatan. Selubungan de ring adua kataung menibat karing kueba a pipangutkutan. Ding taung deti liban da lang demonyu at tutu lang mabagsik. Inya alang mangangas dumalan karin. ~x~}|| {{)zyyfxywwvvv6uu$tt7ss)rqqq2ponn1mm}mPlhkkijiifhhNggff_eeedd%cbbiaaN``__F^^?]]b\\C[[[/ZYYCXWWDVVHUUDTTSARQQPPWONNNMM L-KNJJgJIiHH)GFFJEEmEDmCBBA]@@#?k>>.=x<<7;;D:99I8877d76G55@4z443_221{1 0v0/U.R-,+++ ***)R('&&%$$D#""!a %T'GH\`0 % & Z ^*-{QlQNgana karela, Munta kayu namang makipagobra king mulahan kung ubas at dinan da kayung sapat a upa.&ELinual yang pasibayu itang mag-a-alas nuebe na ning abak at minta ya king palengki, at disnan na la ding mapilan a taung talatalakad karin a alang daraptan.{oKaybat dang mikasundu king upang metung a denaryung sueldung patingapun, pepapuntan na la king mulahan nang ubas.- UIng Kayarian ning Banua kalupa ne ning metung a taung ating mulahan ubas. Linual ya inyang abak a maranun ban manintun a-upahan nang magobra king mulahan nang ubas.hIOneng dakal la ding ngeni mumuna a maging tauli, at dakal la ding ngeni tauli a maging mumuna. Bukud pa kanyan, ing balang taung mibatang likuan ne ing pibalebale na, ding kapatad nang lalaki at babai, ding pengari na, ding anak na o gabun a pibandian na alang-alang kanaku, tanggap yang makatadinalan maygit kareti, at midinan yang bie alang angga. Nganang Jesus karela, Ini ing tandanan yu: potang mag-ari yang mitmung kaligayan ing Anak ning Tau king Bayung Panaun, ikayung labing adua a tinuki kanaku lukluk kayu naman karing labing aduang tronu ban manatul karing labing aduang tribu na ning Israel.s_Kanita migsalita ya i Pedro, Lawan mu, likuan mi ing sabla at tikian da ka. Nanu ing malyari ming asahan?r]Linawe na lang Jesus at ngana, Para king tau, iti e mapalyari; oneng para king Dios ing sabla mapalyari.wgMebigla la ding alagad na inyang dimdam da iti. Ngarang kinutang, Nung makanyan, ninu ing malyaring miligtas?2]Sasabian ku naman kekayu: mas mayan pa ing dumalan ya ing metung a kamelyu king busbus na ning karayum kesa king lungub ya king Kayarian ning Dios ing metung a mabandi.Nganang Jesus karing alagad na, Sasabian ku kekayu: masakit yang tutung lungub ing metung a mabandi king Kayarian ning Banua.\ 1Inyang dimdam na ning kayanakan iti, meko yang malungkut uling dakal ya pibandian.M Nganang Jesus, Nung bisa kang maging ganap, muli ka, pisali mu ngan ing pibandian mu at ibie mu karing kalulu ing ayabli mu at mika pibandian ka karin banua; kaybat magbalik ka at tuki ka kanaku._ 7Ngana ning kayanakan, Tiparan ku na la ngan deting kautusan. Nanu pa ing kulang kaku?c ?igalang me i tata mu at i ima mu; at luguran me ing kalupa mung tau antimo ing sarili mu.  Isanung kautusan? nganang kinutang ning tau. Mekibat ya i Jesus, E ka makamate; e ka makipangalugud; e ka manako; e ka maglaram;1Nganang mekibat Jesus, Baket kukutnan mu ku nung nanu ing mayap? Metung ya mu ing mayap. Nung bisa kang magkamit bie, tuparan mu la ding kautusan.'Atin namang metung a lalaking linapit kang Jesus at ngana, Maestro, nanu ing mayap a sukat kung daptan ba kung tanggapan ing bie alang angga?`9Timpak na la ding gamat na karing buntuk da ring anak bayu ya meko ketang lugal a ita.%Nganang Jesus, Paburen yu lang lumapit kanaku ding anak. E yu la sasabatan, uling ing Kayarian ning Banua para karing anak yang anti kareti./ Ating mapilan a taung migdalang anak a mangalati kang Jesus ba na lang bendisyunan at ipanalangin. Oneng sebianan da la ring alagad ding magdala.B} Uling miyayaliwa la ding sangkan obat atin taung e makiasawa. Ating e makiasawa uling katutubu ra ing makanyan, atin munamang e makiasawa uling ding aliwa sasarian da lang e makapakiasawa, at e la makiasawa ding aliwa alang-alang king Kayarian ning Banua. Itang malyaring makatanggap kaniting turu, tanggapan na.} Pekibat nang Jesus, E bala nang tau malyaring makatanggap keting mesabi, nune mu detang dirinan nang makanyan ning Dios.wg Ngara ding alagad na, Nung makanyan ing kailangan dang tukian ding miyasawa, masanting pa ing e na makiasawa.3 Inya ngeni sasabian ku kekayu: ninuman ing midiborsyu king asawa na samantalang e ne man migtaksil at kaybat makiasawa ya king aliwang babai, mikasala yang pamakipangalugud. [At ing lalaking makiasawa king babaing kewanian na ning asawa na, mikakasala yang pamakipangalugud.] 9Pekibat nang Jesus karela, Peintulut nang Moises ing adiborsyu yu la ding asawa yu uli na ning kesiasan yung buntuk. Oneng e makanyan kanitang minuna.9~kNgarang kinutang ding Pariseo kang Jesus, Nung makanyan, obat inutus nang Moises king ing lalaki dinan ne pang katunayan king pamikawani ra at kaybat malyari na neng kawanian?}Inya e na la adua nune metung na la mu. Uli na nita, e na la malyaring pikawanian ning tau ding pisanmetung na ning Dios.,|QAt nganang sinabi ning Dios, Uli na niting sangkan, lakuan ne ning lalaki i tata na at i ima na at makiabe ya king asawa na, at ilang adua maging metung na la mu.{Nganang mekibat Jesus, E ye pa wari abasa ing anti kaniting kasulatan? Kanitang kamumulan ing Miglalang gewa na lang lalaki at babai.wzgLinapit la kang Jesus ding mapilan a Pariseo uling buri deng arakap king pamagsalita na. Ngarang mengutang kang Jesus, Paintulut na ning kekatamung Kautusan ing idiborsyu ne ning lalaki ing asawa na uli na ning isanu pa mang kasangkanan?>ywTikian de ring tutung dakal a tau at pepakayap na la.%x EKayari nang migsalitang Jesus tungkul kareting bage, meko ya Galilea at minta ya king sakup na ning Judea, king kangatba nang pampang ning Ilug ning Jordan.Pw#Nganang memupus Jesus king pamagsalita na, Makanyan munaman ing daptan na kekayu ning Ibpa kung atyu banua, nung ing balang metung kekayu e ya biasang mamatawad maniaman king lub na king kapatad na. v"Mikalabkab ing mua na ing ari at pepasukul ne ing ipus ba yang magdusa anggang e ya makabayad king kabilugan a alagang inutang na.fuE!Sukat ka naman sanang mika lunus king kalupa mung ipus antimo nung makananu da kang linusan!/tW Uli na nita, pepayaus ne ning ari ing ipus at nganang sinabi, Taung alang kwenta! Pepatawaran da ka king kabilugan mung utang kanaku uli na ning mekisabi kang mayap.wsgPanakit da kaniti ding aliwang ipus, menamdaman la; inya minta la king ari at simbung da ing sablang milyari.Vr%Oneng e ya mebisa; nune pepasukul ne anggang e ya mekapamayad king utang na.q{Siniklaud ya ing kalupa nang ipus king arapan na at nganang mekisabing mayap, Dinan mu ku pang panaun at bayaran da ka!PpOneng kalual na niting ipus asalubungan ne ing metung karing kalupa nang ipus a maki utang mapilan a pesus keya. Kinuelyu ne at saka ne sekal a batal. Nganang sinabi, Bayaran mu ing utang mu kanaku!To!Melunus ya ing ari, inya pepatawad na ing utang na at pepaburen neng meko.!n;Siniklaud ya ing ipus king arapan ning ari at nganang mekisabing mayap, Dinan yu ku pa pung ditak a panaun, at bayaranan da kayu king sablang utang ku!.mUAla yang apamayad king utang na, inya inutus na ning ari king pisali re at pati na ing asawa na at ding anak da at ing sabla nang pibandian ba yang makabayad utang.tlaMapilan la pa mu ding ayaus na inyang detang de ing metung karela a maki utang milyun-milyun a pesus keya.sk_Uling ing Kayarian ning Banua kalupa ne ning metung a ari a mibalak manyingil king utang da ring ipus na._j7Nganang mekibat Jesus, Ali, e makatapitung besis, nune pitung pulung besis a tiapitu. i Kanita linapit ya i Pedro kang Jesus at kitang na, Ginu, makatapilan ke patawaran ing kapatad kung mikasala? Makatapitung beses?bh=Uling nukarin man ating adua o atlu kataung mititipun king lagyu ku, atyu ku libutad da./gWAntimu rin, sasabian ku kekayu: nung misanmetung la ding adua kekayu keti king yatu king nanumang aduan yu king panalangin, ibie na kekayu ning Ibpa kung atyu banua.4faSasabian ku kekayu: nanuman ing e yu paintulut keti king yatu e munaman mipaintulut karin banua; nanuman ing paintulut yu keti king yatu, mipaintulut munaman karin banua.-eSNung e ya makiramdam karela, isumbung mu ing sabla king iglesia. At nung e ya naman makiramdam king iglesia, iyapus mu nia mung anting dayuan o talapanyingil buis.DdNung e na ka pakiramdaman, mituki kang metung o aduang tau ban ing nanumang pisasabian yu malyaring mipatutuan king amanu da ring adua o atlung tau antimo ing sasabian na ning kasulatan.^c5Nung mikasala ya keka ing kapatad mu, lapitan me at ipakilala mu ing pamikasala na. Oneng daptan mu king makalihim, ita sanang ikayu mung adua. Nung pakiramdaman na ka, ikua meng abalik a lub keka ing kapatad mu.byMakanyan munaman ing kaburian na ning Ibpa yung atyu banua: king e ya sa malilili ing metung man karing malating deti.a Potang akit ne, sasabian ku kekayu, maygit itang tula na kaniting metung a tupa kesa king tula na karing siam apulu't siam a e melili.``9 King pamalak yu, nanu mo ing daptan na ning taung ating dinalan a tupa at saka ya melili ing metung karela? Lakuan na la ding siam apulu't siam a manyibsiban king libis ning bunduk; panintunan ne ing tupang melili.P_ Uling dinatang ya ing Anak ning Tau ba na lang iligtas ding mebating.]5^c Pangilagan yung e ye insultuan ing metung karing malating deti. Sasabian ku kekayu, ding anghel da karin banua atyu la kapilan man king arapan nang Ibpa kung atyu banua. [I]  At nung ing mata mu ya ing babie dalan king pamikasala mu, dukitan me at iyugse! Mayap pa ing lungub kang metung a mata karin banua kesa king adua ka matang miyugse king api na ning impierno.h\INung ing gamat mu o ing bitis mu ya ing babie dalan king pamikasala mu, pututan me at iyugse! Mayap pa ing lungub ka banua a alang metung a gamat o metung a bitis kesa king adua ka gamat o adua bitis miyugse king impierno.F[Makalunus yang tutu ing yatu uli na ning ating bage makapikasala karing tau! E mu alako kapilan man ing panibatan na ning pamikasala, oneng makalunus yang tutu ing taung panibatan na niti!SZNung ing ninuman panibatan ne ning pamikasala na kanaku ning metung karing mangalating deti a maniwala kanaku, mayap pa ing itali ya ing maragul a gilingan a batu king batal na at ilumud de king dagat.hYIAt ninumang tanggap matula king anti kaniting anak alang-alang kanaku, aku ing tatanggapan na.pXYIng marangal dili king Kayarian ning Banua ya itang biasang magpakumbaba at kalupa na ning anak a ini.Wat ngana, Tandanan yu ini! Nung e kayu magbayu ugali at maging kalupa da ring anak, e kayu milub kapilan man king Kayarian ning Banua.RVInaus neng Jesus ing metung a anak a malati at pepatalakaran ne arap da,U Kanitang penandit a ita lepitan de ring alagad i Jesus. Kitang da kang Jesus, Ninu ing marangal dili king Kayarian ning Banua?NTMakanyan man, ba lang alang asabi ding taung den, munta ka king dagat-dagatan at mamaduas ka; kabud asaka me ing mumunang diling akua mung asan, paslan me balungus at kilub na manakit kang metung a salaping pilak. Sapat ne iting pamayad king buis ku ampon king buis mu king Templo; kuanan me at bayaran mu ing kekatang buis.zSmPekibat nang Pedro, Karing dayuan. Nung makanyan, nganang Jesus, e la sukat mamayad ding memalen a sasakupan da.~RuNganang mekibat Pedro, Wa, mamayad ya. Karas da kilub ning bale, bayu na ikuang migsalitang Pedro, kitnan neng Jesus, Nanung pamalak mu, Simon? Kenu la kakuang bayad o buis ding ari keti king yatu? Karing memalen a sasakupan da o karing dayuan?>QuKanitang miras ya Capernaum i Jesus at ding alagad na, linapit la kang Pedro ding mangolektang buis para king Templo. Kitang da, Mamayad yang buis king Templo ing kekayung Maestro?ZP-Paten de, oneng subli yang mie king katlung aldo. At bina lang melungkut alagad.OKanitang mitipun la ngan ding alagad karin Galilea sinabi nang Jesus karela, Malapit da niang ipanganiaya ding tau ing Anak ning Tau.mNSOneng bukud mung ing panalangin at pamag-ayunu ya ing makatabi king anti kaniting klasing demonyu.] MMekibat ya i Jesus, Inya e ye apalualan uling ditak kayu kasalpantayanan. Sasabian ku kekayu, agyang kasing dagul nia mu ning butul mustasa ing kasalpantayanan yu, malyari yung sabian king bunduk a ini, Malis ka keta! at malis ya. Alang bage a e yu arapat! [gLGInyang asarilinan de i Jesus, kitang da ring alagad na nung baket e re apalakuan ing demonyu.dKASebianan neng Jesus ing demonyu, at iti linual ya. Inya kanita mu rin kinayap ya ing anak.PJNganang sinabing Jesus, Ala lang kasalpantayanan at maragul la pamagkamali ding tau ngening kasalukuyan! Angga wari kapilan ing kayabe yu ku? Angga kapilan da kayu pibabatan? Idala ye keni ing anak!BIDela ke pu karing alagad yu, oneng e re agyung pakayapan.AH{Ngana, Ginu, malunus kayu king anak kung lalaki! Sosoning ya at tutu yang misasakitan neng susumpungan ne ning sakit na. Ngana nang miraragsa king api, ngana nang mananabu king danum.#G?Inyang ikua ra nang mekapagbalik king kapatagan, disnan da la ring dakal a tau. Linapit ya kang Jesus ing metung a lalaki at siniklaud ya king arapan na.[F/ Aintindian da kanita ding alagad king ing amanuan na karela ya i Juan a Maminyag.5Ec Oneng sasabian ku kekayu: dinatang ne i Elias, oneng e re akilala ding tau. Depat da kang Elias itang buri dang daptan. Makanyan munaman ing dalanan na ning Anak ning Tau._D7 Nganang mekibat Jesus, Kailangan ya ping datang keti i Elias ban isadia na ing sabla. C  Kanita kitang da ring alagad kang Jesus, Obat sasabian da ring talaturu ning Kautusan king kailangan ya pa mung datang i Elias?B/ Nganang minutus Jesus karela kabang kukuldas la king bunduk, Ala kayung babalitanan ninuman king ikit yu anggang e subling mie ing Anak ning Tau.LAInyang minatna la, ala lang aliwang ikit karin nune na mu i Jesus.c@?Linapit ya i Jesus karela at kilbit na la at ngana karela, Mibangun kayu. E kayu tatakut!j?MInyang dimdam de ring alagad ing siwala mitakutan lang e mu nanu, inya mipasubsub la king gabun.L>Kasalukuyan na pang magsalita inyang tikpan na la ning maslag a biga. Meramdam ya ibat king biga ing metung a siwala. Ngana, Iti ya ing Anak kung pakamalan a lubus kung katulan. Pakiramdaman ye!7=gInya nganang Pedro kang Jesus, Ginu, masanting ing keti ta na. Nung bisa ka gawa kung atlung kubu keti; metung para keka, metung para kang Moises, at metung para kang Elias.N<Kabud-abud ikit de i Moises at i Elias; makipagsalita la kang Jesus.;1King akakit da ring atlung alagad minaliwa ya itsura i Jesus; maslag yang anti ing aldo ing lupa na at meging makasilo ya king puti ing imalan na.+: QKalabas da ring anam a aldo, tiki neng Jesus i Pedro ampon ding mikapatad a Santiago at Juan; dela na la king metung a matas a bunduk nung nu la makapagdili-dili. 9Sasabian ku kekayu: E ra takman ding aliwa kekayu keti ing kamatayan anggang e re akit datang keti antimong Ari ing Anak ning Tau.18[Ing Anak ning Tau datang yang kayabe ning kayupayan nang Ibpa na at antabayanan de ring anghel na. King paniatang na ablasan ne ing balang metung agpang king depat na.,7QNanung apala na ning tau nung abandi ne ing mabilug a yatu oneng mawala naman ing bie na? Kabud mete ya ing tau, ala yang arapat nanuman para abawi na ing bie na.6Uling ing ninumang bisang sagip king bie na, mawala ya; oneng ing ninumang ibating ne ing bie na alang-alang kanaku, akit ne.35_Kaybat na nita, sinabi nang Jesus karing alagad na, Nung ing ninuman bisa yang tuki kanaku, sukat nang kalinguan ing sarili na, pusanan ne ing krus na at tuki ya kanaku.%4CInarapan neng Jesus i Pedro at ngana, Mabating ka kagulutan ku, Satanas! Metung kang bisang munie sagabal kanaku. Ing pamisip mu e king Dios nune king tau. 3Tiki neng Pedro king metung a suluk at nganang tinutul, Ginu, e na sa paintulut ning Dios yan! E sukat malyari keka ing makanyan! 29Manibat na kanita pepakilala nang Jesus karing alagad na king kailangan yang munta Jerusalem at dumalan dakal a kasakitan king gamat da ring makatua na ning balen, ding pamuntuk da ring pari, at ding talaturu ning Kautusan, at ipapate re. Oneng king katlung aldo subli yang mie.w1gKaybat na nita, penabilinan na lang maigpit ding alagad na king e ra paniabian kaninu man king ya ing Cristo.Y0+Ibie ku la keka ding susi na ning Kayarian ning Banua: nanuman ing e mu paintulut keti king yatu e munaman mipaintulut karin banua, at nanuman ing paintulut mu keti king yatu mipaintulut munaman karin banua. /At aku sasabian ku keka, ika i Pedro at babo na niting batu italakad ke ing iglesia ku. At e re sambutan ding pasbul ning impierno.(.INganang Jesus, Simon, anak nang Juan, mapalad ka! Uling ing sinabi mu e menibatan king tau, nune kang Ibpa kung atyu banua; ya mismu ing pepabalu kaniti keka.O-Mekibat ya i Simon Pedro, Ika ing Cristo, ing Anak ning Dios a mabie.4,cO ikayu, nganang kinutang karela, ninu aku? +9Mekibat la, Sasabian da king ya i Juan a Maminyag; sasabian da ring aliwa king ya i Elias, at ating sasabing ya i Jeremias o metung ya karing propeta. *9 Inyang miras ya i Jesus banda king balen na ning Cesarea Felipe, kitang na karing alagad na, Agpang king sasabian da ring tau, ninu ing Anak ning Tau?)1 Kanita da pa mu aintindian king aliwa ing lebadura dang gagamitan karing tinape ing papangilag na karela nune ing turu da ring Pariseo at Saduseo.(! Makananu yu ngening e aintindian king e tinape ing sasabian ku kekayu, nune papangilagan da kayu king lebadura da ring Pariseo at Saduseo!' Antimu rin, ding pitung tinape a mekapakabsi karing apat a libung tau at nung pilan lang kaing ding akatmu yu karing mitagan?/&W Angga ngeni e kayu pa makaintinde? E yu la atatandanan ding limang tinape a pengan da ring limang libu katau? At nung pilan lang kaing ding akatmu yu karing mitagan?%)Balu nang Jesus itang pisasabian da inya nganang kinutang karela, Obat miyayargu kayu king e yu pamagbakal tinape? Karitak yu kasalpantayanan!]$3Misabisabi la ding alagad at ngara, E tamu kasi migbakal tinape inya sinabi na ita.W#'Ngana karelang Jesus, Mimingat kayu king lebadura da ring Pariseo at Saduseo."Kadalakit da king kangatba na ning dagat-dagatan, aganaka da ring alagad king e la mekapagbakal agyang metung mu mang tinape.Z!-Karawak da at keyalan katapatan king Dios ding tau king panaun a kasalukuyan! Malisuas lang maniawad milagru, oneng alang aliwang miyabie karela nune mu ing milagru nang Jonas. Meko ya kaybat nang sinabi ita.Z -Neng abak a maranun, nung ing banua malulam ya, ngayung sasabi, Muran ngeni. Ayayanunsyu yu ing panaun king pamaglalawe yu king banua, oneng e yu la aintindian ding palatandanan na ning kasalukuyan a panaun.]xiOneng nganang mekibat Jesus, [Ngayung sumabi neng sisilim, Bukas masala ing panaun, uling ing banua malare ya.  Linapit la kang Jesus ding mapilan a Pariseo at Saduseo. Buri deng subukan, inya inawad da ing palto yang metung a milagru karela.y'Kaybat na nita, pepaulian na na lang Jesus ding tau at saka ya sinake king bangka at minta ya king sakup ning Magadan.U#&Apat lang libung lalaki ding mengan, e la kabilang ding babai at ding anak. %Mengan la ding sabla at kinabsi la, at inyang tinipun da la ring alagad ding pirapirasung mitagan, pitu lang kaing ding akatmu ra.K$Kinua na la ding pitung tinape ampon ding asan at kaybat nang mekapasalamat king Dios pemirasu na la ding tinape at asan, at binie na la karing alagad. Ding alagad naman pemie da la karing tau.8k#Pepaluklukan na lang Jesus ding tau king gabun.w"Pilan la ding kekayung tinape? nganang kinutang Jesus karela. Ngarang mekibat, Pitu la at mapilan a asan a mangalati. !Kitang da ring alagad na, Nukarin tamu kumang sapat a pamangan keti king disyerto para pakanan la ding anti kareting karakal a tau?V% Inaus na lang Jesus lumapit ding alagad na at ngana, Malulunus ku karing taung deti, atlu na lang aldo kayabe ku ngeni at ala na lang apangan. E ku la buring palakuan danupan, pota mangaliu la king dalan.9kMengapamulala la ding tau panakit da karing piping magsalita, kinayap la ding baldadu, mekalakad la ding pile, at mesala la mata ding bulag. At pinuri de ing Dios ning Israel.SMinta la kang Jesus ding tutung dakal a tau; darala da la kang Jesus ding pile, ding baldadu, ding bulag, ding pipi, at ding aliwa pang maki sakit. Binili da la king arap nang Jesus at pepakayap na la.'Meko ya king lugal a ita i Jesus at memebe ya king Dagat-dagatan ning Galilea. Minukiat ya king metung a bunduk-bundukan at saka ya linukluk.  Kanita nganang mekibat Jesus, Babae, karagul mu kasalpantayanan! Matupad ing kekang aduan. Kanita mu rin kinayap ya ing anak na./Tutu pu ita, ginu, nganang tinutul ning babai, oneng makapangan no man ding asu agyang king mugmug a mangayugse king lamesa da ring karelang amu.`9Pekibat nang Jesus, E mayap ing kuanan ing pamangan da ring anak at iyugse karing asu.  Panamdam na kaniti ning babai linapit ya at siniklaud king arap nang Jesus. Saupan yu na ku sa, ginu, nganang mekisabing mayap.jMKanita nganang mekibat Jesus, Mituburan ku bukud mung karing tupa nang melili ning balen Israel. 3Oneng e ne bitasang pekibatan Jesus. Linapit la ding alagad na at pekisabi ra, Palakuan yu ne. E na katamu patugutan tutukian at atne king kasigla!l QIng metung a babaing taga Canaan a manuknangan king lugal a ita linapit ya at nganang dinalung, Makamal a ginu, Anak nang David, malunus kayu pu kanaku! Alipnan ne ning demonyu ing anak kung babai; masakit yang tutu daralanan.h ILikuan neng Jesus ing lugal a ita at minta ya king sakup da ring siudad na ning Tiro at Sidon.! ;Ila deti ring makarinat king tau. Oneng e makarinat king tau ing mangan a e tinupad king seremonia na ning pamanos gamat a agpang kekayu sukat tuparan.E King pusu na ning tau karin magumpisa ing e mayap a tangka antimo ing pamakamate, ing pamakipangalugud, ing miyayaliwang kanawangan, ing pamanako, ing pamaglaram, at ing pamanyirang puri.xiOneng ing nanumang papalual na ning tau king asbuk na manibatan king pusu na at ita ya ing makarinat king tau.veE yu aintindian king ing nanumang lulub king asbuk tataglus king dungus at kaybat lumual munaman king lalam?=uSinabi nang Jesus karela, Ikayu man e yu aintindian?U#Nganang migsalitang Pedro, Sabian ye kabaldugan kekami ing talimhagang yan.2]Paburen yu la ding Pariseo! Bulag lang talataid; nung tairan ne ning bulag ing kalupa nang bulag, parehu lang manabu king kulkul. fig,Bulag lang talataid...,(15:14)fig*dA Mekibat ya i Jesus, Putputan ne ning Ibpa kung atyu banua ing balang tanaman a e na tenam.ta Kanita linapit la ding alagad at ngara, E yu apansin king menamdaman la ding Pariseo king kekayung sinabe?a; Aliwa ing lulub king asbuk ning tau ing makarinat keya nune itang lulual king asbuk na.} Pepalapitan na lang Jesus ding dakal a tau at sinabi na karela, Makiramdam kayu at pakaintindian yu ing kanakung sabian.|q Alang kabaldugan ing kaku pamanyamba ra, uling ding kautusan a gewang tau tuturu da lang antimong kakung kautusan!o~WDing taung deti, ngana ning Dios, parangalan da ku karing labi ra, oneng marayu la kaku ding pusu ra.T}!Hipokrita! Tinud yang tinud ing propeta Isaias a minie ula tungkul kekayu:'|Gmipanupaya ne kanita ketang kagalangan a katuliran nang tata na o ima na. Inya alang-alang karing kaugalian yu, payalan yu nang ulaga ing amanu na ning Dios. {Oneng ikayu sasabian yu, Ninuman ing sumabi kang tata na o kang ima na, Makatalaga na king Dios ing malyari yung tanggapan kanaku;zIng Dios sinabi na, Igalang me i tata mu at i ima mu, at Ninuman ing managkas kang tata na o kang ima na sukat yang mate.yPekibat nang Jesus karela, Ikayu, obat sasalangsangan yu naman ing utus na ning Dios ba yu la mung atuparan ding kekayung kaugalian?xBaket lalabag la ding alagad mu king kaugalian a tiru da ring kekatamung makatua? E la manos gamat bayu la mangan antimo ing makautus!w }Kanitang misan, linapit la kang Jesus ding mapilan a Pariseo at talaturu ning Kautusan a menibatan Jerusalem. Kitang da,v1$Inawad da ing paintulut na ing atagkil de ring masakit agyang ita mung gilid na ning imalan na. Kinayap lang lubus ding sablang mekatagkil kaniti.u+#Akilala de ring tau karin i Jesus. Belitanan de ing mabilug a balen king paniatang nang Jesus. Inya dela da la kang Jesus ding sablang masakit.Mt"Inyang mekadalakit na la king dagat-dagatan, sinadsad la Genesaret.jsM!Simban de i Jesus ding alagad a makasake king bangka at ngara, Tutu pin, ika ing Anak ning Dios!Sr Parehu lang sinampa king bangka at kasampa ra tinuknang tutiup ing angin.q{Agad-agad neng inabut Jesus ing gamat na; telan ne i Pedro at ngana, Abe, karitak mu kasalpantayanan! Obat mikakunu ka?pInyang ikit na ing masikan a tiup na ning angin, tiblan ne ning takut at megumpisa yang limbug. Nganang kinulisak, Gino, sagipan mu ku!oMekeni! nganang mekibat Jesus. Inya kinuldas ya i Pedro king bangka at megumpisa yang linakad babo na ning danum papunta kang Jesus.knOKanita, nganang kinulait Pedro, Ginu, nung ika pin, iyutus mung munta ku keka babo na ning danum!SmAgad-agad yang minaus karela i Jesus. Ngana, E kayu tatakut! Aku i Jesus!l Inyang ikit deng lalakad babo na ning danum, mengilabut la king takut. Multu ya! ngarang sinabi at kinulisak la king takut da.kPilatan na ning alas tres ila ning alas sais ning abak pintalan na lang Jesus ding alagad na, lalakad ya babo na ning danum.jKetang oras a ita malibutad ne ing bangka king dagat-dagatan. Sapul-sapulan ne ning alun, uling makasalungat ya king tiup na ning angin.%iCInyang apaulian na na la ding tau, minukiat yang magdili-dili king metung a bunduk-bundukan ban manalangin. Miras ing bengi. Magdili-dili ya karin i Jesus.=hsKaybat na nita, agad na lang pepasaken Jesus king bangka ding alagad na. Pepaunan na na lang dinalakit king kangatba nang pampang ning dagat-dagatan kabang paulian na la ding tau.Zg-Ating limang libu karing lalaking mengan; e la kabilang ding babai at ding anak.f1Mengan la ngan ding sabla at kinabsi la. Tinipun da la ring alagad ding mitagan, at mekakatmu lang labing aduang kaing karing pirapirasung tinape.ce?Pepaluklukan na la king dikut ding tau; kinua na la ding limang tinape at aduang asan; tinalanga ya banua at pepasalamat ya king Dios. Pemirasu na la ding tinape at inutus na karing alagad king pamie da la karing tau.)dMNganang Jesus, Idala yu la keni.LcNgarang sinabi, Lima la mung tinape at aduang asan ding darala mi.`b9Nganang mekibat Jesus, E kailangan ing mako la. Ikayu mismu ing munie pamangan karela!Ha Inyang mabibengi na, lepitan de ring alagad na at ngara, Mikelangan a lugal iti at mabibengi na. Palakuan mu na la ding tau ba lang munta karing malapit a baryu ban makasali lang apangan da.`Inyang kuldas ya king bangka i Jesus, ikit na la ding tutung dakal a tau. Melunus ya karela at pepakayap na la ding masakit._) Inyang tinggap nang Jesus ing balita tungkul kang Juan, sinake yang bangka at meko ya king lugal a ita. Minta ya king metung a tahimik a lugal nung nu ya makapagdili-dili. Oneng abalitan da ring tau iti at ibat karing miyayaliwang balen linakad lang tinaluki kang Jesus.^ Dinatang la ding alagad nang Juan; kinua re ing bangke na at kitkut de. Kaybat na nita, pintalan de i Jesus at belita ra iti.x]i Dela reng makabili ing buntuk nang Juan king metung a bandehadu at binie re king anak, at dela ne kang ima na.?\y Mitubud ya at pepatabtab ne batal i Juan king sukulan.[ Melungkut ya ing ari, oneng uli na ning pengaku na king daramdaman ding kumbiradu na, inutus na king matupad ing kayaduanan na ning anak.Z/King mungkahi nang ima na, ngana ning anak kang Herodes, Ibie me ngeni kanaku ing buntuk nang Juan a Maminyag a makabili king metung a bandehadu!fYEinya sinabi na at pengaku nang matalik king anak a babai king ibie na ing nanumang aduan na.X7Inyang miras ing aldo nang kebaitan Herodes, tinerak ya i Salome a anak nang Herodias king arapan da ring kumbiradu. Metula yang e mu nanu i Herodes,}WsBuri ne mang ipapate i Juan, oneng tatakut ya karing memalen Judio, uling kikilalanan deng metung a propeta i Juan.hVINganang Juan kang Herodes, Labag king Kautusan ing pakiabayan meng anting asawa mu i Herodias!UI Herodes ya ing peparakap, pepagapus, at pepasukul kang Juan uli nang Herodias a asawa nang Felipeng kapatad nang Herodes.TAt nganang sinabi karing opisyal na, Iti ya mismu i Juan a Maminyag a sinubling mebie, inya agagawa na la deting milagru!US %King panaun a ita, abalitan nang Herodes a tetrarka, ing tungkul kang Jesus.FR :E ya dinapat dakal a milagru karin uling e la maniwala keya.*QM 9Inya tinggian de ngan. Nganang Jesus karela, Mirarangal ya ing metung a propeta king sablang lugal subali mu king sariling balen na at king sarili nang pamilya.ZP- 8E ta la wari kayabe-abe keti ding kapatad nang babai? Nukarin na ngan kinua iti?O 7E wari anak nia mu ning metung a kalpinteru? Aliwa wari i Maria i ima na, at ding kapatad na ila di Santiago, Jose, Simon, at Judas?hNI 6at migbalik ya king sarili nang balen. Tinuru ya king karelang sinagoga. Mengapamulala la ding mekaramdam kang Jesus. Nukarin na ibat ing anti kanyan a kabiasnan? ngarang kinutang. Makananu yang makarapat kareting milagru?[M/ 5Inyang ayari na na lang sinabing Jesus deting talimhaga meko ya king lugal a ita,lLQ 4Inya ngana karela, Nung makanyan, iti ing buri nang sabian: king ing balang talaturu ning Kautusan a kikilala king Kayarian ning Banua kalupa ne ning metung a mibalebale a milulual karing bage bayu at laun king pisisinupan na.oKW 3Nganang kinutang Jesus karela, Aintindian yu ing heganaganang yan? Ngarang mekibat, Aintindian mi na.RJ 2at iyugse da la king mapaling ornu. Karin la tumangis at mitigis a ipan.I 1Makanyan ing mapalyari king kawakasan na ning panaun. Datang la ding anghel at ikawani da la ring e mayap a tau karing mayap,gHG 0Inyang mabayat ne, ginuyud deng sinaka ding magliligo king pampang. Linukluk la at pikakawani da la ring asan: tinipun da la ring mayap a asan karing karelang lulanan, at inugse da la ring e ra malyaring apangan ding tau.G /Ing Kayarian ning Banua kalupa nia naman ning metung a lambat a inatsa ra king dagat-dagatan; menikua yang miyayaliwang asan. F  .Inyang menakit yang metung a perlas a e karaniwan a leguan, meko ya at pisali na ing sablang pibandian na at seli ne ing perlas.bE= -Antimu rin, ing Kayarian ning Banua kalupa ne ning metung a manialing mangamal a perlas.D ,Ing Kayarian ning Banua kalupa ne ning pibandian a makakutkut king gabun. Mipaintagun akulkul ne ning metung a tau at timbunan neng pasibayu. King tula na, meko ya at pisali na ing sablang pibandian na at kaybat migbalik ya at seli ne ing gabun a ita.zCm +Ding banal naman sunlag lang anti ing aldo king Kayarian ning karelang Ibpa. Makiramdam ya itang ating balugbug! 0p~~}=||I{{KzzNyy`xxwvv ultt,syrrr#qq;pp/ooxnnmmellNkk'j;ii`hggfeemed4cbbJJqIHH#GGFFEEDeD CCTBB1AA!@@a???>>>"==q<BwIng sablang iti ya ing pamagumpisa na ning kasakitan.&AEGerahan ne ning metung a bansa ing kalupa nang bansa at ing metung a kayarian laban king kalupa nang kayarian. Mika danup at ayun karing miyayaliwang lugal.;@oDamdam kayung labanan at makabalita tungkul king gera; oneng e kayu paitakut. Alang kapilisian a mangapalyari ing makanyan, oneng e na buring sabian king miras na ing kawakasan.~?uDakal la ding datang a gumamit king lagyu ku at ngarang sumabi, Aku ing Cristo! At dakal la ding karelang linlangan.N>Mekibat ya i Jesus, Mingat kayu ban e na kayu alinlang ning ninuman!=7Kanitang misan, kabang makalukluk ya i Jesus karin king Bunduk ding Olibo, lepitan de ring alagad na at kitnan deng sarilinan. Ngara, Kapilan ngan mapalyari ing kekang sinabi? Nanu ing maging palatandanan ba ming abalu ing paniatang mung pasibayu at ing kawakasan na ning yatu?L<Oneng sinabi na karela, Pakalawan yu na lang masalese deng gusaling den. Sasabian ku kekayu, ala metung mang batu a mitagan makatumpak king kalupa nang batu karing gusaling den! Malasak la ngan! ; Meko ya i Jesus king Templo at kabang lulual ya, lepitan de ring alagad na at inaus de pansin tungkul karing gusali ning Templo.:%'Sasabian ku keka, e mu na ku akit pasibayu manibat ngeni anggang e mu sabian, Bendisyunan ne sa ning Dios ing daratang king lagyu ning Ginu.59e&Inya mipaburen yang lubus ing kekang Templo.8%Jerusalem, Jerusalem! Ika ing makamate karing propeta at mamasibas karing tinubud ning Dios keka! Mekatapilan ing buri ku lang tipunan ding kekang anak, antimo nung makananu na lang titipunan ning gaindung manuk ding sisi na lalam nang pakpak, oneng e ka bisa!Y7+$Sasabian ku kekayu: dugpa ing parusa para karing tau king kasalukuyan a panaun!a6;#Uli na nian, miras kekayu itang kaparusan a katulid ning pamakamate karing taung mayap, manibat kang Abel a alang kasalanan angga na kang Zacarias a anak nang Berekia a kekong pete pilatan ning Templo at ning altar.5"Inya itubud ku la kekayu ding propeta, ding taung mangabiasa at talaturu. Pamaten yu la ding aliwa karela at ipaku yu la king krus ding aliwa. Paglatikuan yu la ding aliwa karin king kekayung sinagoga at lumipat kayu karing siudad manintun karela ba yu lang dakpan.\41!Kamamalu, lahing ubingan! Makananu yung alisian ing pangaparusan yu king impierno?=3u Sige, isundu yu itang pegumpisan da ring makatua yu!y2kIkayu mismu tatanggapan yu na ngeni king kekayung pamagsalita king anak da kayu detang mekamate karing propeta. 1at ngayung sasabi, Nung mabie na kami sana kanitang panaun da ring kekaming makatua, e ke mekiabe king pamakamate karing propeta.:0mMakalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Igagawa yu lang masanting a pantiun ding propeta at palamutian yu la ding monumento da ring mayap a tau&/EMakanyan kayung mayayakit karing sablang tau. King akakit ding tau balamu nung nu na kayu anti pangayap, oneng kilub mitmu kayung pamagkunwari at kasalanan.c.?Makalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Mengari kayu karing pantiun a pininturan maputi a masanting akakit kilual, oneng kilub mitmu la king sablang dinat at karing butul da ring mete.m-SBulag a Pariseo! Linisan me pa mu kilub ding piinuman at pipanganan ban luminis la naman king lual.[,/Makalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Pakalinis-linis yu la lual ding kekayung piinuman at pipanganan kabang kilub mitmu la karing bage ikua yu king kapanakawan at kasakiman.x+iBulag kayung talataid! Sasalakan ye ing ayup-ayupan king kekayung inuman, oneng iyakmul yu ne man ing kamelyu!*Makalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Babie kayung kapulung parti pati na karing kekayung paniangkap, antimo ing paminta, anis at komino, oneng pabaya na kayu man karing lalung maulagang bage a tuturu na ning Kautusan, antimo ing hustisia, ing lunus at ing katapatan. Ila deti ring sukat yung tuparan kayabe ning pamagasikasu yu tungkul karing aliwang bage.v)eAt nung ing metung a tau susumpa ya king banua, susumpa ya king luklukan ning Dios at king makalukluk karin.v(eNung ing metung a tau susumpa ya king Templo, susumpa ya king Templo at king Dios a manuknangan king Templo.f'EInya ing taung susumpa king altar, susumpa ya king altar at king ain a atyu babo ning altar.`&9Bulag kayu pin! Isanu ing lalung maulaga: ing ain o ing altar a makapagbanal king ain?(%ISasabian yu pa, Nung ing ninuman susumpa ya king altar, ita alang ulaga, nung king ain a atyu babo ning altar karin ya sumpa, sukat nang tuparan ing sumpa na!h$IBulag at mangmang! Isanu ing lalung maulaga: ing gintu o ing Templo a makapagbanal king gintu?j#MMakalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Bulag a talataid! Tuturu yu, Nung ing ninuman susumpa ya king Templo alang ulaga ing sumpa na. Nung king gintu na ning Templo karin ya sumpa, matibe ing sumpa na."/Makalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Daralakitan ye ing dagat at babaltangan ye ing mamala ba kayung makakonberti agyang metung mu mang paganu; oneng potang ikua yu ne, gagawan yeng dobli pang dagdag kaparusan king impierno antimo ikayu!!Makalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Sasamantalanan yu ing pibandian da ring mebalu king kapamilatan na ning panalangin yung mangakaba! Uli na ning dapat yung yan lalung maging mabayat ing parusang miyabie kekayu!]a ; Makalunus na kayo, ikayung talaturu ning Kautusan at Pariseo! Hipokrita! Sasara ye ing pasbul ning Kayarian ning Banua karing tau. E na kayu bisang lungub, makanyan man sasabatan yu la pa ding taung bisang lungub! [jM Mibaba ya ing ninumang mitatas king sarili na, at mitas ya ing ninumang mibababa king sarili na.;q Ing pekamarangal kekayu ya ing maging talasuyu yu.]3 ni e kayu payaus Talaturu, uling atin kayung metung mung Talaturu at ya ing Cristo.lQ E ye ausan Tata ing ninuman keti king yatu, anti na ning atin kayung metung mung Tata a atyu banuac?Oneng ikayu e kayu payaus Maestro, uling mikakapatad kayu ngan at metung kayu mu Maestro.V%tutu rang buri ing pupugayan da la karing palengki at ausan da lang Maestro.ucMaburi lang tutung lulukluk karing kabisera neng makipamiesta la at karing piling luklukan karing sinagoga;/Pakitang-tau mu ing sablang dapat da. Alben yu nung nu la pangalapad ding karelang pilakteria at pakakabakaba da la borlas ding karelang balabal.,QManaptas lang mangabayat a karga at papusan da karing tau, kabang ila naman agyang metung mu man karing taliri da e re kikimut ban saupan da lang magkarga kareti.%Inya pamintuan yu at tukian ing nanumang yuyutus da kekayu, oneng e yu la pakiapusan king daraptan da, uling e ra tutuparan ing ipanaral da.mSDing talaturu ning Kautusan at Pariseo ila ding mirinan upaya ban palino king Kautusan nang Moises.f GKaybat na nita, inarapan na lang Jesus ding dakal a tau ampon ding alagad na at ngana karela,.Agyang metung mung amanu alang mekapakibat kang Jesus, at manibat na ketang aldong ita ala nang mengangas pang mangutang kang Jesus.Y+-Ngeni, nung i David mismu ausan neng Ginu, makananu neng malyaring anak kanita?,Ngana ning Ginu king kakung Ginu: Lukluk ka king banda kung wanan, anggang e ku la lubus apasukuan keka ding kekang kalaban.uc+Kitang nang Jesus karela, Nung makanyan, baket king agkat ning Espiritu i David inaus neng Ginu? Sinabi na,dA*Nanu ing pamalak yu tungkul king Cristo? Kaninu ya anak? Ngarang mekibat, Anak neng David.E)Kabang makatipun la ding Pariseo, kitang nang Jesus karela,k O(Kareting aduang kautusan karin ya makatalakad ing mabilug a Kautusan at ing turu da ring propeta._ 7'Kalupa nia naman niti ing kadua: Luguran me ing kalupa mung tau antimo ing sarili mu.% E&Yan ing maragul diling utus. %Pekibat nang Jesus, Luguran me ing Ginung kekang Dios king mabilug mung pusu, king mabilug mung kaladua, at king mabilug mung kaisipan.F $Ngana, Maestro, isanu ing maragul diling utus king Kautusan?`9#At mengutang ya kang Jesus ing metung karela a talaturu ning Kautusan ba neng subukan.pY"Mitipun la ngan ding Pariseo inyang abalitan da nung makananu na lang apatahimikan Jesus ding Saduseo.H !Mengapamulala la ding dakal a taung mekaramdam king tuturu na.+ Aku ing Dios nang Abraham, ing Dios nang Isaac, at ing Dios nang Jacob. Buri nang sabian niti king e re Dios ding mete nune Dios de ring mabie.nUTungkul naman king pamaniubling mebie, e yu pa wari abasa ing sinabi na kekayu ning Dios? Sinabi na,wUling king pamaniubling mebie, e na la miyayasawa ding lalaki at babai; nune mie lang antimo ding anghel karin banua./Nganang mekibat Jesus karela, Maragul ing kekayung pamagkamali uling e yu la aintindian ding Kasulatan ni e yu aintindian ing upaya na ning Dios.}Ngeni, king pamaniubling mebie, ninu karing pitung mikakapatad ing maging asawa na, anti na ning mikasal ya karela ngan?.WKatataulian, mete ya naman ing babai.T!Makanyan munaman ing milyari king kadua, king katlu, at angga king kapitu.*~MAting pitung mikakapatad a lalaki. Mekiasawa ya ing pangane at kaybat mete yang alang akalakuanan a anak, inya pekasalan ne ning kapatad a katuki na ing mebalu.V}%Ngara, Maestro, sinabi nang Moises: Nung ing metung a lalaki mate yang alang akalakuanan a anak, sukat neng pakasalan ning kapatad nang lalaki ing mebalu ban mikayanak ya para king meyangu-bie kapatad na.|Kanita mu ring aldong ita linapit la kang Jesus ding mapilan a Saduseo. E la maniwala ding taung deti king ating pamaniubling mebie.:{oMipamulala la king pekibat nang iti at likuan de.@zyNgarang mekibat, King Emperador la. Inya nganang Jesus karela, Nung makanyan, ibie yu king Emperador ing mangaintulid king Emperador, at ibie yu king Dios ing mangaintulid king Dios.Iy kitang na karela, Kaninu ya larawan at lagyu ing makatatak ken?MxPakit ye kanaku ing salaping pamayad buis! Inyang inabutanan da ne,rw]Oneng balu nang Jesus ing e mayap dang parasan, inya ngana karela, Hipokrita! Obat buri yu kung subukan?v{Sabian yu na kekami nung nanu ing pamalak yo? Labag king Kautusan tamu ing mamayad buis king Emperador ning Roma o ali?MuKaybat na nita, tiburan da lang makikit kang Jesus ding karelang alagad at ding mapilan a tauan nang Herodes. Ngara kang Jesus, Maestro, balu mi ing tapat kayu at tuturu yu ing sablang katutuan tungkul king kaburian na ning Dios para king tau. E kayu biasang mangabiran kenu man, uling paraparehu mu ing lawe yu karing tau.mtSMeko la ding Pariseo at minisip lang paralan nung makananu reng arakap i Jesus king pamagsalita na.Xs)At nganang memupus Jesus, Dakal la ding meyaus, oneng ditak la mu ding mepili.r Kanita ngana ning ari karing ipus, Igapus ye gamat at bitis at iyugse ye king karalumduman king lual. Karin ya kumiak at mitigis a ipan.jqM Abe, ngana, baket linub ka keti a e ka makaimalan pakipagkasal? Oneng ala yang apakibat ing tau.vpe Inyang linual ya ing ari ba na lang lawan ding bisita, ikit ne ing metung a taung e makaimalan pakipagkasal./oW Inya minta la ding ipus karing dalan at tinipun da la ring sablang atagpuan da: e mayap o mayap a tau; at kinatmu ya karing mekumbira ing lugal nung nu da la ikasal.tna Ngeni munta kayu karing dalan a matau at kumbiran yu lang datang king sidia ku ding sablang taung akit yu.`m9Kaybat ngana karela, Makasadia na ing kasalan, oneng e la karapatdapat ding mekumbira.lMimua ya ing ari at peparala na la ding sundalus na at pepapate na la ding tampalasan at pepasilab ne ing karelang siudad.fkEDing aliwa naman dekap da la ring ipus a tinubud na; penasakit da la at melaus da lang pete./jWOneng e ra pinsinan iti ding mekumbira. Sinulung na ning balang metung ing lakad na; minta ya ing metung king asikan na at ing metung naman minta ya king negosyu na.iInya pasibayu yang mitubud aliwang ipus at penabilin na karela, Sabian yu karing mekumbira king manaya na ing kanakung sidia; pepakatat ku na la ding kanakung biserung baka ampon ding aliwa kung sese pataban; makasadia na ing sabla. Munta na kayu keni king kasalan!lhQTinubud na la ding ipus na ban maniaus karing kumbiradu na king kasal, oneng e la mebisang datang.}gsIng Kayarian ning Banua kalupa ne niti: migtau yang maragul ing metung a ari para king kasal ning anak nang lalaki.ff GMigsalita yang pasibayu i Jesus karing dakal a tau king kapamilatan da ring talimhaga. Ngana,jeM.Buri deng iparakap, oneng tatakut la karing tau uling kikilalanan deng metung a propeta i Jesus.d-Inyang dimdam de ring pamuntuk ding pari at Pariseo ing talimhagang sinabi nang Jesus, balu ra king ila ding pamaramdaman na.vce,Mangapile ya ing ninumang mitakid king batung iti, at mangarunut ya ing ninumang dugpan na ning batung iti.] b9+Inya ngeni sasabian ku kekayu, nganang tinuglung Jesus, milako ne kekayu ing Kayarian ning Dios at miyabie ya karing taung biasang papamunga kaniti. [:am*Nganang Jesus karela, E yu wari abasa ini king Kasulatan? Ing batung e ra buri ding manalakad bale, ya ing maging batung pamuntuk. Dapat na iti ning Ginu, at pagmumulalan tamu!I` )Ngarang mekibat, Siguradu na lang ipapate ding e mayap a taung deta, at ipakisamak ne ing mulahan nang ubas karing aliwang makisamak a munie king parti na king pupul king panaun a karampatan._w(Nganang kinutang Jesus, Ngeni, nung datangan na la ning maki gabun, nanu kaya ing daptan na karing kasamak nang deta?D^'Inya dekap de; liwal de king mulahan ubas at saka re pete.(]I&Oneng inyang ikit de ring kasamak ing anak, ngarang misabisabi, Iti ya ing talapagmana na ning pakisamakan tamu. Tara, paten ta ya ban akua tamu ing bandi na!k\O%Katataulian, tinubud ne karela ing anak nang lalaki. Ngana, Pihung igalang da ne man ing anak ku.[7$Pasibayu, mitubud ne namang aliwa pang ipus ing maki gabun, lalu lang dakal kesa karing minuna; at makanyan munaman ing depat da ring kasamak karela.Z{#Penasakit da la ring kasamak na ding ipus na, pemalupalu de ing metung, pete re ing metung, at pemasibas de ing metung.Y}"Inyang miras na ing panaun ning pamamupul ubas, tiburan na la ding ipus na ban tanggapan da karing kasamak ing parti na.X!Pakiramdaman ye ing metung pang talimhaga. Ating metung a taung menanaman ubas king gabun na at bekuran ne. Kinulkul yang pibilian king pipapaslan ubas at mitalakad yang metung a tore. Kaybat na nita, peniwala ne karing kasamak at saka ya minta king marayung lugal.W Uling dinatang ya i Juan kekayu at tiru ne kekayu ing dalan na ning kabanalan at e kayu meniwala keya; oneng meniwala la ding talapanyingil buis at ding babaing magtinda king katawan da. Agyang ikit yu na iti, e kayu pa mu rin migbayung bie at e meniwala kang Juan.VNinu karing adua ing tinupad king kaburian na ning tata? Itang pangane, ngarang mekibat. Sasabian ku ngeni kekayu, nganang Jesus karela, muna la pang lungub king Kayarian ning Dios kesa kekayu ding talapanyingil buis ampon ding babaing magtinda king katawan da. UKaybat na nita, minta ya ing tata king kadua at makanyan munaman ing inutus na. Opu, munta ku, nganang mekibat. Oneng e ya minta.eTCPekibat ning anak, E ku bisa. Oneng kaybat, minaliwa ya isip at minta ya king mulahan ubas.-SSNanu ing pamalak yu kanini? Ating metung a taung ating aduang anak a lalaki. Lepitan ne ing pangane at ngana, Anak, munta ka king mulahan ubas at magobra ka karin.RInya ngarang mekibat kang Jesus, E mi balu. Sinabi na karela, E ku naman sabian kekayu nung nanung kayupayan kung gawa kareting bage.Q3At nung sabian tamung ibat karing tau, pota naman nanu ing gawan da ring memalen kekatamu, uling ding sabla kikilalanan deng bilang propeta i Juan.VP%Nukarin na kinuang Juan ing upaya nang maminyag? Ibat banua o ibat karing tau? Mipagsalita la king metung at metung at ngara, Nung sabian tamung ibat banua, sabian na kekatamu, Baket e kayu meniwala keya?'OGMekibat ya i Jesus, Metung mu ing ikutang ku kekayu at nung apakibatan yu ku, sabian ku naman kekayu nung nanung kayupayan kung gawa karing bage daraptan ku.fNELinub yang pasibayu king Templo i Jesus; kabang tuturu ya, linapit la ding pamuntuk da ring pari ampon ding makatua ning balen at ngara, Nanu ing kayupayan mung gawa kareting bage? Ninung minie keka king kayupayan a yan?iMKNanuman ing aduan yu king kekayung pamanalangin tanggapan yu, nung atin kayung kasalpantayanan.LMekibat ya i Jesus, Tandanan yu ini: nung atin kayung kasalpantayanan at e kayu mag-alinlangan, e mu ing malyari yung arapat ing depat ku king tanaman a higera, nune maygit pa kanita. Sabian yu mu king bunduk a ini, Mako ka ken at dulung ka king dagat, ita marapat.oKWIkit da ring alagad na iti at mengapamulala la. Obat bigla yang melanat ing higera? ngarang kinutang.cJ?Menakit yang metung a tanaman a higerang tutubu king lele dalan. Lepitan ne, oneng ala yang ikit nanuman nune mu bulung. Inya sinabi na king higera, E na ka mikabunga kapilan man! Kanita mu rin melangi ya ing tanaman.MIKabukasan abak, kabang pabalik ya king siudad, dimdam na ing danup.hHILikuan na lang Jesus at linual ya king siudad at minta ya Betania. Karin na linabas ing bengi.bG=Inya ngara kang Jesus, E mu daramdaman ing sasabian da? Pekibat nang Jesus karela, Daramdaman ku. E ye pa wari abasa iting Kasulatan a sasabing: Karing asbuk da ring anak at bingut pepayagkas mu ing ganap a kapurian?ZF-Oneng mimua la ding pamuntuk da ring pari at talaturu ning Kautusan inyang ikit da la ring makapagmulala nang dapat at nung makananu rang sasabian masikan ding anak king Templo, Purian ya ing Anak nang David!OEPigsarian de ring bulag at ding lumpu king Templo at pepakayap na la. D9 Ngana karela, Mayayakit karing Kasulatan king ing Dios sinabi na: Ing bale ku mayaus yang bale pipanalanginan. Oneng gewa yeng pugad da ring mapanako!DC Tinaglus ya king Templo i Jesus at penabi na la ngan ding sablang mamisali at maniali karin; penuag na la ding lamesa da ring maglibe salapi at ding luklukan da ring mamisaling patipati.]B3 Iti ya i Jesus, ing propetang ibat Nazaret, Galilea, ngarang mekibat ding keraklan.vAe Inyang linub ya Jerusalem i Jesus, megulu ya ing mabilug a siudad. Ninu kaya iti? ngarang kinutang ding tau.g@G Ding tutung dakal a taung lalakad makauna kang Jesus at ding atyu king kagulutan na sinabi rang masikan: Purian ya ing Anak nang David! Bendisyunan ne sa ning Dios ing daratang king lagyu na ning Ginu! Purian ya ing Dios!!?;Lintang da la ring tutung dakal a tau ding karelang balabal king dalan; ding aliwa naman memakli lang sanga karing tanaman at kinalat da la king dalan.}>sDela re ing asno ampon ing biseru na at binili da la ring balabal da king gulut da ring asno. At sinake ya i Jesus.U=#Meko la ding alagad a mituburan at tiparan da ing inutus nang Jesus karela.9<kSabian yu king siudad ning Zion: Lawan mu, daratang ya keka ing kekang ari. Mapagpakumbaba ya at makasake ya king metung a asno, at king metung a biseru, ing biseru ning asno.?;yIti mepalyari ban matupad itang inula na ning propeta:n:UAt nung ating mangutang kekayu, ipakibat yu, Kailangan na la ning Ginu; at paburen nang idala yu la.99kNgana karela, Munta kayu king baryung arapan yu. Karas yu karin manakit kayung metung a gaindung asno; makatali ya, kayabe ne ing biseru na. Kalagan yu la at idala yu la keni.8 1Inyang milalapit na la Jerusalem, miras la Betfage, lele ning Bunduk ding Olibo. Kanita mitubud yang adua i Jesus karing alagad at pepaunan na la.s7_"Melunus ya karela i Jesus at tigkil na la ding mata ra; kanita mu rin menakit la at tinuki la kang Jesus.<6s!Mekibat la, Buri mi pu ing manakit la ding mata mi!j5M Tinuknang ya i Jesus at inaus na la. Kitang na karela, Nanu ing buri yung daptan ku para kekayu?4+Ding dakal a tau sebianan da la at sinabi ra king e la masigla. Oneng lalu rang sikan ing kulait da. Ngara, Anak nang David! Malunus ka kekami!!3;Ating aduang taung bulag a makalukluk king lele ning dalan. Ngarang kinulait inyang dimdam dang lalabas ya i Jesus, Anak nang David! Malunus ka kekami!>2wKalako da Jerico, tikian de ring dakal a tau i Jesus.y1kantimo ing Anak ning Tau e dinatang ban suyuan, nune ban sumuyu at iyain ing bie na ban mayatbus la ding dakal.R0At nung ing ninuman bisa yang mamuntukan, sukat yang maging talasuyu yu,/wOneng e makanyan kekayu. Nung ing ninuman kekayu bisa yang maging marangal, sukat yang maging talasuyu da ring sabla...UInya pepalapitan na lang Jesus at ngana karela, Balu yu king ding mamuntukan karing tau paginu la karela, at ding sasakup karela pakilala ra ing karelang kayupayan.U-#Inyang dimdam da iti ding apulung alagad, mimua la karing aduang mikapatad.b,=Wa, ing kasakitan a pibatan ku, pibatan yu naman, nganang Jesus karela, oneng ala yu kanaku ing mamili nung ninu ing lukluk king banda kung wanan o king banda kung kayli. Deti para kareta lang pagsadian nang Ibpa ku./+WE yu balu ing aduan yu, nganang mekibat Jesus karing aduang anak a lalaki. Apibata yu kaya ing kasakitan a malapit ku nang pibatan? Opu, apibata mi, ngarang mekibat.B*}Nanung buri mu? nganang kinutang Jesus. Nganang mekibat, Ipangaku yu sana king dening adua kung anak a lalaki lukluk la king banda yung wanan at kayli potang miras na ing Pamag-ari yu.)/Linapit ya kanita kang Jesus ing asawa nang Zebedeo; kayabe na la ding adua nang anak a lalaki. Uling atin yang buring aduan dinuku ya arapan na.(at kaybat ibie re karing gamat da ring paganu, at insultuan de at panasakitan at ipaku re king krus; at king katlung aldo subli yang mie.;'oNgana karela, Lawan yu, paukiat tamu Jerusalem at karin manabu ya ing Anak ning Tau karing gamat da ring pamuntuk da ring pari at karing talaturu ning Kautusan. Atulan deng mate}&sInyang paukiat ya Jerusalem i Jesus, kelilua na la ding labing aduang alagad at pekisabian na la kabang lalakad la.p%YNganang memupus migsalitang Jesus, Makanyan lang maging mumuna ding tauli at maging tauli ding mumuna.v$eE ku wari arapat ing buri kung daptan karing salapi ko? Pota galang mangalalu ka mu uli na ning maganaka ko?r#]Tanggapan mu la ding upa mu at muli na ka. Buri keng upahan kalupa na ning upa mu ining tauling megobra."} Ba, abe, ngana ning makibandi king metung, e ra ka piperhuisiuan. E wari mekipagkasundu kang mibayaran metung a denaryu?,!Q Ngarang sinabi, Metung la mu pung oras megobra dening tauling mekipagobra, baket pekilupa yu la upa kekaming megobrang patingapun a mibata king pali na ning aldo?I   Inyang tinggap da la ring upa ra, migreklamu la king makibandi. Inyang linapit la ding minunang grupu isipan da king tanggap lang maygit; makanyan man tinanggap la namang metung a denaryu.eC Inyang linapit la ding meyakuang megobra itang gatpanapun, tinanggap lang metung a denaryu.DInyang mabengi na, ngana ning makibandi king katiwala na, Ausan mu na la deng magobra at bayaran mu la king karelang upa. Magumpisa ka karing tauling meyakua at itauli mu la ding minuna.!Ngarang mekibat, Kasi pu alang mananggapan obra kekami. Nung makanyan, munta kayu at magobra munaman king mulahan kung ubas, ngana karela.LLinual yang pasibayu inyang malapit na mung alas singku at menakit yang aliwa pang taung pakatalakad karin. Baket sisiran ye ing patitingapun keti a ala kayung daraptan? nganang kinutang karela. At minta la karin. Pasibayu yang linual bandang kaugtuan aldo at bandang alas tres ibat meugtu, at makanyan munaman ing depat na. :~?}}=||{Azfyyxww~vv\uu`ttKss*rAqqRppXp o\nn^m]]L\\R[[6ZZ8YXX`WVV[UUTTGS}S(R8QQ==`= ?Megumpisa ya iting balita kanitang matupad ing ula nang Isaias a propeta: Oyan ing kakung tubud a parala kung makauna keka, isadia na ing kekang dalanan.O= Iti ya ing Mayap a Balita tungkul kang Jesu-Cristo, ing Anak ning Dios. < at ituru yu lang tupad king sablang inutus ku kekayu. Tandanan yu: kayabe yu ku kapilan man angga king kawakasan na ning panaun!;Inya munta kayu at gawan yu lang alagad ku ding sablang bansa. Binyagan yu la king lagyu ning Ibpa at ning Anak at ning Banal a Espiritut:aLepitan na lang Jesus at ngana karela, Miyabie kanaku ing sablang kayupayan karin banua at keti king yatu.]93Panakit da kang Jesus, siniklaud la king arap na agyamang magduda la pa ding aliwa.q8[Minta la ding labing metung a alagad king Galilea at tinaglus la king bunduk a tildu nang Jesus karela.7#Tinggap da la ring sundalus ding salapi at tinupad la king pisabi. Angga man king kasalukuyan makanyan ing balitang mikakalat karing Judio.6Nung sakaling abalitan na ning Gobernador yan, ikami nang bala; ikami mismu pakisabian mi ya at ala na kayung pigaganakan pa.5 Ngarang minie bilin karela, Sabian yu king dinatang la inyang bengi ding alagad na, at penako re ing bangke na kabang matudtud kayu.4 Mekipulung la ding pamuntuk da ring pari karing makatua na ning balen at misabisabi la; dininan da lang maragul a alaga ding sundalus.63e Kalako da karin ding aduang babai, mibalik la king siudad ding aliwa karing sundalus a magbante king kutkutan. Belita ra karing pamuntuk da ring pari ing sablang mepalyari.2 Nganang Jesus karela, E kayu mitatakutan; puntalan yu la ding kapatad ku at sabian yu karela king munta la Galilea; akit da ku karin.1 Kanita seganan na lang Jesus at ngana, Kapayapan kekayu! Linapit la kang Jesus ding babai; siniklaud la king arap na at pengaul de bitis.z0mInya memalagua lang meko king kutkutan. Miyabe ing takut ampon ing tula da at pupulayi lang minta karing alagad../UNgeni, mamalagua kayung mako at sabian yu karing alagad na king sinubli neng mebie at muna ya kekayu karin Galilea. Akit ye karin. Tandanan yu ing sinabi ku kekayu.{.oAla ne keti; sinubli neng mebie, antimo ing sinabi na. Munta kayu at lawan ye ing lugal a pibilian da kang Jesus.-Migsalita ya ing anghel karing aduang babai. Ngana, E kayu tatakut. Balu ku king panintunan ye i Jesus a pinaku ra king krus.b,=Mitakutan la ding bante, anti la mo waring mete king putla ra inyang ikit de ing anghel.[+/Maslag antimo ing kildap ing itsura na at kasing puti na ning yelu ing imalan na.*#Kabud-abud minayun masikan. Tinipa ya ing metung a anghel ning Ginu ibat banua; peparagus ne ing batung takap ning kutkutan at liklukan ne.") ?Kalabas na ning Aldo ning Sabbath, inyang munag sumala na ning Domingo, i Maria Magdalena at itang metung pang Maria minta la king kutkutan ban lawan de.(}BMeko la at pekasiguradu re ing kutkutan. Inya dininan deng tatak ing batu at likuan da la ring magbante makatanud karin.')ASinabi nang Pilato karela, Kuma kayung bante at munta kayu karin; ipabante ye ing kutkutan king masanting diling paralan a malyari yung agawa.&@Pakipabante ye sa pung maigpit ing kutkutan na angga king katlung aldo pota munta la karin ding alagad na at panakawan de ing bangke, at kaybat ipamalita ra karing tau ing sinubli yang mebie. Iting tauling pamaglinlang igitan na pa ing mengapapauna.-%S?at ngara, Ginung Gobernador, atatandanan mi pu ing sinabi na nitang mapaglinlang a ita kanitang mabie ya. Sinabi na king subli yang mie kaybat da ring atlung aldo.o$W>Kabukasan, itang aldo ning Sabbath, mekikit la kang Pilato ding pamuntuk da ring pari at ding Pariseox#i=Melakuan yang makalukluk karin i Maria Magdalena at itang metung pang Maria; makalukluk la arap ning kutkutan.8"i w'Pipiling la ding taung lalabas at palmuran de i Jesus !&Kaybat pinaku da la naman karing aduang krus ding aduang tulisan; ing metung king banda nang wanan Jesus at ing metung king bandang kayli. %Mibili lang kasulatan king kabuntukan na tungkul king sumbung da laban keya. Ya ini: Iti ya i Jesus, ing Ari da ring Judio.8 k$Kaybat na nita, linukluk la karin at binten de.h I#Pinaku re king krus at kaybat piparti-parti da ing imalan na king kapamilatan na ning bagutan.S"dininan deng alak a semutanan atdu. Kabud atakman na, e na belaus ininum.]3!Karas da king lugal a mayayaus Golgota, ing lagyung mangabaldugan Lugal ning Bungu, Kalual da king siudad, asaganan de ing metung a tau Cirene, ing lagyu na Simon. Pinilit deng memusan king krus nang Jesus.1Inyang tiknangan deng insultuan, likas de kang Jesus ing balabal at pepasulud dang pasibayu ing imalan na at kaybat linual de ban ipaku king krus.KPigluran de at kinua re kang Jesus ing timbu at pikpuk de buntuk.taKaybat na nita, ginawa lang koronang suksuk a liniko at pinutung de kang Jesus at pepatalanan deng metung a timbu king gamat nang wanan. Kaybat siklod-siklod la arap na at pisunu-sunu re. Ngarang sasabi, Luid ya ing Ari da ring Judio!a;Likas de kang Jesus ing imalan na at pepasuluran deng balabal a misna kalutu king kule.Linub de ring sundalus nang Pilato i Jesus king palasyu na ning Gobernador at migpadurut ya keya ing mabilug a grupu da ring sundalus.  Pepabulus ne kanitang Pilato i Barabas at pepabarug na ne mang latiku i Jesus, at saka ne binie karela ba reng ipaku king krus.Y+Ngarang mekibat ding sablang tau, Ing pakibatan dugpa kekami at karing anak mi.u~cInyang ikit nang Pilato king ala neng akarapat at pota mika kaguluan pa, pepakua yang danum at inos na la ding gamat na king arapan da ring sablang tau at ngana, Ala kung pakibatan king kamatayan na ning taung ini! Ikayung bala kanyan!}}Nganang mengutang Pilato, Nanu wari ing kasalanan a depat na? Oneng lalu ra pang pekakulisak, ngara, Ipaku ya king krus!|Nganang Pilato karela, Nanu naman ing daptan ku kang Jesus a ausan dang Cristo? Ipapaku me king krus! ngara ngan mekibat.{Inya kitang nang pasibayu karela ning Gobernador, Ninu kareting adua ing buri yung ipabulus ku? Ngarang mekibat, I Barabas!&zEDing pamuntuk da ring pari at ding makatua ning balen sitsutan da no man ding tau ba rang aduan kang Pilato ing ipabulus ne i Barabas at ipapate ne i Jesus.Zy-Kabang makalukluk ya pa i Pilato king husgadu, atin yang pepasabi keya ing asawa na. Ngana, E ka makialam king taung yan a alang kasalanan, uling meligalig kung e mu nanu king paninap ku nabengi tungkul keya.Hx Balu nang masalese king delum de i Jesus uli na ning diria da.w-Inyang mitipun la ding dakal a tau, kitnan na lang Pilato. Ninu ing buri yung ibulus ku kekayu, i [Jesus] Barabas o i Jesus a ausan dang Cristo?[v/Ketang panaun a ita ating metung a kabalitan a preso a milagyuan [Jesus] Barabas.u}Balang banua, king Piesta ning Pamaglagpus, ugali na ning Gobernador ing mibulus metung karing preso a aduan ning balen.st_Oneng e ya mekibat i Jesus agyang metung mu mang amanu, inya pigtakan nang e mu nanu iti ning Gobernador.Ss Inya nganang Pilato, E mu daramdaman ing sablang susumbung da laban keka?r Oneng ala yang pekibat nanuman tungkul king susumbung da laban keya ding pamuntuk da ring pari at ding makatua na ning balen.q% Inarap de kang Pilato i Jesus. Ika pin ing Ari da ring Judio? nganang kinutang ning Gobernador. Nganang mekibat Jesus, Ika mismu ing sasabi.lpQ at ginamit da lang piniali king gabun ning mangawang kuran, antimo ing inutus na kanaku ning Ginu.$oA Metupad kanita ing inula na ning propeta Jeremias: Kinua da la ring atlung pulung salaping pilak, ing alagang tinuring da ring Israelita para paniali keyaNnIta ing sangkan nung inya angga ngeni ausan deng Marangle ning Daya.m+Kaybat dang misangguni tungkul kareti, ginamit da lang piniali king gabun na ning mangawang kuran. Gewa re iting sementerio para karing dayuan.l/Pinulut da la ring pamuntuk da ring pari ding salapi at ngara, Abli lang daya deni at labag king Kautusan ing iyabe la king pondu na ning Templo.kkOBelugse na lang Judas ding salapi king kilub ning Templo at likuan na la; meko ya at migbigti ya. j Nganang sinabi, Mikasala ku king taung alang kasalanan! Ngarang mekibat, Nanung pakialam mi kanita? Problema mu nang sarili yan!diAInyang ikit nang Judas a migtaksil kang Jesus king miyatulan yang kamatayan i Jesus, sinisian na ing depat na. Sibli na la ding atlung pulung salaping pilak karing pamuntuk da ring pari at karing makatua na ning balen.ShPepagapus deng tanikala at dela re at inarap kang Pilato, ing Gobernador.g Pangayabak a maranun, pipulung da ring pamuntuk da ring pari at ding makatua na ning balen nung makananu reng apapate i Jesus.&fEKat aganaka nang Pedro ing sinabi nang Jesus: Pedro, bayu ya tulauk ing tatyo, mekatatlu mu na kung ikuang alingad. Linual ya at menangis yang kapait-paitan.%eCJKanita sinumpa ya i Pedro at ngana, Miparusan ku nung e katutuan ing sasabian ku! E ke kakilala yang taung yan! Ketang penandit a ita tinulauk ya ing tatyoFdIKaybat na ning ditak a penandit, lepitan de ring lalaking atyu karin i Pedro at ngara, E mu na lilingad. Metung ka pin karing kayabe na. Ken mung puntu ning pamagsalita mu mararakap na ka!dcAHPasibayu, lingad nang Pedro iti at nganang susumpang mekibat, E ke kakilala ing taung yan!#b?GMinta ya banda king pasbul ning patyu. Ikit ne ning metung pang ipus a babai at ngana karing atyu karin, Ing lalaking ini kayabe neng Jesus ning Nazaret.laQFOneng lingad nang Pedro iti king arapan da ring sabla. Ngana, E ku balu nung nanu ing sasabian mu.C`EKetang penandit a ita, makalukluk ya i Pedro keta king patyu. Lepitan ne ning metung karing babaing ipus na ning Pekapun ding Pari at ngana, Ika man kayabe na kang Jesus a taga Galilea.l_QDat ngara, Manula ka ngeni king daramdaman mi, Cristo! Sabian mu kekami nung ninu ing mekatud keka!P^CPigluran de kanita king lupa at penumbuk de. Penampaling de ring aliwa8]kBNanung pamalak yu? Mekibat la, Sukat yang mate!b\=APanamdam na kaniti ning Pekapun ding Pari, ginabak na ing sarili nang imalan at ngana, Kalapastanganan iti king Dios! Ala ta nang kailangan a aliwa pang testigu! Ikayu mismu dimdam yu ing kalapastanganan a sinabi na!`[9@Pekibat nang Jesus, Ikayu na mismu ing sinabi. Oneng sasabian ku kekayu ngan: manibat ngeni akit ye ing Anak ning Tau a makalukluk king banda nang wanan ning Mayupayang tutu. Datang ya libutad ding biga ning banua!FZ?Oneng e ya bubulad i Jesus. Nganang pasibayung migsalita ning Pekapun ding Pari, Yuyutus ku keka: King lagyu na ning Dios a mabie, sabian mu kekami nung ika ing Cristo, ing Anak ning Dios.uYc>Tinalakad ya ing Pekapun ding Pari at ngana kang Jesus, Ala kang apakibat kaniting susumbung da laban keka?X=at ngara, Ing taung iti sinabi na, Agyu keng lasakan ing Templo ning Dios at kilub ding atlung aldo italakad keng pasibayu.W+)#Nganang tinutul Pedro, Agyang misan da ku paten kayabe mu, kapilan man e ra ka ilingad! At makanyan munaman ing sinabi da ring sablang alagad.=}"Nganang Jesus kang Pedro, Oyni ing tandanan mo: bayu ya tulauk ing tatyo kaniting kabengian, mekatatlu mu na ku alingad.s<_!Migsalita ya i Pedro at ngana kang Jesus, Agyang lakuan da ka ding sabla, aku e ra ka lakuan kapilan man!J;  Oneng kaybat kung sinubling mebie, muna ku kekayu karin Galilea.I: Kanita nganang Jesus karela, King mismung benging iti, ikayu ngan lakuan yu ku, antimo ing sasabian na ning Kasulatan, Ing Dios sasabian na: Paten ke ing pastul at mikalat-kalat la ding tupa.e9CSelisi deng kinta ing metung a kanta, at kaybat linual lang papunta king Bunduk ding Olibo. 8Sasabian ku kekayu; e na ku minum pasibayu kaniting alak anggang e ku inuman ing bayung alak kayabe yu king Kayarian nang Ibpa ku. 7uling iti ya ing daya a maging tanda ning kasunduan ning Dios, ing daya kung mibubu ban mipatawaran la kasalanan ding dakal a tau. 6Kaybat na nita, kinua ne ing kopa; pepasalamat ya king Dios at binie ne karela. At nganang sinabi, Minum kayu kaniti, ikayu ngan;L5Kabang mamangan la, kinangwa yang tinape i Jesus; pepasalamat ya king Dios, pemirasu ne ing tinape at binie ne karing alagad na. Ngana, Tanggapan ye iti at kanan ye; iti ya ing kanakung katawan.4Kanita i Judas, ing magtaksil kang Jesus, migsalita ya, Aku galang ing amanuan mo, Maestro? Mekibat ya i Jesus, Ika na mismu ing sinabi.P3Arapan na ning Anak ning Tau ing kamatayan na, antimo ing sasabian ding Kasulatan, oneng makalunus ne itang taung maging kasangkapan na ning pamagtaksil king Anak ning Tau! Mayap pa ing e ne mibait!k2OMekibat ya i Jesus, Ing mitiltil king tinape na king pinggan abe ku, ita ya ing magtaksil kanaku.s1_Mebalisa la lub ding alagad kaniting sinabi nang Jesus. Ing metung at metung karela kitang na, Gino, ako?q0[Nganang Jesus kabang mamapun la, Ing katutuan sasabian ku kekayu: pagtaksilan na ku ning metung kekayu.W/'Inyang mabengi na, linukluk yang mengan i Jesus a kasulu da ring labing adua.l.QDepat da ring alagad ing penabilin nang Jesus karela at sidia ra ing apunan para king Pamaglagpus.[-/Nganang mekibat karela, Puntalan ye itang metung a tau king siudad, at sabian yu keya, Ing Maestro sasabian na: ing oras ku miras na. Buri kung pagselebran ing Pamaglagpus king bale mu a kayabe ding alagad ku.D,King mumuna nang aldo ning Piesta ning Tinape Alang Lebadura, linapit la ding alagad nang Jesus at ngarang kinutang, Nukarin mu buring isadia mi para keka ing apunan na ning Pamaglagpus?Z+-Manibat na kanita menintun neng oportunidad i Judas ban apagtaksilan ne i Jesus.*Nganang kinutang karela, Nanung ibie yu kanaku nung saupan da kayung makarakap kang Jesus? Beyaranan deng atlung pulung salaping pilak.y)kKanita ing metung karing labing adua, itang milagyuan Judas Iscariote, mekikit ya karing pamuntuk da ring pari. (  Tandanan yu, nukarin ya man mipanaral ing Mayap a Balita, mabanggit munaman ing depat na niting babai bilang kapigaganakan keya.m'S King pamitugtug na king pabanglu king kanakung katawan isasadia na na ku king kanakung pangakutkut.J&  E la mako kekayu ding kalulu, oneng e yu ku akayabe kapilan man. % Balu nang Jesus ing karelang pisasabian, inya ngana karela, Baket guguluan ye iting babai? Metung a bage mayap ing depat na kanaku.U$# Malyari nang pisaling mal ing pabanglu at ipamie na ing abli karing kalulu!g#GPanakit da kaniti mimua la ding alagad at ngarang kinutang, Baket sasayangan na ing pabanglu?C"Dinatang ya ing metung a babai; magdala yang metung a alabastrung lulanan mitmung mal a pabanglu. Lepitan ne i Jesus kabang mamangan ya at tigtug na ing pabanglu king buntuk nang Jesus.Y!+Kanitang atyu karin Betania i Jesus, minta ya king bale nang Simon a leprosuan.Q Ngarang sinabi, E tamu tutud king piesta pota mika kaguluan karing tau.^5Pipulung da nung makananu reng aparakap king makalihim i Jesus at kaybat ipapate re.'Ketang penandit a ita, ding pamuntuk da ring pari at ding makatua na ning balen makatipun la king palasyu nang Caifas, ing Pekapun ding Pari. Antimo ing balu yu, adua na mung aldo Piesta na na ning Pamaglagpus at mipanganiaya ya ing Anak ning Tau ban mipaku ya king krus.L Inyang ayari nang tirung Jesus iting sabla, ngana karing alagad na,q[.Inya munta la king alang anggang kaparusan, oneng ding taung makatuliran munta la king bie alang angga.1[-Nganang makibat karela ning Ari, Ing katutuan sasabian ku kekayu, kapilan man pigkaimutan yeng seupan ing metung kareting malating dili, aku ing pigkaimutan yung saup.,Kanita tumutul la, Ginu, kapilan da ka ikit danupan o mau o dayuan, lubas, masakit o atyu king sukulan at e da ka seupan?5+dayuan ku, oneng e yu ku tinggap karing pibalebale yu; lubas ku, oneng e yu ku pepaimalanan; mesakit ku at atyu king sukulan, oneng e yu ku delawan.X)*Uling meranup ku, oneng e yu ku pepakan; mau ku, oneng e yu ku dininan inuman;?w)Kaybat sabian na karetang atyu king banda nang kayli, Dumayu kayu kanaku, ikayung misumpa! Munta kayu king alang anggang api a misadia para king diablo at karing anghel a kampun na!)K(Nganang makibat ning Ari karela, Ing katutuan sasabian ku kekayu king ing nanumang depat yu king metung kareting malating diling kapatad ku, kanaku yu depatan!J 'Kapilan da ka ikit mesakit o atyu king sukulan at delawan da ka?pY&Kapilan da ka ikit dayuan at tinggap da ka karing pibalebale mi o kaya lubas at ka pepaimalanan da ka?{%Ipakibat da kanita ding taung makatuliran, Ginu, kapilan da ka ikit danupan at pepakan da ka o mau at pepainuman da ka?nU$lubas ku at pepaimalanan yu ku; mesakit ku at liningap yu ku; atyu ku king sukulan at delawan yu ku!yk#Uling meranup ku at pepakan yu ku; mau ku at pepainuman yu ku; dayuan ku at tinggap yu ku karing pibalebale yu,dA"At sabian na ning Ari karing atyu king banda nang wanan, Munta kayu keni, ikayung binendisyunan nang Ibpa ku! Munta kayu keni at tanggapan ye ing kayarian a misadia para kekayu manibat na king pangalalang na ning yatu.\1!ibili na la king banda nang wanan ding tupa at ding kambing king banda nang kayli.< q Mitipun la arapan na ding sablang tau ning mabilug a yatu. Kanita pikawanian na la karing aduang grupu, antimo nung makananung ing pastul kakawani na la ding tupa karing kambing: Potang datang ne ing Anak ning Tau antimong Aring makamal at ding sablang anghel a kayabe na, lukluk ya king mal a tronu.  Tungkul naman kening alang kwentang ipus a ini, iyugse ye king karalumduman king lual ban karin ya manangis at mitigis a ipan. Uling itang atin na mirinan ya pa angga king maging labis-labis ing atyu keya; oneng itang ala pati na itang ditak a atyu keya milako pa.` 9Ngeni, kuanan yu la ding salapi keya at ibie yu la king mika pakinabang a limang libu.{baket e mu la bildug ding salapi ku king bangku ban king pamagbalik ku e mu ing asubli mu la nune mika interes la sana?'Ngana ning panginuan na, Ala kang kwentang tau, tiktak ka katamad! Balu mu nang pupupul ku king e ku tenam at papalut ku king e ku pipagalan,fEMigaganaka ku; inya selikut ku la king kulkul ding kekayung salapi. Oreni pu ding salapi yo.8iDinatang ya naman ing ipus a tinaggap libung salaping gintu at ngana, Balu ku pu, ginu, king maigpit kayu: pupupul kayu king e yu tenam, papalut kayu king e yu silbagan bini.ONgana ning amu na, Masanting! Salamat king sipagan mu at katapatan! Anti na ning apaniwalan da ka king anti kareting alaga, ipaniwala ku la keka ding mangaragul a alaga. Mekeni, makisulu ka kanaku.hIKaybat na nita, dinatang ya naman ing ipus a tinanggap aduang libung salaping gintu at ngana, Likuananan yu ku pung aduang libung salaping gintu. Alben yu! Oreni pa ding aduang libung salaping gintu a meging pakinabang ku!V%Ngana ning amu na, Masanting! Salamat king sipagan mu at katapatan! Anti na ning apaniwalan da ka king anti kareting alaga, ipaniwala ku la keka ding lalung mangaragul a alaga. Mekeni, makisulu ka kanaku.J Dinatang ya ing ipus a tinanggap limang libung salaping gintu. Sinabi na, Ginu, likuananan yu ku pung limang libu. Lawan yu! Mika pakinabang kung aliwang limang libung salaping gintu; oren pu.1Kalabas na ning makabang panaun, migbalik ya ing panginuan da ring ipus a deta at meniawad yang kwenta tungkul karing salaping peniwala na karela.Oneng ing ipus a tinanggap libu, linual ya at kinulkul ya king gabun at karin na la selikut ding salapi na ning panginuan na.v~eMakanyan munaman ing depat na ning tinanggap aduang libung salaping gintu at apadobli na la king pakinabang.}Kanita mu rin, pemuhunan na la ding salapi ning tinanggap limang libung salaping gintu at apadobli na la king pakinabang.v|eLikuananan neng salaping gintu ing balang metung karela agpang king gelingan na: ing metung likuananan neng limang libung salaping gintu, ing kadua aduang libung salaping gintu, at ing katlu, libu. Kaybat na lang aintriga deti, meko ne.A{{King panaun a ita, ing Kayarian ning Banua apakilupa me kaniti: ating taung maglakbe king marayung lugal. Inaus na la ding ipus na bayu ya meko at penibala na karela ing pibandian na. >~~~N}}+||J|{zyyzxxww>d==0<1x00d0/m..--M,,,++H**+))9((W'\&&%}$$s##}""R!![ X)q1Pr IR." ? ' E z ' tZ /#>? Uling inutus nang Moises, Igalang me i tata mu at i ima mu. Antimu rin, Ing ninumang magsalitang e mayap laban kang tata na o ima na, sukat yang ipapate.%=C At tiglung na pang Jesus, Tutu kayung biasang gawang paralan king pamipayalang ulaga king kautusan na ning Dios ban apatupad yu ing kekayung sariling turu!m<SAt sinabi nang Jesus, Lelele yu ing kautusan na ning Dios at tutuparan yu ing kautusan da ring tau.|;qAlang kabaldugan ing kaku pamanyamba ra, uling ding kautusan a gewang tau tuturu da lang antimong kakung kautusan!]:3Nganang mekibat Jesus karela, Tinud ing ula nang Isaias tungkul kekayu! Hipokrita kayu antimo ing sinulat na: Ding taung deti, ngana ning Dios, parangalan da ku karing labi ra, oneng marayu la kaku ding pusu ra.?9wUli na niti, kitang da kang Jesus ding Pariseo at ding talaturu ning Kautusan, Baket sasalangsangan da ring alagad mu ing turu da ring kekatamung makatuamamangan lang e menos gamat?_87At e ra naman apangan ing nanumang mesali king palengki nung e ra pa mu inos iti. At dakal la pang aliwang tuntunan a tinggap da, alimbawa, ing makatud a pamanos karing tasa, kuran, kalderang tangsu, at pagkeran.)+7OUling tutukian da ring Pariseo at antimu rin ding sablang Judio ing turu a tinggap da karing karelang makatua: e la mangan anggang e la menos gamat anggang siku.)6KIkit da king ding mapilan karing alagad na mamangan lang e menos gamat. Ing buri nang sabian niti e la menos gamat antimo ing pamanos a turu da ring Pariseo. (h5 KLepitan de i Jesus ding Pariseo at ding mapilan a talaturu ning Kautusan a menibatan Jerusalem.48Nu ya man munta karing balen, siudad o baryu bibili da la ring tau ding karelang masakit karing plasa, at aduan da kang Jesus ing paintulutan na la sana agyang makatagkil mu man king lilip nang imalan. Kinayap la ding sablang mekatagkil king lilip ning imalan na.3)7Inya pemalita ra karing tau karing balen a makapadurut. At tataluki da la kang Jesus ding mekabalita ding karelang masakit nu ya pa man karin.O26Inyang lalakuan da ne ing bangka, akilala deng agad ding tau i Jesus.n1U5Inyang mekadalakit na la king dagat-dagatan sinadsad la Genesaret, at tinali re karin ing bangka ra.U0#4uling e ra pa aintindian ing kabaldugan da ring tinape ni e ra abut isipan.[//3Sinake ya king bangka at tinuknang ing angin. Tutu lang mengapamulala ding alagad.w2Mitakutan la inyang ikit de. Agad nang migsalita karelang Jesus. Ngana, E kayu tatakut! Aku i Jesus! Magpanatag kayu!W-'1oneng ikit deng lalakad babo ning danum. Bala ra multu ya, inya kinulisak la.8,i0Ikit na lang magkakasakit babagse ding alagad na, uling makasalangsang la king angin. At inyang ganingaldo na pintalan na la, lalakad ya babo ning danum. Lagpusan na la sana,+{/Inyang mabengi na atyu ya ing bangka king libutad ning dagat-dagatan samantalang atyu magdili-dili king mamala i Jesus.Y*+.Inyang mekapamun ya karing tau minukiat ya king bunduk-bundukan ban manalangin.>)u-Agad-agad na lang pepasaken Jesus king bangka ding alagad na. Inutus na king magpauna na la Betsaida, king kangatbang pampang ning dagat-dagatan samantalang paulian na la ding tau.E(,Ating limang libu karing lalaking mekapangan karing tinape.'}+Inyang tinipun da la ring alagad ding mitagan a pira-pirasung tinape ampon asan, kinatmu la pa ding labing aduang kaing.5&e*Mekapangan la ngan at kinabsi la ding sabla.w%g)Kinua na lang Jesus ding limang tinape at ding aduang asan; tinalanga ya banua at pepasalamat ya king Dios. Pemirasu na la ding tinape at diwang na la karing alagad ba da lang ipamie karing tau. Pemie na la naman karela ding aduang asan.d$A(Inya linukluk la ding tau; ating grupung tiadinalan at ating grupung tialimang pulu katau.R#'Inutus nang Jesus ing paluklukan da lang paka-grupu ding tau king dikut."1&Ngana namang kinutang Jesus karela, Pilan la wari ding tinape bekalan yu? Lawan yu na mo. Linawe ra at ngarang mekibat, Lima la mu at aduang asan.uAlang makasalikut a e milage at lihim a e mibulalag.\=1Sindu nang Jesus ing pamagsalita na. Ngana, Sisindian ya wari ing sulu para sukluban mia king metung a palanggana o kaya ibili king lalam ning pagkeran? E wari sisindian ya ban ibili king metung a pitutumpakan?W<'Oneng ding aliwa kalupa da ing bining digpa king gabun a mataba; pakiramdaman da at tatanggapan ing amanu at mamunga la: ating mikakabungang titlung pulung binutil, ating tianam apulu, at ating tiadinalan.a;;oneng balisa la pamisip tungkul karing bage-bage king yatung iti, at maburi la king pibandian ampon mapagnasa la karing aliwa pang bage, inya alang paglugalan ing amanu karing pusu ra. Uli na niti, e la mikakabunga.a:;Ding aliwang tau kalupa da ing bining digpa king gabun a masuksuk. Dimdam da ing amanu,9)Oneng e magyamut karing pusu ra, inya e la mibatang malambat. Kabud datang ing kasakitan o pangalupig uli na ning amanu, malagua lang dirimla.#8?Ding aliwang tau naman kalupa da ing bining digpa king mabatu nung nu maimpis mu ing gabun. Kabud dimdam da ing amanu agad dang tatanggapan mitmung tula.'7GIng digpa king dalan-dalanan ila detang mirasnan king amanu, oneng kaybat dang dimdam iti agad yang daratang i Satanas at lalako na ing amanung miras karela.66gIng bining miyasik ya ing amanu na ning Dios. 5 Kaybat, kitnan na lang Jesus, E ye pa aintindian ing talimhagang binie ko? Makananu yu lang aintindian ding aliwa pang talimhaga?!4; ban kanita, Nanan da mang lumawe e la manakit, nanan da mang makiramdam e ra aintindian, pota mibalik la pa lub king Dios, at ya naman patawaran na la.=3s Nganang sinabi karela, Kekayu miyabie ing makaintindi karing lihim tungkul king Kayarian ning Dios; oneng karing aliwa ing sablang bage mipabalu king kapamilatan da ring talimhaga2% Inyang magdili-dili ne i Jesus, ding mapilan a kayabe-abe na ampon ding labing adua lepitan de at kitnan tungkul king talimhagang selita na.H1  Kaybat tiglung nang Jesus, Makiramdam ya itang ating balugbug!#0?Ating bining digpa king gabun a mataba at iti tinubu, melabung at memungang masalese; mika titlung pulung binutil, tianam apulu, at tiadinalan a binutil./Atin namang bining digpa king dikut a masuksuk; melabung ing suksuk at piputan na ing bining tinubu, inya e mika bunga iti..yoneng inyang mapali ne aslag ing aldo, melanat at melangi ing bining tinubu, uling e la malalam a darasnan ding yamut.-Atin namang bining digpa king mabatu nung nu maimpis mu ing gabun. Tinubung agad ing bini agyang maimpis mu ing gabun karin,o,WKing pamanialbag nang bini, ating digpa king dalan-dalanan. Dinatang la ding ayup at penuktuk da iti.\+1Makiramdam kayu! Ating metung a ortelanung linual bang salbag bini king asikan na.N*Tiru na lang dakal a bage king kapamilatan da ring talimhaga. Ngana:) Pasibayu yang tinuru i Jesus king lele na ning Dagat-dagatan ning Galilea. Pilupungan de ring dakal a tau, inya sinake ya king metung a bangkang makasadsad karin at linukluk ya karin. Atyu la king pampang ding dakal a tau, atyu na la lele na ning danum.o(W#Uling ing ninumang tutupad king kaburian na ning Dios, ya ing ima ku at kapatad kung lalaki at babai!X')"Linawe ya karing makapadurut a tau at ngana, Oyni i ima ku at ding kapatad ko!>&w!Ninung ima ku at ninu ding kapatad ku? nganang Jesus.O% Ketang penandit a ita, makalukluk lang makapadurut kang Jesus ding dakal a tau at ating sinabi keya, Atyu ya pu ing pengari yung babai ampon ding kapatad yung lalaki at babai, at pakiduang da kayu.{$oKanita dinatang ya i ima na at ding kapatad nang lalaking Jesus. Menaya la king lual na ning bale at pepayaus de.d#ASinabi nang Jesus iti uling sasabian da ring mapilan, Alipnan ne ning marawak a espiritu.)"Oneng ala yang kapatawaran ing ninumang magsalitang marawak king Banal a Espiritu. E mipatawaran ing kasalanan na ning taung makanyan. (q![Pakatandanan yu, malyari lang mipatawaran ding tau king sablang kasalanan at pamaninsultu da king Dios.b =Alang malyaring makapanlub king bale na ning metung a taung masikan at saka na samsaman ing pibandian na, subali mu nung igapus ne pa ing maki bale. Kaybat, kanita ne pa mu lubus aluban at panakawanan ing baleng ita.+Makanyan munaman, nung mag-rebeldi ya i Satanas laban king sarili na, at milaban-laban la ding sasakupan na, e magluat datang ing kawakasan na.PNung e la mikakasundu deng mipapamilya, misalbag ya ing pamilyang ita.kONung milaban-laban la deng sasakupan na ning metung a kayarian, e ya manatili ing kayarian a ita.!Uli na nita, pepalapitan na lang Jesus ding tau at selitanan na lang mapilan a talimhaga. Ngana, Makananu neng palualan Satanas i Satanas??wNgara naman ding talaturu ning Kautusan a dinatang ibat Jerusalem, Alipnan neng Beelzebul a pamuntuk da ring demonyu! Ya ing babie kang Jesus king upayang makapalual karing demonyu!wKabud abalitan da iti ding kamaganak na minta la karin ba reng ilako, uling sasabian da ring tau, Masisira ya buntuk!Inyang minuli ne i Jesus, pasibayu lang mitipun ding dakal a tau, inya e na man ikuang mekapangan Jesus at ding alagad na.8kat i Judas Iscariote, ing migtaksil kang Jesus.q[di Andres, Felipe, Bartolome, Mateo, Tomas, Santiago a anak nang Alfeo, i Tadeo, i Simon, ing aktibistapYi Santiago at i Juanding anak nang Zebedeo, (deti pemalayawan na lang Boanerges, ngana wari, Bugasuk);T!Ila deti ring labing aduang pinili na: i Simon (a pemalayawan nang Pedro);:oat dininan na lang upayang palual karing demonyu.hIMemili yang labing adua (a inaus nang apostol) ban maging kayabe-abe na ampon tuburan manaral,q[ Kaybat na nita, minta ya i Jesus king bunduk-bundukan at saka na la inaus ding pinili na at linapit la.L Maigpit nang inutus Jesus karela king e ra paniabian nung ninu ya.- Kapilan man akakit de ring marawak a espiritu, magsakab la ding karelang alipnan king arapan nang Jesus at kukulisak da, Ika ing Anak ning Dios!c? Dakal ne pepakayap, inya pilulupungan de ring sablang maki sakit ba re mu mang atagkilan.  Pepasadia neng Jesus karing alagad na ing metung a bangkang asakian na ba nang apangilagan ing pamisiksikan da ring taung daratang.* MJerusalem, Idumea, king kangatba na ning Ilug ning Jordan, at karing miyayaliwa nang suluk ning Tiro at Sidon inyang abalitan da ing sablang depatan nang Jesus.O Meko ya i Jesus at ding alagad na at minta la king lele ning Dagat-dagatan ning Galilea. Tikian de ring dakal a taung menibatan Galilea. Dinatang la naman ding tutung dakal a taung menibatan Judea, Meko la ding Pariseo at mekikit la karing tauan nang Herodes; pisabisabi ra kanita mu rin nung makananu reng apapate i Jesus.! ;Miyalung mua at lungkut ing meyakit king lupa nang Jesus kabang maglalawe ya karing taung makapadurut uli na ning kesiasan dang lub. Inarapan ne ing lalaking panat metung a gamat at ngana, Iyatiat me ing kekang gamat. Inatiat na ne man ning lalaki ing gamat na at iti kinayap ya.< qKaybat, kitnan na la ding tau, Paintulut na ning kekatamung Kautusan ing dapat mayap o ing dapat e mayap king Aldo ning Sabbath? Ing sagip bie o ing makamate? Oneng e la mekibat.]3Inaus neng Jesus ing lalaking panat metung a gamat. Ngana, Munta ka keni king arap.+Pegumasdan de ring taung atyu karin i Jesus ba rang akit nung uluan ne ing lalaking ita king Aldo ning Sabbath ban atin lang adalum laban keya.g IPasibayu yang linub i Jesus king sinagoga; karin ating metung a lalaking panat metung a gamat.?yInya ing Anak ning Tau Ginu ne ning Aldo ning Sabbath.-At ngana pang Jesus, Melalang ya ing Aldo ning Sabbath para king kapakanan na ning tau; aliwa ing tau yang melalang para king Aldo ning Sabbath.   9Nganang mekibat Jesus, E yu pa wari abasa ing depat nang David kanitang i Abiatar ya ing Pekapun ding Pari? Kanitang ya at ding kayabe na meranup la at ala lang apangan, linub ya i David king bale ning Dios at mengan ya karing tinape a mitalaga king Dios. Agpang king kekatamung Kautusan, bukud mung ding pari ilang ating karapatan mangan kareti, oneng mengan ya i David at dininan na la pa ding kayabe na.&EInya ngarang sinabi ding Pariseo kang Jesus, Lawan mu ing gagawan da ring alagad mu. Labag king kekatamung Kautusan ing gawan da yan king Aldo ning Sabbath! Misan a Aldo ning Sabbath, maglakad ya i Jesus at ding alagad na king asikan trigu. Kabang daralan la menakdut lang binutil trigu.`9Ala munamang mibibiling bayung alak karing laun a lulanan a gewa king balat, uling mangatdas la deti king bayung alak. Parehung masayang ing alak at ding lulanan. Kailangan bayu la ding lulanan, nung bayu ing alak! ~Alang managping bayung tela king laun a imalan; pamanurung na ning bayung tela, manga-igut ya ing laun at lalu yang dagul ing gisi.I} Potang e da ne kayabe, kanita la pa mu malyaring makapag-ayunu.|!Mekibat ya i Jesus, Makapag-ayunu la wari ding kumbiradu king kasal kabang kayabe de pa ing lalaking kakasal? Ali la, kabang kayabe de pa. {Kanitang misan, mag-ayunu la ding alagad nang Juan a Maminyag at ding karing Pariseo. Ating mapilan a taung linapit kang Jesus at ngarang mengutang, Baket mag-ayunu la ding alagad nang Juan a Maminyag at ding karing Pariseo, oneng ali la ding kekang alagad?Vz%Dimdam nang Jesus iti, inya nganang mekibat, E re kailangan ding taung alang sakit ing doktor, nune deta mung ating sakit. Dinatang ku keti ban papagbalikan ku la lub ding makasalanan at aliwa ding banal.3y_Ikit da iti ring mapilan a talaturu ning Kautusan a Pariseo at ngarang sinabi karing alagad nang Jesus, Obat makisulu ya karing talapanyingil buis at karing makasalanan?#x?Kanitang mamangan ya i Jesus at ding alagad na king bale nang Levi, mekisulu la karela ding dakal a talapanyingil buis at ding makasalanan a tinuki keya.?wwKabang maglakad ya, ikit ne i Levi a anak nang Alfeo, makalukluk ya king opisina nang pipanyingilan buis. Nganang Jesus, Tuki ka kanaku. Tinalakad ya i Levi at tinuki ya kang Jesus.v Minta yang pepasibayu i Jesus king lele na ning Dagat-dagatan ning Galilea. Tikian de ring tutung dakal a tau at pegumpisan na lang tiru.puY King akakit da ring sabla, tinalakad ya kanita mu rin ing paralitiko; biwat ne ing pagkeran na at meko ya. Mengapamulala la ngan at megumpisa lang minie kapurian king Dios. Ngarang sasabi, E ta pa ikit kapilan man ing anti kaniti!B=f= <<;; ::y:998t77%65544332117003/.--,++G**))B(''&&Z%%j$$#y"""!t @2Q+`WO xs:0H 6 C @ y }E[ 6^5 Ating pitung mikakapatad a lalaki. Mekiasawa ya ing pangane at mete yang alang anak.s_ Maestro, ginawa yang kautusan i Moises para kekami. Anti ya kaniti: Nung mate ya ing metung a lalaki at e mikayanak king asawang lakuan na, kailangan neng pakasalan ning kapatad nang lalaki ing mebalu ban mikayanak la para king mete.uc Ating mapilan a Saduseo a linapit kang Jesus. Ding Saduseo ila ding sasabing alang pamaniubling mie. Ngara,=s Inya nganang Jesus karela, Nung makanyan ibie yu king Emperador ing mangaintulid king Emperador, at ibie king Dios ing mangaintulid king Dios. At mengapamulala la ngan kang Jesus.  At dininan de. Kitang nang Jesus karela, Kaninu ya larawan at lagyu ing atyu kaniting salapi? King Emperador la, ngarang makibat.! Oneng balu nang Jesus king magkunwari la mu, inya ngana karela, Baket paniubukan yu ku? Dinan yu kung salaping pamayad buis ba keng lawan.3 Lepitan de at ngara, Maestro, balu mi king tapat ka at e ka mangabiran kenu man uling pante-pante ing lawe mu karing sablang tau. Tuturu mu nung nanu ing kaburian na ning Dios. Labag king Kautusan tamu ing mamayad buis king Emperador ning Roma o ali? Mamayad kame o ali kami?fE Mituburan la ding mapilan a Pariseo at Herodiano ba reng arakap i Jesus king pamagsalita na.@y Pigkapilitan da ring pamuntuk da ring Judio ing parakap de uling aulata ra king ila ding pamaramdaman na kaniting talimhaga. Uli na ning takut da karing tau, e re teginan at meko la.4c Depat na iti ning Ginu, at pagmulalan tamu!uc E ye pa wari abasa iting kasulatan? Ing batung e ra buri ding manalakad bale ya ing meging batung pamuntuk.-S Ngeni, nanu ing isipan yung daptan na ning makibandi king ubasan? nganang kinutang Jesus. Puntalan na la at pamaten at ibie ne ing ubasan karing aliwang makisamak.O Inya dekap de at pete at inugse re ing bangke na lual na ning ubasan.z m Oneng ngarang misabisabi ding kasamak, Iti ya ing talapagmana. Tara, paten ta ya ban miras kekatamu ing mana na!B } Metung nia mu ngeni ing malyari nang atuburan karela, ing pakamalan nang bugtung a anak a lalaki. Ya ing katataulian a tinubud na. Ngana king lub na, Siguradung igalang de ing anak ku. + Mitubud ne naman metung, oneng pete re. Makanyan munaman ing gewa ra karing dakal pang ipus a tiburan na: atin lang pemugbug at atin lang pete.a ; Pasibayu yang mitubud aliwang ipus ing makibandi, oneng pikpuk de buntuk at pemakarine.^ 5 Oneng dekap de ring kasamak ing ipus, penumbuk de at pepalakuan alang daralang ubas.  Inyang miras ing pamamupul tiburan ne ning makibandi king ubasan ing metung karing ipus na ban kuanan ing parti na karing kasamak.s a Tiglus nang Jesus ing pamagsalita na, oneng ngeni king kapamilatan da ring talimhaga. Ngana, Ating metung a taung menanaman ubas king marangle na at bekuran ne. Kinulkul ya namang pibilianan para king pipapaslan ubas at mitalakad ya namang metung a matas a pipagbanten. Kaybat na nita, pepanibala ne iting ubasan karing kasamak na at minta ya king aliwang bansa.# !Inya pekibat da kang Jesus, E mi balu. Sinabi nang Jesus karela, E ku naman sabian kekayu nung nanu ing kayupayan kung dapat kareting bage.s_ Sabian ta kayang Ibat king tau? (Tatakut la karing tau uling ding sabla kikilalanan deng propeta i Juan.)mS At pisabisabi ra, Nung sabian tamung menibatan king Dios, sabian na kekatamu, Baket e ye peniwalan?hI Sabian yu kanaku nung kaninu menibatan ing kayupayan nang maminyag Juan: king Dios o king tau?+ Mekibat ya i Jesus, Kutnan da kayu naman at nung apakibatan yu ku, kanita ku sabian kekayu nung kenu ku ibat ing kayupayan dapat kareting bage.xi Kitang da kang Jesus, Nanu ing kayupayan mung gawa karing bage deti? Ninu ing minie keka king kayupayan a yan?8i Migbalik na la naman Jerusalem. At kabang lalakad ya king Templo, lepitan de i Jesus ding pamuntuk da ring pari, ding talaturu ning Kautusan ampon ding makatua na ning balen.lQ Nung e yu la patawaran ding mikasala kekayu, e na kayu naman patawaran ning Ibpa yung atyu banua.]~ At neng tatalakad kayu ban manalangin, patawaran ye ing ninumang mikasala kekayu ban i Ibpa yung atyu banua patawaran na kayu naman. [}5 King uli na niti sasabian ku kekayu, nung manalangin kayu at aduan yu ing nanuman, panaligan yu king iti tinggap yu na, at ing sabla miyabie kekayu.j|M Ing katutuan sasabian ku kekayu, nung sabian na ning ninumang king bunduk a ini, Malis ka at iyatsa mu ing sarili mu king dagat, at nung ala yang alinlangan king pusu na at paniwalan na king iti mapalyari, marapat para keya.A{} Nganang Jesus karela, Sukat kayung salpantaya king Dios.z{ Aganaka nang Pedro ing mepalyari at ngana kang Jesus, Maestro, lawan mu, melangi ya ing tanaman a higerang piniumpa mu!~yu Kabukasan ning abak a maranun, king paglakad da apansinan deng melangi ya ing tanaman a higera at pati ding uyat na.Rx Inyang mabibengi na, meko nia naman Jerusalem i Jesus at ding alagad na.[w/ Dimdam da iti ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Kautusan. Inya megumpisa lang menintun paralan ban apapate re i Jesus. Tatakut la kang Jesus uling mangapamulala la ding dakal a tau king turu na.Nv Tiru na la kanita ding tau. Ngana, Makasulat karing Kasulatan king sinabi na ning Dios, Ing bale ku mayaus yang bale pipanalanginan para karing sablang tau. Oneng gewa yeng pugad da ring mapanako!Ru At binawal neng dumalan kilub na ning Templo ing ninumang ating daralan.tta Inyang miras na la Jerusalem, linub ya king Templo i Jesus, at pegumpisan na lang tinabi ding mamisali ampon maniali kilub na ning Templo. Penuag na la ding lamesa da ring maglibe-salapi, at ding luklukan da ring magtindang pati-pati.xsi Sinabi nang Jesus king tanaman a higera, Ala nang makapangan pa karing bunga mu! At dimdam da iti ding alagad.Nr King makarayu ikit ne ing metung a tanaman a higera, malabung ya. Lepitan ne ba nang lawan nung atin yang bunga. Inyang milapit ne, bulung mu ing ikit na, uling e ra pa panaun mamunga ding higera.Oq Kabukasan, samantalang lalakad lang ibat Betania, meranup ya i Jesus.Bp} Linub ya Jerusalem i Jesus, at tinaglus ya kilub na ning Templo. Kaybat nang linawe ing sablang atyu karin, linual ya at ding labing adua at minta la Betania anti na ning mabibengi na.ro] Bendisyunan ne sa ning Dios ing daratang nang kayarian David a tatang tamu! Hosanna king Kakataskatasan!n7 At ding taung mumuna at ding makatauli kang Jesus kukulisak da, Purian ya ing Dios! Bendisyunan ne sa ning Dios ing daratang king lagyu na ning Ginu!m Linantang da ring dakal a tau ing karelang balabal king dalan. Memakli lang sangang tanaman ding aliwa at binili da la king daralanan na.rl] Dela re ing biserung asno kang Jesus. Timpak da la king asno ding karelang balabal at sinake ya i Jesus._k7 Mekibat la antimo ing tiru nang Jesus karela at peintulutan da na lang mako ding tau.Sj kitang da ring taung atyu karin, Nanu ing daraptan yu, obat kakalagan ye?i Minta la at disnan de ing metung a biserung asno king lele dalan; makatali ya king pasbul dalan. Samantalang kakalagan de,yhk Nung ating kutang kekayu, Baket kakalagan ye? sabian yu, Kailangan ne ning Ginu at pasubli nia naman agad keti.8gi Ngana karela, Munta kayu king baryung arapan yu. Pangaras yu karin dasnan ye ing metung a biserung asno a makatali. Ala pang taung sinake kaniti. Kalagan ye at idala ye keni.2f _ Inyang milalapit na la Jerusalem, malapit king balen ning Betfage at Betania, ababatiawan da ne ing Bunduk ding Olibo, pepaunan na lang Jesus ding adua karing alagad na. e  4Mako na ka, nganang Jesus, uli na ning kasalpantayanan mu kinayap ka. Kanita mu rin menakit ya at tikian ne i Jesus king dalan. d  3Kitang nang Jesus, Nanu ing buri mung daptan ku keka? Maestro, nganang mekibat ning bulag, buri ku, manakit ku sanang pasibayu.`c9 2Belugse ne ning bulag ing balabal na; paluksu yang tinalakad at linapit ya kang Jesus.by 1Tinuknang ya i Jesus at sinabi na, Ausan ye. Inya inaus de ing bulag. Ngara, Magsaya ka at talakad uling payaus na ka.a 0Binawal de ring dakal at inutus da king magtahimik ya. Oneng lalu nang sikan ing siwala na. Ngana, Anak nang David, malunus ka kanaku!`  /Inyang dimdam nang lalabas ya i Jesus ning Nazaret, megumpisa yang kinulisak. Ngana Jesus, Anak nang David, malunus ka kanaku!J_  .Miras la Jerico. At inyang mamako ne i Jesus at ding alagad na ampon ding dakal a tau, ing metung a lalaking bulag, i Bartimeo a anak nang Timeo, makalukluk yang magpalimus lele na ning dalan. ^  -Uling e ya dinatang ing Anak ning Tau ban pasuyu nune ban sumuyu, at iyain ing bie na para king pangayatbus da ring dakal a tau.]]3 ,at nung ing metung kekayu buri na ing maging mumuna, maging talasuyu de ring sabla.o\W +E makanyan kekayu. Nung ing ninuman kekayu bisa yang maging marangal, maging talasuyu ya karing aliwa.[U *Uli na nita, pepalapitan na la ngan Jesus at ngana, Balu yu king ding paganu giginuan da la ring ibibilang dang pamuntuk da at ding mamuntukan ila ding mapapamintu.SZ )Inyang dimdam da ring apulung alagad iti, mimua la kari Santiago at Juan.AY{ (oneng ala kung upayang mamili nung ninu ing magbili king banda kung wanan o kaya king kayli. Ding luklukan a sasabian yu sasadia na la ning Dios para karing pinili nang lukluk kareti. X9 'Malyari kami, ngarang mekibat. Sinabi nang Jesus karela, Ing kasakitan a pibatan ku tune ping pibatan yu, at mabinyag kayu king binyag a ikabinyag ku,0WY &Sinabi nang Jesus karela, E yu balu ing aduan yu. Apibata yu kaya ing kasakitan a pibatan ku? Malyari kayu kayang pabinyag kalupa na ning binyag a paminyag da kanaku?V  %Mekibat la, Nung lukluk na ka king maligayang kayarian mu, paintulut mu sa ing makalukluk kami king banda mung wanan at kayli.BU $Nanu ing buri yung aduan kanaku? nganang kinutang karela.yTk #Linapit la kang Jesus di Santiago at Juan, ding anak nang Zebedeo. Ngara, Maestro, atin keng buring aduan keka.qS[ "Panyunu re deti, pagluran de, paglatikuan de at paten. Oneng kaybat da ring atlung aldo subli yang mie.HR  !Lawan yu, ngana karela, paukiat tamu Jerusalem at karin miyabie ya ing Anak ning Tau karing pamuntuk da ring pari at karing talaturu ning Kautusan. Atulan deng mate at ibie re karing paganu.Q{ Atyu la king dalan paukiat Jerusalem. Mumuna ya i Jesus karing alagad na. Mitmu lang kapikakunuan ding alagad at tatakut na la man ding taung tutuki kang Jesus. Misan pa kewani na lang Jesus ding labing adua at sinabi na karela ing mapalyari keya.hPI Oneng dakal la ding ngeni mumuna a maging tauli, at dakal la ding tauli ngeni a maging mumuna.JO  tanggap yang dinadinalan a besis king panaun a iti: bale, kapatad a lalaki, kapatad a babai, ima, anak, asikan, at kaligaligan antimu rin, at king panaun a datang tanggap yang bie alang angga. N  Nganang Jesus karela, Wa, at sasabian ku kekayu ini: nung lakuan ne ning ninuman ing pibalebale na o kaya ding kapatad nang lalaki o kapatad nang babai o kaya ima na o i tata na o kaya ding anak na o asikan, king uli ku ampon king uli ning Mayap a Balita,WM' Nganang migsalitang Pedro, Lawan mu, likuan mi ing sabla at tinuki kami keka.L% Linawe na lang maratnang Jesus at ngana karela, Karing tau iti masakit mapalyari, oneng king Dios, ali; ing sabla apapalyarian na ning Dios.eKC Lalu lang mipamulala ding alagad at ngarang mikukutnanan, Nung makanyan, ninu ing miligtas?J% Mas mayan pa king metung a kamelyu ing dumalan ya king busbus ning karayum kesa king lungub ya ing metung a mabandi king Kayarian ning Dios.(II At mebigla la ding alagad kareting amanu, oneng ngana pang tinuglung Jesus, Anak, tutu ping masakit karing ating pibandian ing lungub king Kayarian ning Dios!H# Kanita, inarapan na lang Jesus ding alagad na at ngana karela, Tutu ping masakit karing ating pibandian ing lungub king Kayarian ning Dios!kGO Inyang dimdam na ning lalaki iti, meslam ya lupa at malungkut yang meko, uling tutu yang mabandi.|Fq King mitmung lugud, linawe neng maratnang Jesus ing lalaki at ngana, Metung pang bage ing kulang keka. Muli ka, pisali mu ing sablang pibandian mu at ibie mu ing abli karing pakakalulu, at mika pibandian ka karin banua; kaybat tuki ka kanaku.^E5 Ngana ning lalaki, Maestro, ibat pa inyang anak ku tiparan ku na la deting kautusan.D! Balu mu la ding kautusan: E ka makamate; e ka makipangalugud; e ka manako; e ka maglaram; e ka mamirait; igalang me i tata mu at i ima mu.YC+ Nganang mekibat Jesus, Baket ausan mu kung mayap? Alang mayap nune mu ing Dios.=Bs Inyang mamako ne i Jesus, pupulayi yang linapit ing metung a lalaki at siniklaud ya arap na at kitang na, Mayap a Maestro, nanu ing daptan ku ban tanggapan ku ing bie alang angga?~Au At kinaul na la ding anak a mangalati; timpak na la ding gamat na king balang metung karela, at binendisyunan na la. @  Tandanan yu: ing ninumang e tanggap king Kayarian ning Dios kalupa na ning pamananggap na ning anak a malati, e ya milub karin.- Lalapit da la ring mapilan a tau kang Jesus ding anak ba na lang itumpak karela ding gamat na, oneng pengamanuan da la ring alagad ding magdala.n=U Antimu rin, ing babaing kawani king asawa na at makiasawa king aliwa, dinapat yang pamakipangalugud. <  Sinabi na karela, Ing lalaking kawani king asawa na at makiasawa king aliwa, dinapat yang pamakipangalugud laban king asawa na.b;= Inyang karin na la bale, pasibayu deng kitnan ding alagad i Jesus tungkul kaniting bage.E: E na la sukat pikawanian ning tau ding piyabe na ning Dios.Z9- at ilang adua maging metung la. Inya e na la mibilang adua nune metung na la mu.n8U King uli na niting sangkan, lakuan ne ning lalaki i tata na at i ima na, at makiabe ya king asawa na}7s Oneng kanita pang kapupurmeruan, inyang lalangan na ning Dios ing sabla, lelangan na lang lalaki at babai ding tau.n6U Sinabi nang Jesus karela, Sinulat neng Moises kekayu iting kautusan uling tutu kayung masakit ituru.5 Ngarang mekibat, Peintulut nang Moises ing gawa yang kasulatan king diborsyu ing lalaki; kaybat malyari na lang mikawani.U4# Nganang mekibat Jesus karela, Nanu ing kautusan a binie nang Moises kekayu?W3' Linapit la kang Jesus ding mapilan a Pariseo uling buri deng arakap king pamagsalita na. Sabian mu kekami, ngarang kinutang, paintulut na ning kekatamung Kautusan ing idiborsyu ne ning lalaki ing asawa na?=2 u Meko ya karin i Jesus at minta ya king sakup ning Judea at dinalakit ya king Ilug ning Jordan. Pasibayu deng pilupungan ding dakal a tau. Tiru na la antimo ing sadia nang daraptan.13 2Ing asin mayap, nung milako lasa ing asin, makananu pang abalik ing kalat na? Manatili kayung ating asin at mikakasundu kayu king metung at metung.N0 1Uling maging puru ya ing balang metung king kapamilatan na ning api.G/ 0Karin e la mamamate ding karelang ulad, at e matatda ing api.?.w /At nung ing mata mu ya ing panibatan na ning pamikasala mu, dukitan me! Mayap pa ing metung ka matang lungub king Kayarian ning Dios, kesa king adua ka matang miyugse king impierno.H-  .Karin e la mamamate ding karelang ulad, at e matatda ing api.]-,S -At nung ing bitis mu ya ing panibatan na ning pamikasala mu, pututan me! Mayap pa ing metung ka bitis lungub banua kesa king adua ka bitis miyugse king impierno. [H+  ,Karin e la mamamate ding karelang ulad, at e matatda ing api.]B*} +Nung ing gamat mu ya ing panibatan na ning pamikasala mu, pututan me! Mayap pa ing metung ka gamat lungub banua kesa king adua ka gamat a miyugse king impierno, king api a e matatda. [I)  *Nung ing ninuman panibatan ne ning pamikasala na ning metung karing malating deni a maniwala kanaku, mayap pa ing itali ya ing maragul a gilingan a batu king batal na at iyugse ya king dagat.(  )Tandanan yu ini: ing ninumang munie kekayung metung a basung danum uling alagad na kayung Cristo, siguradu yang tanggap ablas.>'w (Uling ing ninumang e laban kekatamu para kekatamu ya.w&g 'Nganang Jesus, E ye babawalan uling e ya makapagsalitang laban kanaku ninumang darapat milagru king lagyu ku.w%g &Nganang Juan, Maestro, menakit keng taung papalual demonyu king lagyu mu. Binawal mi ya uling e ta ya kayabe.R$ %Ing ninumang tanggap king metung karing malating anak a deti king lagyu ku, aku ing tatanggapan na; at ing ninumang tatanggap kanaku, aliwa mu aku ing tatanggapan na nune pati na itang mitubud kanaku.m#S $Tinaid ne ing metung a malating anak at dela ne king arap da. Kaybat kinaul ne at sinabi na karela,1"[ #Linukluk ya kanita i Jesus, inaus na la ding labing adua at ngana karela, Nung buri na ning ninuman ing mumuna yang dili, paitauli ya at maging talasuyu de ring sabla.X!) "Oneng e la bubulad uling kabang dalan piarguan da nung ninu ing marangal dili.r ] !Dinatang la Capernaum at inyang atyu ne bale, kitang nang Jesus karela, Nanung piarguan yu kabang dalan?lQ E ra aintindian ing kabaldugan na ning sinabi nang Jesus, oneng tatakut lang mangutang kang Jesus.@y uling kasalukuyan na lang tuturu ding alagad na. Ngana karela, Manabu ya ing Anak ning Tau karing gamat da ring makamate keya; makanyan man kaybat da ring atlung aldo subli yang mie.fE Meko la king lugal a ita at linabas la Galilea. E na buring ipabalung Jesus nung nu ya karin   Nganang mekibat Jesus, Apalual la mu ding anti kareting espiritung marawak king kapamilatan na ning panalangin [at pamag-ayunu]. Inyang linub ya i Jesus king bale, lihim deng kitnan ding alagad na. Ngara, Baket e mi ya apalual ing espiritung marawak?V% Oneng telanan ne gamat Jesus ing anak; seupan neng mibangun at tinalakad ya.R Kayagnan na ning masikan a kulisak, pepagalgalan neng e mu nanu ning espiritung marawak ing anak; kaybat linual ne king anak. Mistula yang mete ing anak; inya sasabian na ning balang menakit, Mete ya!S Apansinan nang Jesus king lalapit la keya ding dakal a tau, inya inutus na king espiritung marawak, Espiritung maklak at pipi, yutus ku keka king lumual ka at e na ka mibabalik keting anak kapilan man!q[ Kanita mu rin kinulisak ya ing tata at ngana, Atin kung kasalpantayanan! Nung e pa sapat, saupan mu ku!kO Wa, nganang Jesus, nung atin kang akarapat! Ing sabla mapalyari king taung ating kasalpantayanan.{ Maralas neng yugse king api o kaya king danum ba neng apate. Malunus ka kekami, saupan mu kami nung atin kang akarapat!s_ Kapilan ya pa makanyan? nganang kinutang Jesus king tata. Manibat na kanitang malati ya, ngana ning tata.3_ At dela re kang Jesus. Panakit na kang Jesus ning espiritung marawak, agad-agad neng pepagalgalan ing anak. Miragsa ya ing anak; migbiling-biling ya, at bubula ya asbuk.! Nganang Jesus karela, Taung alang kasalpantayanan! Angga kapilan da kayu pakiabayan? Angga kapilan da kayu pibatan? Dala ye keni ing anak!pY Balang datangan ne niting espiritu, daragsa ne king gabun; bubula ya asbuk, pititigisan na la ding ipan na, at mangasias ya mabilug a katawan. Inawad ku karing alagad mu ing palualan de iting espiritung marawak, oneng e ra arapat.3 Nganang mekibat ning metung karing atyu karin, Maestro, dela ke keka ing anak kung lalaki uling atin yang espiritung marawak at e ya makapagsalita.K Kitnan na lang Jesus ding alagad na, Nanu ing pakiargu yu karela?W' Misdan lang menakit ding tau kang Jesus. Pupulayi lang sinalubung kang Jesus. ' Kabalik da karing aliwang alagad, disnan da lang kayabe da ring dakal a tau. Makiargu la ding mapilan a talaturu ning Kautusan karing alagad.: m Makanyan man sasabian ku kekayu king dinatang ne i Elias, at depatan da na ding tau ing sablang buri dang daptan kang Elias, antimo ing sasabian da tungkul keya ding Kasulatan.N  Nganang mekibat Jesus, Datang yang mumuna i Elias ban isadia na ing sablang bage. Makanyan man obat sasabian da ring Kasulatan king tanggian de ing Anak ning Tau at dumalan yang dakal a kasakitan?u c At kitang da kang Jesus, Baket sasabian da ring talaturu ning Kautusan king muna ya pa mung datang i Elias?  Pemintuan da ing penabilin na, oneng ila-ila pisasabian da ing bage mepalyari. Ngara, Nanu ing buri nang sabian king pamaniubling mie?*M Samantalang kukuldas la king bunduk, nganang maigpit menabilin Jesus karela, E yu paniabian kaninu man iting ikit yu anggang e ya subling mie ing Anak ning Tau.q[ Kanita mu rin miglalawe la king makapadurut, oneng ala lang ikit a aliwa; i Jesus ya na mung kayabe ra.3 Linto ya ing metung a biga at tikpan na la at meramdam ya ing siwalang ibat king biga. Ngana, Iti ya ing Anak kung kaluguran; makiramdam kayu keya!iK Mitakutan yang e mu nanu i Pedro at ding abe nang alagad, inya e na balu ing sukat nang sabian.#? Nganang Pedro kang Jesus, Maestro, masanting ing keti ta na. Gawa keng atlung kubu, metung para keka, metung para kang Moises, at metung para kang Elias.hI Kanita mu rin ding atlung alagad ikit da la ri Elias at i Moises; makipagsalita la kang Jesus.eC Meging maslag king puti ing imalan na; alang makapalto king makanyan a puti keti king yatu.<q Kalabas da ring anam a aldo minukiat ya i Jesus king matas a bunduk. Ding bukud mung tiki na ila di Pedro, Santiago, at i Juan. Samantalang makalawe la ikit deng minaliwa itsura.2 _ At sinabi na pa karela, Tandanan yu ini: karing mapilan a atyu keti ating e takman king kamatayan anggang e re akit datang king mitmung kayupayan ing Kayarian ning Dios.K&Inya nung pikarine na ku ampon ing kanakung turu ning ninuman kaniting kapanaunan a marawak at e kikilala king Dios, pikarine nia naman ning Anak ning Tau potang datang ne king kaligayan ning Ibpa na a kayabe ding banal nang anghel. fig,... payalian na ing sarili na, pusanan ne ing krus na, at tuki ya kanaku.,(8:34)fig*D~%Ala yang malyaring ibayad ing tau ban magbalik ing bie na.h}I$Atin ya waring apala ing tau nung abandi ne ing mabilug a yatu oneng mawala ne man ing bie na?*|M#Uling ing ninumang bisang sagip king bie na, abating ne iti. At ing ninumang kabatingan king bie na king uli ku at king uli na ning Mayap a Balita, akit ne iti.C{"Pepalapitan na lang Jesus ding dakal a tau at ding alagad na. Ngana karela, Nung bisa yang tuki kanaku ing ninuman, payalian na ing sarili na, pusanan ne ing krus na, at tuki ya kanaku.z)!Oneng inarapan na lang Jesus ding alagad na at sebianan ne i Pedro. Ngana, Dumayu ka kanaku, Satanas, ing isipan mu e king Dios nune king tau!uyc Malino nang sinabi karela iti. Kanita kewani neng Pedro i Jesus karing alagad at tinutul ya king sinabi na.xPegumpisan na lang tirung Jesus ding alagad na. Ngana, Sukat yang dumalan dakal a kasakitan ing Anak ning Tau. Tanggian de ring makatua na ning balen, ding pamuntuk da ring pari, at ding talaturu ning Kautusan. Papate re, oneng king katlung aldo subli yang mie.QwKaybat na nita, penabilin na karela king e ra paniabian iti kaninu man.jvMO ikayu naman, keng palage yu, ninu aku? nganang kinutang karela. Ika ing Cristo, nganang Pedro.MuNgarang mekibat, Sasabian da ring aliwa king ika kanu i Juan a Maminyag. Sasabian da naman ding aliwa king ika kanu i Elias, at sasabian da naman ding aliwa pa king metung ka kanu karing propeta.CtLinakad ya i Jesus at ding alagad na papunta karing balen na ning Cesarea Felipe. Kabang lalakad la king dalan, nganang kinutang karing alagad na, Keng palage da reng tau ninu kanu aku?LsPepaulian na neng Jesus at inutus na king e ne babalik king balen. r9Inaplus na lang pasibayung Jesus ding mata na ning bulag. Miglalawe yang masalese ing bulag. Migbalik ing panimanman na at malino nang ikit ing sabla.lqQMiglalawe ya ing lalaki at ngana, Manakit kung dakal a tau; anti la mong tanaman oneng lalakad la.(pITelanan ne gamat Jesus ing bulag at tinaid ne lual na ning balen. Linuran ne mata at inaplus na la karing gamat na at kaybat ngana, Atin kang nanumang akakit?voeMiras la Betsaida. Dela de ring mapilan a tau kang Jesus ing metung a bulag at pekisabi ra king tagkilan ne.BnMakanyan man e yu pa aintindian? nganang kinutang karela.5mcKitang na pang Jesus, Kanitang pemirasu ku la ding pitung tinape para karing apat a libu katau, pilan lang kaing a mitmu king tagan a tinipun yu? Pitu la, ngarang mekibat.*lMkanitang pemirasu ku la ding limang tinape para karing limang libu katau? Pilan lang kaing a mitmu ding atipun yu karing tagan? Labi lang adua, ngarang mekibat.ukcAtin kayung mata, e kayu manaket? Atin kayung balugbug, e kayu makaramdam? E yu atatandanan itang mepalyari]==I<<_<;{::199N88$766>5}5413Y22211E00>///..e--5,,++Q*))o),((K''o&&P&%V$$/##A"["!! c}}tU[mK!6MYE+U  A 4^ P{ Kayari na ning pamagsilbi na king Templo, minuli ya bale na i Zacarias.Qz Inyang linual ya, e ya makapagsalita karela. Inya inisip da king menakit yang metung a vision kilub ning Templo. Uling e ya makapagsalita, sisinial na namu karing gamat na ing buri nang sabian karela.py [Panenayan deng lumual ding tau i Zacarias; pigmulalan da nung baket meluat yang tutu kilub ning Templo.Rx Oneng e mu pala paniwalan ing balita ku a tutu namang mapalyari potang miras na ing mituldung panaun. Mapipi ka uling e ka meniwala. Manatili kang e makapagsalita anggang e matupad ing pangaku ku keka.w +Aku i Gabriel, nganang mekibat ning anghel, makatalakad ku arap ning Dios a mitubud kanaku ban sabian ku at ipayabut keka iting mayap a balita.qv ]Nganang Zacarias king anghel, Makananu kung abalu king tutu yan? Matua na ku at antimu rin ing asawa ku.}u uDatang yang mumuna king Ginu, masikan at mayupayang antimo i propeta Elias ba na lang pikasunduan pasibayu ding tata at ding anak; ban tuntun la ding makasalanan king dalan da ring matulid, at ban isadia ne para king Ginu ing balen a pinili na.\t 3Dakal la karing anak na ning Israel ding papagbalikan na king Ginung karelang Dios.0s [uling maging marangal ya king panimanman na ning Ginu! E ya minum alak o nanumang inuman a makalasing. At mikatmuan ya king Banal a Espiritu manibat king pangabait na.Er Tumula ka at magsaya, at dakal lang tumula king pangabait na:q o Oneng ngana ning anghel, Zacarias, e ka tatakut! Dimdam na ning Dios ing kekang panalangin, inya manganak yang metung a lalaki ing asawa mung i Elizabeth. Pamalagyuan meng Juan.Ep  Misdan ya i Zacarias panakit na king anghel at mitakutan ya.o 7 Kabud-abud pepakit ya kang Zacarias ing anghel na Ginu; makatalakad ya king banda nang wanan ning altar, king lugal nung nu ra durulukan ing insenso.Un % kabang ding dakal a taung atyu lual manalangin la king oras ning pamanduluk.m - Agpang king kaugalian a tutukian da ring pari, ya ing misuertian at mepiling duluk king insenso king altar. Inya linub ya king Templo ning Ginu,Vl 'Misan a aldo, ing grupu nang Zacarias ya ing makatutuk mangasiwa king Templo.Pk Oneng e la mikayanak uling baug ya i Elizabeth at matua na lang parehu.j 'Mibiebie la deting miyasawa king mitmung kayapan king arapan na ning Dios. Mapamintu lang lubus karing kautusan at tuntunan a ibat king Ginu.Zi /Kanitang i Herodes ya ing ari na ning Judea, ating metung a pari a milagyuan Zacarias. Miembru ya king grupu da ring pari nang Abiya. Elizabeth ya lagyu ing asawa na at iti ibat ya king lahi nang Aaron a pari.`h ;Depat ku iti ban abalu yung lubus ing katutuan da ring sablang bage a mituru na kekayu.)g MKaybat kung inusisang mitmung kaingatan iting sablang bage, meyapan ku na naman pu ing sumulat metung a maayus a istoria para kekayu, Kagalang-galang a Teofilo.f Makayagpang ing karelang sinulat king sinabi da kekami ding mekasaksi at menaral kareting bage ibat na king kapupurmeruan.e Kagalang-galang a Teofilo, Dakal na la mu rin pu ding migkapilit sinulat istoria tungkul karing bage mepalyari libutad mi.2d]Kaybat na nita, i Jesus mismu, king kapamilatan da ring alagad na, pepabal na king mabilug a yatu ing banal at ing e kukupas a balita na ning alang anggang kaligtasan.]cPintalan de ring babai i Pedro at ding kakaluguran na, at belita ra karela ing sablang sinabi na ning lalaking atagpuan da king kutkutan.b#Meko la ding alagad at menaral la karing sablang lugal. Seupan na la ning Ginu king obrang iti at pepatunayan na ing panaral da king kapamilatan na ning binie nang upaya karela, ing upayang makagawang milagru. Amen.] ING MAKUYAD A KAPUPUSAN NA NITING MAYAP A BALITA [xaiKaybat nang migsalita karela, mitas ya banua ing Ginung Jesus, at linukluk ya king banda nang wanan ning Dios.`e la numanu balang agyang talnan da la ring ubingan o makainum lang lasun; itumpak da la ring gamat da karing masakit at deti kumayap la._Karetang maniwala, mayakit la deting mayupayang tanda: king lagyu ku makapalual lang demonyu; makapaniabi lang aliwang amanu;d^AMiligtas ya ing ninumang maniwala at pabinyag; oneng miparusan ya ing ninumang e maniwala.z]mAt sinabi nang Jesus karela, Munta kayu king mabilug a yatu at panaral ye ing Mayap a Balita karing sablang tau.w\gKatataulian, pepakit ya i Jesus karing labing metung kabang mamangan la. Sebianan na la uli na ning keyalan dang kasalpantayanan at ning kesiasan dang buntuk, at uling e la bisang maniwala karing menakit keya kaybat nang sinubling mebie.k[O Migbalik la Jerusalem at belita ra karing kayabe ra ing milyari, oneng e ra la munaman peniwalan.vZe Kaybat na nita, pepakit ya i Jesus king aliwang paralan karing adua kabang maglakad lang papunta king baryu.mYS E re peniwalan inyang dimdam da kang Maria Magdalena king mabie ya i Jesus at king pepakit ya keya.{Xo Pintalan na lang Maria Magdalena ding alagad nang Jesus at belitanan na la. Disnan na lang malungkut at manangis.&WE Domingung abak a maranun kanita, kaybat nang sinubling mebie Jesus, pepakit yang mumuna kang Maria Magdalena nung kenu na la pepalualan ding pitung demonyu.BV}Linual la at memulaying meko king kutkutan uling gagalgal la king takut. Oneng kaninu man ala lang sinabi uli na ning pangatakutan da. ING MAKABANG KAPUPUSAN NA NITING MAYAP A BALITA [#U?Inya mako na kayu at sabian yu kang Pedro at karing aliwang alagad king muna ne kekayu Galilea. Dasnan yu ne karin antimo ing sinabi na kekayu kanita pa..TUE kayu tatakut, ngana ning lalaki. Panintunan ye i Jesus ning Nazaret, ing mipaku king krus? Ala ne keti. Sinubli neng mebie! Oyan ing lugal nung nukarin de binili.S7At inyang milub na la king kutkutan, ikit de ing metung a kayanakan a lalaking makalukluk king bandang wanan at makaimalan yang maputi. Mitakutan la.FRInyang lumawe la ikit da ing makalako ne ing maragul a batu.QKabang dalan, ngara king metung at metung, Ninu kaya ing makasaup kekatamu ban ilako ne ing batung makasabat king pasbul ning kutkutan?`P9Abak a maranun ning Domingo kanita, kabang saslag ya ing aldo, minta la king kutkutan. O ;Kalabas na ning Aldo ning Sabbath, sinali lang pabanglu di Maria Magdalena, Mariang ima nang Santiago, at Salome ban ikuskus da king bangke nang Jesus.vNe/Magumasid ya i Maria Magdalena at i Mariang ima nang Jose, at ikit de ing lugal nung nu ya mikutkut i Jesus.M.At sinali yang telang linen i Jose para pamalut king bangke. Inyang akuldas na ne ing bangke, binalut ne king tela at binili ne king metung a kutkutan a linukib king batu. Kaybat na nita, pepadugang ne ing maragul a batu king pasbul na ning kutkutan.kLO-Inyang sinabi na ning kapitan king mete ne i Jesus, peintinulut neng Pilato ing bangke kang Jose. K,Mipamulala ya i Pilato inyang dimdam nang mete ne i Jesus. Pepayaus neng Pilato ing kapitan at kitang na nung mete ne pin i Jesus. J +?Iw*Inyang mabibengi na dinatang ya i Jose a tau Arimatea. Metung yang gagalangan a miembru na ning Sanhedrin a manaya king paniatang na ning Kayarian ning Dios. Uling aldo na kanita ning Pamagsadia (ngana wari, aldo bayu ing Sabbath), migmasikan yang lub mekikit kang Pilato at pekisabi ne ing bangke nang Jesus.H)Tikian de reti at siyuan i Jesus inyang atyu ya Galilea; atyu la naman karin ding aliwa pang babaing tinuki kang Jesus king Jerusalem.G/(Ating mapilan a babaing magumasid king marayu. Kayabe ya kareti i Maria Magdalena, at i Mariang ima ra di Santiagong anak at Jose ampon i Salome.6Fe'Panakit na ning kapitan da ring sundalus a makatalakad tulid na ning krus nung makananu yang mepatlud a pangisnawa i Jesus, sinabi na, Tune ing taung iti Anak ne ning Dios!PE&Megabak ya ing kortina ning Templo manibat king babo angga king lalam.ED%At kinulisak yang masikan i Jesus at mepatad ya pangisnawa.aC;$Milayi ya ing metung karela, sinoso neng aslam ing metung a espongha at tinali ne king punta na ning metung a timbu ban pasipsip ne kang Jesus. At nganang sinabi, Lawan tamu nung tipa ya pin i Elias ba neng ikuldas!WB'#Dimdam de ring mapilan a taung atyu karin. Ngara, Lawan yu, ausan ne i Elias!A"Inyang alas tres na, kinulisak ya i Jesus. Ngana, Eloi, Eloi, lema sabachthani? Ngana wari, Dios ko, Dios ko, baket pepaburen mu ku?j@M!At medalumdum king mabilug a bansa manibat king kaugtuan aldo anggang alas tres ning gatpanapun.4?a Paburen yeng kuldas ngeni king krus ing Cristo, ing Ari ning Israel! Nung akit mi yang kuldas, maniwala kami. Insultuan dia naman ding tulisan a makapakung mingatba keya.4>aPisunu-sunu dia naman ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Kautusan. Ngara king metung at metung, Linigtas na la ding aliwa, oneng e na aligtas ing sarili na!==uIligtas mu ngeni ing sarili mu! Kuldas ka keng krus!<+Ininsultu de ring lalabas at pipiling-piling da la ring buntuk da. Ngara, Aha! Ika ing lasak king Templo at italakad me kilub ding atlung aldo?};sMakanyan yang metupad ing sasabian na ning Kasulatan: Binilang de karing kriminal.] fig,Mibagutan la...,(15:24)fig*:Kayagnan na lang mipakung Jesus ding aduang tulisan, ing metung king banda nang wanan at ing metung king banda nang kayli. [M9Ngana ning misulat a dalum laban kang Jesus: Ing Ari da ring Judio.<8sAlas nuebe na ning abak inyang pinaku re king krus.71Pinaku re king krus at piparti-parti da ring sundalus ing imalan na. Mibagutan la ban abalu ra nung isanung dake ing katuliran ning balang metung.?6yDininan deng alak a semutanan mira, oneng e na ininum.a5;At dela re i Jesus king lugal a ausan dang Golgota, ing kabaldugan na Lugal ning Bungu.=4sAting metung a lalaking lalabas ibat king baryu. Pinilit de ring sundalus ban papusan keya ing krus nang Jesus. Simon ing lagyu na; tau ya Cirene, at tata re di Alejandro at Rufo.63eKaybat deng gewang pikaylian, likas de kang Jesus ing pepasulud dang malutung imalan at sinulud dang pasibayu ing sarili nang imalan. Kaybat, linual de ban ipaku king krus.w2gPemukpuk de buntuk king kapirasung timbu, pigluran de, siniklaud la arapan na, at pisunu-sunu reng pupugayan.L1Pisunu-sunu reng sasaluduan. Ngara, Luid ya ing Ari da ring Judio!v0eBelabalan de i Jesus king metung a malutung imalan; ginawa lang koronang suksuk at binili de king buntuk na./-Dela re ding sundalus i Jesus king patio kilub ning pretorio (ing palasyung tuknangan na ning Gobernador) at inaus da la ring abe rang sundalus.*.MKing kapagnasan nang apamatulan na lang Pilato ding tau, pepabulus ne i Barabas; pepabarug neng latiku i Jesus at kaybat binie ne karela ban ipaku re king krus.}-sBaket, nanung kasalanan ing depat na? nganang kinutang Pilato. Lalu rang pekasikan ing kulisak, Ipaku ya king krus!@,{ Ipaku ya king krus! ngarang kinulisak ding dakal a tau.b+= Nung makanyan, nganang Pilato, nanu ing daptan ku kaniting ausan yung Ari da ring Judio?p*Y Oneng ding pamuntuk da ring pari sitsutan da la ring tau ban aduan da king i Barabas ya ing ibulus na.m)S Malino nang balung Pilato king ding pamuntuk da ring pari inarap de keya i Jesus uli na ning diria.F( Kitang na karela, Buri yeng ibulus ku ing Ari da ring Judio?n'ULinapit la ding tau at inawad da kang Pilato king daptan na na ing sadiang pamibulus metung a preso.&Makasukul ya kanita ing metung a lalaking ausan dang Barabas, kayabe de ring aliwang rebelding mekamate tau king milabas a rebolusyun.w%gBalang daratang ing Piesta ning Pamaglagpus, mibubulus yang metung a preso i Pilato, itang aduan da ring tau.K$Oneng e bitasang mekibat i Jesus, inya mengapamulala ya i Pilato.y#kinya kitnan neng pasibayung Pilato, Ala kang ipakibat karela? Lawan mu, tutu lang dakal a susumbung laban keka!Q"Dakal ing sumbung a inarap ding pamuntuk da ring pari laban kang Jesus,t!aIka pin ing Ari da ring Judio? nganang kinutang Pilato. Ika mismu sasabian mu, ngana namang mekibat Jesus.S  !Kabukasan ning abak a maranun, mipulung la ding pamuntuk da ring pari, ding makatua na ning balen, ding talaturu ning Kautusan, at ing kabilugan a Sanhedrin. Pepagapus de i Jesus at dela re kang Pilato.J HKanita ne man tinulauk kadua ing tatyo. At aganaka nang Pedro ing sinabi nang Jesus: Ilingad mu kung makatatlung besis bayu ya makataduang tulauk ing tatyo. Mengalambut ya i Pedro at menangis.ykGSinumpa ya i Pedro, Talagang e ke kakilala ing taung yan! Parusan na ku ning Dios, nung e tutu ing sasabian ku.<qFOneng pepayalian na namang Pedro iti. Kalabas na ning mapilan a penandit, ding taung atyu karin sinabi ra naman kang Pedro, Talagang metung ka karela, uling tau ka naman Galilea.nUEIkit na ne naman ning ipus a babai at sinabi na karetang atyu karin, Ing taung iti metung ya karela!PDOneng pepayalian nang Pedro iti. E ku balu ni e ku aintindian ing buri mung sabian, nganang mekibat. At minta ya king pasilyung palual king pasbul banda king pasbul dalan (at tinulauk ya ing tatyo).-CPanakit na ning babaing iti kang Pedro a magsalab king dapug, linawe neng maratna. Ika man, ngana kang Pedro, kayabe na kang Jesus ning Nazaret!ykBAtyu king lalam ning patio i Pedro inyang dinatang ya ing metung karing babaing ipus na ning Pekapun ding Pari.(IAAt pigluran de ring mapilan, tikpan de lupa at penumbuk. Ulan mu na mo nung ninu ing menumbuk keka? ngarang sinabi kang Jesus. At penampaling de ring guardia.r]@Ikayu mismu dimdam yu ing kalapastanganan na king Dios. Nanu ing desisyun yu? At inatulan de ngang mate.iK?Ginabak na ning Pekapun ding Pari ing sarili nang imalan at ngana, Nanan ta la pa ding testigu!*M>Aku, nganang mekibat Jesus. At ikayu akit ye ing Anak ning Tau a makalukluk king banda nang wanan ning Mayupaya. Akit yeng daratang a kayabe da ring biga banua!%=E bitasang mekibat i Jesus; menatili yang alang bulad. Nganang kinutang pasibayu ning Pekapun ding Pari, Ika ing Cristo, ing Anak ning Dios?1du Tiburan na lang Jesus ding adua karing alagad na kayabe niting panabilin: Munta kayu king siudad. Salubungan na kayu karin ning metung a lalaking magdalang bangang danum. Tukian yeicK King mumuna nang aldo ning Piesta ning Tinape Alang Lebadura, ing aldo ning pamakamate biserung tupa para king Pamaglagpus, kitnan de i Jesus ding alagad. Ngara, Nukarin mu buring isadia mi ing apunan para king Pamaglagpus?b3 Tutu lang metula inyang dimdam da iti at pengakuanan deng dinan salapi. Manibat na kanita menintun neng paralan i Judas ban apanganiaya ne i Jesus.a Kaybat na nita, i Judas Iscariote, ing metung karing labing adua, minta ya karing pamuntuk da ring pari ba neng ipanganiaya i Jesus. ` Tandanan yu iti: nukarin ya man mipanaral ing Mayap a Balita mabanggit munaman ing depat na niting babai bilang kapigaganakan keya. _ Depat na niting babai ing agyu na; e pa man kiskusan na na kung pabanglu ban isadia ne ing katawan ku para king pangakutkut ku.^'Maralas yu lang akakayabe ding pakakalulu, at araptanan yu lang mayap nanumang oras a buri yu. Oneng e yu ku malyaring akayabe kabang panaun.`]9Oneng nganang Jesus karela, Paburen ye! Obat pakialaman ye? Mayap ing depat na kanaku.1\[Nung pisali na yan, mika abli yang maygit atlung dalan a salaping pilak at malyari na lang aibie ding ayabli na karing pakakalulu! At migsalita lang e ustu king babai.`[9Mimua la ding mapilan a atyu karin at ngarang misabisabi, Sinayang na mu ing pabanglu.6ZeAtyu kanita karin Betania i Jesus, king bale nang Simon a leprosuan. Kabang mamangan ya, dinatang ya ing babaing magdalang metung a alabastrong lulanan mitmung mal a pabanglu; purung laru a ibat king tanaman a nardo. Biklat ne ing alabastrong lulanan at tigtug na ing pabanglu king buntuk nang Jesus.UY#Ngara, E ta daraptan iti king aldo na ning piesta, pota magulu la ding tau.SX !Adua na mung aldo at Piesta na na ning Pamaglagpus at ning Tinape Alang Lebadura. Manintun lang paralan ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Batas ban lihim deng aparakap at apapate i Jesus.VW% %Ing sasabian ku kekayu ya naman ing sasabian ku karing sabla: Magsadia kayu!=Vu $pota bigla yang datang at dasnan na kayung matudtud!,UQ #Inya magsadia kayung parati, uling e yu balu nung kapilan ya datang ing makibandi king bale, mapalyaring sisilim o king kapitangan ning bengi o ganingaldo o abak;wTg "Mangari ya king metung a lalaking miglakbe king marayung lugal: ipanibala ne ing tuknangan na karing ipus na, ing balang metung agpang king katungkulan na, at iyutus ne ing guardia king pasbul ban manatiling makasadia king pamagbalik na.WS' !Mingat kayu at parating makasadia uling e yu balu nung kapilan mapalyari ita.R) Alang makibalu metung man king paniatang na ning aldo o oras a ita ni ding anghel ning banua ni ing Anak. Ing bukud mung makibalu ya ing Ibpa.SQ Ing banua at ing yatu lumipas la, oneng ding amanu ku kapilan man ali la.iPK Tandanan yu: mapalyari la ngan deting bage bayu la mate ding taung mabibie ngening kasalukuyan. O  Makanyan munaman, kabud akit yu lang malilyari deting bage, balu yu king malapit na ing oras na ning paniatang na; magumpisa na.N% Pagaralan yu ing malilyari king tanaman a higera. Kabud sasagiwa la ding sanga na at sisibut ne bulung, balu yu king malapit na ing kaleldo.M1 Itubud na la ding anghel na karing apat nang suluk ning yatu at tipunan da la ring pinili ning Dios ibat karing mingatba-ngatbang wakas ning yatu.eLC Kanita re akit ing Anak ning Tau, daratang ya libutad ding biga a kitmuan upaya at kamalan.JK  at manabu la ding batuin at mangatugun la ding upaya ning banua.kJO Pangalabas na ning kasakitan da ring tau, dalumdum ya ing aldo, e na ibie ning bulan ing sala na,WI' Ngeni pa sasabian ku na la deting sablang bage a mapalyari. Inya mingat kayu!6He Uling ating lunto a e tutung Cristo at e tutung propeta. Pakit lang tanda at gawa lang makapagmulala ba ra lang alili, nung malyari mu sa, pati na ding pinili na ning Dios.hGI Nung sabian na kekayu ning ninuman, Atyu keni ing Cristo! o kaya, Atyu karin! e kayu maniwala.F At nung e na la kinuyad ning Ginu ding aldo deta, alang taung mitagan. Oneng alang-alang karing pinili na kinuyad na la ding aldo reta.]E3 Karing aldo deta dalanan da ring tau ing maragul a kaguluan a e pa milyari kapilan man manibat na inyang lelangan ne ning Dios ing yatu angga ngeni ni kapilan man king daratang a panaun e na mika anti pa kanita.GD Ipanalangin yu king iti e sana datang king panaun ning dimla!gCG Makalunus ing maging kabilian da ring mabuktut at ding ima a ating pasusuan karing aldo deta!QB At e ne kailangan muli ing taung atyu king marangle ban kumang balabal.rA] E ne kailangan kuldas ing taung atyu king asotea o lungub man king bale na ban kumang nanumang adala na.R@ Nung akit yu nang mararapat king lugal a e sukat mapalyari Ing Makapangilabut a Kasiran a tune makapagalgal (pakaintindian na ning babasa iti), detang atyu king Judea sukat lang tumakas karing bunduk.z?m Pikasaman da kayu ding sablang tau king uli ku; oneng ing manatiling tapat angga king kawakasan ya ing miligtas. >9 Ipanganiaya ne ning kapatad na ing kapatad na ba neng apapate, at ing tata ing anak na. Lumaban la ding anak karing karelang pengari at ipapate da la.i=K At nung pandakpan da na kayu at iyarap king husgadu, e kayu paibalisang mimisip nung nanu ing sabian yu. Ketang oras a ita, sabian yu itang nanumang miyabie kekayu uling ing Banal a Espiritu ya ing magsalita at aliwa ikayu.j<M Kailangan ya pa mung ipanaral ing Mayap a Balita karing sablang bansa bayu datang ing kawakasan.G; Tatagan yu ing sarili yu! Uling pandakpan da kayu at iyarap karing husgadu. Paglatikuan da kayu karing sinagoga. Iyarap da kayu karing gobernador at ari king uli ku ban munie patutu karela.+:O Uling gerahan ne ning metung a bansa ing kalupa nang bansa at ing metung a kayarian ing kalupa nang kayarian. Mika ayun king miyayaliwang lugal at mika danup. Nung akit yu na ing makanyan a bage, magumpisa na ing kasakitan a kalupa ning pamagumpisa na ning kasakitan ning babaing manganak.>9u E kayu paigulu isip nung damdaman yu ing akbung ning gera at ing labanan a malilyari karing aliwang bansa. Iti mapalyari ngan, oneng e mangabaldugan king ing kawakasan dinatang na.e8C Dakal lang taung datang kekayu king lagyu ku, sabian da, Aku ya! at ilili da la ring dakal.T7! Sinabi nang Jesus karela, Mingat kayu ban e na kayu alinlang ning ninuman.6) Ngara kang Jesus, Sabian mu na mo kekami nung kapilan la matupad deting bage, at nanu la ding tanda a pakilala king deting bage matupad na la.5  Kabang makalukluk ya i Jesus king Bunduk ding Olibo, tulid ning Templo, lihim deng kitnan di Pedro, Santiago, Juan, at Andres.&4E Nganang mekibat Jesus, Ding mangaragul a gusaling akakit mung den malasak la ngan. Alang batung mitutumpak a mitagan king kabilian da; mibagsak la ngan den!3 ) Ngana ning metung karing alagad na inyang lulual ne i Jesus king Templo, Maestro, lawan mu! Pangaragul da reng bato! Kasanting da reng gusali!&2E ,Uling minie la ding aliwa ketang labis-labis a atyu karela, oneng iting pakakalulung mebalu, agyang pakakalulu ya, binie na ngan ing sabla nang pangabiayan. 1 +Inaus na la pansin Jesus ding alagad na at ngana karela, Balu yo, iting pakakalulung mebalu ya ing minie maygit kesa karing aliwa.X0) *Linapit ya naman ing metung a babaing mebalu at mildug yang malati mung alaga../U )Linukluk ya i Jesus arapan na ning pibabaldugan ain kilub ning Templo at pegumasdan na la ding taung babaldug salapi. Dakal la ding mabandi a minie maragul a alaga..5 (Ila ding magsamantala king kabiayan da ring babaing mebalu at magparangalan king pamanalangin dang makaba! Lalung mabayat ing parusang miras karela!b-= 'Maburi lang lulukluk karing piling luklukan karing sinagoga at kabisera karing bangketi.$,A &Ngana pang tinuru karela, Mingat kayu karing talaturu ning Kautusan a maburing lalakad makasulud makabang imalan at pupugayan da ring tau karing palengki.(+I %I Aring David mu rin ing minaus keyang Ginu; makananu ra ngening asabi king ing Cristo anak neng David? At matula lang mekiramdam kang Jesus ding dakal a tau.<*q $I David mismu, king agkat ning Banal a Espiritu, sinabi na: Ing Ginu sinabi na king kakung Ginu, Lukluk ka banda kung wanan, anggang e ku la lubus apasukuan keka ding kalaban mu.)# #Nganang kinutang Jesus kabang tuturu ya king Templo, Makananu rang asabi ding talaturu ning Kautusan king ing Cristo anak neng Aring David?:(m "Apansinan nang Jesus king biasa yang makibat iting lalaki, inya sinabi na, E ka marayu king Kayarian ning Dios. At kaybat na nita, ala nang mengangas pang mengutang kang Jesus.' !At ing lulugud king Dios king mabilug nang pusu, king mabilug nang pamisip, at king mabilug nang sikanan, at ing lulugud king kalupa nang tau antimo ing lugud na king sarili na, maygit yang maulaga kesa ketang sablang ain-a-durulukan at aliwa pang ain.& Ngana ning talaturu ning Kautusan, Tinud ka, Maestro! Tutu ing sinabi mu. Metung ya mu ing Dios at ala nang aliwa pa subali king Dios.|%q Ini ing kadua: Luguran me ing kalupa mung tau antimo ing kekang sarili. Alang aliwang kautusan a maygit pa kareti.$5 Luguran me ing Ginung kekang Dios king mabilug mung pusu, at king mabilug mung kaladua, at king mabilug mung kaisipan, at king mabilug mung sikanan.# Mekibat ya i Jesus, Iti ya ing maragul diling kautusan: Makiramdam ka, Israel! Ing Ginung kekatamung Diosya mung bukud Ginu.\"1 Dimdam na ning metung a talaturu ning Kautusan a atyu karin ing karelang pamiargu. Apagumasdan na king biasa yang mekibat i Jesus karing Saduseo, inya linapit ya at kitnan ne, Isanu ing maragul diling kautusan?L! Inya magkamali kayu! Ing Dios e re Dios ding mete nune ding mabie. / Tungkul naman king pamaniubli rang mebie ding mete, e ye pa wari abasa king Libru nang Moises itang dake babanggit king milalablab a tanaman? Makasulat karin ing sinabi na ning Dios kang Moises. Ngana, Aku ing Dios nang Abraham, ing Dios nang Isaac, at ing Dios nang Jacob.iK Uling king aldo ning pamaniubling mebie ala nang pamiasawa; maging anti lang anghel ning banua.} Nganang mekibat Jesus karela, Magkamali kayu! Balu yu nung baket? E yu la balu ding kasulatan ni ing upaya na ning Dios.  Ngeni, king aldo ning pamaniubling mebie ninu kareting pitu ing kilalanan nang asawa ning babai, anti na ning ayasawa de ngan?4a at ding mituki-tuking mikakapatad. Ayasawa na la ngan niting babai ding pitung mikakapatad at mete lang e mikayanak king babai. King katataulian, mete ya naman ing babai. Kesal ne ning kaduang pangane ing mebalung babai, at mete ya naman alang ayanak. Makanyan munaman ing depatan na ning katlu o~~=}||`|{{zz;yxxxFwwyvvpvuuYuttZsss'rrNqqqpp&ookonnImmUllXkktkjj?iii7hhBgg8ffeeQddWd ckbbOaaH``P__3^^P]]\\[@ZZ+YOXX'WW`WVVnV UT{SRR@QQHPPoOO:NN^MMVLLL)KJIHHGGGeFEEDCCC1B%A@@?>>>=W<7@OA  G wBRV og%Kanitang misan munamang Aldo ning Sabbath, linub ya i Jesus king sinagoga at tinuru ya. Ating metung a lalaki karin; panat ya wanan a gamat.Hf Tiglung na pang Jesus, Ing Anak ning Tau Ginu ne ning Sabbath.wegLinub ya king bale na ning Dios, kinua na la ding tinape a miyain king Dios, pengan na la at saka na la dininan ding kayabe na. Labag king kekatamung Kautusan ing mangan ya ing ninuman karing tinape miyain king Dios, subali mu ding pari.odWPekibatan na lang Jesus, E yu pa wari abasa ing depat nang David at ding kayabe na inyang meranup la?yckNgara ding mapilan a Pariseo, Baket daraptan yu ing babawal na ning kekatamung Kautusan king Aldo ning Sabbath?b 1Misan a Aldo ning Sabbath, lalabas ya i Jesus king asikan. Menakdut la ding alagad na king trigu at saka ra lulugusan karing palad da ban gigutan.a'E na buri ning ninuman ing bayung alak kaybat nang mekainum king lumang alak. Maniaman ing lumang alak kesa king bayu, nganang sumabi.V`%&Sukat ilulan ing bayung alak karing bayung lulanan a gewa king balat animal.\_1%Ala munamang taung maglulan bayung alak karing laun a lulanan a megawa king balat animal. Nung daptan na iti, atdasan na la ning alak a bayu ding laun a lulanan at miyugse mu ing alak at matdas la ding lulanan.}^s$Selita nia naman Jesus karela iting talimhaga. Ngana, Alang taung kakuang kapirasu king bayung imalan ba neng panagpi king lumang imalan. Nung daptan na iti, apirasu ne ing imalan a bayu at iting kapirasung imalan a bayu e ya mibage king luma.d]A#Oneng datang ing oras a mikawani ne karela ing lalaking kakasal at kanita na la mag-ayunu. \9"Nganang mekibat Jesus, Isipan yu kaya king ding bisita king kasalan makapag-ayunu la kabang kayabe de pa ing lalaking kakasal? Agyang makananu ali la!S[!Ngara ding mapilan a tau kang Jesus, Parati lang mag-ayunu ampon manalangin ding alagad nang Juan at antimu rin ding alagad ding Pariseo. Oneng e la mangiling king pamangan at pamaninum ding alagad mu.SZ E ku dinatang ban ausan ku lang sumisi ding banal, nune ding makasalanan.YNganang mekibat Jesus karela, E re kailangan ding taung alang sakit ing doktor, nune ding taung masakit ilang mangailangan king doktor.)Kayari nang migsalita, ngana kang Simon, Ilaut me pang bagya ing bangka king malalam at ibaldug yu la ding lambat yu ba kayung makarakap asan.E=Sinake ya i Jesus king metung kareting bangka, itang kang Simon at inawad na kang Simon king ilaut neng bagya king pampang. Linukluk ya i Jesus king bangka at tiru na la ding dakal a tau. < Ikit na lang makasadsad king pampang ding aduang bangka; sidsad da la reti ding manasan ban linisan da la ring karelang lambat.6; gMakatalakad ya kanitang misan i Jesus king pampang ning Dagat-dagatan ning Genesaret at panikuanan da ring tau ing milapit kang Jesus ban makiramdam king amanu na ning Dios.7:i,Inya menaral ya karing sinagoga da ring Judio.:9m+Oneng sinabi na karela, Kailangan munaman ing ipanaral ke ing Mayap a Balita na ning Kayarian ning Dios karing aliwang balen, uling iti ya ing tinubud nang daptan ku ning Dios.'8G*Inyang ganingaldo na, meko ya i Jesus king balen at minta ya king metung a lugal a tahimik. Panintunan de ring tau at inyang atagpuan de e ra ne buring mako.47a)Pati demonyu linual karing taung dakal at kukulisak da, Ika ing Anak ning Dios! Oneng binawal na lang Jesus at e na la buring magsalita, uling balu ra king ya ing Cristo.;6o(Inyang limbug ne ing aldo, ding sablang ating kamaganak a maki miyayaliwang sakit dela da la kang Jesus; timpak na la ding gamat na king balang metung karela at kinayap la ngan.5!'Lepitan ne king pagkeran na at inutus na king lagnat king lakuan ne. Likuan ne ning lagnat at agad-agad yang tinalakad at sinilbian na la.4&Meko ya i Jesus king sinagoga at minta ya king bale nang Simon. Matas ya lagnat ing katuangan nang babaing Simon at sinabi re kang Jesus.Z3-%At mikalat king sablang suluk na ning lugal a ita ing balita tungkul kang Jesus.F2$Mengapamulala la ding sabla at ngara king metung at metung, Nanung klasing pamagsalita yan? King mitmung kayupayan ayuyutus na lang Jesus ding espiritung marawak at mamintu na la man keya!A1{#Nganang minutus Jesus king espiritung marawak, Magtahimik ka at lumual ka king lalaking yan! Bitbat ne ning demonyu ing lalaki king arapan da; linual ya at e ne penasakit mang bitasa.0)"Nanu ing buri mu kekami, Jesus ning Nazaret? Minta ka wari keti ba mu keng gisanan? Balu ku nung ninu ika: ika ing Banal nang tubud ning Dios!h/I!Ating metung a lalaki king sinagoga a ating espiritung marawak; kinulisak yang masikan. Ngana,T.! Meniglo la ngan king pamanuru na uling ing pamagsalita na ating kayupayan. -Kaybat na nita, minta ya i Jesus king Capernaum, ing metung karing balen ning Galilea. Tiru na la ding tau king Aldo ning Sabbath.[,/Oneng linabas ya kalibudtan da ring dakal a tau at sinulung na ing pamaglakad na.&+ETinalakad la at liwal de i Jesus king balen at dela re king bingit na ning bunduk-bundukan a katatalakaran na ning karelang balen ba reng inabu king bangin.N*Mimua la ding sablang taung atyu king sinagoga inyang dimdam da iti.)#At dakal lang leprosuan karin Israel king panaun nang propeta Eliseo; oneng metung man kareti alang kinayap nung e mu i Naaman a tau Siria.(Makanyan man, e ya mituburan munta i Elias kaninu man kareti nune mu king babaing mebalu ning Zarepat, king sakup ning Sidon.L'Pakiramdaman yu ku: katutuan king dakal lang babaing mebalu karin Israel king panaun nang Elias inyang e minuran kilub ding atlung banua at kapitna, at mika maragul a danup king mabilug a bansa.u&cNgana pang Jesus, Sasabian ku iti kekayu, e ya miparangalan kapilan man ing propeta king sarili nang balen.R%Ngana karela, Balu ku king sabian ye kanaku ing kasebian, Doktor, uluan mu ing kekang sarili. At sabian yu naman kanaku, Daptan mu munaman king kekang balen ing abalitan ming depat mu karin Capernaum.$}Ikua na la ngan kapanamdaman at pigmulalan da ing sintingan na ning sinabi na. Ngara, Aliwa wari iti ing anak nang Jose?[#/Ngana karela, Metupad ya ngeni iting Kasulatan kabang pakiramdaman yeng mababasa."Lilun neng Jesus ing libru, binalik ne king kasaup, at linukluk ya. Makalawe la kang Jesus ding sablang tau king sinagoga.H! at ipabalu ing banua ning pamagligtas ning Ginu king balen na.{ oIng Espiritu ning Ginu atyu kanaku, uling pinili na ku ban ipanaral ke ing Mayap a Balita karing pakakalulu. Tinubud na ku ban ihayag ing kalayaan karing bihag, at ing pangabalik da panimanman ding bulag, at ing pangayatbus ding mayayalipit,veBinie re kang Jesus ing libru nang propeta Isaias. Biklat ne ing libru at ikit ne at binasa iting makasulat:B}Kaybat na nita, mibalik ya Nazaret i Jesus, ing lugal nung nu ya meragul. King Aldo ning Sabbath, antimo ing ugali na, minta ya king sinagoga. Tinalakad ya ban mamasa karing Kasulatan.GTinuru ya karing karelang sinagoga at pupurian de ring sabla.)Migbalik ya Galilea i Jesus at atyu keya ing upaya na ning Banal a Espiritu. Mikalat ing balita tungkul kang Jesus king mabilug a lugal a ita.nU Inyang e ne atuksu ning diablo i Jesus karing miyayaliwang paralan, likuan ne king mapilan a panaun.fE Pekibat nang Jesus, Ing Kasulatan sasabian na, E me sukat paniubukan ing Ginung kekang Dios.nU Sasabian na naman, Sapnuan da ka karing karelang gamat ban e la manasakit ding bitis mu karing batu.dA uling ing Kasulatan sasabian na, Itubud na la ning Dios ding anghel na ba ra kang ingatan.) Kanita tiki ne ning diablo karin Jerusalem at dela ne king taluktuk na ning Templo at ngana, Nung ika ing Anak ning Dios, luksu kang ibat ken,zmNganang mekibat Jesus, Ing Kasulatan sasabian na, Samban me ing Ginung kekang Dios at ya mung bukud mung suyuan.=uIti ngan maging keka nung siklaud ka king arapan ku.,QNgana ning diablo, Ibie ku keka ing sablang kayupayan at ing sablang pibandian na ning yatu uling iti ngan miyabie kanaku, inya aibie ku kenu mang buri kung ibie.)Kaybat na nita, inukiat ne ning diablo king matas a lugal at king metung a saglit pepakit na la kang Jesus ding sablang kayarian na ning yatu.c?Pekibat nang Jesus, Ing Kasulatan sasabian na, E mu bukud king tinape ya mabibie ing tau.fENgana ning diablo, Nung ika ing Anak ning Dios, yutus mu kaniting batu ing maging tinape ya.#?nung nu ne tiksuan ning diablo kilub ding apat apulung aldo. E ya bitasang mengan nanuman kilub da reting aldo, inya tutu yang danupan inyang milabas la.w iMeko ya i Jesus king Ilug ning Jordan; kitmuan ya king Banal a Espiritu at dela ne ning Espiritu king disyertoP&a anak nang Enos, a anak nang Set, a anak nang Adan, a anak ning Dios.p Y%a anak nang Matusalem, a anak nang Enoc, a anak nang Jared, a anak nang Mahalaleel, a anak nang Kenan,g G$a anak nang Cainan, a anak nang Arfaxad, a anak nang Sem, a anak nang Noe, a anak nang Lamec,d A#a anak nang Serug, a anak nang Reu, a anak nang Peleg, a anak nang Eber, a anak nang Sela,i K"a anak nang Jacob, a anak nang Isaac, a anak nang Abraham, a anak nang Tera, a anak nang Nahor,} s!a anak nang Aminadab, a anak nang Admin, a anak nang Arni, a anak nang Hezron, a anak nang Perez, a anak nang Juda,fE a anak nang Jese, a anak nang Obed, a anak nang Boaz, a anak nang Salmon, a anak nang Nason,iKa anak nang Melea, a anak nang Menna, a anak nang Matata, a anak nang Natan, a anak nang David,iKa anak nang Simeon, a anak nang Juda, a anak nang Jose, a anak nang Jonam, a anak nang Eliakim,iKa anak nang Josue, a anak nang Eliezer, a anak nang Jorim, a anak nang Matat, a anak nang Levi,eCa anak nang Melki, a anak nang Adi, a anak nang Cosam, a anak nang Elmadam, a anak nang Er,nUa anak nang Joanan, a anak nang Resa, a anak nang Zerubabel, a anak nang Salatiel, a anak nang Neri,jMa anak nang Maat, a anak nang Matatias, a anak nang Semein, a anak nang Josec, a anak nang Joda,iKa anak nang Matatias, a anak nang Amos, a anak nang Nahum, a anak nang Esli, a anak nang Nagai,fEa anak nang Matat, a anak nang Levi, a anak nang Melki, a anak nang Janai, a anak nang Jose,+Atin neng atlung pulung banua tua i Jesus inyang pegumpisan na ing obra na. King kaisipan da ring tau, i Jesus anak neng Jose a anak nang Heli,B~}At tinipa ya ing Banal a Espiritu a anting patipati at tinuklu ya kang Jesus. Nganang sinabi ning metung a siwalang ibat banua, Ika ing Anak kung pakamalan; mipaligayan kung tutu keka.x}iMebinyag la ngan ding taung atyu karin at pati na i Jesus. Kabang manalangin ya i Jesus mibuklat ya ing banua.I| At ing lalu pang e mayap a depat na ya ing pepasukul ne i Juan.4{aOneng menaral yang laban i Juan kang Gobernador Herodes, uling gewa neng asawa na i Herodias agyamang asawa ne ning kapatad na. Dakal pa ing e mayap a depat nang Herodes.nzUKing miyayaliwang paralan agkatan na lang Juan ding tau kabang panaral na karela ing Mayap a Balita.+yODarala ne ing sabungke na ba nang daran at ikawani ing pale king sepu at tipunan na ing pale king bangan at dulukan na ing sepu king aping e matatda kapilan man.qx[Inya nganang Juan karela ngan, Bibinyagan da kayu king danum, oneng ing metung a maygit kesa kanaku datang ya. E ku man karapatdapat agyang kalag mu karing tali nang sandalyas. Binyagan na kayu king Banal a Espiritu ampon king api.iwKMeragul ing kapanayan ding tau at pigmulalan de i Juan. Inisip da king ya na siguru ing Cristo.vKitnan dia naman ding mapilan a sundalus. Ngara, Ikami naman, nanu ing kekeng sukat daptan? Pekibat na karela, E kayu kakuang salapi kaninu man king kapamilatan na ning puersa o king uli na ning pamamatakut. Managyu na kayu king sueldung tatanggapan yu.Lu Pekibat na karela, E kayu sisingil sobra king sukat yung singilan.xti Linapit la kang Juan ding mapilan a talapanyingil buis ban pabinyag at kitnan de, Maestro, nanu ing daptan mi?,sQ Nganang mekibat, Ninuman ing ating aduang kapiblas a imalan sukat neng idake ing metung ketang ala, at ing ninumang ating pamangan sukat na lang dinan ding aliwa.Pr Ngarang kinutang kang Juan, Nung makanyan, nanu ing sukat ming daptan?q- Makasadia ne ing palakul ban kuturan la angga king yamut ding tanaman. Makutud ya ing balang tanaman a e mamungang mayap at miyugse ya king api.pDaptan yu la detang bage a pakilala king sinisi na kayu at ginulut karing kekayung kasalanan. At e yu pangangas sasabian king i Abraham ya ing kekayung makatua. Sasabian ku kekayu king agyang karing batung deni ing Dios makapalto yang lahi nang Abraham!3o_Dakal lang taung linapit ban pabinyag la kang Juan. Ngana karela, Ikayung lahing ubingan! Ninung sinabi kekayung aligtasan yu ing mua na ning Dios a malapit nang datang??nyDing sablang tau akit da ing pamagligtas na ning Dios!m-Tambunan yu la ding kulkul, at patagan ding bunduk at bunduk-bundukan. Tuliran yu la ding dalan a bukut, at samasnan yu la ding matsurang dalan.0lYAntimo ing makasulat king libru nang propeta Isaias, Ating metung a taung kukulisak king disyerto: Isadia ye ing dalanan ning Ginu; tuliran ye ing dalan a dalanan na!OkInya linual ya i Juan at linibut king mabilug a sasakupan ning Ilug ning Jordan. At panaral na, Sisian yu la at painggulutan ding kekayung kasalanan at pabinyag kayu ban ing Dios patawaran na kayu.2j]I Anas at i Caifas naman ila ding pekapun ding pari. King panaun a ita atyu king disyerto i Juan a anak nang Zacarias. Kanita dinatang kang Juan ing amanu na ning Dios.i #Labi neng limang banuang Emperador kanita i Tiberio; i Poncio Pilato ya naman ing gobernador king Judea, at i Herodes ya ing pamuntuk ning Galilea. I Felipe a kapatad na pamuntuk ne man king sakup na ning Iturea at Traconite. I Lisanias ya ing pamuntuk king Abilinia.h4At dinagul ya i Jesus king masanting a pamikakatawan ampon king kabiasnan at katanggap-tanggap ya king Dios at karing tau.{go3Kayabe reng migbalik Nazaret i Jesus. Meging mapamintu ya karela. Sinikap na ngang Maria iting bage king pusu na.4fc2Oneng e ra aintindian ing buri nang sabian.re]1Pekibat na karela, Baket penintun yu ku? E yu wari balu king kailangan kung atyu king bale nang Ibpa ko?$dA0Mipamulala la ding pengari na inyang ikit de at nganang ima na, Anak, obat depatan mu kekami iti? I tatang mu at aku migaganaka kami king pamanintun keka.[c//Mengapamulala la ding sablang mekaramdam kang Jesus king kabiasnan na at pakibat. b.King katlung aldo, ikit de kilub ning Templo; makalukluk yang kayabe da ring Judio a talaturu, makiramdam ya at mangutang karela.Ha -oneng e re ikit. Inya migbalik la Jerusalem ban panintunan de.)`K,inisip da king kayabe da ne king grupu ra. Pepatingapun na lang maglakad inyang apansingan da king e re kayabe. Penintun de karing kamaganak da at kakaluguran,_}+Kaybat na ning piesta minuli la, oneng pepailakuan ya Jerusalem ing anak a i Jesus. E ra apansingan iti ding pengari na;d^A*Inyang labi neng aduang banua tua i Jesus, mekipamiesta la antimo ing sadia rang daraptan.m]S)Balang banua pupunta la Jerusalem ding pengari nang Jesus ban tumagun king Piesta ning Pamaglagpus.m\S(At meragul ya ing anak at meging masikan ya. Mebiasa ya at ing grasya na ning Dios atyu kang Jesus.[}'Inyang atuparan da na ing sablang aduan na ning Kautusan ning Ginu, migbalik la Nazaret, Galilea, ing balen dang tibuan.+ZO&Ketang oras munamang ita, dinatang ya at pepasalamat king Dios. Migsalita ya tungkul king anak para karetang manaya king pamagligtas na ning Dios king Jerusalem.9Yk%kaybat mebalu ne kilub ding walung pulu at apat a banua. E bitasang mamako king Templo. Aldo't bengi sasamba ya king Dios king kapamilatan na ning pamag-ayunu at pamanalangin.HX $Atin munamang metung a propetang babai karin, ing lagyu na Anna. Anak neng Fanuel a ibat king tribu nang Aser. Metung yang babaing tutu nang matua at keutus niang pitung banua ning asawa na;W#Makanyan mibulalag ing isipan ding dakal. At sugatan ne ing pusu mu ning kalungkutan a kasing taram ning metung a punyal.V"Binendisyunan na lang Simeon at ngana kang Mariang ima nang Jesus, Pinili ne ning Dios iting anak para king kapahamakan at king kaligtasan da ring dakal king Israel. Makatalaga yang maging tanda a ibat king Dios; oneng insultuan de ring dakal a tau._U7!Mipamulala la ding pengari na ning anak king sinabi nang Simeon tungkul king anak da.qT[ Metung a sala a pakilala king kekang dalan karing paganu, at munie dangalan king Israel a kekang balen.7Sia kekang sidia king arapan ding sablang bansa.>RwIkit da na mu rin ding mata ku ing kekang pamagligtaseQCGinu, ngening tiparan mu ing kekang pangaku, paburen mu neng paynawa ining kekang talasuyu.ZP-kimunan neng Simeon ing anak karing takde na at pepasalamat ya king Dios. Ngana:$OAKing agkat ning Banal a Espiritu, linub ya i Simeon king Templo. Inyang ding pengari nang Jesus dela re king Templo ban daptan ing aduan na ning Kautusan,{NoPepabalu na kang Simeon ning Banal a Espiritu king e ya mate anggang e ne akit ing Cristo a pengaku na ning Ginu.WM'Ating metung a lalaking manuknangan karin Jerusalem, ing lagyu na Simeon. Metung yang taung mayap at ating takut king Dios. Panayan na ing pangaligtas na ning Israel. Ing Banal a Espiritu atyu kang Simeon.LAt minta la naman karin ban miyain ain-sakripisyu antimo ing yuyutus na ning kautusan ning Ginu: kaparis a batubatu o kaya aduang pitsun.yKkIti ya ing makasulat king kautusan na ning Ginu, Kailangan yang mitalaga king Ginu ing balang lalaking pangane.IJ Miras ing aldo ban tuparan da ri Jose at Maria ing yuyutus na ning Kautusan nang Moises at gampanan ing seremonia king pamaglinis. Inya dela re ing anak king Jerusalem ban iyain de king Ginu.,IQKalabas na ning paruminggu, inyang miras na ing aldo masirkunsisyun ya ing bingut, pemalagyuan deng Jesus, ing lagyung binie na ning anghel bayu ya pa mipangagli.[H/Mibalik la king marangle ding pastul a pupuri king Dios uli na ning sablang dimdam da at ikit; makayakma ngan king sinabi na ning anghel karela. fig,Mitanam la deting bage king pamisip nang Maria...,(2:19)fig*[G/Mitanam la deting bage king pamisip nang Maria at migunamgunam ya tungkul kareti.NFAt mipamulala la ding sablang mekaramdam king belita da ring pastul.eECPanakit da ring pastul king bingut belita da karela ing sinabi na ning anghel tungkul keya.vDeInya memalagua lang meko at atagpuan de i Maria at i Jose, at ikit de ing bingut a makakera king lilibangan.2C]Inyang migbalik na la banua ding anghel, ngara ding pastul king metung at metung, Tara munta tamu Betlehem ban akit tamu iting mepalyaring balita na kekatamu ning Ginu.bB=Ligaya king Dios king kakataskatasan, at keti sulip kapayapan karetang taung katulan na!Aw At bigla yang meyakit siping na ning anghel ing metung a maragul a grupu ding anghel banua. Ngarang pupuri king Dios,q@[ Ing tanda kaniti ya ini: manakit kayung metung a bingut a makabalut lampin at makakera king lilibangan.o?W Uling king benging iti king balen nang David mibait ya ing kekayung Talapagligtas, ing Cristo a Ginu.> Oneng ngana ning anghel karela, E kayu mitatakutan! Uling pagdala da kayung mayap a balita a munie maragul a tula karing sablang tau.=5 Bigla yang pepakit karela ing anghel ning Ginu. At linaganap king makapatulug ing makasilo nang ligaya ning Ginu. Tiblan na la ning maragul a takut!u<cKing sakup na mu rin ning lugal a ita, ating pastul king marangle. Lalamayan da lang babanten ding tupa ra.;+At beit ne ing pangane nang anak a lalaki. Binalut neng lampin at kinera ne king lilibangan, uling alang lugal para karela king pipaglayunanan.J: Kabang atyu la karin, miras ing oras ning pamanganak nang Maria.^95Kayabe neng minuli i Maria a maging asawa na ban palista munaman. Miyaldo ne kanita.8Manibat Nazaret, Galilea, minta ya i Jose king Betlehem, Judea, ing balen a beitan nang David, uling ibat ya i Jose king lahi nang David.N7Inya minuli ya ing balang metung king sarili nang balen ban palista.^65Iting mumunang pamipalista merapat inyang i Quirino ya ing gobernador na ning Siria.5 King panaun a ita, inutus nang Emperador Augusto king magpalista la ding sablang atyu king sasakupan na ning Imperyo ning Roma.!4 =PAt dinagul ya ing anak at sinulung ya pamikakatawan at espiritu. Menuknangan ya king disyerto angga king panaun a linual ya ban pakilala ya king Israel.3 /Oat ibat banua sunlag ya karing atyu king karalumduman, at karing atyu king lilung ning kamatayan ban ituntun na katamu king dalan ning kapayapan.g2 INIng Dios tamu tune yang mapaglunus at maganaka. Ing munag ning kaligtasan ipaslag ne kekatamu,g1 IMat ituru me king balen na ing dalan ning kaligtasan, ing pangapatawad ding karelang kasalanan.0 LIka, anak ku, mayaus kang propeta na ning Kakataskatasan a Dios. Datang kang makauna king Ginu ban isadia mu ing dalanan na,_/ 9Kban maging banal tamu at maging matulid king panimanman na king kekaban ning bie tamu.\. 3Jking iligtas na katamu karing kekatamung kalaban; ban malaya tamung makasamba keya;A- IYan ing pangaku a sinumpa na kang Abraham a makatua tamu;k, QHPengaku na naman ing pakit yang lunus karing makatua tamu, at ganakan ne ing banal nang kasunduan.h+ KGking iligtas na katamu karing kekatamung kalaban, at karing gamat ding sablang masama kekatamu.V* 'FIti ya ing malambat na nang pengaku king kapamilatan ding banal nang propeta:i) MEDininan na katamung metung a mayupayang Talapagligtas a ibat king lahi nang David a talasuyu na.s( aDPurian ta ya ing Ginu, ing Dios ning Israel! Inatdanan na lang kasaupan ding memalen na at pinalaya na la.c' ACI Zacarias, ing tatang nang Juan, mikatmuan ya king Banal a Espiritu at nganang migsalita,& BKukutang da ring sablang mekabalita kaniti, Nanu kaya ing paintungulan na ning anak a iti? Masala king ing upaya na ning Ginu atyu keya.% -ATiblan na la ngan ning takut ding sablang siping dang bale at mikalat ing balita tungkul king mepalyari king mabilug a kabundukan na ning Judea.R$ @Kanita mu rin mekapaniabi yang pasibayu i Zacarias at pinuri ne ing Dios.d# C?Meniawad yang apisulatanan i Zacarias at sinulat na, Ing lagyu na Juan. Mipamulala la ngan!]" 5>Inya sininialan de ing tata; kitang da nung nanu ing buri nang ipamalagyu king anak.U! %=Ngara kang Elizabeth, Ala metung man karing kamaganak mu a makanyan a lagyu!=  w==<<;;::9|887A6h55>4c3m22110//;..-_,,V++*u))Y(('a&&o%%%>$$9##F"".!! CoS@LW_Hory A &VeX[l6 6 :Nganang Jesus, Atin lang lungga ding asung-gubat at sale ding ayup, oneng ing Anak ning Tau ala ya mang lugal ban pipagpaynawan na.a5; 9Kabang lalakad la king dalan, ngana ning metung a lalaki, Tukian da ka nu ka man munta..4W 8at sinulung na la king aliwang baryu.23_ 7Belikdan na lang Jesus at sebianan na la, 2 6Inyang ikit da iti di Santiago at Juan a alagad na, sinabi ra, Ginu, buri mu ing patipa kaming api ibat banua ban masilab la dete?Z1- 5Oneng e re tinggap karin ding tau uling apansingan de king papunta ya Jerusalem.0w 4Pepadala yang tubud a makauna keya at minta la deti king metung a baryu ning Samaria at sidia ra ing sabla para keya.v/e 3Inyang milalapit na ing aldo ning pangaukiat na banua, inari nang Jesus king lub na king marap ne Jerusalem.w.g 2E ye babawalan, nganang Jesus keya ampon karing aliwang alagad, uling ing ninumang e laban kekayu kakampi ye. - 1Nganang Juan, Maestro, menakit keng taung papalual karing demonyu king lagyu mu at bewalan mi ya uling e ya kayabe king grupu tamu.l,Q 0At sinabi na karela, Ing ninumang tanggap kaniting anak king lagyu ku, aku ing tatanggapan na at ing ninumang tatanggap kanaku, tatanggapan nia naman itang mitubud kanaku. Uling itang malating dili kekayu ya ing marangal dili.a+; /Balu nang Jesus ing isipan da, inya kinua ne ing metung a anak at telakad ne siping na.F* .Pipapaten da ring alagad nung ninu karela ing marangal dili.1)[ -Oneng e ra aintindian ing kabaldugan na ning sinabi na. Milihim karela ban e ra aintindian. Mikakunu na la mang ikutang da kang Jesus nung nanu ing kabaldugan na niti.g(G ,E yu kakalinguan ining sabian ku kekayu! Miyabie ya ing Anak ning Tau king upaya da ring tau.M' +Mengapamulala la ding sablang taung atyu karin king mayupaya nang dapat ning Dios. Kasalukuyan da pang mangapamulala ding tau king sablang depat nang Jesus inyang nganang sinabi karing alagad na,<&q *Kabang lalapit ya ing anak, bitbat ne ning demonyu king gabun at pepagalgalan ne. Tinabi neng Jesus ing espiritung marawak; pepakayap ne ing anak at saka ne binie kang tatang na._%7 )Nganang Jesus, Tau kekayu, keyalan yung kasalpantayanan at karagul yu kasalanan! Angga pa kapilan ing pakiabayan da kayu? Angga pa kapilan ing pibatan da kayu? Kaybat, ngana king lalaki, Idala me keni ing anak mu.N$ (Pekisabi ku karing alagad mu ing palualan de, oneng ala lang arapat.#7 'Sasalakayan ne ning espiritung marawak; bigla yang kukulisak, mangaskad ya, at bubula ya asbuk. Panasakitan neng alang patugut at e ne buring lakuan!)"K &Kinulisak ya ing metung a lalaking kayabe da ring dakal a tau. Ngana, Maestro, ipakisabi kung mayap keka, lawan me ing anak kung lalaki, ing bugtung kung anak!d!A %Kabukasan, kinuldas la king bunduk-bundukan at seganan de ring tutung dakal a tau i Jesus.K  $Inyang tinuknang neng magsalita ing siwala, ikit deng ya na mung dili na i Jesus. Linihim da ring alagad iting bage milyari at ala lang belitanan ninuman king panaun a ita tungkul king ikit da.gG #Ngana ning siwalang ibat king biga, Iti ya ing Anak ku, ing kanakung pinili, pakiramdaman ye!   "Kabang magsalita ya pa, linto ya ing metung a biga at tikpan na la; mitakutan la ding alagad inyang mitulid ya karela ing biga.xi !Inyang lalakuan da ne i Jesus ding adua katau, nganang Pedro kang Jesus, Maestro, mayap ing keti ta na! Gawa tamung atlung kubu; metung para keka, metung para kang Moises, at ing metung para kang Elias. (Tune nang e balu ing sasabian na.)%C Matudtud yang maniaman i Pedro at ding kayabe na, oneng mipagising la at ikit da ing kaligayan nang Jesus ampon ding aduang lalaking makatalakad kayabe na.O makapiblas la king e mu nanung kaligayan at kasabi re i Jesus. Pisasabian da ing tungkul king malapit nang pamanupad king parasan na ning Dios king kapamilatan na ning pangamate na karin Jerusalem.W' Kabud-abud ating aduang tau a meyakit kasabi na. Deti ila di Moises at Elias;jM Kabang manalangin ya, minaliwa ya itsura ing lupa na at meging makasilo king puti ing imalan na!$A Kalabas da ring walung aldo kaybat na lang sinabi deting bage, tiki na lang minukiat Jesus di Pedro, Juan at Santiago king bunduk-bundukan ban manalangin.gG Sasabian ku kekayu king ating mapilan keti a e mate anggang e re akit ing Kayarian ning Dios.?w Ing mikarine kanaku at king turu ku, pikarine nia naman ning Anak ning Tau, nung datang neng abe ning ligaya na ampon ning ligaya na ning Ibpa at ning ligaya da ring banal a anghel.  Atin ya waring apakinabangnan ing tau nung maging bandi ne ing mabilug a yatu oneng mipahamak ne man ing mismung bie na? Tune ala!  Uling ing ninumang bisang magligtas king bie na, abating ne iti; oneng ing ninumang mibating king bie na king uli ku, akit ne iti."= At sinabi na naman karela ngan, Nung ing ninuman bisa yang tuki kanaku, kalinguan na ing sarili na, pusanan ne ing krus na aldo-aldo, at tuki ya kanaku.pY Ngana pang tinuglung, Sukat yang dumalan dakal a kasakitan ing Anak ning Tau. Tanggian de ring makatua da ring Judio, ding pamuntuk da ring pari, at ding talaturu ning Kautusan, at paten de; oneng subli yang mie king katlung aldo.K Pekapanabilin nang Jesus king e ra sana paniabian iti kaninu man.ve Nganang kinutang karela, O ikayu naman, para kekayu, ninu aku? Mekibat ya i Pedro, Ika ing Cristo ning Dios.b= Mekibat la, Sasabian da ring mapilan king ika kanu i Juan a Maminyag. Ding aliwa sasabian da king ika kanu i Elias. Ding aliwa naman sasabian da king sinubli yang mebie ing metung karing propeta ning minunang panaun.$A Misan, kabang manalangin yang dili-dili i Jesus, lepitan de ring alagad. Ninu aku agpang king sasabian da ring dakal a tau? nganang kinutang Jesus karela. % Mengan la ngan at kinabsi la. Labi lang aduang kaing ding akatmu da ring alagad inyang tinipun da la ring tagan karing mengapirasung tinape.I   Kinua na lang Jesus ding limang tinape at aduang asan; tinalanga ya banua at pepasalamat ya king Dios para kareti. Pirasu na la at saka na la diwang karing alagad ban ipamie da la karing tau.A } Memintu la ding alagad at pepaluklukan da la ring sabla. / (Ating manga limang libu katau karing lalaking atyu karin.) Nganang Jesus karing alagad na, Paluklukan yu lang makagrupung tia limang pulu katau.V % Oneng nganang Jesus karela, Ikayu mismu dinan yu lang apangan da. Ngarang mekibat, Lima la mung tinape at aduang asan ding bakal mi. Buri mung mako kami ban saling pamangan para karing dakal a taung dete?fE Inyang malapit neng lumbug ing aldo lepitan de ring labing adua at ngara, Palakuan yu na la ding tau ban mipunta la karing balen o baryung malapit ba lang manintun apangan da at apitudturan, uling mikelangan iting lugal.1[ Inyang abalu ra iti ding dakal a tau tinuki la kang Jesus. Tinggap na la at selitanan tungkul king Kayarian ning Dios, at pepakayap na la ding sablang sukat pakayapan. Migbalik la ding apostol at belita ra kang Jesus ing sablang depat da. Tiki na la at ila mung kayabe nang minta king balen ning Betsaida. Inya nganang Herodes, Pepatabtab ke batal i Juan; oneng ninu iting lalaking babalita ra? At pekikuanan neng akit i Jesus./W Ding aliwa naman sasabian da king dinatang ya ing propeta Elias. Ding aliwa naman sasabian da king sinubli yang mebie ing metung karing propeta king minunang panaun.@y I Herodes, ing gobernador ning Galilea, abalitan na ngan ing bage mangapalyari. Tutu yang mababalisa pamisip uling ding mapilan sasabian da king sinubli yang mebie i Juan a Maminyag.% Meko la ding alagad at minta la karing baryu; panaral da ing Mayap a Balita at pakayapan da la ring masakit king balang lugal a pintalan da. Nung sakaling e ra kayu tanggapan, lakuan ye ing balen a ita at ipagpag yu ing alikabuk karing bitis yu bilang tutul karela.{o Nu karin mang lugal a tanggapan da kayu manatili kayu king metung mung bale anggang e kayu lumipat aliwang balen.! Sinabi na karela, E kayu magdalang nanuman king pamaglakad yu; maski tukud, datukanan, pamangan, salapi o imalan subali mu ing susulud yu.a~; Tiburan na la namang manaral tungkul king Kayarian ning Dios at pakayap karing masakit. }  Inaus na lang Jesus ding labing adua at dininan na lang upaya at kayupayan palual demonyu ampon pakayap king miyayaliwang sakit.|y8E ra balu ing piramdaman da ring pengari na. Penabilin nang Jesus karela king e ra paniabian kaninu man ing mepalyari.|{q7Misubli ing bie na at kanita mu rin tinalakad ya. At inutus nang Jesus karela king dinan deng apangan na ing anak.Vz%6Telanan neng Jesus king gamat at saka na sinabing masikan, Talakad ka, anak!=yu5Keylian de ngan uling balu ra king ing anak mete ya.x4Tatangis la at managulele ding sabla uli na ning milyari king anak. Nganang Jesus, E kayu tatangis, e ya mete ing anak; matudtud ya mu! w 3Karas na bale Jesus ala yang peintulutan lungub kayabe na subali mu di Pedro, Juan at Santiago ampon ding pengari na ning anak.`v92Dimdam nang Jesus iti at ngana kang Jairo, E ka tatakut; maniwala ka mu at kumayap ya./uW1Kabang sasabian nang Jesus iti, dinatang ya ing metung a tubud ibat king bale nang Jairo. Mete ne pu ing anak yu, ngana kang Jairo, e yu ne pangabalanan ing Maestro.gtG0Nganang Jesus, Anak, pepakayap na ka ning kasalpantayanan mu. Mako na kang mitmung kapayapan.Ts!/Ikit na ning babai king merakap ya, inya migtapat ya at gagalgal yang migsakab king arap nang Jesus. King arapan da ring sabla pigtapat na nung baket tigkilan ne at nung makananu yang kinayap agad-agad.^r5.Oneng nganang Jesus, Ating tinagkil kanaku! Dimdam kung ating upayang linual kanaku.5qc-Nganang mengutang Jesus, Ninung tinagkil kanaku? Alang minamin king ating tinagkil. At sinabi nang Pedro, Maestro, makapadurut la keka ding dakal a tau at misisiksikan la.p7,Mekisiksikan ya karing dakal a taung tutuki kagulutan nang Jesus, at tigkilan ne ing punta na ning imalan na. At kanita mu rin tinuknang yang daraya.*oM+Kabilang ya kareti ing metung a babaing labi nang aduang banuang kayayagasan daya; megisan na king pamipaulu karing doktor ing pibandian na, oneng e ya kinayap. n *uling mamamate ya ing kabubugtungan nang anak a babai a labing aduang banua tua. Kabang dalan pilulupungan de ring tau i Jesus.m-)Kanita ya dinatang i Jairo, ing metung a opisyal ning sinagoga karin. Migsakab ya arap nang Jesus at inawad na king tukian ne sana king bale na,flE(Inyang migbalik ya i Jesus, matula deng selubungan ding tau, uling panenayan de ngan datang.+kO'Muli na ka at ipamalita mu nung nanu ing depat na ning Dios para keka. Linibut ya ing lalaki king mabilug a balen, at pemalita na ing depat nang Jesus para keya.j&Nganang mekisabing mayap kang Jesus ning lalaking pilualan da ring demonyu, Paintulutan yu ku pung tuki kekayu. Oneng nganang Jesus,i!%At ding sablang tau king Gerasa inawad da kang Jesus ing mako ya uling tutu lang mitakutan. Inya sinake ya i Jesus king bangka at meko ya.bh=$Ding menakit king mepalyari pemalita ra karing tau nung makananu yang kinayap itang tau.bg=#Linual la ding tau ban lawan da ing milyari. Disnan de i Jesus at ikit de ing lalaking pilualan da ring demonyu. Makalukluk ya iting lalaki arap nang Jesus, makaimalan ne at masalese ne pamisip at mitakutan la naman.f"Ikit da ring pastul babi ing milyari. Memulayi lang meko, pemalita da ing balita king balen ampon karing baryung makapatulug.'eG!Inya linual la ding demonyu king tau at linub la karing babi. Dinulung ya ing mabilug a kawan babi king saug papunta king dagat-dagatan, at melumud la karin.Hd  Ating maragul a kawan babi malapit karin; manyibsiban la king libis ning bunduk-bundukan. Inawad da ring demonyu kang Jesus king paburen na la sanang lungub karing babi at peintulutan na la.Uc#Inawad da ring demonyu kang Jesus king e na la sana papuntalan king bangin.b}Nganang kinutang Jesus, Nanu ka lagyu? Ing lagyu ku Batalyun, nganang mekibat, uling dakal lang demonyu ding linub keya.qa[Sinabi na iti uling inutus nang Jesus king espiritung marawak king lakuan ne. Maralas, nung sumpungan ne, agyang ikulung de o itali re bitis ampon gamat karing tanikala, apapatlud na la deti at darala ne ning demonyu king disyerto.V`%Kinulisak yang masikan panakit na kang Jesus; migsakab ya arap na at ngana, Jesus, Anak ning Kakataskatasan a Dios! Nanu ing buri mung daptan kanaku? Pakisabi kung mayap keka ing e mu ku sana panasakitan!<_qKabud kasaka nang Jesus, selubungan ne ning metung a tau karin. Iti maki demonyu ya. Malambat neng panaun lubas ni e manuknangan karing bale nune mu karing lukib a pipangutkutan.e^CSinadsad la king lugal da ring tau Gerasa, king kasumangid ning dagat-dagatan ning Galilea.T]!Kaybat na nita, ngana karing alagad na, Nukarin ing kekayung kasalpantayanan? Oneng mipamulala la at mitakutan. Ngara king metung at metung, Ninu kaya yan? Apapamintuan na pati na ing angin at ing alun!X\)Lepitan de ring alagad i Jesus at ginising de. Ngara, Maestro, Maestro! Malapit ta na mung mangamate! Mibangun ya i Jesus at sebianan ne ing angin at ing mangaragul a alun. Tinuknang at mesalese ing panaun."[=Metudtud ya i Jesus kabang maglayag la. Tiniup ing masikan a angin king dagat-dagatan at lulub ing danum king bangka. Mibili la king maragul a panganib.2Z]Misan a aldo sinake ya i Jesus king bangka; kayabe na la ding alagad na. Ngana karela, Tara, dalakit tamu kasumangid na ning dagat-dagatan. At megumpisa lang dinalakit.YOneng sinabi nang Jesus karela ngan, I ima ku at ding kapatad ku ila detang makiramdam at mamintu king amanu na ning Dios.XyAting metung a sinabi kang Jesus, I ima yu pu ampon ding kapatad yung lalaki atyu la king lual at buri da kayung akit.zWmDinatang ya i ima nang Jesus at ding kapatad nang lalaki, oneng e la milapit kang Jesus uli da ring dakal a tau.,Kanita belikdan neng Jesus ing babai at saka na sinabi kang Simon, Akakit me ing babaing ine? Dinatang ku king bale mu at e mu ku dininan danum a panos bitis, oneng ing babaing ini besa na la ding bitis ku king lua na at pepalangi na la king buak na.l=Q+Nganang Simon, Isipan ku pu, itang pepatawaran nang dakal. Sinabi nang Jesus, Ustu ing pakibat mu.<*Ala lang pamayad deting adua, inya parehu na lang pepatawaran king karelang utang. Ninu kareting adua ing lalung lugud king mematawad?A;{)Nganang Jesus, Ating aduang lalaking maki utang king metung a mamaram salapi. Ing utang na ning metung limang dalan a salaping pilak, at ing metung naman limang pulung salaping pilak.t:a(Migsalita ya i Jesus at ngana, Simon, atin kung buring sabian keka. Nganang mekibat, Maestro, nanu pu ita?n9U'Inyang ikit na iti ning Pariseong mengumbira kang Jesus, sinabi na king sarili na, Nung ing taung ini tune yang propeta, sukat nang balu nung ninu at nung nanu yang uring babai ining tatagkil keyametung yang babaing palpikasala!E8&Linukluk ya lele nang bitis Jesus. Tatangis ya at besa na la king lua nang tutulu ding bitis nang Jesus. At kiskusan na la deti king buak na; penuma na la at saka na la tigtugan pabanglu.T7!%King balen a ita ating metung a babaing mabibie king pamikasala. Abalitan neng atyu makipangan king bale na ning Pariseo i Jesus. Uli na nita, migdala yang metung a alabastrong lulanan mitmung pabanglu.6$Kimbiran ne ning metung karing Pariseo i Jesus ban makipangan king bale na. Minta ya i Jesus king bale na at linukluk ya ban mangan.f5E#Makanyan man, mipatunayan yang matulid ing kabiasnan na ning Dios karetang tatanggap kaniti.84i"Dinatang ya ing Anak ning Tau; mengan ya at mininum alak at ngayu, Lawan ye iting tau! Matako ya at lasenggu ampon kakaluguran de ring talapanyingil buis at ding makasalanan!w3g!Dinatang ya i Juan a Maminyag, mig-ayunu ya at e mininum nanumang alak, oneng ngayu, Alipnan ne ning demonyu!U2# Mengari la karing anak a pakalukluk king plasa. Ing metung a grupu sabian na king aliwa, Menigtigan keng masayang musika para kekayu, oneng e kayu tinerak! Migkanta keng malungkut, oneng e kayu tinangis!W1'Ngeni, kaninu ku la ipakilupa ding tau king panaun a iti? Ninu ing kalupa ra?0Oneng tinggian da ring Pariseo at ding talaturu ning Kautusan ing parasan na ning Dios para karela, at e la mebisang pabinyag kang Juan.(/IDimdam de i Jesus ding sablang atyu karin at pati na ding talapanyingil buis. Deti ila ding mamintu king kaburian na ning Dios at ila ding bininyag nang Juan..Sasabian ku kekayu: maygit ya i Juan kaninu mang taung mibait; oneng ing pekamalati king Kayarian ning Dios maygit ya kesa kang Juan.-/Uling i Juan ya ing sasabian na ning Kasulatan, Iti ya ing tubud ku, ngana ning Dios. Tuburan keng mumuna keka ban isadia ne ing dalan para keka.,1Sabian yu na mo kanaku nung nanu ing buri yung aket? Ing metung a propeta? Wa, sasabian ku kekayu, maygit ya pa king metung a propeta ing ikit yu.1+[Nanu ing buri yung akit? Ing taung misusulud king masiglang imalan? King kamatutuanan, ding mibablas makanyan sobra-sobra la kabiayan at manuknangan la karing palasyu!c*?Inyang meko na la ding tubud nang Juan, migsalita ya i Jesus karing dakal a tau tungkul kang Juan. Ngana, Inyang pintalan ye i Juan king disyerto, nanu ing buri yung akit? Ing metung a timbu a babayutuk na ning angin?/)YMapalad ya ing taung e magduda kanaku!4(aNganang mekibat karing tubud nang Juan, Magbalik kayu at ibalita yu kang Juan ing ikit yu at dimdam: manakit la ding bulag, makalakad la ding pile, kakayap la ding leprosuan, makaramdam lang pasibayu ding maklak, at mabibie lang pasibayu ding mete at mipanaral ing Mayap a Balita karing pakakalulu.E'Kanitang penandit a ita pepakayap na lang Jesus ding dakal a tau karing karelang sakit at kapanamdaman ampon karing espiritung marawak, at pepasublian na la panimanman ding dakal a bulag.&Inyang miras la kang Jesus sinabi ra, Tiburan na keng Juan a Maminyag ba ming ikutang keka nung Ika ing datang o manaya ke pang aliwa?o%Wat tinubud na la king Ginu ba rang ikutang, Ika ing sasabian nang datang Juan o manaya ke pang aliwa?${Belitanan de i Juan ding alagad na tungkul kareting sablang bage a mepalyari. Inya inaus na lang Juan ding adua karela,i#KIting balita tungkul kang Jesus kinalat king mabilug a Judea at karing misiping-siping a balen.("IMitakutan la ding sabla at pinuri de ing Dios. Ngara, Linto ya libutad tamu ing metung a maragul a propeta! Dinatang ya ing Dios ba neng iligtas ing balen na!R!Linukluk ya ing mete at saka ya migsalita. Binie neng Jesus kang ima na. Kanita linapit ya at tigkilan ne ing kabaung at tinuknang la ding mamusan. Nganang Jesus, Baintau, sasabian ku keka: mibangun ka!nU Panakit na ning Ginu king babaing mebalu, melunus ya keya. Inya sinabi na king babai, E ka tatangis.@y Inyang atyu ne king pasbul ning balen asaganan ne ing metung a libing. Ing mete bugtung niang anak a lalaki ning babaing mebalu. Dakal lang taung ibat king siudad ding mekipaglibing.yk Kaybat na nita, minta ya i Jesus king balen ning Nain. Tinuki la kang Jesus ding alagad na at ding dakal a tau.c? Inyang mibalik na la ding tubud king bale na ning kapitan, disnan deng mayap na ing ipus.7g Mipamulala ya i Jesus inyang dimdam na iti; belikdan na la ding dakal a taung tutuki keya. Ngana karela, E ku pa menakit kasalpantayanan a kalupa na niti agyang king Israel!+Uling metung kung manibala a sakup da naman ding mangatas a opisyal at ating kung sundalus a sasakupan. Nung yutus ku king metung, Lumakad ka, mamintu ya; nung king aliwa naman sabian ku, Mekeni, lumapit ya; at nung sabian ku king kanakung ipus, Daptan mu ini, daptan na.\1ni e ku karapatdapat makiarap kekayu. Magsalita kayu mu at kumayap ya ing ipus ku.veUli na niti, tikian na lang Jesus. Inyang malapit na la king bale, pepasagana ne niting kapitan i Jesus karing kakaluguran na ban sabian da ing anti kaniti, Ginu, e na kayu paipangabala. E ku karapatdapat ban puntalan yu ku king bale kua;Kaluguran na la ding kekatamung kabalenq at penalakad na katamu pang metung a sinagoga.dAPanakit da kang Jesus, ngarang mekisabing mayap, Karapatdapat ya king saup mu ing kapitan.6eKabud abalitan na niting kapitan king atyu karin i Jesus, tiburan na la ding mapilan a makatuang Judio ban pakisabi ra kang Jesus king puntalan ne at pakayapan ing ipus na.)Karin ating metung a kapitan da ring sundalung Romano a tutung malugud king ipus na. Masakit ya iting ipus at atyu king bingit ning kamatayan.b ?Inyang ayari na na lang sinabing Jesus deting sablang bage karing tau minta ya Capernaum.iK1Oneng ing makiramdam karing amanu ku at e na la pamintuan, kalupa ne ning metung a taung menalakad bale a e mibiling matatag a pundasyun. Inyang datangan ne iti ning albug agad nang miragsa, at makatakut ing pangasaldak na!y0Kalupa ne ning metung a taung manalakad bale; kinulkul yang malalam at telakad ne ing pundasyun na babo ning batu. Dinatang ing albug at linapo ya ing ilug, at delanan ne ning masikan a agus ing bale; at e ne aragsa uling matatag ya pangatalakad.}/Sabian ke kekayu nung ninu ing kalupa na ning balang metung a lalapit kanaku, ing makiramdam karing amanu ku at mamintu.Q.Baket ausan yu kung Ginu, Ginu, at e yu naman daraptan ing sasabian ku?hI-Papalto yang kayapan ing mayap a tau ibat king mayap a makalaman king pusu na, at papalto yang e mayap ing e mayap a tau ibat king marawak a makalaman king pusu na. Uling magsalita ya ing tau ketang makalaman king pusu na.% C,Makikilala ya ing balang tanaman karing bunga na. E kayu mupul biabas nung ing tenam yu santol ya; e kayu munaman mupul ubas nung ing tenam yu lansonis ya.c ?+E ya mamungang e mayap ing tanaman a mayap ni ing tanaman a e mayap e ya mamungang mayap. *Makananu mung sabian king kapatad mu, Kapatad, paburen mung idayu ke ing kekang puling ngening e me akakit ing trosung atyu king mata mu? Hipokrita! Ilako me pa ing trosung atyu king mata mu, at kanita masala meng akit at alako ing puling king mata ning kapatad mu. )Baket apapansin me ing puling king mata na ning kapatad mu, at e mu ne man apapansin ing trosung atyu king sariling mata mu? (Alang estudianti a maygit king maestro na; nung ayari na na ning estudianti ing pamagaral na, maging kalupa na ne ning maestro na.%'Selita nia namang Jesus iting talimhaga. Ngana, E ne ataid ning bulag ing kalupa nang bulag; nung tairan ne, parehu lang manabu king kulkul.^5&Dinan yu la ding aliwa, at dinan na kayu naman ning Dios: tanggap kayu king ustung takal, masiksik, dakal at maglapo ing miyabie kekayu. King sukad a piniukad yu karing aliwa karin na kayu naman sukdan ning Dios.0Y%E yu la atulan ding aliwa, at e na kayu naman atulan ning Dios. E kayu mamarusa, at e na kayu parusan ning Dios. Mamatawad kayu, at patawaran na kayu naman ning Dios.H $Maging malunusan kayu, nung makananu yang malunusan i Ibpa yu.>u#E makanyan! Sukat yu lang luguran ding kekayung kalaban, at daptananan yu lang mayap. Mamaram kayu, at e na kayu manenayang mibayaranan pa. King anti kaniting paralan tanggap kayung maragul a ablas at maging anak na kayu ning Kakataskatasan a Dios, uling maganaka ya agyang karing alang pasalamat at marawak..U"At nung ding makapamayad ila mung paparaman yu, baket manenaya kayung ablas. Agyang ding makasalanan paparaman da la ring kalupa dang makasalanan balang makasingil!!!At nung ding daraptanan yung mayap ila mu detang darapat mayap kekayu, baket manaya kayung ablas? Agyang ding makasalanan daraptan da ita!! Nung ding malugud kekayu ila mung luluguran yu, baket manaya kayu pang ablas? Agyang ding makasalanan kaluguran da la ring malugud karela!?yDaptan mu karing aliwa itang buri mung daptan da keka.taIbie mu kaninu mang maniawad keka ing aduan na, at e mu ne pasubli nung kuanan ne ning aliwa ing bandi mu.~Nung timpaling de ing pisngi mu, iyarap mia naman ing kasumangid. At nung kuanan de ing kekang balabal, ibie me pati na ing kekang baru.\}1Bendisyunan yu la ding maniumpa kekayu, at ipanalangin yu la ding manabusu kekayu. | Ikayung makiramdam kanaku, sasabian ku kekayu: Luguran yu la ding kekayung kalaban; daptananan yu lang mayap ding masama kekayu. {Kalulu na kayu, ikong pupurian da ring tau, uling makanyan munaman ing pamipuring depat da ring makatua da karing e tutung propeta.zKalulu na kayu, ikong ating labis-labis a pagkabie, uling dumanup kayu! Kalulu na kayu, ikong magsaya king tula, uling tumangis kayu!NyOneng kalulu na kayu, ikong mabandi ngeni; tikman yu na ing kanawan!4xaTumula kayu at magsaya potang mapalyari na ita, uling maragul ing ablas a makapanaya kekayu karin banua. Makanyan kabud ing depat da ring karelang makatua karing propeta.wwMapalad kayu nung pikasaman da kayu, tanggian at pamakarinayan at paniabianan e mayap king uli na ning Anak ning Tau!vyMapalad kayu, ikong danupan ngeni, uling mipakabsian kayu! Mapalad kayu, ikong tatangis ngeni, uling mipaligayan kayu!uwLinawe na lang Jesus ding alagad na at ngana, Mapalad kayu, ikong pakakalulu, uling kekayu ya ing Kayarian ning Dios!ptYPagkapilitan deng atagkil ding sablang tau, uling pakayapan na la ngan ning upayang lulual kang Jesus.sban makiramdam kang Jesus at paulu karing karelang sakit. Dinatang la naman ding liligaligan da ring marawak a espiritu at kinayap la.'rGKinuldas ya i Jesus king bunduk-bundukan a kayabe ra. Miras ya king kapatagan at disnan na la karin ding dakal karing alagad na. Atyu la naman karin ding dakal a taung menibatan king mabilug a Judea at Jerusalem at menibatan karin Tiro at Sidon, ding aduang siudad king lele ning dagatKqi Judas a anak nang Santiago at i Judas Iscariote, ing migtaksil.^p5i Mateo at i Tomas, i Santiago a anak nang Alfeo at i Simon (a ausan dang Patriota),zomi Simon (a pemalagyuan na namang Pedro) at i Andres a kapatad na; i Santiago at i Juan, i Felipe at i Bartolome,qn[ Inyang mayabak na, inaus na la ding alagad na. Memili yang labing adua kareti at inaus na lang apostol:m King panaun a ita, minukiat ya i Jesus king metung a bunduk-bundukan ban manalangin. Karin ya menatiling kabukas manalangin.hlI Oneng mikamas la kang Jesus at pisabisabi ra nung nanung malyari dang arapat laban kang Jesus. k Miglalawe yang makadurut karela ngan at kaybat ngana king lalaki, Iyatiat me ing gamat mu. Inatiat ne at kinayap ya ing gamat na.3j_ Kanita nganang Jesus karela, Kutnan da kayu. Paintulut na ning kekatamung Kautusan ing dapat mayap o dapat e mayap o ing sagip bie o ing makamate king Aldo ning Sabbath?/iWOneng balu nang Jesus ing karelang babalakan, inya ngana king taung panat a gamat, Talakad ka at munta keni king arap. Tinalakad ya ing lalaki at minta ya king arap.Hh Ding mapilan a talaturu ning Kautusan ampon Pariseo manintun lang dalan ban asangkanan deng darapat mali, inya pegumasdan deng miamasamas ban lalwan da nung manulu ya king Aldo ning Sabbath. 8c~~N}}|M{{{,zyyyxww|vsvu{ttssrqSpxoobnnDmIll_kkjjifhhgffPeRddccHcbaak`k__ ^^D^]E\[[uZZYGXXIWW V5UU(TcSS*RQyP|OONN+MwMLLKJhIITHHGFF:EDDCuC==Y<<;e::K99_877s65544Y322E11[00s//;.. -X,,6++k***)((>'&&k%%o$$I##9""b!|! iS Yiqu<BU6E % 1 bQus8) KOneng ginawa la ngan sangkan. Ngana king ipus ning mumuna, Mekasali kung hasienda at kailangan keng puntalan ban lawan. Ikayu na ing balang magpasensia kanaku.  Inyang miras na ing oras, inutusan ne ing ipus na at pepasabi na karing mekumbira, Munta na kayu keni; makasadia na ing sabla!a;Mekibat ya i Jesus, Ating metung a taung migtaung maragul at dakal la ding kimbiran na.)Dimdam na iti ning metung karing kasulu nang mamangan, at ngana kang Jesus, Kasuerti da ring miyabe-abe king pamangan king Kayarian ning Dios!oWMibendisyunan ka uling ila e ra ka ayablasan. Ablasan na ka ning Dios keng subli lang mie ding banal.eC Neng magtau ka, ding kumbiran mu ila ding pakakalulu, ding lumpu, ding pile, at ding bulag.  Sinabi na naman Jesus king mengumbira keya, Neng magtau ka, e mu la kukumbiran ding kekang kakaluguran o ding kekang kapatad o ding kekang kamaganak o ding masalaping siping mung bale, uling kumbiran da ka naman, at kanita miyablasan ka king depat mu karela.W' Uling ing ninumang magmatas mibaba ya, at ing ninumang magpakumbaba mitas ya.uc Ing masanting mung daptan neng mekumbira ka ya ing lukluk ka king pekamarayung luklukan. Lapitan na ka kanita ning mengumbira at sabian na keka, Kakaluguran, keni ka king kabisera. Mirangal ka kanita king arapan da ring aliwang bisita.C At lapitan na ka ning mengumbira kekayung adua at sabian na keka, Paburen meng lukluk king luklukan mu ing taung ini! Mipakarine ka kanita at king pekamarayung luklukan karin ka lukluk.'Nung kimbiran na ka ning ninuman king metung a kasalan, e me pipilinan ing luklukan pandangal. Pota ating mekumbirang mas marangal kesa keka.1Apagumasdan nang Jesus nung makananu lang mamili karing luklukan pandangal ding mapilan a mekumbira. Selita ne karela ngan iting talimhaga. Ngana,,~SE la mekapakibat king kutang a iti.O}Kaybat na nita, sinabi na karela, Nung ing ninuman kekayu atin yang anak a lalaki o bakang menabu king talaga king Aldo ning Sabbath, nanu ing daptan na? E ne wari isaka agyamang Aldo ning Sabbath?m|SAlang mekibat metung man karela. Telanan neng Jesus ing masakit, pepakayap ne at saka ne pepaulian.{-Inya kitang nang Jesus karing talaturu ning Kautusan at Pariseo, Paintulut na ning Kautusan ing pakayap masakit king Aldo ning Sabbath o ali na?QzKarin ating lalaking mengalbag a bitis at gamat; linapit ya kang Jesus. y ;Misan a Aldo ning Sabbath, mekumbira yang makipangan i Jesus king bale na ning metung a pamuntuk da ring Pariseo, at pegumasdan deng masalese ding tau.Fx #Inya mipaburen yang lubus ing kekang Templo. Sasabian ku keka, e mu na ku akit pasibayu manibat ngeni anggang e mu sabian, Bendisyunan ne sa ning Dios ing daratang king lagyu na ning Ginu!w! "Jerusalem, Jerusalem! Pamaten mu la deng propeta at pamasibasan ding tinubud na keka ning Dios! Mekatapilan ing buri ku lang tipunan ding kekang anak, antimo nung makananu na lang titipunan ning gaindung manuk ding sisi na king lalam ding pakpak na, oneng e ka bisa!v !Oneng kailangan kung itaglus ing lakad ku ngeni, bukas at makadua; uling e kailangan mate ing metung a propeta subali mu king Jerusalem./uW Sinabi nang Jesus karela, Sabian yu ketang asung-gubat a ita king papalual kung demonyu at manulung masakit ngeni at bukas at king katlung aldo arian ku ing obra ku.t# Dinatang la king oras a ita ding mapilan a Pariseo. Ngara kang Jesus, Mako ka keti at manaliwang lugal, uling buri na kang ipapate Herodes.\s1 Kanita ating miyuna karing makatauli ngeni, at ating mitauli karing makauna ngeni.r At datang la ding tau ibat king aslagan at king albugan, king norti at king mauli, at lukluk la king lamesa king Kayarian ning Dios.+qO Tumangis kayu at mitigis a ipan kabud akit yung atyu la king Kayarian ning Dios di Abraham, Isaac, Jacob, at ding sablang propeta, oneng ikayu naman mitabi kayu.zpm At sabian nang pasibayu kekayu, E ku balu nung nu kayu tau! Dumayu kayu kanaku, ikayung sablang marawak a dapat!Xo) At sabian yu, Kesulu mu kaming mengan at mininum at tinuru ka karing balen mi!Dn Kabud sera ne ning manibala king pibalebale, mibata kayung makatalakad king lual at katuk na kayung katuk. Sabian yu, Ginu, paluban yu kami! Ipakibat na kekayu, E ra kayu balu penibatan!xmi Pagpilitan yung milub king makiput a pasbul. Sasabian ku kekayu, dakal la ding bisang lungub oneng e la milub.mlS Ngana ning metung a kinutang kang Jesus, Ginu, ditak la mu ding taung miligtas? Pekibat nang Jesus,xki Sindu nang Jesus ing pamaglakad na. Tuturu ya karing balang balen at baryung daralanan nang papunta Jerusalem.{jo Kalupa ne ning lebadurang sinamut ning metung a babai king atlung takal a arina, at migalsa ing kabilugan a masa.Ki Ngana pang Jesus, Kaisanu ke pa apakilupa ing Kayarian ning Dios?Ih  Kalupa ne ning metung a butul mustasa a tenam na ning metung a tau king mulahan na. Dinagul ya iti angga na inyang meging anti yang tanaman a matas. At memaniale la ding ayup karing sanga na.Zg- Nganang Jesus, Nanu ing kalupa na ning Kayarian ning Dios? Kaisanu ke apakilupa?f} Mipakarine la ding sablang kalaban na king pakibat na; oneng mesaya la ding sabla king sablang makapagmulalang depat na.-eS Metung yang lahi nang Abraham ing babaing iti; ginapus neng Satanas kilub ding labing walung banua. E wari karampatan ing kalagan ya agyang king Aldo ning Sabbath?d Mekibat ya ing Ginu, Hipokrita! E ye wari kakalagan king kural ing kekayung baka o asno at painuman agyang Aldo ning Sabbath?ncU Oneng mimua ya ing manibala king sinagoga uling menulu ya i Jesus king Aldo ning Sabbath. Inya sinabi na karing tau, Ating anam a aldo a sukat tamung magobra. Datang kayu keti kareting aldo ban paulu at e king Aldo ning Sabbath!ybk At timpak na lang Jesus ding gamat na king babai; kanita mu rin mekatalakad ya ing babai at pinuri ne ing Dios.Wa' Inyang ikit neng Jesus inaus ne at ngana, Babae, kumayap na ka king sakit mu!`) Ating metung a babai karin a labi nang walung banuang masakit uli na ning marawak a espiritung atyu keya. Bukut ya at e ya bitasang makayatna.K_ Misan a Aldo ning Sabbath, atyu i Jesus king sinagoga; tuturu ya.c^? Nung mamunga ya keng tutuking banua, lalung masanting; nung ali ya, kanita ta ne kuturan.p]Y Oneng pekibat na ning mamahala, E ta ya pa mu kukuturan king banuang iti. Gambulan ke at dinan pataba.A\{ Inya sinabi na king mamahala king ubasan, Atlu na kung banuang pupunta keti at manintun bunga king tanaman a iti, oneng ala ku pang ikit. Kuturan mu ne! Makaskup nia wala king ubasan!+[O Kanita selita neng Jesus iting talimhaga. Ngana, Ating metung a taung ating tanaman a higera king ubasan na. Linawe na nung atin yang bunga, oneng ala yang ikit.Z Ali la! Oneng sasabian ku kekayu: nung e kayu sumisi at painggulut karing kekayung kasalanan, mate kayu namang kalupa ra!=Ys O deta namang labing walu kataung mete inyang mipatanan la king tore na ning Siloe? Isipan yu galang king mas maragul la kasalanan kesa karing aliwang taung manuknangan Jerusalem?xXi Ali! Sasabian ku kekayu: nung e kayu sumisi at painggulut karing kekayung kasalanan mate kayu ngang kalupa ra.W# Ngana karela, Isipan yu galang king maragul la kasalanan deting tau Galilea kesa karing aliwang tau karin, uling makanyan ing miras karela?$V C King oras a ita, dinatang la ding mapilan a tau at belita ra kang Jesus king pepapate na lang Pilato ding mapilan a tau Galilea kabang mamain la king Dios.fUE ;Sasabian ku keka: e ka milual karin kabang e ka makabayad angga king katataulian a sentimos.aT; :Nung delum da ka king husgadu, makipanareglu kang agad king mindalum keka kabang atin pang panaun; pota itaglus na ing dalum at ibie na ka king ukum, at ibie na ka ning ukum karing pulis, at isukul da ka ding pulis.BS 9Baket e yu atulan dili yu ing matulid a kailangan daptan? R 8Hipokrita! Balu yung dinan kabaldugan ing tanda na ning banua at yatu, obat e yu balung dinan kabaldugan ing kasalukuyan a panaun?qQ[ 7At nung tutiup ing angin ning mauli sasabian yu king datang ing lisangan at makanyan pin ing mapalyari.P% 6Ngana munamang Jesus karing tau, Neng akakit yung makapal ing lulam king albugan, agad yung sabian king muran at makanyan pin ing mapalyari.O5 5Milaban-laban la ding tata at ding anak dang lalaki, ding ima at ding anak dang babai at antimu rin ding katuangan a babai at ding manuyang a babai.Nw 4Manibat ngeni, misasalangsangan la ding lima katau king pibalebale: atlu laban karing adua at adua laban karing atlu. M  3Pota galang isipan yu king dinatang kung magdalang kapayapan keti king yatu? Sasabian ku kekayu: e kapayapan nune pamisagsagan.jLM 2Atin pang metung a binyag a kailangan kung tanggapan, at e ku mipaindatun anggang e matupad iti!AK} 1Dinatang ku ban patawan ke ing yatu; sana milalablab ne!J 0Oneng ing ipus a e makibalu king kaburian na ning panginuan na at darapat karing bage sukat nang ikaparusa, miparusan ya man, mayan mu. Ing ninumang mirinan dakal, dakal ing mayawad keya; at ing ninumang mipagkatiwalan dakal, dakal ing pakibatan na.I{ /Ing ipus a makibalu king kaburian na ning panginuan na, oneng e ne man migsadia ni tinupad man, miparusan yang mabayat.6He .Datang ya ing panginuan na nitang ipus a ita king aldo a e na panayan at king oras a e na balu. At parusan neng mabayat ning panginuan na at iyabe ne karing e tapat a ipus.MG -Nung ing ipus a ita sabian na king sarili na, E ya agad datang ing kanakung panginuan, at pagumpisan na na lang panasakitan ding aliwang ipus a lalaki at babai at mangan ya at minum at maglasing.[F/ ,Wa, sasabian ku kekayu, panibalan ne ning panginuan na king sabla nang pibandian.eEC +Mapalad ya itang ipus a ita, nung dasnan neng magobra ning panginuan na king pamagbalik na!SD *Pekibat ning Ginu, Ninu wari ing ipus a tapat at matalino? Aliwa wari itang panibalan na ning panginuan na king pibalebale na ban munie pamangan karing aliwa pang ipus king oras ning pamangailangan da?_C7 )Kitang nang Pedro, Ginu, sasabian ye iting talimhaga para kekami o para karing sabla?dBA (Ikayu man sukat kayung magsadia uling datang ya ing Anak ning Tau king oras a e ye asahan.)AK 'Tandanan yu iti! Nung balu namu ning buntuk na ning pamilya nung nanu yang oras datang ing mapanako, magsadia ya at e na paintulut milub ya king pibalebale na.p@Y &Mapalad la nung dasnan na lang magbante agyang datang ya king kapitangan ning bengi o king ganingaldo!C? %Mapalad la ding ipus a dasnan nang makagising at manaya king karelang panginuan! Sasabian ku kekayu, magsadia yang pamangan ing panginuan, paluklukan na la king lamesa at silbian na la.7>g $Makiapus kayu karing ipus a manaya king pamagbalik na ning karelang panginuan ibat king kasalan ban king paniatang na potang tuktuk ya king pasbul agad-agad deng buklatanan.[=/ #Parati kayu sanang makasadia king nanumang malyari, makapiblas at makasindi sulu.J<  "Uling nung nu karin ing kekayung pibandian karin ya ing pusu yu.e;C !Ipisali yu ing pibandian yu at ipamie yu ing abli karing pakakalulu. Gawa kayung bulsa a e maluluma at tumipun kayung pibandian karin banua uling karin e la mabawas; alang miraras a mapanako at alang puliliang makasira.j:M E kayu tatakut, malating kawan, uling ikakatula na ning Ibpa yu ing ibie ne kekayu ing Kayarian.v9e Maygit king sabla, pagsikapan yung pag-arian na kayu ning Dios, at dinan na kayu kareting bage kailangan yu.8% (Uling deting bage ila ding kayayalisuas dang panintunan ding paganu keti king yatu.) Balu na ning Ibpa yu king kailangan yu la deting bage.K7 Inya e kayu pailingasngas nung nu kayu kumang pamangan at inuman.46a Ing Dios ya ing mamiblas king dikut, ing dikut a atyu ngeni, oneng bukas ala na at maduluk king ornu. Ikayu pa kaya ing e na piblasan? Karitak yu naman a kasalpantayanan!c5? Lawan yu la ding sampagang tutubu king marangle; e la magobra ni e la gagawang imalan para king sarili da. Sasabian ku kekayu, agyang mabandi ya i Solomon e ya mimalan a kasing santing na ning metung kareting sampaga.o4W Nung e yu arapat agyang ing malating bage a anti kaniti, baket paigulu kayu isip karing aliwang bage?y3k Ninu kekayu ing makapakaba king bie na agyang metung mu mang aldo king kapamilatan na ning pangabalisa na isip?;2o Pagumasdan yu la deng awak: e la tatanam ni e la pupupul; ala lang bangan ni kamalig, makanyan man pakanan na la ning Dios. Di lalu na ikayo; maygit kayu ulaga kesa karing ayup!e1C Maygit ya ulaga ing bie kesa king pamangan at maygit ya ulaga ing katawan kesa king imalan.Z0- Kaybat na nita, nganang Jesus karing alagad na, Iti ya ing sangkan nung inya sasabian ku kekayu: e kayu mababalisa tungkul king pamangan a kailangan yu ban mie kayu o tungkul king imalan para king katawan yu./ Makanyan, nganang Jesus, ing kararasan da ring taung tinipun pibandian para mu king sarili da, oneng e la mabandi arapan na ning Dios.q.[ Oneng ngana ning Dios keya, Mangmang! Ngening bengi mate ka; kaninu mipunta ing pibandian a tinipun mu?5-c At kaybat sabian ku king kanakung sarili, Kasuerti mo! Atyu na ngan keka ing sablang kailangan mu king makabang panaun. Inya magpaynawa na ka mu; mangan, minum at magsaya!8,i A, oyni ing daptan ku, ngana, lasakan ku la ding kanakung kamalig at mitalakad kung lalung mangaragul. Karin ku ilulan ing kanakung pupul at ing sablang aliwa kung pibandian.h+I Nanung daptan ku? nganang mengutang king sarili na. Ala na kung pilulanan king kanakung pupul.|*q Kanita selita neng Jesus iting talimhaga. Ngana, Ing asikan na ning metung a taung mabandi mika masanting a pupul.")= At sinabi na karing sabla, Mangilag kayu king sablang uri na ning kasakiman, uling ing bie ning tau ala yu king pibandian na nu pa man anti iti karakal.o(W Pekibat na, Abe, ninu ing tinuldu kanaku ban maging ukum o ban pipartian ku kekayu ing kekayung mana?3'_ Ngana kang Jesus ning metung a taung kayabe da ring malda, Maestro, yutus mu king kakung kapatad king ibie na kanaku ing parti ku king pibandian a likuan nang tatang mi.j&M Uling ing Banal a Espiritu ya ing mituru kekayu king oras a ita nung nanu ing sukat yung sabian.I%  At nung idala ra kayu ban litisan karing sinagoga o king arapan da ring pamuntuk at maki kayupayan, e yu ikakabalisa nung makananu yung idipensa ing sarili yu o nung nanu ing kekayung sabian.$ Mipatawaran ya ing ninumang magsalita laban king Anak ning Tau; oneng e ya mipatawaran ing ninumang lapastangan king Banal a Espiritu.# Oneng ing ninumang tanggi kanaku king arapan da ring tau, tanggian nia naman ning Anak ning Tau king arapan da ring anghel ning Dios.5"c Sasabian ku kekayu: ninuman ing sumabi king arapan da ring tau king ya kanaku ya, makanyan munaman ing daptan na para keya ning Anak ning Tau arapan ding anghel ning Dios.k!O Makabilang agyang ing buak yu. Inya, e kayu tatakut; maygit kayu ulaga kesa karing dakal a denas!u c E la wari misasali mung mura ding limang denas? Makanyan man, metung man karela e ne kakalinguan ning Dios.?w Sabian ku kekayu nung ninu ing sukat yung pitakutan: tumakut kayu king Dios a kaybat nang mekamate atin ya pang upayang mugse king impierno. Wa, sasabian ku, tumakut kayu king Dios! Sasabian ku kekayu, kakaluguran, e yu la pitatakutan ding makapate king katawan at kaybat ala na lang arapat pang marawak.  Nanuman ing sinabi yu king maralumdum maramdam king masala, at nanuman ing sinitsit yu king silid mikulait manibat karing bubungan.J  Alang bage makatakap a e milantad, at alang lihim a e mibulalag.f G Kabang misisiksikan la ding libu-libung tau, angga king mipapandamusak na la, migsalita ya pa mung mumuna i Jesus karing alagad na. Ngana, Pangilagan yu ing lebadura da ring Pariseo. Ngaku wari, ing pamagbanal-banalan da.5e 6ba reng asilu at arakap king pamagsalita na.#? 5Inyang mamako ne i Jesus king lugal a ita, pegumpisan deng penataki ding talaturu ning Kautusan at ding Pariseo. Pengutnan de tungkul karing dakal a bage 9 4Makalunus kayu, ikayung talaturu ning Kautusan! Uling leko ye ing susi na ning beluan; e na kayu bisang lungub, sasabatan yu la pa ding bisang lungub!dA 3manibat na king pangapaslang nang Abel angga king pangapaslang nang Zacarias a pete ra pilatan ning altar at ning santuaryu ning Templo. Wa, sasabian ku kekayu, ding tau ning panaun a iti miparusan la uli na ngan niti!   2Inya ding tau ning kapanaunan a iti miparusan la uli na ning pangapate da ring propeta manibat na king pangalalang na ning yatu,!; 1Uli na niti, ing Kabiasnan na ning Dios sasabian na, Parala kung propeta karela at tubud; paten da la ring aliwa at lupigan da na la man ding aliwa pa.0Y 0Inya, ikayu mismu patutuan yu king nayun kayu king depat da ring makatua yu; uling ila ding mekamate karing propeta at ikayu naman ing patalakad kutkutan para karela.hI /Makalunus kayu! Patalakad kayung kutkutan para karing propetang pete da ring kekayung makatua.W' .Pekibat nang Jesus, Makalunus kayu naman, ikayung talaturu ning Kautusan! Uling papusan yu karing tau ing mabayat a karga a ikayu mismu e yu buring tagkilan ditak mu man ban saupan yu la mo sanang mamusan.s_ -Ngana ning metung karing talaturu ning Kautusan, Maestro, pati ikami insultuan mu king sasabian mung yan!s_ ,Makalunus na kayo! Uling mengari kayung kutkutan a alang tanda at daramusakan da ring tau king e ra balu.) +Makalunus kayu, ikayung Pariseo! Uling buri yu lang luluklukan ding luklukan pandangal karing sinagoga at buri yu ing sasaluduan karing plasa.4a *Makalunus kayu, ikayung Pariseo! Ibabie yu king Dios ing kapulung dake na ning kekayung paniangkap antimo ing paminta, bawang, at aliwa pang paniangkap a gule, oneng kakalinguan yu ing hustisia at lugud king Dios. Kailangan ing tuparan la deti kabang e yu na la man kakalinguan daraptan ding aliwa.y k )Kailangan ipamie yung limus ing laman ding kekayung tasa at pinggan, at maging malinis ing sablang bage kekayu.c ? (Mangmang! E wari ing Dios a linalang king makalual ya naman ing linalang king atyu kilub?   'Inya ngana ning Ginu, Ikayung Pariseo lilinisan yu la lual ding tasa at pinggan, oneng kilub mitmu kayung kasakiman at dewakan.` 9 &Mipamulala ya ing Pariseo inyang ikit na king e ya menos gamat i Jesus bayu ya mengan./ W %Inyang meyari yang magsalita i Jesus, kimbiran ne ning metung a Pariseo ban makipangan king bale na. Inya minta ya king bale na niti at linukluk ya arap ning lamesa.% $Inya nung mitmu yang sala ing mabilug mung katawan at alang bitasang dalumdum, iti lubus yang masala anti ing sulung maslag a tatangad keka.G #Inya mingat ka, pota ing sala a atyu keka, karalumduman pala.:m "Mengari lang sulu ning katawan ding mata yu. Nung masala la ding mata mu, sumala ya ing mabilug mung katawan. Nung mapula la ding mata mu, dalumdum ya ing mabilug mung katawan.'G !Alang manyinding sulu at kaybat isalikut ne o kaya takpan ne king palanggana; nune ibili ne iti king pitutumpakan sulu ban ding taung lulub akit da ing sala.xi King Aldo ning Pamanukum talakad la ding tau Nineve at pamarsalanan da kayu, uling inyang dimdam deng menaral i Jonas ginulut la karing karelang kasalanan. At sasabian kung matni kekayu: maygit yang e palak kang Jonas ing atyu ngeni keti! King Aldo ning Pamanukum talakad ya ing Reyna ning Mauli at pamarsalanan na la ding tau ning panaun a iti. Uling menibat ya king kasuluk-sulukan na ning yatu ban makiramdam king kabiasnan nang Solomon; oneng maygit yang e palak kang Solomon ing atyu ngeni keti.) Nung makananu yang meging tanda i Jonas karing tau Nineve, makanyan ya namang maging tanda ing Anak ning Tau para karing tau king kasalukuyan.<q Nganang Jesus kabang pilulupungan de ring dakal a tau, Karawak da ring tau king panaun a ite! Manintun lang milagru, oneng alang miyabie karela subali mu king milagru nang Jonas.ta Oneng pekibat nang Jesus, Lalu lang mapalad detang makiramdam king amanu na ning Dios at tutuparan da iti!@y Kabang magsalita ya pa i Jesus, kinulisak ya ing metung a babai libutad da ring dakal a tau. Ngana kang Jesus, Mapalad ya ing babaing migdala keka king sepupunan na at pepasusu keka!E~ Inya mako ya at mangumbirang pitung espiritung maygit karok kesa keya, at lungub la at manuknangan karin. Inya lalung maging marawak kesa king sadia ing maging kabilian na ning taung ita.?}y Karas na akit na king malinis ya at aregladu ing bale.f|E Potang lumual ya ing marawak a espiritu king metung a tau, maglibut-libut ya karing malanging lugal, at manintun yang apipagpaynawan na. Nung ala yang akit, nganang sumabi king sarili na, Magbalik ku king bale ibatan ku.o{W Ing taung e kampi kanaku laban ya kanaku, at ing e makipanipun kanaku, king kamatutuanan mangalat ya.1z[ Nung luban ne ning taung mas masikan at sambutan ne, kuanan na la ngan ding sandatang panaligan na ning makibandi, at ipamie na ning taung linub ing banding penako na.lyQ Nung ing metung a taung masikan at makasandatang ganap banten ne ing bale na, ing bandi na ligtas. x  Nung papalual kung demonyu king kapamilatan na ning upaya ning Dios, mangabaldugan king miras ne kekayu ing Kayarian ning Dios.5wc Nung papalual kung demonyu king kapamilatan nang Beelzebul, ninu naman ing minie upaya karing kekayung alagad ban apalual da la? Ila mismu patutuan da king migkamali kayu!*vM Inya nung mapirasu ya ing kayarian nang Satanas, makananu yang manatili? Sasabian yu king papalualan ku la ding demonyu uling dininan na kung upayang Beelzebul.@uy Oneng balu nang Jesus ing karelang isipan, inya sinabi na karela, Mibagsak ya ing isanu mang kayarian a misasagsag karing grupu a milaban-laban; mibagsak ya ing pamilyang misasagsag.~tu Atin munamang mekipagsalita kang Jesus ba reng paniubukan. Inawad da kang Jesus ing pakit yang milagru a ibat banua. s Oneng ating mapilan karela a sinabi, I Beelzebul, ing pekapun da ring demonyu, ya ing minie upaya keya ban palual karing demonyu.9rk Pepalual neng Jesus ing metung a demonyu a pepasari king pangapipi na ning metung a lalaki. Inyang linual ya ing demonyu, mekapagsalita ya ing pipi. Mengapamulala la ding tau.9qk Agyamang marawak kayu biasa kayu pa namang munie mayap a bage karing kekayung anak, e kasi lalu na ing Ibpa yung atyu banua! Ibie ne ing Banal a Espiritu karing maniawad keya!=pu Dinan ye waring alakdan nung iti maniawad yang ebun?[o/ Ninu mo kekayung tata ing munie ubingan king anak na nung iti maniawad yang asan?ynk Uling ing balang maniawad miririnan ya; ing balang manintun manakit ya, at ing balang tutuktuk mibuklatanan ya. m Inya sasabian ku kekayu: Maniawad kayu at mirinan kayu; manintun kayu, at manakit kayu; tuktuk kayu, at mibuklatanan kayung pasbul.4la Sasabian ku kekayu, agyamang e ya mibangun uli na ning karelang pamikaluguran, mibangun ya mu rin ban ibie ing aduan na ning kakaluguran na uli na ning pamamilit na niti.{ko At ipalage tamung ing pakibat na nitang kekang kakaluguran a atyu king kilub bale anti kaniti, E mu ku istorbuan! Makakandadu ne ing pasbul at matudtud na kami ding anak ku. E na ku malyaring mibangun ban arinan da ka king pamangailangan mu.Zj- Mipaindalan ya ing metung kung kakaluguran a maglakbe at ala kung ayampang keya!4ia Ngana pang sinabi karela, Ipalage tamung ing metung kekayu minta ya king metung a kakaluguran king kapitangan ning bengi at sabian na, Abe, paraman mu kung atlung tinape.h At patawaran mu kami karing kasalanan mi, uling patawaran mi la naman detang mikasala kekami. E mu ke iyarap king mabayat a kapagsubukan.*gO Dinan mu keng pamangan aldo-aldo.f Nganang Jesus, Sabian yu ing anti kaniti neng manalangin kayu: Ibpa, samban ya sa ing lagyu mu; datang ne sa ing Kayarian mu.8e k Misan, manalangin ya i Jesus king metung a lugal. Inyang mayari ne, ngana ning metung a alagad, Ginu, ituru yu kaming manalangin antimo ing depatan nang Juan karing alagad na.]d3 *oneng metung mu ing tune kailangan. Tinud yang memili i Maria at iti e milako keya.\c1 )Pekibat ning Ginu, Marta, Marta, maliligalig ka at mayayabala karing dakal a bage,ybk (E na balu ing arapan nang Marta king dakal a obrang sukat nang daptan; inya linapit ya kang Jesus at sinabi na, Ginu, e mu apapansin king pepaburen na kung magobrang dili-dili ning kapatad ko? Pakisabi yu na mo kang Maria ing saupan na ko!vae 'Atin yang kapatad a milagyuan Maria. Linukluk ya iti king arap na ning Ginu at mekiramdam ya king tuturu na.1`[ &Tiglus nang Jesus at ding alagad na ing pamaglakbe ra at miras la king metung a baryu. Tinggap na lang matula king pibalebale na ning metung a babaing milagyuan Marta._ %Pekibat na ning talaturu ning Kautusan, Itang pepakit lunus keya. Nganang Jesus, Nung makanyan, sige, anti munaman kaniti ing daptan mu.}^s $Ninu ngeni king pamalak mu, nganang Jesus, kareting atlu ing dinapat pamakilupang tau king sebatan da ring tulisan?I]  #Kabukasan, kinangwa yang aduang salaping pilak king bulsa na at binie na la king mamahala king pipaglayunanan. Ngana, Sesen me at nung magkanu man ing maging kulang, bayaran ku pamagbalik ku.-\S "Lepitan ne at tigtugan na lang laru at alak ding sugat na at saka na la tinali. Kaybat seke ne king asno na at dela ne king bale pipaglayunanan at sinese ne karin.d[A !Dinalan ya naman karin ing metung a Samaritanong maglakbe. Ikit nia munaman at melunus ya.Z' Makanyan munaman, miras ya karin ing metung a Levita, at ikit ne ing biktima da ring tulisan; linipat ya naman king kasumangid na ning dalan.xYi Mipaintagun daralan ya ing metung a pari king lugal a ita; inyang ikit ne linipat ya kasumangid na ning dalan.BX} Nganang mekibat Jesus, Ating metung a taung ibat Jerusalem; papunta ya Jerico. Sebatan de ring tulisan at kinua ra ing imalan a susulud na; pemalupalu re, at likuan deng halus mete na.W/ Oneng buri na ning talaturu ning Kautusan ing ipakit na king maka matulid ya; inya ngana pang kinutang kang Jesus, Ninu wari ing kalupa kung tau?FV Nganang Jesus, Ustu ing pakibat mu, daptan mu iti at mie ka.vUe Mekibat ya, Sukat meng luguran ing Ginung kekang Dios king mabilug mung pusu, at king mabilug mung kaladua, at king mabilug mung sikanan, at king mabilug mung kaisipan, at Sukat meng luguran ing kalupa mung tau antimo ing kekang sarili.cT? Pekibat nang Jesus, Nanu wari ing makasulat king Kautusan? Nanu ing aintindian mu kareti?2S] Linapit ya ing metung a talaturu ning Kautusan ba neng paniubukan i Jesus. Nganang mengutang, Maestro, nanu ing sukat kung daptan ba kung tanggapan ing bie alang angga?R Dakal lang propeta at ari ding bisang manakit king akakit yu, oneng e ra ikit at bisang damdam king daramdaman yu, oneng e ra dimdam.~Qu Kanita belikdan na lang Jesus ding alagad at sinabi nang lihim karela, Kapalad da ring taung manakit king akakit yo!VP% Binie nang Ibpa ku kanaku ing sablang bage. Ala metung mang makibalu nung ninu ing Anak subali mu ing Ibpa, at ala metung mang makibalu king Ibpa subali mu ing Anak at detang buri nang pabaluan ning Anak.)OK King oras mu ring ita kitmuan ya i Jesus king tula uli na ning Banal a Espiritu at sinabi na, Ibpa, Ginu na ning banua at yatu! Pasalamatan da ka uling pepabalu mu la karing e megaral ding bage a selikut mu karing biasa at megaral. Wa, Ibpa, iti depat mu uli na ning tula mu at kaburian.N Oneng e kayu magsaya ngening mamintu la kekayu ding marawak a espiritu, nune tumula kayu uling makasulat la ding lagyu yu karin banua."M= Makiramdam kayu! Dininan da kayung kayupayan damusak karing ubingan at alakdan at maygit king upaya ning Kalaban at alang nanumang makapanasakit kekayu.ZL- Nganang Jesus karela, Ikit ke i Satanas a antimong kildap a menakbag ibat banua.K Migbalik lang masaya ding pitung pulu't adua. Ngarang sinabi, Ginu, memintu la kekami pati ding demonyu uli na ning lagyu mu!OJ Nganang Jesus karing alagad na, Ing ninumang makiramdam kekayu, makiramdam ya kanaku; ing ninumang tanggi kekayu, tatanggian na ku at ing ninumang tanggi kanaku, tatanggian ne itang mitubud kanaku.Iy At ika naman Capernaum, buri mung itas angga banua ing sarili mo? Misaldak ka angga king kalalalaman na ning impierno!oHW Lalung maragul ing parusang dugpa kekayu king Aldo ning Pamanukum kesa karing tau ning Tiro at Sidon.G Makalunus na ka Corazin! Makalunus ka naman Betsaida! Nung ding milagru a merapat libutad yu merapat la karin Tiro at Sidon, maluat na la sanang makasulud imalan a magaspang ding tau karin at makalukluk king abu antimong tanda ning karelang pamanisi!xFi Sasabian ku kekayu king ing Sodoma tanggap yang mayan a parusa king Aldo ning Pamanukum kesa king balen a ita.*EM Agyang ing alikabuk ning balen yu a mipakat karing bitis mi ipagpag ming antimong tutul kekayu; oneng tandanan yu iti, ing Kayarian ning Dios malapit ne kekayu!lDQ Nung munta kayu king isanu mang balen at e ra kayu tanggapan, lual kayu karing dalan at sabian yu,kCO Pakayapan yu la ding masakit karin at sabian yu karela, Ing Kayarian ning Dios malapit ne kekayu.gBG Nung munta kayu king isanu mang balen at tanggapan da kayu, mangan kayu king yapag da kekayu.+AO Manatili kayu king bale a tanggap kekayu; mangan kayu at minum king nanumang yapag da kekayu, uling ing magobra sukat yang mibayaranan. E kayu lilipat tuknangan.@ Nung payapa ya ing makatuknang karin, manatili keya ing kapayapan; nung ali ne man, ibawi yu ing binie yung kagalangan keya.^?5 Kapilan man lungub kayu king metung a bale sabian yu pa mu, Kapayapan king bale iti.b>= E kayu magdalang pitaka o suput-magpalimus o sandalyas at e kayu tutuknang kabang dalan.U=# Lumakad na kayu! Tutubud da kayu antimong tupa libutad da ring asung-gubat.<<q Sinabi na karela, Dakal ing palutan, oneng ditak la mu ding magobra. Ipanalangin yu king makibandi king palutan king parala yang dakal a talapagobra ba rang tipunan ing pupul na.%; E Kaybat na nita, memili yang pitung pulu't adua katau ing Ginu, at tinubud na lang tidua-tidua ban munta na lang mumuna keya king balang lugal a puntalan na.: >Sinabi nang Jesus, Ing ninumang magumpisang sarul at balabalikid ya king kagulutan na e ya maging karapatdapat king Kayarian ning Dios.u9c =Ngana ning metung pang lalaki, Tuki ku keka, ginu, oneng paburen mu ku pa mung makapamun karing pamilya ku.8' >7=="`!!) is7=oD"E^.`kj H vi J & O  3$Y(YWH{roPakitanan yu kung metung a denaryu. Kaninu ya larawan at lagyu ing atyu keni? Ngarang mekibat, King Emperador la.OqOneng balu nang Jesus ing e mayap dang kapagnasan, inya ngana karela,jpMSabian yu na mo kekami nung labag king Kautusan ing mamayad buis king Emperador ning Roma o ali?Jo Ngara deting ispia kang Jesus, Maestro, balu mi king ustu ing kekayung sasabian at tuturu. E kayu mangabiran kenu man, nune tuturu yu ing katutuan tungkul king buri na ning Dios para king tau.}nsInya menaya lang masanting a panuan. Sitsutan da la ring mapilan a tau ban magkunwaring manintun king katuliran at ilang tiburan da ba reng arakap i Jesus king pamagsalita na ban kanita adalum de at miyabie king upaya ning Romanung Gobernador.Jm Kanita mu rin buri deng dakpan ding talaturu ning Kautusan at ding pamuntuk da ring pari i Jesus, uling aintindian da king ila ding pamaramdaman na king talimhaga; oneng tatakut la karing tau.al;Manasakit ya ing ninumang makatakid king batung iti at mangalaso-laso ya ing dagpan na.GkLinawe na lang Jesus at kaybat kitnan na la, Nung makanyan, nanu ing buri nang sabian niting telatag ning Kasulatan? Ing batung e ra buri ding manalakad bale, ya ing meging batung pamuntuk.FjYa mismu munta ya karin at pamaten na la detang kasamak at ibie ne karing aliwang kasamak ing ubasan. Inyang dimdam da iti ding tau, sinabi ra, E na na sa paintulut ning Dios kekatamu yan!jiMInya liwal de king ubasan at pete re. Nanu kaya ing daptan na karela ning makibandi king ubasan?h1Oneng inyang ikit de ring kasamak ing anak a lalaki, ngarang misabisabi, Iti ya ing talapagmana. Tara, paten ta ya ban miras kekatamu ing mana na! g Ngana ning makibandi king ubasan, Nanu ing daptan ku? Papuntan ke ing sariling anak kung lalaking pakamalan; siguradung igalang de!9fm Pepapuntan ne ing katlu; penasakit de at penabi.|eq At pepapuntan ne ing metung pang ipus; pemugbug dia naman ampon lepastangan at pepaulian deng ala munamang darala.Hd  Inyang miras na ing panaun ning pamamupul ubas, pepapuntan ne ing metung a ipus ban kuanan na ing parti na king pupul. Oneng bigbugan de ring kasamak ing ipus at pepaulian deng alang darala.Rc Kanita selita neng Jesus iting talimhaga karing tau: Ating metung a taung menanaman ubas king gabun na. Pekiupa ne karing kasamak at minta ya king aliwang bansa. Menatili yang maluat king lugal a ita.mbSAt nganang Jesus karela, E ku naman sabian kekayu nung nanu ing katuliran kung dapat kareting bage.3aaInya ing pekibat da kang Jesus, E mi balu.x`iNung sabian tamung, Ibat karing tau, pamasibasan da katamu ding tau uling paniwalan da king propeta ya i Juan.v_eAt ngarang mipapangutang, Nung sabian tamung ibat king Dios, sabian na naman kekatamu, Baket e ye peniwalan?S^nung kenu ibat ing upaya nang maminyag Juan, ibat king Dios o karing tau?J] Pekibat nang Jesus, Kutnan da kayu naman. Sabian yu na mo kanakun\UNgara, Sabian mu na mo kekami ing katuliran mung dapat kareting bage? Ninu ing minie kayupayan keka?f[ GMisan a aldo, kabang tuturu ya i Jesus karing tau kilub na ning Templo at manaral tungkul king Mayap a Balita, linapit la ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Kautusan; kayabe da la ring makatua na ning balen.+ZO0Oneng e la manakit paralan nung makananu rang arapat iti, uling taimtim yang makiramdam kang Jesus ing mabilug a balen; ala lang buring salanan king sasabian na.%YC/Aldo-aldo tuturu ya i Jesus kilub ning Templo. Buri da ring pamuntuk ding pari, ding talaturu ning Kautusan, at ding makatua na ning balen king ipapate re.xXi.Ngana karela, Makasulat: Ing bale ku mayaus yang bale pipanalanginan. Oneng gewa yeng tuknangan ding mapanako!EW-Linub ya i Jesus king Templo at tinabi na la ding magtinda.aV;,Lasakan da kang lubus at pati na ding anak mung atyu kilub ding kekang pader. Ala lang itagan metung mang batu a makatumpak king kalupa nang batu uling e mu kilala ing paniatang na ning Dios keka ba na kang iligtas!yUk+Datang la ding aldo a padurutnan da kang kuta ding kekang kalaban; kubkuban da ka at lusuban king misusumangid.hTI*Ngana, Nung balu mu mu ing makaibie kapayapan keka king aldo iti! Oneng e mu pin akakit ngeni!RS)Inyang malapit ne king siudad i Jesus at ababatiawan na ne, tengisan ne.\R1(Pekibat na, Sasabian ku kekayu, nung magtahimik la, ding batu mismu ilang kulisak.~Qu'Ngara ding mapilan a Pariseong makalibutad karing dakal a tau, Maestro, iyutus mu karing alagad mu ing e la masigla.{Po&Ngara, Bendisyunan ne sa ning Dios a daratang king lagyu na ning Ginu! Kapayapan karin banua at ligaya king Dios!pOY%Inyang malapit ne Jerusalem, king lugal a pababa king Bunduk ding Olibo, kinulisak la king tula ding heganaganang alagad a milulupung keya at king masikan a bosis pinuri de at pepasalamatan ing Dios king sablang ikit dang milagru.QN$Kabang dalan, lalatag da la ring tau ding balabal da king daralanan na.uMc#Dela re ing asno kang Jesus. Kaybat deng sepinan king gulut ing asno king balabal da, pepasaken de i Jesus.,LS"Pekibat da, Kailangan ne ning Ginu.SK!Kabang kakalagan de, ding makibandi kitnan da la, Baket kakalagan ye yan?eJC Inya linakad na la ding mituburan at ikit de ing asno, antimo ing sinabi na karelang Jesus.jIMNung sakaling ating mangutang kekayu: Baket kakalagan ye yan? sabian yu, Kailangan ne ning Ginu.4HaSinabi na karela, Munta kayu king tutuking baryu. Kalub yu karin akit ye ing metung a biserung asno. Makatali ya at ala pang mekasake kaniti. Kalagan ye at idala ye keti.GInyang malapit ne king Betfage at Betania, king bunduk a ausan dang Bunduk ding Olibo, pepaunan na la ding aduang alagad.QFKaybat nang asabi iti, sinulung neng migpauna karela papunta Jerusalem. E Ngeni, tungkul naman karetang kalaban kung e maki buri king maging ari ku karela, idala yu la keni at paten yu la king arap ku!DSasabian ku kekayu, nganang mekibat, ing ninumang atin na, mirinan ya pa; oneng itang ala, agyang itang ditak a atyu keya mayakua pa.=CuOneng ngara, Atin neng apulung salaping gintu, ginu!}BsAt sinabi na karing atyu karin, Kuanan ye keya ing salaping gintu at ibie ye king atin nang apulung salaping gintu.eACobat e me bildug king bangku ing salapi ku? King pamagbalik ku mika interes ya mu man sana.I@ Pekibat na ning panginuan na, E ka mayap a ipus! King sinabi mung yan karin da ka atulan! Balu mu na palang masakit kung pakiutusan at kakuanan ku ing e kanaku at pupupulan ku ing e ku tenam,u?cTatakut ku kekayu uling masakit kayung pakiutusan; kakuanan yu ing e kekayu at pupupulan yu ing e yu tenam.}>sLinapit ya ing aliwa pang ipus at ngana, Oyni, ginu, ing kekayung salaping gintu. Binalut ke king panyu at selikut.8=kAt sinabi na, Manibala ka karing limang siudad.`<9Linapit ya ing kadua at ngana, Ing kekayung salaping gintu, ginu, menakitan yang lima. ;Masanting, nganang mekibat. Mayap kang ipus! Anti na ning meging tapat ka king ditak a bage, panibalan da ka karing apulung siudad.f:ELinapit ya ing minunang mirinan at ngana, Ing salapi yung gintu, ginu, menakitan yang apulu.79gGewa ria mu ring ari ing taung ita. Kaybat minuli ya at pepayaus na la ding ipus a dininan nang salaping gintu ban abalu na nung magkanu ing penakitan na ning balang metung.8#Tutu ra ne mang kesaman ding memalen na, inya kalako na mitubud lang pekakatawan da ban sabian da, E mi ya buring maging ari ing taung iti.27] Bayu ya meko, inaus na la ding apulu nang ipus at dininan na lang tungga-tunggalan a salaping gintu, at sinabi na karela, Pagnegosyu yu la den angga king pamagbalik ku.|6q Ngana, Ating metung a taung marangal a minta king marayung bansa ba yang magawang ari at kaybat magbalik ya naman.Y5+ Sindu nang Jesus ing pamagsalita na at selita ne ing metung a talimhaga karing taung makiramdam. Depat na iti uling malapit ne Jerusalem at isipan da ring tau king malapit niang lunto ing Kayarian ning Dios.\41 Uling dinatang ya ing Anak ning Tau ban panintunan na la at iligtas ding mebating.3y Nganang Jesus kang Zaqueo, Dinatang ngeni ing kaligtasan king pibalebaleng iti; ing taung ini lahi nia namang Abraham.G2Tinalakad ya i Zaqueo at sinabi na king Ginu, Ginu, ing kapitna king pibandian ku ipamie ku karing pakakalulu. At nung sakaling atin kung pirait ninuman, isubli kung makatapat a besis keya.q1[Mibubulungan la ding sablang menakit king mepalyari. Ngara, Makipagbisita ya king metung a makasalanan!@0{Memalagua yang kinuldas at matula neng tinggap i Jesus./'Pangaras nang Jesus king lugal a ita, tinalanga ya at sinabi na, Zaqueo, kuldas kang malagua uling kailangan kung salangi ngeni king bale mu.w.gInya migpauna yang milayi at minukiat ya king metung a tanaman a sikomoro ba neng akit dumalan i Jesus karin.-Pilit neng buring akit nung ninu i Jesus. Oneng pandak ya i Zaqueo at e ne agyung lawen uli na ning keraklan da ring tau.b,=Ating metung a mabandi karin a pamuntuk da ring talapanyingil buis, ing lagyu na Zaqueo.6+ iLinub ya at linabas i Jesus karin king Jerico. *+Kanita mu rin menakit ya at tinuki ya kang Jesus at pepasalamat ya king Dios. Inyang ikit da iti ding tau, pinuri de ngan ing Dios.c)?*At sinabi nang Jesus king bulag, Manakit ka! Pepakayap na ka ning kekang kasalpantayanan!_(7)Nanu ing buri mung daptan ku keka? Nganang mekibat, Ginu, bisa kung manakit pasibayu.'w(Tinuknang ya i Jesus king pamaglakad na at inutus na king ilapit de keya ing bulag. Pangalapit na, kitnan neng Jesus,&%'Sebianan de ring tau king mumuna at sinabi ra king e ya mainge, oneng lalu yang kinulait masikan. Ngana, Anak nang David! Malunus ka kanaku!R%&At nganang kinulisak masikan, Jesus, Anak nang David, malunus ka kanaku!:$o%Ngarang mekibat, Daralan ya i Jesus ning Nazaret.X#)$Dimdam na lang daralan ding dakal a tau; mengutang ya nung nanu ing malilyari."w#Inyang malapit ne i Jesus karin Jerico, ating metung a lalaking bulag a makalukluk lele na ning dalan; magpalimus ya.!"Oneng e ra aintindian ding alagad ing dimdam da; e malino karela ing kabaldugan na nita at e ra balu nung nanu ing amanuan nang Jesus.J  !Paglatikuan de at paten, oneng king katlung aldo subli yang mie.R Ipanganiaya re karing paganu a maninsultu, lapastangan, at maglura keya.7gKewani na lang Jesus ding labing adua at sinabi na karela, Lawan yu! Papunta ta na Jerusalem at karin matupad ing sablang sinulat da ring propeta tungkul king Anak ning Tau.`9ing e tanggap lalung dakal king kasalukuyan at bie alang angga king panaun a daratang.>uSinabi nang Jesus karela, Ing katutuan sasabian ku kekayu: alang tau a pepainggulut king pibalebale na, asawa, kapatad at pengari o ding anak na alang-alang king Kayarian ning DioseCKanita i Pedro sinabi na, Alben yu, likuan mi la ding kekaming pibalebale ban tuki ke keka.LPekibat nang Jesus, Ing e ra arapat ding tau, arapat na ning Dios.QMengutang la ding mekaramdam kaniti, Nung makanyan, ninu ding miligtas?{Mas mayan ya pang dumalan ing kamelyu king busbus ning karayum kesa king lungub ya ing mabandi king Kayarian ning Dios.{oIkit nang Jesus king melungkut ya at sinabi na, Kasakit dang lungub king Kayarian ning Dios ding ating pibandian!U#Oneng melungkut ya ing lalaki inyang dimdam na iti uling tutu yang mabandi.q[Inyang dimdam nang Jesus iti, ngana, Atin pang metung a bage a kulang keka. Ipisali mu ing sablang pibandian mu at ipamie mu ing abli mu karing pakakalulu at mika pibandian ka karin banua. Kaybat, mibalik ka keti at tuki ka kanaku.V%At sinabi na, Daraptan ku na ing sablang yan manibat na inyang kayanakan ku.!Balu mu la ding kautusan: E ka makipangalugud; e ka makamate; e ka manako; e ka sasaksi king e katutuan; igalang me i tatang mu at ima mu.V%Pekibat nang Jesus, Baket ausan mu kung mayap? Alang mayap nune mu ing Dios.Kitnan ne ing metung a pamuntuk da ring Judio i Jesus. Ngana, Mayap a Maestro, nanung daptan ku ban tanggapan ku ing bie alang angga?+Iti yang tandanan yu! Ninuman ing e tanggap king Kayarian ning Dios anti ing pamananggap da ring mangalating anak kapilan man e ya milub karin.A{Oneng inaus na lang Jesus ding anak at sinabi na karing alagad, Paburen yu lang lumapit kanaku ding anak at e yu la sasabatan, uling para karing anti kareti ya ing Kayarian ning Dios.0YDela da la ring mapilan a tau ding anak dang mangalati kang Jesus ba na lang itumpak ding gamat na karela. Inyang ikit da iti ding alagad na, sebianan da la ring tau.` 9Sasabian ku kekayu, nganang Jesus, Ing lalaking iti ya ing minuling mekilalang banal arap ning Dios at aliwa itang metung. Uling ing ninumang mitatas king sarili na mibaba ya, at ing ninumang magpakumbaba mitas ya.? w Oneng makatalakad yang marayu ing talapanyingil buis; e ya man bisang matna banua, nune durugdugan ne ing salu na at sasabian na: O Dios, malunus ka kanaku; metung kung makasalanan!k O Makatadua paruminggu mag-ayunu ku; ibabie ku keka ing kapulung dake na ning sablang panakitan ku.g G Tinalakad ya ing Pariseo at nganang menalangin king sarili na, O Dios, pasalamat ku keka king e ra ku kalupa ding aliwang tau; e ku mapanako, e ku mapamirait, e ku makipangalugud o kalupa na ning talapanyingil buis a ini.  Ngana, Ating aduang lalaking menik king Templo ban manalangin: ing metung Pariseo ya at ing metung naman talapanyingil yang buis.wg Selita nia naman iting talimhaga karing taung tutungge mayap king sarili da at maninsultu naman karing aliwa.!;Sasabian ku kekayu, agad-agad na lang dinan katuliran. Oneng paniatang na ning Anak ning Tau, manakit ya kayang taung sasalpantaya keya keti king yatu?!Ngeni, ipagkaymut na kaya ning Dios ing katuliran karetang sariling pinili na a mamaus pasaup keya aldo't bengi? E na la kaya agad saupan?J At ngana ning Ginu, Dimdam yu ing sinabi na ning marawak a ukum.  saupan keng manakit katuliran ing babaing iti ban tuknangan na kung pangabalanan, pota abuysit na ku pa keng pamamunta na keti!!;E ya mebisa ing ukum kilub ning makabang panaun. Oneng king katataulian ngana king sarili na, Agyang ala kung takut king Dios at e gagalang kaninu man,"=King siudad mu ring ita, ating metung a babaing mebalu a maralas pupunta king ukum at parati nang sasabian, Saupan yu ku pu laban king kanakung kalaban!pYNgana, King metung a siudad, ating metung a ukum a alang takut king Dios at ala yang gagalangan a tau. Selita neng Jesus karela ing metung a talimhaga ban ituru na karela king sukat lang parating manalangin at e la kapilan man mimina lub./%Nganang mengutang ding alagad, Ginu, nu karin mapalyari iti? Pekibat na, Nung nu ya karin ing bangke karin la naman makatipun ding ayup a buitre.]~3$Ating aduang lalaki king marangle; ing metung mayakua ya at ing metung mitagan ya.]c}?#Ating aduang babaing miyayabe gigiling, ing metung mayakua ya at ing metung mitagan ya. [ |"Sasabian ku kekayu, king benging ita, ating aduang lalaki king metung a pagkeran; ing metung mayakua ya at ing metung mitagan ya.}{s!Ing ninumang magkapilit magligtas king bie na, abating ne iti; oneng ing ninumang mibating king bie na, aligtas ne.SNgana ning katiwala king sarili na, Lalako na na ku ning panginuan ku king pangakatiwala. Nanu ing daptan ku? E ku agyung sarul; makarine naman nung magpalimus ku.C=Inya pepayaus ne at kitang na, Nanu ing ababalitan ku tungkul keka? Munie kang kwenta kanaku tungkul king kekang pamanibala king pibandian ku uling e na ka malyaring maging katiwala ku. < ;Nganang Jesus karing alagad na, Kanitang misan, ating mabandi a ating metung a katiwala. Simbung da king ing pibandian na panyiran na mu ning katiwala.; Sukat tamung magsaya at tumula uling ining kapatad mu mete ne, makanyan man sinubli yang mebie; mebating ya at meyakit ya.Z:-Ngana ning tata, Anak ko, kapilan man kayabe ra ka at keka ing sablang bandi ku.(9INgeni mong dinatang ya ing anak yung yan a minyira king kekayung pibandian karing babaing magtinda king katawan da pepapate ye pa ing biserung bakang pataban!K8Oneng sinabi na, Siyuan da kayu kilub ding dakal a banua at kapilan man e ra kayu pepasukal a lub. Agyang misan mu e yu ku dininan biserung kambing ban pagtawan ku la ding kanakung kakaluguran!W7'Mimua ya ing pangane at e bisang lungub. Inya linual ya ing tata at inaru ne.+6OPekibat na ning ipus, Dinatang ya pu ing kapatad yu! Pepapate neng tatang yu ing biserung bakang pataban, uling ing kapatad yu mibalik yang mabie at alang sakit.P5Inaus ne ing metung karing ipus at kitnan ne, Nanu ing malilyari keti?4Atyu kanita king marangle ing anak a pangane. Inyang pauli ya at malapit na king bale, mekaramdam yang tigtigan at terakan. 3 Uling ing anak kung iti mete ne, oneng sinubli yang mebie; mebating ya, oneng meyakit yang pasibayu. At megumpisa lang migsaya.T2!Kuanan ye ing pataban a biserung baka at paten ye; mangan tamu at magsaya!'1GOneng sinabi na ning tata karing ipus na, Mamalagua kayu! Dala ye keni ing masanting diling imalan at ipasulud ye keya. Pasuluran yeng singsing at sandalyas.k0ONgana ning anak, Tatang, mikasala ku king Dios at keka. E na ku karapatdapat mayaus pang anak mu.(/IInya tinalakad ya at migbalik kang tatang na. Marayu ya pa ikit na neng tata na at tutu yang melunus; inya memulayi yang sinalubung keya; kinaul ne at penuma.`.9E na ku karapatdapat mayaus pang anak mu; ibilang mu na ku mung metung karing ipus mu.Y-+Magbalik ku kang tatang ku at sabian ku, Tatang, mikasala ku king Dios at keka. ,9Inyang api-isip-isip na ing kabilian na, nganang mekabalak, Karakal na ipus tatang ko at sawa-sawa lang pamangan, kabang aku mamamate kung danup keti!y+kBuri nang pakabsian ing sarili na agyang karing bungang tanaman a kakanan da ring babi, oneng alang minie keya.z*mInya mekipagobra ya king metung a taung mabandi king bansang ita. Pepapuntan ne niti king baryu ban manese babi.r)]Inyang agastus na la ngan ding pera na, mika maragul a danup king bansang ita at melipit yang e mu nanu.I(  Kaybat ning mapilan a aldo, pisali na ning bungsu ing mana na at minta ya king marayung bansa. Darala na la ding sablang ayabli na. Karin na la ginastus ding pera na king e ustung pamibiebie.|'q Ngana ning bungsu, Tatang, ibie mu na kanaku ing mana ku. Pinitna na ning tata ing bandi na karing adua nang anak.L& Ngana pang Jesus, Ating metung a taung ating aduang anak a lalaki.%7 Sasabian ku kekayu king makanyan munamang mika kasayahan karing anghel na ning Dios uli na ning makasalanan a sisisi at painggulut king kasalanan na.C$ Nung akit na ne iti, kumbiran na la ding kakaluguran na at kasiping bale. Sabian na karela, Matula kung tutu uling ikit ke ing mewala kung salaping pilak! Munta kayu keni; magsaya tamu!I# O nung ing metung a babaing ating apulung salaping pilak kebatingan yang metung kareti, nanu ing daptan na? Sindi yang sulu; palisan ne ing bale at panintunan neng masalese anggang e ne akit.Q"Sasabian ku kekayu king makanyan munamang mika maygit a kasayahan karin banua uli na ning makasalanan a sisisi at ginulut king kasalanan na kesa karing siam apulu't siam a banal a e kailangan sumisi.?!wat iyuli ne. Kaybat kumbiran na la ngan ding kakaluguran na at kasiping bale. Sabian na karela, Matula kung tutu uling ikit ke ing tupa kung mebating; munta kayu keni; magsaya tamu!? yAt nung akit na ne, masaya neng pusanan karing pago naU#O nu mong ing metung kekayu atin yang dinalan a tupa at mebating ya ing metung kareti, nanu ing daptan na? Lakuan na la ding siam apulu't siam king pastulan at panintunan ne ing mewala anggang e ne akit.7iInya sinabi neng Jesus karela iting talimhaga: Mibubulungan la ding Pariseo at ding talaturu ning Kautusan. Ngara, Makisalamuha ya ing taung iti at makisulu karing makasalanan!m UKanitang misan, linapit la kang Jesus ding dakal a talapanyingil buis at makasalanan ban makiramdam.#Ala nang kasilbian iti para king gabun o para king pikukuanan pataba. Iyugse ra na mu. Inya makiramdam kayu nung atin kayung balugbug!U#"Mayap ing asin; nung milako lasa ala nang paralan ban mibalik ing kalat na.oW!Makanyan munaman e ya malyaring maging alagad ku ing ninuman, nung e na lakuan ing sablang atyu keya.oW At nung e na agyu, mitubud yang pekakatawan na kabang marayu ya pa ing kalaban na ban makipagkasundu.DO ninung ari a makilaban king kalupa nang ari ing e pa mu lukluk at misip nung ding apulu nang libung sundalus agyu da lang labanan ding aduang pulung libung sundalus na ning kalaban na?X)Sabian da, Pegumpisan neng telakad ning taung iti at e na ne man pala apayari!gGPota mitalakad la ding pundasyun oneng e na ne man apayari, kaylian dia ding sablang manakit.3_Nung magplanu yang patalakad tore ing metung kekayu, e ya pa wari lukluk at balakan na ing gastusan na ban abalu na nung managyu la ding pera na ba yang mayari ing tore?dAE ya malyaring maging alagad ku ing ninumang e bisang mamusan king krus na at tuki kanaku.c?E ya malyaring maging alagad ku ing ninumang lalapit kanaku nung maygit neng kaluguran kesa kanaku i tata na at ima na, ing asawa na at ding anak na, ding kapatad nang lalaki at babai at pati na ing mismung sarili na.RMilalu la karakal ding taung tutuki kang Jesus; inarapan na la at ngana,iKSasabian ku keka, king ala metung man karing mekumbira ing makatakman king pamangan a sidia ku!%Inya ngana ning panginuan king ipus na, Munta ka pa karing baryu at sitio at pilitan mu lang munta keti ding tau ban kumatmu ya ing bale ku.pYKabalik na ning ipus, sinabi na, Agawa ku na pu, ginu, ing inutus yu, oneng malualas ya pa ing lamesa.j MMibalik ya ing ipus at belita na iti king panginuan na. Mimua ya iti at sinabi na king ipus na, Munta kang malagua karing dalan at pigulut na ning siudad at idala mu la keti ding kalulu, ding lumpu, ding bulag, at ding pile.J  Sinabi na naman ning metung pa, Bayu kung kasal; e ku makatagun. Ngana naman ning metung, Mekasali kung limang kaparis a baka at kailangan ku lang subukan. Ikayu na sanang balang magpasensia kanaku. _~~Q}g|||3{{p{ zz5yaxxxax ww:vvuu tvt ssrkqqXpooXnnmmDllHlkkvkj[iiUhgg\[[eZZvYYhXXXWVVV UUVTT SiSRRQRPPFOO(NuMMkLLLFKKXJJ=IIHH2GGXFhEE>DDUCCSBB A`A"@@p@,?U>>>F==P<<;;!:t:!9888 77,655a5$44H33}372~111#0K//-..--9,r+***B))K((5''U&&%%$#"""{!! T}2!*zp]+F1'pd5 ' J   + j2WN 8Poo Y Makanyan man karetang tinanggap at meniwala keya binie na ing karapatan a maging anak na la ning Dios.Pn  Dinatang ya king sarili nang balen, oneng e re tinggap ding kabalen na. m  Atyu ne ing Amanu king yatu, oneng e ne akilala ning yatu agyamang lelangan ne ning Dios ing yatu king kapamilatan na ning Amanu.Ul % Iti ya ing tune sala a daratang king yatu ban munie sala karing sablang tau.Ok Aliwa i Juan ing sala; dinatang ya ban munie patutu tungkul king sala.zj oDinatang ya ban munie patutu tungkul king sala ban king kapamilatan na ning pamipatutu na maniwala la ding sabla.Ai Tinubud ne ning Dios ing metung a tau; ing lagyu na Juan.Nh Saslag ya ing sala king karalumduman at e ne adaig ning karalumduman.Ig  Atyu keya ing bie at iting bie ya ing migdalang sala karing tau.f #at king kapamilatan na ning Amanu lelang na ning Dios ing sablang bage; alang nanumang mepalyari king melalang nune mu king kapamilatan na.@e }Ibat na king kamumulan kayabe na ne ning Dios ing Amanu,d Atyu ne ing Amanu bayu ya melalang ing yatu. Kayabe ne ning Dios ing Amanu at nung nanu ya ing Dios makanyan ya naman ing Amanu.Mc5at e la patugut pupunta king Templo, pupuri at pasalamat king Dios.=bu4Simban de at mibalik la Jerusalem king mitmung tula,Ea3Kabang bibendisyunan na la, likuan na la at mitas ya banua. ` 2Kaybat na nita, tiki na lang Jesus king lual na ning siudad. Karas da Betania, tinas na la ding gamat na at binendisyunan na la.$_A1E yu kakalinguan king aku mismu itubud ke kekayu itang pengaku nang Ibpa ku. Inya e kayu mamako king siudad anggang e yu tanggapan ing upayang ibat banua.2^_0Ikayu ding testigu kareting sablang bage.]/at king lagyu na, ing pamanisi at kapatawaran ding kasalanan sukat mipanaral karing sablang bansa, magumpisa keti Jerusalem. \ .at sinabi na karela, Anti kaniti ing makasulat: Kailangan yang dumalan kasakitan ing Cristo at subli yang mie king katlung aldo,J[ -Kanita biklat na la pamisip ba da lang aintindian ding KasulatanUZ#,Kaybat ngana karela, Ing amanuan ku kanitang kayabe yu ku pa ya pin iti: kailangan ing matupad ing sablang misulat tungkul kanaku king Kautusan nang Moises, karing libru da ring propeta, at karing Dalit./YY+kinua ne iti at pengan king akakit da.1X]*Dininan deng kapirasung ningnang a asan;W)E la pa mu rin maniwala uli na ning maragul dang tula at pangasdan. Inya kitang na karela, Atin kayung nanumang apangan keti?MV(At pangasabi na niti, pepakit na la karela ding gamat na at bitis.]@Uy'Lawan yu la ding kanakung gamat at bitis at kilalanan yu king aku at alang aliwa. Salatan yu ku ba yung akit. Ala yang laman at butul ing multu, oneng atin ku antimo ing akakit yu. [ET&Inya nganang Jesus karela, Baket magugulu kayu at mikakunu?PS%Oneng mitakutan la at mengilibut uling bala ra multu ya ing akakit da.rR]$Kabang babalita da pa iti karela, kabud-abud atyu i Jesus libutad da. Ngana karela, Kapayapan keko ngan!Q}#Belita da ring adua katau ing milyari kabang dalan at nung makananu reng akilala ing Ginu inyang pemirasu ne ing tinape.SP"a sasabing, Tutu ya ping sinubling mebie ing Ginu! Pepakit ya kang Simon!O}!Kanita mu rin linakad la at migbalik Jerusalem. Disnan da lang makatipun ding labing metung at ding aliwa pang kayabe raN+ Ngara king metung at metung, Inya pala balamu milablab kata pusu kabang pakisabian na kata king dalan at lilinawan na la kekata ding Kasulatan!jMMMibuklat la mata at akilala ra king ya pala i Jesus, oneng bigla yang mewala king panimanman da. LInyang kasulu da ne king pamangan, kinangwa yang tinape at pepasalamat ya king Dios; at pemirasu ne ing tinape at binie ne karela.KOneng pinigil de. Ngara, Tuki na kayu pa mu kekami, lalbug ne ing aldo at daralumdum na. Inya tinuki yang sinalangi karela.qJ[Miraras na la king baryung karelang pupuntalan at pepawaga nang Jesus king isundu na pa ing pamaglakad.'IGAt selese nang Jesus karela ing masasabi karing sablang kasulatan tungkul keya, manibat karing libru nang Moises at karing Kasulatan da ring sablang propeta.lHQE wari kailangan king ing Cristo dumalan ya king sablang bage iti bayu ya lungub king Kayarian na?GKanita sinabi nang Jesus karela, Kapurul yu naman a isip! Angga ngeni e yu pa paniwalan ing sablang inula da ring propeta?~FuMinta la naman king kutkutan ding mapilan a kayabe mi at makanyan pin ing disnan da; oneng e ria naman ikit i Jesus.Eat e re disnan ing bangke na. Migbalik la at sasabian da king menakit la kanung anghel a sinabi karela king mabie ya i Jesus.zDmMebigla kami king belita da ring mapilan a babaing kayabe mi. Minta la kanu king kutkutan nanding abak a maranunCYa pa naman ing asahan ming magligtas king Israel! Subali pa kanita, iti ya na ing katlung aldo manibat inyang milyari ita.BDinemanda re ding kekaming pekapun ding pari at ding makatua na ning balen ban miyatulan kamatayan at pepapaku re king krus.:AmNganang kinutang, Nanung bage? Pekibat da, Ding bage mepalyari kang Jesus ning Nazaret, ing propetang mayupaya king dapat at amanu king arapan na ning Dios at ding sablang tau..@UNgana kang Jesus ning metung a milagyuan Cleopas, Ikayu na mung dili karing manuknangan Jerusalem ing e maki balu karing bage a kaybat-ibat pa mung mepalyari karin?o?WKitnan na lang Jesus, Nanu ing pipagsalitan yu kabang lalakad kayu? Tinuknang la; mitmu lang lungkut..>WIkit de, oneng e re bitasang akilala.\=1Kabang mipagsalita la at mikukutnanan, linapit ya i Jesus at mekiyagnan ya karela.2<_Pipagsalitan da ing sablang bage milyari.;5 King aldo mu ring ita, ding adua karing alagad papunta la king baryung ausan dang Emaus; atin yang labing metung a kilometru dayu manibat Jerusalem.U:# Oneng tinalakad ya i Pedro at milayi yang minta king kutkutan; dinuku ya at miglalawe. Ala yang aliwang ikit nung e mu ing ulas a linen. Kaybat minuli ya bale; isip-isipan na nung nanu kaya ing milyari.]]93 Oneng inisip da ring apostol king imposibli ing sasabian da at e ra la peniwalan. [$8A Deting babai ila di Maria Magdalena, Juana, at i Mariang ima nang Santiago; ila at ding aliwa pang babaing kayabe ra ilang memalita kaniti karing apostol.t7a Meko la king kutkutan at belita ra karing labing metung at karing sablang kayabe ra iting sablang milyari.46cKanita ra aganaka ding babai ing sinabi na.5}Ing Anak ning Tau kailangan yang miyabie karing taung makasalanan, mipaku ya king krus at subling mie king katlung aldo.l4QAla na yu keti; sinubli neng mebie! Ganakan yu itang sinabi na kekayu kanitang atyu ya pa Galilea.3Uli na ning maragul dang takut, dinuku la angga king gabun. Kitang da ring lalaki karela, Baket panintunan ye ing mabie karing mete?z2mMegulu la pamisip king milyari at kabud-abud ikit da lang atyu karin ding aduang lalaking makaimalan a makasilo.G1At inyang linub la, e re disnan ing bangke ning Ginung Jesus.T0!Disnan deng midugang na ing batung makatakap king pasbul na ning kutkutan.{/ qKing kamamaranunan na nitang Domingung abak, minta la ding babai king kutkutan; darala ra ing pabanglung sidia ra.".=8Kaybat na nita, minuli la at migsadiang pabanglu at laru para king bangke na. Migpaynawa la king Aldo ning Sabbath, antimo ing yuyutus na ning Kautusan.#-?7Tinuki la kang Jose ding babaing talatuki nang Jesus manibat Galilea, at ikit de ing pikutkutan na pati na ing pangabili na karin ning bangke nang Jesus.D,6Aldo Biernes kanita at malapit nang magumpisa ing Sabbath. +5Inyang kildas ne ing bangke, binalut ne king ulas a linen at binili ne king kutkutan a linukib king batu a e pa bitasang megamit.A*}4Pintalan ne i Pilato at inawad ne ing bangke nang Jesus. ) 3+(O2Ating metung a lalaking milagyuan Jose, tau ya Arimatea, ing metung karing balen da ring Judio. Mayap ya at gagalangan de ring tau; kabilang ya karetang manaya king pamaniatang na ning Kayarian ning Dios. Agyamang miembru ne ning Sanhedrin, e ya nayun king desisyun da at depat kang Jesus.%'C1Ding sablang kakilala nang Jesus at pati na ding babaing tinuki keya manibat Galilea, makatalakad lang e binang marayu; ikit da iting sablang bage milyari.s&_0Ikit da ring taung makatipun manalbe karin ing milyaring iti at minuli la; durugdugan da la ring salu ra.%/Inyang ikit ning kapitan da ring sundalus ing milyari, pinuri ne ing Dios. Ngana, Tune ya ping alang kasalanan iting tau!X$).Nganang kinulisak masikan Jesus, Ibpa, karing gamat mu panabilin ke ing kanakung espiritu! Kaybat nang sinabi iti mepatlud ya inawa. fig,Ibpa, karing gamat mu panabilin ke ing kanakung espiritu!,(23:46)fig*V#%-Milako ya sala ing aldo; megabak ya king libutad ing kortina na ning Templo.t"a,Inyang mag-a-alas dose na ning ugtu, meralumdum king mabilug a bansa angga king alas tres ning gatpanapun.e!C+Nganang Jesus keya, Ing katutuan sasabian ku keka: ngeni mu rin akayabe da ka king Paraiso.s _*At kaybat sinabi na kang Jesus, Jesus, e mu ku sana kakalinguan potang datang na ka king kekang kayarian!)Matulid para kekata ing magdusang anti kaniti uli na ning depat tang marawak; oneng ya ala yang bitasang depat a marawak.  (Oneng sebianan ne ning metung ing kayabe na. Ngana, Ala na kang takut king Dios? Ing parusang tinggap mu kaparehu ne ning keya.+'Ininsultuan nia naman ning metung karing kriminal a makabitin. Ngana, Aliwa wari ika ing Cristo? Iligtas mu ing kekang sarili at pati na ikami!U#&Deting amanu makasulat la king kabuntukan na: Iti ya ing Ari da ring Judio!Q%Ngara, Nung ika pin ing ari da ring Judio iligtas mu ing kekang sarili!R$Pituya-tuya dia naman ding sundalus; lepitan de at alukan maslam a alak.dA#Makatalakad la ding tau karin at manalbe la kabang pituya-tuya de ring makatua da ring Judio. Ngara, Linigtas na la ding aliwa; paburen yung iligtas na ngeni ing sarili na, nung ya pin ing Cristo, ing pinili ning Dios!'"Nganang Jesus, Ibpa, patawaran mu la uling e ra balu ing daraptan da. At piparti-parti ra ing imalan na king kapamilatan na ning pamibagutan.B}!Inyang miras la king lugal a mayayaus Bungu, pinaku re i Jesus king krus. Pinaku da la naman ding aduang kriminal, ing metung king banda nang wanan at ing metung king banda nang kayli.P Atin la naman delang aduang kriminal ban paten dang kayabe nang Jesus.ucUling nung makanyan ing ararapat da king tanaman potang sagiwa ya, nanu kaya ing marapat potang malangi ya?wKaring aldo deta sabian da ring tau karing bunduk, Pairagsa kayu kekami! at karing bunduk-bundukan, Kambilan yu kami!7Tandanan yu ini: datang la ding aldo nung nu ra sabian ding tau, Kapalad da ring babaing baug, ding kapilan man e menganak at kapilan man e pepasusu!'GBelikdan na lang Jesus at sinabi na karela, Anak nang babai ning Jerusalem, e yu ku tatangisan! Ing tangisan yu ya ing kekayung sarili at ding kekayung anak.nUTutukian de ring dakal a tau i Jesus, kabilang la kareti ding babaing manangis at managulele uli na.SInyang dela ra ne i Jesus ban ipaku king krus, akasalubung de ing metung a lalaking ibat king baryu. Ing lagyu na Simon; tau ya Cirene. Pinigil de at pepapusan ing krus kang Simon kagulutan nang Jesus.Binulus ne ing taung mesukul uli na ning pamangulu at pamakamate tau, at binie ne i Jesus karela ban gawan da ing buri dang daptan keya.@{Inya sildak nang Pilato kang Jesus ing atul a aduan da.| qOneng lalu rang pekakulisak king kailangan yang ipaku i Jesus king krus at ing karelang kilisak ya ing migtagumpe.4 aNganang Pilato karela king katlung besis, Baket, nanung gewa nang marawak? Ala kung akakit a sangkan ba yang magdusang kamatayan. Ipabarug keng latiku kaybat ipabulus ya.B Oneng kilisak da, Ipaku ya king krus! Ipaku ya king krus!Z -I Jesus ya ing buri nang ibulus Pilato, inya migsalita yang pasibayu karing tau.i KMesukul ya i Barabas uli na ning kaguluan a milyari king siudad at uli na ning pamakamate tau.)iKOneng kilisak dang agnan-agnan ding dakal a tau, Paten ya ing taung yan! Ibulus ya i Barabas! (kOBalang Piesta ning Pamaglagpus, kailangan king i Pilato mibulus yang metung a preso para karela.]9mIpabarug keng latiku at kaybat ipabulus ku ne. [%Agyang i Herodes ala yang ikit a pamikasala na, inya pepabalik ne kekatamu. E karampatan ing atulan yang kamatayan uling ala yang kasalanan.>uat sinabi na karela, Delum ye kanaku iting tau king kasalanan a pamaniutsut karing tau. Ngeni, siniasat ke king arapan yu at ala kung ikit a pamikasala na karing bage susumbung yu.iK Pepayaus na lang Pilato ding pamuntuk da ring pari, ding makatua na ning balen, ampon ding tau,[/ At king aldo ita mikaluguran la di Herodes at Pilato; king milabas mipagkamua la.}s Ininsultu ne at pisunu-sunung Herodes at ding sundalus na. Pepasuluran deng mal a imalan at binalik de kang Pilato.} Atyu la karin ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Kautusan a alang tuknang king pamagbintang da kang Jesus.P Inya pengutnan na neng pengutnan, oneng e ya bitasang mekibat i Jesus.3~_Metula yang e mu nanu i Herodes inyang ikit ne i Jesus. Dakal ne abalitan tungkul kang Jesus at malambat na neng buring akit. Panenayan neng akit gawang milagru i Jesus.~}uAt inyang abalu nang i Jesus ibat ya king sakup nang Herodes, pepadala ne kang Herodes a atyu kanita king Jerusalem.O|Inyang dimdam nang Pilato iti, kitang na nung tau ya Galilea i Jesus.({IOneng pipilit dang sasabian, King kapamilatan na ning turu na guguluan na la ding tau king mabilug a Judea. Megumpisa ya karin Galilea at ngeni miras ne keti.yzkNganang sinabing Pilato karing pamuntuk da ring pari at karing tau, Ala kung akakit a pamikasala na niting tau.lyQKitang nang Pilato, Ika pin ing Ari da ring Judio? Nganang mekibat Jesus, Ika na mismu ing sasabi.dxAPegumpisan dang inapag ing dalum laban kang Jesus. Ngara, Arakap mi ya ing taung iti; susutsutan na la ding kabalen mi at babawal na lang mamayad buis king Emperador at sasabian na pa king ya mismu ing Cristo, ing ari.Uw %Tinalakad ya ing mabilug a kapulungan at dela re i Jesus arapan nang Pilato.kvOGSinabi ra, Nanu pang katibayan ing kailangan tamu? Itamu mismu dimdam tamu ing sarili nang amanu!u}FAt ding sabla kitnan de, Nung makanyan, ika pin ing Anak ning Dios? Pekibat na, Ikayu mismu sasabian yu king aku pin ya.etCEOneng manibat ngeni lukluk ya ing Anak ning Tau king banda nang wanan ning Dios a Mayupaya.6sgDat nung kutnan da kayu e na kayu man makibat.hrICNgara, Sabian mu kekami, ika pin ing Cristo? Pekibat na, Nung sabian ku, e yu ku rin paniwalanRqBInyang masala na, mitipun la ding makatua na ning balen at ding pamuntuk da ring pari at ding talaturu ning Kautusan, ding sablang bibilug king Sanhedrin at inarap de i Jesus king karelang kapulungan.@p{AMiyayaliwang kalapastanganan ing piniabi ra kang Jesus.foE@tikpan de lupa at saka re kukutnan. Ngara, Sige na mo, ulahan mu nung ninu ing mekatud keka?Dn?Kabang insultuan de i Jesus at pamalupaluan ding magbante,:mo>Linual ya i Pedro at menangis yang kapait-paitan.'lG=Melikid ya ing Ginu at linawe ne i Pedro. At aganaka nang Pedro ing sinabi na ning Ginu, Bayu ya tulauk ing tatyo king aldo iti alingad mu na kung makatatlu.k{Xw)Dinayu yang bagya karela; siniklaud ya at menalangin.TW!(Karas da karin ngana karela, Manalangin kayu ban e kayu manabu king tuksu.V'Meko ya king siudad i Jesus at minta ya king Bunduk ding Olibo, antimo ing meging kaugalian na, at tinuki la ding alagad na.YU+&Ngara ding alagad, Ginu, oreni ding aduang espada! Nganang mekibat, Managyu na!(TI%Uling sasabian ku iti kekayu: sukat matupad kanaku ing sasabian na ning Kasulatan, Mibilang ya karing kriminal. Uling ing misulat tungkul kanaku matutupad na..SU$Oneng ngeni, nganang Jesus karela, nung atin kayung pitaka o suput idala ye. Ing ninumang alang espada kailangan ing pisali ne ing balabal na ba yang saling metung.R/#Kanita kitang nang Jesus karela, Inyang tinubud da kayung alang pitaka, suput o sandalyas, kekulangan kayung nanu man? Ngarang mekibat, Ali kami.zQm"Nganang Jesus, Pedro, tandanan mu iti: bayu ya tulauk ing tatyo king aldo iti makatatlu mu na ku ikuang alingad.]P3!Mekibat ya i Pedro, Ginu, makasadia da kang damayan king sukulan at king kamatayan!&OE Oneng penalangin da ka king kapilan man e sa lubus milako ing kekang kasalpantayanan. At kabud mibalik ka lub kanaku, pasiknangan mu la ding kekang kapatad./NWSimon! Simon! Makiramdam ka! Inawad nang Satanas at mipaintulut king ikayung sabla subukan na kayu antimo nung makananung ing ortelanu sisimen na ing sepu king pale.MMangan kayu at minum kayabe ku king Kayarian ku at lukluk kayu karing tronu ba yu lang ukuman ding labing aduang tribu na ning Israel.yLkNung makananu na kung dininan katuliran sumakup ning Ibpa ku, makanyan munaman ing gawan kung kasunduan kekayu.MKMenatili kayung kayabe ku karing sablang kapagsubukan a delanan ku.J7Ninu ing lalung marangal, ing makalukluk king lamesa o ing susuyu keya? Siempre, itang makalukluk. Oneng atyu ku libutad yu bilang metung a talasuyu.I7Oneng e makanyan king kabilian yu, nune, ing pekamarangal kekayu sukat yang maging antimong peka-anak dili at ing pamuntuk maging anti yang talasuyu. H9Sinabi nang Jesus karela, Ding ari keti king yatu giginuan da la ring karelang sasakupan at ding maki kayupayan mayayaus lang Kakaluguran da ring Tau.YG+Linto ing metung a pisasabian karing alagad nung ninu karela ing marangal dili.TF!At mikukutnanan la nung ninu kaya karela ing gawang kataksilan kang Jesus.xEiUling mate ya ing Anak ning Tau agpang king birian ning Dios; oneng makalunus ne itang taung magtaksil kanaku!3DaOneng kasulu ke keti ing magtaksil kanaku!@CyMakanyan munaman, kaybat na ning apunan, binie ne ing kopa at sinabi na, Ing kopang iti ya ing bayung kasunduan a mitatalakad king kapamilatan na ning daya kung dumagus para kekayu].PBAt kinua ne ing tinape at kaybat nang mekapasalamat king Dios, pemirasu ne ing tinape at binie ne karela. Ngana, Iti ya ing katawan ku [a miyain para kekayu. Daptan yu iti king kapigaganakan kanaku.AwSasabian ku kekayu king manibat ngeni e na ku minum kaniting katas ning ubas anggang e datang ing Kayarian ning Dios.@ Kinua ne ing kopa at kaybat nang mekapasalamat king Dios binie ne karela. Ngana, Tanggapan ye iti at pisulusuluan yeng inuman.?wSasabian ku kekayu: kapilan man e na ku pasibayung mangan kaniti anggang e lubus matupad iti king Kayarian ning Dios.>Ngana karela, Malambat ku nang pagnasan ing akayabe da kayung mangan king apunan ning Pamaglagpus bayu ku dumalan kasakitan!b==Inyang miras na ing oras, linukluk ya i Jesus king lugal na king lamesa at ding apostol.< Meko la at disnan da at ikit ing sabla-sabla antimo ing sinabi nang Jesus karela, at sidia ra ing apunan ning Pamaglagpus.g;G Ituru ne kekayu ing metung a maragul a kuartu a kompletu gamit. Karin kayu magsadiang apunan.::m at sabian yu king makibandi king bale: Pakutang na keka ning Maestro nung nukarin ya ing kuartu a malyari nang pipanganan king Apunan ning Pamaglagpus kayabe da ring alagad na?*9M Pekibat na, Makiramdam kayu! Kalub yu king siudad akasalubung ye ing metung a lalaking magdalang metung a bangang danum. Tukian ye angga king bale a puntalan naB8 Ngarang kinutang kang Jesus, Nukarin mu buring isadia mi?7Inutusan na lang Jesus di Pedro at Juan. Ngana karela, Mako na kayu at isadia yu ing kekatamung apunan para king Pamaglagpus.w6gMiras ing aldo na ning Tinape Alang Lebadura nung kapilan de papaten ing biserung tupa para king Pamaglagpus.5Mebisa ya i Judas at manibat na kanita menintun neng oportunidad ba neng apanganiaya i Jesus king e ra kamalayan ding tau.44cMetula la at pengakuanan deng dinan salapi. 39Meko ya at mekipagsalita karing pamuntuk da ring pari at karing opisyal da ring guardia na ning Templo, nung makananu neng apanganiaya i Jesus karela.c2?Kanita linub ya i Satanas kang Judas a mayayaus Iscariote, ing metung karing labing adua.!1;Manintun lang masanting a paralan ding pamuntuk da ring pari at talaturu ning Kautusan nung makananu reng apapate i Jesus, oneng tatakut la karing tau.\0 3Malapit nang datang ing Piesta ning Tinape Alang Lebadura a ausan dang Pamaglagpus.W/'&Inya maranun pa pupunta na la king Templo ding tau ban makiramdam kang Jesus.x.i%Aldo-aldo tuturu ya i Jesus kilub ning Templo at mamako ya mu neng bengi at magpaynawa king Bunduk ding Olibo.1-[$Inya, magsadia kayu king balang oras; manalangin alang patugut ban mika sikanan kayu at aligtasan yu ing sablang mangapalyari at ban makayarap kayu king Anak ning Tau.`,9#Uling datang ya ing aldong ita king e ra piadian ding sablang tau king mabilug a yatu.:+m"Mingat kayu! E yu paburen ing mipasoso kayu king katakawan at pamaglasing, at e kayu paibalisa king pamanintun kabiayan, pota dasnan na kayu ning Aldong ita a e kayu makasadia.H* !Lumipas ya ing banua at ing yatu, oneng manatili ing amanu ku.y)k Tandanan yu! Mapalyari ngan ing sablang bage iti bayu la ngan mangamate ding taung mabibie ngening kasalukuyan.(Makanyan munaman, potang akit yu na lang mangapalyari deting bage, abalu yu king malapit neng datang ing Kayarian ning Dios.L'Nung akit yu na lang manulud, balu yu king malapit na ing kaleldo.&Kaybat na nita, selita neng Jesus karela ing metung pang talimhaga. Ngana, Lawan ye ing tanaman a higera at ding aliwa pang tanaman.i%KKabud magumpisa na lang mapalyari deting bage, tumula kayu uling malapit na ing pangaligtas yu.$King panaun a ita, akit deng daratang ing Anak ning Tau libutad na ning biga at kayabe ning maragul a kayupayan at kamalan.6#eMabungsul la ding tau king takut at king pamanisip da karing bage mapalyari king yatu; uling mayugun la at milisia la dalan ding planeta at ding aliwa pang bage king banua."'Mika ating palatandanan king aldo, king bulan at karing batuin. Magulu la ding bansa keti king yatu at malitu uli na ning dagat at ning alun.=!sMate la ding mapilan king espada at idala da lang bihag ding aliwa karing sablang bansa. Damusakan de ring paganu ing Jerusalem anggang e mapupus ing panaun a mitakda para karela. -Maging makalunus la ding mabuktut at ding pasusu karing aldo deta! Uling datang ing maragul a kasakitan at mua ning Dios laban king bansang iti.c?Uling ila deti ring Aldo ning Pamamarusa ban matupad ing sablang sasabian ding Kasulatan.'GSukat lang tumakas karing bunduk ding atyu king Judea at sukat lang mako ding manuknangan king siudad, at e na la sukat lungub pa karin ding atyu king baryu.kOPotang akit yu neng kukubkuban da ring sundalus ing Jerusalem, abalu yu king e lumuat malasak ne.^5Magpakatatag kayu uling king kekayung kapibabatan karin yu tanggapan ing kaligtasan.6gOneng metung man king buak yu alang mabating.2_Pikasaman da kayu ding sabla king uli ku.|qAgyang ding pengari yu, kapatad, kamaganak, at kakaluguran ipanganiaya ra kayu; ipapate da la ring mapilan kekayu.xiuling dinan da kayung amanu at kabiasnan a e na agyung labanan o tutulan ning ninuman karing kekayung kalaban.fEIpanatag yu ing lub yu; e kayu paibalisa nung makananu yung ipagdipensa ing kekayung sarili;P Iti ya ing maging masanting yung oras ban munie patutu tungkul kanaku.6e Bayu malyari iting sabla, pandakpan da kayu at ligaligan. Idala da kayu karing sinagoga ban litisan at ipasukul. King uli ku iyarap da kayu karing ari at karing gobernador.% Mika mangasikan a ayun, danup, at salut karing miyayaliwang lugal at ating lunto makapangilabut a bage a mangaragul a tanda a manibat banua. At ngana pa karela, Lusuban ne ning metung a bansa ing kalupa nang bansa at lumaban ya ing metung a kayarian king kalupa nang kayarian.$A E kayu pailigalig nung makabalita kayung gera at rebolusyun. Kailangan king mapalyari la pa mu deti, oneng e mangabaldugan king ing kawakasan dinatang na.<qPekibat na, Mingat kayu ban e na kayu alinlang ning ninuman. Uling dakal la ding datang king lagyu ku a sumabing, Aku ing Cristo! at Ing panaun dinatang na! E kayu tutuki karela.wgNgarang mengutang kang Jesus, Maestro, kapilan malyari iti? At nanu ing palatandanan king pangatupad na niti?Ding akakit yung den, datang ing panaun, metung man alang mitagan a batung makatumpak king kalupa nang batu; mabaldug la ngan king gabun.(IPipagsalitan da ring mapilan karela ing sintingan na ning Templo, ing sintingan a babie da ring marmol at ding ain a miyain king Dios. Inya sinabi nang Jesus,h IUling binie na ing sablang pagkabie na, oneng ila binie ra mu itang labis ketang kailangan da. Sinabi nang Jesus, Ing katutuan sasabian ku kekayu, ing pakakalulung babaing iti ya ing maragul a inain kesa karing sabla.e CIkit nia naman ing metung a pakakalulung babaing mebalu; babaldug na la ding aduang salapi.  Megumasid ya i Jesus king makapadurut at ikit na la ding masalaping babaldug king karelang ain king pibabalduganan kareti king Templo. !/Ila ding gigisan king kabiayan da ring mebalung babai, at kaybat magkunwaring manalangin makaba! Lalung mabayat ing dugpang parusa karela!a;.Mimingat kayu karing talaturu ning Kautusan a maburing lakad-lakad pakaimalan a makaba at maburing pupugayan da karing plasa. Buri da la ring luklukan pandangal karing sinagoga at ding kabisera neng makipamiesta la.I -Nganang Jesus karing alagad na kabang makiramdam la ding sabla,`9,Ngeni nung i David inaus neng Ginu, ing Cristo, makananu ya mo ngening maging anak na?B+anggang e ku la lubus apasukuan keka ding kekang kalaban.*Uling i David mismu sasabian na king libru da ring Dalit, Ing Ginu sinabi na king kakung Ginu: Lukluk ka banda kung wanan,T!)Nganang Jesus karela, Makananu rang asabi king ing Cristo anak neng David?+Q(Ala nang mengangas pang mengutang.\1'Ngara ding mapilan a talaturu ning Kautusan, Maestro, tinud ka king pakibat a yan!mS&Ngana wari, ing Dios e re Dios ding mete, nune Dios de ring mabie uling ding sabla mabie la uli na.O%Agyang i Moises patutuan na king subli lang mie ding mete. Uling king istoria tungkul king mababang tanaman a milalablab, ing Ginu inaus neng Dios nang Abraham, Dios nang Isaac, at Dios nang Jacob.y~k$Mitulad la karing anghel at e na la malyaring mate; uling king pamaniubli rang mie maging anak na la ning Dios.U}##oneng e na la makiasawa ding lalaki at babaing kabilang karing subling mie.a|;"Nganang mekibat Jesus karela, Miyayasawa la ding lalaki at babai king kapanaunan a iti,{!Ngeni, king aldo pamaniubling mebie, ninu karing pitung mikakapatad ing maging asawa na, anti na ning mikasal ya karela ngan?3za King katataulian, mete ya naman ing babai.{yoMakanyan munaman ing milyari king katlu angga king kapitu; ayasawa de ngan at mete lang alang ayanak king mebalu.Hx Pekasalan ne ning kadua ing mebalu, at mete yang alang ayanak.ewCAting pitung mikakapatad a lalaki. Mekiasawa ya ing pangane at mete ya namang alang ayanak.evCNgara, Maestro, sinulat neng Moises iting kautusan para kekami: Nung ing metung a lalaki mate yang alang ayanak king asawa na, ing kapatad nang lalaki kailangan neng pakasalan ing mebalu ban mika anak la para king mete.vueAting mapilan a Saduseo a linapit kang Jesus. Ding Saduseo ila ding taung sasabing alang pamaniubling mebie.tMebigu la king kapagnasan dang arakap de king pamagsalita na arap da ring tau. Ala na lang asabi pa uling mebigla la king pekibat na.s1Inya nganang Jesus karela, Nung makanyan, ibie yu king Emperador ing mangaintulid king Emperador, at ibie yu king Dios ing mangaintulid king Dios.  g~}}||={{Xzzyry7xxYwwvvxuuvtt>sss3rtqq&pooqo)n*mmlfl knjjaj'iisihHgg;foeddFccdbb a``}___^n^]]*\<[[ ZhZYXXX1WVVVUU!TSSDRR2QQPPnOOKNMMLLkLKKQJJ*III\HH3GGaFFEDDCCrCBBAA3@??)>>#=<Zw"Ngara, Dinan mu kaming parati, ginu, kaniting tinape.iYK!Uling ing tinape a babie na ning Dios ya itang titipang ibat banua at babie yang bie king yatu.8Xi Nganang mekibat Jesus, Ing katutuan sasabian ku kekayu: aliwa i Moises ing minie kekayu king tinapeng ibat banua; nune ing Ibpa ku ya ing babie king tune tinape a ibat banua.WMengan lang manna king disyerto ding makatua mi. Agpang king kasulatan, Dininan na lang tinape ibat banua ban apangan da.sV_Ngara kang Jesus, Nanu ing milagrung arapat mu ban akit mi at maniwala kami keka? Nanu ing kekang daptan?`U9Nganang mekibat Jesus, Iti ya ing parapat na ning Dios: maniwala kayu king tinubud na.]T3Inya kitnan de, Nanu ing kailangan ming daptan ban arapat mi ing parapat ning Dios?OSE yu panintunan ing masisirang pamangan, nune panintunan yu ing pamangan a manatili angga king bie alang angga. Ibie na iti kekayu ning Anak ning Tau uling ya ing dininan nang upaya ning Dios Ibpa.)RKNganang mekibat, Ing katutuan sasabian ku kekayu: panintunan yu ku e uling ikit yu la ding depat kung milagru, nune uling mengan kayu at kinabsi karing tinape.xQiInyang ikit da ne i Jesus king kangatba na ning dagat, kitnan de. Ngara, Maestro, kapilan ka pa dinatang keti?P)Inyang ikit da ring tau king alayu karin i Jesus ni ding alagad na, sinake la kareting bangka at minta la Capernaum ban panintunan de i Jesus.O3Oneng ating mapilan a bangkang menibatan Tiberias a sinadsad malapit king lugal nung nu da la pengan ding tinape kaybat nang pepasalamat ning Ginu.rN]Kabukasan, ikit da ring dakal a taung menatili king kangatba na ning dagat-dagatan king metung ya mu ing bangkang atyu karin. Balu ra king e ya sinake i Jesus king bangkang seken da ring alagad na, nune ding alagad na ila mung meko.yMkMatula reng pepasaken i Jesus king bangka; agad-agad yang sinadsad ing bangka king lugal a karelang pupuntalan.3LaNganang Jesus karela, Aku, e kayu tatakut.K!Inyang mekabagse na lang ating lima o anam a kilometru, ikit deng lalakad i Jesus babo ning danum at palapit ya king bangka. Mitakutan la.?JyMayalun ya ing dagat uling tutiup ing masikan a angin.rI]Sinake la king bangka at dinalakit lang papunta Capernaum. Bengi na kanita at e na la pa detangan Jesus.GHInyang mabibengi na, minta la ding alagad king dagat-dagatan.G#Balu nang Jesus king buri deng lapitan ban pilitan deng gawan ari. Inya meko yang pasibayu at minta yang magdili-dili king bunduk-bundukan.yFkNgarang sinabi inyang ikit da ring tau ing milagrung depat na, Tune pin ya ing Propeta a datang keti king yatu!E' Inya tinipun da la ring pisipisi a ibat karing limang tinape sebada, at akatmu da la ring labing aduang kaing karing tagan ding taung mengan.wDg Inyang kinabsi la ngan, sinabi na karing alagad na, Tipunan yu la ding pisipising mitagan ban alang masayang.BC} Kinua na lang Jesus ding tinape at inyang mekapasalamat ne king Dios, pemie na la karing pakalukluk. Makanyan munaman ing gewa na karing asan. Mirinan la ngan ding tau anggang bisa la.B1 Nganang Jesus, Paluklukan yu la ding tau. (Madikut king lugal a ita.) Inya linukluk la ding tau. Migit o kumulang la king limang libu ding lalaki. A  Ating metung a anak a lalaki keti a migbakal limang tinape sebada at aduang asan. Nu na la anti deti para kareting dakal a tau?S@Ing metung karing alagad, i Andres a kapatad nang Simon Pedro, sinabi na,?+Nganang mekibat Felipe, E la managyung panialing tinape ding aduang dalan a salaping pilak ban makapangan ya ing balang metung agyang ditak mu.[>/Balu nang Jesus nung nanung daptan na at sinabi na iti ba neng subukan i Felipe.)-=SInyang lawan nang Jesus ing makapadurut, ikit na lang lalapit keya ding dakal a tau. Ngana kang Felipe, Nukarin tamu saling tinape ban apakanan ta la deting tau? (F<Malapit na kanita ing Pamaglagpus, ing piesta da ring Judio.c;?Minukiat ya i Jesus king bunduk-bundukan at karin linukluk yang kayabe da ring alagad na.k:OTikian de ring dakal a tau uling ikit da la ring milagrung depat na king pamanulu karing masakit.9 yKaybat na nita, dinalakit ya i Jesus king kangatba na ning Dagat-dagatan ning Galilea (o Dagat-dagatan ning Tiberias).V8%/Nung e yu paniwalan ing sinulat na makananu kayung maniwala karing amanu ku?q7[.Nung meniwala kayu kang Moises kailangan sana ing maniwala kayu kanaku uling sinulat ya tungkul kanaku.m6S-E yu isipan king aku ing mandalum kekayu king Ibpa. I Moises a panaligan yu ya ing mandalum kekayu.$5A,Makananu kayung makapaniwala ngening pagnasan yung tanggap kapurian ibat karing tau, at e yu pagnasan ing tanggap kapurian a manibat king bukud mung Dios?4+Dinatang ku king lagyu nang Ibpa ku, oneng e yu ku buring tanggapan. Nung datang ya ing aliwa king sarili nang lagyu, tatanggapan ye.F3*Oneng balu ra kayu; balu ku king ala kayung lugud king Dios.82k)Aliwa ing kapurian da ring tau ing pagnasan ku.F1(makanyan man e kayu bisang lumapit kanaku ban mika bie kayu.0-'Sasaliksikan yu la ding Kasulatan uling isipan yu king kareti yu atuklasan ing bie alang angga. Oneng deti ila kabud ding patutu tungkul kanaku;a/;&Ala lang lugal king pusu yu ding amanu na uling e kayu bisang maniwala king tinubud na. .9%Ing Ibpang mitubud kanaku ya mismu patutu ya naman tungkul kanaku. E yu pa dimdam kapilan man ing siwala na at e ye pa ikit kapilan man ing itsura na.Y-+$Ating pamipatutu tungkul kanaku a maygit king pamipatutu nang Juan: ila pin ding dapat a parapat na ning Ibpa kanaku a kanaku namang daraptan. Ila deti ring patutu kanaku king ing Ibpa ya ing mitubud kanaku.r,]#Mengari yang sulung milalablab i Juan at maslag ya; at birian yung matula kayung sinaguli king aslag na.a+;"E uli na ning kailangan ku ing patutu ning tau, nune sasabian ku iti ban miligtas kayu.H* !Pepadala kayung tubud kang Juan at pepatutuan na ing katutuan.h)I Oneng ating aliwang patutu tungkul kanaku at balu ku king tutu ing sasabian na tungkul kanaku.Y(+Nung aku ing patutu tungkul king sarili ku, ing pamipatutu ku alang kabaldugan.d'AAla kung arapat king sarili kung kayupayan. Mamatul ku agpang king sasabian na ning Ibpa kanaku; inya matulid ing atul ku uling e ku pagnasan daptan ing sarili kung kaburian, nune ing kaburian na nitang mitubud kanaku.&at lumual la. Subli lang mie detang dinapat mayap at mie lang alang angga. Subli la naman mie detang dinapat e mayap, oneng miparusan la.%}E yu pagmulalan iti; uling daratang na ing oras nung kapilan ding sablang atyu karing kutkutan damdaman da ing siwala na?$yDininan neng upayang matul uling ya ing Anak ning Tau.Z#-Atin yang upayang munie bie ing Ibpa at dininan neng upayang munie bie ing Anak.2"]Ing katutuan sasabian ku kekayu: daratang na ing panaun, at miras na, nung kapilan damdaman da ring mete ing siwala na ning Anak ning Dios. At detang makaramdam mie la.>!uIng katutuan sasabian ku kekayu: ing makiramdam king amanu ku at maniwala king mitubud kanaku atin yang bie alang angga. E ya mayatul, nune ibat king kamatayan linipat ne king bie. !ban ding sabla gumalang la king Anak, antimo ing pamangalang da king Ibpa. Itang e gagalang king Anak e gagalang king Ibpa a mitubud keya.dAE ne atulan ning Ibpa ing ninuman. Binie na king Anak ing kabilugan a upaya ning pamanatulNung makananung pasublian na lang mie ning Ibpa ding mete, makanyan munaman biayan na la ning Anak ding buri nang biayan.#?Uling kaluguran ne ning Ibpa ing Anak at papakit na king Anak ing sablang daraptan na. At pakitanan ne pang dapat a maygit kareti ban mangapamulala kayu.wgNganang Jesus karela, Ing katutuan sasabian ku kekayu: ala yang arapat ing Anak king sarili nang kaburian, nune daraptan na mu itang akakit nang daraptan na ning Ibpa. Nanuman ing daraptan na ning Ibpa ya naman ing daraptan na ning Anak..UInya lalu reng pigkapilitan paten ding Judio uling e mu ing lebagan ne ing Aldo ning Sabbath, nune ausan ne pang Ibpa na ing Dios. Nanupata, makipante ya king Dios.{oOneng pekibatan na lang Jesus. Ngana, Alang tuknang ing pamagobra nang Ibpa ku at aku man kailangan kung magobra.lQUli na niti, pegumpisan deng ligalig ding Judio i Jesus uling depat na iti king Aldo ning Sabbath.Z-Meko ya ing lalaki at sinabi na karing Judio king ing pepakayap keya ya i Jesus.+OKaybat na niti, atagpuan neng Jesus king Templo at sinabi na keya, Lawan mu, mayap na ka! E na ka mikakasalang pasibayu magkang lalu pang marawak ing dugpa keka.uc Oneng e na balu nung ninu itang pepakayap keya uling meko ne i Jesus at uling dakal a tau king lugal a ita.\1 Kitnan de, Ninu ing taung sinabi keka king ibuat me ing pagkeran mu at lumakad ka?|q Oneng pekibat na karela, Ing taung pepakayap kanaku ya ing sinabi kanakung Ibuat me ing pagkeran mu at lumakad ka.} Inya sinabi da ring Judio king lalaking kinayap, Aldo Sabbath ngeni at labag king Kautusan ing ibuat me ing pagkeran mu.q[ Kanita mu rin kinayap ya ing lalaki. Binuat ne ing pagkeran na at linakad ya. Aldo ning Sabbath kanita.QNganang Jesus keya, Talakad ka, ibuat me ing pagkeran mu at lumakad ka. 9Mekibat ya ing lalaki, Ginu, ala pung midala kanaku king sibul potang gagalo ing danum at kabang papunta ku pa mu atin nang mekadulung makauna kanaku.iKIkit neng Jesus at balu na king maluat neng masakit iting lalaki. Kitnan ne, Bisa kang kumayap?PKarin ating metung a lalaking atlu nang pulu't walung banuang masakit.G uling ating oras a ing metung a anghel na ning Ginu durulung ya at gagalon na ing danum. Ing mumunang midulung kaybat nang megalo ning danum kumayap ya king nanumang sakit a panamdaman na.]r ]Dakal lang makakerang masakit kareting balkonbulag, pile, at paralitiko. [Panenayan dang galo ing danum; {Karin lele na ning Pasbul ding Tupa, ating sibul a king salitang Hebreo mayayaus yang Betsata. Atin yang limang balkon.Q  Kaybat na nita, mika piesta la ding Judio at minta ya Jerusalem i Jesus.^ 56Iti ya ing kaduang milagrung depat nang Jesus inyang dinatang ya Galilea ibat Judea.$A5Kanita na aganaka ning tata king ita ya ing oras inyang sinabi nang Jesus, Ing anak mu mie ya. Inya ya at ing mabilug nang pamilya meniwala la kang Jesus.{4Kitnan na la nung nanung oras ya kinayap ing anak. Ngarang mekibat, Napun pu, king oras a ala una milako ing lagnat na.`93Kabang pa-uli ya, selubungan de ring ipus na at sinabi ra king kinayap ne ing anak na.xi2Mekibat ya i Jesus, Muli na ka, ing anak mu mie ya! Peniwalan na ning lalaki ing sinabi nang Jesus at meko ya.R1Ngana ning opisyal, Tara na, ginu, pota e tane dasnan mabie ing anak ku.X)0Nganang Jesus, Subali mu nung manakit kayung tanda at milagru e kayu maniwala.7/Pintalan ne inyang abalitan na king dinatang ya i Jesus king Galilea ibat Judea. Pekisabi na king puntalan ne sa at pakayapan ing anak nang mamamate.2].Mibalik yang pasibayu king Cana, Galilea, nung nu na gewang alak ing danum. At karin Capernaum ating metung a opisyal na ning gobiernu; masakit ya ing anak nang lalaki."=-Karas na Galilea, tinggap deng matula; ikit da ring tau ing sablang depat na karin Jerusalem inyang Piesta ning Pamaglagpus uling mekipamiesta la naman.fE,Uling i Jesus mismu ya ing pepatutu king e re gagalangan ing propeta king sariling balen na.K~+Kalabas da ring aduang aldo, meko ya i Jesus at minta ya Galilea.'}G*Ngara king babai, Ngeni maniwala kami e king uli na ning sinabi mu, nune uling ikami mismu dimdam mi ya at abalu mi king ya ing tune Talapagligtas ning yatu.P|)At lalu lang merakal ding meniwala kang Jesus uli na ning sasabian na.{(Inya inyang dinatang la ding Samaritano kang Jesus inawad da king manatili ya karela; at menatili yang aduang aldo karin.z)'Dakal lang Samaritano king balen a ita ding meniwala kang Jesus uli na ning patutu ning babai: Sinabi na la kanaku ding sablang bage depat ku.{yo&Tinubud da kayu ban pupulan ing e yu pipagalan. Ding aliwa ilang mepagal at ikayung makinabang king pipagalan da.Zx-%Kaniti ya mipatutuan ing kasebian, Aliwa ya ing tatanam at aliwa ya ing pupupul.w-$Tatanggap yang upa ing papalut at titipunan na la ding bunga para king bie alang angga ban kanita ing tatanam at ing papalut parehu lang tumula.7vg#Atin kayung kasebian, Apat nang bulan at datang na ing pamamupul. Oyni ing asabi ku kekayu: pagumasdan yu la ding marangle, matua na at makasadia nang palutan ing makatanam!u"Nganang Jesus, Ing pamangan ku ya ing pamintuan ku ing kaburian na nitang mitubud kanaku at arian ing obrang mibie kanaku.\t1!Inya megumpisa lang mikukutnanan ding alagad, Atin kayang migdalang pamangan keya?9sm Oneng sinabi na, Atin kung pamangan a e yu balu.grGSamantala, ding alagad na namang Jesus pakisabian deng mayap. Ngara, Maestro, mangan na kayu.>qwLinual la ding tau king balen at pintalan de i Jesus.cp?Tara at lawan ye ing lalaking sinabi kanaku king sablang depat ku. Ya na kaya ing Cristo?bo=Kanita likuan ne ning babai ing banga na at minta ya king balen at sinabi na karing tau,nKetang penandit a ita, dinatang la ding alagad nang Jesus. Mengapamulala la inyang ikit deng makipagsalita king babai. Oneng metung man karela alang kinutang king babai nung nanu ing buri na ni e re kitnan i Jesus nung baket makipagsalita ya king babai.:moMekibat ya i Jesus, Aku ya, akung kapagsalita mu. l Ngana ning babai, Balu ku king ing Mesiya, ing ausan dang Cristo, datang ya. Paniatang na, ipabalu na kekatamu ing sablang bage.sk_Ing Dios Espiritu ya at detang sasamba king Dios kailangan king samban de king espiritu at king katutuan.Aj{Oneng daratang na ing oras, at miras na, nung kapilan ding tune sasamba samban de ing Ibpa king espiritu ampon king katutuan. Ding anti kareti ila ding buri nang samba ning Ibpa keya.(iIIkayung Samaritano e yu talagang balu nung ninu ing sasamban yu. Ikaming Judio balu mi nung ninu ing sasamban mi, uling ing kaligtasan manibatan karing Judio.hNganang Jesus, Babae, maniwala ka kanaku, datang ing oras nung kapilan ding tau e re samban ing Ibpa keting bunduk o king Jerusalem man.g'Ding Samaritanong makatua mi simban de ing Dios keting bunduk, oneng ikayung Judio sasabian yu king karin Jerusalem ya sukat samban ing Dios.Jf Ngana ning babai, Aintindian ku, ginu, king metung kang propeta.ewUling lima na la ding meging asawa mu at e me tune asawa ing lalaking pakiabayan mu ngeni. Tutu ing sinabi mu kanaku.ddANgana ning babai, Ala kung asawa. Pekibat nang Jesus, Tutu ing sinabi mung ala kang asawa.fcENganang Jesus king Samaritana, Puntalan me at ausan ing asawa mu, at kaybat mibalik ka keti.xbiNgana ning babai, Dinan mu ku kaniting danum, ginu, ban kanita e na ku kumaung pasibayu ni e na ku saklu keti.'aGoneng e ne kumau kapilan man ing ninumang minum king danum a ibie ku. Uling ing danum a ibie ku keya maging sibul ya kilub na at ibie ne ing bie alang angga.^`5 Mekibat ya i Jesus, Kumau yang pasibayu ing ninumang minum king danum niting talaga;!_; Maygit ka pa wari king makatua ming i Jacob a minie kekami kaniting talaga? Mininum ya at ding anak nang lalaki at ding sese nang animal keting talaga.o^W Ngana ning babai, Ala kang paniaklu, ginu, at malalam ya ing talaga. Nukarin ka kumang danum a mabie?]5 Sinabi nang Jesus, Nung balu mu mu ing babie ning Dios at nung ninu ing maki-inum, mekad ika na ing maniawad keya at ibie na keka ing danum a mabie.$\A Mekibat ya ing Samaritana, Judio ka at aku Samaritana ku, obat maki-inum ka kanaku? (Sinabi na iti uling ala lang pamakiabe ding Judio karing Samaritano.)U[#Alalu kanita ding alagad na uling minta la king balen ban saling pamangan.)uZcDinatang ya ing metung a Samaritana ban saklung danum. Nganang Jesus king Samaritana, Maki-inum na ku mo. ('YGAtyu karin ing talaga nang Jacob, at anti na ning mapagal ya i Jesus king pamaglakbe na, linukluk ya lele ning talaga. Halus kaugtuan nang aldo tapat kanita.yXkMiras ya Sicar, ing metung a balen ning Samaria a malapit king gabun a pepamana nang Jacob kang Jose a anak na.+WQKailangan king dumalan ya Samaria.KVInyang abalu na iting Jesus, meko ya Judea at mibalik ya Galilea.LUKing kamatutuanan aliwa i Jesus ing maminyag nune ding alagad na.)}T uAbalitan da ring Pariseo king lalu lang dakal ding alagad a ayayagkat na at abibinyag Jesus kesa karing kang Juan. (!S;$Atin yang bie alang angga ing maniwala king Anak; oneng e ya mirinan bie ing e mamintu king Anak, nune manatili keya ing milalablab nang mua ning Dios.LR#Kaluguran ne ning Ibpa ing Anak at binie na keya ing sablang bage.sQ_"Magsalita ya itang tinubud ning Dios karing amanu na ning Dios, uling ganap neng babie keya ing Espiritu.OP!Ing tatanggap king pamipatutu na patunayan na king tapat ya ing Dios.]O3 Patutuan na ing ikit na at dimdam, makanyan man alang tatanggap king pamipatutu na.FNItang daratang ibat babo maygit ya karing sabla. Itang manibat king yatu, king yatu ya at magsalita ya tungkul karing bage keti king yatu. Itang daratang ibat banua maygit ya karing sabla.7MiYa ing sukat mirangal at aku ing sukat mibaba.LBandi ne ning lalaking kakasal ing babaing ikakasal na. Manenaya ya ing kakaluguran ning lalaking kakasal at makiramdam king paniatang na at maragul ing tula na kabud damdaman na ing bosis ning lalaking kakasal. Makanyan maging ganap ing tula ku ngeni.jKMIkayu mismu apatutuan yu king sinabi ku, Aliwa aku ing Cristo, nune mituburan kung makauna keya.`J9Mekibat ya i Juan, Alang taung makatanggap nanuman subali ketang babie ning Dios keya.:ImInya pintalan de i Juan at sinabi ra, Maestro, itang lalaking akayabe yu kangatba ning Jordan a kekang sasabian karing tau, maminyag ya naman at pupuntalan de ring sablang tau!vHeMekiargu la ding mapilan karing alagad nang Juan king metung a Judio tungkul king seremonia na ning pamanos.*GOE ya pa makasukul kanita i Juan.)FMaminyag ya naman i Juan king Enon malapit king Salim uling dakal a danum karin. Pintalan de karin ding tau i Juan at bininyag na la. (E{Kaybat na nita, i Jesus at ding alagad na minta la king sakup ning Judea. Karin ya menatiling kayabe ra at meminyag ya.D#Oneng lalapit ya king sala ing darapat king katutuan ban masalang mayakit king ding dapat na daraptan na la agpang king kaburian ning Dios.tCaUling kasaman da ring darapat e mayap ing sala at e la lalapit king sala ban e mayakit ing karelang dapat. B9Ing kayatulan ya iti: dinatang ya ing sala keti king yatu, oneng aliwa ing sala ing liguran da ring tau, nune ing dalumdum uling e mayap ing dapat da.A1E ya miyatulan kaparusan ing ninumang maniwala keya; oneng miyatulan ne ing e maniwala keya, uling e ya meniwala king bugtung nang Anak ning Dios.@Uling tinubud ne ning Dios ing Anak na king yatu e ban atulan ne at parusan ing yatu, nune ban miligtas ya ing yatu king kapamilatan na.'?GUli na ning maragul nang lugud ning Dios king yatu binie ne ing bugtung nang Anak ban ing ninumang maniwala keya e ya mate nune mirinan yang bie alang angga.B>ban ing ninumang maniwala keya mika bie yang alang angga.=At nung makananu neng tinas Moises ing ubingan a tangsu king disyerto, makanyan ya namang sukat itas da ing Anak ning TauY<+ Ala pang miyukiat king banua subali mu ing Anak ning Tau a tinipang ibat banua.;5 Nung e yu paniwalan ing sasabian ku tungkul karing bage keti king yatu, makananu kayung maniwala nung magsalita ku tungkul karing bage a atyu banua?: Ing katutuan sasabian ku keka: sasabian mi itang balu mi at patutuan mi itang ikit mi. Makanyan man e yu tatanggapan ing pamipatutu mi.a9; Mekibat ya i Jesus, Metung kang talaturu ning Israel at e mu la aintindian deting bage?I8  Nganang kinutang Nicodemo, Makananu lang mapalyari deting bage?S7Tutiup ya ing angin king lugal a buri na at daramdaman yu ing biung na, oneng e yu balu nung nu manibat at nung nu pupunta. Makanyan munaman ing mapapalyari king balang metung a mibabait king Espiritu.R6E mu pagmulalan ing sinabi ku keka, Kailangan kayu ngan mibait pasibayu.S5Ing mibait king laman, laman ya at ing mibait king Espiritu, espiritu ya.47Mekibat ya i Jesus, Ing katutuan sasabian ku keka: subali mu nung mibait ya king danum at king Espiritu ing tau e ya makalub king Kayarian ning Dios.31Kitang nang Nicodemo, Makananu yang mibait pasibayu ing tau nung matua ne? Makapagbalik ya pa wari king atian nang ima na ba yang mibait pasibayu? 2 Mekibat ya i Jesus, Ing katutuan sasabian ku keka: subali mu nung mibait yang pasibayu ing tau e ne akit ing Kayarian ning Dios.i1KMisan a bengi, iting lalaki minta ya kang Jesus. Ngana kang Jesus, Maestro, balu mi king metung kang talaturu a menibat king Dios, uling alang makagawa karing milagrung daraptan mu subali mu nung mamantabe ya keya ing Dios.`0 ;Ating metung a lalaking milagyuan Nicodemo, metung yang Pariseo at pamuntuk ding Judio. /E na kailangan pa ing damdaman na king aliwa ing tungkul king ninumang tau uling ya mismu balu na ing atyu king pusu na ning tau.L.Makanyan man e migtiwala i Jesus karela uling balu na la ding tau."-=Kanitang atyu Jerusalem i Jesus king Piesta ning Pamaglagpus, dakal lang tau ding meniwala keya inyang ikit da la ring makapagmulalang tanda a depat na.,)Inya inyang sinubli neng mie, aganaka da ring alagad na king sinabi na iti; at meniwala la king kasulatan at karing amanung sinabi nang Jesus.9+mOneng ing Templong amanuan na ya ing katawan na. * Ngara ding Judio, Megawa ya iting Templo kilub ding apat apulu at anam a banua at ika italakad me kilub na mu ning atlung aldo?g)GMekibat ya i Jesus, Lasakan ye iting Templo at kilub ding atlung aldo italakad keng pasibayu.(-Uli na niti, kitang da ring Judio kang Jesus, Nanung tanda a pagmumulalan ing gawan mu ban apakit mu kekami king atin kang matulid dapat kaniti?'!At aganaka da ring alagad na ing sasabian na ning kasulatan, Ing pamagmalasakit ku para king bale mu balamu api a mikakaluku king pusu ku.v&eNganang Jesus karing magtindang patipati, Ilako yu la keti ren! E ye gagawan palengki ing bale nang Ibpa ku!E%Ginawa yang pamarug a lubid at tinabi na la ngan king Templo ding magtinda, pati na ding tupa at baka. Piniambulat na la ding salapi da ring maglibe salapi at penuag ding karelang lamesa.w$gDisnan na la king Templo ding magtindang baka, tupa at patipati ampon ding maglibe salapi a karin pakalukluk.c#? Malapit na mu ing Piesta ning Pamaglagpus da ring Judio, inya minta ya Jerusalem i Jesus."/ Kaybat na nita, minta ya Capernaum, kayabe ne i ima na, ding kapatad nang lalaki, at ding alagad na. Menatili la karin kilub ding mapilan a aldo.;!o Iti milyari karin Cana, Galilea; iti ya ing mumunang milagru a depat nang Jesus. Karin na pepakit ing kayupayan na at iti meging dalan ne ning pamaniwala ra keya ding alagad na.D  at sinabi na keya, Kaugalian ing iyapag mumuna ing maniaman a alak at nung dakal na la ainum ding bisita kanita pa iyapag ing alak a maina. Oneng ika tauli mung lege ing maniaman a alak!G at tikman na ing danum a meging alak. E na balu ning manibala nung nu karin ibat itang alak a ita (oneng balu da ring ipus a sinaklu king danum). Inaus ne ning manibala ing lalaking kinasal%Kaybat na nita, nganang Jesus karela, Ngeni sumaluk kayu at idala yu king manibala kaniting kasalan. Inya dela ra king manibala king kasalannUSinabi nang Jesus karing ipus, Katmuan yu lang danum ding tapayan. At kitmuan da la angga king labi.I Karin ating anam a tapayan. Ing balang metung kareti mikakalaman yang aduang pulu o atlung pulung galun a danum. Makasadia la deting tapayan para king seremonia ning pamaglinis da ring Judio.Y+Nganang sinabing ima na karetang ipus, Daptan yu ing nanumang sabian na kekayu.NNganang mekibat Jesus, Babae, paburen mu, ing oras ku e pa dinatang.^5Megisan ing alak, inya i Mariang ima nang Jesus sinabi na keya, Kegisanan lang alak.6gMekumbira ya naman i Jesus at ding alagad na.Z /King katlung aldo mika kasalan king Cana, Galilea. Atyu karin ing ima nang Jesus.* O3At tiglung nang Jesus, Ing katutuan sasabian ku kekayu ngan: akit yeng makabuklat ing banua at tipa-manik la ding anghel ning Dios king tulid ning Anak ning Tau. /2Mekibat ya i Jesus, Maniwala ka wari uli na mu ning sinabi ku kekang ikit da kang atyu lalam ning tanaman a higera? Maygit pa kanyan ing akit mu!U %1Nganang Nathanael, Maestro, ika ing Anak ning Dios! Ika ing Ari ning Israel!# A0Kitang nang Nathanael, Makananu mu kung akilala? Nganang mekibat Jesus, Bayu na ka inaus Felipe, ikit da na ka inyang atyu ka lalam ning tanaman a higera.' I/Inyang ikit nang Jesus king lalapit ya keya i Nathanael, nganang migsalita tungkul kang Nathanael, Oyan ing tune Israelita! Keya ala kang akit a pamagkunwari!l S.Nganang kinutang Nathanael, Atin waring mayap a lunto Nazaret? Mekibat ya i Felipe, Tara, lawan mu.z o-Penintun neng Felipe i Nathanael at ngana keya inyang ikit ne, Atagpuan mi ya itang mababanggit king libru na ning Kautusan a sinulat nang Moises at mababanggit munaman karing kasulatan da ring propeta: i Jesus ning Nazaret a anak nang Jose.D ,Tau ya Betsaida i Felipe, ing balen da ri Andres at Pedro.)z o+Kabukasan, birian nang Jesus ing munta ya Galilea. Atagpuan ne karin i Felipe at nganang Jesus, Tuki ka kanaku! (  *At tiki neng Andres i Simon kang Jesus. Linawe neng Jesus at ngana, Ika i Simon a anak nang Juan. Mayaus kang Cefas. (Ngana wari, Pedro.)  1)Kanita mu rin penintun neng Andres i Simon a kapatad na. Inyang ikit ne, sinabi na kang Simon, Atagpuan mi ya ing Mesiya (ngana wari, ing Cristo).  (Ing metung karing aduang mekaramdam king pamagsalita nang Juan at tinuki kang Jesus ya i Andres a kapatad nang Simon Pedro.@  {'Nganang mekibat Jesus karela, Tara, lawan yu. Tinuki la kang Jesus at ikit de ing tuknangan na; menatili lang kayabe na king aldong ita. (Mag-a-alas kuatro na ning gatpanapun kanita).:  o&Melikid ya i Jesus at kitnan na la inyang ikit nang tutukian de, Nanu ing panintunan yu? Mekibat la, Rabbi (ing buri nang sabian niting amanu, Maestro), nu karin ka manuknangan?S !%Dimdam da ring aduang alagad ing sinabi nang Juan at tinuki la kang Jesus.T #$Ikit neng lalabas i Jesus at nganang sinabi, Oyan ing Kordero na ning Dios!X +#Kabukasan, atyu ne naman karin i Juan; kayabe na la ding adua karing alagad na.> y"Ikit ku iti at patutuan ku king ya ing Anak ning Dios.q ]!E ku balu kanita nung ninu ya; oneng ing mitubud kanaku ban maminyag king kapamilatan na ning danum ya ing sinabi kanaku, Ing akit mung kuldasan na at panatilian ning Espiritu, ya ing maminyag king kapamilatan ning Banal a Espiritu.w i Iti ya ing patutu nang Juan, Ikit ke ing Espiritu a kukuldas anting patipati a ibat banua at menatili ya keya. E ku balu kanita nung ninu ya, agyamang dinatang kung maminyag king kapamilatan ning danum ban mipakilala ya king Israel.v gYa ing amanuan ku inyang sinabi ku, Ing daratang kaybat ku maygit ya kanaku, uling atyu ne bayu ku pa mibait.  Kabukasan, ikit neng Juan i Jesus at lalapit ya keya. Nganang Juan, Oyan ing Kordero ning Dios a milalako king kasalanan ning yatu!e EIti mepalyari karin Betania, king kangatba ning Ilug ning Jordan nung nu ya maminyag i Juan.i~ MYa ing daratang kaybat ku at e ku karapatdapat agyang kalag mu karing tali da ring sandalyas na.f} GNganang mekibat Juan, Maminyag ku king danum, oneng libutad yu ating metung a e yu akikilala.p| [Kitnan da ne naman i Juan, Baket maminyag ka ngening aliwa pala ika ing Cristo o i Elias o ing Propeta?7{ kDing taung deti tubud lang ibat karing Pariseo.z 1Mekibat ya i Juan, Aku ing siwala nitang kukulait king disyerto: Itulid ye ing dalan a dalanan ning Ginu! (Iti ya ing sinabi ning propeta Isaias.) y  Ngara pa, Ninu wari ika? Sabian mu ban atin keng apakibat karetang mitubud kekami. Nanu ing asabi mu tungkul king kekang sarili?3x aKitnan deng pasibayu, Nung makanyan, ninu ika? Ika i Elias? Pekibat nang Juan, Aliwa aku. Kitnan da ne naman, Ika ing Propetang panenayan me? Aliwa, nganang mekibat Juan.^w 7Pigtapat nang Juan at e na pepayalian, nune sinabi nang malino, Aliwa aku ing Cristo.v yIti ing patutu nang Juan kanitang mitubud lang pari at Levita ding Judio ning Jerusalem ban ikutang da keya: Ninu ika?]]e]\\^\[[QZZ\YYYLXXWW&VUUUTTSgSR,QQJPPrOO,NNMLLrKKJJ?IIsI$HH GGnFFyEEMDCCBVBAA@@%??>>Y==@<<$;;\:::9l8877_66D6 5E444n32211!00/D.._--,,,+|**d*))&(((`''e&&&%%<$$c$#}# ""! y "-BNs( ozg3p]Ol f B Z  \ Eq6N h  &Pasibayu yang mengisnawang malalam i Jesus at kaybat minta ya king kutkutan. Iti metung yang lukib a makatakap batung maragul.cg? %Oneng ngara ding mapilan, Pepasala ne mata ing bulag! Baket pepaburen neng mete i Lazaro?Df $Inya sinabi da ring Judio, Talagang kaluguran ne i Lazaro!e1 #Kiniak ya i Jesus.\d1 "Nganang kinutang Jesus karela, Nu ye kitkut? Mekibat la, Mekeni, Ginu at lawan mu. c  !Panakit nang Jesus king i Maria manangis ya at pati ding Judiong kayabe na, mengisnawa yang malalam at metagkil ya kapanamdaman.-bS Miras ya king lugal nung nu ya karin i Jesus. Panakit na kang Jesus siniklaud ya i Maria king arap na at ngana, Ginu, nung atyu ka keti e sana mete ing kapatad ku!"a= Inyang ikit deng memalaguang tinikdo at linual, tikian de i Maria ding Judiong darame keya king bale. Bala ra munta ya king kutkutan ban manangis karin.``9 E pa miras kanita i Jesus king balen; atyu ya pa king lugal nung nu ne seganan Marta.)P_ Panamdam nang Maria kaniti, memalagua yang tinikdo at selubungan ne. (^w Pangasabi na niti, meko ya i Marta at inaus ne i Mariang kapatad na at sinitsit na, Atyu ing Maestro, kukutang na ka.r]] Nganang mekibat, Wa, Ginu, paniwalan ku king ika ing Cristo, ing Anak ning Dios a datang keti king yatu.Z\- at ing ninumang mabibie at maniwala kanaku e mate kapilan man. Paniwalan mu ite?w[g Nganang Jesus, Aku ing pamanyubling mebie at ing bie. Ing maniwala kanaku, agyang mate ya, mie yang pasibayu;OZ Mekibat ya i Marta, Balu ku king mie yang pasibayu king tauling aldo.EY Nganang Jesus kang Marta, Mie yang pasibayu ing kapatad mu.QX Agyang ngeni balu ku king ibie na keka ning Dios ing nanumang aduan mu.ZW- Nganang Marta kang Jesus, Ginu, nung atyu ka keti e ya sana mete ing kapatad ku!oVW Panamdam nang Marta king daratang ya i Jesus, tinipa ya at seganan ne. Melakuan ya i Maria king bale.zUm At dakal lang Judio ding dinalo kari Marta at Maria ba da lang damayan uli na ning pangamate na ning kapatad da.VT% Malapit ya ing Betania king Jerusalem; ating atlung kilometru manibat karin.RS Inyang miras ne i Jesus, abalu na king apat neng aldo mikutkut i Lazaro. R I Tomas a mayayaus Kambal, sinabi na karing kalupa nang alagad, Tara, tukian ta ya ing Maestro ban nung mate ya, mate tamu munaman!`Q9 Oneng king uli yu matula ku king ala ku karin ban maniwala kayu. Tara, puntalan ta ya.BP Inya malino nang sinabing Jesus karela, Mete ne i Lazaro.vOe Ing buri nang sabian Jesus, mete ne i Lazaro; bala da ring alagad ing karaniwan a pamanudtud ing amanuan na.@N{ Ngara ding alagad, Ginu, nung matudtud ya, mipaldan ya.gMG At ngana pa, Matudtud ya ing kakaluguran tamung i Lazaro, oneng puntalan ke ba keng gisingan.SL Oneng mitatakid ya ing ninumang lalakad king bengi uling alang sala keya.!K; Nganang Jesus karela, E ya wari labing aduang oras ing patingapun? E ya mitakid ing ninumang lalakad king masala uling akakit na ing sala na ning yatu.wJg Ngara ding alagad, Maestro, bayu pamu buri da kang basibasan ding Judio; ngeni magbalik na ka na naman karin?MI Kaybat na nita, sinabi na karing alagad, Tara, magbalik tamu Judea.mHS Inyang abalitan nang masakit ya i Lazaro, menatili ya pang aduang aldo king lugal nung nu ya karin.=Gu Kaluguran na lang Jesus di Marta, Maria at i Lazaro.HF  Inyang tinggap nang Jesus iting balita, sinabi na, E na ikamate iting sakit; nune milyari iti para king ikaligaya na ning Dios ban mipaligayan ya ing Anak ning Dios king kapamilatan na niti.tEa Inya pepabalita da ring mikapatad a babai kang Jesus ing anti kaniti: Ginu, masakit ya ing kakaluguran mu.D% I Maria ya ing mitugtug pabanglu at menamulis karing bitis na ning Ginu king kapamilatan na ning buak na. Kapatad ne i Lazaro, ing masakit.)C { Ating metung a taung masakit; Lazaro ing lagyu na. Tau ya Betania, ing balen nang Maria at ning kapatad nang i Marta. (:Bo *At dakal la ding taung meniwala kang Jesus karin.A) )At dakal lang tau ding minta kang Jesus. Ngara, Ala yang depat a milagru i Juan, oneng tutu ing sablang bage sinabi na tungkul king taung iti.@ (Pasibayu yang minta i Jesus king kasumangid na ning Ilug ning Jordan, king lugal nung nu ya minunang meminyag i Juan. Menatili ya karin.U?# 'At pasibayu deng pekikuanan dakpan i Jesus, oneng ikua na lang apangilagan.5>c &Nung daraptan ku la, agyang e kayu maniwala kanaku, karing mu mang dapat ku sukat kayung maniwala ban abalu yu at aintindian king ing Ibpa atyu kanaku at aku atyu ku keya.X=) %Nung e ku la daraptan ding parapat ning Ibpa ku, e kayu sukat maniwala kanaku.&<E $Pinili na ku ning Ibpa at tinubud keti king yatu. Makananu yung asabi kanaku ngeni ing lalapastanganan ke ing Dios uling sinabi kung Aku ing Anak ning Dios?;} #Nung ausan na lang dios ning Kautusan ding taung dininan na ning Dios king amanu na, e malyaring payalian ing kasulatan.c:? "Mekibat ya i Jesus karela, E wari makasulat king kekayung Kautusan, Sinabi ku, dios kayu?,9Q !Pakibat da, Babasibasan da ka e uli na ning mayap mung dapat, nune uli na ning pamaglapastangan mu king Dios! Uling magbansag kang Dios kabang metung ka mung tau!8 Inya sinabi na karela, Pepakitanan da kayung dakal a mayap a dapat ibat king Ibpa, isanu kareti ing sangkan ning pamamasibas yu kanaku?B7 Pasibayu lang dinamput batu ding Judio ba reng basibasan.(6K Aku at ing Ibpa metung kami mu.v5e Ing Ibpa ku a minie kareti kanaku maygit ya karing sabla at alang makasamsam kareti king gamat nang Ibpa ku.h4I Dirinan ku lang bie alang angga at e la mipahamak kapilan man. Alang makasamsam kareti kanaku.a3; Makiramdam la king siwala ku ding kanakung tupa at akikilala ku la at tutuki la kanaku.;2q Oneng e kayu bisang maniwala uling e ra kayu tupa.1' Mekibat ya i Jesus, Sinabi ku na kekayu, oneng e kayu meniwala. Ding dapat a daraptan ku king lagyu nang Ibpa ku ilang patutu tungkul kanaku.07 at pilupungnan de ring Judio. Ngara kang Jesus, Angga kapilan ing ibili mu kami king pamikekelangan? Nung ika ing Cristo, sabian mung tapatan kekami.L/ Atyu king Templo i Jesus; lakad-lakad ya king Balkon nang Solomon,_.7 Piesta na ning Pamitalaga king Templo kanita karin Jerusalem at panaun na ning dimla.- Ngara naman ding aliwa, E makapagsalitang anti kaniti ing alipnan na ning demonyu! Makapasala ya waring mata ing demonyu?f,E Dakal la karela ding sinabi, Alipnan ne ning demonyu! Sira ya buntuk! Baket pakiramdaman ye??+y Pasibayu lang misagsag ding Judio uli da reting amanu.&*E E ne akua ninuman kanaku iting bie, nune kusa keng babie iti. Atin kung upayang ibie at upayang kumang pasibayu kaniti. Iti ya ing utus na kanakung Ibpa ku.j)M Kaluguran na ku ning Ibpa uling makasadia kung ibie ing kanakung bie ba keng tanggapan pasibayu.5(c Atin kung aliwang tupa a ala pa keting kural. Kailangan ku la namang panimunan deti; at pakiramdaman da ing siwala ku. Maging metung nia mu ing kawan at metung ing pastul.q'[ nung makananung ing Ibpa balu na ku at ing Ibpa balu ke. At babie ku ing kanakung bie para karing tupa.S& Aku ing mayap a pastul. Balu ku la ding kanaku at balu da ku ding kanaku,[%/ Tatakas ya ing taung upahan uling upahan ya mu at ala yang malasakit karing tupa.G$ Ing upahan, potang akakit neng daratang ing asung-gubat, darayu ya at tatakas uling upahan ya mu at uling e na la bandi ding tupa. Inya sagmitan na la ning asung-gubat at isalbag ding tupa.]#3 Aku ing mayap a pastul. Makasadia yang mate ing mayap a pastul para karing tupa na.z"m Daratang ya ing mapanako ba ya mung manako, makamate, at manyira. Dinatang ku ba lang mika biebie a labis-labis.! Aku ing pasbul. Miligtas ya ing ninumang lungub king kapamilatan ku. Malaya yang lungub at lual at makatagpu yang pastulan.l Q Mapanako la at tulisan ding sablang dinatang makauna kanaku, oneng ding tupa e da la pekiramdaman.w Inya pasibayu nang sinabing Jesus karela, Ing katutuan sasabian ku kekayu: Aku ing pasbul na ning kural da ring tupa._7 Sinabi neng Jesus iting talimhaga karela, oneng e ra aintindian ing buri nang sabian.dA Oneng e re tukian ing aliwang tau, nune takasan de uling e re balu siwala ing aliwang tau.mS At nung alual na na la ngan, manimuna ya karela at tukian de ring tupa uling balu re ing siwala na. 9 Ya ing bubuklatanan na ning bante pasbul. Pakiramdaman da ring tupa ing siwala na kabang ausan na la king lagyu ra at panimunan na la king paglual da.A} Oneng ing lulub king pasbul, ya ing pastul da ring tupa.$ C Ing katutuan sasabian ku kekayu: ing lulub king kural da ring tupa a e daralan king pasbul nune king aliwang paralan, ing taung ita mapanako ya at tulisan. )Mekibat ya i Jesus, Nung bulag kayu ala kayu sanang kasalanan; oneng sasabian yu ngeni, Manakit kami, inya manatili kayung makasalanan.zm (Dimdam da iti ding mapilan karing Pariseo a atyu karin kayabe na, at kitang da, Ing buri mung sabian bulag kame?yk 'Sinabi nang Jesus, Dinatang ku king yatung iti ban matul, ban manakit la ding bulag at mabulag la ding manakit.I  &Ngana ning lalaki, Maniwala ku, Ginu! At sinamba ya kang Jesus.<s %Nganang Jesus, Ikit mu ne at ya ing kapagsalita mu.5e $Mekibat ya, Ninu ya, ginu, ban paniwalan ke?wg #Abalitan nang Jesus king tiwalag de; inya inyang ikit ne sinabi na keya, Maniwala ka wari king Anak ning Tau?q[ "Pekibat da, Ikang mipanganak at meragul king kasalanan, ikang turu kekame? At tiwalag de king sinagoga.J  !Nung e ya ibat king Dios ing taung iti, ala yang arapat nanuman.yk Manibat na king pangalalang na ning yatu ala pang mibalitang mekapasala karing mata na ning taung mibait bulag.% Balu tamu king e na la pakiramdaman ning Dios ding makasalanan, oneng pakiramdaman na la ding tune sasamba keya at tutupad king kaburian na.  Nganang mekibat ning taung mesala mata, Yan ing makapagmulala! E yu balu nung nu ya ibat, makanyan man ya ing pepasala karing mata ku!v e Balu mi king migsalita ya ing Dios kang Moises, oneng tungkul king taung iti, e mi man balu nung nu ya ibat!f E At ininsultu de, ngara, Ika na sanang diling alagad na, oneng ikami alagad na kaming Moises.   Pekibat na, Sinabi ku na kekayu at e kayu bisang maniwala. Baket buri yung damdaman pasibayu? Bisa kayu namang maging alagad na?T ! Kitang da, Nanu ing depat na keka? Makananu na lang pepasala ding mata mu?w Nganang mekibat, E ku balu nung makasalanan ya o ali. Metung mu ing balu ku: kanita bulag ku, oneng ngeni manakit ku.- Inya pasibayu deng inaus ing sadiang bulag at ngara keya, Sabian mu ing katutuan arapan na ning Dios! Balu mi king makasalanan ya ing taung ita.B Inya ngara ding pengari na, Kutnan ye; atyu ne king idad!E Makanyan lang migsalita ding pengari na uling tatakut la karing Judio at uli na ning pikasundu da ring Judio king itiwalag de king sinagoga ing ninumang sumabi king i Jesus ya ing Cristo..U Oneng e mi balu nung makananu yang manakit na ngeni o nung ninu ing mekapasala karing mata na. Kutnan ye; atyu ne king idad at makapagsalita ya para king sarili na!\1 Mekibat la ding pengari na, Balu mi king ya ing anak mi at king mibait yang bulag.ta At kitnan da la, Anak ye iti? Sasabian yu king mibait yang bulag. Nanu ing sangkan baket manakit ya ngeni?zm E la bisang maniwala ding Judio king sadia yang bulag at ngeni manakit ne anggang e da la inaus ding pengari na.)K Inya pasibayu deng kitnan ing sadiang bulag. Ngara, Ika naman, nanu ing asabi mu tungkul keya anti na ning pepasala na la ding mata mu? Pekibat na, Propeta ya.xi Ngara ding mapilan a Pariseo, E ya king Dios ing taung ita uling e ya tutupad king Aldo ning Sabbath. Oneng sinabi da ring mapilan, Makananu yang makarapat ing taung makasalanan karing anti kareting milagru? Milaban-laban ing sasabian da.'~G Kitnan dia naman ding Pariseo nung makananu yang mesala mata. Nganang mekibat karela, Kiskas na ing burak karing mata ku at menimu ku at ngeni manakit na ku.L} Aldo Sabbath inyang ginawa yang burak i Jesus at pepasala ne mata.;|q Dela re karing Pariseo ing lalaking sadiang bulag.D{ Ngarang kinutang, Nu ya karin? Nganang mekibat, E ku balu.@zy Pekibat na, Ginawa yang burak ing taung ausan dang Jesus at kiskas na iti karing mata ku at sinabi na kanaku, Munta ka king Siloe at manimu ka. Inya minta ku at menimu at menakit ku.6yg Kitnan de, Makananu lang mesala ding mata mu?x Ya pin, ngarang mekibat ding mapilan. Aliwa ya, kalupa nia mu, ngara naman ding aliwa. Oneng sinabi na ning bulag, Aku ita. w Ngara ding kasiping nang bale at ding menakit keya inyang magpalimus ya, Aliwa iti ing lalaking parating makalukluk at magpalimos?v% Ngana, Munta ka at manimu king Sibul ning Siloe. (Ing Siloe mangabaldugan yang Tinubud.) Inya minta ya at menimu at mibalik yang manakit na."u= Inyang asabi na iti, linura ya king gabun at ginawa yang burak king kapamilatan na ning gabun at lura. At kiskas na ing burak karing mata na ning bulag.:to Kabang atyu ku king yatu, aku ing sulu ning yatu.s  Kabang aldo pa sukat ta lang daptan ding dapat na nitang mitubud kanaku. Ing bengi daratang nung kapilan ala nang makapagobra.r' Mekibat ya i Jesus, Bulag ya e uling mikasala ya o ding pengari na. Iti milyari ban king kapamilatan na mibulalag la ding dapat na ning Dios.qy Kitang da ring alagad na, Maestro, ninu ing makikasalanan king pangabait nang bulaging lalaking iti o ding pengari na?ap = Kabang lalakad ya i Jesus ikit ne ing metung a lalaking bulag ibat na king pangabait na.foE;Inya kinangwa lang batu ban basibasan de i Jesus, oneng sinalikut ya at meko ya king Templo.cn?:Mekibat ya i Jesus, Ing katutuan sasabian ku kekayu: atyu na ku bayu ya mibait i Abraham.]m39Inya ngara ding Judio, Ala ka pang limang pulung banua tua at ikit mu ne i Abraham?tla8Metula ya i tata yung i Abraham inyang abalu na king akit na ing paniatang ku at ikit na iti at mesaya ya.k77Oneng ikayu kapilan man e ye balu, aku balu ke. Nung sabian kung e ke balu maging malaram kung kalupa yu. Oneng balu ke at tutuparan ku ing amanu na.j#6Pekibat nang Jesus, Nung parangalan ku ing sarili ku iti alang kabaldugan. Ing Ibpa ku ya ing parangal kanaku. Ya ing amanuan yung Dios yu.{io5Maygit ka pa wari king tata ming i Abraham a mete na? At mete na la naman ding propeta. King pamalak mu ninu ika?`h94Ngara ding Judio, Ngeni, siguradu na kami king alipnan na ka pin ning demonyu! Mete ya i Abraham, antimu rin ding propeta; makanyan man sasabian mu, Ing tutupad king tuturu ku e na takman kapilan man ing kamatayan.lgQ3Ing katutuan sasabian ku kekayu: ing tutupad king tuturu ku e na takman kapilan man ing kamatayan.sf_2Makanyan man, e ku panintunan ing sarili kung dangalan; ating metung a manintun kaniti at ya ing mamatul.zem1Mekibat ya i Jesus, E na ku alipnan ning demonyu, nune igagalang ke ing Ibpa ku, oneng ikayu e yu ku gagalangan.qd[0Ngara ding Judio kang Jesus, E ke wari tinud king sinabi ming Samaritano ka at alipnan na ning demonyu?c/Ing menibat king Dios makiramdam ya karing amanu na ning Dios. Oneng e kayu ibat king Dios inya e kayu bisang makiramdam.nbU.Ninu kekayu ing makapatutu king mikasala ku? Nung katutuan ing sasabian ku, baket e yu ku paniwalan?@a{-Oneng sasabian ku ing katutuan, inya e yu ku paniwalan..`U,Ing diablo ya ing tata yu at ing buri nang tata yu ya ing buri yung daptan. Makamate ya manibat na king minuna at kalaban ne ning katutuan uling alang katutuan keya. Neng maglaram ya ing diablo, magsalita ya agpang king sarili nang katutubu, uling malaram ya at ya ing tata na ning kalaraman.U_#+Baket e yu aintindian ing sasabian ku? Uling e yu atanggap ing sasabian ku.G^*Nganang Jesus karela, Nung ing Dios ya ing kekayung Tata, sukat ing luguran yu ku uling dinatang kung menibat king Dios. E ku dinatang king sarili kung kaburian, nune ya ing mitubud kanaku.]-)Ing daraptan yu kalupa na ning daraptan na ning sarili yung tata. Pekibat da kang Jesus, E ke anak king lual; atin keng metung a tata, ing Dios.\(Oneng ngeni buri yu kung paten; akung taung maniabi kekayu king katutuan a dimdam ku king Dios. E anti kanyan ing depat nang Abraham!['Pekibat da kang Jesus, I Abraham ya ing tatang mi. Nganang Jesus karela, Nung anak na kayung Abraham, depat yu sa ing dapat nang Abraham.oZW&Sasabian ku ing ikit ku king kanakung Ibpa, oneng daraptan yu ing kekayung dimdam king kekayung tata.~Yu%Balu ku king lahi na kayung Abraham; makanyan man buri yu kung paten uling alang lugal ing tuturu ku karing pusu yu.EX$Nung ing Anak gawan na kayung malaya tune ping malaya kayu.eWC#E ya manatili ing ipus king pibalebale kapilan man, oneng manatili ya ing anak kapilan man.sV_"Mekibat ya i Jesus karela, Ing katutuan sasabian ku kekayu: ing balang mikakasala ipus ne ning kasalanan.U !Pekibat da kang Jesus, Lahi na keng Abraham at kapilan man e ke pa me-ipus kenu man. Makananu mung asabing Maging malaya kami?KT at abalu yu ing katutuan at gawan na kayung malaya ning katutuan.vSeInya sinabi nang Jesus karing Judiong meniwala keya, Nung tuparan yu ing tuturu ku, tune kayu ping alagad kuNRMeniwala la ding dakal a mekaramdam karing bage a sinabi nang Jesus.sQ_Kayabe ke ing mitubud kanaku; e na ku likuan dili-dili uling daraptan kung parati ing makaibie tula keya.XP)Inya sinabi nang Jesus, Potang ikua yu neng tinas ing Anak ning Tau, kanita yu abalu king Aku pin Ya; at king ala kung daraptan king sarili kung upaya nune magsalita ku agpang king tiru na kanaku ning Ibpa.EOE ra aintindian king magsalita ya karela tungkul king Ibpa.NDakal ku sukat sabian at atulan tungkul kekayu. Oneng ing mitubud kanaku tutu ya at ing dimdam ku keya ya mu ing sasabian ku king yatu.MInya kitang da kang Jesus, Ninu wari ika? Pekibat nang Jesus, Aku itang sinabi ku na kekayu manibat na king kapupurmeruan.LInya sinabi ku kekayu king mate kayu karing kasalanan yu. Talagang mate kayu karing kasalanan yu, nung e kayu maniwala king Aku pin Ya.lKQMekibat ya i Jesus, Ibat kayu keti sulip; aku ibat ku babo. Ibat kayu king yatung iti; aku ali ku. JNgara ding Judio, Magpakamate ya kaya? Ita kaya ing sangkan nung inya sinabi nang E kayu makapunta ketang lugal nung nu ku munta?I%Pasibayu nang sinabi karela, Mako ku at panintunan yu ku, oneng mate kayu king kekayung kasalanan. E kayu makapunta ketang nung nu ku munta.%HCSinabi na lang deting amanu Jesus king lugal a pibaldugan ain kabang tuturu ya king Templo. Oneng alang dinakap kang Jesus uling e pa dinatang ing oras na.G'Inya kitang da, Nu ya karin ing Ibpa mu? Mekibat ya i Jesus, E yu ku balu ni e ye balu i Ibpa ku. Nung balu yu ku, balu ya naman ing Ibpa ku.gFGPatutu ku tungkul king sarili ku at ing Ibpang mitubud kanaku patutu ya naman tungkul kanaku.iEKMakasulat king kekayung Kautusan king matanggap bilang katutuan ing pamipatutu ding adua katau.DAgyang munie kung kayatulan, ing atul ku katutuan uling e mu akung dili ing mamatul, nune aku at ing Ibpang mitubud kanaku.TC!Mamatul kayu agpang king pamanatul tau; oneng aku ala kung atulan ninuman.SBPekibat nang Jesus, Agyang aku ing patutu tungkul king sarili ku ing pamipatutu ku katutuan uling balu ku nung nu ku menibat at nung nu ku munta. Oneng e yu balu nung nu ku menibat at nung nu ku munta._A7 Ngara ding Pariseo, Ika mu ing patutu tungkul king sarili mu; e tutu ing sasabian mu.(@I Pasibayu yang migsalita i Jesus karing Pariseo. Ngana, Aku ing sulu na ning yatu. E ya lumakad king dalumdum ing tutuki kanaku, nune mika sulu yang babie bie.~?u Nganang mekibat, Ala pu, ginu. Nganang Jesus, Aku man, e ra ka atulan. Mako na ka at e na ka mikakasalang pasibayu.]l>Q Minatna ya i Jesus at ngana king babai, Nu la karin? Ala waring mitagan metung man ban matul keka?=# Inyang dimdam da iti meko lang tunggal-tunggal, megumpisa king matuang dili. I Jesus na mu ing melakuan at ing babaing makatalakad arap na.7<iDinuku yang pasibayu at sinulat ya king gabun.;7Sigiran de king karelang pamangutang; inya inarapan na lang Jesus at sinabi na karela, Ing ninuman alang kasalanan kekayu ya ing munang masibas keya.":=Sinabi ra iti ba reng pakirakpan; ban atin lang abusbus laban kang Jesus. Dinuku ya i Jesus at king kapamilatan na ning taliri na sinulat ya king gabun.9!Agpang king Kautusan, inutus na kekatamung Moises king ing anti kaniting babai paten ya king basibas batu. Nanu ing asabi mu tungkul keya?T8!at ngara kang Jesus, Maestro, merakap ya ing babaing iti a makipangalugud.77Dela re king arap na ding talaturu ning Kautusan at ding Pariseo ing metung a babaing merakap makipangalugud. Pepatalakaran de ing babai king arap da 6At kabukasan abak a maranun minta yang pasibayu king Templo. Lepitan de ring sablang tau karin. Linukluk ya i Jesus at tiru na la.65 ioneng minta ya i Jesus king Bunduk ding Olibo.D45[Minuli ya ing balang metung karela king sarili nang bale, 3 4Pekibat da kang Nicodemo, Ika man tau ka Galilea? Pagaralan me ing Kasulatan at akit mu king alang lunto propeta a tau Galilea.23Ngana, Agpang king Kautusan tamu, e ta ya sukat atulan ing metung a tau anggang e tamu pekiramdaman at abalu ing depat na.h1I2Ing metung karela, i Nicodemo, itang minta kang Jesus king misan a bengi, migsalita ya karela.\011Ala lang balu ding dakal a taung den king Kautusan nang Moises, inya makasumpa la!^/50Atin na waring pamuntuk ding Judio o metung mu man Pariseo a meniwala na kang Jesus?G./Kitang da ring Pariseo karela, Ikayu man alinlang na na kayo?A-}.Mekibat la, Ala pang taung miniabing anti ing taung iti!s,_-Migbalik la ding guardia karing pamuntuk da ring pari at Pariseo. Ngarang kinutang, Baket e ye dela keti?G+,Buri da ring mapilan ing dakpan de, oneng alang dinakap keya.6*g+Inya misagsag la ding tau tungkul kang Jesus.)-*Sasabian na ning kasulatan king ing Cristo manibatan ya king lahi nang David at manibatan ya Betlehem, ing balen nung nu ya menuknangan i David.t(a)Ngara naman ding aliwa, Ya pin ing Cristo! Oneng ding aliwa sinabi ra, Manibat ya wari Galilea ing Cristo?V'%(Dakal la ding taung mekaramdam kaniti at sinabi ra, Tune pin ya ing Propeta!&!'Iti sinabi na tungkul king Espiritu a tanggapan ding maniwala keya. E ya pa miyabie kanita ing Espiritu uling e ya pa mipaligayan i Jesus.%{&Agpang king sasabian na ning kasulatan, Ing maniwala kanaku, manibat king pusu na magus la ding batis ning mabie danum.($I%King tauling aldo, ing maragul diling aldo na ning piesta, tinalakad ya i Jesus at sinabi nang masikan, Nung ing ninuman kakau ya, lumapit ya kanaku at minum.#$Nanu ing buri nang sabian king pamagsalita nang Panintunan yu ku, oneng e yu ku akit, at Nung nu ku munta e kayu makapunta?P"#Ngarang misabisabi ding pamuntuk da ring Judio, Nukarin ya kaya munta? Obat e ta ya malyaring akit? Munta ya kaya karing Judio a manuknangan karing siudad da ring Griego? Turu ya kaya karing Griego?Q!"Panintunan yu ku oneng e yu ku akit; nung nu ku munta e kayu makapunta.p Y!Inya sinabi nang Jesus, Akayabe yu ku king ditak namung panaun at mibalik na ku ketang mitubud kanaku.!; Dimdam da ring Pariseo ing babalita da ring tau tungkul kang Jesus, at ding pamuntuk da ring pari, at ding Pariseo mitubud lang guardia ba reng dakpan.9kMakanyan man dakal la karing tau ding meniwala kang Jesus at ngarang sinabi, Potang datang ne ing Cristo, gawa ya kayang dakal pang milagru kesa karing gewa na ning taung iti?_7Uli na niti, buri deng dakpan; oneng alang dinakap keya uling e pa miras ing oras na.A}Aku balu ke uling ibat ku keya at ya ing mitubud kanaku.c?Inya king pamanuru nang Jesus kilub ning Templo matimid nang sinabi, Talaga kayang balu yu ko at balu yu nung nukarin ku menibat? E ku dinatang king sarili kung kaburian. Itang mitubud kanaku tutu ya; oneng e ye balu.Alang makibalu metung man king lugal a panibatan na potang datang ya ing Cristo; oneng balu tamu nung nukarin ya ibat ing taung iti.Pagumasdan ye, magsalita yang hayagan at ala lang asabi laban keya! Pota galang balu ra na ding pamuntuk king ya ing Cristo?^5Ngarang migsalita ding mapilan a tau Jerusalem, Aliwa iti ing taung buri dang paten?Z-Tuknang kayung mamatul agpang mu king akakit yu, nune matul kayu ketang matulid.LNung sirkunsisyunan ye ing metung a anak king Aldo ning Sabbath ban matupad ing Kautusan nang Moises, obat mimimua kayu kanaku uling pepakayap keng lubus ing metung a tau king Aldo ning Sabbath?1[Binie neng Moises kekayu ing Kautusan tungkul king sirkunsisyun (iti e ibat kang Moises, nune karing makatua yu) at magsirkunsisyun kayu agyang king Aldo ning Sabbath.X)Pekibatan na lang Jesus, Metung pa mung bage ing depat ku at pigmulalan yu na.b=Mekibat la ding tau, Alipnan na ka pin ning demonyu! Ninu wari ing bisang makamate keka?!Aliwa wari i Moises ing minie kekayu king Kautusan? Makanyan man ala metung man kekayu ing tutupad king Kautusan. Obat buri yu kung paten?4aBuri na ning maniabi king sarili nang kayupayan ing miparangalan ya ing sarili na. Oneng ing manintun king dangalan na ning mitubud keya tapat ya at alang kalaraman keya.5Ninuman ing bisang tupad king kaburian ning Dios, abalu na nung ing kanakung tuturu ibat king Dios o nung aku maniabi ku king sarili kung kayupayan.[/Mekibat ya i Jesus, E kanaku ing tuturu ku, nune ibat king Dios a mitubud kanaku.Pigmulalan da iti ding pamuntuk da ring Judio. Ngarang sinabi, Makananu yang mebiasa ing taung iti kabang e ne man megaral?X )Inyang halus mepitna na ing piesta, minta ya i Jesus king Templo at tinuru ya.p Y Oneng alang migsalitang hayagan tungkul kang Jesus uli na ning takut da karing pamuntuk da ring Judio.# ? At misisitsitan la ding dakal a tau tungkul kang Jesus. Ngara ding aliwa, Mayap yang tau. Ali ya, uling lilili na la deng tau, ngara naman ding aliwa pa.` 9 Panintunan de ring pamuntuk da ring Judio king piesta. Ngarang mengutang, Nu ya karin?q [ Kalako da ring kapatad na ban makipamiesta, minta ya mu rin i Jesus, oneng e mu hayagan nune pasalikut.<s Inyang asabi na iti karela, pepailakuan ya Galilea.RIkayu na mung makipamiesta. E ku tumagun uling e pa panaun ban kimut ku.mSE na kayu pikasaman ning yatu, oneng kasaman na ku uling patutuan ku king ding dapat na marawak la.Z-Nganang Jesus karela, E pa dinatang ing panaun ku, oneng ing panaun yu e mamako.=uAgyang ding kapatad nang lalaki e la maniwala keya.))Uling alang taung darapat makalihim, nung bisa yang maging pikabaluan. Anti na ning daraptan mu na la deting bage, pakilala na ka king yatu! (  Inya ngara kang Jesus ding kapatad nang lalaki, Mako ka keti at munta ka Judea ban akit da la ring kekang alagad ding dapat mu.OMalapit na kanita ing piesta da ring Judio, ing piesta da ring Tolda.| sKaybat na nita, miglakbe ya i Jesus king Galilea. E ya bisang maglakad king Judea uling buri deng paten ding Judio.  GIng amanuan na ya i Judas; ing anak nang Simon Iscariote. Metung ya i Judas karing labing adua; at ya ing magtaksil kang Jesus.r~]FPekibat nang Jesus, E ra kayu wari pinili ikayung labing adua? Makanyan man ing metung kekayu diablo ya!I} EManiwala kami at balu mi na ngeni king ika ing Banal ning Dios.o|WDNganang mekibat Simon Pedro, Ginu, kenu ke pa munta? Atyu la keka ding amanung babie bie alang angga.R{CInya sinabi nang Jesus karing labing adua, Ikayu, bisa kayu namang mako?az;BManibat na kanita dakal na la karing alagad na ding ginulut at e na mekiabe kang Jesus.yyAAt ngana pa, Iti yang sangkan nung inya sinabi ku kekayu king alang milapit kanaku subali mu nung burian na ning Ibpa. x9@Oneng ating mapilan kekayu a e maniwala. (Uling manibat king kapupurmeruan balu nang Jesus nung ninu ding e maniwala at nung ninu ing magtaksil keya.)twa?Ing Espiritu ya ing babie bie. Ala yang aibie ing laman. Ding amanung sinabi ku kekayu Espiritu la at bie.Xv)>O nung akit ye pa ing Anak ning Tau a magbalik king kabilianan na king minuna?yuk=Oneng balu nang Jesus king mibubulungan la tungkul kaniti. Inya sinabi na karela, Magugulu kayu pamisip kanite?wtgwvv%uwttkss5rrqq>ppEoonnemmFll1kkokjj4ihh8grffNeee0ddc?bb:aa8``(_U^^^8]])\\ [ZYYsYXmXWWV}UUgTTpTSS&RRh>=m<<;;?::-9988K866/5544%3322U21Q00P//>.}.--e,,E++-**_*)K((''c'#&&d& %-$$j$#5"!!P X1=@1]p*#5\C`9 G , b$, -ZyMarimla kanita, inya migdapug la ding ipus ampon ding guardia at migsalab la. Mekiabe ya i Pedro at migsalab ya naman.YNganang mengutang niting babai kang Pedro, E ka wari metung karing alagad na ning taung yan? Ali ku, nganang mekibat Pedro.3X_Melakuan ya i Pedro lual ning pasbul. Linual ya ing alagad a kakilala ning Pekapun ding Pari, at pekisabian ne ing babaing magbante king pasbul. Tiki neng linub i Pedro.FWTinuki ya kang Jesus i Simon Pedro at ing metung pang alagad. Kakilala ne ning Pekapun ding Pari ing alagad a iti, inya mekalub yang kayabe nang Jesus king patyu na ning Pekapun ding Pari.lVQI Caifas ya itang minie payu karing Judio king makakayap ing katau ya mu ing mate para king balen.eUC Minuna reng dela kang Anas, ing katuangan nang Caifas a Pekapun ding Pari king banuang ita.nTU Dekap de i Jesus at ginapus de ring guardiang Judio at ding sundalus a panimunan na ning kapitan da.S  Sinabi nang Jesus kang Pedro, Ikaluban me ing espada mu! E wari kailangan ing inuman ke ing kopa a painum na kanaku ning Ibpa?R7 Atin yang espada i Simon Pedro; begut ne iti at tebak ing ipus na ning Pekapun ding Pari. Atigpas ne wanan a balugbug. Malkus ing lagyu na ning ipus.lQQ Sinabi na iti ban matupad itang amanu na, Alang mabating metung man karing binie mu kanaku, Ibpa.)PNganang Jesus, Sinabi ku na kekayu king aku ya. Paburen yu lang mako deng taung deni, nung aku ing kekayung panintunan. (aO;Kitnan na lang pasibayu, Ninu ing panintunan yu? Ngarang mekibat, I Jesus ning Nazaret.ZN-Inyang sinabi nang Jesus karela, Aku ya, mengapayatras la at miragsa king gabun.wMgNgarang mekibat, I Jesus ning Nazaret. Sinabi na karela, Aku ya. Kayabe re i Judas, ing migtaksil kang Jesus.iLKBalu nang Jesus ing sablang mapalyari, inya selubungan na la at kitnan, Ninu ing panintunan yu?UK#Minta ya karin i Judas; kayabe ne ing metung a grupu da ring sundalus at ding mapilan a guardia na ning Templo a peparala da ring pamuntuk ding pari at ding Pariseo. Magdala lang sulu, sulugi at sandata.JwBalu neng Judas a magtaksil kang Jesus ing lugal a ita uling maralas lang mititipun karin di Jesus at ding alagad na.I +Kaybat na lang asabi deting bage, minta ya i Jesus at ding alagad na king kasumangid na ning Sapa ning Kidron. Ating mulahan karin at linub la.zHmPepakilala da ka karela at ipakilala da ka pa ban ing lugud mu kanaku miyabie karela, at aku manatili ku karela.GO Ibpang Banal, e na ka balu ning yatu, oneng aku balu ra ka at abalu ra deting binie mu kanaku king ika ing mitubud kanaku..FUIbpa, buri ku king nung nu ku karin kayabe ku la ding binie mu kanaku ban akit da ing binie mung kaligayan kanaku, uling liguran mu na ku bayu ya melalang ing yatu./EWaku atyu ku karela at ika atyu ka kanaku ban maging ganap lang metung. Kanita abalu na ning yatu king tinubud mu ku at liguran mu la antimo ing pamaglugud mu kanaku.mDSBinie ke karela ing ligayang binie mu kanaku ban maging metung la antimo ika at aku metung kata mu:1C[Maging metung la ngan sa, Ibpa, antimo ika atyu ka kanaku at aku atyu ku keka, ban ila man maging metung la kekata; kanita maniwala ya ing yatu king ika tinubud mu ku.hBIE mu ila ding ipanalangin ku, nune pati na detang maniwala kanaku uli na ning karelang patutu.sA_At king uli ra babie ku keka ing kanakung sarili ban ila man maging keka la kapamilatan na ning katutuan.`@9Nung makananu mu kung tinubud keti king yatu, makanyan ku la namang tutubud king yatu.V?%Gawan mu lang keka king kapamilatan na ning katutuan; katutuan ing amanu mu.W>'Nung makananung aku e ku para king yatu, makanyan la namang e para king yatu.T=!E ku aduan keka ing ilako mu la king yatu, nune ilisia mu la king Marawak.}<sBinie ku karela ing amanu mu at pikasaman na la ning yatu uling e la para king yatu antimo aku e ku para king yatu.; Oneng ngeni papunta na ku keka at sasabian ku la deting bage kabang atyu ku keti king yatu ban mikatmuan lang lubus king kanakung tula.z:m Kabang kayabe da ku iningat ku la king kapamilatan na ning upaya ning lagyu mu, ing lagyung binie mu kanaku. Iningat ku la at metung man karela alang mebating, subali mu king metung a kusang lub a migpakabating ban matupad ya ing kasulatan.m9S Ngeni munta na ku keka, lakuan ku ne ing yatu, oneng atyu la king yatu. Ibpang Banal, ingatan mu la king kapamilatan na ning upaya ning lagyu mu, ing lagyung binie mu kanaku ban maging metung la mu, antimo ikata metung kata mu.c8? Keka ing sablang kanaku at kanaku ing sablang keka at mipaligayan ku king kapamilatan da.l7Q Ipanalangin ku la. Manalangin ku e para king yatu, nune para karing binie mu kanaku uling keka la.6uling tiru ku la king amanung tinggap ku keka at tinggap da iti. Abalu ra king tune kung menibat keka at meniwala la king tinubud mu ku.B5Ngeni balu da king ing sablang binie mu kanaku ibat keka,4Pepakilala da ka karing taung binie mu kanaku ibat king yatung iti. Keka la, binie mu la kanaku, at tiparan da ing amanu mu. 3At ngeni, Ibpa, paligayan mu ku king keka mu ring kaligayan a sadiang atyu kanaku king pangayabe ku keka bayu ya melalang ing yatu.S2Pepaligayan da ka keti king yatu; inari ku ing obrang pepagawa mu kanaku.u1cIti ya ing bie alang angga: ing akilala ra ka, ikang bukud ing tune Dios at i Jesu-Cristo a kekang tinubud.w0gUling dininan meng upayang sumakup karing sablang tau ban munie bie alang angga karing sablang binie mu keya."/ ?Inyang asabi na la deting amanu tinalanga ya banua i Jesus at ngana, Ibpa, dinatang na ing oras; paligayan me ing Anak mu ban apaligayan na ka ning Anak.-.S!Sinabi ku la deting bage ban mika kapayapan kayu king pamakiabe yu kanaku. Mika kasakitan kayu keti king yatu; oneng magpakatatag kayu! Migtagumpe na ku king yatu!K- Daratang ing oras, at makaras na ing misalbag-salbag kayu; muli ya ing balang metung king sarili nang bale at lakuan yu kung magdili-dili. Oneng e ku tune magdili-dili uling kayabe ke ing Ibpa.;,qMekibat ya i Jesus karela, Maniwala na kayu ngene?+)Balu mi na ngeni king balu mu ing sabla, at e na kailangan ing kutnan na ka ning ninuman. Uli na niti, paniwalan mi king menibat ka king Dios.\*1Ngara ding alagad na, Ngeni magsalita na kang malino at e na ka gagamit talimhaga!o)WIbat ku king Ibpa at dinatang ku king yatu. Ngeni lalakuan ku ne ing yatu at mibalik na ku king Ibpa.}(suling ing Ibpa mismu kaluguran na kayu. Kaluguran na kayu uling liguran yu ku at meniwala kayung ibat ku king Ibpa.s'_King aldo ita, maniawad kayu king lagyu ku, at e ku sasabian king aku ing maniawad king Ibpa para kekayu,Y&+Sinabi ku la kekayu deting bage king kapamilatan da ring talimhaga. Oneng datang ing panaun a e na ku magsalita kekayu king kapamilatan da ring talimhaga, nune magsalita kung malino kekayu tungkul king Ibpa.t%aAngga man ngeni ala kayu pang inawad king lagyu ku; maniawad kayu at mirinan kayu ban miganap ing tula yu.'$GKing aldo ita, ala na kayung aduan nanuman kanaku. Ing katutuan sasabian ku kekayu: nung maniawad kayung nanuman king Ibpa king lagyu ku, ibie na iti kekayu.)#KMakanyan munaman kekayu: malungkut kayu ngeni, oneng pakikitan da kayung pasibayu, at mikatmuan la king tula ding pusu yu. E na adayu ning ninuman ing tula yu.s"_Neng manganak ya ing metung a babai, lulungkut ya uling dinatang na ing oras ning pamagkasakit na. Potang abait na ne ing anak na, e na na agaganaka ing kasakitan a delanan na; tumula ya uling abait na ne king yatu ing metung a anak.!Ing katutuan sasabian ku kekayu: tumangis kayu at lungkut, oneng tumula ya ing yatu. Lungkut kayu, oneng miyalilan tula ing lungkut yu.h IBalu nang Jesus king buri deng kutnan, inya ngana karela, Iti wari ing kukutang yu: nung nanu ing buri kung sabian tungkul king sinabi kung Saguli na mu e yu na ku akit, at kaybat ning ditak a panaun akit yu kung pasibayu?^5Nanu kaya ing buri nang sabian ning Saguli na mu? E tamu aintindian ing sasabian na!KNgarang mipapagsalita ding mapilan karing alagad, Nanu kaya ing buri nang sabian king Saguli na mu e yu na ku akit, at kaybat na ning ditak a panaun akit yu kung pasibayu at Munta ku king Ibpa?a;Saguli na mu at e yu na ku akit at kaybat na ning ditak a panaun akit yu kung pasibayu.mSIng sablang atyu king Ibpa, kanaku; inya sinabi kung Ing sablang sabian na kekayu manibatan kanaku.NPaligayan na ku uling manibatan kanaku ing sablang sabian na kekayu.X) Saupan na kayu paniatang na ning Espiritu ning katutuan ban aintindian yu ing sablang katutuan. Uling e ya magsalita king sarili na, nune magsalita ya kekayu king dimdam na at sabian na la ding bage datang.V% Dakal ku pa buring sabian kekayu, oneng e yu pa agyung paki-intindian ngeni.eC At tungkul king kayatulan na ning Dios: uling miyatulan ne ing pamuntuk na ning yatung iti.R Tungkul naman king matulid: uling munta ku king Ibpa at e yu na ku akit.<s Tungkul king kasalanan: uling e la meniwala kanaku.At paniatang na, pakilala na karing tau keti king yatu nung isanu ing kasalanan, nung isanu ing matulid at ing kayatulan na ning Dios.3Ing katutuan sasabian ku kekayu: ikakayap yu ing paglako ku; uling nung e ku mako, e ya datang kekayu ing Talasaup. Nung mako ku, itubud ke kekayu.=uMalungkut kayu uling sinabi ku la ngeni deting bage.lQOneng ngeni munta na ku ketang mitubud kanaku. Metung man kekayu alang mangutang nung nu ku munta.GSinabi ku la deting bage kekayu ban nung datang na ing oras a daptan da iti, aganaka yu king sinabi ku na la kekayu. E ku la sinabi deting bage kekayu kanitang minuna uling kayabe yu ku pa.DAt daptan da iti uling e re balu ing Ibpa ni e ra ku balu.Itiwalag da kayu karing sinagoga. Datang ing panaun potang ing ninumang makamate kekayu isipan na king susuyu ya king Dios.@ }Sinabi ku iti kekayu ban e kayu milako pamanalig kanaku.n UAt ikayu man munie kayung patutu tungkul kanaku uling akayabe da kayu manibat na king kapupurmeruan.! ;Oneng datang ya ing Talasaup, ing Espiritu na ning katutuan a manibat king Ibpa. Itubud ke kekayu ibat king Ibpa at ya ing munie patutu tungkul kanaku.r ]Iti mepalyari ban matupad ing amanung makasulat king karelang Kautusan: Pikasaman da kung alang sangkan.% CNung ding dapat a e na agawa ning ninuman e ku la depat libutad da, ala la sanang kasalanan. Oneng ikit da ing depat ku at pikasaman da ku ampon i Ibpa ku.7 iIng masama kanaku kasaman nia naman i Ibpa ku.{oE la sana mikasala nung e ku dinatang at migsalita karela; oneng ngeni ala lang asangkan king karelang kasalanan.Z-Oneng iti ngan daptan da kekayu uli ku; uling e re akikilala ing mitubud kanaku.<qGanakan yu ing sinabi ku kekayu: E ya maygit ing ipus king panginuan na. Nung ligaligan da ku, ligaligan da kayu naman. Nung tiparan da ing amanu ku, tuparan da naman ing kekayu.-SNung para king yatu kayu, luguran na kayu ning yatu anting keya. Oneng e kayu para king yatu, nune pinili da kayung ibat king yatu, inya kasaman na kayu ning yatu.\1Nung kesaman na kayu ning yatu, sukat yung ganakan king minuna na na kung kesaman.8kIti ya ing yuyutus ku kekayu: mikakalugud kayu.@yE yu ku pinili, nune aku ing memili at tinuldu kekayu ban lumual kayu at mamunga karing bungang manatili. King uli na niti, nanumang aduan yu king Ibpa king lagyu ku, ibie na kekayu.=sE da na kayu ausan ipus, uling e na balu ning ipus ing daraptan na ning panginuan na. Inya inaus da kayung kakaluguran uling pepabalu ku kekayu ing sablang dimdam ku kang Ibpa ku.>wKakaluguran da kayu, nung tuparan yu la ding utus ku.q[ Ala nang lugud a maygit pa kesa ketang ibie na ning metung a tau ing bie na para karing kakaluguran na.M~ Iti ya ing utus ku: mikakalugud kayu anti ing pamaglugud ku kekayu.a}; Sinabi ku la kekayu deting bage ban manatili kekayu ing tula ku at miganap ing tula yu. |9 Nung tuparan yu la ding utus ku, manatili kayu king lugud ku, antimo nung makananu kung tutupad karing utus nang Ibpa ku at manatili ku king lugud na.p{Y Nung makananu na kung liguran ning Ibpa, makanyan da kayu namang liguran. Manatili kayu king lugud ku.qz[Mipaligayan ya ing Ibpa ku, nung mamunga kayung dakal at king makanyan a paralan maging alagad da kayu.{yoNung manatili kayu kanaku at ding amanu ku manatili la kekayu, aduan yu itang nanumang buri yu at miyabie kekayu.x3Mangari ya ing e manatili kanaku king metung a sangang miyugse at langi ya. Titipunan la ding anti kareting sanga at iyugse king api at maduluk la.&wEAku ing tanaman a ubas, ikayu ding sanga. Ing manatili kanaku at aku keya, mamunga yang dakal; uling ala kayung arapat nanuman, nung makakawani kayu kanaku.#v?Manatili kayu kanaku at manatili ku kekayu. E ya makapamunga ing metung a sanga king sarili na; makapamunga ya mu nung manatili yang makataid king tanaman a ubas. E kayu makapamunga nung e kayu manatili kanaku, antimo ing sanga e ya makapamunga nung e makataid king tanaman a ubas.EuMalinis na kayu ngeni uli na ning amanung sinabi ku kekayu.{toPupututan ne ing balang sanga kung e mamunga at lilinisan ne ing balang sangang mamunga ban lalu ya pang mamunga.Es Aku ing tune tanaman a ubas at ing Ibpa ku ya ing mananaman.r!oneng daratang ya ban akilala na ning yatu king kaluguran ke ing Ibpa at king daraptan ku ing yuyutus na kanaku. Talakad na kayu, tara na.}qsE ku na pakakaban pa ing sabian ku kekayu uling daratang ne ing pamuntuk na ning yatung iti. Ala yang upaya kanaku;`p9Sinabi ku na iti ngeni kekayu bayu pa mapalyari ban maniwala kayu potang mapalyari na.)oKDimdam yung sinabi ku, Mako ku, oneng mibalik ku naman kekayu. Nung liguran yu ku, sukat kayung tumula king munta ku king Ibpa uling maygit ya kanaku ing Ibpa..nUIng kapayapan lalakuan ku kekayu; ing kanakung kapayapan babie ku kekayu, ing kapayapan a e na kalupa ning babie ning yatu. E kayu sukat mababalisa o mitakutan man.0mYOneng ing Talasaup, ing Banal a Espiritu a itubud na ning Ibpa king lagyu ku, ya ing mituru kekayu king sablang bage. Paganaka na kekayu ing sablang sinabi ku kekayu.@l{Sinabi ku la deting bage kekayu kabang kayabe yu ku pa.~kuE tutupad karing amanu ku ing e lulugud kanaku. E kanaku ing amanung dimdam yu nune ibat king Ibpang mitubud kanaku.jPekibat nang Jesus, Pamintuan na la ning lulugud kanaku ding amanu ku; luguran neng Ibpa ku at i Ibpa ku at aku manuknangan ke keya.diAKitnan neng Judas (aliwa ing Iscariote), Ginu, baket kekami ka mu pakilala at e king yatu?2h]Ing tatanggap karing utus ku at tutupad kareti ya ing malugud kanaku. At luguran neng Ibpa ku itang malugud kanaku. Luguran ke at ipakilala ku keya ing kanakung sarili.tgaAbalu yu king aldong ita king atyu ku king Ibpa at ikayu atyu kayu kanaku, nung makananu kung atyu kekayu.jfMSaguli na mu at e na na ku akit ning yatu, oneng akit yu ku; uling mabie ku, ikayu man mie kayu.7eiE ra kayu lakuan dili-dili; mibalik ku kekayu.d3Ya ing Espiritu na ning katutuan a e na atanggap ning yatu uling e ne akakit at e ne balu. Oneng balu ye uling akayabe ye at manuknangan ya kekayu.Uc#Maniawad ku king Ibpa at dinan na kayung Talasaup a akayabe yu kapilan man. Balu yu la deting bage at mapalad kayu nung tuparan yu la!=w Ing katutuan sasabian ku kekayu: e ya maygit ing ipus king panginuan na ni e ya maygit ing tinubud king mitubud keya.V<% Dininan da kayung alimbawa ban daptan yu naman ing anti ing depat ku kekayu.i;K Nung akung kekayung Ginu at Maestro inos da kayu bitis, ikayu man sukat kayung mipapanos bitis.M: Ausan yu kung Maestro at Ginu at tinud kayu; uling makanyan ku pin.!9; Inyang aos na na la bitis at asulud na nang pasibayu ing piblas na migbalik ya king lamesa. Nganang kinutang karela, Aintindian yu ing depat ku kekayu?j8M Uling balu nang Jesus nung ninung magtaksil keya; inya sinabi na, E ikayu ngan malinis na kayu.)#7? Nganang Jesus, E ne kailangan manos ing mindilu na, subali karing bitis na, uling malinis ne mabilug a katawan. At malinis na kayu, oneng e ikayu ngan. (6 Sinabi nang Simon Pedro, Ginu, nung makanyan, e mu ding bitis ku ilang wasan mu nune pati na ding gamat ku at ing buntuk ku!5 Sinabi nang Pedro, E ku la malyaring paos ding bitis ku keka! Pekibat nang Jesus, Nung e ka paos bitis kanaku, ala kang pangataid kanaku.j4M Pekibat nang Jesus, E mu pa aintindian ing daraptan ku ngeni, oneng bandang tauli aintindian mu.[3/ Nganang Simon Pedro inyang lapitan neng Jesus, Ginu, ikang manos karing bitis ko?25 Kaybat, mitugtug yang danum king palanggana at pegumpisan na lang inos a bitis ding alagad. At pinulis na la king tualyang makababat king awakan na._17 Tinalakad ya i Jesus, likas ne ing piblas na at bebatan na ing sarili na king tualya.~0u Balu nang Jesus king ing sablang upaya binie na na ning Ibpa keya at king ibat ya king Dios at papunta ya king Dios. /9 Kasulu na lang Jesus ding alagad na king apunan. Alulan na na ning diablo king isip nang Judas Iscariote a anak nang Simon ing pamagtaksil kang Jesus.o. Y Bespera na kanita ning Piesta ning Pamaglagpus. Balu nang Jesus king dinatang na ing oras na ban mako ya keti king yatu at mibalik ne king Ibpa. Kaluguran na la ding bandi na a atyu king yatu at liguran na la angga king kawakasan.y-k 2At balu ku king babie bie alang angga ing utus na. Inya ing inutus nang sabian ku ning Ibpa ya ing sasabian ku., 1Uling e ku migsalita king sarili kung kayupayan, nune ing Ibpang mitubud kanaku ya ing minutus nung nanung sabian ku at ipabalu kekayu.+ 0Ating matul king ninumang e tanggap kanaku at karing amanu ku. Ing amanung sinabi ku ya ing matul keya king tauling aldo!* /Nung ating makiramdam karing amanu ku at e na la tutuparan, e ke atulan, uling e ku dinatang ban atulan ke ing yatu, nune ban iligtas ke.s)_ .Dinatang ku keti king yatu antimong sala ban ding sablang maniwala kanaku e na la manatili king dalumdum.F( -At ing manakit kanaku akakit nia naman itang mitubud kanaku.s'_ ,Sinabi nang matimid Jesus, Ing maniwala kanaku maniwala ya e mu kanaku nune pati kanitang mitubud kanaku.X&) +Buri da pa ing kapurian a ibat karing tau kesa king kapurian a ibat king Dios.N% *Makanyan man, agyang karing pamuntuk da ring Judio dakal la ding meniwala kang Jesus. Oneng e ra pepaulata ing pamaniwala ra uli na ning takut da karing Pariseo, pota itiwalag da la king sinagoga.b$= )Sinabi nang Isaias iti uling ikit na ing ligaya nang Jesus at migsalita ya tungkul keya.%#C (Binulag na la mata at pepasias a buntuk, ban e la manakit ding mata ra at e la makaintindi ding pamisip da, at e la mibalik a lub kaku ban pakayapan ku la.R" 'Iti yang sangkan nung inya e la meniwala, uling sinabi na namang Isaias:'!G &Uli na niti, metupad ing sinabi nang propeta Isaias: Ginu, ninu ing meniwala karing amanung dimdam da kekami? At kaninu na pepakilala ning Ginu ing upaya na?^ 5 %Agyang dakal ing milagrung depat na king akakit da, makanyan man e la meniwala keya.5 $Kabang atyu kekayu ing sala, maniwala kayu king sala ban maging talatuki na kayu ning sala. Inyang asabi nang Jesus iti, meko ya at selikutan na la.P #Nganang Jesus karela, Ditak nang panaun ing akayabe ye ing sala. Lumakad kayu kabang atyu kekayu ing sala, pota arakap na kayu ning dalumdum. E na balu ning lalakad king dalumdum nung nu ya pupunta.N "Ngarang mekibat ding tau, Agpang king sasabian na ning Kautusan, ing Cristo manatili ya kapilan man. Inya makananu mung asabi king sukat yang itas ing Anak ning Tau? Ninu wari iting Anak ning Tau?E !Sinabi na iti ban ipakilala na nung makananu deng ipapate.)Y+ At potang itas da na ku babo ning yatu, ilapit ku la kanaku ding sablang tau. (^5 Panaun na ban atulan ya ing yatung iti. Mitabi ne ngeni ing pamuntuk na niting yatu.[/ Mekibat ya i Jesus, Meramdam ya ing siwalang iti e king uli ku, nune king uli yu.   Dimdam da ring taung atyu karin iting siwala at ngara, Menuldul! Sinabi da naman ding aliwa, Ating anghel a mekipagsalita keya! Ibpa, parangalan me ing lagyu mu. Kanita ing metung a siwalang ibat banua sinabi na, Peparangalan ku ne at parangalan ke pang pasibayu.A{ Ngeni mababalisa ku pamisip. Nanu ing sabian ku? Sabian ku wari, Ibpa, iligtas mu ku king oras a iti? Ali, uling iti yang sangkan nung inya dinatang kuban dikilan ing kasakitan a iti.-S Ing ninumang bisang sumuyu kanaku kailangan yang tuki kanaku; nung nu ku karin, karin ya naman ing talasuyu ku. Parangalan neng Ibpa ku ing ninumang susuyu kanaku.3 Abating ne ning taung malugud king bie na ing bie na; oneng ing tanggi king bie na king yatung iti apapanatilian ne iti angga king bie alang angga.#? Ing katutuan sasabian ku kekayu: subali mu nung manabu ya king gabun ing binutil pale at mate, manatili yang dili-dili. Nung mate ya, mamunga yang dakal.X) Pekibat nang Jesus, Dinatang na ing oras ban mipaligayan ya ing Anak ning Tau.ta Pintalan neng Felipe i Andres at sinabi na iti keya. At linapit la ilang adua kang Jesus at sinabi ra iti.c? Linapit la deti kang Felipe a tau Betsaida, Galilea. Ngara, Malyari mi yang akit i Jesus?E Ating mapilan a Griego karin a minta king piesta ban samba.uc Inya ngara ding Pariseo king metung at metung, Lawan yu, ala tamung akarapat! Tutukian de ring sablang tau! y Iti ya ing sangkan nung inya selubungan de i Jesus ding dakal a tau; abalitan da king ya ing dinapat kaniting milagru.  Minie lang patutu tungkul kaniti ding dakal a taung atyu inyang inaus neng lumual i Lazaro king kutkutan ampon pepasublian mebie./ W King oras a ita, e ra aintindian iti ding alagad; oneng inyang mipaligayan ne i Jesus kanita ra aganaka king iti misulat tungkul keya at king depat da iti para keya.g G Siudad ning Zion, e ka tatakut! Oyan, daratang ya ing ari mu, makasake ya king biserung asno!i K Ikit neng Jesus ing metung a biserung asno at sekian ne, antimo ing sasabian na ning kasulatan:,Q Memangua lang sangang palma at linual la ba reng salubungan. Ngarang kukulisak, Purian ya ing Dios! Bendisyunan ne sa ning Dios ing daratang king lagyu ning Ginu!a; Kabukasan, abalitan da ring dakal a taung dinatang makipamiesta king datang ya i Jesus.Y+ uling king uli na dakal la ding Judiong kakawani karela at maniwala kang Jesus.K Binalak da ring pamuntuk ding pari king papate ria naman i Lazaro%C Abalitan da ring dakal a Judio king atyu Betania i Jesus. Inya minta la karin, e mu king uli na, nune ban akit dia naman i Lazaro a pepasublian nang mebie.]3 Kayabe yu la kabang panaun ding pakakalulu, oneng e kabang panaun ing kayabe yu ku.wg Oneng nganang Jesus, E ye pakialaman! Paburen yeng daptan na iti para king aldo na ning kanakung pangakutkut./ Sinabi na iti e uling atin yang malasakit karing pakakalulu, nune uling mapanako ya; ya ing tesoreru da at kukupit ya karing salaping ingatan na.wg Baket e mipisaling atlung dalan a salaping pilak iting pabanglu at mipamie la sa ding abli karing pakakalulu?hI Oneng i Judas Iscariote, ing metung karing alagad nang Jesus, itang magtaksil keya, sinabi na,E~ I Maria naman kinangwa yang kapitnang litrung mal a pabanglung purung nardo. Kiskusan ne bitis i Jesus at pinulis na la deti king buak na. Sinalingalngal ing banglu king kabilugan a bale.~}u Pigsadia deng apunan karin. Sinaup yang migsilbi i Marta at metung ya i Lazaro karing kasulu nang Jesus king lamesa.|  Anam a aldo bayu ing Piesta ning Pamaglagpus, minta ya i Jesus king Betania, ing balen nang Lazaro a pepasublian nang mebie.){K 9Oneng inutus da ring pamuntuk da ring pari at ding Pariseo king ing ninumang makibalu nung nu ya karin i Jesus kailangan nang ipabalu karela ban reng aparakap.z 8Panintunan de i Jesus at ngarang misabisabi kabang atyu la kilub ning Templo, Nanu ing pamalak yu? Datang ya kaya king piesta o ali ya?Dy 7Malapit na ing Piesta ning Pamaglagpus da ring Judio. Dakal lang taung ibat karing balen at baryu ding minukiat Jerusalem bayu magpiesta ban gampanan da ing seremonia na ning pamaglinis.5xc 6E ne linakad bulalagan i Jesus king Judea. Meko ya at minta king lugal a malapit king disyerto, king balen a mayayaus Efraim. Karin ya menatiling kayabe da ring alagad na.Vw% 5Inya manibat king aldong ita minisip na lang paralan ban apapate re i Jesus.uvc 4At e mu para king bansang iti nune ban tipunan na lang anting metung mu ding makakalat nang anak ning Dios.u# 3Sinabi na iti e king sarili nang pamalak, nune bilang Pekapun ding Pari king banuang ita at inula na king mate ya i Jesus para king Israel.wtg 2E yu man aisip king mayap para king balen ing metung ya mu ing mate kesa king malasak ya ing mabilug a bansa!xsi 1Oneng nganang migsalita ning metung karela, i Caifas, ing Pekapun ding Pari king banuang ita, Ala kayung balu!r3 0Nung paburen ta niang makanyan, maniwala la keya ding sabla at datang la ding tau Roma at lasakan de ing kekatamung Templo at ing kekatamung bansa!7qg /Inya ding Pariseo ampon ding pamuntuk da ring pari inawad dang mipulung ya ing Sanhedrin. Ngarang kinutang, Nanu ing daptan tamu? Darapat yang dakal a milagru ing taung iti!^p5 .Oneng minta la ding mapilan karela karing Pariseo at belita ra ing depat nang Jesus.voe -Uli na niti, meniwala la kang Jesus ding keraklan karing Judiong dinalo kang Maria at menakit king depat na.6ne ,Linual ya ing mete; makabalut la ding gamat at bitis na king telang pamburul at makabalut yang imalan ing lupa na. Nganang Jesus karela, Kalagan ye at paburen yeng lumakad.Mm +Pangasabi na niti, kinulait yang masikan. Ngana, Lazaro, lumual ka!l+ *Balu ku king pakiramdaman mu ku kapilan man, oneng sinabi ku iti king uli da ring taung atyu keti ba lang maniwala king ika ing mitubud kanaku.qk[ )Inya leko re ing batu. Tinalanga ya banua i Jesus at ngana, Ibpa, pasalamat ku king pakiramdaman mu ku.ejC (Nganang Jesus, E ku wari sinabi keka king nung maniwala ka akit mu ing ligaya na ning Dios?i' 'Nganang Jesus karela, Ilako ye ing batu. Mekibat ya i Marta, ing kapatad na ning mete, Ginu, mamau ne kanyan uling apat neng aldo makakutkut! ~~)}}||{d{ z yyExx[ww{vvttJss@rrsrqq poo5nn7mlkkYj}jiihzggfedd'cc"baaf`[___^^#]\\ [UZZ]YXXXWWVVUUTTKSSdRR+QCPOO)NN2MMHL=KTJJPIIJHGGQFFEEDWCC1BBA[@@?>=<<2;j;:99@887a6~55B44 3A22E1z0//^.--],++))),(('e&&d%%C$$###"!! - nHFpw 0T2[ U G yDr(] Ing Dios nang Abraham, Isaac, Jacob, at ing Dios ding kekatamung makatua ya ing pepaligaya king Talasuyu nang i Jesus. Oneng ikayu ing peparakap keya at kaybat tinggian ye king arapan nang Pilato, agyamang buri neng ipabulus Pilato.g'G Nganang Pedro panakit na karing tau, Memalen ning Israel, baket mangasdan kayu kaniti at pagmulalan yu kaming makanyan? Bala yu galang apalakaran mi ya ing taung ini king kapamilatan na ning sarili ming upaya o kabanalan?U&# Kabang tataid ya pa kari Pedro at Juan ing taung mibait lumpu, mengapamulala la ding sablang tau at pupulayi lang linapit karela king balkon na ning Templo, itang balkon a ausan dang Balkon nang Solomon.?%w Akilala da king ya ing taung sadiang makalukluk magpalimus king lele ning Pasbul a Masanting ning Templo. Mengapamulala la at mengasdan; e da abut isipan nung makananu yang kinayap.I$  Ikit de ring sabla king lalakad ya at babie kapurian king Dios.7#gmipalundag ya, ikua nang mekatalakad at megumpisa yang linakad. Kaybat, tikian na lang linub king Templo, ngananang lumakad, ngananang lundag, pupuri at pasalamat king Dios. "Kanita inabut neng Pedro ing gamat na at seupan neng tinalakad. Kanita mu rin mirinan lang sikanan ding bitis na at bukung-bukung;!1Oneng nganang migsalitang Pedro, Ala kung bitasang pera, oneng dinan da ka king atyu kanaku: king lagyu nang Jesu-Cristo ning Nazaret, lumakad ka!8 kLinawe na la; panayan nang atin lang ibie keya.J Linawe deng maratna di Pedro at Juan at ngara, Lumawe ka kekami!PInyang ikit na lang lulub di Pedro at Juan meniawad yang limus karela.\1King lele na ning pasbul a ausan dang Pasbul a Masanting, ating metung a taung lumpu. Katutubu na ing pangalumpu na. Darala re aldo-aldo king lele na niting pasbul ban magpalimus karing taung lulub king Templo. }Misan a aldo, papunta la king Templo di Pedro at Juan. Alas tres na ning gatpanapun kanita; oras para king pamanalangin./pupuri la king Dios at ikua ra ing mayap dang pilubluban ding sablang tau. At aldo-aldo daragdag na la karela ning Ginu ding mangaligtas.+O.Aldo-aldo lang mititipun miyabe-abe king Templo, at misulusulu la king pamamirasung tinape karing karelang pibalebale. Misulusulu lang mitmung saya at katapatan,%-Pemisali da ing kayatinan da at pibandian, at piparti-parti da ing ayabli ra karing sabla, agpang king pamangailangan na ning balang metung.oW,Menatili lang misasanmetung ding sablang talasalpantaya at para karela ngan ing sabla dang pibandian.r]+Uli da ring dakal a makapagmulalang bage a daraptan da ring apostol, mikatmuan la ding sabla king takut.G*Ginamit da ing karelang oras king pamagaral king tuturu da ring apostol; miyabe-abe la antimong metung a pamilya, misasanmetung la king panalangin at misulusulu la king pamamirasung tinape.?w)Meniwala la ding keraklan karela king aral na, at tinggap da ing sinabi na at pepabinyag la. Kanita mu ring aldong ita angga lang atlung libu katau ding miragdag king kabilangan da.R(Migsalita ya pang malambat karela i Pedro king kapamilatan da ring miyayaliwang pamagmatulid, at nganang menagkat karela, Iligtas yu ing kekayung sarili king parusang daratang kaniting marawak a lahi!9k'Uling ing pengaku na ning Dios para kekayu ya at para karing kekayung anak at para karing sablang atyu king marayu, ding sablang ausan nang lumapit keya ning Ginu tamung Dios. &Pekibat nang Pedro karela, Sumisi kayu at painggulut karing kekayung kasalanan, ing metung at metung kekayu, at pabinyag kayu king lagyu nang Jesu-Cristo ba lang mipatawaran ding kekayung kasalanan at tanggapan ye ing Banal a Espiritu, ing regalu ning Dios.#%Inyang dimdam da ring tau iti, meligalig la pilubluban, at ngara kang Pedro at karing aliwang apostol, Nanu ing sukat ming daptan, kapatad?5c$Uli na niti, kailangan dang abalu ding sablang memalen ning Israel king masalang tutu king iting Jesus, ing pinaku yu king krus, ya ing gewa nang Ginu at Cristo ning Dios!:o#anggang e ku la apasuku keka ding kekang kalaban.+"Uling aliwa i David ing minukiat karin banua; oneng ya itang sinabi, Ing Ginu sinabi na king kakung Ginu: Lukluk ka keni king banda kung wanan,T !!Mitas ya king banda nang wanan ning Dios at tinggap ne keya ing Banal a Espiritu, antimo ing pengaku na ning Ibpa na at ing akakit yu at daramdaman ngeni ya itang kalam a tigtug nang labis-labis kekami.j M Binangun ne at pepasublian mie ning Dios iti mismung i Jesus, at ikami ngan testigu kami kaniti.t aikit na nang makapauna ing daptan na ning Dios, inya ing sinabi na makatungkul king pangasubli nang mie ning Cristo: ya kabud itang sasabian nang, E mipaburen king tuknangan da ring mete; e ya mebuluk king kutkutan ing keyang katawan. -Anti na ning metung yang propeta balu na king ing Dios pengaku na at simpa keya ing gawan neng kayalili na bilang ari ing metung karing lahi na; Kapatad, e na alingad ning ninuman king i David a kekatamung makatua mete ne at makakutkut; atyu ya pa libutad tamu ing pantiun na.pYPepakilala mu la kaku ding dalan ning bie, at katmuan mu ku king tula uli ning atyu ka king siping ku.%uling e me lakuan ing kaladua ku, at e me paburen king tuknangan da ring mete ni e mu paintulut king ining kekang Banal takman yang kasiran.Uli na niti, mesaya ya ining pusu ku, at ing dila ku magkanta yang mitmung tula; miyatdanan ya namang matibe kapanayan, ing katawan ku,$AUling sasabian nang David ing tungkul keya. Ngana, Ikit ke ing Ginu, atyu king arap ku king sablang panaun; atyu king banda kung wanan ban e ku maligalig.Oneng pepasublian neng mie ning Dios; linigtas ne king upaya na ning kamatayan uling e malyari kapilan man ing bihagan ne ning kamatayan.<qIng Dios, king sarili nang kaburian at kabiasnan, telaga na nang makapauna king miyabie ya i Jesus kekayu, at pete ye inyang peintulut yung ipaku de king krus ding e mayap a tau.oWPakiramdaman yu iting sasabian ku, memalen ning Israel! I Jesus ning Nazaret ya ing taung tinubud na ning Dios. At ing pangatuburan na king Dios mipakilalang masala kekayu king kapamilatan da ring milagru, ding makapagmulalang bage, at ding tanda a depat na ning Dios king kapamilatan na. Ikayu mismu balu yu iti uling keti mismu libutad yu karin mepalyari.GAt kanita, ninuman ing maus king lagyu ning Ginu miligtas ya.~ukulimlim ya ing aldo, at lare ya ing bulan antimo ing daya, bayu ya datang ing maragul at maligayang Aldo ning Ginu.pYPalto kung tanda king banua, at miyayaliwang pagmulalan king yatu. Mika daya at api at makapal a asuk;~Wa, pati na karing kakung talasuyu a lalaki at babai, itugtug ke ing kakung Espiritu karing aldo deta, at ila man manula la.a};Iti ing kakung daptan karing tauling aldo, ngana ning Dios; dinan ku la ding sablang tau king kakung Espiritu. Ding anak mu manula la; ding kekang baintau manakit lang vision, at ding makatua mung lalaki maninap la.3|aOneng iti ing sinabi na ning propeta Joel,w{gE la malasing ding taung deni, antimo ing isipan yu karela; alas nuebe na pa mu ning abak, tutu pang maranun.z Kanita tinalakad ya i Pedro at ding labing metung a apostol, at nganang migsalitang masikan karing tau, Kabalen a Judio at ikayung sablang manuknangan keti Jerusalem, pakiramdaman yu ku at paintulut yung sabian ku kekayu nung nanu ing kabaldugan na niti.`y9 Oneng atin namang mapilan a migsalitang kapanyiran. Ngara, Malasing la ding taung den!pxY King pangasdan da at pangabalisa lub mikukutnanan lang alang patugut. Ngara, Nanu kaya kabaldugan iti?Hw  ding aliwa pa menibatan la Creta at Arabia. Makanyan man daramdaman ta la ngang magsalita karing sara-sarili tamung amanung sisuan; sasalita da ing makapagmulalang bage a depat na ning Dios!/vW Frigia at Pamfilia, Ehipto at karing lugal na ning Libya, malapit Cirene; ding aliwa naman kekatamu menibatan la Roma; Judio ampon paganung mekonberti king Judaismo;u) Atin kekatamung menibatan Partia, Media at Elam, atin munamang menibatan Mesopotamia, Judea at Capadocia; ating menibatan karin Ponto at Asia,\t1Baket ngeni daramdaman ta lang magsalita karing sara-sarili tamung amanung sisuan?zsmNgarang sinabi king pangasdan da at pangapamulala, E la ngan wari tau Galilea deting taung magsalitang makanyan?=rsInyang dimdam da iting alingongo mitipun-tipun la ding dakal a tau. Mengasdan la ngan uling dimdam da lang migsalita ding apostol king amanu nang sisuan ning balang metung karela.|qqAting Judio kanita karin Jerusalem; talasamba la king Dios at menibatan la karing miyayaliwang bansa na ning yatu.pMikatmuan la ngan king Banal a Espiritu. Megumpisa lang migsalita karing miyayaliwang amanu, agpang king binie na karela ning Espiritu.oKaybat na nita, ikit da lang mikakalat ding balamu dakal a dilang api at mika atin ya kareti king tulid na ing balang katau. nKabud-abud mika alingongo a menibat king banua a balamu biung na ning masikan a angin; kitmuan ne ing bale nung nu la pakalukluk.mm UInyang miras ing aldo ning Pentecoste, makatipun la ding sablang talasalpantaya king metung a lugal.%l EKaybat na nita, mibagutan la karing lagyu da ring adua katau. At mebagut ya ing kang Matias, at ya ing digdag da king grupu da ring labing metung a apostol.tk cban kuma king kasuyuan at panga-apostol a peinggulutan nang Judas a minta ketang lugal a pangaintuliran na. j ;Kaybat ngarang menalangin, Ginu, atataruk me pilubluban ing balang tau. Uli na niti, O Ginu, ipakit mu kekami nung ninu kareting adua ing kekang pinilixi kInya inapag da la lagyu ding adua katau: i Jose a ausan dang Barsabas (mipalayawan munamang Justo) at i Matias.h  Zg /Inya kailangan yang makiabe kekami ing katau antimong metung a talapatutu king pangasubli nang mebie ning Ginung Jesus. Kailangan ing metung ya karetang akayabe mi na kabang maglakbe ya ing Ginung Jesus abe mi, manibat king panaun a penaral nang Juan ing pamaminyag na angga na king aldo a meko ya i Jesus libutad tamu at mitas ya banua.Ef Uling makasulat king libru ding Dalit, Milako ya sana tau ing bale na; ala sanang tuknang kilub na. Misulat munaman, Kuanan na sana ning aliwang tau ing dake nang gagampanan king kasuyuan."e ?Abalitan da ngan iti ding sablang tau Jerusalem, inya king amanu dang sisuan ausan deng Akeldama ing marangleng ita. Ngana wari, Ing Marangle ning Daya.)Td #Karing salaping tinggap nang Judas para king kataksilan na sinali yang kapirasung gabun at ya namang lugal a kematayan na; menabu yang mumuna buntuk, mitdas ya atian at linual ing heganaganang bituka na.yc mMetung ya i Judas karing meging galame na ning kekaming grupu, uling mepili yang mika dake king kekaming obra. (\b 3Ngana, Kapatad, kailangan yang matupad ing kasulatan nung nukarin sinabi nang makapauna ning Banal a Espiritu king kapamilatan nang David, ing kasulatan tungkul kang Judas a menimuna karetang dinakap kang Jesus.a 7Kaybat na ning mapilan a aldo mika pulung la ding talasalpantaya a ating mekad dinalan at aduang pulu heganagana. Tinalakad ya i Pedro ban magsalita.|` sMaralas lang mititipun ban miyabe-abe manalangin kayabe da ring babai, i Maria a ima nang Jesus at ding kapatad na._  Inyang miras la king siudad, tinaglus lang menik ketang kuartung karelang pitutuknangan: i Pedro, i Juan, i Santiago, i Andres, i Felipe, i Tomas, i Bartolome, i Mateo, i Santiago a anak nang Alfeo, i Simon a aktibista, at i Judas a anak nang Santiago. ^  Kaybat na nita, migbalik la Jerusalem ding apostol ibat king Bunduk ding Olibo a atin anggang metung a kilometru karayu king siudad.F]  Ngara karela, Lalaking tau Galilea, baket pakatalakad kayu keti at makatalanga banua? I Jesus a ikit yung mitas banua king arap yu datang yang pasibayu, nung makananu yeng ikit mitas banua.{\ q Makalawe la pa banua kabang paitas ya, inyang bigla lang linto king arap da ring aduang taung makaimalan a maputi.y[ m Kaybat nang asabi iti, mitas ya banua kabang makalawe la kang Jesus at pimpanan ne ning biga king panimanman da.FZ Oneng mikatmuan kayung upaya potang datang ne kekayu ing Banal a Espiritu at ikayu ding maging testigu ku king Jerusalem, king mabilug a Judea at Samaria at angga na karing wakas ning yatu.0Y [Pekibat nang Jesus karela, Ing kayupayan nang Ibpa ku ya ing mitutuldu karing panaun at karing aldo, at e mangaintulid kekayu ing pakibaluan pa nung kapilan la datang.}X uKayabe de i Jesus kanitang mitipun la ding apostol at kitang da, Ginu, ibalik mu ne kanyan king Israel ing Kayarian?W  Meminyag ya i Juan king kapamilatan na ning danum, oneng karing daratang a mapilan a aldo mabinyag kayu king Banal a Espiritu.+V QAt inyang makatipun la nganang minie panabilin karela, E kayu mamako king Jerusalem, nune panayan ye karin ing regalung pengaku na ning Ibpa a asabi ku na kekayu.^U 7Kilub ding apat apulung aldo, kaybat ning kamatayan na, maralas yang pepakit karela king miyayaliwang paralan a e karaniwan bilang patutu king ya mabie ya. Ikit de at akasabi na la tungkul king Kayarian ning Dios.*T Oangga king aldo a mitas ya banua. Bayu ya mitas banua milakuan yang panabilin king kapamilatan na ning Banal a Espiritu karing taung pinili na bilang apostol na.S King minunang librung sinulat ku, O Teofilo, selese ku ing sablang depat na at ing tiru nang Jesus ibat king kapupurmeruan$RAAt atin pang dakal a miyaliwang bage a depat nang Jesus; nung isulat ngan, babalakan ku king e la mipagyu ding librung misulat agyang king mabilug a yatu.QwIti ya ing alagad a patutu tungkul kareting bage at ya naman ing sinulat kareti at balu mi king tutu ing sasabian na.HP Inya mikalat ing balita karing kapatad king e ya mate iting alagad. Oneng e na sinabing Jesus king e ya mate, nune sinabi na, Nung burian kung mie ya angga king pamagbalik ku, nanu keka ita?rO]Pekibat nang Jesus, Nung burian kung mie ya angga king pamagbalik ku, nanu keka ita? Ika tuki ka kanaku!`N9Inyang ikit neng Pedro, kitang na kang Jesus, Ginu, nanu ing mapalyari king taung ini?CMMelikid ya i Pedro at ikit ne king kagulutan na ing alagad a pakamalan nang Jesus; ya itang linapit king salu nang Jesus inyang mag-apunan la at kinutang, Ginu, ninu ing magtaksil keka?L)(Sinabi na iti ban ipabalu na nung makananu yang mate i Pedro at munie kaligayan king Dios.) Pangasabi na niti, nganang Jesus, Tuki ka kanaku!{KoIng katutuan sasabian ku keka: inyang kayanakan ka ika ing mibiblas king sarili mu at lalakad ka nung nu ka bisang munta. Potang tumua ka, iyatiat mu la ding gamat mu at aliwa ya ing miblas keka at midala keka king lugal a e ka bisang munta.JKitang na king katlung besis, Simon, anak nang Juan, kaluguran mu ko? Melungkut ya i Pedro uling mekatatlu na kitang: Kaluguran mu ko? At mekibat ya, Ginu, balu mu ing sabla; balu mu king kaluguran da ka! Sinabi nang Jesus, Pakanan mu la ding tupa ku.3I_Kitang nang kaduang besis, Simon, anak nang Juan, kaluguran mu ko? Mekibat ya i Pedro, Wa, Ginu, balu mu king kaluguran da ka. Nganang Jesus, Ingatan mu la ding tupa ku.H}Inyang mekapag-almusal na la, kitnan neng Jesus i Simon Pedro. Ngana, Simon, anak nang Juan, kaluguran mu ko maygit kareni? Nganang mekibat Pedro, Wa, Ginu, balu mu king kaluguran da ka! Sinabi nang Jesus, Pakanan mu la ding kanakung biserung tupa.\G1Iti ya ing katlung pamipakit nang Jesus karing alagad kaybat nang sinubling mebie._F7 Linapit ya i Jesus at kinua ne ing tinape at binie ne karela at antimu rin ding asan. E9 Nganang Jesus karela, Me kayu keni at magalmusal kayu. Oneng ala metung man karela ing mengangas kinutang nung ninu ya uling balu ra king ya ing Ginu.TD! Inya sinake ya king bangka i Simon Pedro at ginuyud ne papunta king pampang ing lambat a mitmung mangaragul a asan; dinalan la at limang pulu't atlu heganagana. E ya mesira ing lambat agyang marakal la.TC! Nganang Jesus karela, Magdala kayung mapilan keni karing asan a arakap yu.aB; Kasaka da king pampang menakit lang uling a mibabaya at asan a makaderang ampon tinape.Ngana karela, Anak, atin kayung ikua? Ala, ngarang mekibat.o=WInyang saslag ne ing aldo, atyu i Jesus king pampang; oneng e re akilala ding alagad king ya i Jesus.?<wManasan ku, nganang sinabing Simon Pedro karela. Tuki kami keka, ngara naman kang Simon Pedro. Meko la at sinake king bangka. Oneng ala lang arakap nanumang asan king kabukas a ita.%;CMiyabe-abe la di Simon Pedro, Tomas (ing mayayaus Kambal), Nathanael a tau Cana, Galilea, ding anak nang Zebedeo, at ding adua pa karing alagad nang Jesus. : ;Kaybat na nita, pasibayu yang pepakit i Jesus karing alagad na king pampang na ning Dagat-dagatan ning Tiberias. Pepakit ya king anti kaniting paralan.%9CMisulat la ding atyu keting libru ban maniwala kayu king i Jesus ya ing Cristo, ing Anak ning Dios at king pamaniwala yu mika bie kayu king kapamilatan na.8yGinawa yang dakal at miyayaliwa pang milagru i Jesus king akakit da ring alagad na, oneng e la makasulat keting libru.}7sNganang Jesus kang Tomas, Maniwala na ka uling ikit mu ko? Mapalad la detang maniwala kanaku agyamang e ra ku ikit!06[Mekibat ya i Tomas, Ginu ko at Dios ko!K5At saka na sinabi kang Tomas, Lawen mu la deng gamat ku at itagkil me keni ing taliri mu. Dala me keni ing gamat mu at itagkil me king katalindikingan ku. E na ka magalinlangan, maniwala na ka!d4APangalabas da ring walung aldo, makatipun lang pasibayu ding alagad king bale at kayabe re i Tomas. Makasara la ding pasbul, oneng linub ya i Jesus at tinalakad ya libutad da. Nganang Jesus karela, Kapayapan keko ngan.3Inya sinabi da ring aliwang alagad kang Tomas, Ikit mi ya ing Ginu! Nganang mekibat Tomas, E ku maniwala anggang e ku la akit ding bakas ding paku karing gamat na at itagkil ing taliri ku king bakas da ring paku at ing gamat ku king katalindikingan na.o2WOneng i Tomas (ing mayayaus Kambal), ing metung karing labing adua, alayu inyang dinatang ya i Jesus.s1_Nung patawaran yu la ding kasalanan na ning ninuman, mipatawaran la; ing e yu patawaran e ya mipatawaran.a0;Pangasabi na niti, pengisnawanan na la at sinabi na, Tanggapan ye ing Banal a Espiritu. /Pasibayu nang sinabing Jesus karela, Kapayapan keko ngan. Nung makananu na kung tinubud ning Ibpa, makanyan da kayu namang tutubud..Pangasabi na niti, pepakit na la karela ding gamat na at ing katalindikingan na. Mesaya la ding alagad panakit da king Ginu.x-iKanitang bengi na ning aldo mu ring ita, mitipun la ding alagad. Pakasara la ding pasbul king lugal nung nu la makatipun uli na ning takut da karing Judio. Dinatang ya i Jesus at tinalakad ya libutad da. Ngana karela, Kapayapan keko ngan. ,Inya pintalan na lang Maria Magdalena ding alagad at sinabi na karela, Ikit ke ing Ginu. At sinabi na karela ing pasabi nang Jesus.c+?Nganang Jesus kang Maria, E mu ku tatagkilan uling e ku pa pepaitas papunta king Ibpa. Munta ka karing kapatad ku at sabian mu karela king paitas na kung magbalik kang Ibpa ku at Ibpa yu, king Dios ku at king Dios yu.d*AMaria! nganang Jesus. Inarapan ne at sinabi na, Rabboni! (Ngana wari king Hebreo Maestro.)L)Kitnan neng Jesus, Babae, obat manangis ka? Ninung panintunan mu? Bala nang Maria ya ing hardinero, inya sinabi na, Nung ikang kinangwa keya, ginu, sabian mu kanaku nung nu me dela at kuanan ke.p(YPangasabi na niti, melikid ya at ikit neng makatalakad karin i Jesus; oneng e na balu king ya i Jesus.o'W Kitnan de, Babae, obat kikiak ka? Mekibat ya, Kasi kinua re ing Ginu ku at e ku balu nung nu re dela!,&Q Atin yang ikit a aduang anghel a makaimalan maputi; makalukluk la king pibilianan king bangke nang Jesus, ing metung king kabuntukan at ing metung king kabitisan.%{ Makatalakad yang manangis i Maria lual na ning kutkutan. Dinuku ya kabang manangis ya at linawe kilub na ning kutkutan.)$M At kaybat minuli la ding alagad.l#Q E ra pa aintindian kanita ing sasabian na ning kasulatan king kailangan yang subling mie i Jesus.)^"5Linub ya naman itang aliwang alagad a minunang dinatang at ikit na at meniwala ya. (!#at ing panyung penakap king buntuk nang Jesus. Iti e makakayabe king telang pamburul, nune makakalilua yang makatuklip king metung a lugal. Kanita dinatang yang katuki na i Simon Pedro at taglus-taglus yang linub king kutkutan. Ikit nang makabili karin ing telang pamburuljMDinuku ya at kilub ning kutkutan ikit na ing telang pamburul a makabili karin; oneng e ya linub.xiMilayi la, oneng itang aliwang alagad milayi yang mabilis kesa kang Pedro, at minuna yang miras king kutkutan.SInya linual ya i Pedro at itang aliwang alagad at minta la king kutkutan./WInya milayi ya at minta kang Simon Pedro at king aliwang alagad a pakamalan nang Jesus. Ngana karela, Kinua re king kutkutan ing Ginu at e mi balu nung nu re binili!5 eKing abak a maranun na ning mumunang aldo ning paruminggu, maralumdum pa, minta ya king kutkutan i Maria Magdalena. Ikit na king makalako ya ing batung takap ning kutkutan.*Anti na ning aldo ne kanita ning Pamagsadia da ring Judio at uling malapit ne man iting kutkutan, karin de kitkut i Jesus.kO)Ating mulahan king lugal nung nu re pinaku i Jesus at karin ating bayung kutkutan a e pa megamit.1[(Kinua re ing bangke nang Jesus at kayabe ning pisamut a mira at aksibal binalut de king telang pamburul. Makayagpang iti king kaugalian da ring Judio king pamangutkut.*M'Tinuki ya keya i Nicodemo; magdala yang pisamut a mira at aksibal at titimbang maygit apat apulung kilu. (I Nicodemo ya itang mekikit misan a bengi kang Jesus.)&Kaybat na nita, i Jose ning Arimatea pekisabi ne kang Pilato ing bangke nang Jesus. (I Jose metung yang alagad nang Jesus, oneng makalihim mu uli na ning takut na karing Judio.) At peintulutan neng Pilato. Inya meko ya at kinua ne ing bangke nang Jesus.Y+%At sasabian na naman ning aliwang kasulatan, Lawan de ring tau itang tindus da.mS$Mepalyari iti ban matupad ing sasabian na ning kasulatan, Alang mapakli metung man karing butul na.}s#Ing menakit kaniti ya ing patutu; tutu ing sasabian na at balu na king katutuan ing sasabian na ban maniwala kayu.)oW"Oneng tindus ne katalindikingan ning metung karing sundalus at biglang linual ing daya ampon danum. ([/!Inyang linapit la kang Jesus, e da la pikli ding puad na uling ikit dang mete ne.pY Inya dinatang la ding sundalus at pikli da la ring puad da retang aduang kayagnan nang mipakung Jesus.Aldo ning Pamagsadia kanita. Ban e la manatili king krus ding bangke king Aldo ning Sabbath (ing Sabbath a ita pamagselebra yang e karaniwan), inawad da ring Judio kang Pilato king paklian da la puad ding mipaku king krus at ilako la karin ding bangke.ucInyang asipsip nang Jesus ing alak a maslam, sinabi na, Meyari na! Kaybat diku ne ing buntuk na at mete ya.< qAting pitsil karin a mitmung alak a maslam. Sinoso re king alak ing metung a espongha at kaybat inasta re king sanga na ning tanaman a hisopo at tinutuk de king asbuk nang Jesus.~ uKaybat na nita, balu nang Jesus king meganap na ing sablang bage at ban matupad ya ing kasulatan, sinabi na, Mau ku.q [At ngana king alagad, Oyan i ima mo. At manibat na kanita inampun na ne ning alagad king pibalebale na. Panakit nang Jesus kang ima na at king pakamalan nang alagad a makatalakad karin, sinabi na kang ima na, Babae, oyan ing anak mo. %Makatalakad ya lele na ning krus nang Jesus i ima na at ing babaing kapatad nang ima na at i Mariang asawa nang Clopas at i Maria Magdalena.'GNgarang misabisabi ding sundalus, E ta ya gigisian iti, nune mipagsapalaran tamu ban abalu tamu nung ninung manikua kaniti. Milyari iti ban matupad ing sasabian na ning Kasulatan, Piparti-parti ra ing susulud ku, at pipagsapalaran da ing imalan ku. Makanyan ing depat da ring sundalus.c?Inyang apaku da ne ding sundalus king krus i Jesus, kinua ra ing imalan na at piparti-parti da ring apat a sundalus. Kinua ria naman ing tunika nang Jesus; iti ala yang tai at megawa yang une manibat babo angga lalam.9mMekibat ya i Pilato, Ing sinulat ku, sinulat ku."=Inya sinabi da ring pamuntuk da ring pari kang Pilato, Ing isulat mu e Ing Ari da ring Judio. nune, Sinabi na ning taung iti, Aku ing Ari da ring Judio.;oDakal la karing Judio ding mekabasa keting kapabaluan uling ing lugal nung nu ya mipaku i Jesus malapit ya king siudad at misulat ya iti karing amanung Hebreo, Latin, at Griego.Sinulat neng Pilato ing metung a kapabaluan at pepabili ne king krus. Iti ya ing makasulat: I Jesus ning Nazaret, ing Ari da ring Judio.{Karin de pinaku king krus. Kayagnan na lang pinaku da ring adua katau; mingatba la keya. Makalibutad ya karela i Jesus.zmLinual yang mamusan king krus na papunta king lugal a mayayaus Lugal ning Bungu. (Golgota king salitang Hebreo.)dAKanita binie na neng Pilato karela i Jesus ba reng ipaku king krus. Inya kinua re i Jesus.W'Oneng kilisak da, Paten ya! Paten ya! Ipaku ya king krus! Nganang kinutang Pilato karela, Ipapaku ke king krus ing kekayung Ari? Mekibat la ding pamuntuk da ring pari, Ala keng ari nung e mu ing Emperador!~3Kanita aldo na ning Pamagsadia para king Pamaglagpus, at mag-a-alas dosi na ning kaugtuan aldo. Nganang Pilato karing Judio, Oyni ing kekayung Ari!}/ Panamdam nang Pilato kaniti, liwal ne i Jesus. At linukluk ya king piukuman, king lugal a mayayaus Dalan a Batu. (Gabbatha king salitang Hebreo.)w|g Inyang dimdam nang Pilato iti, pigkapilitan neng ipabulus i Jesus. Oneng ngarang kinulisak ding Judio, Nung ibulus me ing taung yan, e na ka kakaluguran ning Emperador! Ing ninumang gagawang ari king sarili na, kalaban ne ning Emperador!{/ Mekibat ya i Jesus, Atin kang upaya kanaku uling iti binie na keka ning Dios. Inya lalung mabayat ing kasalanan na nitang menganiaya kanaku keka.z Nganang Pilato, E ka bisang maniabi kanaku? E mu wari balu king atin kung upayang ipabulus da ka at upayang ipapaku da ka king krus?gyG Linub yang pasibayu king palasyu at kitnan ne i Jesus, Nu ka tau? Oneng e ne pekibatan Jesus.Hx Lalu yang mitakutan i Pilato inyang dimdam na la deting amanu.w!Ngarang mekibat ding Judio, Atin keng kautusan at agpang king kautusan a iti kailangan yang mate uling pakilala na king Anak ne ning Dios.kvOPanakit da kang Jesus ding pamuntuk da ring pari at ding guardia, sinabi rang masikan, Ipaku me king krus! Ipaku me king krus! Nganang Pilato karela, Kuanan ye at ikayung mipaku king krus uling ala kung akakit a kasalanan na.|uqAt linual ya i Jesus a ating koronang suksuk at makaimalan yang kule ubi. Sinabi nang Pilato karela, Oyni ing tau! t Linual yang pasibayu i Pilato at sinabi na karing tau, Iyarap ke kekayu ban abalu yu king e ku manakit nanumang kasalanan keya.Ws'Lepitan de at ngara, Luid ya ing Ari da ring Judio! At kaybat penampaling de.r{Ginawa lang koronang suksuk ding sundalus at pinutung de king buntuk nang Jesus. At pepasuluran deng imalan a kule ubi.Cq Inya pepakua neng Pilato i Jesus at pepabarug neng latiku.jpM(Ngarang kinulisak mekibat, Ali mi ya, aliwa ya, nune i Barabas! (Metung yang tulisan i Barabas.)o''Agpang king kekayung kaugalian kailangan kung mibulus metung a preso para kekayu neng Pamaglagpus. Buri yung ibulus ke ing Ari da ring Judio?$nA&Nganang kinutang Pilato, Nanu ing katutuan? Kaybat nang asabi iti, pasibayu na lang liwalan Pilato ding Judio. Ngana karela, Ala kung ikit a kasalanan na.m %Nganang Pilato, Ing buri mung sabian, metung ka ping ari? Mekibat ya i Jesus, Ika ing sasabing ari ku. Iti ya ing sangkan nung inya mibait ku at dinatang keti king yatu ban munie patutu king katutuan. Makiramdam ya kanaku ing ninumang atyu king katutuan.`l9$Pekibat nang Jesus, E ya king yatu ing kanakung kayarian. Nung ing kayarian ku keti ya king yatu, makilaban la ding kanakung talasuyu ban e ku miyabie karing Judio. Oneng e ya king yatung iti ing kanakung kayarian!k#Judio ku wari? nganang kinutang Pilato. Dela ra ka kanaku ding sarili mung kabalen at ding pamuntuk da ring pari. Nanu waring depat mu?Wj'"Mekibat ya i Jesus, Ibat keka yan o ating aliwang sinabi keka tungkul kanaku?iy!Pasibayu yang linub king palasyu i Pilato at inaus ne i Jesus. Nganang kinutang kang Jesus, Ika ing Ari da ring Judio?Qh Iti milyari ban matupad ing sinabi nang Jesus nung makananu yang mate.)gNganang Pilato karela, Kuanan ye at atulan agpang king Kautusan yu. Ngara ding Judio, Makabawal kekami ing papate mi ya ing ninuman. (Tf!Pekibat da, Nung e ya dinapat e mayap ing taung iti, e mi ya sa dela keka.jeMInya liwalan na lang Pilato at kitang na karela, Nanung dalum ing yarap yu laban king taung iti?ydkIbat king bale nang Caifas dela re i Jesus king palasyu na ning gobernador. Abak a maranun kanita. E la linub ding Judio king palasyu na ning gobernador ban e la midinatan, uling pagnasan dang makapangan la king apunan na ning Pamaglagpus.Wc'Pepayalian nang pasibayung Pedro iti, at kanita mu rin tinulauk ya ing tatyo.1b[Kitnan na ne naman ning metung karing ipus ning Pekapun ding Pari, kamaganak ne nitang tinigpas na balugbug Pedro, Aliwa wari ika ing ikit kung kayabe na king mulahan?aMakatalakad ya pa mu rin at magsalab karin i Pedro. Kitang da, E ka naman wari metung karing alagad na? Ali ku! nganang mekibat Pedro._`7Makagapus ya pa i Jesus inyang peparala neng Anas kang Caifas, ing Pekapun ding Pari.v_ePekibat nang Jesus, Nung e ustu ing sinabi ku, patunayan mu. Nung mayap ing sinabi ku, obat timpaling mu ku?^)Inyang asabi na iti, timpaling ne ning metung karing guardiang atyu karin. Nganang sinabi, Baket makanyan kang makibat king Pekapun ding Pari?]Baket kukutnan mu ku? Mangutang ka karing mekaramdam kanaku nung nanu ing sinabi ku karela; balu ra nung nanu ing sinabi ku.b\=Mekibat ya i Jesus. Ngana, Hayagan kung migsalita karing sablang tau; parati kung tuturu kilub da ring sinagoga at kilub ning Templo nung nu la parating mititipun ding Judio. Ala kung sinabi nanuman king makasalikut.a[;Pengutnan ne ning Pekapun ding Pari i Jesus tungkul karing alagad na at king tuturu na. l~}}X||={zyyxwvvRuuKttHsrrrppbonn*mllSkkjjiihkggf==?<;:: 9d888766.5a4-3t21y0//I.--J,,C++;*))f((''Q&%%$$9##"! ' W=@NPi u\P? ; : ' ?=l)ifKUling king akakit ku metung kang melasun a isip king diria at metung kang bihag ning kasalanan.4eaInya, sukat kang sumisi at painggulut kaniting e mayap mung kapagnasan, at ipanalangin mu king Ginu ing patawaran na ka sa king pamanisip mu king anti kanyang pamikasala.RdE ka kayabe o karake king obra mi uling ing pusu mu marayu ya king Dios.%cCOneng nganang mekibat Pedro, Maimpierno ka sanang kayabe da reng salapi mu ngening isipan mu king malyari mung asali karing salapi ing regalu na ning Dios!b!at nganang sinabi, Ibie yu naman kanaku iting upaya ban ninuman ing tumpakanan ku buntuk karing gamat ku tanggap ya king Banal a Espiritu.,aQIkit nang Simon king mibie ya karela ing Espiritu, inyang timpak da la ring gamat da ring apostol karing buntuk da. Inya inalukan na lang salapi di Pedro at Juan,v`eKaybat na nita, timpak da la di Pedro at Juan ding gamat da karela, at tinggap de ngan ing Banal a Espiritu._yUling e ya pa tinipa ing Banal a Espiritu kaninu man karela; makagyung mebinyag la mu king lagyu na ning Ginung Jesus.^}Inyang miras la karin deting adua, penalangin da la ring talasalpantaya ban malyari deng tanggapan ing Banal a Espiritu.]#Abalitan da ring apostol karin Jerusalem king ding tau Samaria tinggap da ing amanu na ning Dios; inya tinubud de karela i Pedro at i Juan.D\ I Simon mismu meniwala ya at kaybat nang mebinyag parati yang tutuki kang Felipe, at mengapamulala ya inyang ikit na la ding mangangaragul a milagru at makapagmulalang bage a mangarapat.;[o Oneng inyang meniwala la king panaral nang Felipe tungkul king Mayap a Balita na ning Kayarian ning Dios at king lagyu nang Jesu-Cristo, pepabinyag la ngan ding babai at lalaki.uZc Malambat na na lang tutung ikua king kayupayan na ning salamangka na, inya lubus la kapaniwalan kang Simon.(YI at ding sablang tau king siudad a ita, kalulu at masalapi, megaral at ali, tutu na lang ikua kapaniwalan. Ngarang sasabi, Ya ing Maragul nang Upaya ning Dios.wXg King siudad mu ring ita ating metung a taung milagyuan Simon. Malambat na mu ring panaun ing papakit yang makapagmulalang gelingan karing tau karin king kapamilatan na ning pamagsalamangka. Sasabian na king atin yang maragul a kayupayan,;WqInya mika maragul a pamagsaya ketang siudad a ita.yVkAting marawak a espiritung linual kukulisak karing dakal a inipus da, at dakal la ding lumpu at pile a kinayap.UMekiramdam lang masalese ding tau king penaral nang Felipe uli na ning dimdam da keya, at ila mismu ikit da la ring milagru a depat na.uTcIng metung kareti ya i Felipe. Minta ya king siudad ning Samaria at penaral ne ing Cristo karing tau karin.SLipat-lipat la karing miyayaliwang lugal ding talasalpantaya a mekatakas, at ipanaral da nu man karin ing Mayap a Balita.R+Oneng pilit neng pekisiran Saulo ing iglesia; memunta ya balebale; keladkad na la ding talasalpantaya, babai at lalaki at saka na la pepasukul.bQ=Kitkut de ring mapilan a taung tapat i Esteban kabang tatangisan deng e makanyan-kanyan. P At tenguanan nang Saulo ing pangamate nang Esteban. King mismung aldong ita megumpisa yang dinalan mabagsik a pangalupig ing iglesia karin Jerusalem. Ding sablang alagad, subali karing apostol, mikalat la karing kabilugan a probinsia na ning Judea at Samaria.sO_i+Ing tolda nang Molek a dios-diosan ya itang kekong pisanan, at ing larawan ning batuin ning idolo yung i Refan; deti pawa lang dios-diosan a gewa yu ban samban. Inya ipayugse da kayu lagpus king angganan ning lugal a ausan dang Babilonia.=#*Oneng gilutan na la ning Dios at pepaburen na lang sinamba karing batuin na ning banua, antimo ing makasulat king libru da ring propeta, Balen Israel! E para kaku inya pete yu la at inain-sakripisyu ding animal king kekaban ding apat apulung banua keta king disyerto.&<E)Kanita na la ginawang metung a idolo a kaubug biserung baka at dininan deng ain-sakripisyu at pigpiestan de at perangalan ing mismung gewa da ring gamat da.;1(Inya sinabi da kang Aaron, Igawa mu keng dios a manimuna kekami. E mi balu nung nanu na ing milyari kanitang Moises a milual kekatamu king Ehipto.y:k'Oneng buri dang e re pemintuan ding kekatamung makatua; tinggian de at buri da pa ing magbalik la karin Ehipto.9}&Ya naman itang minantabe karing Israelita a mitipun king disyerto; atyu karin kayabe da ring kekatamung makatua, at itang anghel a migsalita keya keta king Bunduk ning Sinai; tinggap na ing mabie nang amanu ning Dios ban ipayabut na angga kekatamu.V8%%Ya itang Moises a sinabi karing memalen na ning Israel, Itubud ne kekayu ning Dios ing metung a propeta, antimo nung makananu na kung tinubud. Metung yang propetang manibatan mismu karing kekayung kalahi.#7?$Tinaid na la at liwal Ehipto at dinapat yang milagru at makapagmulalang bage karin at king Dagat a Malutu at king disyerto kilub ding apat apulung banua.6#Iti ya ing Moises a tinggian da ring memalen na ning Israel. Ya itang kitnan dang Ninu ing minie upaya keka para sakupan mu kami at atulan? Ya kabud ing tinubud na ning Dios bilang talapanibala at talapagligtas at saup ning anghel a ikit na king mitataung tanaman.^55"Miglalawe ku at ikit ku ing mabayat a kasakitan a daralanan na ning kanakung balen karin Ehipto. Dimdam ku ing karelang saingsing at tinipa ku ngeni ban iligtas ku la. Meka keni ngeni, tuburan da ka karin Ehipto.m4S!At ngana ning Ginu, Ilukas mu la ding sandalyas mu, uling sagradung gabun ing lugal a tutukluan mu. 3 Aku ing Dios da ring kekang makatua, ing Dios nang Abraham, Isaac at Jacob. Ginalgal ya king takut i Moises at migtakap yang lupa.2Mipanganga ya i Moises king ikit na, at linapit ya king tanaman ba neng lawen masalese. Oneng dimdam neng migsalita ing Ginu. Ngana,?1wKaybat dang milabas ding apat apulung banua, pepakit ya kang Moises ing metung a anghel libutad ning lablab ning mitataung tanaman keta king disyerto malapit king Bunduk ning Sinai.0Inyang dimdam nang Moises iti meko ya Ehipto, at menuknangan ya king sakup ning Midian. Karin mikayanak yang aduang lalaki.Z/-Pota galang buri mu ku namang paten kalupa na nitang tau Ehipto a pete mu napon?.3Oneng ita mismung penibatan na ning pamipate tepus ne i Moises, at nganang kinutang keya, Ninu ing minie upaya keka para sakupan mu kami at atulan?E-Kabukasan, ikit na lang mipapate ding aduang Israelita, at sibukan nang memilatan karela. Nganang miniabi, Kapamu, tau kekayu, e kayu wari mikamag-anak, baket mipanasakit kayung makanyan?, Inisip na king akilala da ring kalahi na king gagamitan ne ning Dios ba na lang gawan malaya; oneng e ra kilala ing makanyan.) +9Ikit neng panasakitan na ning metung a tau Ehipto ing metung karela. Pigmasakit ne ing Israelita at minablas ya king tau Ehipto angga king apate ne. (f*EInyang idad neng apat apulung banua i Moises aisip nang dinalo karing kalahi nang Israelita.u)cTiru na kang Moises ing sablang kabiasnan karin Ehipto, at meging mayupaya ya king dapat na at pamagsalita.{(oat inyang liwal de king bale, inampun ne ning prinsesang anak na ning ari at sinese ne antimong sarili nang anak. '9Ketang panaun a ita kanita ne man mibait i Moises; metung yang bingut a tutung makayama. Selikut de kilub ning bale king kekaban da ring atlung bulan,,&QLininlang ne ing kekatamung lahi at meging mabagsik ya karing kekatamung makatua; sapilitan na lang pepayugse lual bale ding bingut dang bayung bait ba lang mate.]%3Bandang tauli ing metung a ari a e makakilala kang Jose ya ing mig-ari king Ehipto."$=Inyang milalapit na ing panaun para tuparan na ning Dios ing pengaku na kang Abraham, tutu nang maragul ing bilang na ning kekatamung lahi karin Ehipto.#!Kaybat na nita, linipat da la ring karelang bangke karin king Sikem. Kitkut da la king kutkutan a seli nang Abraham king tribu nang Hamor.j"MKanita ya linuslus papunta Ehipto i Jacob, at karin na la ngan mete, ya ampon ding makatua tamu.#!?Peparala yang panabilin i Jose kang Jacob a tata na at inagkat ne ampon ing mabilug a pamilya ban lumipat Ehipto; pitu lang pulu't lima katau heganagana.% C King kadua rang pamagsaria karin Ehipto pepakilala ya i Jose karing kapatad nang lalaki, at makanyan neng milyaring akilala ning ari ing pamilya nang Jose.(I Inyang abalitan nang Jacob king dakal ing kabiayan karin Ehipto, tiburan na la ding kekatamung makatua, at ita ya ing pamagumpisa na ning pamaglakbe da karin."= Kanita naman mika danup king mabilug a Ehipto at Canaan, at maragul ing kasakitan a pepasari na niti. E na la menakit apangabiayan da ring makatua tamu.|q Linigtas ne king sablang kaligaligan a delanan na. Binendisyunan ne ning Dios i Jose at dininan neng kabiasnan inyang minarap ya king ari ning Ehipto. Inya tilduan ne ning ari a maging gobernador na ning mabilug a bansa ampon ning palasyu na. Pengalaluan de ring makatua na ning Israel i Jose at pisali reng anting ipus karin Ehipto. Oneng ing Dios atyu kang Jose.RKaybat na nita, binie ne ning Dios kang Abraham ing seremonia na ning sirkunsisyun bilang palatandanan na ning kasunduan. Makanyan neng sinirkunsisyunan Abraham i Isaac king kawalung aldo kaybat nang mibait. Gewa na naman Isaac iti kang Jacob at makanyan munaman ing depat nang Jacob karing labing aduang makatua na ning Israel.7Oneng aku ing matul king bansang manipus karela, nganang mengaku ning Dios, at kaybat mako la ketang bansang ita at samba la kanaku king lugal a iti.4aAnti keni ing sinabi na ning Dios kang Abraham, Manuknangan la ding lahi mu king aliwang bansa at maging ipus la karin at pasakitan da la kilub ding apat a ralan a banua./WE ne dininan ning Dios agyang malati mung dake king gabun a iti para maging bandi nang sariling Abraham; oneng pengaku na ning Dios king ibie ne keya at maging bandi neng sarili, at miyabie ya karing maging lahi na. Ala ya pang anak i Abraham kanitang oras a pengaku na ning Dios ing makanyan.H Makanyan yang meko karin Caldea at miras Haran ban manuknangan karin. Kamate na ning pengari nang lalaki, pepapuntan ne ning Dios i Abraham king lugal a iti a ngeni kekayung pitutuknanganan.yat nganang migsalita ning Dios kang Abraham, Lakuan me ing pamilya mu at bansa at munta ka king lugal a ituru ku keka."=Nganang mekibat Esteban, Mangatua ku at kapatad! Pakiramdaman yu sa ining sabian ku! Ing Dios a panibatan na ning ligaya pepakit ya king makatua tamung i Abraham kanitang iting penibatan tamu kasalukuyan na pang manuknangan karin Mesopotamia; kanitang bayu ya linipat karin Haran,Z /Kitang ning Pekapun ding Pari kang Esteban, Tutu pin ing bibintang da laban keka?~uMakalawe la ngan kang Esteban ding sablang makalukluk king Konsehu, at ikit da king ing lupa na lupa ne ning anghel.%CDimdam ming sasabian na king iting Jesus ning Nazaret lasakan ne ing Templo at panalilan na la ngan ding kaugalian a miras kekatamu manibat na kang Moises!"= Migdala lang taung malaram. Sinabi ra, Ala yang patugut magsalita ing taung ini laban king kekatamung banal a Templo at laban king Kautusan nang Moises.^5 King anti kaniting paralan apagalsa da la pilubluban ding memalen, ding makatua ning balen, at ding talaturu ning Kautusan laban kang Esteban. Pintalan de at dekap i Esteban at keladkad de at inarap king Konsehu.1 Inya sitsutan da la at beyaranan ding mapilan a tau ba rang sabian, Ya ing taung dimdam ming magsalitang kalapastanganan kang Moises at king Dios! Oneng ing Banal a Espiritu dininan na ne mang tutung maragul a kabiasnan i Esteban, inya e ra agyung labanan ing sasabian na. 7 Oneng pekilabanan de ring mapilan a miembru na ning sinagogang mipamansagan Sinagoga da ring Malaya. Karing Judio a bibilug kaniting sinagoga ating menibatan king Cirene at Alejandria. Ila ampon ding aliwa pang Judiong tubu Cilicia at Asia megumpisa lang mekiargu kang Esteban. +I Esteban, ing taung binendisyunan na ning Dios at kitmuan king upaya, dinapat yang milagru ampon mangangaragul a waga king akakit da ring tau./ WMakanyan sinulung ing pamikalat king amanu na ning Dios. Merakal na lang merakal ding alagad karin Jerusalem, at dakal la ding pari a tinanggap king kasalpantayanan.% CLinapit da la reting pitung tau karing apostol. Kaybat dang menalangin ding apostol, inarap da la reting pitu; timpak da la ring gamat da karing buntuk da.7 gMetula la ding sabla king mungkahi da ring apostol; inya pinili re i Esteban, ing taung kitmuan king kasalpantayanan at king Banal a Espiritu. Kayabe na lang mepili di Felipe, Procoro, Nicanor, Timon, Parmenas, at i Nicolas a tau Antiokia, ing metung a paganung mekonberti king relihiun da ring Judio.^5Ikami, kanita, lubus ming gamitan ing panaun mi king pamanalangin at king pamanaral.%CUli na niti, kapatad, mamili kayung pitung lalaking pikabaluan kekayu a kitmuan king Banal a Espiritu at kabiasnan, at ila ding panibalan mi kaniting bage.DInya ding labing adua inaus da lang mipulung ding sablang alagad at ngara karela, E matulid ing paburen mi ing pamanaral king amanu na ning Dios ba mi mung sikasuan ing pamamie kabiayan. Kaybat na nita, kabang susulung ing pangarakal da ring alagad, mipate-pate la ding Judio a ing salita ra Griego at ding Judiong tubu Palestina. Sasabian da ring taung deti king milalaktawan la king aldo-aldo pamagrasyun karing pondu ding babaing mebalu a kayabe da.%*Tuturu la aldo-aldo king Templo at karing pibalebale; ala lang tuknang tuturu at manaral king Mayap a Balita tungkul kang Jesus, ing Cristo. 9)Meko lang kitmuan tula ding apostol king arap ning Konsehu, uling ila meyakit lang karapatdapat dumalan kaligaligan alang-alang king lagyu nang Jesus.A{(Pepayaus da lang lungub pasibayu ding apostol, at inatulan da lang mabarug latiku. Kaybat, tintuan da lang e na magsalitang pasibayu king lagyu nang Jesus at layun da na lang binulus.S'nung king kamatutuanan ibat ya king Dios, e mu ing e yu la sambutan, nune miras kayu pa ketang kabilian a ing Dios mismu ya ing kekayung pakilabanan! Tinggap na ning Konsehu ing mungkahi nang Gamaliel.=s&Uli na niti, mumungkahi ku ngeni, paburen yu lang dili ra ding taung deti. Ibulus yu la. Nung iting katatagan o iting kilusan da, metung yang katatagan-tau, misalbag yang dili na;N%Kaybat na nita, linto ne naman i Judas a tau Galilea, kanitang panaun a merapat ing sensus; menikua ya namang dakal a talatuki na, oneng pete ria naman iti at misambulat la naman ding talatuki na.~y$E pa makaing malambat ing milabas a panaun kanitang linto ya i Teudas a pepakilalang metung yang matenakan; ating mekad apat a ralan a tau karing mekiabe keya. Oneng pete re at misambulat la ding talatuki na at limbug ya ing kilusan a tinatag na.z}m#at kaybat nganang migsalita king Konsehu, Makamal a Israelita, mimingat kayu king buri yung daptan kareting tau.a|;"Oneng tinalakad ya ing metung karing kayabe ra, ing metung a Pariseong milagyuan Gamaliel at metung a talaturu na ning Kautusan a tutu dang lalawan matas ding sablang tau. Inawad nang ilual da la pa mu ding apostol,{w!Mimua la ding miembru na ning Konsehu inyang dimdam da iti, inya inari da king lub da ing ipapate da la ring apostol.z  Testigu kami tungkul kareting bage at anti mu rin ing Banal a Espiritu, ing regalung babie na ning Dios karing mapamintu keya.Hy Tinas ne ning Dios king banda nang wanan ban maging Pamuntuk at Talapagligtas da ring tau ban kanita mika oportunidad lang makasisi ding Israelita at tanggap kapatawaran karing kasalanan da.mxSIng Dios da ring kekatamung makatua pepasublian neng mie i Jesus, kaybat yeng binitin king tanaman.rw]Nganang mekibat Pedro at ding aliwang apostol, Kailangan ing pamintuan mi ya ing Dios at aliwa ding tau. v Ngana karela, Maigpit da kayung tintuan king tuknang na kayung tuturu tungkul king lagyu na ning taung iti; lawan yu nung nanu ing kekayung depat! Kinalat yu na king mabilug a Jerusalem ing kekayung tuturu at buri yu pang iparsala kekami ing pangamate na!bu=Linub da la ring apostol at inarap king Konsehu. Pengutnan na la ning Pekapun ding Pari.6teInya meko ya ing kapitan at ding tauan na at dela da lang mibalik ding apostol. Makanyan man, e la ginamit nanumang puersa uling tatakut la pota ding tau pamasibasan da la.sKetang oras a ita ating taung dinatang at ngana karela, Atyu la pu ding taung pepasukul yu king Templo; tuturu la karing tau!r'Inyang dimdam da iti, ing kapitan ding guardia na ning Templo at ding pamuntuk ding pari e da abut isipan nung nanung milyari karing apostol.MqInyang karas mi king sukulan disnan mi yang makakandadung masalese, at atyu la ding bante karing puestu da karing pasbul; inyang biklat mi la ding pasbul ala keng ikit metung mang tau king kilub!p1Oneng e da la disnan karin ding apostol inyang miras la ding opisyal a mituburan king sukulan. Inya mibalik la king Konsehu at ngarang minie ulat,GoPemintuan da ring apostol ing sinabi na; minta la king Templo itang abak a maranum at megumpisa lang tinuru. Ing Pekapun ding Pari at ding kayabe na tinipun da la ngan ding makatuang Judio para king maragul a pulung na ning Konsehu; kaybat mitubud la king sukulan ba da lang idala ding apostol king arap ning Konsehu.jnMSulung munta kayu king Templo at ituru yu ngan karing tau ing sabla tungkul kaniting bayung bie.m/Oneng kanita mu ring benging ita biklat na la ning anghel ning Ginu ding pasbul ning sukulan; tinaid na lang linual ding apostol at ngana karela,NlPeparakap da la ring apostol at pepakulung da la king sukulan balen.Tk!Uli na niti, meriria lang e mu nanu karing apostol. Inya ing Pekapun ding Pari at ding sablang kayabe na, ding miembru na ning pangkat ding Saduseo ning Jerusalem, pikayari dang gawang metung a takbang.Ij E la mabilang-bilang ding taung manibatan karing miyayaliwang balen a pakalapit Jerusalem; darala da la ring karelang masakit at ding alipnan da ring marawak a espiritu. Kinayap la ngan deti.Ti!Bunga na ning sablang daraptan da ring apostol ding taung maki sakit, maka kama o maka dase mu, lulual da la karing dalan ban king pamaglabas nang Pedro agyang king anino na mu mirasnan la ding mapilan.hMakanyan man alang tuknang ing pangarakal da ring sinalpantaya king Ginu. Merakal na lang merakal ding babai at lalaking mekiabe karela.gy Ala metung man karing aliwang tau ing mengangas mekiabe karela agyamang matas ya paglalawe karela ing mabilug a balen..fU Dakal lang tanda at makapagmulalang bage ding depat da ring apostol libutad da ring tau. Parati lang mititipun ding sablang talasalpantaya king Balkon nang Solomon.vee Mig-ari ing maragul a takut king kabilugan a iglesia at karing sablang aliwa pang mekabalita tungkul kaniti.;do Kasabi na niti, miragsa ya i Safira at mete ya king durungutan nang Pedro. Linub la ding kayanakan at disnan deng mete na i Safira. Liwal de ban ikutkut siping na ning asawa na.$cA Inya nganang Pedro, Obat aisip yu, ikayung adua ning asawa mu ing paniubukan ye ing Espiritu na ning Ginu? Oyan, pakiramdaman mu ing takbang da ring taung kaybat-ibat pa mung mengutkut king asawa mu; oren malapit na lang lungub king pasbul. Makasadia da na ka namang idalang lumual!GbNganang Pedro, Safira, sabian mung tapat kanaku, nung ing alagang iti ya na ing kabilugan a tinggap yung kayablian king banding pisali yung miyasawa. Nganang mekibat Safira, Ya na ngan yan.haIAtlung oras kaybat nang milyari niti, dinatang ya i Safira. Ala yang kamalayan king mepalyari.e`CDinatang la ding kayanakan a lalaki; binalut de ing bangke na at saka re liwal ban ikutkut.~_uKabud dimdam nang Ananias iti, miragsa ya at mete. Ding sablang mekabalita kaniti tiblan na la ning maragul a takut.\^1Bayu mu pemisali, e wari bandi mung tune at kaybat mung apisali, ding ayabli mu e la wari keka la mu ren? Obat aisip mu pang dinapat king anti kanyan? Aliwa ding tau ding kekang paglingaran nune ing Dios mismu!G]Nganang Pedro, Ananias, baket peintulutan meng mig-ari i Satanas king pusu mu at ituru na kang maglaram king Banal a Espiritu king pamilingad mu karing meging abli na ning kekang pibandian?\7King kabaluan nang Safira, e na la ngan inintrigang Ananias ding ayabli ra. Mitagan yang ditak a alaga, at inintriga na la ding sobra karing apostol.l[ SOneng atin namang miyasawa, ing lagyu ra Ananias at Safira; misali lang kapirasu king pibandian da.eZC%Atin yang kapirasung gabun; pisali na iti at inintriga na la ding ayabli na karing apostol.%YC$Makanyan ing depat nang Jose, ing metung a Levitang tubu karin Cyprus a pemalayawan dang Bernabe ding apostol (lagyung mangabaldugan Ing Babie Sikanan Lub)X)#Darala da la at intriga karing apostol ding salaping ayabli ra. At mirarakayan ya ing balang kapatad king abli, agpang king pamangailangan na. W "Alang mibili king kalipitan metung man karing talasalpantaya, uling pemisali da ring ating pibandian a gabun o ating pibalebale.EV!Sindu da ring apostol a kayabe ning maragul a kayupayan ing pamipatutu ra tungkul king pangasubli nang mie ning Ginung Jesus. E makanyan-kanyan a bendisyun ing tigtug na karela ning Dios.8Ui Mikakametung la pusu ding sablang talasalpantaya at pamisip; ala metung man karela ing sinabing bandi na ing sariling pibandian na. Ing sabla dang pibandian para karela ngan.CTKayari dang menalangin, minugun ya ing bale nung nu la makatipun at mikatmuan la ngan king Banal a Espiritu, at megumpisa lang migsalitang mitmung tetagan a lub king amanu na ning Dios. S Igong me ing gamat mu ban pakayap at palto kang makapagmulalang bage at milagru king lagyu nang Jesus, ing banal mung Talasuyu.R'Ngeni, O Ginu, pansinan mu ing babala ra kekami at saupan mu kami, ikaming talasuyu mu ban asabi ming mitmung tetagan a lub ing kekang amanu.qQ[Misanmetung lang dinapat king sablang bage a king upaya mu at kaburian malambat mu nang birian marapat.MPAt iti pin ing mapapalyari: keni mismu Jerusalem, i Herodes ampon i Pilato mekipulung la karing paganu at karing memalen na ning Israel laban kang Jesus, ing banal mung Talasuyu at kekang Pinili.pOYDing ari keti king yatu magsadia la, at ding pamuntuk mipupulung la laban king Ginu at king Pinili na?dNAIka ing migsalita king kapamilatan na ning talasuyu mung i David a makatua mi, inyang nganang sinabi lalam nang agkat ning Banal a Espiritu, Ba't ding bansa malisuas la, ba't ding memalen mitatangka lang alang parasan?MInyang dimdam da iti, ngara ngan menalangin king Dios, O Ginu at Miglalang king banua at yatu at king dagat at king sablang atyu kareti!&LEKabulus da ri Pedro at Juan, migbalik la karing karelang kayabe, at belita ra karela ing sinabi da ring pamuntuk da ring pari at ding makatua na ning balen.RKUling itang taung keraptanan milagru maygit neng apat apulung banua tua.:JmLalu na lang tintuan maigpit ning Konsehu at kaybat binulus da la. Ala lang ikit a sangkan para parusan da la uling pupurian de ring sablang tau ing Dios uli na ning mepalyari.MIUling e ke malyaring e magsalita tungkul king ikit mi ampon dimdam.!H;Oneng ngarang mekibat di Pedro at Juan, Ikayu na mismu ing matul nung isanu ing matulid arap ning Dios: ing mamintu kami kekayu o mamintu ke king Dios.G#Inya pepayaus da lang lungub pasibayu at sinabi da karela king e na la magsalita o tuturu king makananu mang paralan king lagyu nang Jesus. FBan e na lalung mikalat karing tau iting pisasabian, masanting tantuan ta na la mung e na magsalita kenu man king lagyu nang Jesus.;EoNgarang mikukutnanan, Nanung daptan tamu karing taung deti? Balu da ring sablang tau keti king Jerusalem king ila ding dinapat kaniting milagru, at e tamu malyaring alingad iti.DyInya inutus da lang mako king sala na ning Konsehu. At kalual da ri Pedro, misabisabi la ding miembru na ning Konsehu.COneng ala na la mang malyaring asabi laban karela uli na ning kayarap de mismu ing taung kinayap a atyu king siping da ri Pedro at Juan.[B/ Mengapamulala la ding miembru na ning Konsehu inyang ikit da ing tepangan da lub di Pedro at Juan, at inyang abalu da king karaniwan la mung taung alang pegaralan. Akilala ra kanita king akayabe na lang Jesus.q nung ing kukutang yu kekami ngeni tungkul ya king depat ming mayap king taung lumpu at nung makananu yang kinayap,m=SNganang mekibat Pedro a kitmuan king Banal a Espiritu, Makamal a pamuntuk at makatua na ning balen:</Pepatalakaran da la king arap da ring apostol at kitang da karela, Makananu yung depat iti? Nanu ing kayupayan yu o isanung lagyu ing ginamit yu?-;SMekipulung la king Pekapun ding Paring i Anas at kang Caifas at kang Juan ampon kang Alejandro, karing aliwa na pang galame ning pamilya na ning Pekapun ding Pari.t:aKabukasan, mitipun la Jerusalem ding pamuntuk da ring Judio, ding makatua, at ding talaturu ning Kautusan.9Oneng meniwala la ding dakal a taung mekaramdam king penaral da, at mamabut lang anggang limang libu ding lalaking miragdag.g8GInya dekap da la at pepakulung king sukulan angga itang kabukasan, anti na ning mabibengi na.7'Kalilingasngas da king ding aduang apostol tuturu da king sinubli yang mebie i Jesus, ing metung a bage patune king subli lang mie ding mete. 6 ;Kasalukuyan da pang magsalita karing tau di Pedro at Juan inyang linapit la karela ding pari, at ing kapitan ding guardia ning Templo, at ding Saduseo.51Makanyan neng pinili at tinubud mumuna kekayu ning Dios ing Talasuyu na ban bendisyunan na kayu at saupan painggulut king e mayap yung pamibiebie.;4oDing pengaku na ning Dios a mibie king kapamilatan da ring propeta para kekayu la, at makayabe kayu ketang kasunduan a tinatag na ning Dios a kayabe da ring kekayung makatua. Antimo ing sinabi na kang Abraham, King kapamilatan da ring maging lahi mu bendisyunan ku la ding sablang tau king mabilug a yatu.-3SKing kamatutuanan ding sablang propeta, manibat kang Samuel angga na king tauling dili kaybat na, atin la ngang sinabi at inula da ngan iting kasalukuyan a panaun.n2UNinuman ing e mamintu king sabian na ning propetang ita, mitiwalag ya king balen na at masintang ya.F1Uling sinabi nang Moises, Palto yang metung a propetang kalupa ku ing Ginung Dios para kekayu. Manibat ya karing sarili yung kapatad; kailangan yung pamintuan ing sablang sabian na kekayu.[0/Kailangan ing manatili ya pa karin banua anggang e datang ing panaun para mibayu ngan ing sablang bage, antimo ing pepabalu na ning Dios king kapamilatan da ring banal nang propeta kanita pang minunang panaun./at ban paratangan na ning Ginu ing panaun ning banal a bendisyun. Kaybat, itubud ne kanita i Jesus, ing Cristo a pinili na para kekayu.\.1Inya ngeni sumisi kayu at magbalik lub king Dios ban mipatawaran ing kasalanan yu,6-emakanyan nang birian nang metupad ning Dios itang meula nang makapauna, inyang king kapamilatan da ring sablang propeta sinabi na king ing Cristo na dumalan yang kasakitan.x,iNgeni, kapatad, balu ku king ikayu at ding kekayung mamuntukan e yu tune balu ing sablang depat yu kang Jesus;+}Uli na ning kapaniwalan mi king lagyu nang Jesus, iting lagyu ya ing minie upaya ban mibalik ing sikanan na niting taung akakit yu ngeni keti at kakilala yu. Ing kasalpantayanan kang Jesus ya ing mekapakayap kaniting tau antimo ing akakit yu ngeni. *at pepapate ye ing panibatan na ning bie. Makanyan man, pepasublian neng mie ning Dios, at tungkul kaniti ikami ding babie patutu.)Banal ya at mayap, oneng tinggian ye at inawad kang Pilato, antimong dapat nang mayap kekayu, ing ibulus ne ing metung a mekamate tau o~}|X|K{{1zyy3xxwddbbaa:`H__H^^V][\[ZZ&YYXWWHVUU\TT*SSRR QQ*PP3ONNMMM#KKJ|JII-H:GFFIEDDSCBBPAO@@B?v>>=<<;;::99i8k77S66Y55V4~33F221106/o..S--%,,7+P**)\((c( '|&&%/$8##! M)fqe+Ic!|3j_$ - $ = I<s7(g at e mu misan a aldo, nune maralas pepakit ya karetang keyabe-abe nang linibut manibat Galilea angga Jerusalem. Ila ngeni ding peka-testigu na karing memalen na ning Israel..'W Oneng pepasublian neng mie ning Dios,& Kaybat dang atuparan ing sablang sasabian da ring Kasulatan tungkul kang Jesus, kildas de king krus at binili re king metung a kutkutan.% Agyamang e la menakit nanumang matulid para isaldak da kang Jesus ing atul a kamatayan, inawad da kang Pilato ing ipapate ne.+$O Uling e ra balu ding tau Jerusalem at ding karelang mamuntukan king ya ing Talapagligtas ni e ra la aintindian ding amanu da ring propeta a mababasa king balang Aldo Sabbath. Makanyan man ila mismu ding mekapatutu king ula da ring propeta king kapamilatan na ning pamakamate da kang Jesus.# Kapatad ku, lahi nang Abraham, at ikayung sablang paganu keti a ating takut king Dios: kekatamu miparala iting balita na ning kaligtasan!|"q At kanitang malapit na nang ayaring Juan ing misyun na, nganang sinabi karing tau, King pamalak yu ninu aku? Aliwa aku itang kekayung panenayan. Oneng akit yu! Datang ya kaybat ku, at e ku man karapatdapat kalag karing sandalyas a susulud na.3!_ Bayu na pegumpisan Jesus ing obra na, penaral nang Juan karing sablang memalen na ning Israel king sukat lang sumisi at painggulut karing karelang kasalanan at pabinyag.  Metung ya i Jesus karing meging lahi nang David, at ya ing gewa nang Talapagligtas ning Dios king balen Israel antimo ing pengaku na.  Kanitang leko ne king panga-ari i Saul, tilduan ne ning Dios maging ari da i David, at ini ing sinabi na ning Dios tungkul keya, Ikit ku kang David a anak nang Jese king ya ing lalaking buri ku; metung yang lalaking tupad king sablang buri kung iparapat.0Y At kanitang miniawad lang metung a ari, binie ne karela ning Dios i Saul a anak nang Cis ning tribu nang Benjamin. Ya ing meging ari da kilub ding apat apulung banua.+ kilub ding apat a ralan at limang pulung banua. Kaybat na nita, dininan na lang ukum a menimuna karela angga king panaun nang Samuel a propeta.y Gisan na la ding pitung bansang manuknangan Canaan, at binie na karing Israelita ing gabun da reti at karelang bindian^5 at kilub ding apat apulung banua pibata na lang inantabayanan libutad ning disyerto. Pinili na la ning Dios da reting Israelita ding kekaming makatua, at gewa na lang marangal a bansa ding kekaming kalahi kanitang atyu la pa antimong dayuan karin Ehipto. Linual na la ning Dios karin Ehipto king kapamilatan na ning maragul nang upaya,>u Tinalakad ya i Pablo at tinas ne ing gamat na; kaybat megumpisa yang migsalita. Ngana, Kabalen kung Israelita at ikayung sablang paganu a ating takut king Dios, pakiramdaman yu ku!  Kaybat na ning pamamasang meyakua king Kautusan at karing kasulatan da ring propeta pepasabi na karela ning talapangasiwa king sinagoga ing anti kanini: Kapatad, ikatula ming lubus nung bisa kayung magsalitang ditak ban munie diwa karing taung pesitagun.  Sinulung lang miglakad manibat Perga at miras la Antiokia, Pisidia; king Aldo ning Sabbath minta la king sinagoga at linukluk.# Miglayag ya i Pablo at ding kayabe na manibat Pafos at miras la Perga, Pamfilia. Likuan na lang Juan Marcos karin at migbalik ya Jerusalem.|q Inyang ikit na ning gobernador ing mepalyari, sinalpantaya ya; pigtakan nang e mu nanu ing turu tungkul king Ginu.xi Dugpa ya keka ngeni ing gamat na ning Ginu; mabulag ka at malambat mung e akit ing sala na ning aldo! Kanita mu rin penamdaman nang Elimas king ating digpang matuling a ulap king mata na, at kakapkap ya at durutdurut manintun tumaid keya.9k at ngana, Anak ning diablo! Ika ing kalaban na ning sablang bage mayap; mitmu kang pamaglinlang at kapamiraitnan! Kapilan ka tuknang magliku king dalan nang matulid ning Ginu?ta Kanita i Saulo a ausan da namang Pablo a mitmu king Banal a Espiritu, linawe neng maratna ing salamangkeru Oneng sebatan na la ning salamangkerung i Elimas (ita ing lagyu na king Griego); e na buring mika kasalpantayanan ya ing gobernador.D Kakaluguran neng Sergio Paulo, ing gobernador ning pulu, metung a taung biasa. Pepayaus na la ning gobernador di Bernabe at Saulo, uling buri nang damdaman karela ing amanu na ning Dios.<q Ikua reng adalakitan ing kabilugan a pulu at miras la angga Pafos. Disnan de karin ing metung a salamangkeru a milagyuan Bar-Jesus. Metung yang Judiong magbansag king propeta ya. Karas da Salamina, penaral da ing amanu na ning Dios karing sinagoga da ring Judio. Kasaup de king obra da i Juan Marcos. 9 Inya, i Bernabe at i Saulo, bitbit da ing tubud na ning Banal a Espiritu, minta la Seleucia at ibat karin miglayag lang papunta king pulu ning Cyprus.r ] Mig-ayunu la at menalangin, kaybat timpak da la ring gamat da karing buntuk da at saka ra na la tinubud.G  Kanitang misan, kabang miyayain lang kasuyuan king Ginu at tutupad king pamag-ayunu, ngana ning Banal a Espiritu karela, Italaga yu la di Bernabe at Saulo para king obrang itutuk ku karela.a  = King iglesia karin Antiokia ating mapilan a propeta at talaturu. Ila ding makatuki: i Bernabe, i Simeon (a meyaus Negro), i Lucio (a tau Cirene), i Manahen (a kayabe nang meragul ning Gobernador Herodes), at i Saulo. { Ayari nang Bernabe at Saulo ing karelang misyun at migbalik la Jerusalem, at tiki re i Juan a mayayaus munamang Marcos.X) Sinulung ing pangakalat na ning amanu ning Dios. Merakal la ding sinalpantaya.^5 Kanita mu rin pepaturan ne ning anghel na ning Ginu i Herodes at milako ya male tau uling kisintian nang binie ra king sarili na ing dangal a mangaintulid king Dios. Ngitngat de ring ulad at iti ya ing kemate na.S Ngarang kukulait ding tau, E ya tau ing magsalita, nune metung yang dios!5 King metung a aldo tildu na, migani ya i Herodes king imalan a susulud na ning metung a ari; linukluk ya king tronu na at migdiskursu ya karing tau.dA Maluat na na lang kamuan Herodes ding memalen karin Tiro at Sidon; inya mekikit lang agnan-agnan keya. Muna, pekikuanan deng ayagkat makikampi karela i Blasto; ya ing talapangasiwa king palasyu na ning ari. Kaybat, lepitan de i Herodes at mekipagkasundu la keya, uling kakua yang pagkabie na ing karelang bansa king bansang sasakupan na ning ari.pY Inutus nang Herodes ing panintunan de, oneng e re akit. Inya pepa-inbestiga na la ding guardia at minie yang kautusan king paten da la. Kaybat na nita, meko ya karin Judea i Herodes at miglabas yang makuyad a panaun karin Cesarea.w Inyang kabukasan a abak, e makanyan-kanyan ing pangagulu da ring guardia; e ra balu nung nanu ing milyari kang Pedro! Sininialan na la king gamat na king e la masigla, at inisplika na karela nung makananu neng linual ning Ginu king sukulan. Nganang migsalita, Ipamalita yu iti kang Santiago at karing aliwa pang kapatad. Kaybat meko ya at minta karing aliwa pang lugal./ Samantala, e pepatugut tutuktuk i Pedro keta king pasbul. Inya biklat dia mu rin ing pasbul, at inyang ikit dang ya pin, tiblan na la ning takut. Ngarang sinabi kang Roda, Maloloka na ka ne! Oneng pipilit na king tutu pin. Inya ngarang mekibat, Siguru yan ing anghel nang katutubu.+~O E ne pa ikuang abuklat ing pasbul akilala na ne bosis i Pedro; king tula na milayi yang linub pasibayu at sinabi na king manenaya ya i Pedro lual na ning pasbul.p}Y Kinatuk ya i Pedro king pasbul dalan at ing ipus a babaing milagyuan Roda ya ing memuklat king pasbul.(|I Inyang api-isip-isip na ing milyari keya minuli ya king bale nang Maria a ima nang Juan Marcos. Disnan na lang makatipun at manalangin karin ding dakal a tau.t{a Kanita na apibulebule Pedro ing milyari keya at ngana, Ngeni ku asisiguradu king iti tutu pin! Tinubud ne ning Ginu ing anghel na, at linigtas na ku king gamat nang Herodes at king sablang bage tatangka rang daptan ding memalen Judio. z  Linabas la king mumunang bante, kaybat king kadua at ikua rang miras king pasbul bakal a palual papunta king siudad. Mibuklat yang dili na ing pasbul at melaus lang linual. Tinuntun la king metung a malating dalan, at bigla neng likuan ning anghel i Pedro.y Tikian neng Pedro lual na ning sukulan. Makanyan man, e na balu kanita nung tutu ing daraptan na ning anghel; bala na maninap ya mu.x5 Sinabi na kanita ning anghel, Miblas ka at isulud mu la reng sandalyas mu. Memintu ya i Pedro at ngana ning anghel, Magbalabal ka at tuki ka kanaku.rw] Kabud-abud atyu ing metung a anghel na ning Ginu kilub ning sukulan at sinlag ing sala karin. Tepik ne pago ning anghel i Pedro; ginising ne at ngana keya, Malagua, talakad ka! Kanita mu rin mebalag la karing gamat na ding tanikala.Qv Kanitang benging bayu ne iyarap Herodes king balen, matudtud ya i Pedro pilatan da ring aduang guardia. Makatali ya karing aduang tanikala. Atin munamang guardiang makabante king pasbul ning sukulan.uy Inya menatili ya king sukulan i Pedro; oneng menalangin lang taimtim king Dios para keya ding miembru na ning iglesia.mtS Kaybat deng dekap i Pedro dela re king sukulan at karin de piliwas-liwas ginuardian ding apat a grupung sundalus, tiapat lang tau balang grupu. Isipan nang Herodes ing iyarap ne karing memalen Judio kalabas na ning Pamaglagpus.s7 Inyang ikit nang iti mekaibie tula karing Judio, sindu na pa at peparakap ne i Pedro. (Iti milyari kanitang kapiestan da ring Tinape Alang Lebadura.)?ry Pepatabtab ne batal i Santiago, ing kapatad nang Juan.uq e Kanita mu ring panaun a ita pegumpisan na lang linupig Aring Herodes ding mapilan a miembru na ning iglesia.|pq Depat da iti at pekiparala da la ring salapi kari Bernabe at Saulo ba da lang ibie karing makatua na ning iglesia."o= Pikayari da ring alagad king ing balang metung karela pakikuanan nang iparala itang sablang agyu ra karin ban sumaup karing talasalpantayang atyu Judea.pnY Linibutad ya ing metung karela a milagyuan Agabo, at king kapamilatan na ning upaya na ning Banal a Espiritu inula na king malapit nang mikamaragul a danup king mabilug a yatu. (Dinatang iti king panaun na ning Emperador Claudio.)Tm! King panaun a ita ating mapilan a propetang minta Antiokia ibat Jerusalem.bl= Inyang ikit ne, tiki ne Antiokia. Karin la menatiling miyabe kilub ning pabanua; mekiabe la king iglesia na ning Antiokia at tuturu karing dakal a tau. Karin Antiokia la minunang meyaus Cristianu ding talasalpantaya.Ik  Kaybat, tinaglus ya Tarso i Bernabe ba neng panintunan i Saulo.j1 Metung yang mayap a tau i Bernabe; kitmuan ya king Banal a Espiritu at matibe ya kasalpantayanan, at dakal lang tutu ding taung milapit king Ginu.Di Inyang miras ya karin at ikit na nung makananu na lang dininan grasya ning Dios, metula ya at pinayuhan na la ngan manatiling tune at tapat king Ginu a kayabe na ning mikakalukung lugud.ah; Abalitan na iti ning iglesia karin Jerusalem, inya tinubud de i Bernabe karin Antiokia.ngU Inantabayanan na la ning Ginu at sinalpantaya la ding tutung dakal a tau at mekonberti la king Ginu.%fC Ding aliwa karela, ding menibatan Cyprus at Cirene, minta la Antiokia at karin penaral da naman karing paganu ing Mayap a Balita tungkul king Ginung Jesus.Be} Ding sablang mekatakas king pamaglupig a megumpisa king pangamate nang Esteban mengaparas la angga karin king Fenicia, Cyprus, at Antiokia. Penaral da ing amanu, oneng karing Judio mu.vde Inyang dimdam da iti tiknang da ing karelang pamanuligsa at pinuri de ing Dios. Ngarang sinabi, Nung makanyan, dirinan na la namang oportunidad ning Dios ding paganu ban sumisi at painggulut karing karelang kasalanan at ban mika bie la!Yc+ Akilala ku kanita king ing Dios dirinan na la namang regalung kalupa na ning binie na kekatamu kanitang meniwala tamu king Ginu tamung Jesu-Cristo. Ninu mo aku para sabatan ku ing buri nang daptan ning Dios?b Kanita ku aganaka ing sinabi na ning Ginu, Meminyag ya i Juan king kapamilatan na ning danum, oneng mabinyag kayu king Banal a Espiritu.a/ Ya pa mung halus ka-umpisa kung migsalita inyang tinipa ya karela ing Banal a Espiritu antimo nung makananu yang tinipa kekatamu kanitang minuna.r`] atin yang sabian keka; king kapamilatan na ning sabian na keka, miligtas ka at ding sablang katubale mu.=_s Sinabi na kekami nung makananu neng ikit ing metung a anghel kilub ning pibalebale na a nganang sinabi: Mitubud kang tau karin Jopa ban dakitan de i Simon a ausan da namang Pedro;S^ At sinabi na ning Espiritu kanaku king e ku mikakunung tuking magbalik kayabe ra. Tinuki la naman kanaku karin Cesarea ding anam a talasalpantaya a kayabe ku ngeni, at minta ke king bale nang Cornelio.] Ketang penandit a ita, atlu lang lalaki ding dinatang tulid na ning bale tuknangan ku; mituburan lang ibat Cesarea ba ra kung dakitan.j\M Mekatatlung besis milyari iti at kaybat ing sablang ita inigut deng paukiat pasibayu king banua.y[k Pasibayu sinabi na ning bosis a menibat banua, E mu ausan marinat ing nanumang sasabian nang malinis ning Dios.yZk Ngakung mekibat, E ku malyaring gawan yan, Ginu! Ala pang pamangan a midinatan o marinat a linub king asbuk ku!Y  Kaybat na nita, dimdam ke ing metung a bosis a mamaus kanaku. Ngana, Talakad ka Pedro at makamate ka karen ba mu lang apangan!X Linawe ku ing laman na at ikit ku la ding animal a tiapat a bitis, animal a matunud at malyap, ding gagapang at ayup-bunduk.yWk Ngana, Misan a aldo manalangin ku karin king balen na ning Jopa at king diwa ku menakit kung vision. Atin kung ikit kukuldas ibat banua a balamu metung yang malapad a ulas a bababa ra karing apat nang suluk; tinuknang ya iti king tulid ku.ZV- Uli na niti, selese nang Pedro ing sablang mepalyari manibat king kapupurmeruan.5Ue Ba't daralo ka at makipangan karing e Judio?Tw Inyang minta ya i Pedro king Jerusalem, ngarang mekipate keya detang makapanig king pangasirkunsisyun da ring paganu,S  Abalitan da ring apostol ampon ding talasalpantaya a atyu king magbilug a Judea king tinggap da naman ding paganu ing amanu na ning Dios.R7 0Inya inutus nang mabinyag la king lagyu nang Jesu-Cristo. Kaybat na nita, inawad da kang Pedro king manatili yang kayabe ra karing mapilan pang aldo.MQ /Tinggap dia naman ding taung deti ing Banal a Espiritu antimo nung makananu ta yang tinggap. Ninu ing magkait binyag karing taung deti ngening kalupa ta la namang tinanggap king Banal a Espiritu?hPI .Uling dimdam da lang migsalitang miyayaliwang amanu at pupuri king Dios. Kanita nganang Pedro,(OI -Ding talasalpantayang Judio a menibatan karin Jopa a kayabe nang Pedro pigmulalan da nung baket tigtug nia naman ning Dios karing paganu ing Banal a Espiritu.rN] ,Kabang magsalita ya i Pedro, tinipa ya ing Banal a Espiritu karing sablang makiramdam king pamanaral na.>Mu +Migsalita la tungkul kang Jesus ding sablang propetaking ding sablang maniwala kang Jesus tanggapan da king kapamilatan na ning lagyu na ing kapatawaran da ring karelang kasalanan.L *Inutus na ing manaral kami king balen na at patutuan mi karela king ya ing tilduan na ning Dios a mukum karing sablang mabie at mete.GK )e king mabilug a balen nune karing mapilan a testigung pinili nang makapauna ning Dios. Ngeni ikami ding testigung deta; kasulu mi ya king pamangan at pamaninum kaybat nang sinubling mebie.NJ (oneng king katlung aldo pepasublian neng mie ning Dios at pepakit ne6Ie 'Ngeni, aku ampon ding kayabe ku, testigu kami king sablang depat na king mabilug a bansa da ring Judio at king Jerusalem mismu, angga king binitin de king metung a tanaman,|Hq &Balu yu itang tungkul kang Jesus ning Nazaret; nung makananu neng linanian ning Dios king Banal a Espiritu at king upaya. Uling ing Dios atyu keya minta ya karing sablang lugal darapat mayap at pakayap karing sablang inalipnan na ning diablo.!G; %Balu yu itang mangangaragul a bage a mepalyari king mabilug a bansa na ning Israel, megumpisa karin Galilea, kaybat na ning binyag a penaral nang Juan.NF $Balu yu king pepabalu na ning Dios ing amanu na karing memalen na ning Israel, at mipasiag karela ing Mayap a Balita na ning kapayapan king kapamilatan nang Jesu-Cristo a Ginu da ring sablang tau.E #Ing ninumang taung atin takut king Dios at daraptan na ing matulid, karapatdapat ya arapan na nu ya pa man bansa menibatan.uDc "Nganang migsalitang Pedro, Ngeni ku tune akilala nung makananung ing Dios e ya biasang mangabiran kenu man.UC# !Inya agad-agad da kayung peparakit, at dakal a salamat birian yu namang dinatang. Ngeni ikami ngan atyu ke keti king arapan na ning Dios manayang makiramdam king nanumang inutus nang sabian yu ning Ginu.B5 Mitubud ka karin Jopa at parakit me ing taung ausan dang Simon Pedro. Makituknang ya kang Simon a maglinis balat a manuknangan king lele ning dagat.A at ngana kanaku, Cornelio! Pekiramdaman na ning Dios ing kekang panalangin at e na kelinguan ing sablang depat mung mayap.m@S Nganang mekibat Cornelio, Apat nang aldo ing milabas, king anti kaniting oras, manalangin ku kilub ning bale ku, itang bandang alas tres ning gatpanapun. Kabud-abud ing metung a lalaking maslag a pamimalan linto ya king arap kur?] Inya kabud peparakit yu ku dinatang kung alang pamikakunu. Ngeni sabian yu kanaku, obat peparakit yu ku?n>U Ngana karela, Ikayu mismu balu yu king ing metung a Judio e ne paintulutan ning relihiun na ban dumalo o makisalamuha karing paganu. Oneng pepakit ya kanaku ing Dios king e ke sukat tuturing marinat o midinatan ing ninumang tau.u=c Sindu neng pekisabian Pedro kabang malalaus la kilub bale at karin da la disnan ding dakal a taung mitipun.i<K Oneng telakad neng Pedro. Ngana kang Cornelio, Tikdo ka uling metung ku namang taung kalupa mu.e;C Inyang atyu ne kilub i Pedro selubungan neng Cornelio, at siniklaud ya at dinuku arapan na.:5 Miras ya Cesarea kanitang tinuking aldo. Disnan neng manaya i Cornelio at ding kamaganak na, antimu rin ding matalik nang kakaluguran a kimbiran na.S9 Pepabalausnan na lang Pedro kilub ning bale at karin na na la pepatudturan kanitang benging ita. Kabukasan migayak ya at tinuki karela, at tinuki la naman keya ding mapilan a talasalpantaya karin Jopa.'8G Ngarang mekibat, Tinubud na kami ning Kapitan Cornelio. Metung yang taung mayap a makitakut king Dios at gagalangan ne ning mabilug a bansang Judio. Sinabi na keya ning banal a anghel ning Dios ing kumbiran na kayung munta keta king bale na ba nang pakiramdaman ing nanumang sabian yu.f7E Inya tinipa ya i Pedro at ngana karing atlung tau, Aku ing panintunan yu. Nanu ing saria yu?S6 Magsadia ka at tipa at e ka mikakunung tuki uling aku ing mitubud karela.57 Kasalukuyan na pang isip-isipan Pedro ing kabaldugan na ning ikit na, inyang ing Espiritu sinabi na, Makiramdam ka! Ating atlung taung manintun keka.k4O Pepaindispu la at ngarang mengutang, Keti ya pu makituknang i mang Simon a ausan da namang Pedro?Z3- Kabang isip-isipan nang Pedro nung nanu ing kabaldugan na ning vision a ikit na, kanita na la man miras karin ding tinubud nang Cornelio. Inyang ikua rang abalu nung nu ya manuknangan i Pedro, minta la karin.Y2+ Mekatatlung besis iti milyari; kaybat inigut deng pabalik banua itang bage ita.g1G Pasibayu nganang miniabi ning bosis, E mu tuturing marinat ing nanumang lininis na ning Dios.0 Oneng mekibat ya i Pedro, Ginu, e ku malyaring gawan yan! Kapilan man e ku pa mengan nanumang pamangan a marinat o midinatan.i/K Dimdam ne ing metung a bosis a sasabi: Talakad ka, Pedro, makamate ka karen ba mu lang apangan!o.W Makalulan la karin ding miyayaliwang klasing animal; ding tiapat a bitis, ding gagapang, at susulapo.-  Ikit neng mibubuklat ing banua, at menakit yang metung a balamu maragul a ulas a babaldug da karing apat nang suluk ning yatu.,w Inya daramdaman na na kanita ing danup at bisa neng maugtu; oneng kabang sasadia ra ing paugtuan menakit yang vision.6+e Itang kabukasan, inyang maglakad la at malapit na king Jopa ding inutusan nang Cornelio, i Pedro naman menik ya king asotea babo ban manalangin. Kaugtuan aldo tapat kanita.Q* Sinabi na karela ing milyari at ila ding tiburan nang munta karin Jopa.@)y Inyang kalako na ning anghel a kesabi na, minaus yang adua karing ipus na i Cornelio at ing metung a sundalus makitakut king Dios at metung karing sadiang panaligan nang susuyu keya.i(K Metung yang bisita king bale nang Simon a maglinis balat a manuknangan king lele na ning dagat.m'S Ngeni mu rin mitubud kang mapilan a tau karin Jopa ban parakit me ing taung ausan dang Simon Pedro.6&e Minatna yang mitmung takut king anghel at ngana, Nanu pu ita, ginu? Mekibat ya ing anghel, Tinggap ning Dios ing kekang panalangin ampon dapat a mayap at e na ka kelinguan.;%o Misan a gatpanapun, itang bandang alas tres, menakit yang vision nung nu ne ikit masalese dinatang keya ing metung a anghel na ning Dios at dimdam nang inaus ne lagyu, Cornelio!*$M Metung yang taung relihiosu; ya at ing mabilug nang pamilya sasamba la king Dios. Dakal ya depat ban misaupan la ding Judio at parati yang manalangin king Dios.#  Karin Cesarea ating metung a taung milagyuan Cornelio. Kapitan ya king rehimiento ding sundalung Romano a meyaus Rehimiento Italiano."{ +Migdatun yang malambat i Pedro karin Jopa at mekipanuknangan ya king metung a taung maglinis balat; ing lagyu na Simon.k!O *Mikalat king mabilug a Jopa ing balita tungkul kaniti, at dakal lang tau ding meniwala king Ginu." = )Inabut ne gamat Pedro at seupan neng tinalakad. Kaybat na nita, inaus na la ngan ding talasalpantaya at ding babaing mebalu at inarap neng mabie karela.@y (Pepalualan na la ngan Pedro king kuartu, kaybat siniklaud ya at menalangin; inarapan ne ing bangke at ngana, Tabita, talakad ka! Migmulagat ya at tinalakad ya inyang ikit ne i Pedro.w 'Inya migayak ya i Pedro at tinuki ya karing tubud. Inyang karas na tiki re king kuartu babo. Pilupungan de ring sablang babaing mebalu; tatangis la kabang papakit da kang Pedro ing baru at aliwa pang imalan a teyan nang Dorcas kanitang mabie ya.q[ &E ya binang marayu king Lida ing balen Jopa. Inyang abalitan da ring talasalpantaya king i Pedro atyu Lida, mitubud lang aduang tau keya a kayabe ning panabilin: Mamalagua kayu sa pung dumalo keni kekami, nung malyari ngeni mu rin.r] %King panaun a ita mesakit ya at mete ya. Inimu ra ne ing bangke na at binurul king metung a kuartu babo.ve $Karin naman Jopa, ating metung a babaing milagyuan Tabita, metung yang talasalpantaya. (Ing lagyu na king Griego Dorcas, ngana wari, Usa.) Gagamitan na ing heganaganang panaun na king pamaniapat mayap at king pamaniaup na karing kalulu.\1 #Ikit de ring sablang tau Lida ampon karin Sharon, at mekonberti la ngan king Ginu.  "Nganang Pedro keya, Eneas, uluan na kang Jesu-Cristo. Talakad ka at ituklip me ing pagkeran mu. Kanita mu rin tinalakad ya i Eneas.ta !Atagpuan ne karin ing metung a taung milagyuan Eneas, metung yang paralitikong walu nang banuang makarate. Linibut ya i Pedro karing miyayaliwang lugal, at kanitang misan minta yang dinalo karing memalen na ning Dios karin Lida.mS Inya mika kapayapan ya ing iglesia king mabilug a Judea, Galilea at Samaria. Meragul ya at miragdag ya miembru king kapamilatan na ning kasaupan na ning Banal a Espiritu kabang susulung ya king pamibiebie ating takut king Ginu.pY Inyang abalitan da iti ding talasalpantaya, tiki re i Saulo karin Cesarea at pepapuntan de king Tarso.c? Mekipagsalita ya at mekiargu karing Judio a ing salita ra Griego at deti buri deng paten.$A Makanyan yang menatiling kayabe-abe ra i Saulo king pamaglibut da king mabilug a siudad na ning Jerusalem; ala lang takut manaral king lagyu na ning Ginu.>u Oneng seupan neng Bernabe at pepakilala ne karing apostol. Melinawan na karela nung makananu yang pepakit ing Ginu kang Saulo kanitang misan a maglakbe ya, at king migsalita ya ing Ginu keya. Selese na naman karela nung makananu yang menaral i Saulo king mitmung tepangan king lagyu nang Jesus karin Damasco.2] Minta ya Jerusalem i Saulo at pekikuanan nang makiabe karing alagad. Oneng tatakut la ngan kang Saulo. E ra abut paniwalan king tutu ne ping meging alagad na ning Ginu.{ Oneng misan a bengi tiki de ring kayabe nang Saulo at pepatagusgus de kilub ning buslu king metung a busbus ning pader.  oneng ikua nang abalitan nung nanu ing babalakan da laban keya. Aldo at bengi makayabat la karing pasbul ning siudad ba reng apate.oW Kalabas da ring dakal a aldo, mipulung la ding Judio at pisabi ra nung makananu reng apapate i Saulo;Q  Oneng lalung migdalang kayupayan ing pamanaral nang Saulo, at tutu lang mangalino ding pruebang yapag na king i Jesus ya ing Cristo, inya ala lang apakibat keya ding Judio a manuknangan king Damasco.  Mengapamulala la ding sablang mekaramdam kang Saulo at ngarang kukutang, Aliwa iti ing tau karin Jerusalem a makamate karing sablang mamaus king lagyung ite? At e ya wari minta keti para pandakpan na la at idala na lang magbalik karing pamuntuk da ring pari?  Minta yang agad-agad karing sinagoga at megumpisa yang menaral tungkul kang Jesus. Ngana karing tau, Ya ing Anak ning Dios.  Inyang mekapangan ya, mibalik ing sikanan na. Menatili ya pang mapilan a aldo i Saulo a kayabe da ring talasalpantaya karin Damasco.  Kanita mu rin menabu la ding balamu kaliskis asan karing mata nang Saulo, at menakit yang pasibayu. Tinalakad ya at pepabinyag ya.G Inya meko ya i Ananias at melaus ya ketang bale at timpak na la ding gamat na king buntuk nang Saulo. Nganang migsalita, Kapatad a Saulo, ing Ginu ya ing mitubud kanaku, i Jesus a mismung pepakit keka king dalan kabang papunta ka keti. Tinubud na ku ban manakit na kang pasibayu at mikatmuan ka king Banal a Espiritu.R Ipakilala ku keya ing sablang kasakitan a pibatan na alang-alang kanaku./W Oneng ngana ning Ginu, Sulung munta ka, uling pinili keng sumuyu kanaku ba neng ipabalu ing lagyu ku karing paganu ampon karing ari at karing memalen na ning Israel.' At dinatang ya keti Damasco a magdalang kayupayan menibat karing pamuntuk da ring pari ban pandakpan na la ding sablang mamaus king lagyu mu.'G Nganang mekibat Ananias, Ginu, dakal na lang tau ding memalita king taung iti tungkul king sablang makatakut a paniaptan na karing pinili mu karin Jerusalem.,Q at king metung a vision ikit neng linub king bale ing metung a lalaking milagyuan Ananias, at timpak na la king buntuk na ding gamat na ban manakit yang pasibayu.&E Ngana ning Ginu, Miblas ka at munta ka king Kalye Matulid at karin king bale nang Judas pangutang me ing metung a tau Tarso a milagyuan Saulo. Manalangin ya.U Karin Damasco ating metung a talasalpantaya a milagyuan Ananias. Menakit yang vision nung nu na sinabi ning Ginu keya, Ananias! Nganang mekibat, Atyu ku keni, Ginu!xi E bitasang menakit kilub ding atlung aldo. King kekaban da ring aldong deta ala yang bitasang pengan o ininum. Tinalakad ya i Saulo at migmulagat ya, oneng ala yang bitasang akakit. Inya telan de gamat at tinaid deng linub king Damasco.y~k Tinuknang la ding kayabe nang maglakbe Saulo; e la mekabulad. Dimdam de ing bosis, oneng ala lang ikit nanuman.W}' Talakad ka at malaus king siudad. Karin sabian da keka ing sukat mung daptan.`|9 Nganang kinutang, Ninu ika, Ginu? Aku i Jesus a kekang liligaligan, ngana ning siwala.v{e Miragsa ya king gabun at dimdam ne ing metung a siwala a mamaus keya. Ngana, Saulo, baket liligaligan mu ku?z) King pamaglakbe nang papunta Damasco, inyang milalapit ne king siudad, bigla yang sinlag king makapadurut keya ing metung a sala a ibat banua.Ry Meniawad yang kasulatan a pakilala keya karing sinagoga karin Damasco. Inawad ne iti ban mika kayupayan yang maniakap at midala Jerusalem karing sablang talatuki king Dalan ning Ginu, babai at lalaki.x 1 Kanitang kasalukuyan nang susundung Saulo ing balak nang papate na la ngan ding alagad na ning Ginu, migsaria ya king arap ning Pekapun ding Pari.-wS(Ikit nang Felipe king kabud nia miras Azoto. Sindu na ing pamaglakbe na; panaral na ing Mayap a Balita king balang balen a darasnan na angga king miras ya Cesarea.=vs'Kasaka ra ibat king danum, dinayu na ne ning Espiritu ning Ginu i Felipe. E na ne ikit pasibayu ning opisyal. Sinulung ne king pamagbalik na papunta Etiopia at masaya yang masaya.u1&Inutus na ning opisyal king kutsero ing ituknang ne ing karwahe at kinuldas la ilang aduang Felipe at dinulung king danum at bininyag neng Felipe.Kt%Nganang Felipe, Malyari na kang mabinyag, nung maniwala kang kayabe na ning mabilug mung pusu. Nganang mekibat ning opisyal, Maniwala ku. Paniwalan ku king i Jesu-Cristo ya ing Anak ning Dios.]Cs$Kabang susulung la king karelang pamagbiahe, miras la king metung a lugal nung nu ating danum at ngana ning opisyal, Ating danum keti. Atin pang maging sagabal para aku e ku mabinyag? [ r #Megumpisa yang migsalita i Felipe; selese na keya manibat kaniting dake na ning kasulatan ing Mayap a Balita tungkul kang Jesus.q/"Ngana ning opisyal kang Felipe, Sabian mu na kanaku nung ninu ing amanuan na ning propeta king sasabian nang iti? Ing sarili na o ating aliwa pa? p !Meinsultu ya at alang migdipensa para keya. Alang supling nang malyaring pisabian da, uling ing bie na keti sulip miwakasan na.Po Ing dake na ning kasulatan a babasan na ya iti, Mengari yang tupang darala ra king pipatayan; kalupa ne ning biserung tupang e bubulad neng kukuananan deng lana; e ya migsalita metung mu mang amanu.n%Nganang mekibat ning opisyal, Makananu kung aintindian nung alang mituru kanaku? Kimbiran neng sampa i Felipe at makisake keya king karwahe..mUMemulayi yang sinalubung i Felipe at dimdam neng babasa king libru na ning propeta Isaias, inya nganang kinutang king tau Etiopia, Aintindian mu ing kekang babasan?cl?Sinabi na ning Banal a Espiritu kang Felipe, Salubungan me at lapitan yang karwaheng yan. k vjeInya migayak ya i Felipe at meko. Ating metung a kapun a tau Etiopia, pa-uli ne keta karela. Ing kapun a iti metung yang matas a opisyal na ning Reyna o Candace na ning Etiopia. Ya ing tesoreru na. Makasake yang karwahe; pabalik neng ibat sinamba king Dios karin Jerusalem. Kabang dalan mamasa ya; babasan ne ing metung nang dake ning libru na ning propeta Isaias.7igMigsalita ya kang Felipe ing metung a anghel na ning Ginu. Ngana, Gayak ka at munta ka king dalan a manibatan Jerusalem at papunta Gaza, ing dalan a babaltang king disyerto.[h/Kaybat dang mekaibie king karelang pamipatutu at apasiag ing amanu na ning Ginu, migbalik na la Jerusalem di Pedro at Juan. Kabang dalan panaral da ing Mayap a Balita karing miyayaliwang baryu na ning Samaria. gNganang Simon kari Pedro at Juan, Saupan yu ku sanang manalangin king Ginu ban kanita isanu man king sinabi yu e mapalyari kanaku. ~~}}E||R{ zzyyxwvuutKtsrr%qgpooEnnmmullgkkEjdihh"gfedd/cKbbebaU`p`_-^]/\~[[VZWYY$XGWVVUUU4TT SS7R QsPWOyNMMMLhK`JJdIIHH\GGOFEEWDDCBB5AA=@@@?>>[=<<;99?847w66b55443q22@1100`/..f-,5++*Q)) (&'Z&E%?$$'#""! ,h%zHh8 5  ly~^k/)dKAting metung a Judiong milagyuan Apolos at tubu ya Alejandria, dinatang ya Efeso. Atin yang gelingan king pamagsalita at kabisadu na la ding sablang Kasulatan.Ac{Kaybat na ning makuyad a panaun a pamanatili na Antiokia, sindu na ing pamandalo na king distrito na ning Galacia at Frigia. Inatdanan na lang sikanan lub ding sablang talasalpantaya.rb]Inyang karas na Cesarea melaus ya Jerusalem at kinomustan ne ing iglesia at kaybat tinaglus ya Antiokia.aNune sinabi na karela inyang mamako ne, Nung kaburian na ning Dios, magbalik ku kekayu. Makanyan yang memun at meko Efeso.f`EInawad da kang Pablo ing manatili ya pang mapilan a aldo karin kayabe ra, oneng e ya mebisa.w_gMiras la Efeso at karin ne likuan i Priscila at i Aquila. Minta ya king sinagoga at mekiargu ya karing Judio.^ Menatili ya pang kayabe da ring talasalpantaya i Pablo karin Corinto. Kaybat na nita, likuan na la at miglayag yang papunta Siria, kayabe na la di Priscila at Aquila. Oneng bayu ya meko ing sasaken da menata ya karin Cencrea at pepasatsat na ing buak na.]Pisaup-saup de i Sostenes, ing pamuntuk ning sinagoga, at penumbuk de king arap na ning husgadu. Oneng iti e na bitasang pinsinan Galion.,\STinabi na lang lumual king husgadu.F[Anti na ning iting piyamanuan tungkul ya karing amanu at karing lagyu at king sarili yung kautusan, ikayu na mismu ing lumutas kaniti. E ku malyaring munie kayatulan tungkul kareting bage!nZUInyang megumpisa neng makibat i Pablo, nganang migsalitang Galion karing Judio, Nung iti sanang pisasabian makatungkul ya king metung a kamalian o metung a krimen a merapat, matulid a tutu ing pakiramdaman da kayu ikayung Judio.Y Ngarang sinabi, Ing taung iti agkatan na la ding tau ban samba king Dios king paralan a makasalangsang king yuyutus na ning kautusan!X! Kanitang mitulduan ya i Galion maging gobernador Romano na ning Acaya misasanmetung la ding Judio; dekap de i Pablo at delum king husgadu.uWc Inya menatili ya Corinto i Pablo kilub ning pabanua't kapitna; tuturu na karing tau ing amanu na ning Dios.|Vq uling kayabe mu ku. E na ka ananu balang ning ninuman, uling kanaku la ding keraklan karing tau king siudad a iti.U5 Misan a bengi, menakit yang vision i Pablo nung nu na sinabi ning Ginu keya, E ka tatakut, nune isundu mu ing kekang pamagsalita at e ka mimina lub,OTI Crispo, ing pamuntuk na ning sinagoga, meniwala ya king Ginu at pati na ing mabilug nang pamilya; at dakal la ding aliwa pang tau karin Corinto a mekiramdam king amanu; meniwala la at pepabinyag./SWInya likuan na la at mekituknang ya king bale na ning metung a paganung milagyuan Ticio Justo, tau yang sasamba king Dios; kasiping nia mu ning sinagoga ing bale na.R1Inyang selangsangan de at memagsalita lang miyayaliwang kapanyiran laban keya, pigpag na ing alikabuk king imalan na bilang tutul karela at ngana, Nung mipahamak kayu ala kayung pamarsalanan nune mu ing sarili yu! Ala na kung pakibatan. Manibat ngeni karing paganu ku munta.hQIInyang dinatang ya i Silas at i Timoteo ibat Macedonia, telaga nang Pablo ing mabilug nang panaun king pamanaral king amanu na ning Dios; patutuan na king arap da ring Judio king i Jesus ya ing Cristo a mipangakung datang.iPKMekiargu ya king sinagoga balang Aldo Sabbath; agkatan na lang paraparehu ding Judio at Griego.xOiat melaus yang mekipanuknangan at mekiabe megobra karela, uling kalupa na la kapanintunan; mangawa lang tolda.aN;Karin ne atagpuan ing metung a Judio a mayayaus Aquila a tubu Ponto. Karatang-datang nang ibat Italia a kayabe na ning asawa nang i Priscila, uling pepalakuan na la Roma ning Emperador Claudio. Delawan na lang Pablo6M iMeko ya Atenas i Pablo at tinaglus ya Corinto.?Lw"Mekianib la keya ding mapilan at meniwala la; metung ya kareti i Dionisio, ing metug karing miembru na ning Areopago ampon ing metung a babaing milagyuan Damaris at ding mapilan pa.:Ko!Kaybat na nita, likuan neng Pablo ing kapulungan.EJ Kabud dimdam da kang Pablo ing sasabian nang pangasubli nang mie ning metung a tau, mipakayli lang masikan ding mapilan karela. Ngara naman ding aliwa, Bisa ke pang damdam tungkul kanyan!uIcUling tinuldu yang aldo nung nu ne ukuman king ganap a katuliran ing mabilug a yatu king kapamilatan na ning pinili na. Minie yang katunayan tungkul kaniti para karing sabla king kapamilatan na ning pamipasubli nang mie king taung ita!IH Oneng e na la pinsinan ning Dios ding panaun inyang ala lang balu ding tau, oneng ngeni yuyutus na karing sablang tau nukarin la man king sumisi la at painggulut king e mayap dang pamibiebie.[G/Anti na ning anak na katamu ngan ning Dios, ala tamung matulid misip king ing kadiosan na kalupa na ning isanu mang megawa king gintu, pilak, at batu a inubug na ning gelingan na pangamat at pandukit ning tau.F#anti na ning, Keya tamu mabibie at kikimut at makalto. Antimo ing sasabian da naman ding mapilan karing poeta yu, Tune na katamung anak na.bE=Makanyan ing depat na ban ding sablang tau panintunan de at marahil malyari deng atuklasan king kekaban na ning pamanintun da king dalan painturu keya. King kamatutuanan e ya marayu ing Dios king kaninu man kekatamu,wDgKing metung mung tau lelangan na la ding sablang lahi ba reng alaganapan ing mabilug a yatu, at ya mu rin ing mituldung makapauna nung nu ya angga bie ing balang bansa at ya naman ing mituldu karing angganan na ning balang metung karela.0CYNi e ne kailangan ing nanumang aibie na ning tau king pamagobra na para keya, anti na ning ya mismu ing babie bie at pangisnawa at king sabla karing heganaganang tau.B1Ing Dios a mengawa king yatu at king sablang atyu king yatu, ya ing Ginu ning banua at yatu; e ya manuknangan karing templo a telakad da ring tau.AUling kabang maglakad ku king kekayung siudad at miglalawe karing lugal a pisasamban yu, menakit ku namang metung a altar nung nu makasulat ing anti kaniti: King Dios a E Pikabaluan. Itang e yu balu a kekayung sasamban, ya ngeni ing panaral ku kekayu.@'Tinalakad ya i Pablo libutad ning kapulungan king Areopago at nganang migsalita, Memalen ning Atenas! Ikit ku nung nu kayu anti ka-relihiosu.E?Uling ding sablang memalen na ning Atenas at ding dayuan a manuknangan karin kapad dang lalabas ing panaun da king pamagsalita at pamakiramdam king pekatauli at bayung diling pisasabian.)r>]E mi makaing aintindian ing aliwa king kekang sasabian at buri ming abalu nung nanu ing kabaldugan da. (=/Inya tiki re i Pablo at inarap king kapulungan na ning Areopago at ngara keya, Bisa keng makabalu tungkul kaniting bayung doktrinang ipanaral mu.Y<+Mekipagdebate la naman keya ding mapilan karing talaturung Epicureo at Estoico. Ngara ding aliwa, Nanung buri nang sabian niting taung magbibiasang alang balu? Ngara naman ding aliwa, Balamu yata magsalita ya tungkul karing dios a e pikabaluan. Asabi ra iti uling manaral ya i Pablo tungkul kang Jesus at tungkul king pamaniubling mie.';GInya mekiargu ya karing Judio king sinagoga at karing paganu a sasamba king Dios. Makiargu ya aldo-aldo karing taung akakatagpu na king plasa na ning siudad.8:iKabang panenayan na lang Pablo karin Atenas di Silas at Timoteo, e ya mipaindatun a lub inyang ikit na nung nu la anti karakal king idolo a sasamban da king mabilug a siudad.?9wInatad de ring minantabe kang Pablo angga king Atenas. Kaybat migbalik na la Berea kayabe ning panabilin nang Pablo king makikit la keya di Silas at Timoteo king malalaguang panaun.8Kanita mu rin pepayatad de ring talasalpantaya i Pablo king lele dagat; oneng melakuan la karin Berea di Silas at Timoteo.Z7- Oneng inyang abalitan da ring Judio karin Tesalonica king penaral nang pasibayung Pablo ing amanu na ning Dios karin Berea, minta la karin at pegumpisan da lang sitsutan at inablukan mangulu ding dakal a tau.6 Meniwala la ding dakal karela; meniwala la naman ding dakal karing pikabaluan a babaing Griego at ding dakal karing lalaki.Y5+ Mas mayap la pilubluban ding tau karin kesa karing tau Tesalonica. Matingid lang mekiramdam king penaral nang Pablo. Pagaralan da la aldo-aldo ding Kasulatan ba rang akit nung tutu pin ing sinabi nang Pablo..4U King bengi mu ring ita, pepapuntan da la ring talasalpantaya karin Berea di Pablo at Silas. Inyang karas da karin tambing lang tinaglus king sinagoga da ring Judio.t3a Ding opisyal pepagmultan da la ri Jason at ding kayabe na para mabulus la, at pepaburen da na lang minuli.g2GKing sinabi rang iti pepagalsa da la lub ding dakal a tau ampon ding manungkulan king siudad.(1Iat sasalikut na lang Jason king bale na. Lalabagan da la ring kautusan na ning Emperador ning Roma; sasabian da king atin pang aliwang ari a ausan dang Jesus.0{Inyang e da la akit, i Jason at ding mapilan pang aliwang talasalpantaya ilang keladkad da at inarap karing makikayupayan king siudad. Ngarang kukulisak, Mangulu la ding taung deti nukarin la man miras! At ngeni dinatang la king kekatamung siudad,/Oneng mengalalu la ding Judio at tinipun da la ring mapilan karing alang kwentang taung lumba-sumaka karing dalan. Sitsutan da la reti ban mangulu king siudad. Lisuban de ing bale nang Jason king pamanintun da kari Pablo at Silas. Nasa da lang iyarap king balen.G.Meniwala la ding mapilan karela at mekianib kari Pablo at Silas. Makanyan munaman ing depat da ring dakal a Griego a sasamba king Dios at antimu rin ding keraklan karing pikabaluan a babai.^-5pepalino na la at ginamit na lang peka prueba king ing Cristo a mipangakung datang sukat yang dumalan kasakitan at kaybat deng pete, subli yang mie. Nganang Pablo, Iting Jesus a ipanaral ku kekayu, ya ing Cristo.7,gAgpang king sadia nang gagawan, minta ya i Pablo king sinagoga. Karin, balang Aldo ning Sabbath, kilub ding atlung dominggu, mekiargu ya karing tau tungkul karing Kasulatan;+ Sinulung lang miglakbe king kekaban na ning Ampipolis at Apolonia at miras la Tesalonica nung nu la ating sinagoga ding Judio.@*y(Linual la king sukulan di Pablo at Silas at minuli la king bale nang Lydia; karin da la disnan ding talasalpantaya. Kaybat da lang penaralan at pepatatagan a lub melaus na lang meko.)''Inya minta la at miniawad lang kapanupayan karela. Kaybat na nita, tinaid da lang linual king sukulan at inawad dang lakuan de sa ing siudad.(w&Belita ra iti ding pulis karing opisyal Romano; mitakutan la inyang abalu rang memalen lang Romano di Pablo at Silas.d'A%Oneng nganang Pablo karing pulis, Ala na la mang ikit nanumang pamikasala kekami, makanyan man pepabarug da kaming latiku arapan na ning publiku, at memalen na ke pa naman ning Roma! Kaybat pepasukul da ke pa. At ngeni buri da keng palakuan lihim? E malyari yan! Paburen yu lang munta keni mismu ding opisyal Romano at ilang sukat mibulus kekami.C&$Inya sinabi na ning guardia na ning sukulan kang Pablo, Inutus da ring opisyal ing ibulus da kayu, ikayung aduang Silas. Inya malyari na kayung mako at lumakad kayung mitmung kapayapan.%#Itang kabukasan a abak mitubud lang pulis ding opisyal Romano a abe na ning utus a anti keni: Ibulus yu la ding taung deti. $9"Kaybat na nita, tiki na lang minuli king bale na at dininan na lang pamangan, at pigsayan na ning mabilug nang pamilya ing pangakonberti da king Dios.F#!Keta mu ring oras a ita na ning kapitangan bengi linual na la ning guardia king sukulan at inos na la ding karelang sugat at kanita mu rin mebinyag yang kayabe da ring sablang katubale na.J"  At penaral da keya at karing katubale na ing amanu na ning Ginu.l!QNgarang mekibat, Maniwala ka king Ginung Jesus at miligtas ka at pati na ing mabilug mung pamilya. {Linual na la king sukulan kabang nganang kukutang, Sabian yu kanaku, ginu, nanu ing sukat kung daptan ba kung miligtas?'Pepakua yang sulu ing guardia na ning sukulan at pupulayi yang linub king sukulan, at gagalgal yang siniklaud king arap da ri Pablo at Silas.lQOneng kinulait yang masikan i Pablo. Ngana, E mu panasakitan ing kekang sarili, atyu ke ngan keni!<qInyang migising ya ing guardia na ning sukulan at ikit nang makabuklat la ding pasbul begut ne ing espada na, at nasa nang magpakamate uling bala na tinakas na la ding makasukul.+Kabud-abud mika ayun a masikan; minugun yang e mu nanu ing sukulan. Mibuklat la ngan ding pasbul at mepatad la tanikala ding sablang makasukul.Inyang malalam nang bengi i Pablo at i Silas menalangin la't migkanta king Dios, at mekiramdam la ding aliwang makasukul.{Inyang tinggap ning guardia ning sukulan ing utus, kilung na la king kakilub-kiluban a kulungan at pinosas na la bitis.!Kaybat da ring e mabilang-bilang a barug a tinggap da, kilung da la king sukulan, at inutus da king guardia ing ikandadu na lang masalese.'GMekiabe la ding memalen karing linigalig kari Pablo at Silas. Pengabak da ring opisyal ing imalan nang Pablo ampon i Silas at layun da lang pepabarug latiku. Tuturu lang kaugalian a makakontra king kekatamung kautusan; memalen na ke ning Roma at e mi atanggap o atuparan ing sasabian da.yDelum da la king arap da ring opisyal Romano at ngara, Ding taung deti Judio la, at mangulu la king kekatamung siudad.8iInyang akilala da ring makibandi kaniting babaing ipus king milako la kapanintunan, siklulu de i Pablo at i Silas at teguyud da la king plasa at inarap karing maki kayupayan.Anti kaniti ing daraptan na kilub ding dakal a aldo, angga king mebuysit ya i Pablo at inarapan ne. Ngana king espiritu, King lagyu nang Jesu-Cristo yuyutus ku keka ing lumual ka at mabating ka keya! Kanita mu rin linual ya keya ing espiritung marawak.8iTinuki ya kang Pablo ampon kekami at nganang kukulisak, Talasuyu na la ning Dios a Kakataskatasan ding taung deni! Papasiag da kekayu nung makananu kayung malyaring miligtas!1Misan a aldo kabang papunta kami king lugal a pipanalanginan, seganan na ke ning metung a babaing ipus a maki espiritung marawak. Uli na ning espiritung marawak a atyu keya agyu nang ulan ing daratang a panaun. King pamanula na dakal ya panakitan para karing makibandi keya.eCYa ampon ding katubale na pepabinyag la. Kaybat peparalan na kaming amanu. Ngana, Nung tatanggapan yung aku tune kung talasalpantaya ning Ginu, kukumbiran da kayung tuknang keni kekami. At e mi apayalian ing kumbira na.[/Ing metung karing babaing mekiramdam kekami ya i Lydia a tau Tiatira a magtindang telang purpura. Babai yang sasamba king Dios at inaslaganan ne isip ning Ginu ban makiramdam masalese king sasabian nang Pablo.9k minta ke king lele ilug lual na ning siudad king Aldo ning Sabbath. Bala mi atin lang sinagoga karin ding Judio. Migluklukan kami at menaral kami karing babaing mitipun karin.1[ Ibat karin melaus keng linub Filipos, ing siudad ning mumunang distrito ning Macedonia a kolonia na naman ning Roma. Kaybat da ring mapilan ming aldo pamanatili karin,r ] King pamaglayag mi ibat Troas minta keng deretso karin Samotracia; itang kabukasan tinaglus ke Neapolis.@ y Kabud ikit neng Pablo iting vision, agad-agad keng meko papunta Macedonia, uling yari king lub mi king ing Dios ya ing minaus kekami ban ipanaral ing Mayap a Balita karing tau karin.% C Kanitang benging ita mika vision ya i Pablo; ikit ne ing metung a tau Macedonia a makisabing mayap keya. Ngana, Taglus ka keni Macedonia at saupan mu kami!\ 1Inya sindu ra na ing pamaglakad da at biltangan de ing Misia at tinaglus la Troas. )Inyang miras la king angganan na ning Misia; sibukan dang dinalakit papunta Bitinia, oneng iti e na peintulut karela ning Espiritu nang Jesus.)Linakad la angga Frigia at king sakup ning Galacia; e na peintulut ning Banal a Espiritu ing panaral da ing amanu king probinsia na ning Asia.W'Inya mesikan la kasalpantayanan ding iglesia at miragdag la bilang aldo-aldo.B}King pamandalo ra king balang balen, binie da la karing talasalpantaya ding tuntunan a pikayari da ring apostol at ding makatua karin Jerusalem. Penabilin da karela king tuparan da la.B}Sinirkunsisyunan neng Pablo uling buri neng ituki bilang kayabe na king pamaglakad na. Depat na iti uling pikabaluan karing Judio karing lugal a deta king i tata na metung yang Griego.ODing kapatad karin Listra at Iconio mitmu lang pamipuri kang Timoteo.D Sinulung yang miglayag i Pablo papunta Derbe at Listra. Manuknangan ya karin ing metung a alagad a milagyuan Timoteo. Metung ya naman alagad i ima na, Judio ya, oneng i tata na Griego ya.ta)Linibut ya i Pablo king kabilugan na ning Siria at Cilicia, at pepasiknangan na la lub ding iglesia karin./(ing pinili na namang Pablo ya i Silas. Meko lang kayabe na ning panalangin da ring talasalpantaya king mantabe sa karela ing grasya na ning Ginu. 'Mika mapali lang pamipagsalita angga king birian dang mikawani na la. Tiki neng Bernabe i Marcos at miglayag lang papunta Cyprus,C&oneng para kang Pablo alang sangkan a matulid ing ituki re, uling e ya menatiling kayabe ra angga king kawakasan na ning karelang misyun nune migbalik ya at likuan na la karin Pamfilia.6~g%Buri nang Bernabe ing ituki re i Juan Marcos,N}$E melambat kaybat na nita, nganang Pablo kang Bernabe, Tara, magbalik kata at dumalo karing kapatad king balang siudad nung nu ta penaral ing amanu na ning Ginu, at lawan ta nung mipakananu na la.|#Pepaindalan la pa mu karin Antiokia di Pablo at Bernabe. Kayabe da ring aliwa pa, tiru da at penaral ing amanu na ning Ginu.-{U"Oneng pepailakuan ya i Silas karin.]#z?!Kaybat dang miglabas ditak a panaun karin, meko na lang kayabe na ning lugud at panalala da ring talasalpantaya at migbalik la karetang mitubud karela. [y7 I Judas at i Silas, anti na ning propeta la naman, ila mismu migsalita lang malambat karing talasalpantaya. Dininan da lang tetagan at sikanan a lub.^x5Inyang abasa re ding tau ing sulat, miragdag la tetagan a lub king payu a darala na.w#Pepalakuan da la ring tubud at tinaglus la Antiokia. Karas da karin tinipun da la ring sablang talasalpantaya at binie de karela ing sulat.vmangilag kayu king pamangan a miyain karing idolo; e kayu mamangan daya; e kayu mamangan king karni da ring animal a pete rang e peparayan, at dumayu kayu king sablang imoralidad. Pangilagan yu ngan iti at e kayu milisia king matulid. Angga na keni.$uAUling kaburian na ning Banal a Espiritu at kasanmetung na kami kaniti, king e kayu mirinan aliwa pang tuntunan labis kareting makatuking tutung kailangan:tyUli na niti, tutubud mi la kekayu di Judas at Silas a munie patutung personal karing bage sinabi mi na kaniting sulat.Is a e pasayang king bie a susuyu ra king Ginu tamung Jesu-Cristo.)rKInya, mipulung kami at pikayari mi ing mamili keng pekakatawan mi at itubud la kekayu. Datang lang kayabe da ring pakamalan ming kakaluguran a Pablo at Bernabecq?Miras kekami ing balita king ding mapilan a taung ibat kekami keni Jerusalem detangan da kayu at ligaligan at gilu isip king karelang pamagsalita. Makanyan man, ala lang kapaintulutan a ibat kekami para daptan da ita.Yp+Peparala de karela ing makatuking sulat: Ding apostol at ding makatua a kekayung kapatad payabut da ing karelang komusta karing sablang kapatad a lahing paganu a manuknangan king Antiokia, Siria, at Cilicia.o'Ding apostol ampon ding makatua, at ing mabilug a iglesia, pikayari dang padalang mapilan a taung pekakatawan da a tuki kang Pablo at kang Bernabe karin Antiokia. Pinili da la ring aduang taung kikilalanan da ring talasalpantaya; i Judas a mayayaus Barsabas at i Silas.n#Uling malambat neng mababasa ing Kautusan nang Moises karing sinagoga balang Aldo ning Sabbath, at mipanaral ing turu na king balang balen.%mCNune kailangan tamung sumulat karela king makagyu na ing mangilag lang mamangan king isanu mang midinatan uli na ning iti miyain karing idolo; king mangilag la king pamakipangalugud, mangilag lang mamangan king karni da ring animal a pete rang e peparayan ampon king pamamangan daya.olWNganang Santiago, Para kanaku, e tamu sukat pakasakit para karing paganu ing pamaglapit da king Dios.^k5Iti ya ing sasabian ning Ginu a pepabalu kaniti king panaun a malambat nang linabas.zjmKanita panintunan de ing Ginu ding sablang tau, ding sablang paganu a inaus ku at piniling maging sariling kaku.%iCKaybat na niti magbalik ku, ngana ning Ginu, at italakad keng pasibayu ing miragsa nang bale David. Ibangun keng pasibayu at ibalik king sadia nang leguan.bh=Makayagpang lubus iti king inula da ring propeta. Antimo ing sasabian na ning kasulatan,6geKaybat-ibat na pa mung lerawan Simon nung makananu nang minunang pepakit ning Dios ing malasakit na karing paganu inyang atin yang piniling balen karela a maging sarili na.nfU Inyang meyari lang migsalita, i Santiago naman ya ing migsalita. Ngana, Kapatad, pakiramdaman yu ku!ae; Alang mekabulad king mabilug a kapulungan kabang makiramdam la king balita da ri Bernabe at Pablo tungkul karing sablang milagru at makapagmulalang bage depat na ning Dios king kapamilatan da libutad da ring paganu.d# E makanyan! Paniwalan tamu king ing kekatamung kaligtasan kalupa na ning karela; miyabie king kapamilatan na ning grasya ning Ginung Jesus.Xc) Inya nanu ngeni ing sangkan baket buri ye pang paniubukan ing Dios king kapamilatan na ning buri yung ipapusan karing talasalpantaya ing metung a bage a itamu mismu ni ding makatua tamu e ra agyung pisanan?_b7 E na la gewang aliwa kekatamu; pepatawaran na la kasalanan uli na ning pamaniwala ra.KaAt ing Dios a makakilala king isipan da ring tau, pepakit na ing tula na karing paganu king kapamilatan na ning pamamie na karela king Banal a Espiritu antimo nung makananu neng binie kekatamu.z`mKaybat na ning makabang pamibadbaran, tinalakad ya i Pedro at nganang migsalita, Kapatad, masalang balu yu king kanitang minuna pinili na ku ning Dios ban ipanaral ku ing Mayap a Balita karing paganu ba reng damdaman at layun lang maniwala.R_Mipulung la ding apostol at ding makatua ban surian da iting pisasabian.M^Oneng tinutul la ding mapilan karing talasalpantaya a kayanib king pangkat da ring Pariseo at ngara, Kailangan lang masirkunsisyun ding paganu. Sukat lang iturung tupad king Kautusan nang Moises.,]QInyang miras la Jerusalem, matula na lang tinggap ning iglesia; antimu rin ding apostol at ding makatua. Pemalita ra karela ing sablang depat na ning Ginu karela._\7Inya linakad la bilang tubud na ning iglesia, at king pamandalan da king sakup ning Fenicia at Samaria pemalita ra nung makananu lang mekonberti ding paganu. Iti minie maragul a tula karing sablang talasalpantaya.[#Maigpit lang mipapagsalita at makiargu karela di Pablo at Bernabe tungkul king pisasabian a iti; inya mepikayari king i Pablo ampon i Bernabe at ding mapilan pang tau Antiokia kailangan lang munta Jerusalem ban makikit karing apostol at karing makatua tungkul kaniti.lZ SAting mapilan a taung menibatan Judea; dinatang la king Antiokia at pegumpisan dang tiru karing talasalpantaya ing anti kaniti, E kayu malyaring miligtas nung e kayu pasirkunsisyun antimo ing aduan na ning Kautusan nang Moises.NYMenatili lang malambat kayabe da ring talasalpantaya karin Antiokia.`X9Inyang miras la Antiokia tinipun da la ring miembru na ning iglesia at belita ra ngan ing sablang depat na ning Dios karela, at nung makananu neng biklat ning Dios karing paganu ing dalan para king kasalpantayanan.'WGManibat Atalia miglayag lang pabalik Antiokia, nung nu la kapupurmeruan mipanibala king grasya ning Dios para king obrang ngeni ikua ra nang agampanan lubus.`V9Kaybat dang penaral ing amanu na ning Dios king Perga tinaglus lang minta king Atalia.1U]Dinalan la Pisidia at miras la Pamfilia.,TQKing balang metung karing iglesia tinuldu lang makatuang talapanibala at kayabe na ning pamanalangin at pamag-ayunu peniwala da la king Ginung karelang panaligan._S7Pepasiknangan da la lub ding talasalpantaya a disnan da karin at inusukan da lang manatili king kasalpantayanan. Ngarang sinabi, Kailangan ta ngan dumalan dakal a kasakitan bayu tamu milub king Kayarian ning Dios.@RyKaybat dang penaral ing Mayap a Balita karin Derbe at kaybat dang menikuang dakal a alagad, mibalik la karin Antiokia ning Pisidia, kaybat dang pepaindalan Listra ampon karin Iconio.,QQOneng milupung la kang Pablo ding talasalpantaya at kabang pilulupungan de tinalakad ya at migbalik king balen. Kabukasan minta la di Pablo at Bernabe king Derbe.UP#Dinatang la ding mapilan a Judio ibat Antiokia ning Pisidia at ibat Iconio; ikua da lang ayagkat ding tau laban karing apostol. Pemasibas de i Pablo at keladkad de lual ning balen inyang bala ra mete ne.}OsAgyang makanyan na ing sinabi ra ding apostol, maibug da la pang e apigil ding tau king pamiyain sakripisyu karela.N3Makanyan man dininan na kayung masalang tanda tungkul king sarili na king kapamilatan da ring mayap a bage daraptan na kekayu; dirinan na kayung uran ibat banua at ya ing babie bunga karing tanaman yu king karampatan a panaun; ya ing babie pagkabie at mangatmung tula kekayu.rM]Karing milabas a panaun peintulut na ning Dios king ing balang bansa sumulung ya king sarili nang lakad.L-Kakaluguran, e yu daraptan yan! Tau kami mung kalupa yu! Dinatang kami keti ba ming iyatad ing Mayap a Balita ban painggulut kayu karetang alang kwentang bage, at magbalik kayu lub king Dios a mabie a mengawa king banua, king yatu, king dagat, at king sablang atyu kareti.(KIInyang abalitan da ri Bernabe at Pablo ing buri dang daptan, pengabak da ing imalan a karelang susulud at milayi lang linibutad karing tau. Ngarang kukulisak,\J1 Ing pari ning dios-diosan a i Zeus a ating templo lual da ring pader ning siudad migdala yang lalaking baka at sampaga king pasbul ning siudad. Ya at ding dakal a tau bisa lang miyain sakripisyu karing apostol.fIE Inaus deng Zeus i Bernabe, at i Pablo, anti na ning ya ing talapagsalita, inaus deng Hermes.3H_ Inyang ikit da ring tau ing depat nang Pablo, megumpisa lang kinulait king amanung Licaomano. Ngara, Ding taung deti dios lang tinipang makabalatkayung tau libutad tamu!vGe sinabi nang masikan keya, Tikdo ka at talakad kang matulid! Linundag ya ing taung lumpu at miglakadlakad ya.F Kabang makiramdam ya king pamanaral nang Pablo ikua rang misalubung a panimanman. Panakit nang Pablo king atin yang kapaniwalan mauluqE[Karin Listra ating metung a taung pane makalukluk. E pa mekalakad kapilan man uling lumpu ne kabait na.-DUKarin da penaral ing Mayap a Balita.CInyang abalu da ring apostol iti linipat la karin Listra at Derbe, ding aduang siudad karin Licaonia at karing distritong makapadurut.BKanita ding paganu ampon Judio, kayabe da ring karelang pamuntuk, pikayari da ing panasakitan da la ring apostol at pamasibasan da la.wAgMikakawani la ding tau king siudad; ding aliwa para karing Judio la; ding aliwa naman para karing apostol la.@+Menatili lang malambat ding apostol karin. Migsalita lang alang takut tungkul king Ginu. Pepatutuan na ning Ginu ing karelang panaral tungkul king grasya na inyang king kapamilatan na ning upayang binie na karela mekarapat lang milagru at miyayaliwang bage makapagmulala.?Oneng detang Judio a e bisang maniwala sitsutan da la ring paganu at abaligtad da la panamdam laban karing talasalpantaya.9> mMakanyan munaman ing merapat karin Iconio: minta la di Pablo at Bernabe king sinagoga da ring Judio. King pamagsalita ra ikua da lang apapaniwalan ding dakal a Judio at paganu.d=A 4Mikatmuan na la man king tula at king Banal a Espiritu ding talasalpantaya karin Antiokia.< 3Inya pigpag da ri Pablo at Bernabe ing alikabuk karing bitis da bilang tutul karela, at saka na la sinulung papunta Iconio.g;G 2oneng ding Judio sitsutan da la ring mapilan karing masalaping babaing ating lub king Dios at ding lalaking kikilalanan da king siudad. Inagkat da lang lumaban kari Pablo at Bernabe at tinabi da la king karelang distrito.D: 1Mikalat ing amanu na ning Ginu king mabilug a lugal a ita;19[ 0Inyang dimdam da iti ding paganu metula la at pepasalamat la king Ginu uli na ning amanu na, at meging talasalpantaya la ding sablang mepili para king bie alang angga.,8Q /Uling ing kautusan a binie na ning Ginu kekami anti ya kanini: Binili da kayung bilang sulu karing paganu ban maging dalan na ning pangakabus ning mabilug a yatu.+7O .Oneng lalu lang mesikan a lub migsalita di Pablo at Bernabe. Ngara, Kailangan ing mumuna ming ipanaral kekayu ing amanu na ning Dios. Oneng anti ning tinggian yu at e yu bibilang mangaintulid king bie alang angga ing kekayung sarili, inya akit yu, lakuan da kayu at karing paganu ke munta.!6; -Panakit da ring Judio karing dakal a tau, tiblan na la ning maragul a pangalalu. Inya migsalita lang laban king sasabian nang Pablo at ininsultu de pa.5 ,Itang tinuking Aldo ning Sabbath, halus dinatang la ding sablang tau karin Antiokia ban makiramdam king amanu na ning Ginu.4 +Kalako ra king kapulungan da ring tau, dakal la ding Judio a tinuki kari Pablo at Bernabe at antimu rin ding dakal a paganu a mekonberti king Judaismo. Migsalita la karela ding apostol at penaralan da lang manatiling mibiebie king grasya na ning Dios.93k *Inyang lulual na la king sinagoga di Pablo at Bernabe, ding tau kimbiran da lang magbalik pasibayu kanitang tutuking Aldo Sabbath ban salitanan da la pa tungkul kareting bage.B2} )Lawan yu, ikong mapaninsultu mangapamulala kayu at mate! Uling ing dapat a gagawan ku king panaun yu metung a bage a e yu buring paniwalan, agyamang kaniti atin nang minisplika kekayu!W1' (Uli na niti, mingat kayu ban iting sinabi da ring propeta e mapalyari kekayu: 0  'D/ &Ikayu ngan, kapatad ku, sukat yung abalung malino king mipanaral kekayu ing amanu tungkul king pangapatawad da ring kasalanan uli nang Jesus. Sukat yung akilala king ing ninumang maniwala kang Jesus maging malaya ya karing sablang kasalanan a e yu malyaring aligtasan king kapamilatan na ning Kautusan nang Moises.J.  %Oneng e ya dinalan kasiran itang pepasublian nang mie ning Dios. -9 $Tiparan nang David ing nasa na ning Dios kanitang kapanaunan na at kaybat mete ya. Mikutkut ya siping da ring makatua na, at melaso ya ing katawan na.~,u #Antimo ing sasabian na king metung pang kasulatan, E mu paintulut king ing tapat mung talasuyu dumalan yang kasiran.Q+ "At ini ing sinabi na ning Dios tungkul king pamipasubli nang mie kang Jesus ban kapilan man e ne magbalik pa king kasiran, Babie ku la keka ding banal at siguradung bendisyun a pengaku ku kang David. *  !Q) At ngeni atyu ke keti ban iyatad mi kekayu ing Mayap a Balita: itang pengaku nang daptan ning Dios karing kekatamung makatua. Ngeni, tiparan na na kekatamung meging lahi ra king kapamilatan na ning pamipasubli nang mie kang Jesus. Antimo ing makasulat king kaduang Dalit, Ika ing kakung Anak; king aldo a iti meging Tata mu ku. 2~L}|C{zzyyhxxtwvuutss2rqq.pooLnfmmTlkjiihNgg>h==M<<2;l:>99}86543v2210/..r.*-l,++**6) ('j&&;%%R$$#\""! R3k &Za' ^   'W=X;r]At inyang miras king kanakung kabaluan king ding mapilan a Judio lihim dang tatangka ing paten de, inari ku king lub ku ing iparala ke kekayu. Sinabi ku karing kalaban na king kekayu ra sukat iyarap ing nanumang dalum da laban keya.)KAtuklasan ku king e ya dinapat nanumang bage a mangaintulid mo sanang ikamate na o ikasukul; ating pangataid king sarili dang kautusan ing dalum da laban keya.lQUling buri kung abalu nung nanu ing susumbung da laban keya, inya inarap ke king karelang Konsehu.(IDekap de ring Judio ing taung ini at paten da ne sana. Oneng abalu ku king metung yang memalen Romano, inya aku at ding sundalus ku pintalan mi ya at segipan.OI Claudio Lisias pupugayan ne ing Kagalang-galang a Gobernador Felix.X)Kaybat nang asabi iti ning komandante, ginawa yang sulat a anti keni kalamnan:Lumawe kayung kabayung malyaring asaken nang Pablo at iyatad yeng e ninanu balang angga king miras ya king Gobernador Felix.#?Kaybat na nita, minaus yang adua ing komandante karing opisyal na at ngana, Misadia kayung aduang dalan a sundalus para munta la Cesarea at ding pitung pulung sundalus a pakasake kabayu at aduang dalan a magtalan tandus at magsadia kayung manulakan potang alas nuebe na ning bengi.wPenabilin na ning komandante king e na paniabian kenu man ing siplung na keya. Kaybat, pepaulian na ne ing binatilyu.#Oneng e yu la pu pakiramdam, uling atin pung maygit apat apulung lalaking makayabat lihim manenayang manambang keya. Menata la pung e mangan at minum nanuman anggang e re akuang apate i bapa ku. Makasadia ra na pung daptan iti at panenayan da mu ing magdesisyun kayu.KPekibat na ning binatilyu, Ding manungkulan a Judio pikasundu ra pung pakisabian da kayung iyarap ye bukas king Konsehu i Pablo; sangkan dang bisang mika lalung tiak a inpormasyun tungkul keya.~uTinaid ne at dinayung bagya ning komandante ba neng pakisabian lihim. Ngana keya, Nanu ing buri mung ibalita kanaku?QTiki ne ning opisyal at dela king komandante at ngana, Pepayaus na ku ning presong i Pablo at pekisabi na kanaku ing ituki ke king arap yu iting binatilyu, uling atin ya kanung buring ibalita kekayu.-Kanita pepayaus neng Pablo ing metung karing opisyal at ngana keya, Ituki me ing binatilyung ini king komandante; atin yang buring ibalita keya." =Oneng dimdam na iting tangka ning pangunakan nang Pablo king kapatad nang babai; inya minta ya at melaus kilub ning kuartel at belita na iti kang Pablo. Ngeni, ikayu nang balang paralang amanu king komandante Romano king iyarap neng pasibayu kekayu i Pablo. Sangkan yung bisang manikuang lalung tiak a inpormasyun tungkul keya. Ikami naman magsadia kaming manambang keya at paten mi ya bayu na akuang miras keti.K Kaybat na nita, minta la karing pekapun da ring pari at makatua at ngara, Misasanmetung kaming menatang masusi king e ya mangan o minum nanuman ing ninuman kekami anggang e mi ya apate i Pablo.J   Ating maygit apat apulu katau karing misasanmetung dapat kaniti.9 k Itang kabukasan a abak mipulung la ding aliwang Judio at misangguni tungkul king metung a tangka. Penata ra king e la mangan o minum nanuman anggang e re akuang apate i Pablo.N Kanitang tinuking bengi pepakit ya kang Pablo ing Ginu at ngana keya, E mu painan ing lub mu! Nung makananu kang minie patutu para kanaku keti Jerusalem, makanyan munaman ing daptan mu karin Roma.uc Meging tutung magulu ing pamipagdebate ra, inya migaganaka ya ing komandante pota pamindangan de i Pablo. Inya inutus na karing sundalus na ing tipa la king kapulungan at ilako re libutad da i Pablo at idala re king kilub ning kuartel.&E Mitas na lang mitas a bosis king pamagsalita ra. Tinalakad la ding mapilan a talaturu ning Kautusan a kapangkat da ring Pariseo at migprotesta lang masikan. Ngara, Ala keng akakit a pamikasala king taung ini! Mekad menakit ya pin o mekaramdam metung a espiritu o kaya metung a anghel!.UUling sasabian da ring Saduseo king e la mipasublian mie ding tau, at king alang anghel o espiritu; oneng maniwala la ngan ding Pariseo tungkul karing atlung deti.)~uKabud dimdam da ing sinabi nang iti, megumpisa lang mitua ding Pariseo at Saduseo; misagsag ya ing karelang grupu. ((IInyang ikit nang Pablo king ding mapilan karing kayarap na Saduseo la at ding aliwa naman Pariseo la, nganang migsalitang masikan king arap ning Konsehu, Kapatad, metung kung Pariseo. Pariseo la ding pengari ku. Miyarap ku kekayu keti uling panayan ku ing pangasubli rang mie ding mete.(IMekibat ya i Pablo, E ku balu, kapatad, king ya pala ing Pekapun ding Pari. Ing kasulatan sasabian na, E me lalapastanganan ing pamuntuk na ning kekang balen.iKNgarang sinabi ding taung makasigi kang Pablo, Insultuan me ing Pekapun ding Pari na ning Dios!q[Nganang Pablo, Ing Dios ya ing bala keka; ikang mengaring pader a pininturan maputi. Kunwari makalukluk ka ken para ukuman mu ku agpang king Kautusan, oneng ika kabud ing lalabag king Kautusan king pamanutus mung panasakitan da ku!kOIng Pekapun ding Paring i Ananias inutus na karing makalapit kang Pablo ing tampalingan de asbuk.P~ Maratna na lang linawe Pablo ding miembru na ning Konsehu at ngana, Kabalen at kapatad, malinis ya ing konsiensia ku tungkul king mabilug kung pamibiebie arap ning Dios angga king mismung aldong iti.-}SBuri nang abalu ning komandante nung nanu ing susumbung da ring Judio laban kang Pablo; inya itang kabukasan pepalako na la ding tanikala nang Pablo at inutus na karing pamuntuk da ring pari at king mabilug a Konsehu ing mipulung la. Kaybat na nita, tiki ne i Pablo at pepayarapan ne karela.B|}Bigla lang mengapaurung ding sundalus a mangutang sana kang Pablo; at mitakutan ya ing komandante inyang abalu nang metung yang memalen Romano i Pablo at saka ya pa ing pepagapus keya.{+Ngana ning komandante, Maragul ku ginastus bayu ku meging metung a memalen Romano. Nganang mekibat Pablo, Oneng aku mibait kung memalen Romano. zInya lepitan ne ning komandante i Pablo at kitang na, Sabian mu kanaku, metung ka ping memalen Romano? Wa, nganang mekibat Pablo.y+Inyang dimdam na iti ning opisyal, milayi ya king komandante at kitang na keya, Nanu ing daraptan yu? Ing taung ita metung yang memalen Romano!uxcInyang ikua ra neng agapus at anyu ra neng barugan latiku, nganang Pablo king opisyal a makatanud karin, Paintulut na wari ning kautusan ing latikuan ya ing metung a memalen Romano a e pa man melitis para king isanu pa mang pamikasala?Vw%Inutus na ning komandante Romano karing sundalus na king ilub da ne i Pablo king kuartel at inutus na ing barugan deng latiku ba rang akuang abalu nung baket kukulisak lang makanyan ding Judio laban keya.lvQKukulisak lang alang patugut, iyasiwas da ing karelang imalan at mamatsa lang alikabuk king angin.CuMekiramdam la kang Pablo ding tau angga king penandit a asabi na iti; oneng kaybat megumpisa na la namang kinulisak anggang binit. Ngara, Iligpit ye! Paten ye! E ya sukat paburen mabie!etCSige, lumakad na ka, ngana ning Ginu kanaku, uling itubud da ka king marayu, karing paganu.1s[At inyang ing talapatutu nung i Esteban pete re, aku mismu makarungut ku at kinsintian ing pamakamate ra keya at aku pa ing migbante king imalan da ring mekamate keya.rNgakung mekibat, Ginu, balu ra namang masala king memunta ku karing sinagoga at pindakap ku la at penasakit ding taung meniwala keka.$qAnung nu ke ikit ing Ginu, at nganang migsalita kanaku, Mamirapal kang mako keti Jerusalem uling e ra tanggapan ding tau keti ing patutu mu tungkul kanaku.\p1Mibalik ku Jerusalem at kabang manalangin ku kilub ning Templo menakit kung visiono-Inya ngeni, nanu pa ing panayan mu? Talakad ka at pabinyag at maos la ding kekang kasalanan king kapamilatan na ning pamaniaus mi king lagyu na.onWUling maging metung kang talapatutu na ban ipamalita mu karing sablang tau ing kekang ikit at dimdam.;moNgana kanaku, Ing Dios da ring kekatamung makatua pinili na kang makakilala king kaburian na, manakit king banal nang Talasuyu at damdaman meng magsalita king sarili nang bosis.l% Pintalan na ku at lepitan at ngana kanaku, Kapatad a Saulo, manakit kang pasibayu! At kanita mu rin menakit kung pasibayu at linawe ku keya.8ki Ating metung a taung milagyuan Ananias; metung yang taung relihiosu a tutupad king kekatamung Kautusan at tutu reng gagalangan ding sablang Judio a manuknangan karin Damasco.njU Mebulag ku king maslag a sala, inya tinaid da ku gamat ding kayabe ku at tiki ra kung linub Damasco.Bi} Kitang ku pa, Nanu ing sukat kung daptan, Ginu? Ngana ning Ginu kanaku, Talakad ka at malaus kang lungub Damasco at karin sabian da keka ing sablang telaga na ning Dios para daptan mu.hhI Ikit da ring taung kayabe ku ing sala, oneng e ra dimdam ing bosis na nitang migsalita kanaku.ygkNgakung kinutang, Ninu ika, Ginu? Nganang mekibat kanaku, Aku i Jesus ning Nazaret; aku ing kekang liligaligan.fyMenabu ku king gabun at dimdam ke ing metung a bosis. Nganang magsalita kanaku, Saulo, Saulo! Baket liligaligan mu ku?%eCKabang maglakbe ku at milalapit na karin Damasco, bandang kaugtuan aldo, ing metung a maslag a sala ibat banua kinislap yang bigla king makapadurut kanaku.%dCIng Pekapun ding Pari at ing mabilug a Konsehu apatunayan da king maniabi kung katutuan. Tinanggap kung kasulatan karela para karing kapatad a Judio karin Damasco, inya miparas ku karin ban pandakpan ku la ding taung deti at ibalik ku lang makagapus keti Jerusalem ba lang miparusan.rc]Ligalig ku la at pete ding taung tutuntun king Dalan a iti. Pindakap ku la babai at lalaki at pepasukul.'bGMetung kung Judio, mibait ku king Tarso, Cilicia, oneng meragul ku keti Jerusalem at meging estudiante na kung Gamaliel. Dinalan ku king maigpit a pamagsane king Kautusan da ring kekatamung makatua at meging tapat ku king Dios antimo nung makananu kayung tapat ikayung atyu ngeni keti.vaeInyang dimdam deng magsalitang Hebreo karela, lalu lang menahimik, at sindu nang i Pablo ing pamagsalita na._` 9Ngana, Kabalen, kapatad at pengari, pakiramdaman yu sa ing matulid a sabian ku kekayu!]_3(Dininan neng kapaintulutan ning komandante, inya tinuklu ya i Pablo king babo ning eran at tinas ne ing metung nang gamat ba lang manahimik ding tau. Inyang menahimik la, migsalita ya i Pablo karela king Hebreo.<^q'Nganang mekibat Pablo, Metung kung Judio, bait karin Tarso, Cilicia, metung kung memalen na ning metung a importanting siudad. Inya paburen yu ku sanang makapagsalita karing tau.1][&Nung makanyan aliwa ika itang tau Ehipto a menimuna kanitang aldo king metung a rebolusyun at mekapanuking anggang apat a libung teroristang pakasandata king disyerto?9\k%Inyang malapit da neng ilub i Pablo king kuartel, nganang migsalita king komandante, Malyari da kayung akasabi sagule? Ba, biasa kang Griego? nganang kinutang ning komandante.D[$Tatagal la ngan kang Pablo at ngarang kukulisak, Paten ye!qZ[#Ikua reng alapit king eran at mepilit deng binuat uling e ra la agyung aguantan king kaguluan ding tau. Y"Kilio ding mapilan karing tau ing metung a bage, ding aliwa naman aliwang bage ing kukulio ra. Tutung maragul ing kaguluan, inya e na akuang abalu ning komandante nung nanu ing tune milyari; inya inutus na karing sundalus ing ipanik de i Pablo king kuartel.@Xy!Lepitan ne ning komandante i Pablo; peparakap ne karing sundalus na at inutus nang igapus de karing aduang tanikala. Kanita nganang kinutang, Ninu ing taung ini at nanu ing depat na?oWW Agad-agad yang mituking opisyal at sundalus ing komandante, at marapal lang dinalusung karing dakal a taung migugumguman. Inyang ikit de ring tau ing komandante ampon ding sundalus a kayabe na, tiknangan deng panasakitan i Pablo.bV=Paten da ne sa i Pablo, oneng miras ing balita king komandante da ring sundalung Romano.LUAgad mikalat ing kaguluan king mabilug a siudad at agnan-agnan lang dinalusung ding tau at dekap de i Pablo. Keladkad deng liwal king Templo, at kanita mu rin sera da la ring pasbul ning Templo. T Sinabi ra iti uling ikit deng kayabe nang Pablo king siudad i Trofimong tau Efeso at bala ra tiki neng Pablo kilub ning Templo.)RSNgarang kukulisak, Kabalen a Judio, meko keni, sumaup kayu kekami. Oyni ing taung maski nu ya munta tuturu na la ding sabla laban karing memalen na ning Israel, laban king Kautusan nang Moises at laban kaniti mismung Templo! Ngeni tiki na la pang linub keti king Templo ding mapilan a paganu at dinatan de iting banal a lugal! (UR#Inyang malapit na lang milabas ding pitung aldo, ding mapilan a Judio a menibat king probinsia na ning Asia ikit de i Pablo kilub ning Templo. Sitsutan da la ring sablang tau karin ban dakpan de i Pablo.&QEUli na niti, tiki na lang Pablo ding apat a lalaki at itang kabukasan gimpanan na ing seremonia na ning pamaglinis a kayabe ra. Linub ya king Templo at tikda na nung kapilan mapupus ing seremonia na ning pamaglinis, at nung kapilan ya miyain sakripisyu para king balang metung karela.=PsTungkul naman karing paganu a meging talasalpantaya; peparalan mi lang sulat nung nu mi sasabian karela ing pikayari mi king e la sukat mamangan king isanu mang pamangan a miyampang karing idolo o king isanu pa mang daya o karing animal a mepate a e ra peparayan at dumayu la king nanumang pamakipangalugud.dOATukian mu la at makiabe ka karela king seremonia na ning pamaglinis at ika ing mamayad king gastus da; kanita akua da lang apasatsat deng buntuk da. King anti kanyan a paralan abalu da ring sabla king alang katutuan ing isanu mang bage a abalitan da na tungkul keka. Nune lalu ra pang akilala king ika mismu tutuntun ka king Kautusan nang Moises.WN'Tuparan mu sa ining sasabian mi keka. Ating apat a lalaki keti a maki panata.bM=Siguradung abalitan da kanyan ing paniatang mu keti. Balu mu nung nanu ing sukat daptan?)LKAbalitan da ka ampon ing ipanaral mu karing sablang Judio a manuknangan karing bansa da ring paganu. Ipanaral mu kanu king painggulutan da ne ing Kautusan nang Moises. Sasabian mu pa kanu king e ra na la kailangan sisirkunsisyunan ding anak da ni e ra na sukat tuparan ing ugaling Judio.AK{Kaybat deng pekiramdaman, pepasalamat la ngan king Dios at ngara kang Pablo, Akakit mu pin ngeni, kapatad, libu-libu la ding Judio a talasalpantaya. Tutu la ngang tapat king Kautusan. JPinuge na lang Pablo at minie yang ganap a balita tungkul king sablang depat na ning Dios libutad ding paganu king kapamilatan na.IItang kabukasan, tiki na keng Pablo ban dalawan ya i Santiago. Disnan mi la keta keya ding sablang makatua na ning iglesia.RHMatula da keng tinggap ding talasalpantaya inyang miras na ke Jerusalem.@GyTinuki la naman kekami ding mapilan a alagad a ibat Cesarea. Tiki da kami king bale a pituknangan mi. Bale neng Mnason a tau Cyprus, at meging talasalpantaya ibat na kanitang minuna.tFaKaybat ming menatiling mapilan a aldo karin, geyak mi na ing karga mi at menulakan kami papunta Jerusalem.gEGE mi ya apilit, inya ala na keng sinabi nune na mu, Ing kaburian na ning Ginu ya ing matupad.HD  Oneng nganang mekibat, Ba, baket tatangis kayung makanyan? Buri yu kung masira lub? E mu ing makasadia kung igapus da Jerusalem, agyang mate karin makasadia ku alang-alang king Ginung Jesus.C  Kabud dimdam mi iti, ikami ampon ding aliwa pang taung atyu karin, pekisabi mi kang Pablo ing e ne malalaus pupunta Jerusalem.%BC Ikami ing saria na. Karas na, kelag ne ing sinturun nang Pablo, at saka ne penali karing sarili nang gamat ampon bitis at ngana, Oyni ing sasabian na ning Banal a Espiritu: Ing makabandi kaniting sinturun igapus deng makanyan ding Judio king Jerusalem, at iyintriga re karing paganu.sA_ Atin na keng mapilan a aldo karin inyang dinatang yang ibat Judea ing metung a propetang milagyuan Agabo._@7 Atin yang apat a anak a dalaga; papasiag da ing amanung ipayabut na ning Dios karela.T?!Kabukasan, meko kami at sinadsad ke Cesarea. Pintalan mi ya karin ing bale na ning ebanghelistang i Felipe. Keta keya karin ke mekituknang. Metung ya i Felipe karing pitu kataung mepili karin Jerusalem.*>MSindu mi ing kekaming pamaglayag. Manibat Tiro tinaglus ke Tolemaida. Kinomusta mi la ding talasalpantaya karin at melaus keng mekituknang metung a aldo karela.\=1Kaybat ming mipapamun sinake na kami king barku at ila naman minuli na la bale ra.c<?Inyang miras ing oras a lakuan mi na la, meko kami mu rin at sindu mi ing kekaming pamaglayag. Ila ngan, pati asawa ra at anak, inatad da kami angga king lual ning siudad. Siniklaud ke ngan king pasigan at menalangin.];3Disnan mi la karin ding mapilan a talasalpantaya at mekituknang ke karela kilub ning paruminggu. King agkat na ning Banal a Espiritu sinabi da reti kang Pablo king e na sa babalaus ing pamunta na king Jerusalem.E:Miras kami angga ketang lugal a ababatiawan mi ne ing Cyprus; karin ke migbanda mauli ban dasan mi ya ing Siria. Sinaka kami karin Tiro kabang manguldas ya king sake nang karga ing barku.n9UDisnan mi ya karin ing metung a barkung papunta Fenicia; ya ing seken mi at pasibayu keng menulakan..8 WMemun ke karela at melaus na keng meko. Miglayag na kami at dinalakit matulid papunta Cos. Itang kabukasan miras ke Rodas, at manibat naman karin tinaglus ke Patara.7 &Penamdaman dang lalu itang sinabi na king e ra ne akit pasibayu. Kaybat na nita, inantabayanan de angga king barku a seken na.E6%Kikiak la ngan; kinaul de at penuma kabang mamun ya karela.P5$Kayari nang migsalitang Pablo, siniklaud yang kayabe ra at menalangin.4#Depatan ku ing makanyan ba kung ipakit kekayu nung makananu tamung sukat pigisanan ing kekatamung sarili ban saupan la ding maina, kabang gaganakan ta la ding amanung sinabi na ning Ginung Jesus mismu, Lalu yang mapalad ing babie kesa king tatanggap.-3S"Ikayu mismu balu yu nung makananu ku lang ginamit ding gamat kung deni king pamagobra ban panintunan ku ing kabiayan a kailangan ku at kailangan da ring kasaup ku.B2!Ala kung pigimbutan king kekayung pilak o gintu o imalan.G1 At ngeni panibala ra kayu king lingap ning Dios at king amanu nang magdalang grasya. Atin yang kayupayan mitalakad kekayu at munie king bendisyun a sasadia na para karing sablang pinili na.H0 Uli na niti, mingat kayu at tandanan yu nung makananung king aldo at bengi kilub ding atlung banua e ra kayu selanan tiru angga na king petakanan keng lua ing balang metung at metung kekayu./yAgyang karing kayabe yu mismu, atin kekayu a magsalitang kalaraman ba da lang atake king kamalian ding talasalpantaya.y.kBalu ku king kalako ku, datang la kekayu ding mabangis a asung-gubat, at e re patawaran ditak mu man ing kawan.Y-+Ingatan yu sa ing kekayung sarili at ing mabilug a kawan a binili na ning Banal a Espiritu king kekayung kapanibalan. Pastulan ye sa ing iglesia na ning Dios a pemuhunan na king mismung daya na ning Anak na.j,MUling king pamipabalu ku kekayu king kabilugan nang parasan ning Dios, ala kung selikut nanuman.+yInya ngeni asabi kung matimid kekayu: nung wari't ninuman kekayu mabating ya, ala kung pakibatan nanuman tungkul keya. *Lumba-sumaka ku libutad yu, manaral tungkul king Kayarian ning Dios. At ngeni balu ku king ninuman kekayu e na na ku akit pasibayu.)yOneng para kanaku e ku masiadung dirinan ulaga ing bie ku ban akua ku mu sanang agampanan ing kanakung misyun at apupus ing obrang binie nang daptan ku ning Ginung Jesus a alang aliwa nune ing apanaral ku ing Mayap a Balita ning grasya ning Dios.1([Ing bukud mung balu ku ya iti: king balang siudad dirinan na kung babala ning Banal a Espiritu king ing sukulan at miyayaliwang kaligaligan ila ding makapanaya kanaku.'}At ngeni, bilang kapamintuan king Banal a Espiritu, munta na ku Jerusalem. E ku balu nung nanu ing malyari kanaku karin. &Parehu ku lang inagkat painggulut ding Judio at paganu king kasalanan da at magbalik a lub king Dios at maniwala king Ginung Jesus.?%wBaluan yu king ala kung pigkaymut nanuman a malyaring makasaup kekayu kanitang kasalukuyan kung manaral at tuturu kekayu, maging king publiku o maging karing sarili yung pibalebale.$Siyuan ke ing Ginu king mitmung kapakumbaban, kasakitan, at kapagsubukan a miras kanaku uli na ning tangka ra laban kanaku ding Judio.*#MNgana karela inyang datangan de, Baluan yu nung makananu ing pamibiebie ku manibat na kanitang kapupurmeruan a aldo a akayabe yu ku king probinsia na ning Asia.n"UInyang atyu Mileto i Pablo menabilin ya karin Efeso; pekiduang na king pakikitan de sa ring makatua.\!1Binalak nang Pablo ing maglayag ya at dumalan Efeso ban e masayang ing panaun king pamandalan king probinsia na ning Asia. Mamirapal yang miras Jerusalem, nung malyari mu rin king kayaldawan na ning Pentecoste.1 [Manibat karin menulakan keng pasibayu at sinadsad malapit Quio itang kabukasan. Kalabas na ning metung pang aldo miras ke Samos at tinuki pang aldo sinadsad ke Mileto.NInyang mikit kami karin Assos, seke mi ya at tinaglus kami Mitilene.;o Tinaglus keng sinake king barku at menulakan kaming papunta Assos. Karin mi ya paindalanan at isake i Pablo. Penabilin na kekami iti uling maglakad ya king mamala papunta karin.]3 Ita namang kayanakan inuli reng mabie keta karela at ing tula ra e makanyan-kanyan.%C Kaybat na nita, menik yang pasibayu; memisi yang tinape at mengan. Kaybat nang migsalitang malambat karela angga itang saslag ne ing aldo, meko ne i Pablo.kO Oneng tinipa ya i Pablo at selakban ne at kinaul. E kayu migaganaka, nganang sinabi, mabie ya pa!!; Ing metung a kayanakan a milagyuan Eutico makalukluk ya king pasamano na ning awang; anti na ning e mayayari ing pamagsalita nang Pablo, mitundu neng mitundu i Eutico angga na king mipatudtud ya at menabu king gabun ibat king katlung palapag. Mete ne inyang diklut de king gabun.DDakal la ding sulu ketang kuartu babo nung nu ke mipulung.V%Domingo kanita inyang mitipun kami para king pamisulusulu anting mikakapatad. Migsalita ya i Pablo karing tau at e ya tinuknang migsalita angga itang kapitangan bengi, uling mako ya ita mu ring kabukasan.=sMenulakan kami ibat Filipos kaybat na ning Piesta ning Tinape Alang Lebadura, at kalabas da ring limang aldo ikua mi lang akayabe karin Troas, at menatili kaming paruminggu karin.=uMinuna lang menulakan at penaya da kami karin Troas.veI Sopater a anak nang Pirro a tau Berea, ya ing kayabe nang miglakad; antimu rin i Aristarco at i Segundo a tubu karin Tesalonica; i Gayo a tubu karin Derbe; i Timoteo; at i Tiquico ampon Trofimo a menibatan king probinsia na ning Asia.Emenatili yang atlung bulan karin. Magsadia neng munta Siria inyang atuklasan nang atin lang lihim a tatangka ding Judio laban keya; inya inisip nang magbalik ya king delanan na Macedonia.|qLeganasan na lang pintalan ding puruk karin at maralas na lang penaralan king e la paisira lub. Miras ya Grecia atP Inyang metahimik na, minaus yang pulung i Pablo karing talasalpantaya. Kaybat na lang arinan tetagan a lub king pamagsalita na, memun ya karela. Kaybat na nita, meko ne at tinaglus ya king Macedonia.=u)At kaybat nang asabi iti, sera na na ing pamipulung.B}(Uling pota isipanan da katamung mangulu uli na ning mepalyari king aldong iti. Alang kamamatulid ing nanumang mua a anti kaniti at ala tamung aibie nanumang matulid para kumanian tamu.'Nung atin pang aliwang bage buri yu, kailangan pisabian king piyarapan da ring memalen agpang king yuyutus na ning kautusan.A{&Nung i Demetrio ampon ding magobra na atin lang susuplung laban king ninuman, atin namang aldo pamaglitis karing husgadu at atin namang taung tatalan upaya; sukat lang karin miyamanu.  %Dela yu la deting tau keti agyamang ala lang penakawanan a templo o ala na la man sinabing marawak laban king kekatamung diosa.X )$E na apayalian iti ning ninuman. Inya sana manahimik kayu at e kayu mamalagua. 5#Bandang tauli, ding dakal a tau ikua na la mu ring apapanahimikan ning sekretaryu ning siudad. Nganang migsalita, Memalen ning Efeso, balu da ring sabla king ing siudad na ning Efeso ya ing mimingat king templo na ning maulang Artemis at king banal a batung menabu ibat banua.3 _"Oneng inyang akilala rang metung yang Judio, lalu rang kilisak agnan-agnan ing metung mung bage kilub ding aduang oras, Ala yang kaparis i Artemis a diosa na ning Efeso!p Y!Inisip da ring mapilan king i Alejandro ya ing maki pasari, uling ya ing pepasampan da ring Judio king entablado. Kanita sininial ya i Alejandro; tinas ne ing gamat na at sibukan nang magsalita at magdipensa king arap da ring tau.Z- Samantala, magulu ya ing mabilug a kapulungan; ating mapilan a kukulisak king anti keni, ding aliwa naman anti keta ing kukulio ra, uling keraklan karela e ra man balu ing sangkan nung baket mitipun la karin. 9Ding mapilan karing manungkulan king probinsia a kakaluguran na peparala la naman amanu keya. Pakisabi ra kang Pablo king e ya sa papalto king teatro.iKI Pablo mismu bisa yang palto arap da ring mangulu, oneng e re peintulutan ding talasalpantaya.?wMikalat ing kaguluan king mabilug a siudad. Ding mangulu dekap da la ri Gayo at Aristarco, ding aduang tau Macedonia a kayabe nang maglayag Pablo, keladkad da lang dela king teatro.Kabang pakiramdaman da iti, mimua la ding dakal a tau at ngarang kukulisak, Ala yang kaparis i Artemis a diosa na ning Efeso! Uli na niti, makapanganib masira iting kapanintunan tamu. E mu ita, mamitamit ya namang milako kabaldugan ing templo na ning maulang diosang i Artemis at makapanganib masira ing dangalan na, ing diosang sasamban da ring sabla king Asia at king mabilug a yatu!/Sasaksian yu at daramdaman mismu nung nanu ing daraptan na niting taung ausan dang Pablo. Sasabian na king ding dios a gewa da ring tau e la tutung dios at akakua na lang apapaniwalan ding dakal a tau maging keti king Efeso at halus king kabilugan a probinsia na ning Asia.9kInya pilungan na la ngan Demetrio, kayabe da ring aliwa pang kalupa ra kapanintunan at ngana karela, Abe, balu yu king ing kekatamung kanawan king bie manibat king obrang iti.A{Ating metung a platerung milagyuan Demetrio. Gagawa yang malating larawan a pilak ning templo ning diosang Artemis. Ing kapanintunan nang iti babie maragul a panakitan karing magobra.jMKing panaun a ita, kanita naman mika maragul a kaguluan karin Efeso uli na ning Dalan ning Ginu.~7Inya tinubud na la karin king Macedonia ding adua karing kasaup na: di Timoteo at Erasto, kabang ya mismu menatili ya pa king probinsia na ning Asia.a};Kaybat dang mepalyari deti, tingka nang Pablo ing maglakbe king kabilugan na ning Macedonia at Acaya at kaybat taglus ya Jerusalem. Kaybat kung ikuang miras karin, nganang sinabi, kailangan ing dumalo ku naman Roma.i|KKing anti kaniting mayupayang paralan mikalat ing amanu na ning Ginu at lalung meging mayupaya.d{ADing keraklan naman karetang darapat salamangka tinipun da la ding libru da at silaban da la king durungutan da ring sabla. Kinwenta da la ring libru at meyakit king mika alaga lang limang pulung libung salaping pilak.zDinatang la ding keraklan karing talasalpantaya at tatanggapan da at papasiag king publiku ing sablang depat dang pamikasala.5ycAbalitan da ngan iti ding Judio at paganu a manuknangan Efeso; tiblan na la ngan ning maragul a takut at lalu yang mirinan maragul a dangal ing lagyu na ning Ginung Jesus.8xiIng taung alipnan na ning marawak a espiritu delusungan na lang mitmung bengisan angga king adaig na la. Pupulayi lang memaglual king bale na; sugatan la at megabak a imalan.w Oneng nganang makibat karela ning marawak a espiritu, Balu ke i Jesus at akikilala kia naman i Pablo; oneng ikayu, ninu ikayu?zvmDing darapat kaniti ila ding pitung lalaking anak na ning metung a Pekapun ding Paring Judio a milagyuan Esceva.7ug Ating mapilan a Judio a libut-libut karing miyayaliwang lugal at manabi karing marawak a espiritu. Makiapus la namang gagamit king lagyu nang Jesus king pamanabi ra karing marawak a espiritu. Ngarang magsalita karing marawak a espiritu, Mamintu kayu kanaku king lagyu nang Jesus a ipanaral nang Pablo.t# Pati ding panyu at sakbibing ginamit na kakaskas da la karing masakit at milalako ing sakit da at linual la karela ding marawak a espiritu.Qs Dinapat yang miyayaliwang milagru ing Dios king kapamilatan nang Pablo.&rE Iti menatiling aduang banua angga king ding sablang manuknangan king probinsia na ning Asia, Judio ampon paganu, ikua rang mirasnan king amanu na ning Dios.'qG Oneng masias la buntuk ding mapilan karela at e la bisang maniwala at insultuan de pa ing Dalan ning Ginu king pamagsalita ra arap ding taung makatipun. Inya likuan na lang Pablo at tiki na la ding talasalpantaya; at balang aldo mitatag yang diskusyun king sala de lectura nang Tirano.=psMinta ya i Pablo king sinagoga. Kilub ding atlung bulan migsalita yang alang takut karing tau; makiargu ya karela at agkatan na lang alang patugut tungkul king Kayarian ning Dios.3oaAting labing adua katau karing taung deti.8niTimpak na lang Pablo ding gamat na karela, at tinipa ya karela ing Banal a Espiritu; megumpisa lang migsalitang miyayaliwang amanu at penaral da naman ing amanu na ning Dios.KmInyang dimdam da iti, pepabinyag la king lagyu ning Ginung Jesus.al;Nganang Pablo, Ing binyag nang Juan para kareta yang peinggulut karing karelang kasalanan; at sinabi na karing memalen ning Israel king sukat lang maniwala ketang daratang a katuki na, ing buri nang sabian, i Jesus.]k3Nganang kinutang, Makananu kayung mebinyag? King binyag nang Juan, ngarang mekibat.&jEat kitnan na la, Tinggap ye ing Banal a Espiritu kanitang meniwala kayo? Ngarang mekibat, Ali mi ya. E mi pa kapilan man dimdam king ating Banal a Espiritu.i %Kabang atyu karin Corinto i Apolos, linibut ya i Pablo king kalibudtan na ning probinsia at miras ya Efeso. Karin atin yang disnan a alagad,>huUling king masanting nang pamagmatulid simbut na la ding Judio king pamiargu arap ning publiku; pepatunayan na karela king kapamilatan da ring Kasulatan king i Jesus ya ing Cristo.Ag{Kaybat na nita, binalak nang Apolos ing munta ya karin Acaya. Inya seupan de ring talasalpantaya karin Efeso at pemaralan rekomendasyun karing talasalpantaya a dasnan na Acaya. Inyang miras ya karin, meging maragul yang kasaupan karetang tinanggap king kasalpantayanan king kapamilatan na ning grasya ning Dios.af;Megumpisa yang migsalitang alang takut kenu man king sinagoga. Inyang abalitan de ri Priscila at Aquila, kimbiran de at tiki keta karela at tiruanan de king lalung maragul a kamalinawan tungkul king Dalan ning Dios.Ie Mituruanan ya tungkul king Dalan ning Ginu at kayabe na ning malablab a panamdam magsalita ya at tuturung ustu tungkul kang Jesus. Makanyan man, ing binyag nang Juan ya mu ing balu na kanita. h~~X}} | zz8yxxEwvvuu-titrr#qpoo+nmlkk iiZhh#gyffzedd8cbba(``_H^]d\\J[tZYYmXdW,VsUkTTSARyQPP5OINNIMQL]KKIIHHDGFEE0D?CBBZA^A@??Y>>\=t<;;:988 7R6643322C1t000..e--8,,j+**)|((''k&&p&%$#""![ ;@9wB6 ~v  n  ~ f =fPlqfP GUli na niti, tutu kung pagnasan ing apanaral ke ing Mayap a Balita kekayu munamang atyu Roma.pO [Uling atin kung katungkulan manaral karing Griego at karing Barbaro, karing megaral at karing mangmang.uN e Kapatad, buri kung abalu yu king mekatapilan na ku migsadiang magbisita kekayu, oneng parating ating babie sagabal kanaku [inya angga ngeni e ku pa mibalaus]. Bisa ku namang makapanagkat kekayu, antimo ing depat ku karing aliwang bansa.M   Ngaku wari, ba tamung makapisaup-saupan; ikayu asaupan yu ku king kasalpantayanan yu, at aku naman asaupan da kayu king kanaku.rL _ Tutu kung maung makikit kekayu ba ra kayung dakayanan king grasyang espiritual a makaibie sikanan kekayu.jK O Balang manalangin ku, aduan ku king Dios ing paintulut na kanaku ing makapagbisita ku kekayu ken.#J A Balu na ning Dios a susuyuan ku king kabilugan na ning pusu ku king pamanaral king Mayap a Balita tungkul king Anak na, king parati da kayung ipanalangin.I -Muna, king kapamilatan nang Jesu-Cristo, pasalamat ku king Dios para kekayung sabla, uling kabalitan ing kasalpantayanan yu king mabilug a yatu.KH Kekayu ngan sablang atyu Roma, kekayung pakamalan na ning Dios at inaus nang maging sarili nang balen: Ibie na sa kekayu ning Dios a Ibpa tamu at ning Ginung Jesu-Cristo ing grasya at kapayapan.zG oKaring mesabing bansa kayabe kayu naman, ikayung atyu Roma a inaus na ning Dios ban miyabe kayu kang Jesu-Cristo.1F ]King kapamilatan na, binie na kanaku ning Dios ing pribilehiung maging apostol ban king lagyu nang Cristo idala la ding sablang bansa king pamaniwala at pamamintu keya.E 7agpang king Espiritu na ning katutubu nang kabanalan, mekilala yang mitmung kayupayan bilang Anak ning Dios inyang sinubli yang mie ibat karing mete. D Iting Mayap a Balita tungkul ya king Anak na, i Jesu-Cristo a Ginu tamu; agpang king pangatau na, mibait ya king lahi nang David;C %Ing Mayap a Balita ya ing malambat na nang pengaku ning Dios king kapamilatan da ring propeta, antimo ing masasabi karing Banal a Kasulatan.B %Ibat ya iting sulat kang Pablo, ing talasuyu nang Cristo Jesus at meyaus maging apostol at mepili ban manaral king Mayap a Balita ning Dios.{AoHayagan at alang takut yang menaral tungkul king Kayarian ning Dios at tinuru ya tungkul king Ginung Jesu-Cristo.@Kilub ding aduang banua, menuknanggan ya i Pablo king metung a bale a upahan na; karin na la tinggap ding sablang bisang makikit keya.W?'Kabud asabi nang Pablo iti, meko la ding Judio, maigpit lang mipapagmatulid.]>Nganang Pablo, Sukat yung abalu king ing amanu na ning Dios tungkul king kaligtasan mipayabut na karing paganu at pakiramdaman da! [r=]Uling mepurul la isip ding taung deti; tikpan da la ring balugbug da at piniak da lang mata ra. Pota manakit la ding mata ra, makaramdam lang balugbug da, at makaintindi lang isip da, at magbalik la lub kaku, at aku pakayapan ku la.,<QUling nganang sinabi, Sulung, munta ka at sabian mu kareting tau: Makiramdam kayu mang ulit-ulit, e yu mu rin aintindian; lumawe kayu mang lumawe, e kayu manakit.H; Memaglako lang e mikakametung kaybat nang asabing Pablo iting katayang amanu, Tinud yang tinud migsalita ing Banal a Espiritu karing kekayung makatua king kapamilatan na ning propeta Isaias!d:AMeyakua la ding mapilan karela king pamagsalita na, oneng e la bisang maniwala ding aliwa.9/Inya mitakda lang metung a aldo kang Pablo; lalu lang dakal karela ding memaniatang kanitang aldong ita ketang tuknangan nang Pablo. Manibat king abak angga itang bengi pepamalino na at pepayabut karela ing amanu tungkul king Kayarian ning Dios. Pigkapilitan na lang abaldug a lub tungkul kang Jesus king kapamilatan na ning pamagsitas na king Kautusan nang Moises at karing kasulatan da ring propeta.83Oneng bisa keng makaramdam karing kekang pamalak uling balu mi king nukarin mang lugal magsalita la ding tau laban kaniting sektang kayayaniban mu.B7}Ngara kang Pablo, Ala ke pang tinggap a kasulatan ibat Judea ni ala pang kabalen a dinatang keti ibat karin a magdalang nanumang balita o makapagsalita nanunamang e mayap tungkul keka.,6QYan ing sangkan nung inya inawad kung akit da kayu at akasabi; uling makagapus ku karing tanikalang deni alang-alang king Cristo a panenayan na ning balen Israel.5+Oneng inyang titulan da ring Judio iti, mepilit kung minapelar king Emperador agyamang ala kung asabi nanuman laban karing sarili kung kabalen.q4[Pengutnan da ku at buri da kung ibulus uling ala lang ikit kanaku a mangaintulid sentensiang kamatayan.k3OKalabas da ring atlung aldo minaus yang kapulungan i Pablo karing pamuntuk da ring Judio karin. Inyang ikua ra nang mitipun, nganang migsalita karela, Kapatad, agyamang ala kung depat nanuman laban karing kekatamung kalahi o lebag karing kaugalian a amana tamu karing kekatamung makatua, pepasukul da ku karin Jerusalem at inintriga da ku karing Romano.}2sInyang miras na ke Roma, mipaintulutan ya i Pablo a mibalebaleng kayabe na ning metung a sundalus a guguardia keya.1Abalitan da kami ding talasalpantaya karin Roma at miparas la angga king Palengki na ning Apio at king lugal a ausan dang Tres Tavernas ban salubung kekami. Kabud ikit na lang Pablo, pepasalamat ya king Dios at mirinan yang tetagan a lub; mesaya ya.0+Atagpuan mi la karin ding mapilan a talasalpantaya, at pekisabi ra ing tuknang keng manga paruminggu karin. Bandang tauli ikua ming miras Roma.P/ Manibat karin sinulung keng miglayag at miras na ke man king siudad ning Regio. Itang kabukasan tiniup ing angin ibat banda mauli, at kilub ding aduang aldo miras ke king balen a ausan dang Puteoli.\.1 Sinadsad ke king siudad ning Siracusa at menatili ke karin kilub ding atlung aldo.=-s Kalabas da ring atlung bulan, menulakan kami king metung a barkung menibat Alejandria. Metung yang barkung ausan dang Ding Dios a Kambal at linabas mi ing panaun ning dimla karin.,! Pindinan da keng dakal a regalu at inyang maglayag na kami sekenan de ing barku king sablang kailangan mi king kekaban na ning pamaglayag.j+M Inyang milyari iti, dinatang la ding sablang aliwang masakit king pulung ita at kinayap la ngan.;*oMakarate ya ing tata nang Publio, malagnat ya at atin yang disinteria. Liban neng Pablo king kuartu na; menalangin ya at timpak na la ding gamat na king masakit at pepakayap ne.A){Ing pamuntuk ketang pulung ita metung yang lalaking milagyuan Publio at malapit ketang lugal a ita ing pibandian nang gabun. Malugud na keng tinuring bisita na kilub ding atlung aldo.R(Panayan da ing lumbag ya o kabud na miragsa at mate bigla. Oneng kaybat dang menayang malambat e la menakit nanumang apaniglon dang malyari kang Pablo; minaliwa la isip at ngara, Metung yang dios yan!N'Oneng pigpag ne king api ing kamamalu at e ya ninanu balang i Pablo.r&]Inyang ding tau karin ikit deng makabito king gamat nang Pablo ing kamamalu, ngara king metung at metung, Siguru ing taung ini makamate yang tau. Mekaligtas ne king kamatayan king dagat oneng e na paintulut ning banua ing mie ya pa.2%]Memulut yang kasaklulung dutung i Pablo. Inyang malapit na nang ibili iti king dapug, ating linual a kamamalu inyang mikapali ya king api at kinatikat ya king gamat na.$+Pepakitanan da keng ganaka ding manuknangan karin. Megumpisang minuran at tutung marimla, inya pepatau lang dapug at sikasuan da keng masalese.e# EInyang ikua mi na ngan mekasaka king pasigan, abalu mi king ita ing pulung ausan dang Malta.2"],ding aliwa naman tuki na la kanita; kalawat la karing tabla o king isanu mang pirasu nang mebaklas ning barku. At makanyan ke ngan miras a e ninanu balang king pasigan.>!u+Oneng ing opisyal da buri neng iligtas i Pablo, inya sebatan na ing balak dang iti. Inutus na king ding sablang biasang kawe luksu na lang mumuna at kawe lang papunta king pasigan; *Buri da ring sundalus ing gisanan da lang pamaten ding sablang makasukul ban metung man karela alang makakawe king pasigan at makatakas.nU)Oneng tinud ya king mabatu ing barku at sinayad ya; mibara ya ing arap ning barku at e ne mikimut kabang mengalaglag ya ing mulin king masikan a tiup ning alun. fig,... tinud ya king mabatu ing barku at sinayad ya...,(27:41)fig*(Inya pematlud da la tali ding sinipete at pepaburen da na lang limbug king danuman. Antimu rin kelag da la ring lubid a pipigil karing gaud. Kaybat tinas da la ring layag king sumanga na ning barku ban sapulan neng pasulung ning angin ing barku banda king pasigan.X)'Inyang mesala na, e ra pa mu rin akakit ding marino nung nu ke karin, oneng atiglapan de ing metung a lawa a ating pasigan at inisip da, nung malyari mu rin, sadsad ke karin at karin de pasayaran ing barku.xi&Kaybat nang kinabsi ning balang metung bewasnan da pa ing karga na ning barku. Inugse ra king dagat ing trigu.T!%Heganagana adua keng dalan pitung pulu't anam a taung makasake king barku.V%$Miyatdanan lang tetagan a lub at ing balang metung karela mengan yang ditak.1#Kaybat nang asabi iti, kinangwa yang mapilan a tinape. Pepasalamat ya king Dios king durungutan da; pirasu ne ing tinape at megumpisa yang mengan.q["Inya mangan na kayu! Kailangan yu ing mangan ba kayung miligtas. E ya numanu balang ing ninuman kekayu.-S!Malapit na mung sumala at pekisabi nang mayap Pablo ing mangan la sa agyang ditak mu. Ngana, Labi na kayung apat a aldo ngening e mamangan at balisa kayung manaya.\1 Inya petad da la ring sundalus ding lubid na ning bangka at pepaburen deng menyud.Oneng nganang Pablo king opisyal militar at karing sundalus, Istung likuan de reng marinong den ing barku, e kayu miligtas.)Bisa lang tumakas ding marino king barku; beba re ing bangka king danuman at sangkan lang bisang mibiling sinipete king sumanga na ning barku."=Pitatakutan da king makatud ya king mabatu ing barku mi inya bildug da la ring apat a sinipete king mulin ning barku, at menalangin lang sumala na sana.hIInya mibaldug lang pising ating pabayat at ataruk da king dinalan at aduang pulung talampakan kalalam ing danum; milabas pa ing sinaguling penandit at terukan dang pasibayu at ikit da siam namung pulung talampakan kalalam.8iInyang kalabi mi nang apat a bengi, pidpad na ke ning bagyu king Dagat ning Adriatico. Inyang bandang kapitangan bengi inisip da ring marino king milalapit na ke king mamala.2_Mu pin, mipadpad tamu king metung a pulu.Uli na niti, e yu painan ing lub yu! Uling maragul ku pamagtiwala king Dios at asahan kung matupad ing sabla antimo ing sinabi na kanaku.;oat sinabi na, E ka tatakut, Pablo! Kailangan kang miras king arap ning Emperador. Alang-alang keka malugud na la ngang iligtas a bie ning Dios ding sablang kayabe mung maglayag.i KUling nabengi detangan na ku ning metung a anghel na ning Dios a sasakup kanaku at sasamban ku, !Oneng ngeni pakisabi kung mayap kekayu, e yu sa painan ing lub yu! Metung man kekayu alang numanu balang; ing barku ya mung bukud malasak. Uling melambat na mu rin ing e la makapangan ding makasake king barku, tinalakad ya i Pablo at nganang migsalita, Makamal, nung mekiramdam kayu kanaku at e yu pinilit meko karin Creta sana ikua tamung alisian iting heganaganang kasiran at perhuisyu. +Melambat mu rin ing e ke menakit aldo o batuin at e pa mu rin tinuknang ing masikan a angin. inya inari mi na king lub mi ing e na ke miligtas.T !at inyang mikabukasan, pati kasangkapan na ning barku kusa ra nang inugse.taMenatiling sisikan ing tiup ning bagyu, inya itang kabukasan pegumpisan dang penugse king dagat ing karga,J Ginuyud de ing barku at kaybat tinali mi yang mangaragul a lubid. King takut dang tumud ya king mabatu a malapit king pasigan na ning Libya, beba da la ring layag at migpatinganiud na kami mu.1[Mekapagkubli kami inyang miras ke banda nang mauli ning malating pulu na ning Cauda. Karin, ikua mi yang asampa ing bangka na ning barku agyamang migkasakit keng tutu.}Tiran ne ing barku, at anti na ning imposibli ing salungatan ing angin pepaburen mi neng itange na ning angin ing barku.eCOneng e melambat, mignus manibat king mamala ing masikan a angin, ing ausan dang Eurakulon.<q Megumpisang tiniup bagya-bagya ing angin ibat banda mauli, at inisip da ing malyari na lang makapaglayag; inya simpa ra ne ing sinipete at memalebe la king kekaban na ning Creta.jM E ne man masanting a lugal ing sadsaran na ning barku para ilabas karin ing panaun na ning dimla; inya makanayun la ding keraklan karing tau king pamaglayag at king pamagkapilit miras karin Fenice, nung malyari mu rin. Iti metung yang sadsaran karin Creta a makayarap amianan-aslagan at mauli-aslagan at karin da buring ilabas ing panaun na ning dimla. Oneng menalig ya ing opisyal na ning rehimiento king sinabi na ning kapitan ampon ning makibandi king barku at e king sinabi nang Pablo.3 Makamal, anti ku na mong akakit nung isulung yu iting pamaglayag, dakal ing mapinsala king karga at king barku at mekad mipanganib pa ing bie tamu.5c Melambat kaming menatili karin angga king meging mapanganib ing isulung ing pamaglayag uling milabas na kanita ing Aldo ning Pamisut. Inya nganang mekasabing Pablo karela,/~WE ke dinayu king pasigan at kayabe na ning maragul a kasakitan, ikua ming miras king lugal a ausan dang Mayap a Sadsaran; e binang makarayu king balen na ning Lasea.)}KMabagal ke pamaglayag; minabut dakal a aldo at tutu keng migkasakit bayu mi ikuang miras tulid Cnidus. E na peintulut ning tiup na ning angin ing sumulung ke pa king dagat, inya memalebe kami king dane nang aslagan ning pulu ning Creta a makakubli king angin. Lebasnan mi ya ing Salmone.|'Atagpuan ne karin ning kapitan ing metung a barkung ibat Alejandria a malapit nang manulakan para Italia, at kaniti na ke linipat ampon seke. {Inyang milapit kami banda Cilicia at Pamfilia delakitan mi ya ing dagat at miras kami karin Mira, ing metung a siudad ning Licia. z9Manibat karin menulakan keng pasibayu. Uli na ning makasalangsang ke king tiup ning angin, memalebe kami king dane nang aslagan ning pulu ning Cyprus.FyItang kabukasan sinadsad ke Sidon. Pepakitanan neng mayap a lub Julio i Pablo at pepaintulutan neng sinaka at makikit karing kakaluguran na ba reng asaupan king nanumang pamangailangan na.exCSinake kami king barkung menibatan Adramitio, ing makasadia nang manulakan papunta karing sadsaran barku na ning probinsia ning Asia at miglayag na kami. Kayabe mi ya i Aristarco, ing metung a tau Tesalonica, Macedonia.cw AInyang mepikayari king sukat na keng maglayag papunta Italia, inintriga de i Pablo at ding aliwa pang makasukul kang Julio, ing opisyal king rehimiento da ring sundalus ning Roma a ausan dang Rehimiento ning Emperador.}vs At sinabi nang Aring Agripa kang Festo, Mayan me sanang ibulus ing taung yan nung e ya mu minapelar king Emperador.xuiat kagulut da ngarang misabisabi, Ing taung ini ala yang depatan nanuman a sukat nang ikamate o kaya ikasukul!PtKanita ing Ari, ing gobernador, i Berenice at ding sabla tinalakad la,gsGKilub na mu ning makuyad a panaun o ning makaba man, nganang mekibat Pablo, ipanalangin ku king Dios ing ikayu at ikayung sablang makiramdam kanaku ngeni maging Cristianu kayung kalupa ku subali mu karing tanikalang deni!grGNgana kang Pablo ning Aring Agripa, King makuyad a panaun buri mu ku yatang maging Cristianu?Vq%Aring Agripa, e kayu wari pu maniwala karing propeta? Balu ku maniwala kayu!wpgAring Agripa! Malilyari ku pung magsalitang mitmung kapangangasan kekayu uling balu yu ngan iting sabla. Asisiguradu ku king isanu man kareti e makalingad kekayu. Uling ining sasalita ku e mepalyari king metung mung suluk a e pikabaluan.zomNganang mekibat Pablo, E ku pu sira buntuk, Kagalang-galang a Gobernador! Ing sasabian ku pu katutuan at masala.*nMKabang makanyan nang pagdipensang Pablo ing sarili na, kinulait ya keya i Festo. Ngana, Pablo, sira ka buntuk! Ing maragul mung kabiasnan sisiran na ka pamisip!3m_king ing Cristo sukat yang dumalan kasakitan at ya ing maging peka mumuna karing mipasublian mie ban ihayag na ing sala na ning kaligtasan karing Judio at karing paganu.llQOneng angga king aldo iti seupan na ku ning Dios, inya atyu ku ngeni keti babie patutu kekayung sabla, maging karing mababa at maging karing mayupaya. Ing sasabian ku ya itang sinabi rang mapalyari ding propeta ampon i Moises:tkaIta ing meging sangkan nung inya dekap da ku ding Judio kabang atyu ku king Templo, at buri da kung paten.~juMuna karin Damasco at karin Jerusalem at kaybat king mabilug a bansa da ring Judio, at penaral ku karing paganu king sukat lang sumisi karing karelang kasalanan at magbalik la lub king Dios at daptan da la detang bage pakilala king pamanisi ra.jiMUli na niti, Makamal a Aring Agripa, tinupad ku king inutus na ning vision na kanaku ning banua.&hEIka ing mibuklat karing karelang mata at ibat king dalumdum iyarap mu la king sala, at ibat king upaya nang Satanas tairan mu la king Dios ban king kapamilatan na ning kasalpantayanan da kanaku mipatawaran la karing karelang kasalanan, at mibilang la karing taung pinili na ning Dios.^g5Iligtas da ka karing memalen na ning Israel at karing paganu nung kenu ra ka itubud.ffEOneng ngeni mibangun ka at talakad. Pepakit ku keka ba ra kang tulduan maging kanakung talasuyu; ipamalita mu karing aliwa nung nanu ing ikit mu kanaku king aldong iti at nung nanu ing pakit ku pa king daratang a panaun.feENgakung kinutang, Ninu ika, Ginu? At pekibat na ning Ginu, Aku i Jesus a kekang liligaligan!dMenabu kami ngan king gabun, at dimdam ke ing metung a bosis a magsalita kanaku king amanung Hebreo. Ngana, Saulo, Saulo! Baket liligaligan mu ku? Ala kang aliwang panasakitan nune mu ing kekang sarili. Masakit para keka ing paldakan me ing matilus.?cw Makamal a Ari, kabang dalan, king kaugtuan na ning aldo a ita kanita ku menakit sala a menibat banua a maslag pa king aldo. Sinlag makapadurut kanaku at karing kayabe kung maglakbe.b Iti ya ing kanakung paksa inya minta ku misan a aldo karin Damasco a ating kayupayan at utus a tinggap ku karing pamuntuk da ring pari.oaW Maralas peparusan ku la karing sablang sinagoga at pinilit ku ing painggulut la king karelang kasalpantayanan. Tutu kung meging mabagsik karela angga na king miras ku king siudad da ring aliwang bansa king pamagligalig ku karela.s`_ Ita ing depat ku karin Jerusalem. Tinanggap kung kayupayan karing pamuntuk da ring pari at pepasukul ku la ding dakal karing pinili na ning Dios at inyang misentensiahan la deti king atul a kamatayan, kayabe ku king pamanatul karela._w Aku mismu kanitang misan inisip ku ing kailangan kung pigisanan ing agyu ku laban king lagyu nang Jesus ning Nazaret.y^kBa't mo pin ikayung atyu keti tutu yung pagkasakitan paniwalan king apasublian na lang mie ning Dios ding mete?g]Ging pangakung panayan da ngan matupad ding labing aduang tribu na ning kekaming lahi, ngening sasamban de ing Dios aldo at bengi. At uli na mu ning kapanaligan a yan, Makamal kung Ari, inya ngeni dadalum da ku ring Judio!\At ngeni atyu ku pu makatalakad keti ban malitis uli na ning pamanalig ku king pengaku na ning Dios karing kekaming makatua;L[Sadia ra nang balu, nung burian da mung magsalita, king manibat king kapupurmeruan mibiebie ku antimong metung a Pariseo, metung nang miembru ning peka-maigpit a sekta na ning kekaming relihiun.cZ?E makalingad karing sablang Judio nung makananu ku pamibiebie manibat na kanitang malati ku. Balu ra ibat king samula nung makananu kung ginamit ing mabilug kung bie king sarili kung balen a tibuan at karin Jerusalem.CYKikilalanan ku pung mayap a kapalaran iti ngening ikayu balu yu lang masalese ding kaugalian at pisasabian Judio. Inya aduan ku pu ing maragul yung kapibabatan king pamakiramdam kanaku.@XyNgana, Kagalang-galang a Aring Agripa! Metung pung mayap kung kapalaran ing ngeni king kekayung daramdaman adipensa ku ing sarili ku king sablang bage bibintang da kanaku ding Judio.TW #Ngana ning Aring Agripa kang Pablo, Atin kang kapaintulutan magsalita ngeni para idipensa mu ing kekang sarili. Minie yang galang king ari i Pablo at migsalita ya bilang pamagdipensa para king sarili na.VUling balamu para kanaku ala king matulid ing iparala ke ing metung a makasukul nung e naman masalese ing bintang laban keya.UOneng ala ku pang apipihu nanuman tungkul keya a malyari ku mo sanang isulat king Emperador. Uli na niti, dela ke keti king arap yu, lalu na kekayu, Kagalang-galang a Aring Agripa, ban kaybat yung ininbestiga ing kasu na, atin kung malyaring asulat.4TaOneng e ku manakit nanumang depat na a mangaintulid mo sanang sentensiang kamatayan. At anti na ning ya mismu minapelar ya king Emperador, birian ku nang ipadala ke keya.3S_Inyang atyu ne karin i Pablo, migsalita ya i Festo. Ngana, Kagalang-galang a Aring Agripa at ikayung sablang keti makarungut abe mi: Oyni ing taung dadalum na kanaku ning mabilug a bansang Judio, maging ding keti, maging ding karin Jerusalem. Kukulisak da king e ne sukat paburen manatiling mabie.RItang kabukasan dinatang ya i Agripa at i Berenice, kambe ning makule seremonia at antabayanan da ring matas a opisyal militar at ding matenakan a memalen na ning siudad. Melaus lang linub king sala na ning Gobernador. Inutus nang ilub da ne i Pablo.QNganang Agripa kang Festo, Buri keng pakiramdaman personal yang taung yan. Nganang mekibat Festo, Bukas mu rin damdaman me.BP}Oneng minapelar ya i Pablo; inawad na ing e ya milalako guardia at ing Emperador ya ing lumitis king kasu na. Inya inutus ku ing guardian ya anggang e ke akuang aparala king Emperador.1O[E ku balu nung makananu kung alutasan ing pisasabian a ita, inya kitang ku kang Pablo nung bisa yang karin ne Jerusalem malitis tungkul karing bibintang da laban keya.QNIng karelang piyamanuan laban keya makatungkul mung bukud king sarili dang relihiun at tungkul king metung a taung milagyuan Jesus. Mete ne kanu ing taung iti, oneng pipilit nang Pablo king mabie ya.|MqInyang ikua rang mekapiarap king husgadu, ala na la mang inarap nanuman karing pamikasalang isipan kung iyapag da.L#Kanitang dinatang la keti, e ku pepasayang panaun. Itang kabukasan agad kung linukluk king husgadu at inutus kung iyarap de kanaku ing tau.'KGOneng sinabi ku karela king e ra ugali ding manungkulan na ning Imperyo ning Roma ing ipapate re ing ninumang taung bibintanganan dang pamikasala anggang e na la akayarap king husgadu ding bibintang keya, at anggang e mika panaun idipensa na ing sarili na king bibintang da laban keya.3J_at kanitang minta ku Jerusalem ding pamuntuk da ring pari at ding makatua da ring Judio biklat dang pasibayu kanaku ing kasu, at inawad da kanaku ing sentensiahan ku ne.FIInyang miglambat na lang bagya karin abuklat nang Festo king ari ing kasu nang Pablo. Ngana, Ating metung a makasukul keti a akalakuanan na pa ning administrasyun na ning Gobernador Felix;zHm E melambat kaybat na nita, dinatang ya Cesarea ing Aring Agripa at i Berenice ban dalawan de at pugayan i Festo.G Kanita i Festo, kaybat nang mekisangguni karing tagapayu na, nganang mekibat, Mamapelar ka king Emperador, inya king Emperador ka munta.dFA Nung lebagan ke ing kautusan at atin kung depat a mangaintulid king sentensiang kamatayan e ku tututulan. Nung alang katutuan karing bibintang da laban kanaku e ku sukat manabu king gamat da. Mapelar ku king Emperador.IE  Pekibat nang Pablo, Atyu ku ngeni makayarap king husgadu na ning Emperador at keti ku pa mu sukat malitis. Ala kung depat a pamikasala laban karing Judio, at ikayu mismu masalang balu yu yan.D/ King imbut nang magpalugud Festo karing Judio, nganang kinutang kang Pablo, Bisa na ka mang magbalik Jerusalem ban karin ka malitis king arap ko?4CaOneng nganang migdipensang Pablo para king sarili na, Ala kung depat nanumang laban king Kautusan da ring Judio o laban king Templo o kaya laban king Emperador ning Roma.8BiKaras nang Pablo, migpadurut la keya ding Judio a menibat Jerusalem at pegumpisan da ing pamisampa karing dakal at mangabayat a bintang laban keya a e ra naman apamatutuanan.OAMenatili yang kayabe ra i Festo a manga-walu o apulu pang aldo at kaybat minuli ne Cesarea. Itang kabukasan na ning pangaras na karin linukluk ya king husgadu at inutus nang iyarap de keya i Pablo.,@QBa't e yu la patukian kanaku karin Cesarea ding kekayung peka pamuntuk at isampa yung pasibayu ing dalum laban kang Pablo, nung ating nanumang marawak a depat na.j?MNganang Festo, Makasukul ya pa i Pablo karin Cesarea at aku mismu e na lambat magbalik ku karin. >antimong dapat nang mayap karela, ing pabalik ne sa Jerusalem i Pablo. Inawad da iti uling pikayari da ing papate re kabang dalan.%=CKarin, ding pamuntuk da ring pari at ding aliwa pang pamuntuk da ring Judio inapag da kang Festo ing susumbung da laban kang Pablo. Pekisabi ra kang Festo,c< AAtlung aldo kaybat nang dinatang Festo king probinsia, meko ya Cesarea at minta Jerusalem.K;Milabas ing aduang banua, inyang inalilan neng Porcio Festo i Felix king panga-gobernador. King imbut nang Felix a akua na la pilubluban ding Judio, pepaburen neng menatiling makasukul i Pablo.:%Panenayan na ketang oras a ita ing suhulan neng Pablo; ita ing sangkan nung inya manibat kanita maralas neng payaus para makipagsalita keya.9Oneng inyang tiglus nang Pablo ing pamagsalita na tungkul king kabanalan, king pamangawat king sarili at ing tungkul king daratang a Aldo ning Pamanukum, mengilabut ya i Felix at nganang sinabi, Sige, mako na ka pa mu. Payaus da kang pasibayu potang mika panaun ku.a8;Kalabas da ring mapilan a aldo dinatang ya i Felix, kayabe ne ing asawa nang i Drusila a metung namang Judio. Peparakit ne i Pablo at mekiramdam ya king pamagsalita na tungkul king kasalpantayanan kang Cristo Jesus.Q7Inutus na king opisyal a manibala kang Pablo ing ipabante neng masalese karing guardia, oneng e re paka igpitan nune paintulutan dang adalo re ding kakaluguran na at apagdalang nanumang kailangan na.v6eKanita ing Gobernador Felix, uling atin yang sapat a kabaluan tungkul king Dalan a mesambitla, tiknang na pa mu ing piyamanuan. Ngana karela, Panayan ta na ing paniatang na ning komandante Lisias bayu ku lutasan ing kekayung piyamanuan.@5yMekad sabian da king kamalian ing gewa ku inyang sinabi kung masala king arap da: Uli na ning pamanaya ku king pangasubli rang mie ding mete, inya ti ku ngeni malilitis king arap yu.43o kaya naman, sabian yu karing taung atyu keti ing magsalita la nung nanu mo ing pamikasalang atuklasan da kanaku inyang inarap da ku king Konsehu.O3Ding atyu mu kanita ila ding mapilan a Judio a menibat king probinsia ning Asia; sana ila ding sukat atyu keti ban miyapag dalum king arap yu, nung atin lang nanuman malyaring abintang laban kanakuV2%Makanyan ing gagampanan ku kaybat kung ayari ing seremonia na ning pamaglinis inyang ikit da ku detang tau kilub ning Templo. Mapilan la mu ring taung kayabe ku at alang nanumang kaguluan a merapat karin.J1 Kaybat na ning makabang panaun a mibiebie kung makarayu king Jerusalem birian kung migbalik ban iyatad ku la ding ditak a salaping pekasaup karing sarili kung kabalen at ban miyain sakripisyu.v0eInya daraptan ku ing sablang agyu ku ban manatili kung maki malinis a konsiensia arap ning Dios at ding tau.;/oNung nanu ing panenayan da ring mismung taung deti king Dios, ya naman ing panenayan ku: king ding sablang tau, maging ding mayap, maging ding marawak, mipasublian la ngang mie. .9Oneng ini ing malyari kung ayaminan king arap yu: sasamban ke ing Dios da ring kekaming makatua king pamanuntun ku king Dalan a king palage ra metung yang maling sekta. Oneng paniwalan ku naman ing sablang makasulat king Kautusan nang Moises at karing kasulatan da ring propeta.]-3 Ala lang malyaring ipalad a ebidensya tungkul king karelang susumbung laban kanaku.?,w Misan man e ra ku ikit ding Judio a makiargu kenu man kilub ning Templo ni e ra ku ikit mangulu karing tau maging king kilub ding sinagoga, maging king isanu mang suluk ning siudad.$+A E pa mimigit labing aduang aldo ing milabas manibat kanitang dinatang ku Jerusalem ban samba, at akit yu king e ku maglaram nung kekayung surian masalese.D* Sineniasan ne ning Gobernador i Pablo ban magsalita at nganang Pablo, Balu ku king malambat na kayung ukum king bansang iti, inya matula kung idipensa ing sarili ku king kekayung arapan.Q) Minagpang la ding Judio kaniti at sinabi ra king tutu ngan iting sabla.X()Kaybat na nita, inutus nang Lisias king ding kayamanu na ning taung ini kekayu la sukat makiarap.] Nung pangutnan ye ing taung ini, ikayu mismu akua yung abalu keya ing sablang bage susumbung mi laban keya.p'Yoneng i Lisias a komandante na ning rehimiento dinatang ya, at king mitmung bigsikan simsam ne kekami.~&uBuri ne pang lapastanganan ing Templo, inya dekap mi ya. [Makasadia mi neng atulan agpang king sarili ming Kautusan,X%)Ikit-ikit mi king ing taung ini nung wari sana, meging metung yang sakit a mapanganib; nu ya man miraras a suluk keti king yatu guguluan na la ding Judio at metung yang manimuna king sekta da ring Nazareno.$Makanyan man, ban e ra kayu masiadung pangabalanan king kekayung oras, malugud yu sa pung pakiramdaman ining makuyad kung pamanalese.}#sMatula ming kikilalanan iti karing sablang lugal at king sablang panaun. At iti pasalamatan mi pung maragul kekayu.K"Meyaus yang talakad i Tertulio at pegumpisan nang inapag ing kasu laban kang Pablo. Ngana, Kagalang-galang a Gobernador, ing matalino yu pung pamamuntukan migdalang maragul a kapayapan a malambat mi na ngening tatamasan, antimu rin dakal ing kailangan a pamagbayung ipatupad yu para king kapakanan na ning kekaming bansa.~! wKalabas da ring limang aldo minta ya Cesarea ing Pekapun ding Paring i Ananias at ding mapilan a makatua at ing metung a abogadong milagyuan Tertulio. Minarap la king husgadu ning Gobernador Felix at inapag da keya ing dalum da laban kang Pablo.( I#nganang sinabi, Marap ka king husgadu potang datang la keti ding mandalum keka. Kaybat, inutus na king idala re at guardian i Pablo king kuartel nang Herodes.-"Binasa ne ning Gobernador ing sulat. Kitang na kang Pablo nung isanu ing probinsiang tibuan na. Inyang abalu na keya king tubu ya karin Cilicia,uc!Dela re karin Cesarea at diwang de king Gobernador ing sulat a darala ra at saka re inintriga keya i Pablo. Itang kabukasan migbalik la ding sundalus king kuartel at ding sundalus a pakasake kabayu ila na mu ding mitagan ban mantabe kang Pablo.Tiparan da ring sundalus ing utus a miyabie karela. Kinua re i Pablo at tiki re kanitang benging ita angga king balen na ning Antipatris. W}}|s{zzhyy1xpwvZutt%srrqpp7o0nnVmm5llpkkj/ihfgg~gfneeeddiccb!a`` __5^7]@\\%[LZZ=ZYXXX{X0WWVV U(TPSS5QQPaOO+NxMMuLL[KJJ9IIvHyHFEDCCWB@?>>9===$<<;Y:\99`887c6654q32108.-,, +j*d))h(''`&&I%%\$$?#"s!! U2#@J?? 2 o c !3sBGiK Nung ing Espiritu na ning Dios a pepasubling mie kang Jesus, manuknangan ya kekayu, ing pepasubling mie kang Cristo pasublian na la namang mie ding katawan yung malalaso kapamilatan na ning Espiritu nang manuknangan kekayu.(I Nung manuknangan ya kekayu i Cristo, mate ya man ing katawan uli na ning kasalanan yu, mabie ya ing espiritu yu uling pepawalan na kayung kasalanan ning Dios!ve Oneng e kayu mabibie ketang aduan na ning katutubung pangatau, nune mabibie kayu ketang agkat na ning Espiritu, nung tune yang manuknangan kekayu ing Espiritu ning Dios. E ya kang Cristo ing e na panuknanganan ning Espiritu nang Cristo.c?Detang manusig king agkat na ning katutubung pangatau e re malyaring apaligayan ing Dios.EInya maging kalaban ne ning Dios ing taung mimisip ketang aduan na ning katutubu rang pangatau, uling iti e mamintu king kautusan na ning Dios, at king kamatutuanan e na agyung pamintuan.;oNung mimisip la ketang aduan na ning katutubung pangatau, ing pupulan da kamatayan at deta namang mimisip ketang aduan na ning Espiritu, bie at kapayapan ing karelang tanggapan.iKUling detang mabibie ketang agkat na ning katutubu rang pangatau, mimisip la ketang aduan na ning katutubu rang pangatau. Detang mabibie naman king agkat na ning Espiritu, mimisip la agpang ketang kaburian na ning Espiritu.7ban ing katuliran a aduan na ning Kautusan lubus matupad kekatamung mabibie agpang king Espiritu at e agpang king keinan na ning katutubung pangatau.-~SDepat na ning Dios ing e na arapat ning Kautusan uli na ning keinan ning tau. Tinubud ne ning Dios ing Anak na a dinatang kalupa na ning taung makasalanan ban ilako na ing kasalanan. King kapamilatan na ning depat nang iti ning Dios perusan na ing kasalanan a magobra king keinan na ning tau } Ing kautusan ning Espiritu a babie king bie a makayabe kang Cristo Jesus, leko na ku king kautusan ning kasalanan at kamatayan.K| Inya e na la miyatulan kaparusan detang mabibie kang Cristo Jesus. {Salamat king Dios a darapat kaniti king kapamilatan nang Jesu-Cristo a Ginu tamu! Inya, iti ngeni ing kanakung kabilian: king sarili kung pamisip asuyuan ke ing kautusan na ning Dios, oneng ing maina kung pangatau susuyuan ne ing kautusan na ning kasalanan.{zoInya tau kung tutung makalunus! Ninu ing magligtas kanaku king katawan a ini a atyu king upaya na ning kamatayan?yOneng akakit ku king ating aliwang prinsipyung magobra king kanakung pangatau a balamu metung yang prinsipyung pilit sasalangsang king didikta na ning lub ku. Gagawan na kung bihag niting prinsipyu na ning kasalanan a magobra king mabilug kung pangatau.Ix Ing mabilug kung pangatau tutula ya king kautusan na ning Dios.rw]Iti ya ing prinsipyu a atuklasan ku: neng buri kung daptan ing mayap, ing e mayap ya ing malapit kanaku.v!Nung ing e ku sukat daptan ya ing ararapat ku, mangabaldugan king aliwa na aku mismu ing darapat kaniti, nune ing kasalanan a atyu kanaku.puYE ku ararapat ing mayap a sukat kung daptan; nune ing ararapat ku ya ing e mayap a e ku buring daptan.t3Balu ku king alang kayapan a mayayakit kanaku, ngaku wari, king kanakung pangatau. Agyamang atyu kanaku ing bisang dapat king mayap, e ku ararapat.Zs-Inya aliwa aku ing tune darapat kaniting bage; nune ing kasalanan a atyu kanaku.orWNeng daraptan ku ing bage a e ku sukat daptan, mipakilala king tatanggapan kung ustu ya ing Kautusan.qE ku aintindian ing mismung daraptan ku; uling e ku daraptan ing kailangan kung daptan, nune ing ararapat ku ya ing kabud ing kasaman ku.p!Balu tamu king ing Kautusan tungkul ya karing bage espiritual; oneng aku tau kung ating kamatayan a mepisali antimong ipus ning kasalanan.Xo) E kasi ing mayap ya ing makirapat king kanakung pangamate? Ali! Ing kasalanan ya ing makirapat kaniti: kesangkapanan ne ning kasalanan ing mayap, at inatdanan na kung kamatayan ban makilala ing tune nang kabaldugan ning kasalanan. Inya, king kapamilatan na ning kautusan, lalu kung akikilala ing makatakut nang dewakan ning kasalanan.Tn! Inya, ing Kautusan banal ya at ing kautusan banal ya, matulid ampon mayap.xmi Mirinan pamikatagun ing kasalanan at lininlang na ku king kapamilatan na ning kautusan; makanyan na kung pete.glG at aku naman mete ku. At ing kautusan a kailangan magdalang bie kanaku kamatayan ing dela na.k7 Aku mismu kanitang misan mibiebie kung alang balu tungkul king kautusan; oneng inyang abalu ke ing kautusan, megumpisang tinubu kanaku ing pamikasala%jCMenakit dalan ing kasalanan para gisingan na kanaku king kapamilatan na ning kautusan ing miyayaliwang pamanangkamin. Nung alang kautusan, alang kasalanan. iNanu ngeni ing malyari tamung sabian? King ing Kautusan makapalpikasala ya? Ali ya! Nung akilala ku nung nanu ing kasalanan, akilala ku uli na mu ning Kautusan. E ku sana ikuang abalu nung nanu ing manangkamin, nung ing Kautusan e na sinabi, E ka manangkamin.ohWOneng ngeni malaya ta na king Kautusan, uling mete ta na ketang mekabihag kekatamu kanitang milabas. E ta ya susuyuan ing Dios lalam ning matuang tuntunan na ning kautusan a misulat, nune king bayung bie a babie na ning Espiritu.Zg-Uling kanitang mibiebie tamu, agpang king katutubu ning kekatamung pangatau, ding e mayap nang nasa a ginising na ning Kautusan ilang magobra karing kekatamung katawan at ing maging bunga na ya ing kamatayan.tfaTutu munaman ing anti kaniti para kekayu, kapatad ku. Mete na kayu naman para king Kautusan, uling dake na kayu ning katawan nang Cristo, at ngeni dake na na kayu nitang mipasublian mie ban mamunga kayung mayap a dapat para king Dios.e#Inya nung makiabe ya king aliwang lalaki kabang mabie ya pa ing asawa na, ausan neng makipag-lalaki ning kautusan; nung ing asawa na mete ne, metung neng babaing malaya, agpang king kautusan, at e ya mikakasalang makipangalugud, nung makiasawa ya king aliwang lalaki. d Metung a alimbawa: katungkulan na ning babaing talasawa, agpang king kautusan, ing maging tapat ya king asawa na kabang mabie ya ing lalaki; nung mate ne ing lalaki, e ne masasakup ing babai ketang kautusan a sasabing e ne malyaring kawanian ing asawa na.:c oKapatad, asisiguru kung aintindian yu ining buri kung sabian kekayu, uling makaintindi kayu ngan tungkul king kautusan. Atin yang upaya ing kautusan king tau kaba mung mabie ya.b/Ing bayad na ning kasalanan, kamatayan; oneng ing regalung kusa nang babie ning Dios ya ing bie alang angga kayabe nang Cristo Jesus a Ginu tamu.?awOneng ngeni meging malaya na kayu king kasalanan at ipus na kayu ning Dios. Ing pakinabang yu ya ing pamibiebie a lubus makatalaga keya, at ing bunga na niti ya ing bie alang angga! `Oneng nanu naman ing maging pakinabang yu king pamaniapat karing bage-bage a ngeni pikakarine yu? Alang aliwa nune ing kamatayan!U_#Kanitang ipus na kayu pa ning kasalanan, tutu kayung mirayu king kabanalan.^(Gagamit kung karaniwan a amanu uli na ning katutubu yung keinan.) Kanitang misan sinuku yung lubus ing kekayung sarili king karinatan at kanawangan para king nasa a marok. Ngeni naman sukat yung isukung ganap ing kekayung sarili anting ipus na ning kabanalan._]7Meging malaya kayu king panga-ipus yu king kasalanan ban pa-ipus kayu king kabanalan.\%Oneng salamat king Dios! Agyamang kanitang misan meging ipus na kayu ning kasalanan, memintu kayung maniaman a lub karing turu a tinggap yu.[#Tune balu yu king neng yayampang yu king aliwa ing kekayung sarili, antimong ipus, pa-ipus kayu king taung kekayung pamintuan: pa-ipus kayu king kasalanan at iti papunta king kamatayan o pa-ipus kayu king Dios at iti papunta naman king pangapatawad da ring kasalanan.)ZKNanu ngeni? Uli mong ala ta na king lalam nang upaya ning kautusan nune atyu tamu king lalam nang upaya ning grasya, dapat ta nang pamikasala? Ali, e makanyan!6YeE na kayu pailalam pasibayu king upaya na ning kasalanan, uling ala na kayu ngeni king lalam nang upaya ning Kautusan nune atyu kayu lalam nang upaya ning grasya ning Dios.AX{ ni e yu na pakasangkapan king kasalanan ing isanu mang dake na ning kekayung sarili para magamit king isanu mang e mayap a parasan. Nune sukat yung ibie ing kekayung sarili king Dios bilang taung mete na, oneng mipasublian mie at isuku yung kabilugan keya ing sarili yu ban magamit king pamaniapat king matulid.W{ Inya e na sukat mag-ari ing kasalanan karing katawan yung malalaso, at e yu na sukat panusigan ing e mayap nang pamitanV% Inya ikayu man ibilang yu nang mete para king kasalanan ing kekayung sarili, oneng mabie para king Dios king pangayabe yu kang Cristo Jesus.~Uu Inyang mete ya, mete ya para king kasalanan; misan mu at para king sablang panaun. At ngeni mabie ya para king Dios.}Ts I Cristo, antimo ing balu tamu, king pangasubli nang mie, e ne mate kapilan man; ala neng upaya keya ing kamatayan.hSINung miyabe tamu king kamatayan nang Cristo, paniwalan tamung subli tamu namang mie kalupa na.ERPotang ing tau mate ya ala ne king upaya na ning kasalanan.IQ Balu tamu king ing matua tamung pangatau mipaku yang kayabe nang Cristo king krus ban siran na ing upaya na niting katawan a makasalanan, at ba tamung miligtas king panga-ipus king kasalanan.xPiUling nung mekiabe tamu kang Cristo king kamatayan na, makanyan tamu namang miyabe king pangasubli nang mebie.OKing matulid a pangasabi, inyang mebinyag tamu mikutkut tamung abe na at mirakayanan king kamatayan na ban nung makananu yang sinubling mebie king kapamilatan na ning maligaya nang upaya ning Ibpa, makanyan tamu munamang mibiebie king panibayung bie.NwE wari mituru kekayu king inyang mebinyag tamu at miyabe kang Cristo Jesus mebinyag tamu at miyabe king kamatayan na?kMOE makanyan! Mete ta na king kasalanan, inya makananu tamung manatili pang mabibie king kasalanan?L Nanu ngeni ing sabian tamu? King itamu manatili tamung mabibie king pamikasala ban kanita lalung dakal ing grasya na ning Dios?K{Inya nung makananung mig-ari ing kasalanan king kapamilatan na ning kamatayan, makanyan munaman mig-ari ing grasya na ning Dios king kapamilatan na ning kapatawaran ban kamtan tamu ing bie alang angga king kapamilatan nang Jesu-Cristo a Ginu tamu.J1Miyabie ya ing Kautusan ban miragdag ing pamikasala; oneng nung kapilan merakal ing kasalanan kanita naman lalung merakal ing grasya na ning Dios.QIAt nung makananu lang meging makasalanan ding sabla uli na mu ning kapanialangsangan na ning metung a tau makanyan la namang mipatawaran ding sabla uli na ning kapamintuan na naman ning metung a tau.+HOInya nung ing metung a kasalanan migdalang kaparusan karing sablang tau, makanyan namang migdalang kapatawaran at bie karing sablang tau ing depat na ning katau.YG+Wa, king kapamilatan na ning kasalanan ning metung mung tau karin megumpisa ing pamag-ari na ning kamatayan; oneng lalu namang maragul ing binunga na ning depat na ning katau, i Jesu-Cristo! Ding sablang tatanggap king maglapo nang grasya ning Dios at detang kikilalanan nang matulid mie la at makipag-ari king kapamilatan nang Cristo.DFMakayaliwa ya ing regalu na ning Dios ketang kasalanan na ning metung a tau. Kaybat nang merapat nitang metung mung kasalanan a ita, sinalisi ing kayatulan a magdalang kaparusan; oneng kaybat na ning anti kanitang dakal a pamikasala dinatang ne man ing grasyang e tamu pangaintuliran, at iti magdalang kapatawaran.E%Oneng e la miwawangis deting adua. Uling ing regalung kusa nang binie ning Dios e ne kalupa nitang kasalanan nang Adan. Tutu pin king mig-ari karing dakal a tau ing kamatayan uli na ning kasalanan na ning metung a tau. Oneng lalung maragul ing grasya na ning Dios at antimu rin itang regalung kusa nang binie karing dakal a tau king kapamilatan na ning grasya na ning metung a tau, i Jesu-Cristo.D7Makanyan man manibat king panaun nang Adan angga king panaun nang Moises mig-ari ing kamatayan karing sablang tau pati na karetang e mikasala king pamaglabag king kautusan na ning Dios antimo ing pamaglabag nang Adan. I Adan larawan ne nitang metung a taung mipangakung datang.C Atin nang kasalanan keti king yatu bayu ya pa miyabie ing Kautusan; oneng nung nu alang kautusan alang masasabing pamikasala.iBK Dinatang ing kasalanan keti king yatu king kapamilatan na ning metung a tau, at ing kasalanan na migdalang kamatayan. Bilang bunga na niti, linaganap ing kamatayan king mabilug a ketawan, uling mikasala la ding sablang tau.!A; Aliwa mu yan; magsaya tamu king Dios king kapamilatan na ning Ginu tamung Jesu-Cristo uling king kapamilatan na meging kakaluguran na katamu ning Dios.{@o Kanitang milabas meging kalaban na katamu ning Dios, oneng milapit tamu keya king kapamilatan na ning kamatayan ning Anak na. Ngening metanggap ta na king Dios, lalu tamung ayasahan ing miligtas tamu king kapamilatan na ning bie nang Cristo!>?u Anti na ning ngeni milapit ta na king Dios king kapamilatan na ning kamatayan nang Cristo, e kasi lalu tamung asisiguru king iligtas na katamu king mikakalabkab nang mua ning Dios!>Oneng mete ya i Cristo para kekatamu kanitang makasalanan tamu pa! At iti patunayan na king kaluguran na katamu ning Dios.+=OE mayan king ninuman ing paimate ya alang-alang king metung a taung makatuliran. Mekad para king metung a taung mayap ating bisang paisubu agyang king kamatayan. <Uling kanitang kasalukuyan tamung alang akarapat, king panaun a tildu na ning Dios, mete ya i Cristo para karing taung makasalanan.6;eat iti namang kapanayan e makabigu kekatamu uling tigtug na ning Dios ing lugud na karing pusu tamu king kapamilatan na ning Banal a Espiritu a babie na ning Dios kekatamu.P:at ing kapibabatan mamungang tetagan; ing tetagan magdalang kapanayan,#9?Oneng aliwa mu iti ing malyari tamung ikatula. Malyari tamung tumula karing kekatamung kasakitan; balu tamu king ding kasakitan mamunga lang kapibabatan,x8iKing kapamilatan na ning kasalpantayanan tamu peparas nang Jesus kekatamu iting grasyang tatanggapan tamu ngening kasalukuyan. Inya ikakatula tamu ing kapanayan a atyu kekatamu, kapanayan king pangarakayanan tamu king ligaya na ning Dios!17 ]Inya ngening mipatawaran na ing kasalanan tamu king kapamilatan na ning kasalpantayanan, mika kapayapan tamu king Dios king kapamilatan na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.o6Wi Jesus a pete ra uli da ring kekatamung kasalanan, at mipasublian mie ba tamung mipawalan kasalanan.53Misulat la naman para kekatamung matanggap bilang banal king Dios uli na ning pamaniwala tamu king ya ing pepasubling mebie kang Jesus a Ginu tamu,X4)Ding amanung metanggap yang banal king Dios e la misulat para keya mung bukud.b3=Uli na niti, king kapamilatan na ning kasalpantayanan na metanggap yang banal king Dios.O2Lubus ya kapaniwalan king agyu nang tuparan ning Dios ing pengaku na.@1yDitak man e ya milako kasalpantayanan i Abraham ni e ya migduda tungkul king pengaku na ning Dios keya; mirinan yang tetagan a lub king kasalpantayanan na at pepaligayan ne ing Dios.B0}Halus dinalan neng banua tua kanita; oneng e bitasang kinupas ing kasalpantayanan na inyang aisip na king halus gugupu ne, at king i Sarah ala ne king idad a malyari ya pang mikayanak./Agyamang balamu alang kapalyarian itang panenayan nang Abraham, menaya ya pa mu rin at meniwala, at king anti kanitang paralan milyari yang tata da ring dakal a bansa antimo ing mipangaku keya kanitang misan: Ding lahi mu maging kasing dakal da la ring batuin.#.?antimo ing sasabian na ning kasulatan, Pepalyarian da kang tata ra ding dakal a bansa. Wa, tata ta ya ngan i Abraham king arapan na ning Dios nung kenu na binili ing kasalpantayanan na, ing Dios a pasubling mie karing mete at mumutus king pangalto da ring bage a e sadiang makalto.R-Inya, makatalakad ing pangaku king kasalpantayanan ban makilala king ing pangaku metung yang grasya a babie nang alang bayad ning Dios, at makasadia ya para karing sablang lahi nang Abraham; e mu karelang mamintu king Kautusan nune pati na karetang ating kasalpantayanan a kalupa na ning kang Abraham. Tata ta ya ngan i Abraham;,Gigisingan na mu ning Kautusan ing milalablab nang mua ning Dios; nung nukarin alang kautusan, ala munamang pamaglabag king kautusan.A+{Uling nung ing pangaku na ning Dios miyabie mu karetang mamintu king Kautusan, mangabaldugan king alang ulaga ing pamanialpantaya na ning tau, at alang ulaga ing pangaku na ning Dios.g*G Pengaku na ning Dios kang Abraham at karing lahi na king ing yatu maging bandi ne. Miyabie ya iting pangaku e uli na ning pamamintu nang Abraham king Kautusan, nune uli na ning meniwala ya at tinggap neng banal ning Dios.l)Q E ku lalako king i Abraham tata ria naman ding mesirkunsisyun. Oneng e uli na ning pangasirkunsisyun da, nune uli na ning mabibie la agpang king kasalpantayanan a kalupa na ning kang Abraham kanita pang bayu ya mesirkunsisyun. (  Bandang tauli ya pa mu mesirkunsisyun at ing pangasirkunsisyun na metung yang palatandanan a patutu king ing kasalpantayanan na king Dios ya ing sangkan nung inya tinggap neng banal ning Dios kanitang e ya pa mesirkunsisyun. Makanyan yang malilyaring tata rang espiritual i Abraham ding sablang maniwala king Dios. At tatanggapan na lang banal ning Dios agyamang e la mesirkunsisyun.Y'+ Kapilan milyari iti? Bayu o kaybat nang mesirkunsisyun Abraham? Bayu; e kaybat.x&i Bukud ya kayang kareng Judio iting sinabi nang David? Ali! Mangaintulid ya naman kareng paganu. Abanggit ta ne ing sasabian na ning kasulatan, Meniwala ya i Abraham king Dios at uli na ning kasalpantayanan na tinggap neng banal ning Dios.N%Mapalad ya ing taung e na na singilan ning Ginu karing kasalanan na!m$SMapalad ya ing taung pepatawaran na ning Dios king keyang kamalian, at detang leko na na kasalanan!<#qIti ya ing amanuan nang David kanitang migsalita ya tungkul king ligaya na ning taung tatanggapan na ning Dios bilang mipatawaran, e uli na ning nanumang depat nang mayap. Ngana,m"SOneng ing taung manalig king kasalpantayanan at e king dapat na, at maniwala ya king Dios a makapamatawad karing makasalanan, kanita ing kasalpantayanan na ya ing kikilalanan na ning Dios bilang kapatawaran keya king arapan na.k!OTatanggap yang upa ing taung magobra; e la regalu ding upa na nune sueldu lang mangaintulid keya. uling ing kasulatan sasabian na, Meniwala ya i Abraham king Dios, at uli na ning pamaniwala na kilala neng banal ning Dios. Nung mipawalan ya kasalanan i Abraham uli na ning depat na atin yang apagmaragul. Oneng ala yang apagmaragul arapan na ning Dios;\ 3Nanung malyari tamung asabi tungkul kang Abraham a makatua na ning kekatamung lahi?5Nung makanyan malyari ta ne kayang payalan ulaga ing Kautusan uli na ning kasalpantayanan a ite? Ali! E makanyan! Nune tutuparan ta ya ing Kautusan..Uuling metung ya mu ing Dios. At ilapit na la king sarili na ding Judio king kapamilatan na ning kasalpantayanan da, at makanyan munaman ing daptan na karing paganu.yPota galang naman ing Dios para karing Judio ya mo? E ria naman kaya Dios ding paganu? Wa, Dios dia naman ding paganu,,QUling paniwalan tamu king pawalan neng kasalanan ning Dios ing tau king kapamilatan na ning kasalpantayanan, at e king pamanupad na king yuyutus na ning Kautusan.3Inya nanu mo ing malyari tamung ipagparangalan? Ala! At baket pin makanyan? Uli na ning mamintu tamu king Kautusan? Ali, nune ba tamung salpantaya.q[oneng ngening kasalukuyan, papansinan na la ding kasalanan da ring tau ba nang pakilala ing kabanalan na. Makanyan nang papakit ning Dios king banal ya, at mipatawaran ya kasalanan ing balang tau king pamanialpantaya na kang Jesus.7gTelaga ne ning Dios bilang ain a kapamayaran ban king pamipatulu na king daya na mipatawaran la kasalanan ding tau king kapamilatan na ning pamanialpantaya ra keya. Depat na ning Dios iti ban ipakilala na ing kabanalan na. Kanitang minuna pibabata na la at e na la pinsinan ding kasalanan da ring tau;5cOneng king grasya a matula nang binie ning Dios, i Cristo gewa na la ngan malaya ding tau at king kapamilatan nang Cristo Jesus, ding sabla ikua ra ngan milapit king Dios.]3ding sablang tau uling mikasala la ngan, at mirayu la king Dios a Talapagligtas da.SLalapit na la ning Dios ding tau king sarili na king kapamilatan na ning kasalpantayanan da kang Jesu-Cristo. Daraptan na iti ning Dios karing sablang taung sasalpantaya kang Cristo. Paraparehu la ngan^5Oneng ngeni mipakilala na ing paralan a gagamitan na ning Dios ba na lang ilapit keya ding tau at iting paralan makayaliwa ya king Kautusan agyang minie yang patutu ing Kautusan ampon ding propeta tungkul kaniti.J Uling alang taung mipatawaran a kasalanan king arapan na ning Dios king kapamilatan na ning pamanupad na king Kautusan; ing parasan na ning Kautusan ya ing mipakilala king mikasala ya ing tau.\1Ngeni balu tamu king ing nanumang makalaman king Kautusan mangaintulid karing sasakupan na ning Kautusan ban ala lang dalan maniangkan ding sabla, at ban ing meto yatu mipailalam ya king kayatulan na ning Dios.4cni ing Dios e re bitasang balung pitakutan.9mLubus na lang milisia king dalan ning kapayapan,Gking balang delanan da, milalakuan lang kasiran at kasakitan.9 mAla lang kapikakunuan makapanasakit at makamate;7 ipuru panagkas at peitan ing karelang sasabian. - Mengari la ding asbuk da king pantiun a makabuklat; mamagus karing dila ra ing kalaraman, ding labi ra kamandagan lang anti ding karing ubingan;m S Pepainggulut la ding sablang tau king Dios; magkamali la ngan; alang darapat mayap, ala metung man.6 g alang makakilala ni alang manintun king Dios.P Antimo ing sasabian ning Kasulatan: Alang taung banal, ala metung man;6e Ngeni, itamu kayang Judio aigitan ta la ding paganu? Bitasang ali! Pepakilala ku na king ding Judio at ding paganu paraparehu la ngang atyu lalam nang upaya ning kasalanan.T!Nung makanyan, obat e tamu pa sabian, Tara, dapat tamung e mayap ban dakal ing mayap? Makanyan kanu ing tuturu mi ngarang manyira kekami ding aliwang tau! Miparusan la deti antimo ing karampatan karela.*MOneng ngeni nung king kanakung pamaglaram lalu namang mipakilala ing katutuan na ning Dios king ikaligaya na, obat sukat ku pang miyatulan antimong makasalanan?hIKapilan man e tamu asabi ita! Nung e ya makatuliran ing Dios, makananu neng ayatulan ing yatu?r]Ngeni nung uli na ning kekatamung e ustung dapat mipakilala ing makatuliran nang dapat ning Dios, nanu ing asabi tamu? Asabi tamu kaya king ala yang hustisia ing Dios uling paparusan na katamo? (Makanyan lang mangatuliran deng tau.)ykKapilan man e malyari iti! Manatili yang tapat ing Dios agyang maglaram la ding sablang tau, antimo ing masasabi king kasulatan, Kailangan kang mayakit matulid king kekang sasabian; sukat kang magtagumpe potang mibili ka king kapagsubukan. O nu mong ding aliwa karela e la meging tapat king Dios? E na buring sabian niti king e ne maging tapat ing Dios king pengaku na!W'Dakal a tutu! Mumunang dili, karing Judio na peniwala ning Dios ing amanu na._ 9Inya nanu ing igitan na ning Judio king paganu? Nanu ing ulaga ning pangasirkunsisyun?~Ing tune Judio ya itang taung mibayu pusu at pilubluban. Ngana wari, itang mesirkunsisyun kilub, ing sirkunsisyun a pasari na ning Espiritu ning Dios, e ning Kautusan a makasulat king papil. Iti ya ing taung tatanggap kapurian king Dios at e karing tau. }Ninu ing tune Judio, ninu ing tune mesirkunsisyun? Aliwa mu kabud ing mibait karing pengaring Judio at mesirkunsisyun king katawan.n|UInya ikayung Judio atulan da kayu ding paganu, uling lalabagan ye ing Kautusan agyamang misulat ya para kekayu at mesirkunsisyun kayu, kabang ila tutuparan da ing yuyutus na ning Kautusan agyamang e la mesirkunsisyun king laman. {9Nung daraptan na ning metung a paganu a e mesirkunsisyun itang yuyutus na ning Kautusan, e ne wari kilalanan ning Dios bilang metung a mesirkunsisyun?+zONung tutuparan me ing Kautusan, miririnan ulaga ing kekang pangasirkunsisyun; nung lalabagan mia mu rin ing Kautusan, mayap pang e na ka bitasang mesirkunsisyun.qy[Ing kasulatan sasabian na, King uli yu, ikayung Judio, insultuan de ring paganu ing lagyu na ning Dios.x}Pagmaragul mu king atyu keka ing kautusan, oneng lalapastanganan mu ne man ing Dios king pamaglabag mu king Kautusan na?w Ngamu, E ka makipangalugud, oneng ika makipangalugud ka? Kasusuklaman mu la ding idolo, oneng lulub kang manako karing templo?xviTuturu mu la ding aliwa, baket e mu turuanan ing kekang sarili? Ipanaral mu, E ka manako, oneng ika manako ka? u9king metung kang talaturu karing mangmang, at talaturu da ring anak. Aintindian mu king atyu keka ing sablang beluan at katutuan uli na ning Kautusan.gtGasisiguru mu king talataid na ka ning bulag, king metung kang sulu libutad ning karalumduman,cs?Balu mu ing kaburian na at akikilala mu ing mayap uling iti tuturu na keka ning Kautusan;}rsOneng ngamung sumabi king ika Judio ka at magdipendi ka king Kautusan, at pagmaragul mu ing kaugnayan mu king Dios.2q]Inya, agpang king Mayap a Balita a ipanaral ku, makanyan ing mapalyari king Aldo a atulan na ning Dios king kapamilatan nang Jesu-Cristo ing lihim dang isipan ding tau. pPakilala na ning karelang panugali king makasulat ya ing Kautusan karing pusu ra. Ing karela munamang konsiensia ya ing patutu kaniti uling maralas na lang liligaligan ning karelang konsiensia, at neng misan pamayapan na ning karelang konsiensia ing dapat da.hoIE na la sasakupan ning Kautusan ding paganu, oneng agpang king katutubu rang kaugalian tutupad la king aduan na ning Kautusan, iti maging metung yang kautusan para karela agyamang alalu king lalam nang upaya ning Kautusan.sn_ Uling aliwa ding makiramdam king Kautusan ding kilalanan nang matulid ning Dios nune ding tutupad kaniti.Xm) E la makasakup ding paganu king Kautusan nang Moises; nung mikasala la, miyatulan la e agpang king Kautusan a iti. Makasakup la ding Judio king Kautusan; nung mikasala la, miyatulan la agpang king Kautusan.(lK Uling e ya mangabiran ing Dios.k! Oneng ibie na ning Dios ing ligaya, dangal, at kapayapan karing sablang darapat king mayap, muna karing Judio at antimu rin karing paganu.rj] Mika kasakitan at pagsalbat karing taung darapat marawak, muna karing Judio at antimu rin karing paganu.&iEDing aliwang tau naman maimut la at tatanggian da ing matulid, at tutukian da ing baluktut; karela na ibugnus ning Dios ing milalablab nang mua at bigsikan.h Ating taung e patugut darapat mayap, manintun ligaya, dangal at bie alang angga; ibie na kareti ning Dios ing bie alang angga.Ig Uling ablasan ne ning Dios ing balang tau agpang king dapat na.f}Oneng uli na ning kesiasan mung buntuk at ning pusu mung e biasang sumisi, lalu mung bubuntun king kekang sarili ing maragul a kaparusan a tanggapan mu king Aldo a mibugnus ing milalablab nang mua ning Dios at mipakilala ing matulid nang kayatulan./eWPota galang payalan mung ulaga ing maragul nang ganaka, pamanupaya, at kapibabatan? E mu wari balu king maganaka ya ing Dios uling pakikuanan na lang apabalik a lub?d-Oneng, ika kakaluguran, daraptan mu la naman ding bage atulan mu karing aliwa! Isipan mu mo king miligtas na ka man king kayatulan na ning Dios?rc]Balu tamu king e ya magkamali ing Dios potang atulan na la ding taung darapat karing anti kareting bage.cb AInya, kakaluguran ku, ala yang bitasang matulid ing ninuman kekayu a matul karing aliwa. Uling king pamanatul mu karing aliwa atulan mu na pati na ing kekang sarili uling ing dapat mu alang pangayaliwa ketang dapat na.Ya - Balu ra ing sasabian na ning kautusan na ning Dios king ding taung makanyan kailangan lang mate. Makanyan man, e pa makagyu ing daraptan da la deting bage, nune pamayapan da la pa ding aliwang darapat kareti.[` 1ala lang konsiensia, taksil la, alang pusu, at alang lunus karing kalupa rang tau.4_ cking pamanyirang puri; kesaman de ing Dios, meging ala lang galang karing aliwa, mapagmatas, mayabang; e la patugut mimisip dewakan; mapaglaban la karing karelang pengari;\^ 3Mitmu la king sablang uri ning dewakan, king kasiran, king kasakiman at marawak a ugali; mitmu lang kapangaririan, pamakamate, pamipate, kapamiraitnan, at kapanyiran kalupang tau. Meging maburi la king indredus,] 'At uling e la bisang kilala king Dios, pepaburen na la ning Dios king e mayap dang pamisip angga na ketang daraptan da ing e ra sukat daptan.A\ }Pepainggulut la naman ding lalaki king natural a relasyun da karing babai, at pepalablab da ing manong nang pamitan ning karelang katawan karing kalupa rang lalaki. Darapat lang kanawangan ding lalaki karing kalupa rang lalaki, inya ila mismu tanggapan da ing parusang mangaintulid king karelang e mayap a dapat.K[ Uli na ning dapat dang anti kaniti, pepaburen na la ning Dios king marawak dang nasa. Inalilan da ring babai ing natural a pamiyugnayan karing lalaki, at makiugnayan la karing kalupa rang babai.=<mSasabian ku kekayu, meging talasuyu ya i Cristo karing memalen Judio, e mu para apakilala na king ing Dios biasa yang tupad mitmung katapatan king pengaku na karing makatua da,x=iInya king ikaligaya na ning Dios, tanggapan ye ing metung at metung antimo ing pamananggap nang Cristo kekayu.<{ban kanita ikayu ngan, king metung a bosis, makaibie kayung kapurian king Dios at Ibpa na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.=;sAt mananu na sanang ing Dios a panibatan na ning sablang kapibabatan at sikanan lub, papalyarian na kayung mika metung mung kaisipan king pamanuki king alimbawa nang Cristo Jesus,5:cIng sablang misulat karing Kasulatan misulat ban ituru da katamu, at ban mika kapanayan tamu king kapamilatan na ning kapibabatan at sikanan lub a babie da ring Kasulatan.9'Uling e na peligayan Cristo ing sarili na. Antimo ing sasabian na ning Kasulatan, Digpa la kanaku ding insultu a sasabian da ring maninsultu.87Ing balang metung kekatamu kailangan neng paligayan ing kapatad na alang-alang king karelang ikakayap ban asaupan neng sumulung king kasalpantayanan.7 9Itamung masikan a kasalpantayanan kailangan ta lang saupan mamusan ding maina king karelang pupusanan. Aliwa ing sarili tamu ing kekatamung paligayan.p6YNung atin yang alinlangan tungkul king kakanan na parusan ne ning Dios, nung kanan nang malaus iti, uling ing daraptan na e makatalakad king kasalpantayanan. Uling kasalanan ing nanumang bage a e manalumpakan king kasalpantayanan.D5Makagyu namung para keka at king Dios ing nanumang paniwalan mu tungkul kaniting bage. Mapalad ya itang taung e miririnan alinlangan potang gagawan na ing isanu mang paniwalan nang ustu! 4 Ing masanting daptan ya ing e ka mamangan karni, e ka miminum alak o e ka darapat nanumang malyaring makatisud king kapatad mu.A3{E yu sa sisiran uli na mu ning pamangan ing nanumang dapat na ning Dios. Malyaring kanan ing nanumang pamangan, oneng e ustu ing mangan king nanumang munie pamikasala king kapatad mu.2Inya ding sukat tamung pakiabutan ila detang bage mamungang kapayapan at makasaup king pamipatibe lub king balang metung.u1cAt ninuman ing susuyu kang Cristo king anti kanyan a paralan katanggap-tanggap ya king Dios ampon king tau.40aUling ing Kayarian ning Dios e ya mangabaldugan pamangan o inuman, nune metung yang bage a makatungkul king kabanalan, kapayapan at tula a babie na ning Banal a Espiritu.V/%E mu paburen king ing kikilalanan mu antimong mayap mika marawak yang lagyu..Nung makapanasakit ka king kapatad mu uli na ning kekang kakanan, king anti kanitang paralan e makatalakad king lugud ing daraptan mu. E mu sa paintulut king ing pamangan a kakanan mu makatakid ya king taung meging sangkan na ning kamatayan nang Cristo!Z--Ing pangayabe ku king Ginung Jesus pakilala nang lubus kanaku king alang nanumang marinat king sarili na; nung ing metung a tau paniwalan na king ing metung a bage marinat ya, maging marinat ya pin para keya.C, Inya, ituknang ta na ing pamanatul king metung at metung; iti ing arian yu king lub yu at daptan: e kayu gagawang nanumang ikatisud na o ikanabu king pamikasala na ning kalupa yung tau.\+1 Inya king Dios ya munie kwenta ing balang metung at metung tungkul king sarili na.2*] uling sasabian na ning kasulatan, Anti na ning aku ing mabie Dios, ngana ning Ginu, siklaud ya ing balang tud king arapan ku, at sabian da ring sabla king aku ing Dios. ) Oneng ika obat mo atulan me ing kapatad mu? Ba't mo pikakasaman me ing kekang kapatad? Marap tamu ngan king piukuman na ning Diosc(? Uling i Cristo mete ya at sinubling mebie ba yang maging Ginu da ring mabie at ding mete.')Nung mabie ta man, mibiebie tamu para king Ginu. Nung mate tamu, mate tamu para king Ginu; inya mabie ta man o mete, king Ginu tamu pa mu rin.r&]Ala ninuman kekatamu ing mabibie para mu king sarili na at ala munamang mamamate para mu king sarili na.r%]Ing ninumang paulaga king isanu mang aldo daraptan na iti bilang parangal king Ginu; ita namang alang pangilinan a pamangan daraptan na iti bilang parangal king Ginu uling balu nang pasalamatan king Dios ing kakanan na. Ninuman ing e bisang mangan karing mapilan a bage, daraptan na iti bilang parangal king Ginu at ya man biasa yang munie pasalamat king Dios.$!Malyaring isipan na ning metung a tau king ing metung a aldo maygit ya ulaga kesa karing aliwang aldo, kabang ing aliwa namang tau isipan na king paraparehu la mu ding sablang aldo. Kailangan yang manatiling matatag king sarili nang tatalakaran ing metung at metung.V#%Ninu wari ika para atulan me ing ipus na ning ninuman? Bukud mung ing panginuan na ya ing matul, nung magtagumpe ya o mabibigu ya. At siguradu namang magtagumpe ya uling ing Ginu ya ing papagtagumpe keya.n"UE ne sa insultuan ning taung e mangiling king isanu mang pamangan itang ating pangilinan, at e ne sa atulan ning taung mamangan mung bukud gule ing taung alang pangilinan a pamangan, uling tatanggapan ne ning Dios ing anti keya.I! Ing kasalpantayanan na ning metung a tau malyaring paintulut na ing ala yang pangilinan king pamangan, oneng ing taung maina king kasalpantayanan ala yang aliwang buring kakanan nune mu gule.|  sTanggapan ye ing ninumang taung maina king kasalpantayanan. E kayu makiargu keya tungkul king sarili nang kaisipan. Paburen yung i Jesu-Cristo a Ginu ya ing maging paniagka yu; e yu na panusigan ing e mayap nang pamitan ning kekayung keinan.hI Mibiebie ta na sanang karampatan, antimong taung mabibie king aldo masala, e na magpasasa king katakawan at pamaglasing; e na darapat king nanumang imoralidad, ala nang magaspang a ugali, e na mipatepate at mipapangariria.b= Halus linipas ne ing bengi at malapit neng sunlag ing aldo. Painggulut ta na king pamaniapat karing sablang dapat na ning madalumdum at damputan ta na la ding sandata at lage ta na king masala ban marap king labanan.B} Kailangan yung daptan iti uling balu yu king miras na ing oras: kailangan ing migising na kayu ngeni; ing kaligtasan tamu mas malapit ngeni kesa kanitang megumpisa tamung sinalpantaya. E ya kapilan man mamerhuisyu ing lugud king kalupa nang tau. Inya ing lugud ya ing katuparan na ning kabilugan a Kautusan.V% Ding kautusan, E ka makipangalugud, e ka makamate, e ka manako, e ka manangkamin, deti ngan at ding aliwa pa, mumuli la ngan king metung mung kautusan: Luguran me ing kalupa mung tau antimo ing sarili mu.4a E kayu mikakapakibatan kenu man; ing bukud mung pakibatan yu ya ing luguran ya ing metung at metung. Mekatupad ne king Kautusan ing ninumang lulugud king kalupa nang tau.A{ Inya bayaran yu itang pakibatan yu karela; bayaran yu ing buis yu para king kekayung sarili at para king pibandian yu, at ibie yu ing karapatdapat at kagalangan karing mangaintuliran.1[ Ita munaman ing sangkan nung inya kailangan kayung mamayad buis, uling magobra la para king Dios ding atyu king katungkulan neng tutuparan da ing karelang katungkulan./W Inya kailangan kang mamintu karing atyu king kayupayan, e mu ban apangilagan mu ing milalablab nang mua ning Dios, nune uling iti ya ing aduan na ning konsiensia yu.&E Uling metung yang talasuyu na ning Dios a magobra para king kekang ikakayap. Nung darapat kang e mayap, kailangan meng pitakutan uling e pabiru-biru ing upaya nang mamarusa. Ya ing talasuyu na ning Dios at instrumento na ning milalablab nang mua ning Dios para karing darapat e mayap.B} Ala lang sukat pitakutan karing manungkulan ding darapat mayap, nune deta mung darapat e mayap. Bisa kang e mitakutan king atyu king katungkulan? Dapat ka ketang mayap at purian na ka.#? Inya ninuman ing sasalangsang king kayupayan sasalangsangan na ing tildu na ning Dios, at miparusan ya ing ninumang sasalangsang king tildu na ning Dios.G  Sukat yang mamintu ing metung at metung karing manimuna king balen, uling alang kayupayan a makalto nung e na paintulut ning Dios, at binili na la karin ning Dios ding atyu king katungkulan.N E kayu paisaul king marawak, nune labanan yu ing marawak king mayap.H  Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Nung maranup ya ing kekang kalaban, pakanan me; nung mau ya, dinan meng inuman; uling king pamaniapat mu king anti kanyan mipakarine ya king sarili na.E Kanakung kakaluguran, kapilan man e kayu mamablas, nune ipanibala yu king milalablab nang mua ning Dios, uling sasabian na ning kasulatan, Aku ing mablas, aku ing singil, ngana ning Ginu.b= Daptan yu ing sablang agyu yu ban makapibiebie kayung payapa kayabe da ring sablang tau.o W E yu ablasan marok ing depat dang marok kekayu. Daptan yu itang bibilang dang mayap ding sablang tau.1 [ Pakit kayung parehu paglalawe, at ating malasakit karing sabla. E kayu matas a lub, nune biasa kayu sanang makiabe karing kalulu. E yu isipan ing tutu na kayung biasa.^ 5 Makiabe kayu king tula da ring matula, makirame kayu king lungkut da ring malungkut.  Bendisyunan yu la ding liligalig kekayu; e yu la panagkasanan kapilan man, nune aduan yu king Dios ing bendisyunan na la.  Sumaup kayu karing kapatad yung Cristianung atyu king pamangailangan, at tanggapan yu lang matula ding dayuan karing pibalebale yu. Tumula kayu uli na ning kekayung kapanayan. Mibabata kayu king oras ning kekayung kapagsubukan, at manatili kayu sa king pamanalangin.dA King alang sawang pamagkapilit, magobra kayu para king Ginu kayabe na ning kalausan a lub.pY Mikakalugud kayu antimo ding mikakapatad, at mikamaragul kayu sanang kagalangan king metung at metung.fE Ala sanang pamagkunwari ing lugud yu; pikasaman yu ing e mayap at papanatilian yu ing mayap.]3 nung pamamie payu, dinan mu lang payu ding mimina lub. Ding maglimus, maglimus lang mitmung ganaka. Ding tatalan upaya kailangan lang magkapilit e mu nanu; ing darapat mayap king aliwa, daptan nang mitmung tula.zm nung pamaniuyu, gamitan mu king pamaniuyu. Nung pamanuru ing kagiwan a kekang tinggap, gamitan mu king pamanuru,q[ Atin tamung miyayaliwang kagiwan agpang king binie na ning Dios king balang metung. Nung ing kagiwan a tinggap mu ya ing maging talapagsalita na ning Dios, ipanaral mu ing amanu na ning Dios agpang king kasalpantayanan a atyu keka,7g Makanyan munaman, agyamang dakal tamu metung tamu mung katawan kayabe nang Cristo at makayabe tamu king metung at metung antimong miyayaliwa nang dake ning metung a katawan.q[ Dakal tamu miyayaliwang dake king metung mung katawan, at deting dake atin lang miyayaliwang kasilbian.`9 King uli na ning grasyang binie na ning Dios kanaku, sasabian ku ngeni kekayu ngan: e yu lalawan maragul ing kekayung sarili maygit ketang karampatan kekayu. Nune maging banayad kayu king kekayung pamibalak, at ing balang metung kekayu kailangan ing surian na ing sarili na agpang king sukad na ning kasalpantayanan a binie na ning Dios keya.~ E kayu makiapus king lakad na ning yatung iti, nune ibayu yu ing kekayung panugali king kapamilatan na ning pamagbayu yu isip. Kaniti yu atuklasan ing kaburian na ning Dios at akilala yu nung isanu ing mayap at ing katanggap-tanggap keya at ing ganap.'} I Inya, kapatad ku, king uli na ning maragul nang lunus ning Dios kekatamu, ipakisabi kung mayap kekayu: samban ye king kapamilatan na ning pamiyain yu karing kekayung katawan bilang mabie at banal a ain, tune babie tula king Dios. Iti ya ing tune kapanyamban a kailangan yung iyain keya."|= $Uling ya ing linalang king sabla-sabla at ing sabla atyu ngan ngeni king uli na at para keya. King Dios ing kapurian angga na king kapilan pa man! Amen.X{) #Ninu na ing atin nang aibie nanuman keya ba nang pangaintuliran ing mibayaran?wzg "Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Ninung makibalu king isipan na ning Ginu? Ninu ing makaibie payu keya?2y] !E mu asukdan ing pibandian na ning Dios! Antimu rin ing kabiasnan na ampon beluan! Ninu ing makasaliksik king kayatulan na? Ninu mo ing makaintindi king pamamaralan na? x Uling pepaburen na lang mebihag ning Dios ding sablang tau king karelang e pamamintu ban malyari nang ipakit karela ing lunus na.w- Makanyan munaman, uli na ning lunus a kekayung tinggap, ding Judio ngeni e la mamintu king Dios ban ila man malyari dang tanggapan ing lunus na.'vG Tungkul naman kekayung paganu, kanitang minuna e kayu memintu king Dios; oneng ngeni tinggap yu ing lunus na ning Dios uli na ning e ra pamamintu ding Judio.^u5 Uling e biasang manaliwa isip ing Dios tungkul karing pipilinan na at bibendisyunan.t Meging kalaban na la ning Dios ding Judio uling tatanggian de ing Mayap a Balita at maging kalaban na la alang-alang kekayung paganu; oneng bilang balen a pinili na, kaluguran na la pa mu rin ning Dios ding Judio alang-alang karing karelang makatua.Ws' Itatag ke karela iting kasunduan, potang ilako ku la ding karelang kasalanan.Ir  King makanyan a paralan ya mikabus ing mabilug a Israel, agpang king sasabian na ning kasulatan, Ing Talapagligtas manibatan ya king Zion, idayu na ing sablang e mayap karing lahi nang Jacob. q  Kapatad, pota isipan yu king balu yu na ing sabla. Buri kung abalu ye ngan ing katutuan a makalihim. Anti ya keni: e manatili kabang panaun ing kesiasan na lub Israel. Manatili mu angga potang ing mabilug a yatung e Judio akua na nang matanggap king Dios.xpi Ikayung paganu mengari kayu king sanga na ning olibong kabud na tinubu king metung a lugal at mepakli kayu. Kaybat, agyang laban king naturalesa, mitaid kayu king metung a tanaman a olibong sese at saria rang gagambulan. Mengari la ding Judio kaniting olibong mesese. Inya lalung mayan para king Dios ing isusug na lang pasibayu king tanaman a sarili rang penibatan.o/ At ding Judio naman, nung painggulut la king keyalan dang kasalpantayanan, misubli la king sadia rang lugal, uling agyu na lang isubli ning Dios.xni Keti tamu akakit nung nu anti ing ganaka na ning Dios at nung nu anti ing bigsikan na. Pagbagsikan na la detang sangang metanggal, oneng maganaka ya kekayu, nung manatili kayu king mayap nang lub; nung ali kayu, ikayu man mangapakli kayu. m E na la pepasayangnan ning Dios ding Judio a mengaring sangang katutubu ning tanaman; ikayu kaya isipan yung pasayangnan na kayu??lw Wa, tutu ita. Mepakli la uling e la sinalpantaya, kabang ikayu menatili kayu uling sasalpantaya kayu. Oneng e kayu daragul a lub uli na niti; nune kailangan kayung mika ating takut.dkA Mekad ngayu namang sumabi, Wa, oneng mepakli la ding sanga ban ikaming kuma king lugal da.Wj' Inya, e yu la sukat payalan kabaldugan detang mengapakling anting sanga. Makananu kayung makapagmaragul? Metung kayu mung sanga, aliwa ikayu ing magsustentu king yamut, ing yamut ya ing magsustentu kekayu.i! Ding mapilan karing sanga na ning tanaman a olibong mesese mepakli la at ing sanga na ning tanaman a olibong kabud na tinubu misusug ya keya. Ikayung paganu mengari kayu ketang olibong kabud na tinubu at ngeni misusug kayu king sikanan at bie rang manawa ding Judio.?hw Nung ing mumunang kapirasung tinape miyain ya king Dios, keya ya naman ing kabilugan a tinape at nung ding yamut ning metung a tanaman miyain la king Dios, keya la naman ding sanga._g7 Nung kanitang ding kalahi ku e la metanggap, ing yatu naman milapit ya king Dios, pota kayang matanggap lang pasibayu keya, nanu ing maging bunga na niti? Alang aliwa nune ing pangasubli ra bie ding taung mete na!;fo Mekad king kapamilatan na niti ding kanakung sariling kalahi apapangalaluan ku la tungkul king lingap ku kekayu, at king paralan a yan malyari ku lang iligtas ding aliwa karela.qe[ Ikayung paganu, oyni ing asabi ku kekayu. Kabang apostol ku kekayu, ipagmaragul ku ing kasuyuan kekayu.~du Nung ing pamikasala da ring Judio migdalang maragul a bendisyun king mabilug a yatu, at ing pangabigu ra migdalang dakal a bendisyun karing paganu, e kasi lalung maragul ing bendisyun a ibunga na nung wari't ding sablang Judio magbayu lang bie!ac; Inya, ngaku pang kukutang, ngening misakab la ding Judio mangabaldugan kaya king melaus na lang miragsa? Ali! Uling ing karelang pamikasala migdalang kaligtasan karing paganu ban kanita dumiria la karela ding Judio.obW Mabulag la sa mata ba lang e manakit, at mangabukut-bukut la sa kapilan man karing karelang problema.ra] At sasabian nang David, Marakap la sa at masilu karing karelang pamagpiesta; miragsa la sa at miparusan!Q` Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Pepasias na la pusu ning Dios at pepaburen na lang mepurul a kaisipan; angga man king aldong iti e la manakit ding mata ra, at e la makaramdam ding balugbug da.Z_- Nanu ing milyari? E ra atuklasan ding memalen ning Israel itang karelang panintunan. Metung ya mung malating grupu a pinili na ning Dios ing mekatuklas; migmaklak-maklakan la ding aliwa king aus na ning Dios.H^  Ing pamamili na karela manalumpakan king grasya na at e ketang nanumang depat da. Uling nung ing pamamili na ning Dios manalumpakan mu king daraptan da ring tau, e mu na atunggen grasya iti.] Makanyan a makanyan ing malilyari ngening kasalukuyan: atin pa mu ring makatagan karing taung pinili na ning Dios uli na ning grasya na.\{ Nanu ing pekibat na ning Dios keya? Ing pekibat na, Mitagan kung pitung libung lalaking e pa sinamba kang Baal a idolo.[ Ngana, Ginu, pete da na la ding kekang propeta at piglasak da la ring kekang altar; aku nang dili ing mitagan at buri da ku pang paten!aZ; E ne tinggian ning Dios ing balen na, ing balen a pinili na ibat pa king kamumulan. Balu yu nung nanu ing sasabian na ning kasulatan tungkul king pamakisabi nang mayap ning propeta Elias king Dios laban king Israel.RY  Iti naman ngeni ing kukutang ku: Tinggian ne ning Dios ing sarili nang balen? Agyang ditak ali ne! Aku mismu metung kung Israelita, metung kung lahi nang Abraham at miembru na ning tribu nang Benjamin.X} Oneng tungkul king Israel nganang sasabi, Patingapun kung mamaus king metung a balen a mapaglaban at e mapamintu kanaku!=Ws At lalu pang mataram ing pamagsalita nang Isaias inyang nganang sinabi, Atuklasan da ku ding taung e naman manintun kaku; pepakit ku karing taung e naman mangutang tungkul kanaku.V  Pasibayu, ngakung kukutang, e ra kaya balu iti ding tau Israel? Pekibatan na nang Moises iti kanita pang minuna. Ngana, Papangalaluan da kayu karing taung e naman metung a bansa; pamuan da kayu laban king metung a bansang bibilugan ding taung alang balu.zUm Oneng ngakung kukutang, Pota galang e ra naman dimdam ing amanung mipanaral? Wa, dimdam da, antimo ing sasabian na ning kasulatan: Ing karelang bosis minabut angga king mabilug a yatu; ing amanu ra miras angga na karing sikoti na ning yatu.%TC Inya daratang ing kasalpantayanan king kapamilatan na ning pamakiramdam king amanung mipanaral at ing amanung manibatan king pamanaral tungkul kang Cristo.S Oneng e ila ngan tinggap de ing Mayap a Balita. Ing propeta Isaias mismu sinabi na, Ginu, ninu ing meniwala king penaral mi?1R[ Makananu namang mika talapanaral, nung alang mituburan manaral? Agpang king sasabian na ning kasulatan, Kasampat na ning paniatang da ring manaral king Mayap a Balita!KQ Oneng makananu lang makayaus king Ginu, nung e la pa maniwala? At makananu lang maniwala, nung ala la pang dimdam tungkul king Ginu? At makananu lang makaramdam, nung ala namang menaral karela?iPK Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Miligtas ya ing ninumang mamaus king lagyu na ning Ginu. O9 Ala lang pamiyayaliwa ding Judio at ding paganu; ing Dios ya naman ing Ginu da ring sabla at labis-labis na lang bendisyunan ding sablang mamaus keya.GN Ngana ning kasulatan, E ya mabigu ing ninumang maniwala keya.GM Uling maniwala tamu king kabubusalan na ning pusu tamu at uli na nita payalan na katamung kasalanan ning Dios; king kapamilatan na ning pamipasiag tamu king kasalpantayanan mililigtas tamu. L9 Nung ipasiag mu karing kekang labi, I Jesus Ginu ya at paniwalan mu king kabubusalan na ning pusu mu king pepasublian neng mie ning Dios, miligtas ka.0KY Ing sasabian na anti kaniti: Malapit kekayu ing amanu na ning Dios, atyu karing labi yu at karing kekayung pusu, ngaku wari, ing kasalpantayanan a ipanaral mi kekayu.J Ni e mu kukutang, Ninu ing dulung king kalalalaman na ning yatu? (ngana wari, para isaka me ibat king kakarinan da ring mete i Cristo).tIa Anti naman keni ing masasabi tungkul king pangapatawaran ding kasalanan arapan na ning Dios king kapamilatan na ning kasalpantayanan: E mu kukutang king kekang sarili, Ninu ing mukiat karin banua? (ngana wari, para ibaba me i Cristo.)H Iti ya ing sinulat nang Moises tungkul king pangapatawaran ning kasalanan agpang king Kautusan: Mie ya king kapamilatan na ning Kautusan.}Gs I Cristo ya ing kawakasan na ning Kautusan at king kapamilatan na matanggap ya king Dios ing ninumang sasalpantaya.dFA E re ikuang akilala ing dalan nung nu na la payalan kasalanan ning Dios ding tau at pilit lang mitatag sarili dang dalan; inya e la pepasakup king paralan na ning Dios tungkul king pangapayalan dang kasalanan ding tau.wEg Aku mismu apatutuan ku king tune lang tapat king Dios, oneng ing katapatan da e makatalakad king tune beluan.D  Kapatad, king mabilug kung pusu tune kung pagnasan king miligtas la ding mismung sarili kung kalahi! Manalangin ku king Dios para karela!@Cy !a amanuan na ning kasulatan, Lawan yu, ibili ke king Zion ing metung a batu a makatisud karing tau; metung yang batung makaragsa karela, oneng ing ninumang maniwala keya e ya mabigu.B Nanu ing meging sangkan? E la menalig king kasalpantayanan, nune ketang sariling dapat da. Mitisud la king batung makatisudA{ samantalang e re atuklasan ding taung pinili na ning Dios a manintun kautusan a malyaring makapilapit karela king Dios.@- Nanu ing sabian tamu? Ding paganu a e naman magkapilit milapit king Dios ila kabud ding pepatawaran na king kapamilatan na ning kasalpantayanan,P? Kalupa na nitang sinabi na namang Isaias kanitang minuna, Nung ing Ginung Mayupayang tutu e na katamu likuananan lahi, mekad meging anti tamu king Sodoma; mekad meging kalupa na katamu ning Gomorra.Q> uling mabilis at mabagsik ing atulan ne ning Ginu ing kabilugan a yatu.1=[ At migsalita ya i Isaias tungkul king Israel. Ngana, Agyang pang kasing dakal na la ning balas king pasigan ding memalen ning Israel, ditak la mu karela ding miligtas;v<e At king kabud lugal nung nu ra dimdam, Aliwa ikayu ing kakung balen, karin la mayaus anak ning Dios a mabie.2;] At iti ya ing sasabian na king libru ning Hosea, Ding taung sadiang e kaku, ausan ku lang Balen Ku, Ing bansang sadiang e ku kaluguran, ausan keng Ing kakung Pakamalan.f:E Uling itamu ding inaus na; e mu ding ibat karing Judio nune ding ibat karing paganu munaman.(9I Buri na namang ipakilala ing maragul nang kaligayan a mitugtug kekatamu a buri nang mirarasnan king lunus na, kekatamung sidia nang tanggap king kaligayan na.8! Makanyan munaman ing malyari tamung asabi tungkul king dapat na ning Dios. Birian nang ipakilala ing milalablab nang mua at ipakilala ing upaya na. Makanyan man maragul ing kapibabatan na karetang mangaintulid king milalablab nang mua, detang makasadia nang magisan.7} E wari ing taung gagawang lulanan atin yang upayang gumamit king pila agpang ketang buri na at gawang aduang lulanan king metung mung tumpuk a pila; ing metung magamit ya king espesyal a okasyun at ing metung naman para king karaniwan a pamangamit?56c Ninu mo ika, kakaluguran, para magsalita kang makanyan king Dios? Ing metung a lulanan a megawa king pila e na kukutang king taung ginawa keya, Obat makanyan mu kung gewa?"5= Malyaring ikutang na ning metung kekayu, Nung makanyan pala, obat pamarsalanan ne ning Dios ing tau? Ninu wari ing makatutul king kaburian na ning Dios?d4A Inya dinan neng lunus ning Dios itang buri nang dinan at pasiasan ne buntuk itang buri na.Y3+ Uling nganang migsalita ning kasulatan king ari ning Ehipto, Gewa da kang ari ba da kang kasangkapanan king pamipakilala ku king kanakung upaya, at king pangahayag na ning kanakung lagyu king mabilug a yatu.j2M Inya e makatalakad ketang buri na o daraptan na ning tau, nune bukud mu king lunus na ning Dios.u1c Uling sinabi na kang Moises, Dinan keng lunus itang buri kung dinan, at lunusan ke itang buri kung lunusan.R0 Nanu ing asabi tamu tungkul kaniti? King mangabiran ya ing Dios? Ali ya!N/ Ngana ning kasulatan, Liguran ke i Jacob, oneng pikasaman ke i Esau. .  x-i Ban ing pangapili na ning metung kareting adua lubus neng maging bunga ning sarili nang parasan ning Dios, sinabi na ning Dios kang Rebeca, Ing koya karing aduang den ya ing sumuyu king wali. Sinabi na iti bayu la pa mibait; bayu la mekagawang nanumang mayap o e mayap. Inya makayagpang ya ing pamamili na ning Dios ketang pamaniaus na at e ketang nanumang depat da.o,W Oneng e mu ita, uling parehu la tata ding adua nang anak a lalaking Rebeca, i Isaac a penibatan tamu.|+q Uling ing pangaku na ning Dios anti kanini: King karampatan a panaun magbalik ku at mikayanak neng lalaki i Sarah.J*  Ing buri nang sabian niti king ding anak a mibait ketang natural a paralan e na la anak ning Dios; nune ding anak a mibait bilang bunga na ning pangaku ning Dios ila ding makilalang tune lahi. )  ni e la ngan anak na ning Dios ding lahi nang Abraham. Ngana ning Dios kang Abraham, Ding lahi nang Isaac ilang maging lahi mu.( E ku sasabian king mebigu ing pangaku na ning Dios; uling e ding sablang memalen na ning Israel tau lang pinili na ning DiosK' ila ding meging lahi ding pikabaluan a Hebreong penibatan da, at ing Cristo, king pangatau na, ibat ya king karelang lahi. Mipuri yang alang kapupusan ing Dios a mag-ari king sabla-sabla! Amen.& Ila ding taung pinili na ning Dios; inampun na la bilang sariling anak na at pepabalu na karela ing kaligayan na; tinatag na la ding kasunduan kayabe ra at binie ne karela ing Kautusan; atyu karela ing tune kapanyamban; tinggap da ing dakal nang pengaku ning Dios;(%I para karing kapatad ku a kanakung sariling laman at daya. Maniaman ku lub tanggapan ing miparusan at mikawani ku kang Cristo, nung iti ya ing makasaup karela.g$G Ing buri kung sabian ya ini: tutu kung pagkalungkutan at alang kalupa ing kaplas ning pusu ku-# U Sasabian ku ing katutuan; talatuki na kung Cristo at e ku maglaram. Ing sarili kung konsiensia a pamahalan na ning Banal a Espiritu, patutuan na king e ku maglaram.""='ing atyu babo o ing atyu lalam o ing nanumang melalang, e na katamu kapilan man malyaring ikawani king lugud na ning Dios kang Cristo Jesus a Ginu tamu.E!&Matibe ku kapaniwalan king agyang ing kamatayan o ing bie man, ding anghel o ding aliwa pang upaya o sikanan karin banua, antimu rin ing nanuman king kasalukuyan o king daratang a panaun,u c%Ali! Uling karing sablang bage atin tamung ganap a tagumpe king kapamilatan nang Cristo a linugud kekatamu.(I$Antimo ing sasabian na ning kasulatan: Alang-alang kekayu makatibi kaming patitingapun king kamatayan; pekilupa da kami karing tupang malapit da nang katatan.:m#Ninu mo ing ating upayang ikawani na katamu king lugud nang Cristo? Ing kaligaligan kaya, ing kasakitan, ing pangalupig, ing danup, ing kalubasan, ing panganib o ing kamatayan?I "ninu pa ing makayatul kekatamu? I Cristo Jesus kaya? Aliwa! E mu ing mete ya para kekatamu; sinubli ya namang mie at atyu king banda nang wanan ning Dios at makisabi yang mayap para kekatamu!ve!Ninu ing misuplung laban karing pinili na ning Dios? Nung ing Dios mismu pepayalan na na katamung kasalanan,E E ne pepasubalian pati na ing sariling Anak na, nune inain ne para king ikakayap tamu! Nung pati Anak na binie na kekatamu, ipagkaymut na pa kaya kekatamu ing nanumang malyaring aibie na?|qKing heganaganang iti, nanu ing malyari tamung asabi? Nung ing Dios atyu king panig tamu, ninu ing laban kekatamu?r]Inaus na la ning Dios detang telaga na para kaniti, at pepatawaran na la at dekayanan king kaligayan na.+OIla detang pinili na manibat na kanitang minuna at telaga nang maging tune nang kalupa ning Anak na ban ing Anak yang maging pangane da ring dakal a mikakapatad.+Balu tamu king karing sablang bage darapat ya ing Dios para king ikakayap da ring malugud keya, ding inaus na at pinili agpang king parasan na.ucIng Dios a manakit angga na king kabubusalan na ning pusu ning tau balu na ing atyu king pilubluban na ning Espiritu; uling ing Espiritu ya ing magparalampu king arapan na ning Dios alang-alang king balen na at agpang king kaburian na.3_King anti kanyan munamang paralan daratang ya ing Espiritu ban saupan na katamu uling tau tamung maina. Uling e tamu man balu nung makananu tamung sukat manalangin; oneng ing Espiritu ya mismu ing magparalampu arapan na ning Dios para kekatamu, king dalung a e ra man asabi ding amanu na ning tau.X)Nung manaya tamu ketang e ta pa akakit, panayan tamu king mitmung kapibabatan.-SUling miligtas tamu, oneng atin ta pang kapanayan. Nung akakit ta na itang kekatamung panenayan, e na tune kapanayan ita. Ninu wari ing manaya ketang akakit na na?{Oneng e mu bukud ing meto lelangan, itamung mirinan king Espiritu, antimong mumunang dili karing regalu na ning Dios, sasaingsing tamu naman kabang panayan tamu king Dios ing ibilang na katamung anak na, ing pangayatbus da ring kekatamung katawan.Masalang balu tamu king angga ngening kasalukuyan sasaingsing ya ing meto lelangan king sakit a kalupa na ning metung a babaing manganak.-Uling ing meto lelangan maging malaya ya king panga-ipus na king kasiran, at mirakayanan ya ing kalayaan at kaligayan da ring anak na ning Dios.{oE na sariling kaburian ning meto lelangan ing mabigu ya nune kaburian na ning Dios; oneng dininan neng kapanayan.dAMasipit na nang panenayan ning meto lelangan ing pamipakilala na ning Dios karing anak na./ WIsipan ku king ing daralanan tamung kasakitan ngening kasalukuyan a panaun e man sukat ipakilimpi king ligayang makapanaya a mihayag kekatamu king daratang a panaun.L At anti na ning anak na katamu, talapagmana na katamu ning Dios at kayabe na katamung talapagmanang Cristo; nung darake tamu king kasakitan nang Cristo, mirakayanan tamu naman king kaligayan na.k Opatutuan na ning Espiritu ning Dios king kekatamung espiritu king itamu anak na katamu ning Dios._ 7Uling ing Espiritu a binie na ning Dios kekayu e na kayu papalyarian ipus ba kayung pasibayung mangatmung takut; nune papalyarian na kayung maging anak na ning Dios. Potang ausan ta ya ing Dios: Tatang, Tatang ko!S Anak na la ning Dios detang tutuki king agkat na ning Espiritu ning Dios.3_ Uling mate kayu nung mibiebie kayu ketang agkat na ning katutubung pangatau; nung king agkat na ning Espiritu papaten yu ing e mayap nang pamitan ning katawan, mie kayu.ve Inya, kapatad, atin tamung katungkulan, oneng e para mibiebie ketang agkat na ning katutubung pangatau tamu. ~~7}|{{yyxwvv-uudtt sYr/qhpp%oJnn-mllZkjjiii h}hg4feegddcb+=<<@;i:::*9886766"5z5 4W322T11K100@uMabandi na kayu! Ing sablang bage kailangan yu atyu na ngan kekayu. Ari na kayu pala, ikami ali ke pa! Wa, kaburi ko nung ari na kayu pin sana ban kanita maging ari keng kayabe yu.#??Ninu ing minie kapaintulutan ban magmaragul ka? Nanung atyu keka a e mu tinggap king Dios? Baket magmaragul ka; balamu mo ing atyu keka e ibat king Dios?&>EKing uli yu, kanakung kapatad, mekapagsalita ku tungkul kekaming Apolos. Ginamit kung alimbawa para kekayu tungkul kekaming adua ban abalu yu ing buri nang sabian ning kasebian, E kayu lulual king pisasabian. E ne sukat kampian ning ninuman ing metung a tau at pikasaman ne ing aliwa.-=SInya e kayu dapat mamatul kaninu man bayu miras ing oras. Manaya kayu angga king paniatang na ning Ginu a munie kamasalan karing mangalalam a lihim, at mibulalag king makasalikut dang parasan ding sablang tau. Kanita na tanggapan king Dios ning balang katau ing kapurian a mangaintulid keya.v<eMalinis ku konsiensia, oneng e na buring sabian niti king ala kung kakulangan. Ing Ginu ya ing matul kanaku.p;YAlang nanu naman kanaku nung atulan yu ku king husgadu. Uling aku man e ke atulan ing kanakung sarili.S:Metung ya ing bage mayayawad king taung mamahala: ing maging tapat ya sa.l9 SSukat yu kaming kilalanan talasuyu nang Cristo at mipanibalan karing lihim nang katutuan ning Dios.D8At ikayu kang Cristo kayu, at i Cristo naman king Dios ya.7i Pablo, i Apolos, at i Pedro; iting yatu, ing bie at ing kamatayan, ing kasalukuyan, at ing daratang a panaun; iting sabla kekayu ngan.n6UInya e na sukat ipagmaragul ning ninuman ing arapat na ning tau. Uling ing sablang bage kekayu ngan:r5]At ing aliwang kasulatan sasabian na, Balu na ning Ginu king alang kabaldugan ing pamisip da ring biasa.>4uUling ing kabiasnan na ning yatung iti kamangmangan mu king arapan na ning Dios. Uling sasabian na ning kasulatan, Darakpan na la ning Dios ding biasa king sarili rang kayalistuan.E3E na sukat pipiraitnan ning ninuman ing sarili na. Nung atin kekayung mimisip king biasa ya agpang king paglalawe na ning yatung iti, sukat yang magpakamangmang ba yang maging tune biasa./2WInya nung siran ne ning ninuman ing templo na ning Dios, siran na ne man ning Dios ing minyira. Uling banal ya ing templo na ning Dios, at ikayu mismu ing templo na.k1OE yu wari balu king templo na kayu ning Dios, at ing Espiritu na ning Dios manuknangan ya kekayu?#0?Nung ing pegobran na masilab, mangalugi ya agyamang miligtas ya; oneng antimong taung kesilaban. fig,... ing Dios ya ing pepatubu king tanaman.,(3:6)fig*u/cNung ing telakad na ning magobra babo ning pundasyun e na dulukan ning api, tanggap yang bayad ing megobra.w.g At ing depat na ning balang magobra mayakit ya ulaga potang mipabalu ya king Aldo ning Pamanukum. Uling king Aldong ita mipakilala ing tune nang dapat ning balang tau; subukan na ning api at ipakit na ing tune nang ulaga ning balang tau.-- Deng aliwa gumamit lang gintu o pilak o mal a batu king pamanalakad da babo ning pundasyun; deng aliwa, gumamit lang dutung o talaib o kaya are., Uling binili na ne ning Dios ing pundasyun, i Jesu-Cristo; ya mung bukud at ala nang aliwa pang pundasyun a malyaring ibili.f+E King pamangamit ku king kagiwan a binie na kanaku ning Dios, depat ku ing obra na ning magaling manalakad bale. Binili ke ing pundasyun at ing aliwang tau ya ing misundu. Kailangan yang maingat ing balang manalakad bale.z*m Uling parehu kaming talapagobra king obra na ning Dios at ikayu ing marangle na. Gusali na kayu naman ning Dios.j)MAla yang pamiyaliwa ing tinanam king menugtug; parehu na lang ablasan ning Dios ketang depat da.^(5Aliwa ing tinanam o ing menugtug ing maulaga, nune ing Dios a pepatubu king tanaman.k'OAku ing tinanam king bini, i Apolos ya ing menugtug, oneng ing Dios ya ing pepatubu king tanaman.R&Ninu wari i Apolos? At ninu i Pablo? Ikami ngan talasuyu na kami ning Dios at gagamitan na ban tairan da kayu king pamaniwala. At depat na ning balang metung kekami ing obrang binie na keya ning Ginu.%'Neng sasabian na ning metung kekayu, Aku kang Pablo ku, at ing aliwa naman sabian na, Aku kang Apolos ku, e kayu wari taung maka-yatu kanyan?@$yuling mabibie kayu pa antimong taung maka-yatu. Ating mipapangalalu kekayu at mipatepate. Iti mangabaldugan king tau kayu ping maka-yatu at mabibie agpang king panugali na ning yatu.#Kailangan king gatas ing ipakan ku kekayu uling e kayu pa makasadia king masias a pamangan. Angga ngeni e kayu pa makasadia" Kapatad, e ra kayu pa malyaring pakipagsalitan antimo ing pamakipagsalitang daraptan ku karing taung panuknanganan na na ning Espiritu. Kailangan ing pakipagsalitan da kayu antimong taung maka-yatu, antimong bingut pa king kasalpantayanan Cristianu.$!AAntimo ing sasabian na ning kasulatan, Ninu ing makibalu king pamisip ning Ginu? Ninu ing makaibie payu keya? Oneng atyu kekatamu ing pamisip nang Cristo. Balu nang atulan ning taung panuknanganan na ning Espiritu ing ulaga na ning sablang bage, oneng alang ninumang makapanatul keya.q[Oneng ing e na panuknanganan ning Espiritu e na la malyaring atanggap ding regalu na ning Espiritu ning Dios. E na la siguradung aintindian; ala lang kabaldugan para keya uling ing ulaga ra malyari mung mayakit dapat king espiritu.B} Inya e kami magsalita karing amanung tiru na ning kabiasnan-tau, nune karing amanung tiru na ning Espiritu ban apalino mi ing katutuan espiritual karing panuknanganan na ning Espiritu.>u Aliwa ing espiritu na ning yatu ing tinggap tamu. Ing Espiritu a tinggap tamu ya ing Espiritung ibat king Dios ban abalu tamu ngan ing sablang grasyang binie na ning Dios kekatamu./ Ninu ing taung makibalu king isipan na ning tau subali mu king espiritu a atyu keya? Inya alang makibalu king Dios nung aliwa mu ing Espiritu na.9k Pepabalu na ning Dios kekatamu ing lihim na king kapamilatan na ning Espiritu. Asasaliksik na ning Espiritu ing sablang bage at pati na ding mangalalam nang parasan ning Dios.4a Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Ing e na pa ikit o dimdam ning tau, ing e na abut isipan mapalyari ning tau, ya mismu ing sidia ning Dios para karing lulugud keya.3_Metung man karing pamuntuk king panaun a iti alang makakilala kaniting kabiasnan. Nung akikilala da mu iting kabiasnan, e re sa pinaku king krus ing Ginu na ning ligaya.=sIng kabiasnan a sasabian ku ya ing lihim nang kabiasnan ning Dios; kabiasnan a milihim karing tau; oneng telaga na ning Dios bayu ya pa melalang ing yatu para king ikaligaya tamu.EMakanyan man, maniabi kung kabiasnan karetang atin nang sibukan king bie espiritual. Oneng e king kabiasnan na ning yatu ni e king upaya da ring pamuntuk na ning yatu a milalako na upaya.kOInya e makatalakad ing kekayung kasalpantayanan king kabiasnan-tau, nune king upaya na ning Dios.'Gat ing kanakung pamagsalita at aral e la miyabie kekayu king makayama nang amanu ning kabiasnan-tau, nune king patutu na ning Espiritu at upaya na ning Dios.`9Maina ku inyang dinatang ku kekayu at gagalgal ya ing mabilug kung katawan king takut,1[Uling sinabi ku king kanakung sarili ing kalinguan ku ing sablang bage kabang atyu ku libutad yu, subali kang Jesu-Cristo at lalung-lalu na ing kamatayan na king krus.- UKanitang dinatang ku kekayu, kapatad, ban ipanaral ku kekayu ing makalihim nang katutuan ning Dios, e ku migsalita king mangalalam a amanu o king matas a kabiasnan. Inya, antimo ing sasabian na ning kasulatan, Ing ninumang bisang magmaragul, sukat nang ipagmaragul ing depat na ning Ginu.N Oneng inabe na kayu ning Dios kang Cristo Jesus at binie ne kekatamu i Cristo ban maging kabiasnan ta ya; king uli na metanggap tamu king Dios, meging banal na katamung balen at linigtas na katamu.? {Inya alang ninumang makapagmaragul arapan na ning Dios. -Pinili na la ning Dios ding alang kabaldugan king yatu, ding pikakasaman da at ding alang ulaga ban siran na itang isipan dang maulaga ding tau.<  sMakanyan man, pinili na ning Dios ing bibilang dang kamangmangan ding tau ban pakarinayan na la ding biasa, at ing bibilang dang keinan ding tau ban ipakarine na la ding mayupaya.G   Ngeni, kapatad ku, ganakan yu ing kekong kabilian inyang inaus na kayu ning Dios. King paglalawe na ning tau, mapilan la mu kekayu ding biasa, ding mayupaya o matas a kabilian king sosyedad./  YUling ing balamu kamangmangan na ning Dios maygit king kabiasnan da ring tau, at ing balamu keinan na ning Dios, sikanan yang maygit king sablang sikanan da ring tau.x  kOneng para karetang inaus na ning Dios, Judio la man o paganu, i Cristo ya ing upaya at kabiasnan na ning Dios.   Oneng ikami ipanaral mi ya i Cristo a mipaku king krus; ing aral a makatakid karing Judio, at kamangmangan para karing paganu.U %Milagru ing aduan da ring Judio, at kabiasnan ing panintunan da ring Griego.x kUling king kabiasnan na ning Dios, gewa nang masakit para karing tau ing abalu re king kapamilatan na ning karelang kabiasnan. Nune meyapan na ning Dios ing iligtas na la ding maniwala king kapamilatan na ning kamangmangan ning panaral mi.$ CNgeni, nu ya magbili ing biasa o ing matalino o ing magaling king debate keti king yatu? Pepakit na ning Dios king ing kabiasnan king yatu kamangmangan mu!  Uling sasabian na ning kasulatan, Siran ku ing kabiasnan da ring biasa, at ipalto kung alang ulaga ing beluan da ring matalino. 1Uling ing aral tungkul king kamatayan nang Cristo king krus kamangmangan para karing mipapahamak; oneng kekatamung mililigtas, upaya ne ning Dios.U %E na ku tinubud Cristo ban maminyag nune ban ipanaral ke ing Mayap a Balita, at ipanaral ke e king pamagsalitang makabasi king kabiasnan tau ban ing kamatayan nang Cristo king krus e mipayalan kabaldugan.  Wa pin pala, bininyag kia naman i Estefanas at ding katubale na. Subali karela, ala na kung aliwa pang atatandanan a bininyag ku.)N Inya e na asabi ning ninuman kekayu king mebinyag ya king lagyu ku. (^ 7Salamat king Dios! Metung man ala kung bininyag kekayu subali mu kari Crispo at Gayo.  Mengapirake ne wari i Cristo? I Pablo ya wari ing mipaku king krus king uli yo? Mebinyag kayu wari king lagyu nang Pablo?V~ ' Ing buri kung sabian ya iti: ing metung kekayu sasabian na, Aku kang Pablo ku!; ngana naman ning metung, Aku kang Apolos ku!; ngana ning aliwa, Aku kang Pedro ku!; ngana pa ning metung, Aku kang Cristo ku!i} M Kapatad, abalitan ku king kapamilatan da ring mapilan nang tauan Cloe king mipatepate kayu kanu.e| E Ausan da kayu kapanamdaman, kapatad, king lagyu na ning Ginu tamung Jesu-Cristo: mikakasundu kayu, ikayung sabla, king kekayung pisasabian ban e mika ating pamisagsagan kekayu. Misasanmetung kayu king pamisip at parasan.k{ Q Tapat ya ing Dios a minaus kekayu ban mika pamakiabe kayu king Anak na, i Jesu-Cristo a Ginu tamu.yz mAntabayanan na kayu angga king wakas ban mayakit kayung alang kapintasan king Aldo ning Ginu tamung Jesu-Cristo.y Tune atyu ngan kekayu ing sablang grasyang espiritual kabang panayan yu ing pangapakilala na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.=x wIng aral tungkul kang Cristo malino mayayakit kekayu.ww iUling king pangayabe yu kang Cristo meging mabandi kayu king sablang bage, pati na king pamagsalita at beluan.v Maralas kung babie kapasalamatan king kanakung Dios para kekayu uli na ning grasyang binie na kekayu king kapamilatan nang Cristo Jesus.|u sMananu na sanang ibie na kekayu ning Dios a kekatamung Ibpa at ing Ginu tamung Jesu-Cristo ing grasya at kapayapan.t Miparala ya king iglesia ning Dios karin Corinto, karing inaus nang maging banal ning Dios, ing balen a miyabe kang Cristo Jesus kayabe ding sablang tau a mamaus nu karin man king lagyu na ning Ginu tamung Jesu-Cristo, ing Ginu ra at Ginu tamu naman.s #Ibat ya iting sulat kang Pablo, ing meyaus apostol nang Cristo Jesus uli na ning kaburian ning Dios, at kang Sostenes a kekatamung kapatad.rKing bukud mung Dios a makibalu king sabla, miyabie ing ligaya king kapamilatan nang Jesu-Cristo angga na king kapilan pa man! Amen._q7Ngeni, ing katutuan a ita mibulalag na king masala king kapamilatan da ring kasulatan ding propeta, at king kautusan na ning Dios a alang angga, mipabalu karing sablang bansa ban ding sabla maniwala la at mamintu.7pgPurian ta ya ing Dios a ating upayang munie king sikanan a kailangan yu ba kayung makapibiebie king kekayung kasalpantayanan, agpang king Mayap a Balita a ipanaral ku, ing Mayap a Balita tungkul kang Jesu-Cristo at agpang king pangapakilala na ning katutuan a milihim king malambat a panaun a milabas!QoIng grasya na ning Ginu tamung Jesu-Cristo manatili kekayu ngan. Amen.]`n9Kukomustan na kayu namang Gayo, ing makibandi king bale nung nu ku makipanuknangan at pipupulungan na naman ning iglesia; i Erasto a tesoreru na ning siudad at ing kapatad tamung i Quarto pakomusta da kayu naman. [vmeAku, i Tercio a sinulat kaniti, ipayabut ku naman kekayu ing kanakung komusta bilang kapatad yu kang Cristo.l)I Timoteo, ing kayabe kung talapagobra, ipayabut na kekayu ing komusta na; antimu rin ding kalupa kung Judiong di Lucio, Jason at i Sosipatro.k'Ing Dios a panibatan na ning kapayapan, malapit na neng palupig kekayu i Satanas. Ing grasya na ning Ginu tamung Jesu-Cristo manatili kekayu.^j5Kabalitan karing sabla ing kekayung katapatan king Mayap a Balita, at iti ya ing sangkan nung inya panatag ku lub tungkul kekayu. Buri ku sa ing maging matalino kayu ketang mayap, oneng alang balu ketang e mayap.bi=Uling ding darapat king anti kareting bage e re susuyuan i Cristo a Ginu tamu, nune ding sarili dang atian ilang karelang susuyuan. King masanting at makawili dang pamagsalita lilinlangan da la ring taung alang balu.[h/Ausan da kayu ngan kapanamdaman, ikayung kapatad ku: mingat kayu karetang makapasaring pamisagsagan at makagutgut king kasalpantayanan da ring tau, at sasalangsang king turung tinggap yu; mangilag kayu karela.}gsMipapanatu kayu king metung at metung king mitmung lugud. Pakomusta da kayu naman ding sablang iglesia nang Cristo. f Komusta la di Filologo at Julia, i Nereo at ding kapatad nang babai, i Olimpas at ding sablang kayabe rang pinili na ning Dios.eIkomusta yu ku kang Asincrito, kari Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas at karing sablang aliwa pang kapatad kang Cristo a kayabe ra.'dG Ikomusta yu ku kang Rufo, ing alang kasimparang talapagobra king kasuyuan para king Ginu, at kang ima na a parating tinanggap kanaku antimong anak nang tune.Gc Ipayabut ku naman ing komusta ku kari Trifena at Trifosa a megobrang alang patugut king kasuyuan king Ginu, at kang Persis a tutu kung pakamalan at tutung dakal a pegobrahan para king Ginu.ybk Kukomustan kia naman i Herodion, ing kalupa kung Judio at karing kapatad kang Cristo king pamilya nang Narciso.a Komusta ya naman i Apeles a mesubuk na katapatan kang Cristo. Komusta mu rin karing katubale na ning pamilya nang Aristobulo.`y Komusta ya i Urbano, ing keyabe-abe ku king kasuyuan kang Cristo, antimu rin, i Estaquis a pakamalan kung kakaluguran.[_/Komusta ya naman i Ampliato, ing pakamalan kung kakaluguran at kapatad king Ginu.0^YKomusta la naman ding kalupa kung Judio, di Andronico at Junias a keyabe ku king sukulan; pikabaluan la karing apostol at minuna la pang meging Cristianu kesa kanaku.I] Komusta ya naman i Maria a megobrang alang patugut para kekayu.G\Ikomusta yu ku naman king iglesiang mipupulung king bale ra. Komusta ya naman ing pakamalan kung kakaluguran a Efeneto, ing minunang diling meniwala kang Cristo king probinsia na ning Asia.[-Mibili king panganib ing bie ra alang-alang kanaku. Maragul ku utang a lub karela at e mu aku, nune pati na ding sablang iglesia da ring paganu.aZ;Kukomustan ku la di Priscila at Aquila a ketambayan ku king kasuyuan kang Cristo Jesus.|YqTanggapan ye sa king lagyu na ning Ginu antimo ing karampatan dang daraptan ding pinili na ning Dios, at ibie yu sana keya ing nanumang kasaupan a malyaring kailangan na kekayu; uling ya mismu meging mapaniaup ya karing dakal a tau at kanaku.iX MPanabilin keng mayap kekayu ing kapatad tamung i Febe, ing diakonisa king iglesia karin Cencrea.kWO!Mananu na sanang ing Dios a panibatan na ning kekatamung kapayapan manatili ya kekayu ngan. Amen.)VK Makanyan ku sanang akuang miras kekayu king mitmung tula, nung iti ya ing kaburian na ning Dios at kamtan ku sana ing panibayung diwa king pamandalo ku kekayu.VU%Ipanalangin yu king milisia ku sana king nanumang pamagligalig da ring e talasalpantaya karin Judea at king ing kanakung kasuyuan karin Jerusalem tanggapan da sanang matula ding pinili na ning Dios karin.RTKapatad, ipakisabi kung mayap kekayu, king lagyu na ning Ginu tamung Jesu-Cristo at king lugud a babie na ning Espiritu: makisanmetung kayu sa kanaku king taimtim a pamanalangin king Dios para kanaku.hSIKing paniatang ku kekayu, balu ku king datang kung kayabe na ning ganap nang bendisyun Cristo.BR}Kabud ayari ku iting misyun at ikua ku na lang aintriga karela ding heganaganang alagang metipun para karela, munta na ku Espania at dalawan da kayu king pamaglakbe kung papunta karin.%QCIla mismu pikayari dang daptan iti at king kamatutuanan, atin lang talagang katungkulan sumaup karing kalulung deta. Nung dinan da la ring Judio ding paganu karing bendisyun dang espiritual, makanyan da namang kailangan isuyu ding paganu karing Judio ing karelang bendisyun material..PUUling ding iglesia karin Macedonia at Acaya kusa rang pikayari ing padalang limus a malyaring makasaup karing pakakalulu karing pinili na ning Dios karin Jerusalem.qO[Makanyan man makasadia kung taglus pa mu Jerusalem para ibie ing saup karing pinili na ning Dios karin.^N5isipan ku abalaus ku na ngeni. Buri da kayung paindalanan king pamaglakbe kung papunta karin Espania ba yu ku namang asaupan king pamamunta ku karin kaybat kung matulang mekadalo kekayu kilub ding mapilan a aldo.M}Oneng ngening ikua ku nang ayari ing obra ku kareting lugal a reti at anti na ning malambat da na kayung buring dalawan,>LwInya maralas kung meyantala king pamandalo ku kekayu.9KkNune ing pengatawanan ku ya ing makatupad ku king sasabian na ning kasulatan. Ngana, Akit de retang e pa mekabalita tungkul keya, at aintindian de retang e pa mekaramdam keya.>JuParati kung pagkapilitan ing apanaral ku kapilan man ing Mayap a Balita karing lugal a e pa makakilala kang Cristo, ban e ku manalakad king pundasyun a telakad na ning aliwang tau.zImking kapamilatan da ring mayupayang waga at milagru at king upaya na ning Banal a Espiritu. Inya lubus keng penaral ing Mayap a Balita tungkul kang Cristo, manibat karin Jerusalem at karing sablang lugal a libutan ku angga na karin Ilirico.PHUling e ku mangangas magsalitang nanuman subali mu king depat nang Cristo king kapamilatan ku ba na lang ayagkat ding paganu king kapamintuan king Dios. Depat na iti kapamilatan ning amanu at dapat,sG_Inya kayabe nang Cristo Jesus, malyari kung ipagmaragul ing kasuyuan a daraptan ku alang-alang king Dios.F'ngening meging metung kung talasuyu nang Cristo Jesus karing paganu. Susuyu ku bilang pari a manaral king Mayap a Balita a ibat king Dios ban ding paganu maging metung lang ain a karapatdapat matanggap king Dios, miyayain keya king kapamilatan na ning Banal a Espiritu.?EwOneng king sulat kung ini tutu kung matapang palual amanu tungkul karing mapilan a bage a buri kung ipaganaka kekayu. Iti darala na mu ning kapaintulutan a binie na kanaku ning Dios6DeKapatad, aku mismu asisiguradu ku king ikayu man atin kayung mayap a pilubluban, king kitmuan kayu king sablang beluan at malyari kayung mituturuanan king metung at metung.yCk Mananu na sanang ing Dios a panibatan na ning kapanayan katmuan na kayu king sablang tula at kapayapan king kapamilatan na ning kasalpantayanan yu keya ban manatiling susulung ing kekayung kapanayan uli na ning upaya ning Banal a Espiritu. B9 At pasibayu, nganang sasabing Isaias, Ing metung a lahi nang Jese datang ya; keya lang pamahalan ding paganu, at ibili ra keya ing karelang kapanayan.dAA At ngana pa, Purian ye ing Ginu, ikayung sablang paganu; purian ye, ikayung sablang bansa!c@? At ngana pang sasabi, Tumula kayu, ikayung paganu, kayabe da ring taung pinili ning Dios!u?c nune para arinan na la namang dalan ding paganu ban apaligayan de ing Dios alang-alang king lunus na. Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Uli na niti purian da ka libutad ding paganu, at pagkanta keng kapasalamatan ing kekang lagyu. T-~r}}||{{:zz?y}xxtwvvuuu\tsrqpp2o[nmmtm8ll k iiChggCfeeFddLcc?baal``_^]]/\7[ZZ Y~XWVVvUTT&SBRR-QQQPOO.NN=MM$KKK:JIHHGGFF EDDCC&BnAAe@@#??l>>.=lM3N<0%  S !YTEymabalu la ding lihim nang isipan. Inya duku ya at samba king Dios at malaus ipasiag na, Tune ing Dios atyu libutad yu!\D1Oneng nung ipanaral da ring sabla ing amanu na ning Dios, at lungub ya ing e talasalpantaya o ing karaniwan a tau, matagkil ya kapanamdaman at sumisi ya king kasalanan na king kapamilatan na ning daramdaman na;dCANung ing kabilugan a iglesia mititipun yang makapamisan at ing balang metung magsalita ya king miyayaliwang amanu, at lungub ya ing karaniwan a tau o ing e talasalpantaya, e na wari sabian king sira kayu ngan a buntuk?B!Inya, ing kagiwan na ning pamagsalita king miyayaliwang amanu tanda ya para karing e talasalpantaya, e para karing talasalpantaya, samantalang ing kagiwan na ning pamagsalita king amanu ning Dios tanda ya para karing talasalpantaya at e para karing e talasalpantaya.bA=Makasulat karing Kasulatan, Pakipagsalitan ku la deting tau, ngana ning Ginu, king kapamilatan da ring taung aliwa amanu. Magsalita ku king kapamilatan da ring labi da ring dayuan, makanyan man, e ra ku pakiramdaman.1@[Kapatad, e kayu sa mangaring anak king kekayung pamisip; maging inosenti kayung anak pangaras king marawak; oneng maging ganap kayu sanang matua king kekayung pamisip.C?Oneng king pamanyamba na ning iglesia king Dios, buri ku pa ing magsalita kung limang amanu a aintindian da at pakinabangan da ring aliwa kesa king libung amanu a e ra naman aintindian.k>OPasalamat ku king Dios uling makapagsalita ku king miyayaliwang amanu a maygit kaninu man kekayu.={Agyang pang mayap ing panalangin mung kapasalamatan king Dios e ya misaupan king makananu mang paralan ing aliwang tau.><uNeng babie kang kapasalamatan king Dios king kapamilatan na ning aliwang amanu, makananu yang makapakibat Amen ing karaniwan a taung kayabe mu neng e na aintindian ing sasabian mu?k;ONgeni, nanu ing kailangan kung daptan? Manalangin kung kayabe na ning espiritu ku, oneng manalangin ku naman kayabe na ning pamisip ku; magkanta kung kayabe na ning espiritu ku, at magkanta ku naman kayabe na ning pamisip ku.:Uling nung manalangin ku king aliwang amanu, ing espiritu ku ya ing manalangin, oneng ing pamisip ku ala yang pakinabangan. 9  Inya ing magsalitang aliwang amanu, kailangan yang manalangin para king regalu a makapalino king kabaldugan na ning sasabian na.38_ Anti na ning tutu yu lang pagnasan ding regalu na ning Espiritu, maygit king sabla pagkapilitan yu lang lalung gamitan detang makasulung king pangaragul na ning iglesia.y7k Nung e ke balu ing amanung gagamitan na ning taung magsalita, maging dayuan ya kanaku at maging dayuan ku keya.l6Q Dakal lang miyayaliwang amanu keti king yatu, makanyan man atin yang kabaldugan ing balang metung.5+ Makanyan munaman, makananu rang aintindian ding tau ing sasabian yu, nung e malino ing pamagsalita yu? Idala na la mu ning angin ding amanu yu!a4;At nung ing papasiag na ning trumpeta e masalese, ninung makapagsadia king pamakilaban?!3;Agyang ding instrumentong musika a e naman mabie antimo ing plauta o alpa, nung e la mangalino nota, makananu mung aintindian ing musikang titigtig da?2Ngeni, kapatad, nung aku datangan da kayu at magsalita kung miyayaliwang amanu, nanung ulaga na nita? Ala, subali mu nung king pamagsalita ku apasiag ku la kekayu ding mapilan a pawaga na ning Dios o mapilan a beluan o ing amanu o ing turu na ning Dios.Q1Buri ku ing makapagsalita kayu ngang miyayaliwang amanu; oneng lalu kung buri ing makapanaral kayu king amanu na ning Dios. Ing taung makapanaral karing amanu na ning Dios lalu yang maulaga kesa kanitang makapagsalitang miyayaliwang amanu, subali mu nung ating makapalino king sasabian na ban ing mabilug a iglesia misaupan ya.70gIng taung magsalitang miyayaliwang amanu sasaupan nang bukud ing sarili nang bie espiritual; oneng itang manaral karing amanu na ning Dios sasaupan ne ing mabilug a iglesia.w/gOneng ing manaral king amanu na ning Dios, magsalita ya karing tau at babie yang kasaupan, turu, at kapasnon.N.Ing taung magsalitang aliwang amanu e ya magsalita king tau nune king Dios, uling ninuman alang makaintindi keya. Magsalita ya karing lihim a katutuan king kapamilatan na ning upaya ning Espiritu.- Inya, ing lugud ya ing pakikuanan yu. Pakikuanan yu la ding regalung espiritual lalung-lalu na ing pamagsalita karing amanu na ning Dios., Ngeni, deting atlu manatili la: ing kasalpantayanan, ing kapanayan, at ing lugud; oneng ing pekamaragul kareti ya ing lugud.s+_ Ngeni ing akakit tamu balamu larawan yang malabug king salamin; oneng datang ing aldo a akit ta yang lupa at lupa. Ditak mu ing balu ku ngeni; oneng king daratang a panaun maging ganap na, antimo nung makananu na kung balu ning Dios.* Inyang anak ku, migsalita ku, minisip ku, at mengatuliran kung anting anak. Oneng ngening metua na ku, likuan ku na ing panugaling anak.M) oneng potang datang na itang ganap, kanita itang e ganap mawala na.c(? E pa ganap ing kabiasnan tamu at ing kagiwan tamu king pamanaral king amanu na ning Dios;C' Ala yang kayangganan ing lugud. Ating mangalagung aral, oneng e la manatili; ating makikagiwan king pamagsalita, oneng iti miwakasan munaman; ating kabiasnan, oneng iti ating kapupusan.m&S E ya talakasawa ing lugud; ing sabla paniwalan na; e milalako kapanayan, at pibabatan na ing sabla.I%  e ya tutula king e mayap a dapat, nune tutula ya king katutuan.I$  e ya magaspang a ugali, e maimut, e masungit; e ya tatanam mua;Z#- Mapibabata ya at maganaka ing lugud; e ya mapangalalu o makasarili o mapagmatas;"} Ipamie ku man ing atyu kanaku at pasilab ing katawan ku king ain-sakripisyu, oneng ala na ku mang lugud, ala kung apala.y!k At nung atyu kanaku ing kagiwan na ning masanting a pamanaral at aintindian ku ngan ing sablang makalihim at ing sablang kabiasnan at ing maragul a kasalpantayanan a makayalis karing bunduk, oneng ala na ku mang lugud, ala kung kabaldugan.1  ] Nung makapagsalita ku karing amanu da ring tau at ding anghel, oneng ala na ku mang lugud, mangari mu ing amanu ku king kampanang bibiung o king pompiang a kakalaksing.ve Pagnasan yu la sanang lalung akua ding maulagang regalu. At ngeni, ituru ke ing paralan a maygit king sabla.lQ o manulung sakit o magsalitang aliwang amanu o magpalino nung nanu ing kabaldugan da reting amanu.\1 E la ngan apostol o propeta o talaturu. E ila ngan atin lang upayang dapat milagru$A Binili na la ning Dios king iglesia ding sabla king kailangan dang pagkabilian: mumuna, ding apostol; kadua, ding propeta; katlu, ding talaturu; at kaybat ding darapat milagru at detang ating upayang manulu o makasaup karing aliwa o mamahala karela o magsalitang miyayaliwang amanu.Z- Ngeni, ikayu ngan katawan na kayung Cristo at dake ne ning balang metung kekayu.A{ Nung manamdaman ya ing metung nang dake ning katawan, manamdaman la ngang abe na ding aliwang dake; nung ing metung a dake miparangalan ya, ding sablang dake miparangalan lang abe na.wg Inya alang pamipatepate king katawan, oneng ding miyayaliwang dake atin lang malasakit king metung at metung.c? a e ra naman kailangan ding mangalagung dake na ning katawan tamu. Oneng pibage-bage na la ning Dios ding dake na ning katawan ban dinan na lang mas maragul a dangalan detang dake ning katawan a alang makaying dangal.D At deting isipan tamung alang kabaldugan a dake na ning katawan ila mismu ding kailangan tamung pakaingatan kabang detang dake a e masanting lalawan ila ding lalu tamung pakadinan pansin^5 E mu ita, e tamu malyaring mie, nung alalu ding balamu maina nang dake ning katawan.~u Inya e na asabi ning mata king gamat, E ra ka kailangan! Ni ing buntuk e na asabi karing bitis, E ra kayu kailangan!P King kamatutuanan, dakal la ding dake, oneng metung ya mu ing katawan.5e Alang katawan nung bukud yang metung a dake!_7 Oneng e makanyan; seria na lang binili ning Dios ding miyayaliwang dake king katawan.} Nung ing mabilug a katawan mata ya ngan, makananu yang makaramdam? At nung puru ne mang balugbug, makananu yang makabau?  At nung ing balugbug sabian na, Uling e ku mata, e ku kayabe king katawan, ita e mangabaldugan king e na ne dake ning katawan. Nung ing bitis sabian na, Uling e ku gamat, e ku kayabe king katawan, ita e mangabaldugan king e na ne dake ning katawan.P Uling dakal lang dake ding bibilug king katawan at e mu metung a dake.P  Makanyan munaman, itamu ngan, Judio o Griego, ipus o malaya, mebinyag tamu king metung mung katawan king kapamilatan na ning metung mung Espiritu. At itamu ngan minum tamu king metung mung Espiritu. - Uling mengari ya i Cristo king metung a katawan a ating dakal a dake; makanyan man metung ya mung katawan agyamang dakal lang miyayaliwang dake.{ o Oneng metung ya mu ing Espiritu a darapat kareti; babie yang miyayaliwang kagiwan karing tau, ketang kaburian na.~ u Binie na king metung a tau ing upayang dapat milagru; king aliwa, ing magsalita king amanu na ning Dios at king aliwa pa, ing kagiwan makakilala ing pamiyayaliwa da ring regalung ibat king Espiritu at detang e ibat king Espiritu. King aliwa, binie na ning Espiritu ing upayang magsalitang miyayaliwang amanu; king aliwa, ing kagiwan palino king kabaldugan da reting amanu.| q Ing metung at bukud mung Espiritu ya ing minie kasalpantayanan king metung at king aliwang tau ing upayang manulu. Binie na ning Espiritu king metung ing amanu na ning kabiasnan, kabang king aliwa binie na ing upayang magsalita king beluan.s_ Ing balang metung mirinan yang katunayan king atyu ya keya ing Espiritu para king ikakayap da ring sabla.N Ating miyayaliwang kagiwan oneng ing Dios ya naman ing babie kareti.\1 Ating miyayaliwang paralan ning pamaniuyu, oneng metung ya mu ing Ginung susuyuan.jM Ating miyayaliwang uring regalung espiritual, oneng ibat la ngan deti king metung mung Espiritu._7 Inya, kailangan yung pakaintindian king ala ninuman a panimunan na ning Espiritu ning Dios ing makasabing, Isumpa ya i Jesus! At alang makasabi, I Jesus Ginu ya, subali mu nung patnubayan ne ning Banal a Espiritu.dA Balu yu king inyang paganu kayu, mitake kayu king e tune dalan da ring dios-diosan a pipi.o Y Ngeni, ing tungkul naman karing regalu ning Banal a Espiritu. Buri kung abalu yu ing katutuan da reti.fE "Nung atin mang danupan, kailangan yang muli at mangan king bale na ban kanita e kayu mirasnan king kayatulan na ning Dios ngening mitipun-tipun kayu. Saka ku na salesen ing makatagan pang pisasabian potang datang ku ken.mS !Inya, kanakung kapatad, neng mititipun kayu ban mangan king Apunan ning Ginu, mipapanaya kayu sana.x~i Oneng neng atulan na katamu at paparusan ning Ginu, daraptan na iti ba tamung e miparusan kayabe na ning yatu.R} Nung surian tamu pa ing kekatamung sarili, e na katamu atulan ning Ginu.e|C Iti ya ing sangkan nung inya dakal la kekayu ding masakit at maina at ding mapilan mete la.@{y Uling nung e na aintindian ing kabaldugan na ning katawan na ning Ginu neng mamangan ya king tinape at neng miminum ya king kopa, atulan ne ing sarili na neng mamangan ya at miminum.ozW Kailangan nang surian ning balang metung ing sarili na bayu ya mangan king tinape at minum king kopa.*yM Inya, nung mamangan ya ing metung a taung e karapatdapat king tinape na ning Ginu o miminum king kopa na, mikakasala ya laban king katawan na at daya ning Ginu.x Uling balang mangan kayu kaniting tinape at minum kaniting kopa, babalita yu ing kamatayan na ning Ginu angga king datang ya.Vw% Antimu rin, kaybat dang mengan, kinua ne ing kopa at ngana, Iting kopa ya ing bayung kasunduan ning Dios a patibayan na ning kanakung daya. Balang minum kayu kaniti, daptan yu bilang kapigaganakan kanaku.v/ pepasalamat ya king Dios, pemirasu ne ing tinape at ngana, Iti ya ing katawan ku a miyain para kekayu. Daptan yu iti bilang kapigaganakan kanaku.u# Uling ing turu a binie ku kekayu tinggap ku naman king Ginu: king ing Ginung Jesus, kanitang benging mipagtaksilan ya, kinua ne ing tinape,t Ala kayu waring sariling bale a malyari yung pipanganan at piinuman? Buri ye galang insultuan ing iglesia na ning Dios at ibili yu la king kamarinayan ding pakakalulo? Nanung panayan yung sabian ku kekayu? Purian da kayu? Agyang ditak e ra kayu purian!s{ uling ing metung at metung kakanan na ing sariling darala na. Inya deng mapilan daranup la at ding mapilan lalasing la.Mr Neng mitipun-tipun kayu, aliwa ing Apunan ning Ginu ing kakanan yu,_q7 King pamalak ku, ing pamisagsagan kailangan ban ding atyu king katutuan makilala la.)p Mumuna, mibalita kanaku king ating milaban-laban a grupu king kekayung kapulungan, at isipan ku king iti ating katutuan. (o E ra kayu apurian kareting makatuking panabilin, uling ing kekayung pamitipun king iglesia dakal ing pasari nang e mayap kesa king mayap."n= Nung ating ninumang bisang makiargu tungkul kaniti, ing asabi ku ya iti: ikami o ding iglesia na ning Dios ala kaming aliwang kaugalian king pamanyamba.fmE oneng iti dangalan para king babai. Ing makabang buak miyabie keya bang maging talikbung na.Zl- Tuturu na ning naturalesa mismu king manong para king lalaki ing makaba ya buak, k Atulan yu king kekayung sarili: makatud kaya para king babaing manalangin king Dios king publiku ing e ya makatalikbung a buntuk?j3 Nung makananu yang melalang ing babai a ibat king lalaki, makanyan munaman ing lalakimibait ya king babai, at ing sablang bage ibat ngan king Dios.si_ King bie tamu king Ginu, maulaga ya ing babai para king lalaki, at maulaga ya ing lalaki para king babai.h King uli da ring anghel, kailangan neng dinan talikbung ning babai ing buntuk na ban ipakit na king atyu lalam nang upaya ning asawa na.~gu King kamatutuanan, e ya melalang ing lalaki king uli na ning babai, nune ing babai ya ing melalang para king lalaki.Uf# uling e ibat ing lalaki king babai, nune ing babai ya ing ibat king lalaki.e# E ne kailangan takpan ning lalaki ing buntuk na, uling ya ing larawan na at ligaya ning Dios. Oneng ing babai ya ing ligaya na ning lalaki;ndU Nung e ne talikbungan ning babai ing buntuk na, mayap pa ing pututan ne ing buak na. At anti na ning makarine para king metung a babai ing satsatan ne ing buntuk na o paurud na ing buak na, kailangan ing takpan ne ing buntuk na.=cs At ing ninumang babaing manalangin o manaral king amanu na ning Dios a alang talikbung king buntuk na, lalako ne dangalan ing asawa na; ala lang pamiyaliwa ila ning babaing kalbu.b Inya nung ing lalaking manalangin o manaral king amanu na ning Dios, makatakap ya ing buntuk na, lalako ne dangalan i Cristo.-aS Oneng buri kung abalu yu king i Cristo ya ing ating upaya king balang lalaki. Ing lalaki ing ating upaya king asawa na, at ing Dios ya ing ating upaya kang Cristo.i`K Tune ra kayung papurian uling parati yu kung agaganaka at uling tutukian yu ing tiru ku kekayu.F_  Makitulad kayu kanaku, antimo ing pamakitulad ku kang Cristo.=^s !Antimo ing daraptan ku: pagkapilitan keng paligayan ing metung at metung king sabla kung daraptan, e para king ikakayap ku, nune para king ikakayap da ring sabla ba lang miligtas.|]q E kayu babie kasangkanan king pamikasala na ning ninuman, Judio o paganu o ding miembru king iglesia na ning Dios.p\Y Inya nanuman ing daraptan yu, mamangan kayu man o miminum, daptan yu ngan king ikaligaya na ning Dios.[ Nung pasalamatan ke ing Dios king kanakung pamangan, obat ininsultuan na ku ning ninuman tungkul king pamangan a kanakung pasalamatan?3Z_ aliwa ing sarili yung konsiensia, nune itang konsiensia na ning aliwa. Ngayung sumabi, Ba't ing kalayaan ku kailangan maputut uli na ning konsiensia na ning aliwang tau?6Ye Nung ating sumabi, Iti pamangan yang miyain karing idolo, e yu kakanan itang pamangan a ita, alang-alang ketang sinabi kekayu at para king ikatahimik na ning konsiensia na,-XS Nung ing e Cristianu kimbiran na kayung mangan at tinggap yu ing aniaya, kanan yu ing miyampang kekayu a ala nang kutang-kutang pa uli na ning kekayung konsiensia.bW= Uling ing kasulatan sasabian na, Ing yatu at ing sablang atyu kaniti bandi na ning Ginu.V' Malyari kayung mangan king nanumang makatinda king palengki, antimo ing karni, ala nang kutang-kutang pa ban e ne magugulu ing konsiensia yu.pUY E na kailangan panintunan ning ninuman ing sarili namung kapakanan, nune itang makakayap karing aliwa.0TY Masasabi king Malaya tamung gawan ing sablang bage. Tutu iti, oneng e mayap ing sablang bage. Malaya tamung gawa king sablang bage, oneng e makasaup ing sablang bage.XS) Buri ta ya waring mangalalu ing Ginu? Mas masikan tamu pa wari kesa king Gino?'RG E kayu malyaring minum king kopa na ning Ginu at king kopa da ring demonyu; e kayu malyaring makiabe king lamesa na ning Ginu at king lamesa da ring demonyu.=Qs Ali! Ing buri kung sabian ya iti: ing miyain a sakripisyu karing altar da ring paganu minain ya karing demonyu at e king Dios. At e ku buri ing maging kayabe da kayu ding demonyu.iPK Nanu ing buri kung sabian? King ding idolo o ing pamangan a miyain kareti tune atin kabaldugan?O  Lawan yu la ding memalen ning Israel: detang mamangan ketang miyain a sakripisyu darake la king altar ning kasuyuan king Dios. N Uling ating metung a tinape, ita ngan agyang dakal tamu, metung tamu mung katawan uling miyabe-abe ta ngan king metung mung tinape.!M; Ing kopa na ning kanuanan a pasalamatan tamu king Ginu, e wari mangabaldugan king miyabe-abe tamu king daya nang Cristo ngening miminum tamu kaniting kopa? At ing tinape a pirarakayan tamu, e wari mangabaldugan king miyabe-abe tamu king katawan nang Cristo ngening kakanan ta ya?YL+ Magsalita ku kekayu a anting taung makaintindi; ikayung matul king sasabian ku.MK Inya, kanakung kakaluguran, painggulutan yu ing pamanyambang idolo.7Jg Ing balang kapagsubukan a daratang kekayu, ya naman ing karaniwan a daratang karing tau. Oneng tapat ya ing Ginu king pangaku na at e na kayu paburen masubuk king e yu agyung pibatan. King oras a masubuk kayu, dinan na kayung sikanan ban apibata yu, at gawa yang paralan ban adaig yu ing kapagsubukan.ZI- Ing taung mimisip king matatag ya talakad kailangan yang mingat pota miragsa ya.6He Mepalyari la deting sablang bage ban maging lisyun la para karing aliwa, at misulat la bilang babala para kekatamu. Uling mabibie tamu king panaun a malapit nang miwakasan.lGQ E kayu kailangan magreklamu antimo ing depat da ring mapilan karela, at pete na la ning Kamatayan.}Fs E ta ya kailangan paniubukan ing Ginu antimo ing depat da ring mapilan karela, at mete la uling meket lang ubingan. E9 E tamu kailangan makipangatawan antimo ing depat da ring mapilan karela, at king metung mung aldo adua lang pulu't atlung libu katau ding mete karela.LD E kayu sasambang idolo a antimo ing depat da ring mapilan karela. Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Linukluk la ding tau ban mangan la at minum, at tinalakad la ban dapat makasumaming bage.sC_ Ngeni, deting bage lisyun la para kekatamu ban e tamu magnasa karing marawak a bage, antimo ing depat da.tBa Oneng e ya rin metula ing Dios karing keraklan karela, inya mikalat-kalat la ding bangke ra king disyerto._A7 at minum la king batung espiritual a minantabe karela, at ing batung ita ya i Cristo.3@a Mengan la ngan king pamangan a espiritual,Q? King biga at king dagat la ngan mebinyag antimong talatuki nang Moises.;> q Kapatad, buri ku king e yu sa kakalinguan ing milyari karing makatua tamu a tinuki kang Moises. Atyu la king lilung ning biga, at mekadalakit la ngan libutad ning Dagat a Malutu._=7 Pasakitan ke ing katawan ku king tumbuk at pailalam ke king ganap a pamangawat, magkang kaybat kung menaral karing aliwa, aku mismu e ku matanggap. fig,... metung ya mu karela ing maniambut king premyu.,(9:24)fig*~<u Inya pupulayi kung matulid papunta king angganan a pakirasan; iti ya ing sangkan nung inya e ku tutumbuk king angin.z;m Ing balang magsane makilaban king pialung, maigpit nang didisiplinahan ing sarili na king sablang bage. Daraptan na iti ban miputungan yang koronang e manatili; oneng daraptan tamu iti ban miputungan tamu king koronang manatili kapilan man.J:  Tune balu yu king ding makilaban king karera kayabe la ngan pupulayi, oneng metung ya mu karela ing maniambut king premyu. Uli na niti, mulayi kayu king anggang agyu yu ban akua ye ing premyu.V9% Daraptan ku iti uli na ning Mayap a Balita, ban mirakayanan ku king obra na.V8% Karing maina king kasalpantayanan, meging maina kung kalupa ra, ban ayagkat ku la. Inya karing sablang bage meging anti ku karing sablang tau, ban ayagkat ku la ding mapilan king makananu pa mang paralan.71 Makanyan munaman, inyang megobra ku karing paganu a e na sakup ning Kautusan nang Moises, mibiebie kung anting paganu, ban ayagkat ku la ding paganu. Iti e mangabaldugan king e ku la pamintuan ding kautusan na ning Dios, uling tune kung atyu lalam ning kautusan nang Cristo.-6S Inyang megobra ku karing Judio, meging anti kung Judio ban ayagkat ku la; agyamang e ku makasakup king Batas nang Moises, mibiebie ku antimo ila ban ayagkat ku la.53 Tau kung malaya, e na ku ipus ning ninuman; oneng gagawan keng ipus da ring sabla ing sarili ku ban makapanagkat kung dakal a tau para kang Cristo.94k Inya nanung ablas ing panayan ku? Alang aliwa nune ing makapanaral ku king Mayap a Balita a alang bayad, at e manenaya king katuliran ku king obra ku para king Mayap a Balita.63e Nung depat ku ing obra ku king sarili kung kaburian, atin kung asahan a mibayaran ku; oneng daraptan ku antimong katungkulan, uling peniwala na kanaku ning Dios iting obra.2+ Ala kung matulid magmaragul agyang panaral ke ing Mayap a Balita. Utus kanaku ing manaral. Makalunus ku, nung e ke ipanaral ing Mayap a Balita!s1_ Oneng e ku la ginamit deting katuliran ni e ku susulat iti ban aduan ku la kekayu deting katuliran para king kanakung sarili. Mayap pa ing mate na ku kesa king pawalan nang kabaldugan ning ninuman ing kanakung katuliran a pagmaragul!0+ Makanyan munaman, inutus na ning Ginu king ding manaral king Mayap a Balita kailangan lang mangabiayan king kapamilatan na ning Mayap a Balita.]==^< ;E mi buring sakupan ing kekayung pamanialpantaya, uling matatag na kayu kasalpantayanan. Oneng miyabe-abe tamung magobra para king sariling ikatula yu.{= qSaksi ke ing Dios, balu na ing makalaman king pusu ku! E ku pepaindalan ken uling ikayu munaman ding intindian ku.y< mTetakan na kami bilang bandi na, at dininan king Espiritu na, antimong katibayan king tuparan na ing pengaku na.y; mUling ing Dios mismu ya ing patibe kekami at kekayu king pangayabe kang Cristo, at ya munaman ing memili kekami.: Uling ya ing katuparan na ning sablang pengaku na ning Dios. Uli na, makapakibat tamung Amen king ikaligaya na ning Dios.9 Uling ing Anak ning Dios, i Jesu-Cristo a penaral mi kekayu di Silvano at Timoteo, e ya Wa at Ali; nune manatili yang Wa.t8 cNung makananung ing Dios tapat ya, makanyan munaman ing kanakung katapatan kekayu: ing Wa manatili yang Wa.C7 Uli waring e mibalaus ing pamamunta ku ken, sabian yu nang menaliwa na ku pamisip? Bala yu galang pabayu-bayu ku pamisip antimo ding taung makayatu a ngeni sasabian da Wa, at kaybat Ali?"6 ?Binalak kung dumalan ken king pamamunta ku karin Macedonia, at dumalan pasibayu kaybat ku karin ban asaupan yu ku king pamaglakbe ku papunta karin Judea.j5 OUli na ning kapaniwalan kung iti, binalak kung paindalan pa mu ken ban midobli ing kekayung tula.4 3ing e yu pa lubus aintindian ngeni ban king paniatang na ning Aldo ning Ginung Jesus, apagmaragul yu kami nung makananu da kayu namang apagmaragul.3 1 Inya e yu dirinan aliwang kabaldugan ing pamaniulat mi kekayu, subali mu king ababasa yu at aintindian. Asahan ku king lubus yu sanang aintindian,X2 + Iti ya ing pagmaragul mi: patutuan na ning pilubluban mi king ing pamakiabe mi karing sabla, lalung-lalu na kekayu, tapat at alang pamagkunwari. Iti uli na ning saup ning Dios at e uli na ning kabiasnan-tau.G1   king uli na ning saup ning kekayung pamanalangin. King makanyan a paralan, dakal la ding pasalamat king Dios uli na ning grasyang babie na kekami bilang pakibat na karing dakal a manalangin.l0 S Linigtas na kami king panganib na ning kamatayan, at buri ming isundu na ing pamagligtas na kekami,/ / Bala mi ita na ing oras na ning kamatayan mi. Oneng milyari ita ban e ke manalig king kekaming sarili nune king Dios a pasubling mie karing mete.". ?Kapatad, buri ming ipaganaka kekayu ing kasakitan a milyari kekami king Asia. Tutung mabayat ing kekaming delanan a kasakitan; e mi asahan ing mie ke pa.- Inya matibe ing kapanayan mi kekayu uling balu mi king kayabe da kayu king kekaming tula, nung makananu da kayung kayabe king kasakitan.J, Nung magkakasakit ke man, iti para king ikakayap yu at ikaligtas; neng mipatulan kami, iti para king ikatula yu at ikasikan yu lub ban makapibata kayung kalupa mi king kasakitan a daralanan yu. + Nung makananung dakal ing pibabata ming kasakitan king pangayabe mi kang Cristo, makanyan munaman ing tinggap ming tula ibat keya.4* cPamatulan na katamu king sabla tamung kalungkutan ban king kapamilatan na ning tulang tinggap tamu keya, itamu naman asaupan ta la ding atyu king nanu pa mang kalungkutan.) -Munie tamung kapasalamatan king Dios at Ibpa na ning Ginu tamung Jesu-Cristo, ing malunusan a Ibpa at ing Dios a panibatan na ning sablang tula!u( eMananu na sanang ing Dios a Ibpa tamu at ing Ginu tamung Jesu-Cristo ibie na kekayu ing grasya at kapayapan.' Ibat ya iting sulat kang Pablo a apostol nang Cristo Jesus king kapamilatan na ning kaburian ning Dios, at ibat ya naman kang Timoteo a kapatad tamu. King iglesia na ning Dios karin Corinto at karing sablang pinili na ning Dios king kabilugan a Grecia:L&Ipayabut ku ngan kekayu ing lugud ku king lagyu nang Cristo Jesus.9%mIng grasya na ning Ginung Jesus manatili kekayu.[$/Misumpa ya ing ninumang e lulugud king Ginu! Marana tha, Datang na ka, O Ginu mi!I# Aku i Pablo, ing mismung susulat kaniti: Komusta kayu ngan ken.q"[Ding sablang kapatad keni pakomusta da kayu naman. Mipapagmananu kayu antimong mikakapatad kang Cristo.;!oPakomusta da kayu ding iglesia king probinsia na ning Asia; payabut da ri Aquila at Priscila at ding kapatad a mipupulung king pibalebale ra ing masayang komusta kekayung sabla.y kAt peligayan da ku at pepasaya antimo ing depat da kekayu. Kailangan lang pakundanganan ding taung anti kareti.ykMatula ku king paniatang da ri Estefanas, Fortunato, at Acaico, uling ilang mengatmu king kailangan yung gawan.iKking pasakup kayu sana karing anti kareting tau at king ninumang magobra at susuyung kayabe ra.a;Balu ye i Estefanas at ing pamilya na; ila ding minunang mekonberti king kasalpantayanan Cristianu karin Acaya, at binie ra ing karelang sarili king pamanuyu karing pinili na ning Dios. Kapatad, ipakisabi kung mayap:oDaptan yu ing sablang obra yu king mitmung lugud.iK Alistu kayu, tatagan yu ing kekayung kasalpantayanan; e kayu tatakut at e yu painan ing lub yu.oW Ngeni, ing tungkul naman king kapatad a Apolos. Pakisabian keng mayap ban dalawan na kayung kayabe da ring aliwang kapatad. Oneng isipan na king e pa oras ing dumalo ya ken. Dalawan na kayu mu rin potang mirinan yang oportunidad.' E ye lalawan mababa, nune saupan ye ban makapagbalik yang mitmung kapayapan keni; uling aku ampon ding kapatad keni panenayan mi yang datang. Nung datang ya ken i Timoteo, siguraduan yung iyapus neng anting bale na ing lugal yu, uling ya man magobra yang anti aku para king Ginu.fE Ating dakal a oportunidad keni ban makapagobra kung masalese agyamang dakal la ding kalaban.X)Oneng babalakan kung manatili keni king Efeso angga king aldo ning Pentecoste.7Uling king pamandalan ku ken, e ku buri ing saguli da kayu mung akit. Buri ku ing akayabe da kayu king makabang panaun, nung ipaintulut na ning Ginu.#?Malyari kung manatiling malambat ken o mapalyaring ken ku ilabas ing panaun na ning dimla ban asaupan yu ku king isanu mang lugal a tutuki kung puntalan.H Taglus ku ken kaybat ku king Macedonia uling karin ku dumalan.PNung kailangan ing aku ing munta, ila ding maging kayabe kung lumakad./WKabud dinatang na ku ken, itubud ku la ding kapatad kayabe na ning sulat ku a pakilala king ila ding pinili yung manatad king saup yu karing kapatad karin Jerusalem.1[King mumunang aldo na ning paruminggu, ing balang metung kekayu mikawani yang alaga ketang penakitan na, at tipunan na la ban nung datang ku e na kayu mika ambagan pa.; qNgeni, ing tungkul naman king ambagan para saupan la ding kapatad tamu king iglesia karin Judea. Kailangan yung daptan itang minungkahi kung daptan da ring iglesia karin Galacia.A{:Inya, pakamalan kung kapatad, magpakatatag kayu at e kayu paisira lub. Magobra kayung alang patugut para king Ginu, uling balu yu king ing kasuyuan yu king Ginu e mayalang kabaldugan.| q9Inya pasalamatan ta ya ing Dios king tagumpe a babie na kekatamu king kapamilatan na ning Ginu tamung Jesu-Cristo!x i8Ing kasalanan ya ing upaya nang manyira ning kamatayan, at king Batas na kakuanan ning kasalanan ing upaya na.c ?7O Kamatayan, nukarin ing kekang tagumpe? O Kamatayan, nukarin ing kekang upayang manyira?Y +6At potang miblas ya ing katawan a malalaso ketang e malalaso, at miyalilan ya ing ating kamatayan ketang ala nang kamatayan, matupad ne kanita ing kasulatan: Mesintang ne ing kamatayan; ing tagumpe ganap na! -5Uling ing katawan a malalaso kailangan yang miblas king e malalaso, at ing katawan a ating kamatayan kailangan yang miblas king alang kamatayan.>u4king saguli mung penandit, at king tiup ning katataulian a trumpeta. Kabud tumiup ya ing trumpeta, subli lang mie ding mete at e na la mate kapilan man at itamu ngan manaliwa tamu.O3Makiramdam kayu, oyni ing lihim: e tamu ngan mate oneng manaliwa tamuF2Kapatad, iti ya ing buri kung sabian: e ya malyaring mirakayanan ing laman at daya king Kayarian ning Dios, at itang katawan a ibat king gabun e na malyaring tanggapan ing bie alang angga.1Antimo nung makananu na ka tamung kalupa ning taung megawa king gabun makanyan tamu munamang maging kalupa na ning menibatan king banua. 0Detang king yatu kalupa na la ning melalang king kapamilatan na ning gabun; detang king banua kalupa na la nitang ibat king banua.lQ/Melalang ya ing minunang Adan king alikabuk na ning yatu; ing kaduang Adan ibat ne man king banua.V%.Aliwa ing espiritual ing mumuna, nune ing pisikal, at kaybat ing espiritual.-Uling ing kasulatan sasabian na, I Adan, ing minunang tau, milyari yang mabie lelangan, oneng ing tauling Adan, Espiritu yang babie bie.,Q,Neng kukutkut ta ya, katawan yang pisikal; potang subli yang mie maging katawan yang espiritual. Wa, nung ating katawan pisikal, atin munamang katawan espiritual.lQ+Tutu yang matsura at maina neng kukutkut ta ya; potang subli yang mie maging malagu ya at masikan.~-*Makanyan ing mapalyari potang subli lang mie ding mete. Potang mikutkut ya ing katawan, iti malaso ya; potang subli yang mie ala neng kamatayan.} )Atin yang sariling leguan ing aldo; makayaliwa ing king bulan at ing karing batuin; agyang ding batuin e la paraparehu leguan.| (At ating katawan a atyu banua, at katawan a atyu keti king yatu; atin lang sariling leguan ding katawan a atyu keti king yatu.{3'At e paraparehu ing laman da ring sablang mabibie; aliwa ing laman da ring tau, aliwa ing karing animal, aliwa ing karing ayup at ding karing asan.z&Ing Dios ya ing patubu king katawan na ning bining mitanam at iti king paralan na, ing balang bini king sariling katawan na.y%At itang tenam mu king gabun aliwa ya ing tanaman a maragul na, nune ing bini, antimo ing binutil trigu o aliwang binutil.Wx'$Mangmang! Neng tatanam kang bini king gabun e ya tumubu anggang e ya pa mate.nwU#Mekad ikutang na ning metung, Makananu lang subling mie ding mete? Nanu ya uri ing karelang katawan?v)"Mibalak na kayung masalese at tuknang kayung darapat kasalanan. Sasabian ku iti ba kayung dumine uling ding mapilan kekayu e re balu ing Dios.[u/!E kayu pailinlang: Ding e mayap a kayabe ila ding sisira karing mayap a panugali.tta Nung alang-alang mu king tau inya pekilabanan ku la ding mabagsik a animal keni king Efeso, nanu ing maging pakinabang ku? Nung ding mete e la mipasublian mie, tukian ta nia itang kasebian, Mangan tamu at minum, uling bukas mate tamu.-sSKapatad, pakiarapan ku aldo-aldo ing kamatayan! Ing dangalan ku a atyu kekayu king uli na ning pangayabe tamu king bie nang Cristo Jesus, ya ing mipapasiag kaniti.8rkAt ikami, obat makapanganib ke bie balang oras?GqNgeni, nanu ing maging kabilian da retang pabinyag para karing mete? Nanu ing karelang panayan? Nung tutu pin king ding mete e la subling mie, obat pepabinyag la pa alang-alang karing mete?mpSAt potang ding sablang bage mibili na la lalam nang pamaniakup Cristo, ing Anak mismu kanita ibili ne ing sarili na lalam nang upaya ning Dios a mibili king sabla lalam nang upaya, at ing Dios ya ing lubus mag-ari karing sabla.bo=Uling ing kasulatan sasabian na, Binili na la ning Dios ding sablang bage lalam na ning upaya na. Wa, king amanung sablang bage malino king e ya kayabe ing Dios a mibili karing sablang bage lalam nang upayang Cristo.BnIng katataulian a kalaban a sambutan na ya ing kamatayan.mUling kailangan yang sumakup i Cristo anggang e na la asambut ning Dios ding sablang kalaban na at ibili lalam nang upaya.+lOKaybat na nita, datang na ing kawakasan at sakupan na lang Cristo ding sablang mag-ari, manungkulan, at maki-kayupayan, at ibie ne ing Kayarian king Dios a Ibpa. k9Oneng ing balang metung king sarili nang kabilian: i Cristo, ing mumuna karing sabla; kaybat detang makayabe kang Cristo, king oras ning paniatang na.j-Uling king pangayabe da ring tau kang Adan mete la, king makanyan munamang paralan subli lang mie ding tau uli na ning pangayabe da kang Cristo.?iwUling nung makananung king kapamilatan na ning metung a tau dinatang ing kamatayan, king makanyan munamang paralan ing pamaniubling mie datang king kapamilatan na ning metung a tau.qh[Oneng ing katutuan sinubli yang mebie i Cristo, at ya ing katunayan king ding mete subli la namang mie.|gqNung ing kekatamung kapanayan kang Cristo para king bie iti, itamu ding taung dapat kalunusan dili keti king yatu.Xf)Mangabaldugan munaman king ding meniwala kang Cristo at mete na e la miligtas.zemAt nung i Cristo e ya sinubling mebie, ing kasalpantayanan yu alang kabaldugan, at atyu kayu pa king pamikasala.SdUling nung ding mete e la subling mie, i Cristo man e ya sinubling mebie.RcMaygit kaniti, mayakit king maglaram kami tungkul king Dios, uling sinabi mi king pepasublian neng mebie i Cristo, oneng e ne pala pepasublian mebie, nung katutuan king ding mete e la mipasublian mie.tbaat nung i Cristo e ya sinubling mebie alang kwenta ing kekaming ipanaral at alang kwenta ing paniwalan yu.Na Nung iti katutuan, mangabaldugan king i Cristo e ya sinubling mebie,`1 Ngeni, anti na ning ing kekaming panaral ya ing Cristo a sinubling mebie, makananu rang asabi ding mapilan kekayu king ding mete e la subling mie?m_S Inya, ibat man kanaku o karing aliwa, iti ya ing panaral mi ngan, at iti ya naman ing paniwalan yu. ^  Oneng king kapamilatan na ning grasya ning Dios apostol ku ngeni, at ing grasya a binie na kanaku e mayalang kabaldugan. Uling megobra kung maygit kesa karing aliwang apostol; ita e ku sariling dapat nune ing grasya na ning Dios ya ing megobrang kayabe ku.] Uling aku ing malating dili karing sablang apostol. E ku man karapatdapat mayaus apostol uling gilu ke ing iglesia ning Dios.{\oKing katataulian, pepakit ya naman kanaku agyamang aku makayaliwa ku pangabait, nung wari sa, mibait kung e oras.D[Pepakit ya kang Santiago at kaybat karing sablang apostol. ZPepakit ya namang makapamisan karing maygit limang dalan a alagad; angga ngeni mabie la pa ding dakal, at mete na la ding mapilan.LYking pepakit ya kang Pedro at kaybat karing labing aduang apostol.dXAking mikutkut ya at sinubling mebie king katlung aldo; antimo ing mababasa king Kasulatan;WLinipat ku kekayu ing kanakung tinggap a binang maulaga: i Cristo mete ya para king kasalanan tamu, antimo ing mababasa karing Kasulatan;DVIta ya ing Mayap a Balita, ing aral a penaral ku kekayu. Iligtas na kayu ning Mayap a Balita, nung manatili kayung sasalpantaya, nung ali, muling alang kabaldugan ing pamanialpantaya yu..U WKapatad, ngeni buri kung ipaganaka kekayu ing Mayap a Balita a penaral ku kekayu a kekayu namang tinggap, at ngeni katatalakaran nang matibe ning kasalpantayanan yu.BT(Ing sablang bage kailangan marapat ustu at king kaayusan. S'Inya, kapatad, pakikuanan yung makapanaral king amanu na ning Dios, oneng e yu la babawalan ding magsalita king miyayaliwang amanu.HR &Ing ninumang e munie pansin kaniti, e yu nia naman papansinan./QW%Nung ing ninuman isipan nang tubud ne ning Dios o tinanggap yang regalung espiritual, kailangan nang paki-intindian king ing susulat ku kekayu utus a ibat king Ginu.pPY$Pota galang isipan yu king ibat kekayu ing amanu na ning Dios o ikayu mung bukud ing tinanggap kanite?:Om#Nung atin lang buring abalu, ikutang da namu karing sarili dang asawa karas da bale. Uling metung a bage makarine para king babai ing magsalita king kapulungan na ning iglesia. N "kailangan lang manahimik ding babai kilub ning iglesia; e makapaintulut karela ing magsalita, antimo ing sasabian na ning Batas.M3!uling ing Dios e ne Dios ning kaguluan nune Dios ne ning kapayapan. Antimo ing kaugalian da ring sablang taung bibilug karing iglesia na ning Dios,VL% Ing kagiwan king pamagsalita king amanu na ning Dios mangailangan disiplina;K)Ikayung sabla malyari kayu ngang manaral king amanu na ning Dios, kailangan liwas-liwas kayu ban ding sabla mabiasa la at mipasiknangan a lub.vJeNung ing metung karing makalukluk tanggap yang amanung ibat king Dios, kailangan yang tuknang itang manaral.IDing adua o atlu kataung magsalita king amanu na ning Dios manaral la samantalang ding aliwa naman surian da ing panaral da.H{Nung alang makapalino, e ne kailangan magsalita king aliwang amanu ing ninuman, nune magsalita niang dili na king Dios.>GuNung atin mang magsalita king miyayaliwang amanu, managyu na la ding adua o atlu katau at liwas-liwas lang magsalita at ing aliwa naman ipalino na la ding kabaldugan da ring amanu.TF!Kapatad, nanu ing buri kung sabian? Neng mititipun kayu ban samba, ing metung magkanta ya, ing aliwa turu ya, ing aliwa sabian na ing bage ibat king Dios, ing aliwa magsalita ya king aliwang amanu, at ing aliwa naman ipalino na ing kabaldugan na ning amanung iti. Ing sablang bage kailangan mararapat king ikatibe na ning iglesia. r~~8}}|1{Szyxeww vsv6uuttQss#rhqqpLoo1nmmEll5kjjiii?hvggkfkeeCddcrbb#a]``_4^^l]\\[[iZZ\YYVXX-WyVV!U TiSScSRKQPPPOON`MfLLqKKiKJOII2HHH#GpGFEEDChC BBJAA?@@L?>>==+?*W))F(r''V&w&4%$#"!!( l512dT1h'mW -  7ukr\]& Meniwala ya i Abraham at mibendisyunan ya; inya mibendisyunan la namang kalupa na ding sablang maniwala.J[ &Kanita pa pepakit na na ning kasulatan king ding paganu kilalanan na lang taung matulid ning Dios king kapamilatan na ning kasalpantayanan. Inya ing kasulatan penaral na nang makapauna ing Mayap a Balita kang Abraham inyang nganang sinabi, King kapamilatan mu bendisyunan na la ning Dios ding sablang tau keti king yatu.xZi&Uli na niti, kailangan yung kilalanan king ding taung ating kasalpantayanan ila ding tune nang lahing Abraham.+YO&Kalupa na mu nitang sasabian na ning kasulatan tungkul kang Abraham: Meniwala ya king Dios at uli na ning kasalpantayanan na kilala neng taung matulid ning Dios.YX+&Obat babie ne kekayu ning Dios ing Espiritu? Obat darapat yang makapagmulalang bage libutad yu? Uli waring daraptan yu ing aduan na ning Kautusan o uling maniwala kayu king Mayap a Balita a mipanaral kekayu?PW&Tutu na la waring alang ulaga kekayu ing sibukan yo? Ali naman siguru!1V[&Tutu na kayu waring mengasira buntuk? Megumpisa kayu king kapamilatan na ning Banal a Espiritu, ngeni buri yung pupusan king kapamilatan na ning sarili yung kayupayan?3U_&Metung mung bage ing ikutang ku kekayu ngeni: tinggap ye ing Espiritu ning Dios uli na ning pamanupad yu king Kautusan o uli na ning pamaniwala yu king mipanaral kekayu?'T I&Mengasira na kayu wari buntuk, ikayung tau Galacia? Ninu ing mekagayuma kekayu? Mipamalino masala king daramdaman yu ing pangamate nang Jesu-Cristo king krus!]S3&E ku malyaring payalan kabaldugan ing grasyang binie na ning Dios kanaku. Uling nung makagyu ne ing Kautusan ban kilalanan na katamung matulid ning Dios, mangabaldugan king alang ulaga ing kamatayan nang Cristo!R &at nung mabibie ku ngeni aliwa na aku ing mabibie nune i Cristo ya ing mabibie kanaku. At kabang atyu ku keting yatu mabibie ku king kapamilatan na ning kasalpantayanan ku king Anak ning Dios a linugud kanaku, at miyain king sarili na alang-alang kanaku.PQ&Nung ing Kautusan ya mu rin ing pisasabian, aku mete na ku king Kautusan, ing Kautusan mismu ya ing mekamate kanaku ban ngeni malyari kung mie para king Dios. Mipaku ku king krus kayabe nang Cristo,kPO&Nung pagumpisan kung italakad pasibayu itang lesak ku na, mayakit king lalabagan ke ing Kautusan.O&Nung king pamagkapilit ming kilalanan na keng matulid ning Dios king kapamilatan na ning pangayabe mi kang Cristo, mayakit kaming makasalanan kalupa da ring paganu. Iti kaya mangabaldugan king i Cristo ya ing tinaid kekami king pamikasala? Imposibling malyari ita!%NC&Makanyan man balu mi king ing metung a tau kikilalanan neng matulid ning Dios king kapamilatan na mu ning kasalpantayanan kang Jesu-Cristo, at e king kapamilatan na ning pamanupad king aduan na ning Kautusan. Ikami man meniwala kami kang Cristo Jesus ban kilalanan na kaming taung matulid king Dios king kapamilatan na ning kasalpantayanan mi kang Cristo, at e king kapamilatan na ning pamanupad mi king aduan na ning Kautusan. Uling alang taung malyaring matanggap king Dios king kapamilatan na ning pamanupad king aduan na ning Kautusan.PM&Wa, tutu pin ing mibait kaming Judio at e anting paganung makasalanan.AL{&Inyang ikit ku king ing dalan a tutuntunan da makalisia ya king katutuan a tuturu na ning Mayap a Balita sinabi ku kang Pedro king arap da, Ika metung kang Judio, oneng ing panugali mu e panugaling Judio, nune panugaling paganu. Inya nanu ing matulid mu para pilitan mu lang manugaling anting Judio ding paganu?xKi& Mekiapus la ding aliwang kapatad a Judio kang Pedro; mekituki ya pati na i Bernabe king karelang pamagkunwari..JU& Bayu la miras karin ding mapilan a taung tinubud nang Santiago, ugali nang Pedro ing makiabe mamangan karing kapatad a paganu. Oneng pangaratang da reting tau, mengilag ya at e na bisang mangan kayabe ding paganu uling pitatakutan na la detang makapanig king pangasirkunsisyun da ring paganu.I}& Inyang dinatang ya i Pedro Antiokia, selangsangan ke king durungutan da ring tau, uling tutung masala king magkamali ya.Hy& Ing bukud mung inawad da ya pin ing e mi la kakalinguan ding pakakalulu, at iti ya naman ing pigkapilitan kung daptan.TG!& Inya i Santiago, i Pedro, at i Juan a kikilalanan dang peka pamuntuk, kilala da king ing Dios ya ing minie kanaku kaniting makapasubaling misyun; uli na niti, gelamanuan da kami ikeng aduang Bernabe, antimong tanda na ning kaparehu da keng talapagobra. Pikasunduan mi ngan king magobra ke karing paganu, at ila naman karing Judio."F=&Uling ing upaya na ning Dios pepalyarian na kung maging apostol para karing paganu antimo nung makananu yang megawang apostol i Pedro para karing Judio.7Eg&Nune, kilala da pa king ing Dios ya ing tinuldu kanaku king pangapanaral na ning Mayap a Balita karing paganu antimo nung makananu neng tilduan manaral karing Judio i Pedro.DD&Oneng detang kikilalanan dang pamuntuk, para kanaku, nung ninuman ila, e maulaga kanaku, uling e ya mamatul ing Dios king itsura na ning tau; ala na lang digdag pang bayu king sinabi ku. C&oneng agyang ditak mu e mi dininan dalan ing buri da ba ming papanatilian malinis ing katutuan na ning Mayap a Balita para kekayu."B=&agyamang ding mapilan a magkukunwaring kapatad at mekiabe king grupu ra buri deng masirkunsisyun. Deti ila ding taung migkunwaring kayabe king kasalpantayanan ba rang pakibaluan nung nanu ing kalayaan a tinggap tamu king pangayabe tamu kang Cristo Jesus. Buri da keng gawang ipus,gAG&E re pinilit masirkunsisyun ing kayabe kung i Tito, agyamang metung yang Griego. E re pinilit9@k&Minta ku karin uling pepabalu na ning Ginu kanaku ing kailangan kung munta. King pribadung kapulungan da ring pamuntuk, pepalino ku karela nung makananu kung ipanaral karing paganu ing Mayap a Balita. Depat ku iti uling pigaganakan ku king ing kasalukuyan kung daraptan o ing depat ku na e ra kilalanan.? &Kalabas da pa mu ding labing apat a banua kanita ku migbalik pasibayu Jerusalem. Kayabe ke i Bernabe; tiki kia naman i Tito.D> &Inya maragul ing pasalamat da king Dios alang-alang kanaku.I=  &Ing bukud mung balu da kanaku ya ing dimdam da karing aliwa, king aku, ing mengulu karela kanitang misan, ngeni ipanaral ke ing kasalpantayanan a pigkapilitan kung siran king milabas a panaun.e< E&King panaun a ita e ra ku pa balu lupa ding miembru da ring iglesia nang Cristo karin Judea.J; &Kaybat minta ku karing miyayaliwang lugal karin Siria at Cilicia.D: &Katutuan iting susulat ku. E ku maglaram, ing Dios balu na![9 1&ala kung ikit karing aliwang apostol nune mu i Santiago, ing kapatad na ning Ginu. 8 ;&Kaybat da ring atlung banua kanita ku pa mu minta karin Jerusalem ban makikit kang Pedro. Agyang menatili kung kayabe na kilub ding labing limang aldo,$7 C&ni e ku minta Jerusalem para makikit karetang minunang meging apostol kanaku. Nune, minta kung agad-agad karin Arabia, at kaybat migbalik ku karin Damasco. 6  &pakilala kanaku ing Anak na ban ipanaral ku karing paganu ing Mayap a Balita tungkul keya, e ku linapit meniawad payu kaninu man!5 =&Oneng ing Dios, king mal nang grasya, pinili na na ku kanita pang atyu ku king atian nang ima ku, at inaus na kung sumuyu keya. At inyang birian na neng$4 C&Makauna kung e palak karing Judio a kasing idad ku king pamanupad king Judaismo. Maygit e palak ing katapatan ku karing kaugalian da ring kekaming makatua.f3 G& Abalitan yu na nung makananu ku pamibiebie kanitang miembru ku king relihiun da ring Judio, at nung makananu keng giluan alang lunus ing iglesia na ning Dios, at nung makananu kung depat ing sablang agyu ku ba keng asira.~2 w& E ke tinggap king kaninu mang tau o tiru ning ninuman kanaku, nune i Jesu-Cristo mismu ya ing mipasiag kaniti kanaku.a1 =& Buri kung abalu yu, kapatad ku, king e ya ibat king tau ing Mayap a Balita a penaral ku..0 W& King pamagsalita kung makanyan, ing kapurian da kaya ding tau ya ing kanakung pagnasan? Ali! Ala kung aliwang pagnasan nune mu ing kapurian na ning Dios! Ing aku mibantug ku karing tau, ya kaya ing pakikuanan ko? Nung yan ya pa ing pakikuanan ku, e na ku kailangan maging talasuyu nang Cristo!Q/ & Sinabi mi nang minuna kekayu iti at sasabian kung pasibayu ngeni: nung ipanaral ne ning ninuman kekayu ing metung a aral a makayaliwa king Mayap a Balita a dimdam yu na, miparusan ya sa king impierno!. &Ipaintulut yung sabian kung tapatan kekayu king nung ipanaral ne ning ninuman ing Mayap a Balita a makayaliwa sasabian kesa king Mayap a Balita a penaral mi kekayu, agyang ikami pa yan o kaya metung yang anghel a ibat banua, kailangan yang miparusan king impierno!N- &King kamatutuanan, alang aliwang Mayap a Balita, oneng ginamit ke ing amanung makayaliwa uli na ning ating mapilan a taung gugulu kekayu at buri deng alilan ing Mayap a Balita a pisiag nang Cristo.0, [&Tutu kung pagtakan ing mabilis yung pamainggulut king minaus kekayu king kapamilatan na ning grasya nang Cristo, at birian yung tinuki king aral a makayaliwa sasabian.?+ {&King Dios ing kapurian angga king kapilan pa man! Amen.Z* /&Ban iligtas na katamu king e mayap a mag-ari king kasalukuyan a panaun, inain nang Cristo ing sarili na alang-alang karing kekatamung kasalanan bilang kapamintuan king kaburian na ning kekatamung Dios at Ibpa.o) Y&Manatili sana kekayu ing grasya at kapayapan na ning Dios a Ibpa tamu at ning Ginu tamung Jesu-Cristo.$( C&Antimu rin, manibatan ya karing sablang kapatad a kayabe ku keni. Aku at ila iparala mi ya karing iglesia ken king Galacia kayabe na ning kekaming komusta.O' &Ibat ya iting sulat kang Pablo a e na inaus maging apostol ning ninumang tau o king kapamilatan na ning ninuman, nune inaus ne at tilduan Jesu-Cristo at ning Dios Ibpa a pepasubling mebie kang Jesus.&1 Mananu na sanang ing grasya na ning Ginung Jesu-Cristo, ing lugud na ning Dios, at ing pamakiabe na ning Banal a Espiritu manatili kekayung sabla.l%Q Mipapanatu kayu anting mikakapatad kang Cristo. Kukomustan da kayu ding kapatad tamu king iglesia.c$? Angga na keni, kapatad ku, ing pamaniulat ku at mamun na ku. Pagkapilitan yu sanang maging ganap; tukian yu ing payu ku; misasanmetung kayu at mangabiayan payapa. Ing Dios na ning lugud at kapayapan mantabe ya kekayu.z#m Susulat ku la deting bage kabang ala ku pa ken ban king pamamunta ku ken e na kailangan ing pakit kung bigsikan king pamangamit ku king upayang binie na ning Ginu kanaku. Miyabie iting upaya kanaku para king ikakayap yu, e king ikakarok yu.}"s Matula kami agyamang maina kami nung masikan na kayu man. Inya, ipanalangin mi naman ing maging ganap kayu ngan sa.e!C Uling ala kaming arapat laban king katutuan. Para king katutuan ing bukud mung daraptan mi.+ O Ipanalangin ku king Dios king e kayu sana darapat marawak, e ban mayakit mu ing migtagumpe kami nune ban makarapat kayung mayap agyang lunto kaming e migtagumpe.)M Paniwalan ku king e kami mebigu.b= Surian yung masalese ing sarili yu nung mabibie kayu agpang king kasalpantayanan; subukan yu ing kekayung sarili. E yu wari daramdaman king sarili yu king i Cristo Jesus atyu kekayu? Subali mu nung e kayu migtagumpe._7 Agyamang maina ya inyang pinaku re king krus, mabibie yang pasibayu ngeni king uli na ning upaya na ning Dios. Kayabe na maina kami munaman, oneng mabibie ku ngeni uli na ning upaya na ning Dios ban sumuyu kekayu."= Daptan ku iti ban patutuan kekayu king i Cristo ya ing magsalita king kapamilatan ku para kekayu. E ya maina king pamakiutus na kekayu nune mayupaya ya.5 Ngening makawale ku at marayu kekayu, iyulit ku karing mikasala at karing aliwa pa ing sinabi ku king kaduang pamagbisita ku ken: e na ku mamatawad." ? Iti ya ing katlung pamagbisita ku ken. Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Ing nanumang sumbung kailangan king patutuan da ring adua o atlung testigu.4a Mikakunu ku, pota king pasibayu kung pamamunta ken, pakarine na ku ning Dios king arapan yu. Uling siguradu kung kiakan ing depat dang pamikasala ding dakal king milabas a panaun; oneng e na la man sinisi at ginulut king dapat ning pamikasalapamakipangalugud at ing marawak nang pamitan ning laman. Mikakunu ku pota king pamamunta ku ken, atin kung akit a e ku buri kekayu, at ikayu naman atin kayung akit a e yu aburi kanaku. Pota ing akit ku ken ya ing pamipatepate, pamangalalu, pamipagkamua, kaimutan, pamanyirang puri, indredus, pamagmaragul, at kaguluan.c? Isipan yu galang king pagdipensa mi ing kekaming sarile? Ali! Magsalita kami arapan na ning Dios ketang kaburian nang Cristo. Kaluguran kung kapatad, ing sabla daraptan mi para king ikatibe na ning kasalpantayanan yu.A{ Pekisabian ke i Tito ban munta ken, at pepatuki ke ing metung a kapatad. Semantalanan na kayu waring Tito? E wari mibiebie kami king metung mung espiritu, at king metung mung parasan?U# Semantalanan ku wari ing ganaka yu king kapamilatan da ring tinubud ku ken?   Ipalage tamung e ku meging pabayat kaninuman kekayu, oneng ating sasabi king biasa ku mung magparalan at pipiraitnan da kayu mu.+O Ikatula kung gastusan ing sablang kayatinan ku, at ibie pati na bie ku para king ikakayap yu. Ditak mung lugud wari ing isukli yu king maragul kung lugud kekayu?lQ Iti ya ngeni ing katlu kung pamunta ken, oneng e ra kayu pabayatnan. Ikayu ing kailangan ku at aliwa ing pibandian yu. Ding pengari ilang kailangan tumipun para karing anak, at aliwa ding anak ding tumipun para karing pengari./W Nanu wari ing ala kekayu a atyu karing aliwang iglesia? Ala, subali mu king bage a e ku meniawad nanumang bage kekayu. Ipanupaya yu sa nung iti metung a pamagkulang!4a King mitmung kapibabatan pepatutuan ku kekayu king aku tune kung apostol king kapamilatan da ring milagru, at ding miyayaliwang makapagmulalang bage a depat na ning Dios.D Balamu mu mangmang kung maniabi; oneng mepilit ku king uli yu. Ikayu sana ing kailangan muri kanaku. Agyamang ala kung kabaldugan, e na ku man mitauli karing mangagaling a apostol a ren.7 Inya king uli nang Cristo, e baling maina ku, maiinsultu, mipasakitan, malulupig, at magugulu. Uling nung kapilan ku maina, kanita na ku man masikan.P  oneng iti ya ing pakibat na, Managyu ing grasya ku para keka; lalung mayakit ing upaya ku neng maina ka. Inya tutu kung pagmaragul ing kanakung keinan, ba na kung pasiknangan ning upaya nang Cristo.K  Mekatatlung besis ku penalangin king Ginu king ilako ne sana iti,J   Ban e ku la pagmaragul ding makapagmulalang kapahayagan na ning Dios kanaku, mirinan kung masakit a kapansanan king katawan; migsilbi ya iting tubud nang Satanas kanaku ban e ku maging palalu.g G At nung magparangalan ku man, e ku lumual mangmang, uling tutu iting sasabian ku. Oneng pipigilan ku ing sarili ku uling e ku buri ing maygit ya isipan ing ninuman tungkul kanaku kesa king akakit na, at daramdaman kanaku. { Ipagmaragul ke ing taung ita, oneng e ku ipagmaragul ing kanakung sarili. Ding ipagmaragul ku ila ding kanakung keinan.uc Karin, dimdam na la ding bage a e na abut ilarawan ning amanu at e na kailangan sambitlan man ning ninuman.  Iyulit ku: ing Dios ya ing bukud makibalu at e ku siguradu nung iti vision o tune mepalyari. Ing balu ku, midala ya king Paraiso.:m Atin kung balung Cristianu a midala king katlung banua, labi nang apat a banua ing milabas. (E ku siguradu nung ita vision mu o tune mepalyari; ing Dios ya ing bukud makibalu.) # Kailangan kung magmaragul agyamang ala kung akua kaniti. Ing sabian ku naman ngeni ila ding vision at ding kapahayagan na kanaku ning Ginu.V% !oneng binili da ku king tiklis a pepatagusgus da king pader at mekatakas ku. Inyang atyu ku Damasco, pepabante ne ning gobernador a sakup nang Aring Aretas, ing pasbul ning siudad ba na kung parakap;~u E ku maglaram. Iti balu na ning Dios at Ibpa na ning Ginung Jesus. Purian ya ing lagyu na angga king kapilan pa man!K Nung magmaragul ku man, ing pagmaragul ku ya ing kanakung keinan.mS Nung ating mimina, karame na ku, at nung ating mananabu king pamikasala, iti labis kung panamdaman.Z- Subali kareting kasakitan, maragul ing pamigaganaka ku aldo-aldo karing iglesia.$~A Delanan ku ing dakal a kapagalan at kasakitan, ing maralas a kapuyatan, danup at kau. Tikman ku munaman ing alang apangan, ing dimla, at alang salilungan.l}Q King maralas kung pamaglakbe, mibili ku king miyayaliwang panganib: karing albug, karing tulisan, karing kalupang Judio, at karing paganu; king panganib karing siudad, king disyerto, king dagat, at karing magkunwaring kapatad.1|[ mekatatlung besis kung mepalupalu, at misan mebasibas batu. Mekatatlung besis ya mitiab ing barkung sasaken ku; misan, kabukas at patingapun kung gato-gato king dagat.`{9 Mekatalimang besis kung tinanggap tia titlung pulu't siam a barug-latiku karing Judio,xzi Talasuyu na lang Cristo? Anti ku waring mangmang king pamagsalita ku, oneng mas mayap kung talasuyu nang Cristo kesa karela! Maygit ing kanakung kapagalan; maralas mesukul; miparusan e mu nanu at maralas mibili king bingit ning kamatayan.Sy Hebreo la? Aku man. Israelita la? Aku man. Lahi na lang Abraham? Aku man..xU Agyamang makarine, tatanggapan ku king e ku malyaring daptan yan! Nung atin mang makapagmaragul, aku man makapagmaragul ku. Magsalita kung anting metung a mangmang._w7 Pibata yung ma-ipus, masakmal a pamisip, masamantala, pagmayabangnan, at matampaling.=Mimingat kami ban ala yang asabi ing ninuman king pamanibala kaniting maragul a ambagan.\=1At aliwa mu yan! Pinili de ring iglesia ban maglakbe kayabe mi at saupan na kaming manibala king obrang iti. Ing anti kaniting kasuyuan babie parangal king Ginu at papakit na ing maragul ming kapagnasan sumaup.<yTutubud mi yang kayabe na ing kapatad a kakilala da ring sablang iglesia uli na ning pamanaral na king Mayap a Balita.;3Uling tinggap nang matulang Tito ing kekaming pamakisabing mayap. King kapagnasan nang makasaup ya kekayu, migprisinta ya king ya na ing munta ken.j:MPasalamat ku king Dios uling pagmalasakitan na kayung Tito, antimo ing pamagmalasakit ku kekayu!{9oAntimo ing sasabian na ning kasulatan, Ing tinipun dakal e ya linabis, at ing tinipun ditak e ne man migkulangan.8E na kayu man gipit ngening kasalukuyan, inya kailangan yu lang saupan ding atyu king pamangailangan. Nung ikayu naman ing miras king pamangailangan at ila e la gipit, ila naman ding sumaup kekayu. King anti kaniting paralan, makapisaup-saupan kayu.a7; Sasabian ku iti e uling buri ku lang e kabayatnan ding aliwa at kabayatnan na kayu man. 6 Uling nung laus king lub yu ing pamamie, tanggapan na ning Dios ing kekayung kagiwan; e na panenayan ing munie kayu king e yu agyu.5 Inya isundu yu iti! Papanatilian yu ing kekayung pamagkusa kanitang minuna angga king ayari yu; munie kayu ketang agyu yu.64e At iti ya ing payu ku kekayu tungkul kaniting bage: isundu yu sa ing pegumpisan yung obra king milabas a banua. Ikayu ing menimuna e mu king pamaniapat nune king pamagkusa.P3 Balu yu nung nu anti karagul ing lugud na kekatamu ning Ginu tamung Jesu-Cristo. Agyamang mabandi ya, meging pakakalulu ya alang-alang kekayu ban mibandi kayu king kapamilatan na ning kakaluluan na.2E ra kayu didikta; babalita ku mu kekayu ing daraptan dang kasaupan ding aliwa ban akilala ku ing katapatan na ning lugud yu.61ePikabaluan kayu king pamanialpantaya, king pamagsalita, king kabiasnan, king kasipagan, at ing lugud yu para kekami. Sikapan yung manimuna kayu naman king pamaniapat mayap.03Uli na niti, pekisabian mi ya i Tito, anti na ning ya ing menimuna kaniti, king saupan na kayu angga king agampanan yu iting pamaniapat yung mayap./Minigit pa king asahan mi! Binie ra ing karelang sarili mumuna king Ginu at kaybat kekami, agpang king kaburian na ning Dios.[./pekisabi dang mayap kanaku king dinan lang oras sumaup karing kapatad king Judea.a-;Kusa lang lub minambag e mu king agyu ra nune maygit pa king agyu ra. Balu ku iti uling(,IMesubuk la king kapamilatan da ring dakal a kasakitan a delanan da. At agyamang maragul ing kakaluluan da, masaya la pa mu rin at makabuklat la pusung sumaup.p+ [Kapatad, buri kung ibalita kekayu ing arapat na ning grasya ning Dios karing iglesia na ning Macedonia.9*mMatutula ku uling lubus da kayung apagkatiwalan!)!At kabang agaganaka na ing kekayung kapamintuan, lalu na na kayu mang luluguran. E na akakalinguan ing pamananggap yu at pamangalang keya.0(YPigmaragul da kayu keya at e na ku man mipakarine. Parati ming sasabian kekayu ing katutuan at makanyan nang ikit Tito king tutu pin ing pagmaragul mi tungkul kekayu.'7 Inya tutu kung mesaya king depat yu. At lubus keng mesaya uli na ning tulang tinggap nang Tito; mipanatag ya lub manibat na inyang ikit na kayu ngan!)&K E ku sinulat kekayu king uli na ning mikasala o uli na ning keraptanan king marawak, nune ban mibulalag arap ning Dios ing kekayung tune malasakit para kekami.w%g Lawan yu nung nanu ing bubunga na ning kalungkutan yung ibat king Dios: meging masikap kayu at magkapilit ban patutuan yu king ala kayung kasalanan karing bage deta. Kemuan yu ing sarili yu, midinan kayung takut, sabik kayu king paniatang ku, mika malasakit kayung parusan ya ing mikasala. King sablang paralan pepakit yu king ala kayung kasalanan karing bage deta.?$w Uling managkat kekayu ing kalungkutan a ibat king Dios ban sumisi kayu at magbayung bie, at alang kalungkutan kaniti. Oneng ing kalungkutan a babie na ning yatu mamungang kamatayan.Y#+ Ngeni masaya ku, e uling pepalungkut da kayu, nune uling ing kekayung kalungkutan meging kasangkapan king kekayung pamagbayung bie. Ing anti kaniting kalungkutan ibat king Dios, inya e kayu mipakarok uli mi.L"Agyamang pepalungkut da kayu king kanakung sulat, e ku sisisian ing pamaniulat kung ita. Malyaring melungkut ku uling balu ku king migdala yang lungkut ing kanakung sulat, oneng pansamantala mu.J! Aliwa mu ing paniatang na ing minie tula kanaku nune ing mayap a depat yu keya. Belita na ing kasabikan yung manakit kanaku, ing kekayung kalungkutan at malasakit. Inya lalu kung matula ngeni.c ?Oneng e na la paburen ning Dios ding malungkut; peligayan na ku king paniatang nang Tito.5E kami mu rin mipaynawa inyang miras ke Macedonia. Pane kasakitan ing delanan mi; misusumangid ing kaguluan at dakal ing takut a atyu karing pusu miLubus kung magtiwala kekayu; ipagmaragul da kayung parati! Maligaya ku agyamang dakal ing kasakitan at maglapo ya king tula ing pusu ku.  Sasabian ku iti e ban atulan da kayu, uling sinabi ku na kekayu king kaluguran da kayu at kayabe da kayu king bie at kamatayan. ~7}i|{zyxwvevutscrr=qqXppotnngmm:lkkjjrjiihgwgf(eeddcgbaa `__o^]]?\[[IZYYXXqXWV:UUTzT S`RtR QPOOYNNdMMuLpKKmJJQII6HGGcFF?EkDD CsBB_AA@e??,>===3<;;t:991877366b55 44(3z2G11[00/n/.=-Q,?+*))B(('''&%%j$$$#P"6! 9T0nM.5e0^eRu< * j  E `e!!0Z)-0 Nung king bage makarine la mang banggitan ding dapat a daraptan dang makalihim.)(0 E kayu makikiabe karing dapat da ring tau a e mamungang mayap, ding bage a bunga na ning dalumdum. Nune ibulalag yu la king masala. (>'w0 Pagaralan yu nung nanu ing bage makaligaya king Ginu.P&0 Uling ing mabibie king sala mamungang kayapan, katuliran, at katutuan.D%0King panaun a milabas atyu kayu king karalumduman, oneng ngeni atyu kayu king sala uling atyu kayu king Ginu. Mibiebie kayu antimo ing karapatdapat dang daptan ding taung atyu king sala.$$C0Inya e kayu makiabe karela.*#M0E kayu paipirait kenuman king kapamilatan na ning mangasanting dang amanu, uling king dapat a anti kaniti karin ya mimimua ing Dios karing taung e mamintu keya.@"y0Balu yu king ala lang dake king Kayarian nang Cristo at ning Dios ding taung makipangalugud, ding marinat a pamibiebie o sakim, uling ing kasakiman anti ya namang pamanyambang idolo.!0Antimu rin ing nanumang bage manong o salitang alang kabaldugan at pamamiru a ala king lugal. Nune, pasalamat kayu king Dios. 0Pinili na kayu ning Dios, inya e kailangan mabanggit man kekayu ing nanumang bage tungkul king pamakipangalugud, karinatan o kasakiman.)K0Mibiebie kayung mitmung lugud antimo i Cristo; uli na ning kaluguran na katamu, inain na ing bie na bilang mabanglung ain at sakripisyung makaligaya king Dios.E 0Anti na ning anak na kayung pakamalan ning Dios, tularan ye.-S0 Nune, maging maganaka kayu sana at mapaglunus king metung at metung, at mipapamatawad kayu antimo ing pamamatawad na kekayu ning Dios king kapamilatan nang Cristo.0Ilako yu na ing nanumang mapait king lub yu, mua, at kasbu; tuknang na kayung mamulyo, maninsultu at magsalitang e mayap..U0At e ye sa palungkutan ing Banal a Espiritu uling ya ing tatak na ning Dios kekayu, ya ing katibayan na ning kekayung pangayatbus potang datang ne ing Aldo mituldu.%C0E kayu magsalitang marawak a amanu; pagkapilitan yung parati ing magsalita ketang makakayap at makapasikan lub a malyari dang pakinabangan ding makaramdam.50E ne kailangan manako ing mapanako, nune magobra ya at gamitan na la ding gamat na king marangal a kapanintunan ban asaupan na la ding mangailangan.3a0E ye dirinan dalan ing diablo king bie yu.{o0Nung sakaling mimua kayu, pangilagan yu ing e kayu mikasala at e yu paintulutan manatiling patingapun ing mua yu.G0Uli na niti, e na kayu maglaram! Kailangan yang magsalitang katutuan ing balang metung king kalupa nang talasalpantaya, uling itamu ngan dake na katamu ning metung mung katawan, ing Cristo.0at isulud ye ing bayung pangatau a melalang agpang king wangis ning Dios a mipatutuan agpang king katuliran na at kabanalan.1]0Ibayu yu na la ding pusu yu at kaisipan,0Lakuan yu na ing milabas yung marawak a pamibiebie. Lakuan yu na ing sadia yung pangatau a mipapahamak uli na ning marawak nang pamitan.wg0nung tune yung pekiramdaman ing tiru da tungkul keya at nung mituruanan kayu king katutuan a atyu kang Jesus.5e0E makanyan ing abalu yu tungkul kang Cristo,S0E la biasang dirine at mabisyu la; pawang makasumami ing balu rang gawan.{0at e la makaintindi. Uli na ning karelang kamangmangan at kesiasan buntuk, ala lang dake king bie a babie na ning Dios.  0King lagyu na ning Ginu, sasabian kung matimid iti: e yu na la apusan a pamibiebie ding paganu. Alang ulaga ing karelang isipan\ 10King kapamilatan na migaganap ya ing katawan manibat karing miyayaliwang dake na at nung ing balang dake gagampanan na ing katungkulan na, dagul ya at sikan ing mabilug a katawan king kapamilatan na ning lugud. 70Nune king kapamilatan na ning pamagsalita tamu king katutuan at ning diwa ning lugud, dagul tamung ganap king pangayabe tamu kang Cristo, ing buntuk.t a0E ta na kanita anak a mangalati a balamu bangkang sapul-sapulan na ning angin, at pitange-tange ning alun ampon ning maling turu da ring taung mapaglinlang. E ta na mapirait karing taung ating kapagnasan a inabu da katamu king e ustu.M 0 Ban kanita itamung sabla misasanmetung tamu king pamanialpantaya, at pamangilala king Anak ning Dios, at maging ganap ing kekatamung pangatau agpang king pamakilupa tamu king genapan nang Cristo.l Q0 Depat na iti ban isadia na la ding sablang mepili king kasuyuan at king ikasulung ning iglesia na.@y0 Ya ing minie regalu karing tau; binie na karing aliwa ing maging apostol la, karing aliwa naman ing maging propeta la, ding aliwa naman ing maging talapanaral la, pastor at talaturu.)K0 Itang tinipa ya naman kabud ing pepaitas king kakataskatasan, king babo banua at lagpus pa babo banua ban katmuan na ing sabla-sablang bage king panga-atyu na.uc0 Nanu ngeni ing buri nang sabian ning pepaitas ya? Ing buri nang sabian niti tinipa ya pa mu keti king yatu.$A0Inya masasabi king kasulatan ing anti kaniti: Inyang pepaitas ya king matas a matas, migdala yang dakal a bihag a kayabe na; minie yang regalu karing tau.mS0Midinan yang makabukud a kagiwan ing balang metung kekatamu, agpang king sukad a babie nang Cristo.0metung ya ing Dios at Ibpa ta ya ngan; ya ing makiupaya, darapat king kapamilatan da ring sabla at manatili karing sabla.O0Atin mung metung a Ginu, metung a kasalpantayanan at metung a binyag;  0Metung ya mu ing katawan at metung ya munaman ing Espiritu; antimo nung makananung metung ya mu ing kapanayan a kekayung keyaus.0Pagkapilitan yung papanatilian ing pangametung a ibat king Espiritu king kapamilatan na ning kapayapan a bubuklud kekayu.hI0Magpakumbaba kayu sa, maganaka, mapibabata, at misaupsaup kitmuan lugud king metung at metung.~ 90Inya aku a makasukul king uli na ning Ginu, makisabi kung mayap kekayu king mibiebie kayu sana agpang king kailangan dang daptan ding inaus ning Dios. }90keya miyabie sa ing kapurian king kapamilatan na ning iglesia at king kapamilatan nang Cristo Jesus, king sablang panaun at king kapilan pa man! Amen. |0King Dios a makarapat maygit king sablang malyaring aduan tamu o isipan, king kapamilatan na ning kayupayan nang magobra kekatamu: {0At akilala yu sana ing lugud a e na abut ipamasala ning kaisipan, ban mikatmuan kayung lubus king sablang ganap a atyu king Dios.rz]0malyari yung aintindian, kayabe da ring pinili na ning Dios, nung nu anti karagul ing lugud nang Cristo.,yQ0Manuknangan ya sa i Cristo karing kekayung pusu king kapamilatan na ning kekayung pamanialpantaya keya ban king pamagyamut yu, at pamanalumpakan king matibe lugudx%0Ipanalangin ku king Dios, agpang king mabandi nang ligaya, king pasiknangan na ing bie yung espiritual king kapamilatan na ning Espiritu na.Ow0a panibatan ning lagyung Ibpa king balang pamilya king banua at yatu.;vq0Uli na niting sangkan, sisiklaud ku arap ning Ibpa u0 Ipakisabi kung mayap kekayu king e yu sa painan ing lub yu uling misasakitan ku alang-alang kekayu; iti ngan para king ikakayap yu.ktO0 Uli na ning pangayabe tamu at pamagtiwala keya, malaya tamu at panatag a lub makalapit king Dios.rs]0 Makayagpang iti king alang angga nang parasan a keya namang tiparan kang Cristo Jesus a kekatamung Ginu.>ru0 ban king kapamilatan na ning iglesia mipakilala ngeni karing pamuntuk at karing kayupayan karin banua ing alang anggang kabiasnan na ning Dios a mipabalu king miyayaliwa nang aske.-qS0 at ipalino ing sablang bage nung makananu nang daptan ning Dios ing lihim nang kapagnasan. Maluat na na mu ring lilihim iti ning Dios a miglalang king sablang bagerp]0Aku ing mababang dili uri karing pinili na ning Dios. Makanyan man, binie na ning Dios kanaku ing obrang iti: ing ipanaral ku karing paganu ing Mayap a Balita tungkul king alang angga nang bendisyun a malyaring atagpuan kang Cristo, o0King uli na ning regalu na ning grasya ning Dios, gewa na kung talasuyu ning Mayap a Balita king kapamilatan na ning kayupayan na.n#0Ing lihim ya iti: king kapamilatan na ning Mayap a Balita, atin lang dake ding paganu, nung makananung atin lang dake ding Judio, king bendisyun na ning Dios; dake na la naman ning metung mung katawan at karake la king pangaku na ning Dios king uli nang Cristo Jesus./mW0E mipasiag iting misteryo karing tau king milabas a panaun, oneng ngeni pepabalu na ning Dios king kapamilatan na ning Espiritu karing banal nang apostol at propeta.wlg0At kabang babasan ye iting sulat ku, abalu yu nung nanu ing aintindian ku king misteryo tungkul kang Cristo.)ak;0Pisiag na kanaku ning Dios ing lihim nang parasan, (antimo ing abanggit ku nang minuna.j{0Abalitan yu na siguru king ing Dios, agpang king grasya na, peniwala na kanaku iting katungkulan para king ikakayap yu.si a0Uli na niti, aku, i Pablo a preso nang Cristo Jesus, king uli yu, ikayung paganu, manalangin ku king Dios.!h;0Uli na mu rin ning kekayung pangayabe kang Cristo, ikayu man at ding aliwa, maging metung kayung tuknangan ning Dios king kapamilatan na ning Espiritu.ygk0At king kapamilatan na, miyugne-ugne ya ing balang dake ning gusali at maging templo yang banal para king Ginu.}fs0Mitalakad kayu naman babo rang pundasyun ding apostol at ding propeta, ing batung paniuluk ya i Cristo Jesus mismu.e30King uli na niti, e na kayu dayuan a taung ibat king aliwang balen, nune kabalen da kayu ding pinili na ning Dios at kabilang kayu king pamilya na.hdI0Uli nang Cristo, parehu tamung mekalapit king Ibpa king kapamilatan na ning metung a Espiritu.*cM0Inya dinatang ya i Cristo at penaral na karing sablang tau ing Mayap a Balita ning kapayapan, kekayung paganu a marayu king Dios at karing Judio a malapit keya./bW0King kapamilatan na ning kamatayan na king krus leko na ing pamipagkamua da ring aduang lahi at binalik na lang parehu king Dios at gewa na lang metung mung katawan.Ia 0Leko ne upaya ing Kautusan da ring Judio at ding dakal nang kautusan at tuntunan ban pisanmetungan na la king metung a bayung bansang makayabe keya ding aduang lahi ban mag-ari ing kapayapan.I` 0I Cristo mismu pikakasundu na katamu. Ikaming Judio at ikayung paganu pisanmetung na katamu. King kapamilatan na ning katawan na, leko na ing pamipagkamua a balamu pader a mamilatan kekatamu.(_I0 Oneng ngeni, uli na ning pangayabe yu kang Cristo Jesus, ikayung makarayu kanitang milabas a panaun, milapit kayu king Dios uli na ning kamatayan nang Cristo. ^0 E yu kakalinguan king kanitang panaun a milabas makawale kayu kang Cristo; e kayu kabilang king balen Israel at e ra kayu sakup ding kasunduan nung nu la makalaman ding pangaku na ning Dios. Mibiebie kayu kanita king yatu anting alang kapanayan at alang Dios.g]G0 Inya, e yu kakalinguan ing milabas yung kabilian: king mipanganak kayung paganu at inaus dang e mesirkunsisyun ding Judio. Meyaus lang mesirkunsisyun deting Judio agpang king daraptan da ring lalaki king karelang katawan.N\0 Uling ing Dios ya ing linalang kekatamu; lelangan na katamu king kapamilatan nang Cristo Jesus ban idikil ing bie tamu king pamaniapat mayap a sidia na na ning Dios keta pang minuna para kekatamu.Z[-0 Iti e uli na ning kekayung dapat, inya e ya kailangan magparangalan ing ninuman.,ZQ0Uling king grasya na ning Dios miligtas kayu king kapamilatan na ning pamanialpantaya yu kang Cristo. At ing kaligtasan a iti binie na ning Dios at e ibat kekayu..YU0Depat na iti ban karing daratang a panaun apakit na ing alang sukad nang degulan ning grasya na king lugud a pepakit na kekatamu king kapamilatan nang Cristo Jesus.X0Uli na ning kekatamung pangayabe kang Cristo Jesus, mebie tamung pasibayu kayabe na ban magluklukan kayabe na karin banua.W0biniayan na katamu kang Cristo kanitang mete tamu uli na ning kapanialangsangan tamu. Miligtas kayu uli na ning grasya na ning Dios.UV#0Oneng tutu ping dakal ing lunus ning Dios at maragul ing lugud na kekatamu,.UU0Makakayabe tamu kareti king panaun a milabas; mibiebie tamu agpang king marawak nang kapagnasan ning laman at penusignan tamu ing e mayap nang hilig ning kekatamung katawan at kaisipan. Inya king katutubu tamung kabilian makakayabe tamu karing taung kamuan na ning Dios, kalupa da ring aliwa.)TK0Tikian yu kanita ing marawak nang ugali niting yatu, at pepailalam kayu king prinsipi na ning dewakan, ing espiritung mag-ari karing taung e mamintu king Dios.]S 50King milabas a panaun mete kayu uli na ning kekayung kapanialangsangan at kasalanan.~R w0At ing iglesia ya ing katawan nang Cristo. Ya ing kasasakdalan na nitang misasakdal king sablang bage nukarin pa man.|Q s0Pepailalam na ning Dios king kayupayan nang Cristo ing sablang bage, at ya ing binili nang pekabuntuk ning iglesia.RP 0Inya atyu lalam nang kayupayan Cristo ing sablang pamaniakup, kapanibalan, kayupayan, at pamamuntukan. Maygit ya upaya ing lagyu na karing sablang lagyu, e mu king panaun a iti nune karing aldo datang.qO ]0ya naman ing pepasubling mebie kang Cristo at milukluk keya king banua, king banda nang wanan ning Dios.XN +0at ing alang angga nang kayupayan kekatamung maniwala keya. Ing kayupayan a iti@M {0Ipanalangin ku king aslagan na la sa ning Dios ding kekayung kaisipan ban abalu yu ing kapanayan a kekayung keyaus, nung nu anti karakal at karagul ing pengaku nang ibie karing banal,:L o0at aduan ku king Dios ning Ginu tamung Jesu-Cristo, ing marangal a Ibpa, king ibie ne sa kekayu ing Espiritung babie kabiasnan kekayu at pakilala king Dios ban lubus yeng abalu.vK g0ala nang patugut ing kanakung pamipasalamat king Dios para kekayu. Iyayabe da kayu king kanakung pamanalanginJ 50Uli na niti, manibat na kanitang abalitan ku ing tungkul king kekayung kasalpantayanan king Ginung Jesus at ing kekayung lugud karing sablang banal,/I Y0Ing Espiritu ya ing katunayan da ring pangaku na ning Dios kekatamu angga king tanggapan tamung ganap ing kaligtasan. Kailangan tamung purian ing ligaya na ning Dios!hH K0 At ikayu man, inyang dimdam yu ing balita na ning katutuan, ing Mayap a Balita a minie kaligtasan kekayu, meniwala kayu kang Cristo. Uli na niti, mibie ya kekayu ing tatak ning Banal a Espiritu antimong pinili na ning Dios!hG K0 Inya, ikaming minunang mika ating kapanayan kang Cristo, kekeng purian ing ligaya na ning Dios.!F =0 At uli nang Cristo, meging balen na kami ning Dios a darapat karing sablang bage agpang king parasan na inyang pinili na kami keta pang minunang panaun.(E K0 Potang miras na ing mituldung panaun, tipunan na la ding sablang bage king banua at keti king yatu, at pisanmetungan na la ngan kang Cristo bilang pamuntuk da.}D u0 ban lubus tamung aintindian ing makalihim nang parasan. Iti ya ing parasan a daptan na king kapamilatan nang Cristo.DC 0Dininan na katamung labis-labis a kabiasnan at pamanalastas/B Y0Inatbus na katamung Cristo king kapamilatan na ning kamatayan na. Uli na niti, mipatawaran ing kekatamung kasalanan! Kasagid na ning lugud a binie ning Dios kekatamu!xA k0Purian ta ya uli na ning maragul nang grasyang regalu na kekatamu king kapamilatan na ning pakamalan nang Anak!u@ e0telaga na na ing maging anak na katamu king kapamilatan nang Jesu-Cristo. Iti ya ing parasan na at kaburian.;? q0At uli niting pangayabe tamu kang Cristo, pinili na na katamu bayu ya pa melalang ing meto ketawan ban maging banal tamu at alang kapintasan arap na. Uli na ning lugud ning Dios,.> W0Pasalamat tamu king Dios at Ibpa na ning Ginu tamung Jesu-Cristo! Uling dininan na katamung bendisyun a ibat king banua uli na ning kekatamung pangayabe kang Cristo.s= a0Miyabie sana kekayu ing grasya at kapayapan a ibat king Dios a kekatamung Ibpa at king Ginung Jesu-Cristo.K< 0Ibat ya iting sulat kang Pablo, ing apostol nang Cristo Jesus, agpang king kaburian na ning Dios. Susulat ke iti para karing kapatad a atyu Efeso, ding tapat a mabibie makayabe kang Cristo Jesus.d;A&Ing grasya na ning Ginu tamung Jesu-Cristo manatili sa kekayu ngan, ikayung kapatad. Amen.':G&Katataulian, e na na sa daragdagan ning ninuman ing kanakung kasakitan, uling ding biuk a atyu king kanakung katawan pakilala da king aku ipus na kung Jesus.9&Ing kapayapan at lunus na ning Dios manatili sa karing sablang tutuki kaniting tuntunan at karing sablang bibilug king Israel a balen na!8&Alang ulaga nung ing metung a tau mesirkunsisyun ya man o ali ya. Ing bukud mung maulaga ya ing metung yang lelangan a lubus nang mibayu.C7&Para kanaku, ing bukud mung apagmaragul ku ya ing krus na ning Ginu tamung Jesu-Cristo; uling king kapamilatan na ning krus na, ing yatu mete ne para kanaku at aku mete na ku king yatu.O6& Agyang ding mismung tatanggap pangasirkunsiyun e la tutupad king Kautusan. Buri da mung apagmaragul king ikayu man apatukian da kayu king anti kaniting seremonia, inya makanyan da kayung pipilitan.55c& Ding maburi king pamagpakitang tau ila kabud ding mamilit kekayu ban pasirkunsisyun kayu. Daraptan da yan ba ra mung aligtasan ing pangalupig uli na ning krus nang Cristo.f4E& Apagmasdan yu siguru ing maragul ya letra ing sulat a iti uling aku mismu ing susulat ngeni!3%& Samantalanan tamu ing sablang oportunidad a makagawa tamung mayap king kalupang tau lalung-lalu na karing kapatad tamu king kasalpantayanan.2!& Inya e tamu sa sasawan ing pamaniapat mayap; nung biasa tamung mibabata angga king wakas, mupul tamu paniatang na ning panaun a makatuldu.1-&Ing tatanam karing bage tungkul king laman, kamatayan ing pupulan na. Ing tatanam karing bage tungkul king Espiritu, mupul yang bie alang angga. 0&E yu pipiraitnan ing kekayung sarili; e yu isipan king alinlang ye ing Dios. Nung nanu ing tenam ning tau, ya naman ing pupulan na./&Ing taung mituturuanan king amanu na ning bie kailangan nang idake ing nanumang mayap a atyu keya para karing tuturu keya.L.&Uling ing balang tau kailangan nang pusanan ing sarili nang karga.G-&Surian na ning balang metung ing sarili nang dapat. Nung akit na king iti mayap, malyari nang ipagmaragul ing sariling dapat na at e na na kailangan pakilupa king dapat na ning aliwang tau.l,Q&Nung isipan na ning ninuman king importanti ya kabang ali ne man, pipiraitnan na mu ing sarili na.+&Mipapaniaup kayung mamusan king pupusanan na ning metung at metung. King anti kaniting paralan yu atuparan ing kautusan nang Cristo.* {&Kapatad, nung ing ninuman manabu ya king pamikasala, ikayung antabayanan na ning Espiritu ing kailangan sumaup keya ban makapagbalik ya lub; oneng daptan yu iti king mitmung kabanayaran. Ingatan yu naman ing sarili yu, pota ikayu man matuksu kayu.t)a&Kailangan tamung lisian ing katasan lub at e ta la pasakitan lub ding aliwa at e tamu sukat mipapangalalu.s(_&Ing Espiritu ya ing pasari king bie tamu, inya kailangan tamung tuki munaman king agkat na ning Espiritu.'&At ding sablang atyu kang Cristo Jesus anti da nang pinaku king krus ing sablang pamitan na at marawak a buri na ning karelang pangatau.Z&-&kapakumbaban, at ing pamangawat king sarili. Alang kautusan laban kareting bage.r%]&Oneng ing bunga na ning Espiritu ya ing lugud, tula, kapayapan, kapibabatan, ganaka, kayapan, katapatan,z$m&mipapangangaria la, maglasing la, magpasasa la king manong at darapat miyayaliwang bage a kawangis da reti. Inya ausan da kayu pansin ngeni antimo kanitang minuna: ding sablang darapat king anti kareti e re tanggapan ing Kayarian ning Dios.M#&king pamanyamba karing idolo at karing mangkukulam. Milaban-laban la ding tau, mipatepate la, mipapangalalu la, mipapagkamua la at mapagimbut. Mipatepate la karing miyayaliwang partido at lupung;f"E&Malino ing dapat na ning laman. Mayayakit iti king bie imoral, marinat at bastus nang dapat;f!E&Nung ing Espiritu ya ing kekayung tutukian, ala na kayu king lalam nang upaya ning Kautusan.g G&Uling ing buri na ning laman makakontra king Espiritu at ing buri na ning Espiritu makakontra king buri na ning laman. Uli na ning maigpit dang pamilaban deting adua, maralas ing e yu atutuparan ing mayap yung kapagnasan.(I&Paintulut yung linawan ku ing buri kung sabian! Nung ing tukian yu ya ing Banal a Espiritu, mirayu kayu king nanumang panganib a agkat na ning kekayung laman.iK&Nung mengari kayu karing animal a mipapanasakit at mipapanyira, mingat kayu, pota magisan kayu.}&Uling ing kabilugan a Kautusan mumuli ya king metung mung kautusan: Luguran ye ing kalupa yung tau antimo ing sarili yu.pY& Kapatad ku, antimo ing balu yu na, king kalayaan karin kayu meyaus. Oneng e yu gagawan sangkan iting kalayaan ban pasakup kayu karing agkat na ning laman. Nune, pakikuanan yung ing lugud ya ing mutus kekayu king pamisusuyuanan yu.@{& Sana malaus na lang pakapun deng manggulung den kekayu!P& At nung aku, kapatad, ipanaral ku king kailangan pa ing pangasirkunsisyun, obat malulupig ku pa angga ngeni? Nung tutu mu ita, ing pamanaral ku tungkul king krus nang Cristo e ra ne sana ikakatisud.{o& Makanyan man magtiwala ku pa mu rin kekayu. Ing pangayabe tamu king Ginu atdanan na kung kapanaligan king e kayu manaliwa pamalak tungkul king bage iti. Panaligan ku naman king ing taung manggulu kekayu, ninu ya pa man, parusan ne ning Dios.^5& Ngana ning kasebian, Ing ditak a lebadura agyu nang papagalsan ing kabilugan a masa.>w&Ing Dios a minaus kekayu e na daptan ing anti kanyan.`9&Kasalese na na ning daraptan yo! Ninu ta ing sinabat king pamanuntun yu king katutuan?,Q&Uling potang makayabe tamu kang Cristo Jesus, mesirkunsisyun ka man o ali, parehu mu; ing maulaga ya ing kasalpantayanan a darapat king kapamilatan na ning lugud.3_&Panayan tamung ing Dios mismu tanggapan na katamu. Yan ing panayan tamu king upaya na ning Espiritu ning Dios a magobra at king kapamilatan na ning kasalpantayanan tamu.D&Nung magtiwala kayu king pamamintu king Kautusan para matanggap kayu king Dios, tandanan yu king anti yu nang kewani ing sarili yu kang Cristo. Makalual na kayu king grasya na ning Dios.&Misan pa sasabian kung matimid king ninumang mabisang pasirkunsisyun sapilitan yang tupad king kabilugan a Kautusan kabud depatan na iti.%C&Aku mismu i Pablo, ing sasabi kaniti kekayu: nung paintulut yung masirkunsisyun kayu pa, ing buri nang sabian niti king ala yang kasilbian kekayu i Cristo./ Y&Gewa na katamung malaya'ng Cristo at buri na ing manatili tamung malaya. Uli na niti, manatili kayu sanang malaya at e yu na paintulut ing ma-ipus kayu pang pasibayu.oW&Uli na niti, kapatad ku, e na katamu anak ning babaing ipus, nune anak na katamu ning babaing malaya.oW&Oneng nanu ing sasabian na ning kasulatan? Sasabian na, Itabi ya ing babaing ipus at ing anak na; uling ing anak na ning babaing ipus e ya kailangan mirakayanan kayabe na ning anak ning babaing malaya king pibandian nang tata ra.D &King panaun a ita ing anak na ning ipus, ing anak a mibait king paralan a karaniwan, linupig ne itang anak a mibait uli na ning Espiritu ning Dios; at makanyan munaman ing malyari ngeni.^ 5&Ngeni, kapatad, ikayu ding anak na ning Dios uli na ning pengaku na, antimo i Isaac.z m&Uling sasabian na ning kasulatan, Magsaya ka, ikang baug a e pa mikayanak! Kulisak ka at maniambitan king mitmung tula, ikang e pa menganak! Uling ing babaing mipaimburisan mikayanak yang lalung dakal kesa king babaing kautus ning asawa na.L &Oneng ing maligayang Jerusalem malaya ya at ya ing kekatamung ima.% C&I Agar larawan ne ning Bunduk ning Sinai karin Arabia at simbulu ne ning salukuyan a siudad na ning Jerusalem; ipus yang kayabe da ring sablang memalen na.|q&Iti malyaring lawan antimong metung a talimhaga. Deting aduang babai lalarawan da la kekatamu ding aduang kasunduan. Manibatan ya ing metung karela king Bunduk ning Sinai at mibait la ding anak na king panga-ipus at ing babaing iti ya i Agar.'&Mibait ya ing anak na ning babaing ipus king paralan a karaniwan; mibait ya ing anak na ning babaing malaya agpang king pangaku na ning Dios.+&Sasabian na king mika adua yang anak a lalaki i Abraham; ayanak ne ing metung king babaing ipus, at ayanak ne ing kadua king asawa nang malaya. &Oyni ing ikutang ku kekayu, ikayung sablang malisuas bisang pailalam king Kautusan: E yu daramdaman ing sasabian na ning Kautusan?ve&Sana kayabe yu ku ngeni ban asabi ku kekayu ing atyu king pilubluban ku. E ku mipaindatun a lub king uli yu!/&Pakamalan kung anak, misan pa, kalupa na ning babaing manganak, pasibayu kung daralan kasakitan king uli yu anggang e ya miyubug kekayu i Cristo.ta&Masanting ing ating malasakit nung mayap ing parasan, iti katutuan kapilan man at e mu neng kayarap yu ku!iK&Wa, deng aliwang taung den papakit da ing magmalasakit la para kekayu, oneng e mayap ing karelang kapagnasan. Buri da kayu mung mirayu kanaku, kanita magmalasakit kayu naman karelang kalupa na ning pamagmalasakit da kekayu.]3&At ngeni, bibilang yu kung kalaban yu uli na mu ning sinabi ku kekayu ing katutuan?/&Kasaya yu kanita! Nanu ing milyari? Aku mismu apatutuan ku king nung malyari la mung dukitan ding mata yu, dinukit yu na la sana at binie kanaku.g~G&Agyamang ing kapanamdaman ku minie maragul a kapagsubukan kekayu, e yu ku ininsultu o likuan, nune tinggap yu kung antimong metung a anghel na ning Dios; tinggap yu kung antimong i Cristo Jesus mismu ya na ing tinggap yu.} & Atatandanan yu pa nung inya ikua kung mekapanaral kekayu kanitang minuna? Uli na mu ning mirasnan kung sakit ken king Galacia.|& Pakisabi kung mayap kekayu, kapatad, ing tularan yu ku uling aku man mekitulad ku kekayu. Ala kayung depat a marawak kanaku.S{& Pigaganakan ku ing magkang masayang ing sablang pipagalan ku para kekayu.Bz& Atin kayu pang pangilinan a aldo, bulan, panaun at banua!Ny& Oneng ngening akikilala yu ne ing Dios o ngening akikilala na kayu ning Dios, makananu kayu ngening bisang magbalik karing tuntunan a alang ulaga at alang sikanan? Obat bisa kayung pa-ipus karela?Nx&Kanitang e ye balu ing Dios me-ipus kayu karing bage a e naman dios. w9&Uli na niti, anak na kayu ning Dios; e na kayu ipus! At nung gewa na kayung anak na ning Dios, ibie na kekayu ing sablang mangaintulid kekong anak na.3v_&Anting katunayan king ikayu pin anak na kayu, tinubud ne ning Dios ing Espiritu na ning Anak na karing pusu tamu, ing Espiritung mamaus masikan, Tatang, kanakung Tatang.qu[&ba na lang atbusan detang atyu king sakup na ning Kautusan ban malyari tamung maging anak na ning Dios.3t_&Oneng inyang miras na ing mituldung panaun, tinubud ne ning Dios ing Anak na. Mibait ya king metung a babai, at mibiebie ya lalam nang upaya ning Kautusan da ring Judio,s&Makanyan munaman, inyang anak ta pa mung malati, anti tamung ipus a atyu king lalam dang upaya ding tuntunan keti king yatu.~ru&Kabang anak ya pa, ating taung mimingat keya at manibala king pibandian na angga king panaun a tilduan nang tata na.q +&Isundu ku ing buri kung sabian: kabang anak ya pa ing talapagmana ala yang pangayaliwa king metung a ipus agyamang ya ing makibandi king sabla.upc&Nung makayabe kayu kang Cristo, ikayu ding lahi nang Abraham, ikayu ding tanggap king pengaku na ning Dios.Io &Inya ala nang pamiyaliwa karing Judio at karing paganu, karing ipus at karing malaya, karing lalaki at karing babai. Uling ikayu ngan sabla metung kayu mu king pangayabe yu kang Cristo Jesus.bn=&King pangabinyag yu miyabe kayu kang Cristo. Mipiblasan kayu king bie na mismung Cristo.{mo&King kapamilatan na ning kasalpantayanan karin kayu meging anak na ning Dios king pangayabe yu kang Cristo Jesus.olW&Ngening mirasnan ta na king panaun na ning pamanialpantaya, aliwa na ing Kautusan ing talaingat tamu..kU&Ing Kautusan ya ing peka talaingat tamu anggang e dinatang i Cristo, at anggang e na katamu pepawalang kasalanan ning Dios king kapamilatan na ning kasalpantayanan.+jO&Bayu dinatang ing panaun na ning pamanialpantaya, ing Kautusan ya ing magobra; bihag na katamu ning upaya na ning Kautusan anggang e mihayag ing kasalpantayanan.}is&Oneng ala yang pasubalian ing kasulatan ngening sasabian na king ing kasalanan ya ing magobra king mabilug a yatu. Inya king kapamilatan na ning pamanialpantaya kang Jesu-Cristo malyari lang tanggap ding sasalpantaya king pengaku na ning Dios.mhS&Ing buri na waring sabian niti king ing Kautusan laban ya king pengaku na ning Dios? Ali; buri namung sabian king nung makaibie yang bie ing Kautusan, malyari na lang pawalan kasalanan ning Dios king pamanupad da king Kautusan.Zg-&E ya mangailangan talapamilatan ing bukud mung metung, at metung ya mu ing Dios.Of&Nung makanyan, nanu ya parasan ing Kautusan? Miragdag ya bandang tauli ban mipakilala mu nung nanu ing pamaglabag, at miyabie ya samantalang e ya pa lalto itang lahi nang Abraham a nung kenu ya mangaintulid ing pangaku. Miyabie ya ing Kautusan ibat king gamat da ring anghel kayabe na ning saup ning metung a taung memilatan.Be}&Nung makatalakad king Kautusan ing babie na ning Dios, e na makatalakad king pangaku na. Oneng itang binie na ning Dios kang Abraham miyabie keya uli na ning pangaku na ning Dios keya."d=&Anti keni ing buri kung sabian. Ginawa yang metung a kasunduan ing Dios at pengaku na ing tuparan ne. Ing Kautusan a miyabie kalabas da ring apat a ralan at atlung pulung banua kaybat nang milyari nita, e ne malyaring siran ing kasunduan at payalan ulaga ing pangaku na ning Dios.cc?&Ngeni, mengaku ya ing Dios kang Abraham at king lahi na. E na sasabian ning kasulatan, at karing kekang lahi, ngana wari, karing dakal a tau. Ing sasabian na, at king kekang lahi, ngana wari, king katau mu a i Cristo.qb[&Kapatad, gumamit kung metung a karaniwan a alimbawa: potang pikasunduan da ring adua katau ing metung a bage, kabud mepirma ne ing kasunduan da, e ne malyaring e kilalanan ning ninuman; e nia naman malyaring dagdagan iti o bawasan.a &Depatan nang Cristo iti ban ing bendisyun a pengaku na ning Dios kang Abraham miyabie karing paganu king kapamilatan nang Cristo Jesus. Kanita itamu, king kapamilatan na ning kasalpantayanan, malyari ta yang tanggapan ing Espiritung pengaku na ning Dios.R`& Oneng linigtas na katamung Cristo king sumpang darala na ning Kautusan inyang anti yang misumpa alang-alang kekatamu; uling sasabian na ning kasulatan: Makasumpa ya ing ninumang ibitin da king dutung.I_ & Oneng e ya makatalakad ing Kautusan king kasalpantayanan. Nune, agpang king sasabian na ning kasulatan, Ing taung darapat king sablang aduan na ning Kautusan mibiebie ya agpang king Kautusan.c^?& Ngeni, tutung masala king alang taung mipatawaran a kasalanan king Dios king kapamilatan na ning Kautusan; uling ing kasulatan sasabian na: Mibiebie ya king kasalpantayanan ing taung mipatawaran a kasalanan king Dios.\]1& Ding sablang magtiwala king pamamintu king Kautusan mabibie la lalam na ning metung a sumpa. Uling sasabian na ning kasulatan, Makasumpa ya ninumang e mamintu king sablang makasulat king libru na ning Kautusan! /~~5}}j||<{{jzz@yyFxx ww[vvBuu#ttxssKrr#qppVonn>mm7llkjeihhhgffMf eeAdcibb@aa2``!_W^^,]Y\[ZZGYY4XX4WV"UTqSRR8QQPPiOO>NNHMLLdL&K8J4IIEHH"GG FF8EsDD.CCBIA@?>==)<;B:@9w9!876605534332/1P0//N..Q-,,=++*))g('''%% $$2##S""!! o'->d(XJ~L_6 # g G3u/{loDDing sablang den metung la mung anino da ring bage mangapalyari king aldo daratang; ing katutuan ya pin i Cristo.Bk}DInya e yu ne paniwalan ing ninumang gagawang tuntunan tungkul king kanan o inuman o tungkul karing aldo dapat pangilinan o tungkul king Piesta ning Bayung Bulan o tungkul king Sabbath.9jkDAt king krus a ita linupig na lang Cristo ding pamuntuk at upayang espiritual. Gewa na lang piyalben ning balen inyang linimbun na la kagulutan na kaybat ning pamagtagumpe na.i+DKelisan ne ing listahan da ring kekatamung utang a kailangan tamung bayaran agpang king kautusan. Leko na lang lubus at pinaku na la king krus.hD Kanitang misan mete kayu king kamatayan a espiritual a pepasari na ning kekayung kasalanan at uli na ning paganu kayung e makasakup king Kautusan. Oneng ngeni biniayan na kayu ning Dios kang Cristo! Pepatawaran na katamu king sabla tamung kasalanan.ggGD Uling inyang mebinyag kayu, mikutkut kayung kayabe nang Cristo, at king pangabinyag yu mipasublian kayu namang mebie kayabe nang Cristo king kapamilatan na ning kasalpantayanan yu king upaya ning Dios a pepasubling mebie.nfUD Mesirkunsisyun kayu king pangayabe yu kang Cristo, e king sirkunsisyun a karaniwan dang daraptan ding tau, nune king pamagsirkunsisyun nang Cristo, ing sirkunsisyun a lubus midadayu kekayu king upaya na ning palpikasalang laman. e D at ikayu, king pangayabe yu kang Cristo, miganap ing kekayung bie. Makapaygit yang e palak karing pamuntuk at upaya karin banua.GdD Uling ing kabilugan a kadiosan atyu king katawan nang Cristo,cyDSikasuan yu king e na kayu sa alinlang ning ninuman king kapamilatan na ning nanumang kabiasnan a alang tune kalamnan, kabiasnan a makalinlang uling manibatan mu king turu da ring tau. Makatalakad e kang Cristo nune karing patakaran na ning yatu.KbDMagyamut kayung malalam kang Cristo Jesus at tatagan yu ing talakad yu, at lalu yu sanang pasiknangan ing kasalpantayanan yu, antimo ing kekayung apagaralan. Mangatmu kayu sanang kapasalamatan.Za-DAnti na ning tinggap yeng bilang Ginu i Cristo Jesus, mibiebie kayung kayabe na.G`DAgyamang makarayu kayu kanaku, e na kayu man makakalinguan king kanakung panalala. Matutula ku pin makabalita king masalese yung pamibiebie at king matatag yung pamanyalpantaya kang Cristo. _DInya ngakung sasabi kekayu, e yu paintulut ing linlangan na kayu ning ninuman king pamagmatulid nang makawili, oneng e na man tutu.e^CDKang Cristo makasimpan ing sablang pibandian na ning kabiasnan at beluan tungkul king Dios.p]YDDaraptan ku ing anti kaniti ban mikatmuan lang tetagan ding pusu ra at ban ngening misasanmetung la king lugud mirinan lang ganap a pamanalastas a bunga na ning pamangilala ra king lihim ning Dios, ing lihim ya pin i Cristo mismu.0\ [DIpaintulut yung sabian ku kekayu nung nu anti ing pamagsakripisyu ku para kekayu at para karing tau Laodicea, at pati na karetang taung e makakilalang personal kanaku.[ 'DBan matupad iti, magsakripisyu ku at magkapilit kayabe na ning sikanan a babie nang Cristo, ing sikanan a magobra king mabilug kung pangatau.oZ YDIti ya ing Cristo a panaral mi karing sablang tau. Iti ya ing kabiasnan nung nu mi la sasane at tuturu ding sabla ban kanita ing balang metung akua mi yang alapit king arap ning Dios, at mayakit yang ganap a pangayabe kang Cristo.,Y SDUling ing tangka na ning Dios ya iti: ipakilala na ing lihim na karing pinili na, at ipakit na karing sablang tau ing maragul a ligayang darala na niting lihim. At ing lihim a iti alang aliwa nune ini: atyu kekayu i Cristo at iti mangabaldugan king mirakayanan kayu king ligaya na ning Dios. X DAt iti ya ing misteryong milihim king malambat a panaun karing sablang tau, oneng ngeni bilalag na ning Dios king balen a pinili na.RW DPepalyarian na ku ning Dios a maging talasuyu na ning iglesia ban gampanan ku iting banal a dapat alang-alang king ikakayap yu. Iting banal a dapat a amanuan ku ya ing ipanaral kung lubus ing amanu na.hV KDNgeni, alang-alang kekayu, matula ku king kasakitan a daralanan ku. Uling king kasakitan na ning katawan ku, makasaup kung miganap king kasakitan na pang makatagan Cristo para king katawan na a alang aliwa nune ing iglesia.-U UDOneng kailangan kayu ping manatiling matatag king kasalpantayanan; e matitigatig king kapanayan yu king mipangaku king Mayap a Balita a kekayung dimdam. Iti ya itang Mayap a Balitang mipanaral karing sablang tau keti king yatu at aku, i Pablo, talasuyu na na ku man ning Mayap a Balitang yan.GT  DOneng ngeni king kapamilatan na ning kamatayan na king krus ning Anak na, tinggap na kayu ning Dios king sarili na ban alapit na kayung banal at malinis, at alang pangapintas king arapan na.qS ]DKanitang misan mirayu kayu king Dios at meging kalaban na kayu uli da ring e mayap a depat yu at inisip.9R mDKing kapamilatan na ning Anak, tinggap ne ning Dios king sarili na ing meto sikluban. Tinatag na ning Dios ing kapayapan king kapamilatan na ning Anak nang mipaku king krus. Uli na niti, ikua nang abalik ning Dios king sarili na ing sablang bage, maging ing keti king yatu at maging ing karin king banua.WQ )DIng Dios mismu birian na king ing mabilug nang kadiosan manuknangan king Anak.KP DYa ing buntuk ning iglesia a katawan na. Anti na ning ya ing panibatan na ning bie ning katawan, ya naman ing pangane karing sablang mipasublian mie ban ya ing maging mumunang dili karing sabla.^O 7DAtyu ne bayu melalang ing nanu pa man at miyabe ing sablang bage king kapamilatan na.N 1DKing kapamilatan na lelangan na ning Dios ing sablang bage a atyu banua at ing keti king yatu; ing sablang mayayakit at e mayayakit, pati na ding kayupayan a espiritual, ding ginu, ding pamuntuk, at ding upaya; ing sabla-sabla melalang ngan king kapamilatan na at para keya.dM CDI Cristo ya ing larawan na ning Dios a e mayayakit at ya ing pangane na ning meto lelangan.NL Da migpalaya kekatamu. Ngana wari, mipatawaran la ding kasalanan tamu.K {D Uling linigtas na katamu king upaya na ning karalumduman at linipat na katamu king kayarian na ning Anak nang pakamalan-J UD Pasalamat kayung mitmung tula king Ibpa uling gewa na kayung karapatdapat mirakayanan king sasadia na ning Dios king kayarian ning sala para king balen a pinili na.I 7D Mipasiknangan kayu sana king maragul a sikanan a manibatan king maligaya nang kayupayan ban malyaring yung akarga ing sabla king mitmung kapibabatan.jH OD Kanita makapibiebie kayu antimo nung makananu na kayung buring mibiebie ning Ginu, at parating makatupad ketang babie tula keya. Ing pamibiebie yu mamungang miyayaliwang dapat a mayap at dagul ing beluan yu tungkul king Dios.uG eD Uli na niti, parati da kayung ipanalangin manibat na kanitang abalitan mi ing tungkul kekayu. Aduan mi king Dios ing katmuan na kayu sanang kabiasnan tungkul king kaburian na at king sablang beluan at pamanalastas a babie ning Espiritu.DF DBelita na kekami ing lugud a binie na ning Espiritu kekayu. E DAbalu yu iti kang Epafras, ing pakamalan ming kalupang talasuyu at tapat a talapagobra para kang Cristo, at pekakatawan mi kekayu.D 'DMagdala yang bendisyun ing Mayap a Balita at mikakalat ya king mabilug a yatu, antimo nung makananu ing mepalyari kekayu manibat na kanitang aldo a kapupurmeruan yung abalitan ing grasya na ning Dios at milyaring yung akilala ing katutuan tungkul king grasya ning Dios.rC _DKanitang ing tune amanu, ing Mayap a Balita, kapupurmeruan yang miras kekayu, dimdam yu ing kapanayan a yayampang na. Inya ing kasalpantayanan yu at lugud makatalakad king kekayung panenayan a makasadiang siguradu kekayu karin banua.B Duling abalitan mi ing kekayung kasalpantayanan kang Cristo Jesus, at ing lugud yu para karing sablang pinili na ning Dios.tA cDNeng manalangin kami para kekayu, parati kaming pasalamat king Dios a Ibpa na ning Ginu tamung Jesu-Cristo,#@ ADMiparala ya karing pinili na ning Dios karin Colosas, ding tapat ming kapatad kang Cristo. Dinan na kayu sanang grasya at kapayapan ning Dios a Ibpa tamu.? 'DIbat ya iting sulat kang Pablo a king kaburian na ning Dios meging apostol neng Cristo Jesus, at ibat ya naman king kapatad tamung i Timoteo.E>:Ing grasya na ning Ginung Jesu-Cristo manatili kekayu ngan.=:Ipayabut da naman ding sablang kapatad keni, lalung-lalu na ding magsilbi keni king palasyu na ning Emperador, ing masaya rang komusta.<:Ipayabut ku karing sablang pinili na ning Dios at magtiwala kang Cristo Jesus ing komusta mi, ikami dening kapatad a kayabe ku keni.W;':King kekatamung Dios at Ibpa miyabie ing ligaya angga king alang angga! Amen.::Bilang ablas yu, ibie na sa ning kanakung Dios ing sablang kailangan yu, ibat king grasya nang alang sukad a atyu kang Cristo Jesus.Z9-:Uli na niti, ing sulat a iti ya ing peka resibo na ning sablang peparala yu kanaku at ing binie yu maygit pa king kailangan ku! Atyu na kanaku ing sablang kailangan ku ngening i Epafrodito detang na kanaku ing sabla yung binie. Deti mengari lang mabanglung ain king Dios; mengari lang sakripisyung tatanggapan na at ikakatula ning Dios.v8e:Aliwa ing regalu a peparala yu ing maulaga para kanaku; ing maulaga ya itang pakinabang a mibubuntun kekayu.f7E:Maralas, inyang mengailangan kung saup karin Tesalonica, peparala yu ing kanakung kailangan.6{:Ikayung mismung tau Filipos balu yung masalese king inyang meko ku Macedonia kanitang panaun a bayu-bayu ya pa mung mipanaral ing Mayap a Balita, ikayu mung bukud ing iglesiang sinaup kanaku; ikayu mung bukud ding kerame ku king tula at kasakitan.g5G:Makanyan man, pasalamatan kung maragul ing sinaup yu kanaku king oras ning kanakung problema.^45: Atin kung sikanan marap king nanuman uli na ning sikanan a babie nang Cristo kanaku.`39: Balu ku nung nanu ing maging kalulu at balu ku naman nung nanu ing mika ating labis-labis. Sane na ku kaniti, inya nu man karin at kapilan man kontentu ku, mabsi ku man o danupan, king kalipitan man o king kanawan.y2k: At e ku sasabian iti uli na ning panamdaman kung mipaburen ku; uling mebiasa na kung magdamut king atyu kanaku. 1: Karagul na ning tulang tatanggapan ku king Ginu, uling kaybat nang milabas ning makabang panaun, misan pa mika panaun kayung ipakit yu ing malasakit yu para kanaku. E ku buring sabian king tinuknang na kayung magmalasakit kanaku, e kayu mu pin mirinan panaun.0+: Tuparan yu king bie yu itang apagaralan yu at tinggap, ing dimdam yu at ikit kanaku. At ing Dios a babie kapayapan kekatamu manatili ya kekayu.//W:Katataulian, kapatad ku, katmuan yu lang parati ding isip yu karetang bage mayap at marangal: ding bage tutu, matas, ustu, malinis, kalugud-lugud, at mitmung dangal.=.s:At ing kapayapan a lalagpus king abut nang isipan ning tau ibie na sa kekayu ning Dios; ing kapayapan a yan ya ing papanatili king pangayabe yu pusu at kaisipan kang Cristo Jesus.#-?:E kayu paibalisa lub, nune king sabla yung pamanalangin aduan yu king Dios ing kekayung kailangan, at king pamaniawad yu e yu kakalinguan pasalamat keya.Q,:Pakitanan yu lang mayap a lub ding sabla. Malapit neng datang ing Ginu.p+Y:Tumula kayu sanang parati king pamibiebie yung makayabe king Ginu. At iyulit kung sabian, tumula kayu!$*A:At ika man, tapat kung kayabe, ipakisabi kung mayap ing saupan mu la sana deting aduang babai, uling migpakasakit la namang kayabe ku deting adua king pamikalat king Mayap a Balita at di Clemente, at ding aliwa pang kayabe kung megobra a ngeni makasulat a lagyu king libru ning bie.a);:Aduan ku kekayu, Euodia at Sintique: mikasundu na kayu sa antimong mikapatad king Ginu.Z( /:Uli na niti, kapatad ku at kakaluguran a tutu kung pakamalan at buri ku nang buring akit, makanyan kayung kailangan manatiling matatag king pamibiebie yung makayabe king Ginu. Ikayu ding tula ku at pagmaragul!i'K:Alilan na la ding katawan tamung matbud at malalaso. Gawan na lang kalupa na ning katawan na a maslag king ligaya. At iti gawan na king kapamilatan na mu rin nitang upaya a gagamitan na ba na lang sakupan ding sablang bage.&+:Oneng para kekatamu, ing tune tamung balen ya ing banua. Manibat ya king banua ing panenayan tamung Talapagligtas, ing Ginu tamung Jesu-Cristo.c%?:Deti pawa la ngang papunta king impierno, uling ing karelang atian ya ing gagawan dang dios da. Pagmaragul da pa itang sukat da sanang pikarine. Ing bukud mung maulaga karela ila ding miyayaliwang bage keti king yatu. $:Sinabi ku nang maralas kekayu at ngeni mipapatangis kung ulitan: dakal la ding mabibie antimong kalaban na ning krus nang Cristo. #:Kapatad, e kayu sana sasawang makiapus kanaku. Binie mi na ing mayap a alimbawa kekayu. Pagumasdan yu la ding makiapus na kaniti.i"K:King makananu pa man, kailangan tamung manatili karing tuntunan a apagaralan ta na angga ngeni.7!g:Itamung sablang matua na king kasalpantayanan anti kanyan ing kailangan tamu ngang isipan. Nung ding aliwa kekayu e la pa makanyan a isipan, ipabalu na iti kekayu ning Dios.: m:Inya pupulayi kung matulid king pakirasan ku ban akua ke ing premyu a alang aliwa nune ing bie alang angga karin banua a yayaus na ning Dios king kapamilatan nang Cristo Jesus.S: Wa, kapatad, e ku isipan king ikua ku nang apakirasan; oneng ing bukud mung daraptan ku ya ing kakalinguan ku ing delanan ku na at daraptan ku ing sablang agyu ku ban pakirasan ing atyu king arapan ku.+: E ku sasabian king ikua ku nang tinggap iti o king aku banal na ku. E ku patugut magkapilit ban akua ku iti uling i Cristo Jesus ikua na na ku.R: at ayasahan kung aku mismu miyabe ku king pamaniubli rang mie ding mete.D: Ing bukud mung buri ku ya pin ing akilala ke i Cristo at panamdaman ku itang upaya na ning pangasubli nang mebie, at ing miyabe ku king kasakitan na ban milupa ku keya king kamatayan na,}s: at lubus kung miyabe keya. Mipabanalan ku e king kapamilatan na ning nanumang kapamintuan king Kautusan, nune king kapamilatan na ning pamanialpantaya kang Cristo. Iti ya ing kabanalan a manibatan king Dios at makatalakad king kasalpantayanan.P:At e mu ding bage deta, nune ing sabla lalawan kung alang kapakinabangnan alang-alang king metung a bage a tutung maulaga; iti ya't e aliwa ing aku akilala ke i Cristo Jesus a Ginu ku. Alang-alang kang Cristo Jesus, pibatan ku ing pangabating na ning sabla; lalawan kung anting alang kwenta ing sabla akamtan kia sana i Cristo :Oneng deting sablang bage a kailangan kung lawan anting pakinabang, ngeni lalawan ku lang anting pangalugi alang-alang kang Cristo.+:Tutu keng pigmasakit ing Kautusan angga king gilu ke ing iglesia. Inya nung tungkul mu king pamanupad karing kautusan, ala lang apintas kanaku.gG:Mesirkunsisyun ku inyang paruminggu ku pa mung makabait. Penganak da kung Israelita king tribu nang Benjamin, metung kung tune Hebreo. Nung ing pamanupad king Kautusan ya naman ing pisasabian, metung kung sadiang Pariseo.:Nung ing katunayan a mayayakit king katawan ya mu ing pisasabian, aku na ing mumunang kailangan magtiwala king anti kaniting seremonia. Nung isipan na ning ninuman ing malyari yang magtiwala king seremoniang anti kaniti, lalu kung ating matulid misip makanyan.%:Ganakan yu king aliwa ila, nune itamu ding tune mesirkunsisyun uling sasamban ta ya ing Dios agpang king Espiritu na, at miyayatdanan tamung tula king bie tamung makayabe kang Cristo Jesus. E tamu kailangan ing magtiwala king seremonia na ning pamaniugat king katawan.-S:Mangilag kayu karing taung e mayap a panugali; balamu asu lang mapad king pamaniapat marawak at tutung mahilig king pamamungus king maselan nang dake ning katawan.1 ]:Katataulian, kapatad ku, dinan na kayu sanang maragul a tula ning Ginu. E ku sasawan ing ulitan ku ing sinulat ku nang minuna kekayu at iti naman para king ikakayap yu.E:uling e na pikakunuan sinugud king panganib ing bie na, at ditak nia mu mete alang-alang king pamagobra na para kang Cristo ban aibie na mu kanaku itang kasaupan a kekayu dapat manibatan.:Uli na niti, tanggapan ye sanang mitmung tula bilang metung a tune kapatad king Ginu. Igalang yu la ding taung anti kang Epafrodito,:Inya buri ku naman ing makauli ne ken. Balu ku ing ikatula yu ing akit yeng pasibayu. Aku man mipanatag na ku lub kanita.G:Wa, mesakit ya pin at ditak nia mete, oneng salamat na mu melunus ya ing Dios keya ampon kanaku. Pakiabe ku ing kanakung sarili, uling nung melaus yang mete, panamdaman ku sanang e mu nanu.uc:Tutu neng bisang magbalik ken. E ya mipaindatun manibat na kanitang abalu na king abalitan yung mesakit ya.@ y:Inisip kung masanting ing paulian ku ne ken ing kapatad tamung i Epafrodito a megobra at minarap king labanan a kayabe ku at meging tubud-tuburan yu king pamipadala yung saup kanaku.d A:Muna ing saup ning Ginu, aku man pagnasan kung makapunta ken king lalung malaguang panaun.e C:Inya babalakan keng papuntan kekayu kabud mu ring asiguradu ku ing maging kabilian ku keni. :Ikayu mismu balu yu ing katapatan nang Timoteo. Balamu tune keng mi-tata king pamitambayan mi king obra para king Mayap a Balita. :Ala lang sisikasuan ding aliwa nune mu ing sarili dang kapakanan; ala lang malasakit para king kapakanan nang Jesu-Cristo.pY:Ya mu kabud ing balu kung biasang makisanmetung a panamdam kanaku at ating tune malasakit para kekayu.*M:Atin kung kapanaligan king Ginung Jesus king apapuntan ke ken i Timoteo king malaguang panaun ban mipanatag ku lub kabud abalitan ku keya ing kekayung kabilian.I :At ikayu naman sana akayabe da kayu king kanakung saya at tula.3:Nung ing daya ku kailangan yang miyabe tumulu king sakripisyung yayain na ning kekayung kasalpantayanan, masaya ku pa mu rin at matula a kayabe yu.w:kabang ampanganan yu la king amanung babie bie. Nung makanyan ing kekayung daptan, mirinan kung maragul a katuliran magmaragul tungkul kekayu king Aldo datang ya i Cristo. Uling mayakit king ing kanakung pamagkapilit at obra e bitasang mesayang.iK:ban maging malinis kayu at alang dungis, antimong ganap nang anak ning Dios, mabibie libutad da ring marawak at palpikasalang tau keti king yatu. Kailangan kayung sunlag libutad da antimo ding batuin a babie sala king banua:o:Daptan yung alang tutul ing sabla o alang pamituahI: uling e tutuknang darapat ing Dios kekayu ba yung burian at atuparan ing malugud nang parasan.  : Uli na niti, mal kung kakaluguran, nung makananu yung parating tikian ing sasabian ku kanitang kayabe yu ku pa, lalung maulaga ing pamintuan yu ku ngeni, ngening e yu na ku kayabe. Isundu yu ing pamagobra para king kaligtasan yu a abe ing takut at galgal,fE: At ding sabla karelang ipasiag king i Jesu-Cristo Ginu ya, king ikaligaya na ning Dios Ibpa. ~: Inya king lagyu nang Jesus, kailangan lang siklaud ding sabla, ding king banua, ding keti king yatu at ding king lalam ning yatu.b}=: Uli na niti, pepaygit ne ning Dios at dininan neng lagyu a mimigit karing sablang lagyu.$|A:At king pamakiwangis na karing tau, migpakumbaba yang maygit karing sabla at meging mapamintu ya angga king kamatayan, wa, angga king kamatayan king krus.~{u:Nune linubas na ing sarili na king sablang kamalan; mekilupa ya karing tau, at kinua na ing aske ning metung a ipus.bz=:Agyamang atyu keya ing panga-Dios, makanyan man e na pinilit ing makipante ya king Dios.2y_:Makilupa kayu panamdam kang Cristo Jesus:vxe:Mipapanatindi kayu sana at e mu ing sarili nang kapakanan yang isipan nang mumunang dili ning balang metung.4wa:E kayu sana mipapatlalu; ala sanang mipapagmayabang; nune maging mapagpakumbaba ya sa ing metung at metung; e yu isipan kapilan man king mas mayap kayu kesa karing aliwa.=vs:aduan ku kekayu ing paligayan yu kung lubus king kapamilatan na ning pamikakametung yu pamalak, pamikakametung yu king lugud, king metung mung pilubluban, at metung mung panamdam.Au }:Nung ating nanumang ulaga kekayu ing kekatamung bie a makayabe kang Cristo, nung tune ping makapanagkat ing lugud o ing Espiritung atyu kekatamu ngan o ing nanumang panirug o panalala,,t S:Kalupa na ning kanaku ing pamakilaban yu, antimo nung makananu yu kung ikit mekilaban kanitang minuna at antimo ing ababalitan yu; angga man ngeni makilaban ku pa.(s K:Uling metung yung pribilehiong e karaniwan ing sumuyu kang Cristo e mu king pamanialpantaya yu keya, nune pati na king kasakitan a dalanan yu alang-alang keya.r y:E kayu mitatakutan karing kekayung kalaban king isanu mang pakiarapan. Lalarawan na na ning karelang kapanialangsangan itang kabiguan a karelang kararasnan, oneng para kekayu kaligtasan naman. Iting sabla makayagpang king kapagnasan na ning Dios.~q w:Mibiebie kayu king paralan a makayagpang king Mayap a Balita nang Cristo. Nung daptan yu ing anti kanyan, datang ku man at dumalo mismu kekayu o king makarayu abalitan ku ing kekayung pamibiebie, masalang tutu king matatag kayu talakad king pamisasanmetung king diwa at dirikil yu ing kekayung sarili anting metung para king kasalpantayanan a darala na ning Mayap a Balita. p :Inya nung wari't akayabe da kayung pasibayu kanita lalu yu na kung apamagmaragul king pamibiebie yung makayabe kang Cristo Jesus.'o I:Makapihu ku kaniti, inya balu ku ing makapanatili ku pa. Manatili ku pang kayabe yu ngan ban aragdagan ku ing kekayung paniulung at tula king kasalpantayanan.Pn :oneng lalu naman tutung kailangan ing kumaba ku bie alang-alang kekayu.m :Makasipit ku karing aduang bage: tune kung buring lakuan ing bie'ng iti ban makapakiabe na ku kang Cristo at iti alang kasimpara kayapan;xl k:Nung king pangakaba ku bie makarapat kung lalung maulagang dapat, e ku apipihu nung isanu ing kanakung pilinan.k {:Uling nanu mo pin ing bie? Para kanaku ya i Cristo! Uli na niti, ing kamatayan metung yang lalung maragul a pakinabang.%j E:Ing maragul kung pagnasan at panenayan ya pin ing e ku sa magkulangan king kanakung katungkulan, nune king sablang penandit, lalung-lalu na king kasalukuyan, mikatmuan ku sanang tetagan a lub ban mirangal ya i Cristo king mabilug kung pangatau, maging king bie ku o king kamatayan ku.i 3:ngening balu ku king malaya kung pasibayu, king kapamilatan na ning kekayung panalangin at ning kasaupan a babie na ning Espiritu nang Jesu-Cristo.=h u:Para kanaku ita alang kwenta! Nune lalu kung matutula uling i Cristo mipapanaral ya king sablang paralan, mayap la man o e la mayap a kapagnasan. At manatili kung miyayatdanan tulaNg :Panaral dia naman ding aliwa i Cristo, oneng e laus king lub da, nune ba ra mung panusigan ing sarili dang kapritsu. Isipan da king lalu ra kung apamasakitan a lub kabang atyu ku keni king sukulan.f :Daraptan da iti uli na ning lugud, uling balu ra king ing Dios ya ing mitubud kanaku ban ipagdipensa ku ing Mayap a Balita.e 5:Tutu pin king ding mapilan panaral de i Cristo uli na ning diria at pamagpalalu, oneng ding aliwa naman panaral de uli na ning malinis a kapagnasan.Ed :At ing pangasukul ku lalu na lang pepatibe lub ding keraklan karing kapatad king pamanalig da king Ginu. E mu iti, nune lakuas lang mesikan a lub king pamanaral da king amanu na ning Dios. c  : Abalu da ring sablang guardia king palasyu at ding aliwa pang taung atyu keni king aku makasukul ku uling alagad na kung Cristo.b y: Kapatad, buri kung abalu yu king mekasaup maragul king pangakalat na ning Mayap a Balita ing sablang mepalyari kanaku.|a s: mitmu kayu king tune kabanalan a bukud mung kang Jesu-Cristo manibatan para king ikaligaya na at ikapuri ning Dios. `  : ban abalu yang pilinan itang mayap dili. Kanita mayakit kayung tune malinis at alang pangapintas king Aldo datang ya i Cristo at_  : At iti ing panalangin ku para kekayu: sumulung na sanang sumulung ing kekayung lugud at tune kabiasnan, at ganap a pamanalastas^ ):Balu na ning Dios king maniabi kung katutuan neng sasabian kung ing maragul kung panalala kekayu manibatan king lugud nang Cristo Jesus mismu.9] m:Atyu kayung parati king pusu ku! Inya matulid mung tutu ing makanyan ing panamdaman ku tungkul kekayu. Uling karake da kayu ngan kaniting pribilehiong binie na ning Dios kanaku, maging king kasalukuyan a aku makasukul ku, maging kanitang malaya ku pang magdipensa, at babie katibayan king Mayap a Balita.\ %:At siguradu ku king ing Dios a megumpisa kaniting mayap a dapat kekayu ya naman ing miganap kaniti angga king Aldo datang ya i Cristo Jesus.{[ q:uli na ning pamanantabe yu kanaku king pamikalat na ning Mayap a Balita ibat na king kapupurmeruan angga na ngeni.EZ :Neng manalangin ku para kekayu, manalangin kung mitmung tula@Y }:Pasalamatan ke ing kanakung Dios neng agaganaka da kayu.iX M:Ing grasya at kapayapan ibie na sa kekayu ning Dios a Ibpa tamu at ning Ginu tamung Jesu-Cristo.[W 3:Ibat ya iting sulat kari Pablo at Timoteo a talasuyu nang Cristo Jesus. Karing sablang pinili na ning Dios at makayabe kang Cristo Jesus, at karing sablang pamuntuk, at talasaup na ning iglesia ken king Filipos.pVY0Ing grasya na ning Dios manatili sa kekayung sablang lulugud alang kupas king Ginu tamung Jesu-Cristo. U0Ing kapayapan at ing lugud ampon ing kasalpantayanan ibie na sa ning Dios Ibpa at ning Ginung Jesu-Cristo karing sablang kapatad.XT)0Inya tutubud ke kekayu ban abalu yu ing kekeng kabilian at ban sikan kayu lub.*SM0I Tiquico a pakamalan tamung kapatad at tapat nang talasuyu ning Ginu, ya nang balang mamalita king sablang bage ban abalu yu ing kanakung kabilian at daraptan.7Rg0King uli na niting Mayap a Balita, aku mituburan ku, agyamang ngeni makasukul ku. Inya ipanalangin yu king apasiag ke iti king mitmung tetagan, antimo ing kailangan marapat.(QI0Ipanalangin yu ku naman ban ibie na kanaku ning Dios ing ustung pamagsalita, kanita apasiag ku king mitmung tetagan ing lihim a darala na ning Mayap a Balita.~Pu0Daptan yu ing sablang iti king kapamilatan na ning panalangin at pamagamuamu king Dios. Manalangin kayu king sablang oras king patnube ning Espiritu. Inya parati kayung makasadia at manatiling manalangin para karing sablang pinili na ning Dios.vOe0Isulud ye ing helmet a makaligtas, at gamitan yu ing amanu na ning Dios anting espadang binie ning Espiritu.#N?0Idala yeng parati ing kasalpantayanan anting kekayung kalasag; gamitan yeng anting paniagka at pamatda karing sablang milalablab nang paslu ning Marawak.mMS0At isulud anting sapatus karing bitis yu ing sipagan manaral king Mayap a Balita a babie kapayapan.L0Inya magsadia kayu: babatan ye ing kekayung awakan king sinturun na ning katutuan, itakap ye king salu yu ing baluti na ning katuliran.5Kc0 Inya, isulud ye ing baluting ibat king Dios ban nung datang na itang aldo ning dewakan, asupil ye at kaybat na ning kekayung pamakilaban, manatili kayu pa mu ring matatag.aJ;0 Uling e la tau ding kalaban tamu nune espiritu lang pamuntuk; ila ding atyu king kayupayan at ding talapanibala na ning karalumduman a mag-ari king yatung iti; ding espiritung kawal ning dewakan king mabilug a yatu.tIa0 Isulud ye ing baluti a binie na ning Dios ban alabanan yu la ding sablang dewakan a pasari na ning diablo.H 0 Katataulian, magpakatatag kayu king kapamilatan na ning pamakisanmetung yu king Ginu at king saup ning maragul nang kayupayan.IG 0 At ikayung panginuan, tratusan yu lang mayap ding kekayung ipus at e yu la sa pamatakutan, uling balu yu king parehu kayung ipus na ning metung a Ginung atyu banua at e ya biasang mangabiran.nFU0Uling balu yu king ablasan na ning Ginu ing balang mayap a dapat ning ninuman, ipus ya man o malaya.bE=0Magobra kayung matula a anti waring ing Ginu ya ing kekayung susuyuan at aliwa ding tau.=Ds0Atin mang manakit o ala, makanyan ing daptan yu, e ban magpakita mu karing tau, nune uli na ning talasuyu na kayung Cristo, at kusang lub yung pamintuan ing kaburian na ning Dios.#C?0Ikayung ipus, pamintuan yu la ding panginuan yu keti king yatu king mitmung kagalangan, takut at katapatan anti na waring i Cristo ing kekayung susuyuan.By0Ikayung pengari, e yu la dirinan dalan lumaban kekayu ding anak yu; nune sesen yu la king disiplina at aral ning Ginu.7Ai0ban mipakayap ka at kumaba bie keti king yatu.l@Q0Igalang me i tata mu at ima mu, ngana ning mumunang utus a maki katuglung a pangakung anti kanini:b? ?0Ikayung anak, pamintuan yu la ding kekayung pengari. Katungkulan yu iti bilang Cristianu.4>a0!Oneng mangaintulid munaman iti kekayu: ikayung lalaki, luguran ye ing sarili yung asawa antimo ing lugud yu king kekayung sarili; babae, igalang ye ing sarili yung asawa.m=S0 Ating maragul a katutuan a pakilala na niti, ing kaugnayan nang Cristo king iglesia ing amanuan ku.#<?0Antimo ing sasabian na ning kasulatan, Uli na niti, lakuan ne ning lalaki ing tata na at ima at makiabe ya king asawa na, at ilang adua maging metung la.);M0Dake na katamu ning katawan na.):y0Alang taung masama king sarili nang katawan, nune pakanan ne at sisesen, antimo ing daraptan nang Cristo king iglesia.!9;0Kailangan neng luguran ning lalaki ing sarili nang asawa antimong sarili nang katawan. Ing lalaking malugud king asawa na, malugud ya king sarili na. (80Depat na iti ban miyarap ya king sarili na ing iglesia a mitmung leguan, alang dungis o kulumpis nanuman, banal at alang kapintasan.e7C0ban mitalaga ya ing iglesia king Dios king upaya na ning amanu kaybat neng lininis at inos. 60Ikayung lalaki, luguran ye ing sarili yung asawa, antimo ing lugud nang Cristo king iglesia. Inain na ing bie na para king iglesia 50Nung makananu neng sasakupan Cristo ing iglesia, makanyan munaman ing babai, kailangan yang pasakup lubus king sarili nang asawa.4#0Uling ing lalaki ya ing buntuk na ning asawa na, antimo i Cristo ya ing buntuk ning iglesia a katawan na. At ya naman ing Talapagligtas na.c3?0Ikayung babai, pasakup kayu karing sarili yung asawa antimo ing pamipasakup yu king Ginu.g2G0Uli na ning kekayung pamangalang kang Cristo, pasakup yu ing sarili yu king metung at metung.~1u0At parati ye sanang pasalamatan ing Dios Ibpa, uli da ring sablang bage, king lagyu na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.'0G0Ipasiag yu ing kekayung panamdaman king kapamilatan da ring salmo, himno at kantang banal. King mabilug yung pusu, magkanta kayu at munie kapurian king Ginu.s/_0E kayu maglasing uling makasira mu iti kekayu, nune pakikuanan yung mikatmuan kayu king Banal a Espiritu.P.0E kayu sa mangmang; pakibaluan yu nung nanu ing kaburian na ning Ginu.p-Y0Samantalanan yung makarapat mayap king balang oportunidad, uling marawak ing mag-ari king kasalukuyan.p,Y0Inya ingatan yung masalese ing kekayung pamibiebie. Mibiebie kayung anting biasa at e anting mangmang.+)0at ing sablang mipamalino maging masala. Inya masasabi, Migising ka, ikang matudtud, talakad kang ibat karing mete! At aslagan na kang Cristo.B*0 Miririnan kamalinawan ing sablang milalantad king masala, ~}}||${zNyyxww~vv utss r\qq?p;oo/nn`nmlkkWjjFiRhh9gfftedd cb{ba``e_^^i]e]\[.ZYYXYWW VUUZUT{SRRkRQvP=OANMMLKKKbJyII9H;GF~FEEDCCAAA?@@p??4>==$<;;\:998M77716j55x5433$22^11M00///;/...Q-c-,,,I++E*))&(k( 'V&&3%5$"#J"! 5@{Fdnnp[dU { CRKt5 cbOneng iti ya kabud ing sangkan nung inya melunus ya ing Dios kanaku ban king milyari kanaku ipakit nang Cristo Jesus ing maragul nang kapibabatan, at maging pialimbawanan iti para karing salpantaya keya at tanggap lang bie alang angga.B4 bOyni ing metung a katutuan a kailangan dang tanggapan at paniwalan ding sabla: dinatang ya i Cristo Jesus keti king yatu ban iligtas na la ding makasalanan at aku ing marok dili karela.-3 UbAt binie na kanaku ning Ginu ing maglapo nang lunus; binie na kanaku ing kasalpantayanan, at ing lugud a atyu kekatamu uli na ning pangayabe tamu kang Cristo Jesus.`2 ;b Pinili na ku ban sumuyu keya agyamang migsalita kung laban keya. Ligalig ke at lepastangan kanitang minuna. Makanyan man melunus ya kanaku ing Dios uling e ku balu ing daraptan ku kanita uling e ku pa maniwala keya.?1 yb Pasalamat ku kang Cristo Jesus a kekatamung Ginu uling dininan na kung sikanan para king obrang iti, at uling kilala na king karapatdapat ku inyang pinili na kung maging talasuyu na.'0 Ib Makayagpang ya iting mayap a doktrina king Mayap a Balita a mipaniwala kanaku ba kung ipanaral. Iti ya ing Mayap a Balita a ibat king maligaya at nuan a Dios.l/ Sb Megawa la munaman ding kautusan para karing taung makipangalugud, karing makipangatawan karing kalupa dang lalaki o babai, karing manguang tau, karing malaram, at mapamikudta o darapat aliwa pang salungat king mayap a doktrina.C. b E tamu sa kakalinguan king e la megawa ding kautusan para karing mayap a tau, nune megawa la para karing taung talapanialangsang at kriminal, karing makasalanan at karing e bisang kikilala king Dios, karing alang kabanalan at karing alang takut king Dios, karing taung makamate tata at ima, at karing makamate tau.U- %bBalu tamu king ing Kautusan mayap ya, nung gagamitan ya king ustung paralan., /bBuri da ing maging talaturu na la ning Kautusan kabang e ra naman aintindian ing karelang paniabian ni ding bage a tuturu da king mitmung tiwala.]+ 5bAting mapilan a ginulut kareting bage at mewili la king alang kabaldugan a pamiargu.* bIng parasan na niting panabilin ya ing palablaban ing lugud a manibat king pusung malinis, mayap a pilubluban at tapat a pamanialpantaya..) WbSabian mu munaman karela king e ra sisiran ing karelang panaun karing kwentung a tutu at karing mangakabang listahan da ring makatua. Uling ita ya ing panibatan na ning e pamikaintindi, at iti e makasaup king parasan na ning Dios a mipabalu karing tau king kapamilatan na ning kasalpantayanan.\( 3bAntimo ing pekisabi ku nang mayap keka kanitang papunta ku Macedonia, buri kung manatili ka Efeso uling karin ating mapilan a taung tuturung maling doktrina. Iyutus mu karela king tuknang na lang darapat kaniti.A' }bMiparala ya kang Timoteo, ing tune kung anak king kasalpantayanan. Mananu na sanang miyabie keka ing grasya, lunus at kapayapan a ibat king Dios Ibpa at Cristo Jesus a kekatamung Ginu.+& SbIbat ya iting sulat kang Pablo, ing apostol nang Cristo Jesus, agpang king kaburian na ning Dios a kekatamung Talapagligtas at Cristo Jesus a kekatamung kapanayan.[%/XMananu na sanang manatili kekayu ngan ing grasya na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.$XAku i Pablo, ing mismung sinulat kaniti: Pagmananuan da kayu ngan. Iti ya ing pipirma ku karing sablang sulat ku. Makanyan kung susulat.9#kXMananu na sanang ing Ginu mismu a panibatan na ning sablang kapayapan, dinan na kayung kapayapan king sablang panaun at king sablang paralan. Ing Ginu manatili ya kekayu ngan.T"!XOneng e yu ne man kikilalanan kalaban; nune panaralan yeng anting kapatad.w!gXTandanan ye at pangilagan ing ninumang e bisang tupad karing panabilin mi king sulat a iti ban mipakarine ya.; qX Kapatad, e kayu sana sasawa king pamaniapat mayap. X King lagyu na ning Ginung Jesu-Cristo, yuyutus mi at ipakisabing mayap kareting tau king manintunan la sana at mibiebie masalese.)X Abanggit mi iti uling abalitan mi king ating mapilan kekayu a magtamad at alang daraptan nune mu ing mamakialam king pamibiebie da ring aliwa.taX Inyang kayabe yu ke pa ken, iti ya ing maigpit ming penabilin, E ye pakanan ing ninumang e bisang magobra.xiX Depatan mi iti e uling ala kaming matulid manayang kasaupan kekayu, nune ban dinan da kayung mayap a alimbawa.~uXE kami tinanggap nanuman kekayu a e mi beyaran. Aldo't bengi kaming megobra ban e ke maging pabayat kenu man kekayu.ucXMasalang balu yu king kailangan yung pakiapusan ing depat mi. E kami mikakunung megobra inyang atyu ke ken.%XKapatad, king lagyu na ning Ginung Jesu-Cristo, yuyutus mi king dumayu kayu karing matamad, at e bisang mibiebie ketang panabilin mi karela.hIXMananu na sanang tairan na kayu ning Ginu king lugud king Dios at king pamanatili kang Cristo.|qXKing uli na ning Ginu, maragul ing tiwala mi king daraptan yu la at isundung daptan ding bage a yuyutus mi kekayu.U#XTapat ya ing Ginu. Dinan na kayung sikanan at iligtas na kayu king Marawak.)XIpanalangin yu naman king miligtas kami karing alang katuliran at e mayap a tau; uling e ding sablang tau maniwala la king amanu na ning Dios.* OXKatataulian, kapatad, ipanalangin yu kami ban ing amanu na ning Ginu mikalat mabilis karing sablang lugal, at parangalan da ring sabla antimo ing milyari kekayu.XKatmuan na la sana ding pusu yu king sikanan lub, at dinan na kayung sikanan makarapat at makapagsalita king sablang mayap.fEXMananu na sanang paligayan na katamu ning Ginu tamung Jesu-Cristo at ning kekatamung Dios a Ibpa a malugud kekatamu, at king kapamilatan na ning grasya na dinan na katamung alang anggang sikanan lub at mayap a kapanayan.nUXInya, kapatad, manatili kayung matatag karing katutuan a tiru mi kekayu, king amanu o king sulat mi.5XInaus na kayu ning Dios king kapamilatan na ning Mayap a Balita a penaral mi kekayu ban akayabe da kayu king ligaya na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.X Sukat kaming parating babie pasalamat king Dios king uli yung kapatad a pakamalan na ning Ginu. Pasalamat kami uling pinili na kayu bilang mumunang dinan nang kaligtasan king kapamilatan na ning Espiritung papagbanal kekayu, at ning pamaniwala yu king katutuan.X Ing maging bunga na niti ya ing miparusan la ngan detang sablang memili king e tutu lugal king ing katutuan ya ing karelang tanggapan. X Uling e ra tinggap ing katutuan, pepaburen na na la ning Dios ban alinlang na la ning maragul a kamalian ban paniwalan da ing e tutu. 1X At gamitan na ing miyayaliwang paralan na ning pamaglinlang karing mipapahamak; miligtas la sana deti, nung tinggap da mu at liguran ing katutuan.| qX Lunto ya ing Marawak a kayabe ing upaya nang Satanas at dapat yang miyayaliwang maling tanda at bage pagmumulalan.! ;Xlunto ne kanita ing Marawak. Paten ne ning Ginung Jesus potang datang ne king kapamilatan na ning pangisnawa na at lasakan ne ning makasilo nang aslag. -XMagobra na ngeni king lihim ing upaya na ning Marawak at ing sukat mapalyari e mibalaus anggang e ya milalako ing pipigil kaniti. Nung milako neXE pa mu pin milyari iti uling atin pang pipigil at balu yu nung nanu ita. Lunto ya ing Marawak potang datang na ing karampatan a panaun.Z-XE yu wari atatandanan? Sinabi ku na kekayu iting sabla kanitang kayabe yu ku pa.@yXLabanan na ing sablang sasamban da ring tau at ing isipan dang banal. Itas na ing sarili na, lungub ya king Templo na ning Dios; karin ya lukluk at ipasiag na king ya ing Dios mismu.oWXE kayu pailinlang kenu man king makananu mang paralan. Uling ing Aldo ning Ginu e datang anggang e mapalyari ing tauling Pamag-rebeldi laban king Dios at ing pangalto na ning Marawak, ing makatalaga king alang kawakasan a parusa.6eXking e kayu sa mabibigla o agad pailingasngas a isip king mibalitang dinatang na ing Aldo ning Ginu agyamang sabian da king iti ula o kapabaluan o kaya sulat a ibat kekami. 3XNgeni ing tungkul naman king paniatang na ning Ginu tamung Jesu-Cristo, at ing pamanipun na kekatamu arap na: ipakisabi ming mayap kekayu, kapatad,S !X King anti kaniting paralan, arinan yeng dangalan ing lagyu na ning kekatamung Ginung Jesus, at ikayu naman dinan na kayung dangalan agpang king grasya na ning kekatamung Dios at ning Ginung Jesu-Cristo. X Inya parati da kayung ipanalangin king Dios ban maging karapatdapat kayu king kekayung pangayaus. Mananu na sanang ibie na kekayu king kapamilatan na ning upaya na ing sablang mayap yung kapagnasan at iganap ing dapat a bubunga na ning kekayung kasalpantayanan.y mX Mapalyari iti potang miras na ing Aldo ning paniatang na keti ban tanggapan ing dangalan a ibie da ring pinili na at parangalan na la ding sablang menalig keya. Makakayabe kayu kareti uling tinggap yu ing Mayap a Balita a penaral mi kekayu.v gX Ing maging parusa da ya ing alang anggang kapahamakan at pangawale king Ginu at king maligaya nang kayupayan.$~ CXDatang ya libutad ning milalablab a api at parusan na la ding sablang e kikilala king Dios at e tinupad king Mayap a Balita tungkul king Ginu tamung Jesus.1} ]XAt ikayu namang mibata dinan na kayung kasnawan at antimu rin ikami. Daptan na iti potang datang yang manibat banua ing Ginung Jesus a kayabe ding mayupaya nang anghel.[| 1XDaptan na ning Dios ing sukat marapat; pasakitan na la ding babie kaguluan kekayu.6{ gXIti ya ing katunayan na ning matulid nang pamanatul ning Dios: karapatdapat kayung maging miembru na ning Kayarian na uli na ning kekayung kapibabatan libutad ning kaguluan.Az }XPagmaragul da kayu karing sablang miembru na ning iglesia ning Dios, uli na ning kekayung pamanialpantaya at pamanatili libutad ding sablang kaguluan at kasakitan a kekayung daralanan.by ?XKapatad, kailangan ing parati keng pasalamat king Dios king uli yu. Matulid ing daptan mi iti uling manatiling susulung ing kekayung kasalpantayanan king Dios at susulung antimu rin ing lugud yu king metung at metung.nx WXMananu na sanang ing grasya at kapayapan na ning Dios Ibpa at ning Ginung Jesu-Cristo miyabie kekayu.3w cXIbat ya iting sulat kari Pablo, Silvano, at Timoteo. Miparala ya karing miembru na ning iglesia karin Tesalonica, ding pinili na ning Dios Ibpa at ning Ginung Jesu-Cristo.Hv NManatili sa kekayu ing grasya na ning Ginu tamung Jesu-Cristo._u7NAduan ku king lagyu na ning Ginu king basan ye sa iting sulat karing sablang kapatad.5teNAtuan yu la ding kapatad king mitmung lugud..sWNKapatad, ipanalangin yu kami munaman.Hr NTune yang tapat ing minaus kekayu at daptan na la deting bage.iqKNPabanalan na kayu sanang lubus ning Dios a babie kapayapan kekayu. At papanatilian na sanang alang kapintasan ing mabilug yung pangatau, espiritu, kaladua, at katawan angga king paniatang ning kekatamung Ginung Jesu-Cristo.7piNDumayu kayu king sablang anyu na ning marawak.DoNSurian yu ing sablang bage at ing mayap ya ing pulutan yu.:noNE yu insultuan ing amanung papasiag na ning Dios.%mENE ye pipigilan ing Espiritu.vleNPasalamatan yu ing sablang mangapalyari uling iti ya ing buri ning Dios king pangayabe yu kang Cristo Jesus.)kMNmanalangin kayung alang patugut.j9NMagsaya kayung parati;iNE yu la ablasan marok ding dinapat marok kekayu, nune isundu yu ing pamaniapat mayap king metung at metung at karing sabla.9hkNIpakisabi ming kekayu, kapatad, king sabianan yu la sana ding matamad, pasiknangan yu la lub ding maina, saupan yu la ding mangailangan at mibabata kayu king metung at metung.rg]N Ibie yu karela ing ganap a kagalangan at lugud uli na ning karelang obra. Miyabe-abe kayu sanang payapa.f%N Ipakisabi ming mayap kekayu, kapatad, king igalang yu la sa ding paipagal para kekayu, ding pinili na ning Dios ban manimuna at turu kekayu.Xe)N Uli na niti, mipapamatula kayu at misaup-saup antimo ing daraptan yu na ngeni.fdEN Mete ya para kekatamu ban mie tamung kayabe na, mete tamu o mabie ta man king pamagbalik na.c}N E na katamu telaga ning Dios ban magdusa king mua na, nune ban iligtas king kapamilatan na ning Ginu tamung Jesu-Cristo.xbiNAnti na ning atyu tamu king panig na ning aldo, kailangan tamung ating mabie kaisipan. Gawan ta yang baluti na ning salu ing kasalpantayanan at ing lugud, at gawan helmet ing kapanayan king pamagligtas a daptan na ning Dios para kekatamu.Wa'NUling neng bengi karin la matudtud ding tau at neng bengi la naman maglasing.q`[NInya, kailangan tamung manatiling makagising, parating makasadia, at malino pamisip, e anti ding aliwa.q_[NIkayung sabla anak na kayu ning sala at anak na ning aldo. E tamu para king dalumdum o para king bengi.y^kNOneng ikayu, kapatad, ala kayu king karalumduman, inya e na kayu abigla ning Aldo ita a datang anting mapanako.B]}NPotang sasabian da ring tau, Payapa at panatag ing sabla-sabla, biglang datang ing kasiran. E la makaligtas uling ing paniatang na niti kalupa na ning pamiramdam ning babaing manganak.f\ENUling ikayu mismu balu yu king ing Aldo ning Ginu kalupa ne ning paniatang na ning mapanako.W[ )NE na kailangan ing isulat ku pa ing panaun at oras a mapalyari la deting bage.SZNInya mipapamatula kayu king metung at metung kapamilatan da reting amanu.MYNKaybat na nita, itamung mabie pa iyukiat na katamu king biga at iyabe karing pepasublian nang mebie ban salubungan ta ya ing Ginu king angin. At kanita akayabe ta ya ing Ginu king kapilan pa man.SXNKuldas yang ibat banua ing Ginu kayagnan na ning kulait a mumutus; ing bosis ning arkanghel at tiup na ning trumpeta ning Dios. Muna na lang pasublian mie ding mete a ating kasalpantayanan kang Cristo.!W;NIti ya ing turu na ning Ginu a sasabian mi kekayu: datang yang pasibayu ing Ginu at itamung mabie pa king aldo a datang ya e ta la igitan ding mete na.:VmNManiwala tamu king mete ya i Jesus at sinubling mebie. Inya maniwala tamu king pasublian na la namang mie ning Dios ding sablang mete a manalig kang Jesus ban iyabe na la keya.UyN Kapatad, buri ming abalu yu ing katutuan tungkul karing mete na ban e kayu lungkut, antimo ding taung alang kapanayan.#T?N King anti kaniting paralan, igalang da kayu ding e pa makakilala king kekatamung Ginu. Bukud pa kaniti, e yu ipanalig karing aliwa ing kekayung kabiayan.S%N Pagkapilitan yu sanang mibiebie kayung tahimik. Arapan yu ing sarasarili yung dapat, at manintunan kayung malinis antimo ing tiru mi kekayu.1R[N At iti naman ya ing daraptan yu karing kapatad king mabilug a Macedonia. Makanyan man, ipakisabi mi pang mayap kekayu, king lalu yu sanang dagdagan ing kekayung lugud.?QwN E na kailangan ing sulatanan na kayu pa ning ninuman tungkul king pamaglugud karing kapatad king kasalpantayanan, uling tiru na na ning Dios kekayu nung makananu kayung mikakalugud.PNInya, ing ninumang e tanggap king turung iti, aliwa ing tau ing e na tatanggapan nune ing Dios a minie kekayu king Banal nang Espiritu.UO#NInaus na katamu ning Dios ban mibiebie king kalinisan at e king kanawangan.^N5NKanita e na dakurakan o samantalanan ning ninuman ing matulid ning kalupa nang tau. Antimo ing sinabi mi na kekayu king milabas a panaun at maigpit ming penabilin: parusan ne ning Ginu ing dapat kareting dewakan.xMiNat e king pamanusig na mu ning pamitan na ning laman, antimo ing panugalian ding taung e makakilala king Dios.OLNKailangan banal at marangal ing nasa ning ninuman king pamakiasawa na[K/NBuri na ning Dios ing magpakabanal kayu, at lubus mangilag king pamakipangalugud.UJ#NUling balu yu la ding turu a ibat king Ginung Jesus a kekaming tiru kekayu.I #NKatataulian, kapatad, king uli na ning Ginung Jesus ausan mi ing kekayung kapanamdaman king lalu yu sanang pagkapilitan ngeni ing mibiebie kayung kalugud-lugud, ing pamibiebie a kailangan yung tuntunan agpang king abalu yu kekami ban maging kawiliwili kayu king Dios.hHIN King anti kaniting paralan, pasiknangan na kayu lub ban manatiling ganap at alang kapintasan king arap ning kekatamung Dios at Ibpa angga king paniatang nang pasibayu ning kekatamung Ginung Jesus at ding sablang pinili na.G5N Mananu na sanang paragulan na at palablaban na ning Ginu ing kekayung lugud king metung at metung at karing sablang tau, antimo ing lugud mi kekayu.qF[N Mananu na sanang ing Dios at Ibpa, at ing Ginu tamung Jesus dinan nang dalan ing pamagbisita mi kekayu."E=N Taimtim ming ipanalangin aldo't bengi ing akit da kayu sanang pasibayu at asaupan da kayu king nanumang maging kakulangan ning kekayung kasalpantayanan._D7N Makananu mi ya kayang pasalamatan ganap ing Dios king sablang tulang binie yu kekami?[C/NIng pamanatili yung matatag king kasalpantayanan ya ing babie sikanan lub kekami.BwNUli na niti, kapatad, ing kekayung kasalpantayanan kang Cristo minie tula kekami libutad ning kasakitan at kabalisan.5AcNMekapagbalik ne ngeni keni i Timoteo. Atin yang daralang masanting a balita tungkul king kekayung kasalpantayanan at lugud. Belita na naman kekami king parati yu keng agaganaka at maragul kanu ing kapagnasan yung akit yu keng pasibayu antimo nung makananung maragul ing kapagnasan ming akit da kayu.y@kNInyang e na ku makapibata, tinubud ke i Timoteo ban manikua kung balita tungkul king kabilian yu ngeni king pamanialpantaya king Ginu. Migaganaka ku pota alinlang na na kayu ning diablo at mayalang kabaldugan ing kekaming kapagalan kekayu.}?sNUling kanitang kayabe yu ke pa, makapauna mi nang sinabi kekayu king guluan da katamu, at iti naman ya ing milyari.:>mNban kanita e ya painggulut ing ninuman kekayu uli na ning pamagligalig da kekayu. Ikayu mismu balu yu king ding kaligaligan dake na la ning kaburian na ning Dios para kekatamu.d=ANat itubud ya kekayu i Timoteo a kapatad tamu at talasuyu na ning Dios king pamanaral king Mayap a Balita tungkul kang Cristo. Tinubud mi ya ban pasiknangan na ing kekayung pamanalig king Ginu at pasiknangan na kayu lubP< NInyang e na ke makapibata, meyapan ming pailakuan na kami karin Atenas,6;gNWa, ikayu ing kekaming dangalan at kaligayan!,:QNAla kaming aliwang kapanayan nune mu ikayu. Ikayu ing kekaming tula at korona na ning tagumpe a apagmaragul mi arap ning Ginung Jesus potang datang yang pasibayu.z9mNAku mismu, i Pablo, e mu misan ing mignasa kung dalawan da kayu. Oneng parati na kaming dirinan sagabal Satanas./8WNAt ngeni, kapatad, inyang miwale kami kekayu king ditak a panaun, e king panalala nune king panimanman, lubus keng mengulila at sabik kaming akit da kayung pasibayu.O7NBabawalan da ke mang manaral karing paganu. Pilit dang sasabatan ing pangaligtas da ring paganu. Mamabut na angga banua ing karelang dewakan, inya mibagsak karela ing milalablab nang mua ning Dios.6#Na mekamate king Ginung Jesus at karing propeta, at menggulu munaman kekami. Makasumami la arap ning Dios at kalaban da la ring sablang tau!w5gNIng malilyari kekayu, kapatad, ya naman ing malilyari karing iglesia na ning Dios karin Judea, karing taung atyu karin a manalig kang Cristo Jesus. Guguluan da kayu ding mismung kabalen yu antimo ing pangagulu da karing kalupa rang Judio44aN Iti munaman ing sangkan nung inya parati keng pasalamat king Dios. Uling inyang penaral mi ya ing amanu na ning Dios pekiramdaman ye at tinggap e anting amanu na ning tau nune bilang amanu na ning Dios; at tune namang king Dios ya. At iting penaral mi mayayakit king bie yu, ikayung talasalpantaya.3!N Pesiknangan da kayu lub, peligayan, at inamun mibiebie karapatdapat king Dios a minaus kekayu ban dakayanan na king Kayarian na at ligaya.X2)N Antimo ing balu yu, meging anti keng tata king balang metung at metung kekayu.o1WN Testigu kayu at ing Dios king meging tapat kami, matulid at masalese mekiabe kekayung talasalpantaya.A0{N Siguradung atatandanan yu pa, kapatad, nung makananu kaming megobra at migpakapagal aldo't bengi ban e kami maging pabayat kenuman samantalang panaral mi ya kekayu ing Mayap a Balita.R/NUli na ning maragul ming lugud kekayu, telaga mi ing kekaming sarili king pamanaral kekayu king Mayap a Balita. Aliwa mu iti, nune pati bie mi binie mi para kekayu uling tune kayung meging mal kekami!.3Nagyang atin keng matulid purian yu bilang apostol nang Cristo. Meging mamu kami at malugud libutad yu kalupa na ning ima a malingap karing anak na.9-mNE mi pagnasan ing purian yu kami o ning ninuman,,NBalu na ning Dios at balu yu munaman king e kami magkunwari king pamamuri o ginamit amanung tatakap king sakim a kapagnasan.-+SNNune, birian na ning Dios ing pigtiwala ne kekami ing Mayap a Balita, inya menaral kami e ban paligayan mi ya ing tau nune ing Dios a susubuk karing kekaming pusu.r*]NIng kekaming pamanaral e makatalakad king kamalian o king e mayap a kapagnasan o pamagnasang maglinlang.b)=NBalu yu nung makananu da keng pepasakitan at ininsultu karin Filipos bayu ke pa miras kekayu ken king Tesalonica. Agyang dakal ing sagabal, pepasiknangan na ke lub ning Dios ban ipanaral mi kekayu ing Mayap a Balita.a( =NIkayu mismu, kapatad, ing makibalu king ing pamagbisita mi kekayu e meyalang kabaldugan.=' uN at manaya king pamagbalik na ibat banua ning Anak na, i Jesus, ing pepasublian nang mebie. I Jesus ya naman ing magligtas kekatamu king daratang nang milalablab nang mua ning Dios.2& _N Ila na mismu ding mamalita nung makananu yu keng tinggap. Ila naman ding sinabi nung makananu yung likuan ing pamanyamba karing idolo ban sumuyu king tune at mabie Dios,|% sNUling e mu ing miras karin king Macedonia at Acaya ing amanu na ning Ginu king kapamilatan yu, nune mikalat karing miyayaliwang lugal ing balita tungkul king kekayung kasalpantayanan. Inya e na kailangan kekami ing magsalita pa tungkul kaniti.W$ )NInya naman meging pialimbawanan da kayu ding kapatad karin Macedonia at Acaya.M# NMekiapus kayu kekami at king Ginu. Tinggap ye ing Mayap a Balita at uli na niti dinalan kayung dakal a kasakitan. Makanyan man, menatili pa mu rin kekayu ing tula a babie na ning Banal a Espiritu.{" qNIng Mayap a Balita a lubus ming paniwalan pisiag mi ya e mu king salita, nune king upaya at kayabe ning pamipatutu ning Banal a Espiritu. Ikit yu nung makananu keng mibiebie libutad yu. Ala keng aliwang sikasuan nune mu ing kekayung ikakayap.a! =NKapatad, balu mi king kaluguran na kayu ning Dios at pinili na kayu ban maging bandi na.  yNGaganakan ming alang patugut king arapan na ning kekatamung Dios at Ibpa ing kekayung mayap a dapat a bunga na ning kekayung pamanialpantaya, ing kekayung kapagalan king agkat na ning lugud, at ing manatili yung kapanayan king Ginung Jesu-Cristo.b ?NParati kaming pasalamat king Dios king uli yu at yayabe da kayu king kekaming panalangin.l UNIbat ya iting sulat kari Pablo, Silvano, at Timoteo. Miparala ya karing miembru na ning iglesia karin Tesalonica, ding pinili na ning Dios Ibpa at ning Ginung Jesu-Cristo. Mananu na sanang ing grasya at kapayapan miyabie kekayu. 9DKing sarili kung gamat ngakung susulat: Kukomustan na kayung Pablo. E yu sa kakalinguan ing pangasukul ku! Ing grasya na ning Dios manatili sa kekayu.mSDPakisabi yu naman kang Arkipo king samasnan nang gampanan ing obrang miyabie keya a ibat king Ginu.+ODKaybat yeng abasa iting sulat, e ye kakalinguan pabasa munaman king iglesia karin Laodicea. Antimu rin, basan ye ing sulat a iparala da kekayu ding tau Laodicea.DSabian yu naman karing kapatad karin Laodicea king kukomustan mi la, antimu rin kang Nimfa at king iglesiang mipupulung king bale na.]3DIpayabut nang Lucas, ing pakamalan tamung doktor, at i Demas, ing karelang komusta.D Aku mismu asabi kung mitmung katutuan kekayu king magobra yang e makanyan-kanyan para kekayu at para karing tau Laodicea at Hierapolis.s_D Pakomusta na kayung Epafras, ing metung pa munamang menibatan king grupu yu at talasuyu nang Cristo Jesus. Taimtim na kayung ipanalangin parati; aduan na king Dios ing gawan na kayu sanang matatag at lubus mapamintu king kaburian na.a;D Pakomusta na kayu namang Jesus a ausan dang Justo. Deting atlung taung binggitan ku ila mu kabud ding Judio a meging Cristianung kayabe kung magobra para king Kayarian ning Dios at tutu lang maragul a sasaup kanaku.J D I Aristarco a kayabe ku keni king sukulan, pakomusta na kayu at antimu rin i Marcos a pisan nang Bernabe. (Penabilin ku neng minuna kekayu king tanggapan yeng matula, nung mipaindalan ya ken.)1[D Kayabe nia naman i Onesimo, ing kaluguran at tapat tamung kapatad. Balu ye; metung ya karing kayabe yu. Ilang adua ibalita ra ngan kekayu ing sablang mapapalyari keni.{oDInya tutubud ke kekayu ba na kayung pasiknangan a lub king pamamalita na tungkul king malilyari kekami ngan keni.+ODIng pakamalan tamung kapatad a i Tiquico, ing tapat a talapagobra at kalupang talasuyu king obra na ning Ginu, ya nang balang mamalita king sabla tungkul kanaku.DPane sanang makawili ing pamagsalita yu at pibuburian at kailangan kayung biasang munie ustung pakibat karing sablang mangutang kekayu. DMaging matalino kayu sa king pamakiabe yu karing e talasalpantaya; gamitan yung masalese ing sablang oportunidad a miyabie kekayu.DInya ipanalangin yu king makapagsalita ku sanang masalese ba kung asabing mitmung kamasalan antimo ing kailangan marapat.oWDE yu kami naman sa kakalinguan ipanalangin ban dinan na ke pang mayap a oportunidad ning Dios a makapanaral king amanu na at makapagsalita king lihim nang Cristo. Uling iti ya kabud ing meging sangkan na ning pangasukul ku ngeni.r ]DManatili kayung manalangin taimtim at e kayu mamatukba neng manalangin kayu at pasalamat kayu king Dios.  'DIkayung panginuan, tratusan yu lang mayap at mitmung katuliran ding ipus yu. Ganakan yu king atin kayu namang metung a Panginuan karin banua. DIng taung e darapat ustu, ninu ya man, siguradu nang bayaran ing depat nang e ustu; uling e ya biasang mangabiran kenu man ing Dios.) KDGanakan yu king ablasan na kayu ning Ginu; tanggapan yu king Ginu ing sidia na para karing pinili na. Uling i Cristo ya ing tune Panginuan a kekayung susuyuan. wDNanuman ing daraptan yu, daptan yung laus king pusu yu, antimo waring ing Ginu ya ing sisilbian yu at aliwa ding tau.fEDIkayu namang ipus, pamintuan yu la sanang parati ding kekayung panginuan king sablang bage, at mamintu kayu e mu neng babanten da kayu ba yu lang akua pilubluban, nune king pusung tapat at uli na ning lugud yu king Ginu.V%DIkayung pengari, e yu la parating kakamuan ding anak yu, pota masira la lub.s_DIkayung anak, maging mapamintu kayu karing pengari yu kapilan man, uling iti ya ing babie tula king Ginu.T!DLalaking talasawa, luguran yu la at pakiutusan mitmung yumu ding asawa yu.zmDIkayung babaing talasawa, pailalam kayu karing asawa yu uling ita ya ing kailangan yung daptan bilang Cristianu.  DNanumang sabian yu o daptan, gawan yu ngan king lagyu na ning Ginung Jesus. King kapamilatan na pasalamatan ye ing Dios a Ibpa.wDLabis-labis sanang manatili karing pusu yu ing amanu nang Cristo. Mituturuanan kayu at mipapamie payu king mitmung kabiasnan. Kayabe na ning kapasalamatan a makasale karing pusu yu, pagkanta ye ing Dios karing salmo at himno ampon banal a kanta.2]DMag-ari sa karing pusu yu ing kapayapan nang Cristo uling para kaniti kayu meyaus misasanmetung anting galame na ning metung mung katawan. Maging mapasalamat kayu sana.b=DIdagdag yu kaniti ngan ing lugud uling iti ya ing bubuklud king ganap a pamisasanmetung.,QD Mipapanupaya kayu at mipapamatawad kapilan mang atin yang paginakit ing ninuman king aliwa. Pepatawaran na kayu ning Ginu, inya ikayu man sana mipapamatawad kayu.S~D Ikayu ing balen a pepasubali na ning Dios; kaluguran na kayu at pinili na kayu. Uli na niti, kailangan kayung miblas king laus-pusung kapaglunusan, king ganaka at kababan lub, king kamu at kapibabatan.N}D Uli na niti, ala na lang pamiyaliwa ding Griego karing Judio, ding mesirkunsisyun o ding ali, ding dayuan o ding Esquita, ding ipus o ding malaya. Oneng i Cristo ya ing sabla at atyu karing sabla.T|!D at miblas kayu king bayung pangatau. Iti ya ing bayung pangatau a mibabayung alang patugut at miwawangis king larawan na ning Dios a linalang kekayu; kanita miganap ing beluan yu tungkul king sarili na.x{iD E kayu maglaram king metung at metung uling likas yu na ing matuang pangatau at ing sabla nang e mayap a ugaliCzDOneng ngeni kailangan yu ngan painggulutan iting sabla-sabla: ing kamua, ing pelian buntuk, ing e mayap a lub. E man kailangan lumual karing labi yu ing nanumang kapanyiran at panagkas.$yADAt ikayung mismu kanitang misan meging metung kayu karing anti kareting tau, kanitang ing pamibiebie yu pagarian da ring anti kareting pamitan ning laman._x7DKing uli da ring anti kareting bage ing mua ning Dios datang karetang e mamintu keya.wDUli na niti, kailangan yung paten ing sablang agkat na ning yatu a atyu kekayu: ing pamakipangalugud, ing kanongan, ing kalibian, ding e mayap nang pamitan ning laman, at ing kasakiman (uling ing kasakiman metung yang anyu ning pamanyamba karing idolo).vDOneng king oras a mipakilala ya i Cristo, at ya ing bie yung tune, ikayu man mipakilala kayung kayabe na, at karake na king ligaya na!`u9DUling mete na kayu at ing bie a ngeni atyu kekayu makapampan ya king Dios kang Cristo.dtADIsipan yu lang parati ding bage a atyu karin banua, aliwa ding bage a atyu keti king yatu.Bs DMipasublian na kayung mebie kayabe nang Cristo. Inya kailangan yu lang panintunan detang bage a atyu karin banua nung nu ya karin i Cristo at makalukluk king banda nang wanan ning Dios. r DNung king bage balamu pin atin lang daralang kabiasnan neng pilit da lang pasamba ding anghel at pipilit da ing maling kapakumbaban, at pasakitan deng mabayat ing karelang katawan; oneng ala na la mang bitasang upayang makapamigil karing buri ning katawan.qwDDeting sablang bage ala na lang kasilbian misan a megamit na la. Deti purus lang tuntunan at turu a gewa da ring tau.Vp%DE me tatalnan ini, E mu tatakman ita, E me tatagkilan ita pang metung a ita?To!DMete na kayung kayabe nang Cristo at malaya karing espiritung sasakup king sikluban. Baket ngeni, mabibie kayu antimo waring lubus nang sakup ning yatu? Baket mamintu kayu pa karing tuntunan a sasabing:tnaDE na ne kikilalanan bilang pekabuntuk na i Cristo. Lalam nang upayang Cristo masesese ya ing kabilugan a katawan at manatiling kabilugan uli da ring pikalukaluan at uyat, at daragul ya antimo nung makananu neng buring dagul ning Dios.(mIDE yu paintulut ing atake na kayu ning ninumang sasabing atin yang matas a upaya kekayu uli da ring e karaniwan a vision a ikit na, at pipilit na ing maling kapakumbaban ampon ing pamanyamba karing anghel. Ing taung anti kaniti, kabud nia pairagul a buntuk king sarili nang pamagbibiasa. A ~}W||{|{1zz`yxxFwzvvv'uuttjssrrqq pp(oonmmHlkjj.iIhhgg7fPfeGed7cbbbaa1``v__^^]]1[[,ZZaY~Y)X.WVVtUUKTTSiRRlQ5POONNHMMDLKJJ0IIHKGGFEEGDCCBAA@o?>==t<;;Y::%997887666'556433321100/{.-,+++*c))((m''G&&A%$$#Z""u!!$ C&|Ml~Z%F|{ 4{  "  B\Ns zA~uv Sukat lang mamintu ding ipus karing karelang panginuan at panusigan da la king sablang bage. E la mapamakibat karela2]vMamili kang amanu king kekang pamagsalita ban e na ka apintas ning ninuman; kanita mangapakarine la ding kekang kalaban uling ala lang asabing e mayap tungkul kekatamu. vIka mismu, king sablang bage, sukat kang pakit alimbawa king pamaniapat mayap. Maging tapat ka sa at laus a lub king kekang tuturu.c?vMakanyan mu la namang aralan ding kayanakan a lalaki king pamamigil king karelang sarili.V~%vbiasang mamigil king sarili ra at malinis a pamibiebie, at maging mayap a mibalebale ampon biasang manusig karing karelang asawa. Ninuman kanita alang makapagsalita laban king amanung manibatan king Dios.n}Uvban ayaralan da la ring kayanakan a babai at luguran da la ring karelang sarasariling asawa at anak;Y|+vAntimu rin, panabilinan mu la ding makatuang babai ing manugali lang antimong babaing mabibie king kabanalan antimo ing sukat karela. E la mapanyirang puri at e magbisyu king alak. Sukat dang ituru ing mayap9{kvPanabilinan mu la ding makatuang lalaki king e la maglasing, maging marangal la, at biasang mamigil king sarili, matatag king karelang pamanialpantaya, malugud, at mapibabata.Rz vOneng ika sukat mung ituru ing panugaling aduan na ning mayap a doktrina. y vSasabian da king balu re ing Dios, oneng palaraman na la ning dapat da. Tau lang pikakasaman at mapaglaban, inya e mu la ayasahan.Hx  vMalinis ing sabla para karetang ating malinis a pilubluban; oneng para karing marinat a isip at alang kasalpantayanan ing sabla marinat, uling marinat la ding karelang kaisipan at konsiensia.w vat tuknang na lang maniwala karing pikatsa da ring Judio, at karing kautusan a menibatan karing taung e bisang tanggap king katutuan.nv Wv At katutuan ing sinabi na. Uli na niti, sabianan mu lang mataram ban mika matibe lang kasalpantayanan)u Mv Metung yang tau Creta mismu, ing metung karing sarili dang propeta, ing sinabi: Parati lang maglaram ding tau Creta; kaugali lang animal, matamad la, at matako.Ht  v Kailangan lang sugpuan uling guguluan da la ring kabilugan a pamilya king pamanuru da king bage a e ra sukat ituru. Ing bukud mung buri da ya ing manakitan lang salapi at iti tutung makarine.s v Uling dakal la ding alang disiplina a linto karing mekonberting Judio. Lilinlangan da la ring aliwa at kamulangan ing pamaniaptan da.ir Mv Sukat yang manatiling matatag king e mamaliwang kalamnan na ning mipanaral a amanu ban apaniwalan ya maging king pamanuru karing aliwa king tune doktrina, maging king pamakidibate karing kalaban a mituturung maling doktrina.q vBiasa ya sanang maki parang tau at malugud king mayap. Biasa yang mamigil king sarili, marangal ya pamibiebie, banal at disiplinadu ya.p }vUling ing makatuang talapangasiwa ya ing manibala king iglesia bilang pekakatawan na ning Dios. Kailangan ing ala yang kapintasan; kailangan munaman ing e ya manabusu o agad mikakapali buntuk; e ya lasenggu o tampalasan o kaya sakim king pibandian.Ko vIng balang makatuang talapangasiwa sukat ing ala yang kapintasan: metung ya asawa at kailangan king talasalpantaya la ding anak na, at e la kabalitan king nanumang kesiasan buntuk at pamaglaban.4n cvLikuan da ka Creta ban samasnan mu la ding bage kailangan pang ibayu at ban tuldung makatuang talapangasiwa king iglesia na ning balang balen antimo ing penabilin ku keka.Tm #vSusulat ku iti kang Tito, ing anak kung tune king kasalpantayanan a kekaming pisanmetungan. Ing grasya at kapayapan ibie na sa keka ning Dios a Ibpa tamu at ning kekatamung Talapagligtas, i Cristo Jesus.:l ovKing panaun a karapatdapat pepakilala na iti king amanung pepayabut na. Iti mipaniwala kanaku at ya ing ipanaral ku agpang king kautusan na ning Dios a kekatamung Talapagligtas.*k Ova makatalakad king pamanaya king bie alang angga. E ya malyaring maglaram ing Dios; pengaku na kekatamu iting bie kanita pang bayu ya megumpisa ing meto ketawan.j vIbat ya iting sulat kang Pablo, ing metung karing talasuyu na ning Dios at apostol nang Jesu-Cristo. Mepili ku at mituburan sumaup king kasalpantayanan da ring taung pinili na ning Dios, at tairan la king katutuan a tuturu na ning kekatamung relihiunci?lIng Ginu mantabe ya king kekang espiritu. Ing grasya na ning Dios mantabe kekayung sabla.9hklPagkapilitan mung miratang agad keni bayu datang ing panaun na ning dimla. Ipayabut da munaman di Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, at ding sablang kapatad ing karelang komusta.fgElMelakuan ya i Erasto karin Corinto, i Trofimo naman likuan ke karin Mileto uling masakit ya.gfGlIkomusta mu ku karing miyasawang Priscila at Aquila at king mabilug nang pamilyang Onesiforo.e)lIligtas na ku ning Ginu king sablang e mayap at ya mu rin ing miyatad kanaku king Kayarian na. King Ginu ing ligaya king kapilan pa man! Amen.#d?lOneng inantabayanan na ku at dininan sikanan ning Ginu ban apanaral kung ganap ing amanu na ning Dios karing paganu; miligtas ku king asbuk na ning leon.cylAlang sinaup kanaku king minuna kung pamakiarap king husgadu. Likuan da ku ding sabla. Patawaran na la sana ning Dios!Tb!lMingat ka kang Alejandro uling titulan nang ustu ing kekatamung pamanaral.a}lMaragul ing kasiran a depat na kanakung Alejandro, ing platerong tangsu. Ing Dios ya nang balang singil ketang depat na.'`Gl Potang munta ka keni pakidala me ing balabal a likuan ku kang Carpo karin Troas. Pakidala mu la naman ding libru ku, lalung-lalu na detang megawa king balat.'_Il Pepapuntan ke Efeso i Tiquico.^wl I Lucas ya mung kayabe ku ngeni. Panintunan me i Marcos at ituki me keni uling maragul ing malyari nang asaup kanaku.]!l Likuan na kung Demas uling apalsintan ne iting yatu; atyu ngeni karin Tesalonica. Minta ya Galacia i Cresente, i Tito naman king Dalmacia.>\wl Pagkapilitan mu sanang makapagbalik agad keni kanaku.[7lNgeni tanggapan ku ne ing korona na ning tagumpe a misadia para kanaku. At ing Ginu, ing banal a Ukum, ya ing miputung king korona king Aldo ita. E mu kanaku, nune pati na karing sablang malugud manenaya king paniatang nang pasibayu. fig,... korona na ning tagumpe...,(4:8)fig*Z}lMekilaban kung mayap king pamakiligligan. Atuparan ku na ing kanakung parasan. Menatili kung tapat king kasalpantayanan.cY?lE lumuat misakripisyu na ku uling dinatang na ing oras na ning paglako ku keti king yatu.\X1lOneng ika kawatan mu ing kekang sarili king sablang bage. Pibatan mu ing kasakitan. Daptan mu ing katungkulan na ning talapanaral king Mayap a Balita. Tuparan mu ing katungkulan mu bilang talasuyu na ning Dios.\W1lGulutan da ing pamakiramdam king katutuan at makiramdam la karing kwentung e tutu.JV lUling datang ing panaun a e ra pakiramdaman ding tau ing mayap a turu; nune, tukian da ing e mayap dang kaburian at mangalap lang talaturu da a magsalita mu karing bage a buri dang daramdaman.%UClipanaral mu ing amanu na ning Dios, makapanaun man o ali; managkat ka, mangamanu ka, at munie sikanan lub karing tau, at ituru mu lang mitmung kapibabatan.T 5lMaigpit kung yuyutus keka king lagyu na ning Dios at Cristo Jesus a matul karing mabie at mete, at alang-alang king pamagbalik na keti at Pamag-ari:wSglKing uli na niti, maging ganap ya ing talasuyu na ning Dios at mirinan yang kagiwan dapat king sablang mayap.\R1lPengisnawanan na la ning Dios ding sablang Kasulatan at maragul la kasilbian king pamanuru king katutuan, king pamaglaban king kamalian, king pamitulid king maling dapat, at pamagsane king malinis a pamibiebie.=QslAt manibat inyang malati ka balu mu na la ding Banal a Kasulatan a minie kabiasnan keka, at meging dalan king kaligtasan king kapamilatan na ning pamagtiwala mu kang Cristo Jesus. P lOneng ika, manatili ka king katutuan a abalu mu at king matibe mung kapaniwalan. Balu mu naman nung ninu ding meging maestru mu.uOcl Ding taung marawak at ding magbalatkayu lalu lang maging marawak, maglinlang la, at ila mismu malinlang la.hNIl At ding sablang magnasang mie banal bilang talatuki nang Cristo Jesus dumalan lang pangalupig._lPangilagan mu ing marawak nang pita ning kayanakan. Pagpilitan mung maging matulid, tapat, malugud, payapa at abe da ring taung ating malinis a pusu at mamaus king Ginu.r=]lIng ninumang meko king dewakan mibilang ya karing kasangkapan a mangamal; magamit ya king makabukud a parasan uling mitalaga ya at atin yang kasilbian king Ginu na. King uli na niti, makasadia yang magamit king balang dapat a mayap.Y<+lKing mala-palasyung bale, e ding sablang kasangkapan gintu la at pilak; atin munamang megawa king dutung at pila; magagamit la ding aliwa king makabukud a okasyun at ding aliwa king aldo-aldo pamangailangan.p;YlOneng ing matibe pundasyun a telakad na ning Dios e ya malyaring magalo at mitatakan yang anti kanini: Balu na la ning Dios ding bandi na at Ing balang mamaus king lagyu na ning Ginu kailangan yang gumulut king pamaniapat e mayap.:1lLinisia la king dalan na ning katutuan at sisiran da ing kasalpantayanan da ring aliwa. Tuturu da king metupad na ing kekatamung pamaniubling mie.w9glIng aral da mangaring sugat a e kakayap a sisira king katawan. Kabilang la kareting tau di Himeneo at Fileto.8lPangilagan mu ing alang kabaldugan a salita, uling ya ing maging sangkan nung inya lalu lang mirarayu ding tau king Dios.<7qlGawan mu ing anggang agyu mu ban maging karapatdapat ka king arapan na ning Dios, bilang talapagobrang alang sukat pikarine king obra na, at tapat tuturu king amanu na ning Dios.;6olIpaganaka mu la karela deting bage at panabilinan mu la king arapan na ning Ginu king e la sa mipatepate karing amanung alang kapupuntan, at makasira mu karing taung makaramdam.]53l Nung e tamu tune tapat, ya manatili yang tapat, uling e na atanggian ing sarili na.~4ul Nung manatili tamung mibabata, makipag-ari tamu munamang kayabe na. Nung tanggian ta ya, tanggian na katamu munaman.Z3-l Tutu ya iting kasebian: Nung mete tamung kayabe na, mie tamu munamang kayabe na.92kl Inya pibabatan ku ing sablang bage alang-alang karing pinili na ning Dios ban ila man tanggapan da ing kaligtasan a manibat kang Cristo Jesus a babie ligayang alang kapupusan.1l Magkakasakit ku at makatanikala anting kriminal uling penaral ke ing Mayap a Balita. Oneng e malyaring itanikala ing amanu na ning Dios.y0klGanakan me i Jesu-Cristo a sinubling mebie at menibat king lahi nang David; ya ing panaral kung Mayap a Balita.p/YlIsipan mung masalese iting sasabian ku keka. Ing Ginu saupan na ka ban aintindian mu ing sablang bage.i.KlIng ortelanung magobrang mitmung sipag ya ing ating katuliran king mumunang dake na ning pupul.^-5lE ya magtagumpe ing makiligligan, nung e na la tukian ding tuntunan na ning pialung.=,slAlang sundalus a atyu king katungkulan a mangasankut king bage alang kaugnayan king pangasundalus na. Ing daraptan na ya ing magkapilit yang maging kalugud-lugud king pamuntuk na.Y++lKuanan mu ing dake mu king kasakitan bilang mayap a sundalus nang Cristo Jesus.*lDing bage a dimdam mu kanaku king arapan ding dakal a saksi keka lang ituru karing taung apagkatiwalan mung turu munaman karing aliwa.) lTimoteo, anak ku, magpakatatag ka king kapamilatan na ning grasyang atyu kekatamu uli na ning pangayabe tamu kang Cristo Jesus.( !lMananu na sanang ibie na ning Dios kang Onesiforo ing lunus na king Aldo ita. Balu mung masalese nung makananu na kung siyuan karin Efeso.R' lPilit na kung penintun inyang dinatang ya Roma angga king atagpuan na ku./& YlMananu na sanang bendisyunan ne ning Dios ing pamilya nang Onesiforo uling pematulan na ku king maralas nang pamagbisita kanaku. E na ku pikarine agyang makasukul ku.|% slE makalingad keka king likuan da ku ding sabla king probinsia na ning Asia, at pati na i Figelo ampon i Hermogenes.u$ elIngatan mu ing sablang katutuan a mipanibala keka king saup na ning Banal a Espiritu a manuknangan kekatamu.4# cl Gawan mu lang pialimbawanan ding mayap a amanung tiru ku keka. Manatili ka king kasalpantayanan at lugud a atyu kekatamu king uli na ning pangayabe tamu kang Cristo Jesus.d" Cl at iti ya ing sangkan nung inya magdusa ku. Makanyan man, e ku pikakarine iti uling lubus keng akikilala ing kanakung panaligan at balu ku king agyu nang ingatan ing penibala na kanaku angga king paniatang na ning Aldo.a! =l King uli na niti, mitulduan kung apostol at talaturu ban ipanaral ke ing Mayap a Balita,P  l At ngeni mipakilala iti inyang dinatang ya i Cristo Jesus a kekatamung Talapagligtas. Leko na ing upaya na ning kamatayan at pepakilala na ing bie alang angga king kapamilatan na ning Mayap a Balita.Y -l Linigtas na katamu at inaus ban maging balen na, e uli na ning depat tamu; nune uli na ning sarili nang parasan at grasya. Binie na iti kekatamu king kapamilatan nang Cristo Jesus bayu pa melalang ing panaun.^ 7lInya e mu pikarine ing pamipatutu mu king kekatamung Ginu ni ing kakung pangasukul king uli na. Nune, magtiwala ka king upaya ning Dios, at kuanan mu ing kekang dake king kasakitan alang-alang king Mayap a Balita.' IlUling ing Espiritung binie na ning Dios kekatamu e na katamu papainan a lub nune ing Espiritu na kakatmuan na katamung upaya, lugud at pamangawat king sarili.$ ClUli na niti, ipaganaka ku keka king pagkapilitan mu sanang tuparan ing katungkulan a tinggap mu king Dios inyang timpak ku la ding gamat ku king buntuk mu.T #lE ku malyaring kalinguan ing katapatan na ning kekang kasalpantayanan a kalupa na ning kasalpantayanan nang apu mung i Lois at i Eunice a ima mu. Balu ku king angga ngeni atyu keka iting kasalpantayanan.q ]lTune da kang buring akit ban miganap ing kanakung tula, lalung-lalu na neng agaganaka ku ing kekang lua.= ulPasalamat ku king Dios a susuyuan ku king malinis a konsiensia, antimo ing depat da ring kanakung makatua, ngening parati da kang agaganaka king kanakung pamanalangin aldo't bengi.& GlTimoteo, pakamalan kung anak: Mananu na sanang manatili keka ing grasya, lunus, at kapayapan a manibat king Dios Ibpa at kang Cristo Jesus a kekatamung Ginu.C lIbat ya iting sulat kang Pablo a meging apostol nang Cristo Jesus uli na ning kaburian ning Dios ban manaral king mipangakung bie a atyu na kekatamu king pangayabe tamu kang Cristo Jesus.!;bUling ating mapilan a mimisip king atin lang kabiasnan at milisia la king kasalpantayanan. Mananu na sanang ing grasya na ning Dios manatili keko ngan.-SbTimoteo, pakaingatan mu ing mipaniwala keka. Pangilagan mu ing pisasabian a e kalugud-lugud king Dios, at ing bukut a pamagmatulid a ausan dang Kabiasnan ding tau.q[bKing anti kaniting paralan makatipun lang pibandian para king aldo bukas, at tanggapan da ing tune bie.vebIturu mu lang dapat mayap, magpakabandi king mangayap a dapat, makabuklat a palad at mapaniaup karing aliwa.8ibIyutus mu karing mabandi king e la sa mapagmaragul ni manalig king pibandian a alang kapilmian; nune manalig la king Dios a babie labis-labis king bage a makaligaya kekatamu.J bYa mung bukud ing alang kamatayan at manuknangan king aslag a e alapitan. Ala pang menakit king Dios o malyaring manakit king Dios. King Dios ing dangalan at ing kayupayan a alang angga! Amen.bKing mituldung aldo, ipakilala ne ning banal at bukud Mayupaya, ing Ari da ring sablang ari at Ginu da ring sablang ginu.  btuparan mu ing utus at papanatilian mung malinis at alang kamalian angga king Aldo nang paniatang ning Ginu tamung Jesu-Cristo.5b King arapan na ning Dios a babie bie karing sablang bage at king lagyu nang Cristo Jesus a pepatutu king arapan nang Poncio Pilato, yuyutus ku keka:r ]b Daptan mu ing anggang agyu mu king ligligan alang-alang king kasalpantayanan at tanggapan mu ing bie alang angga; uling para kaniti na ka inaus ning Dios inyang pisiag mu ing kekang kasalpantayanan king arap da ring dakal a testigu.E b Oneng ika, tau na ning Dios, pangilagan mu la ngan deting bage. Magkapilit kang mibiebie king katuliran, king kabanalan, king kasalpantayanan, king lugud, king kapibabatan, at mababa lub.+ Ob Uling ing lugud king salapi ya ing yamut ning sablang dewakan. Uli na ning kapagnasan mibandi, ating mikawani king kasalpantayanan at dinalan dakal a kaplas lub.) Kb Oneng ding bisang mibandi mananabu la king tuksu at mangarakap la king dakal a kamulangan at e ustung kapagnasan a pasari king karelang pangabagsak at kasiran.R bInya, kailangan ta na sanang matula nung atin tamung pamangan at imalan.r]bUling ala tamung bitasang dela keti king yatu at ala tamu namang idala king paglako tamu keti king yatu.X)bWa, maragul ing pakinabang king relihiun king taung managyu na king atyu keya.7bat alang kawakasan a pamakitaltalan karing bukut a matulid, at e na makakilala king katutuan. Isipan da king ing relihiun paralan ya ban misalapi la.dAbdeti sira la buntuk king kayabangan at ala lang balu! Sakit da na ing makipagdebate at makiaskal tungkul karing amanu, bage a panibatan ning diria, ning pamipagkamua, ning pisasabian a alang ketuntunan ampon pamagduda,  bNung ating tuturung aliwang doktrina at laban king tune nang amanu ning Ginung Jesu-Cristo at king aral tungkul king kabanalan,2]bNung sakaling ding panginuan da talasalpantaya la, lalu da la sanang igalang uling kapatad da la king kasalpantayanan. Kailangan ing lalu dang samasnan ing karelang pamakiutus uling ding makinabang king obra da kasanmetung da la king kasalpantayanan at lugud. Ituru mu la at ipatupad deting bage.~ wbDing ipus sukat da lang igalang ding karelang panginuan ban ala lang asabi laban king Dios at karing kekatamung turu.wgbMakanyan munaman, ating mayap a dapat a agad mayakit at agyamang ali la, e la malyaring manatiling makalihim.bIng kasalanan da ring mapilan a tau mayayakit na bayu pa miras king husgadu, oneng ing kasalanan da ring aliwa mayakit king katataulian.bE mu bukud danum ing kekang inuman. Anti na ning maralas kang sasakit, minum ka namang ditak a alak ban malaso ka pengan.>~ubE mu la marapal ipapatung ding kekang gamat king ninuman ban dinan upayang manibala. Ingatan mung e ka mikakadake king kasalanan da ring aliwa. Manatili ka sanang alang kapintasan.#}?bKing arapan na ning Dios at i Cristo Jesus at ding banal nang anghel, yuyutus ku king tuparan mu la deting panabilin king alang pamanulak o pamangabiran.}|sbPangamanuan mu la king arapan ding sabla ding e bisang tuknang darapat kasalanan ban mirinan lang takut ding aliwa.s{_bE mu pakiramdaman ing sumbung laban king metung a makatua, nung e ra patutuan ding adua o atlung testigu.z%bUling sasabian na ning Kasulatan, E me sasara asbuk ing baka kabang dadara ya. Makasulat munaman, Ing magobra mangaintuliran yang kabayaran.#y?bSikapan mung tanggap lang dobling kasaupan ding mayap a makatuang manibala king iglesia, lalung lalu na detang manaral at tuturu king amanu na ning Dios.vxebIng ninumang talasalpantaya, babai o lalaki, a ating mebalung babai king pamilya na, kailangan ing lingapan na la ban e ya kabayatnan ing iglesia. King anti kaniting paralan, alingap na la ning iglesia ding mebalung alang tune ayasahan.QwbSasabian ku iti uling ating mapilan a mebalu a ayagkat na nang Satanas.^v5bInya nung akung kutnan mu, mayap pa ing makiasawa lang pasibayu, mikayanak la, at pamahalan de ing sarili dang pibalebale ban e la mirinan dalan ding kekatamung kalaban para magsalitang kapanyiran laban kekatamu.ru]b pagaralan dang magtamad at lipat-lipat karing bale. Aliwa pa ita, maging mapakialam la pa at maindredus.Qtb Uli na niti, mikasala la uling lebagan da ing minuna dang pengaku keya;%sCb E mu la iyayabe king listahan ding babaing mebalung anak pa mu uling kabud pignasan dang makiasawang pasibayu painggulutan da na ing pamaniuyu kang Cristo.Vr%b at pikabaluan la king pamaniapat mayap: peparagul da la ring anak da king mayap a pamibiebie, malugud lang tatanggap karing taung makipanuknangan karing pibalebale ra, sinuyu la karing pinili na ning Dios, sinaup la karing mengailangan, at king miyayaliwang paralan dinikil da ing karelang sarili king pamaniapat mayap karing aliwa.qb Ding kailangan miyabe king listahan da ring babaing mebalu ila deti: e la kukulang king idad a anam apulu, misan la mekiasawaDpbIng ninumang e bisang sumaup karing kamaganak na, lalung-lalu na karing mismung katubale na, tinggian na na ing kasalpantayanan at marawak yang e palak kesa karing alang kasalpantayanan.+oQbIpatupad mu iti ban e la mapintas.Vn%bOneng ing babaing mebalu a mayatu anti ne mong mete na agyamang mabie ya pa./mWbIng tune babaing mebalu ya itang magdili-dili king bie na. Ing Dios ya ing bukud nang kapanayan, inya parati yang manalangin aldo't bengi at maniawad saup king Dios..lUbNung ing metung a babaing mebalu atin yang anak o apu, ila deti ring kailangan lumingap king karelang makatua bilang ablas karela uling iti kalugud-lugud king Dios./kYbSaupan mu la ding babaing tune mebalu.jbAt ituring mu lang anting ima mu ding makatuang babai at anting kapatad mu ding kayanakan a babai king mitmung kalinisan.i bE me pangamanuan ing lalaking matua kesa keka, nune pakisabian me antimong tatang mu. Ituring mu lang kapatad ding lalaking kayanakan.h)bIngatan mu ing kekang pangimut at ing kekang pamanuru. Isundu mu ing pamaniapat kareting bage ban miligtas ka at pati na ding makiramdam keka.~gubDaptan mu la deting bage at italaga mung lubus ing kekang sarili kareti ban akit da ring sabla ing kekang paniulung.3f_bE mu paburen ing regalung espiritual a atyu keka a miyabie keka inyang mangamanu la ding propeta, at inyang ding makatua na ning iglesia timpak da la ring gamat da keka.e%b Kabang panenayan mu kung datang, pagmalasakitan mu at dinan panaun ing pamamasang Kasulatan arapan da ring malda, ing pamanaral at pamanuru.ad;b E mu paburen ing insultuan na ka ning ninuman uli ning kayanakan mu; nune maging alimbawa da ka sa ding talasalpantaya king pamagsalita, king panugali, king lugud, king kasalpantayanan, at king malinis a pamibiebie.&cGb Ituru mu la at ipatupad deti.4bab Iti ya ing sangkan nung inya magkapilit tamu at magobrang masalese uling asahan ta ya ing mabie Dios, ing Talapagligtas da ring sabla, lalung-lalu na ding talasalpantaya.Lab Tutu ya iting kasebian at sukat yang lubus tanggapan at paniwalan.b`=bAting ditak a pakinabang ing pamagsane king katawan. Oneng mas maragul ing pakinabang king pamagsane king kabanalan, uling atin yang daralang pangaku e mu king kasalukuyan a bie nune pati na king bie king aldo bukas.^_5bE mu sisiran ing kekang panaun king kwentung e tutu, nune magsane ka king kabanalan.b^=bMaging mayap kang talasuyu nang Cristo Jesus, nung ituru mu la deting bage karing kapatad. At kabang tuturu mu la deti, sesen mu munaman ing kekang sarili king pamangan espiritual at king tune aral a kekang tutukian.I] buling lininis na na ning amanu na ning Dios at ning panalangin.x\ibMayap ing sablang lelangan na ning Dios at e dapat isipan e mayap, nung iti tatanggapan mitmung kapasalamatan,`[9bIbawal da ing pamakiasawa at mangiling la king pamangan; pamangan a sukat tanggapan mitmung kapasalamatan uling lelangan na ning Dios ban kanan da ring talasalpantaya, at ding taung lubus makaintindi king katutuan.Z!bMagobra la ding demonyu king kapamilatan da ring turu da ring taung malaram, at atin nang tatak ning diablo karing mepata dang konsiensia.FY bMalino nang sasabian ning Espiritu king paniatang na ning tauling panaun lakuan da ring mapilan ing kasalpantayanan. Tukian da la ring mapaglinlang a espiritu at ing tuturu da ring demonyu.qX[bTune ping malalam ing misteryo na ning kekatamung relihiun: Pepakit ya king porma ning tau, pepatutuan ne ning Espiritu, at ikit de ring anghel. Mipanaral ya king mabilug a yatu, peniwalan de ring sablang tau, at minukiat ya banua.;Wobban nung sakali mang e ku agad miratang, agad mung abalu nung nanu ing maging panugali mu king pibalebale na ning Dios a mabie, ing iglesia a asias a pundasyun na ning katutuan.VwbMaragul ing kanakung kapanayan a mikit kata king lalung malaguang panaun. Makanyan man susulat ku la deting panabilinJU b Igalang de ring sabla ing talasuyung tapat king katungkulan na, at atin yang ganap a tetagan mipasiag king kasalpantayanan a miyabie kekatamu king uli na ning pangayabe tamu kang Cristo Jesus.~Tub Kailangan king ing talasuyu metung ya asawa, masalese yang manibala karing anak na, at king mabilug nang pibalebale.S-b Kailangan king ing babaing asawa ning balang metung karela marangal ya naman: e ya maindredus, nune maisip ya, at tapat king sabla-sablang bage.iRKb Kailangan ing masubuk la pa mu, at nung mayakit lang karapatdapat kanita la paintulutan sumuyu._Q7b Kailangan ing tapat lang manatili king kasalpantayanan at ating malinis a konsiensia.zPmbKailangan munaman king ding talasuyu king iglesia ing marangal la, tapat magsalita, e mapaninum alak at e sakim. ObKailangan munaman ing igagalang de ring taung e miembru king iglesia ban e de atatsa at ban e ya manabu king silu na ning diablo.N{bKailangan king e ya bayu pa king kasalpantayanan, magkang magmaragul ya at miyatulan ya antimo ing milyari king diablo.M bMakananu neng pamahalan masalese ning ninuman ing iglesia na ning Dios nung ding mismung katubale na e na la balung pamahalan?lLQbKailangan ing balu neng panibalan ing sarili nang pamilya, igagalang de at pamintuan ding anak na.xKibE ya mahilig king alak at e ya mabagsik nune maganaka ya, malugud ya king kapayapan, at e malugud king salapi.MJbInya kailangan king talapanibala ing ala yang kapintasan, metung ya asawa, biasa yang mangawat king sarili na, maisip, kagalang-galang, makabuklat a pibalebale karing tau, at mayap yang talaturu.qI ]bTutu ya iting kasebian: Ing ninumang bisang maging talapanibala king iglesia magnasa yang mayap a dapat.H5bMakanyan man, miligtas ya ing babai king uli na ning pamanganak na, nung manatili ya king kasalpantayanan, king lugud at kabanalan ampon kahinhinan.OGbAliwa i Adan nune i Eva ing melinlang at linabag king utus ning Dios.NFb E yu sa kakalinguan king i Adan ya ing minunang melalang bayu i Eva.bE=b E ke paintulutan ing babai ban turu o sumakup karing lalaki; kailangan ing manahimik ya.iDKb Kailangan lang tahimik makiramdam ding babai king oras na ning pamagaral at lubus lang pasakup.|Cqb Kailangan mayakit karela ing mayap a dapat at manayun a ugali antimo ing makabage karing talasalpantaya king Dios.GBb Ding babai naman sukat lang maging mahinhin at maingat king karelang pamimalan. E sukat masagwa ing kaayusan ning buak da; e la sana gagamit palamuting gintu o perlas, at mangamal a imalan.$AAbUli na niti, buri ku king ding lalaki karing sablang lugal itas da lang gamat da king pamanalangin a ating malinis a konsiensia, alang mua o pamipatepate.2@]bMakanyan kung mituburan maging apostol at talaturu da ring paganu ban ipanaral ku karela ing kasalpantayanan at ing katutuan. Tutu ing kanakung sasabian; e ku maglaram.5?cbInain na ing bie na ban iligtas na la ding sablang tau. Ya ing katunayan a mibulalag king mituldung panaun na ning banal nang parasan ning Dios ban miligtas la ding sabla.y>kbUling ating metung a Dios at ating metung a talapamilatan king Dios at karing tau; ya ing taung i Cristo Jesus.P=bBuri na king miligtas la ding sablang tau at mabiasa la king katutuan.G<bIti mayap at makaligaya king Dios a kekatamung Talapagligtas.;5bMakanyan munaman ing daptan yu para karing ari at karing ating upayang manibala ban mibiebie tamung tahimik at payapa, mataimtim at ating kabanalan.&: GbMaygit king sabla, ipakisabi kung mayap king ing kekayung kayaduanan, panalangin, pamanigapu, at pamipasalamat iyampang yu king Dios para karing sablang tau.9  bKabilang la kareti di Himeneo at Alejandro; pepaburen ku na la kang Satanas ban mabiasa lang tuknang magsalita laban king Dios.C8 bat ingatan mu sana ing kekang kasalpantayanan at malinis a konsiensia. Ating mapilan a taung e mekiramdam king karelang konsiensia, at uli na niti sinira da ing karelang kasalpantayanan.i7 MbTimoteo, anak ko, ipaniwala ku la keka deting panabilin. Iti makayagpang karing ula a mebanggit na king milabas a panaun tungkul keka. Deti sanang amanu ila ding maging sandata mu king kekang pamakiarap king mayap a labanan,n6 WbKing metung mung Dios, Aring alang angga, alang kamatayan at e mayayakit miyabie ing kapurian at ligaya king kapilan pa man! Amen. fig,... dinatang ya i Cristo Jesus keti king yatu ban iligtas na la ding makasalanan...,(1:15)fig* C~~ }s||{]zyyIx7wwvu*tt"sQrqq7pdoonon}mm0ll kjjj'ikhgg{g fpeeKddScccb)``9_i^^:]\\L[[LZZ Y~XWVVGUUT?S"RQuPPhOCNNM LKKdJJjIHHwGGVFFAEDDGCBBiAAA@r?>==f<;;):99 77&6]544)322>1t00//..--,,!**=)((B'j&&1%t$##w""A!!? FdL^$&X^ergL/. ; = 5Xtj<M E na kailangan pa king ituru ne ning ninuman karela ing kalupa nang memalen o sabian na king ninuman karing kapatad na, Kilalanan me ing Ginu. Uling ila ngan akilala da ku, manibat king pekamalati angga na king maragul dili.;} Iti, ngeni, ya ing kasunduan a itatag ku karing memalen ning Israel king daratang a panaun, ngana ning Ginu: Ibili ku la ding kakung kautusan king kaisipan da, at idukit ku la karing pusu ra. Aku ing maging Dios da, at ila naman maging balen ku la.f:E E ne maging kalupa na nitang kasunduan a tinatag ku karing karelang makatua, kanitang tinaid ku lang leko ibat Ehipto. E la menatiling tapat king kasunduan a tinatag kung kayabe ra, inya pepaburen ku la, ngana ning Ginu._97Oneng menakit yang kakulangan ing Dios king balen na, inya nganang sinabi, Datang la ding aldo, ngana ning Ginu, nung nu ke itatag ing metung a bayung kasunduan karing memalen ning Israel, at king tribu nang Juda.b8=Nung itang minunang kasunduan ala yang kakulangan, e ne sana meging kailangan ing kadua.07YOneng, antimo ing milyari, mirinan yang kayupayan i Jesus bilang pari a mimigit e palak ketang miyabie karela, antimo nung makananu yang lalung mayap itang kasunduan a tinatag na pilatan na ning Dios at ding tau. Uling makatalakad ya iting kasunduan karing lalung mangaulagang bage a mipangaku.=6sOneng king katunayan ing obrang gagampanan da metung mung wangis at peka anino na ning karin banua. Kalupa na ning anti kanitang king panaun nang Moises. Inyang tatalakad neng Moises ing Tolda, sinabi na ning Dios keya, Pakasiguraduan mu king gawan mu ing sabla antimo ing pepakit ku keka karin king bunduk.55cNung atyu ya mu keti king yatu, e ya malyaring kilalanan bilang pari king makananu mang paralan, uling atin nang pari keti a munie ain, agpang king Kautusan da ring Judio.54cIng balang pekapun ding pari mitutulduan yang munie ain at animal bilang ain-sakripisyu king Dios; inya sukat munaman ing atin yang ayain ing kekatamung Pekapun ding Pari.3Ya ing pekapun ding pari a susuyu king Kabanal-banalan a Lugal, ngana wari, king tune tolda a telakad na mismu ning Dios, e ning tau.,2 SIng kapupuntan na ning sablang sasabian mi ya ini: atin tamung metung a Pekapun ding Pari a makalukluk king banda nang wanan ning tronu ning Kakataskatasan a Dios. 1Tutuldu yang taung maina ing Kautusan nang Moises ban maging pekapun lang pari; oneng ing pekapun ding paring pengaku na ning Dios a kayabe ning metung a sumpa a dinatang makatauli king Kautusan, ya kabud ing Anak a sakdal ganap angga man king kapilan pa man.60eE re kalupa ding aliwang pekapun ding pari; e na kailangan Jesus ing miyain yang ain-sakripisyu king balang aldo para king sarili nang kasalanan at kaybat para karing kasalanan da ring tau. Miyain yang metung mung ain-sakripisyu, misan mu at para king kapilan pa man, kanitang binie na ing sarili na.]/3Uli na niti, matulid ing mika Pekapun tamung Pari a munie king kekatamung kailangan. Uling banal ya i Jesus; ala yang kamalian o kasalanan; mikawani ya karing taung makasalanan at mitas yang matas pa king banua.6.eInya agyu na lang iligtas ngeni at kapilan man ding sablang lalapit king Dios king kapamilatan na, uling mabie ya kapilan man ban mamilatan king arap ning Dios para karela.R-Oneng mabie ya i Jesus kapilan man at e ya miyalilan king panga-pari na.,Bukud pa kanyan, ding pari a menibat king lahi nang Levi dakal lang misalasalisi uling mete la at e ra asundu ing karelang tungkulan.i+KInya i Jesus ya naman ing garantia king makasiguru tamu king metung a lalung mayap a kasunduan.*#Oneng inyang gewa neng pari i Jesus sinumpa ya at mengaku. Nganang sinabi, Ing Ginu sinumpa ya at e ya magbayung isip. Pari ka kapilan man.)wMaygit pa kaniti, sinumpa ya at mengaku ing Dios. E ya sinumpa ing Dios inyang gewa na lang pari ding lahi nang Levi.F(Uling e na agawang ganap ning Kautusan nang Moises ing isanu mang bage. Ngeni mirinan tamung lalung mayap a kapanayan, at king kapamilatan na ning kapanayan a yan milalapit tamu king Dios.L'Inya linele re ing matuang tuntunan uling maina ya at alang ulaga.a&;Uling ing Kasulatan sasabian na: Pari ka kapilan man ketang panga-pari nang Melkisedek.!%;Meging pari ya e king kapamilatan na ning lahi na antimo ing yuyutus na ning kautusan, nune king kapamilatan na ning upaya na ning bie alang kapupusan.]$3Iti lalung maging malino inyang linto ya ing aliwang pari a kalupa nang Melkisedek. #Pikabaluan king mibait ya king lahi nang Juda at e ne bitasang binggitan Moises iting lahi inyang migsalita ya tungkul karing pari.") At ing Ginu tamu a amanuan na ning sablang mesabi, menibatan ya king aliwang lahi, at metung man king lahing ita alang migsilbi antimong pari.X!) Uling kabud mipalitan ing panga-pari, kailangan ya namang alilan ing kautusan.H   Ing pangaibie na ning Kautusan karing memalen na ning Israel menalakaran king panga-pari da ring lahi nang Levi. Ngeni, nung ing dapat da ring pari a ibat king lahi nang Levi tune maka-ibie genapan, e ne sana kailangan linto ing aliwa pang pari a e ketang panga-pari nang Aaron, nune ketang panga-pari nang Melkisedek.(I Uling e ya pa makabait kanita i Levi, inya malyari tamung asabi king atyu ya pa king katawan nang Abraham a makatua na, inyang iti selubungan neng Melkisedek.I  Inya malyari munamang sabian king inyang minie yang kapulung dake i Abraham, i Levi a maki lahi karing mangolektang kapulung dake, minie ya namang kapulung dake king kapamilatan nang Abraham.+Tau lang ating kamatayan ding Levita a kakuang kapulung dake, oneng mabie ya pa i Melkisedek angga ngeni antimo ing patutuan na ning Kasulatan.\1Alang pamagduda king ing mamendisyun maygit ya degulan kesa king bibendisyunan na.4aE ya kabilang i Melkisedek karing lahi nang Levi, oneng tinanggap yang kapulung dake kang Abraham. At binendisyunan ne pa iting taung tinanggap king pangaku na ning Dios.dADing mitulduan maging pari karing lahi nang Levi yuyutus na la ning Kautusan king mangolekta lang kapulung dake karing memalen na ning Israel, ngana wari, karing sarili dang kabalen, agyamang lahi na la namang Abraham.Lawan yu nung nu ya anti karangal! Binie nang Abraham ing kapulung dake na ning ikua na king labanan. At metung yang patriarka i Abraham!iKAlang makibalu nung ninu i tata na o ima na o nung ninu ding makatua nang Melkisedek; alang piakitan tungkul king aldo nang beitan o ing aldo ning kematayan na. Kalupa na ning Anak ning Dios, manatili yang pari kapilan man.Binie nang Abraham kang Melkisedek ing kapulung dake na ning sablang ikua na king labanan. (Ing mumuna nang kabaldugan ning lagyung Melkisedek ya ini: Ari ning Katuliran. At uling ya ing ari na ning Salem ing lagyu na mangabaldugan ya munamang: Ari ning Kapayapan.)] 5Iting Melkisedek ya ing ari na ning Salem at pari ne ning Kakataskatasan a Dios. Kanitang i Abraham pa-uli yang ibat king labanan nung nu na la apate ding ari, selubungan neng Melkisedek at saka ne binendisyunan.#Linub neng mumuna kekatamu i Jesus karin at para kekatamu. Karin ya meging Pekapun ding Pari kapilan man ketang panga-pari nang Melkisedek.X)Ing kapanayan a iti ya ing peka sinipete na ning bie tamu. Matatag at matibe at mamabut angga king sumangid na ning tabing ning Templo, at tataglus angga king kakilub-kiluban na ning tuknangan na ning Dios.QInya e ya magbayu at maglaram ing Dios tungkul kareting aduang bage: ing pangaku na at sumpa. Itamung menakit kaligtasan king Dios, sukat tamung mirinan tetagan a lub king pamanaya karing pengaku na.'GMakanyan munaman, digdag ne ning Dios ing metung a sumpa king pangaku na ba nang pakilala karing pengakuanan na king e na alilan kapilan man ing king lub na.5Neng susumpa ya ing metung a tau gagamitan ne ing lagyu na ning metung a maygit king sarili na, at king kapamilatan na niti mayayari ing pisasabian.[/Mapibabata yang menaya i Abraham, inya naman tinggap na ing pengaku na ning Dios.gGNganang sinabi, Pangaku ku keka king bendisyunan da kang lubus at dinan da kang dakal a lahi.F Inyang mengaku ya ing Dios kang Abraham, sinumpa yang tuparan na ing pengaku na. Anti na ning ala nang aliwa pang maygit king sarili na, ginamit ne ing sarili nang lagyu inyang sinumpa ya. } Inya e kayu magtamad. Tularan yu la ding mapibabata at ding ating kapanaligan king Dios, at tanggapan yu ing pangaku na.? w Pagnasan ming lubus king papanatilian na sa ning balang metung kekayu at isundu ing pamagkapilit na angga king kawakasan ban tanggapan yu ing pangatupad da ring sabla yung pagnasan.- S Uling ing Dios tapat ya; e na kalinguan ing kekayung depat at ing lugud a pepakit yu, at angga man ngeni papakit yu king pamaniuyu yu karing kalupa yung Cristianu.8 i Agyamang magsalita kaming anti kaniti, kaluguran kung kapatad, asisiguradu ming atyu kayu king lalung mayap a kabilian, at susulung kayu king dalan a papunta king kaligtasan. 9Nung dikut at tanaman a masuksuk ing tumubu karin, alang kwenta ing gabun a ita; mika piligru pang isumpa na ning Dios at bandang tauli silaban da mu.Bibendisyunan na ning Dios ing gabun a maralas tatanggap uran, at tutubu la ding tanaman a malyari rang pakinabangnan ding mananaman.SNung kaybat da ngang atakman iting sabla at saka la mangalinguan, e na la malyaring makasisi at makapagbalik a lub, uling pasibayu reng papaku king krus at lalantad king kamarinayan ing Anak ning Dios.$AKing karelang sibukan balu ra king ing amanu na ning Dios pawang kayapan at tinalab karela ing upaya na ning Dios a lubus mipabalu king daratang a panaun.c?Uling makananu la pang makasisi at makapibalik lub ding mengalinguan? Kanitang misan miyaslagan na la king sala ning Dios. Tikman da na la ding regalu na ning banua at kayabe la karing tinanggap king Banal a Espiritu.fESaka ta na la balikan den, nung dinan na katamung panaun ning Dios. Kailangan sumulung tamu! ing turu tungkul king binyag at ing pamitumpak karing gamat; ing pamanyubli rang mie ding mete, at ing kayatulan a alang kapupusan.M Inya lakuan ta na la ding pasimulang lisyun tungkul kang Cristo. Munta tamu karing lisyun a malyaring munie ganap a beluan kekatamu. E ta na gagamit pang panaun para mu pasibayu lang ibili ding peka pundasyun na ning aral nang Cristo; ing pamangalinguan karing dapat a alang ulaga arap ning Dios at ing pamanialpantaya keya;wOneng ing masias a pamangan para kareta yang atyu na king idad a sane na king pamangilala king mayap at king e mayap.pY Metung ya pang bingut ing mangabiayan king gatas, ala ya pang male tungkul king mayap at king e mayap. Kailangan sana king panaun a iti ing talaturu na kayu, oneng angga man ngeni kailangan kayu pang ituru karing pasimula nang lisyun ning amanu na ning Dios. Kailangan king kasalukuyan agyu yu nang mangan masias, oneng angga ngeni gatas pa mu ing agyu yung inuman.z~m Dakal ing malyari ming asabi tungkul king bage iti, oneng masakit ipalino kekayu uling e kayu bisang makiramdam.m}S At peintulut na ning Dios ing gawan neng pekapun ding pari, agpang king panga-pari nang Melkisedek.~|u At inyang meging ganap ne, ya ing meging panibatan ning alang anggang kaligtasan para karetang sablang mamintu keya.e{CAgyamang ya ing Anak ning Dios, mebiasa yang memintu king kapamilatan na ning kasakitan na.izKKing kekaban na ning bie na king yatu, miyain yang panalangin i Jesus at menigapu yang masikan at menangis arap ning Dios a makapagligtas king kamatayan na. Uli na ning migpakumbaba ya at memintu, pekiramdaman ne ning Dios.{yoSasabian na naman ning aliwang dake ning Kasulatan, Maging pari ka kapilan man ketang panga-pari nang Melkisedek.ExMakanyan munaman, e na binie Cristo king sarili na ing dangalan a maging pekapun ding pari, nune tinggap na iti king Dios a sinabi, Ika ing kakung Anak; king aldong iti meging Ibpa mu ku.-wSIng dangalan a maging pekapun ding pari e na malyaring kuanan ning ninuman king sarili nang kaburian. Ing Dios ya ing mamaus keya, antimo ing pangayaus nang Aaron.(vIUli na ning ya mismu maina ya, kailangan ya naman miyain ain-sakripisyu e mu para karing kasalanan da ring tau nune para munaman karing sarili nang kasalanan.uAnti na ning ya mismu ating yang miyayaliwang keinan, malyari yang makirame karing alang balu at karing mililisia king dalan.6t gIng balang pekapun ding pari mapipili ya ibat karing kalupa nang tau at mitutulduan yang sumuyu king Dios para karela. Miyayain yang ain at sakripisyu para karing kasalanan. s9Inya kayabe na ning matibe kapanaligan, lumapit tamu king tronu na ning Dios ba tamung tanggapan ing lunus at saup king oras ning pamangailangan tamu.OrIng kekatamung Pekapun ding Pari biasa yang makisanmetung a panamdam king kekatamung keinan. Uling dinalan ya naman king sablang kapagsubukan a kalupa na ning daralanan tamu agyamang e ya mikasala.DqAnti na ning kang Jesus, ing Anak ning Dios, atin tamung metung a marangal at Pekapun ding Pari a miras angga king arapan na ning Dios, magpakatatag tamu king kekatamung kasalpantayanan..pU Ala kang asalikut nanuman king Dios. Ing sablang melalang makabuklat at makalantad king panimanman na at king Dios tamu munie kwenta tungkul king kekatamung sarili.Bo} Uling ing amanu na ning Dios mabie ya at darapat ya. Maygit yang mataram kesa king nanumang espadang dobli taram. Managlus ya angga na king nung nu la mikakit ing kaladua at ing espiritu, angga na karing pisuglungan butul at utak da ring butul. Balu nang panuyatan pati na ing lihim nang buri at isipan ning tau.0nY Inya gisanan tamu ing sablang agyu tamu ba tamung milub at manakit kapaynawan. Ninuman sa kekatamu e ya makiapus king pamanialangsang da ban e ya mipahamak kalupa ra.(mI Uling ninuman ing milub at manakit kapaynawan king siping ning Dios, paynawa ya munaman karing dapat na a kalupa ning pamagpaynawa na ning Dios king dapat na."l= Uli na niti, atin pang kapaynawan a makasadia para karing pinili na ning Dios, kapaynawan a kalupa na ning pamagpaynawa na ning Dios king kapitung aldo. k Nung ikua na lang alub Josue ding tau king lugal na ning kapaynawan, e ne sana migsalita pa ing Dios tungkul king aliwang aldo.jIti mayayakit uling pasibayu yang mitakdang aliwang aldo a mayayaus Ngeni. Kalabas na ning makabang panaun, binggitan ne iti king kapamilatan nang David king Kasulatan a mebanggit na, Nung damdaman yu ngeni ing siwala ning Dios, e kayu masias a buntuk.i7E la milub at menakit kapaynawan detang minunang mekaramdam king Mayap a Balita uling e la meniwala. Oneng ating aliwang milub at manakit kapaynawan.uhcIti mu rin ing mababanggit pasibayu: E la bitasang milub king lugal ning kapaynawan a sidia ku para karela.*gMUling anti kaniti ing masasabi king metung nang dake ning Kasulatan tungkul king kapitung aldo, King kapitung aldo, pepaynawa ya ing Dios king sablang dapat na._uIti ya ing sasabian na ning Kasulatan, Nung damdaman yu ngeni ing bosis ning Dios, e kayu masias a buntuk, antimo ing depat ding makatua yu kanitang mig-rebeldi la laban king Dios.'^GUling kayabe na katamu ngang Cristo, nung manatili tamung matibe kalawat angga king kawakasan king kapanaligan a miyabie kekatamu ibat pa king kapupurmeruan.>]u Sukat kayung mituturuanan aldo-aldo kabang atin pang panaun, antimo ing sasabian na ning Kasulatan, ban ing ninuman kekayu e ya malinlang king kasalanan, at e maging masias a pusu.\ Kapatad, mingat kayu sana ban kanita alang mipapakarok kekayu, at e milako kasalpantayanan ban e ye lakuan ing Dios a mabie.}[s Uli ning mua ku, ngakung miniumpa karela, Kapilan man e la milub king lugal ning kapaynawan a sidia ku para karela!Z Inya kemuan ku la ding taung deta at ngakung sinabi, Kapilan man e la meging tapat, e na la mebiasang tinupad karing kakung kautusan.Y7 Karin tiksuan da ku't piniubukan ding kekayung makatua, nganang magsalita ning Dios, agyamang ikit da ing kakung depat kilub ding apat apulung banua.yXke kayu masias a buntuk antimo ing depat ding mig-rebeldi laban king Dios, at piniubukan de karin king disyerto.jWMInya, antimo ing sasabian na ning Banal a Espiritu, Nung damdaman yu ngeni ing siwala ning Dios,DVOneng tapat ya i Cristo bilang Anak a mamuntukan king mabilug nang pamilya ning Dios. Itamu ing pamilya na, nung manatili tamung matibe lub at maragul a tiwala king kekatamung kapanayan.7UgMeging tapat ya i Moises king kabilugan nang pamilya ning Dios. Bilang metung a talasuyu, minie yang patutu tungkul karing bage a sabian na ning Dios king daratang a panaun.nTUTutu king ating taung menalakad king balang bale, oneng ing Dios ya ing mitalakad king sablang bage.SMaygit yang marangal ing taung menalakad bale kesa king bale a telakad na. Inya mas marangal ya i Jesus kesa kang Moises.uRcTapat ya king Dios a memili keya antimo nung makananu yang meging tapat i Moises king pamilya na ning Dios..Q WInya, kapatad kung banal at kalupa ku namang inaus na ning Dios, ganakan ye i Jesus a tinubud na ning Dios ban maging Pekapun ding Pari na ning kasalpantayanan tamu. PUling ya mismu dinalan yang kapagsubukan at kasakitan. Inya ngeni malyari na lang asaupan ding aliwang daralan king kapagsubukan.qO[Iti mangabaldugan king kailangan yang makilupa king sablang bage karing kapatad na ban akua nang maging tapat, at mapaglunus a Pekapun ding Paring susuyu arapan na ning Dios. Kanita akua rang mipatawaran ding kasalanan da ring tau.NMasalang tutu king aliwa ding anghel ding sasaupan na, nune, ketang sasabian na ning Kasulatan, Ding lahi nang Abraham ilang sasaupan na.MKing makanyan a paralan ikua na lang meging malaya detang meging ipus king kekaban na ning bie ra uli na ning takut da king kamatayan. L9Anti na ning ding sablang anak, antimo ing aus na karela, tau lang ating laman at daya, i Jesus mismu mekilupa ya karela at mekisanmetung ya king karelang pangatau. Depat na iti ban king kapamilatan na ning kamatayan na akua neng paten ing diablo a makikayupayan king kamatayan.{Ko Sinabi na naman, Manalig ku king Dios. At ngana pa, Atyu ku keni kayabe da ring anak a binie na ning Dios kanaku. J  Ngana, Isalita ke ing lagyu mu karing kakung kapatad, magkanta kung kapurian keka king libutad da ring sablang taung makatipun.%IC Ing mamatawad karing kasalanan da ring tau at itang mamatawad at ding taung mipatawaran metung la mu Ibpa. Inya e na la pikarine ausan kapatad na ding tau.~Hu Matulid king ing Dios a linalang at papanatili king sabla ing gawan neng ganap i Jesus king kapamilatan na ning kasakitan ban adala na la ding dakal nang anak king pamakirake king ligaya na. I Jesus ya ing panibatan na ning karelang kaligtasan.G) Oneng ing akakit tamu ya i Jesus a king sinaguling panaun megawang mababang ditak kesa karing anghel. Ngeni akakit ta yang makakorona king ligaya at dangalan uli na ning kamatayan a delanan na. Kaburian na ning Dios king takman yang kamatayan i Jesus para kekatamu ngan.TF!at gewa meng talapanibala king sablang bage. Inyang ing Dios gewa neng talapanibala king sabla ing tau, ing sabla pepasakup na keya. King kasalukuyan e ta ya pa akakit sasakup king sablang bage ing tau. EKing ditak a panaun gewa meng mababang bagya karing anghel; oneng dininan meng ligaya at dangalan a karapatdapat king metung a ari,D)Nune, antimo ing masasabi king metung nang dake ning Kasulatan, Nanu ya ing tau, O Dios, ba meng ganakan o ing anak ning tau, ba meng ingatan?CE ne pepailalam ning Dios karing anghel ing mamuntukan la king bayung yatung malapit nang datang, ing yatung kekatamu ngening pisasabian.rB]Pepatutuan na naman ning Dios iti king kapamilatan da ring mangayupayang tanda, milagru at miyayaliwang pagmumulalan, at king kapamilatan da ring regalu na ning Banal a Espiritu a binie na karing dakal a tau agpang king kaburian na.|AqMakanyan tamu namang e malyaring lisian ing parusa, nung e tamu balung ingatan iting kaligtasan a e mu nanu degulan. Ing Ginu mismu ya ing minunang pepabalu kaniting kaligtasan at patunayan da kekami ding sablang mekaramdam king iti katutuan."@=Uling meyakit king tutu la ding amanung sinabi da ring anghel, inya ing ninumang sinalangsang o linabag king sinabi ra tinanggap yang lapat a kaparusan.? Iti ing sangkan nung inya lalu ta lang sukat pakaingatan ding katutuan a kekatamung dimdam ban e tamu milisia king tune dalan.> 'Nung makanyan, nanu la pin mo ding anghel? Pawa lang espiritung susuyu king Dios, at tutuburan nang sumaup karing sablang tanggap kaligtasan."= ? Kapilan man e na sinabi ning Dios kaninu man karing anghel na, Lukluk ka king banda kung wanan, anggang e ku la lubus apasukuan keka ding kekang kalaban.< 3 Ituklip mu lang kalupa ning balabal at kalupa ning imalan, panalilan mu la ngan. Oneng ika manatili kang alang pangabayu, uling ala kang kawakasan.[; 1 Lumipas la ngan, oneng manatili ka kapilan man; maging laun la ngan anting imalan.: } Sinabi na naman, Ika, Ginu, kanitang kapupurmeruan lelangan me ing yatu, at karing mismung gamat mu inubug me ing banua.H9   Kaluguran mu ing matulid, at pikakasaman mu ing dewakan; inya ing Dios a kekang Dios pinili na ka at dininan king tula ning dangalan a mimigit e palak kesa king binie na karing kekang kayabe.8 'Oneng tungkul king Anak, nganang sinabi ning Dios, Ing kekang tronu, O Dios, manatili ya kapilan pa man! Sumakup ka bilang Aring makatuliran.7 Tungkul naman karing anghel, nganang sinabi ning Dios, Papalyarian na lang angin ding anghel na, at aping milalablab ding talasuyu na.6 'At inyang malapit na niang itubud ning Dios keti king yatu ing Anak nang pangane, sinabi na, Sukat deng samban ding sablang anghel ning Dios.K5 E na bitasang sinabi ning Dios king kaninu man karing anghel, Ika ing Anak ku; king aldo iti meging Ibpa mu ku. E na naman sinabi king ninumang anghel, Aku ing maging Ibpa na, at maging Anak ke.4 1Nung makananung ing lagyung binie na ning Dios king Anak lalagpus yang e palak king lagyu da ring anghel, makanyan yang makapaygit e palak karela.K3 Ya ing maslag nang sala ning ligaya na ning Dios uling ganap neng kawangis king kadiosan na; ya ing magmantini king meto sikluban king kapamilatan na ning mayupaya nang amanu. Ngening alinis na na la ding tau king dinat na ning karelang kasalanan, linukluk ya king banda nang wanan ning Dios a Mayupayang tutu karin banua.o2 YOneng kareting tauling aldo, migsalita ya kekatamu king kapamilatan na ning Anak na. King kapamilatan na lelangan ne ning Dios ing meto sikluban at ing Anak ya ing tilduan nang talapagmana king sabla king kapupusan na ning panaun.1 Kanitang minuna, king dakal at miyayaliwang paralan, migsalita ya ing Dios karing kekatamung makatua king kapamilatan da ring propeta.D0 Ing grasya na ning Ginung Jesu-Cristo manatili kekayu ngan.W/ )antimu rin, di Marcos, Aristarco, Demas, at i Lucas a kayabe kung talapagobra.X. +Pakomusta na kayung Epafras a kayabe kung makasukul king uli nang Cristo Jesus;- )Isadia mu ku naman sanang apituknanganan ku uling panaligan ku king dinan na kung panaun ning Dios makapagbalik ken antimo ing ipanalangin yu. , Paniwalan ku, kabang susulat ku iti, ing e mu pagkaymut daptan ing aduan ku keka; mapalyaring maygit pa king aduan ku ing daptan mu.+ Uli na nita, kapatad ku, daptanan mu ku sanang mayap kaniti alang-alang king Ginu. E mu ku sa bibiguan bilang kapatad mu kang Cristo!+* QOyni, susulat ku king sarili kung gamat: Aku, i Pablo, bayaran da ka. (E ku na kailangan pang ipaganaka keka king ing kabud bie mu pikakautangan mung lub kanaku.)W) )Nung atin ya mang pinerhuisyu keka o atin yang utang keka, aku na ing mamayad.g( IInya, nung tuturing mu kung kapatad, tanggapan me sa antimo nung makananu mu kung tatanggapan.U' %Magbalik ya keka e mu anting ipus, nune maygit pa king ipus uling metung ya ngening kapatad a pakamalan. Mal ya kanaku; oneng sukat yang lalung maging mal keka bilang kalupa mung tau at kapatad king Ginu!&& GBalu ku king mewala ya keka i Onesimo king mapilan a panaun. E bala ita nung mewala ya man sinaguli, uling ngeni magbalik ya keka at e na mawala kapilan man.7% iMakanyan man, e ku buri ing anti da kang pamilitan sumaup kanaku. Nung saupan mu ku, buri ku ing kusang lub a manibatan keka. Inya e ku daptan ing nanuman nung e mu kaburian.$  Buri ke sanang manatiling kayabe ku keni, kabang makasukul ku uli na ning Mayap a Balita, bilang kayalili mu a sumaup kanaku.<# u Babalik ke keka at kayabe na ya ing mismung pusu ku. "  Kanitang milabas ala yang meging kasilbian keka, oneng ngeni mika kasilbian ya keka antimo nung makananu keng pekinabangnan keni.!  Makisabi kung mayap keka para kang Onesimo a ayagkat ku king kasalpantayanan kang Cristo kabang atyu ku keni king sukulan.#  A makanyan man, aku, i Pablo a ngeni matua na, at king kasalukuyan makasukul uli nang Cristo Jesus, pakisabian da kang mayap king lagyu na ning pamikalugud.{ qUli na niti, agyamang katuliran ku bilang kapatad mu kang Cristo, ing utusan da kang dapat king sukat mung daptan, 'Kaluguran kung kapatad, dirinan na kung maragul a tula at sikanan lub ning lugud mu kanaku! Peligayan mu la ding sablang pinili na ning Dios.- UIpanalangin ku king kabang darake mu karing aliwa ing kasalpantayanan mu akilala ra sa ing sablang mayap a atyu kekatamu a bunga na ning pangayabe tamu kang Cristo. uling ababalitan ku ing lugud a papakit mu karing taung pinili na ning Dios, at ing kasalpantayanan mu king Ginung Jesus.f GKapatad a Filemon, balang manalangin ku, babanggitan da ka at pasalamat ku king kanakung Diosc ADinan na kayu sanang grasya at kapayapan ning Dios a Ibpa tamu at ning Ginung Jesu-Cristo.  at king iglesiang mipupulung king bale na ampon kang Apia a kaluguran ming kapatad a babai, at kang Arkipo a sundalung kalupa mi.N Ibat ya iting sulat kang Pablo a ngeni makasukul uli nang Cristo Jesus, at ibat ya naman king kapatad tamung i Timoteo. Miparala ya kang Filemon a pakamalan ming kakaluguran at kalupang talapagobra,1[vPakomusta da ka ding sablang kayabe ku keni. Ikomusta mu kami naman karing sablang kakaluguran tamu king kasalpantayanan. Ing grasya na ning Dios manatili kekayu ngan.?wvIturu mu la ding kekatamung kapatad ban mabiasa lang gumamit king panaun da king pamaniapat mayap, at sikasuan da itang tune kailangan; e na la kabud mabibie makatungangu aldo-aldo./v Pakikuanan mung asaupan me king lakad na i Zenas, ing abogado, at i Apolos at sikapan mu sa king alang kulang nanuman ing kailangan dang bakalan.Lv Potang apapuntan ku ne keka i Artemas o i Tiquico, daptan mu ing sablang agyu mu ban apuntalan mu ku karin Nicopolis, uling inari ku na king lub ku king karin ku ilabas ing panaun na ning dimla. v Balu mu king ing taung anti kanita kasiran mu ing malyari nang gawan, at ing mismung pamikasala na pakilala na king magkamali ya.tav Ausan me pansin makataduang besis ing ninumang panibatan na ning pamipatepate at kaybat dumayu na ka keya.b=v Oneng pangilagan mu ing dibate a alang kapupuntan, ing pamagsalitang tunggal-tunggal karing lagyu da ring makatua, ing pamisalangsangan, at pamakipate tungkul king Kautusan. Iti ngan alang kabaldugan at alang kwenta.oWvDeting amanu katutuan la. Buri kung lawan mung masalese iting sablang bage ban ding sablang sasalpantaya king Dios magmalasakit lang gumamit king panaun da king pamaniapat mayap. Uling iti ngan mayap at pakinabangnan da ring tau.-vban king kapamilatan na ning grasya na matanggap tamung karampatan king Dios, at maging talapagmana king bie alang angga a kekatamung panenayan.vUling tigtugan na katamung labis-labis ning Dios king Banal a Espiritu, king kapamilatan nang Jesu-Cristo a kekatamung Talapagligtas vlinigtas na katamu, e uli na ning nanumang dapat a mayap a gewa tamu mismu, nune uli na ning sarili nang lunus. Linigtas na katamu king kapamilatan na ning danum a paglinis nung nu na katamu dirinan bayung pangabait at bayung bie a ibat king Banal a Espiritu.W 'vOneng inyang ing lunus na at lugud ning Dios a Talapagligtas tamu mipakilala,t avUling kanitang misan itamu man meging mangmang tamu, mapaglaban, melili, at me-ipus king miyayaliwang pita at kalayawan na ning katawan. Mibiebie tamu kanita a ating e mayap a nasa. Kesaman da katamu ding tau at kesaman ta la munaman.; ovSabian mu karela ing e la magsalitang e mayap laban king ninumang tau, nune makikasundu la at makikaluguran, at parating papakit ganaka at mayap a pilubluban karing sablang tau.  7vIpaganaka mu karing taung panibalan mu ing pasakup la karing manungkulan at tatalan upaya. Mamintu la karela at makasadiang dapat king sablang mayap.2]vIturu mu iting sabla at gamitan mu ing ganap mung kayupayan kabang agkatan mu la at sasabianan ding makiramdam keka. E mu paburen ing lawan na kang mababa ning ninuman.7gvBinie na ing sarili na para kekatamu ba na katamung sagipan king sablang e mayap at gawan na katamung bansang bandi nang sarili, malinis at makatalaga king pamaniapat mayap.v kabang panenayan ta ya itang maligayang Aldo. Ita ing Aldo a pakit yang mitmung kaligayan ing Dios at Talapagligtas tamung i Jesu-Cristo.Qv Ing grasya na ya ing turu kekatamu ban lakuan tamu ing e mayap a pamibiebie at ing agkat na ning yatu. Uli na niti, mabibie tamung biasang mamigil king sarili, mitmung dangalan at kabanalan king yatu^5v Uling pepakilala na ning Dios ing grasya na para king ikaligtas da ring sablang tau.8iv ni e da la panakawanan. Nune, ipakit dang parati king apagkatiwalan la, at tapat ban king sablang dapat da arinan dang dangal ing aral tungkul king Dios a Talapagligtas tamu. ~~5}i|{zzyxbwvutt rqqpjonn7mmlkKjpi8hgfeee'decccbRa`__"^^]]\\3[[ ZYY9XWWBVVU T}TS]RQQQ.PP2OO,NNLKJI/HMGMFEE/D4CC&B?A@??o>=<4C3211^00'/#--9,++V*])(( '>&&O%$$ #G"!!J 1:yejQ,<W~ ; f D  JB BCgm IOneng daralan yang kapagsubukan ing tau neng agkatan ne ning sarili nang e mayap a kapagnasan;Ul % Nung matutuksu ya ing ninuman king anti kaniting kapagsubukan, e na sa sasabian, Ing tuksung yan manibatan king Dios. Uling e ya malyaring matuksu ing Dios king e mayap at e na ne man tuksuan ing ninuman.Nk  Mapalad ya ing taung manatiling tapat king oras na ning kapagsubukan. Uling nung magtagumpe ya king kapagsubukan, tanggapan ne ing korona. Iti ya ing bie a pengaku na ning Dios karing malugud keya.mj U Kaslag na ning mapaling aldo malalanat ing dikut; matanggal la ding sampaga na at ala na ing sadia rang leguan. Makanyan munaman ing mapalyari king taung atinan: kasalukuyan nang pasulungan ing negosyu na at kabud nia mu lumbug.#i A at sukat nang pasalamatan ning kapatad a mabandi, nung bababa na ne man ning Dios. Uling lilipas kalupa na ning sampaga ning dikut ing nanumang pibandian.Wh ) Sukat nang ikatula ning kapatad a pakakalulu nung tatas ne kabilian ning Dios,Kg uli na ning e ya laus at e ya pilmi lub king nanumang daraptan na.Qf E na sa isipan ning taung anti kaniti ing tanggap yang nanuman king GinuBe Oneng sukat kayung maniawad a ating matibe kasalpantayanan at alang duda nanuman. Ing taung magduda mengari yang alun na ning dagat a pitange-tange na ning masikan nang tiup ning angin.d 1Nung kekayu ating mangailangan kabiasnan, sukat nang aduan iti king Dios at ibie na kekayu ning Dios uling maganaka ya ing Dios at e ya mamarsala.c #At siguraduan yu king ing pamibabata yu asadsad yu angga king wakas; alang kupas ban maging sakdal kayu at ganap, alang kakulangan nanuman.b yuling balu yu king arapan na ning anti kaniting kapagsubukan, ing maging bunga na ya ing lalu kayung mabiasang mibata.a {Kekayu ngan sablang kapatad ku, nung miraras kekayu ing miyayaliwang kapagsubukan, sukat yu iting ibilang antimong tula8` mIbat ya iting sulat kang Santiago, ing talasuyu ning Dios at ning Ginung Jesu-Cristo. Pupugayan ku la ngan ding sablang pinili na ning Dios, ding makakalat king mabilug a yatu.9_m Ing grasya na ning Dios manatili sa kekayu ngan.^ Ikomusta yu kami karing sablang pamuntuk yu at karing sablang pinili na ning Dios. Kukomustan da kayu ding kapatad tamung taga Italia.]  Buri kung abalu yu king ing kapatad tamung i Timoteo milual ne king sukulan. Nung agad yang datang, ituki ke pamamunta ku ken.!\; Kapatad, aduan ku kekayu ing pakiramdaman yung mitmung kapibabatan iting amanung tuturu ku kekayu, uling iting sinulat ku kekayu e naman tutung makaba.*[M Mananu na sanang ing Dios a panibatan na ning kapayapan ibie na kekayu ing sablang bage mayap a kekayung kailangan ba yung atuparan ing kaburian na, at king kapamilatan nang Jesu-Cristo, daptan na sa kekatamu ing sablang makaligaya keya. Purian ya i Jesu-Cristo king kapilan pa man! Amen.UZ# Ing Dios a panibatan na ning sablang kapayapan ya ing pepasubling mebie kang Jesus a Ginu tamu, ing Marangal a Pastul da ring tupa; uli na ning daya na a meging katibayan na ning alang anggang kasunduan.eYC Maygit king sabla, ipakisabi kung mayap ing ipanalangin yung makapagbalik kung agad kekayu.X' Panalangin yu ke sanang parati. Asisiguradu ming atin keng malinis a konsiensia at buri mi ing mibiebie mitmung dangal king sablang penandit.8Wi Pamintuan yu la ding kekayung pamuntuk at tukian yu ing karelang yuyutus. Ila ding alang patugut mimingat kekayu at ila ding munie kwenta king Dios tungkul kaniti. Nung mamintu kayu karela, atuparan dang matula ing karelang obra; nung ali mibayatnan la lub tupad kaniti at ikayu naman ding maperhuisyu.`V9 Isulung yu ing pamaniapat mayap at ing pamisaupan king metung at metung, uling deti sakripisyu lang babie tula king Dios. fig,King uli na mu rin niting sangkan, mete ya i Jesus lual ning pasbul balen...,(13:12)fig*VU% Inya king kapamilatan nang Jesus, miyain tamung alang anggang ain-sakripisyu ning kapurian king Dios. Ngana wari, pasalamat tamung alang patad king lagyu na king kapamilatan da ring amanung sasabian tamu.|Tq Uling ala yu keti king yatu ing balen a manatili, at ing panintunan tamu ya itang siudad a datang king aldo bukas.hSI Inya munta tamu kang Jesus king lual ning balen at damayan ta ya king kamarinayan a pibata na.&RE King uli na mu rin niting sangkan, mete ya i Jesus lual ning pasbul balen ban alinis ne ing tau king kasalanan na king kapamilatan na ning sarili nang daya.Qw Ing Pekapun ding Pari da ring Judio darala nang lulub ing daya da ring animal king Kabanal-banalan a Lugal para iyain da antimong ain-sakripisyung kapamayaran karing kasalanan; oneng ding bangke da ring animal durulukan da la lual na ning balen.vPe Ding pari a susuyu king tolda da ring Judio e la malyaring makisulu king sakripisyu karing kekatamung altar. O9 E kayu pailili king dalan a matulid uli na ning makayaliwang turu. Lalung masanting para kekatamu ing mipasiknangan king lugud na ning Dios kesa king kapamilatan na ning pamanuntun karing kautusan tungkul king pamangan. Ding tutuntun kareti ala na la mang kakamtan a pakinabang.TN! I Jesu-Cristo ya naman ing napun, ing kasalukuyan, at king kapilan pa man.RM Ganakan yu la ding meging pamuntuk yu, ding sablang menaral king amanu na ning Dios kekayu. Ganakan yu nung makananu lang mibiebie at mete, at pakiapusan yu la king karelang kasalpantayanan king Dios.L Inya malyari tamung asabing mitmung kapanaligan, Ing Ginu ya ing sasaup kaku, ala kung pitatakutan! Nanu mo ing arapat ning tau kaku?VK% Ingatan yung e mididinatan ing bie yu king lugud king salapi at maging kontentu kayu king nanumang atyu kekayu. Uling ing Dios mismu sinabi na, E ra kayu lakuan kapilan man; e ra kayu paburen kapilan man.OJ Igalang da ring sabla ing bie talasawa at manatili la sanang tapat ding talasawa king metung at metung. Uling siguradu na lang parusan ning Dios ding e tapat at ding makipangatawan king e ra asawa."I= Ganakan yu la ding atyu karing sukulan; iyapus yung antimong atyu kayu king sukulan a kayabe ra. Makanyan munaman, damayan yu la ding daralan kasakitan.'HG E yu la kakalinguan tatanggapan ding dayuan karing pibalebale yu. Ating tinanggap karing anti kareti, at e ra balu king anghel la pala ding karelang tinggap.KG  Pasulungan yu ing pamikakalugud yu bilang mikakapatad kang Cristo.?Fy uling ing kekatamung Dios anti ya king aping manyilab.LE Inya pasalamat tamu king Dios uling tinanggap tamung metung a kayarian a e maugun. Pasalamatan ta ya at samban ing Dios a kayabe ing kagalangan at takut; king paralan a tutung makaibie tula keyaDw Ing amanung pasibayu malino nang pakilala king maugun la ding bage lelangan at midayu ban detang e maugun mitagan la.C/ Ing siwala na pepagalgalan ne ing yatu king panaun a ita, oneng ngeni ipangaku na, Pagalgalan keng pasibayu e mu ing yatu nune pati na ing banua.wBg Inya mingat kayu at e kayu tatangging makiramdam king migsalita. Nung detang e mebisang makiramdam king migsalita karela e la miligtas king parusa, e kasi lalu ta nang e miligtas, nung e tamu makiramdam king magsalitang ibat karin banua!A3 Miras kayu kang Jesus a mitatag king bayung kasunduan, at miras kayu king dayang mipisik a mangakung mas mayap a bage maygit ketang daya nang Abel.r@] Miras kayu king masaya rang pamitipun ding bibilang nang pangane ning Dios a makasulat a lagyu karin banua. Miras kayu king Dios a ukum da ring sablang tau, at miras kayu karing espiritu da ring taung banal a ganap nang mipabanalan.&?E Oneng ikayu ikua yung miras king Bunduk ning Zion, at king siudad ning Dios a mabie, ing maligayang Jerusalem, kayabe da ring e mabilang-bilang a anghel na.j>M Tune makapangilabut itang karelang ikit, inya pati na i Moises asabi na, Gagalgal ku king takut!=# uling e ra agyung kargahan ing kautusan a ngana, Ninuman ing tuklu king bunduk, agyang metung yang animal, basibasan ya angga king mate ya.0<Y matning tiup ning trumpeta at siwalang magsalita. Kanitang dimdam de ring Israelita ing siwalang ita, mekisabi lang mayap king e na la sa damdam metung pang amanu na,);K E na kayu man miras, antimo ing pangaras da ring Israelita, king Bunduk ning Sinai nung nukarin ating aping mitatau, maragul a karalumduman at angin a masikan,@:y Balu yu king kaybat, inawad na kang tata na king ibie na ing bendisyun na bilang tata. Oneng mipagkait keya iti uling e na na abalikan pa ing depat na agyang numanu ya pang tumangis.R9 Ingatan yu naman king ing ninuman kekayu e ya makipangalugud o payalan na lang ulaga ding bage espiritual, antimo i Esau, king metung a pinggan a pamangan, pekilibe na ing karapatan na bilang pangane.R8 Ingatan yu king ing ninuman e ya mangalinguan king lugud na ning Dios. Ingatan yung ing ninuman kekayu e ya maging kalupa na ning tanaman a makalasun a tutubu, at makasakit karing sablang darasnan na.7 Magparati kayung makiutus mayap karing sablang tau at magkapilit kayung mibiebie banal, uling nung alang kabanalan e ya akit ing Ginu.6 Isulung yu ing kekayung paglakad karing gasgas a matulid ban e ya mabalda ing bitis yung mepile, nune lakuas yang kumayap.b5= Inya itas yu la ding gamat yung mangalambut at pasiknangan yu la ding tud yung mangaina!H4  Neng daralan tamung kasakitan, ketang oras a ita, wa, tutung maplas at e pibuburian; oneng kalabas na, ding mirasnan king anti kanitang disiplina miririnan lang kapayapan at mikakalisyun la.g3G Didisiplinan da katamu ding kekatamung pengari, ketang isipan dang ustu at iti king saguli mung penandit karin da daraptan. Oneng didisiplinan na katamu ning Dios para king ikakayap tamu ban maging banal tamung kalupa na.F2 Bukud pa kanyan, ding tata tamu king laman didisiplinan da katamu, at uli na nian igagalang ta la. E wari lalung matulid ing pasakup tamu king Dios a Ibpa tamu king espiritu ba tamung mie?1% Nung e na kayu didisiplinan antimo ing daraptan na karing sabla nang anak, mangabaldugan king e na kayu tune anak, nune anak kayu king lual.t0a Nanuman ing kasakitan a daralanan yu, ibilang yung anting pamamarusa na ning metung a tata, uling ding kasakitan yu pakilala ra king tuturing na kayung tune nang anak ning Dios. Atin waring anak e na bitasang dinisiplina ning tata na?/ Uling didisiplinahan na la ning Ginu ding sablang kaluguran na, at babarugan na la ding sablang kikilalanan nang anak na.h.I Akalinguan yu ne wari itang amanung babie sikanan lub a sabian na ning Dios kekayu bilang anak na? Anak ko, e mu gagawan alang ulaga nung wari't ing Ginu itutulid na ing kamalian mu; e ka paisira lub nung sasabianan na ka.j-M Uling king pamakilaban yu king kasalanan angga ngeni e yu pa keilanganan ing patulu kayung daya.,7 Isipan yu na mu itang delanan na nung makananu nang pibata ing pamaglaban da ring taung makasalanan! Inya e yu painan ing lub yu at e kayu tutuknang.A+{ E ta la lalako ding mata tamu kang Jesus uling keya megumpisa at migaganap ing kekatamung kasalpantayanan. E ya pepaisira lub i Jesus uli na ning krus! Nune, uli na ning tulang makapanaya keya pibata na ing kamarinayan a mate ya king krus. At ngeni atyu makalukluk king banda nang wanan ning tronu na ning Dios.* y Ngening mipadurutan tamu kareting dakal a testigu, sukat tamung ilako ing nanumang maging sagabal, lalung-lalu na ing kasalanan a pipigil kekatamu. Kayabe na ning maragul a kapibabatan manatili tamung mabilis a pulayi king ligligan a arapan tamu.,)Q (anti na ning ing Dios atin yang lalung mayap a kapagnasan para kekatamu. Ing kapagnasan na ya ing e la malyaring miras king ganap a tula, nung e ra katamu kayabe.({ 'Agyamang masalang meyakit ing karelang pamanialpantaya king Dios, makanyan man e ra tinggap itang pengaku na ning Dios,' &E ya karapatdapat para karela ing yatu! Libut-libut la karing disyerto at kabundukan, menuknangan la karing kueba at kulkul king gabun.9&k %Mebasibas lang batu, atin lang legaring mangapitna, atin lang pete king espada. Libut-libut lang pakasulud balat tupa at balat kambing, kalulu la, piglupig da la at ininsultu.]%3 $Meyalipusta la at melatiku ding mapilan; ginapus da la at sinukul naman ding aliwa.+$O #King kapamilatan na ning kasalpantayanan da king Dios, tinggap da lang pasibayu ding babai ding karelang mete kaybat dang mipasublian mie. Tinggian da ring aliwa ing ibulus da la, inya mete la king katampalasanan a tinggap da ban kanita mipasublian lang mie king lalung mayap a pamibiebie.v#e "apatda ra ing mangaragul a silab, at miligtas la king espada king oras ning pamakilaban. Tau lang maina, oneng tinanggap lang sikanan; meging masikan la king arap ning labanan, at simbut da la at apaurungan ding sundalus da ring dayuan.L" !Deti tau la ngan pawang linaban karing kayarian king kapamilatan na ning kasalpantayanan, at migwagi la. Depat da ing matulid at tinggap da ing pengaku na ning Dios. Asara da la asbuk ding leon,!!; Kailangan ku pang manggit aliwa? Ala na kung panaun para salesayan ku pa ing tungkul kang Gideon, Barak, Samson, Jefta, David, Samuel, at ding propeta.f E Ing kasalpantayanan ya namang mekaligtas kang Rahab, ing babaing magtinda king katawan na, inyang mete la ding kayabe na a linaban king Dios. Milyari iti kang Rahab uli ning matula na lang tinggap ding ispiang Israelita.)K Ing kasalpantayanan ya ing mekalasak karing pader na ning siudad ning Jerico, kaybat dang migmartsang makapadurut kaniti ding Israelita kilub ding pitung aldo.T! Ing kasalpantayanan ya ing sinaup karing Israelita inyang ikua rang midalakit king Dagat a Malutu a antimo king gabun a malangi; inakmul na la ning danum inyang mengangas lang dinalakit ding tau Ehipto.hI Ing kasalpantayanan ya namang minutus kang Moises ba neng itatag ing Pamaglagpus at iyutus karing tau king ipisik da ing daya karing pasbul ban ing Anghel ning Kamatayan e na la paten ding pangane lalaki da ring Israelita.N Ing kasalpantayanan ya naman ing menagkat kang Moises, inya birian neng likuan ing Ehipto, alang takut king mua na ning ari; e ya mebisang magbalik Ehipto, anti neng akakit ing Dios a e mayayakit.U# Kilala na king ing dumalan kamarinayan alang-alang king Cristo a maygit e palak a ulaga kesa king sablang pibandian na ning Ehipto; akilala na iti uling e na pitda ing lawe na king ablas ning aldo bukas. Birian nang diname king kasakitan da ring taung pinili na ning Dios kesa king magpasasa ya king pamikasalang babie pansamantalang tula. Ing kasalpantayanan ya ing menagkat kang Moises inyang meragul ne ban tanggian nang mayaus yang anak na ning prinsesang anak ning ari.yk Ing kasalpantayanan ya namang menagkat karing pengari nang Moises ban isalikut de kilub ding atlung bulan manibat kanitang mibait ya. Ikit da king metung yang anak a masanting at e la mitakutan sinalungat king utus na ning Ari ning Ehipto.9k Ing kasalpantayanan ya namang minutus kang Jose inyang migsalita ya bayu ya mete tungkul king paglual da Ehipto ding Israelita, at milakuan yang bilin tungkul karing butul na.B} Ing kasalpantayanan ya ing mekayagkat kang Jacob ban bayu ya mate bendisyunan ne ing balang metung karing anak nang Jose. Tinalan ya king tangke na ning tukud na at simban ne ing Dios.} Ing kasalpantayanan ya namang minutus kang Isaac ba nang ipangaku kang Jacob at kang Esau ing bendisyun king aldo bukas.4a Oneng atin yang kapaniwalan i Abraham king ing Dios agyu neng pasublian mie i Isaac, inya naman tinggap neng pasibayu, nung wari sa, anti ya mong mipasublian mie i Isaac.b= Ing Dios ya ing sinabi, King kapamilatan nang Isaac tanggapan mu la ding maging lahi mu.%C Ing kasalpantayanan nang Abraham ya naman ing mekayagkat keya ba neng iyain bilang ain-a-durulukan i Isaac a anak na kanitang sibukan ne ning Dios. I Abraham ya itang pengakuanan na ning Dios, makanyan man makasadia ya pa mu ring iyain ne ing bugtung nang anak bilang ain-sakripisyu.b= Oneng ali, ing panintunan da metung yang bansa a lakuas mayap at iti ya ing bansa dang maligaya karin banua. Inya e na pikarine ning Dios ing ausan deng Dios da, uling atin yang sasadiang metung a siudad para karela.   Aliwa ing gabun a likuan da ing karelang isipan, uling nung ita ya ing karelang panintunan, libri la sanang mekapagbalik karin.|q Ding taung makanyan a paglalawe king sarili ra papakit dang masala king atin lang panintunan pang tune rang bansa.ve Mete la ngan deting taung ating kasalpantayanan. Wa, ila mismu e ra tinggap itang pengaku na ning Dios, oneng kanita pang marayung panaun a ita ikit da at ketula ampon masala rang kilala king ila dayuan la at maglakbe mu keti king yatu.J   Uli na niti, king metung mung tau, agyamang iti halus mete nia mu, karin la linto ding dakal a lahi a kasing dakal da ring batuin king banua at e mabilang-bilang antimo ing balas king pasigan.L  Ing kasalpantayanan ya namang mekapalyaring tata kang Abraham agyamang matua neng tutu at mismung i Sarah a asawa na e ne malyaring mikayanak. Penaligan nang tuparan na ning Dios ing pangaku na.z m Uling penenaya neng Abraham itang siudad a ginulis na at telakad ning Dios, ing siudad a ating matibe pundasyun.{ o King kapamilatan na ning kasalpantayanan mibiebie yang antimong metung a dayuan king gabun a pengaku na ning Dios keya. Menuknangan ya karing tolda, at antimu rin i Isaac, at i Jacob a tinanggap munaman king pangaku na mu ring ita ning Dios.] 3 Uli na ning kasalpantayanan nang Abraham, pemintuan na itang aus na ning Dios keya. Minta ya king balen a pengaku nang ibie ning Dios keya. Likuan ne ing sarili nang balen agyamang e na balu itang pupuntalan na.A{ Ing kasalpantayanan munaman ing mekayagkat kang Noe ban makiramdam ya king babala na ning Dios tungkul karing bage a mapalyari king aldo bukas a e na pa ikit Noe. Pemintuan ne ing Dios at ginawa yang metung a barku a mekapagligtas keya at king pamilya na. King kapamilatan na ning kasalpantayanan nang Noe pepalto nang makasalanan ya ing yatu, at ya naman mebilang ya karing taung katanggap-tanggap bilang ablas na ning kasalpantayanan na.[/ E ne apaligayan ning ninuman ing Dios, nung ala yang kasalpantayanan. Uling ing ninuman lalapit king Dios kailangan nang salpantayanan king ating Dios, at ing Dios ya ing mamablas karing sablang manintun keya.{o Uli na ning kasalpantayanan nang Enoc, king lugal mate ya, mitas ya at miras king Dios. Ala nang bitasang menakit keya uling dela ne ning Dios babo. Sasabian na ning Kasulatan king kanitang bayu ya midala banua i Enoc, peligayan ne ing Dios.(I Ing kasalpantayanan nang Abel ya ing mekagawa ketang pamanain na king Dios king metung a ain a maygit ketang kang Cain. Inya kilala neng taung katanggap-tanggap ning Dios inyang tinggap na ing ain na. King kapamilatan na ning kasalpantayanan na, magsalita ya pa i Abel agyamang mete ne.E King kapamilatan na ning kasalpantayanan karin tamu aintindian king ing meto sikluban melalang ya king amanu na ning Dios, at king ing kekatamung akakit megumpisa ngan king e tamu akakit.\1 Uli na ning kasalpantayanan da ring kekatamung makatua, metula ya ing Dios karela.  Ing kasalpantayanan ya ing batayan karing bage a kekatamung panenayan, at ing katibayan para karing bage a e tamu akakit.{o 'E tamu kabilang karing mangalinguan at mangapahamak; nune kabilang tamu karing sasalpantaya king Dios a miligtas.r] &Ing taung pinili ku mie ya agpang king kasalpantayanan na; oneng nung mangalinguan ya, e ku tumula keya.{ %Uling ing Kasulatan sasabian na, King saguli mung penandit, miras ne itang mipangakung datang; e na malambat datang ne.l~Q $Kailangan ing mibata kayu ban atuparan yu ing kaburian na ning Dios at tanggapan itang pengaku na.X}) #Inya e yu painan ing lub yu uling ing tetagan a lub magdalang maragul a ablas.E| "Demayan yu la ding mesukul king kasakitan da, at inyang ing sablang pibandian yu mesamsam, tinggap yung matula, uling balu yu king atin pang pibandian a lalung mayap at alang kayangganan.{! !Maralas mepalmura kayu at metampalasan king publiku at karing aliwa namang aldo mekirame kayu karing kayabe yung dinalan king anti kanyan./zW Ganakan yu ing kekayung milabas. Karing aldo deta, kaybat yung miyaslagan king sala na ning Dios, dakal kayu kasakitan a delanan, makanyan man menatili kayung tapat.hyI Tutung makapangilabut ing maging kayatulan na ning Dios a mabie karing taung makanyan a dapat! x  Uling balu tamu nung ninu itang sinabing, Aku ing ganti, aku ing mamarusa, at sinabi na naman, Atulan ne ning Ginu ing balen na.qw[ e kasi lalu yang mabayat ing parusang dugpa king taung maninsultu king Anak ning Dios at lalapastangan king dayang meging katibayan na ning tipan ning Dios at pepabanal keya at king taung maninsultu king Espiritung magdalang lunus?v+ Papaten deng alang lunus ing ninumang lalabag king Kautusan nang Moises kaybat nang miyatulan uli na ning patutu da ring adua o atlung testigu,u3 Ing bukud na mung makatagan ya ing mitakutan king mapalyari king aldo bukas: ing Pamanukum at ing mitataung api a mamuksa karing lalaban king Dios!%tC Nung kaybat tamung akilala at tinggap ing katutuan sarian ta pang gagawang pamikasala, ala nang ain a malyari pang iyain bilang kapamayaran king kasalanan.osW E tamu tutuknangan ing pamanagun karing pamitipun tamu antimo ing daraptan da na ring mapilan. Nune, agkatan ta yang tumagun ing metung at metung, lalung-lalu na ngening akakit yung milalapit na ing Aldo nang paniatang ning Ginu.Ur# Magkapilit tamung ayagkat ya ing metung at metung ban lugud at dapat mayap.gqG Manatili ta sa king matibe kapanayan a kekatamung sasabian uling ing Dios a mengaku tapat ya. p Inya kailangan tamung lumapit king Dios a kayabe ning matibe kasalpantayanan, at ning matatag a kapanaligan. Lumapit tamu king Dios a ating malinis a konsiensia ngening milako na la dinat ding kekatamung pusu at mewas la ding katawan tamu king danum a dalise.Ro Kang Jesus atin tamung pekapun ding paring manibala king bale ning Dios.n# Biklat ne para kekatamu ing metung a bayung dalan, ing metung a dalan a mabie a lalagpus king tabing, ngana wari, tinaglus king katawan na.m  Inya, kapatad, atin tamung ganap a kalayaan lungub king Kabanal-banalan a Lugal king kapamilatan na ning kamatayan nang Jesus.\l1 Inya kabud mipatawaran la deti, e ne kailangan pa ing ain makalako king kasalanan.wkg At kaybat nganang sinabi, Kalinguan ku na lang lubus ding karelang kasalanan at ing sabla rang marok a dapat.;jo Iti ya ing kasunduan a itatag kung kayabe ra pangaras da ring aldo deta, ngana ning Ginu. Ibili ku la ding kakung kautusan king kaisipan da at idukit ku la karing karelang pusu.Ki Patutuan na naman iti ning Banal a Espiritu. Muna nganang sasabi,h7 Uli na niti, king kapamilatan na ning metung mung ain-sakripisyu apakiabutan na ing genapan a alang angga para karing sablang melinis king kasalanan.]g3 Karin ya ngeni manenaya angga king lubus na lang apasuku ning Dios ding kalaban na.>fu Oneng i Cristo miyain yang metung mung sakripisyu para karing kasalanan, metung a sakripisyung sapat angga king kapilan pa man. Kaybat, linukluk ya king banda nang wanan ning Dios.Me Ing balang paring Judio tutupad ya aldo-aldo king kasuyuan a katungkulan nang gampanan, at ulit-ulit na lang yayain ding sadia mu ring sakripisyu a e bitasang malyaring makalako karing kasalanan.Vd% Uling tiparan nang Jesu-Cristo ing kaburian na ning Dios, inya itamu ngan malilinis tamu king kasalanan king kapamilatan na ning pamiyain na king sarili nang katawan, misan mu at para king kapilan pa man.;co Kaybat nganang sinabi, Atyu ku keni, O Dios, ban tupad king kaburian mu. Inya lalako na la ning Dios ding sablang matuang sakripisyu at alilan na la king sakripisyu nang Cristo. b Muna sinabi na, E ka maburi ni e ka tutula karing ain-sakripisyu at karing ain a animal o karing ain-a-durulukan babo ning altar, at karing sakripisyung kapamayaran karing kasalanan. Sinabi na iti agyamang deting sabla miyayain la ketang aduan ning Kautusan.a Kanita ngakung sinabi, O Dios, atyu ku keni, ban tupad king kaburian mu, antimo ing misulat tungkul kanaku king libru ning Kautusan.k`O E ka tutula karing ain-a-durulukan king altar o karing sakripisyung kapamayaran karing kasalanan.=_s Uli na niti, inyang malapit neng datang i Cristo keti king yatu, sinabi na king Dios, E ka maburi king ain-sakripisyu at karing ain a animal, oneng sidia mu kung metung a katawan.[^/ uling ing daya da ring toro at ding kambing e ra alako kapilan man ing kasalanan.k]O Oneng ding ain a deti ila pang paganaka banua-banua karing tau tungkul karing karelang kasalanan,R\ Nung mipatawaran na la ding lalapit king Dios king kapamilatan da ring anti kareting ain, ala na la sanang gaganakan pa tungkul karing kasalanan da, at e na la sa kailangan miyain pang ain-sakripisyu.[  Metung ya mung malabug a anino ing Kautusan, at e ya ganap at e ya tapat a larawan da ring mayap a bage datang king aldo bukas. E na la agawang ganap ning Kautusan ding taung lalapit king Dios king kapamilatan da ring ain a babie dang alang patugut banua-banua.vZe Makanyan munaman, i Cristo misan ya mu miyain ain-sakripisyu ba nang ilako ing kasalanan da ring tau. Datang yang pasibayu, e para miyain yang pasibayu para king kasalanan, nune para iligtas na la ding sabik manenaya king pamagbalik na.ZY- Mitakda yang mate ing balang tau misan mu at kaybat na nita ukuman ne ning Dios.3X_ Nung e makanyan ing gewa na, e kasi kailangan ing ulit-ulit yang mamamate manibat na kanitang melalang ya ing yatu. Oneng pepakit ya misan mu at para king kapilan pa man ngening malapit nang mapupus ing panaun, ba nang ilako ing kasalanan king kapamilatan na ning pamisakripisyu na king sarili na.VW% Ing Pekapun ding Pari da ring Judio lulub ya king Kabanal-banalan a Lugal balang banua, at magdala yang daya da ring animal. Oneng i Cristo linub ya misan mu ba nang iyain ing sarili na at ita makagyu na.OV Uling e ya linub i Cristo king metung a Banal a Lugal a gewa da ring tau at anino nang mistula ning tune, nune linub ya karin banua mismu at ngeni atyu arap ning Dios at mamilatan ya para kekatamu.sU_ Deting bage magagamit king tolda a mistula da mung anino ding atyu karin banua, kailangan lang gawan malinis king kapamilatan da ring anti kareting ain. Oneng ding mismung bage a atyu karin banua mangailangan lang lalung mayap a ain.7Tg Agpang king Kautusan, halus ing sablang bage malilinis king kapamilatan na ning daya at mipatawaran la ding kasalanan bukud mung king kapamilatan na ning pamitulu ning daya.`S9 Makanyan nia namang pisikan Moises ing Tolda at ing sablang gagamitan king pamanyamba.R} Kayagnan na niti sinabi na, Iti ya ing dayang babie katibayan king kasunduan a binie na ning Dios at ipatupad na kekayu.! King pamagsalita na ning Dios tungkul king metung a bayung kasunduan, mangabaldugan king bibilang na neng alang ulaga itang minuna; E na lambat lumipas ya ing isanu mang bage milalako ulaga at maluluma._=7 Patawaran ku la karing karelang kasalanan, at kalinguan ku na ing e mayap dang dapat. T~}}U} |L{{Izyy'xDwvuutt*ssrrqQppIoo7nsmllCkkKjiiXh0goffDedcbb5aa``N_^^,]](\/[[ZYpXWW-VVUU;TkSRRUQQkPPePO=N]MMbLWKKpJIHH`GG*FnEEEDDCRBTA]@??=I<<;:t877m66544 3221E0t//..}-,,5+n*)j('&&8%%&$i###"! VKHM'eZg[x_f+  .\#!Nung mipasakitan kayu uli na ning Cristianu kayu, e yu pikakarine iti, nune pasalamatan ye ing Dios alang-alang king lagyu yung Cristianu.x"iNinuman sana kekayu e ya miparusan uli na ning metung yang makamate tau o mapanako o kriminal o mapanggulu ya.8!iKapalad yu nung palmuran da kayu uli na ning alagad na kayung Cristo, uling iti mangabaldugan king ing Espiritung babie ligaya, ing Espiritu na ning Dios, manatili ya kekayu. # Nune sukat yung ikatula ing mirarakayanan kayu king kasakitan nang Cristo ban potang mipakilala na ing kaligayan na, mikatmuan kayung tula.ve Pakamalan kung kakaluguran, e yu pagtakan ing mabayat a kapagsubukan a daralanan yu a balamu mo e karaniwan.S Ninuman ing talapanaral, sukat nang ipanaral ing amanu na ning Dios, ninuman ing susuyu, sukat yang sumuyung kayabe ning mabilug a sikanan a babie ning Dios. Kanita king sabla-sabla, miyabie ing kapurian king Dios king kapamilatan nang Jesu-Cristo nung kenu mangaintulid king ligaya, at ing upaya angga king kapilan pa man! Amen.\1 Ing balang metung, bilang mayap a talapangasiwa na ning miyayaliwa nang regalu ning Dios, sukat nang gamitan para king ikakayap ning metung at metung ing isanu mang regalu a makapasubali nang tinggap king Dios.uc Makabuklat ya sanang parati king metung at metung kekayu ing kekayung pibale-bale at e yu sana sasawan iti.veMaygit king sabla, mikakalugud kayung mitmung katapatan uling patawaran na ning lugud ing dakal a kasalanan.Malapit nang mirinan kawakasan ing sablang bage. Inya kailangan panatag kayu lub at masala kaisipan ba kayung makapanalangin masalese.zmUling ya kabud ing mukum karing mete, inya meging kailangan munaman ing miyaralan la king Mayap a Balita. Mipanaral karela iti ban mie lang kayabe na ning Dios agyamang ikua ra nang mirasnan king kamatayan a mangaintulid karing sablang tau.eCOneng pakibatan da iti arapan na ning Dios a makasadiang mukum karing mabie at karing mete.0YPaniglon dang tutu ding paganu nung wari't ngeni e na kayu makiabe king karelang pamibiebie a mitmung kagaspangan a panugali, inya nanu la pamaniabian tungkul kekayu.fEDakal na ing panaun a ginamit yu king pamirapat-dapat a kalupa na ning karing paganu. Migbabad kayu king manong a dapat. Menusig kayu king buri na ning laman at alang patugut miglasing. Migpasasa kayu king alak angga king e yu na balu ing pamaniaptan yu neng miyabe-abe kayung magkonsuelo. E yu na pikarine ing makasumaming pamanyamba karing idolo.wAt ngeni, king kekaban na ning bie na aliwa na ing buri ning katawan ing mag-ari keya nune ing kaburian na ning Dios.c AGanakan yu nung nu anti ing kasakitan a delanan nang Cristo keti king yatu. Makanyan munaman, ikayu arian yung mitmung tetagan king lub yu ing mibata. Uling ninuman ing misasakitan a katawan ginulut ne king pamikasala.1a minukiat na banua, at makalukluk king banda nang wanan ning Dios, mag-ari karing sablang anghel at karing kayupayan at upayang atyu karin banua.6eIng binyag a lalarawan na ning danum ya ngeni ing makaligtas kekayu. Iti e ya mistulang pamanos king dinat na ning katawan, nune metung yang pangakung sasabian na ning tau king Dios ibat king malinis a konsiensia. Makakabus kekayu ing binyag king kapamilatan na ning pangasubli nang mebie Jesu-CristotaIla deti ring espiritu da retang e memintu king Dios, inyang mapibabata yang menaya king pamagbalik da lub kanitang panaun a kasalukuyan ne pang gagawan Noe ing barku na. Ding mapilan a tau, walu la heganagana, miligtas la king danum.Mat minta ya ing espiritu na at menaral karing espiritung makasukul. Uling i Cristo mismu mete ya para karing kekayung kasalanan, misan mu at para king kapilan pa man, ing taung banal para karing taung makasalanan, ban kanita akua na katamung ilapit king Dios. Pete re ing katawan na, oneng sinubli yang mebie bilang espiritual,1[At nung burian na ning Dios ing dumalan kayung kasakitan, masanting a e palak ing dumalan kasakitan uli na ing pamaniapat yung mayap kesa king pamaniapat yung e mayap.^ 5Ingatan yeng malinis ing konsiensia yu ban kanita potang insultuan da kayu, detang maninsultu king mayap yung panugali, bilang talasuyu nang Cristo, ilang dili ra dumine la king sablang paniabian da laban kekayu. Makagyung samban ya i Cristo king mabilug yung pusu at kilalanan ye bilang Ginu. Manatili kayu sanang makasadiang makibat karing taung mangutang tungkul king kapanayan na ning kapayapan a atyu kekayu ngan. Ibie yu sana king mitmung ganaka at kagalangan. -Nung maging kailangan ing dumalan kayung kasakitan uli na ning matulid, mapalad kayu pa mu rin! E kayu paitakut karing tau at e kayu migaganaka.P  Ninu mo ing ligalig kekayu, nung ing kapagnasan yu ya ing dapat mayap?  Uling makalawe ya ing Ginu karing banal at parati yang makiramdam king karelang panalangin; oneng e ya tutula, karing darapat marok!ta Sukat yang gumulut king e mayap at sukat yang dapat mayap; sukat nang panintunan at ingatan ing kapayapan.=s Uling sasabian na ning Kasulatan, Ninuman ing bisang magtamasa king bie at bisang manakit payapang panaun, sukat nang pangilagan ing pamagsalitang marok, at tuknang yang maglaram.P E yu sana ablasan marok ing marok, e yu ablasan panagkas ing panagkas; nune ipanalangin yu la king bendisyunan na la ning Dios uling para kanyan na kayu inaus ning Dios ban tanggap kayung bendisyun.%CKatataulian, sukat kayung mikakasundu at midadamayan. Mikakalugud kayu antimo ding mikakapatad at maging maganaka ampon magpakumbaba king metung at metung.Y+Ikayu man, lalaking talasawa, king pamakiutus yu karing sarasarili yung asawa, sukat yung pakaintindian king e yu la kalupa sikanan. Inya igalang yu lang masalese, uling ila, kayabe yu, tanggap la naman king regalu na ning bie alang angga a ibie na ning Dios. Iti ing sukat yung daptan ban kanita e mirinan sagabal ing pamanalangin yu.]3Makanyan ya i Sarah; meging mapamintu ya kang Abraham at ing aus na king asawa na, Ing ginu ku. Ikayu ngeni ding anak na, nung manatili kayung tutuntun king mayap a pamibiebie, at ala kayung pitatakutan nanuman.&EMakanyan ing leguan a sinese da ring banal a babai king minunang panaun. Atin lang kapanaligan king Dios at pepasakup la karing karelang sarasariling asawa.7gNune ing kekayung leguan sukat atyu king kilub, king pusu yu, leguan a e malyaring kumupas: ing palamuti ning malagu at mababa lub a tutung maulaga king arapan na ning Dios.+OAliwa sana ing pamangamit yung palamuti ing panaligan ban gawan yung malagu ing sarili yu, antimo ing pami-ayus king buak, pamisulud alahas o masanting a imalan.Guling ila mismu akit da kekayu ing wagas at mayap a panugali.~~ wMakanyan munaman, ikayung babaing talasawa, pasakup kayu karing sarasarili yung asawa ban kanita nung ding aliwang lalaking talasawa e la pa maniwala king amanu na ning Dios, mayagkat la agyang e kayu magsalita king kapamilatan na ning ugali yu,w}gMengari kayung tupang melili; oneng ngeni migbalik na kayu king Pastul at Talaingat da ring kekayung kaladua.`|9Dela na la king katawan nang Cristo ding kasalanan tamu kanitang pinaku de king krus ban kanita itamu mate ta na king kasalanan at mie tamu king katuliran. King kapamilatan da ring sugat a tinggap na, kinayap kayu.&{EE ya minablas insultu inyang ininsultu de; e na inisip ing ganti ya inyang pepasakitan de, nune peniwala na ing sarili na king Dios, ing Ukum a makatuliran.bz=E ya dinapat nanumang pamikasala; alang metung mang kalaraman a meramdam karing labi na.FyIti ya ing sangkan nung inya inaus na kayu ning Dios uling i Cristo mismu dinalan yang kasakitan para kekayu, at likuananan na kayung alimbawa ban kanita tuki kayu king bakas nang delanan.vxeNanung ulaga na ning pamibabata yu karing parusang mangaintulid kekayu uli na ning depat yung marok? Nung biasa kayung mibata king kasakitan a miraras kekayu agyang potang darapat kayung mayap, bendisyunan na kayu ning Dios para kaniti.w1Ablasan na kayu ning Dios, nung balu yung pibatan ing kaplas a bunga na ning kasakitan a e yu pangaintuliran, uling aintindian yu ing kaburian na.#v?Ikayung ipus, pailalam kayu king upaya da ring panginuan yu at pakit kayung ganap a kagalangan, e mu detang maganaka at mayap, nune agyang ding mabagsik.u+Igalang yu la ding sablang tau; luguran yu la ding kapatad yu king kasalpantayanan; mika takut kayu sana king Dios at igalang ye ing Emperador.8tiMibiebie kayu bilang taung malaya; makanyan man e yu gagamitan ing kekayung kalayaan ban takpan ing nanumang e mayap a dapat, nune mibiebie kayu bilang talasuyu na ning Dios.s)Uling kaburian na ning Dios, king kapamilatan da ring mayap a daraptan yu, ing papanahimikan yu la king keyalan dang balu ding taung mangmang.qr[o karing gobernador a tinubud nang mamarusa karing darapat e mayap at babie ablas karing darapat mayap.q Alang-alang king Ginu, pasakup kayu king isanu mang kayupayan a telakad da ring tau: king Emperador a tatalan king kakataskatasan a upaya p Ing kekayung panugali libutad ding paganu sukat sanang maging kapuripuri. Kanita bisa la mang magsalitang kasiran laban kekayu, ala lang aliwang akit nune mu ding dapat yung mayap. Uli na ning mayap yung dapat purian de ing Dios king Aldo ning paniatang na.Eo Kakaluguran, ausan da kayu kapanandaman, bilang dayuan a makayugse king aliwang balen. E kayu manusig karing buri na ning katawan yu, uling parati la deting lalaban king kekayung kaladua.;no Kanitang misan e kayu man metung a balen, oneng ngeni balen kayung pinili na ning Dios; kanitang misan e yu man balu ing lunus na ning Dios, oneng ngeni tinggap yu ing lunus na.m+ Oneng ikayu metung kayung lahing mepili, pari kayung susuyu king Ari, banal kayung bansa, at memalen a pepasubali na ning Dios, at pinili nang magsalita karing makapagmulala nang dapat. Inaus na kayu ibat king karalumduman at linipat na kayu king makapagmulala nang sala.al;At sasabian na ning metung pang Kasulatan, Iti ya ing batung makatisud karing tau, iti ya ing batung mabie a makaragsa karela. Metisud la uling e la meniwala king amanu at iti ya ing telaga na ning Dios para karela.Bk}Iting batu tutu yang maulaga para kekayung maniwala, oneng karetang e maniwala: Ya ing mismung batung tinggian da ring manalakad bale, oneng kaybat ya ing meging batung maulagang dili.>juUling sasabian na ning Kasulatan, Memili kung metung a batung mal a ngeni bibili ku anting batung pamuntuk king Zion; at ninuman ing maniwala king batu e ya mipakarine kapilan man.jiMLumapit kayu king Ginu ban ikayu man, bilang mabie batu, bilugan ye ing metung a pibalebale espiritual anting banal a pari a miyain ain-sakripisyung espiritual a katanggap-tanggap king Dios king kapamilatan nang Jesu-Cristo.hLumapit kayu king Ginu, ing batung mabie a tinggian dang alang kabaldugan ding tau, oneng pinili na ning Dios at mal ya king arapan na.\g1Uling sasabian na ning kasulatan, Atakman yu na nung nu ya anti kaganaka ing Ginu. f9Mangari kayu sa karing bingut a parating magnasa king purung gatas a espiritual ban king pamaninum yu king anti kaniting gatas dagul kayu at miligtas.ye mLakuan yu, uli na niti, ing sablang e mayap, ing pamamirait, ing pamagkunwari, ing pamangalalu, at pamaninsultu.qd ]oneng ing amanu na ning Ginu manatili kapilan man. Iting amanu ya ing Mayap a Balita a mipanaral kekayu.Lc Antimo ing sasabian na ning Kasulatan, Mengari la king dikut king parang ding sablang tau, at ing sablang kamalan da mengari mu king sampaga na. Lalangi ing dikut at ding sampaga mangatanggal la,9b mUling king kapamilatan na ning mabie at alang anggang amanu ning Dios mibait kayung pasibayu bilang anak na ning pengaring alang kamatayan, at e ning pengaring ating kamatayan.ba ?Ngening ikua yung melinis king kapamilatan na ning pamanupad yu king katutuan, at ikua yung mika tapat a lugud karing kapatad yu king kasalpantayanan, manatili kayu sanang mikakalugud kayabe na ning mabilug yung pusu.#` AKing kapamilatan na maniwala kayu king Dios a pepasubling mebie at pepaligaya keya; inya ing kasalpantayanan yu at kapanaligan makapamisan ngan king Dios.w_ iPinili na ne ning Dios bayu ya pa melalang ing yatu at mipakilala ya kareting tauling aldo alang-alang kekayu.^ 7Meging malaya kayu king alang kalupang ulaga na ning sakripisyu nang Cristo a mengaring metung a biserung tupang alang dipektu o nanumang kapintasan.g] IUling balu yu nung nanu ing meging bayad na ning kalayaan yu ketang bie alang kabaldugan a amana yu karing kekayung makatua. Ing meging bayad na e metung a bage a malyaring milako ulaga a kalupa da ring pilak o ding gintu. \ Ing ausan yung Ibpa neng manalangin kayu ya ing Dios a mamatul alang pamangabiran karing tau, ketang depat na ning balang metung. Inya gamitan yu ing mabilug yung bie keti king yatu, ing pansamantala yung tuknangan, king kagalangan king Dios bilang Ibpa yu.O[ Ing Kasulatan mismu sasabian na, Magpakabanal kayu uling aku banal ku.kZ QMagpakabanal kayu king sablang dapat yu, antimo nung makananu yang banal ing Dios a minaus kekayu.Y  Tukian yu ing kaburian na ning Dios. E yu la paburen magbabo king bie yu detang buri na ning laman kanitang ala kayu pang balu.(X K Inya manatili kayung makasadia ampon disiplinadu, at ipamisan yung lubus ing kapanayan yu king regalung miyabie kekayu nung wari't mipakilala ne i Jesu-Cristo.HW   Pepabalu na ning Dios kareting propeta king ing karelang obra e para king sarili dang kapakanan nune para kekayu. Pepakilala na iti inyang migsalita la tungkul karing katutuan a ngeni kekayu nang dimdam karing talapanaral na ning Mayap a Balita. Menaral la kekayu kapamilatan na ning Banal a Espiritung miyabie karela ibat banua. Ila naman ding sinabi kekayu karing mesabing katutuan, ding katutuan a mismung ding anghel buri dang apaki-intindian.V  Sinuri da ing panaun at paralan na ning paniatang na niti. Ing Espiritu nang Cristo a atyu karela ya ing tutuldu kaniting panaun, uling iting Espiritu ya ing pepabalung makapauna karela tungkul king kasakitan a sukat nang dalanan Cristo at king kaligayan a salisi. U  Iti ya ing kaligtasan a penintun dang mitmung kaingatan ding propeta a menula tungkul kaniting regalung ibie na ning Dios kekayu.uT e Tatanggapan yu na ing bunga na ning kekayung kasalpantayanan. Iti ya at alang aliwa nune ing pangaligtas yu.2S _Kaluguran ye agyamang e ye pa ikit. Paniwalan ye agyamang king kasalukuyan e ye akakit. Inya mipaligayan kayu king maragul a tula a e na alarawan ning amanu na ning tau.2R _Miraras la deti kekayu ban masubuk ing kadalisayan na ning kekayung kasalpantayanan. Agyang ing gintu a malyaring malaso, masusubuk pa naman king api; makanyan munaman, ing kekayung kasalpantayanan a maygit mal kesa king gintu, kailangan masubuk ing katapatan na. Kaybat nang mesubuk at saka menatili ing kasalpantayanan yu, kanita yu ayasahan ing tanggap kapurian, ligaya at dangalan king Aldo a mipakilala ya i Jesu-Cristo.9Q mSukat kayung tumula tungkul kaniti agyamang king kasalukuyan e yu alisian ing miyatdanan lungkut king ditak a panaun uli na ning miyayaliwang kapagsubukan a kekayung daralanan.SP !Makapanaya iti para kekayu, ikayung liligtas na ning upaya ning Dios king kapamilatan na ning kasalpantayanan kabang panenayan yu itang kaligtasan a makasadiang mipakilala king kawakasan na ning panaun.BO inya manaya tamung tanggap king e mu nanung bendisyun a sasadia na ning Dios para karing pinili na. Sasadia na iti para kekayu karin banua nung nu e malyaring malaso o masira o kumupas.rN _Purian ta ya ing Dios at Ibpa na ning Ginu tamung Jesu-Cristo! Uli na ning maragul nang lunus, dininan na katamung bayung bie king kapamilatan na ning pamanyubli nang mebie Jesu-Cristo. Iti ya ing mangatmung mabie kapanayan kekatamu,yM mIkayu ding pinili na ning Dios Ibpa ketang parasan na at pepabanalan na kapamilatan na ning Espiritu na ban mamintu kang Jesu-Cristo, layun luminis king upaya na ning kamatayan na. Ing grasya at kapayapan manatili sanang labis-labis kekayu.mL WIbat ya iting sulat kang Pedro, ing apostol nang Jesu-Cristo. Miparala ya para kekayung taung pinili na ning Dios a ngening kasalukuyan makakalat bilang dayuan karing probinsia na ning Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, at Bitinia.QKdapat nang abalu king ing makapabalik king metung a makasalanan ibat king e mayap nang pamibiebie, aligtas ne iting kaladua king kamatayan at apalyari na ing pangapatawaran da ring dakal a kasalanan.kJOKapatad, nung mililisia ya king katutuan ing metung kekayu at ing metung naman apapabalik ne lub,QIMenalangin yang pasibayu at menabu ing uran at memunga la ding tanaman. HTau ya namang kalupa tamu i Elias. Taimtim nang penalangin ing e sana muran at e minuran kilub ding atlung banua at anam a bulan.7GgInya, ipagtapat yu king metung at metung ing kekayung kasalanan at mipapanalangin kayu ban kumayap kayu. Maragul ing malyari nang ibunga ning panalangin na ning taung mayap.F)Iligtas ne ing masakit ning panalangin a bunga na ning kasalpantayanan. Ibangun ne ning Ginu at nung atin yang kasalanan mipatawaran la naman.E!Atin naman masakit kekayu? Sukat na lang payaus ding mamuntukan king iglesia ban ipanalangin de, at kuskusan laru king lagyu na ning Ginu.D Ating ninuman kekayu a daralan kasakitan? Sukat yang manalangin. Atin namang manamdaman tula? Sukat nang ikanta ing kapurian king Dios.[C/ Kapatad, maygit king sabla e kayu susumpa neng mangaku kayu; e kayu pasaksi king banua o king yatu o king nanuman. Sabian yu, Wa, nung wa ing buri yung sabian, at Ali, nung ali, ban e na kayu atulan ning Dios.{Bo Ausan ta lang mapalad uling mebiasa lang mibata angga king kawakasan. Dimdam yu na ing tungkul king kapibabatan nang Job. Balu yu nung makananu neng inablasan ning Ginu bandang tauli. Ipakilala na niti king malugud ya ing Ginu at mapaglunus.A# Kapatad, ganakan yu la ding propeta a meging talapagsalita na ning Ginu. Gawan yu lang uliran yu king kapibabatan king oras ning kasakitan.q@[ Kapatad, e kayu mipapamarsala ban e na kayu atulan ning Dios. Ing Ukum malapit ne, atyu ne king pasbul.n?USukat kayu namang mapibabata; e kayu paisira lub uling malapit na ing aldo nang paniatang ning Ginu.>Inya, mibabata kayu, kapatad, mibabata kayu angga king paniatang na ning Ginu. Lawan yu nung makananu yang manenayang mitmung kapibabatan ing metung a ortelanu bayu mikabungang maulaga ing gabun na. Mapibabata yang manenaya king mumuna at tauling uran.W='Inatulan ye at pepapate ye ing taung alang kasalanan at ya e na kayu lebanan.</Migpasasa kayu king tula at kalayawan keti king yatu. Anti yung pepataban at sidia ing sarili yu kalupa da ring animal a sesesen da para katatan.[;/Magsalitang laban kekayu ing upang e yu binie karing taung megobra king kekayung gabun. Susukdul king banua ing saingsing da ring talapagobrang linipit yu; miraras king panamdam na ning Ginung Mayupayang tutu.O:Kalawangnan na ing kekayung gintu at pilak at iting kalawang ya ing munie patutu laban kekayu. Yan ing silab anting api king kekayung laman. Yan ing pibandian a tinipun yu para karing tauling aldo.P9Merunut na ing pibandian yu at ngitngat da nang pulilya ing imalan yu.8 At ngeni, ikayung mabandi, pakiramdaman yu ing sasabian ku! Tumangis kayu at kiakan ing makalunus a bage a malapit nang dugpa kekayu!o7WInya, mikakasala ya ing taung makibalu king mayap a sukat nang daptan, oneng e na daraptan. daraptan.e6COneng tutu kayung matas a lub at mapagparangalan; ing pamagparangalan a anti kaniti e ustu.}5sInya ini ing sukat yung sabian, Nung burian na ning Ginu at atin pang bie, daptan mi ing anti keni o ing anti keta.4Balu yu wari nung nanu ing darala na ning aldo bukas? Mengari mu ing bie yu king ulap a lalto king saguling penandit at kaybat mawala.E3 Ngeni, pakiramdaman yu ku, ikayung sasabing, Ngeni o kaya bukas maglakbe kami king siudad a anti keta at karin kami magdatun kilub ning pabanua. Manintunan kami at tumipun dakal a salapi.22] Ing Dios ya mung bukud ing gagawang Kautusan, at ya mung bukud ing mamatul. Ya mung bukud ing makapagligtas at makalipul. Ninu mo ika ban atulan me ing kalupa mung tau?K1 Kapatad, e kayu mipapanyira. Ing manyira king kapatad na o mamatul, sisiran ne at atulan ing mismung Kautusan. At nung atulan me ing Kautusan, mangabaldugan king e me tutuparan, nune atulan me.D0 Magpakumbaba kayu arapan na ning Ginu, at ibangun na kayu./ Pagkalungkutan yu, kumiak kayu, at tangisan yu; alilan yung pamanangis ing kekayung sagaksak, at alilan yung lungkut ing kekayung tula!).KLumapit kayu king Dios, at lumapit ya kekayu ing Dios. Wasan yu la ding gamat yu, ikayung palpikasala! Linisan yu la ding pusu yu, ikayung pabayu-bayu pamisip!b-=Inya, pailalam kayu king upaya na ning Dios. Labanan ye ing diablo, at dumayu ya kekayu.H, Oneng ing grasyang babie na ning Dios kekatamu lalu namang masikan. Uling sasabian na ning Kasulatan, Lalabanan na la ning Dios ding palalu, oneng dirinan na lang grasya ding mapagpakumbaba.++Isipan yu kaya king meyala yang kwenta ing Kasulatan a sasabing, Ing espiritung binili na ning Dios kekatamu kitmuan ya karing mabagsik a nasa.S*Taksil a tao! E yu wari balu king ding maki-kaluguran king yatu maging kalaban na la ning Dios? Inya, ninuman ing bisang maging kakaluguran na ning yatu gagawan neng kalaban na ning Dios ing sarili na.*)MAt nung aduan yu at e yu tatanggapan, ing sangkan uling ing parasan yu e mayap; maniawad kayu karing miyayaliwang bage para gamitan yu mu king sarili yung tula.\(1Atin kayung buri, oneng e la malyaring miyabie kekayu, inya makamate kayu; atin kayung buri, oneng e yo akua, inya mikontra-kontra kayu at mipatepate. Ala kekayu ing bage buri yu uling e yu aduan iti king Dios.A' }Nanu ing panibatan na ning sablang pamipate at pamikontrang lalto kekayu? Aliwa wari deti ding bunga na ning pamitan ning katawan yu a alang patugut mag-rebeldi laban king pangatau yu?e&CIng kayapan ya ing bunga na ning kapayapan a sasalbag da ring taung malugud king kapayapan.t%aOneng ing kabiasnan a manibatan king Dios, mumunang dili, ating yang malinis a pamibiebie, malugud ya king kapayapan, maganaka ya, at mapanatindi; kitmuan ya king pamaglunus at mayap a dapat, e biasang mangabiran at e ya mapagkunwari.$wNukarin man mag-ari ing pangariria at pansariling nasa, karin munaman ing kaguluan at ing miyayaliwang uring e mayap.}#sIng anti kaniting kabiasnan e manibatan king Dios nune king yatu, alang nanumang dake ing espiritu at maka-demonyu.$"AE kayu sukat magmayap-mayap nung king lub yu mag-ari ing kapangaririan, ing kaplas lub at kaimutan, at e yu tatakpan ing katutuan king pamamigawang amanu.9!k Ninu kekayu ing biasa at makaintindi? Ipakilala yu iti king kapamilatan na ning mayap a pamibiebie, at ipakit yu ing mayap yung dapat a bunga na ning kababan lub at kabiasnan.6 e Ing tanaman a higera, kapatad ku, kapilan man e ya makapamungang olibo ni ing ubas e ya malyaring mamungang biabas. E mu naman apikuanan danum a matabang ing danum a malat.W' Lulual wari king metung mung sibul ing danum a matabang at ing danum a malat?jM Ing kapurian at palmura parehung manibatan king metung mung asbuk. Kapatad, iti e sukat malyari.,Q Gagamitan ta ya king kapurian king kekatamung Ginu at Ibpa, at ya namang gagamitan tamu king pamalmura king kalupa tamung tau a melalang king wangis na ning Dios.iKOneng alang taung makapatunud king dila. Tutu yang e mayap at e me apigil; mitmu yang kamandag.0YMalyari na lang patunuran ning tau at tune na lang apapatunud ding miyayaliwang uring lelangan, ding mabangis a animal at ayup, ding lelangan a gagapang at ding asan.Mengari ya king api ing dila. Makayaliwa yang dili karing sablang dake na ning kekatamung katawan; ayayawa ne king e mayap ing mabilug tamung pangatau. Ing api na manibatan mismu king impierno at asisilab na ing sabla king mabilug tamung pamibiebie.r]Makanyan ya naman ing dila na ning tau, agyamang malati ya mung dake na ning katawan, oneng pagmayabang na ing maragul a apapalyari na. Isipan yu namu! Ing metung a maragul a gubat malyari neng silaban ning metung a malating siklab!EMakanyan munaman, ding barku, maragul la man at tutulak na la ning masikan a angin, oneng ayayalis ne direksyun ning malating timun, at pupunta ya nukarin ne man buring marap ning piloto. Dirinan ta yang paket king asbuk ing kabayu ban apatukian ta ya king buri tamu, at ban apapuntan ta ya king direksyun a buri tamu. Maralas tamu ngan magkamali. Ninuman ing e bitasang magkamali king sasabian na, tau yang ganap at biasang mamigil king sarili na. 'Kapatad, e la sa magnasang maging talaturu ding dakal kekayu ngening balu yu king itamung talaturu tanggap tamung lalung mabayat a kayatulan.<qInya, nung makananung ing katawan a makakawani king espiritu, katawan yang mete, makanyan munaman, ing kasalpantayanan a makakawani king dapat a mayap, kasalpantayanan yang mete.#?Makanyan munaman ing milyari kang Rahab, ing babaing magtinda king katawan na. Tinggap ne ning Dios uli na ning depat nang mayap inyang matula na lang tinggap detang ispia a tiburan da ring Israelita, at sinopan na lang mekatakas kapamilatan na ning pamanuru na king aliwang dalan.%Ken yu akit king mabibilang yang metanggap king Dios ing tau uli da ring dapat na at e mu kabud king kapamilatan na ning pamanialpantaya na.=sMetupad ing sasabian na ning Kasulatan, Sinalpantaya ya i Abraham king Dios at uli na ning kasalpantayanan na tinggap ne ning Dios. Inya ing Dios inaus neng kakaluguran i Abraham.Ken mu akit king miyabe megobra ing kasalpantayanan na at dapat; meging ganap ing pamanialpantaya na king kapamilatan na ning dapat na.E mu wari balu king liguran ne ning Dios i Abraham uli na ning depat na inyang inain ne king altar ing anak nang i Isaac?lQMangmang! E mu wari aintindian king alang kwenta ing kasalpantayanan, nung ala yang dapat a mayap?x iManiwala ka king ating metung mung Dios? Masanting! Ding demonyu man maniwala la at gagalgal la pa king takut. Oneng atin naman sasabing, Ika, atin kang kasalpantayanan, aku naman atin kung dapat. Ing ipakibat ku naman anti kanini, Ipakit mu kanaku ing kasalpantayanan mung ala namang dapat, at ipakit ku naman keka king kapamilatan da ring dapat ing kanakung kasalpantayanan. 'Makanyan ya naman ing kasalpantayanan: nung kabud ya mu pamaniwala, oneng ala ne mang dapat a mayayakit kayabe na, kasalpantayanan yang mete.? wNanung kwenta na ning sabian mu: Saupan na ka sana ning Dios! E ka paidimla at mangan ka sanang masalese!, nung e mu ne man dirinan imalan a isulud na at kanan a apanulu nang danup?I  Alimbawa, ating kapatad a mangailangan imalan at alang apangan.@yKapatad, nanung kwenta na nung sabian na ning metung a tau, Atin kung kasalpantayanan, oneng ing dapat na e na naman patutuan iti? Aligtas ne kaya ning anti kaniting kasalpantayanan?   Atulan neng alang lunus ning Dios ing ninumang e biasang lumunus; oneng e ya sukat mitakutan ing mapaglunus arapan na ning ukum.uc Inya mingat kayu king pamagsalita yu at dapat uling miyatulan kayu ketang kautusan a minie kalayaan kekayu.,Q Uling ing sinabing E ka makipangalugud, ya naman ing sinabing E ka makamate. Agyang e ka makipangalugud, lalabag ka mu rin king kautusan, nung makamate na ka man.) Ninuman ing tutupad king kabilugan a Kautusan, oneng e ne tiparan ing metung a malating kautusan, lebagan na na la ngan ding sablang kautusan.xi Oneng kabud e kayu paraparehu lawe karing tau, mikakasala kayu at agpang king Kautusan sukat kayung miyatulan.&EMasanting kayu daraptan, nung tutuparan ye ing kautusan a binie na ning Dios a sasabian ning Kasulatan, Luguran me ing kalupa mung tau antimo ing sarili mu.`9E wari ila naman ding manyira king lagyung mitmung dangal a binie na ning Dios kekayu?Oneng linawe yu lang mababa uri ding kalulu! Ninu wari ding manalipit kekayu at midadala kekayu arapan da ring husgadu? E ding mabandi?U#Lawan yu, kaluguran kung kapatad! Ding lalawan nang pakakalulu ning yatu ila ding pinili na ning Dios para mipabandian la king kasalpantayanan, at magkamit king Kayarian a pengaku na karing malugud keya.V~%e kayu maging parehu lawe at maging talapanatul kayung ating e mayap a isip.}{Nung lalu yeng atensyunan ing taung masanting a piblas at sabian yu, Keni kayu pu lukluk, masanting ya ing luklukan a ini, oneng king taung pakakalulu at gisi-gisi a imalan ngayung sumabi, Keta na ka mu talakad, o kaya, Lukluk na ka mu king lapag,;|oAlimbawa, ing metung a taung makapiblas masanting at makasingsing a gintu linub ya king kekayung kapulungan, kayagnan neng dinatang ing metung a pakakalulung gisi-gisi a imalan.{ Kapatad, antimong talasalpantaya king Ginu tamung Jesu-Cristo, ing Ginu na ning ligaya, sukat kayung parehu lawe karing tau.^z 7King arapan na ning Dios a Ibpa tamu, ing tune at dalise relihiun ya ini: saupan la ding ulila at ding babaing mebalu king karelang kasakitan, at ingatan ing sarili ban e midinatan king e mayap na ning yatung iti.0y [Nung isipan na ning ninuman king relihiosu ya, oneng e na ne man balung pigilan ing dila na, lilinlangan na mu ing sarili na at alang kabaldugan ing pangarelihiosu na.tx cOneng ninuman ing susuring masalese at manatiling tutupad king ganap a kautusan a babie kalayaan karing tau, at e nia kabud makiramdam at kaybat mangalinguan, ing taung anti kaniti ya ing bendisyunan na ning Dios king sablang dapat na.pw [Kaybat nang ikit king saguling penandit, kakalinguan na nang agad-agad kagulut na, nung nanu ya itsura.v yIng makiramdam king amanu at kaybat e na tutuparan, mengari ya king taung lalawe king sarili nang itsura king salamin.|u sE yu lilinlangan ing sarili yu, nune maging talatupad kayu king amanu na ning Dios at e na mu kabud talapakiramdam.U3TSRQQFPOOfNMM!LMKJJISHFFFEkDDCCLBB.Aj@@9?>>R==<<;:::88766!5@443>22911 0=//.--p,k+l**q))(('B&& %[%$j##M""!! {[' M67NjO-g L + 0 Z P T9-b: ^ Tutu kung matula uling ikit ku la ding mapilan karing kekang anak a mabibie king katutuan, antimo ing inutus na kekatamu ning Ibpa.] Ibie na sa kekatamu ning Dios Ibpa at i Jesu-Cristo a Anak na, ing grasya, lunus at kapayapan king kapamilatan na ning katutuan at lugud.O\ uli na ning katutuan a atyu kekatamu at manatili kekatamu kapilan man.J[ Ibat ya iting sulat king Matua. Miparala ya king kalugud-lugud a Ima at karing anak na a tune kung pakamalan. Aliwa mu aku ing malugud kekayu, nune pati na ding sablang makakilala king katutuan,*ZOAnak, mangilag kayu karing idolo! Y At balu tamu king dinatang ya keti king yatu ing Anak ning Dios at dininan na katamung pamanalastas ban akilala ta ya ing Dios a tutu, at king itamu atyu tamu king Dios a tutukayabe nang Jesu-Cristo a Anak na. Ya ing Dios a tutu at ya ing bie alang angga.iXKBalu tamu king anak na katamu ning Dios, at ing mabilug a yatu atyu king upaya na ning Marawak.WBalu tamu king ing metung a anak na ning Dios e ya mikakasala, uling ingatan ne ning Anak ning Dios at e ne ananu balang ning Marawak.sV_Kasalanan ing sablang dapat a e matulid, oneng ating kasalanan a e miyangganan king kamatayan espiritual. U9Nung ing ninuman akit neng darapat kasalanan ing kapatad na, kasalanan a e miyangganan king kamatayan espiritual, ipanalangin ne at ing kapatad nang iti midinan yang bayung bie. Iti makatungkul karing kapatad a darapat kasalanan a e miyangganan king kamatayan espiritual. Oneng ating kasalanan a miyangganan king kamatayan espiritual, at e ku sasabian king ipanalangin ye ing ninumang taung darapat kaniti.rT]Anti na ning balu tamung pakiramdaman na katamu, balu tamu munaman king ibie na ing nanumang aduan tamu.zSmMasikan tamu lub lumapit king Dios uling balu tamu king ibie na ing nanumang aduan tamu agpang king kaburian na.zRm Susulat ku iti ban ikayung maniwala king lagyu na ning Anak ning Dios abalu yu king atin kayung bie alang angga.Q) Ing taung panuknanganan na ning Anak ning Dios atin yang bie alang angga; ing e na panuknanganan ning Anak ning Dios ala yang bie alang angga.iPK At iti ya ing patutu: binie na kekatamu ning Dios ing bie alang angga at iti atyu king Anak na.QO Ing ninumang maniwala king Anak ning Dios maniwala ya king patutung iti. Oneng ing e bisang maniwala king Dios, gagawan neng malaram ing Dios, uling e ya maniwala king patutu na tungkul king Anak na.N% Tatanggapan tamu ing patutu da ring tau, oneng lalung matibe ing patutu na ning Dios at iti ya ing patutu na ning Dios tungkul king Anak na.\M1ing Espiritu, ing danum at ing daya, at ing patutu da reting atlu mikakametung mu.L5Atlu la ding patutu:K%I Jesu-Cristo ya ing dinatang keti king yatu; dinatang yang kayabe na ning danum ning pangabinyag na at ning daya a bilus na king kamatayan na. At e mu kayabe ning danum nune kayabe ning danum at ning daya. Patutuan na iti ning Espiritu uling ing Espiritu katutuan ya.AJ{Ninu ing malyaring magtagumpe laban king yatu? Itamung maniwala king i Jesus ya ing Anak ning Dios. fig,Anak ne ning Dios ing ninumang maniwala king i Jesus ya ing Cristo...,(5:1)fig*Iuling ing balang anak na ning Dios magtagumpe ya laban king yatu, at ing kekatamung kasalpantayanan ya ing makapanagumpe laban king yatu.HUling ing pamaglugud king Dios mangabaldugan pamanupad karing kautusan na. At e na la man masakit tuparan ding kautusan na,GAbalu tamu king kaluguran ta la ding anak na ning Dios, nung kaluguran ta ya ing Dios at pamintuan ta la ding kautusan na. F Anak ne ning Dios ing ninumang maniwala king i Jesus ya ing Cristo, at ing ninumang lulugud king tata lulugud ya naman king anak na.EyIti ya ing kautusan a binie na kekatamung Cristo: ing taung lulugud king Dios sukat nia namang luguran ing kapatad na.CDIng sasabing Kaluguran ke ing Dios, oneng kasaman na ne man ing kapatad na, iti malaram ya. Makananu neng aluguran ing Dios a e na akakit, nung ing kapatad na a akakit na e ne aluguran?AC}Lulugud tamu uling minuna na katamung liguran ning Dios.rB]Ala yang kayabe takut ing lugud, uling tatabi na ning ganap a lugud ing takut. E pa ganap ing lugud na ning ninumang ating takut, uling ing takut kakambal ne ning kaparusan. fig,... tatabi na ning ganap a lugud ing takut.,(4:18)fig*,AQMaging ganap ing lugud kekatamu ban malyari tamung marap alang takut king Aldo ning Pamanukum, uling keti pa king yatu ing bie tamu kalupa na na ning kang Cristo.%@CBalu tamu at paniwalan ing lugud na ning Dios kekatamu. Ing Dios lugud ya. Ing manatili king lugud, manatili ya king Dios at manatili ne man keya ing Dios.{?oIng ninumang sasabi king i Jesus ya ing Anak ning Dios, manatili ya king Dios at ing Dios naman manatili ya keya.f>EIkit mi at patutuan king tinubud ne ning Ibpa ing Anak na bilang Talapagligtas na ning yatu.s=_ Balu tamu king manatili tamu king Dios at manatili ya kekatamu, uling dininan na katamu king Espiritu na.< Ala pang bitasang menakit king Dios; nung mikakalugud tamu, atyu kekatamu ing Dios at ing lugud na maging ganap kekatamu.y;k Pakamalan kung kakaluguran, anti na ning maragul ing lugud ning Dios kekatamu, sukat tamu munamang mikakalugud.:# Iti ya ing lugud: e uling kaluguran ta ya ing Dios, nune itamu ding liguran na at tinubud ne ing Anak na ban atbusan na ing kasalanan tamu.9 Pepakit na ning Dios ing lugud na kekatamu inyang tinubud ne ing bugtung nang Anak ban mika bie tamu king kapamilatan na.G8Ing e lulugud e ne kakilala ing Dios uling ing Dios lugud ya.7-Pakamalan kung kakaluguran, mikakalugud tamu uling manibat king Dios ing lugud. Ing ninumang lulugud anak ne ning Dios at kikilala ya king Dios.6{Oneng itamu king Dios tamu. Ing ninumang kikilala king Dios makiramdam ya kekatamu; oneng ing ninumang e king Dios, e ya makiramdam kekatamu. Makanyan tamung akilala ing pamiyaliwa na ning Espiritu ning katutuan ila ning espiritu na ning kamalian.^55Ila king yatu la, inya maniabi la tungkul king yatu at pakiramdaman na la ning yatu.43Anak, king Dios kayu at asaul yu na la ding propetang e tutu, uling ing Espiritung atyu kekayu mayupaya ya kesa king espiritung atyu karing mayatu.q3[Oneng ing sasabi king i Jesus e ya mikatawan tau e ne panuknanganan ning Espiritung ibat king Dios. Ing espiritu na ning Kalaban nang Cristo ya ing atyu keya. Mebanggit na kekayu king iti datang ya, at ngeni atyu ne keti king yatu.F2Iti ya ing batayan yu nung ninu ing panuknanganan na ning Espiritu ning Dios: ing mibubulalag king i Jesu-Cristo mikatawan yang tau, ya ing panuknanganan na ning Espiritung ibat king Dios.r1 _Pakamalan kung kakaluguran, e yu la ngan paniwalan ding sasabing atyu karela ing Espiritu. Nune subukan yu la pa mu ban abalu yu nung ibat ya king Dios ing espiritung atyu karela. Uling dakal la ding lunto propetang e tutu king yatu.U0#Ing mamintu karing kautusan na ning Dios manatili ya king Dios at ing Dios naman manatili ya keya. At king kapamilatan na ning Espiritung babie na kekatamu, abalu tamu king manatili ya ing Dios kekatamu. /Iti ya ing kautusan na: maniwala tamu king lagyu na ning Anak nang i Jesu-Cristo at mikakalugud tamu antimo ing inutus nang Cristo. . Tatanggapan tamu ing nanumang aduan tamu king Dios, uling pamintuan ta la ding utus na, at daraptan tamu itang babie tula keya. -Pakamalan kung kakaluguran, nung e na katamu liligaligan ning kekatamung konsiensia, panatag tamu pilubluban makalapit king Dios.~,unung sakali mang ligaligan na katamu niti. Uling maygit ya ing Dios king kekatamung konsiensia at balu na ing sabla.+yKaniti tamu abalu king atyu tamu king panig na ning katutuan, at mitahimik ya ing konsiensia tamu king arap ning Dios,* Anak ku, e tamu sana lulugud king kapamilatan na mu ning amanu o salita. Ipakit tamu ing lugud king kapamilatan na ning dapat.))KNung akit ne ning ninumang maki pibandian ing kapatad na a atyu king pamangailangan, oneng e ne seupan, makananu nang asabing ing lugud na ning Dios atyu keya?(7Kaniti ta ya akikilala ing tune lugud: inain nang Cristo ing bie na king uli tamu. Kailangan tamu namang iyain ing bie tamu king uli da ring kapatad.u'cIng masama king kapatad na, makamate yang tau at balu yu king ing bie alang angga ala yu king makamate tau.&7Balu tamu king ibat king kamatayan linipat ta na king bie uling luluguran ta la ding kekatamung kapatad. Ing e lulugud manatili ya pa king kamatayan.I%  Kapatad, e yu sana pagtakan nung pikakasaman na kayu ning yatu.@$y E ta ya sukat pakiapusan i Cain uling tinuki ya king Marawak at pete ne ing kapatad nang i Abel. Obat pete ne? Uling e ya mayap a dapat i Cain; oneng mayap ing dapat ning kapatad na.[#/ Iti ya ing aral a dimdam yu manibat na kanitang minuna: sukat tamung mikakalugud.>"u Kaniti makilala nung ninu ding tune anak na ning Dios at nung ninu ding tune nang anak ning diablo: ing ninumang e darapat matulid at e lulugud king kapatad na e ne anak ning Dios.T!! Ing ninumang anak ning Dios, e na susundu ing pamaniapat kasalanan, uling atin neng bayung bie ibat king Dios. At anti na ning ing Dios ya ing Ibpa na, e na na malyaring isundu ing pamaniapat kasalanan.S Kakampi ne ning diablo ing ninumang darapat kasalanan. Uling manibat na king minuna darapat neng kasalanan ing diablo. Uli na niti, dinatang ya ing Anak ning Dios ban siran na ing dapat na ning diablo.Anak ko, e yu paintulut ing piraitnan na kayu ning ninuman! Ing ninumang darapat matulid, makatuliran ya, kalupa neng Cristo.zmE ya mikakasala ing ninumang manatili kang Cristo, oneng ing ninumang mikakasala e ne ikit o e ne balu i Cristo.pYBalu yu king dinatang ya i Cristo ban ilako na ing kekatamung kasalanan at king ya ala yang kasalanan.yIng ninumang darapat kasalanan lalabag ya king kautusan na ning Dios, uling ing kasalanan pamaglabag ya king kautusan.r]Inya ing ninumang ating kapanayan kang Cristo sukat yang manatiling malinis, antimo i Cristo malinis ya.zmPakamalan kung kakaluguran, ngening kasalukuyan anak na katamu ning Dios, oneng e pa malino nung nanu ing maging kararasan tamu. Makanyan man, balu tamu king pamagbalik nang Cristo maging kalupa ta ya uling akit tamu ing tune nang kabilian. {Lawan yu nung nu anti ing lugud na ning Ibpa kekatamu! Tune na katamung kaluguran, inya mayayaus tamung anak na ning Dios, at king kamatutuanan anak na katamu pin. Ing sangkan nung inya ing yatu e na katamu akikilala ya ini: e ne akilala ing Dios.ykNung balu yu king i Cristo banal ya, sukat yu namang abalu king ing balang darapat kabanalan anak ne ning Dios.Inya, anak ko, manatili kayu kang Cristo ban maging panatag ing lub tamu king paniatang nang pasibayu at ban e tamu dumine king Aldo ita.'GBinie ne kekayung Cristo ing Espiritu at kabang manatili ya kekayu, e na kailangan ing ituru na kayu ning ninuman. Ing Espiritu ya ing mituru kekayu karing sablang bage, at e kalaraman ing tuturu na, nune katutuan. Pamintuan yu ing tuturu na ning Espiritu at manatili kayu kang Cristo.>wSinulat ku iti tungkul karetang bisang milili kekayu.FAt iti ya ing pengaku na kekatamung Cristo: bie alang angga.KIngatan yu king pusu yu ing kekayung dimdam manibat na king minuna. Nung manatili king pusu yu ing kekayung dimdam manibat king minuna, manatili kayung mabibie kayabe na ning Anak at ning Ibpa.{Ing tatanggi king Anak tatanggian nia naman ing Ibpa. Ing ninumang tatanggap king Anak, tatanggapan nia naman ing Ibpa.!;Ninu ing malaram? Aliwa wari itang sasabi king i Jesus aliwa ya ing Cristo? Iti ya ing Kalaban nang Cristo, ing e bisang kilala king Ibpa at king Anak.Sinulat ku kekayu e uli na ning e yu balu ing katutuan. Balu yu iti at balu yu munaman king alang kalaraman a manibatan king katutuan.lQOneng kekayu ne binie Cristo ing Banal a Espiritu, at uli na niti ikayu ngan balu yu ing katutuan.?wE ta la tune kayabe deting tau, inya likuan da katamu. Uling nung tune lang kayabe tamu, menatili la sanang kayabe tamu. Oneng meko la, inya malino king ila ngan e la tune kekatamu.J  Anak ko, malapit na ing kawakasan! Antimo ing dimdam yu, daratang ya ing Kalaban nang Cristo; ngeni mu dakal na la deng linto kalaban nang Cristo. Inya balu tamu king malapit na ing kawakasan.k OIng yatu at deting bage lilipas la; oneng ing tutupad king kaburian ning Dios mie ya kapilan man.\ 1Uling ing sablang atyu king yatu, ing managkat king e mayap nang buri ning laman, ing makatuksu king panimanman at nanumang pagparangalan na ning tau, deti ngan e la manibat king Ibpa nune manibat la king yatu.k OE ye luluguran ing yatu o ding bage atyu king yatu. Ing lulugud king yatu e ya lulugud king Ibpa.8 iKanakung anak, silatanan da kayu uling balu yu ne ing Ibpa. Silatanan da kayu, pengaring lalaki, uling akikilala ye ing atyu na manibat na kanitang kapupurmeruan. Silatanan da kayu, ikayung kayanakan a lalaki, uling masikan kayu at manatili ya kekayu ing amanu na ning Dios at simbut yu ne ing Marawak.:m Susulat ku kekayu, pengaring lalaki, uling akikilala ye itang atyu na kanita pang kapupurmeruan. Susulat ku kekayu, kekayung kayanakan a lalaki, uling simbut yu ne ing Marawak.mS Susulat ku kekayu, pakamalan kung anak, uling king uli nang Cristo mipatawaran na ing kasalanan yu.w Oneng ing ninumang masama king kapatad na atyu ya king karalumduman; lalakad ya king dalumdum, at e na balu ing pupuntalan na uling binulag ne ning dalumdum. fig,Ing lulugud king kapatad na... ing ninumang masama king kapatad na...,(2:10-11)fig*|q Ing lulugud king kapatad na manatili ya king sala, at e ya maging sangkan king pamikasala na ning kalupa nang tau.c? Ing sasabing atyu king sala, oneng kasaman ne ing kapatad na, iti atyu king karalumduman.fEMakanyan man ituring yeng bayung kautusan iting susulat ku kekayu. Bayu ya, uling lilipas na ing karalumduman at saslag ne ing tune sala. Ing katutuan na niti meyakit king bie nang Cristo at mayayakit munaman iti kekayu.6ePakamalan kung kakaluguran, e ya bayung kautusan ing susulat ku kekayu, nune ing sadiang kautusan a atyu kekayu manibat na king minuna. Iti ya ing dimdam yu nang mipanaral.eCIng sasabing manatili ya king Dios sukat yang mibiebie kalupa na ning bie nang Jesu-Cristo.Oneng ing tutupad karing amanu na ning Dios, ganap na ing lugud na king Dios. Makanyan tamung abalu king ya atyu kekatamu:q[Ing sasabing Balu ke, oneng e na la pamintuan ding utus na, iti malaram ya at ala yu keya ing katutuan.Y~+Balu tamu king akikilala ta ya ing Dios, nung tutuparan ta la ding kautusan na.}7Uling i Jesu-Cristo mismu ya ing menatbus karing kasalanan tamu at aliwa mu karing kasalanan tamu, nune pati na karing kasalanan da ring sablang tau.J| Pakamalan kung anak, susulat ku iti kekayu ban e kayu mikasala. Nung ing ninuman mikasala ya, atin tamung talapamilatan king Ibpa. Ing talapamilatan ya i Jesu-Cristo, ing alang bakas kasalanan.p{ [ Nung sasabian tamung e tamu mikasala, gagawan ta yang malaram ing Dios at ala yu kekatamu ing amanu na.-z U Nung ikumpisal tamu ing kekatamung kasalanan, ayasahan tamu king ipatawad na la kekatamu ning Dios, at linisan na katamu king sabla tamung kasalanan uling tapat ya.{y qNung sasabian tamung ala tamung kasalanan, pipiraitnan tamu ing kekatamung sarili at ala yu kekatamu ing katutuan.?x yNung mabibie tamu king sala, antimo nung makananung yang atyu king sala, atin tamung pamisasanmetung at ing daya nang Jesus a Anak na lilinisan na katamu king sabla tamung kasalanan.w Nung sasabian tamung atin tamung pamakiabe keya, oneng mabibie ta naman king karalumduman, maglaram tamu at e tamu mabibie king katutuan.v Iti ya ing balita a dimdam mi king Anak na at babalita mi ngeni kekayu: ing Dios sala ya at alang nanumang dalumdum keya.4u eSusulat mi iti ban maging ganap ing tula mi.}t uBabalita mi kekayu ing ikit mi at dimdam ban akayabe da kayu king pamakiabe king Ibpa at kang Jesu-Cristo a Anak na.'s IMihayag ya iting bie; ikit mi ya at patutuan mi ya kekayu. Magsalita kami tungkul king bie alang angga a kayabe na na ning Ibpa. Iti ya ing mipakilala kekami.5r gSusulat kami kekayu tungkul king Amanu na ning bie a atyu na manibat na king kapupurmeruan. Ikit mi ya at dimdam. Wa, ikit mi ya karing mata mi at atagkilan karing gamat mi.!q;Inya e kayu patugut susulung king grasya at beluan kang Jesu-Cristo a Ginu tamu at Talapagligtas. Keya ing kapurian ngeni at king kapilan pa man! Amen.epCOneng ikayu, pakamalan kung kakaluguran, iti sadia yu nang balu. Inya sukat kayung mingat ban e ra kayu atake king kamalian da ring taung e kikilalang kautusan. Pota ikayu mismu abating yu ing masalese yu nang kabilian.FoMakanyan mu rin ing parati nang paganaka karing sablang sulat na tungkul kaniting bage. Ating mapilan a dake karing sulat na a masakit paki-intindian, at dirinan dang e ustung kabaldugan ding alang balu at maina. At yan munaman ing gagawan da tungkul karing aliwang Kasulatan. Inya ipapahamak da ing karelang sarili.n At ing kapibabatan na ning Ginu kekayu, lawan yung antimong oportunidad a babie na kekayu ba kayung miligtas. Yan munaman ing babanggitan na ning pakamalan tamung kapatad a Pablo kanitang sinulat ya kekayu, king kabiasnan a binie na ning Dios kang Pablo.Bm}Inya, pakamalan kung kakaluguran, kabang manenaya kayu king Aldo ita, daptan yu ing sablang agyu yu ba kayung maging payapa pamibiebie, malinis at alang kapintasan arapan na ning Dios.l+ Oneng ing tune tamung panenayan ya itang pengaku na ning Dios: ing bayung banua at bayung yatu nung nu mag-ari ing ganap a katuliran ning Dios.Sk Kabang panenayan ye at pamalaguanan ing paniatang ning Aldo na, daptan yu ing sablang agyu yu. Ita ing Aldo a milablab ya ing mabilug a banua at malaso ya at malaso la king pali ding batuin at planeta.8ji Anti na ning makanyan mirinan kawakasan ing sabla, nanung uring pangatau ing sukat mayakit kekayu? Sukat kayung mibiebie mitmung kabanalan at king ganap a kasuyuan king Dios.Oi Oneng ing Aldo ning Ginu datang yang antimo ing metung a mapanako. King Aldo ita mamaksing ya ing banua at matda ya. Malaso la king api ding batuin at planeta at masilab ing sablang atyu king yatu.Vh% E na piliban-liban ning Ginu ing pamanupad na king pengaku na, antimo ing isipan da ring aliwa. Dirinan na la mung panaun ding sabla ba lang sumisi, uling e na buri ning Dios ing mipahamak ya ing ninuman.&gEPakamalan kung kakaluguran, e yu kakalinguan ini: king Ginu, ing metung a aldo mengari yang libung banua, at ing libung banua mengari ya mung metung a aldo.:fmKing upaya na mu rin ning amanu na, papanatilian ne ning Dios ing banua at yatu ban siran na king api paniatang ning Aldo ning pamanukum na, at pamakamate karing e mayap a tau.keOKing kapamilatan na naman ning danum, ing Albug, lesak nia naman ing yatung minuna nang lelangan./dWPara karela alang kabaldugan king ing banua at yatu lelangan na la ning Dios king upaya na ning amanu na. Pepalto na ing gabun ibat king danum at libutad ning danum.8ciat ngarang sumabi kekayu, Pengaku nang Cristo ing magbalik ya? Antayu ngeni? Ikua ra nang mete ding makatua tamu, oneng alang mibayu keti manibat ketang melalang ya ing yatu!-bSMumunang dili, sukat yung abalu king karing tauling aldo lunto la ding taung mibiebie ketang sarili dang e mayap a kapagnasan. Insultuan da kayu at gawan pikaylianGaBuri ku king e yu kakalinguan ing sinabi da ring banal a propeta kanitang minuna, at ing kautusan a binie na ning Ginu at Talapagligtas king kapamilatan da ring apostol a tinubud na kekayu.` -Pakamalan kung kakaluguran, kadua neng pamaniulat ku kekayu iti. King minunang sulat a peparala ku kekayu at antimu rin kaniting kadua kung sulat, ala kung aliwang kapagnasan nune ing paganaka ku la kekayu ding mapilan a bage ba kung gisingan kekayu ing malinis a pamisip.&_EIng mepalyari karela patutuan ne itang kasebian, Katutubu na ning asu ing balikan na ing suka na. Ing babi, agyang diluan me, magbalik ya mu rin king burak.!^;Mayap pang e palak ing e ra na bitasang balu ing dalan na ning katuliran kesa king kaybat deng abalu gumulut la king sagradung kautusan a mibie karela.]Ding taung mekakilala na kang Jesu-Cristo, ing Ginu tamu at Talapagligtas, mekaligtas na la king e mayap a bubunga na ning yatu. Nung pasibayu lang marakap at madaig kaniti, ing kaulian da maygit e palak a karokan kesa king minuna rang meging kabilian.\%Pangakuanan da lang kalayaan, samantalang ila mismu ipus na la ning panugaling makasira; uling ing tau ipus ne ning nanumang makasupil keya.L[Milalu la king pamagsalita, oneng ala namang kabaldugan ing karelang sasabian. Kakasangkapanan da ing buri na ning laman ba da lang asilu detang bayu pa mu mikawani karing taung e mayap a ugali..ZUMengari lang sibul a kinati ding taung anti kareti at ulap a papawi na ning angin a masikan; para karela sidia na ne ning Dios ing kalalalaman a lugal a madalumdum.*YMangga king pemakarinayan ne ning metung a asno. Migsalita ya ing asno anting metung a tau ba nang sabatan ing kamulangan a pamaniaptan na ning mesabing propeta.X3Kinawani la at melili king dalan a matulid; tutukian da ing bakas nang Balaam a anak nang Beor a maburi king pakinabang a ibat king e mayap a dapat\W1Ala lang aliwang panintunan nune ding babaing daraptanan dang kanawangan; e la sasawang gagawang kasalanan. Tutuki da la king pamikasala ding mangaina lub. Tutu na lang misane king kasakiman. Tau lang piniumpa!EV Mipasakitan la naman uli na ning kasakitan a depat da karing aliwa. E la patugut magpasasa agyang king aldo masala ba ra mung apanusigan ing tula'ng buri ning karelang katawan. Tutung makarine at makasirang puri ing mayakit lang kasulu yu king pamangan, angga na king gagawan dang pagkonsuelo ing linlangan da kayu.LU Oneng ding taung deti mengari lang animal a mabagsik a alang pamisip a mibait ban pandakpan da at katatan; insultuan da ing nanumang bage e ra aintindian. Mapuksa la antimo ding animal a malyap.QT Agyang ding anghel a maygit e palak sikanan at upaya kesa kareting e tutung talaturu, king pamiyarap dang sumbung karela king arapan na ning Dios, e la pa naman gagamit nanumang insultu laban karela.S} lalung-lalu na detang manusig king marinat nang buri ning laman at tatanggi king kayupayan na ning Dios. Mapangangas la at palalu deting e tutung talaturung sasabian ku. Ala lang pakundangan at kagalangan karing atyu banua, nune insultuan da la pa.#R? Inya balu na lang iligtas ning Ginu ding tapat keya king kapagsubukan a daralanan da, at balu na lang parusan ding e mayap angga king Aldo ning Pamanukum%QCMekipamalen ya karela ing mayap a taung ita at aldo-aldo ikit na at dimdam ing miyayaliwang e mayap a bage, at lubus nang penamdaman ing e ustung depat da.~PuOneng linigtas ne ing mayap a taung i Lot a tutung meligalig a lub uli na ning dapat dang imoral ding taung e mayap.OPiniumpa na la naman ning Dios at silaban ding siudad ning Sodoma at Gomorra ban ipakit na karing e mayap a tau ing karelang kararasan.!N;E na la penupaya ning Dios ding tau kanitang minunang panaun, nune gisan na lang pete ning Dios ding e mayap a tau king kapamilatan na ning maragul a albug; ala yang peintulutan miligtas nune mu i Noe a menaral tungkul king matulid a pamibiebie ampon ding pitung taung kayabe na.M)E na la penupaya ning Dios ding anghel a mikasala; kilung na la king impierno at panenayan da karin king karalumduman ing Aldo ning Pamanukum.JL King karelang kasakiman, paglinlangan da kayu karing makawiling pamagsalita ba rang akua ing kekayung kayatinan. Malambat neng makasadia ing Manukum karela at e ya matudtud ing Mamuksa karela.mKSAt dakal la ding tuki king karelang kanawangan at lapastanganan de pati na ing Dalan ning katutuan.[J 1Nung makananu kanitang minunang panaun ating linto propetang e tutu karing tau Israel, makanyan munaman ating lunto e tutung talaturu libutad yu. King karelang kabiasnan, ituru da kayu king e tutu a makasira king kekayung kasalpantayanan. Tanggian de ing Ginung migligtas karela angga king miras karela ing kapahamakan a e ra isip-isipan.(I Kuling e menibatan ing ula da ring propeta king kaburian na ning tau, nune menibat mismu king Dios at sinabi da ring taung pepakimutan na ning Banal a Espiritu.H )Maygit king sabla, dapat yung abalu ini: ala yang sariling upayang munie kamalinawan ing ninuman king isanu mang karing ula na ning Kasulatan,G 7Inya lalu keng makasiguru keng sasabian da ring propeta. E yu sisian nung makiramdam kayung masalese kaniti uling mengaring metung a sulung saslag kekayu king karalumduman, angga king maspak ya king alaya ing Aldo ning Ginu, at sunlag ya karing pusu yu ing batuin na ning abak.oF YIkami mismu dimdam mi ya itang siwalang menibatan banua uling kayabe na kami keta king banal a bunduk.mE UAtyu kami karin inyang dininan neng dangal at kaligayan ning Dios Ibpa, inyang ing siwala miras ibat king Kakataskatasan a Ligaya ning Banua at nganang sinabi, Iti ya ing sarili kung Anak a pakamalan, keya tutu kung mipamatulan!CD King pamihayag mi kekayu tungkul king paniatang nang mitmung kayupayan ning Ginu tamung Jesu-Cristo, e kami menalig karing salitang pigawa. Ikit mi karing sarili ming mata ing ligaya na.wC iInya daptan ku ing sablang agyu ku ban nung mayangu na ing bie ku, parati yu na la mung agaganaka deting bage.gB IBalu ku king e na maglambat ing bie ku, antimo ing asabi na na kanaku ning Ginung Jesu-Cristo.^A 7 Minamayap ku ing pasagiwan karing kekayung kaisipan deting bage kabang atin kung bie. @   Inya buri kung parating paganaka kekayu deting bage agyamang balu yu na la at atin na kayung tetagan king katutuan a tinggap yu.K?  King anti kaniting paralan, malalagua da kayung paluban king alang anggang Kayarian nang Jesu-Cristo a Ginu at Talapagligtas tamu. fig,... lalu kayung magkapilit manatiling matatag...,(1:10)fig*> 3 Inya, kapatad, lalu kayung magkapilit manatiling matatag king kabilian nung nu na kayu inaus at pinili ning Dios. Kanita kapilan man e kayu malili.j= O Ninuman ing ala kareti mistula yang bulag a mengalinguan king mipatawaran ne karing kasalanan na..< WIla deti ring miyayaliwang kayapan a kailangan atyu kekayu at palabungan ban ing pamangilala yu king Ginung Jesu-Cristo e mayalang kabaldugan at maging mapakinabang.h; Kat ing kabanalan abayanan yung pamakilupang tau, at iting pamakilupang tau abayanan yung lugud.,: Sat ing kekayung kabiasnan abayanan yung pamangawat king sarili, at king pamangawat king sarili iyabe ing pamanatili, at ing pamanatili yu lapatanan yung kabanalan,9 1Iti mismu ing sangkan nung inya kailangan yung idagdag ing kayapan king kekayung kasalpantayanan, at ing kekayung kayapan dagdagan yung kaibasnan,}8 uKing anti kaniting paralan dininan na katamu karing maragul at maulagang regalu a pengaku na. Kanita, king kapamilatan da reting regalu agyu yung lisian ing mapanyirang buri ning laman a atyu king yatu at akua yung mirakayanan king kadiosan na. 7  Dininan na katamu ning banal a upaya na ning Dios king sablang kailangan tamu ban makapibiebie tamung mitmung kabanalan. Binie na iti king kapamilatan na ning pamangilala tamu king minaus kekatamu ban idake na kekatamu ing sarili nang kaligayan at kayapan.6 yMaglapo kayu sana king grasya at kapayapan uli na ning kekayung kabiasnan tungkul king Dios at kang Jesus a Ginu tamu. 5 Ibat ya iting sulat kang Simon Pedro, ing metung karing talasuyu at apostol nang Jesu-Cristo. Miparala ya kekayung dininan na ning kekatamung Dios at Talapagligtas a i Jesu-Cristo, king maulagang kasalpantayanan a kalupa na ning kekami, ketang katuliran na.r4]Pugayan ye ing metung at metung king mitmung kagalangan at lugud. Kapayapan keko ngang atyu kang Cristo.3  Ing iglesiang atyu Babilonia a mepiling abe yu, pakomusta na kayu at makanyan munaman ing ipayabut na ning anak kung i Marcos.2 Iting makuyad kung sulat kekayu, misulat ya king kasaupan nang Silvano a kikilalanan kung tapat a kapatad. Buri da kayung dinan sikanan lub at ibie kekayu ing kanakung patutu king iti ya ing tune nang grasya ning Dios. Inya tatagan yu ing pamanalakaran yu kaniti.*1O Keya ing upaya kapilan man! Amen.0 Oneng kaybat yung dinalan kasakitan king saguling panaun, ing Dios a panibatan na ning sablang grasya a minaus kekayu ban mirakayanan king ligaya nang alang angga kayabe nang Cristo, ya mismu ing pakayap kekayu at munie tetagan, sikanan at matibe a katatalakaran.K/ Labanan ye, kayabe ning tetagan ning kekayung kasalpantayanan, ngening balu yu king ding kalupa yung talasalpantaya king mabilug a yatu daralanan da naman ing kasakitan a kalupa na ning kekayu..Parati kayung makasadia at magbante! Uling ing kekayung kalaban, ing diablo, lilibut yang anting leon a mamius, manintun yang alaklak na.\-1Ibili yu ngan keya ing sablang kapigaganakan yu, uling atin yang malasakit kekayu.,Inya iduku yu ing sarili yu king gamat nang mayupaya ning Dios ban king panaun a karampatan ipuk na kayung matas a matas.+At ikayung kayanakan a lalaki, pailalam kayu upaya karing makatua. Ikayu ngan sabla isulud yu ing kababan lub ba kayung misusuyuanan, uling sasabian na ning Kasulatan, Kasaman na la ning Dios ding palalu, oneng papakit yang ganaka karing mababa lub.q*[At potang palto ne ing Pamuntuk a Pastul, tanggapan ye itang maligayang korona a kapilan man e kumupas.w)gE kayu paginu karing mibili king lalam yung kalingapan, nune sukat kayung maging pialimbawanan na ning kawan.d(Apastulan ye ing kawan a binie na ning Dios kekayu, lingapan yeng kusang lub, antimo ing buri na ning Dios at e anting mapipilit mu. Daptan yu ing obra yu e uli na ning salapi, nune uli na ning kapagnasan yung makasuyu.)' MAntimong metung a makatuang talapangasiwa, aku mismu ausan ku la kapanamdaman ding makatuang talapangasiwa na ning iglesia libutad yu. Metung ku karing menakit king pamailasa nang Cristo at metung na karing mirakayanan king ligayang mipakilala king paintungul. Ausan da kayu kapanamdaman:g&GInya detang daralan kasakitan uli na ning iti ya ing kaburian ning Dios para karela, kailangan dang ipaniwalang lubus ing karelang sarili king katapatan a lub ning karela Miglalang, at isundu ra ing pamaniapat dang mayap.%%CAntimo ing sasabian na ning Kasulatan, Nung tutung masakit para karing mayap ing miligtas, nanu kaya ing kararasan da ring taung alang Dios at palpikasala?v$eMiras na ing aldo para magumpisa na ing pamanukum at ding taung pinili na ning Dios ila ding mumunang diling maukum. Nung kekatamu megumpisa nanu kaya ing maging kararasan da retang taung e maniwala king Mayap a Balitang ibat king Dios? "~e}}'|m{{zzz5ymxxKwwvvCutss)rrqppoFmm+l+jj)i#hpgf0ewdd-c}bb\aaB``}__.^R]U\\ZZYmXWVVeUU\TTJSRRFQQEPKONNMLL}KKJ!HH`GFEEPDCFBA@@??>Z>=X<<<-;/:998H766 5e44F32111Q0//l.--c,\++Y**);(''&:%{$$###="W!' -SNu_V R  z ; w 0zbQucAt ikit ku la ding pitung anghel a makatalakad arap ning Dios. Dininan da lang tungga-tunggalan a trumpeta.w iInyang sinira ne ning Kordero ing kapitung tatak, mika katahimikan king banua kilub ning halus kapitnang oras.:mUling ing Kordero a atyu libutad ning tronu ya ing maging pastul da, at idala na la karing sibul ning danum a babie bie, at pulisan nang lubus ning Dios ing lua karing mata ra.wgE na la dumanup ni kumau kapilan man; e na la mibilad pa king pali ning aldo o mapaltus king isanu mang pali.6eIti ya ing sangkan nung inya atyu la king arap ning tronu ning Dios, at susuyu la king Dios aldo't bengi king templo na. At ing makalukluk king tronu ya ing matnube karela.V%Pekibat ku, E ku pu balu, ginu. Ikayu pu ing makibalu. Ngana kanaku, Ila deti ring migtagumpe king maragul a pangalupig. Pinipi ra at pepalto puti ing imalan da king kapamilatan na ning daya ning Kordero.p Y Nganang mengutang kanaku ning metung karing makatua, Ninu deting makaimalan maputi at nu la menibatan? 7 Ngara, Amen! Kapurian, ligaya, kabiasnan, kapasalamatan, dangalan, upaya, at sikanan ing karapatdapat king kekatamung Dios king kapilan pa man! Amen!1 [ Tinalakad la ding sablang anghel a makapadurut king tronu, karing makatua at karing apat a mabie lelangan. At migsakab la ngan arap ning tronu at sinamba la king Dios.  Ngarang agnan-agnan migsalitang masikan, Ing kekaming pangaligtas ibat king Dios a makalukluk king tronu at king Kordero!. U Kaybat na nita, ikit ku la ding tutung dakal a tau; e na la abilang ning ninuman king karakal da! Ibat la deti king balang bansa at lahi, balen at salita. Makatalakad la arap ning tronu at ning Kordero. Makaimalan lang makaba at maputi at atin yang tatalnan a sangang palma ing balang metung.Dking lahi nang Zebulun, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Jose, labing aduang libu la ding mitatakan; at king lahi nang Benjamin, labing aduang libu la ding mitatakan.>uking lahi nang Simeon, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Levi, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Isacar, labing aduang libu la ding mitatakan;?wking lahi nang Aser, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Neftali, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Manase, labing aduang libu la ding mitatakan;:mking lahi nang Juda, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Ruben, labing aduang libu la ding mitatakan; king lahi nang Gad, labing aduang libu la ding mitatakan;|qAt sinabi na kanaku ing bilang da ring mitatakan; dinalan apat apulu't apat a libu a ibat karing lahi nang Israel:1Ngana niting anghel, E ye pa sisiran ing yatu o ing dagat o ding tanaman anggang e la mitatakan king kanuan ding talasuyu na ning kekatamung Dios.b=At ikit keng mumukiat king aslagan ing metung pang anghel; darala ne ing panatak na ning Dios a mabie. Kinulait yang masikan karing apat a anghel a dininan na nang upaya ning Dios ban manyira king yatu at king dagat.\ 3Kaybat na nita, ikit ku la ding apat a anghel; makatalakad la karing apat nang suluk ning yatu. Pipigilan da la ring apat nang angin ning yatu ban e pa mu mangin king yatu o king dagat o king isanu mang tanaman.kOUling dinatang ne ing marangal nang aldo ning karelang mua at ninu mo ing malyaring marap kaniti?4aAt sinabi ra karing bunduk at karing batu, Tambunan yu kami ban e mi ya akit a lupa itang makalukluk king tronu at ban e na ke dasnan ning mabagsik nang mua ning Kordero!S~Sinalikut la karing kueba at karing siwang da ring batu at bunduk ding sablang ari na ning yatu, ding lalaking marangal, ding heneral, ding mabandi, ding mayupaya, ding sablang tau, ding ipus o malaya.o}WMitda ya ing banua antimo ing librung biglang misara at miyalis la ding bunduk at pulu king lugal da. | Mebaldug la ding batuin na ning banua a antimo ing pangabaldug da ring bungang bubut ning tanaman a higera neng mamangin masikan.6{e Inyang biklat ne ning Kordero ing kanam a tatak, minayun masikan, meging matuling yang anti ing imalan da ring magpaldas ing aldo, meging malutu yang anting daya ing bulan.rz] Mirinan yang maputing imalan ing balang metung karela. At sinabi ra karela ing magpaynawa la king ditak pang panaun anggang e miganap ing bilang da ring karelang kapatad at kayabe rang susuyu kang Cristo a paten da namang kalupa ra.y} Ngarang sinabing masikan, O Ginung Mayupaya, banal at tapat! Kapilan mu la ukuman at parusan ding taung mekamate kekami?5xc Inyang biklat ne ning Kordero ing kalimang tatak, ikit ku la king lalam ning altar ding pete ra uli na ning amanu na ning Dios at uli na ning tapat dang pamipatutu kaniti.w}Ing ikit ku kabayu ne mang maputla kule. Kamatayan ing lagyu na ning makasake at tuki-tukian ne ning Hades. Dininan da lang upaya king kapat nang dake ning yatu ban makamate king kapamilatan na ning espada, danup, sakit at karing mabagsik a animal.{voInyang biklat ne ning Kordero ing kapat a tatak, dimdam keng migsalita ing kapat a mabie lelangan. Ngana, Mekeni!7ugAtin kung dimdam a siwala a kalupa na ning siwalang ibat king libutad ding apat a mabie lelangan. Ngana, Katakal mung trigu ing asali na ning upa king patingapun a pamagobra, at atlung katakal a sebada ing asali na ning upa king patingapun a pamagobra. Oneng e mu sisiran ing larung olibo at ing alak!Ut#Inyang biklat ne ning Kordero ing katlung tatak, dimdam keng migsalita ing katlung mabie lelangan. Ngana, Mekeni! Metung yang kabayung matuling ing ikit ku at atin yang tatalnan a timbangan ing makasake.Ts!Metung ne namang malutung kabayu ing linto. Dininan deng kayupayan ing makasake king kabayu ban pagumpisan na ing gera king yatu at mipatayan la ding tau. Metung yang espadang maragul ing binie ra keya.{roInyang biklat ne ning Kordero ing kaduang tatak, dimdam keng migsalita ing kaduang mabie lelangan. Ngana, Mekeni!:qmLinawe ku at ating linto metung a maputing kabayu at atin yang tatalnan a pana ing makasake. Dininan deng korona at meko yang anting sundalus a makagayak para king pamakilaban.Bp Ikit keng biklat ne ning Kordero ing mumuna karing pitung tatak ning libru at dimdam keng migsalitang kasing sikan na ning duldul ing metung karing apat a mabie lelangan. Ngana, Mekeni!eoCNgarang mekibat ding apat a mabie lelangan, Amen! At migsakab la ding makatua at simban de.n7 At dimdam ku lang magkanta ding lelangan a atyu banua, king yatu, king lalam ning yatu, at ding atyu king dagat, ding sablang lelangan king mabilug a sikluban, King makalukluk king tronu at king Kordero, miyabie ing dangal, ligaya, kapurian, at upaya angga king kapilan pa man!m/ Ngarang magkantang masikan, Ing Korderong pete ra karapatdapat yang tanggap upaya, pibandian, kabiasnan, at sikanan, dangal, ligaya, at kapurian!(lI Pasibayu kung linawe at dimdam ku ing siwala da ring dakal at laksa-laksang anghel! Makapadurut la king tronu, karing apat a mabie lelangan at karing makatua.mkS Gewa mong metung a kayarian ding pari para sumuyu king kekatamung Dios, at ilang mag-ari king yatu. j Kinta de ing bayung kanta. Ngara, Ika ing karapatdapat kuma king libru, at mibuklat karing tatak na. Uling pete ra ka at king kapamilatan na ning kekang kamatayan keka lang linigtas para king Dios ding taung manibat king balang lahi, salita, balen, at bansa.wigInyang ikua na ne ing libru, migsakab la arap na ding apat a mabie lelangan at ding aduang pulu't apat a makatua. Ing balang metung karela atin yang alpa at silyo gintu a mitmung insenso, ing panalangin da ring taung pinili na ning Dios.xhiLinapit ya ing Kordero at kinua ne ing librung tatalnan na king wanan nang gamat nitang makalukluk king tronu.+gOKaybat na nita, ikit keng makatalakad ing metung a Kordero king pilatan ning tronu at ding apat a mabie lelangan ampon ding makatua. Anti yang mete ing Kordero. Atin yang pitung sagu at pitung mata iting Kordero. Ila deti ring pitung espiritu na ning Dios a tinubud na king mabilug a yatu.af;Kanita sinabi na kanaku ning metung karing makatua, E ka kikiak. Lawan mu! Ing Leon a ibat king lahi nang Juda, ing Anak nang David, ya ing migtagumpe at karapatdapat sumira karing pitung tatak at muklat king libru.meSMenangis kung kapaitpaitan uling alang karapatdapat muklat king libru at lumawe king laman na niti.qd[Oneng ala metung man king banua, king yatu o lalam ning yatu a makabuklat at makalawe kilub ning libru.,cQAt ikit ke ing metung a mayupayang anghel; magsalita ya king masikan a siwala. Ngana, Ninu ing karapatdapat sumira karing pitung tatak at mibuklat kaniting libru?"b ?At ikit ke ing metung a libru king wanan nang gamat nitang makalukluk king tronu. Ating makasulat misusumangid kaniting libru, at atin yang pitung tatak.:am Kekaming Ginu at Dios! Karapatdapat kang tanggap kapurian, dangal at upaya. Uling ika ing linalang karing sablang bage at lelangan mu la, at dininan bie ketang kekang kaburian.O` ding aduang pulu't apat a makatua naman magsakab la king arap ning tronu at sasamban de itang makalukluk karin, ing mabie kapilan pa man. Yayain da la ring korona da arap ning tronu at sasabian da,|_q At kabang magkanta lang kapurian, parangal, at kapasalamatan king makalukluk king tronu, ing mabie kapilan pa man, ^Tianam la pakpak ding apat a mabie lelangan; mitmu yang mata kilub at lual ing balang metung karela. Aldo't bengi ala lang tuknang magkanta. Ngara, Banal, banal, banal ya ing Ginung Dios a Mayupaya king sabla, ing Dios napun, ngeni at king daratang a panaun.]'Lulupa yang leon ing mumunang mabie lelangan, kalupa yang baka ing kadua, kalupa yang tau ing katlu, at ing kapat kalupa yang susulapo agila.H\ Arap ning tronu, ating balamu dagat a kristal a kasing lino na ning salamin. Karing balang suluk na ning tronu makapadurut la ding apat a mabie lelangan a ating mata king arap at king gulut.![;Lulual king tronu ing kildap, ing alingongo, at ing duldul. Ating pitung milalablab a sulu arap ning tronu; ila deti ring pitu nang espiritu ning Dios.&ZEMakapadurut la king tronu ding aduang pulu't apat pang tronu a luklukan da ring aduang pulu't apat a makatua. Makaimalan lang maputi at maka koronang gintu.YMaslag ya lupa a kawangis ne ning batung haspe at rubi. Ating metung a pinanaring kule esmeralda king paligid na ning tronu.tXaKanita mu rin liban na ku ning Espiritu. At ikit ke king banua ing metung a tronu at ing makalukluk karin.W Kaybat na nita, aliwa ne mang bage ing ikit ku. Ikit ke karin banua ing metung a makabuklat a pasbul. At pasibayu keng dimdam ing siwala a kalupa na ning trumpeta. Ngana, Manik ka keni at ipakit ku la keka ding bage mapalyari king daratang a panaun.`V9Nung atin kang balugbug, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Espiritu karing iglesia!TU!Lukluk yang kayabe ku king tronu ku ing magtagumpe, nung makananung migtagumpe ku at ngeni makalukluk kayabe nang Ibpa ku king tronu na. fig,... makatalakad ku arap ning pasbul at tutuktuk...,(3:20)fig*GTLawan mu, makatalakad ku arap ning pasbul at tutuktuk; nung pakiramdaman na ning ninuman ing siwala ku at ibuklat ne ing pasbul, malaus ku king bale na at ya ampon aku miyabe kaming mangan.tSaSasabianan ku la at didisiplinan ding sablang kaluguran ku. Inya magkapilit ka at sisian ing kasalanan mu.QRInya tuturu ku keka king sali kang purung gintu kanaku ban tune kang maging mabandi. Sali ka namang maputing imalan ban mitakpan ing makarine mung kalubasan at sali kang panulung mata ban manakit ka.QSasabian mu, Mabandi ku at labis-labis king sablang bage! Oneng e mu balu king tutu kang gipit at makalunus! Kalulu ka, lubas, at bulag.*POUling maligamgam ka, isuka ra ka!VO%Balu ku ing depat mu. E ka marimla ni mapali. Sana marimla ka o kaya mapali!?NwIsulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Laodicea: Iti ya ing sasabian na nitang maki lagyung Amen, ing tapat at tune testigu, ing penibatan na ning sablang lelang ning Dios.`M9 Nung atin kang balugbug, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Espiritu karing iglesia!@Ly Gawan keng matibe asias king Templo na ning kanakung Dios ing magtagumpe at manatili ya karin kapilan man. Isulat ke keya ing lagyu na ning kanakung Dios at ing lagyu na ning siudad ning kanakung Dios, ing bayung Jerusalem a kuldas king banua ibat king kanakung Dios. Isulat kia naman keya ing bayu kung lagyu.|Kq Datang ku king malaguang panaun. Ingatan mu ing mayap a atyu keka ban e na asamsam ning ninuman ing kekang korona.J- Uling tiparan mung mitmung kapibabatan ing utus ku, ingatan da ka potang datang na ing oras ning kapagsubukan karing sablang tau keti king yatu.#I? Pakiramdaman mu iti: palapitan ku la at pasikloran arap mu ding kampun nang Satanas, ding malaram at magpanggap Judio, ban abalu ra king kaluguran da ka.\H1Balu ku ing kekang dapat; balu ku king ditak mu ing agyu mu, oneng tiparan mu ing turu ku at meging tapat ka kanaku. Uli na niti, biklat ke ing metung a pasbul king arapan mu at ala metung mang makasara kaniti.qG[Isulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Filadelfia: Iti ya ing sasabian na nitang banal at apagkatiwalan, ing tatalan king susi nang David; alang makasara king nanumang ibuklat na at alang makabuklat king nanumang isara na.`F9Nung atin kang balugbug, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Espiritu karing iglesia!8EiMipaimalanan lang maputi ding magtagumpe at e ku la ilako ding lagyu ra king libru na ning bie. Kilalanan ku ing kanaku la king arap ning Ibpa ku at king arap ding anghel na.%DCMakanyan man ating mapilan ken king Sardis a miningat malinis king imalan da; inya maging kayabe ku la deti king pamag-imalan maputi uling karapatdapat la.KCInya ganakan mu nung makananu mu lang tinggap ding aral a dimdam mu. Tuparan mu la deti at sisian mu ing kekang pamikasala. Nung e ka migising, datang kung anting mapanakoking oras a e mu balu.+BOInya migising ka at biayan mu la ding bage makatagan keka bayu la mibalausnan mate. Akakit ku king e la pa ganap ding bage depat mu king arap ning kanakung Dios.yA mIsulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Sardis: Iti ya ing sasabian na nitang ating pitung espiritu na ning Dios at ating pitung batuin. Balu ku ing daraptan mu. Balu ku king isipan da king mabie ka; oneng king kamatutuanan mete ka.`@9Nung atin kang balugbug, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Espiritu karing iglesia!7?iIbie kia naman karela ing batuin na ning abak.>Panibalan na la king kapamilatan na ning palupalung bakal at balbalan na la ding bansa antimo ing pamamalbal na karing kuran.#=?King magtagumpe at makatupad king kaburian ku angga king kawakasan, ibie ku ing upayang sumakup karing sablang bansa, anti ing binie na kanaku ning Ibpa.V<%Oneng ingatan yung masalese ing mayap a atyu kekayu angga king paniatang ku.?;wOneng sasabian ku karing aliwang tau ken Tiatira a e makiramdam king e mayap nang turung Jezebel at e mebiasa king ausan dang malalam nang lihim Satanas, ala kung papusan a mabayat.9:kPaten ku la naman ding anak na ban kanita abalu da ring sablang iglesia king aku ing susuri king pusu at isip da ring tau. Ablasan ke ing balang metung kekayu ketang depat yu.D9Tandanan mu iti: irate ke king sakit at pati na detang akayabe na king pamakipangalugud. Dumalan lang kasakitan subali mu nung sisian da at gulutan ing pamaniapat dang e mayap kayabe na.R8Dininan keng sapat a panaun ban sumisi, oneng e ya bisang magbayung bie.y7kOneng oyni ing e ku buri keka: paintulutan me i Jezebel, ing babaing migpanggap tubud na ning Dios. Pipiraitnan na la ding talasuyu ku at tuturu na lang dapat pamakipangalugud, at agkatan na lang mangan king pamangan a miyain karing idolo. 6Balu ku ing daraptan mu, ing lugud mu, katapatan, kasuyuan at kapibabatan. Balu kung maygit kesa king sadya ing daraptan mu ngeni.75gIsulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Tiatira: Iti ya ing sasabian na ning Anak ning Dios a ating matang milalablab anting api at bitis a anting kikinang a tangsu.64eNung atin kang balugbug, makiramdam ka king sasabian na ning Espiritu karing iglesia! Karing magtagumpe, ibie ku ing makasalikut a manna a manibat banua. Ibie kia munaman king balang katau ing maputing batu nung nu ya makasulat ing metung a bayung lagyu a alang makibalu nune mu itang tanggap kaniti.J3 Inya sukat kayung sumisi king pamikasala yu. Nung e kayu sumisi, puntalan da kayu king malaguang panaun at gerahan ku la ding taung deta king kapamilatan na ning espadang lulual king asbuk ku.P2Atin munamang mapilan kekayu a tutupad king panaral da ring Nicolaita.1'Oneng atin kung paginakit keka uli da reting mapilan a bage: ating mapilan a tutupad king turu nang Balaam a tinuru kang Balak para manimuna king pamikasala da ring Israelita. Uli na niti, mengan la king pamangan a miyain karing idolo, at dinapat lang pamakipangalugud.0 Balu ku king manuknangan ka king lugal nung nu ya makabili ing tronu nang Satanas. Makanyan man, manatili kang tapat kanaku. E mu tinggian ing kasalpantayanan mu kanaku inyang i Antipas a tapat kung talasuyu pete re ken king balen a panuknanganan nang Satanas./  Isulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Pergamo: Iti ya ing pasabi na ning tatalan king matalas a espadang adua taram..# Nung atin kang balugbug, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Espiritu karing iglesia! E la dumalan king kaduang kamatayan ding magtagumpe."-= E ka mitatakutan karing kaligaligan a malapit nang mapalyari keka. Tandanan mu iti: ipasukul na la ning diablo ding mapilan kekayu. Kapagsubukan iti kekayu at magkasakit kayu kilub ding apulung aldo. Manatili kang tapat angga king kamatayan at ibie ke keka ing korona na ning bie.k,O Balu ku ing kapagsubukan a daralanan mu. Balu ku king pakakalulu ka, oneng mabandi ka king tune pibandian. Balu ku ing pamanyirang puri a daraptan da keka ding magpanggap Judio; oneng king kamatutuanan kampun na lang Satanas.+Isulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Esmirna: Iti ya ing pasabi na nitang mumuna at katataulian, ing mete at mebie pasibayu.Q*Nung atin kang balugbug, pakiramdaman mu ing sasabian na ning Espiritu karing iglesia! Ibie ku karing magtagumpe ing katuliran mangan king bunga na ning tanaman ning bie a atyu king Hardin ning Dios.b)=Iti naman ing apupuri ku keka: pikakasaman mung kalupa ku ing gagawan da ring Nicolaita.J( E mu kakalinguan ing sadia mung kabilian. Sumisi ka at gumulut king e mayap mung dapat. Balikan mu ing sadia mung dapat a mayap. Nung e ka sumisi, datang ku at ilako ke ing tumpakan mung sulu.e'COneng ing paginakit ku keka ya iti: merimla ing lugud mu kanaku; e na na kalupa ning sadia.v&eMapibabata ka at pekiarapan mu ing dakal a kasakitan king mitmung tetagan alang-alang kanaku at e ka sinawa.e%CBalu ku ing depat mu, ing kapagalan mu at kapibabatan king pamakiarap mung kasakitan. Balu ku king e mu peintulut ing e mayap. Balu ku king sibukan mu la ding sasabing apostol la at apatunayan mu king e la tune apostol.G$ Isulat mu iti king anghel na ning iglesia karin Efeso: Iti ya ing pasabi na nitang tatalan karing pitung batuin king wanan nang gamat at lalakad libutad da ring pitung gintung tumpakan-sulu.u# eIti ya ing lihim dang kabaldugan ding pitung batuin a tatalnan ku king gamat kung wanan at ding pitung tumpakan-sulu: ding pitung batuin ila ding anghel da ring pitung iglesia, at ding pitung tumpakan-sulu ila kabud ding pitung iglesia.f" GInya isulat mu ing akakit mu, ing mapapalyari ngeni, at ing mapalyari king daratang a panaun.! Aku ing Mabie! Mete ku oneng ngeni mabie ku king kapilan pa man. Tatalnan ku ing kayupayan king kamatayan at king kakarinan da ring mete."  ?Inyang ikit ke, miragsa kung anting mete king arap na. Pinatung ne kanaku ing wanan nang gamat at ngana, E ka tatakut. Aku ing Mumuna at ing Katataulian!M Atin yang tatalnan a pitung batuin king wanan nang gamat, at lulual ya king asbuk na ing espadang matalas at mingatba taram. At makasilo ya ing lupa na, anti ya king aslag ning aldo neng kaugtuan. Kikinang la ding bitis na anting makintab a tangsung medalise king pugun, at bibiung anting danum a darabulbul ing siwala na.m UKasing puti na ning bulbul tupa o ning bulak ing buak na at milalablab lang anting api ding mata na. 3 Makatalakad ya libutad da reti ing metung a balamu lalaking makaimalan makaba angga karing sakung at ating gintung panaling makababat king salu na.\ 3 Melikid ku ban lawan ing magsalita at ikit ku la ding pitung gintung tumpakan-sulu.$ C Ngana, Isulat mu king libru ing akakit mu at iparala me karing pitung iglesia: king Efeso, Esmirna, Pergamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, at king Laodicea. } Aldo ning Ginu kanita inyang liban na ku ning Espiritu at kagulutan ku dimdam ke ing masikan a siwalang balamu trumpeta.    Aku i Juan, ing kapatad yung kayabe king kekayung kasakitan at king kayarian nang Jesus at king pamibabata uli na ning pangayabe kang Jesus. Inugse ra ku king pulu ning Patmos uling penaral ku ing amanu na ning Dios at minie kung patutu tungkul kang Jesus.  Aku ing Alpha at ing Omega, ngana ning Ginung Dios a Mayupaya, ing Dios ning kasalukuyan, ning milabas, at ning panaun a daratang._ 9Pakatandanan yu iti: datang ya libutad da ring biga. Akit de ring sabla at pati na detang tinandus keya. Tumangis la ding sablang bansa na ning yatu uli na ning depat da kang Jesu-Cristo. Iti ya ing katutuan! Amen. 'at gewa na katamung kayarian ding pari ban sumuyu king Dios na at Ibpa. Kang Jesu-Cristo ing ligaya at upaya angga king kapilan pa man! Amen.p [at ibat kang Jesu-Cristo, ing tapat a testigu, ing mumunang diling sinubling mebie at mag-ari karing sablang ari keti king yatu. Kaluguran na katamu at king uli ning kamatayan na gewa na katamung malaya karing kekatamung kasalanan, -Iti ibat kang Juan at parala ne karing pitung iglesia king probinsia na ning Asia: Miyabie sana kekayu ing grasya at kapayapan ning Dios, ing Dios ning kasalukuyan a panaun, ning milabas, at ning panaun a daratang, at ibat karing pitung espiritu a atyu arap ning tronu na,% EMapalad la ding babasa king librung iti at ding makiramdam king ula a sinabi na at ding mamintu king makasulat! Uling malapit na lang mapalyari deting bage.  Iti ya ing patutuan nang Juan tungkul king sablang ikit na, ing sinabi na ning Dios, at ing katutuan a pepahayag nang Jesu-Cristo.x mIti ya ing kapahayagan na ning Dios kang Jesu-Cristo, at pepahayag na king talasuyu nang i Juan king kapamilatan na ning anghel na. Miyabie ya iting kapahayagan ban ipabalu la karing talasuyu na ning Dios ding bage a malapit nang mapalyari.W )king bukud mung Dios a Talapagligtas tamu kapamilatan nang Jesu-Cristo a kekatamung Ginu, keya ing ligaya, dangalan, upaya, at pamaniakup manibat king minunang panaun at ngeni, at king kapilan pa man! Amen.  Ngeni itang maki upayang makasaup kekayu ban e kayu mitakid at ayarap na kayung alang kapintasan, at ating tula king ligaya na,=  uiligtas yu la ding aliwa at ilako king api. At karing aliwa, pakit kayung lunus a ating kaingatan; pikasaman yu pati na ing imalan dang midinatan king e mayap nang nasa ning laman.-  WPakit kayung lunus karing ating duda;  manatili kayu king lugud na ning Dios kabang panayan ye ing Ginu tamung Jesu-Cristo ban king lunus na dinan na kayung bie alang angga.  Oneng ikayu, patibayan yu ing kekayung sarili king banal yung kasalpantayanan. Manalangin kayu king upaya na ning Banal a Espiritu;  Ila deti ring taung panibatan na ning pamikawakawani; ing e mayap a kapagnasan ya ing mumutus karela at aliwa ing Espiritu. Uling sinabi da kekayu, King katataulian a panaun, lunto la ding maninsultu kekayu a mabibie ketang e mayap dang kapagnasan. Oneng ikayu, kakaluguran ku, tandanan yu ing amanung sinabi ra kekayu ding apostol na ning Ginu tamung Jesu-Cristo king milabas a panaun.+ QBubulung lang bubulung at mamarsala karing aliwa; depat da ing e mayap dang kapagnasan; mayabang la pa at masanting magsalita karing tau ba rang akua ing buri da.  ban ukuman na la ding sabla at parusan ding makasalanan uli na ning e mayap a depat da, at ing sablang kalapastanganan da king Ginu!3 aI Enoc, ing pangane king kapitung lahi manibat kang Adan, ya ing minie ula tungkul karela. Ngana, Lawan yu! Ing Ginu datang yang kayabe na ding libu-libung anghel a banal4 c Mengari lang bibiung a alun king dagat kayabe ning keyalan dang kamarinayan a maging bula. Mengari lang batuin a lito-lito a misadia king karalumduman king kapilan pa man.} u Mengari lang dinat a babie dungis karing pamisulusulu yu anting mikakapatad nung nu la mamangan at miminum king alang kagalangan. Makipangan la mu at ing bukud dang balu ya ing karelang sarili. Mengari lang lulam a pitange-tange na ning angin at alang daralan a uran. Mengari lang tanaman a e mamunga king karelang kapanaunan; tanaman a mebagut a yamut at melanging lubus.9 m Makalunus na la uling tikian da ing e mayap nang ugaling Cain; mekiapus la king kamalian nang Balaam uli na ning salapi; at mig-rebeldi lang anti i Core at mete lang antimo ya.. W Oneng deting tau insultuan da itang e ra aintindian. Mengari lang animal a alang isip. Ila mismu sisiran da ing karelang pangatau king kapamilatan na nitang balu ra. } Agyang i Miguel a pamuntuk da ring anghel e na depat ing anti kaniti. King pamakipagdibate na king diablo tungkul king nung ninu ing atin karapatan kuma king bangke nang Moises, e ne ininsultu ing diablo, nune sinabi na, Ing Ginu ya ing matul keka.H~  Makanyan la naman deting tau. Dirinatan da ing karelang katawan king kapamilatan ning karelang vision; payalan dang kabaldugan ing upaya na ning Dios at insultuan da la ring atyu karin banua.0} [Makanyan munaman ing depat na ning Sodoma at ning Gomorra at ding siudad a makalapit karela. Dinapat lang pamakipangalugud at miyayaliwa pang pamikasala king laman. Ing depat da kalupa na ning depat da ring e mayap a anghel. Miparusan la king alang anggang api ban maging lisyun la karing sabla.{| qE yu la naman kakalinguan ding anghel a e meningat king karelang sariling katungkulan; likuan da ing mayap dang kabilian. Sinukul na la ning Dios deti king kalalaman na ning karalumduman angga king datang ing maragul nang Aldo ning Pamanukum.>{ wAgyamang lubus yu nang balu iti, buri kung ipaganaka kekayu nung makananu na lang linigtas ning Ginu ding Israelita king bansang Ehipto at kaybat gisan na lang pete ding e meniwala.Sz !Uling ating mapilan a e mayap a tau, ding lihim milub king katipunan tamu a babaligtad da ing turu tungkul king grasya na ning kekatamung Dios ban matuliranan da ing e mayap dang dapat at tatanggian de i Jesu-Cristo, ing bukud mung Maestro at Ginu tamu. Misulat keta pang minunang panaun ing parusa a dugpa kareting e mayap a tau.Qy Pakamalan kung kakaluguran, Magkapilit kung daptan ing anggang agyu ku ban makasulat kekayu tungkul king kaligtasan a atyu kekatamu. Kaniting penandit panamdaman ku king tune ping kailangan ing sulatanan da kayu ban pasiknangan ku ing kekayung pamakilaban para king kasalpantayanan a misan mu miyabie karing pinili na ning Dios.Px Mananu na sanang ing maglapo lunus, kapayapan, at lugud miyabie kekayu.Ww +Ibat ya iting sulat kang Judas, ing talasuyu nang Jesu-Cristo at kapatad nang Santiago. Miparala ya karing sablang inaus na ning Dios, ding mabibie king lugud na ning Dios Ibpa at king saup nang Jesu-Cristo.4v cDatang sa keka ing kapayapan. Kukomustan da ka ring kakaluguran mu keni. Pakikomusta mu na ku man karing sablang kakaluguran tamu ken; king balang metung at metung karela.Yu -Asahan kung mikit kata king lalung malaguang panaun at kanita ta na mipagsalita.Ct  Dakal ku pa buring sabian keka, oneng e na kaniting sulat.?s y Mayap ing sasabian da ring sabla tungkul kang Demetrio, at makanyan ing pakilala na ning katutuan. Makanyan munaman ing kekaming patutuan kang Demetrio, at balu mu king e ke malaram.Ir   Pakamalan kung kakaluguran, e mu pakiapusan ing e mayap a alimbawa; ing mayap ya ing pakiapusan mu. King Dios ya ing ninumang darapat mayap; ing ninumang darapat e mayap e ne pa ikit ing Dios.q  Sabian ku ngan pangaras ku ken ing sablang kalaraman a sinabi na laban kekami. At e pa makagyu iti kang Diotrefes. E na na la buring tanggapan ding kapatad a daratang karin, sasabatan na la pa, at tatabi na lang palualan king iglesia ding bisang tanggap karela!qp ] Sinulat kung makuyad king iglesia; oneng i Diotrefes a maburing maging manimuna da e na ku pekiramdaman.^o 7Sukat ta lang saupan deting tau ban mikadake tamu king pangalaganap na ning katutuan.nn WUling miglakbe la king lagyu nang Cristo at e la tinanggap nanumang saup karing e kikilala king Dios.,m SPatutuan da reti ing kekang lugud king iglesia keni. Lalung mayap nung asaupan mu la king karelang pamaglakbe antimo ing karapatdapat karing talasuyu na ning Dios.l yPakamalan kung kakaluguran, ing kasuyuan mu karing kapatad, pati na karing e mu kakilala, patutu king tune kang tapat.k Ala nang maygit pang makaibie tula kanaku kesa king damdaman ku ing balita a mabibie la king katutuan ding kanakung anak.j 'Tutu kung matula inyang dinatang la ding mapilan a kapatad at belita ra king manatili kang tapat king katutuan at tune mabibie king katutuan.Ci Pakamalan kung Gayo, ipanalangin ku king dasan na ka sana niting sulat ku king mayap a kabilian at king masanting a pamikakatawan antimo ing mayap nang kabilian ning bie mung espiritual.^h 9Ibat ya iting sulat king Matua. Miparala ya kang Gayo, ing pakamalan kung kakaluguran.Tg # Kukomustan da ka ring anak na ning Kapatad mung Babai a kalupa mung mepili.2f _ Dakal ku pa buring sabian kekayu, oneng e king kapamilatan na niting sulat. Pagnasan da kayung dalawan at akapagsalitang miyarapan ban lalung maging ganap ing tula tamu.De  Uling misangkut ya ing manatu keya king e mayap nang dapat.{d q Ing ninumang daratang kekayu a e magdala king turung iti, e ye tatanggapan king kekayung pibale-bale ni atuan man!5c e Ing ninumang lalabag at e manatili king turu nang Cristo, e ne panuknanganan ning Dios. Panuknanganan ne ning Ibpa at ning Anak ing ninumang manatili king turu nang Cristo.sb aInya mingat kayu ban e mayalang kabaldugan ing pipagalan yu, nune tanggapan yung lubus ing kekayung ablas.Ba Dakal na la ding mapamirait a dinatang keti king yatu, ding taung e bisang magpatutu king i Jesu-Cristo mikatawan yang tau. Ing taung anti kareta mapaglinlang ya at Kalaban neng Cristo.8` kAt iti ya ing kabaldugan na ning lugud a sasabian ku: mibiebie tamu karing kautusan na ning Dios. Ing kautusan a miyabie keta pang minuna ya pin iti: mibiebie tamu king lugud.Y_ -At ngeni, kalugud-lugud a Ima, atin kung aduan keka: mikakalugud tamu itamung sabla. E ya bayung kautusan ing susulat ku keka, nune ya naman ing sadiang kautusan a ibat pa king kapupurmeruan atyu na kekatamu. ~~]}}]|l{{;ziyxwwv`uutzssKrrIqqpp!onnmllXkRjjiihUggS_RzQQKPP>=0<<;C:J9x938m76554X3221!00?/8.--+**,))('&&*%n$$.## "M!g 2Yw7X]0eHs! $ @jy "<F+Sabian da ring komersianti, Ala na la ngan ding bage-bage kapad mu; e mu na akit kapilan man ing pibandian mu at leguan uling mebating na ngan!"E= kanela, miyayaliwang paniangkap, insenso, mira, at olibano; alak at laru, arina at trigu, baka at tupa, kabayu at karwahe, ipus at pati na bie ning tau.PD Ala nang sali king tinda rang gintu, pilak, mangamal a batu at perlas; imalan a linen, seda, telang kule ubi, at malutu; mabanglung tanaman, garing, dutung a primera klasi, tangsu, bakal, at marmol;fCE At tumangis la at lungkut ding komersianti na ning yatu uling ala nang sali king titinda ra.bB= Pakarayu-rayu ra Babilonia uli na ning takut dang midame la king daralanan nang parusa. Sabian da, Makatakut! Makapangilabut ing kasakitan a digpa king mayupayang siudad ning Babilonia kilub na mu ning metung a oras!(AI Kumiak la at tumangis ding ari na ning yatu, ding mekipangalugud at mekiabe king Babilonia king kanawangan, kabud akit da ing asuk na ning masisilab a siudad.>@uUli na niti, datang la king Babilonia king misan mung aldo ding salut: sakit, lungkut, at danup. At masilab ya king api, uling mayupaya ya ing Ginung Dios a mamatul king Babilonia.l?QNung makananu yang migpasasa at migmatas, makanyan munaman ing ibie yung kasakitan at kalungkutan king Babilonia. Uling maralas nang sasabian, Makalukluk kung anting reyna; e ku mebalu, e ku takman kapilan man ing kalungkutan!/>WGawan yu king Babilonia itang kekayu gewa na; ablasan yung dobli ing depat na kekayu. Katmuan ye ing kopa na king inuman a maygit a pait king singkap na para kekayu.b==Uling susukdul king banua ing kasalanan na, at e na akalinguan ning Dios ing dewakan na.7<gAt dimdam ku ne naman ing metung pang siwalang ibat banua. Ngana: Kabalen ku, dumayu kayu king Babilonia. E kayu makiyabe king pamikasala na, ban e kayu miparusan kayabe na!_;7Uling pepainum na la ding sablang bansa king alak na ning pamakipangalugud na. Mekipangalugud la king Babilonia ding ari na ning yatu at misalapi la ding komersianti keti king yatu uli na ning hilig na king laman.C:Ngarang kinulisak masikan, Mibagsak ne ing pikabaluan a Babilonia! Tuknangan da nia mu ngeni ding demonyu, lugal de ring e mayap a espiritu, at pugad ding marinat, at makasumaming ayup."9 ?Kaybat na nita, ikit keng titipang ibat banua ing metung pang anghel a ating maragul a kayupayan. Mesala king mabilug a yatu uli na ning kaningningan na.[8/Ing babaing ikit mu ya ing pikabaluan a siudad a sasakup karing ari na ning yatu.C7Uling binili na ning Dios karing pusu ra ing kaburian na ban misanmetung lang tupad at ibie da king animal a mabagsik ing kayupayan da angga king mipamintuan la ding amanu na ning Dios.\61Ding apulung sagu at ing animal a mabagsik a ikit mu pikasaman de ing abaing magtinda king katawan na. Samsaman da ing sablang pibandian na at lakuan deng lubas; kanan da ing laman na at silaban da ing mitagan.5{Ngana na naman ning anghel kanaku, Ing ikit mung ilug a luluklukan na ning babai, tau la, bansa la, lahi la, at salita.W4'Pakilabanan de ing Kordero; oneng sambutan na la ning Kordero uling ya ing Ginu da ring sablang ginu at Ari da ring sablang ari. Akayabe na la king pamagtagumpe ding meyaus, mepili, at tapat nang talatuki.r3] Metung mu ing buri da reting apulu, at ibie da king animal a mabagsik ing karelang kayupayan at sikanan.#2? Ding apulung sagu a ikit mu ila ding apulung ari a e pa mimiral, oneng atin lang upayang manibala kilub ning metung a oras kayabe ning animal a mabagsik.1) Ing animal a mabagsik a mebie king misan a panaun at ngeni mete na, ya ing kawalung ari at makakayabe ya karing pitu. Papunta ya king kasiran. 0 mibagsak na la ding lima karela; mag-ari ya pa ing metung at e ya pa linto ing katataulian. Pangalto na, manatili ya mung saguli.'/G Iti maniawad kabiasnan at pamanalastas. Ding pitung buntuk ila ding pitung bunduk-bundukan a luluklukan na ning babai. Lalarawan da la naman ding pitung ari:l.QIng animal a mabagsik a ikit mu mebie ya ketang minuna oneng mete ne ngeni; lunto yang pasibayu ibat king bangin at papunta ya king kasiran. Ding taung mabibie king yatu a e makasulat a lagyu king libru na ning bie ibat na inyang melalang ya ing yatu, mangapamulala la kabud akit de iting animal a mabagsik uling mete ne, oneng ngeni pasibayu yang lunto.F-Nganang kinutang kanaku ning anghel, Obat mengapamulala ka? Sabian ku keka ing lihim nang kabaldugan ning babai at ing sasaken nang animal a mabagsik a ating pitung buntuk at apulung sagu.A,{At ikit keng melasing iting babai king daya da ring pinili na ning Dios at king daya da ring martir; ding pete ra uli na ning katapatan da kang Jesus. Mengapamulala ku inyang ikit ke.<+qMakasulat ya king kanuan na ing lagyung ating lihim a kabaldugan: Ing pikabaluan a Babilonia, ing ima ding babaing magtinda king katawan da at ning sablang manong keti king yatu.j*MMakaimalan yang malutu at kule ubi ing babai; mipalamutian ya king gintu, karing mangamal a batu, at perlas. Tatalnan ne ing metung a gintung kopa a mitmu karing makasumaming bage at king karokan na ning pamakipangalugud na.)/Kanita liban na ku ning Espiritu at dela na ku ning anghel king disyerto. Ikit ke karin ing metung a babaing makasake king malutung animal a mabagsik a ating pitung buntuk at apulung sagu. Makasulat la king mabilug nang katawan ding sablang amanung lalapastangan king Dios.(Mekipangalugud la keting babai ding ari na ning yatu, at melasing la ring sablang tau keti king yatu king alak ning pamakipangalugud na.v' gKanita ing metung karing pitung anghel a magdalang pitung silyo linapit ya kanaku at ngana, Mekeni, ipakit ku keka nung makananu yang miparusan ing pamuntuk da ring babaing magtinda king katawan na a makalukluk lele da ring dakal a ilug.Z&-Minuran yelung mangaragul a tipak a titimbang halus limang pulung kilu balang metung at mibagsakan la ding tau. Penagkasan de ring tau ing Dios uli na niting salut, uling tune yang makapangilabut iting salut!<%sLimbug la ding sablang pulu at ding sablang bunduk.]$3Mepirasu yang atlung dake ing maragul a siudad, at melasak la ding sablang siudad king mabilug a yatu. E ya miligtas king parusa na ning Dios ing pikabaluan a Babilonia; pepainum ne iti king alak na ning mua na.#+At mengildap, menuldul, at minayun masikan; ayun a alang kalupa king mabilug nang istoria na ning meto ketawan. Talagang masikan ya iting ayun!%"CKanita tigtug na ning kapitung anghel ing laman na ning silyo na king angin. Ating masikan a siwalang menibat king tronu na ning Templo. Ngana, Metupad na!k!OInya ding espiritu tinipun da la ring ari king lugal a ausan dang Armagedon king salitang Hebreo.( IMakiramdam kayu! Datang kung anting mapanako! Mapalad ya itang manatiling makagising at makapiblas; e ya lumakad lubas at e ya mipakarine karing manakit keya.OIla ding espiritu da ring demonyu a makarapat milagru. Libutan da la ring sablang ari na ning mabilug a yatu ban tipunan da la para king labanan king marangal nang Aldo ning Dios a Mayupayang tutu.1 At ikit ku lang lulual king asbuk na ning dragon, ning animal a mabagsik, at ning e tutung propeta, ding atlung marawak a espiritung balamu tugak.9k Kanita tigtug na ning kanam a anghel ing laman na ning silyo na king maragul nang Ilug ning Eufrates. Melangi ya ing ilug at mika dalan para karing aring manibat king aslagan.!; at piniumpa re ing Dios uli na ning daralanan dang kasakitan at uli da ring sugat da. Makanyan man e la sinisi at e la ginulut king e mayap dang dapat.L Kanita tigtug na ning kalimang anghel ing laman na ning silyo na king tronu na ning animal a mabagsik, at meralumdum ya ing kayarian na. Kinet da la ring tau ding labi ra king uli na ning sakit,a; Mesilab la ding tau king mabagsik a pali at piniumpa re ing lagyu na ning Dios a maki upayang parala kareting salut. Oneng e la bisang sumisi at gumulut king karelang pamikasala at e bisang munie kapurian king Dios.8iKanita tigtug na ning kapat a anghel ing laman na ning silyo na king aldo. At mirinan yang kapaintulutan ing aldo ban silaban na la ding tau king kapamilatan na ning pali na.At dimdam ke ing metung a siwalang ibat king altar. Ngana, Wa, Ginung Dios a Mayupaya, tune matulid la at makatud ding kekang pamanatul! Dininan mu lang daya ban inuman da uling peparayan da la ring taung pinili mu at ding propeta. Ita ya ing mangaintulid karela!+ODimdam keng migsalita ing anghel a manibala king danuman. Ngana, Ika ing Banal a mabibie ngeni at king panaun a milabas! Makatuliran ka king gewa mung pamanatul. Kanita tigtug na ning katlung anghel ing laman na ning silyo na karing ilug at karing sibul, at meging daya munaman ing danum da.7gKanita tigtug na ning kaduang anghel ing laman na ning silyo na king dagat. Meging daya ing danum, anting daya na ning taung mete at mete la ding sablang mabibie king dagat.MMeko ya ing mumunang anghel at tigtug na king yatu ing laman na ning silyo na. Mika kaplas la at makapandiring sugat ding taung ating tatak ning animal a mabagsik at ding sinamba king larawan na.D Kanita dimdam ke ing metung a masikan a siwala king Templo. Nganang sasabi karing pitung anghel, Mako na kayu at itugtug yu king yatu ing mua na ning Dios a makaratuk karing pitung silyo!:mKinatmu ya ing Templo king asuk a manibat king ligaya at upaya na ning Dios, at alang makalub king Templo anggang e la metupad ding pitung salut a darala ra ding pitung anghel.Binie na la ning metung karing apat a lelangan a mabie ding pitung silyo gintu. Mitmu la deti king mua na ning Dios a mabie kapilan man. 9Linual la king Templo ding pitung anghel a magdalang pitung salut. Makaimalan lang malinis at maputing telang linen. Atin lang tali a gintu king salu.hIKaybat na nita, ikit keng mibuklat ing Templo ning Tolda ning Kasunduan ning Dios at ning tau.N Ninu ing e tumakut keka, O Ginu? Ninu ing e munie kapurian king kekang lagyu? Uling ika mung bukud ing banal! Lumapit la at samba keka ding sablang bansa, uling ikit da la ring matulid mung dapat.u cKakanta de ing kanta nang Moises a talasuyu na ning Dios, at ing kanta na ning Kordero. Ngana, O Ginung Dios a Mayupayang tutu, marangal la at makapagmulala ding kekang dapat! O Ari ding bansa, matulid la at katutuan ding kekang dalan! 7Atin kung ikit a balamu dagat a kristal a milalablab. Ikit ku la naman ding migtagumpe laban king animal a mabagsik at king larawan na at laban king maki lagyung katumbas na ning numero. Makatalakad la king dagat a balamu kristal; tatalnan da la ring alpang binie na ning Dios.V  'Kanita ikit ke ing metung pang maragul at makapagmulalang tanda king banua; pitu lang anghel a magdalang pitung salut. Ila deti ring katataulian karing salut, uling kareti miyangganan ing mua na ning Dios.( IMepasla la ding ubas king pipamaslan lual ning balen at ibat king pipamaslan minagus ing daya, aduang dalan a milya king kaba at limang talampakan king lalam.Inya ginamit ne ning anghel ing lait na; pinupul na la ding ubas at inatsa na la king pipamaslan ubas a ya pin ing mua na ning Dios.}Ibat king altar, linual ya ing metung pang anghel. Ya ing manibala king api. Nganang migsalitang masikan king anghel a ating lait a mataram, Gamitan mu ne ing kekang lait at pupulan mu na la ding ubas karing ubasan na ning yatu uling malulut na la!ucAt atin pang anghel a ikit kung lulual king templo na ning banua; atin ya namang tatalnan a lait a mataram.eCInya itang makalukluk babo ning biga ginamit ne ing lait na at mepalut ing pupul king yatu.xiAt atin pang metung a anghel a ikit kung linual king templo. Nganang migsalitang masikan king makalukluk king biga. Gamitan mu ne ing kekang lait; mupul na ka uling dinatang na ing oras na ning pamamamupul. Matua na ing palutan king yatu!B}Kanita miglalawe ku at ikit ke ing maputing biga. Makalukluk ya babo na ning biga ing metung a lelangan a lulupang tau. Atin yang koronang gintu at atin yang tatalnan a lait a mataram.ta At dimdam ke ing metung a siwalang ibat banua. Ngana, Isulat mu iti: Ibat ngeni mapalad la ding mamate susuyu king Ginu. Wa, ngana ning Espiritu, mipaynawa la king karelang mabayat a obra, uling tuki karela ing bunga na ning dapat da.ve Inya kailangan lang magpakatatag ding pinili na ning Dios, ding tutupad karing utus na, at tapat kang Jesus.A{ Ing asuk ning aping pasakit karela manatili kapilan man. Ala lang kapasnon aldo't bengi ding sasamba king animal a mabagsik at king larawan na at ing ninumang tatanggap king tatak na.F minum ya naman king alak na ning Dios, ing alak na ning mua na a bilus nang alang samut king kopa na. Pasakitan na la king api at asupri king arap ning Kordero at arap ding anghel a banal.F~ Selisian na la ning katlung anghel ding aduang mumunang anghel at sinabi nang masikan, Ing ninumang samba king animal a mabagsik at king larawan na at tanggap tatak king kanuan na o gamat,Z}-Selisian ne ning kaduang anghel a migsalitang anti kanini, Mibagsak ne ing mayupayang bansang Babilonia a minie alak karing sablang tau, ing alak ning manong nang pita ning laman a pilit nang pepainum karela!U|#Nganang sinabing masikan, Pitakutan ye ing Dios at purian ye, uling dinatang na ing oras na ning pamanatul na. Samban ye ing Dios a linalang king banua, king yatu, king dagat, at karing sibul ning danum!A{{Kanita ikit ke ing metung pang anghel; matas ya sulapo. Darala na ing e kukupas a Mayap a Balita ban sabian na karing tau keti king yatu, karing sablang bansa, lahi, salita, at balen.Az}E la bitasang miglaram; ala kang apintas karela nanuman.MyIla deti ring lalaking e mika kaugnayan karing babai; birhen lang lalaki. Tutuki la king Kordero nukarin ya man munta. Meyatbus la karing tau ban maging mumuna lang ain king Dios at king Kordero.txaMagkanta lang bayung kanta king arap ning tronu at king arap ding apat a mabie lelangan at ding aduang pulu't apat a makatua. Alang aliwang makaintindi king kanta da, nune mu ding dinalan apat apulu't apat a libung miligtas king yatu.twaAt dimdam ke ing metung a siwalang menibat banua a kalupa na ning biung ning danum a darabulbul at mananabu king libis na ning bangin at ning masikan a duldul. Kalupa ne ning musika da ring manigtigan king alpa ing siwalang dimdam ku.ov YKanita miglalawe ku at ikit ke ing Kordero; makatalakad ya king Bunduk ning Zion. Kayabe na la ding dinalan apat apulu't apat a libung tau. Makatatak ya karing kanuan da reti ing lagyu na ning Kordero at ing lagyu na ning Ibpa na.\u1 Mamawad kabiasnan iti. Malyari nang abalu ning ninumang biasa ing kabaldugan na ning numero a katumbas na ning lagyu na ning animal a mabagsik, uling ing numero lagyu ne ning metung a lalaki. Ing numero na 666. t Alang makasali o makapamisali subali mu nung makatatak ya keya ing lagyu na ning animal a mabagsik o ing katumbas nang numero niti.4sa Sapilitan na lang tetakan ning animal a mabagsik ding sablang tau king wanan dang gamat at kanuan, marangal la man o alang dangalan, masalapi o pakakalulu, ipus o malaya.Dr Mipaintulutan ya naman ing kaduang animal a mabagsik munie pangisnawa king larawan na ning minunang animal a mabagsik ban makapagsalita ya, at apapate ding sablang e bisang samba kaniti.]q3 Alinlang na la ding tau king yatu uli na ning milagrung depat na arap ning minunang animal a mabagsik. Ayagkat na la ban gawang larawan na ning minunang animal a mabagsik a mesugat king espada at ngeni mayap na.p Makapagmulala ing milagrung depat na ning kaduang animal a mabagsik king akakit da ring tau uling pati api apapatipan nang ibat banua.o Gagamitan na ing sablang kayupayan na ning minunang animal a mabagsik kabang makalawe ya keya ing minunang animal a mabagsik. Pinilit na la ding sablang tau na ning yatu ban samba king minunang animal a mabagsik a ating maragul a sugat a kinayap na.5nc Kanita ikit ke ing metung pang animal a mabagsik a linto king yatu. Atin yang aduang sagu a kalupa da ring sagu na ning biserung tupa, at magsalita yang antimo ing dragon.3m_ Ing ninumang mitalagang mabihag, mabihag ya; ing makamate king espada, king espada ya naman mate. Iti maniawad kapibabatan at kasalpantayanan karing pinili na ning Dios.4lc Makiramdam kayu, nung atin kayung balugbug!2k] Samban de ring sablang mabibie keti king yatu; detang e misulat a lagyu king libru na ning bie bayu ya melalang ing yatu. Ingatan ne ning Korderong pete ra iting libru."j= Mipaintulutan ya namang lumaban at maniambut karing anak na ning Dios, at mirinan ya namang katuliran sumakup king balang lahi, bansa, salita, at balen.^i5 Lepastangan ne ing Dios, ing lagyu na, ing tuknangan na, at ding sablang atyu banua.h Mipaintulutan ya ing animal a mabagsik a magsalitang e mayap at lapastangan king Dios, at sumakup kilub ding apat apulu't aduang bulan.`g9 Simban de ring tau ing dragon uling binie na ing upaya na king animal a mabagsik. Simban dia naman ing animal a mabagsik. Ngara, Ninu ing kalupa na ning animal a mabagsik? Ninu ing makalaban king animal a mabagsik?=fs Balamu atin yang sugat ing metung karing buntuk na a sukat nang ikamate; oneng kinayap ya iti. Mipamulala ya ing mabilug a yatu king mepalyari at tinuki la king animal a mabagsik.e% Kalupa yang animal a leopardo iting animal a mabagsik; atin yang bitis a kalupa da ring bitis na ning metung a oso at mengari yang asbuk na ning leon ing asbuk na. Binie na ning dragon king animal a mabagsik ing sikanan na, ing tronu na, at ing maragul nang kayupayan._d 9 At ikit keng sinaka king dagat ing metung a animal a mabagsik. Atin yang pitung buntuk at apulung sagu. Atin yang korona ing balang sagu na at makasulat ya king balang buntuk na ing lagyung lalapastangan king Dios.?cy At tinalakad ya ing dragon king pampang na ning dagat.cb? King mua na ning dragon king babai, belikan na la ding mitagan a lahi na ning babai ban ilang pakilabanan na. Ila deti ring sablang mamintu king utus na ning Dios at manatiling tapat king katutuan a sinabi nang Jesus.zam Oneng linigtas ne ning yatu ing babai inyang mibuklat ing gabun a minalduk king danum a pepalual na ning dragon.j`M Uli na niti, ing asbuk ning ubingan pepalual yang danum a balamu ilug ba neng apaniud ing babai.[_/ Oneng mirinan yang aduang pakpak na ning maragul a agila ing babai ban makasulapo ya papunta king disyerto. Karin maingat ya kilub ding atlung banua ampon kapitna, at mirayu ya king pamanataki na ning ubingan.p^Y Inyang ikit na ning dragon king inugse re king yatu, tegal ne ing babaing menganak king anak a lalaki.i]K Inya magsaya kayu, ikong banua at ikong sablang manuknangan karela! Oneng makalunus ing maging kararasan yuyatu at dagat! Uling ing maragul nang mua ning diablo mibagsak kekayu. Uling balu na king ditak na mu ing panaun na.\  Migtagumpe la laban king diablo uli na ning daya ning Kordero at ning pamipatutu ra king katutuan; e ra pitakutan ing mate la.[ At dimdam ke ing siwalang masikan a ibat banua. Nganang sinabi, Dinatang na ing pamagligtas na ning Dios! Pepakit na ing upaya na bilang Ari at ing upaya na ning Cristo na! Uling tinabi ne ing misusuplung karing kapatad tamu arap ning Dios aldo't bengi.1Z[ Inugse re ing maragul a dragon, ing matuang ubingan a maki lagyung diablo o Satanas, ing maglinlang king mabilug a yatu. Inugse re king yatu at pati na ding kampun na.UY# Mesambut ya ing dragon ampon ding kampun na at milako la lugal karin banua.X Kaybat na nita, mika gera karin banua! Mekilaban ya ing arkanghel Miguel at ding anghel na king dragon at karing kampun na. W9 At tinakas ya ing babai papunta king disyerto; king lugal a sidia na ning Dios ban karin maingat ya kilub ding libu aduang dalan at anam apulung aldo.`V9 At menganak yang metung a lalaki ing babai, oneng ating sinamsam king anak at dela ne king Dios at king tronu na. Ing anak a iti mitalaga yang mag-ari karing sablang bansa king kapamilatan na ning palupalung bakal.ZU- Keladkad na la ning iki na ding katlung dake karing batuin na ning banua at bildug na la king yatu. Kaybat na nita, tinalakad ya arap ning babaing malapit nang manganak ba neng kanan ing anak kabud mibait ya.*TM Atin pang metung a tanda a linto king banua: metung yang maragul at malutung dragon. Atin yang pitung buntuk at apulung sagu; balang buntuk na atin yang korona.VS% Malapit niang manganak; inya sasaingsing ya at kukulisak king pamiramdam na.RR  Kanita linto ya king banua ing metung a makapagmulalang tanda: metung yang babaing makaimalan king aldo at makatuklu babo ning bulan. At atin yang labing aduang batuin ing koronang atyu king buntuk na.>Qu Kanita mibuklat ya ing Templo ning Dios karin banua at ikit ke ing Kaban ning Kasunduan na. Sinalisi ing kildap, duldul, ing masikan a alingongo, ing ayun, at minuran dakal a yelu.!P; Mimua la ding taung e kikilala king Dios, oneng dinatang na ing oras ning mua mu at ing pamanukum karing mete at ing pamamie ablas karing talasuyu mung propeta, karing sablang ating takut keka, marangal o kalulu man. Panaun na ban gisanan lang paten ding babie kasiran king yatu!EO Ngarang sinabi, Pasalamatan da ka, O Ginung Dios a Mayupayang tutu, Dios king milabas a panaun, at ngening salukuyan, uling pepakit mu ing maragul mung upaya at megumpisa na kang mag-ari!lNQ At migsakab la at sinamba king Dios ding aduang pulu't apat a makatuang makalukluk arap ning Dios.ZM- Inyang tiniupan ne ning kapitung anghel ing trumpeta na, ating masikan a siwalang menibat banua. Ngana, Ing pamag-ari king yatu milipat na king kekatamung Ginu at king Cristo na. Mag-ari yang alang kapupusan!KL Metupad na ing kaduang sindak at malapit niang matupad ing katlu.RK Minayun masikan king oras a ita at melasak ya ing kapulung dake na ning siudad, at pitu lang libu ding mete king ayun. Mitakutan la ding taung mitagan at pinuri da ing degulan na ning Dios ning banua.SJ At kaybat, ding aduang propeta mekaramdam lang metung a masikan a siwalang menibat banua. Ngana, Manik kayu keni! At kabang makalawe la ding kalaban da, minukiat la banua king kapamilatan na ning biga.I Kaybat da ring atlu at kapitnang aldo, binalik na ning Dios ing pangisnawa ra at tinikdo la. Mitakutan la ding sablang menakit karela.9Hk Magsaya la ding tau na ning yatu uli na ning pangamate ra deting aduang propeta. Magpiesta la at mipapamie regalu uling deting aduang propeta ilang migdalang kasakitan karela./GW Kilub ding atlu at kapitnang aldo, ding bangke ra alben da la ring taung ibat karing miyayaliwang bansa, lahi, salita ampon balen, at e ra paintulut ing mikutkut la.+FO at mangapase la ding bangke ra king dalan na ning maragul a siudad a makasalikut king lagyung Sodoma o Ehipto. Keti ria naman pinaku king krus ing karelang Ginu.0EY Kabud ayari da ing pamipatutu ra king katutuan, lunto ya ing animal a mabagsik a manibat king bangin at makilaban ya karela. Masambut la at apate na la niting animal,_D7 Atin lang upayang isara de ing banua ban e muran king panaun ning pamanaral da king amanu na ning Dios. Atin la namang upayang gawan dang daya ing danum at padalang salut king yatu kapilan man buri dang mapalyari.? w Kanita binie ne kanaku ning anghel ing metung a paniukad a balamu tukud at sinabi na, Talakad ka at sukdan me ing Templo ning Dios at ing altar at bilangan mu la ding sasamba karin.>+ Sinabi na pa kanaku, Kailangan king isalita mung pasibayu ing amanu na ning Dios tungkul karing miyayaliwang tau, bansa, salita, at karing ari.~=u At kinua ke at pengan ing malating libru. Mayumu yang anting pulut-panilan, oneng kabud ayakmul ke meslam ku dungus.@<y Lepitan ke iting anghel at inawad ke ing malating libru. Ngana kanaku, Kuanan me at kanan. Sunlam ya king dungus mu, oneng mayumu yang anting pulut panilan pangaras na king asbuk mu.M; Kanita, dimdam ku ne namang migsalita kanaku ing siwalang ibat banua. Ngana, Lumapit ka king anghel a makatuklu babo ning dagat at babo ning gabun. Kuanan me ing makabuklat a librung tatalnan na.%:C Kabud tiniupan ne ning kapitung anghel ing trumpeta na, daptan na na ning Dios ing lihim nang kapagnasan antimo ing sinabi na karing propetang talasuyu na.*9M at sinumpa ya king lagyu ning Dios a mabibie kapilan man, ing linalang king banua, yatu, dagat, at karing sablang bage atyu kareti. Nganang sinabi, E na lumuat!f8E At tinas ne ing wanan nang gamat ning anghel a ikit kung makatuklu babo ning dagat at gabun,.7U Sumulat ku sana kabud dimdam ku la ding pitung duldul oneng dimdam ke ing siwalang ibat banua. Ngana, Ilihim mu sana ing sinabi da ring pitung duldul; e mu susulat!6y Migsalita yang masikan at antimong galeung ning leon ing siwala na. At kaybat na nita, meramdam la ding pitung duldul.5{ Tatalnan ne ing metung a malating librung makabuklat. Tiklu ne ing bitis nang wanan king dagat at ing kayli king gabun.Y4 - Kanita ikit ke ing aliwa pang mayupayang anghel. Kukuldas yang ibat banua. Makabalut yang biga at ating pinanari king kabuntukan na. Maslag yang anting aldo ing lupa na at anti lang asias a api ding bitis na.]33 E ra sinisian ing karelang pamakamate, pamaglinlang, pamakipangalugud, at pamanako.2{ E la sinisi ding mitagan karing taung e mete karing salut. E la ginulut king mismung dapat da. Sindu ra mu rin ing pamanyamba ra karing demonyu at karing larawan a gintu, pilak, tangsu, batu, at tanaman a e naman manakit ni makaramdam o makalakad.1# Atyu karing asbuk at iki da ring kabayu ing upaya da. Anti lang ubingan ding iki ra at atin lang buntuk a gagamitan da king pamanampalasan.0 Megisan ya ing katlung dake na ning meto ketawan uli ra deting atlung salut: api, asuk, at asupri a lulual karing asbuk da ring kabayu./  At king vision, ikit ku la ding kabayu at ding pakasake a maki baluti king salu, malutu antimo ing api, asul antimo ing safiro at dilo antimo ing asupre. Anti lang buntuk leon ding buntuk da ring kabayu at lulual king asbuk da ing api, asuk ampon asupri.e.C Adua lang dalan a milyun ding sundalus dang pakasake kabayu. Iti ya ing bilang a dimdam ku.&-E At mekalag la ding apat a anghel ba ra lang paten ding katlung dake na ning meto ketawan. Misadia la para kaniting oras, aldo, at bulan na ning banuang iti.t,a Ngana king kanam a anghel, Kalagan mu la ding apat a anghel a makagapus king maragul a Ilug ning Eufrates.+- Inyang tiniupan ne ning kanam a anghel ing trumpeta na, dimdam ke ing siwala a manibat karing suluk na ning altar a gintu a atyu arap ning Dios.=*u Milabas ing mumunang sindak. Adua la pa ring datang.,)Q Ing ari da ya ing anghel a magbante king tutung malalam a bangin; Abadon ing lagyu na king salitang Hebreo, at Apolion king Griego at mangabaldugan Ing Mapanyira.( Atin lang iki at sipit a kalupa da ring karing alakdan; atyu karing iki ra ing upayang makapanasakit karing tau kilub ding limang bulan.#'? Makatakap la salu king balamu baluting bakal at ing biung da ring karelang bagius anti ing biung da ring dakal a karwahe at kabayung makilaban king gera.V&% Anti ing buak da ring babai ing buak da at anti lang ipan leon ding ipan da.%) Mengari lang kabayung makasadia king pamakilaban ding durun; atin lang balamu koronang gintu king buntuk at anti lang lupang tau ding lupa ra. $ Kilub da reting bulan panintunan da ing kamatayan, oneng e ra akit; buri da ing mate na la sana, oneng dumayu karela ing kamatayan.# Ala lang kapaintulutan makamate kareting tau; nune pasakitan da la mu kilub ding limang bulan. Anting ket alakdan ing pamanasakit da.7"g Mipanabilin karela king e ra sisiran ing dikut o ding tanaman o ing isanu mang tanaman. Ding sukat dang panasakitan ila ding taung e mimarkan kanuan king tatak na ning Dios.! Memaglual la ding durun uli na ning asuk at leganapan de ing yatu. Mirinan lang upayang makapanasakit deting durun antimo ding alakdan.- S Biklat ne ning batuin ing bangin; linual ing makapal a asuk a kalupa na ning asuk ning maragul a ornu. Uli na ning asuk, meralumdum ya ing aldo at ing makapaligid.= u Inyang tiniupan ne ning kalimang anghel ing trumpeta na, ikit keng menabu king gabun ing metung a batuin a ibat banua. Miyabie ya kaniting batuin ing susi na ning malalam a bangin.H  Kaybat na nita, ikit keng sinulapo ing agila king banua at dimdam kung kukulait na, Makasindak ing miras karing sablang atyu king yatu kabud tiupan da la ring atlung anghel ding trumpeta da!)K Inyang tiniupan ne ning kapat a anghel ing trumpeta na, mepinsala ya ing katlu nang dake na ning aldo, ning bulan, at ding batuin. Inya milako ing katlung dake ning karelang aslag. Meralumdum ya ing katlung dake na ning patingapun, at lalu yang meralumdum ing katlung dake na ning bengi.# (Kapaitan ing lagyu na niting batuin.) Mepait ing katlung dake na ning danum at dakal lang mete karing tau uli na ning pamaninum da kaniti.M Inyang tiniupan ne ning katlung anghel ing trumpeta na, menabu yang ibat banua ing metung a maragul a batuin. Mitatau yang anting sulu at digpa ya karing katlung dake karing ilug at karing sibul.yk mete la ding katlung dake karing mabibie lelangan karin at mesira la ding katlung dake karing barku king dagat./WInyang tiniupan ne ning kaduang anghel ing trumpeta na, menabu ya king dagat ing metung a balamu maragul a bunduk a mitatau. Meging daya ing katlung dake ning dagat,lQInyang tiniupan ne ning mumunang anghel ing trumpeta na, minuran yelu at api a ating samut daya. Menabu iti king yatu, at mesilab ya ing katlu nang dake ning yatu ing katlung dake karing tanaman, at ing sablang sagiwang dikut.KMigsadia la ding pitung anghel ban tiupan da la ring trumpeta da.,QKaybat na nita, kinua ne ning anghel ing insensaryu, at kitmuan neng aping ibat king altar, at inatsa ne king yatu. At sinalisi ing duldul, inge, kildap, at ayun. Ibat king gamat na ning anghel, minukiat ing asuk ning insenso arap ning Dios a kayabe ning panalangin da ring pinili na ning Dios. Dinatang ya ing metung pang anghel. Magdala yang insensaryung gintu at tinalakad ya arap ning altar. Mirinan yang dakal a insenso ban iyain na iting kayabe da ring panalangin da ring sablang pinili na ning Dios babo ning gintung altar a atyu arap ning tronu. ^=F~}}0|{nzpyyxwwvutt)s7rqq>poPnn?mll4k{jjhhgfedQcbbaa`__^V]]\\[RZ[YYXrX VV'UZTTS|RRPQQPOO NZMMHLLL6KfJIIRIHaG`FF*E[DDCCByA@@ ?>Y==?$yIng grasya na ning Ginung Jesus manatili karing sabla.x#iIng patutu kareting bage sasabian na, Wa, tutu! Malapit na kung datang! Amen. Datang na ka sa, O Ginung Jesus!A"{At ing ninumang ating ilako karing ula a makasulat, ilako na naman ning Dios ing karapatan na king bunga na ning tanaman a babie bie at king Banal a Siudad a mababanggit keting libru.g!GAku, i Juan, ing babie babala king ninumang makaramdam king ula a makasulat keting libru: ing ninumang mandagdag king laman na niting libru, dagdagan na naman ning Dios ing parusa na karing salut a makasulat keting libru.h INgana ning Espiritu at ning Babaing kakasal, Mekeni! Ding sablang makaramdam kaniti kailangan ing sabian da naman, Mekeni! Ing ninumang kakau, lumapit ya; paburen yeng kuma ing bisa king danum a babie bie. Iti alang bayad.5cAku, i Jesus, ing mitubud king kanakung anghel ban sabian na la deting bage kekayung atyu karing iglesia. Ibat ku king pamilya nang David; aku ing masalang tala ning abak.B}Oneng malakuan la king lual na ning siudad ding sakim, ding mangkukulam, ding makipangalugud, ding makamate tau, ding sasambang dios-diosan, at ding maburi at magsalita king kalaraman.7Mapalad la detang pipipian da ing karelang imalan uling mirinan lang karapatan lungub king siudad at mangan karing bunga na ning tanaman a babie bie.hI Aku ing Alpha at ing Omega, ing mumuna at ing katataulian, ing kapupurmeruan at ing kawakasan.  Nganang Jesus, Makiramdam kayu! Malapit na kung datang! Darala ku la ding ablas a ibie ku king balang tau agpang ketang depat na!L Isundu na ning e mayap a tau ing dapat nang kasalanan, ing marinat king marinat nang pamibiebie; oneng ing mayap a tau isundu na ing pamagpakakayap na, at ing banal ing lalung pamagpakabanal na.mS Ngana pa kanaku, E mu la sa lilihim deting ula a atyu keting libru uling malapit na lang mapalyari.J  Oneng sinabi na, E mu sukat gawan yan! Uling talasuyu kung kalupa mu at kalupa da ring kapatad mung propeta at ding sablang tutupad karing amanung atyu keting libru. Ing Dios ya ing samban mu!5cAku, i Juan, ing mekaramdam at menakit kareting bage. Kaybat kung dimdam at ikit ing sabla, migsakab ku ba kung samba king arap ning anghel a pepakit kanaku kareting bage.xiNganang Jesus, Makiramdam kayu! Daratang na ku! Mapalad la ding tutupad karing ula a makalaman kaniting libru!|qAt sinabi na kanaku ning anghel, Tutu la at malyaring asahan deting amanu. Ing Ginung Dios a babie king Espiritu na karing propeta ya ing mitubud king anghel na ban ipakit karing talasuyu na ding bage a mapalyari king lalung malaguang panaun.5E na mika bengi karin. At e na la mangailangan sulu o aslag na ning aldo, uling dinan na lang sulu ning Ginung Dios at mag-ari lang alang kapupusan.J Akit de ing lupa na at misulat ya ing lagyu na karing kanuan da. Ala nang bage misumpa a mayakit pa karin. Atyu ya karin ing tronu na ning Dios at ning Kordero at samban de karin ding talasuyu na.RMamagus libutad ning dalan na ning siudad. Ding mingatbang pampang ning ilug atin lang tunggalan a tanaman a babie bie. Mamunga la balang bulan, at panulu la ding bulung da karing sakit da ring bansa.& GKanita pepakit nia naman kanaku ning anghel ing ilug a babie bie. Malino anting kristal ing danum na uling manibatan king tronu na ning Dios at ning Kordero.KOneng e milub karin ing nanumang bage marinat, ing darapat makasumami o kalaraman. Deta mung makasulat a lagyu king libru na ning bie a ingatan na ning Kordero ila mung bukud milub king siudad.H Idala ra king siudad ing pibandian da at ligaya da ring bansa.K E la misara patingapun ding pasbul na uling ala nang bengi karin.s _Lalakad la ding sablang tau king aslag na at karin da idala ding ari na ning yatu ing karelang pibandian.  E ne kailangan ing aldo o bulan ban aslagan ne ing siudad uling saslag karin ing ligaya na ning Dios at ing Kordero ya ing sulu. wAla kung ikit a templo king siudad uling ing Ginung Dios a Mayupayang tutu at ing Kordero ilang peka Templo ra karin.+ OPerlas la ding labing aduang pasbul; megawa ya ing balang metung king metung mung perlas. Puru yang gintu ing dalan na ning siudad at malino yang anting kristal.Ronyx ya ing kalima, sardio ya ing kanam, krisolito ya ing kapitu, berilu ya ing kawalu, topasyo ya ing kasiam, krisoprasyo ya ing kapulu, hasinto ya ing kalabing metung, ametista ya ing kalabing adua.=sMipalamutian la karing miyayaliwang mangamal a batu ding pundasyun na ning pader. Haspe ya ing mumuna, safiro ya ing kadua, kalsedonia ya ing katlu, esmeralda ne man ing kapat, atgGBatu yang haspe ing pader, at megawa ya ing siudad king purung gintu a maslag anting kristal.r]Sikdan nia naman ing pader; aduang dalan at labing anam yang talampakan king katas agpang king paniukad.GParaparehu ya sukad ing siudad; nung makananu ya kaba, makanyan ya naman kalapad. Sikdan ne ning anghel ing siudad; aduang libu at apat a ralan a kilometru ya ing kaba na at lapad at katas.Atin yang tatalnan a gintung panyukad ing anghel a migsalita kanaku ban sukdan ne ing siudad, ding pasbul, at ing pader na.3Atin yang labing aduang batung pundasyun ing pader na ning siudad, at makasulat la kareti ding lagyu da ring labing aduang apostol na ning Kordero.y Ating atlung pasbul king dane aslagan, atlu king bandang mauli, atlu king bandang norti, at atlu king bandang albugan.A{ Makapal ya at matas a pader at atin yang labing aduang pasbul a ating bante anghel king balang metung. Makasulat la karing pasbul ding lagyu da ring labing aduang lahi na ning Israel. Maslag ya iti uli na ning kaligayan na ning Dios; kikislap yang anting maulagang batu, anting haspe at malino yang anti ing kristal.H~  Liban na ku ning Espiritu at inatad na ku ning anghel king babo na ning metung a matas a bunduk. Pepakit ne kanaku ing Jerusalem, ing Banal a Siudad a titipa manibat banua at ibat king Dios.=}s Linapit ya kanaku ing metung karing pitung anghel a ating pitung silyo mitmu karing pitung tauling salut. Ngana, Mekeni at ipakit ke keka ing Babaing maging asawa na ning Kordero.|3Oneng makatakut ing miras karing duag, karing taksil, karing magpasasa king e mayap, karing makamate tau, karing makipangalugud, karing mangkukulam, karing sasambang idolo, at karing sablang malaram. Miyugse la king dagat-dagatan na ning api at asupri; ing kaduang kamatayan.c{?Iti ya ing tanggapan na ning magtagumpe: Aku ing maging Dios na at ya ing maging anak ku.(zINgana pang sinabi, Metupad na! Aku ing Alpha at ing Omega, ing mumuna at katataulian. Ibie kung alang bayad king ninumang kakau ing danum ning sibul ning bie.y1Nganang sinabi nitang makalukluk king tronu, Ngeni, ibayu ku ing sablang bage! At ngana kanaku, Isulat mu: Tutu at malyaring asahan ing sinabi ku.x%Pulisan na ing lua karing mata ra. Mawala na ing kamatayan, ing kalungkutan, ing tangis, at ing kaplas, uling linipas na la ding bage matua.rw]Kabud-abud dimdam ke ing masikan a siwalang ibat king tronu. Ngana, Ngeni, ing tuknangan na ning Dios atyu libutad da ring tau! Manuknangan yang kayabe da ring tau at maging balen na la. Akayabe re ing Dios at ya ing maging Dios da.@vyAt ikit ke ing Banal a Siudad, ing bayung Jerusalem, titipa yang ibat banua, ibat ya king Dios. Anti ya king babaing kakasal; makagayak ya ban salubung king lalaking maging asawa na. u Kanita ikit ke ing metung a bayung banua at ing metung a bayung yatu. Ala ne ing sadiang banua at yatu; ala nia naman ing dagat.ltQMiyugse ya king dagat-dagatan na ning api ing ninumang e makasulat a lagyu king libru na ning bie. sMiyugse ya ing Kamatayan at ing Hades king dagat-dagatan na ning api. (Iting dagat-dagatan na ning api ya ing kaduang kamatayan.),rQ Sinuka na la ning dagat ding mete a atyu king dagat. Pepalual na la naman ning Kamatayan at ning Hades ding mete a atyu karela. Miyatulan la ngan ketang depat da.q At ikit ku lang makatalakad arap ning tronu ding mete, marangal at alang dangalan at mibuklat la ding libru. Mibuklat ya naman ing metung pang libru, ing libru ning bie. Miyatulan la ding mete agpang ketang depat da antimo ing makasulat karing libru./pW Kaybat na nita, ikit ke ing metung a maragul a tronu'ng maputi at ing makalukluk karin. Mebating la king arapan na ing banua at ing yatu at e na la bitasang meyakit.ooW At miyugse ya ing diablong miglinlang karela king dagat-dagatan na ning api at asupri a piyugsiyanan munaman king animal a mabagsik at king e tutung propeta; miyabe-abe lang miparusan karin aldo't bengi angga king kapilan pa man.Bn} Minta la king miyayaliwang suluk na ning yatu at kibkuban de ing kampu da ring pinili na ning Dios at ing pakamalan nang siudad. Oneng dinatang ing api a ibat banua at mesilab la ngan.Zm-Lumual ya ban linlangan na la ding bansa king mabilug a yatu; ngana wari, ing Gog at ing Magog. Tipunan na la at ituki king pamakilaban. Kasing dakal na la ning balas king pampang ning dagat ding sundalus na.:loKaybat da ring libung banua mabulus ya i Satanas.Vk%Mapalad la at banal ding miyabe king mumunang pangasubling mebie. Ala neng upaya karela ing kaduang kamatayan; maging pari na la ning Dios at ning Cristo at mag-ari lang kayabe na kilub ding libung banua.jIti ya ing mumunang pamipasubling mebie karing mete. (E la subling mie ding mitagan anggang e la mapupus ding libung banua.)i1Menakit ku namang dakal a tronu. At mirinan lang kapaintulutan matul ding makalukluk karing tronu. Ikit ku la ding kaladua da ring pete ra uli na ning pamagpatutu ra kang Jesus at karing amanu na ning Dios. E la sinamba deti king animal a mabagsik o king larawan na ni tinanggap king tatak na karing karelang kanuan o gamat. Mebie lang pasibayu ban mag-aring kayabe nang Cristo kilub ding libung banua.hyInugse ne niting anghel king kalalalaman na ning yatu at saka ne sinusi at tetakan ing pasbul ban e ne makalual at makapaglinlang pa karing bansa anggang e mapupus ing libung banua. Kalabas da reting banua ibulus ya kilub na ning saguling panaun.gDekap ne ing dragon, itang ubingan king minunang panaun, ing diablo o Satanas. Ginapus ne iti kilub da ring libung banua.f Kanita ikit ke ing anghel a titipang ibat banua. Tatalnan ne ing metung a maragul a kadena at ing susi na ning kalalalaman na ning yatu.'eGMete la ding sundalus dang mitagan king espadang lulual king asbuk na nitang makasake king kabayu. At kinabsi la ding sablang ayup a mengan karing bangke ra.>duMerakap ya ing animal a mabagsik at ing e tutung propetang dinapat milagru arap na. (Deting milagru ilang ginamit na king pamaglinlang karing taung ating tatak ning animal a mabagsik at karing sinamba king larawan na.) Inugse da lang mabie deting adua king dagat-dagatan ning api at ning milalablab a asupri.'cGAt ikit ke ing animal a mabagsik, ding ari na ning yatu, at ding karelang sundalus. Makatipun la ban labanan de ing makasake king kabayu at ding sundalus na.FbMe ko keni at kanan yu ing laman da ring ari, heneral, ding sundalus, ding kabayu, at ding makasake karela; kanan yu ing laman ding sablang tau, ipus at malaya, marangal at alang dangalan!4aaIkit kia naman ing metung a anghel a makatalakad king aldo. Kukulaitan na la ding ayup. Ngana, Me ko keni at mitipun-tipun kayu para king maragul nang bangketi ning Dios!w`gMakasulat ya king imalan na at king puad na ing lagyung Ari da ring sablang ari at Ginu da ring sablang ginu._{Ating espadang mataram a lulual king asbuk na. Gagamitan ne iti ban ibagsak na la ding bansa. At sakupan na la king kapamilatan na ning palupalung bakal at payagusan na ibat king pipamaslan ubas ing alak na ning mua na ning Dios a Mayupayang tutu.^Tutukian de ring sundalus na ning banua a makaimalan malinis at maputing tela, at makasake la naman karing kabayung maputi.W]' Mitmu yang daya ing imalan na. Ing lagyung yayaus da: Ing Amanu na ning Dios.1\[ Milalablab ya mata at dakal lang korona ding makaputung king buntuk na. Makasulat ya king katawan na ing lagyu na; oneng ya ing bukud makibalu king kabaldugan na niti./[W Kaybat na nita, ikit keng mibuklat ing banua at ikit ke ing kabayung maputi. Ausan deng Tapat at Tutu ing makasake uling makatuliran ing pamanatul na at pamakilaban.5Zc Migsakab ku king arap ban samban ke. Oneng sinabi na kanaku, E mu daraptan yan! Kalupa mu ku namang talasuyu at kapatad ding minie patutu tungkul kang Jesus. Ing Dios ya ing samban mu! Uling ing mihayag a katutuan tungkul kang Jesus ya ing kalamnan na ning sablang sinabi ra at sinulat ding propeta./YW At sinabi na kanaku ning anghel, Isulat mu iti: Mapalad la ding mekumbirang makipangan king kasal na ning Kordero. Tiglung na pa, Deti ilang tune amanu na ning Dios.$XABinie na na ning Dios king babaing kakasal na ing malinis at maputing imalan ban isulud na. (Ing imalan ya ing mayap dang dapat ding pinili na ning Dios.)W'Sukat tamung magsaya at tumula at ibie ing ligaya king Dios! Uling malapit na ing kasal na ning Kordero; makasadia ne ing babaing kakasal na.mVSKaybat, dimdam ku ing mikakametung dang kulisak ding dakal a tau; anti ya waring inge na ning danum a darabulbul a agus at kalugkug ning mangatning duldul. Ngara, Purian ya ing Ginu! Uling mag-ari ya ing Dios a Mayupayang tutu!4UaAt ating migsalita king tronu. Ngana, Purian ye ing kekatamung Dios, ikayung sablang talasuyu na at ikayung sablang tau, marangal o alang dangalan a maki takut king Dios!'TGMigsakab la ding aduang pulu't apat a makatua at ding apat a mabie lelangan at sinamba la king Dios a makalukluk king tronu. Ngara, Amen! Purian ya ing Dios! S Pasibayu dang sinabing masikan, Purian ya ing Dios! Mukiat angga king alang angga ing asuk ning masisilab a siudad a pikabaluan!sR_Makatud la at matulid la ding pamanatul na! Inatulan ne ing kabalitan a babaing magtinda king katawan na a minyira king yatu king kapamilatan ning pamakipangalugud na. Perusan ne ning Dios uling pete na la ding talasuyu na ning Ginu!KQ Kaybat na nita, dimdam ke ing balamu metung a masikan a kulisak ding dakal a tau karin banua. Ngarang sasabi, Purian ya ing Dios! Ing kaligtasan, ligaya at upaya bukud mung king kekatamung Dios!P3Miparusan ya ing Babilonia uling meyakit king Babilonia ing daya da ring propeta, ding pinili na ning Dios, at ding sablang pete ra keti king yatu.mOSE na ka pasibayung miyaslagan agyang king metung mung sulu; e na maramdam ing tula da ring kakasal, uling meging mayupaya la king mabilug a yatu ding kekang komersianti, at gewang kalulu ding sablang bansa king pamaglinlang mu!rN]E yu na damdaman ing musika da ring manigtigan alpa, ding magkanta, ding musikong manigtigan plauta at trumpeta! E yu na la akit pasibayu ding mangagaling a pangamat king nanumang obra, at e yu na damdaman ing inge da ring gilingan.yMkKanita ing metung a mayupayang anghel dinamput yang batu a kalupa na ning maragul a gilingan a batu. Besibas ne iti king dagat at agnan nang sinabi, Makanyan yang mibagsak ing pikabaluan a siudad na ning Babilonia at e yu ne akit pasibayu! L9Magsaya ka, O banua, uli na ning pangalasak na! Magsaya kayu ikayung mepili, apostol at propeta! Inatulan na ne ning Dios uli na ning depat na kekayu!K)Dininan da lang alikabuk ding buntuk da. Ngarang sinabi kabang kikiak la at manangis, Makatakut! Makapangilabut ing milyari king pikabaluan a siudad! Misalapi la ding sablang sinadsad king pampang na! Oneng kilub na mu ning metung a oras mewala ing sablang pibandian na!J/At tengisan de ing masisilab a siudad kabang akakit da ing asuk a manibat karin. Ngara, Ala yang kalupa keti king yatu iting pikabaluan a siudad!EIUling kilub na mu ning metung a oras limbug anting bula ing sabla! King makarayu, linawe la ding kapitan da ring barku, ding pasahero, ding marino, at ding sablang mangabiayan king dagat.'HGat sabian da, Makapangilabut ing milyari king siudad a pikabaluan a mimalan linen at telang kule ubi at malutu, maka alahas gintu, mangamal a batu at perlas!5GcDing komersianting misalapi uli na ning pamangomersyu ra king siudad a iti dumayu la king Babilonia uli na ning takut dang miyawa king kasakitan na. Kumiak la at tumangis, {ri`WNE<3*!~~~~~~~~~~~~~~~~t~j~`~V~L~B~8~.~$~~~}}}}}}}}}}}}}}{}q}g}]}S}I}?}5}+}!}} }||||||||||||||x|n|d|Z|P|F|<|2|(||| |{{{{{{{{{{{{{{u{k{a{W{M{C{9{/{${{{zzzzzzzzzzzzzuzjz_zTzIz>z3z(zzzyyyyyyyyyyyyyyynycyXyMyBy7y,y!yy yxxxxxxxxxxxx}xrxgx\xQxFx;x0x%xxxwwwwwwwwwwwwwvwkw`wUwJw?w4w)wwwvvvvvvvvvvvvvzvovdvYvNvCv8v-v"vv vuuuuuuuuuuuu}urugu\uQuFu;u0u&uuutttttttttttttvtkt`tUtJt?t4t)tttssssssssssssszsosdsYsNsCs8s-s"ss srrrrrrrrrrrr~rsrhr]rRrGro3o(ooonnnnnnnnnnnnnxnmncnXnMnBn7n,n!nn nmmmmmmmmmmmm|mqmfm[mPmEm:m/m$mmmllllllllllllluljl_lTlIl>l3l(lllkkkkkkkkkkkkkxkmkbkXkMkBk7k,k!kk kjjjjjjjjjjjj}jrjgj\jQjFj;j0j%jjjiiiiiiiiiiiiiuiji_iTiIi>i3i)iiihhhhhhhhhhhhhyhnhchXhMhBh7h,h"hh hgggggggggggg}grggg\gQgGgc3c(cccbbbbbbbbbbbbbybnbcbXbMbBb7b,b!bb baaaaaaaaaaaa|araga\aQaFa;a0a%aaa`````````````u`j`_`T`I`>`3`(```_____________y_n_c_X_M_B_7_,_!__ _^^^^^^^^^^^^}^r^g^\^Q^F^;^0^%^^^]]]]]]]]]]]]]u]j]_]T]I]>]3](]]]\\\\\\\\\\\\\y\n\c\X\M\B\7\,\!\\ \[[[[[[[[[[[[|[q[f[[[P[E[:[0[%[[[ZZZZZZZZZZZZZuZjZ_ZTZIZ>Z3Z(ZZZYYYYYYYYYYYYYxYmYbYWYLYAY6Y+Y YY XXXXXXXXXXXXX|XqXfX[XPXEX:X/X$XXXWWWWWWWWWWWWWuWjW_WTWIW>W3W(WWWVVVVVVVVVVVVVyVnVcVXVMVBV7V,V!VV VUUUUUUUUUUUU|UqUfU[UPUFU;U0U%UUUTTTTTTTTTTTTTuTjT_TTTIT>T3T(TTTSSSSSSSSSSSSSySnScSXSMSBS7S,S!SS SRRRRRRRRRRRR|RqRfR[RPRER:R0R%RRRQQQQQQQQQQQQQuQjQ_QTQIQ>Q3Q(QQQPPPPPPPPPPPPPyPnPcPXPMPBP7P,P!PP POOOOOOOOOOOO|OqOfO\OQOFO;O0O%OOONNNNNNNNNNNNNuNjN`NUNJN?N4N)NNNMMMMMMMMMMMMMyMnMdMYMNMCM8M-M"MM MLLLLLLLLLLLL}LrLgL\LQLFL;L0L%LLLKKKKKKKKKKKKKuKjK_KTKIK>K3K(KKKJJJJJJJJJJJJJyJnJcJXJMJBJ7J,J!JJ JIIIIIIIIIIII|IqIfI[IQIFI;I0I%IIIHHHHHHHHHHHHHuHjH_HTHIH>H3H(HHHGGGGGGGGGGGGGyGnGcGXGMGBG7G,G!GG GFFFFFFFFFFFF|FqFgF\FQFFF;F0F%FFFEEEEEEEEEEEEEuEjE_ETEIE>E4E)EEEDDDDDDDDDDDDDyDnDcDXDMDBD7D,D!DD DCCCCCCCCCCCC}CrCgC\CQCFC;C0C%CCCBBBBBBBBBBBBBuBkB`BUBJB?B4B)BBBAAAAAAAAAAAAAzAoAdAYANACA8A-A"AA A@@@@@@@@@@@@}@r@g@\@Q@F@;@0@%@@@?????????????v?k?`?U?J???4?)???>>>>>>>>>>>>>>|>r>h>^>T>J>@>6>,>">> >============~=s=h=]=R=G=<=1=&===<<<<<<<<<<<<737(7776666666666666x6m6b6W6L6A666+6 66 6555555555555|5q5f5[5P5E5:5/5$5554444444444444u4j4_4T4I4>434(4443333333333333x3m3b3W3M3B373,3!33 3222222222222}2r2g2\2Q2F2;202%2221111111111111u1j1_1T1I1>131(1110000000000000y0n0c0X0M0B070,0!00 0////////////}/r/g/\/Q/F/;/0/%///.............u.k.`.U.J.?.4.)...-------------y-n-c-X-M-C-8---"-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++v+k+`+U+J+?+4+)+++ *************z*o*d*Y*N*C*8*-*"** *))))))))))))~)s)h)])R)G)<)1)&)))(((((((((((((w(l(a(V(K(@(5(*((( '''''''''''''{'p'e'Z'O'D'9'.'#'' '&&&&&&&&&&&&~&s&h&]&R&G&<&1&'&&&%%%%%%%%%%%%%w%l%a%V%K%@%5%*%%% $$$$$$$$$$$$${$p$e$Z$O$D$9$.$#$$ $############~#s#i#^#S#H#=#2#'###"""""""""""""x"m"b"W"L"A"6"+" "" !!!!!!!!!!!!!{!p!e!Z!O!D!9!.!#!! !  t i ^ S H = 2 '   wlaWLA6+  {qf[PE:/$ti^SH=2'xmbWLA6+  {peZOD9.# ti^SH=2'wlaVK@5* {peZOD:/$ti^SH=2'xmbWLA6+  |qf[PE:/$ti^SH>3( # # # # # # # #  # "# "" "! " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " "  " ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !  !  #  "  !                                                                     ~  }  |  {  z  y  x  w  v   u & t % s $ r # q " p ! o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P   O . N - M , L + K * J ) I ( H ' G & F % E $ D # C " B ! A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "   ! + *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                % $ # " !                                        ( ' & % $ # " !                                                                !    ~ } | { z y x w v u t s r q p o n  m  l  k  j  i h g f e d c b  a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O  N  M  L  K  J I H G F E D C  B $A #@ "? !>  = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , +  *  )  (  '  & % $ # " !                                                                                                                           $ # " !                                                                           ~ } | { z y x w v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M   L  3K  2J  1I  0H  /G  .F  -E  ,D  +C  *B  )A  (@  '?  &>  %=  $<  #;  ":  !9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                   #  "  !                                                                                                                                                                    ~ } | { z y  x w v u t s r q p o n  m  l  k  j  i h g f e d c b  a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O  N  M  L  K  J I H G F E D C  B A @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4 3 2 1 0 / . -  , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                      2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2   2   2   2   2  2  2  2  2  2  2   2  1!  1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1   1  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0   0   0   0   0  0  0  0  0  0  0   0  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   /   /   /   /   /  /  /  /  /  /  /   /  ."  .!  .   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .~  .}  .|  .{  .z  .y  .x  . w  . v  . u  . t  . s  .r  .q  .p  .o  .n  .m  .l   .k  -j  -i  -h  -g  -f  -e  -d  -c  -b  -a  -`  -_  -^  -]  -\  - [  - Z  - Y  - X  - W  -V  -U  -T  -S  -R  -Q  -P   -O  ,"N  ,!M  , L  ,K  ,J  ,I  ,H  ,G  ,F  ,E  ,D  ,C  ,B  ,A  ,@  ,?  ,>  ,=  ,<  ,;  ,:  , 9  , 8  , 7  , 6  , 5  ,4  ,3  ,2  ,1  ,0  ,/  ,.   ,-  +",  +!+  + *  +)  +(  +'  +&  +%  +$  +#  +"  +!  +  +  +  +  +  +  +  +  +  +   +   +   +   +   +  +  +  +  +  +  +   +  *&  *%  *$  *#  *"  *!  *   *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *   *   *   *   *   *  *  *  *  *  *  *   *  )9  )8  )7  )6  )5  )4  )3  )2  )1  )0  )/  ).  )-  ),  )+  )*  ))  )(  )'  )&  )%  )$  )#  )"  )!  )   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )   )   )   )   )  )  )  )  )  )  )   )  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  (   (  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '   '   '   '   '   '  '  '  '  '  '  '   '~  &}  &|  &{  &z  &y  &x  &w  &v  &u  &t  &s  &r  &q  &p  &o  &n  &m  & l  & k  & j  & i  & h  &g  &f  &e  &d  &c  &b  &a   &`  %$_  %#^  %"]  %!\  % [  %Z  %Y  %X  %W  %V  %U  %T  %S  %R  %Q  %P  %O  %N  %M  %L  %K  %J  %I  % H  % G  % F  % E  % D  %C  %B  %A  %@  %?  %>  %=   %<  $+;  $*:  $)9  $(8  $'7  $&6  $%5  $$4  $#3  $"2  $!1  $ 0  $/  $.  $-  $,  $+  $*  $)  $(  $'  $&  $%  $$  $#  $"  $!  $  $  $  $   $   $   $   $   $  $  $  $  $  $  $   $  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #   #   #   #   #   #  #  #  #  #  #  #   #  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "   "   "   "   "   "  "  "  "  "  "  "   "  !  !  !  !  !  !  !  !   !   !   !   !   !  !  !  !  !  !  !   !                                                                   7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                         ~  }  |  {  z  y  x  w   v   u   t   s   r  q  p  o  n  m  l  k   j  +i  *h  )g  (f  'e  &d  %c  $b  #a  "`  !_   ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L   K   J   I   H   G  F  E  D  C  B  A  @   ?  #>  "=  !<   ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )   (   '   &   %   $  #  "  !                                                               .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                         #  "  !                                                                         "  !                                                                         C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /~  .}  -|  ,{  +z  *y  )x  (w  'v  &u  %t  $s  #r  "q  !p   o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \   [   Z   Y   X  W  V  U  T  S  R  Q   P  O  N  M  L  K  J  I   H   G   F   E   D  C  B  A  @  ?  >  =   <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0   /   .   -   ,  +  *  )  (  '  &  %   $  "#  !"   !                                                                                                              &  %  $  #  "  !                                                                         !                                                                                                                                                                           ~  }  |  {  z  y  x  w   v   u   t   s   r  q  p  o  n  m  l  k   j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ~  }  |  {  z  y  x   w   v   u   t   s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^   ]   \   [   Z   Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E   D   C   B   A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   ,   +   *   )   (  '  &  %  $  #  "  !                                                                |qf[PE:/$~~~~~~~~~~~~~u~j~_~T~I~>~3~(~~~}}}}}}}}}}}}}x}m}b}W}L}A}7},}!}} }||||||||||||||q|f|[|P|E|:|/|$|||{{{{{{{{{{{{{u{j{_{T{I{>{3{({{{zzzzzzzzzzzzzyznzczXzMzBz7z,z!zz zyyyyyyyyyyyy|yqyfy[yPyEy:y/y$yyyxxxxxxxxxxxxxuxjx_xTxIx>x3x(xxxwwwwwwwwwwwwwxwmwbwWwLwAw6w-w#wwwvvvvvvvvvvvvvvxvmvbvWvLvAv6v+v vv uuuuuuuuuuuuu|uqufu[uPuEu:u/u$uuutttttttttttttutjt_tTtIt>t3t(tttsssssssssssssysnscsXsMsBs7s,s!ss srrrrrrrrrrrr}rrrgr\rQrFr;r0r%rrrqqqqqqqqqqqqqvqkq`qUqJq?q4q)qqqpppppppppppppypnpcpXpMpBp7p,p!pp poooooooooooo}orogo\oQoFo;o0o%ooonnnnnnnnnnnnnunjn_nUnJn?n4n)nnnmmmmmmmmmmmmmymnmcmXmNmCm8m-m"mm mllllllllllll}lslhl]lRlGle3e(eeedddddddddddddydndcdXdMdBd7d,d!dd dcccccccccccc}crcgc\cQcFc;c0c%cccbbbbbbbbbbbbbubjb_bTbIb?b4b)bbbaaaaaaaaaaaaazaoadaYaNaCa8a-a"aa a````````````}`r`g`\`Q`G`<`1`&```_____________v_k_`_U_J_?_4_)___^^^^^^^^^^^^^z^o^d^Y^N^C^8^-^"^^ ^]]]]]]]]]]]]~]s]h]]]R]G]<]1]&]]]\\\\\\\\\\\\\w\l\a\V\K\@\5\*\\\ [[[[[[[[[[[[[z[o[d[Y[N[C[8[-["[[ [ZZZZZZZZZZZZ~ZsZhZ]ZRZGZR4R*R RR RQQQQQQQQQQQQQQvQlQbQXQNQDQ:Q0Q&QQQPPPPPPPPPPPPPP|PrPhP^PTPIP>P3P(PPPOOOOOOOOOOOOOxOmObOWOLOAO6O+O OO NNNNNNNNNNNNN|NqNfN[NPNEN:N/N$NNNMMMMMMMMMMMMMtMiM^MSMHM=M2M'MMMLLLLLLLLLLLLLxLmLbLWLLLAL6L+L LL KKKKKKKKKKKKK{KpKeKZKOKDK9K.K#KK KJJJJJJJJJJJJJtJiJ^JSJHJ=J2J'JJJIIIIIIIIIIIIIwIlIaIVIKIAI6I+I II HHHHHHHHHHHHH{HpHeHZHOHDH9H.H#HHHGGGGGGGGGGGGGtGiG^GSGHG=G2G'GGGFFFFFFFFFFFFFwFlFaFVFKF@F5F*FFF EEEEEEEEEEEEEzEoEdEYENECE8E-E"EE EDDDDDDDDDDDD}DrDgD\DQDGD>>>>>>>>>>>~>t>i>^>S>H>=>2>'>>>=============w=l=a=V=K=@=5=*=== <<<<<<<<<<<<<{,3,(,,,+++++++++++++x+m+b+W+L+A+6+++ ++ *************{*p*e*Z*O*D*9*.*#** *)))))))))))))t)i)^)S)H)=)2)')))(((((((((((((x(m(b(W(L(A(6(+( (( '''''''''''''|'q'f'['P'E':'/'$'''&&&&&&&&&&&&&t&i&^&S&H&=&2&'&&&%%%%%%%%%%%%%x%m%b%W%L%A%7%,%!%% %$$$$$$$$$$$$|$q$f$[$P$E$:$/$$$$$#############t#i#^#S#H#=#2#'###"""""""""""""x"m"b"W"L"A"6"+" "" !!!!!!!!!!!!!{!p!e!Z!O!D!9!.!#!!!  t i ^ S H = 2 '   wlaVK@5* {peZOD9.# ~ti^SH=2'wlaVK@5* {rh^TJ@6,"xndZPF<2( zodYNC8-" }rg\QF;0%vk`UJ?4)zodYNC8-" }rg\QF;0%vk`UJ?4) 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 21 20 2/ 2. 2- 2, 2+ 2* 2) 2( 2' 2& 2% 2$ 2# 2" 2! 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2~ 2} 2 | 2 { 2 z 2 y 2 x 2w 2v 2u 2t 2s 2r 2q  2p 2%o 2$n 2#m 2"l 2!k 2 j 2i 2h 2g 2f 2e 2d 2c 2b 2a 2` 2_ 2^ 2] 2\ 2[ 2Z 2Y 2X 2 W 2 V 2 U 2 T 2 S 2R 2Q 2P 2O 2N 2M 2L  2K  2.J  2-I  2,H  2+G  2*F  2)E  2(D  2'C  2&B  2%A  2$@  2#?  2">  2!=  2 <  2;  2:  29  28  27  26  25  24  23  22  21  20  2/  2.  2-  2,  2+  2*  2 )  2 (  2 '  2 &  2 %  2$  2#  2"  2!  2  2  2 2 ($  ($  ($  ($  ($  ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($  ($ (#" (#! (#  (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (#  (#  (#  (#  (#  (# (# (# (# (# (# (#  (# (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" ("  ("  ("  ("  ("  (" (" (" (" (" (" ("  (" (!8 (!7 (!6 (!5 (!4 (!3 (!2 (!1 (!0 (!/ (!. (!- (!, (!+ (!* (!) (!( (!' (!& (!% (!$ (!# (!" (!! (!  (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (!  (!  (!  (!  (!  (! (! (! (! (! (! (!  (! ( * ( ) ( ( ( ' ( & ( % ( $ ( # ( " ( ! (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ~ ( } ( | ( { ( z ( y ( x ( w ( v ( u ( t ( s ( r ( q ( p  ( o (6n (5m (4l (3k (2j (1i (0h (/g (.f (-e (,d (+c (*b ()a ((` ('_ (&^ (%] ($\ (#[ ("Z (!Y ( X (W (V (U (T (S (R (Q (P (O (N (M (L (K (J (I (H (G (F ( E ( D ( C ( B ( A (@ (? (> (= (< (; (:  (9 (8 (7 (6 ( 5 ( 4 ( 3 ( 2 ( 1 (0 (/ (. (- (, (+ (*  () ((( ('' (&& (%% ($$ (## ("" (!! (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( (A (@ (? (> (= (< (; (: (9 (8 (7 (6 (5 (4 (3 (2 (1 (0 (/ (. (- (, (+ (* () (( (' (& (% ($ (# (" (! (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( (~ (} (| ({ (z (y  (x (w (v (u (t (s (r (q (p (o (n (m (l ( k ( j ( i ( h ( g (f (e (d (c (b (a (`  (_ (^ (] (\ ([ (Z (Y (X (W (V (U (T (S (R (Q (P (O (N ( M ( L ( K ( J ( I (H (G (F (E (D (C (B  (A ()@ ((? ('> (&= (%< ($; (#: ("9 (!8 ( 7 (6 (5 (4 (3 (2 (1 (0 (/ (. (- (, (+ (* () (( (' (& (% ( $ ( # ( " ( ! (  ( ( ( ( ( ( (  ( (# (" (! (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( (2 (1 (0 (/ (. (- (, (+ (* () (( (' (& (% ($ (# (" (! (  ( ( ( (~ (} (| ({ (z (y (x (w (v (u (t (s (r (q (p ( o ( n ( m ( l ( k (j (i (h (g (f (e (d  (c ()b ((a ('` (&_ (%^ ($] (#\ ("[ (!Z ( Y (X (W (V (U (T (S (R (Q (P (O (N (M (L (K (J (I (H (G ( F ( E ( D ( C ( B (A (@ (? (> (= (< (;  (: (-9 (,8 (+7 (*6 ()5 ((4 ('3 (&2 (%1 ($0 (#/ (". (!- ( , (+ (* () (( (' (& (% ($ (# (" (! ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ! (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  ( # ( " ( ! (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  ( $ ( # ( " ( ! (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   ( ~ (} (| ({ (z (y (x (w (v (u (t (s (r (q ( p ( o ( n ( m ( l (k (j (i (h (g (f (e  (d (Yc (Xb (Wa (V` (U_ (T^ (S] (R\ (Q[ (PZ (OY (NX (MW (LV (KU (JT (IS (HR (GQ (FP (EO (DN (CM (BL (AK (@J (?I (>H (=G (<F (;E (:D (9C (8B (7A (6@ (5? (4> (3= (2< (1; (0: (/9 (.8 (-7 (,6 (+5 (*4 ()3 ((2 ('1 (&0 (%/ ($. (#- (", (!+ ( * () (( (' (& (% ($ (# (" (! ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( (1 (0 (/ (. (- (, (+ (* () (( (' (& (% ($ (# (" (! (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( (3 (2 (1 (0 (/ (. (- (, (+ (* () (( (' (& (% ($ (# (" (! (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (~ (} (| ({ (z ( y ( x ( w ( v ( u (t (s (r (q (p (o (n  (m ("l (!k ( j (i (h (g (f (e (d (c (b (a (` (_ (^ (] (\ ([ (Z (Y (X ( W ( V ( U ( T ( S (R (Q (P (O (N (M (L  (K  (6J  (5I  (4H  (3G  (2F  (1E  (0D  (/C  (.B  (-A  (,@  (+?  (*>  ()=  ((<  (';  (&:  (%9  ($8  (#7  ("6  (!5  ( 4  (3  (2  (1  (0  (/  (.  (-  (,  (+  (*  ()  ((  ('  (&  (%  ($  (#  ("  ( !  (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  ( ( " !                                   . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                   ~  }  |  {  z  y  x   w , v + u * t ) s ( r ' q & p % o $ n # m " l ! k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L   K ! J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                       % $ # " !                                                                                  " !                                  !     ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b   a 9 ` 8 _ 7 ^ 6 ] 5 \ 4 [ 3 Z 2 Y 1 X 0 W / V . U - T , S + R * Q ) P ( O ' N & M % L $ K # J " I ! H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )   (  ; '  : &  9 %  8 $  7 #  6 "  5 !  4  3   2   1   0   /   .   -   ,   +   *   )   (   '   &   %   $   #   "   !                                                                                    /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                         $ # " !          ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g   f & e % d $ c # b " a ! `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #   "  !                                     #  " !                                                                                                               (& (% ($ (# (" (! ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( '+ '* ') '( '' '& '% '$ '# '" '! ' ' ' ' ' ' ' ' ' '  ' ~ ' } ' | ' { ' z ' y ' x ' w ' v ' u ' t ' s ' r ' q ' p ' o ' n ' m ' l ' k ' j  ' i & h & g & f & e & d & c & b & a & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K  & J % I % H % G % F % E % D % C % B % A % @ % ? % > % = % < % ; % : % 9 % 8 % 7 % 6 % 5 % 4 % 3 % 2 % 1 % 0 % / % .  % - $& , $% + $$ * $# ) $" ( $! ' $ & $ % $ $ $ # $ " $ ! $ $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $ $ $ $ $ $   $  ##  #"  #!  #  #  #  # # # # # # # # # # # # # # # # # # # 2 }rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~~u~k~`~U~J~?~4~)~~~}}}}}}}}}}}}}y}n}c}X}N}C}8}-}"}} }||||||||||||}|s|h|]|R|G|<|1|&|||{{{{{{{{{{{{{v{k{`{U{J{?{5{*{{{ zzzzzzzzzzzzzzzozdzYzNzDz9z.z#zz zyyyyyyyyyyyy~ysyhy]yRyGys3s(sssrrrrrrrrrrrrryrnrcrXrMrBr7r,r!rr rqqqqqqqqqqqq}qrqgq\qQqFq;q0q%qqqpppppppppppppvpkp`pUpJp?p4p)ppp ooooooooooooozooodoYoNoCo8o-o"oo onnnnnnnnnnnn~nsnhn]nRnGnh3h(hhhgggggggggggggxgmgbgWgLgAg6g+g gg fffffffffffff{fpfefZfOfDf9f.f#fffeeeeeeeeeeeeeteie^eSeHe=e2e'eeedddddddddddddxdmdbdWdLdAd6d+d dd dcccccccccccc|cqcfc[cPcEc:c/c$cccbbbbbbbbbbbbbubjb_bTbIb>b3b(bbbaaaaaaaaaaaaaxamabaWaLaAa6a+a aa `````````````|`q`f`[`P`E`:`/`$```_____________t_i_^_S_H_>_3_(___^^^^^^^^^^^^^^v^l^b^X^N^D^:^0^&^^^]]]]]]]]]]]]]y]n]c]X]M]B]7],]!]] ]\\\\\\\\\\\\}\r\g\\\Q\G\<\1\&\\\[[[[[[[[[[[[[v[k[`[U[J[@[5[*[[[ ZZZZZZZZZZZZZ{ZpZeZZZOZDZ9Z.Z#ZZ ZYYYYYYYYYYYY~YtYiY^YSYHY=Y2Y'YYYXXXXXXXXXXXXXwXlXaXWXLXAX6X+X XX WWWWWWWWWWWWW{WpWeWZWOWDW9W.W#WW WVVVVVVVVVVVVVtViV^VSVHV=V2V'VVVUUUUUUUUUUUUUxUmUbUWULUAU6U+U UU TTTTTTTTTTTTT{TpTeTZTOTDT9T.T#TT TSSSSSSSSSSSSStSiS^SSSHS=S2S'SSSRRRRRRRRRRRRRxRmRbRWRLRAR6R+R RR QQQQQQQQQQQQQ|QqQfQ[QPQEQ:Q/Q$QQQPPPPPPPPPPPPPtPjP_PTPIP>P3P(PPPOOOOOOOOOOOOOyOnOcOXOMOBO7O,O!OO ONNNNNNNNNNNN|NqNfN[NPNEN:N/N$NNNMMMMMMMMMMMMMtMiM^MSMHM=M2M'MMMLLLLLLLLLLLLLyLnLcLXLMLBL7L,L!LL LKKKKKKKKKKKK}KrKgK\KQKFK;K0K%KKKJJJJJJJJJJJJJvJkJ`JUJJJ?J4J)JJJIIIIIIIIIIIIIyInIcIXIMIBI7I,I!II IHHHHHHHHHHHH}HrHgH\HQHFH;H0H%HHHGGGGGGGGGGGGGvGkG`GUGJG?G4G)GGGFFFFFFFFFFFFFyFnFcFXFMFBF7F-F"FF FEEEEEEEEEEEE}ErEgE\EQEFE;E0E%EEEDDDDDDDDDDDDDvDkD`DUDJD?D4D)DDD CCCCCCCCCCCCCzCoCdCYCNCCC8C-C"CC CBBBBBBBBBBBBBxBnBdBZBPBFB>>>>>>>>>>>>z>o>d>Y>N>C>8>->">> >============~=s=h=]=R=G=<=1=&===<<<<<<<<<<<<.3.(...-------------y-n-c-X-M-B-7-,-!-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++u+k+`+U+J+?+4+)+++*************y*n*c*X*M*B*7*,*!** *))))))))))))|)q)f)\)Q)F);)0)%)))(((((((((((((u(j(_(T(K(A(7(-(#(((''''''''''''''y'o'd'Y'N'C'8'-'"'' '&&&&&&&&&&&&}&s&h&]&R&G&<&1&&&&&%%%%%%%%%%%%%w%l%a%V%K%@%5%*%%% $$$$$$$$$$$$$$|$r$h$^$T$J$@$6$,$"$$$#############z#o#d#Y#N#C#8#-#"## #""""""""""""}"r"g"\"Q"G"<"1"&"""!!!!!!!!!!!!!v!k!a!V!K!@!5!*!!! z p e Z O D 9 . #  ti^SH=2'xmbWMB7,! |qf\QF;0%uj_TI>4)yncXMB7,! }rh]RG<1&vk`VK@5* zodZOD9.# ~sh]RG<1&vk`UJ?4) zodYNC8-" ~sh]RG<1& Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z# Z" Z! Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z4 Z3 Z2 Z1 Z0 Z/ Z.~ Z-} Z,| Z+{ Z*z Z)y Z(x Z'w Z&v Z%u Z$t Z#s Z"r Z!q Z p Zo Zn Zm Zl Zk Zj Zi Zh Zg Zf Ze Zd Zc Zb Za Z` Z_ Z^ Z ] Z \ Z [ Z Z Z Y ZX ZW ZV ZU ZT ZS ZR  ZQ Z P Z O Z N Z M Z L Z K Z J Z I Z H Z G Z F Z E Z D Z C Z B Z A Z @ Z ? Z > Z = Z < Z ;  Z : Z 9 Z 8 Z 7 Z 6 Z 5 Z 4 Z 3 Z 2 Z 1 Z 0 Z / Z . Z - Z , Z + Z * Z ) Z ( Z ' Z & Z % Z $ Z # Z "  Z ! Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z~ Z} Z| Z{ Zz Zy Zx Zw Zv Z u Z t Z s Z r Z q Zp Zo Zn Zm Zl Zk Zj  Zi Z$h Z#g Z"f Z!e Z d Zc Zb Za Z` Z_ Z^ Z] Z\ Z[ ZZ ZY ZX ZW ZV ZU ZT ZS ZR Z Q Z P Z O Z N Z M ZL ZK ZJ ZI ZH ZG ZF  ZE  ZD  ZC  ZB  ZA  Z@  Z?  Z>  Z=  Z<  Z;  Z:  Z9  Z8  Z7  Z6  Z 5  Z 4  Z 3  Z 2  Z 1  Z0  Z/  Z.  Z-  Z,  Z+  Z* Z) P( P' P& P% P$ P # P " P ! P  P  P P P P P P P  P P P P P P P  P  P  P  P  P P P P P P P  P P P P P P P P P P P P  P  P  P  P  P P P P P P P  P  P  P  P  P  P  P  P  P  P  P   P   P   P   P   P  P  P  P  P  P  P P F F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F0 F/ F. F- F, F+ F* F) F( F' F& F% F$ F# F" F! F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F~ F } F | F { F z F y Fx Fw Fv Fu Ft Fs Fr  Fq Fp Fo Fn Fm Fl Fk Fj Fi Fh Fg Ff Fe Fd Fc Fb Fa F` F_ F ^ F ] F \ F [ F Z FY FX FW FV FU FT FS  FR F Q F P F O F N F M FL FK FJ FI FH FG FF  FE FD FC FB FA F@ F? F> F= F< F; F: F9 F8 F7 F6 F5 F4 F3 F 2 F 1 F 0 F / F . F- F, F+ F* F) F( F'  F& F% F$ F# F" F! F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F ( F ' F & F % F $ F # F " F ! F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F 9 F 8 F 7 F 6 F 5 F 4 F 3 F 2 F 1 F 0 F / F . F - F , F + F * F ) F ( F ' F & F % F $ F # F " F ! F  F  F  F  F ~ F } F | F { F z F y F x F w F v F u F t F s F r F q F p F o F n F m F l F k F j F i F h F g F f F e F d  F c F#b F"a F!` F _ F^ F] F\ F[ FZ FY FX FW FV FU FT FS FR FQ FP FO FN FM F L F K F J F I F H FG FF FE FD FC FB FA  F@ F? F> F= F< F; F: F9 F8 F7 F6 F5 F4 F 3 F 2 F 1 F 0 F / F. F- F, F+ F* F) F(  F' F(& F'% F&$ F%# F$" F#! F" F! F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F  F$  F#  F"  F!  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F~  F}  F|  F{  F z  F y  F x  F w  F v  Fu  Ft  Fs  Fr  Fq  Fp  Fo Fn <!m < l <k <j <i <h <g <f <e <d <c <b <a <` <_ <^ <] <\ <[ <Z < Y < X < W < V < U <T <S <R <Q <P <O <N  <M <L <K <J < I < H < G < F < E <D <C <B <A <@ <? <>  <= <"< <!; < : <9 <8 <7 <6 <5 <4 <3 <2 <1 <0 </ <. <- <, <+ <* <) <( < ' < & < % < $ < # <" <! < < < < <  < <- <, <+ <* <) <( <' <& <% <$ <# <" <! <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < <  < <  < < < < < < <  < <3 <2 <1 <0 </ <. <- <, <+ <* <) <( <' <& <% <$ <# <" <! <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < <  < < < < < < < < < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < <  < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < <  < <  <  < < < <~ <} <| <{  <z <?y <>x <=w <<v <;u <:t <9s <8r <7q <6p <5o <4n <3m <2l <1k <0j </i <.h <-g <,f <+e <*d <)c <(b <'a <&` <%_ <$^ <#] <"\ <![ < Z <Y <X <W <V <U <T <S <R <Q <P <O <N <M <L <K <J <I <H < G < F < E < D < C <B <A <@ <? <> <= <<  <; <: <9 < 8 < 7 < 6 < 5 < 4 <3 <2 <1 <0 </ <. <-  <, < !+ < * < ) < ( < ' < & < % < $ < # < " < ! <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  < + < * < ) < ( < ' < & < % < $ < # < " < ! <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <# <" <! <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  < ~ < } < | < { <z <y <x <w <v <u <t  <s <r <q <p <o <n <m <l <k <j <i <h <g <f < e < d < c < b < a <` <_ <^ <] <\ <[ <Z  <Y <X <W <V <U <T <S <R <Q <P <O <N <M <L <K < J < I < H < G < F <E <D <C <B <A <@ <?  <> <= << < ; < : < 9 < 8 < 7 <6 <5 <4 <3 <2 <1 <0  </ <. <- <, <+ <* <) <( <' <& <% <$ < # < " < ! <  <  < < < < < < <  < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < <  < < < < < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < <  <  <  <  <  <  <  <   <   <   <   <   <  <  <  <  <  <  < < 2"  2"  2"  2"  2" 2" 2" 2" 2" 2" 2"  2" 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2!  2!  2!  2!  2!  2! 2! 2! 2! 2! 2! 2!  2! 2 4 2 3 2 2 2 1 2 0 2 / 2 . 2 - 2 , 2 + 2 * 2 ) 2 ( 2 ' 2 & 2 % 2 $ 2 # 2 " 2 ! 2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2  2~ 2} 2| 2{ 2z 2y 2x 2w 2v 2u 2t 2s 2r 2q 2p 2o 2n 2 m 2 l 2 k 2 j 2 i 2h 2g 2f 2e 2d 2c 2b  2a 2` 2_ 2^ 2] 2\ 2[ 2Z 2 Y 2 X 2 W 2 V 2 U 2T 2S 2R 2Q 2P 2O 2N  2M 2L 2K 2J 2I 2H 2G 2F 2E 2D 2C 2B 2A 2@ 2? 2> 2= 2 < 2 ; 2 : 2 9 2 8 27 26 25 24 23 22 21  20 2D/ 2C. 2B- 2A, 2@+ 2?* 2>) 2=( 2<' 2;& 2:% 29$ 28# 27" 26! 25 24 23 22 21 20 2/ 2. 2- 2, 2+ 2* 2) 2( 2' 2& 2% 2$ 2# 2" 2! 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2~  2} 2| 2{ 2z 2y 2x 2w 2v 2u 2t 2s 2r 2q 2p 2o 2n 2m 2l 2 k 2 j 2 i 2 h 2 g 2f 2e 2d 2c 2b 2a 2`  2_ 2^ 2] 2\ 2[ 2Z 2Y 2X 2W 2V 2U 2 T 2 S 2 R 2 Q 2 P 2O 2N 2M 2L 2K 2J 2I  2H 2G 2F 2E 2D 2C 2B 2A 2 @ 2 ? 2 > 2 = 2 < 2; 2: 29 28 27 26 25  24 23 22 21 20 2/ 2. 2- 2, 2 + 2 * 2 ) 2 ( 2 ' 2& 2% 2$ 2# 2" 2! 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2 ~ 2 } 2 | 2 { 2 z  2 y 2 x 2 w 2 v 2 u 2 t 2 s 2 r 2 q 2 p 2 o 2 n 2 m 2 l 2 k 2 j 2 i 2 h 2 g 2 f 2 e 2 d 2 c 2 b 2 a 2 ` 2 _ 2 ^ 2 ] 2 \ 2 [ 2 Z  2 Y 2 X 2 W 2 V 2 U 2 T 2 S 2 R 2 Q 2 P 2 O 2 N 2 M 2 L 2 K 2 J 2 I 2 H 2 G 2 F 2 E 2 D  2 C 2 B 2 A 2 @ 2 ? 2 > 2 = 2 < 2 ; 2 : 2 9 2 8 2 7 2 6 2 5 2 4 2 3 2 2 2 1 2 0 2 / 2 . 2 - 2 , 2 + 2 * 2 ) 2 ( 2 '  2 & 2% 2$ 2# 2" 2! 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2! 2  2 2 2 2 2 2 2 2 Z }rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~~u~j~_~T~I~>~3~(~~~}}}}}}}}}}}}}x}m}b}X}M}B}7},}!}} }||||||||||||||q|f|[|P|E|:|/|$|||{{{{{{{{{{{{{u{j{_{T{I{>{3{({{{zzzzzzzzzzzzzyznzczXzMzBz7z,z!zz zyyyyyyyyyyyy|yqyfy[yPyEy;y0y%yyyxxxxxxxxxxxxxvxkx`xUxJx?x4x)xxxwwwwwwwwwwwwwzwowdwYwNwCw8w-w"ww wvvvvvvvvvvvv}vrvgv]vRvGvp3p(pppoooooooooooooxomoboWoLoAo6o+o oo onnnnnnnnnnnnnunknanWnMnCn9n/n%nnnmmmmmmmmmmmmmm{mpmemZmOmDm9m.m#mm mllllllllllll~lslhl]lRlGlf3f(fffeeeeeeeeeeeeeyeneceXeNeCe8e-e"ee edddddddddddd~dsdhd]dRdGdN3N(NNNMMMMMMMMMMMMMxMmMbMWMLMAM6M+M MM LLLLLLLLLLLLL|LqLfL[LPLEL:L/L$LLLKKKKKKKKKKKKKuKjK_KTKIK>K3K(KKKJJJJJJJJJJJJJxJmJbJWJLJAJ6J,J!JJ JIIIIIIIIIIII|IqIgI\IQIFI;I0I%IIIHHHHHHHHHHHHHuHjH_HTHIH>H3H(HHHGGGGGGGGGGGGGyGnGcGXGMGBG7G,G!GG GFFFFFFFFFFFF|FqFfF[FPFEF:F/F$FFFEEEEEEEEEEEEEuEjE_ETEIE>E3E(EEEDDDDDDDDDDDDDxDmDbDWDLDAD6D+D DD CCCCCCCCCCCCC{CpCeCZCOCDC9C.C#CC CBBBBBBBBBBBBBtBiB^BSBHB=B2B'BBBAAAAAAAAAAAAAxAmAbAWALAAA6A+A AA @@@@@@@@@@@@@{@p@e@Z@P@E@:@/@$@@@?????????????t?i?^?S?H?=?2?'???>>>>>>>>>>>>>x>m>b>W>L>A>6>+> >> ============={=p=e=Z=O=D=9=.=#===<<<<<<<<<<<<636(6665555555555555x5m5b5W5L5A565+5 55 4444444444444{4p4e4[4P4E4:4/4$4443333333333333u3j3_3T3I3>333(3332222222222222x2m2b2W2L2A262+2 22 1111111111111|1q1f1[1P1E1:1/1$1110000000000000t0i0_0T0I0>030(000/////////////x/m/b/W/L/A/6/+/ // .............{.p.e.Z.O.D.9...#...--------------z-p-f-[-P-E-:-/-$---,,,,,,,,,,,,,t,i,^,T,I,>,3,(,,,+++++++++++++x+m+b+W+L+A+6+,+!++ +************|*q*f*[*P*E*:*/*$***)))))))))))))t)i)^)S)I)>)3)()))(((((((((((((x(m(b(W(L(A(6(+(!(( (''''''''''''|'q'f'['P'E':'/'$'''&&&&&&&&&&&&&u&j&_&T&I&>&3&(&&&%%%%%%%%%%%%%y%n%c%X%M%B%7%,%!%% %$$$$$$$$$$$$}$r$g$\$Q$F$;$0$%$$$#############u#j#_#T#I#>#3#(###"""""""""""""y"n"c"X"M"B"7","!"" "!!!!!!!!!!!!}!r!g!\!Q!F!;!0!%!!! v k ` U J ? 4 )   zodYNC8-" ~sh]RG<1&vkaVK@5* zodYNC8-" ~sh]RG<1&wlaVK@5* zodYNC8-# ~sh]RG<1&wlaVK@5* zodYNC8-" ~sh]RG<1&wlaVK@5*  x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x'~ x'} x'| x '{ x 'z x 'y x 'x x 'w x'v x'u x't x's x'r x'q x'p  x'o x%'n x$'m x#'l x"'k x!'j x 'i x'h x'g x'f x'e x'd x'c x'b x'a x'` x'_ x'^ x'] x'\ x'[ x'Z x'Y x'X x'W x 'V x 'U x 'T x 'S x 'R x'Q x'P x'O x'N x'M x'L x'K  x'J x%'I x$'H x#'G x"'F x!'E x 'D x'C x'B x'A x'@ x'? x'> x'= x'< x'; x': x'9 x'8 x'7 x'6 x'5 x'4 x'3 x'2 x '1 x '0 x '/ x '. x '- x', x'+ x'* x') x'( x'' x'&  x'% x)'$ x('# x''" x&'! x%' x$' x#' x"' x!' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x& x& x&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x&  x& x&& x%& x$& x#& x"& x!& x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x&  x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x&  x& x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x &  x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x &~ x &} x &| x &{ x &z x &y x &x  x &w x &v x &u x &t x &s x &r x &q x &p x &o x &n x &m x &l x &k x &j x &i x &h x &g x &f x &e x &d x &c  x &b x $&a x #&` x "&_ x !&^ x &] x &\ x &[ x &Z x &Y x &X x &W x &V x &U x &T x &S x &R x &Q x &P x &O x &N x &M x &L x &K x &J x &I x &H x &G x &F x &E x &D x &C x &B x &A x &@ x &?  x &> x %&= x $&< x #&; x "&: x !&9 x &8 x &7 x &6 x &5 x &4 x &3 x &2 x &1 x &0 x &/ x &. x &- x &, x &+ x &* x &) x &( x &' x && x &% x &$ x &# x &" x &! x & x & x & x & x & x & x &  x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x% x% x%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x%  x% x!% x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x%  x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x%  x% x,% x+% x*% x)% x(% x'% x&% x%% x$% x#% x"% x!% x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x%  x% x% x%~ x%} x%| x%{ x%z x%y x%x x%w x%v x%u x%t x%s x%r x %q x %p x %o x %n x %m x%l x%k x%j x%i x%h x%g x%f  x%e x%d x%c x%b x%a x%` x%_ x%^ x%] x%\ x%[ x%Z x%Y x %X x %W x %V x %U x %T x%S x%R x%Q x%P x%O x%N x%M  x%L  x%K  x%J  x%I  x%H  x%G  x %F  x %E  x %D  x %C  x %B  x%A  x%@  x%?  x%>  x%=  x%<  x%; x%: n5%9 n4%8 n3%7 n2%6 n1%5 n0%4 n/%3 n.%2 n-%1 n,%0 n+%/ n*%. n)%- n(%, n'%+ n&%* n%%) n$%( n#%' n"%& n!%% n %$ n%# n%" n%! n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n % n % n % n % n % n% n% n% n% n% n% n%  n% n% n% n% n% n% n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$  n$ n+$ n*$ n)$ n($ n'$ n&$ n%$ n$$ n#$ n"$ n!$ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$  n$ n.$ n-$ n,$ n+$ n*$ n)$ n($ n'$ n&$ n%$ n$$ n#$ n"$ n!$ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$~ n$} n$| n${  n$z n$y n$x n$w n$v n$u n$t n$s n$r n$q n$p n$o n $n n $m n $l n $k n $j n$i n$h n$g n$f n$e n$d n$c  n$b n"$a n!$` n $_ n$^ n$] n$\ n$[ n$Z n$Y n$X n$W n$V n$U n$T n$S n$R n$Q n$P n$O n$N n$M n $L n $K n $J n $I n $H n$G n$F n$E n$D n$C n$B n$A  n$@ n"$? n!$> n $= n$< n$; n$: n$9 n$8 n$7 n$6 n$5 n$4 n$3 n$2 n$1 n$0 n$/ n$. n$- n$, n$+ n $* n $) n $( n $' n $& n$% n$$ n$# n$" n$! n$ n$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$  n# n "# n !# n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n #  n # n !# n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n #  n # n +# n *# n )# n (# n '# n &# n %# n $# n ## n "# n !# n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n #  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n #~ n #} n #| n #{ n #z n #y n #x n #w n #v n #u  n #t n #s n #r n #q n #p n #o n #n n #m n #l n #k n #j n #i n #h n #g n #f n #e n #d n #c n #b n #a n #` n #_ n #^ n #] n #\ n #[ n #Z n #Y  n #X nB#W nA#V n@#U n?#T n>#S n=#R n<#Q n;#P n:#O n9#N n8#M n7#L n6#K n5#J n4#I n3#H n2#G n1#F n0#E n/#D n.#C n-#B n,#A n+#@ n*#? n)#> n(#= n'#< n&#; n%#: n$#9 n##8 n"#7 n!#6 n #5 n#4 n#3 n#2 n#1 n#0 n#/ n#. n#- n#, n#+ n#* n#) n#( n#' n#& n#% n#$ n## n #" n #! n # n # n # n# n# n# n# n# n# n#  n# n3# n2# n1# n0# n/# n.# n-# n,# n+# n*# n)# n(# n'# n&# n%# n$# n## n"# n!# n # n# n# n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n"  n" n&" n%" n$" n#" n"" n!" n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n"  n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n"  n" n"" n!" n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n"  n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n"~ n"} n"| n"{ n"z n "y n "x n "w n "v n "u n"t n"s n"r n"q n"p n"o n"n  n"m n."l n-"k n,"j n+"i n*"h n)"g n("f n'"e n&"d n%"c n$"b n#"a n""` n!"_ n "^ n"] n"\ n"[ n"Z n"Y n"X n"W n"V n"U n"T n"S n"R n"Q n"P n"O n"N n"M n"L n "K n "J n "I n "H n "G n"F n"E n"D n"C n"B n"A n"@  n"?  n5">  n4"=  n3"<  n2";  n1":  n0"9  n/"8  n."7  n-"6  n,"5  n+"4  n*"3  n)"2  n("1  n'"0  n&"/  n%".  n$"-  n#",  n""+  n!"*  n ")  n"(  n"'  n"&  n"%  n"$  n"#  n""  n"!  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n "  n "  n "  n "  n "  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n" d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d!  d! d'! d&! d%! d$! d#! d"! d!! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d!  d! d3! d2! d1! d0! d/! d.! d-! d,! d+! d*! d)! d(! d'! d&! d%! d$! d#! d"! d!! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d!  d! d! d! d!~ d!} d!| d!{ d!z d!y d!x d!w d!v d!u d!t d !s d !r d !q d !p d !o d!n d!m d!l d!k d!j d!i d!h  d!g d+!f d*!e d)!d d(!c d'!b d&!a d%!` d$!_ d#!^ d"!] d!!\ d ![ d!Z d!Y d!X d!W d!V d!U d!T d!S d!R d!Q d!P d!O d!N d!M d!L d!K d!J d!I d !H d !G d !F d !E d !D d!C d!B d!A d!@ d!? d!> d!=  d!< d!!; d !: d!9 d!8 d!7 d!6 d!5 d!4 d!3 d!2 d!1 d!0 d!/ d!. d!- d!, d!+ d!* d!) d!( d !' d !& d !% d !$ d !# d!" d!! d! d! d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d d% d$ d# d" d! d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d d! d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d d ' d & d % d $ d # d " d ! d d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d d d d d d  d  d   d  ~ d  } d  | d  {  d z d  y d  x d  w d  v d  u d  t d  s d  r d  q d  p d  o d  n d  m d  l d  k d  j d  i d  h d g d f d e d d d c d  b d  a d  ` d  _ d  ^ d  ] d  \  d [ d  Z d  Y d  X d  W d  V d  U d  T d  S d  R d  Q d  P d  O d  N d  M d L d K d J d I d H d  G d  F d  E d  D d  C d  B d  A  d @ d  ? d  > d  = d  < d  ; d  : d 9 d 8 d 7 d 6 d 5 d  4 d  3 d  2 d  1 d  0 d  / d  .  d - d , d + d * d ) d ( d  ' d  & d  % d  $ d  # d  " d  !  d d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d   d  d d d d d d  d  d  d  d  d  d  d  d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d  d  d  d  d d d d d d d  d d' d& d% d$ d# d" d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d  d d d d d d d d d d d d d d d~ d} d| d{ d z d y d x d w d v du dt ds dr dq dp do  dn  dm  dl  dk  dj  di  dh  dg  df  de  dd  dc  db  da  d`  d _  d ^  d ]  d \  d [  dZ  dY  dX  dW  dV  dU  dT dS Z R Z Q Z P Z O Z N ZM ZL ZK ZJ ZI ZH ZG  ZF ZE ZD ZC ZB ZA Z@ Z? Z> Z= Z< Z; Z: Z9 Z8 Z7 Z6 Z5 Z4 Z 3 Z 2 Z 1 Z 0 Z / Z. Z- Z, Z+ Z* Z) Z(  Z' Z & Z % Z $ Z# Z" Z! Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z, Z+ Z* Z) Z( Z' Z& Z% Z$ Z# Z" Z! Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z~ Z} Z| Z{ Zz Zy Zx Zw Zv Zu Z t Z s Z r Z q Z p Zo Zn Zm Zl Zk Zj Zi  Zh Zg Zf Z e Z d Z c Z b Z a Z` Z_ Z^ Z] Z\ Z[ ZZ  ZY Z*X Z)W Z(V Z'U Z&T Z%S Z$R Z#Q Z"P Z!O Z N ZM ZL ZK ZJ ZI ZH ZG ZF ZE ZD ZC ZB ZA Z@ Z? Z> Z= Z< Z ; Z : Z 9 Z 8 Z 7 Z6 Z5 Z4 Z3 Z2 Z1 Z0  Z/ Z. Z- Z, Z+ Z* Z) Z( Z' Z& Z% Z$ Z # Z " Z ! Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z: Z9 Z8 Z7 Z6 Z5 Z4 Z3 Z2 Z1 Z0 Z/ Z. Z- Z, Z+ Z* Z) Z( Z' Z& Z% Z$ Z# Z" Z! Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z x' :}|qf[QF;0%~~~~~~~~~~~~~u~j~_~T~I~>~3~(~~~}}}}}}}}}}}}}y}n}c}X}M}B}7},}!}} }||||||||||||}|r|g|\|Q|F|;|0|%|||{{{{{{{{{{{{{v{k{`{U{J{?{4{){{{zzzzzzzzzzzzzyznzczXzMzBz7z,z!zz zyyyyyyyyyyyy|yqyfy[yPyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuu{uoucuWuKu?u3u'uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttssssssssssssxsls`sTsHsm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj|jpjdjXjLj@j4j(jjjiiiiiiiiiiiitihi\iPiDi8i,i iihhhhhhhhhhhhyhmhahUhIh=h1h%hhhggggggggggg~grgfgZgNgBg6g*gggffffffffffffvfjf^fRfFf:f.f"ff eeeeeeeeeeee{eoeceWeKe?e3e'eeeddddddddddddsdgd[dOdCd7d+dddccccccccccccxclcacUcIc=c1c%cc cbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaavaja^aRaFa;a/a#aa ````````````{`o`c`W`K`?`3`'```____________s_g_[_O_C_8_,_ __^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]}]q]e]Y]M]A]5]*]]]\\\\\\\\\\\\v\j\^\R\F\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZuZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYzYnYbYVYJY>Y2Y&YYYXXXXXXXXXXX~XrXfXZXNXBX6X*XXXWWWWWWWWWWWWwWkW_WSWGW;W/W#WW VVVVVVVVVVVV|VpVdVXVLV@V4V(VVVUUUUUUUUUUUUtUhU\UPUDU8U-U!UU TTTTTTTTTTTTyTmTaTUTIT=T1T%TT TSSSSSSSSSSS~SrSfSZSNSBS6S*SSSRRRRRRRRRRRRvRjR^RRRFR:R.R"RR QQQQQQQQQQQQ{QoQcQWQKQ?Q3Q'QQQPPPPPPPPPPPPtPhP\PPPDP8P,P PPOOOOOOOOOOOOOtOiO^OSOHO=O2O'OOONNNNNNNNNNNNwNkN_NSNGN;N/N$NN NMMMMMMMMMMM|MpMdMYMMMAM5M)MMMLLLLLLLLLLLLuLiL]LRLFL:L.L"LL KKKKKKKKKKKK{KoKcKWKKK?K3K'KKKJJJJJJJJJJJJsJgJ[JOJCJ7J+JJJIIIIIIIIIIIIxIlI`ITIHI>>>>>>>>>>>s>g>[>O>C>7>+>>>============x=m=a=U=I===1=%== =<<<<<<<<<<<}323&33322222222222~2r2f2Z2N2B272+222111111111111w1k1_1S1G1;1/1#11 000000000000|0p0d0X0L0@040(000////////////u/i/]/Q/E/9/-/!// ............y.n.b.V.J.>.2.&...-----------~-r-f-Z-N-C-7-+---,,,,,,,,,,,,w,k,_,S,G,;,/,#,, ++++++++++++|+p+d+X+L+@+4+(+++************u*i*]*Q*E*9*-*!** ))))))))))))y)m)c)X)M)B)7),)!)) )(((((((((((~(r(f(Z(N(B(6(*(((''''''''''''v'j'^'R'F':'.'"'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%%s%g%[%O%C%7%+%%%$$$$$$$$$$$$x$l$`$T$H$<$0$$$$ $###########}#q#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!! t h \ P D 8 ,  xl`TH<0$ }qfZNB6*vj^RF:." znbXMB7,! |qf[PE:/${ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)ui^RF:." znbVJ>2&sh\PD8, ymaUI=1% }  ]m ]l ]k ]j ]i ]h ]g ]f ]e ]d ]c ]b ]a ]` ]_ ]^ ]] ]\ ][  ]Z  ]Y  ]X  ]W  ]V ]U ]T ]S ]R ]Q ]P ]O  ]N  ]M  ]L ]K ]J ]I ]H ]G ]F ]E  ]D ]C  ]B  ]A  ]@  ]?  ]> ]= ]< ]; ]: ]9 ]8 ]7  ]6 ]5 ]4 ]3 ]2 ]1 ]0 ]/ ]. ]- ], ]+ ]* ]) ]( ]'  ]&  ]%  ]$  ]#  ]" ]! ] ] ] ] ] ]  ] /] .] -] ,] +] *] )] (] '] &] %] $] #] "] !]  ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  '\  &\  %\  $\  #\  "\  !\   \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \   \   \   \   \   \  \  \  \  \  \  \  \  \  ,0  +0  *0  )0  (0  '0  &/  %/  $/  #/  "/  !/  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   / $/ #/ "/ !/  / / / / / / / / / / / / / / / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / /  / / / / / / / / / / / / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / /  / / / / / / / / / /  /  /  /  /~  /} /| /{ /z /y /x /w /v  /u /t /s /r /q  /p  /o  /n  /m  /l /k /j /i /h /g /f /e  /d /c /b /a /` /_ /^ /] /\ /[ /Z /Y  /X  /W  /V  /U  /T /S /R /Q /P /O /N /M  /L  /K  /J  /I  /H  /G /F /E /D /C /B /A /@  /? F/> E/= D/< C/; B/: A/9 @/8 ?/7 >/6 =/5   .=  .<  .;  .:  .9 .8 .7 .6 .5 .4 .3 .2  .1 $.0 #./ ".. !.-  ., .+ .* .) .( .' .& .% .$ .# ." .! . . . . . . .  .  .  .  .  . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . -  -  -  -  -  - - - - - - - -  -  - - - - - - - -  - - - - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  - - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - -~ -} -| -{  -z -y -x -w -v -u -t -s  -r  -q  -p  -o  -n -m -l -k -j -i -h -g  -f %-e $-d #-c "-b !-a  -` -_ -^ -] -\ -[ -Z -Y -X -W -V -U -T -S -R -Q -P -O -N  -M  -L  -K  -J  -I -H -G -F -E -D -C -B  -A  -@  -?  -> -= -< -; -: -9 -8 -7  -6 "-5 !-4  -3 -2 -1 -0 -/ -. -- -, -+ -* -) -( -' -& -% -$ -# -" -!  -  -  -  -  - - - - - - - -  - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  - -  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  , , ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,~  ,}  ,|  ,{  ,z  ,y  ,x  ,w  ,v  ,u  ,t  ,s  ,r  ,q  ,p  ,o  ,n  ,m  ,l  ,k  ,j  ,i  ,h  ,g  ,f  ,e  ,d  ,c   ,b ,a ,` ,_ ,^ ,]  ,\  ,[  ,Z  ,Y  ,X ,W ,V ,U ,T ,S ,R ,Q  ,P ,O ,N ,M ,L ,K ,J ,I ,H ,G  ,F  ,E  ,D  ,C  ,B ,A ,@ ,? ,> ,= ,< ,;  ,: *,9 ),8 (,7 ',6 &,5 %,4 $,3 #,2 ",1 !,0  ,/ ,. ,- ,, ,+ ,* ,) ,( ,' ,& ,% ,$ ,# ," ,! , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  , ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  , , , + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + +  + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + +  + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + +  +  +  +  +  +   +   +   +   +   +  +  +  +  +  +  +  +  + + + + + + + + + + + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + +  + + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + +  + "+ !+  + + + + +~ +} +| +{ +z +y +x +w +v +u +t +s +r +q +p  +o  +n  +m  +l  +k +j +i +h +g +f +e +d  +c  +b +a +` +_ +^ +] +\ +[ +Z +Y +X +W +V +U +T +S +R +Q +P  +O  +N  +M  +L  +K +J +I +H +G +F +E +D  +C +B +A +@ +? +> += +< +; +: +9 +8 +7 +6 +5 +4 +3 +2 +1  +0  +/  +.  +-  +, ++ +* +) +( +' +& +%  +$ +# +" +! + + + + + + + + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + +  +  + + + + + * * * * * * * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * *  * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * *  * * * * * * * * * * * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * *  * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * *  * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * *  * * * * * * * * * *~ *} *| *{ *z *y  *x  *w  *v  *u  *t *s *r *q *p *o *n *m  *l +*k **j )*i (*h '*g &*f %*e $*d #*c "*b !*a  *` *_ *^ *] *\ *[ *Z *Y *X *W *V *U *T *S *R *Q *P *O *N  *M  *L  *K  *J  *I *H *G *F *E *D *C *B  *A *@ *? *> *= *< *; *: *9 *8 *7 *6 *5 *4 *3 *2 *1  *0  */  *.  *-  *, *+ ** *) *( *' *& *%  *$ *# *" *! *  *  *  *  *  * * * * * * * *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *   *  (*  '*  &*  %*  $*  #)  ")  !)  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )  /)  .)  -)  ,)  +)  *)  ))  ()  ')  &)  %)  $)  #)  ")  !)  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )  ,)  +)  *)  ))  ()  ')  &)  %)  $)  #)  ")  !)  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )~  )}  )|  ){  )z  )y  )x  )w  )v  )u   )t ()s ')r &)q %)p $)o #)n ")m !)l  )k )j )i )h )g )f )e )d )c )b )a )` )_ )^ )] )\ )[ )Z )Y  )X  )W  )V  )U  )T )S )R )Q )P )O )N )M  )L ()K ')J &)I %)H $)G #)F ")E !)D  )C )B )A )@ )? )> )= )< ); ): )9 )8 )7 )6 )5 )4 )3 )2 )1  )0  )/  ).  )-  ), )+ )* )) )( )' )& )%  )$ Q)# P)" O)! N) M) L) K) J) I) H) G) F) E) D) C) B) A) @) ?) >) =) <) ;) :) 9) 8) 7) 6) 5) 4) 3) 2) 1) 0) /) .) -( ,( +( *( )( (( '( &( %( $( #( "( !(  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( (  ( +( *( )( (( '( &( %( $( #( "( !(  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  (~ (} (| ({ (z (y (x (w  (v 7(u 6(t 5(s 4(r 3(q 2(p 1(o 0(n /(m .(l -(k ,(j +(i *(h )(g ((f '(e &(d %(c $(b #(a "(` !(_  (^ (] (\ ([ (Z (Y (X (W (V (U (T (S (R (Q (P (O (N (M (L  (K  (J  (I  (H  (G (F (E (D (C (B (A (@  (?  6(>  5(=  4(<  3(;  2(:  1(9  0(8  /(7  .(6  -(5  ,(4  +(3  *(2  )(1  ((0  '(/  &(.  %(-  $(,  #(+  "(*  !()   ((  ('  (&  (%  ($  (#  ("  (!  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  (  (  ( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x%' x$' x#' x"' x!' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' 2u}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}p}e}Z}O}D}9}.}#}} }||||||||||||s|g|[|O|C|7|+|||{{{{{{{{{{{{x{l{`{T{H{<{0{${{ {zzzzzzzzzzz}zqzezYzMzAz5z)zzzyyyyyyyyyyyyvyjy^yRyFy:y.y"yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvxvlv`vTvHvs2s&sssrrrrrrrrrrr~rrrfrZrNrBr6r*rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qSqGq;q/q#qq pppppppppppp{popcpWpKp@p4p(pppooooooooooootoho\oPoDo8o,o oonnnnnnnnnnnnynmnanUnIn=n1n%nn nmmmmmmmmmmm}mqmemYmMmAm5m)mmmllllllllllllulil^lRlFl:l.l"ll kkkkkkkkkkkkzknkbkVkJk>k2k&kkkjjjjjjjjjjjj~jsjhj]jRjGjf2f&fffeeeeeeeeeeeesege[eOeCe7e+eeeddddddddddddxdld`dTdHd_3_(___^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]}]q]e]Y]M]A]6]*]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[{[o[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX~XrXfXZXNXBX6X*XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW;W/W#WW VVVVVVVVVVVV|VpVdVXVLV@V4V(VVVUUUUUUUUUUUUuUiU]UQUEU9U-U!UU TTTTTTTTTTTTyTnTbTVTJT>T2T&TTTSSSSSSSSSSSSsSgS[SOSCS7S+SSSRRRRRRRRRRRRxRlR`RTRHRH4H)HHHGGGGGGGGGGGGGyGnGcGXGMGBG6G*GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EpEdEXELE@E4E(EEEDDDDDDDDDDDDuDiD]DQDED9D-D!DD CCCCCCCCCCCCyCmCaCUCIC=C2C&CCCBBBBBBBBBBB~BrBfBZBNBBB6B*BBBAAAAAAAAAAAAwAkA_ASAGA;A/A#AA @@@@@@@@@@@@|@p@d@X@L@@@4@(@@@????????????u?i?]?Q?E?9?-?!?? >>>>>>>>>>>>y>m>a>U>I>=>1>&>>>===========~=r=f=Z=N=B=6=*===<<<<<<<<<<<929&999888888888888s8g8[8O8C878+888777777777777w7k7_7S7G7;7/7#77 766666666666|6p6d6X6L6@646(666555555555555u5i5]5Q5F5:5.5"55 444444444444z4n4b4V4K4?434'444333333333333s3g3[3O3C373+333222222222222x2l2`2T2H2<202$22 211111111111}1q1e1Y1M1A151)111000000000000u0i0]0Q0E090-0!00 ////////////z/n/b/V/J/>/2/&///............s.g.[.O.C.7.+...------------x-l-`-T-H-<-0-$-- -,,,,,,,,,,,},q,e,Z,N,B,6,*,,,++++++++++++w+k+_+S+G+;+/+#++ ************|*p*d*X*L*@*4*(***))))))))))))t)h)\)Q)E)9)-)!)) ((((((((((((y(m(a(U(I(=(1(&((('''''''''''~'r'f'Z'N'B'6'*'''&&&&&&&&&&&&w&k&_&S&G&;&/&#&& %%%%%%%%%%%%{%o%c%W%K%?%3%'%%%$$$$$$$$$$$$t$h$\$P$D$8$,$ $$############y#m#a#U#I#=#1#%## #"""""""""""}"q"e"Y"M"B"6"*"""!!!!!!!!!!!!v!j!^!R!F!:!.!"!! { o c W K ? 3 '   th\PD8, xl`TH=1% }qeYMA5)vj^RF:." znbVJ>3'sg[OC7+xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVLA6+  {ocWK?3(ui]QE:." {ocWK?3'u  6  6   6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6~ 6} 6| 6{ 6z  6y  6x  6w  6v 6u 6t 6s 6r 6q 6p 6o  6n  6m  6l  6k  6j  6i  6h *6g *6f *6e *6d * 6c * 6b * 6a * 6` * 6_ *6^ *6] *6\ *6[ *6Z *6Y *6X  *6W )"6V )!6U ) 6T )6S )6R )6Q )6P )6O )6N )6M )6L )6K )6J )6I )6H )6G )6F )6E )6D )6C )6B ) 6A ) 6@ ) 6? ) 6> ) 6= )6< )6; )6: )69 )68 )67 )66  )65 (64 (63 (62 (61 (60 (6/ (6. (6- (6, (6+ (6* ( 6) ( 6( ( 6' ( 6& ( 6% (6$ (6# (6" (6! (6 (6 (6  (6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 ' 6 ' 6 ' 6 ' 6 ' 6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6  '5 &)5 &(5 &'5 &&5 &%5 &$5  &"5 &!5 & 5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 & 5 & 5 & 5 & 5 & 5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5  &5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 % 5 % 5 % 5 % 5 % 5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5  %5 $!5 $ 5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $ 5 $ 5 $ 5 $ 5 $ 5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5  $5 #5 #5 #5 # 5 # 5 # 5 # 5 # 5 #5 #5 #5 #5 #5 #5 #5  #5 "%5 "$5 "#5 ""5 "!5 " 5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5~ "5} "5| "5{ "5z "5y "5x "5w "5v "5u " 5t " 5s " 5r " 5q " 5p "5o "5n "5m "5l "5k "5j "5i  "5h !!5g ! 5f !5e !5d !5c !5b !5a !5` !5_ !5^ !5] !5\ !5[ !5Z !5Y !5X !5W !5V !5U !5T ! 5S ! 5R ! 5Q ! 5P ! 5O !5N !5M !5L !5K !5J !5I !5H  !5G  5F  5E  5D  5C  5B  5A  5@  5?  5>  5=  5<  5;  5:  59  58  57  56  55  54  53  52   51 (50 '5/ &5. %5- $5, #5+ "5* !5)  5( 5' 5& 5% 5$ 5# 5" 5! 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5  5  5  5  5  5 5 5 5 5 5 5 5  5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4  4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4~  4}  4|  4{  4z  4y 4x 4w 4v 4u 4t 4s 4r  4q 4p 4o 4n 4m  4l  4k  4j  4i  4h 4g 4f 4e 4d 4c 4b 4a  4` 4_ 4^ 4] 4\ 4[ 4Z 4Y 4X 4W 4V 4U 4T 4S 4R 4Q 4P 4O  4N  4M  4L  4K  4J 4I 4H 4G 4F 4E 4D 4C  4B "4A !4@  4? 4> 4= 4< 4; 4: 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 4/ 4. 4-  4,  4+  4*  4)  4( 4' 4& 4% 4$ 4# 4" 4!  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3  3 #3 "3 !3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3~  3}  3|  3{  3z 3y 3x 3w 3v 3u 3t 3s  3r  3q  3p  3o  3n  3m  3l  3k  3j  3i  3h  3g  3f  3e  3d  3c  3b  3a  3`  3_  3^  3]  3\  3[  3Z  3Y  3X  3W   3V  3U  3T  3S  3R  3Q  3P  3O  3N  3M  3L  3K  3J  3I  3H  3G  3F  3E  3D  3C  3B  3A  3@  3?  3>   3=  3<  3;  3:  39  38  37  36  35  34  33  32  31  30  3/  3.  3-  3,  3+  3*   3)  3(  3'  3&  3%  3$  3#  3"  3!  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3   3  #3  "3  !3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2~ 2} 2| 2{ 2z 2y 2x  2w 2v 2u 2t 2s 2r 2q 2p 2o 2n 2m 2l 2k 2j  2i  2h  2g  2f  2e 2d 2c 2b 2a 2` 2_ 2^  2]  2\  2[  2Z  2Y  2X 2W 2V 2U 2T 2S 2R 2Q  2P  2O  2N  2M  2L  2K  2J  2I  2H  2G   2F   2E   2D   2C   2B  2A  2@  2?  2>  2=  2<  2;  2:  29  28   27  26  25  24  23  22  21  20  2/  2.  2-  2,  2+  2*  2)  2(  2'  2&  2%  2$  2#  2"  2!  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2 2 2 2 2 1 1 1  1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1  1  1 \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \  \~  \}  \|  \{  \z  \y \x \w \v \u \t \s \r  \q \p \o \n \m \l \k  \j  \i  \h  \g  \f \e \d \c \b \a \` \_  \^  \]  \\  \[  \Z  \Y  \X  \W  \V  \U  \T  \S  \R  \Q  \P  \O  \N  \M  \L  \K   \J  \I  \H  \G  \F  \E  \D  \C  \B  \A  \@  \?  \>  \=  \<  \;  \:  \9  \8  \7   \6  \5  \4  \3  \2  \1  \0  \/  \.  \-  \,  \+  \*  \)  \(  \'  \&  \%  \$  \#  \"  \!  \   \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \   \  \  \  \  \  \  \  \  \  [  [  [  [  [   [ $[ #[ "[ ![  [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [  [  [  [  [  [ [ [ [ [ [ [ [  [  [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [  [  [  [  [  [ [ [ [ [ [ [ [  [ [ [ [ [ [ [ [ [  [  [  [  [  [ [ [ [ [ [ [ [  [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [  [  [  [  [  [ [ [ [ [ [ [ [  [ [ [  [  [  [  [  [ [ [ [ [~ [} [| [{  [z  [y  [x [w [v [u [t [s [r [q  [p [o  [m [l [k [j [i [h [g [f [e [d [c [b [a  [`  [_  [^  []  [\ [[ [Z [Y [X [W [V [U  [T  [S  [R  [Q   [P   [O   [N   [M   [L  [K  [J  [I  [H  [G  [F  [E  [D [C [B  [A  [@  [?  [>  [= [< [; [: [9 [8 [7 [6  [5  [4  [3  [2  [1  [0  [/  [.  [-  [,  [+  [*  [)  [(  ['  [&  [%  [$   [#  ["  [!  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z~  Z} Z| Z{ Zz Zy Zx Zw Zv  Zu Zt  Zs  Zr  Zq  Zp  Zo Zn Zm Zl Zk Zj Zi Zh  Zg  Zf  Ze  Zd  Zc  Zb  Za  Z`  Z_  Z^   Z]   Z\   Z[   ZZ   ZY  ZX  ZW  ZV  ZU  ZT  ZS  ZR  ZQ  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1~  1}  1|  1{  1z  1y  1x  1w  1v  1u   1t  /1s  .1r  -1q  ,1p  +1o  *1n  )1m  (1l  '1k  &1j  %1i  $1h  #1g  "1f  !1e  1d  1c  1b  1a  1`  1_  1^  1]  1\  1[  1Z  1Y  1X  1W  1V  1U  1T  1S  1R  1Q  1P  1O  1N  1M  1L  1K  1J  1I  1H  1G  1F   1E  $1D  #1C  "1B  !1A  1@  1?  1>  1=  1<  1;  1:  19  18  17  16  15  14  13  12  11  10  1/  1.  1-  1,  1+  1*  1)  1(  1'  1&  1%  1$  1#  1"   1!  '1  &1  %1  $1  #1  "1  !1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  0  0  0  0  0   0  &0  %0  $0  #0  "0  !0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0 0 0  0 I0 H0 G0 F0 E0 D0 C0 B0 A0 @0 ?0 >0 =0 <0 ;0 :0 90 80 70 60 50 40 30 20 10 00 /0 .0 -0 ,0 +0 *0 )0 (0 '0 $0 #0 "0 !0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0~ 0} 0|  0{  0z  0y  0x  0w 0v 0u 0t 0s 0r 0q 0p  0o 0n 0m 0l 0k 0j 0i  0h  0g  0f  0e  0d 0c 0b 0a 0` 0_ 0^ 0]  0\ 0[ 0Z 0Y 0X 0W 0V 0U 0T 0S 0R  0Q  0P  0O  0N  0M 0L 0K 0J 0I 0H 0G 0F  0E  0D 0C 0B 0A 0@ 0? 0> 0= 0< 0; 0: 09 08 07 06 05 04 03 02  01  00  0/  0.  0- 0, 0+ 0* 0) 0( 0' 0&  0% 0$ 0# 0" 0! 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0 0 0  0   0   0   0  0  0  0  0  0  0  0  0  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]   ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]~  ]}  ]|  ]{  ]z  ]y  ]x   ]w )]v (]u ']t &]s %]r $]q #]p "]o  6  <|pdXL@5)~~~~~~~~~~~~u~i~^~R~F~:~.~"~~ }}}}}}}}}}}}|}p}e}Y}M}A}5})}}}||||||||||||w|k|_|T|H|<|0|$|| |{{{{{{{{{{{}{q{e{Y{M{A{5{){{{zzzzzzzzzzzzuziz]zQzEz9z-z!zz yyyyyyyyyyyyyymyayUyJy>y2y&yyyxxxxxxxxxxxxsxgx[xOxCx8x,x xxwwwwwwwwwwwwywmwawUwIw=w1w%ww wvvvvvvvvvvv}vqvevYvMvAv5v*vvvuuuuuuuuuuuuwulu`uTuHui2i&iiihhhhhhhhhhhhshgh[hOhCh7h+hhhggggggggggggxglg`gTgHg=g1g%gg gffffffffffffsfgf[fOfCf7f+fffeeeeeeeeeeeeweke_eSeHe`2`&```____________t_h_\_Q_E_9_-_!__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]P]D]8],] ]]\\\\\\\\\\\\y\m\a\U\J\>\2\&\\\[[[[[[[[[[[[s[g[[[O[C[7[+[[[ZZZZZZZZZZZZyZmZaZUZIZ=Z1Z%ZZ ZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXxXmXaXUXIX=X1X%XX XWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W+WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU|UpUdUXULU@U4U(UUUTTTTTTTTTTTTtThT\TPTDT8T,T TTSSSSSSSSSSSSzSnSbSVSJS>S2S&SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQG2G&GGGFFFFFFFFFFF~FrFgF[FOFCF7F+FFFEEEEEEEEEEEExElE`ETEHE=E1E%EE EDDDDDDDDDDD}DrDfDZDNDBD6D*DDDCCCCCCCCCCCCwCkC_CSCHC>>>>>>>>>>>x>l>a>U>I>=>1>%>> >===========}=q=e=Y=N=B=6=*===<<<<<<<<<<<-2-&---,,,,,,,,,,,,t,h,\,P,D,8,,,!,, ++++++++++++z+n+b+V+J+>+2+&+++************s*g*[*O*C*7*+***))))))))))))y)m)a)U)I)=)1)%)) )(((((((((((~(r(f(Z(N(B(6(*(((''''''''''''v'j'^'R'F':'.'"'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%~%r%f%Z%N%B%6%*%%%$$$$$$$$$$$$v$j$^$R$F$:$.$"$$ ############z#n#b#V#J#>#2#&###"""""""""""z"m"`"S"F"9","""!!!!!!!!!!!v!i!\!O!B!5!(!!!  r e X K > 1 &   th\PD8,  {ocWK@4(|pcVI</" |obUH;.!ym`SG:- wj]PC7*tgZM@3& ~reXK>1$ |obUH;.!yl_RE8,wj]QD7*uh[NA4' reXK>1$ |ocVI<  ? ? ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ?~ ?} ?|  ?{ ?z ?y ?x ?w ?v ?u ?t ?s ?r ?q ?p  ?o  ?n  ?m  ?l  ?k ?j ?i ?h ?g ?f ?e ?d  ?c ?b ?a ?` ?_ ?^ ?] ?\  ?[  ?Z ?Y ?X ?W ?V ?U ?T ?S  ?R ?Q ?P ?O ?N ?M ?L ?K ?J ?I ?H ?G ?F ?E  ?D  ?C  ?B  ?A  ?@ ?? ?> ?= ?< ?; ?: ?9  ?8 ?7 ?6 ?5 ?4 ?3 ?2 ?1 ?0  ?/  ?.  ?-  ?,  ?+ ?* ?) ?( ?' ?& ?% ?$  ?# ?" ?!  ? ? ?  ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? > > > > > > >  > > > > > >  > > > > >  > ~> ~> ~> ~> ~>  ~> }> }> }> }>  }> |> |> |> |> |> |> |>  |> {> {> {>  {> z > z> z> z> z> z> z> z>  z> y> y> y> y> y> y> y>  y> x> x> x> x> x> x>  x> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w~> w}> w|> w{> wz> wy> wx> ww> wv> wu> wt> ws> wr> wq>~ wp>} wo>| wn>{ wm>z wl>y wk>x wj>w wi>v wh>u wg>t wf>s we>r wd>q wc>p wb>o wa>n w`>m w_>l w^>k w]>j w\>i w[>h wZ>g wY>f wX>e wW>d wV>c wU>b wT>a wS>` wR>_ wQ>^ wP>] wO>\ wN>[ wM>Z wL>Y wK>X wJ>W wI>V wH>U wG>T wF>S wE>R wD>Q wC>P wB>O wA>N w@>M w?>L w>>K w=>J w<>I w;>H w:>G w9>F w8>E w7>D w6>C w5>B w4>A w3>@ w2>? w1>> w0>= w/>< w.>; w->: w,>9 w+>8 w*>7 w)>6 w(>5 w'>4 w&>3 w%>2 w$>1 w#>0 w">/ w!>. w >- w>, w>+ w>* w>) w>( w>' w>& w>% w>$ w># w>" w>! w> w> w> w> w> w> w > w > w > w > w > w> w> w> w> w> w> w>  w> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v= v= v = v = v = v = v = v= v= v= v= v= v= v=  v= u=  u= t= t= t= t= t= t= t = t = t = t = t = t= t= t= t= t= t= t=  t= s= s= s= s= s= s = s = s = s = s = s= s= s= s= s= s= s=  s= r= r= r= r= r= r= r=  r= q = q= q= q= q= q= q= q=  q= p = p = p= p= p= p= p= p= p=  p= o = o = o= o= o= o= o= o= o=  o= n= n= n= n= n= n=  n= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m = m = m = m = m = m= m= m= m= m= m= m=  m= l =~ l =} l =| l ={ l =z l=y l=x l=w l=v l=u l=t l=s  l=r k+=q k*=p k)=o k(=n k'=m k&=l k%=k k$=j k#=i k"=h k!=g k =f k=e k=d k=c k=b k=a k=` k=_ k=^ k=] k=\ k=[ k=Z k=Y k=X k=W k=V k=U k=T k =S k =R k =Q k =P k =O k=N k=M k=L k=K k=J k=I k=H  k=G j0=F j/=E j.=D j-=C j,=B j+=A j*=@ j)=? j(=> j'== j&=< j%=; j$=: j#=9 j"=8 j!=7 j =6 j=5 j=4 j=3 j=2 j=1 j=0 j=/ j=. j=- j=, j=+ j=* j=) j=( j=' j=& j=% j=$ j =# j =" j =! j = j = j= j= j= j= j= j= j=  j= i-= i,= i+= i*= i)= i(= i'= i&= i%= i$= i#= i"= i!= i = i= i= i= i= i= i= i= i= i= i< i< i< i< i< i< i< i< i< i < i < i < i < i < i< i< i< i< i< i< i<  i< h#< h"< h!< h < h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h< h < h < h < h < h < h< h< h< h< h< h< h<  h< g< g< g< g< g< g< g< g< g< g < g < g < g < g < g< g< g< g< g< g< g<  g< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f< f < f < f < f < f < f< f< f< f< f< f< f<  f< e< e< e< e< e< e< e<  e< d< d< d< d<  d< c < c< c< c< c< c< c< c<  c< b <~ b<} b<| b<{ b ^<= ^<<  ^<; ]<: ]<9 ]<8 ]<7  ]<6 \<5 \<4 \ <3 \ <2 \ <1 \ <0 \ NA;= N@;< N?;; N>;: N=;9 N<;8 N;;7 N:;6 N9;5 N8;4 N7;3 N6;2 N5;1 N4;0 N3;/ N2;. N1;- N0;, N/;+ N.;* N-;) N,;( N+;' N*;& N);% N(;$ N';# N&;" N%;! N$; N#; N"; N!; N ; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N ; N ; N ; N ; N ; N; N; N; N; N; N: N:  N: M: M: M: M: M: M: M: M : M : M : M : M : M: M: M: M: M: M: M:  M: L : L : L : L : L: L: L: L: L: L: L:  L: K : K : K: K: K: K: K: K: K:  K: J: J: J: J: J: J: J: J: J: J: J : J : J : J : J : J: J: J: J: J: J: J:  J: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I : I : I : I : I : I: I: I: I: I: I: I:  I: H: H: H: H: H: H: H: H : H : H : H : H : H: H: H: H: H: H: H:  H: G: G: G: G: G: G: G: G: G: G: G: G : G : G :~ G :} G :| G:{ G:z G:y G:x G:w G:v G:u  G:t F:s F:r F:q F:p  F:o E$:n E#:m E":l E!:k E :j E:i E:h E:g E:f E:e E:d E:c E:b E:a E:` E:_ E:^ E:] E:\ E:[ E:Z E:Y E:X E :W E :V E :U E :T E :S E:R E:Q E:P E:O E:N E:M E:L  E:K D#:J D":I D!:H D :G D:F D:E D:D D:C D:B D:A D:@ D:? D:> D:= D:< D:; D:: D:9 D:8 D:7 D:6 D:5 D :4 D :3 D :2 D :1 D :0 D:/ D:. D:- D:, D:+ D:* D:)  D:( C:' C:& C:% C:$ C:# C:"  C:! B: B: B: B: B: B: B: B : B : B : B : B : B: B: B: B: B: B: B:  B: A : A : A : A : A : A: A: A: A: A: A: A:  A: @ 9 @ 9 @9 @9 @9 @9 @9 @9 @9  @9 ? 9 ? 9 ? 9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9  ?9 > 9 > 9 > 9 > 9 >9 >9 >9 >9 >9 >9 >9  >9 =9 =9 =9 =9 =9 =9 =9  =9 < 9 < 9 < 9 < 9 <9 <9 <9 <9 <9 <9 <9  <9 ;9 ;9 ;9 ;9 ; 9 ; 9 ; 9 ; 9 ; 9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9  ;9 : 9 : 9 : 9 :9 :9 :9 :9 :9 :9 :9  :9 9 9 9 9 9 9 99 99 99 99 99 99 99  99 8 9 8 9 8 9 8 9 8 9 89 89 89 89 89 89 89  89 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79 7 9 7 9 7 9 7 9 7 9 79 79 79 79 79 79 79  79 69 69~ 69} 69| 69{ 69z  69y 59x 59w 59v 59u 59t  59s 4 9r 49q 49p 49o 49n 49m 49l 49k  49j 39i 39h 39g 39f 39e 39d 3 9c 3 9b 3 9a 3 9` 3 9_ 39^ 39] 39\ 39[ 39Z 39Y 39X  39W 29V 29U 29T 29S 29R 29Q 29P 29O 29N 29M 2 9L 2 9K 2 9J 2 9I 2 9H 29G 29F 29E 29D 29C 29B 29A  29@ 19? 19> 19= 19< 19; 19: 199 1 98 1 97 1 96 1 95 1 94 193 192 191 190 19/ 19. 19-  19, 09+ 0 9* 0 9) 0 9( 0 9' 0 9& 09% 09$ 09# 09" 09! 09 09  09 / 9 /9 /9 /9 /9 /9 /9 /9  /9 . 9 . 9 . 9 .9 .9 .9 .9 .9 .9 .9  .9 -9 -9 -9 -9 - 9 - 9 - 9 - 9 - 9 -9 -8 -8 -8 -8 -8 -8  -8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 , 8 , 8 , 8 , 8 , 8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8  ,8 +8 +8 +8 +8  +8 * 8 * 8 * 8 *8 *8 *8 *8 *8 *8 *8  *8 ) 8 ) 8 ) 8 ) 8 ) 8 )8 )8 )8 )8 )8 )8 )8  )8 (8 (8 (8 (8 ( 8 ( 8 ( 8 ( 8 ( 8 (8 (8 (8 (8 (8 (8 (8  (8 ' 8 ' 8 ' 8 ' 8 ' 8 '8 '8 '8 '8 '8 '8 '8  '8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 & 8 & 8 & 8 & 8 & 8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8  &8 %(8 %'8 %&8 %%8 %$8 %#8 %"8 %!8 % 8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8~ %8} %8| %8{ %8z %8y %8x %8w %8v %8u %8t %8s % 8r % 8q % 8p % 8o % 8n %8m %8l %8k %8j %8i %8h %8g  %8f $ 8e $ 8d $ 8c $ 8b $8a $8` $8_ $8^ $8] $8\ $8[  $8Z #8Y #8X #8W #8V #8U #8T #8S #8R #8Q #8P #8O #8N #8M #8L #8K # 8J # 8I # 8H # 8G # 8F #8E #8D #8C #8B #8A #8@ #8?  #8> "8= "8< "8; "8: "89 "88 "87 "86 "85 " 84 " 83 " 82 " 81 " 80 "8/ "8. "8- "8, "8+ "8* "8)  "8( !8' !8& !8% !8$ !8# !8" !8! !8 !8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !8 !8 !8 !8 !8 !8 !8  !8  8  8  8  8  8  8  8  8  8  8   8 8 8 8 8 8 8 8 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7~ 7}  7|  7{  7z  7y  7x 7w 7v 7u 7t 7s 7r 7q  7p  7o  7n  7m  7l  7k 7j 7i 7h 7g 7f 7e 7d  7c  7b 7a 7` 7_ 7^ 7] 7\ 7[  7Z 7Y  7X  7W  7V  7U  7T 7S 7R 7Q 7P 7O 7N 7M  7L 27K 17J 07I /7H .7G -7F ,7E +7D *7C )7B (7A '7@ &7? %7> $7= #7< "7; !7:  79 78 77 76 75 74 73 72 71 70 7/ 7. 7- 7, 7+ 7* 7) 7( 7'  7&  7%  7$  7#  7" 7! 7 7 7 7 7 7  7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6 /q~qdWJ=0$ ~~~~~~~~~~~{~o~b~U~H~;~.~!~~}}}}}}}}}}}}y}n}c}X}M}B}7},}!}} }||||||||||||||q|f|[|P|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{y{m{a{U{I{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxXxLx@x4x(xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwEw9w-w!ww vvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu~urufuZuNuBu6u*uuuttttttttttttvtjt_tStGt;t/t#tt ssssssssssss{soscsWsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrtrhr\rPrDr8r,r rrqqqqqqqqqqqqyqmqaqUqIq=q1q%qq qppppppppppp}pqpepZpNpBp6p*pppoooooooooooovojo^oRoFo:o.o"oo nnnnnnnnnnnn{noncnWnKn?n3n'nnnmmmmmmmmmmmmtmhm\mPmDm8m,m mmllllllllllllxlmlalUlIl=l1l%ll lkkkkkkkkkkk}kqkekYkMkAk5k)kkkjjjjjjjjjjjjvjjj^jRjFj:j.j"jj iiiiiiiiiiiizinibiViJi?i3i'iiihhhhhhhhhhhhshgh[hOhCh7h+hhhggggggggggggxglg`gTgHgd2d&dddccccccccccccscgc[cOcCc7c+cccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_2_&___^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] \\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[t[h[\[P[D[8[-[![[ ZZZZZZZZZZZZyZmZaZUZIZ=Z1Z%ZZ ZYYYYYYYYYYY~YrYfYZYNYBY6Y*YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX WWWWWWWWWWWW{WoWcWWWLW@W4W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VV UUUUUUUUUUUUyUmUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT~TrTfTZTNTBT6T*TTTSSSSSSSSSSSSvSjS^SRSFS:S.S"SS SRRRRRRRRRRRR}RrRgR\RQRFR:R.R"RR QQQQQQQQQQQQzQnQbQVQJQ>Q2Q&QQQPPPPPPPPPPPPsPgP[POPCP7P+PPPOOOOOOOOOOOOxOlO`OTOIO=O1O%OO ONNNNNNNNNNN}NqNeNZNNNBN6N*NNNMMMMMMMMMMMMwMkM_MSMGM;M/M#MM LLLLLLLLLLLL{LpLdLXLLL@L4L(LLLKKKKKKKKKKKKuKiK]KQKEK9K-K!KK JJJJJJJJJJJJzJnJbJVJJJ>J2J&JJJIIIIIIIIIIIIsIhI\IPIDI8I,I IIHHHHHHHHHHHHHuHjH_HTHIH>H3H(HHHGGGGGGGGGGGGwGkG_GSGGGC3C(CCCBBBBBBBBBBBBBsBgB[BOBCB7B+BBBAAAAAAAAAAAAxAlA`ATAHA>>>>>>>>>>>{>o>c>W>K>?>3>'>>>============t=h=\=P=D=8=,= ==<<<<<<<<<<<222&22211111111111~1r1f1Z1O1C171+111000000000000w0k0_0S0G0;0/0$00 0///////////|/p/d/X/L/@/4/(///.............y.n.c.X.M.B.7.,.!.. .------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,y,m,a,U,I,=,1,%,, ,+++++++++++~+r+f+Z+N+B+6+*+++************v*j*^*R*F*:*.*"** )))))))))))){)o)d)X)L)@)4)()))((((((((((((t(h(\(P(D(8(,( ((''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&}&q&e&Y&M&A&5&)&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$@$4$($$$############t#h#\#P#D#8#,# ##""""""""""""y"m"a"U"I"="1"%"" "!!!!!!!!!!!}!q!e!Y!M!A!6!*!!! v j _ S G ; / #  {ocWK?3(th\PD8, ymaUI=1% ~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'sg\PD8, xl`TH<0$ }q a a  a  a  a  a  a a a a a a a a  a a a a a a a a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a  a a a a a a a a a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a~ a} a| a{  az ay ax aw av au at as ar aq ap ao an am al ak aj ai ah  ag  af  ae  ad  ac ab aa a` a_ a^ a] a\  a[ aZ aY aX aW aV aU aT aS aR aQ aP aO aN aM aL aK aJ  aI  aH  aG  aF  aE aD aC aB aA a@ a? a>  a= !a<  a; a: a9 a8 a7 a6 a5 a4 a3 a2 a1 a0 a/ a. a- a, a+ a* a)  a(  a'  a&  a%  a$ a# a" a! a a a a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a ` ` `  ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  ` ` ` ` ` ` ` `  ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  ` ` ` ` ` ` ` `  ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `   `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `   `  "`  !`  `  `  `~  `}  `|  `{  `z  `y  `x  `w  `v  `u  `t  `s  `r  `q  `p  `o  `n  `m  `l  `k  `j  `i  `h  `g  `f  `e  `d  `c  `b   `a  ``  `_  `^  `]  `\  `[  `Z  `Y  `X  `W  `V  `U  `T  `S  `R  `Q  `P  `O  `N  `M  `L  `K  `J  `I  `H  `G  `F  `E  `D  `C   `B  `A  `@  `?  `>  `=  `<  `;  `:  `9  `8  `7  `6  `5  `4  `3  `2  `1   `0 `/ `. `- `, `+ `*  `)  `(  `'  `&  `% `$ `# `" `! ` ` `  ` $` #` "` !`  ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  ` ` _ _ _ _ _ _  _ %_ $_ #_ "_ !_  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _  _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _  _ _ _ _ _ _  _  _  _  _~  _} _| _{ _z _y _x _w _v  _u  _t  _s  _r  _q  _p  _o  _n  _m  _l  _k  _j  _i  _h  _g  _f  _e  _d   _c   _b   _a   _`   __  _^  _]  _\  _[  _Z  _Y  _X  _W _V _U _T _S _R _Q _P _O _N  _M  _L  _K  _J  _I _H _G _F _E _D _C _B  _A _@ _? _> _= _< _; _: _9 _8 _7 _6 _5  _4  _3  _2  _1  _0 _/ _. _- _, _+ _* _)  _( _' _& _% _$ _# _" _! _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^   ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^   ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^~  ^}   ^|  ^{  ^z  ^y  ^x  ^w  ^v  ^u  ^t  ^s  ^r  ^q  ^p  ^o  ^n  ^m  ^l  ^k  ^j  ^i  ^h   ^g  ^f  ^e  ^d  ^c  ^b  ^a  ^`  ^_  ^^  ^]  ^\  ^[  ^Z  ^Y  ^X  ^W  ^V   ^U ^T ^S ^R ^Q ^P ^O ^N  ^M  ^L  ^K  ^J  ^I ^H ^G ^F ^E ^D ^C ^B  ^A ^@ ^? ^> ^= ^< ^; ^: ^9 ^8 ^7 ^6 ^5 ^4 ^3 ^2 ^1 ^0  ^/  ^.  ^-  ^,  ^+ ^* ^) ^( ^' ^& ^% ^$  ^# ^" ^! ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]   ]   ]   ]   ]   ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ]  ] D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D D D D D D D D  D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D   D   D   D   D~   D}  D|  D{  Dz  Dy  Dx  Dw  Dv  Du  Dt  Ds  Dr  Dq  Dp  Do  Dn  Dm  Dl  Dk  Dj  Di  Dh   Dg  Df  De  Dd  Dc  Db  Da  D`  D_  D^   D]  D\  D[  DZ  DY  DX  DW  DV  DU  DT  DS  DR  DQ  DP  DO  DN  DM  DL  DK  DJ   DI  DH  DG  DF  DE  DD  DC  DB  DA  D@  D?  D>  D=  D<  D;  D:  D9  D8   D7 D6 D5 D4 D3  D2  D1  D0  D/  D. D- D, D+ D* D) D( D'  D& D% D$ D# D" D! D D D D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C C C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C C C C C C C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C  C   C   C   C   C   C  C  C  C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C C C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C~ C} C| C{ Cz Cy  Cx !Cw  Cv Cu Ct Cs Cr Cq Cp Co Cn Cm Cl Ck Cj Ci Ch Cg Cf Ce Cd  Cc  Cb  Ca  C`  C_ C^ C] C\ C[ CZ CY CX  CW CV CU CT CS CR CQ CP CO CN CM CL CK CJ CI  CH  CG  CF  CE  CD CC CB CA C@ C? C> C=  C< C; C: C9 C8 C7 C6 C5 C4 C3 C2 C1 C0 C/ C. C-  C,  C+  C*  C)  C( C' C& C% C$ C# C" C!  C C C C C C C C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C C C C C C B B B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B  B B B B B B B B B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B  B "B !B  B B B B B B B B B B B B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B  B #B "B !B  B B B B B B B B B B B B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B  B B B B B B B B B B B~ B} B| B{ Bz By Bx  Bw  Bv  Bu  Bt  Bs Br Bq Bp Bo Bn Bm Bl  Bk Bj Bi Bh Bg Bf Be Bd Bc Bb Ba B` B_ B^ B] B\ B[ BZ BY  BX  BW  BV  BU  BT BS BR BQ BP BO BN BM  BL BK BJ BI BH BG BF BE BD BC BB BA B@ B? B> B= B< B;  B:  B9  B8  B7  B6 B5 B4 B3 B2 B1 B0 B/  B. B- B, B+ B* B) B( B' B& B% B$ B# B" B! B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B  B B B B B B B B B B B B  B  B  B  B  B B A A A A A A  A A A A A A A A A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A  A !A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A  A !A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A  A #A "A !A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A~ A} A| A{ Az Ay  Ax  Aw  Av  Au  At  As  Ar  Aq  Ap  Ao  An  Am  Al  Ak  Aj  Ai  Ah  Ag  Af  Ae  Ad  Ac  Ab  Aa  A`   A_  A^  A]  A\  A[  AZ  AY  AX  AW  AV  AU  AT  AS  AR  AQ  AP  AO  AN  AM  AL  AK  AJ  AI  AH  AG  AF  AE  AD   AC  AB  AA  A@  A?  A>  A=  A<  A;  A:  A9  A8  A7  A6  A5  A4  A3  A2  A1  A0  A/  A.  A-  A,  A+  A*  A)  A(  A'  A&  A%   A$  A#  A"  A!  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A   A  A  A  A  A  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @   @ $@ #@ "@ !@  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @  @ #@ "@ !@  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @~ @} @| @{ @z  @y @x @w @v @u @t @s @r @q @p @o @n @m @l @k  @j  @i  @h  @g  @f @e @d @c @b @a @` @_  @^ #@] "@\ !@[  @Z @Y @X @W @V @U @T @S @R @Q @P @O @N @M @L @K @J @I @H  @G  @F  @E  @D  @C @B @A @@ @? @> @= @<  @; @: @9 @8 @7 @6 @5 @4 @3 @2  @1  @0  @/  @.  @- @, @+ @* @) @( @' @&  @%  !@$   @#  @"  @!  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @  @   @   @   @   @   @  @  @  @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? a /g|qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}||||||||||||s|g|[|O|C|7|+|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{H{<{0{${{ {zzzzzzzzzzz|zpzdzXzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyyuyiy]yQyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxzxnxbxVxJx>x2x&xxxwwwwwwwwwww~wrwfw[wOwCw7w+wwwvvvvvvvvvvvvwvkv_vSvGv;v0v$vv vuuuuuuuuuuu|upuduXuLu@u4u(uuuttttttttttttutit]tQtEt9t-t!tt sssssssssssszsnsbsVsJs>s2s&sssrrrrrrrrrrr~rrrfrZrNrBr6r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qSqGq;q/q#qq pppppppppppp|pppdpXpLp@p4p(pppoooooooooooouoio]oQoEo9o-o!oo nnnnnnnnnnnnznnnbnVnJn>n2n&nnnmmmmmmmmmmm~mrmfm[mOmCm7m+mmmllllllllllllwlkl_lSlGl;l/l#ll kkkkkkkkkkkk|kpkdkXkLk@k4k(kkkjjjjjjjjjjjjtjhj\jPjDj8j,j!jj iiiiiiiiiiiiyimiaiUiIi=i1i%ii ihhhhhhhhhhh~hrhfhZhNhBh6h*hhhggggggggggggwgkg_gSgGg;g/g#gg ffffffffffff|fpfdfXfLf@f4f(fffeeeeeeeeeeeetehe\ePeDe8e,e eeddddddddddddydmdadUdId=d1d%dd dccccccccccc~crcfcZcNcBc6c*cccbbbbbbbbbbbbwbkb_bSbGb;b/b#bb aaaaaaaaaaaa|apadaXaLa@a4a(aaa````````````u`i`]`Q`E`9`-`!`` ____________y_m_b_V_J_>_2_&___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[[t[i[^[S[H[=[2['[[[ZZZZZZZZZZZZZuZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYzYnYbYVYJY>Y2Y&YYYXXXXXXXXXXX~XrXfXZXOXCX7X+XXXWWWWWWWWWWWWxWlW`WTWHWK2K&KKKJJJJJJJJJJJJsJgJ[JOJCJ8J,J JJIIIIIIIIIIIIxImIaIUIII=I1I%II IHHHHHHHHHHH}HqHeHYHMHBH6H*HHHGGGGGGGGGGGGvGkG_GSGGG;G/G#GG FFFFFFFFFFFF{FoFcFXFLF@F4F(FFFEEEEEEEEEEEEuEiE]EQEEE9E-E!EE DDDDDDDDDDDDzDnDbDVDJD>D3D'DDDCCCCCCCCCCCCsCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBBxBlB`BTBHB>>>>>>>>>>>t>h>\>P>D>8>,> >>============y=m=a=U=I===1=%== =<<<<<<<<<<<~323&333222222222222s2g2[2O2C272+222111111111111x1l1`1T1H1<101$11 100000000000}0q0e0Y0M0A050)000////////////v/j/^/R/G/;///#// ............{.o.c.W.K.@.4.(...------------t-h-\-P-D-8-,- -- ,,,,,,,,,,,,z,n,b,V,J,>,2,&,,,+++++++++++~+s+g+[+O+C+7+++++************x*l*`*T*H*<*1*%** *)))))))))))})q)f)Z)N)B)6)*)))((((((((((((w(k(_(S(G(<(0($(( ('''''''''''|'p'd'X'L'A'5')'''&&&&&&&&&&&&v&j&^&R&F&:&.&"&& %%%%%%%%%%%%{%o%c%W%K%?%3%'%%%$$$$$$$$$$$$t$h$\$P$D$8$,$ $$ ############z#n#b#V#J#>#2#&###""""""""""""s"g"["O"C"7"+"""!!!!!!!!!!!!x!l!`!T!H!2&sg[OC7+wk_SG;0$ |pdXL@4)ui]QE9-! znbVJ>2&sg , K , K , K , K , K , K , K , K  , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J  , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J  , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,"J ,!J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J~ ,J} ,J| ,J{ ,Jz ,Jy ,Jx ,Jw ,Jv ,Ju ,Jt ,Js ,Jr ,Jq , Jp , Jo , Jn , Jm , Jl ,Jk ,Jj ,Ji ,Jh ,Jg ,Jf ,Je  ,Jd ,Jc ,Jb ,Ja ,J` ,J_ ,J^ ,J] ,J\ ,J[ ,JZ ,JY ,JX ,JW ,JV ,JU ,JT ,JS ,JR , JQ , JP , JO , JN , JM ,JL ,JK ,JJ ,JI ,JH ,JG ,JF  ,JE ,JD ,JC ,JB ,JA ,J@ ,J? ,J> ,J= ,J< ,J; ,J: ,J9 , J8 , J7 , J6 , J5 , J4 ,J3 ,J2 ,J1 ,J0 ,J/ ,J. ,J-  ,J, ,%J+ ,$J* ,#J) ,"J( ,!J' , J& ,J% ,J$ ,J# ,J" ,J! ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  , J  , I  , I  , I  , I  ,I  ,I  ,I  ,I  ,I  ,I  ,I  ,I "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "B I "B I "B I "B I "B I "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI  "BI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "A I "A I "A I "A I "A I "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI  "AI "@ I "@ I "@ I "@ I "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@I  "@I "?I "?I "?I "?I "?I "?I "? I "? I "? I "? I "? I "?I "?I "?I "?I "?I "?I "?I  "?I "> I "> I "> I "> I ">I ">I ">I ">I ">I ">I ">I  ">I "= I "= I "= I "=I "=I "=I "=I "=I "=I "=I  "=I "<I "<I "<I "<I "<I "<I "<I "<I "<I "< I "< I "< I "< I "< I "<I~ "<I} "<I| "<I{ "<Iz "<Iy "<Ix  " "8 I= "8 I< "8 I; "8I: "8I9 "8I8 "8I7 "8I6 "8I5 "8I4  "8I3 "7 I2 "7 I1 "7 I0 "7 I/ "7 I. "7I- "7I, "7I+ "7I* "7I) "7I( "7I'  "7I& "6I% "6I$ "6I# "6I" "6 I! "6 I "6 I "6 I "6 I "6I "6I "6I "6I "6I "6I "6I  "6I "5 I "5 I "5 I "5 I "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5I  "5I "4I "4I "4 I "4 I "4 I "4 I "4 I "4I "4I "4H "4H "4H "4H "4H  "4H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3 H "3 H "3 H "3 H "3 H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H  "3H "2 H "2 H "2 H "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2H  "2H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1 H "1 H "1 H "1 H "1 H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H  "1H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0 H "0 H "0 H "0 H "0 H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H  "0H "/H "/H "/ H "/ H "/ H "/ H "/ H "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/H  "/H ". H ". H ". H ". H ". H ".H ".H ".H ".H ".H ".H ".H  ".H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "- H "- H~ "- H} "- H| "- H{ "-Hz "-Hy "-Hx "-Hw "-Hv "-Hu "-Ht  "-Hs ",Hr ",Hq ",Hp ",Ho ",Hn ",Hm ",Hl ",Hk ",Hj ",Hi ",Hh ",Hg ",Hf ",He ",Hd ", Hc ", Hb ", Ha ", H` ", H_ ",H^ ",H] ",H\ ",H[ ",HZ ",HY ",HX  ",HW "+HV "+HU "+HT "+HS "+HR "+HQ "+HP "+HO "+HN "+HM "+HL "+HK "+HJ "+HI "+HH "+ HG "+ HF "+ HE "+ HD "+ HC "+HB "+HA "+H@ "+H? "+H> "+H= "+H<  "+H; "*H: "*H9 "*H8 "*H7 "*H6 "*H5 "*H4 "*H3 "*H2 "*H1 "*H0 "*H/ "* H. "* H- "* H, "* H+ "* H* "*H) "*H( "*H' "*H& "*H% "*H$ "*H#  "*H" ")H! ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ") H ") H ") H ") H ") H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H  ")H "(H "(H "(H "(H "(H "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "( G "( G "( G "( G "( G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G  "(G "'G "'G "'G "'G "'G "'G "'G  "'G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "& G "& G "& G "& G "& G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G  "&G "%&G "%%G "%$G "%#G "%"G "%!G "% G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "% G "% G "% G "% G "% G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G  "%G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$ G "$ G "$ G "$ G "$ G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G  "$G "# G "# G "#G "#G "#G "#G "#G "#G "#G  "#G ""G ""G ""G ""G "" G "" G~ "" G} "" G| "" G{ ""Gz ""Gy ""Gx ""Gw ""Gv ""Gu ""Gt  ""Gs "!Gr "!Gq "!Gp "!Go "!Gn "!Gm "!Gl "!Gk "!Gj "!Gi "!Gh "! Gg "! Gf "! Ge "! Gd "! Gc "!Gb "!Ga "!G` "!G_ "!G^ "!G] "!G\  "!G[ " GZ " GY " GX " GW " GV " GU " GT " GS " GR " GQ " GP " GO " GN " GM " GL " GK " GJ " GI " GH  " GG " GF "GE "GD "GC "GB "GA "G@ "G?  "G> "!G= " G< "G; "G: "G9 "G8 "G7 "G6 "G5 "G4 "G3 "G2 "G1 "G0 "G/ "G. "G- "G, "G+ "G* " G) " G( " G' " G& " G% "G$ "G# "G" "G! "G "G "G  "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G " G " G " G " G " G "G "G "G "G "G "G "G  "G "G "G "G "G "G "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F  "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F  "F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F~ "F} "F| "F{ "Fz "Fy  "Fx "Fw "Fv "Fu "Ft " Fs " Fr " Fq " Fp " Fo "Fn "Fm "Fl "Fk "Fj "Fi "Fh  "Fg "Ff "Fe "Fd "Fc "Fb  "Fa "F` "F_ "F^ "F] "F\ "F[ "FZ "FY "FX "FW "FV "FU " FT " FS " FR " FQ " FP "FO "FN "FM "FL "FK "FJ "FI  "FH "FG "FF "FE "FD "FC "FB  "FA "F@ " F? " F> " F= " F< " F; "F: "F9 "F8 "F7 "F6 "F5 "F4  "F3 "F2 " F1 " F0 " F/ " F. " F- "F, "F+ "F* "F) "F( "F' "F&  "F% " F$ "F# "F" "F! "F "F "F "F  "F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "E "E "E  "E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " "E " !E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E "E "E "E "E "E "E "E "E "E " E " E " E " E " E "E "E "E "E "E "E "E  "E "E "E "E "E "E~ "E} "E| "E{ "Ez "Ey "Ex "Ew " Ev " Eu " Et " Es " Er "Eq "Ep "Eo "En "Em "El "Ek  "Ej " Ei " Eh " Eg " Ef " Ee "Ed "Ec "Eb "Ea "E` "E_ "E^  "E] "E\ "E[ "EZ "EY "EX "EW "EV "EU "ET "ES "ER "EQ "EP "EO "EN "EM "EL " EK " EJ " EI " EH " EG "EF "EE "ED "EC "EB "EA "E@  "E? "E> "E= "E< "E; "E:  "E9 "E8 "E7 "E6 "E5 "E4 "E3 "E2 "E1 "E0 "E/ "E. "E- "E, " E+ " E* " E) " E( " E' "E& "E% "E$ "E# "E" "E! "E  "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E " E " E " E " E " E "E "E "E "E "E "E "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  " D  " D  " D  " D  " D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3 d 3 d 3 d 3 d 3 d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d  3d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2 d 2 d 2 d 2 d 2 d 2d 2d 2d 2d 2d 2d 2d  2d 1d 1d 1d 1 d 1 d 1 d 1 d 1 d 1d 1d 1d 1d~ 1d} 1d| 1d{  1dz 0dy 0dx 0dw 0dv 0du 0dt 0ds 0dr 0dq 0dp 0do 0dn 0 dm 0 dl 0 dk 0 dj 0 di 0dh 0dg 0df 0de 0dd 0dc 0db  0da /d` /d_ /d^ /d] /d\ /d[ /dZ /dY /dX /dW /dV /dU / dT / dS / dR / dQ / dP /dO /dN /dM /dL /dK /dJ /dI  /dH .dG .dF .dE .dD .dC .dB .dA . d@ . d? . d> . d= . d< .d; .d: .d9 .d8 .d7 .d6 .d5  .d4 -d3 -d2 -d1 -d0 -d/ -d. -d- -d, -d+ -d* -d) -d( -d' - d& - d% - d$ - d# - d" -d! -d -d -d -d -d -d  -d ,d ,d ,d ,d ,d ,d ,d ,d ,d ,d , d , d , d , d , d ,d ,d ,d ,d ,d ,d ,d  ,d +!d + d +d +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c +c + c + c + c + c + c +c +c +c +c +c +c +c  +c *c *c *c *c *c *c *c *c *c *c *c *c * c * c * c * c * c *c *c *c *c *c *c *c  *c )c )c )c )c )c )c )c )c )c )c ) c ) c ) c ) c ) c )c )c )c )c )c )c )c  )c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c (c ( c ( c ( c ( c ( c (c (c (c (c (c (c (c  (c '#c '"c '!c ' c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c 'c~ ' c} ' c| ' c{ ' cz ' cy 'cx 'cw 'cv 'cu 'ct 'cs 'cr  'cq &"cp &!co & cn &cm &cl &ck &cj &ci &ch &cg &cf &ce &cd &cc &cb &ca &c` &c_ &c^ &c] &c\ & c[ & cZ & cY & cX & cW &cV &cU &cT &cS &cR &cQ &cP  &cO %cN %cM %cL %cK %cJ %cI %cH %cG %cF %cE %cD %cC %cB %cA %c@ %c? %c> %c= % c< % c; % c: % c9 % c8 %c7 %c6 %c5 %c4 %c3 %c2 %c1  %c0 $c/ $c. $c- $c, $c+ $c* $c) $c( $c' $c& $c% $c$ $c# $ c" $ c! $ c $ c $ c $c $c $c $c $c $c $c  $c #c #c #c #c #c #c #c # c # c # c # c # c #c #c #c #c #c #c #c  #c "c "c "b "b "b "b "b "b "b "b "b "b "b " b " b " b " b " b "b "b "b "b "b "b "b  "b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b !b ! b ! b ! b ! b ! b !b !b !b !b !b !b !b  !b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b b b b b b b b b b b b b b b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b b  b b b b b b b b b b b b b  b  b  b  b  b b b b~ b} b| b{ bz  by bx bw bv bu bt bs br bq bp bo bn bm bl bk bj  bi  bh  bg  bf  be bd bc bb ba b` b_ b^  b] b\ b[ bZ bY bX bW bV bU bT bS bR bQ bP  bO  bN  bM  bL  bK bJ bI bH bG bF bE bD  bC bB bA b@ b? b> b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2  b1  b0  b/  b.  b- b, b+ b* b) b( b' b&  b% b$ b# b" b! b b b b b b b b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b b  b b b b b b b b b a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a  a "a !a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a  a a a a a a a a a a a , K 9z|pdYMA5)~~~~~~~~~~~~v~j~^~R~F~:~.~"~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}K}?}3}'}}}||||||||||||s|g|[|O|D|8|,| ||{{{{{{{{{{{{x{l{`{T{I{={1{%{{ {zzzzzzzzzzz}zqzezYzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyyvyjy^yRyFy:y.y"yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwEw9w-w!ww vvvvvvvvvvvvyvnvbvVvJv>v2v&vvvuuuuuuuuuuuusugu[uOuCu7u+uuuttttttttttttwtkt`tTtHtq2q&qqqppppppppppp~prpfpZpNpCp7p+pppoooooooooooowoko_oSoGo;o/o$oo onnnnnnnnnnn|npndnXnLn@n4n(nnnmmmmmmmmmmmmumim]mRmFm:m.m"mm llllllllllllzlnlblVlJl>l2l&lllkkkkkkkkkkkkskgk[kOkCk7k+kkkjjjjjjjjjjjjxjlj`jTjHjV2V&VVVUUUUUUUUUUU~UrUfUZUNUBU6U*UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRhR\RPRDR8R,R RRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQK2K&KKKJJJJJJJJJJJJxJmJbJWJLJAJ6J+J JJ IIIIIIIIIIIIIvIjI^IRIFI:I.I"II HHHHHHHHHHHH{HoHcHWHKH?H3H'HHHGGGGGGGGGGGGsGgG[GOGCG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE|EpEdEXELE@E4E(EEEDDDDDDDDDDDDuDiD]DQDED9D-D!DD CCCCCCCCCCCC|CqCfC[CPCEC:C/C$CCCBBBBBBBBBBBBBtBiB^BSBHB=B2B'BBBAAAAAAAAAAAAAwAlAaAVAKA@A5A*AAA @@@@@@@@@@@@@z@o@e@Z@O@D@9@.@#@@ @????????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>v>j>^>R>F>:>.>">> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<020&000////////////t/h/\/P/D/8/,/ //............x.m.a.U.I.=.1.%.. .-----------}-q-e-Y-M-B-6-*---,,,,,,,,,,,,v,j,^,R,F,:,.,",, ++++++++++++{+o+c+W+K+?+3+'+++************t*h*\*P*D*8*,* **))))))))))))y)n)b)V)J)>)2)&)))(((((((((((~(r(f(Z(N(B(6(*(((''''''''''''v'j'^'R'F':'.'"'' &&&&&&&&&&&&{&o&c&W&K&?&3&'&&&%%%%%%%%%%%%s%g%\%P%D%8%,% %%$$$$$$$$$$$$x$l$`$T$H$<$0$$$$ $###########}#q#e#Y#M#A#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!z!n!b!V!J!>!2!&!!!  s g [ O C 7 +   wl`TH<0$ |pdXL@4(ui]QE9-! ymaUI=1% ~rfZNB6*vk_SG;/# |pdXL@4(ui]QE9-! ymaUI=1% ~rfZNB6*wk_SG;/# |pdXL@4(ui]QE9-! z J R J R J R J R J R  J R JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR  JR J$R J#R J"R J!R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R~ J R} J R| J R{ J Rz JRy JRx JRw JRv JRu JRt JRs  JRr JRq JRp JRo JRn JRm JRl JRk JRj J Ri J Rh J Rg J Rf J Re JRd JRc JRb JRa JR` JR_ JR^  JR] JR\ JR[ JRZ JRY J RX J RW J RV J RU J RT JRS JRR JRQ JRP JRO JRN JRM  JRL JRK JRJ JRI JRH JRG JRF JRE JRD JRC JRB JRA JR@ JR? JR> J R= J R< J R; J R: J R9 JR8 JR7 JR6 JR5 JR4 JR3 JR2  JR1 J1R0 J0R/ J/R. J.R- J-R, J,R+ J+R* J*R) J)R( J(R' J'R& J&R% J%R$ J$R# J#R" J"R! J!R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR  JR JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ J1Q J0Q J/Q J.Q J-Q J,Q J+Q J*Q J)Q J(Q J'Q J&Q J%Q J$Q J#Q J"Q J!Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ J Q JQ JQ JQ~ JQ} JQ| JQ{ JQz JQy JQx JQw JQv JQu JQt JQs JQr JQq JQp JQo J Qn J Qm J Ql J Qk J Qj JQi JQh JQg JQf JQe JQd JQc  JQb JQa JQ` JQ_ JQ^ JQ] JQ\ JQ[ JQZ JQY JQX JQW J QV J QU J QT J QS J QR JQQ JQP JQO JQN JQM JQL JQK  JQJ J?QI J>QH J=QG J J3Q= J2Q< J1Q; J0Q: J/Q9 J.Q8 J-Q7 J,Q6 J+Q5 J*Q4 J)Q3 J(Q2 J'Q1 J&Q0 J%Q/ J$Q. J#Q- J"Q, J!Q+ J Q* JQ) JQ( JQ' JQ& JQ% JQ$ JQ# JQ" JQ! JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ JQ JQ JP JP JP JP JP JP JP J P J P J P J P J P JP JP JP JP JP JP JP  JP J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P JP~ JP} JP| JP{ JPz J Py J Px J Pw J Pv J Pu JPt JPs JPr JPq JPp JPo JPn  JPm JPl JPk JPj JPi JPh JPg JPf JPe JPd JPc JPb JPa JP` JP_ J P^ J P] J P\ J P[ J PZ JPY JPX JPW JPV JPU JPT JPS  JPR JPQ J PP J PO J PN J PM J PL JPK JPJ JPI JPH JPG JPF JPE  JPD JPC JPB JPA JP@ J P? J P> J P= J P< J P; JP: JP9 JP8 JP7 JP6 JP5 JP4  JP3 JP2 JP1 JP0 JP/ J P. J P- J P, J P+ J P* JP) JP( JP' JP& JP% JP$ JP#  JP" JP! JP JP JP JP JP JP JP JP JP JP JP JP JP J P J P J P J P J P JP JP JP JP JP JP JP  JP J P J P JP JP JP JP JP JO JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  J O  J O  J O  J O  J O  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  E@f  E?f  E>f  E=f  E @e= @e< @e; @e: @e9 @e8 @e7 @e6 @e5 @e4 @e3 @e2 @e1 @e0 @e/ @ e. @ e- @ e, @ e+ @ e* @e) @e( @e' @e& @e% @e$ @e#  @e" @%e! @$e @#e @"e @!e @ e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @e @ e @ e @ e @ e @ e @e @e @e @e @e @d @d  @d @#d @"d @!d @ d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @d @ d @ d @ d @ d @ d @d @d @d @d @d @d @d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  @ d  @ d  @ d  @ d  @ d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  @d  ;Ie  ;He  ;Ge  ;Fe  ;Ee  ;De  ;Ce  ;Be  ;Ae  ;@e  ;?e  ;>e  ;=e  ;O 6=O 6e 1=e 1 ,4O= ,4O< ,4O; ,4O: ,4O9 ,4O8 ,4O7 ,4O6 ,4O5 ,4O4 ,4O3 ,4O2 ,4 O1 ,4 O0 ,4 O/ ,4 O. ,4 O- ,4O, ,4O+ ,4O* ,4O) ,4O( ,4O' ,4O&  ,4O% ,3@O$ ,3?O# ,3>O" ,3=O! ,3 ,-N= ,-N< ,-N; ,-N:  ,-N9 ,,N8 ,,N7 ,,N6 ,,N5 ,,N4 ,,N3 ,,N2 ,,N1 ,,N0 ,,N/ ,,N. ,,N- ,,N, ,,N+ ,,N* ,,N) ,,N( ,, N' ,, N& ,, N% ,, N$ ,, N# ,,N" ,,N! ,,N ,,N ,,N ,,N ,,N  ,,N ,+ N ,+ N ,+ N ,+ N ,+ N ,+N ,+N ,+N ,+N ,+N ,+N ,+N  ,+N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,* N ,* N ,* N ,* N ,* N ,*M ,*M ,*M ,*M ,*M ,*M ,*M  ,*M ,)M ,)M ,)M ,)M ,) M ,) M ,) M ,) M ,) M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M  ,)M ,(M ,(M ,(M ,( M ,( M ,( M ,( M ,( M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M  ,(M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,' M ,' M ,' M ,' M ,' M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M  ,'M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,& M ,& M ,& M ,& M ,& M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M  ,&M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,% M ,% M ,% M ,% M ,% M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M  ,%M ,$ M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$ M ,$ M ,$ M~ ,$ M} ,$ M| ,$M{ ,$Mz ,$My ,$Mx ,$Mw ,$Mv ,$Mu  ,$Mt ,#Ms ,#Mr ,#Mq ,#Mp ,#Mo ,#Mn ,# Mm ,# Ml ,# Mk ,# Mj ,# Mi ,#Mh ,#Mg ,#Mf ,#Me ,#Md ,#Mc ,#Mb  ,#Ma ,"M` ,"M_ ,"M^ ,"M] ,"M\ ,"M[ ,"MZ ,"MY ,"MX ," MW ," MV ," MU ," MT ," MS ,"MR ,"MQ ,"MP ,"MO ,"MN ,"MM ,"ML  ,"MK ,!MJ ,!MI ,!MH ,!MG ,!MF ,!ME ,!MD ,!MC ,!MB ,!MA ,!M@ ,!M? ,!M> ,! M= ,! M< ,! M; ,! M: ,! M9 ,!M8 ,!M7 ,!M6 ,!M5 ,!M4 ,!M3 ,!M2  ,!M1 , ,M0 , +M/ , *M. , )M- , (M, , 'M+ , &M* , %M) , $M( , #M' , "M& , !M% , M$ , M# , M" , M! , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M  , M ,(M ,'M ,&M ,%M ,$M ,#L ,"L ,!L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L~ ,L} ,L| ,L{ ,Lz ,Ly ,Lx ,Lw ,Lv ,Lu ,Lt ,Ls , Lr , Lq , Lp , Lo , Ln ,Lm ,Ll ,Lk ,Lj ,Li ,Lh ,Lg  ,Lf ,&Le ,%Ld ,$Lc ,#Lb ,"La ,!L` , L_ ,L^ ,L] ,L\ ,L[ ,LZ ,LY ,LX ,LW ,LV ,LU ,LT ,LS ,LR ,LQ ,LP ,LO ,LN ,LM , LL , LK , LJ , LI , LH ,LG ,LF ,LE ,LD ,LC ,LB ,LA  ,L@ , L? , L> ,L= ,L< ,L; ,L: ,L9 ,L8 ,L7  ,L6 ,(L5 ,'L4 ,&L3 ,%L2 ,$L1 ,#L0 ,"L/ ,!L. , L- ,L, ,L+ ,L* ,L) ,L( ,L' ,L& ,L% ,L$ ,L# ,L" ,L! ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K~ ,K} ,K| ,K{  ,Kz ,Ky ,Kx ,Kw ,Kv ,Ku ,Kt ,Ks ,Kr , Kq , Kp , Ko , Kn , Km ,Kl ,Kk ,Kj ,Ki ,Kh ,Kg ,Kf  ,Ke ,Kd ,Kc ,Kb ,Ka ,K` ,K_ ,K^ ,K] ,K\ , K[ , KZ , KY , KX , KW ,KV ,KU ,KT ,KS ,KR ,KQ ,KP  ,KO , KN , KM , KL , KK , KJ , KI , KH , KG , KF , KE , KD , KC , KB , KA , K@ , K? , K> , K= , K< , K; , K: , K9 , K8 , K7 , K6 , K5  , K4 , K3 , K2 , K1 , K0 , K/ , K. , K- , K, , K+ , K* , K) , K( , K' , K& , K% , K$  , K# , K" , K! , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K J R B|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ {zzzzzzzzzzz|zpzdzXzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yQyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww~wrwfwZwNwBw6w*wwwvvvvvvvvvvvvwvkv_vSvGv;v/v#vv uuuuuuuuuuuu|upuduXuLu@u4u(uuuttttttttttttttht\tPtDt8t,t ttssssssssssssxsls`sTsIs=s1s%ss srrrrrrrrrrr}rqrerYrMrAr5r)rrrqqqqqqqqqqqqvqjq^qRqFq:q.q#qq pppppppppppp{popcpWpKp?p3p'pppooooooooooootoho\oPoDo8o,o oonnnnnnnnnnnnxnmnanUnIn=n1n%nn nmmmmmmmmmmm}mqmemYmMmBm6m*mmmllllllllllllvljl^lRlFl:l.l#ll kkkkkkkkkkkk{kokckWkKk?k3k'kkkjjjjjjjjjjjjtjhj\jPjDj8j,j jjiiiiiiiiiiiixiniciXiMiBi7i,i!ii ihhhhhhhhhhhh{hohchWhKh?h3h'hhhggggggggggggsggg[gOgCg7g+gggffffffffffffwfkf_fSfGf>>>>>>>>>>>w>k>`>T>H><>0>$>> >===========}=q=e=Y=M=A=5=)===<<<<<<<<<<<343)3332222222222222y2n2c2X2M2A252)222111111111111v1j1^1R1F1;1/1#11 000000000000|0p0d0X0L0A050)000////////////v/j/^/R/F/:/./"// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- -- ,,,,,,,,,,,,z,n,b,V,J,>,2,&,,,++++++++++++s+g+[+O+C+7+++ ++************y*m*a*U*I*=*1*%** *))))))))))))y)n)c)X)M)B)7),)!)) ((((((((((((y(m(a(V(J(>(2(&(((''''''''''''s'g'['O'C'9'.'#'' '&&&&&&&&&&&&~&s&h&]&R&G&<&1&&&&&%%%%%%%%%%%%%v%k%`%U%J%?%4%)%%%$$$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#q#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""u"i"]"Q"E"9"-"!"" !!!!!!!!!!!!y!m!a!U!I!=!2!&!!! ~ r f Z N B 6 *   vj^RF:." zncWK?3'sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, xl`TH<0$ |pdYMA5)ui]QE9-! ymaUI=1% }qfZNB6*vj^RF:." znbVJ>2&  h  h  h h h h g g g g  g 2g 1g 0g /g .g -g ,g +g *g )g (g 'g &g %g $g #g "g !g  g g g g g g g g g g g g g g g g g g g  g  g  g  g  g g g g g g g g  g ?g >g =g g =g  5g= 4g< 3g; 2g: 1g9 0g8 /g7 .g6 -g5 ,g4 +g3 *g2 )g1 (g0 'g/ &g. %g- $g, #g+ "g* !g)  g( g' g& g% g$ g# g" g! g g g g g g g g g g g  g  g  g  g  g g g g g g g g  g f =f f  =f   Z= Z< Z; Z:  Z9 Z8 Z7 Z6 Z5  Z4  Z3  Z2  Z1  Z0 Z/ Z. Z- Z, Z+ Z* Z)  Z(  Z'   Z&   Z%   Z$   Z#   Z"  Z!  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y Y Y Y~ Y} Y| Y{ Yz  Yy  Yx  Yw Yv Yu Yt Ys Yr Yq Yp  Yo  Yn  Ym  Yl  Yk  Yj Yi Yh Yg Yf Ye Yd Yc  Yb  Ya  Y`  Y_  Y^  Y]  Y\  Y[  YZ   YY   YX   YW   YV   YU  YT  YS  YR  YQ  YP  YO  YN  YM YL YK YJ YI YH YG YF YE YD YC  YB  YA  Y@  Y?  Y> Y= Y< Y; Y: Y9 Y8 Y7  Y6  Y5  Y4   Y3   Y2   Y1   Y0   Y/  Y.  Y-  Y,  Y+  Y*  Y)  Y(  Y' Y& Y% Y$ Y# Y" Y! Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X~ X} X| X{ Xz Xy Xx  Xw Xv Xu Xt  Xs  Xr  Xq  Xp  Xo Xn Xm Xl Xk Xj Xi Xh  Xg Xf Xe  Xd  Xc  Xb  Xa  X` X_ X^ X] X\ X[ XZ XY  XX  XW  XV  XU  XT  XS XR XQ XP XO XN XM XL  XK  XJ  XI  XH  XG XF XE XD XC XB XA X@  X?  X>  X=  X<  X;  X: X9 X8 X7 X6 X5 X4 X3  X2  X1  X0  X/   X.   X-   X,   X+   X*  X)  X(  X'  X&  X%  X$  X#  X"  X!  X  X X X X X X X X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  W   W   W   W   W   W  W  W  W  W  W  W  W  W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  | W  | W  | W  | W  | W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W  r W rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW rW rW rW  rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW rW rW rW  rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW rW rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW rW rW rW  rW r W r W r W r W r W rW rW rW~ rW} rW| rW{ rWz  rWy rWx rWw r Wv r Wu r Wt r Ws r Wr rWq rWp rWo rWn rWm rWl rWk  rWj rWi rWh rWg r Wf r We r Wd r Wc r Wb rWa rW` rW_ rW^ rW] rW\ rW[  rWZ  rWY  rWX  r WW  r WV  r WU  r WT  r WS  rWR  rWQ  rWP  rWO  rWN  rWM  rWL  rWK hWJ hWI hWH hWG hWF hWE hWD h WC h WB h WA h W@ h W? hW> hW= hW< hW; hW: hW9 hW8  hW7 h W6 hW5 hW4 hW3 hW2 hW1 hW0 hW/ hW. hW- hW, hW+ hW* hW) hW( hW' hW& hW% hW$ h W# h W" h W! h W h W hW hW hW hW hW hW hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  h W  h W  h W  h W  h W  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW ^ W ^W ^W ^V ^V ^V ^V ^V  ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V  ^V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V  ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V~ ^V} ^V| ^V{ ^Vz ^Vy  ^Vx ^Vw ^Vv ^Vu ^Vt ^Vs ^Vr ^ Vq ^ Vp ^ Vo ^ Vn ^ Vm ^Vl ^Vk ^Vj ^Vi ^Vh ^Vg ^Vf  ^Ve ^Vd ^Vc ^Vb ^Va  ^V` ^V_ ^V^ ^V] ^V\ ^V[ ^VZ ^VY ^VX ^VW ^VV ^ VU ^ VT ^ VS ^ VR ^ VQ ^VP ^VO ^VN ^VM ^VL ^VK ^VJ  ^VI  ^ VH  ^ VG  ^ VF  ^VE  ^VD  ^VC  ^VB  ^VA  ^V@  ^V?  ^V>  Y*fF  Y)fE  Y(fD  Y'fC  Y&fB  Y%fA  Y$f@  Y#f?  Y"f>  Y!f=  Y f<  Yf;  Yf:  Yf9  Yf8  Yf7  Yf6  Yf5  Yf4  Yf3  Yf2  Yf1  Yf0  Yf/  Yf.  Yf-  Yf,  Yf+  Yf*  Y f)  Y f(  Y f'  Y f&  Y f%  Yf$  Yf#  Yf"  Yf!  Yf  Yf  Yf  Yf T V= T V< T V; T V: T V9 T V8 T V7 T V6 T V5 T V4 T V3 T V2  T V1 T -V0 T ,V/ T +V. T *V- T )V, T (V+ T 'V* T &V) T %V( T $V' T #V& T "V% T !V$ T V# T V" T V! T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V  T V T V T V T V T V T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U  T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U  T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU~ TU} TU| TU{ TUz TUy TUx TUw TUv TUu TUt TUs TUr TUq TUp T Uo T Un T Um T Ul T Uk TUj TUi TUh TUg TUf TUe TUd  TUc T%Ub T$Ua T#U` T"U_ T!U^ T U] TU\ TU[ TUZ TUY TUX TUW TUV TUU TUT TUS TUR TUQ TUP TUO TUN TUM TUL TUK T UJ T UI T UH T UG T UF TUE TUD TUC TUB TUA TU@ TU?  TU> TU= TU< TU; TU: TU9 TU8 TU7 TU6 TU5 TU4 TU3 TU2 TU1 TU0 TU/ TU. TU- T U, T U+ T U* T U) T U( TU' TU& TU% TU$ TU# TU" TU!  TU T1U T0U T/U T.U T-U T,U T+U T*U T)U T(U T'U T&U T%U T$U T#U T"U T!U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TT TT TT TT T T T T T T T T T T TT TT TT TT TT TT TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  T T  T T  T T  T T  T T  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT J0#T J0"T J0!T J0 T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0 T J0 T J0 T J0 T J0 T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T  J0T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/ T J/ T J/ T J/ T J/ T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T  J/T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J. T J. T J. T J. T J. T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T  J.T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T~ J-T} J-T| J- T{ J- Tz J- Ty J- Tx J- Tw J-Tv J-Tu J-Tt J-Ts J-Tr J-Tq J-Tp  J-To J,Tn J,Tm J,Tl J,Tk J,Tj J,Ti J,Th J,Tg J,Tf J,Te J,Td J,Tc J,Tb J,Ta J,T` J,T_ J,T^ J,T] J, T\ J, T[ J, TZ J, TY J, TX J,TW J,TV J,TU J,TT J,TS J,TR J,TQ  J,TP J+TO J+TN J+TM J+TL J+TK J+TJ J+TI J+TH J+TG J+TF J+TE J+TD J+TC J+TB J+ TA J+ T@ J+ T? J+ T> J+ T= J+T< J+T; J+T: J+T9 J+T8 J+T7 J+T6  J+T5 J*T4 J*T3 J*T2 J*T1 J*T0 J*T/ J*T. J* T- J* T, J* T+ J* T* J* T) J*T( J*T' J*T& J*T% J*T$ J*T# J*T"  J*T! J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J) T J) T J) T J) T J) T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T  J)T J(1T J(0T J(/T J(.T J(-T J(,T J(+T J(*S J()S J((S J('S J(&S J(%S J($S J(#S J("S J(!S J( S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J( S J( S J( S J( S J( S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S  J(S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J' S J' S J' S J' S J' S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S  J'S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J& S J& S J& S J& S J& S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S  J&S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J% S J% S J% S J% S J% S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S  J%S J$&S J$%S J$$S J$#S J$"S J$!S J$ S J$S~ J$S} J$S| J$S{ J$Sz J$Sy J$Sx J$Sw J$Sv J$Su J$St J$Ss J$Sr J$Sq J$Sp J$So J$Sn J$Sm J$ Sl J$ Sk J$ Sj J$ Si J$ Sh J$Sg J$Sf J$Se J$Sd J$Sc J$Sb J$Sa  J$S` J#S_ J#S^ J# S] J# S\ J# S[ J# SZ J# SY J#SX J#SW J#SV J#SU J#ST J#SS J#SR  J#SQ J"SP J"SO J"SN J"SM J"SL J"SK J"SJ J"SI J"SH J"SG J"SF J"SE J"SD J"SC J"SB J"SA J"S@ J"S? J" S> J" S= J" S< J" S; J" S: J"S9 J"S8 J"S7 J"S6 J"S5 J"S4 J"S3  J"S2 J!!S1 J! S0 J!S/ J!S. J!S- J!S, J!S+ J!S* J!S) J!S( J!S' J!S& J!S% J!S$ J!S# J!S" J!S! J!S J!S J!S J! S J! S J! S J! S J! S J!S J!S J!S J!S J!S J!S J!S  J!S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J R J R J R J R J R J R J R  h /p|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}%}} }|||||||||||}|q|e|Y|M|A|5|)|||{{{{{{{{{{{{v{j{^{R{F{:{.{"{{ zzzzzzzzzzzzzznzbzVzJz>z2z&zzzyyyyyyyyyyy~yryfyZyNyBy6y*yyyxxxxxxxxxxxxvxjx^xRxFx:x.x"xx wwwwwwwwwwwwzwowcwWwKw?w3w'wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuwuku_uSuGu;u/u#uu tttttttttttt{totctWtKt?t3t'tttsssssssssssstshs\sPsDs8s,s ssrrrrrrrrrrrrxrlr`rTrHrg2g&gggffffffffffffsfgf[fOfCf7f+fffeeeeeeeeeeeeweke_eSeGe;e/e#ee dddddddddddd|dpdddXdLd@d4d(dddcccccccccccctchc\cPcDc8c,c ccbbbbbbbbbbbbxbmbabUbIb=b1b%bb baaaaaaaaaaa}aqaeaYaMaAa5a*aaa````````````v`j`^`R`F`:`.`"`` ____________{_o_c_W_K_?_3_'___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYY~YrYfYZYNYBY6Y*YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX WWWWWWWWWWWW{WoWcWWWKW?W3W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUxUlU`UTUHUR2R&RRRQQQQQQQQQQQQsQgQ[QOQCQ7Q+QQQPPPPPPPPPPPPwPkP_PSPGP;P/P#PP OOOOOOOOOOOOOzOoOdOYONOCO8O-O"OO ONNNNNNNNNNNNvNjN^NRNFN:N.N"NN MMMMMMMMMMMM{MoMcMWMKM?M3M'MMMLLLLLLLLLLLLtLhL\LPLDL8L,L LLKKKKKKKKKKKKyKmKaKUKIK=K1K%KK KJJJJJJJJJJJ}JqJeJYJMJAJ5J)JJJIIIIIIIIIIIIvIjI^IRIFI:I.I"II HHHHHHHHHHHHzHnHbHVHJH>H2H&HHHGGGGGGGGGGGGsGgG[GOGCG7G+GGGFFFFFFFFFFFFxFlF`FTFHF>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========}=q=e=Y=M=A=5=)===<<<<<<<<<<<323&333222222222222s2g2[2O2C272+222111111111111x1l1`1T1H1<101$11 100000000000|0p0d0X0L0@040(000////////////u/i/]/Q/E/9/-/!// ............y.m.a.U.I.=.1.%.. .-----------~-r-f-Z-N-B-6-*---,,,,,,,,,,,,v,j,^,R,F,:,.,",, ++++++++++++{+o+c+W+K+?+3+'+++************s*g*[*O*C*7*+***))))))))))))x)l)`)T)H)<)0)$)) )(((((((((((|(p(d(X(L(@(4(((((''''''''''''u'i']'Q'E'9'-'!'' &&&&&&&&&&&&y&m&a&U&I&=&1&%&& &%%%%%%%%%%%}%q%f%Z%N%B%6%*%%%$$$$$$$$$$$$v$j$^$R$F$:$.$"$$ ############z#n#b#V#J#>#2#&###"""""""""""~"r"f"Z"N"B"6"*"""!!!!!!!!!!!!w!k!_!S!G!;!/!#!! { o c W K ? 3 '   sg[OC7+xl`TH<0$ {peZOD9.# ~sh]RG<1&wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {p  q5 8q4 7q3 6q2 5q1 4q0 3q/ 2q. 1q- 0q, /q+ .q* -q) ,q( +q' *q& )q% (q$ 'q# &q" %q! $q #q "q !q  q q q q q q q q q q q q q q q q q q q  q  q  q  q  q q q q q q p p  p +p *p )p (p 'p &p %p $p #p "p !p  p p p p p p p p p p p p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p )p (p 'p &p %p $p #p "p !p  p p p p p p p p p p p p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p #p "p !p  p p p p p p p p p p p p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p p p p p p p p p~ p} p| p{ pz py px pw  pv  pu  pt  ps  pr pq pp po pn pm pl pk  pj  -pi  ,ph  +pg  *pf  )pe  (pd  'pc  &pb  %pa  $p`  #p_  "p^  !p]   p\  p[  pZ  pY  pX  pW  pV  pU  pT  pS  pR  pQ  pP  pO  pN  pM  pL  pK  pJ   pI   pH   pG   pF   pE  pD  pC  pB  pA  p@  p?  p>  p= p< p; p: p9 p8 p7 p6  p5  p4  p3  p2  p1 p0 p/ p. p- p, p+ p*  p) Bp( Ap' @p& ?p% >p$ =p# o =o  o= o<  o; 'o: &o9 %o8 $o7 #o6 "o5 !o4  o3 o2 o1 o0 o/ o. o- o, o+ o* o) o( o' o& o% o$ o# o" o!  o  o  o  o  o o o o o o o o  o .o -o ,o +o *o )o (o 'o &o %o $o #o "o !o  o o o o o o n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n  n .n -n ,n +n *n )n (n 'n &n %n $n #n "n !n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n  n "n !n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n~ n} n| n{ nz ny  nx #nw "nv !nu  nt ns nr nq np no nn nm nl nk nj ni nh ng nf ne nd nc nb  na  n`  n_  n^  n] n\ n[ nZ nY nX nW nV  nU nT nS nR nQ nP nO nN nM nL nK nJ nI nH nG  nF  nE  nD  nC  nB nA n@ n? n> n= n< n;  n: n9 n8 n7 n6 n5 n4 n3 n2 n1 n0 n/ n. n- n, n+  n*  n)  n(  n'  n& n% n$ n# n" n! n n  n 'n &n %n $n #n "n !n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  m m m m m m m m  m $m #m "m !m  m m m m m m m m m m m m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m  m  :m  9m  8m  7m  6m  5m  4m  3m  2m  1m  0m  /m  .m  -m  ,m  +m  *m  )m  (m  'm  &m  %m  $m  #m  "m  !m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m   m  2m  1m  0m  /m  .m  -m  ,m  +m  *m  )m  (m  'm  &m  %m  $m  #m  "m  !m  m  m  m  m  m  m  m  m  m~  m}  m|  m{  mz  my  mx  mw  mv  mu  mt  ms  mr  mq  mp  mo  mn  mm  ml  mk  mj  mi  mh   mg  mf  me  md  mc  mb  ma  m`  m_  m^  m]  m\  m[  mZ  mY  mX  mW  mV  mU  mT  mS  mR  mQ  mP  mO  mN  mM  mL  mK  mJ   mI  *mH  )mG  (mF  'mE  &mD  %mC  $mB  #mA  "m@  !m?  m>  m=  m<  m;  m:  m9  m8  m7  m6  m5  m4  m3  m2  m1  m0  m/  m.  m-  m,  m+  m*  m)  m(  m'  m&  m%  m$  m#  m"  m!  m   m  &m  %m  $m  #m  "m  !m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  m  l  l  l  l  l  l   l "l !l  l l l l l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l  l "l !l  l l l l l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l  l 0l /l .l -l ,l +l *l )l (l 'l &l %l $l #l "l !l  l l l l l l l l l l~ l} l| l{ lz ly lx lw lv lu  lt  ls  lr  lq  lp lo ln lm ll lk lj li  lh lg lf le ld lc lb la l` l_ l^ l] l\  l[  lZ  lY  lX  lW lV lU lT lS lR lQ lP  lO lN lM lL lK  lJ  lI  lH  lG  lF lE lD lC lB lA l@ l?  l> l= l< l; l: l9 l8 l7 l6 l5 l4  l3  l2  l1  l0  l/ l. l- l, l+ l* l) l(  l'  l&  l%  l$  l#  l"  l!  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l  l 'l &l %l $l #l "l !l  l l l l l l l k k k k k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k  k .k -k ,k +k *k )k (k 'k &k %k $k #k "k !k  k k k k k k k k k k k k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k   k  -k  ,k  +k  *k  )k  (k  'k  &k  %k  $k  #k  "k  !k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k~  k}  k|  k{  kz  ky  kx  kw  kv  ku  kt  ks   kr  &kq  %kp  $ko  #kn  "km  !kl  kk  kj  ki  kh  kg  kf  ke  kd  kc  kb  ka  k`  k_  k^  k]  k\  k[  kZ  kY  kX  kW  kV  kU  kT  kS  kR  kQ  kP  kO  kN  kM   kL  &kK  %kJ  $kI  #kH  "kG  !kF  kE  kD  kC  kB  kA  k@  k?  k>  k=  k<  k;  k:  k9  k8  k7  k6  k5  k4  k3  k2  k1  k0  k/  k.  k-  k,  k+  k*  k)  k(  k'   k&  k%  k$  k#  k"  k!  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k  k   k $k #k "k !k  k k k k k j j j j j j j j j j j j j j  j  j  j  j  j j j j j j j j  j *j )j (j 'j &j %j $j #j "j !j  j j j j j j j j j j j j j j j j j j j  j  j  j  j  j j j j j j j j  j j j j j j j j j j j j j j j j j j j  j  j  j  j  j j j j j j j j  j j j j j j j j j j j j j j j  j  j  j  j  j j j j j j j j  j 2j 1j 0j~ /j} .j| -j{ ,jz +jy *jx )jw (jv 'ju &jt %js $jr #jq "jp !jo  jn jm jl jk jj ji jh jg jf je jd jc jb ja j` j_ j^ j] j\  j[  jZ  jY  jX  jW jV jU jT jS jR jQ jP  jO (jN 'jM &jL %jK $jJ #jI "jH !jG  jF jE jD jC jB jA j@ j? j> j= j< j; j: j9 j8 j7 j6 j5 j4  j3  j2  j1  j0  j/ j. j- j, j+ j* j) j(  j'  j& j% j$ j# j" j! j j j j j j j j j j j j j  j  j  j  j  j j j j j j j j  j  $j  #j  "j  !j   j  j  j  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i   i   i   i   i   i  i  i  i  i  i  i  i  i i i i i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i i  i )i (i 'i &i %i $i #i "i !i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i i  i 1i 0i /i .i -i ,i +i *i )i (i 'i &i %i $i #i "i !i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i~  i}  i|  i{  iz  iy ix iw iv iu it is ir  iq  5ip  4io  3in  2im  1il  0ik  /ij  .ii  -ih  ,ig  +if  *ie  )id  (ic  'ib  &ia  %i`  $i_  #i^  "i]  !i\  i[  iZ  iY  iX  iW  iV  iU  iT  iS  iR  iQ  iP  iO  iN  iM  iL  iK  iJ  iI  iH  iG  iF  iE  iD  iC  iB  iA  i@  i?  i>  i=   i<  5i;  4i:  3i9  2i8  1i7  0i6  /i5  .i4  -i3  ,i2  +i1  *i0  )i/  (i.  'i-  &i,  %i+  $i*  #i)  "i(  !i'  i&  i%  i$  i#  i"  i!  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i  i   i  Ji  Ii  Hi  Gi  Fi  Ei  Di  Ch  Bh  Ah  @h  ?h  >h  =h  h  =h  hX  =hW   #h=  "h<  !h;  h:  h9  h8  h7  h6  h5  h4  h3  h2  h1  h0  h/  h.  h-  h,  h+  h*  h)  h(  h'  h&  h%  h$  h#  h"  h!  h  h  h  h  h   h  h h h h h h h h h h h h h h h h h h h q6 1j|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~t~h~\~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}%}} }|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{v{j{^{R{F{:{.{"{{ zzzzzzzzzzzzzznzbzVzJz>z3z'zzzyyyyyyyyyyyysygy[yOyCy7y+yyyxxxxxxxxxxxxwxkx_xSxGx;x/x#xx wwwwwwwwwwww|wpwdwXwLw@w4w(wwwvvvvvvvvvvvvtvhv\vPvDv9v-v!vv uuuuuuuuuuuuyumuauUuIu=u1u%uu uttttttttttt}tqtetYtMtAt5t*tttssssssssssssvsjs^sRsFs:s.s"ss rrrrrrrrrrrrzrorcrWrKr?r3r'rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpGp;p/p#pp oooooooooooo{ooocoWoKo?o3o'ooonnnnnnnnnnnntnhn\nPnDn8n,n nnmmmmmmmmmmmmxmlm`mTmHma2a&aaa```````````~`r`f`Z`O`C`7`+```____________w_k___S_G_;_/_#__ ^^^^^^^^^^^^{^o^c^W^K^?^3^'^^^]]]]]]]]]]]]t]h]\]P]D]8],] ]]\\\\\\\\\\\\x\l\`\T\H\<\0\$\\ \[[[[[[[[[[[}[q[e[Y[M[A[5[)[[[ZZZZZZZZZZZZuZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YYYXXXXXXXXXXX~XrXfXZXNXBX6X*XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V'VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T0T$TT TSSSSSSSSSSS|SpSdSXSLS@S4S(SSSRRRRRRRRRRRRtRhR\RPRDR8R,R RRQQQQQQQQQQQQyQmQaQUQIQ=Q1Q%QQ QPPPPPPPPPPP}PqPePYPMPAP5P)PPPOOOOOOOOOOOOuOiO]OQOEO9O-O!OO NNNNNNNNNNNNzNnNbNVNJN>N2N&NNNMMMMMMMMMMM~MrMfMZMNMCM7M+MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK|KpKdKXKLK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JPJDJ8J,J!JJ IIIIIIIIIIIIyImIaIUIII=I1I%II IHHHHHHHHHHH~HrHfHZHNHBH6H*HHHGGGGGGGGGGGGvGjG^GRGFG:G.G"GG FFFFFFFFFFFF{FoFcFWFKF?F3F'FFFEEEEEEEEEEEEsEgE[EOECE7E+EEEDDDDDDDDDDDDxDlD`DTDHD>>>>>>>>>>>{>o>c>W>K>?>3>'>>>============s=g=[=O=C=7=+===<<<<<<<<<<<,2,&,,,+++++++++++~+r+f+Z+N+B+6+*+++************v*j*^*R*F*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)3)')))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%P%D%8%,% %%$$$$$$$$$$$$x$l$`$T$H$<$0$$$$ $###########}#q#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""u"i"]"Q"E"9"-"!"" !!!!!!!!!!!!z!n!b!V!J!>!2!&!!! ~ r f Z N B 6 *   wk_SG;/# {ocWK?3'sh\PD8, xl`TH<0$ |pdXL@4(ui]QE9-! ymaUJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8,  ymaUI=1% ~rfZNB6*vj zg zf ze zd zc zb za z` z_ z^ z] z\ z[ zZ zY zX zW zV  zU  zT  zS  zR  zQ zP zO zN zM zL zK zJ  zI zH zG zF zE zD zC zB zA z@ z? z> z= z<  z;  z:  z9  z8  z7 z6 z5 z4 z3 z2 z1 z0  z/ !z.  z- z, z+ z* z) z( z' z& z% z$ z# z" z! z z z z z z  z  z  z  z  z z z z z z z z  z z z z z z z z z z z z z z z  y  y  y  y  y y y y y y y y  y y y y y y y y y y y y y y y y y y y  y  y  y  y  y y y y y y y y  y  &y  %y  $y  #y  "y  !y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y   y  2y  1y  0y  /y  .y  -y  ,y  +y  *y  )y  (y  'y  &y  %y  $y  #y  "y  !y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y~  y}   y|  9y{  8yz  7yy  6yx  5yw  4yv  3yu  2yt  1ys  0yr  /yq  .yp  -yo  ,yn  +ym  *yl  )yk  (yj  'yi  &yh  %yg  $yf  #ye  "yd  !yc  yb  ya  y`  y_  y^  y]  y\  y[  yZ  yY  yX  yW  yV  yU  yT  yS  yR  yQ  yP  yO  yN  yM  yL  yK  yJ  yI  yH  yG  yF  yE  yD   yC  *yB  )yA  (y@  'y?  &y>  %y=  $y<  #y;  "y:  !y9  y8  y7  y6  y5  y4  y3  y2  y1  y0  y/  y.  y-  y,  y+  y*  y)  y(  y'  y&  y%  y$  y#  y"  y!  y  y  y  y  y  y  y   y  )y  (y  'y  &y  %y  $y  #y  "y  !y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  y  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x ;x :x 9x 8x 7x 6x 5x 4x 3x 2x 1x 0x /x .x -x ,x +x *x )x (x 'x &x %x $x #x "x !x  x x x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x 5x 4x 3x 2x 1x 0x /x .x -x ,x +x *x )x (x 'x &x %x $x #x "x !x  x x x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x Gx Fx~ Ex} Dx| Cx{ Bxz Axy @xx ?xw >xv =xu  x= x< x; x:  x9 /x8 .x7 -x6 ,x5 +x4 *x3 )x2 (x1 'x0 &x/ %x. $x- #x, "x+ !x*  x) x( x' x& x% x$ x# x" x! x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x 6x 5x 4x 3x 2x 1x 0x /x .x -x ,w +w *w )w (w 'w &w %w $w #w "w !w  w w w w w w w w w w w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w $w #w "w !w  w w w w w w w w w w w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w w w w w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w  3w  2w  1w  0w  /w  .w  -w  ,w  +w  *w  )w  (w  'w  &w  %w  $w  #w  "w  !w   w  w  w  w  w  w~  w}  w|  w{  wz  wy  wx  ww  wv  wu  wt  ws  wr  wq   wp   wo   wn   wm   wl  wk  wj  wi  wh  wg  wf  we  wd 5wc 4wb 3wa 2w` 1w_ 0w^ /w] .w\ -w[ ,wZ +wY *wX )wW (wV 'wU &wT %wS $wR #wQ "wP !wO  wN wM wL wK wJ wI wH wG wF wE wD wC wB wA w@ w? w> w= w<  w;  w:  w9  w8  w7 w6 w5 w4 w3 w2 w1 w0  w/ 8w. 7w- 6w, 5w+ 4w* 3w) 2w( 1w' 0w& /w% .w$ -w# ,w" +w! *w )w (w 'w &w %w $w #w "w !w  w w w w w w w w w w w w w w w w w w w  w  w  w  w  v v v v v v v v  v Gv Fv Ev Dv Cv Bv Av @v ?v >v =v  v= v< v; v: v9 v8  v7  v6  v5  v4  v3 v2 v1 v0 v/ v. v- v,  v+ +v* *v) )v( (v' 'v& &v% %v$ $v# #v" "v! !v  v v v v v v v v v v v v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v  v %u $u #u "u !u  u u u u u u u u u u u u u u u u u u u  u  u  u  u  u u u u u u u u  u u u u u u u u u u u u u u u u u u u  u  u  u  u  u u u u u u u u  u  u u u u u u u u u u u u u u u u u u u  u  u  u  u  u u u u u u u u  u #u "u !u  u u u u u u u u u u u u u u u u u u u  u  u  u  u  u u u u~ u} u| u{ uz  uy  #ux  "uw  !uv  uu  ut  us  ur  uq  up  uo  un  um  ul  uk  uj  ui  uh  ug  uf  ue  ud  uc  ub  ua  u`  u_  u^  u]  u\  u[  uZ  uY  uX  uW   uV  ;uU  :uT  9uS  8uR  7uQ  6uP  5uO  4uN  3uM  2uL  1uK  0uJ  /uI  .uH  -uG  ,uF  +uE  *uD  )uC  (uB  'uA  &u@  %u?  $u>  #u=  "u<  !u;  u:  u9  u8  u7  u6  u5  u4  u3  u2  u1  u0  u/  u.  u-  u,  u+  u*  u)  u(  u'  u&  u%  u$  u#  u"  u!  u  u  u  u  u   u  6u  5u  4u  3u  2u  1u  0u  /u  .u  -u  ,u  +u  *u  )u  (u  'u  &u  %u  $u  #u  "u  !u  u  u  u  u  u  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t   t  *t  )t  (t  't  &t  %t  $t  #t  "t  !t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t  t   t  >t  =t  +t= *t< )t; (t: 't9 &t8 %t7 $t6 #t5 "t4 !t3  t2 t1 t0 t/ t. t- t, t+ t* t) t( t' t& t% t$ t# t" t! t  t  t  t  t  t t t t t t t t  t 1t 0t /t .t -t ,t +t *t )t (t 't &t %t $t #t "t !t  t t s s s s s s s s s s s s s s s s s  s  s  s  s  s s s s s s s s  s 's &s %s $s #s "s !s  s s s s s s s s s s s s s s s s s s s  s  s  s  s  s s s s s s s s  s ,s +s *s )s (s 's &s %s $s #s "s !s  s s s s s s s s s s s s s s s s s s s  s  s  s  s  s s s s s s s s  s &s %s $s #s "s !s  s s s s s s s s s s s~ s} s| s{ sz sy sx sw sv  su  st  ss  sr  sq sp so sn sm sl sk sj  si 4sh 3sg 2sf 1se 0sd /sc .sb -sa ,s` +s_ *s^ )s] (s\ 's[ &sZ %sY $sX #sW "sV !sU  sT sS sR sQ sP sO sN sM sL sK sJ sI sH sG sF sE sD sC sB  sA  s@  s?  s>  s= s< s; s: s9 s8 s7 s6  s5  Ps4  Os3  Ns2  Ms1  Ls0  Ks/  Js.  Is-  Hs,  Gs+  Fs*  Es)  Ds(  Cs'  Bs&  As%  @s$  ?s#  >s"  =s!  r =r   r=  r<  r;  r:  r9  r8  r7  r6  r5  r4   r3  ,r2  +r1  *r0  )r/  (r.  'r-  &r,  %r+  $r*  #r)  "r(  !r'  r&  r%  r$  r#  r"  r!  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r  r   r  !r  r  r  r  r  r  r  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q   q  4q  3q  2q  1q  0q  /q  .q  -q  ,q  +q  *q  )q  (q  'q  &q  %q  $q  #q  "q  !q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q   q  2q  1q  0q  /q  .q  -q  ,q  +q  *q  )q  (q  'q  &q  %q  $q  #q  "q  !q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q  q   q &q %q~ $q} #q| "q{ !qz  qy qx qw qv qu qt qs qr qq qp qo qn qm ql qk qj qi qh qg  qf  qe  qd  qc  qb qa q` q_ q^ q] q\ q[  qZ %qY $qX #qW "qV !qU  qT qS qR qQ qP qO qN qM qL qK qJ qI qH qG qF qE qD qC qB  qA  q@  q?  q>  q= q< q; q: q9 q8  zh  }qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|7|+|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ {zzzzzzzzzzzz~zszhz]zRzGzs2s&sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+r rrqqqqqqqqqqqqxqlq`qTqHqf2f&fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddvdjd^dRdFd:d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c'cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaaxala`aTaHa^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\0\$\\ \[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX~XrXfXZXNXBX6X*XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVV{VoVcVWVKV?V3V'VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU8U,U UUTTTTTTTTTTTTxTlT`TTTHTQ2Q&QQQPPPPPPPPPPPPsPgP[POPCP7P+PPPOOOOOOOOOOOOxOlO`OTOHOK3K(KKKJJJJJJJJJJJJJsJgJ[JOJCJ7J+JJJIIIIIIIIIIIIwIkI_ITIHIF2F&FFFEEEEEEEEEEEEsEgE[EOECE7E+EEEDDDDDDDDDDDDxDlD`DTDHDA2A&AAA@@@@@@@@@@@~@r@f@Z@N@B@6@*@@@????????????w?k?_?S?G?;?/?$?? ?>>>>>>>>>>>|>p>d>X>L>@>4>(>>>============u=i=]=P=C=6=)===<<<<<<<<<<"1"$"" !!!!!!!!!!!~!r!f!Z!N!B!6!*!!! v j ] P C 6 )   tgZM@3& ~qdWJ=0# {naTG:- xk^QD7*uh[NA4' reXK>1$ |obUH;.!yl_RE8+vi\OB5(rfYL?2% |obVI</"sg[OC7+uh[NA4' reXK>1$  & ] & \ &[ &Z &Y &X &W &V &U  &T &S &R &Q &P &O &N &M &L & K & J & I & H & G &F &E &D &C &B &A &@  &?  &>  &=  &<  &;  &:  &9  &8  &7  &6  &5  &4  & 3  & 2  & 1  & 0  & /  &.  &-  &,  &+  &*  &)  &(  &'  &  %  $  #  "  !                                                           !                                                                                                                                                                                             ~  }  | { z y x w v u  t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b a ` _ ^ ]  \  [  Z  Y  X W V U T S R Q  P O N M L  K  J  I  H  G F E D C B A @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3   2   1   0   /  .  -  ,  +  *  )  (  ' & % $ # " !                         : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  ( ' & % $ # " !                                                                                                                 "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  !^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $   #  "  !               ( ' & % $ # " !                                                                                                                                                                            ~   }   |   {  z  y  x  w  v  u  t  s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X !W  V U T S R Q P O N M L K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 6 5 4 3 2 1 0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                           $  #  "  !                                                                                                              !                                                                  ' & % $ # " !                                    ~ }  | { z y x w v u t s r q p  o  n  m  l  k j i h g f e d  c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y  X  W  V  U  T S R Q P O N M  L K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , +  *  )  (  '  & % $ # " !                                         ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~  ~  ~  ~  ~  ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~  ~   ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~   ~   ~   ~   ~   ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~  ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~  ~  ~  ~  ~  ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~  ~ ,~ +~ *~ )~ (~ '~ &~ %~ $~ #~ "~ !~  ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~  ~  ~  ~  ~  ~ ~~ ~} ~| ~{ ~z ~y ~x  ~w  ~v ~u ~t ~s ~r ~q ~p ~o ~n ~m ~l ~k ~j ~i ~h ~g ~f ~e ~d  ~c  ~b  ~a  ~`  ~_ ~^ ~] ~\ ~[ ~Z ~Y ~X  ~W ~V ~U ~T ~S ~R ~Q ~P ~O ~N ~M ~L ~K ~J ~I  ~H  ~G  ~F  ~E  ~D ~C ~B ~A ~@ ~? ~> ~=  ~< ~; ~: ~9 ~8 ~7 ~6 ~5 ~4 ~3 ~2 ~1 ~0 ~/ ~.  ~-  ~,  ~+  ~*  ~) ~( ~' ~& ~% ~$ ~# ~"  ~! #~ "~ !~  ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~  ~  ~  ~  ~  ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ }  } } } } } } } } } } } } } } } } } }  }  }  }  }  } } } } } } } }  } (} '} &} %} $} #} "} !}  } } } } } } } } } } } } } } } } } } }  }  }  }  }  } } } } } } } }  } &} %} $} #} "} !}  } } } } } } } } } } } } } } } } } } }  }  }  }  }  } } } } } } } }  } )} (} '} &} %} $} #} "} !}  } } } } } } } } } } }~ }} }| }{ }z }y }x }w }v  }u  }t  }s  }r  }q }p }o }n }m }l }k }j  }i }h }g }f }e }d }c }b }a }` }_ }^ }] }\ }[ }Z  }Y  }X  }W  }V  }U }T }S }R }Q }P }O }N  }M "}L !}K  }J }I }H }G }F }E }D }C }B }A }@ }? }> }= }< }; }: }9 }8  }7  }6  }5  }4  }3 }2 }1 }0 }/ }. }- },  }+ (}* '}) &}( %}' $}& #}% "}$ !}#  }" }! } } } } } } } } } } } } } } } } }  }  }  }  }  } } } } } } } }  } )} (} '} &| %| $| #| "| !|  | | | | | | | | | | | | | | | | | | |  |  |  |  |  | | | | | | | |  | | | | | | | | | | | | | | | |  |  |  |  |  | | | | | | | |  |  4|  3|  2|  1|  0|  /|  .|  -|  ,|  +|  *|  )|  (|  '|  &|  %|  $|  #|  "|  !|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |   |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |~  |}  ||  |{  |z  |y  |x  |w  |v  |u  |t  |s  |r   |q  |p  |o  |n  |m  |l  |k  |j  |i  |h  |g  |f  |e  |d  |c  |b  |a  |`  |_  |^  |]  |\  |[  |Z  |Y  |X  |W  |V  |U  |T   |S  0|R  /|Q  .|P  -|O  ,|N  +|M  *|L  )|K  (|J  '|I  &|H  %|G  $|F  #|E  "|D  !|C  |B  |A  |@  |?  |>  |=  |<  |;  |:  |9  |8  |7  |6  |5  |4  |3  |2  |1  |0  |/  |.  |-  |,  |+  |*  |)  |(  |'  |&  |%  |$   |#  +|"  *|!  )|  (|  '|  &|  %|  $|  #|  "|  !|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  {  {  {  {  {  {  {   { ({ '{ &{ %{ ${ #{ "{ !{  { { { { { { { { { { { { { { { { { { {  {  {  {  {  { { { { { { { {  { <{ ;{ :{ 9{ 8{ 7{ 6{ 5{ 4{ 3{ 2{ 1{ 0{ /{ .{ -{ ,{ +{ *{ ){ ({ '{ &{ %{ ${ #{ "{ !{  { { { { { { { { { { { { { { { { { { {  {  {  {  {  { { { { { { { {  { { {  {  {  {  {  { { { { { { { {  { *{ ){ ({ '{ &{ %{ ${~ #{} "{| !{{  {z {y {x {w {v {u {t {s {r {q {p {o {n {m {l {k {j {i {h  {g  {f  {e  {d  {c {b {a {` {_ {^ {] {\  {[ %{Z ${Y #{X "{W !{V  {U {T {S {R {Q {P {O {N {M {L {K {J {I {H {G {F {E {D {C  {B  {A  {@  {?  {> {= {< {; {: {9 {8 {7  {6 {5 {4 {3 {2 {1 {0 {/ {. {- {, {+ {* {)  {(  {'  {&  {%  {$ {# {" {! { { { {  { /{ .{ -{ ,{ +{ *{ ){ ({ '{ &{ %{ ${ #{ "{ !{  { { { { { { { { { { { { { z z z z z z  z  z  z  z  z z z z z z z z  z  z  z  z  z  z  z  z  z  z  z  z  z  z   z   z   z   z   z  z  z  z  z  z  z  z  z z z z z z z z z z z z z  z  z  z  z  z z z z z z z z  z z z z z z z z z z z z z z z z z z z  z  z  z  z  z z z z z z z z  z *z )z (z 'z &z %z $z #z "z !z  z z z z z z z z z z z z z z z z z z z~  z}  z|  z{  zz  zy zx zw zv zu zt zs zr  zq (zp 'zo &zn %zm $zl #zk "zj ~qdWJ=0# ~~~~~~~~~~~{~n~a~T~G~:~-~ ~~}}}}}}}}}}}x}k}^}Q}D}7}*}}}|||||||||||t|g|Z|M|@|3|'|| |{{{{{{{{{{~{q{d{W{J{?{3{'{{{zzzzzzzzzzzzszgz[zOzCz7z+zzzyyyyyyyyyyyuyhy[yNyAy4y'yyyxxxxxxxxxxxrxexXxKx>x1x$xx wwwwwwwwwww|wowbwUwHw;w.w!wwvvvvvvvvvvvxvkv_vRvEv8v+vvvuuuuuuuuuuuuuhu[uNuAu4u'uu utttttttttttrtetXtKt>t1t$tt sssssssssss}sqsesYsMsAs5s)sssrrrrrrrrrrrrurir]rQrEr9r-r!rrqqqqqqqqqqqyqlq_qRqEq8q+qqqpppppppppppvpip\pOpBp5p(pppooooooooooosofoYoLo?o2o%oo nnnnnnnnnnn|nonbnWnKn?n3n'nnnmmmmmmmmmmmmsmgm[mOmCm7m+mmmlllllllllllylll_lRlEl8l+lllkkkkkkkkkkkvkik\kOkBk5k(kkkjjjjjjjjjjjsjfjYjLj?j2j%jj iiiiiiiiiiiiuiii]iQiEi9i-i iihhhhhhhhhhhwhjh]hPhCh6h*hhhgggggggggggughg[gNgAg4g'gg gfffffffffffrfefXfKf>f1f$ff eeeeeeeeeee{eneaeTeGe:e/e#ee ddddddddddddxdkd^dQdDd7d*dddcccccccccccuchc[cNcAc4c'cc cbbbbbbbbbbb{bobcbWbKb?b3b'bbbaaaaaaaaaaavaia\aOaBa5a)aaa```````````s`f`Z`M`@`3`&`` ___________~_q_d_W_J_=_0_#__ ^^^^^^^^^^^z^m^`^S^G^:^-^ ^^]]]]]]]]]]]w]j]]]P]C]8],] ]]\\\\\\\\\\\\x\l\`\S\F\9\,\\\[[[[[[[[[[[v[i[\[O[B[5[([[[ZZZZZZZZZZZsZfZYZLZ?Z3Z&ZZ YYYYYYYYYYY}YpYcYVYIYT1T$TT SSSSSSSSSSS|SoSbSUSHS;S.S"SSRRRRRRRRRRRyRlR_RSRFR9R,RRRQQQQQQQQQQQwQjQ]QPQCQ6Q)QQQPPPPPPPPPPPtPgPZPMP@P3P&PP OOOOOOOOOOO}OpOcOVOIO>>>>>>>>>>{>n>a>T>G>:>-> >>===========x=k=^=Q=D=7=*===<<<<<<<<<<;2;&;;;:::::::::::w:j:]:P:C:6:):::99999999999t9g9Z9M9@939&99 888888888888y8m8a8U8H8;8.8!8877777777777x7k7^7Q7D777*77766666666666u6h6[6N6A646'66 655555555555r5e5X5K5>515$55 44444444444|4o4b4U4H4;4.4!4433333333333{3o3c3W3K3?333'333222222222222t2h2\2P2D292-2!22 111111111111y1m1a1U1I1=111%11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000///////////u/h/[/N/A/4/'// /...........r.e.X.K.>.1.$.. -----------|-o-b-U-H-;-.-!--,,,,,,,,,,,y,l,_,R,F,9,,,,,+++++++++++v+j+]+P+C+6+)+++***********t*g*Z*M*@*3*&** )))))))))))~)q)d)W)J)=)0)#)) ((((((((((({(n(a(T(H(;(.(!(('''''''''''x'k'^'R'E'8'+'''&&&&&&&&&&&u&i&\&O&B&5&(&&&%%%%%%%%%%%s%f%Y%L%?%2%%%% $$$$$$$$$$$}$p$c$V$I$<$/$"$$ ###########z#m#`#S#F#9#,###"""""""""""w"j"]"P"C"6")"""!!!!!!!!!!!t!g!Z!M!@!3!&!! ~ q d W J = 0 #  {naTG:- xk^QD7*uh[NA4'  $ # " !                                                                                                                                                                                   ~ } | { z y x w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e   d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @   ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5   4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                         ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u   t   s   r   q   p  o  n  m  l  k  j  i  h   g   f   e   d   c  b  a  `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T S  R  Q  P  O  N M L K J I H G  F E D C B A @ ? >  =  <  ;  :  9 8 7 6 5 4 3 2  1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                              ~ } | { z y x w v u t s r  q  p  o  n  m l k j i h g f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y   X   W   V   U   T  S  R  Q  P  O  N  M  L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8 7 6 5 4  3  2  1  0  / . - , + * ) (  ' & % $ # "  !                                                                                                                                                                                                          (  '  &  %  $  #  "  !                                                            '  &  %  $~  #}  "|  !{  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @   ?  >  =  <  ;  : 9 8 7 6 5 4 3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ #  "  !                                                                                                                                                                                          v v v v v v v v v v v v v v  v v v v v v v v v v v v~ v} v| v{  vz  vy  vx  vw  v v  v u  v t  v s  v r  vq  vp  vo  vn  vm  vl  vk  vj li lh lg lf le ld lc lb la l ` l _ l ^ l ] l \ l[ lZ lY lX lW lV lU  lT lS lR lQ lP l O l N l M l L l K lJ lI lH lG lF lE lD  lC lB lA l@ l? l> l= l< l; l: l9 l8 l7 l6 l 5 l 4 l 3 l 2 l 1 l0 l/ l. l- l, l+ l*  l)  l(  l'  l&  l%  l$  l #  l "  l !  l  l   l  l  l  l  l  l  l  l b b b b b b b b b  b b b b b b b b b b b  b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b  b b b b b b b b b b b b b b b b  b b b b b b b b b b b b b b b b  b b b b b b b b b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X X X X X X X X X X X X  X X X X X X X X X X X X X X X X X  X  X  X  X  X   X~  X}  X|  X{  Xz  Xy  Xx  Xw Nv Nu Nt Ns Nr Nq Np No Nn Nm Nl Nk Nj Ni Nh N g N f N e N d N c Nb Na N` N_ N^ N] N\  N[ NZ NY NX NW NV N U N T N S N R N Q NP NO NN NM NL NK NJ  NI N H N G N F N E N D NC NB NA N@ N? N> N=  N< N; N: N9 N8 N7 N6 N5 N 4 N 3 N 2 N 1 N 0 N/ N. N- N, N+ N* N)  N(  N '  N &  N%  N$  N#  N"  N!  N  N  N D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D  D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D  D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :  : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :  : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :  : ~ : } :| :{ :z :y :x :w :v  :u  :t  :s  :r  :q  :p  :o  :n  :m  :l  :k  :j  :i  :h  :g  :f  :e  :d  : c  : b  : a  : `  : _  :^  :]  :\  :[  :Z  :Y  :X  :W 0V 0U 0T 0S 0R 0Q 0P 0O 0N 0M 0L 0 K 0 J 0 I 0 H 0 G 0F 0E 0D 0C 0B 0A 0@  0? 0!> 0 = 0< 0; 0: 09 08 07 06 05 04 03 02 01 00 0/ 0. 0- 0, 0+ 0 * 0 ) 0 ( 0 ' 0 & 0% 0$ 0# 0" 0! 0 0  0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & &~ & } & | & { & z & y &x &w &v &u &t &s &r  &q &p &o &n &m &l &k &j &i &h &g &f &e &d &c &b &a & ` & _